Â’Ù∆Ò

‹∞Ò≈¬∆-¡◊√ B@@I
 www.tarksheel.org

¡≥È∑∆ ◊Ò∆
√≈ ‚≈ Ó∞Ò’ ‹Ó≈Â∆, ‹≈Â∆, ¡≈«Ê’ ¡Â∂ √«Ì¡≈⁄≈’ «ÚØËÂ≈¬∆¡ª È≈Ò Í∞≥«È∑¡ª ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ
«¬‘ «ÚØËÂ≈¬∆¡ª Á≈ «Ú√Î؇ Úº÷-Úº÷ √±«Ï¡ª «Úº⁄, Úº÷-Úº÷ Ù’Òª ≈‘∆∫ ‘∞≥Á≈ «‘øÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞ºÂ
ͱÏ∆ √±«Ï¡ª ÂØ∫ ÒÀ ’∂ Ó‘ª≈Ù‡ º’ «¬‘ Ù≈ÚÈÚ≈Á∆ ±Í «Ú⁄ ÍÃ◊‡ ‘∞≥Á≈ ‘À ª ÓºË Ì≈ «Úº⁄ «‘≥Á±-
Ó∞√«ÒÓ ‡’≈ ¡Â∂ Áº÷‰∆ Ì≈ «Ú⁄ «‘≥Á±-«¬√≈¬∆ «ÚØË Ú‹Ø∫ «√ ⁄∞º’Á≈ ‘ÀÕ ÿ‡È≈’ÃÓ Áº√Á∂ ‘È, «’
«¬‘Ȫ «Ú√Î؇ª ˘ ‹≈‰-Ï∞ºfi ’∂ «Ú’«√ ‘؉ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ‘«Ê¡≈ Ï≥Á Ó∞˜≈‘«¡ª, ¡º◊‹È∆¡ª,
Ó≈-Ë≈Û, Ò∞º‡-÷Ø‘, ’ÂÒ, ’«¯¿± ¡Â∂ ‹ÈÂ’ ‹≈«¬Á≈Á Á∆ ÂÏ≈‘∆ Á∂ ¡≈Í Ó∞‘≈∂ Î∞‡≈«¡ª Ï≈¡Á
√Ì ’∞fi ٪ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ’∞fi ¡È√ «◊ïÂ≈ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Í∆«Ûª ˘ √’≈ Ó∞¡≈Ú˜≈ ¡ÀÒ≈È
’Á∆ ‘ÀÕ √Ú-Í≈‡∆ Ó∆«‡≥◊ª ÂØ∫ Ï≈¡Á Úº÷-Úº÷ Í≈‡∆¡ª ÙªÂ∆ ‹Ò±√ ’º„Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ ¡«‹‘≈
«√Ò«√Ò≈ ‘À ‹Ø Ú≈-Ú≈ Á∞‘≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À ¡Â∂ Ì«Úº÷ «Úº⁄ Ú∆, Úº÷-Úº÷ √±«Ï¡ª ”⁄ Í«‘Òª Úª◊
‘∆ «¬√ Á∂ Á∞‘≈¬∂ ‹≈‰ Á∆¡ª ͺ’∆¡ª √≥Ì≈ÚÈ≈Úª ‘ÈÕ «¬‘Ȫ «Ú√Î؇ª Á≈ «¬º’ «ÚÒº÷‰ Òº¤‰ «¬‘
‘À «’ ’≈’πÈ ¡Â∂ ÍÀØ’≈ ¡À’ÙÈ Í«‘Òª ’Á∂ ‘È ¡Â∂ ’≈¯∆ ’∞fi Ú≈ÍÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á, ¿∞‘Ȫ Á∂ ¡≈◊±
ÈÓ±Á≈ ‘∞≥Á∂ ‘ÈÕ ¿∞‘ ÙªÂ∆ Ó≈⁄ ’º„Á∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈Í√∆ Ì≈¬∆⁄≈≈ ω≈¬∆ º÷‰ Á∆ ¡Í∆Ò ’Á∂ ‘È,
«‹‘Û∆ «’ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ ’∞fi √Ó∂∫ Ò¬∆ Ó≥È Ò¬∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ √∞¡≈Ò ÍÀÁ≈ ‘∞≥Á≈ ‘À «’ Ù≈Â∆ ¡È√ª Á∆
‘ºÒ≈Ù∂∆ È≈Ò ‘≈Ò≈ ˘ «Ú√Î؇’ «’¿∞∫ Ï‰È «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ ‘À? Ø‘ ¡Â∂ «ÚÁØ‘ Á∂ ÍÃ◊‡≈¡ ˘ ¡≈Í≈
Ó≈± ’≈Ú≈¬∆¡ª ”⁄ «’¿∞∫ ±ÍªÂ« ‘؉ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ ‘À? Ó∞º÷ Ë≈≈ Á∂ ¡≈◊±, ¡◊Ú≈¬∆ Á∂‰ Á∆ ʪ,
«Í¤Òº◊ª Ú≈Ò≈ «ÚÚ‘≈ «’¿∞∫ ’Á∂ ‘ÈÕ ‘≈Ò ‘∆ «Ú⁄ Í≥‹≈Ï «Ú⁄ Ú≈Í∆¡ª ÿ‡È≈Úª Á∆ ΩÙÈ∆ «Ú⁄
«¬‘Ȫ √∞¡≈Òª ˘ √≥ÏØ«Ë ‘؉ Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ «Ú¡≈È≈ ’ª‚ ÂØ∫ Ï≈¡Á BD ÿ≥«‡¡ª «Ú⁄ Í≥‹≈Ï «Ú⁄
Òº◊Ì◊ C@. E ’ØÛ Á∆ √’≈∆ ¡Â∂ ◊À-√’≈∆ ‹≈«¬Á≈Á ÈÙ‡ ‘؉ Á≈ √’≈∆ ¡≥Á≈˜≈ ‘À ‹ÁØ∫ «’
◊À-√’≈∆ √≥◊·Èª È∂ «¬√ È∞’√≈È ˘ H ‘˜≈ ’ØÛ ’≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ «¬‘ ≈‹’∆ «‘≥√≈ Á≈ Ó√Ò≈
È‘∆∫Õ ¡≈Ó ÒØ’ ¡≈͉∂ ‘∆ Ì≈Úª Á∂ ‘ºÊØ∫ Ï∂-¡≈≈Ó∆ Â∂ Ï∂-‘∞ÓÂ∆ Á≈ «Ù’≈ ‘ج∂Õ Ø‘ ¡Â∂ «ÚÁØ‘ Á∂
√≈Û-α’ ¡Â∂ Ì≈ Ó≈ Ú◊∂ ¡≈Í Ó∞‘≈∂ ÍÃ◊‡≈Úª Ú∂Ò∂ ¿∞ÍØ’Â ¡≈◊± «’ºÊ∂ √È? Ï≈¡Á «Úº⁄ ÙªÂ∆
Ó≈⁄ª Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ’≈È Á∆ ʪ, Í«‘Òª ¡◊Ú≈¬∆ Á∂‰ ÂØ∫ ¿∞‘ ‡≈Ò≈ «’¿∞∫ Úº‡Á∂ ‘∂? ’∆ ¿∞‘ ¡≈◊±
Ï‰È ‹ª ¡÷Ú≈¿∞‰ Á∂ ‘º’Á≈ Ú∆ ‘È? «¬º’ «Ú√Î؇ Ú≈ÍÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á Á±√∂ «Ú√Î؇ Á∂ ÍÈ͉ º’
¿∞‘Ȫ Á≈ ’∆ ØÒ ‘∞≥Á≈ ‘À? Ï≈’∆ √∞¡≈Òª Á∂ È≈Ò-È≈Ò «¬‘ «¬‘∆ È∞’Â≈ ‘À «‹ºÊ∂ ¯Ø’√ ’È Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ
«¬‘Ȫ «Í¤Ò÷∞∂ ¡≈◊±¡ª Á≈ √Ø’≈ ¡≈͉∂ ÍÀØ’≈ª ˘ ¿∞‘Ȫ Á∂ Á∞º÷ª ÂØ∫ «È˜≈ «ÁÚ≈¿π‰≈ È‘∆∫ √◊Ø∫
¿∞‘Ȫ Á∂ Á∞º÷ª ¡Â∂ Ì≈ÚÈ≈Úª ˘ ’ÀÙ ’È≈ ‘ÀÕ ¿∞‘Ȫ ˘ ¡≈Ê’, Ì≈Ù≈¬∆ ¡Â∂ «¬Ò≈’≈¬∆ «¬’≈¬∆¡ª
”⁄ Ú≥‚ ’∂ Ì≈ Ó≈ ‹≥◊ Á∆ ¡≥È∑∆ ◊Ò∆ ”⁄ √∞º‡‰≈ ‘ÀÕ √’≈, Ó∞Ò’ ¡Â∂ ÒØ’ª Á∂ Ú÷∂Ú∂∫ ˘ Ò-◊‚
’È≈ ‘ÀÕ «Í¤Ò÷∞∂ ¡≈◊±¡ª ˘ ª ¡≈͉∂ ØÒ ¡Â∂ ÓÈ«Ù¡ª Ï≈∂ ͱ≈ ÍÂ≈ ‘πøÁ≈ ‘À «¬√ Ò¬∆ ¿∞‘
¡≈͉∂ «ÓÙÈ «Úº⁄ ͱ∂ ’≈ÓÔ≈Ï ‘ÈÕ Í≈¬∆¡ª ‘ج∆¡ª ‹≈¡Ò∆ Ú≥‚∆¡ª Á∂ ¡≈√∂ ¿∞‘Ȫ È∂ ¡≈ÍØ-
¡≈͉∆ ⁄ΩË ω≈ º÷∆ ‘À ¡Â∂ º«÷¡’ ‘؉ Á≈ ÌÓ Ú∆ Í≈Ò º«÷¡≈ ‘ÀÕ ¿∞‘Ȫ Á≈ ’≥Ó ◊À-
¿∞Í‹≈¿±, ¡≈Í≈ Ó≈± Ó∞º«Á¡ª ˘ ⁄∞¡≈Â∆ Ò≈¿π‰≈ Â∂ ‘Ú≈ Á∂‰≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆ «¬√ ¡º◊ Ï≈Ò‰ ω ‘∂
ÒØ’ª ¡Â∂ ÍÀØ’≈ª ˘ √Ófi‰ ¡Â∂ √Ófi≈¿π‰ Á∆ ÒØÛ ‘À «’ ¿∞‘ Ú∆ √‘∆-◊ÒÂ, ⁄≥◊∂-Ó≈Û∂, √æ⁄∂-
«ÓºÂ ¡Â∂ ¡√Ò∆ Á∞ÙÓ‰ Á∆ Í«‘⁄≈‰ ’È≈ «√º÷‰Õ ¿∞‘ ¿∞‘Ȫ Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ ‘≈Òª Á∆ «ÈÙ≈ÈÁ∂‘∆
’È≈ «√º÷‰ ‹Ø ¿∞‘Ȫ Á∂ ÓȪ ¡Â∂ ‘√Â∆ ˘ ÈÍ∆Û∆ ‹≈ ‘∆¡ª ‘È, ª ‹Ø Ø‘ ¡Â∂ «ÚÁØ‘ ˘
‹≈¡Ò∆, √‘∆ ¡Â∂ ¡≈Í Ó∞‘≈∂ ÍÃ◊‡≈Úª ”⁄ ÷≈‹ ’È Á∆ Ï‹≈¬∂ ÓÈ∞º÷∆ ¡Â∂ ¡˜≈Á∆ Á∂ Ú≈Â≈ÚÈ
Ú◊∂ Úº‚∂ √Ø’≈ª Á∂ Ò∂÷∂ Ò≈«¬¡≈ ‹≈ √’∂Õ gondarasa@yahoo.com
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I 2
 www.tarksheel.org

’≈Â
ÓπÒ≈
«¯’≈Íz√Â∆ «÷Ò≈¯ ‚‡Ú∆∫ ÒÛ≈¬∆ Á∂‰ Á∆ ÒØÛ : Ï≈Ï≈ Ì◊ «√ßÿ «ÏÒ◊≈
Ó‘≈È Á∂Ù Ì◊Â, ˆÁ Í≈‡∆ Á∂ ¡≈ı∆ «⁄≈ˆ Â∂ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò ’Ó∂‡∆ Á∂ ÍzË≈È Ï≈Ï≈
Ì◊ «√ßÿ «ÏÒˆ≈ BB Ó¬∆ @I ˘ √Á∆Ú∆ «Ú¤ØÛ≈ Á∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª È≈Ò ÏÒÚ∆ «√ßÿ ÍzÚ≈È≈ ÚæÒØ∫
’∆Â∆ ÓπÒ≈’≈ «¬æ’ Ù˪‹Ò∆ Ú‹Ø∫ ÓπÛ Íz’≈«Ù ’ ‘∂ ‘ªÕ ...¡Á≈≈

? Ï≈Ï≈ ‹∆, Âπ‘≈‚≈ «√¡≈√∆ ‹∆ÚÈ «’æÊØ∫ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈Õ
d ÓÀ «¬æ’ ≈‹√∆ ¡≈ÁÓ∆ ‘ª, «‹√˘ ≈‹È∆Â∆
Á∆ Í«‘Ò∆ ◊πÛ∑Â∆ ◊Á Í≈‡∆ ÂØ∫ «ÓÒ∆Õ ◊Á Í≈‡∆
«‘ßÁπ√Â≈È ˘” ¡≈˜≈Á ’≈¿π‰ Á∂ ‹˜Ï∂ È≈Ò ÒÏ∂˜
√∆ Â∂ «¬√ ¡√ ¡Ë∆È ‘∆ ÓÀ ‹Ø ’fi ’ √’Á≈ √∆,
’Á≈ «‘≈ ‘ªÕ «¬√ ◊æÒ È≈Ò Ó∂≈ «¬Â’≈Á ˛ «’
‘ Ò«‘ Á≈ ‡≈¬∆Ó ‘πßÁ≈ ˛, ‘≈Ò≈ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ◊Á
Í≈‡∆ Ú∂Ò∂ Á∂Ù ˘ ¡≈˜≈Á ’≈¿π‰ Á∆ ÒÛ≈¬∆ √∆ Â∂
‘π‰ ÓπÒ’ «Úæ⁄Ø∫ Ï∂’≈∆, Ó«‘ß◊≈¬∆, ¡ÈÍÛ∑Â≈, ◊∆Ï∆
Â∂ √Ó≈‹ Á∆ ¡‰√ªÚ∆∫ Úß‚ Ï≈∂ ÒÛ≈¬∫∆ ˛Õ ‹Ø Á∂Ù Á∆
Âæ’∆ Â∂ ÌÒ∂ Ò¬∆ ÒÛÁ∂ ‘È ÓÀ ¿πÈ∑ª È≈Ò ÷Û∑≈ ‘ªÕ
? ¡æ‹ √≈‚∂ Á∂Ù ”⁄ ’«Ó¿»«È√‡ Ò«‘ Á∆ Í≈‡ØË≈Û Ï≈∂
’∆ √Ø⁄Á∂ ‘ØÕ
¡æ‹ ÒØ’ª ˘ «¬‘ Áæ√‰ Á∆ ÒØÛ È‘∆ ˛ «’
Ú؇-Ú‡Ø» Í≈‡∆¡ª «’‘Ø «‹‘∆¡ª ‘ÈÕ ’ج∆ „π’Úª
ÏÁÒ È≈ ‘؉ ’’∂ ÒØ’ «¬æ’ ‹ª Á»‹∆ Í≈‡∆ ˘ Ú؇ª
Í≈¿π‰ Ò¬∫ Әϻ ‘ÈÕ ‹∂ ’«Ó¿»«È√‡ ÿæ‡Ø∫ ÿæ‡ √ªfi∂
ÍzØ◊≈Ó Â∂ «¬æ’ ‘Ø ‹≈‰ ª «‹æ Ò≈˜Ó∆ «¬È∑≈ Á∆
‘ØÚ∂◊∆Õ Èß◊∆¡ª ‘Ø ¸æ’∆¡ª Í≈‡∆¡ª «¬È∑ª Á≈ Óπ’≈ÏÒ≈
È‘∆ ’ √’‰◊∆¡ªÕ ÓÀ «¬‘ Ú∆ Á∂÷ «‘≈ ‘ª «’
Âπ‘≈‚∆ Â’Ù∆Ò Ò«‘ «¬È∑≈ Á∆ Í≈‡ØË≈Û ÂØ∫ ¿πª‘
˛Õ ÓÀ ⁄≈‘Úª◊≈ «’ Âπ√∆ «¬È∑≈ ÂØ∫ ¿πª‘ ‘∆ «‘˙ Â∂
¡≈͉∂ „ß◊ È≈Ò ÓπÒ’ Á∆ √∂Ú≈ ’ØÕ
? Âπ√∆∫ ≈‹È∆Â∆ ¡Â∂ Ú«‘Óª ÌÓª «÷Ò≈Î ÒÛ≈¬∆
«Ú⁄Ò∂ √Ïß˪ ˘ «’Ú∂∫ Ú∂÷Á∂ ‘ØÕ
d Ú«‘Óª ÌÓª Á∆ ÒÛ≈¬∆ ˘ ⁄Ò≈™Á∂ ‘ج∂ Âπ√∆∫
≈‹È∆«Â’ ØÒ Ú∆ ¡Á≈ ’ ‘∂ ‘ØÕ Ú«‘Ó ÌÓ ‘≈’Ó
‹Ó≈ª ÚæÒØ∫ Íz⁄≈∂ ‹ªÁ∂ ‘È «’™«’ «¬‘ ¿πÈ∑ª Á∂ «‘Â
Í»Â∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ‹ÁØ∫ Âπ√∆∫ Ú«‘Óª ÌÓª «÷Ò≈Î
ÒÛØ◊∂ ª Âπ‘≈˘ √‡∂‡ È≈Ò Ú∆ ÒÛ∑È≈ ÍÀ‰ÀÕ «¬‘ ‹Ø
ÿ-ÿ Ï≈Ï∂ ÏÀ·∂ ‘È ‹ÁØ∫ Âπ√∆∫ «¬È∑ª «÷Ò≈Î ÒÛØ◊∂
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
ª «¬È∑≈ Á∆¡ª ‹ßÓ‰‘≈ Í≈‡∆¡ª «¬È∑≈ Á∆ «Íæ· Â∂
¡ÚæÙ ¡≈¿π‰◊∆¡ªÕ «¬ß‹ Âπ√∆ ≈‹È∆Â∆ ÂØ∫ «’Ú∂∫
Ï⁄Ø◊∂? ‡ÀÒ∆Ú∆˜È Â∂ «‘ßÁ» ËÓ Á∂ Íπ≈«‰’ «ÓæÊ Íz⁄≈∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‹∂’ Âπ√∆∫ «¬È∑≈ Á∂ «÷Ò≈Î ÏØÒØ◊∂ ª ÒÛ≈¬∆
ª ‘ØÚ∂◊∆ ‘∆Õ «¬√ Ò¬∆ Âπ‘≈˘ ≈‹È∆Â∆ Á≈ ÍæÒ≈ ª
ÎÛ∑È≈ ‘∆ ÍÀ‰ÀÕ ‹ÁØ∫ ÓÀ «¬‘ ’«‘ßÁ≈ ‘ª «’ Â’Ù∆Ò
Ò«‘ ËÓ «ÈÍæ÷ Ò«‘ ˛ ª ËÓª Á∆ ¿π√≈∆ Ò¬∆,
ËÓª Á∂ «Í¤≈÷Û∆ Íæ÷ ˘ ¿π‹≈◊ ’È Ò¬∆ «‹‘Û∆
Âπ√∆∫ ÒØ’ ≈¬∂ «Â¡≈ ’È∆ ˛Õ ¡«‹‘∂ ¡ÓÒ ÁΩ≈È
«¬‘ √’≈ª ‹Ø «√Î ’≈◊˜ª «Ú⁄ ‘∆ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘
ËÓ «ÈÍæ÷ ’‘≈™Á∆¡ª ‘È, ¡ÓÒ «Ú⁄ È‘∆Õ ‹ÁØ∫
Âπ√∆∫ «¬È∑≈ Á≈ ¡√Ò∆ «⁄‘≈ ÒØ’ª ”⁄ Ï∂ÍÁ ’Ø◊∂ ª
Âπ‘≈‚∆ «¬È∑ª È≈Ò ‡æ’ ‘؉∆ ‘∆ ˛∂Õ ‘π’Ó≈È Í≈‡∆¡ª
ÊØÛ∆ ’∆Â∂ Âπ‘≈˘ ¡«‹‘≈ ’È Á∆ «¬˜≈˜Â È‘∆
Á∂‰◊∆¡ªÕ «¬√ Ò¬∆ Âπ‘≈‚∆ √∂Ë ≈‹È∆Â∆ ÚæÒ ‘∆
‹≈Ú∂◊∆Õ ‹Á Âπ√∆∫ ◊πÁπ¡≈«¡ª Á∂ ◊zßÊ∆ ‹Ø ÂÚ∆Â
’Á∂ ‘È, ¡Î∆Óª Ú∂⁄Á∂ ‘È, Â∂ «‘ßÁ» Íπ‹≈∆ «‹‘Û∂
ÓßÁª «Ú⁄ Ú«‘Ó-ÌÓ Úß‚Á∂ ‘È, ˘ Èß◊≈ ’Ø◊∂ ª
ÒÛ≈¬∆ «’™ È≈ ‘Ø¿»?
? ◊Á Í≈‡∆ Ú∂Ò∂ ¡ß◊∂‹ª ÂØ∫ Ì≈ ˘ ¡≈˜≈Á ’≈¿π‰
Ò¬∆ ÒÛ≈¬∆ «ÏÒ’πÒ √ÍÙæ‡ Â∂ ¡≈Ó ¡≈ÁÓ∆ Á∂ √Ω÷∆
Â∑≈ √Ófi «Ú⁄ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∆ √∆Õ Íß» ¡æ‹ ‘π’Ó≈Ȫ
Á∆ «ÓÒ∆ Ìπ◊ È≈Ò Á∂Ù ˘ Ï‘π ’ΩÓ∆ ’≈ÍØ∂ÙȪ ’ØÒ
Ú∂«⁄¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ’∆ «¬‘ √≈≈ ÚÂ≈≈ √Ófi≈ ’∂
ÒØ’ª ˘ «Â¡≈ ’È≈ Í«‘Òª È≈ÒØ∫ ¡Ω÷≈ È‘∆ ˛Õ
d Ï‘π ’ΩÓ∆ ’≈ÍØ∂ÙȪ ¡≈¿π‰ ‹ª ’ج∆ ‘Ø
«ÚÁ∂Ù∆ Â≈’ √≈˘ Èæ͉ ¡≈Ú∂Õ ¿πÈ∑ª «÷Ò≈¯ ËæÛÒ∂
È≈Ò ¡æ◊∂ ¡≈ ’∂ ÒÛÈ≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ‹∂’ «ÚÁ∂Ù∆
Ó≈Ò √≈‚∆ Óß‚∆ «Ú⁄ ËÛ≈ËÛ ¡≈™Á≈ «‘≈ ª √≈‚∆
¡≈͉∆ √È¡Â ÂÏ≈‘ ‘Ø ‹≈Ú∂ ◊ ∆Õ √≈˘ ¡≈͉∂
Ú√∆«Ò¡ª Á∆ ÚæË ÂØ∫ ÚæË ÚÂØ∫ ’È Ò¬∆ «ÚÁ∂Ù∆ ´æ‡
3
 www.tarksheel.org
÷√πæ‡ ˘ Èß◊≈ ’È Ú≈√Â∂ √≈Ó≈‹ Á∆ ´æ‡ Á∂ ÈÚ∂∫
„ß◊ª Ï≈∂ ÒØ’ª ˘ √Ófi≈¿π‰≈ ‘∆ ͬ∂◊≈Õ ’ßÓ Âª Ì≈Ú∂∫
Í«‘Òª È≈ÒØ∫ Í∂⁄∆Á≈ ˛ Í «¬‘ √≈‚∆ ¡‰√Á∆ ÒØÛ
˛Õ
? «‹√ ’πÏ≈È∆ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ È≈Ò ◊Á∆ √»Ï∆ ÒÛ∂ √È
¡æ‹ ¿π‘ ◊æÒ È≈ «‘ ’∂ ÷ÛØ Á≈ ¡ÓÒ «’™ ‘ÀÕ
d Ï‘πÂ≈ ¡Ω÷≈ √Ú≈Ò È‘∆∫ ˛Õ ¿πÈ∑ª Ïæ«⁄¡ª È∂
«‹ßÈ∑≈ «¬‘ Âæ’ «Ò¡≈ ˛ «’ ’«Ó¿»«È√‡ Í≈‡∆ Á∂
Ò∆‚ «Èÿ≈ ÚæÒ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¿π‘ «ÎÒ‘≈Ò ÁÏ ◊¬∂
‘È, Í ’∆ È’√Ò∆ ÔØ«Ë¡ª ÚæÒØ∫ ’∆Â∆¡ª ’πÏ≈È∆¡ª
«Íæ¤∂ ’πÏ≈È∆ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ È‘∆∫ √∆? ¿π√ÂØ∫ «Íæ¤Ø∫ «‹ßÈ∑≈
È∂ ı≈Ò√Â≈È∆¡ª Á∆¡ª ◊ØÒ∆¡ª ÷≈Ë∆¡ª ¿π‘ Ú∆
’πÏ≈È∆ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ‘∆ √∆Õ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ Íø‹≈Ï Ï≈∂ ’«‘
√’Á≈ ‘ª «’ «¬‘ ’πÏ≈È∆ ÂØ∫ È‘∆ Ìæ‹Á∂Õ Íø‹≈Ï Ï≈∂
◊æÒ ’«Á¡ª ÓÀ Á∂Ù Á∂ ‘ØȪ √»«Ï¡ª ”⁄ Ú√Á∂ ÒØ’ª
«÷Ò≈¯ È‘∆ ÏØÒ «‘≈Õ √≈‚∂ Íø‹≈Ï √»Ï∂ Á∂ ÒØ’ª ”⁄
«¬‘ «√¯Â ˛ «’ «‹√ ◊æÒ ˘ ÎÛ ÒÀ‰ ¿π√˘ «√∂ Ò≈
’∂ ‘∆ ÁÓ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
? ¡æ‹ Á∂Ù Á∂ ’ØÈ∂ ’ØÈ∂ ”⁄ Ë≈«Ó’ ‹˘±È∆¡ª ÚæÒØ∫
’Ú≈¬∂ ‹≈ ‘∂ «Î’» Áß«◊¡ª ˘ Âπ√∆∫ «’Ú∂∫ ¡ß◊Á∂ ‘ØÕ
d ¡æ‹ √≈˘ Úæ‚≈ ıÂ≈ «Îz’≈Íz√Â∆ ÂØ∫ ˛Õ «¬√Á∆
‹ßÓ‰‘≈ √Ó≈¬∂Á≈∆ ˛Õ ‹∂’ ¡æ‹ «Î’≈Íz√Â∆ «ÚπæË
È≈ Ò«Û¡≈ «◊¡≈ ª Á∂Ù ÁπÏ≈≈ ◊πÒ≈Ó ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ
‹Ø ’πfi ◊π‹≈ ”⁄ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ¿π√˘ Ú∂÷ ’∂ «√ ÙÓ
È≈Ò fiπ’Á≈ ˛Õ ’∆ ’ج∆ «¬È√≈È ¬∂È∑≈ È∆⁄ ’ßÓ Ú∆
’ √’Á≈ ˛? «¬√ «Î’≈Íz√Â∆ «÷Ò≈Î ‚‡Ú∆∫ ÒÛ≈¬∆
Á∂‰ Á∆ ÒØÛ ˛Õ ÓÀ Á≈¡Ú∂ È≈Ò ’«‘ßÁ≈ ‘ª «’ «¬æÊ∂ ’Á∂
Ú∆ «√æ÷ ≈‹, «‘ßÁ» ≈‹ ‹ª «’√∂ ‘Ø ËÓ Á≈ ≈‹
√Ê≈Í ȑ∆ ‘Ø √’Á≈, Ì≈Ú∂∫ «‹ßÈ≈ Ó˜∆ ˜Ø Ò≈
ÒÀ‰Õ √≈‚≈ È≈¡≈ √ØÙ«Ò√‡ ≈‹ Á≈ ˛Õ «¬‘ ≈‹ ¡≈
’∂ ‘∆ «‘‰≈ ˛ Íßz» «¬√ Ò¬∆ ’πÏ≈È∆¡ª Á∂‰∆¡ª
ÍÀ‰◊∆¡ªÕ
? »√ ¡Â∂ ⁄∆È √ß√≈ ÍzØÒ∂Â≈∆ Á∂ ÁØ ⁄≈ȉ ÓπÈ≈∂ ω
’∂ ÁπÈ∆¡ª Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂ Í ‘π‰ «¬‘ ÁØÚ∂∫ ◊Û∑ „«‘
„∂∆ ‘Ø ◊¬∂Õ «¬√Á≈ ’∆ ’≈È ˛Õ
d √≈˘ ’Á∂ »√ Á≈ «¯’ ˛, ’Á∂ ⁄∆È Á≈ Í
Ó∂≈ √Ú≈Ò «¬‘ È‘∆∫Õ Ó∂≈ √Ú≈Ò ˛ «’ √≈‚∂ Á∂Ù «Ú⁄
√ØÙ«Ò˜Ó «’Ú∂∫ ¡≈Ú∂Õ »√ ¡Â∂ ⁄∆È È∂ √ß√≈ «¬È’Ò≈Ï
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Ï≈Ï≈ «ÏÒ◊≈ Á∆ Ú√∆¡Â
ˆÁ Ò«‘ Á∂ ¡¶ÏÁ≈, Á∂Ù Ì◊Â
Ô≈Á◊≈ ’Ó∂‡∆ Á∂ ÍzË≈È Ï≈Ï≈ Ì◊ «√ßÿ
«ÏÒ◊≈ ÚæÒØ∫ BD ‹πÒ≈¬∆, B@@A Èß± ¡≈͉∂
ÓÈ ¿πÍß √Óª Ï≈∂ «Òı∆ Ú√∆¡Â «¬√
Â∑ª ˛,““...Ó∂∆ ÓΩ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÓÀ˘ ¡≈Ó
«√«Ú¡ª «Úæ⁄ ¯±«’¡≈ ‹≈Ú∂, «‹æÊ∂ Ó∂∂ Ï≈Í
Á≈Á≈, Ó∂∆ ÍÂÈ∆ Â∂ Ó∂∆
«Í¡≈∆ Ï∂‡∆ Á≈ √ß√’≈
’∆Â≈ «◊¡≈ √∆, Ó∂∆ ÓΩÂ
ÂØ∫ Ï≈¡Á ≈ı «¬’æ·∆
’’∂ Á«¡≈
√«Â´‹ «Úæ⁄ Ú‘≈¡
Á∂‰∆, ’ج∆ ÓØÛ, ÓÛ∑∆ ‹ª
Óæ· Ó∂∆ Ô≈Á «Úæ⁄ È≈ ¿π√≈È≈, Ó∂≈
√ı ‘π’Ó ˛Õ Ó∂≈ ¡≈Ú≈◊Ω‰ ‹ª «Î
‹ßÓ‰ ÓÈ, Áؘı-Ï«‘Ù ¡≈«Á «Úæ⁄
’ج∆ «ÚÙÚ≈√ È‘∆∫ «¬√ Ò¬∆ Ó∂∂ ÍπÙ≈ı,
«Ï√Â Â∂ ÏÂÈ ¡≈«Á Á∂‰ Á∆ ı∂⁄Ò
«ÏÒ’πÒ È≈ ’È≈ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ’∆ÂÍπ
‹ª ‘«Áπ¡≈ ‹≈ ’∂ √Â-◊ ’Ú≈¿π‰∆Õ
Ó∂≈ Âπ‘≈‚≈ Âπ¡æÒ’ √´‹ «Úæ⁄ ≈ı
√π應 Â∂ ıÂÓ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ””
-Ì◊ «√ßÿ BD ‹πÒ≈¬∆ B@@A.
