26/08/14 21:29 Een concentratie van ellende - de Volkskrant - Blendle

Pagina 1 van 6 https://blendle.nl/i/de-volkskrant/een-concentratie-van-ellende/bnl-vkn-20140825-3471102

!"#$%&%'
!"#$% '( )*+,-./0'1%
Een concenIraIIe van eIIende
verpIeegkundIge RonaId Kremer werkIe Iwee weken In een
eboIakIInIek In SIerra Ieone en hIeId een dagboek bIj. 'HeI waken van
heI jongeIje hIeIp nIeI. vannachI sIIerI zIjn zusje. HeI raakI me.'
OpgeIekend door Maud EIIIIng
'Ca sIaan en spreId je armen', zegI Iemand Iegen me. Ik ben In KaIIahun, SIerra Ieone, heI Is
zondag u augusIus. ZojuIsI heb Ik voor heI eersI In een eboIakIInIek gewerkI. AnderhaII
uur Iang behandeIde Ik paIIenIen In mIjn IsoIaIIepak. van Iop IoI Ieen ben Ik bedekI meI
pak, schorI, masker, handschoenen, Iaarzen, duIkbrII en kap.
NaasI me sIaaI de undresser. HIj rIchI zIjn chIoorspuII en begInI Ie sproeIen. AIIe pIek
ken behaIve mIjn gezIchI worden meI chIoor aIgespoIen. En dII Is pas heI begIn.
'Doe je duIkbrII aI ', zegI hIj. 'Was je handen.'
'ZeI je kap aI ', zegI hIj. 'En was je handen.'
'Doe je mondmasker aI ', zegI hIj. 'En was je handen.'
Zo gaaI heI meer dan IIen mInuIen door. De undresser moeI naar me bIIjven kIjken. UII
kIeden moeI sIeeds heIzeIIde en we mogen nIeI versIappen. Ik mag geen IouIen maken.
HeI pIasIIc pak zaI sIraks worden verbrand. 1ussen eIke sIap was Ik mIjn handen In
chIoorwaIer. Aan heI eInd van de week zuIIen mIjn nageIs geeI zIen van aI heI chIoor.
HIer IIgI heI meesI dodeIIjke vIrus daI er Is. van Ievoren kun je bedenken hoe gevaarIIjk
daI Is, maar heI drIngI pas goed door aIs je oog In oog sIaaI meI de paIIenIen.
CIsIeren kwam Ik aan In heI harI van heI besmeIIe gebIed, Iangs barrIcades en mIIIIaI
ren dIe nauweIIjks mensen doorIaIen. Ik ben medIsch noodhuIpcordInaIor bIj ArIsen zon
der Crenzen en vanaI vandaag werk Ik Iwee weken aIs verpIeegkundIge In een van de grooI
sIe eboIakIInIeken van AIrIka. Er IIggen nu 55 paIIenIen en eIke dag komen er vIjI IoI IIen
bIj.
QQQ
AIs Ik 's mIddags naasI heI bed van een oude man sIa, praaI hIj onsamenhangend. HIj
zIeI me nIeI. HIj Is In de war en beweegI onrusIIg. HIj Is InconIInenI. HIj Is duIdeIIjk heeI
zIek.
Ineens pakI hIj mIjn hand. Ik bIIjI even bIj hem, maar Ik weeI daI Ik mIjn hand zo Ios
moeI Irekken. Ik moeI door. Daar sIa je dan In je geIe pak. Ik voeI me huIpeIoos. Ik kan hem
26/08/14 21:29 Een concentratie van ellende - de Volkskrant - Blendle
Pagina 2 van 6 https://blendle.nl/i/de-volkskrant/een-concentratie-van-ellende/bnl-vkn-20140825-3471102
nIeI rechI aankIjken, omdaI Ik nIeI heI rIsIco mag Iopen daI hIj op me braakI.
Ik zou meer voor hem wIIIen doen. BIj hem wIIIen zIIIen. Maar Iedereen mag per keer
maar anderhaII uur In IsoIaIIe zIjn, anders Is heI Ie zwaar. In dIe IIjd kun je een paar dIngen
doen. van Ievoren moeI Ik precIes bedenken weIke medIsche handeIIngen Ik ga uIIvoeren.