˘ «Í¤ª‘ √π櫇¡≈ ˛Õ «¬√Á≈ √≈∂ ¡◊ª‘ ÚË» √Ø⁄
Ú≈«Ò¡ª ˘ ª «¯’ ˛ Í «¬È∑ª ˘ È‘∆Õ «¬È∑ª È∂ ‹Ø
⁄ßÁ ⁄≈Û∂ ‘È ¿π‘ ⁄ß◊∂ È‘∆ ‘ÈÕ ÓÀ ª √ØÙ«Ò˜Ó ¡Â∂
Ì≈Â∆ ÒØ’ª Á∆ «Ï‘Â∆ Ò¬∆ ÒÛÁ≈ ‘ªÕ ¡√∆ ’ΩÓªÂ∆
Óæπ«Á¡ª Ï≈∂ Ú∆ √Ø⁄ª◊∂Õ ÍzÓπæ÷ ÂΩ Â∂ ÓÀ Ì≈ ¿πµÍ ‘∆
’∂∫Á« ‘ªÕ Ú∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂ ª ¡æ‹ √Óπæ⁄≈ √Ó≈¬∂Á≈∆
«È˜≈Ó √ß’‡ «Ú⁄ ‘ÀÕ ¡Ó∆’≈ Ú◊∂ ÓπÒ’ª Á≈ Ú∆
Á∆Ú≈Ò≈ «È’«Ò¡≈ «Í¡≈ ˛Õ √Ó≈«‹’ ÂÏÁ∆Ò∆ ¿πÊ∂
Ú∆ ¡≈¿π‰∆ ˛ Í «‘ßÁπ√Â≈È √Ó∂ ¬∂Ù∆¡≈, ¡Î∆’≈
Â∂ Ò≈Â∆È∆ ÓπÒ’ª Á∂ ÒØ’ ¡æ‹ «¬È’Ò≈Ï∆ ÂÏÁ∆Ò∆
Ò¬∆ ‹»fi ‘∂ ‘È ‹Ø ¡≈¿π‰∆ ¡‡æÒ ˛Õ
4
 www.tarksheel.org
? Ì≈ «Úæ⁄ ’«Ó¿»«È√‡ Í≈‡∆ ˘∂ ‘Ø∫Á ”⁄ ¡≈«¬¡ª
ÍΩ‰∆ √Á∆ Ï∆‰ ¿πÍß Ú∆ ¡√∆∫ Ì≈Â∆ «¬È’Ò≈Ï Á∂
◊Ø‘Û∂ ”⁄Ø∫ Í»‰∆ Ú∆ «’™ È‘∆∫ ’æ √’∂Õ
d «‘ßÁ ’«Ó¿»«È√‡ Í≈‡∆ Á∆ Ò∆‚«ÙÍ ÓæË
Ú◊∆ ÏπæË∆‹∆Ú∆¡ª Á∂ ‘æÊ ”⁄ ‘∆ ‘ÀÕ ‹Ø ÓπÒ’ Á∂
Ó˜Á»  ª «’√≈Ȫ Á∂ ¡ÓÒ∆ ‹∆ÚÈ, ¿π È ∑ ª Á∆¡ª
√Óæ«√¡≈Úª Â∂ ‹Ó≈Â∆ «ÚØ˪ ˘ ·∆’ Â∑ª √Ófi ‘∆
È‘∆∫ √’∆Õ «¬æ’ Â∑ª ¿π‘ ¡ÓÒ «Ú⁄ ¿πÈ∑ª È≈Ò
«¬æ’«Óæ’ È‘∆ ‘Ø √’∆Õ √◊Ø∫ «¬È∑ª Á∆ ª Ë≈È≈ «¬‘
√∆ «’ ’«Ó¿»«È√‡ «ÎÒ≈√Î∆ ˘” “ÏπæË∆‹∆Ú∆” ‘∆ √Ófi
√’Á∂ ‘ÈÕ ¡≈Ó ¡≈ÁÓ∆ È‘∆Õ Ïæ√, √Ófi Á∂ «¬√ Í≈Û∂
È∂ ‘∆ √≈‚∆ Ò∆‚«ÙÍ ˘ ÒØ’ª Á∂ È∂Û∂ È‘∆ ¡≈™‰
«ÁæÂ≈Õ «¬√ √ÏßË∆ ÓÀ Âπ‘≈˘ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ È≈Ò ‹πÛ∆
Ò≈‘Ω ‹∂Ò∑ Á∆ «¬æ’ ÿ‡È≈ √π‰≈¿π‰∆ ⁄≈‘πßÁ≈ ‘ªÕ «¬√
‹∂Ò∑ ”⁄ ȘÏßÁ∆ ÁΩ≈È «‚͇∆ √πÍ‚∫À∫‡ ÏÁ∆ È≈Ê
ÒÀ«ÈÈ Á∆ Íπ√Â’ “≈‹ Â∂ «∫¬È’Ò≈Ï” ˘ ÒÀ ’∂ Ó∂ ’ØÒ
¡≈«¬¡≈ Â∂ ’«‘‰ Òæ◊≈ ÓÀ ‡À√‡ Á∂‰≈ ˛Õ «‹√ÂØ∫ «Íæ¤Ø∫
Ó∂∆ Âæ’∆ ‘؉∆ ˛Õ ÓÀ∂ ¡ß◊∂‹∆ Á∆ ¡ÀµÓ.¬∂. ‘ªÕ «¬‘
«’Â≈Ï Ó∂∆ √Ófi ”⁄ È‘∆ ¡≈ ‘∆Õ «¬√ ˘ √Ófi‰ ”⁄
Âπ‘≈‚∆ ÓÁÁ ⁄≈‘ßπÁ≈ ‘ªÕ È≈Ò ‘∆ ¿π√È∂ ÓÀ˘ «¬‘
√Ú≈Ò Ú∆ ’∆Â≈ «’ «‹È∑ ≈ Íø ‹ ≈Ï∆ Í«Û∑ ¡ ª ˘ » ß
¡‹È‡≈¬∆È≈ ÂØ∫ Ó≈√’Ø ÒÀ ’∂ «◊¡≈ √∆ ¿πÈ∑ª ˘ «¬√
«’Â≈Ï Á∆ ’∆ √Ófi Òæ◊∆ ‘ØÚ∂◊∆? ÓÀ ‘æ√ ’∂ ¿π√˘
«’‘≈ «’, ““ Â»ß «¬‘ «’Â≈Ï √≈˘ ÎÛ∑È Ò¬∆ Â∂ «¬√
´‡∂∂ ≈‹ Á∆ ¿πÓ ¶Ï∆ ’È Ò¬∆ ÍÛ∑ «˛∫, Â∂∂
¡ÓÒ∆ ‹∆ÚÈ Á≈ «¬√ «’Â≈Ï È≈Ò ’ج∆ Ó∂Ò È‘∆,
«¬√ Ò¬∆ «¬‘ ÂÀ˘ √Ófi È‘∆∫ ¡≈ ‘∆ Ó∂∂ √Ó∂ «‹È∑≈
˘ Â»ß Íø‹≈Ï∆ ÍÛ∑∂ Áæ√Á≈ ¡À∫ «¬‘ «’Â≈Ï Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆
¡ÓÒ∆ «‹ßÁ◊∆ «¬æ’-«Ó’ ‘ÈÕ ¿π∂È∑≈ ˘ «¬‘ ÂÁ∂ ‘∆
√Ófi «Ú⁄ ¡≈ ‹ªÁ∆ ˛Õ”” Ïæ√ «¬‘Ø ‘∆ ‹Ó≈Â∆ Í≈Û∂ Á≈
¡√ √≈‚∆ ÓæËÚ◊∆ Ò∆‚«ÙÍ Á∆ √Ófi «Úæ⁄ Ú∆
»ÍÓ≈È ‘πßÁ≈ «‘≈ ˛Õ ÓÀ ¿πæ⁄∆¡ª ‹Ó≈ª ÂØ∫ ¡≈¬∫∆
Ò∆‚«ÙÍ Á∆ «ÚÁÚÂ≈ ˘ ÓßÈÁª ‘ª Â∂ ¿πÈ∑ª ÚæÒØ∫
«ÁæÂ∆¡ª ’πÏ≈È∆¡ª Á∆ Íz√ßÙ≈ Ú∆ ’Á≈ ‘ªÕ ÓÀ Ó«‘√»√
’Á≈ ‘ª «’ ¿π‘ «ÎÒ≈√Î∆ ˘ √Ófi È‘∆ √’∂, «¬‘
ÿ≈‡≈ «‘≈ ˛Õ Á»√∆ ◊æÒ «¬‘ «’ «‘ßÁπ√Â≈È «Ú⁄
Ó˜Á» ‹Ó≈ ÿæ‡ √∆ Â∂ «¬È’Ò≈Ï «Ú⁄ ¡◊Ú≈¬∆
ÍzØÒ∂Â≈∆ Á∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬‘ Ú∆ ÿ≈‡ ‘∆Õ ◊æÒ Âª
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
ÓπÒ’ «Ú⁄ ·∆’ ‘≈Òª Á≈ ·∆’ «È‰≈ ’È «Ú⁄
˛Õ √Ú≈Ò Âª «¬‘ Ú∆ ˛ «’ ‹∂ ’  «√Î Ó˜Á» 
‹Ó≈ È∂ ‘∆ ¡◊Ú≈¬∆ ’È∆ ‘πßÁ∆ ª «’√≈È ÍzË≈È
⁄∆È ‘æÊ Â∂ ‘æÊ Ë Â∂ ÏÀ·≈ «‘ßÁ≈ «’ «¬æÊ∂ ª
Ó˜Á»  ‹Ó≈ ˛ È∆∫Õ ¿π È ∑ ª ¡≈͉∂ Óπ Ò ’ Á∆¡ª
‹Ó≈Â∆ «ÚØËÂ≈¬∆¡ª Á≈ ·∆’ «È‰≈ ’’∂, Ïπæfi ’∂
«¬È’Ò≈Ï «Ò¡ªÁ≈ ˛Õ «‹æ Ê Ø ∫ Âæ ’ «‘ß Á π √ Â≈È Á∆
◊æÒ ˛ ÓÀ √ÓfiÁ≈ ‘ª «’ √≈‚∆¡ª Í≈‡∆¡ª Â∂ ◊πæÍ
«‹È∑≈ √Óª ¡≈Í√∆ Ï«‘√Ï≈˜∆ Â∂ «Ú¡©Ê ◊π¡≈ ‘∂
‘ÈÕ ¬∂È≈ √Óª ‹∂’ ¿π‘ ÒØ’ª ˘ «Â¡≈ ’È Â∂
Ò◊≈ Á∂‰ ª «√æ‡∂ Ï‘π √≈Ê’ «ÈÊÒ √’Á∂ ‘ÈÕ
¡√∆∫ ’Á∂ ’∆ ‘ª? «√Î ≈‘ª Â∂ ‘∆ Ï«‘√ ’∆ ‹ªÁ∂
‘ªÕ ¡æ‹ √Ó∂∫ Á∆ Óπæ÷ ÒØÛ ÒØ’ª ˘«¬√ «√√‡Ó Á∂
«÷Ò≈¯ «Â¡≈ ’È Á∆ ˛Õ ÓÀ √ÓfiÁ≈ ‘ª «’ ¡æ ‹
«‹‘Û∆¡ª Ú∆ Í≈‡∆¡ª ‹ª ◊π æ Í «¬æ ’ Á» ‹ ∂ ˘
«√˪’ Íæ÷ ÂØ∫ È∂Û∂ √ÓfiÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª ˘ ÿæ‡Ø
ÿæ ‡ √ªfi∂ Íz Ø ◊ ≈Ó ¡Ë∆È √ªfi∆¡ª ’≈Ú≈¬∆¡ª
Ú≈√Â∂ ¡æ ◊ ∂ ¡≈¿π ‰ ≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ ª ’È
È≈Ò Ò∆‘ Á≈ «ÈÂ≈≈ Ú∆ ¤∂ ∆ ‘Ø ‹≈Ú∂◊ ≈, ’≈‚
«Úæ⁄ √ªfi Ú∆ ÚË∂◊∆ Â∂ √≈‚∆ Ù’Â∆ Á∆ Ó˜Ïπ»Â∆
‘Ø Ú ∂ ◊ ∆Õ
? Âπ√∆∫ Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆ Á∂ ’≈‹ ı∂Â ˘ «’√ Â∑ª
ÒÀ∫Á∂ ‘ØÕ
d √≈‚≈ ÓπÒ’ Ú«‘Ó≈ ÌÓª Á≈ Ì«¡≈ ‘Ø«¬¡≈
˛Õ «¬‘ Ú«‘Ó ÌÓ √≈‚∆ ◊πÒ≈Ó∆ Â∂ ͤÛ∂͉ Á≈
’≈È Ú∆ ‘ÈÕ Âπ‘≈‚∆ Ò«‘ ‹Ø «¬È∑≈ Á∂ «÷Ò≈¯ ˛Õ
«¬‘ ÓπÒ’ Á∆ Âæ’∆ «Ú⁄ «¬æ’ ¡«‘Ó √Ê≈È æ÷Á∆ ˛Õ
«¬‘ Ò«‘ ⁄≈-¸Î∂∂ ÎÀÒ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ
? ËÓ Â∂ ≈‹È∆Â∆ Ï≈∂ Âπ√∆ ’∆ ’«‘‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂ ‘ØÕ
ÓÀ ËÓ Á∂ ·∂’∂Á≈ª ˘ ’«‘ßÁ≈ ‘ª «’ ¿π‘ ÒØ’ª
«Úæ⁄ Ë≈«Ó’ Úß‚∆¡ª Í≈ ’∂ ¿πÈ∑ª ˘ Ó˜∑Ï∆ ÒÛ≈¬∆
«Ú⁄ È≈ ¿πÒfi≈¿π‰Õ ‹∂ ¿π‘ «¬√ Â∑ª ’È◊∂ ª ¡√∆∫
¿πÈ∑ª Á≈ «ÚØË ˜» ’ª◊∂Õ ËÓ Á≈ ≈‹È∆Â∆ «Ú⁄
’ج∆ Á÷Ò È‘∆∫ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ Ó˜∑Ï Âπ‘≈‚≈ ¡≈͉≈
¡’∆Á≈ ˛Õ «‹√ ¡’∆Á∂ ˘ Âπ√∆∫ ÓßÈÁ∂ ‘Ø, ÓßÈ∆ ‹≈˙Õ
Ó˜∑Ï ˘ Óßȉ Ú≈Ò≈ Ú∆ √À’»Ò ‘Ø √’Á≈ ˛Õ «‹‘Û≈
«¬‘ Â√Ò∆Ó ’∂ «’ ÓÀ Ó‹∑Ï Á∆¡ª «√Î ⁄ß◊∆¡ª ◊æÒª
Â∂ ‘∆ ¡ÓÒ ’ª◊≈Õ ËÓ Â∂ ≈‹È∆Â∆ «¬æ’ È‘∆ ‘؉∆
5
 www.tarksheel.org
⁄≈‘∆Á∆Õ ‹∂’ ≈‹È∆«Â’ ÒØ’ ËÓ Â∂ ≈‹È∆Â∆ ˘
«¬æ’·≈ ’’∂ ⁄Ò≈¿π‰◊∂ ª ¿π‘ ËÓ «ÈÍæ÷ È‘∆ ‘Ø
√’Á≈Õ «¬æÊ∂ ¡’≈Ò∆¡ª Á∆ «Ó√≈Ò «ÁæÂ∆ ‹≈ √’Á∆
˛Õ «‘ßÁ» ËÓ ’«‘ßÁ≈ ˛ «’ ¡«‘ß√≈ ÍÓØ-ËÓ ˛ «¬√
ËÓ ”⁄ ‹∆Ú ‘æ«Â¡≈ ◊πÈ≈‘ ˛Õ Í ‹ÁØ∫ «¬È∑≈ È∂ ËÓ
˘ ’π√∆ Ò¬∆ Ú«Â¡≈ ª Ï∂◊πÈ≈‘ª ˘ ¤π∂ ⁄Ò≈ ’∂
Ó≈«¡≈Õ ¡√∆∫ «¬‘Ø «‹‘∂ ËÓª Á∂ «÷Ò≈¯ ‘ªÕ «¬È∑ª Á∂
¡ÓÒ È∂ ¡«‘ß√≈ Á≈ ÓπıΩ‡≈ Ú∆ Ò∆Ø-Ò∆ ’∆Â≈ ˛Õ
¡’≈Ò∆ Í≈‡∆ È∂ Ò≈˜Ó∆ ’∆Â≈ √∆ Ú˜∆ ¡ß«ÓzÂË≈∆
‘؉ Í ’∆ Í≈‡∆ Á∂ Ú˜∆ª È∂ ¡ß«Óz ¤æ’ ’∂ «¬È∑≈
¡√»Òª Á∆ Í≈Ò‰≈ ’∆Â∆? ¡≈‘ ’ØÛª πÍ«¬¡ª Á∆
‹≈«¬Á≈Á ’∆ «’ ’’∂ ω∆ ˛Õ ‘Ø √π‰Ø∫, ◊Á
Í≈‡∆ Á∂ √«Ó¡ª ”⁄ ¡»Û «√ßÿ Â∂ ◊拉 «√ßÿ ◊Ω«Ó߇
‡æ√‡ «√æ÷ª Á∂ ’Â≈ ËÂ≈ √ÈÕ ¿πÈ∑ª È∂ ◊Á∆¡ª
«÷Ò≈Î ‘π’ÓÈ≈Óª ‹≈∆ ’Ú≈-«ÁæÂ≈ √∆ «’ «¬‘ «√æ÷
È‘∆ ‘ÈÕ «¬È∑≈˘ ’ج∆ ӻߑ È≈ Ò≈Ú∂Õ «Íø‚ª ”⁄ ˜ÀÒÁ≈ª
Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ”⁄ ’Ó∂‡∆¡ª ω≈¬∆¡ª ◊¬∆¡ª «‹È∑ª Á≈
’ßÓ ◊Á∆¡ª Á∆¡ª √◊Ó∆¡ª Á∆ «¬ÂÒ≈‘ Íπ«Ò√ ˘
Á∂‰≈ Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ ÎÛ≈¿π‰≈ √∆Õ «¬‘ ’Ó∂‡∆¡ª ◊Á∆¡ª
«÷Ò≈¯ ⁄Ò≈¬∂ ‹ªÁ∂ Óπ’æÁ«Ó¡ª Ò¬∆ ◊Ú≈‘ Ú∆ Óπ‘æ¬∆¡≈
’Ú≈™Á∆¡ª √ÈÕ «¬È∑≈ «Íß‚ª Â∂ Ù«‘ª «Ú⁄ «¬‘
Íz⁄≈ ’∆Â≈ «’ ◊Á∆ ‚≈’» ‘È, ÓÎ» ‘È Â∂ Ì◊ΩÛ∂
‘ÈÕ ‘’»Ó Á∂ ÂÙæÁÁ ‘∂· Â∂ Á∂Ù∆ ◊æÁ≈ª Â∂ ÓπıÏª
Á∂ ‹Óÿ‡∂ ”⁄ ◊Á∆¡ª È∂ ¡≈˜≈Á∆ Á∆ ‹ß◊ ÒÛ∆ √∆ Õ
Ó∂∂ ’«‘‰ Á≈ Âæ «¬‘ ˛ «’ ËÓª Á≈ «ÚØË «¬È∑≈
ËÓª Á∆ «ÎÒ≈√Î∆ Â∂ ÷Û∑ ’∂ ‘∆ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ ’«‘‰ ˘
ª «‘ßÁ» «ÎÒ≈√Î∆ ’ß‹’ª Á∆ Í»‹≈ ’Á∆ ˛ Í «Î’»
Áß«◊¡ª ”⁄ «¬È∑≈ È∂ «’ßÈ∑∆¡ª ’ß‹’ª Á∆ ¡≈Ï» ˘
Ø«Ò¡≈ ˛Õ ’∆ «¬‘ «‘ßÁ» «ÎÒ≈√¯∆ ¡Èπ√≈ √∆? ÁØÍÁ∆
Á∂ ⁄∆ ‘È ˘ «‘ßÁ» «ÎÒ≈√¯∆ Ú≈Ò∂ Í»≈ ˜Ø Ò≈ ’∂
«ÈßÁÁ∂ ‘È Í «¬√ ËÓ Á∂ ÍÀØ’≈ª È∂ «Î’» Áß«◊¡ª
”⁄ «’ßÈ∑∆¡ª ÁØÍÁ∆¡ª Á∂ ⁄∆ ‘È ’’∂, ¿πÈ∑ª È≈
√Ó»‘’ ÏÒ≈Â’≈ ’’∂ «’√ «ÎÒ≈√¯∆ Á∆ √∂Ú≈ ’∆Â∆
˛?
? √≈‚∂ Í≈·’ª Ò¬∆ ’ج∆ ‘Ø √ßÁ∂ÙÕ
d ‹∂’ ÒØ’ª Á≈ ¤Ø‡∂ ÂØ∫ ¤Ø‡≈ Ó√Ò≈ Ú∆ ¿π·Á≈
˛ ª ¿π√ ”⁄ Ú∆‘ ’∂ ÚÛ ‹≈˙, ´æ‡ Á∂ «÷Ò≈¯ ÒÛØÕ
«¬‘ ÍzÚ≈‘ È≈ ’Ø «’ Âπ‘≈˘ ’ج∆ ÏπÒ≈™Á≈ ˛ ‹ª
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
È‘∆Õ ¡æ‹ Ú∆ Âπ‘≈‚∂ ”⁄ √Ó«Í Ú’ ‘È, ÈΩ‹Ú≈È
‘ÈÕ √Óª ¡≈¿π‰ Â∂ ¿π‘ ˜» ¿πæ·‰◊∂, «ÈæÂ‰◊∂Õ
√≈˪ «Ú⁄Ø∫ Í«‘Òª ÒÏ◊æ«⁄¡ª ˘ Ò˙Õ Ï‘πÂ∂ √»÷
Ú≈«Ò¡ª ˘ ¡‹∂ È≈ ¤∂ÛØÕ ¡◊ª‘ ÚË» Ò«‘ ˘, √ØÙ«ÒÙ‡
Ò«‘ ˘ Âπ‘≈‚∆ Úæ‚∆ Á∂‰ ˛Õ Âπ‘≈‚≈ «’Á≈ ⁄ß◊≈
˛Õ Ó∂∆ «¬æ¤≈ ˛ «’ Âπ√∆∫ ÚæËØ ÎπæÒØÕ
c ’≈ÍÈ∆’√ ‹Ø AE@@ ¬∆: ”⁄ ÍØÒ∫À ‚ ”⁄ ‹È«Ó¡≈
È∂ «¬‘ ‹≈‰«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª Ú∆ «’ √±‹, √±‹ Óß‚Ò Á≈
Ëπ≈ ˛, ¡≈͉∆ ıØ‹ ˘ C@ √≈Ò Íz’≈«Ù ȑ∆∫ ’∆Â≈
«’™«’ «¬‘ Ï≈¬∆ÏÒ ”⁄ «Òı∂ «¬√ ’ÊÈ Á∂ ¿πÒ‡
‹ªÁ≈ √∆ «’ ËÂ∆ √Ì ’≈«¬¡≈È≈ Á≈ Ëπ≈ ˛Õ ÓÈ
ÂØ∫ ’πfi «⁄ Í«‘Òª ¿π√ È∂ «¬‘ ◊æÒ «Òı∆ «¬√ Ò¬∆
¿π‘ ⁄⁄ Á∆ √˜≈ ÂØ∫ Ï⁄ «◊¡≈ Í ¿π√ Á∂ Ù«◊Á
Ï±ÈØ ˘ ‹Ø ’≈ÍÈ∆’√ ˘ √‘∆ ÓßÈÁ≈ √∆ «¬√ Ë≈È≈
Á∂ Óßȉ ’≈‰ «‹™Á≈ ‹Ò≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ
c ◊ÀÒ∆Ò∆˙ È∂ ¡≈͉∆ ıØ‹ È≈Ò «’ ËÂ∆ È‘∆∫ √◊Ø∫
√±‹, √±‹ Óß‚Ò Á≈ Ëπ≈ ˛ ¡Â∂ √±‹ ËÂ∆ Áπ¡≈Ò∂
È‘∆∫ √◊Ø∫ ËÂ∆ √±‹ Áπ¡≈Ò∂ ⁄æ’ Ò◊≈™Á∆ ˛ ÂØ∫
È≈ıπÙ ‘π«ß Á¡ª ØÓ «Úæ⁄ ⁄⁄ Á∂ Í≈Á∆¡ª È∂ AFCC
«Úæ⁄ ◊ÀÒ∆Ò∆˙ ˘ ‹Ø ¿π√ Ú’Â G@ √≈Ò Á≈ Ïπ„ æ ≈ √∆,
¡≈͉∆ «¬√ “ˆÒÂ∆” ˘ Óßȉ Ò¬∆ Ӌϱ ’∆Â≈Õ
¡«‹‘≈ È≈ ’È Á∆ √±‹ ”⁄ ¿π√ ˘ Â√∆‘∂ Á∂‰ Á∆
◊æÒ ’∆Â∆Õ ⁄⁄ «Úæ⁄ Óπ¡≈¯∆ Óß◊‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹Á
◊ÀÒ∆Ò∆˙ Ï≈‘ ‹≈ «‘≈ √∆ ª Áæ«√¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’
¿π‘ ¡≈͉∆¡ª ¡æ÷ª «Úæ⁄Ø∫ ‘ßfi± ’∂Á≈ ’«‘ «‘≈ √∆,
“’‘≈¿π‰ ˘ ª ‹Ø Ó˜∆ ’‘≈ Ò˙, Í √æ⁄ «¬‘Ø ˛
«’ ËÂ∆ √±‹ Áπ¡≈Ò∂ ÿπßÓÁ∆ ˛Õ”
c Ï≈¬∆ÏÒ «Úæ⁄ ËÂ∆ ˘ ⁄͇≈ «’‘≈ «◊¡≈ √∆,
‹Á ’ضÏ√ ͱÏ Á∆ ʪ Íæ¤Ó ÚæÒ ⁄æÒ ’∂ ¬∂Ù∆¡≈ Á≈
≈‘ Òæ̉ Ò¬∆ Âπ«¡≈ ª ⁄⁄ ÚæÒØ∫ ¿π√ ˘ ËÂ∆
Á∂ «’È≈∂ ÂØ∫ ÊæÒ∂ «‚æ◊‰ Á∆ «⁄Â≈ÚÈ∆ «ÁæÂ∆ ◊¬∆Õ
c «¬ß◊«ÒÙ √≈«¬ß√Á≈È ‚≈«ÚÈ È∂ ¡≈͉∆ ’πÁÂ∆
¸‰≈˙ Á∆ «Ê¿π∆ Â∂ Í‘πß⁄‰ Ï≈¡Á Ú∆ ¬∆√≈¬∆
Ì≈¬∆⁄≈∂ Á∂ ‚ ’≈‰ B@ √≈Ò ¡≈͉∆ ıØ‹ ˘ ´’Ø
’∂ æ«÷¡≈ Â∂ ¡≈ı ‹Á ¿π√ ˘ «¬‘ ÍÂ≈ Òæ◊≈ «’
«¬æ’ ‘Ø √≈«¬ß√Á≈È ¡ÀÒ¯‚ Ú≈Ò∂√ «¬‘Ø ’«‘‰
‹≈ «‘≈ ˛ ª ¿π√ È≈Ò Ò ’∂ ‚≈«ÚÈ È∂ ¡≈͉∆
ıØ‹ ÁπÈ∆¡ª √≈‘Ó‰∂ æ÷∆Õ ¿π√ ˘ Ï∂Ùæ’ √≈«¬ß√Á≈Ȫ
Á∆ Ï‘π «◊‰Â∆ «Úæ⁄ √ÓÊÈ ‘؉ ’≈‰ √∆’
’Ù‡ È‘∆∫ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ Í ÁπÈ∆¡ª Ì «Úæ⁄ ¿π√ Á∂
«¬È∑ª «Ú⁄≈ª Â∂ ‘ÓÒ∂ ‘ج∂Õ
‚≈. ÏÒ«‹ßÁ «√ßÿ √∂÷Ø∫, ’ÀÈ∂‚≈
6
 www.tarksheel.org
ÁÙÈ

«Ú«◊¡≈È’ Â∂ ˆÀ «Ú«◊¡≈È’ Ș∆¡≈

«’√∂ ÿ‡È≈, ÚÂ≈∂ ¡≈«Á Á∂
¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ ’∞ºfi ÙÏÁª (√≥’Òͪ) Á≈ ÍÃÔØ◊ Ú≈ÍÈ √≥Ï≥Ë∆ ¡≥Ë-«ÚÙÚ≈√ª ÂØ∫
¡≈Ó ‘∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘À «‹Ú∂∫ Ș∆¡≈, ÍÁ≈ÊÚ≈Á, ¿∞ º Í  ¿∞ º · ’∂ ¿∞ √ Á∂ Ú≈ÍÈ Á∂ ‘∂Ó ≈‹ √‡ÀÈØ
«ÚØË-«Ú’≈√ ‹ª ÁÚ≥ÁÚ≈Á, ¡≈ÁÙÚ≈Á Ú◊À≈ ’≈Ȫ ˘ ÿØ ÷ ‰≈, Ì≈Ú ’≈È ¡Â∂ ÍÃ Ì ≈Ú «Ú⁄
Ú◊À≈Õ Í Á∂«÷¡≈ «¬‘ ‹ªÁ≈ ‘À «’ «¬√ Ï≈∂ ͱ∆ √Ï≥ Ë Ï∞ « È¡≈Á∆ º Ê ª ¿∞ º Í  Òº Ì ‰ Á≈ ÔÂÈ ’È≈,
√ͺهÂ≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’È Ò¬∆ «Ú«◊¡≈È’ Ș∆¡≈ ˛Õ
’¬∆ ͺÂ Ú∆ ÍÃ≈Í ‘ج∂Õ «¬√ Ò¬∆ «¬‘Ȫ Á∆ √ͺهÂ≈
Ï≈∂ Í«‘Ò∆ «’Ù ڋØ∫ «¬√ Ò∂÷ «Ú⁄ Ș∆¡≈ ’∆ ¿∞‘ «¬√ Á∂ ‘ºÒ Ò¬∆ ¿∞√ ’≈ÒÍ«È’ Ù’Â∆
‘∞≥Á≈ ‘À?, «Ú«◊¡≈È’ ¡Â∂ ◊À-«Ú«◊¡≈È’ Ș∆¡≈ ˘ “÷∞Ù” ’’∂ ¡≈͉∂ ◊ë‘ «Ú⁄Ø∫ ◊ë‘ √≥’‡ ˘ Á±
’∆ ‘∞≥Á≈ ‘À?, Ï≈∂ ◊ºÒ ’È ‹≈ ‘∂ ‘ªÕ ’È Ò¬∆ Â∑ª Â∑ª Á∂ ˙‘Û-ÍØ‘Û ’Á∂ ‘È-‚≥‚ΩÂ-
√Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ª Ș∆¬∂ Ï≈∂Õ È˜∆¡≈ ’∆ Ï≥ÁÈ≈ ’Á∂ ‘È, Í≈· ÷∞ÒÚ≈¿∞∫Á∂ ‘È, Á≈È ’Á∂
‘∞≥Á≈ ‘À? √≈‚∂ ¡≈Ò∂-Á∞¡≈Ò∂ ’∆ √∆, ’∆ ‘À, ’∆ ’∞fi ‘È, «’√∂ √≈˱-√≥ Á∂ ¡≈÷∂ Òº◊ ’∂ ‡±‰∂-‡≈Ó‰∂ ’Á∂
Ú≈Í «‘≈ ‘À ¡Â∂ ’∆ ’∞fi Ú≈Í √’Á≈ ‘À ¡≈«Á ˘ ‘È, Ì∂‡≈ ◊≥Ú≈¿∞∫Á∂ Ú∆ ‘È ¡Â∂ Ì∂‡ª ⁄Û∑≈¿∞∫Á∂ Ú∆
ÓÈ∞º÷ «’Ú∂∫ √Ø⁄Á≈ ‘À, Ì≈Ú «¬√ √≈∂ ’≈√∂ ˘ «’Ú∂∫ ‘ÈÕ ’∞ºfi ª ¡≈͉∂ √∆ ”Â∂ «⁄Ó«‡¡ª Á∆ Ó≈ Ú∆
ÒÀ∫Á≈ ‘À, «¬‘ ¿∞√Á≈ Ș∆¡≈ ‘≥∞Á≈ ‘ÀÕ ÓÈ∞º÷ Á≈ «¬‘ √‘≈Á∂ ‘È Ì≈Ú «¬‘ ÒØ’ ‘ «’√Ó Á∆ Ò∞º‡ Â∂ ’∞º‡ Á≈
Ș∆¡≈ «’√∂ «¬’ºÒ∆-’«‘∆ ÿ‡È≈ ‹ª ÚÂ≈∂ Ï≈∂ «Ù’≈ ‘∞≥Á∂ ‘ÈÕ Ì≈Ú∂∫ «¬√ √Ì ’≈√∂ È≈Ò ¿∞‘Ȫ Á≈
Ú∆ ‘∞≥Á≈ ‘À, «’√∂ «¬Ò≈’∂ Ï≈∂ Ú∆ ¡Â∂ Á∂Ù Ï≈∂ Ú∆Õ ’∞fi È‘∆∫ √≥ÚÁ≈ Í «¬‘ √Ì ’∞ºfi ⁄ºÒ∆ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ
‹ÁØ∫ ÓÈ∞º÷ √Ó∞º⁄∂ √≥√≈ «Ú⁄Ò∆¡ª ÙÀ¡ª ¡Â∂ «¬√ «Ú⁄ ‹ÁØ∫ «¬‘∆ ÒØ’ (¡’√ √≈∂ Í≈«√¡ª ÂØ∫ ‘≈-
Ú≈ÍÁ∆¡ª ÿ‡È≈Úª ¡Â∂ ÚÂ≈«¡ª ˘ √Ófi‰ Á≈ ‘≥Ì’∂) Â’Ù∆Òª ’ØÒ ‹ªÁ∂ ‘È Âª ¿∞‘ ’∆ ’Á∂ ‘È?
ÔÂÈ ’Á≈ ‘À ª «¬√ ˘ ¿∞√Á≈ «ÚÙÚ È˜∆¡≈ √≈˱-√≥ª ‹ª «¬√ «’√Ó Á∂ ‘Ø ◊Ò ¡È√ª Á∂
«’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞Ò‡ Í«‘Òª √≥Ï≥Ë «¬È√≈È ˘ «ÚÙÚ≈√ ”⁄ ÒÀ∫Á∂
Úº÷Ø-Úº÷∂ Ș∆¬∂ : ‘È, √Óº«√¡≈ Á∂ √‘∆ ’≈È Ï∞ºfiÁ∂ ‘ÈÕ Ó≈È«√’ ÂΩ
¡√∆∫ ‹∆ÚÈ «Ú⁄ ¡≈Ó ‘∆ Á∂÷ √’Á∂ ‘ª «’ ”Â∂ Í∆Û «¬È√≈È Á∆ √Óº«√¡≈ Á≈ √∞ÔØ◊ ‘ºÒ Áº√Á∂
ÿ‡È≈Úª ¡Â∂ ÚÂ≈«¡ª Ï≈∂ Úº÷Ø-Úº÷∂ ÓÈ∞º÷ Úº÷Ø- ‘È, Í∆Û «¬È√≈È ˘ ≈‘ «ÓÒÁ∆ ‘À ¡Â∂ «¬√ Â∑ª
Úº÷∆ Â∑ª È≈Ò √Ø⁄Á∂ ¡Â∂ «Ï¡≈ÈÁ∂ ‘ÈÕ «Ó√≈Ò Ú‹Ø∫ Á∆¡ª ÿ‡È≈Úª Ï≥Á ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ
Â’Ù∆Òª ’ØÒ «’≥È∆ «’√Ó Á∂ ’∂√ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘È- «’√∂ ‘∞‰ «¬ºÊ∂ ¡√∆∫ Á∂÷ √’Á∂ ‘ª «’ ¡≈Ó √≈Ë≈È
Á∂ ÿ∂ ’ºÍ«Û¡ª ˘ ¡º◊ Òº◊ ‹ªÁ∆ ‘À ª Á±√∂ «’√∂ ÒØ’ª È∂ «¬‘Ȫ ÿ‡È≈Úª ˘ «’Ú∂∫ «Ò¡≈? ¿∞‘Ȫ È∂
ÿ ’ºÍÛ∂ ’º‡∂ ‹ªÁ∂ ‘È, «’√∂ ÿ∂ ÷±È Á∂ «¤º‡∂ «‚º◊Á∂ «¬‘Ȫ ÿ‡È≈Úª Á∂ ’≈È ÒºÌ ’∂ ¿∞‘Ȫ ˘ Á± ’È
‘È Âª ‘Ø «’√∂ Á∂ ÿ ’ج∆ ÓÀ∫Ï ◊∞≥Ó-√≥∞Ó ‘Ø«¬¡≈ Á∆ Ï‹≈«¬ ¡≈͉∆ ¡≥Ë-«ÚÙÚ≈√∆ Ë≈È≈ ÂØ∫ ’≥Ó ÒÀ∫«Á¡ª
«Í¡≈ «‘≥Á≈ ‘À Ú◊À≈ Ú◊À≈Õ «‹≥È∑ª ÿª «Ú⁄ «¬‘Ø «¬√ ˘ «’√∂ ◊ÀÏ∆-Ù’Â∆ Á≈ ÍÃÌ≈Ú √Ó«fi¡≈Õ ‹ÁØ∫ «’
«‹‘≈ ’∞fi Ú≈ÍÁ≈ ‘∞≥Á≈ ‘À, ¿∞‘Ȫ «Ú⁄Ø∫ Ï‘∞-«◊‰Â∆ Â’Ù∆Òª È∂ «¬‘Ȫ ÿ‡È≈Úª «Íº¤∂ ’≥Ó ’Á∂ √Ó≈«‹’-
ÒØ’ «¬√ ˘ ’ج∆ ºÏ∆ ‹ª Á∂Ú∆-Á∂ÚÂ∂ Á∆ ’ØÍ∆, «’√∂ ¡≈«Ê’ ‹ª ’ج∆ ‘Ø ’≈È √Ófi Ò¬∂Õ ¿∞‘Ȫ È∂ ‹≈‰
«’√Ó Á∂ ̱Â-ÍÃ∂ Á∆ ¤≈«¬¡≈ ‹ª «Î ¡≈͉∂ ‘∆ «Ò¡≈ «’ «¬‘ ÿ‡È≈Úª «’‘Û∂ ’≈Ȫ Á≈ ÍÃÌ≈Ú
Í«Ú≈ Á∂ Ó ⁄∞º’∂ ÓÀ∫Ï Á∆ ̇’Á∆ “¡≈ÂÓ≈” Á∆ (’≈‹) ‘ÈÕ
◊Â∆ È≈ ‘؉≈ √ÓfiÁ∂ ‘∞≥Á∂ ‘ÈÕ √Ø «¬√ «Ó√≈Ò ÂØ∫ Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À «’
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I 7
 www.tarksheel.org
‹±∆ È‘∆∫ «’ √≈∂ ÓÈ∞º÷ª Á≈ Ș∆¡≈ «¬º’Ø∫ «‹‘≈ ‘ØÚ∂
ÏÒ«’ «¬‘ Úº÷ Úº÷ ‘Ø √’Á≈ ‘À, ’ج∆ Ș∆¡≈ ·∆’
(«Ú«◊¡≈È’) ‘∞ ≥ Á ≈ ‘À ¡Â∂ ’Ø ¬ ∆ ◊Ò (◊À  -
«Ú«◊¡≈È’)Õ
’≈È-ÍÃÌ≈Ú (’≈‹) (Cause and effect) :
¡√∆∫ Ș∆¬∂ Ú≈Ò∂ È∞’Â∂ «Ú⁄ Á∂«÷¡≈ ‘À «’
‘ ÿ‡È≈ ¡Â∂ ÚÂ≈∂ «Íº¤∂ ’ج∆ È≈ ’ج∆ ’≈È ’≥Ó
’Á≈ ‘؉ ’’∂ ‘ ÿ‡È≈ ¡Â∂ ÚÂ≈≈ «’√∂ ’≈È
Á≈ ÍÃÌ≈Ú (’≈‹) ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ ’≈È ¡Â∂ ’≈‹ Á∂ √≥Ï≥˪
Á≈ «¬‘ «ÈÔÓ Íë’Â∆, √Ó≈‹ ¡Â∂ ÓÈ∞º÷∆ √Ø⁄ Ì≈Ú
«√ÃÙ‡∆ Á∂ ‘ ÷∂Â «Ú⁄ «’Ú∂∫ Ò≈◊± ‘∞≥Á≈ ‘À, ¡≈˙
Á∂÷∆¬∂?
Íë’Â∆ «Ú⁄ Ó∆∫‘ Á∂ «‹¡≈Á≈ ÍÀ‰ Â∂ «¬’º·≈
‘Ø ’∂ È∆Ú≈‰ ÚºÒ ˘ Ú«‘‰ Á≈ ’≈È ‘Û∑ ¡≈¿∞∫‰ Á≈
’≈‹ ω ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√∂ Â∑ª ÓÈ∞º÷∆ √Ø⁄ Á∆ «Ó√≈Ò
‘∆ ÒÀ ÒÚØÕ ‹ÁØ∫ ¡√∆∫ ⁄≈‘∞≥Á∂ ‘ª «’ «¬√ «¬È√≈È ˘
Ó≈È«√’ √Óº«√¡≈ «¬√ Â∑ª Á∂ ¡≈«Ê’, √Ó≈«‹’ ‹ª
«’√∂ ‘Ø ’≈È ’’∂ ÍÀÁ≈ ‘ج∆ ª «¬ºÊ∂ Ú∆ ’≈È ¡Â∂
’≈‹ Á≈ «ÈÔÓ ‘∆ Ò≈◊± ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ √Ó≈‹ «Ú⁄
¡Ó∆∆ ¡Â∂ ◊∆Ï∆ Á≈ Í≈Û≈ ‘؉ Á∂ Ú∆ ¡≈͉∂ ·Ø√
’≈È ‘ÈÕ
‘∞‰ ¡√∆∫ «¬√ «ÈÔÓ Á∂ √Ì ÂØ∫ Ï∞«È¡≈Á∆
¡Â∂ ¡«‘Ó Í«‘Ò± Ï≈∂ ⁄⁄≈ ’Á∂ ‘ªÕ ¿∞‘ «¬‘ ‘À «’
«‹‘Û≈ «’√∂ ’≈‹ «Íº¤∂ ’≥Ó ’Á≈ ’≈È ‘∞≥Á≈ ‘À ¿∞‘
Í«‘Òª¡≈Í «’√∂ ‘Ø ’≈È Á≈ ’≈‹ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ «¬º’
«Ó√≈Ò ÒÚØÕ Ïº⁄≈ ¡≈͉∂ Óª-Ï≈Í Á≈ ’≈‹ ‘À, ¿∞√Á∂
Óª-Ï≈Í ¡≈͉∂ Óª-Ï≈Í Á≈ ’≈‹ ‘ÈÕ «¬√ ÒÛ∆ ˘
«‹≥È∆ Ó‹∆ Ò≥Ï∆ ’∆ ‹≈ÚØÕ ‘∞‰ «¬√ ÂØ∫ ’∆ √≈ÏÂ
‘∞≥Á≈ ‘À? «¬‘∆ «’ Ϻ⁄≈ ’≈‹ ‘À ¡Â∂ «¬√ Á≈ ’≈È
¿∞√Á∂ Óª-Ï≈ÍÕ «¬√ Â∑ª ª Óª-Ï≈Í ’≈È ‘È Í
¿∞‘∆ Óª-Ï≈Í ¡≈Í ¡≈͉∂ Óª-Ï≈Í Á≈ ’≈È ‘È
«’¿∞∫«’ «¬‘ ¿∞‘Ȫ ’’∂ ‘∆ ‹ÈÓ∂Õ «¬√ Ò¬∆ Ϻ⁄∂ Á∂
Óª-Ï≈Í ’∆ ω ◊¬∂? ’≈È Ú∆ ¡Â∂ ’≈‹ Ú∆Õ
«¬√ Ò¬∆ ’≈È ¡Â∂ ’≈‹ ˘ «¬√ Â∑ª
«È÷∂Û ’∂ È‘∆∫ Á∂ ÷ ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ «’ «‹‘Û≈ ’≈È
‘∞≥Á≈ ‘À ¿∞‘ ª ’≈È ‘∆ ‘∞≥Á≈ ‘À ¡Â∂ «‹‘Û≈ ’≈‹
‘À ¿∞‘ ’≈‹ ‘∆ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ ¡√Ò «Ú⁄ ’≈È ¡Â∂
’≈‹ ˘ «¬¿∞∫ √Ófi‰≈ ¡Â∂ Ó≥ȉ≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
«¬‘ “‡± «¬È ÚÈ” ‘ÈÕ
‘∞‰ ¡√∆∫ «¬‘ Á∂÷Á∂ ‘ª «’ «¬‘ ’≈È-’≈‹
Á∂ √≥Ï≥˪ Ú≈Ò∂ «ÈÔÓ ÂØ∫ ¿∞º÷Û’∂ ÒØ’ ¬∆ÙÚÚ≈Á,
¡≥Ë-«ÚÙÚ≈Ù ¡Â∂ ‘º√Ú≈Á Á≈ «Ù’≈ Ï‰È È≈Ò
Ϻfi∂ ‘ج∂ ‘∞≥Á∂ ‘ÈÕ
Í«‘Òª ¬∆ÙÚ≈Á ¡Â∂ ¡≥ Ë -«ÚÙÚ≈√ ˘
ÒÀ∫ Á∂ ‘ªÕ
¬∆ÙÚÚ≈Á∆ ¡≈͉∂ ¬∆ÙÚ Á∞¡≈≈ «¬√
«ÙÃÙ‡∆ Á∂ ⁄È ˘ ·∆’ √≈Ï ’È Ò¬∆ «¬√ «ÈÔÓ ˘
«’Ú∂∫ Í∂Ù ’Á∂ ‘ÈÕ ¿∞‘ ’«‘≥Á∂ ‘È «’ «¬‘ √≈∆
«√ÃÙ‡∆ Ú∆ «’√∂ ’≈È ’’∂ ‘∆ ‘Ø∫Á «Ú⁄ ¡≈¬∆ ‘ÀÕ ¿∞‘
«√ÃÙ‡∆ Á∂ ‘Ø∫Á «Ú⁄ ¡≈¿∞∫‰ Á≈ ’≈È Áº√Á∂ ‘È «’
¬∆ÙÚ È∂ ⁄∆ ‘À Ì≈Ú ¬∆ÙÚ ’≈È ‘À ¡Â∂ «√ÃÙ‡∆
’≈‹Õ ¿∞‘ «¬√ Â∑ª ’≈È-’≈‹ Á∂ «ÈÔÓ ˘ Ò≈◊±
’Á∂ ‘ÈÕ Í ¡√∆∫ «Ú⁄≈«¡≈ ‘À «’ ‘∂’ ’≈È
¡≈͉∂ ¡≈Í «Ú⁄ Í«‘Òª «’√∂ ‘Ø Á∞¡≈≈ «ÈÌ≈«¬¡≈
’≈‹ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆ «¬ºÊ∂ √Ú≈Ò ÷Û∑≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À
«’ ‹∂’ «√ÃÙ‡∆ Á∂ ⁄È Á≈ ’≈È ¬∆ÙÚ ‘À ª «Î
¬∆ÙÚ ¡≈Í «’√ Á≈ ’≈‹ ‘Ø«¬¡≈Õ Ï√, ¬∆ÙÚ ”Â∂
Í‘≥∞⁄«Á¡ª ¿∞‘ ’≈È-’≈‹ √≥Ï≥˪ Ú≈Ò≈ «ÈÔÓ Ò≈◊±
È‘∆∫ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ¿∞‘ ¬∆ÙÚ Á≈ «’≥±-«‘Â
«ÚÙÚ≈√ ’È Ú≈Ò∂ ¬∆ÙÚÚ≈Á∆ ω Ï«‘≥Á∂ ‘ÈÕ
‘∞ ‰ ¡º ◊ ∂ Õ ¡√∆∫ ¿∞ º Í  Á∂ « ÷¡≈ ‘À «’
¬∆ÙÚÚ≈Á∆ ÒØ’ ’≈È-’≈‹ Á∂ √≥Ï≥˪ Ú≈Ò≈ «ÈÔÓ
Ò≈◊± È‘∆∫ ’Á∂Õ «¬‘∆ Ú‹∑≈ ‘À «’ ¿∞‘ ¡≈͉∂ ¬∆ÙÚ
Á∞¡≈≈ «ÙÃÙ‡∆ ⁄È Ú≈Ò∆ ÁÒ∆Ò ˘ √‘∆ √≈Ï ’È
ÂØ∫ ¡≈‘∆ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ¿∞‘Ȫ ˘ ¬∆ÙÚ
«‹‘∆ «’√∂ ◊ÀÏ∆-Ù’Â∆ Á∂ ¡≥Ë-«ÚÙÚ≈√ ¿∞ºÍ ‡∂’
º÷‰∆ ÍÀ∫Á∆ ‘ÀÕ ¿∞‘ ’«‘‰ Òº◊ ÍÀ∫Á∂ ‘È, “‹∆ ¬∆ÙÚ
ª ¬∆ÙÚ ‘À, ¿∞√ Á∂ ÍÀÁ≈ ‘؉ Á≈ ’ج∆ ’≈È È‘∆∫ ‘Ø
√’Á≈”Õ «¬√∂ Ò¬∆ ¡‹≈Á∆ Á∆ ‹≥◊ ÁΩ≈È ¡≥◊∂˜ª
Á∆¡ª ‹∂Òª∑ «Ú⁄ √÷ ’ÀÁ ’º‡‰ Ú≈Ò∂ ¿∞ÿ º ∂ Â∂ √«Â’≈Â
Á∂Ù-Ì◊ Ò≈Ò ≈Ó √È Á≈√ ‹∆ È∂ ¡≈͉∆ «’Â≈Ï
“‚∆ÓÒÀ∫‚ (√∞ÍÈ √≥√≈)” «Ú⁄ ‹ÁØ∫ «¬√ «√ÃÙ‡∆ Á∆
«Ú¡≈«÷¡≈ ¬∆ÙÚÁ≈∆ È‹∆¬∂ ÂØ∫ ’∆Â∆ ª Ù‘∆Á Ì◊Â
«√≥ÿ È∂ ¿∞√Á∆ ¡ÒØ⁄È≈ ’«Á¡ª ¿∞√ «’Â≈Ï Á∆
̱«Ó’≈ ”⁄ «Ò«÷¡≈, TÓÀ∫ ÍÁ≈ÊÚ≈Á∆ ‘ª Â∂ «¬√
«ÁÃÙ‡∆Ó≈È (√Ó∞º⁄≈ ‹◊Â-Ó∂∂ ÚºÒØ∫) Ï≈∂ Ó∂∆ «Ú¡≈«÷¡≈
8
 www.tarksheel.org
’≈È≈ÂÓ’ ‘ج∂◊∆ÕU (“ÓÀ∫ È≈√Â’ «’¿∞∫ ‘ª?”- Ù‘∆Á
Ì◊ «√≥ÿ- ÍÃ’≈Ù’ Â’Ù∆Ò √∞√≈«¬‡∆ Í≥‹≈Ï «‹:
√ºÂÚª ¡‚∆ÙÈ B@@H-√Î≈ D@)Õ
‘∞‰ ‘º√Ú≈Á Ï≈∂ ◊ºÒ ’Á∂ ‘ªÕ Ó∆∫‘ Á∂ È≈
ÍÀ‰ Ú≈Ò∂ ÚÂ≈∂ Á∆ «Ó√≈Ò ÒÚØÕ «‹‘Û∂ «¬È√≈È ˘
Ó∆∫‘ È≈ ÍÀ‰ Á∂ ’≈‹ «Íº¤∂ ’≥Ó ’Á∂ ’≈È Ï≈∂
«◊¡≈È È‘∆∫ ‘∞≥Á≈ ¿∞√ Ò¬∆ «¬‘ ÚÂ≈≈ ‘º√ ω
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ ÍÀÁ≈ ‘؉ Ú≈Ò∆ Ó∞Ù«’Ò Á≈ ¿∞√˘
√≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ «¬È√≈È «¬√ ’≈È-’≈‹
Á∂ «ÈÔÓ ÂØ∫ ¡‰‹≈‰ ‘؉ ’’∂ ‹ª «¬√ ÂØ∫ ¿∞º÷Û’∂
Ó≈Ô±√∆ Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «Î ¿∞‘ «¬È√≈È ¡≈͉∆
’ÒÍÈ≈ ≈‘∆∫ «¬√ ˘ «’√∂ ◊ÀÏ∆ Ù’Â∆ Á∆ ’ØÍ∆ √Ófi
ÏÀ·Á≈ ‘À ¡Â∂ ¿∞√ Á∆ ’ÒÍÈ≈ Ú≈Ò∆ ◊ÀÏ∆ Ù’Â∆ Á∆
ͱ‹≈ ¡⁄È≈ ’È ÚºÒ ÚºË ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ Â∑ª ¿∞‘
‘º√Ú≈Á Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ’∂ ¡≈͉∆ Ó≈Ô±√∆ ˘ Á± ’È
Á≈ È≈’≈Ó ÔÂÈ ’Á≈ ‘ÀÕ Á¡√Ò «¬‘ ‘º√Ú≈Á,
«¬È√≈È Á∂ ÓÈ «Ú⁄ ÍÀÁ≈ ‘ج∆ Ó≈Ô±√∆ Á≈ ’∞ÁÂ∆
ÍÃ◊‡≈Ú≈ ‘≥∞Á≈ ‘ÀÕ
√Ø ’≈È-’≈‹ Á∂ «ÈÔÓ ÂØ∫ ¿∞÷Û’∂ √Ø⁄‰
Ú≈Ò≈ «¬È√≈È ¬∆ÙÚÚ≈Á, ¡≥ Ë -«ÚÙÚ≈√ ¡Â∂
‘º√Ú≈Á Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
’≈È-’≈‹ «ÈÔÓ Á∆ ÚÂØ∫ ¡Â∂ «√º‡∂ Ï≈∂ :
«¬ºÊØ «¬º’ ◊ºÒ «¬‘ «Ë¡≈È «Ú⁄ º÷∆ ‹≈‰∆
⁄≈‘∆Á∆ ‘À «’ «’√∂ ÿ‡È≈ ‹ª ÚÂ≈∂ ˘ ’≈È-
’≈‹ Á∂ √≥Ï≥˪ Ú‹Ø∫ √Ófi‰ Á≈ ÔÂÈ ’È Ú≈Ò∂
Ú≈√Â∂ Ú∆ «¬‘ ‹±∆ È‘∆∫ «’ ¿∞‘ √‘∆ «√º‡∂ ”Â∂ Í‘∞≥⁄∂Õ
¿∞‘ «’¿∞∫?