2%%(3%4 55 %646+,6+
'[e moeI eruII', zegI de verpIeegkundIge meI wIe Ik samen door de kIInIek Ioop. 'Nu. Ik zIe je
hooIdhuId.'
MIjn brII Is verschoven. EIk sIuk huId daI bIooIIIgI, vormI een rIsIco. Ik ken de procedu
res. Ik moeI IaIen vaIIen waar Ik mee bezIg ben en mIjn kIedIng weer gaan uIIIrekken. Even
IaIer doe Ik chIoorwaIer op mIjn voorhooId. Ik heb geen wondjes en er Is nIeIs op mIjn
huId gekomen. Maar dII Is de reden daI we aIIIjd meI zIjn Iweeen werken.
De paIIenIen meI eboIa zIjn InIens moe. Ze hebben dIarree, spIerpIjn, moeIen overge
ven en hebben koorIs. ApaIhIsch IIggen ze In bed. SommIgen zIjn Ie moe om Ie eIen oI
drInken. EIke dag gaan er mensen dood. NIeI Iedereen bIoedI, maar we weIen nIeI waI er
van bInnen gebeurI. Soms zIe Ik Iemand gIIIen van pIjn.
HeI Is enger dan Ik dachI. Ik werk de heIe dag meI aIIes waI besmeIIeIIjk Is: bIoed, braak
seI, onIIasIIng. AIs Ik me prIk aan een naaId, Is de kans grooI daI Ik besmeI raak. 1och IIg Ik
er nIeI wakker van. AIs Ik aIIeen nog maar IrIIIend een InIuus zou kunnen aanIeggen, zou Ik
sIoppen. Maar zo ver Is heI absoIuuI nIeI.
)#*(+3%4 57 %646+,6+
HeI meIsje van S daI Ik aI dagen verzorg, Is heeI erg zIek. Ze IIgI buIIen op een sIreIcher. Ze
kan nauweIIjks nog praIen en rond haar mond zIe Ik bIoed. Er Is nog maar weInIg van haar
over.
Haar broerIje van 5 IIgI hIer ook. HIj IIgI IIen meIer van haar aI, maar Ik heb heI gevoeI
daI hIj zIjn groIe zus In de gaIen houdI. AIs Ik Ierugkom voor een voIgende dIensI, zII hIj In
eens naasI haar op de maI. Hoe hIj dIe aIsIand heeII weIen Ie overbruggen weeI Ik nIeI. HIj
Is doodzIek, maar hIj waakI over haar. Ze zeggen nIeIs. Maar heI Is zo IIeI.
8#(3*03%4 59 %646+,6+
HeI jongeIje heeII kunnen waken waI hIj wIIde, heI heeII nIeI gehoIpen. vannachI Is heI
meIsje van S overIeden.
HeI raakI me. DII jongeIje Is nog zo kIeIn. HIj zou een onbezorgd Ieven moeIen IeIden,
In de modder speIen. Ik hou mIjn harI vasI voor hem. vandaag kan ook hIj aI nIeI meer
drInken.
Er sIaaI deze IamIIIe nog veeI Ie wachIen. Zeven andere IamIIIeIeden worden vandaag
geIesI. Ik moeI me sIerk vergIssen wIIIen ze nIeI aIIen eboIa hebben. Ze IIggen hIer en zIjn
26/08/14 21:29 Een concentratie van ellende - de Volkskrant - Blendle
Pagina 3 van 6 https://blendle.nl/i/de-volkskrant/een-concentratie-van-ellende/bnl-vkn-20140825-3471102
zo zIek daI ze nIeI meer aIs IamIIIe voeIen. Ze zIjn geIaIen, er zIjn nauweIIjks emoIIes. NIe
mand heIpI eIkaar. HeI zIjn eenIIngen geworden.