Ó≥È ÒÚØ Ó≈È«√’ √Óº«√¡≈ Á≈ «Ù’≈ ’ج∆
«¬È√≈È ¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ ¿∞√Á∆ √Óº«√¡≈ Á∂ ’≈È Ï∞ºfi‰
Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ ¿∞√Á∂ ¡≈«Ê’ ’≈Ȫ Ï≈∂
ª ‹≈‰ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À Í ‘Ø √’ÁÀ ÿ∂ «‘‰ Ú≈Ò∂
’Ò∂Ù Ú◊∂ √Ó≈«‹’ ’≈Ȫ Á≈ Ú∆ ¿∞√Á∂ ÓÈ ”Â∂ ÏØfi
‘ØÚ∂Õ ‘∞‰ ‹∂’ ¿∞√Á∂ ¡≈«Ê’ ’≈Ȫ ˘ Ϻ∞fi ’∂ ¿∞√Á∂
¿∞Í≈¡ Áº√ «ÁºÂ∂ ‹≈‰◊∂ ª ¿∞√Á∂ «ÁÓ≈◊ ÂØ∫ «¬‘Ȫ
Á≈ ÏØfi ª ‘Ò’≈ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈ Í √Ó≈«‹’ ’Ò∂Ù Á∂
’≈È ’’∂ ¿∞√Á∂ ÓÈ ”∂Â∂ ¿∞√Á≈ ÏØfi ˙Ú∂-«‹Ú∂∫ «Í¡≈
‘∂◊≈ ¡Â∂ ¿∞‘ Â≥Á∞√ ȑ∆∫ ‘Ø √’∂◊≈, ¿∞‘ Ó≈È«√’
ÂΩ ”Â∂ ¿∞Ò«fi¡≈ ‘∆ ‘∂ ◊≈Õ
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
√Ø «¬ºÊ∂ ¿∞√ «¬È√≈È Á∂ Ó≈È«√’ ¿∞Òfi∂Ú∂∫
«Íº¤∂ ’ج∆ «¬º’ ’≈È È‘∆∫ ÏÒ«’ ’‘∫ «’√Ó Á∂ ¡Â∂
«¬º’ ÂØ∫ ÚºË ’≈È ‘È- √Óº«√¡≈ «¬º’ ‘À Ó≈È«√’,
Í ’≈È ’¬∆ ‘ÈÕ √Ø ’¬∆ «’√Ó Á∂ ‹∞ÛÚ∂∫ ’≈Ȫ Á∂
ÍÃÌ≈Ú Ú∆ √Óº«√¡≈ ˘ ‹ÈÓ Á∂ √’Á∂ ‘∞≥Á∂ ‘ÈÕ
«¬√ ÂØ∫ ¿∞Ò‡ Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ «Ó√≈Ò
Ú‹Ø∫ ‹≥◊ Òº◊Á∆ ‘ÀÕ ‹≥◊ Á∂ ÍÀ‰ Ú≈Ò≈ ÍÃÌ≈Úª ˘ Á∂÷Ø-
«¬‘ Ï≥Ϫ ¡Â∂ ‘Ø Ï≈±Á∆ ¡Â∂ √≈«¬‰’ ‘«Ê¡≈ª
¡≈«Á È≈Ò Ú≈Â≈ÚÈ ÍÃÁ±«Ù ’Á∆ ‘À, ‹≥◊Òª Á≈
‘∆ È‘∆∫ ÏÒ«’ «’≥È∆ ‘∆ ËÂ∆ ˘ Ï≥‹ ω≈¿∞∫Á∆ ‘À,
‘Ø ’¬∆ «’√Ó Á∂ ’∞ÁÂ∆ √Ø«Ó¡ª Á∆ ÂÏ≈‘∆ ’Á∆ ‘À,
‹∆Ú-‹≥±¡ª ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ÓÈ∞º÷ª º’ Á≈ ‹≈È∆ È∞’√≈È
’Á∆ ‘À, √ȡª Á≈ Ó∞º÷ ÂΩ ”Â∂ ‹≥◊∆ √≈‹Ø-√Ó≈È
«Â¡≈ ’È «Ú⁄ ‹∞º‡ ‹≈‰ ’’∂ ÓÈ∞º÷∆ ÒØÛª Á∆¡ª
‹±∆ Ú√±¡ª Á∆ ÍÀÁ≈Ú≈ ÿ‡ ‹ªÁ∆ ‘À ¡Â∂ «¬‘Ȫ
Á∆ Ê∞Û ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À, «¬‘Ȫ Á∆¡ª ’∆Óª ¡√Ó≈È∆
⁄Û∑ ‹ªÁ∆¡ª ‘È, √Ó≈‹ «Ú⁄ ¡Î≈-ÂÎ∆ ÎÀÒ≈¿∞∫Á∆
‘À ¡Â∂ «¬√∂ Â∑ª ‘Ø Ï‘∞ ’∞ºfiÕ ‘∞‰ Á∂÷Ø ’≈È «¬º’
‘À-‹≥◊, Í ‹∆ÚÈ Á∂ Úº÷Ø Úº÷∂ ÷∂Âª ”⁄ «’≥È∆ ‘∆
«’√Ó Á∂ ¡Â∂ «’≥È∂ ‘∆ «Ú¡≈Í’ (Ï∞∂) ÍÃÌ≈Ú ‘ÈÕ
√Ø «‹ºÊ∂ «¬º’Ø ’≈‹ «Íº¤∂ «¬º’Ø∫ ÂØ∫ «‹¡≈Á≈
’≈È ‘Ø √’Á∂ ‘∞≥Á∂ ‘È ¿∞ºÊ∂ «¬º’ ’≈È Á∂ Ú∆ ’¬∆
ÍÃÌ≈Ú (Ì≈Ú ’≈‹) ‘Ø √’Á∂ ‘∞≥Á∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ÁØÈ≈
«Ú⁄Ø∫ «’√∂ Ú∆ ÚÂ≈∂ ˘ Ï∞ºfi ’∂ «È‰≈ ÒÀ‰ ”⁄ «’√∂ ÂØ∫
Ú∆ «’√∂ «’√Ó Á∆ ¿∞’≈¬∆ ‹ª ◊ÒÂ∆ ‘Ø √’Á∆ ‘ÀÕ Í
«¬√ Á≈ ÓÂÒÏ «¬‘ È‘∆∫ ω ‹ªÁ≈ «’ ’≈Ȫ ˘ Ï∞ºfi
’∂ ¿∞‘Ȫ Á∂ ͬ∂ ÍÃÌ≈Úª ˘ ÈØ’‡ ’È Ú≈Ò≈ «Ú¡’Â∆
«Ú«◊¡≈È’ Ș∆¡≈ È‘∆∫ ¡Í‰≈ «‘≈Õ «¬√ ˘ «’‘≈
ª «Ú«◊¡≈È’ Ș∆¡≈ ‘∆ ‹≈Ú∂◊≈Õ ‘ª ¿∞√Á∆ ’≈Ȫ
Á∆ ÷Ø‹ ˘ ͱ≈ È‘∆∫ «’‘≈ ‹≈Ú∂◊ ≈Õ «Ú«◊¡≈È’
Ș∆¡≈ ¡Í‰≈¿∞∫‰ Ú≈Ò≈ «¬È√≈È ¡≈͉∆ ÷Ø‹ ˘
¡º◊∂ ÂØ∫ ¡º◊∂ ÚË≈¿∞∫Á≈ «‘≥Á≈ ‘À ¡Â∂ «¬‘ «√Ò«√Ò≈
Ò◊≈Â≈ ⁄ºÒÁ≈ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ
«¬√∂ Ò¬∆ ¡º‹ º’ √≈«¬≥√ È∂ «‹≥È∆ Ú∆ Âº’∆
’∆Â∆ ‘À ¿∞‘ «Ú«◊¡≈È’ Ș0∆¡≈ ¡Í‰≈¿∞∫«Á¡ª,
«¬º’ ÂØ∫ Ï≈¡Á Á±√∆ ÷Ø‹ ’«Á¡ª ‹ª ¡≈͉∆ Í«‘Ò∆
÷Ø‹ «Ú⁄ ‘∆ ‘Ø Ú≈Ë≈ ’«Á¡ª ‘∆ ’∆Â∆ ‘ÀÕ √≈«¬≥√ Á∂
÷Ø‹ ’≈‹ª Á∂ Ò◊≈Â≈ ‹≈∆ º÷‰ «Íº¤∂ Ú∆ «¬‘∆
9
 www.tarksheel.org
«Ú«◊¡≈È’ Ș∆¡≈ ’≥Ó ’Á≈ ‘À «’ √≈«¬≥√ Á∂
«◊¡≈È «Ú⁄ Ò◊≈Â≈ Ú≈Ë≈ ‘∞≥Á∂ ⁄Ò∂ ‹≈‰≈ ‘À, «¬√
Á∆ ’ج∆ √∆Ó≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ «‹‘Û∂ √≈«¬≥√ Á∂ «◊¡≈È Á∆
’ج∆ √∆Ó≈ «ÓÊ Á∂‰ ¿∞‘Ȫ Á≈ Ș∆¡≈ ¿∞ºÊ∂ ‘∆ ◊À-
«Úº«Á¡’ ω ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «Ó√≈Ò Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‹Ω‘È ‚≈Ò‡È
È∂ ÍÃÓ≈‰± (¡À‡Ó) Ï≈∂ «¬‘ «√˪ ÒÀ ’∂ ¡ªÁ≈ «’ «¬‘
Ú≥«‚¡≈ È‘∆∫ ‹≈ √’Á≈Õ ¡À‡Ó È≈Ó ‘∆ ¿∞√È∂ «¬√
Ò¬∆ «ÁºÂ≈ «’¿∞∫«’ ¡À‡Ó Á≈ ¡Ê ‘∆ È≈ Ú≥‚∂ ‹≈
√’‰ Ú≈Ò≈ Ì≈Ú ¡Ú≥‚ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ Í ¡√∆∫ Á∂÷ √’Á∂
‘ª «’ ¡º‹ ¡À‡Ó ˘ ¡º◊∂ ÂØ∫ ¡º◊∂ Ú≥«‚¡≈ ‹≈ √«’¡≈ ‘À
¡Â∂ «¬√ Ï≈∂ «¬ÒÀ’‡ØÈ, ÍÃ؇ØÈ ÂØ∫ Ú∆ ¡º◊∂ Á∆ ¡º◊∂
‹≈«‰¡≈ ‹≈ √«’¡≈ ‘ÀÕ
√Ø «‹≥Á◊∆ Á∂ «’√∂ ÷∂Â ÚºÒ fi≈ Ó≈ ’∂ Á∂÷
ÒÚØ, ÓÈ∞º÷ «◊¡≈È ÚËÁ≈ ‘∆ Â∞«¡≈ ¡≈«¬¡≈ ‘À ¡Â∂
ÚËÁ≈ ‘∆ ‘∂◊≈Õ
¡√∆∫ ¡≈͉∆ «Ú⁄≈-⁄⁄≈ «Ú⁄ Á∂÷ «Ò¡≈
‘À «’ «¬‘ ’≈È -’≈‹ Ú≈Ò≈ «ÈÔÓ Íë’Â∆, √Ó≈‹
¡Â∂ ÓÈ∞º÷∆ √Ø⁄ Ì≈Ú «¬√ «√ÃÙ‡∆ Á∂ ‘ ÷∂Â «Ú⁄
Ò≈◊± ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆ Íë’Â∆ «Ú⁄ ÓÈ∞º÷ Ò¬∆
È∞’√≈ÈÁ∂‘ Ú≈ÍÁ∂ ÚÂ≈«¡ª «Íº¤∂ ’≥Ó ’Á∂ ’≈Ȫ
˘ √Ófi’∂ ÓÈ∞º÷ «¬√ Á≈ √∞ÔØ◊ ‘ºÒ ÒºÌ ’∂ «¬È∑ª ÂØ∫
Ó∞’Â∆ ‘≈√Ò ’ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√∂ Â∑ª √Ó≈‹ «Ú⁄
¡Ó∆∆ ¡Â∂ ◊∆Ï∆ Á∂ Í≈Û∂ Á∂ ’≈Ȫ ˘ √Ófi’∂ ÓÈ∞º÷
√Ó≈‹ «Ú⁄ √Ó≈ÈÂ≈ «Ò¡≈¿∞∫‰ Ò¬∆ ‹ºÁØ-‹«‘Á ’
√’Á≈ ‘ÀÕ
√Ø √≈‚∆ «¬√ «Ú⁄≈-⁄⁄≈ «Ú⁄ ¡√∆∫ «Ú⁄≈«¡≈ ‘À:-
Í«‘Ò≈ : √≈‚∂ ¡≈Ò∂-Á∞¡≈Ò∂ ’∆ √∆, ’∆ ‘À, ’∆ ’∞ºfi
Ú≈Í «‘≈ ‘À ¡Â∂ ’∆ ’∞fi Ú≈Í √’Á≈ ‘À ¡≈«Á ˘
ÓÈ∞º÷ «’Ú∂∫ √Ø⁄Á≈ ‘À, «¬‘ ¿∞√Á≈ Ș∆¡≈ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ
‘ ÓÈ∞º÷ Á≈ Ș∆¡≈ Úº÷Ø Úº÷≈ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ
Á±√≈: ’≈È ¡Â∂ ’≈‹ Ú≈Ò≈ «ÈÔÓ √Ó∞º⁄∆ «√ÃÙ‡∆
Á∆¡ª ÙÀ¡ª, ÿ‡È≈Úª Â∂ ÚÂ≈«¡ª ”Â∂ Ò≈◊± ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ
Â∆√≈: ’≈È ¡Â∂ ’≈‹ «¬º’-Á±√∂ ÂØ∫ «Èº÷Û∆¡ª
‘ج∆¡ª Úº÷Ø-Úº÷∆¡ª ÙÀ¡ª È‘∆∫ ‘È ÏÒ«’ «‹‘Û≈
«’√∂ √Ó∂∫ ’≈‹ ‘∞≥Á≈ ‘À ¿∞‘ Á±√∂ √Ó∂∫ ’≈È ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ
⁄ΩÊ≈: «¬√ «ÈÔÓ ÂØ∫ ¡‰‹≈‰ «¬È√≈È ‘º√Ú≈Á ¡Â∂
¡≥Ë-«ÚÙÚ≈Ù Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À ‹ÁØ∫ «’ ¡≥Ë-
«ÚÙÚ≈Ù Ò¬∆ «¬√ «ÈÔÓ «Ú⁄ ’ج∆ ‹◊∑≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
«√æ‡≈:
«Ú«◊¡≈È’ Ș∆¡≈
«’√∂ ÿ‡È≈, ÚÂ≈∂ ¡≈«Á Á∂ Ú≈ÍÈ √≥Ï≥Ë∆ ¡≥Ë-
«ÚÙÚ≈√ª ÂØ∫ ¿∞ºÍ ¿∞º· ’∂ ¿∞√ Á∂ Ú≈ÍÈ Á∂ ’≈Ȫ
˘ ÿØ÷‰≈, Ì≈Ú ’≈È ¡Â∂ ÍÃÌ≈Ú «Ú⁄ √Ï≥Ë Ï∞«È¡≈Á∆
ºʪ ¿∞ºÍ Һ̉ Á≈ ÔÂÈ ’È≈
◊À-«Ú«◊¡≈È’ Ș∆¡≈
«’√∂ ÿ‡È≈, ÚÂ≈∂ ¡≈«Á Á∂ Ú≈ÍÈ √≥Ï≥Ë∆ ¿∞√ Á∂
Ú≈ÍÈ Á∂ ’≈È ˘ È≈ ÿØ÷‰≈, Ì≈Ú ’≈È ¡Â∂
ÍÃÌ≈Ú «Úº⁄ √Ï≥Ë Ï∞«È¡≈Á∆ ºʪ ¿∞ºÍ Һ̉ Á≈ ÔÂÈ
È≈ ’È≈ ¡Â∂ ¡≥Ë-«ÚÙÚ≈Ù ¿∞ºÍ ⁄ºÒ∆ ‹≈‰≈Õ
Ó‹Ï
±
∆?
Í±ß Í≈ ‹Á ÓÀ∫ ¡≈͉∆ È≈‡’ ‡∆Ó
ÒÀ ’∂ ’ÀÈ∂‚≈ «◊¡≈ ª ¡ıÏ≈ «Úæ⁄ Úæ‚∂-Úæ‚∂
«¬Ù«Â‘≈ Á∂ı∂Õ “Óπß‚∂” Úß‚Á∂ ‘ج∂ «¬Ù«Â‘≈Õ
Ï‘π Úæ‚∂-Úæ‚∂ «¬Ù«Â‘≈ √È «¬‘Õ «¬æ’
«¬Ù«Â‘≈ Â∂ Ó∂∆ Ș ¡‡’ ◊¬∆Õ ÓÀ∫ Á∂«ı¡≈
«¬‘ ª Ó≈√‡ ÿ‰Ù≈Ó ˛ ÓØ◊∂ Ú≈Ò≈Õ ÈßÏ
Ú∂ı ’∂ ÓÀ∫ ¯ØÈ ’∆Â≈Õ √Ó∆ ‘≈Ò ⁄≈Ò Íπ椉
ÂØ∫ Ï≈¡Á ÓÀ∫ ¿π√ ˘ «’‘≈,“˙¬∂ ÿ‰Ù≈Ó, ÓØ◊∂
ª Â∂∆¡ª ¡≈͉∆¡ª «ÂßÈ ’πÛ∆¡ª È∂, ±ß
«¬æÊ∂ Óß‚∂ Úß‚Á≈ «ÎÁÀ∫Õ” ¿π‘ ı«√¡≈‰≈ «‹‘≈
‘≈√≈ ‘æ«√¡≈ Â∂ ’«‘‰ Òæ◊≈,“’∆ ’∆¬∂ ‹∆
؇∆ Á∆ Ӌϱ∆ ˛, «¬‘ ª Ó∂≈ ÚÍ≈ ˛Õ”
◊πÙÈ «√ßÿ È≈‡’’≈
·æ◊ Ú‰‹≈∂
«◊‰Â∆ √À∫’Û∂ ‘˜≈ª ÂØ∫ ‡æÍ ⁄æÒ∆,
◊π± ʪ-ʪ ‚∂∂ ω≈¿π‰ Òæ◊∂
’ج∆ Ï≈ͱ, √Ú≈Ó∆, ’ج∆ Ï«‰¡≈ ıπÁ Ó≈Ò’
’ج∆ “æÏ”, ‘∆Ó ’‘≈¿π‰ Òæ◊∂Õ
’ج∆ ¡ÚÂ≈ ıπÁ «Èß’≈ ω ’∂,
“√æ⁄ ıß‚” Á∂ «‡’‡ ω≈¿π‰ Òæ◊∂
√≈‚≈ «√¡≈√ È≈Ò √Ø’≈ ˛È∆
Ì∂‹∂ æÏ Á∂ ¡√∆∫ ÎÓ≈¿π‰ Òæ◊∂Õ
ÒÀ‰-Á∂‰ ’’∂ ≈‹√∆ Ïß«Á¡ª È≈Ò,
√ΩÁ∂ Ú؇ª Á∂ ’È-’≈¿π‰ Òæ◊∂Õ
‹ÈÓª ’Óª Á∂ Ȫ Â∂ «¬‘ ·æ◊ Ú‰‹≈∂
Áπ’≈ÈÁ≈∆ ¡≈͉∆ ⁄Ó’≈¿π‰ Òæ◊∂Õ
- ≈Ó «√ßÿ «ÈÓ≈‰, ¸æÿ∂ ’Òª
10
 www.tarksheel.org
√Ó≈‹ «Ú«◊¡≈È
Í≥‹≈Ï Á∂ Ë≈Ó’ ◊∞ºÍª «Úº⁄ «‘≥√’ Ú≈Á≈ª : «¬º’ Ș∆¡≈
«Í ¤Ò∂ ’¬∆ √≈Òª ÂØ∫ (AIGH) ÂØ∫ Í≥‹≈Ï Á∂
Ë≈«Ó’ ◊∞ºÍª «Ú⁄ ‡’≈¡ ÚËÁ≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬‘
‡’≈¡ ¡’√ ‹ÒÁ∆ ‘∆ «‘≥√’ ÿ‡È≈Úª «Ú⁄ ÂÏÁ∆Ò
‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘ Ú∆ Á∂÷‰ «Ú⁄ ¡≈«¬¡≈ ‘À «’ «¬‘
‡’≈¡ Í≥‹≈Ï Á∆ ÚË «◊‰Â∆ «√º÷ Ú√Ø∫ ¡Â∂ ¿∞√
È≈Ò ‹∞Û∂ Í ÈÚ∂∫ ¿∞ºÌ ‘∂ Ë≈«Ó’ ◊∞ºÍ È≈Ò ‘∆
‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ ¡’≈Ò∆-«È≥’≈∆ ‡’≈¡, Ì«È¡≈∂ Ú≈Ò∂
Ï≈Ï∂ Á∂ ◊∞ºÍ È≈Ò ‡’≈¡, ÂÒ‘‰ «Ú÷∂ ◊∞Á∞¡≈∂
Á≈ ‡’≈¡, ÁØ-„≈¬∆ √≈Ò Í«‘Òª ÂØ∫ Ù∞± ‘Ø«¬¡≈
¡’≈Ò∆-‚∂≈ √º⁄≈ √ΩÁ≈ («√√≈) ‡’≈¡ ¡Â∂ Ó¬∆
B@@I Á∂ ¡≈÷∆ ‘ÎÂ∂ «Ú⁄ ϺҪ (‹Ò≥Ë) √«Ê ‚∂≈
√º⁄ ÷≥‚ ¡Â∂ «√º÷ª «Ú⁄≈Ò∂ fi◊Û≈, √≈∂ «¬º’Ø ÒÛ∆
«Ú⁄ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ √≈∂ ‡’≈Úª «Ú⁄ Úæ√Ø∫ Á≈
’≈¯∆ Úº‚≈ «‘º√≈ «√º÷ ËÓ «Úº⁄ «ÚÙÚ≈Ù º÷‰ Ú≈Ò∂
«Ú¡’Â∆¡ª ¡Â∂ ¿∞‘Ȫ «Ú¡’Â∆¡ª «Úº⁄ ‘Ø «‘≈ ‘À
«‹‘Û∂ «√º÷ ËÓ «Úº⁄ «ÚÙÚ≈Ù º÷‰ Á∂ È≈Ò-È≈Ò
ÈÚ∂∫ ¿∞ºÌ ‘∂ Ë≈Ó’ ‚∂«¡ª «Ú⁄ ‹≈‰ Òº◊ ÍÀ∫Á∂
‘ÈÕ ÈÚ∂∫ ¿∞ºÌ ‘∂ Ë≈«Ó’ √≥◊·È/‚∂∂ ’∞fi ÒØ’ª
Á∆¡ª ÒØÛ≈, ‹±ª, «ÚÙÚ≈Ù, Í∞º¤-ÍÃÂ∆ ˘ «˜¡≈Á≈
≈√ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ √≥◊·Èª/‚∂«¡ª Á∂ ÍÃÌ≈Ú
«Úº⁄ «Ú¡’Â∆ «¬‘Ȫ √≥◊·Èª Á∂ ¡≈◊±¡ª Á∂ √«Â’≈
’È Á∂ È≈Ò-È≈Ò ¡≈͉∆¡ª ¡«Ë¡≈ÂÓ’ ÒØÛª ¡Â∂
√≈ËÈ «¬‘Ȫ ¡≈◊±¡ª ¡È∞√≈ ‘∆ ͱ≈ ’È Òº◊∂ ÍÀ∫Á∂
‘È, «’¿∞∫«’ «¬‘Ȫ √≥◊·Èª Á∂ ¡≈◊± ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆
«Ú¡’Â∆ ‘ÈÕ «¬√ ’’∂ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «¬‘ ¡≈◊± Í≥‹≈Ï
Á∆¡ª ÁØ ÍÃÓ∞º÷ «√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª, ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¡Â∂
’ª◊√ Á∂ Úº‚∂ Ò∆‚ª È≈Ò √≥Ï≥Ë Ú∆ ω≈ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
⁄؉ª √Ó∂∫ «√¡≈√∆ Ò∆‚ ‚∂«¡ª Á∂ ⁄º’ Ò≈¿∞∫Á∂ ¡≈Ó
Ú∂÷∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ Ò∆‚ ‚∂«¡ª Á∂ Ó∞÷∆¡ª ÂØ∫ «√¯
¡Ù∆Ú≈Á ‘∆ È‘∆∫ Ó≥◊Á∂ √◊Ø∫ ‚∂«¡ª Á∂ ÍÀØ’≈ª Á∆¡ª
Ú؇ª Á∆ ¿∞‹Á≈∆ Ú∆ ’Á∂ ‘ÈÕ ’∞fi ‚∂«¡ª Á∂ Ó∞÷∆
÷∞ºÒ∑∂ ¡≈Ó Í≈‡∆¡ª Á∆ ‘Ó≈«¬Â «Úº⁄ ¡≈ ‹ªÁ∂ ‘È
‹ÁØ∫ «’ ⁄Ò≈’ ‚∂≈ Ó∞÷∆ ¡≈͉∆ «√¡≈√∆ ‘Ó≈«¬Â
¡Â∂ «¬º¤≈ ˘ ¤∞Í≈ ’∂ º÷Á∂ ‘È ¡Â∂ ⁄؉ «√¡≈√ ÂØ∫
¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ¡Òº◊ º÷Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ ◊ºÒ ‘∞‰ ‹º◊
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
¡º‹ ËÓ ¡Â∂ ‹≈ÂÍ≈ Á∆ ÒÛ≈¬∆
¤º‚ ’∂ ÒØ’ª ˘ ¡≈͉∂ ‘º’ª ÍÃÂ∆
‹≈◊±’ ’’∂ Ò∞‡∂«¡ª ÂØ∫ Í≥‹≈Ï √∞º⁄≈ «√≥ÿ «◊ºÒ
¡Â∂ Í≥‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª ˘ Ï⁄≈¿π‰ Á∆ ÒØÛ Í«‘Òª ÂØ∫
«‹¡≈Á≈ ω ◊¬∆ ‘ÀÕ
‹≈«‘ ‘À «’ «È≥’≈∆-¡’≈Ò∆ ‡’≈¡ (AIGH) √Ó∂∫
«È≥’≈∆ √≥ÍÁ≈«¬ ’ª◊√ Í≈‡∆ Á∂ ’≈Î∆ È∂Û∂ ¡≈
«◊¡≈ √∆Õ «¬√∂ Â∑ª ‘∆ B@@G Á∆¡ª ⁄؉ª √Ó∂∫ ‚∂≈
√º⁄≈ √ΩÁ≈ («√√≈) ÚºÒØ∫ ’ª◊√ Á∆ ‘Ó≈«¬Â ’∆Â∆
◊¬∆ √∆Õ ‚∂«¡ª Á≈ «√¡≈√∆’‰ ‘؉≈ ¡Â∂ «¬‘Ȫ
Á≈ ¡’≈Ò∆ Ó∞÷∆ «√º÷∆ ÂØ∫ Ú÷∂Úª ÍÀÁ≈ ‘؉≈ Í≥‹≈Ï
«Ú⁄ Ë≈«Ó’ ◊∞ºÍ «Úº⁄ ÚºË ‘∂ ‡’≈¡ Á≈ ¡≈Ë≈
ÍÀÁ≈ ’Á∂ ‘ÈÕ Í «¬‘ Ú÷∂Ú∂∫ √Ó≈‹ «Úº⁄ √Ó≈‹’
¡Â∂ ¡≈Ê’ Ú÷∂«Ú¡ª «Úº⁄Ø∫ ‘∆ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ «¬√
’’∂ «¬‘Ȫ ˘ √Ófi‰ Ò¬∆ Í≥‹≈Ï «Ú⁄ ¡≈Ê’
«Ú’≈√ Á∂ È≈Ò ¡≈¿∞∫‰ Ú≈Ò∆¡ª √Ó≈‹’ ¡Â∂ ¡≈Ê’
ÂÏÁ∆Ò∆¡ª ˘ √Ófi‰ Ï◊À «¬‘Ȫ ‡’≈Úª ˘ √Ó«fi¡≈
È‘∆∫ ‹≈ √’Á≈Õ
AIFF ÂØ∫ Ï≈¡Á Í≥‹≈Ï «Ú⁄ ‘∆ ’êÂ∆ ¡≈¿π‰
È≈Ò «’√≈È∆ Á∂ √≈«¡ª «‘º«√¡ª ˘ Ù∞± «Ú⁄ Î≈«¬Á≈
‘Ø«¬¡≈ Í Úº‚∂ «’√≈Ȫ Á∆ ‹Ó≈ ˘ «‹¡≈Á≈ ¯≈«¬Á≈
‘Ø«¬¡≈Õ Í≥‹≈Ï Á∆ «’√≈È∆ «Úº⁄ Ï‘∞Â∂ «Ú¡’Â∆ ‹º‡
«√º÷ª È≈Ò √≥Ï≥Ë º÷Á∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ «Úº⁄ ¡≈«Ê’
÷∞Ù‘≈Ò∆ ¡≈¿∞∫‰ È≈Ò «¬√ ‹Ó≈ «Úº⁄Ø∫ ¡Ó∆ «Ú¡’Â∆
Í≥‹≈Ï Á∆¡ª ÁØÚ∂∫ Ó∞º÷ «√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª, ’ª◊√ ¡Â∂
¡’≈Ò∆ ÁÒ Â∂ ’≈Ϙ ‘Ø ◊¬∂Õ «’¿∞∫«’ ÙÃØÓ‰∆ ◊∞Á∞¡≈≈
ÍÃÏ≥Ë’ ’Ó∂‡∆ ‹Ø Úº‚∂ ◊∞Á∞¡≈«¡ª Á≈ ÍÃÏ≥Ë ⁄Ò≈¿∞∫Á∆
‘À, ⁄؉ª È≈Ò Ï‰Á∆ ‘À ¡Â∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∞¡≈≈
’≥‡ØÒ ‘∞≥Á∆ ‘ÀÕ ËÈ∆ «’√≈È∆ Á∂ «√º÷ ‹º‡ «¬√ ‹ºÊ∂Ï≥Á∆
«Úº⁄ Ú∆ Ì≈± ‘Ø ◊¬∂Õ ÙÃØ: ◊∞Á∞¡≈≈ ÍÃÏ≥Ë’ ’Ó∂‡∆ Á∂
ÓÀ∫Ïª Á∂ √Ó≈‹’ ¡≈Ê’ «Í¤Ø’Û ÂØ∫ «¬‘ ◊ºÒ ’≈Î∆
√≈¯ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ «√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª ¡Â∂ ◊∞Á∞¡≈«¡ª
¿∞ºÍ ¡Ó∆ ‹º‡ «√º÷ª Á∂ ’≈Ï‹ ‘Ø ‹≈‰ È≈Ò «√÷ª
«Ú⁄ ‘Ø ‹≈ª Â∂ ‹Ó≈ª Á∂ ÒØ’ª Á∆ ̱«Ó’≈ ÿ‡
◊¬∆Õ ¿∞‘ «¬Ë-¿∞Ë Ú∂÷‰ Òº◊ ◊¬∂Õ «Í≥‚ª Á∂
11
 www.tarksheel.org
◊∞Á∞¡≈«¡ª ¿∞Í ¡Ó∆ ‹‡ «√º÷ª Á≈ ’Ϙ≈ Ú∆
È≈Ò-È≈Ò ‘Ø «◊¡≈Õ «Í≥ ‚ ª «Ú⁄ ¡È∞ √ ± « ⁄ ¡Â∂
ͤÛ∆¡ª ‹≈ª Á∂ ÒØ’ ‹º‡ «√º÷ª ¡Â∂ ÷≈√ ’’∂ «¬‘Ȫ
«Úº⁄Ø∫ ¡Ó∆ ÿª Á∂ Á≈Ï∂ ‘∂· «‘‰ Òº◊ ͬ∂Õ Í ‘∆
’êÂ∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á Á∂ √Ó∂∫ «Úº⁄ «‹Ú∂∫ ÓÙ∆È∆’È ‘Ø«¬¡≈
¡Â∂ √±Ï∂ Á∆ ¡≈«Ê’Â≈ «Ú⁄ ÂÏÁ∆Ò∆¡ª ¡≈¬∆¡ª
«¬√ È≈Ò ’≈¯∆ ÒØ’ª ¡Â∂ ÷≈√ ’’∂ ¡È∞√±«⁄ ¡Â∂
ͤÛ∆¡ª ‹≈ª Á∆ «ÈÌÂ≈ ÷∂Â∆ ¿∞Í ’≈Î∆ ÿº‡
◊¬∆Õ Ù∞± «Úº⁄ √√Â∆ Ò∂Ï Ô±.Í∆. ¡Â∂ «Ï‘≈ «Ú⁄Ø∫
¡≈¿∞∫‰ È≈Ò «¬‘ ’≥Ó ’≈Î∆ Í«‘Òª (AIGE) ÂØ∫ Ù∞± ‘Ø
«◊¡≈ √∆Õ √Ó∂∫ È≈Ò «¬‘ ÂÏÁ∆Ò∆ «Ó’Á≈∆ ÂØ∫ «√¯Â∆
ÂÏÁ∆Ò∆ «Ú⁄ ÏÁÒ ◊¬∆Õ
AIGA «Úº⁄ √±Ï∂ Á∆ FB.FF % Ú√Ø∫ ÷∂Â∆ ¿∞ºÍ
«ÈÌ ’Á∆ √∆ Í B@@A «Úº⁄ «¬‘ «ÈÌÂ≈ ÿº‡
’∂ CI.D % «‘ ◊¬∆Õ Ì≈Ú∂∫ ‘∞‰ Ú∆ A@@ «Ú⁄Ø∫ FF ÒØ’
«Í≥‚ª «Úº⁄ «‘ ‘∂ ‘È ¿∞‘Ȫ «Úº⁄Ø∫ ’≈Î∆ Úº‚≈ «‘º√≈
÷∂Â∆ «Úº⁄Ø∫ Ï≈‘ ‘Ø «◊¡≈ ‘À ¡Â∂ ‘Ø ’≥Óª «Úº⁄ Òº«◊¡≈
‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ AIIA º’ ÷∂ ӘÁ± Í«Ú≈ ’∞Ò Ú√Ø∫
Á≈ BC.H % √È Í B@@A «Úº⁄ «¬‘ ÿ‡ ’∂ AF.D %
«‘ ◊¬∂Õ ÷∂ ӘÁ±ª «Úº⁄ Úº‚∆ «◊‰Â∆ ¡È∞√±«⁄Â
‹≈ª Á∂ ÒØ’ª «Úº⁄Ø∫ ‘∆ ‘∞≥Á∆ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ Á∆ ÷∂Â∆ ¿∞Í
«ÈÌÂ≈ ÿ‡‰≈ «¬º’ «√ÎÂ∆ ÂÏÁ∆Ò∆ ‘ÀÕ Í≥‹≈Ï Á∆
’∞ºÒ Ú√Ø∫ «Ú⁄ BH.HE ÍÃÂ∆Ù ¡È∞√±«⁄ ‹≈ª Á≈
«‘º√≈ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ Á∆ «ÈÌÂ≈ ÷∂Â∆ ¿∞Í ’≈Î∆ ÿ‡
◊¬∆ ‘ÀÕ Í¤Û∆¡ª ¡Â∂ ¡È∞√±«⁄ ‹≈ª Á∂ ’∞fi ÒØ’
Ù«‘ª «Úº⁄ ¡≈ Ú√∂ ‘È ‹Ø «Íº¤∂ «‘ ◊¬∂ ‘È ‘ΩÒ∆ ‘ΩÒ∆
¿∞‘Ȫ Á∆ ÷∂Â∆ ¿∞Í «ÈÌÂ≈ ’≈Î∆ ÿ‡Á∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ
÷∂Â∆ «Úº⁄ Â∂˜∆ È≈Ò ÓÙ∆È∆’È ’≈È «¬‘ ÚÂ≈≈
’≈Î∆ ‹Ø ÎÛ «◊¡≈ ‘ÀÕ
«¬√ ’’∂ «¬‘ ÒØ’ ‹º‡ «√º÷ª Á∆ √ÍÃ√Â∆
¡Â∂ ËΩ∫√ ÂØ∫ Ó∞’ ‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ȱ≥ ¡≈͉∆ ؘ∆
؇∆ Ú≈√Â∂ ¡≈Í ‹ª «’√∂ ‘Ø «÷ºÂ∂ «Úº⁄ ’≥Ó ’È≈ ÍÀ
«‘≈ ‘ÀÕ «¬‘ ÒØ’ ‘∞‰ «’√≈Ȫ ÂØ∫ ’‹∂ Ú∆ È‘∆∫ ÒÀ∫Á∂
¡Â∂ ¡Ω÷∂ √Ó∂∫ «¬‘Ȫ ˘ «’√≈È∆ ÂØ∫ ‘Ó≈«¬Â Ú∆ È‘∆∫
«ÓÒÁ∆Õ «¬√ ’’∂ ‹Ø «ÚÂ’≈ «¬‘ ÒØ’ Í«‘Òª √‘≈
ÒÀ∫Á∂ √È ‘∞‰ Ó≥ȉ ˘ «Â¡≈ È‘∆∫Õ ‹º‡ «√º÷ ‹∆ÚÈ Á∂
‘ ÷∂Â «Úº⁄ «¬‘Ȫ ˘ ¡≈͉∂ ¡Ë∆È º÷‰≈ ⁄≈‘∞≥Á∂
‘È, Í «¬‘ ◊ºÒ ¿∞‘Ȫ ÒØ’ª ˘ ÓȘ± È‘∆∫ ‹Ø
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
«¬‘Ȫ ¿∞Í «ÈÌ È‘∆∫ ¡Â∂ ’∞fi ÒØ’ ¡≈«Ê’ ÂΩ
”Â∂ «¬‘Ȫ Á∂ Ï≈Ï ‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ
¡È∞√±«⁄ ‹≈ª Á∂ ’∞fi ÒØ’ ≈÷Ú∂∫’È Á≈
Î≈«¬Á≈ ÒÀ ’∂ ¿∞º⁄ ¡‘∞«Á¡ª Â∂ Í‘≥∞⁄ ◊¬∂Õ ’∞fi ÒØ’ª È∂
Ù«‘ª «Úº⁄ ¡≈͉∂ ’≥Ó ’≈ ⁄Ò≈ Ò¬∂ ¡Â∂ ’∞fi ÒØ’
÷≈√ ’’∂ Á∞¡≈Ï∂ Á∂ «¬Ò≈’∂ «Úº⁄Ø∫ «ÚÁ∂Ùª «Úº⁄ ⁄Ò∂
◊¬∂Õ ¿∞‘ ¡≈͉∆ ¡≈˜≈Á ‘Ø∫Á ‹Â≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ
«Úº⁄Ø∫ ’¬∆ «√’º„ «√¡≈√∆ È∂Â≈ ω ◊¬∂ ‘ÈÕ Ï‘∞‹È
√Ó≈‹ Í≈‡∆ Á≈ ¿∞ÌÈ≈ «¬√ ◊ºÒ Á≈ ‘∆ ÍÃÂ∆’ ‘ÀÕ
’∞fi ¡È∞√±«⁄ ‹≈ª Á∂ ÒØ’ «Í≥‚ª «Úº⁄ Ï‘∞-«◊‰Â∆
’≈È Í≥⁄, √Í≥⁄ Ï‰È Òº◊ ͬ∂ ‘ÈÕ ¡È∞√±«⁄Â
‹≈ª «Ú⁄Ø∫ ’∞fi ÒØ’ª È∂ ¡≈͉∂ Ë≈«Ó’ ‚∂∂ ω≈ Ò¬∂
‘ÈÕ ’∞fi ÒØ’ «Í≥‚ª Á∂ ◊∞Á∞¡≈«¡ª Á∂ ÍÃÏ≥Ë «Ú⁄
«‘º√∂Á≈∆ Ó≥◊ ‘∂ ‘ÈÕ ‹Ò≥Ë «‹Ò∑∂ Á∂ «Í≥‚ ÂÒ‘‰ Á∂
«ÚÚ≈Á «Íº¤∂ «¬‘Ø ‘∆ fi◊Û≈ √∆Õ ’¬∆¡ª «Í≥‚ª «Úº⁄
¡È∞√±«⁄ ‹≈ª Á∂ ÒØ’ª ÚºÒØ∫ ¡≈͉∂ Úº÷∂ ◊∞Á∞¡≈∂
ω≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘È «’¿∞∫«’ ‹º‡ «√÷ª Á∂ ’≥‡ØÒ ‘∂·
◊∞Á∞¡≈«¡ª «Úº⁄ «¬‘Ȫ ˘ Ó∞Ù’Òª ¡≈¿∞∫Á∆¡ª ‘È
¡Â∂ «ÚÂ’≈ «¬‘Ȫ ˘ √«‘‰≈ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ «¬‘ «ÚÂ’≈
«√Î Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ‘∆ È‘∆∫ √◊Ø∫ «ÚÁ∂Ùª «Ú⁄ Ú√∂
Í≥‹≈Ï∆¡ª «Úº⁄ Á∂÷‰ ˘ ¡≈Ó «ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ
«‹√ Ó≥ÁÌ≈◊∆ ÿ‡È≈ È∂ Ó¬∆, B@@I Á∂ ¡≈÷
«Úº⁄ Í≥‹≈Ï ˘ fi≥‹ØÛ ’∂ º÷ «ÁºÂ≈ «¬‘ Ô±Í Á∂ ¡≈√‡Ã∆¡≈
Á∂Ù Á∂ Ù«‘ «Ú¡≈È≈ «Úº⁄ Ú≈Í∆ √∆Õ «¬‘ Ù«‘ «Úº⁄
Í«‘Òª «¬º’ ‘∆ √ªfi≈ ◊∞Á∞¡≈≈ √∆Õ Í «ÚÂ’∂ ’’∂
Ú∆Á≈√∆¡≈ Ì≈¬∆⁄≈∂ Á∂ ÒØ’ª ÚºÒØ∫ Úº÷≈ ◊∞Á∞¡≈≈
ω≈ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ «¬‘ ¿∞‘ Ú∆Á≈√∆¡ª Á≈ ◊∞Á∞¡≈≈
‘À «‹√ «Úº⁄ √≥ ≈Ó≈È≥Á Á∆ ‘º«Â¡≈ ‘ج∆ ¡Â∂ √≥Â
«È≥‹‰ Á≈√ ◊≥Ì∆ ±Í «Úº⁄ ‹ıÓ∆ ‘ج∂Õ «¬√ ÿ‡È≈
ÂØ∫ «¬‘Ø ‘∆ √≈Ï ‘∞≥Á≈ ‘À «’ «√º÷ª «Úº⁄ ¿∞º⁄∆¡ª ‹≈ª
Á∂ ÒØ’ È∆Ú∆¡ª ‹≈ª Á∂ «√º÷ª È≈Ò «¬º’Ø «‹‘≈ √Ò±’
È‘∆∫ ’Á∂ ¡Â∂ ¿∞‘Ȫ È≈Ò È¯ ’≈‰ «ÚÂ’≈
’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ’’∂ È∆Ú∆¡ª ‹≈ª Á∂ «√º÷ ¡≈͉∂
Úº÷∂ ◊∞Á∞¡≈∂, ËÓ ¡√Ê≈È ¡Â∂ ‚∂∂ ω≈ ‘∂ ‘ÈÕ
‚∂≈ √º⁄÷≥‚ ϺҪ (‹Ò≥Ë) Á∂ ÍÀØ’≈ Ï‘∞Â∂ ¡È∞√±«⁄Â
‹≈ª «Úº⁄Ø∫ ‘ÈÕ Í «ÚÁ∂Ùª «Úº⁄ ‹≈‰ ’’∂ ¿∞‘Ȫ
Á∆ ¿∞º⁄∆¡ª ‹≈ª Á∂ «√º÷ª Â∂ «ÈÌÂ≈ Ú∆ ÿ‡∆ ‘À
Ï≈’∆ √¯≈ BD ”Â∂
12
 www.tarksheel.org
¡√∆∫ ‹≈ÈÚª ÂØ∫ «’Ú∂∫ Úæ÷∂ ‘ª-A@
√≈‚∂ ’ØÒ ÓÈ ˛ ...
‹ÁØ∫ «¬‘ ◊æÒ ’È Òæ◊∂ ‘ª «’ ÓÈπæ÷ª ¡Â∂
‹≈ÈÚª «Úæ⁄ Î’ ˛ «’ √≈‚∂ ’ØÒ ÓÈ ‘À ª «ÈÙ«⁄Â
‘∆ «¬‘ ◊æÒ ıπÁ-Ï-÷πÁ ÂÀ¡ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À «’ ‹≈ÈÚª
’ØÒ ÓÈ È‘ƒ ˛Õ «¬√ Á∂ È≈Ò ÍÀÁ≈ ‘πøÁ≈ √Ú≈Ò «¬‘
Ú∆ ˛ «’ «¬‘ ◊æÒ ¡≈ͪ «’√ ÍÃÓ≈‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂
’«‘øÁ∂ ‘ª? «¬‘ √Ú≈Ò ¿πµ·‰ Á≈ ·Ø√ ’≈‰ ˛ «’
√∆ Á∂ Ï≈’∆ ¡ø◊ª Úª◊, ÓÈ Á∆ ’ج∆ ‘Ø∫Á È‘ƒ ˛Õ
‹ÁØ∫ «¬√ ◊æÒ Á≈ «˜’ ’∆Â≈ √∆ «’ √≈‚∂ ’ØÒ “æÏ” ˛
ª Ú∆ «¬‘ ◊æÒ ¿πµÌ∆ √∆ «’ ‹≈ÈÚª ’ØÒ “æÏ” È‘ƒ
˛? Í ‹Ø ÒØ’ «¬‘ ÓøÈÁ∂ ‘È «’ √≈∆ «ÙÃ√‡∆, «¬‘
’≈«¬È≈ “æÏ” È∂ «√‹∆ ˛ ª ¿πÈ∑ª ÓπÂ≈Ï’ «¬‘
‹∆Ú-‹ø» Ú∆ ¿π√ «Úæ⁄ ¡≈ ‹ªÁ∂ ‘È, «¬æÊØ∫ Â’ «’
«¬‘ Í∂Û ÍΩÁ∂ Ú∆, ª «Î «¬‘ ÓÂÒÏ ‘Ø«¬¡≈ «’
‹≈ÈÚª Á≈ Ú∆ “æÏ” ˛Õ «Î ‹ÁØ∫ ÓÈπæ÷ª «Úæ⁄ ¡È∂’ª
«Î«’¡ª Á∆ ◊æÒ ‘πøÁ∆ ˛, Ó˜‘Ϫ, Í≥ʪ Á∆ ◊æÒ ÂπÁ∆
˛ ª «Î √Ì Á≈ ¡æ‚ ¡æ‚ “æÏ” ‘؉ Ï≈∂ ⁄⁄≈
⁄ÒÁ∆ ˛Õ «¬√ «ÏøÁ» Â∂ ¡≈ ’∂ «¬‘ ÂÀ¡ ’È≈ ÓπÙ«’Ò
‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À «’ ‹≈ÈÚ «’√ Ó˜‘Ï ‹ª Í≥Ê È≈Ò ‹πÛÁ∂
‘ÈÕ √«ÊÂ∆ ¡≈ ’∂ ÌøÏÒÌ»√∂ «Úæ⁄ ÍÀ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√
Ò¬∆ “æÏ” Á∆ ‘Ø∫Á È≈Ò ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆ “æÏ” Á∆
‘Ø∫Á Á≈ Â≈«’’ ‹Ú≈Ï «¬‘Ø «È’ÒÁ≈ ˛ «’√ √≈‚∂
’ØÒ “æÏ” ˛ Â∂ ¡æ◊Ø∫ ¿π√ Á∆¡ª «’√Óª Â∂ ’¬∆ »ÍÕ
Ì≈Ú «¬‘ «’ “æÏ” ˘ ¡√ƒ «√«‹¡≈ ˛, ‹Ø «’ ¿π√ √Ó∂∫
ÓÈπæ÷ Á∆ ÒØÛ √∆Õ Íë’ÃÂ’ Ó≈‘ΩÒ ÓπÂ≈Ï’ ‹Ø «‹Ê∂ √∆,
¿π √ ∂ Â∑ ª Á≈ Ó‘Ω Ò Óπ  ≈Ï’, √Ófi ¡Èπ √ ≈ “æ Ï ”
«√«‹¡≈ «◊¡≈Õ «¬√∂ ’≈È ‘∆ ’¬∆ “æÏ” ‘ÈÕ
«¬‘Ø «‹‘∆ √«ÊÂ∆ ‘∆ ÓÈ Á∆ ˛Õ √≈‚∂ ’ØÒ ÓÈ
Á∆ ‘Ø∫Á Ï≈∂ «Ú«◊¡≈È’ ÍπÙ‡∆ ª ˛, «¬√ Á∆ ‘Ø∫Á
Ï≈∂ ’ج∆ «’ø» È‘ƒ ˛ Í ¡√Ò Â√Ú∆ Ï≈∂ «¬æÊ∂ Ú∆
’¬∆ Óæ ‘ÈÕ ÓÈ Á∆ ‘Ø∫Á Ï≈∂ ‹∂’ Úæ÷-Úæ÷ ≈Úª
‹ª «Ú¡≈«÷¡≈Úª ÓΩ‹»Á ‘È Âª ¿π√ Á≈ ’≈È Ú∆,
ÓÈ Á∆ ·Ø√ ‘Ø∫Á È≈ ‘؉ ’≈È ˛Õ √Ó≈‹ √≈√Â∆¡ª
¡Â∂ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È∆¡ª È∂ «ÈøÂ «¬√ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ
’’∂, «¬√ Ï≈∂ ¡≈͉∆ √Ófi Í∂Ù ’∆Â∆ ˛ Â∂ √Ó∂∫-√Ó∂∫
ÈÚ∂ ∫ -ÈÚ∂ ∫ Í«‘¨ √≈‚∂ √≈‘Ó‰∂ æ ÷ ∂ ‘ÈÕ Ë≈«Ó’
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
’π fi √Á∆¡ª Í«‘Òª Á∂ Óπ ’ ≈ÏÒ∂
¡æ‹ ¡√ƒ ’πÁ Á∂ «’øÈ∂ ‘æ√
÷Ø Ò ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ‘æ √ Óπ ’ Á∂ ‘∆ ‚≈. «Ù¡≈Ó √πßÁ,
È‘ƒÕ Í «¬’ ◊æÒ ‹» ˛ «’ Á∆ÍÂ∆
«¬È∑ ª ‘æ √ ª Á∆ ¡≈Û «Úæ ⁄ ’π fi ÒØ ’ ◊ÒÂ
Ë≈È≈Úª ‹ª Ìø Ï Ò Ì» √≈ ÎÀ Ò≈ ’∂ ¡≈͉∆ ÷∂ ‚ ÷∂ ‚ Á∂
‘È Â∂ Ú’Â∆ Î≈«¬Á≈ ÒÀ ÒÀ ∫ Á∂ ‘ÈÕ
«Ú⁄≈Ë≈≈ Ú≈Ò∂ ÒØ’ Ú∆ ¡≈͉∆ √Ófi ÓπÂ≈Ï’ ÓÈ ˘
ÍÃÌ≈«Ú ’Á∂ ‘ÈÕ ÓÈ ˘ «¬’ Í≈√∂ √ÚÀ, ¬∆◊Ø,
¡≈ÂÓ≈ Á≈ Ȫ «ÁøÁ≈ ˛, Á»√∂ Í≈√∂ «ÁÒ, «‹◊,
«ÁÓ≈◊ Ú∆ «¬√ Ì≈Ú ˘ ÍÃ◊‡≈¿π∫Á∂ ‘ج∂ ¡’√ ÚÂ∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
√Ú≈Ò ˛ ÓÈπæ÷ª Á∂ ‹≈ÈÚª ÂØ∫ Úæ÷∂ ‘؉ Á≈Õ
ÓÈ Á∂ √ßÁÌ «Úæ⁄ «¬‘ ª ‘∆ ¿πÌ∂◊≈ ‹∂’ ’‘∆¬∂
«’ «¬‘ ‹≈ÈÚª «Úæ⁄ Óȯ∆ ˛Õ «¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆,
«ÚÙ∂√ ÓπæÁ≈ ˛ «’ ¡√ƒ ÓÈ Á∆ ‘Ø∫Á È≈Ò, ÓÈπæ÷ Á∂ ¿π‘
Í«‘¨ «Ú⁄≈È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ª ‹Ø ÓÈπæ÷ ˘ «¬æ’ ⁄ø◊≈ ÚË∆¡≈
‹∆Ú ÏÈ≈¿π‰ «Úæ⁄ √‘≈¬∆ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ Ó’√Á ª «√Î
«¬‘∆ ˛ «’ ’ج∆ «¬’ ¡æË≈ ’∂∫Á∆ Èπ’Â≈ Òæ«Ì¡≈ ‹≈Ú∂,
«‹√˘ ¿πÌ≈’∂ «Ú’«√ ’’∂, ÓÈπæ÷∆ «‹øÁ◊∆ ˘ ‘Ø
«‹¿π‰ ÔØ◊ ω≈«¬¡≈ ‹≈ √’∂Õ ÓÈ Á∆ ·Ø√ ‘Ø∫Á Á≈
È≈ ‘؉≈, «¬’ ‘æ√ ˘ ÍÀÁ≈ ’Á≈ ˛Õ ÚÀ√∂ ‘æ√ ’ج∆
¡ÒΩ«’’Â≈ Á≈ ÍÃÂ∆’ È‘ƒ ˛Õ ’πfi √Á∆¡ª Í«‘Òª Á∂
Óπ’≈ÏÒ∂ ¡æ‹ ¡√ƒ ’πÁ Á∂ «’øÈ∂ ‘æ√ ÷ØÒ∂ ‘ÈÕ «¬‘
‘æ√ Óπ’Á∂ ‘∆ È‘ƒÕ Í «¬’ ◊æÒ ‹» ˛ «’ «¬È∑ª
‘æ√ª Á∆ ¡≈Û «Úæ⁄ ’πfi ÒØ’ ◊Ò Ë≈È≈Úª ‹ª
ÌøÏÒ Ì»√≈ ÎÀÒ≈ ’∂ ¡≈͉∆ ÷∂‚ ÷∂‚Á∂ ‘È Â∂ Ú’Â∆
Î≈«¬Á≈ ÒÀ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
ÓÈ Á∆ ‘Ø∫Á ‹ª ÓÈ È≈Ò √ÏøË Ì≈Úª ˘
ÍÃ◊‡≈¿π‰ Ò¬∆, ¡√ƒ ’¬∆ Â∑ª Á∂ Ú≈’ ÚÂÁ∂ ‘ª,
«‹Ú∂ ÷≈Ï ˛, ÓÈ Ï∂⁄ÀÈ ˛, «‹◊ Á≈ ÷»È ’’∂ Âπ
«◊¡≈, «ÁÒ ‚πæÏÁ≈ ˛, ÓÈ «‹‘≈ È‘ƒ Ò◊ «‘≈, «ÁÓ≈◊
Â∂ ÏØfi Í≈ «◊¡≈ Ú◊À≈ Ú◊À≈...Õ Í ¡æ‹ «¬’ ◊æÒ
ª ¡√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘ª «’ ÓÈπæ÷∆ √∆ «Ú«◊¡≈È Á∆ ÷Ø‹
È∂ ÓÈπæ÷∆ √∆ Á∆ ⁄∆ Î≈Û ≈‘ƒ Â∂ ¿π√ ÂØ∫ Ó◊Ø∫ ’¬∆
13
 www.tarksheel.org
Â∑ª Á∆¡ª ¡«Â ¡≈Ëπ«È’ ÓÙ∆Ȫ ≈‘ƒ √∆ Á∆
⁄∆Î≈Û ≈‘ƒ √∆ Á∂ «Èæ’∂ ÂØ∫ «Èæ’∂, ÷πÁ ⁄∆È∆
«‘æ«√¡ª Â’ Á≈ Ȫ æ÷ «Ò¡≈ ˛ Â∂ «ÁÒ, «ÁÓ≈◊,
«‹◊, ◊πÁ∂ √Ì ÂÒ≈Ù∂ ◊¬∂ ‘È, Í ÓÈ ÓÈπæ÷∆ ¡ø◊ª
«Úæ⁄Ø∫ «’Â∂ È‘ƒ Òæ«Ì¡≈Õ
√∆ ‹ª «√‘ «Ú«◊¡≈È∆ Â∂ «¬ÊØ∫ Â’ «’
ÓÈØ«Ú«◊¡≈È∆¡ª Á≈ Ú∆ «¬‘ Óæ ‘À «’ ¿π‘ «ÁÒ,
«ÁÓ≈◊ ¡≈«Á ˘ ÓÈ Á∂ Ï≈Ï Óøȉ Ò¬∆ «Â¡≈ È‘ƒÕ
‹∂’ ’‘∆¬∂ «’ ÓÈ «¬’ ¡«‘√≈√ ˛, √øÚ∂ÁÈ≈ ˛ ‹ª
⁄∂ÂÈ≈ ˛ ª «Î ’¬∆ Â∑ª Á∂ ÍÃÙÈ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¿π∫Á∂
‘ÈÕ «¬‘ √Ì ’πfi ª ‹≈ÈÚª «Úæ⁄ Ú∆ ˛Õ ¡Ó∆Ï∂ ÂØ∫
ÒÀ ’∂ Úæ‚¡’≈∆ ‹∆Úª Âæ’Õ «‹øÁ◊∆ ¡Â∂ ÓΩ Á∂
¡«‘√≈√ Ï≈∂ √≈∂ ‹∆Ú ⁄∂ÂøÈ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ «’√∂ ‹≈ÈÚ
Á≈ ÍÂ≈ ⁄ÒÁ≈ ˛ ª √≈∂ ‹∆Ú √π⁄∂ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
¡≈͉∂ ¡≈Ò∂-Áπ¡≈Ò∂ Á∂ ¡«‘√≈√ ÍÃÂ∆ √≈∂ ‹∆Úª «Úæ⁄
⁄∂ÂÈÂ≈ ˛Õ ‘Ú≈-Í≈‰∆ Á≈ ÍÂ≈ ⁄ÒÁ≈ ˛, ˜«‘∆Ò∂
ÍÁ≈ʪ Á≈ ‹ª ’‘∆¬∂ ‹≈È Ò∂Ú∆ Âæª Á≈ «◊¡≈È ‘Ø
‹ªÁ≈ ˛Õ ¡≈͉∂ Ú◊∂ ‹∆Úª Á≈ ¡«‘√≈√ Ú∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ
√Ú≈Ò «¬‘ ‘À «’ ÓÈπæ÷ª «Úæ⁄ Úæ÷≈ ’∆ ˛? ÓÈ ˘ ’¬∆
Ì≈Úπ’Â≈ È≈Ò ‹ØÛÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Á≈ √ÏøË ؉-‘æ√‰
È≈Ò Á√Á∂ ‘È Í ‹≈ÈÚª «Úæ⁄ Ú∆ ÷πÙ ‘؉, ÁÁ
Á≈ ¡«‘√≈√ ‘πøÁ≈ ˛Õ
√øÚ∂ÁÈ≈ Á∆ ◊æÒ ’Á∂ ‘ª ª ‹∆Úª Á∆ Âø»
ÍÉ≈Ò∆ Ú∆ √≈‚∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ ‹ªÁ∆ ˛Õ Âø» ÍÉ≈Ò∆
Á∆¡ª È√ª «¬‘ ’≈‹ «ÈÌ≈¿π∫Á∆¡ª ‘ÈÕ ÓÈπæ÷ª Ï≈∂
‹ÁØ∫ ¡√ƒ ’«‘øÁ∂ ‘ª «’ ÓÈπæ÷ª «Úæ⁄ Í≥‹ «¬øÁ∆¡ª ‘È,
‹Ø Úæ÷-Úæ÷ √øÚ∂ÁÈ≈Úª Á≈ √ø⁄≈ ’Á∆¡ª ‘È Âª
¡√ƒ ÓÈπæ÷∆ Âø» ÍÉ≈Ò∆ Á∆ ‘∆ ◊æÒ ’ ‘∂ ‘πøÁ∂ ‘ªÕ
«¬‘ Í≥‹ «¬øÁ∆¡ª Ì≈Ú ¡æ÷, ’øÈ, Èæ’, ‹∆Ì ¡Â∂
⁄ÓÛ∆ Ì≈Ú Á∂÷‰≈, √π‰È≈, √πøÿ‰≈, ⁄æ÷‰≈ ¡Â∂ ¤»‘‰≈Õ
«¬øÁ∆¡ª Ú∆ √≈˘ Úæ÷-Úæ÷ ¡«Ë¡ÀȪ ≈‘ƒ Ï⁄≈¿π∫Á∆¡ª
‘ÈÕ Á∂÷-√π‰ ’∂ ¡√ƒ ¡≈͉∂ ¡≈Ò∂ Áπ¡≈Ò∂ Á≈ ÍÂ≈
Ò◊≈ √’Á∂ ‘ªÕ ⁄æ÷ ’∂ √≈˘ «Óæ·∂-’ΩÛ∂ Á≈ ÍÂ≈ ⁄ÒÁ≈
˛ ‹Ø «’ √Ú≈Á ≈‘ƒ ‹≈ÈÒ∂Ú≈ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ √πøÿ ’∂
√≈˘ ˜«‘∆Ò∆¡ª/«Âæ÷∆¡ª ‘Ú≈Úª Á≈ ÍÂ≈ ⁄ÒÁ≈ ˛
¡Â∂ «¬√∂ Â∑ª ¤Ø‘ È≈Ò ÈÓ ¡Â∂ ’ø«‚¡≈Ò∂ ¡«‘√≈√
Á≈Õ «¬‘ √Ì √≈˘ √π⁄∂ ’Á∂ ‘ÈÕ
Âø» ÍÉ≈Ò∆ Á∂ «Ú’≈√ Á∆ ◊≈Ê≈ ‹∆Úª Á∂ √≈∂
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
¡ø◊ª È≈Ò Ú≈Í∆ ˛Õ «¬√∂ √øÁÌ «Úæ⁄ ‘∆, √øÚ∂ÁÈ≈ Á≈
«Ú’≈√ Á≈ ‹∆Ú «Ú’≈√ Á∆ Í륡≈ ˛Õ ‹∆Úª «Úæ⁄ Ú∆
Âø» È∂ ‹Ø Úæ÷ Úæ÷ √øÚÁ∂ È≈Úª Á≈ √ø⁄≈ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√∂
«Ú’≈√ Á≈ ‘∆ «‘æ√≈ ˛ «ÁÓ≈◊ Â∂ ¡√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘ª «’
ÓÈπæ÷ ’ØÒ √Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ «ÁÓ≈◊ ˛Õ «ÁÓ≈◊ ¡Â∂ Âø»
ÍÉ≈Ò∆ «¬’Ø ‘∆ ⁄∆˜ ˛ ‹Ø «ÓÒ’∂ Úæ÷ Úæ÷ Ó≈«‘≈È≈ ’øÓ
’Á∂ È∂Õ ÓÈπæ÷ª «Úæ⁄ «¬‘ ÚæË √»÷Ó ˛ ¡Â∂ «ÚÙ∂√
√«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ˛, Í «ÁÓ≈◊ ÓÈ È‘ƒ ˛Õ ÓÈ ’πfi ‘Ø ˛Õ
ÓÈ ¿πÁ≈√ ‘πøÁ≈ ˛, ÷πÙ ‘πøÁ≈ ˛, Ï∂⁄ÀÈ-Í∂Ù≈È ‘πøÁ≈ ˛Õ
Ì«Úæ÷∆ ÷«¡ª ˘ Ú∆ ÌªÍ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ «‹√˘ Á» «ÁzÙ‡∆
’«‘øÁ∂ ‘ªÕ Á» «ÁzÙ‡∆ ˘ ¡√ƒ «ÁÓ≈◊ Á∆ «ÚÙÒ∂Ù‰≈ÂÓ’
√ÓÊ≈ Ú∆ ’«‘ √’Á∂ ‘ªÕ «ÁÓ≈◊ Á∆ √øÚ∂ÁÈÙ∆ÒÂ≈
È≈Ò «¬√ Á≈ √ÏøË ‹» Á√≈ √’Á∂ ‘ª, Í ÓÈ «¬ßÈ
«ÏßÈ, ‘»-Ï-‘» «ÁÓ≈◊ È‘ƒ ˛, È≈ ‘∆ «¬√ Á≈ «‘æ√≈ ˛Õ
¡≈ͪ «Ú«◊¡≈È’ „ø◊ È≈Ò √Ø⁄ ’∂ Á∂÷∆¬∂-
ÓÈ ˛ ’∆? ÓÈ Á≈ ’≈‹ ’∆ ˛? ¡≈ͪ «¬√ Â∑ª Ú∆
«Ï¡≈È ’Á∂ ‘ª «’ ¿π‘ «ÁÒ ÂØ∫ ÏØÒ «‘≈ ˛ ‹ª «¬‘ ÓÈ
ÂØ∫ ’øÓ ÒÀ∫Á≈ ‘ÀÕ Á»√≈ ’ج∆ «ÁÓ≈◊ È≈Ò ’øÓ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ
’«‘‰ ÂØ∫ ÓÂÒÏ ÓÈ ‹˜Ï≈Â∆ ˛, «ÁÓ≈◊ Â’Ù∆Ò ˛Õ
¡≈ͪ «¬‘ Ú∆ Á∂÷Á∂ ‘ª «’ «ÁÓ≈◊ È≈Ò √Ø⁄‰ Á∆ Í륡≈
Ò◊Ì◊ √≈«¡ª Á∆ «¬æ’Ø «‹‘∆ ‘πÁ ø ∆ ˛, ÓÈ Á∆ √Ø⁄ «Úæ⁄
¯’ ‘πÁ ø ≈ ˛Õ «‹øÈ∂ Â∑ª Á∂ «Ú¡’Â∆, ¿πÈ∂ Â∑ª Á∂ ÓÈÕ
’πfi √Ó∂∫ Ò¬∆ «¬√ Í«‘¨ ˘ Í≈√∂ ÷Á∂ ‘ج∂,
ÍÒ ’π ‘Ø Í«‘¨ Ï≈∂ ◊æÒ ’Á∂ ‘ª «’ ’ÒÍÈ≈ ’∆
˛? √πÍÈ∂, «¬¤≈Úª, ÷≈«‘Ùª ¡Â∂ Ò≈Ò√≈Úª ’∆ ‘È?