QQQ
HeI Is mIddag en er sIopI er een ambuIance. HIj sIaaI op schone grond. Maar de chauI
Ieur Is op de vIuchI gesIagen. HIj Is nergens meer Ie vInden. veeI ambuIancechauIIeurs zIjn
aIs de dood voor eboIa. Er Is een chauIIeursIekorI.
Nu zIIIen de Iwee paIIenIen dus vasI In de ambuIance. Een sImpeIe handeIIng ambu
Iance openmaken en paIIenIen naar bInnen haIen wordI een operaIIe van een haIIuur
doordaI na eIke handeIIng aIIes moeI worden aIgespoIen. WIj zeII, de ambuIance, de
grond.
voordaI we de deur opendoen, weIen we nIeI oI de paIIenIen In de war zuIIen zIjn. Ze
moeIen zeII Iopen. AIs een van hen vaII, moeIen we hem IaIen IIggen. DaI weeI Ik en Ik zou
heI doen aIs heI gebeurI. BIj aIIes denken we na: Is dII schoon, Is dII besmeI?
QQQ
In de kIInIek Is neI een man overIeden. HeI Ieam van vIer man om hem aI Ie spuIIen
komI bInnen en zeI een scherm om zIjn bed, zodaI andere paIIenIen heI nIeI zIen. EersI
spuIIen ze de man aI meI chIoor. RaIIoneeI gezIen uIIsIekend, maar heI voeII onnaIuurIIjk.
HeI Is eenzaam aIs nIemand naasI je zII. Maar ze doen heI meI respecI. De man wordI voor
zIchIIg In een bodybag geIegd dIe opnIeuw wordI aIgespoIen. Daarna komI er nog een
Iweede Iaag overheen en spuIIen ze weer. HeI Is een groIe chIoormassa. HeI Is zwaar werk.
Na aIIoop zIjn de mannen IeIkens doorweekI van heI zweeI.
De IamIIIe kan nu nog een keer naar hem kIjken. DaI gebeurI nIeI eens zo vaak. Mensen
wonen ver weg. We hebben een specIaIe pIek waar we mensen begraven, je kunI nIeI drIe
uur meI een overIeden eboIapaIIenI In een bodybag naar een dorp gaan rIjden.
HeI Is bIoedheeI In dII pIasIIc pak. vaak ben Ik na een uur In IsoIaIIe aI van Iop IoI Ieen
naI. HeI sopI In mIjn Iaarzen. We drInken ORS waIer meI zouI en suIker om nIeI uII Ie
drogen.
Maar heI voeII nIeI goed. MIjn mondmasker Is zo doorweekI daI heI versIopI Is. Ik krIjg
geen IuchI. Ik heb mIsschIen neI Ie veeI medIsche handeIIngen achIer eIkaar gedaan. DII Is
op de rand. Ik besIuII uII de IsoIaIIe Ie gaan.
QQQ
Aan heI eInd van de dag mag er een vrouw naar huIs omdaI ze genezen Is. Ze krIjgI een
douche nou ja, Iwee emmers waIer en moeI aIIes achIerIaIen. Over heI randje van de kII
nIek sIapI ze In nIeuwe, schone sIIppers. Ze huppeII, sIraaII, gIII. Ze Is door heI doIIe heen.
's Avonds sIa Ik naar de kIInIek Ie kIjken. Ik zIe hoe een verpIeegkundIge meI paIIenIen
praaI. BInnen In dIe IenIen Is zo veeI Ieed. En IegeIIjkerIIjd zIe Ik buIIen de ondergaande
zon. Ik ben hIer op een van de prachIIgsIe pIekken.
26/08/14 21:29 Een concentratie van ellende - de Volkskrant - Blendle
Pagina 4 van 6 https://blendle.nl/i/de-volkskrant/een-concentratie-van-ellende/bnl-vkn-20140825-3471102
:#(3%4 5; %646+,6+
HeI Is nog vroeg In de ochIend aIs we een jongeIje vInden. HIj IIgI In heI bed van een achI
maanden zwangere vrouw. Samen IIggen ze daar op daI smaIIe bedje. HIj Is Iegen haar rug
aan gaan IIggen en heeII zIch aan haar vasIgekIemd. HIj Is heeI erg zIek.