√πÍ«È¡ª Ï≈∂ Ú∆ ’¬∆ ‹Ï∂ ‘ج∂ ‘È «’ «ÁÓ≈◊
√πæ«Â¡ª «Í¡≈ Ú∆ ’¬∆ Â∑ª Á∂ «ÁzÙ Á∂÷Á≈-«Á÷≈¿π∫Á≈
˛Õ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ’¬∆ ’¬∆ Ê≈Úª Â∂
«Ú⁄Á≈ Ó«‘√»√ ’Á≈ ‘ÀÕ ¡‹∆Ï-¡‹∆Ï √πÍÈ∂ ¡≈¿π∫Á∂
‘ÈÕ √πÍ«È¡ª «Úæ⁄ ’Á∂ ’ج∆ ‚Á≈ ˛, ’ج∆ ÷πÙ ‘πøÁ≈
˛ Â∂ ’Á∂....Õ √πÍ«È¡ª ˘ Ô≈Á ÷’∂ ÒØ’ ¿πÈ∑ª ˘ ‘Øª
È≈Ò √≈fiª ’Á∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª √πÍ«È¡ª Ï≈∂ Ú∆ Úæ÷-
Úæ÷ Ó≈«‘ª Á∂ ’¬∆ «Ú⁄≈ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷
Ë≈È≈Úª, «Ú¡≈«÷¡≈Úª, «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∂ Ï≈Ú‹»Á Ú∆
«¬’ ◊æÒ √ªfi∆ ˛ «’ «¬‘ ÓÈπæ÷ Á∆¡ª ¤πÍ∆¡ª, ´’∆¡ª,
ÁÏ∆¡ª ÷≈«‘Ùª Á≈ «⁄Â‰ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ¡√ƒ ¡’√ ÚÀ√∂
Ú∆ ◊æÒª ’Á∂-√π‰Á∂ ‘ª «’ ÓÈ ’Á≈ ˛, ÓÈ Á∆
«¬æ¤≈ ˛, ÓÈ Á∆ ÷≈«‘Ù ˛Õ ’Á∂ ’«‘øÁ∂ ‘ª-¿π‘ ª ÓÈ
14
 www.tarksheel.org
˘ Ó≈ ’∂ ÏÀ·≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª ÓÈ «¬¤≈Úª Á∆ ʪ ˛, ÓÈ
Á∂ ÓÈ Á∆ ◊æÒ Ú∆ ‘πøÁ∆ ˛ ‹ÁØ∫ «’ «Ú¡’Â∆ √∆’
ÍæË Â∂ «‹øÁ≈ Ú∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ ÓÂÒÏ «’ ÓÈ ’ج∆ Úæ÷∆
⁄∆˜ ˛Õ «ÁÓ≈◊ Â∂ ÓÈ Á∆ ◊æÒ ’∆¬∂ ÂŒª «ÁÓ≈◊
«ÚÚ∂’ Á∆ ʪ ˛Õ «ÁÓ≈◊ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’Á≈ ˛Õ Â’
’Á≈ ˛Õ ‹Ø √øÌÚ ˛ ¿π√ ÚæÒ «¬Ù≈≈ ’Á≈ ˛Õ «ÁÓ≈◊
’«‘øÁ≈ ˛ ÁØ ‹Ó∑ª ÁØ ⁄≈ Í ÓÈ ’«‘øÁ≈ ˛, È‘ƒ «¬‘
Í≥‹ Ú∆ ‘Ø √’Á∂ È∂Õ ÓÈ «Úæ⁄ «¬¤≈Úª ÂØ∫ ¡æ◊∂ Ò≈Ò√≈Úª
ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆¡ª È∂Õ ÓÈ «ÁÓ≈◊ ˘ √ø⁄≈«Ò ’Á≈ ˛,
◊À-«ÚÚ∂’∆ Ú∆ ω≈¿π∫Á≈ ˛Õ
ÓÈπæ÷ª ¡Â∂ ‹≈ÈÚª Á∂ ¯’ Ï≈∂ ⁄⁄≈
’«Á¡ª, ’¬∆ ‘Ø ◊æÒª √Ó∂ «¬‘ ◊æÒª Ú∆ ¿πÌÁ∆¡ª
‘È «’ ÏÒ≈Â’≈ «√Î ÓÈπæ÷ ’Á∂ ‘È, ‹≈ÈÚ
È‘ƒÕ ÓÈπæ÷ ¡≈͉∂ ‘∆ «Í¿π, Ì≈, «ÙÂ∂Á≈ª ˘ Ï∂«‘Ó∆
È≈Ò Ó≈ «ÁøÁ≈ ˛, ÓÈπæ÷ ¡æ«Â⁄≈∆ ˛, Ú«‘Ó∆ ˛,
‘Ú√∆ ˛Õ «¬‘ √≈∂ ÍÃ◊‡≈Ú∂ ’∆ ‘È? ’∆ «¬‘ ÓÈ Á∂
◊À «ÚÚ∂’∆ ÍÃ◊‡≈Ú∂ ‘È?
‹∆Ú «Ú«◊¡≈È Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ È≈Ò, «ÁÈ-Ï-
«ÁÈ, ’¬∆ ◊≈«¬Ï ’Û∆¡ª ‹πÛ∆¡ª ‘È ¡Â∂ «Ú’≈√
Á∆ ’‘≈‰∆ Á∆¡ª ◊æπÊ∆¡ª ‘ΩÒ∆ ‘ΩÒ∆ √πÒfi ‘∆¡ª ‘ÈÕ
Í«‘Òª «¬‘ ‹∆Úª Á≈ «Ú’≈√ ˛ Â∂ «Î ‹∆Úª Á≈
¡≈͉≈ «ÚÙ∂√ «Ú’≈√Õ ¿π√∂ Â∑ª ÓÈπæ÷ Á∂ «Ú’≈√ Á∆
’‘≈‰∆ «Úæ⁄ √Ó≈‹ Á∆ ‘Ø∫Á «¬’ «ÚÙ∂Ù ÚÂ≈≈ ˛Õ
√Ó≈‹ Á∆ ‘Ø∫Á È∂, √Ó≈«‹’ ωÂ È∂, Á¡√Ò
ÓÈπæ÷ È≈Ò ’∆Â≈ ’∆ ˛? ’∆ √Ó≈‹ Á∆ ‘Ø∫Á Ú∆ ÓÈ Á∆
‘Ø∫Á È≈Ò ’ج∆ Ú≈‘ Ú≈√Â≈ ˛? √Ó≈‹ ˘, ÓÈπæ÷∆ «ÚÙ∂Ù
È≈Ò ‹ØÛÁ∂ ‘ج,∂ ‹∂’ √ø÷Í ∂ «Úæ⁄ ’«‘‰≈ ‘ØÚ∂ ª ’«‘
√’Á∂ ‘ª √Ó≈‹ È∂ ÓÈπæ÷ ˘ «ÈÔÓ Â«‘ ’øÓ ’È
Ò≈«¬¡≈ ˛Õ «¬√ ˘ ¡≈ͪ ÏøËÈ ’«‘ √’Á∂ ‘ªÕ «¬‘ Ú∆
’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ ÓÈπæ÷ ™µÍ Ø’ª Ò◊≈¬∆¡ª ‘ÈÕ
ÓÈπæ÷∆ «ÈÔÓ «Ú«◊¡≈È Á≈ «Í¤Ø’Û ÂÒ≈Ù∆¬∂,
⁄≈‘∂ ¿π‘ «’√∂ Ú∆ Ôπæ◊ È≈Ò √ÏøË «‘≈ ‘ØÚ∂, Ì≈Ú∂∫
«¬‘ ¿π‘ Í«Ú≈ Á≈ √ø⁄≈ÒÈ √∆ Â∂ ⁄≈‘∂ ’Ï∆Ò∂ Á≈ Â∂
Ï≈¡Á «Úæ⁄ ≈‹ ÍÃÏøË Á≈, «ÈÔÓ ‘ ʪ È∂Õ «ÈÔÓª
Á∆ Ùπ»¡≈ Á≈ Óπæ„ ÒæÌÁ≈ ‘ØÚ∂ ª «¬‘ ÍÀÁ≈Ú∆ ÍÃÊ≈
È≈Ò ‹π«Û¡≈ ˛Õ ÍÀÁ≈Ú∆ ÍÃÊ≈ È∂ ’øÓ Úø‚ Á∆ Ùπ»¡≈Â
’∆Â∆ Â∂ ’øÓ Úø‚ Ò¬∆ «ÈÔÓ Ï‰≈¬∂ Õ ‹∂’ ’πÁÂ
«Úæ⁄ ‹Ø ˛, ¿π‘ ÷≈ ÒÀ‰≈ ˛ ª ’πÁ Á∂ «ÈÔÓ ⁄Ò‰◊∂
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Õ «˜øÁ◊∆ Ò¬∆ ’πfi È≈ ’πfi ÷≈‰ Á∆ ÒØÛ ˛, «‹æÊ∂∫ ÷≈‰
˘ ‘À, ¿πµÊ∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ ÓΩ√Ó ÓπÂ≈Ï’ ʪ ÏÁÒ‰ Ò¬∆,
’πÁÂ∆ ¡≈¯Âª Á∂ ÓæÁ∂ Ș ʪ ÏÁÒ Ò¬∆Õ √≈¬∆Ï∂∆¡≈
«Úæ⁄ ·ø‚ ‘ØÚ∂ ª Í≥¤∆ ÍÚ≈√ ’ ‘∆ ‹ªÁ∂ È∂Õ ÍÚ≈√
’È «Í¤∂ ÓøÙª ’∆ ˛? ÷π≈’ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ˛ «˜øÁ◊∆Õ
‹ÁØ∫ «¬’ ʪ «‘‰≈ ˛, ‹ÁØ∫ ÷π≈’ ÍÀÁ≈ ’È∆ ˛, ’øÓ
’È≈ ˛ ª ’øÓ Úø‚‰≈ ‘∆ ˛Õ Í«Ú≈ «Úæ⁄ «‘ø«Á¡ª
«¬’ È∂ Óª Ïȉ≈ ˛, «¬’ È∂ «Í˙ Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ÒÀ‰∆
˛, Â∂ «¬√∂ Â∑ª Ïæ«⁄¡ª È∂ ¡≈͉∆ Ì»«Ó’≈ ¡Á≈ ’È∆
˛Õ ’øÓ √π⁄≈» „ø◊ È≈Ò ‘ØÚ∂, È∂Ó ‹»∆ È∂Õ ÷πÁ ‘∆
Ó«‘√»√ ‘πøÁ≈ ˛Õ Ì≈∆ ¡Ω÷≈ ’øÓ ˛Õ «Èæ’≈ √≈Ë≈È ‹ª
Ó≈Ó»Ò∆ √ÓÊ≈ ÓπÂ≈Ï’ ’øÓ Úø‚Á≈ ˛Õ «Ù’≈∆ ÓÈπæ÷
Ú∆ ª Ìæ‹-Èæ· ’Á≈ ‘∆ √∆, ‹ÁØ∫ ‹≈ÈÚª Á≈ «Ù’≈
’’∂ Í∂‡ ÌÁ≈ √∆ ‹ª «Ïä-«Ïä Â∂ ‹≈ ’∂ ÎÒ ÂØÛ ’∂
÷ªÁ≈ √∆Õ √≈∂ ‹∆Ú Ïæ«⁄¡ª Á∆ ÍÚ«Ù ’Á∂ ‘ÈÕ
¤≈Â∆ È≈Ò Ò≈ ’∂ «ÎÁ∂ ‘ÈÕ Úæ‚∂ ‘؉ Â∂ ÷πæÒ∑≈ ¤æ‚
«ÁøÁ∂ ‘ÈÕ
’∆ «ÈÔÓ ÏøËÈ √∆?
«ÈÔÓ ÏøËÈ È‘ƒ ‘πøÁ∂, ‹∂ «˜øÁ◊∆ √π⁄≈» „ø◊
È≈Ò Âπ∂Õ ÷π≈’ Á≈ Ìø‚≈ «¬æ’·≈ ‘Ø«¬¡≈Õ ‘π‰ ¤∂
Ó‘∆È∂ «¬√∂ È≈Ò ◊π˜≈≈ ’«¡≈ ’È≈ ˛Õ ÷π≈’ √ªÌ
Ò¬∆Õ ¤∂ Ó‘∆È∂ Á∆ «Ú¿π∫ÂÏøÁ∆ ’∆Â∆ «’ «’√ ˘ ÒØÛ
ÓπÂ≈Ï’ «’Ú∂∫ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
’∆ «¬‘ «Ú¿π∫ÂÏøÁ∆ ÏøËÈ ˛?
«Ú¿π∫ÂÏøÁ∆ ÏøËÈ È‘ƒ ‘πøÁ∆, ‹∂’ «¬√ Á∂
«‘ √Ì ˘ ÒØÛ ÓπÂ≈Ï’ «ÓÒ∂ Õ ‹∂’ ’≈Ò ÍÀ‰ Â∂,
√Ø’∂-«◊æÒ∂ Ú∂Ò∂, √ø‹Ó Ú ’∂ ÊØÛ∑≈-ÊØÛ∑≈ ÷≈ ’∂ Ïπ≈
Ú’Â ‡Í≈ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂ ª ’∆ «¬‘ «Ú¿π∫ÂÏøÁ∆ ÏøË∂‹
˛? «¬‘ «Ú¿π∫ÂÏøÁ∆ ª ÓÈπæ÷ Á∆ «ÚÙ∂√Â≈ ˛ ‹Ø ¿πÈ∑ª
Á∂ Ïπ∂ Ú’Â ˘ ⁄ø◊∂ «Úæ⁄ ÏÁÒ‰ Á≈ ’≈‹ «√÷≈¿π∫Á∆
˛Õ ‘ª, Í «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ ‹∂’ ’πfi ˘ ‘∆ «ÓÒ∂, «’√∂
«’√∂ ˘ ÒØÛ ÂØ∫ Ú∆ ÚæË «ÓÒ∂ Â∂ ’ج∆ Ìπæ÷≈ √ΩÚ∂∫, «Î «¬‘
È∂Ó Ó≈Û≈ ˛, «Î ¿π‘ Û’Á≈ ˛Õ
Âπ√ƒ «¬√ Íæ÷ ˘ «¬√ Í«‘¨ ÂØ∫ «Ú⁄≈ØÕ Ìπæ÷
‹∆Ú Á∆ Ó»Ò ÍëÚÂ∆ ˛Õ ‘ ‹∆Ú «¬√ «√ÃÙ‡∆ «Úæ⁄Ø∫
¡≈͉∂ ÷≈‰ Ò¬∆ ’πfi È≈ ’πfi ÒæÌ ‘∆ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ ’πÁÂ
È∂ ‘ ‹∆Ú ˘ ¿π√ Á∂ ¡≈Ò∂-Áπ¡≈Ò∂ «Úæ⁄ ‘∆ ’πfi È≈
’πfi «ÁæÂ≈ ˛ ‹ª ‘ ‹∆Ú ’ØÒ ‹Ø ’πfi ¿π√Á∆ Í‘πø⁄ «Úæ⁄
15
 www.tarksheel.org
˛, ¿π√˘ ÷≈ ’∂ ‹∆ÚÈ ÂØ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ «⁄Û∆¡ª Á≈ fiπø‚
¿π‚Á≈ ˛, ¡≈͉∂ ÷≈‰ Á≈ ¡≈‘ ’’∂ ÓπÛ ¡≈¿π∫Á≈
˛Õ «¬√ «√ÃÙ‡∆ «Úæ⁄ «√Î Â∂ «√Î ÓÈπæ÷ ‘∆ ‘À, «‹√ ˘
«¬√ Á∆ «¬‹≈˜Â È‘ƒÕ Âπ√ƒ √Ø⁄ ’∂ Á∂÷Ø, ’∆ «¬‘ √øÌÚ
˛ «’ «’√∂ ˘ Ìπæ÷ Òæ◊∆ ‘ØÚ∂ (‹Ø «’ Òæ◊‰∆ ‘∆ ˛) Â∂ ¿π‘
«Ú¡’Â∆ «¬’ ÏÀµ‚ «Ï√’π‡ Á∆ Áπ’≈È Á∂ ¡æ◊Ø∫ ‡æÍ Â∂
¸æ’ ’∂ ÷≈ ÒÚ∂Õ ⁄ÒØ, «¬√˘ ¤æ‚Ø, ¿π‘ «’√∂ ÎÒª Ú≈Ò∂
Ï≈◊ ’ØÒØ∫ Òøÿ∂ Â∂ «¬æ’ ¡øÏ ‹ª ’∂Ò≈ ÷≈ ÒÚ∂ ‹ª «’√∂
÷∂ «Úæ⁄Ø∫ Ó»Ò∆ Íπæ‡ ’∂ ÷≈ ÒÚ∂, ’∆ «¬‘ √øÌÚ ˛? ‹∂’
«¬√ Á∆ «¬‹≈˜Â È‘ƒ ª ¿π‘ ’∆ ’∂? ’πÁ È∂
¿π√Á∂ «„æ‚ Ò≈«¬¡≈ ˛? ‹ª ’«‘ ÒÚØ ¿π√ ˘ «˜øÁ≈
«‘‰ Ò¬∆ ¿»‹≈ Á∆ ÒØÛ ˛, ¿π‘ ’∆ ’∂? «¬‘ «¬’
√æ⁄≈¬∆ ˛ «’ «¬√ ’≈«¬È≈ «Úæ⁄ «√Î ÓÈπæ÷ ‘∆ ¡«‹‘≈
‹∆Ú ˛ ‹Ø ÷π≈’ Á∆ ÿ≈‡ Á≈ «Ù’≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ ÷π≈’ Á∆
ÿ≈‡ ’≈È Ï∆Ó≈ ‘πøÁ≈ ˛ Â∂ Ìπæ÷ È≈Ò ÓÁ≈ ˛Õ
◊æÒ √∆ È∂Óª Á∆Õ È∂Óª ÂØ∫ Ì≈Ú ÏøËÈ Á∆, Ø’ª
Á∆Õ ‘π‰ «¬Ê∂ «¬‘ È∂Ó ÏøËÈ ˛ ‹Ø È∂Ó «¬’ Ú∆ Ìπæ÷ Í»∆
È‘ƒ ’Á≈Õ «¬‘ «¬’ ¡«‹‘∆ ÒØÛ ˛ ‹Ø «ÁÈ ÍÃÂ∆
«ÁÈ Á∆ ÒØÛ ˛Õ «¬√ ˘ ‡≈«Ò¡≈ Ú∆ È‘ƒ ‹≈ √’Á≈Õ
¡Ω÷∂ ‘Ø ’∂, ’πfi ÿø‡∂, ’πfi ’π «ÁÈ ÓÈ Ú◊∆ «‹øÁ◊∆ Á∂
«ÁÈÕ «¬æÊ∂ ’∆ ‹Ú≈Ï ˛! ’∆ ’∂ ÓÈπæ÷ ? Ó ‹≈Ú∂?
÷π≈’ Á∂ ‘πø«Á¡ª Ó ‹≈Ú∂!! ‹ª ‚ª◊ ¸’ ÒÚ∂, ¤π≈
Ó≈ Á∂Ú∂! Ìπæ÷ «Ó‡≈Ú∂ Â∂ «Î ‹∂Ò∑ «Úæ⁄ √Û∂?
«¬‘ ÏøËÈ √Ó≈«‹’ È∂, ’πÁ ȑƒ È∂Õ
◊æÒ √∆ ÓÈ Á∆Õ ÓÈ Á∆ ‘Ø∫Á, ¿π√ ¡«‘√≈√ Á∆ ‘Ø∫Á ˛
‹Ø Á∂÷Á≈ ˛ «’ ’πÁ «Úæ⁄ √Ì ’πfi ˛, Í ¿π√ Á∂
Ò¬∆ ’πfi È‘ƒÕ ¿π‘ Ì∆-ÒæÁ∆ ’πÁ «Úæ⁄Ø∫ ÷π≈’ ‘≈√Ò
’È Ò¬∆ ‘æÊ ÚË≈¿π∫Á≈ ˛ Â∂ ‘æÊ ÚË≈¿π∫«Á¡ª ‘∆
¤ª‡≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ¿π√ ¡«‘√≈√ Á∆ ‘Ø∫Á ÓÈ ˛Õ ¿π‘
Ò≈⁄≈∆ «Ú’«√ ’Á∆ ˛- ÓÈ ˘Õ ¿π‘ ÓÈ ˛ ‹Ø «Î
÷≈«‘Ù ’Á≈ ˛-’≈Ù! «¬‘ Ó∂∂ ‘πøÁ∂Õ ‹≈ÈÚª Á∂ ¡øÁØ∫
«¬‘ ‘¿π’≈ È‘ƒ «È’ÒÁ≈Õ ‹∂’ ’πfi ÷π≈’∆ ¿πÍ‹ ˘
¿π◊≈ ’∂, «¬æ’·≈ ’’∂, √Ì ˘ ¿πÈ∑ª Á∆ ÒØÛ ÓπÂ≈Ï’
Úø‚ Á∂¬∆¬∂, ª ’∆ ÷≈«‘Ù Á∆ ‘Ø∫Á ‘∂◊∆? Í «¬‘
Í륡≈ Óø‹» È‘ƒÕ «¬√ Á≈ ‘æÒ «È’«Ò¡≈, “æÏ” Úø‚Á≈
˛Õ “æÏ” ’«‘øÁ≈ ˛ »ø ÓÈ Ó≈ ’∂ ◊π‹≈≈ ’Õ «¬√ Á≈
ÊØÛ≈ «‹‘≈ √π‘≈ÚÈ≈ Í«‘¨ ˛-ÓÈ ‹∆Â∂, ‹◊ ‹∆ÂπÕ
ÓÈ ˘ Ó≈ È≈, »ø «¬‘ ‹≈‰ «’ ÓÈ ˘ «‹æ «Ò¡≈Õ
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Í «¬√ Â∑ª ‘πøÁ≈ È‘ƒÕ ÓÈ ˘ √Ófi≈ ÒÚØ, ÓÈ √Ófi
«◊¡≈ Ò◊Á≈ ˛, Í √Óæ«√¡≈ «’√∂ ‘Ø »Í «Úæ⁄ ÍÃ◊‡
‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ «’√∂ ÓÈØ«Ú’≈ Á∂ »Í «Úæ⁄Õ
Í«‘Òª ÏøË∂‹, ÷≈‰ ˘ È‘ƒ Á∂‰≈ (‘؉ Á∂
Ï≈Ú‹» Á ) ¿π ‘ Ú∆ ◊À  -’π Á Â∆Õ «ŒÎ Ïø Ë ∂ ‹ Á≈
√ÍæÙ‡∆’È-¿π‘ Ú∆ ◊À Â≈«’’! «¬√∂ Á≈ «¬’ ‘Ø
ÍÛ≈¡-’πÁÂ∆ ÍëÚÂ∆ Á≈ «¬’ »Í-√À’√Õ √≈∂ ‹∆Ú
√À’√ Á∆ ’≈◊π‹≈∆ «Ú⁄Ø∫ ÒøÿÁ∂Õ «√ÃÙ‡∆ Á≈ ¡Ë≈
˛-√À’√Õ Í∆Û∆ Á Í∆Û∆, È√Ò Á È√ÒÕ Í∂Û∂-ÍΩÁ∂,
ÎπæÒ-¯Ò Â∂ «Î Ï∆‹Õ ‘ Ï∆‹ Á∂ Íπø◊È Á≈ ÓΩ√Ó
‘πøÁ≈Õ ‘ ‹∆Ú Á≈ ¡≈͉∂ √≈Ê∆ ˘ «ÓÒ‰ Á≈ √Óª
‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ √À’√ «Ú’≈√ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ ‘∆ √Á≈ Ï‘≈ ˛Õ
ÓÈπæ÷ Á≈ √Á≈ Ï‘≈ ‘؉≈, √À’√ Á∆ «Ú’≈√ Ò¬∆ ˛Õ
«¬‘ ’πÁÂ∆ Í륡≈ Á≈ «√æ‡≈ ˛Õ √À’√ Í륡≈ Ò¬∆
ÍÃØÛ ‘؉ Á∆ ¿πÓ ˛ Â∂ª, ⁄Ω∫Á≈, Í≥Áª √≈ÒÕ ÓÈπæ÷ È∂
«¬√ ’πÁÂ∆ ÍëÚÂ∆ Á∂ Ú∆ È∂Ó Ï‰≈¬∂ ¿πÓ ÓπÂ≈Ï’
√øÍ’, Í«Ú≈’ ÚøÙ ‹ª ’Ï∆Ò∂ ÓπÂ≈Ï’Õ «¬’ ʪ
·«‘‰≈ ˛, Ïæ«⁄¡ª ˘ Í≈Ò‰≈, √øÌ≈Ò‰≈ ˛, ’øÓ Ú∆
’È≈ ˛ ¡Â∂ √À’√ ˘ È∂Óª «‘ Ó≈ȉ≈ ˛Õ ÓÈπæ÷∆
’≈‹ ÍÉ≈Ò∆, √À’√ ÍëÚÂ∆ Ï≈∂ ‹Ø Ó«‘√»√ ’∆Â≈,
«Ú⁄≈ ⁄⁄≈ ’’∂ È∂Óª «Úæ⁄ „≈Ò «Ò¡≈Õ «¬’ ÍÂ∆-
ÍÂÈ∆, Ï‘πÍÂÈ∆, Ï‘πÍÂ∆, ’π¡≈∂, «ÚËÚ≈ ¡≈«Á ’¬∆
Â∑ª Á∂ ÈÓ»È∂ ‘ÈÕ √À’√ Í륡≈ Ú≈√Â∂ √Ì Ò¬∆ ¡æ‚Ø
¡æ‚ È∂Ó ‘ÈÕ Í √À’√ ˘ √ø⁄≈«Ò ‹∆Ú Á∂ ‘≈ÓØȘ
’Á∂, ¿π√ ÍÃ≈‰∆ Á∆ Âø» ÍÉ≈Ò∆ ’Á∂Õ «¬√ √ø⁄≈ÒÈ
˘ Íë¥Â’ »Í «Úæ⁄ È‘ƒ „≈«Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈, «¬√ Â∂
ÏøË‹∂ ˛Õ
¡√ƒ ’¬∆ Ú≈ ’«‘øÁ∂ ‘ª, ÎÒ≈‰∂ È∂ Ó»ø‘ ’≈Ò≈
’∆Â≈Õ ¬∂È≈ «ÿÈ≈¿π‰≈ ’π’ÓÕ √æ· √≈Ò Á∂ Ïπæ„∂ È∂
Á√ √≈Ò Á∆ ’πÛ∆ È≈Ò ’∆Â≈ ÏÒ≈Â’≈Õ ’Û∆ ÂØ∫
’Û∆ √‹≈, ¿πÓ ’ÀÁ, ÓΩÂÕ «¬‘Ø «‹‘∆¡ª ‘’ª
ÚÂ≈∂ ÍÛ-√π‰ ’∂ «’øÈ≈ Ïπ≈ Ò◊Á≈ ˛, Â∂ ˛ Ú∆Õ
‹≈ÈÚª «Úæ⁄ «¬√ Â∑ª È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ ÓÈπæ÷ ª ‹≈ÈÚª
ÂØ∫ Ú∆ «◊¡≈ ◊π˜«¡≈! Í «Ú√Ò∂Ù‰ ’∆¬∂Õ ¡«‹‘≈
’Ó ’È «Íæ¤∂ Ó≈È«√’Â≈ ’∆ ˛? ’¬∆ ’≈È ‘Ø
√’Á∂ ‘È, Í ‹≈ÈÚª È≈Ò ÂπÒÈ≈ ’Á∂ ‘ª ª ÿæ‡Ø
ÿæ‡ «¬’ ’≈È Âª ˛ «’ ‹≈ÈÚª «Úæ⁄ ÏøË∂‹ ‘∆ È‘ƒ
˛, ¿π Ê ∂ ÏÒ≈Â’≈/’π ’ Ó Á∆ ’∆ ÒØ Û ? ‘π ‰
16
 www.tarksheel.org
ÓÈØ«Ú«◊¡≈È∆¡ª Á∆ «¬‘ Ë≈È≈ ˛ «’ ÏÒ≈Â’≈∆ Á∆
ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ ‹ª⁄ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂Õ ¿π√ Á∂ ÓÈØ«√ÊÂ∆
Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ‘ØÚ∂Õ ¿π√ Á∆ ’Ω∫√«Òø◊ ‘ØÚ∂Õ «¬√ √≈∆
√«ÊÂ∆ ˘ «¬√ Èπ’Â∂ Á∂ ÓæË∂ Ș «Ú⁄≈«¡≈ ‹≈Ú∂ «’
ÓÈπæ÷ª «Úæ⁄ √À’√ Á∆ ’πÁÂ∆ ÒØÛ, È∂Óª/ÏøËȪ «‘Â
Í»∆ È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ Ìπæ÷ ˘ ’πfi «ÁÈ ‡≈Ò √’Á∂ ‘ª, √À’√
˘ Ó‘∆È∂-√≈Ò ¡æ◊∂ Í≈ √’Á∂ ‘ªÕ ’¬∆ „ø◊ª-Â∆«’¡ª
È≈Ò ÁÏ≈¡ ’∂ Ú∆ æ÷ √’Á∂ ‘ªÕ √‘∆ ¡ʪ «Úæ⁄ «¬‘
Á∂«÷¡≈ «◊¡≈ ˛ ‹ÁØ∫ ÁÏ≈¡ È≈Ò «¬√ ˘ Ø«’¡≈
‹ªÁ≈ ˛, ⁄≈‘∂ ¿π‘ √«‘‹ ‹≈ÍÁ∂ ‘؉, «¬‘ ÁÏ≈¡ «’√∂
‘Ø ≈‘ ≈‘ƒ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ¿π‹≈◊ ’ ‘∆ «ÁøÁ≈ ˛Õ
◊æÒ √∆ ÓÈ Á∆ ‘Ø∫Á Á∆Õ ÓÈ Á∆ ‘Ø∫Á «Úæ⁄
√Ó≈«‹’ ÚÂ≈∂ Á∆Õ √Ó≈«‹’ ÚÂ≈∂ «Úæ⁄ ÏøË∂‹
Á∆Õ «¬‘ ÁØ Óπæ÷ ÚÂ≈∂ È∂Õ ¡«‹‘∂ ‘∆ ¡È∂’ª ‘Ø È∂Õ
«Í¡≈ Á≈ ’πÁÂ∆ ‹‹Ï≈ ˛ ‹Ø ËÓ ¡Â∂ ‹≈ Í≈Â
È≈Ò ÁÏ≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª Á∂ ¡ÈπÌÚ ‘Ø
‘؉◊∂Õ «¬’ √Ë≈È «‹‘≈ ÚÂ≈≈ ˛, Í ¡«‘Ó ˛ «’
¡√ƒ Âæ’∆ ’∆Â∆Õ Ù«‘ ω≈¬∂Õ √Ø‘‰∆¡ª ’Ø·∆¡ª-
ÿ, Í≈’, √Û’ª, Ϙ≈Õ «¬‘ ’πÁÂ∆ ÚÂ≈≈ ˛-
Í∂Ù≈Ï ¡Â∂ Í÷≈È∂ ‹≈‰ Á≈Õ «¬‘ √∆’ Í륡≈ ˛Õ
√Ì Ò¬∆ √ªfi∆ ˛Õ Í Á∆Ú≈ Â∂ «Ò«÷¡≈ ˛-“’πæÂ∂ Á∂
ÍπæÂ «¬Ê∂ È≈ Ó»ÂÕ” ‹∂ ’ج∆ «¬√ ’πÁÂ∆ √∆’ Í륡≈
ÂØ∫ ≈‘ ‘≈√Ò ’È Ò¬∆ ’πfi ’Á≈ ˛ ª √˜≈ ˛,
¿π√˘ Ó≈«¡≈ ’π櫇¡≈ Ú∆ ‹≈ √’Á≈ ˛, Ï∂«¬˜æ Ú∆
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ Âπ√ƒ ¡øÁ≈˜≈ Ò◊≈˙ «’ ‹∂’
√Ó≈«‹’ È∂Ó ¡«‹‘≈ ˛ ª ¿π√ Á∆ √‘»Ò «’Ê∂ ˛?
«¬Ú∂∫ ‘πøÁ∆ ˛-ÓÈ Á∆ ¿π√≈∆, ‹ÁØ∫ ¿π‘ ‘ ؘ
¡«‹‘∂ √Ó≈«‹’ ÚÂ≈∂ Á∂ »Ï» ‘πøÁ≈ ˛Õ ‹ÁØ∫ ¿π√
Á∆¡ª ’πÁÂ∆ ÒØÛª Í»∆¡ª ’È Ò¬∆ ◊À-«Ú«◊¡≈È’
„ø◊ Â∆«’¡ª Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ÓÈ Á∆
ωÂ ‹ª ‘Ø ∫ Á Á≈ ‹Ø ÈÓ» È ≈ ÁØ «Ú«◊¡≈È∆¡ª-
ÓÈØ«Ú«◊¡≈È∆ Î≈«¬‚ ¡Â∂ √Ó≈‹ «Ú«◊¡≈È∆ √∆‚ È∂
Í∂Ù ’∆Â≈ ˛, ¿πȪ∑ ˘ √≈‘Ó‰∂ æ÷ ’∂ √Ófi‰ Á∆ ÒØÛ ˛Õ
Î≈«¬‚ ÓπÂ≈Ï’ ÓÈ Á∂ «ÂøÈ «‘æ√∂ ‘ÈÕ «¬æ’ «‘æ√≈ ˛
ÓÈπ÷æ ∆ ’πÁÂ∆ (‹∆Ú’) ÍëÚÂ∆¡ª Á≈ «‹Ú∂∫ Ìπ÷ æ , √À’√,
«Í¡≈ ¡≈«ÁÕ Á»√≈ «‘æ√≈ ˛ √Ó≈«‹’ È∂Óª Á≈ («¬√
«Ú⁄Ø∫ Ï‘πÂ∂ ÏøË‹ ∂ ‘È, Ì≈Ú ‹Ø ’πÁÂ∆ ÚÂ≈∂ Á∂ Ó∂⁄ Á∂
È‘ƒ) Â∂ Â∆√≈ ˛ ‹Ø «¬È∑ª ÁØ‘ª Á∂ ‡≈’∂ ‹ª ’ÙÓ’Ù
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
«Úæ⁄∫Ø ÍÀÁ≈ ‘πÁø ≈ ˛ Â∂ «‹√ Á∂ «‘ ÓÈπ÷æ ’≈‹Ù∆Ò ‘πÁ ø ≈
˛Õ ‹Ø ’≈‹ √≈˘ Ș ¡≈¿π∫Á≈ (Ìπ÷ æ Ú∂Ò∂ ÷≈‰≈ Òæ̉≈,
ÂÒ≈Ù‰≈, √À’√ Ò¬∆ «ÚØË∆, √À’√ ’ØÒ ‹≈‰≈, «Í¡≈
Ò¬∆ Á»√∂ √≈Ê∆ ÚæÒ «÷æ⁄ ¡≈«Á) «¬√ Â∑ª, √Ø«⁄¡ª ‹Ø
’πfi Ó‹∆ ‹≈Ú∂, √∆ Óø◊∂ ’πfi Ó˜∆, Í ¡√Ò «Úæ⁄ ‹Ø
’πfi ¿π‘ ’ «‘≈ ‘πÁ ø ≈ ˛, ¿π‘ √Ó≈«‹’-ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’
ÚÂ≈≈ ˛Õ «¬‘ ◊æÒ, Ï≈¡Á «Úæ⁄ «Ú⁄≈È Ú≈Ò∆ ˛ «’
’øÓ/◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Ó‹Ï»∆ ‘∂· ÚæË √∆ (ÁÏ≈¡) ‹Œª Â’
È≈Ò (√øÂÙ π ‡∆ Ì∆) ‘ج∆ ÚæË √∆Õ ÓÂÒÏ «¬‘ «’ ÓÈπ÷ æ Á∆
⁄≈Ò’ Ù’Â∆ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ È∂Óª/ÏøËȪ Á∆ «¬’ ¡«‘Ó
Ì»«Ó’≈ ˛Õ
√∆‚ «¬√ ◊æÒ ˘ √Ó≈«‹’ Í«‘¨ ÂØ∫ «◊¡≈È
’Á≈ ˛ «’ Ïæ⁄≈ ‹ÁØ∫ ÍÀ∫Á≈ ˛, ¿π‘ «¬’ ‹∆Ú ˛Õ ÷»È,
Ó≈√, ‘æ‚∆¡ª, «ÁÒ, «ÁÓ≈◊, ◊πÁ∂Õ √≈∂ ¡ø◊ ’øÓ ’
‘∂ È∂Õ ’πÁÂ∆ ÍëÚÂ∆¡ª ≈‘ƒ ¿π√˘ Ìπæ÷ Ò◊ ‘∆
˛, ÓÒ-Ó»Â Á∆ Í륡≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ Óª Á∆ ¤≈Â∆ È≈Ò
Òæ◊ ’∂ ÷πÙ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬’æÒ≈ «Í¡≈ ‚Á≈ ˛, Ø∫Á≈ ˛Õ
‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ Óª ÏØÒÁ∆ ˛, «⁄‘∂ È≈Ò Ì≈Ú ÍÃ◊‡≈¿π∫Á∆
˛Õ «Í¡≈ ’Á∆ ˛, «fiÛ’Á∆-‚≈¿π∫Á∆ ˛Õ Ò≈‚ ’Á∆
˛, ÒØ∆ «ÁøÁ∆ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª Ïæ⁄∂ Á∂ √ø√≈ «Úæ⁄ «Í¿π,
ÌÀ‰-Ì≈, ‘Ø «ÙÂ∂Á≈ ‹πÛÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ‘ΩÒ∆ ‘ΩÒ∆
¿π√ Á∆ ‹≈‰-ͤ≈‰ Á∂ ÿ∂∂ «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Ò◊Á∂ ‘ÈÕ
«‹Ú∂∫ ¿π√ Á≈ ÿ∂≈ ÚËÁ≈ ˛, ¿π√ Á≈ ÓÈ ¿π√Á≈ ˛Õ
“ÓÀ∫” ÂØ∫ “Ó∂≈” Á≈ √Î Ùπ» ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬‘ Ó∂∆ Óª ˛, Ó∂≈
«÷‚Ω‰≈ ˛, Ó∂∆ ÌÀ‰ ˛...Õ «Î ‘ΩÒ∆ ‘ΩÒ∆ ¿π√ ¿πÓ
√Ó≈«‹’ È∂Ó Ò≈◊» ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ Í؇∆ ’æÍ«Û¡ª «Úæ⁄ È‘ƒ
’È∆Õ ؇∆ ÷≈‰ Ú∂Ò∂ ’æÍÛ∂-Ó»ø‘ ÷≈Ï È‘ƒ ’È≈Õ
«¬ø‹ ’È≈, «¬ø‹ È‘ƒÕ ‘π‰, ÓæÊ≈ ‡∂’, ‘π‰ √Ω∫ ‹≈,
‘π‰...Õ «¬√ Â∑ª Â’∆ÏÈ √≈Ò-‚∂„ √≈Ò Á∆ ¿πÓ
”Â∂ ¿π√ Á∂ ÓÈ Á≈ ¡≈Ë≈ æ«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÓÈ «¬√
Â∑ª √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ’πÁÂ∆ ÍëÚÂ∆¡ª Á∆ √‡∂‹ ˛
«‹Ê∂ ÁØ‘∂∫ ¡≈Í√∆ ⁄⁄≈ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ «Î ≈‘
¿πÒ∆’Á∂ ‘ÈÕ
ÓÈ ¿π‘ ʪ ˛ «‹Ê∂ ¿πµ·Á∆¡ª ‘È Â∂ Í»∆ È≈
‘؉ Â∂ ÁÏ∆¡ª ͬ∆¡ª «‘øÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ ÷≈«‘Ùª
ÓÁ∆¡ª È‘ƒ ‘ÈÕ ÓÈ ¿π‘ ʪ Ú∆ ˛ «‹Ê∂ «¬‘ ÷≈«‘Ùª
¡≈͉≈ » Í ÏÁÒÁ∆¡ª ‘ÈÕ ÓÈπ æ ÷ ∆ ÓÈ Á∆ ‘Ø ∫ Á
Ï≈’∆ √¯≈ BA ”Â∂...
17
 www.tarksheel.org
Ú≈Â≈Ú‰ - «¬æ’ ‘Ø Í«Í∂÷
Ú≈ Â≈Ú‰’ «Ú◊≈Û ¡æ‹ ’æÒ∑ «¬æ’ ¡«‘Ó «ÚÙ≈
ω∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ Ú≈Â≈Ú‰ È≈Ò √ßÏßË ÂÓ≈Ó Ó√Ò∂
«Ú⁄≈∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¡ßÂ≈Ù‡∆ ËÂ∆ «ÁÚ√, Í≈‰∆
«ÁÚ√, ÚßÈ-√πÚßÈÂ≈ «ÁÚ√ ÓÈ≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¡≈ÒÓ∆
ÍæË Á∆¡ª ’≈ȯß√ª, «√÷ Ú≈Â≈Úª, √ÓfiΩÂ∂,
Íz؇ؒØÒ ¡≈«Á ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ ÈÚ∂∫-ÈÚ∂∫ «ÚÌ≈◊ ‘Ø∫Á «Ú⁄
¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÈÚ∆¡ª Í≈‡∆¡ª ÈÚ∂∫ ¡ßÁØÒÈ ⁄æÒ ‘∂
‘ÈÕ ÚË ‘∂ Â≈ÍÓ≈È Ï≈∂ ¡ÈπÓ≈È, ÓΩ√Ó∆ ÂÏÁ∆Ò∆
Á∆¡ª Í∂Ù∆È◊ج∆¡ª, ¡ÒØÍ ‘Ø ‘∆¡ª Íz‹≈Â∆¡ª, ÿ‡
‘∂ ◊Ò∂Ù∆¡, ◊ßËÒ∂ ‘Ø ‘∂ ‘Ú≈, Í≈‰∆, «Óæ‡∆ ¡≈«Á
Ï≈∂ Ò≈«Ó√≈Ò √±⁄È≈ ¿πÍÒÏË ‘Ø ‘∆ ˛Õ «¬ßÈ∆ ÂÚæ‹Ø∫
«¬«Â‘≈√ Á∂ «’√∂ ÁΩ «Ú⁄ «’√∂ «¬æÓ Ó√Ò∂ 鱧 Ù≈«¬Á
‘∆ Í«‘Òª ’Á∂ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ‘ØÚ∂Õ ¡æ‹ ÂØ∫ ’ج∆ ÁØ ’π
Á‘≈’∂ Í«‘Òª «¬√ Â∑ª Á∂ Ó√«Ò¡ª 鱧 Íæ¤Ó ÂØ ¡≈«¬¡≈
ÎÀÙÈ √Ófi ’∂ ¡‰◊Ω«Ò¡≈ ’ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ Ò∂«’È
¡æ‹ «¬√ Ó√Ò∂ È∂ √≈∆ ÁπÈ∆¡ª 鱧 ¡≈͉∆ «◊z¯Â
«Ú⁄ ÒÀ «Ò¡≈ ˛Õ ◊æÒ «¬æÊØ∫ Âæ’ ’‘∆ ‹≈‰ Òæ◊ ͬ∆ ˛
«’ ‘π‰ √≈∆ ÓÈπæ÷ ‹≈Â∆ ‘Ø∫Á 鱧 ‘∆ ıÂ≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø
«◊¡≈ ˛Õ
«¬ßÈ∂ ◊ßÌ∆ Ó√Ò∂ ¡Â∂ «¬√ Ó√Ò∂
¿πæÍ «ÁæÂ∆ ‹≈ ‘∆ «¬ßÈ∆ «˜¡≈Á≈ ÂÚæ‹Ø∫ ÂØ∫ Ï≈¡Á
¡√∆∫ «¬‘ «’ß± ª È‘∆∫ ’ √’Á∂ «’ Ó√Ò≈ √æ⁄ Óπæ⁄
Á≈ ˛ ‹ª «’√∂ ‘Ø Ú≈Á Úª◊ «¬æ’ ÎÀÙÈ Á∆ Â∑ª Íz◊‡
‘Ø «◊¡≈ ˛Õ «¬‘ Ó≈ÓÒ≈ √≈‚∆¡ª Ï±‘ª ”Â∂ Í‘ßπ«⁄¡≈
‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
ÁπÈ∆¡ª ÓßÈ∂ ÍzÓßÈ∂ √≈«¬ß√Á≈È ‹∂Ó˜
ÒÚÒΩ’ È∂ ª «¬æÊØ∫ Âæ’ ’«‘ «ÁæÂ≈ ˛ «’ ËÂ∆ Á∂
Â≈ÍÓ≈È Á∆ Úˉ Á «¬ßÈ∆ ‘Ø ◊¬∆ ˛ «’ ‘π‰ ’πæfi
È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ Ó‘ª «ÚÈ≈Ù Á∆ Ùπ±¡≈ ‘Ø ¸æ’∆ ˛,
¿π√Á∆ «¬√ Ë≈È≈ «Íæ¤∂ «¬‘ ÂæÊ ’ßÓ ’ «‘≈ ˛ «’
ÓÈπæ÷ Á∆¡ª ÍÀÁ≈Ú∆ ◊Â∆«ÚË∆¡ª ¬∂È∆¡ª ¡æ◊∂ ÚË
◊¬∆¡ª ‘È «’ «¬‘Ȫ È±ß Èª ª ÿæ‡ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈
˛ ¡Â∂ È≈ «Íæ¤∂ ÓØ«Û¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬√ Â’ ȱß
ÚËÁ∆ ¡Ï≈Á∆ È≈Ò Ú∆ ‹Ø«Û¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
«¬√ Ò∂÷ Á≈ «ÚÙ≈ ¿πÍØ’Â √Ì ’πfi
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
√≈∆ ÓÈπ æ ÷ Â≈ Ï≈Ï È‘∆∫ ˛Õ
«¬√ Ò¬∆ ¡√Ó≈È ÓÈπ æ ÷ Áπ ¡ ≈≈
« √  ‹ Â Ó √ « Ò ¡ ª Á ∂ ¡  Ê / ÍzØ: ÙπÌÍz∂Ó
√ß Á Ì Ú∆ Úæ ÷∂ Úæ ÷∂ ‘Ø ‰◊∂ Õ ÓÈπ æ ÷∆ √Ó≈‹ Ï‘π Â
Ú≈Áª-«ÚÚ≈Áª, ‹Ó≈ª, √ß ◊ ·Èª, «¬Ò≈«’¡ª,
ËÓª, ¿± ⁄ -È∆⁄, Â’Û∂ Ó≈Û∂ Ú◊À ≈ Ú◊À  ≈ Ï‘π Â
«¬’≈¬∆¡ª «Ú⁄ ÷ø«‚ ˛Õ ’πÁÂ, ’πÁÂ∆ Ú√∆Ò∂
√Ï √ªfi∂ È‘∆∫ ‘ÈÕ
ÂØ∫ ÓπÈ’ ‘؉≈ ‹ª ‘±-Ï-‘± «¬√∂ Á∂ Ó◊ Òæ◊‰≈ È‘∆∫
ÏÒ«’ «¬√ Ó√Ò∂ 鱧 «¬æ’ ‘Ø √ßÁÌ ÂØ∫ Ú∂÷‰ Á≈
¿πÍ≈Ò≈ ˛Õ Ú≈Â≈ÚÈ È±ß ÁÍ∂Ù Ó√«Ò¡ª, ’≈‰ª,
ÈÂ∆«‹¡ª Á∆ ¿πÍØ’Â «’√Ó Á∆ √±⁄È≈/⁄⁄≈ «Ú⁄Ø∫
¡’√ ‘∂ · «Ò÷∂ ÈÂ∆‹∂ ’æ „ ∂ ‹ªÁ∂ ‘È, ‹Ø «¬‘
«Ú⁄≈ÈÔØ◊ ‘ÈÕ
A. «¬‘ √ß’‡ ÓÈπæ÷ ¡Â∂ ’πÁ Á∂ Íz√Í √ßÏß˪ Á∆
Á∂‰ ˛Õ
B. «¬‘ √ß’‡ ¡≈ÒÓ∆ ÍæË Á≈ √ß’‡ ˛Õ
C. «¬‘ ¡≈ÒÓ∆ √ß’‡ ÓÈπæ÷ «√‹Â ˛Õ
D. ÓÈπæ÷ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Ï≈’∆ Íz‹≈Â∆¡ª Ú∆ «¬√ Á∆ ÒÍ∂‡
«Ú⁄ ¡≈ ‹≈‰◊∆¡ªÕ
E. ’πÁÂ∆ Ú√∆«Ò¡ª/ÚÂ≈«¡ª È≈Ò ¤∂Û-¤≈Û Á∂
¡√Ó ÓÈπæ÷∆ «˜ßÁ◊∆ È≈ÒØ∫ «‹¡≈Á≈ Á∂ «‡’∂ «‘‰◊∂Õ
F. ÓÈπæ÷ Ú≈Â≈Ú‰ «Ú⁄Ø∫ Ï‘π «‹¡≈Á≈ Ï⁄-÷π⁄ √πæ‡
«‘≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ Ï⁄-÷π⁄ ˜«‘∆Ò∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ
G. «¬√ Ú≈√Â∂ √Ì È±ß ¿πÍ≈Ò∂ ’È∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ
Ú≈Â≈Ú‰ ÓπÂæ«Ò’ «¬‘Ȫ ÈÂ∆«‹¡ª ÂØ∫ «¬‘ «Ú⁄≈
ωÁ≈ ˛ «’ ÓÈπæ÷ ’πÁ È≈Ò ¤∂Û-¤≈Û ’ «‘≈ ˛
¡Â∂ ’πÁ ÏÁÒÓ∆ ÒÀ ‘∆ ˛Õ «¬‘Ȫ Á∂ ¡≈Í√∆ √ßÏßË
√π÷≈Ú∂∫ È‘∆∫ ‘ÈÕ
«¬‘ √≈∂ ÂæÊ √≈Ë≈‰ Ș È≈Ò Á∂«÷¡ª
«’ß± ‘∆‰ ‹≈ÍÁ∂ ‘ÈÕ «’√∂ 鱧 ’ج∆ «¬Â≈˜ È‘∆∫ ‘؉≈
⁄≈‘∆Á≈Õ ÏÒ«’ «¬‘ √≈∆ ÓÈπæ÷ ‹≈Â∆ Á∂ √ªfi∂ Ó√Ò∂,
√ªfi∂ «‘æ ¡Â∂ √ªfi∂ ‘æÒ Á∆ ◊æÒ ’ ‘∂ ‹≈ÍÁ∂ ‘ÈÕ
“È≈ ’Ø ÏÀ∆ È‘∆ Ï∂ˆ≈È≈ √◊Ò √ß◊ ‘Ó ’Ø ÏÈ ¡≈¬∆”
Í ◊æÒ Ù≈«¬Á «¬ßÈ∆ √Ë≈È È‘∆∫ ˛ «’™«’ «¬‘ √Ì
18
 www.tarksheel.org
’πfi ÓÈπæ÷ «√‹Â ˛ ¡Â∂ ÊØÛ∑∂ «Ë¡≈È È≈Ò Á∂«÷¡ª-
√Ø«⁄¡ª «¬‘ ◊æÒ ÍzÂæ÷ ˛ «’ ÓÈπæ÷ √Ï √ªfi≈ È‘∆∫ ˛Õ
√≈∆ ÓÈπæ÷Â≈ Ï≈Ï È‘∆∫ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ¡√Ó≈È ÓÈπæ÷
Áπ¡≈≈ «√‹Â Ó√«Ò¡ª Á∂ ¡Ê/√ßÁÌ Ú∆ Úæ÷∂
Úæ÷∂ ‘؉◊∂ Õ ÓÈπ æ ÷ ∆ √Ó≈‹ Ï‘π  Ú≈Áª-«ÚÚ≈Áª,
‹Ó≈ª, √ß◊·Èª, «¬Ò≈«’¡ª, ËÓª, ¿±⁄-È∆⁄, Â’Û∂
Ó≈Û∂ Ú◊À≈ Ú◊À≈ Ï‘π «¬’≈¬∆¡ª «Ú⁄ ÷ø«‚ ˛Õ
’πÁÂ, ’πÁÂ∆ Ú√∆Ò∂ √Ï √ªfi∂ È‘∆∫ ‘ÈÕ
‹∂’ «¬‘ ◊æÒª «¬ßÈ∆¡ª ◊πßfiÒÁ≈
Ȫ ‘πßÁ∆¡ª ª √≈∆ ÁπÈ∆¡ª «‹√ Ó√Ò∂ √ßÏßË∆ «⁄ßÂÂ
˛ ¿π‘ ‹ª ª ÍÀÁ≈ ‘∆ È≈ ‘πßÁ≈ ¡Â∂ ‹ª ‘π‰ 鱧 ‘æÒ ’
«Ò¡≈ «◊¡≈ ‘πßÁ≈, ‹ª ÿæ‡Ø ÿæ‡ «¬√ Á∂ ‘æÒ ÚæÒ È±ß
’ÁÓ Úˉ∂ ⁄≈‘∆Á∂ √ÈÕ «¬‘ «’ßÈ∂ ÚË∆¡≈ «Î’∂ ‘È,
√≈∂ ÒØ’ Ú√∆«Ò¡ª Á∆ √‘∆ ÚÂØ∫ ’È, √≈∂ ÒØ’
Áı Ò≈¿π‰, ÍÒ≈√«‡’, È≈ «÷Ò≈È, ’∆‡È≈Ù’ª
Á∆ ¡ßÈ∑∆ ÚÂØ∫ È≈ ’È, Í≈‰∆ Á∆ √ßÌ≈Ò ’È, ËÂ
«ÁÚ√ ÓÈ≈¿π‰ Ú◊À≈-Ú◊À≈Õ √≈∆ ÁπÈ∆¡ª Íz«’Â∆
鱧 ’≈ϱ ’È «Ú⁄ ‘ßÌÒ≈ Ó≈∂Õ
Í ◊æÒ Âª «¬√ ÂØ∫ ¿πÒ‡ Í≈√∂ Âπ ‘∆ ˛Õ
‘ ؘ ÈÚ∂∫ «Ú◊≈Û Í«‘Òª È≈ÒØ∫ ÚË ‘∂ ‘ÈÕ Ï‘πÂ
√≈∂ ÚÂ≈∂ √ß’‡ √∆Ó≈ (Critical limit) ”Â∂ Í‘πß⁄
◊¬∂ ‘È «‹Ú∂∫ ËÂ∆ ‘∂·Ò≈ Í≈‰∆, ◊Ò∂Ù∆¡ ¡≈«Á
Ï‘π √≈∂ ÚÂ≈∂ ÊÀÙ ‘ØÒ‚ (Threshhold) ÿ ’
◊¬∂ ‘ÈÕ (ÊÀÙ‘ØÒ‚ ¿π‘ ‘æÁ ‘πßÁ∆ ˛ «‹√ ÂØ∫ Í≈ ‹≈
’∂ Ú≈Í√ ÓπÛÈ Á≈ ’ج∆ ⁄≈≈ È‘∆∫ ‘πßÁ≈)Õ
“Ó˜ ÏÛ∑Â≈ ◊Ô≈ «‹™-«‹™ ÁÚ≈ ’∆”
«¬√ Â∑ª Á∆ √Ï-√ªfi∆Ú≈ÒÂ≈ Á∆ Í‘πß⁄
ÌπÒ∂÷≈ Í≈¿± ‘πßÁ∆ ˛Õ ÓÈπæ÷∆ ¬∆’≈ÒØ‹∆ 鱧 Ï≈’∆ Íz≈‰∆
‹◊ Á∆ ¬∆’≈ÒØ‹∆ Úª◊ √Ófi‰≈ «¬√ ÌπÒ∂÷≈ Á≈ ’≈‰
˛Õ «¬‘ ØÓª«‡’ Ú≈Â≈Ú‰Ú≈Á ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ÍÀØ’≈
¬∆Ó≈ÈÁ≈ ‘πßÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ «¬æ’ ‘æÁ Âæ’ ‘∆ ’≈‹Ù∆Ò ‘πßÁ∂
‘ÈÕ ØÓª√ Á≈ «Ù’≈ «Ú¡’Â∆ «˜ßÁ≈ Ù‘∆Á ‘؉ Á≈
ÌÓ Í≈ÒÁ≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ «¬√ ’’∂ «¬‘ ØÓª√Ú≈Á πæ÷
Ò◊≈¿π‰, Ë «ÁÚ√ ÓÈ≈¿π‰, Ú≈Â≈Ú‰ √ßÏßË∆
◊∆ ◊≈¿π‰, Ú≈Â≈Ú‰ ’ÒæÏ ÏÈ≈¿π‰ Â∂ «√Ò∂Ï√
«Ú⁄ ÍÛ∑È/ÍÛ∑≈¿π‰ Âæ’ √∆Ó «‘ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘
’Ø«ÙÙª Ï∂’≈ È‘∆∫ Í √∆Ó≈ «Ú⁄ Ïæfi∆¡ª ‘πßÁ∆¡ª ‘È
¡Â∂ √Ï √ªfi∂ Ó√Ò∂, Ï≈Ï ÓÈπæ÷, Ú◊∂ Íz⁄≈ ÂØ∫
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
ÓπÂ≈«√ ‘ÈÕ
¬∆’≈ÒØ‹∆ ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ ¬∆’≈ÒØ‹∆ Ï‘πÂ
Úæ÷∆¡ª ⁄∆˜ª ‘ÈÕ (¬∆’≈ÒØ‹∆ «’√∂ Ú∆ ‹≈ÈÁ≈ Á≈
¿π√Á∂ ¡≈Ò∂-Áπ¡≈ˇ∂ È≈Ò √ßÏß˪ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ˛) Í
ÓÈπæ÷∆ ¬∆’≈ÒØ‹∆ ÓπÂæ«Ò’ «¬‘ ◊æÒ √Ófi ÒÀ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆
˛ «’ ÓÈπæ÷ Á≈ ¡≈Ò≈ «√¯ ÌΩ«Â’ ¡≈Ò≈ Áπ¡≈Ò≈ ‘∆
È‘∆∫ ‘πßÁ≈ ÏÒ«’ ¿π√ÂØ∫ Ú∆ ˜ØÁ≈ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈«‹’
¡≈Ò≈-Áπ¡≈Ò≈ Ú∆ ‘πßÁ≈ ˛Õ ¡‹Ø’∂ ÓÈπæ÷ Ú≈√Â∂ ’πÁÂ
Ú∆ «¬ßÈ∆ ’πÁÂ∆ È‘∆∫ ˛ ÏÒ«’ ÓÈπæ÷ «√‹Â Ú∆ ‘πßÁ∆
˛ ‹ª Ï‘π ‘æÁ Â∆’ ÓÈπæ÷ Áπ¡≈≈ ÂÏÁ∆Ò ’∆Â∆ ‘πßÁ∆
˛Õ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ «¬√ Á∆ ÚË∆¡≈ «Ó√≈Ò ˛Õ ÓÈπæ÷ Á∂ ’πÁÂ
È≈Ò √ßÏßË ÏÛ∂ ‹«‡Ò «’√Ó Á∂ ‘È ¡Â∂ «¬‘ ‹«‡ÒÂ≈
ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á∆ ‹«‡ÒÂ≈ Á≈ ÍÂΩ ‘∆ ˛Õ
√Ï-√ªfi∆ ÓÈπ æ ÷ Â≈, √Ï-√ªfi∆
’πÁÂ, √Ï-√ªfi∂ Ó√Ò∂, √Ï-√ªfi∂ ‘æÒ (ÚÀ√∂ √πÍÈ∂
Á∂ ÂΩ Â∂ ÚË∆¡≈ ‘È), ‘’∆’ «Ú⁄ «¬™ È‘∆∫ ‘πßÁ∂
ÏÒ«’ «¬‘ Ò¯˜ ÓπæÒ Ë≈’ (Value loaded) ‘ÈÕ
«¬ßÈ∑ª Á∂ Úæ÷∂ Úæ÷∂ ¡Ê/√ßÁÌ ‘ÈÕ ÓÈπæ÷∆ ¬∆’≈ÒØ‹∆
ÓÈπæ÷ Á∂ ¡≈͉∂ ’πÁÂ∆ ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ ¡≈Ò∂ Áπ¡≈Ò∂ È≈Ò
Íz√Í √ßÏß˪ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ˛Õ «¬√ ˘ √Ω÷∂ Ò¯˜ª «Ú⁄
√Ó≈‹ Ù≈ÙÂ∆ Â∆’∂ È≈Ò «¬√ Â∑ª «’‘≈ ‹≈ √’Á≈
˛ «’ :
ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á∂ Ó؇∂ ÂΩ ”Â∂ ⁄≈ ¡ß◊ ωÁ∂ ‘È:
A. ¡≈«Ê’Â≈ (ÍÀÁ≈Ú≈∆ √ßÏßË/Ù’Â∆¡ª)Õ
B. «√¡≈√ (Ù’Â∆ √ßÏßË, √‡∂‡, ’≈ȱßÈ)Õ
C. √Ó≈«‹’ ωÂ (ÍÚ, √≈’≈Á≈∆ ‹≈Â,
√ÓπÁ≈«¬ ¡≈«Á)Õ
D. √æ«Ì¡≈⁄≈ (ËÓ, ’Ò≈, «Ú⁄≈Ë≈≈ ¡≈«Á)Õ
Ï∂ Ù æ ’ «¬‘ ‘æ Á Ïß Á ∆¡ª «¬ß È ∆¡ª
«Âæ÷∆¡ª Â∂ √≈¯ È‘∆∫ ‘πßÁ∆¡ªÕ ¬∆’≈ÒØ‹∆ ‹ª ÌΩ«Â’
¡ß◊ 鱧 Íø‹Ú∂∫ ¡ß◊ Ú‹Ø∫ «Ú⁄ ‹Ø«Û¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
(Ì≈Ú∂∫ ’πÁ Ú∆ Ï‘π ‘æÁ Âæ’ ÓÈπæ÷ «√‹Â ‘Ø ‘∆
˛) ¡«Ë¡ÀÈ Á∆ √Ω÷ Ò¬∆ ¡√∆∫ ’πÁÂ∆ ¡ß◊ «Ú⁄Ø∫