BIjna zIjn heIe IamIIIe Is overIeden. HIervoor Iag hIj sIeeds In bed meI zIjn grooImoeder,
maar mIsschIen Is hIj vannachI zo In de war geraakI daI hIj bIj de zwangere vrouw Is gaan
IIggen. HIj kenI haar nIeI. Ik snap nIeI hoe hIj daar Is gekomen, wanI hIj kan nauweIIjks Io
pen.
vannachI Is de zwangere vrouw overIeden. MeI dII jongeIje naasI haar. Maar aIs we hem
wIIIen weghaIen, sparIeII hIj Iegen, zo zwak aIs hIj Is. HIj wII nIeI weg.
Ik vInd heI zo aangrIjpend om hen Ie zIen IIggen. HeI kIndje van de zwangere vrouw Is
eerder deze week In haar buIk overIeden.We hadden een arIs kIaarsIaan voor aIs ze zou be
vaIIen. De heIe week zIjn we erg meI haar bezIg geweesI. NeI aIs meI heI jongeIje Irouwens.
QQQ
Ik ben naasI de Ingang aan de IeIeIoon aIs er een meIsje van 6 komI bInnengesIrom
peId. Maar ze Is nog geen 5 mInuIen bInnen, aIs ze IeIIerIIjk dood neervaII voor onze voe
Ien. BIoedend. Ik sIa aan de andere kanI van een hek, op nog geen Iwee meIer van haar. In
heI schone gedeeIIe.
Even daarvoor zag Ik haar aankomen In de ambuIance, meI Iwee paIIenIen. AIs ze eruII
komI, Is ze zo verward daI ze aIIe kanIen op IoopI. Ze probeerI zIch aan Iemand vasI Ie grIj
pen. In de wachIruImIe vaII ze meIeen van haar sIoeI aI. Ze IaaI een bIoedspoor achIer.
In de ruImIe sIaaI dan weI Iemand In IsoIaIIepak. We besIuIIen haar medIcaIIe Ie geven
Iegen de pIjn. Maar voordaI hIj daI kan doen, draaII ze zIch op haar zIj aIsoI ze gaaI sIapen.
En ze overIIjdI. In vIjI mInuIen IIjd.
De paIIenIen dIe neI bInnen zIjn, zIen aIIes. HeeI conIronIerend. En heeI verdrIeIIg. [e
wIII nIeI daI Iemand zo op de grond overIIjdI.
HeI eersIe daI je wIII doen, Is je hand uIIsIeken naar zo'n meIsje. Een arm om haar heen
sIaan. Maar je weeI daI je dII op een aIsIand moeI IaIen gebeuren. Ik ben nIeI In mIjn pak.
AIs Ik naar haar Ioe was gegaan, hadden mIjn coIIega's Iegen me gezegd: eruII meI jou.
vandaag overIIjden zeven mensen. WaI een roIdag. Ik heb jarenIang op de InIensIve
care gewerkI en weeI: Iedereen kan dood. Maar heI Is nu zo massaaI. Een concenIraIIe van
eIIende.
8'(+3%4 5< %646+,6+
HeI jongeIje van de zwangere vrouw Is overIeden. Ook heI 5jarIge broerIje van heI meIsje
IeeII nIeI meer, neI aIs hun zeven IamIIIeIeden.
Ik vraag me aI waarom andere huIporganIsaIIes zo weInIg doen meI eboIa. HeI Is Ie
26/08/14 21:29 Een concentratie van ellende - de Volkskrant - Blendle
Pagina 5 van 6 https://blendle.nl/i/de-volkskrant/een-concentratie-van-ellende/bnl-vkn-20140825-3471102
veeI. WIj kunnen nIeI aIIes. Er moeIen meer Iaarzen In de modder. AIs je nIeI meI paIIenIen
kunI werken, ga dan naar de dorpen om mensen op Ie sporen. De WereIdgezondheIdsorga
nIsaIIe, andere organIsaIIes, waarom doen zIj daI nIeI? HeI moeI nu, nIeI pas over Iwee
maanden.
De IokaIe gezondheIdszorg IIgI IoIaaI sIII. ArIsen en verpIeegkundIgen verschIjnen nIeI
meer op hun werk. Mensen meI maIarIa durven nIeI naar heI zIekenhuIs. Iedereen Is bang.
voor de gezondheIdszorg een enorme kIap. DII kon weI eens meer doden kosIen dan eboIa.
QQQ
vandaag mag Yusu naar huIs en Ik breng hem Ierug naar zIjn dorp meI de ambuIance.
voor heI eersI zIeI hIj me zonder pak. Ik vraag hem oI hIj zIch nog herInnerI daI Ik hem gIs
Ieren douchIe. HIj kIjkI me aan. Nee, zegI hIj. AI dIe IIjd heeII hIj aIIeen mIjn bruIne ogen
gezIen. HIj heeII geen Idee wIe hem hebben verzorgd.
Yusu Is 35, verIeII hIj. 1wee kInderen van hem zIjn overIeden aan eboIa. ZIjn vrouw ook.
ZIjn broer IIgI In een andere kIInIek; hIj heeII geen Idee hoe heI meI hem gaaI. Ze zIjn be
smeI geraakI door een IradIIIoneIe begraIenIs.
DIe begraIenIssen vormen enorme rIsIco's. AIs bIjna Iedereen uII een IamIIIe sIerII, ho
ren we achIeraI sIeevasI daI ze bIj een IradIIIoneIe uIIvaarI waren. BIj heI overIIjden schIjnI
de hoeveeIheId vIrus In heI bIoed enorm Ie zIjn.
Yusu zegI daI hIj zIch nIeI meer kan herInneren daI hIj een paar weken geIeden hIer
heen kwam meI de ambuIance.
Onderweg schreeuwen een paar jongeIjes heeI hard: eboIa, eboIa! 1och onImoeIen we
nauweIIjks vIjandIgheId In de dorpen. Ook nIeI aIs onze Ieams zIeke mensen meenemen
naar de kIInIek. Ik ben een keer mee geweesI om mensen op Ie sporen. Op zo'n momenI ga
je onbeschermd heI dorp In. Zonder handschoenen. Mensen begrIjpen goed daI we hen
nIeI kunnen aanraken. WeI was heI moeIIIjk Ie achIerhaIen meI wIe paIIenIen conIacI heb
ben gehad. Soms zeggen mensen daI ze aIIeen wonen, maar bIIjkI na een haIIuur doorvra
gen daI er veeI mensen bIj hen komen. Ook aarzeIen mensen namen van vrIenden Ie noe
men.
AIs we nog geen 2 kIIomeIer van zIjn dorp aI zIjn, begInI buIIen de ambuIance Ineens
een vrouw hard Ie schreeuwen. HeI Is een oud, IandeIoos vrouwIje van nog geen 6u. HeI Is
Yusu's moeder en ze herkenI hem. Ze gIII van bIIjdschap en renI achIer de auIo aan.
In zIjn dorp zIeI hIj voor heI eersI zIjn dochIerIje van 5 maanden weer. ZIjn zus weeI
nIeI goed oI ze haar aan hem kan geven. AIs hIj zIjn dochIerIje zIeI, begInI Yusu Ie huIIen. Ik
sIa daar, meI 4uu man, en bIjI op mIjn Iong.
Daarna moeI Ik aIs enIge bIanke IeIs zeggen Iegen heI dorp. '[uIIIe wonen op een van de
mooIsIe pIekken Ier wereId', zeg Ik, 'en deze zIekIe heeII juIIIe gegrepen. Maar deze man Is
genezen. BehandeI hem ook zo.'
'1hank you, Ron', zegI Yusu aIs Ik wegga. '1hank you, Ron.'
26/08/14 21:29 Een concentratie van ellende - de Volkskrant - Blendle
Pagina 6 van 6 https://blendle.nl/i/de-volkskrant/een-concentratie-van-ellende/bnl-vkn-20140825-3471102
RonaId Kremer eboIaverpIeegkundIge voor ArIsen zonder Crenzen