Í≈‰∆, «Óæ‡∆, ÏÈ√ÍÂ∆, ÍÙ±-‹◊Â, ÓΩ√Ó Ë≈ÂÒ
¡≈«Á 鱧 ÓÈπæ÷ Á≈ ¬∆’≈ÒØ‹∆’Ò «¬ÈÎ≈√‡æ’⁄ ¡≈÷
√’Á∂ ‘ªÕ Íz«√æË √Ó≈‹ Ù≈ÙÂ∆ ¡À«ÓÒ∆ Áπı«Ó Á≈
’ÊÈ ‘À «’ √Ó≈«‹’ Âæʪ 鱧 Á±‹∂ √Ó≈«‹’ Âæʪ Á∆
ØÙÈ∆ «Ú⁄ ‘∆ √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ Í ÓÈπæ÷∆
19
 www.tarksheel.org
¬∆’≈ÒØ‹∆ Á∂ Íz√ß◊ «Ú⁄ ¡√∆∫ ’‘ª◊∂ «’ √Ó≈«‹’
Âæʪ 鱧 Á±‹∂ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¬∆’≈ÒØ‹∆’Ò Âæʪ Á∆ ØÙÈ∆
«Ú⁄ ‘∆ √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
¬∆’≈ÒØ‹∆’Ò «¬ÈÎ≈√‡æ’⁄ Á∆
Úß‚ «’√∂ ‘æÁ Âæ’ «’√∂ √Ó≈‹ «ÚÙ∂Ù Á∆ ¡≈«Ê’,
√Ó≈«‹’, «√¡≈√∆ Â∂ √æ«Ì¡≈⁄≈’ √∂Ë «ÈË≈«Â
’Á∆ ˛ ¡Â∂ «¬√∂ Â∑ª «’√∂ √Ó≈‹ «ÚÙ∂Ù Á∆ ωÂ
¿π √ Á∂ ¬∆’≈ÒØ ‹ ∆’Ò «¬ÈÎ≈√‡æ  ’⁄ Á∆ Íπ È 
«√‹‰≈ ’Á∆ ˛Õ (ÍπÈ «√‹‰≈ «Ú⁄ «Ú’≈√,
«ÚÈ≈Ù, «Ú◊≈Û √Ì Ù≈«ÓÒ ‘È)Õ Ú≈Â≈Ú‰ È≈Ò
√ßÏß«Ë Ó√«Ò¡ª 鱧 √Ó≈‹ «ÚÙ∂Ù Á∂ √ßÁÌ «Ú⁄ æ÷
’∂ ‘∆ Á∂«÷¡≈ √Ó«fi¡≈ Â∂ È«‹æ«·¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈
˛Õ
«¬√ Ï«‘√ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬√ Ò∂÷ Á∂
Ùπ±¡≈Â∆ Âæʪ 鱧 ‘Ø Â∑ª Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À:
A. Ú≈Â≈Ú‰’ «Ú◊≈Û «’‘Û∂ ÓÈπæ÷ (¡Ó∆,
◊∆Ï ‹ª √Ó≈‹ «ÚÙ∂Ù «Ú’«√Â, ¡‰«Ú’«√Â) Á∂
’πÁ È≈Ò Íz√Í √ßÏß˪ «Ú⁄Ø∫ ÍÀÁ≈ ‘ج∂ ‘È? Ó√ÒÈ
√≈∂ ÓπÒ’ª Á∆ Ï‹≈¬∂ «¬‘ ’«‘‰≈ «’ ¡Ó∆’≈ √Ì ÂØ∫
ÚæË «Ú◊≈Û ÍÀÁ≈ ’Á≈ ˛ ‹ª ¡Ó∆ ◊∆Ϫ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
«˜¡≈Á≈ «Ú◊≈Û ÍÀÁ≈ ’Á∂ ‘È, ÚæË ·∆’ ‘ØÚ∂◊≈Õ
B. «¬√ √ß’‡ Á∆ ¡≈ÒÓ∆ ÍæË 鱧 Á∂÷∆¬∂ ª Ș
¡≈Ú∂◊≈ «’ ¡Ó∆’≈ Ô±Í Âª Ï‘π √≈¯ √πÊ∂ ‘È ‹ª
¡Ó∆ª Á∆¡ª «‘≈«¬Ùª Ï‘π √≈¯ ‘πßÁ∆¡ª ‘È «Î
«¬√ √ß’‡ Á∆ ¡≈ÒÓ∆¡Â ˘ «¬‘ ’«‘‰≈ ÚË∂∂ ¿π«⁄Â
‘ØÚ∂◊≈ «’ «Ú◊≈Ûª Á≈ Ú‘≈¡ ◊∆Ï∆ ÚæÒ È±ß ‘πßÁ≈ ‘ÀÕ
C. ÒØ’≈¬∆ Á∆ ‘Ø∫Á 鱧 ıÂ∂ Á∆ «ÈÙ≈È∆ 鱧 «¬‘
«’‘≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ ÁπÈ∆¡ª Á∂ ¡æ«Ë™ «’Â∂ ÚæË
¡Ï≈Á∆ ª ¿π‘Ȫ Ú≈Â≈Ú‰’ «Ú◊≈Ûª ÂØ∫ Í∆Û ˛
«‹‘Û∂ ¿π√È∂ ÍÀÁ≈ ’∆Â∂ ‘∆ È‘∆∫ Ó√ÒÈ Í∆‰ Á≈ Í≈‰∆,
Ï∆Ó≈∆, Ï∂’≈∆, Á±«Ù ‘Ú≈ ¡≈«ÁÕ
D. «¬‘ ¡≈ÒÓ∆ ËÈ≈„ ÒØ’ª Á∆ ÍÀÁ≈«¬Ù ‘À ¡Â∂
◊∆Ï Âª «¬√ Á∂ «√æ‡∂ ‘∆ ̱◊ ‘∂ ‘ÈÕ
E. √≈∆ ÒØ’≈¬∆ ’πÁÂ∆ Ú√∆«Ò¡ª È≈Ò ¤∂Û-
¤≈Û È‘∆∫ ’ ‘∆ «’™«’ Ú√∆«Ò¡ª Á∆ Ó≈Ò’∆
ÁπÈ∆¡ª Á∂ Úæ‚∂ «‘æ√∂ ’ØÒ Ï‘π ÊØÛ∆ ˛ ¡Â∂ ÊØÛ∂ ’ØÒ
Ï‘π «˜¡≈Á≈ ˛Õ
F. ÁπÈ∆¡ª Á≈ «˜¡≈Á≈ «‘æ√≈ Ú√∆«Ò¡ª 鱧 ÒØÛ
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
ÂØ∫ ÿæ‡ Ú «‘≈ ˛ ¡Â∂ ¤Ø‡≈ «‘æ√≈ ÒØÛ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈
ÚÂ «‘≈ ˛Õ
G. Ï‘π ÊØÛ∂ ÒØ’ Ï⁄-÷π⁄ È≈Ò ÒØ’≈¬∆ Á∂ Úæ‚∂
«‘æ√∂ Á≈ «‹™‰ Á≈ ‘æ’ ÷Ø‘ ‘∂ ‘ÈÕ ´«Ë¡≈‰∂ Á∆
«¬ß‚√‡∆ («√¯ CB Ô±«È‡ª) Í≈‰∆ ˘ Á±«Ù ’’∂
Ó≈ÒÚ∂ Á∂ Òæ÷ª ÒØ’ª 鱧 ÓΩ Á∂ ӱߑ Ëæ’ ‘∆ ˛Õ
¿π Í Ø ’  √≈∆ ⁄⁄≈ Á≈ √≈ ÓΩ ˜ ± Á ≈
¬∆’≈ÒØ‹∆’Ò √ß’‡ ÂØ∫ ÓπÈ’ ‘؉≈ È‘∆∫ ¡Â∂ È≈ ‘∆
¤Ø‡∂ ¿πÍ≈«Ò¡ª ˘ ¤π«‡¡≈¿π‰≈ ˛ ÏÒ«’ √Ó挫√¡≈
«‹ßÈ∆ «Ú’≈Ò ˛ ¡Â∂ «‹ßÈ∆ ÙÀÂ≈È È≈Ò «¬√ «Ú⁄
√Ì È±ß «˜ßÓ∂Ú≈ ·«‘≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ Ïπæ’ª È≈Ò
√ÓπßÁ ÷≈Ò∆ ’È Á∆ «√æ«÷¡≈ «ÁæÂ∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ ¿π√
ÂØ∫ ⁄∂ÂÈ ‘؉ Á∆ ÒØÛ ˛Õ √Óæ«√¡≈ ˘ √‘∆ √ßÁÌ «Ú⁄
√Ófi ’∂ ‘∆ ‘æÒ Á∆ ÂÒ≈Ù ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ ´«Ë¡≈‰∂
Á∆¡ª ⁄ßÁ ’π √È¡Â∆ «¬’≈¬∆¡ª Á≈ Ò◊≈Â≈ Í∆‰
Ú≈Ò∂ Í≈‰∆ 鱧 ◊ßÁ≈ ’È≈ ¡Â∂ «¬‘Ȫ 鱧 È≈ Ø’
√’‰≈ «’√∂ «√¡≈√ÂÁ≈È Á∆ Ӌϱ∆ ª ‘Ø √’Á∆ ˛
Í ⁄؉ √◊Ó∆ ÁΩ≈È Ú∆ «¬‘ √π¡≈Ò ÷Û∑≈ È≈ ‘؉≈,
Ú؇ª Á∆ ’∆ Ӌϱ∆ ˛? «¬‘∆ «’ Ó√Ò∂ ˘ ¡≈ÒÓ∆
ω≈ «Á˙Õ
√zØÂ:
1. Ecology against Capitalism berry Commoner,
Corner Stone Publications.
2. Social Ecology Ed. Guha, R.C. Oxford in India.
3. Gaya Hypothesis : James lovelock.
4. The development Dictionary Ed.Wolfgang Sachs
Orient longman.
√¯≈ AH Á∆ Ï≈’∆...
«ÈÚ∂’Ò∆ ˛Õ «¬‘ ÓÈ «’√∂ «Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ ÁæÏ∆ ÷≈«‘Ù
˘ È«Ù¡ª «Úæ⁄ Í»≈ ’È Ò¬∆ ÍÃ∂Á≈ ˛, «’√∂ ˘
ÓÈØØ◊∆ ω≈ «ÁøÁ≈ ˛Õ «¬‘∆ ÓÈ ‘À ‹Ø «’√∂ ˘ ’Ò≈’≈
ω≈ «ÁøÁ≈ ˛ Â∂ ¿π‘ ¡≈͉∆ ’Ò≈ ≈‘ƒ (√≈«‘Â,
«⁄æÂ’Ò≈ ¡≈«Á) ÒØ’ª ˘ «¬’ ⁄ø◊≈ ≈‘ «Á÷≈¿π‰
ÚæÒ Âπ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ÓÈ Á∆ ¿π‘ Ø◊∆ ¡Â∂ «√‘ÂÓøÁ
ÂÏÁ∆Ò∆ Ú∆ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ͬ∆ ˛Õ
«¬√˘ ¡◊Ò∆ ÒÛ∆ «Úæ⁄ «Ú⁄≈ª◊∂Õ
IG ◊π± È≈È’ ¡ÀÚ∆«È¿±, Ó‹∆·≈ Ø‚, ¡ß«ÓzÂ√
@AHC-BDBA@@F, IHAEH-@HE@F
20
 www.tarksheel.org
Â≈≈ «Ú«◊¡≈È
ͱÈ √±‹ ◊z«‘‰
√± ‹ ◊z«‘‰ ¡«‹‘≈ ’πÁÂ∆ ÚÂ≈≈ ˛ «‹√
Ï≈∂ ‹È √Ë≈‰ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ «Ú«◊¡≈È∆¡ª Âæ’ Á∆
«ÁÒ⁄√Í∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬√ «ÁÒ⁄√Í∆ Á∂ ’≈‰ Úæ÷-Úæ÷
Ú◊ª «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ ‘∆ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‘˜≈ª √≈Òª
ÂØ∫ ‹Ø«ÂÙ∆¡ª, Íø«‚ª Â∂ Íπ‹≈∆¡ª Á∂ ‚≈¬∂ ¡≈Ó ÒØ’ª
Ò¬∆ «‹æÊ∂ «¬‘ ’πÁÂ∆ ÚÂ≈≈ «¬æ’ Áπÿ‡È≈ √Ó≈È
˛ ¿πµÊ∂ Íπ‹≈∆ Ú◊ Ò¬∆ Â∂ Ó∆‚∆¡≈ Ò¬∆ «¬‘ «¬æ’
Ò≈ÌÁ≈«¬’ ÓΩ’≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ
BB ‹πÒ≈¬∆ @I ˘ ͱÈ √±‹ ◊z«‘‰ Òæ◊∂◊≈,
‹Ø Ì≈ «Úæ⁄ ‘∆ Ú∂«÷¡≈ ‹≈ √’∂◊≈Õ «¬√ «ÁÈ Ò¬∆
«ÚÙÚ Ì Á∂ «Ú«◊¡≈È∆¡ª «Â¡≈∆¡ª «Úæ⁄ ‹π‡∂ ‘ج∂
‘ÈÕ «¬√ √≈Ò ˘ Â≈≈ «Ú«◊¡≈È Á∂ ’ΩÓªÂ∆ Ú∑∂ Á∂
ÂΩ Â∂ ÓÈ≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ √≈‚∆ √’≈ È∂ Ú∆ «¬√
«ÁÈ Á∆ «Â¡≈∆ ‘π‰∂ ÂØ∫ ‘∆ ’ Ò¬∆ ˛ Í «’√∂
«Ú«◊¡≈È’ Íz∆÷‰ Ò¬∆ È‘∆∫ √◊Ø∫ √±‹ ◊z«‘‰ Á∂
“ÁπÍzÌ≈Ú” ˘ Á± ’È Ò¬∆ Â∂ ’ØÛª Ì≈Â∆¡ª Á∂
Ë≈«Ó’ √Ê≈Ȫ Â∂ “Í«ÚæÂ «¬ÙÈ≈È” Á≈ ÍzÏßË ’È
Ò¬∆Õ
√±‹ ◊z«‘‰ Òæ◊‰ Á≈ ’≈‰: √±‹ ◊z«‘‰ Á∂ Òæ◊‰
Á≈ ’≈‰ √’±Ò∆ «Ú«Á¡≈Ê∆ ‹≈‰Á≈ ˛ Í ‹Ø “‹Ó≈ª
Í≈√ ’’∂” ’Ó≈¬∆¡ª «Úæ⁄ πæfi ◊¬∂ ‘È ¿πÈ∑ª Ò¬∆ «¬‘
‹≈‰’≈∆ ‹±∆ ˛Õ ¡√∆∫ √≈∂ Íz¤≈«Í¡ª ˘ Âæ’Á∂ ‘ªÕ
¿πÈ∑ª Á∂ ÏÁÒÁ∂ ¡≈’≈ Â∂ «ÁÙ≈ ÂØ∫ ’¬∆ Ú≈ √Ó∂∫ Á≈
¡ßÁ≈˜≈ Ú∆ Ò◊≈™Á∂ ‘∂ ‘ª Í ¡√∆∫ «¬È∑ª ˘ ¡≈Ó
Úª◊ ÒÀ∫Á∂ ‘ªÕ Íz¤≈Úª Ï‰È Ò¬∆ «ÂßÈ Ú√±¡ª ‹±∆
‘È: «¬æ’ Ú√± «‹√ ”⁄Ø∫ ΩÙÈ∆ «È’ÒÁ∆ ˛, Á±√∆
Ú√± «‹√ Â∂ ΩÙÈ∆ ÍÀ∫Á∆ ˛ Â∂ Â∆√∆ Ú√± ‹Ø ÁØ‘ª
«Ú⁄≈Ò∂ π’≈Ú‡ ωÁ∆ ˛, «‹√ ’≈‰ ¿π√ Ú√± Á≈
Íz¤≈Úª ωÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘ Íz¤≈Úª ‘∆ ˛ ‹Ø √±‹ ◊z«‘‰
‹ª ⁄ßÁ ◊z«‘‰ Á∂ ±Í «Úæ⁄ Ș ¡≈™Á≈ ˛Õ «¬‘
¡ßË «ÚÙÚ≈√∆ ÒØ’ª Á∆ «˜ßÁ◊∆ Á∆ ÂØ ÏÁÒ «ÁßÁ≈ ˛Õ
ËÂ∆, √±‹ Áπ¡≈Ò∂ Â∂ ⁄ßÁÓ≈, ËÂ∆ Áπ¡≈Ò∂ ÿπßÓÁ≈
˛Õ ËÂ∆ Â∂ ⁄ßÁÓ≈ Á∆ ¡≈͉∆ ’ج∆ ΩÙÈ∆ È‘∆∫ ‘πßÁ∆Õ
⁄ßÁÓ≈, √±‹ Á∆ ΩÙÈ∆ ÍÀ‰ ’≈‰ ‘∆ ⁄Ó’Á≈ ˛Õ
ÿπßÓÁ∂-ÿπßÓÁ∂ ‹ÁØ∫ ËÂ∆, √±‹-⁄ßÁÓ≈ Á∂ «Ú⁄’≈
¡≈ ‹ªÁ∆ ˛ ª ⁄ßÁÓ≈ Â∂ ÍÀ‰ Ú≈Ò∆ √±‹ Á∆ ΩÙÈ∆
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Á∂ «Ú⁄’≈ ËÂ∆ π’≈Ú‡ ω ‹ªÁ∆
˛Õ ËÂ∆ Á≈ Íz¤≈Úª ⁄ßÁÓ≈ ◊z«‘‰
Á∂ ±Í «Úæ⁄ «Á√Á≈ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª
⁄ßÁÓ≈ Á∂ ËÂ∆ Â∂ √±‹ Á∂ «Ú⁄’≈ ‹√Úß Óπ‘≈Ò∆
¡≈ ‹≈‰ Â∂ √±‹ ◊z«‘‰ «Á√Á≈ ˛Õ √±‹, ËÂ∆, ⁄ßÁ
Â∂ ‘Ø ◊z«‘¡ª ¡≈«Á Á∆ √«ÊÂ∆ Â∂ ◊Â∆ Ï≈∂ ‘≈√Ò
‹≈‰’≈∆ Á∂ ¡≈Ë≈ Â∂ «Ú«◊¡≈È∆ Òæ◊‰ Ú≈Ò∂ ⁄ßÁ
‹ª √±‹ ◊z«‘‰ Ï≈∂ Í«‘Òª ‘∆ Áæ√ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ
ͱÈ √±‹ ◊z«‘‰: «¬‘ Ï‘π ‘∆ ¡ÈØı≈ Â∂ ¡ÁÌπÂ
’πÁÂ∆ ÚÂ≈≈ ˛Õ «¬√ √Ó∂∫ √±‹ ‚πæω ÂØ∫ ¡æË≈
ÿø‡≈ Ï≈¡Á Ú◊∆ √«ÊÂ∆ ω ‹ªÁ∆ ˛Õ ¡√Ó≈È «Úæ⁄
Â∂˜∆ È≈Ò ‘È∂≈ Í√ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ «ÁÈ ÷Û∑∂ ‘∆ ≈Â
ÍÀ‰ Ú≈Ò∆ ◊æÒ ˛Õ Íø¤∆ Â∂ ‹≈ÈÚª Á≈ «Ú‘≈ Ú∆
ÏÁÒ ‹ªÁ≈ ˛Õ Íø¤∆ ¡≈͉∂ ¡≈Ò∑«‰¡ª ÚæÒ ÓπÛÈ
Ò◊Á∂ ‘ÈÕ Í±È √±‹ ◊z«‘‰ ÊØÛ∑∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ ‘∆ ’¬∆
’Ò≈Úª ”⁄Ø∫ ◊π‹Á≈ ˛Õ Í«‘Òª ¡≈Ó «Á√‰ Ú≈Ò≈
¡Ë±≈ √±‹ ◊z«‘‰ Ò◊Á≈ ˛ Â∂ «¬‘ ⁄ßÁÓ≈ Á∆ «‚√’
È≈Ò ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ ͱ≈ ¤πÍÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ͱ∆ Â∑ª „’∂
‹≈‰ ÂØ∫ «¬æ’ ÁØ «Ó߇ Í«‘Òª ËÂ∆ Â∂ ΩÙÈ∆ Â∂ ‘È∂∂
Á∆¡ª Ë≈∆¡ª «‹‘∆¡ª ω ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ √≈¯
√¯ÀÁ ‹◊∑≈ Â∂ Ú∂÷∆¡ª ‹≈ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ ¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á
ͱ∆ Â∑ª „’∂ ‘ج∂ √±‹ Á∂ Áπ¡≈Ò∂ ΩÙÈ∆ Á∂ «‡Ó’‰∂
«‹‘∂ «¬√ Â∑ª Ș ¡≈™Á∂ ‘È «‹Ú∂∫ ‘≈ Áπ¡≈Ò∂ ‘∆∂
⁄Ó’ ‘∂ ‘Ø‰Õ Ï≈¡Á «Úæ⁄ «¬‘ ‚≈«¬Óß‚ «ß◊ Á∆
Ù’Ò ÒÀ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ √±‹ ÂØ∫ «È’Ò ‘∆¡ª ◊À√ª ‹Ø Òæ÷ª
«’ÒØÓ∆‡ Âæ’ ¯ÀÒ∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘È Ò≈Ò Â∂ √ßÂ∆ ¡æ◊
Á∆¡ª Ò≈‡ª Á∂ ±Í «Úæ⁄ «Á√Á∆¡ª ‘ÈÕ √±‹ Á∂ ¡≈Ò∂-
Áπ¡≈Ò∂ Á≈ Ș≈≈ «√¯ ¿π√ √Ó∂∫ ‘∆ Ú∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈
˛, ‹ÁØ∫ √±‹ ͱ∆ Â∑ª „«’¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ ͱÈ
√±‹ ◊z«‘‰ Á≈ √Ì ÂØ∫ Íπ≈‰≈ «’≈‚ D@@@ √≈Ò ÂØ∫
Ú∆ ÚæË √Óª Í«‘Òª ⁄∆È «Úæ⁄ «ÓÒÁ≈ ˛Õ
«Ú«◊¡≈È∆¡ª Ò¬∆ Ó‘æÂÚ: ’πfi «Ú«◊¡≈È’ ÍzÔØ◊
«√¯ ͱ∂ √±‹ ◊z«‘‰ √Ó∂∫ ‘∆ ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ
√±‹ Á∆ √«‘ Â∂ ¡≈Ò∂ Áπ¡≈Ò∂ Á∂ ÍÁ≈ʪ Â∂ «¥¡≈Úª
Ï≈∂ Ï‘π √≈∂ ÍzÔØ◊ ¡≈Ó «ÁȪ ”⁄ È‘∆∫ ‘Ø √’Á∂Õ
ËÂ∆ Â∂ «¬æ’Ø √Ê≈È Â∂ ͱÈ √±‹ ◊z«‘‰ ’ج∆ CF@
21
 www.tarksheel.org
√≈Ò Ï≈¡Á «Á÷≈¬∆ «ÁßÁ≈ ˛Õ «¬‘ «Ú«◊¡≈È∆¡ª ˘
’Á∂-’Á≈¬∆∫ ‘æÊ Òæ◊‰ Ú≈Ò≈ ÓΩ’≈ ÍzÁ≈È ’Á≈ ‘À Â∂
¿π‘ Ú∆ ’πfi «Ó߇ª Ò¬∆Õ BB ‹πÒ≈¬∆ @I ˘ Òæ◊‰ Ú≈Ò∂
ͱÈ √±‹ ◊z«‘‰ Ò¬∆ «Ú«◊¡≈È∆¡ª È∂ ‘π‰∂ ÂØ∫ ‘∆
¡≈͉∂ ÔßÂ «¯æ‡ ’ Ò¬∂ ‘È Âª «’ Ó√ª-Ó√ª «ÓÒ∂
ÓΩ’∂ Á≈ ͱ≈ Ò≈Ì ¿π·≈«¬¡≈ ‹≈ √’∂Õ ‘π‰ Âæ’ ¡È∂’ª
ıØ‹ª ¡«‹‘∂ √«Ó¡ª Â∂ «¬’æÂ ’∆Â∂ «’≈‚ ’≈‰ ‘∆
√ßÌÚ ‘Ø √’∆¡ª ‘ÈÕ √±‹∆ √«‘ Á∆¡ª Í«‘Ò∆¡ª
Â√Ú∆ª BH ‹π Ò ≈¬∆ AHEA ˘ Ò¬∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ
¡≈¬∆È√‡≈¬∆È Á∂ «√˪ ¡Èπ√≈ ◊π±Â≈ ¡≈’Ù‰
ΩÙÈ∆ ¿πµÍ Ú∆ ¡√ ’Á≈ ˛ Â∂ ΩÙÈ∆ Á∆ «ÁÙ≈ ÏÁÒ
«ÁßÁ≈ ˛, Ú∆ BI Ó¬∆ AIAI ˘ Òæ◊∂ ͱÈ √±‹ ◊z«‘‰
√Ó∂∫ ’∆Â∂ ÍzÔØ◊ª È≈Ò ‘∆ Íæ’∂ ÍÀ∆∫ Óß«È¡≈ ‹≈‰ Òæ◊≈Õ
«Ú«◊¡≈È∆¡ª Á∂ ’ßÓ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∆ ‘Ø Ï‘π √≈∆
‹≈‰’≈∆ Ú∆ ¡«‹‘∂ √«Ó¡ª Â∂ ’∆Â∂ ÍzÔØ◊ª ÂØ∫ ‘≈√Ò
‘ج∆Õ ’¬∆ ͱ¤Ò Â≈∂ ÒæÌ∂ ◊¬∂Õ
«ÓæÊ ’Ê≈Úª: √±‹ ◊z«‘‰ √≈∂ √«Ó¡ª «Úæ⁄ ÓÈπæı∆
√Ø⁄ª Â∂ ’ÒÍÈ≈Úª ˘ ¿πÂ∂«‹Â ’Á≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√
√ÏßË∆ Úæ÷-Úæ÷ √«Ì¡Â≈Úª Â∂ ËÓª «Úæ⁄ ¡È∂’ª «’æ√∂
Íz⁄æ«Ò ‘ÈÕ Íπ≈ÂÈ Ô±È≈È «Úæ⁄ ≈‹∂ ˘ “√±‹ Á∂ÚÂ∂”
Á≈ ËÂ∆ ¿πµÍÒ≈ ÍzÂ∆«ÈË Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ √±‹
◊z«‘‰ √Ó∂∫ ≈‹≈ ÓßÁ Áπ¡≈Ò∂ ⁄æ’ ’æ‡Á≈ «‘ßÁ≈ √∆
ª «’ √±‹ ËÂ∆ Áπ¡≈Ò∂ «ÏȪ π’∂ ÿπßÓÁ≈ «‘ √’∂Õ
Á±√∂ Í≈√∂ Ï∂Ï∆ÒØÈ∆¡≈ Á∂ ÒØ’ª È∂ ◊z«‘‰ Á≈ Saras
Cycle ÒæÌ «Ò¡≈ √∆Õ ¿πȪ∑ √«Ó¡ª «Úæ⁄ ◊z«‘ «Ú«◊¡≈È
Â∂ ‹Ø«ÂÙ «Ú«◊¡≈È «Úæ⁄ ¯’ È‘∆∫ √∆Õ ◊z«‘¡ª √±‹,
⁄ßÁÓ≈ ¡≈«Á Á∆ √«ÊÂ∆ «¬√ Ò¬∆ «’≈‚ ’∆Â∆
‹ªÁ∆ √∆ «’™«’ «¬È∑ª Á∆ √«ÊÂ∆ È≈Ò ≈«‹¡ª-
Ó‘≈≈«‹¡ª Á∆ «˜ßÁ◊∆ ”⁄ Ú≈ÍÈ Ú≈Ò∆¡ª ⁄ß◊∆¡ª-
ÓßÁ∆¡≈ ÿ‡È≈Úª Á≈ «ÚÙÚ≈√ ‹π«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ
¡¯∆’È ÒØ’ ÓßÈÁ∂ √È «’ «¬æ’ Íz¤≈Úª
⁄ßÁÓ≈ Á≈ «Íæ¤≈ ’Á≈ «‘ßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ‹ÁØ∫ «¬‘ ¿π√
Á∆ Í’Û «Úæ⁄ ¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª ⁄ßÁ ◊z«‘‰ Ò◊Á≈ ˛Õ
«¬√ Ò¬∆ ¿π‘ ÒØ’ ◊Ò∆¡ª «Úæ⁄ «¬’æ·∂ ‘Ø ’∂ ¿πµ⁄∆-
¿πµ⁄∆ ΩÒ≈ Í≈™Á∂ ‘ج∂ ¡≈÷Á∂ √È,““«¬√ ˘ ¤æ‚ Á∂,
«¬æÊØ∫ ⁄Ò≈ ‹≈Õ””
¡Ó∆’≈ Á∂ Àµ‚ «¬ß‚∆¡Èª Á≈ Óßȉ≈ √∆ «’
◊z«‘‰ ÁΩ≈È ⁄ßÁ ‹ª √±‹ Ïπfi «◊¡≈ ˛ «‹√ Â∑ª
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
ËÂ∆ ¿πµÍ ¡æ◊ Ïπfi ‹ªÁ∆ ˛Õ ¿π‘ ¿π√ ˘ ÁπÏ≈≈
‹Ò≈¿π‰ Ú≈√Â∂ Â∆ª ˘ ¡æ◊ Ò◊≈ ’∂ ◊z«‘‰ Òæ◊∂ ⁄ßÁ
‹ª √±‹ ÚæÒ ¤æ«‚¡≈ ’Á∂ √ÈÕ «¬√∂ Â∑ª Úæ÷-Úæ÷
ËÓª Á∂ ◊zßʪ «Úæ⁄ Ú∆ ◊z«‘‰ Òæ◊‰ Á≈ ‘Ú≈Ò≈ «ÓÒÁ≈
˛Õ Ì◊Ú Íπ≈‰ «Úæ⁄ «¬√ È≈Ò √ÏßË «¬æ’ ¶Ï∆
’‘≈‰∆ ˛ «‹√ ¡Èπ√≈ Á∂ګ¡ª ¡Â∂ ≈ıÙ√ª È∂ Ò
’∂ √ÓπÁ
ß  «Û«’¡≈, «‹√ Á∂ «√æ‡∂ Ú‹Ø∫ ¡ß«Óz «È’«Ò¡≈Õ
≈‘± È∂ «¬√ ˘ ⁄Ò≈’∆ È≈Ò ‘≈√Ò ’ «Ò¡≈ Í √±‹
Â∂ ⁄ßÁÓ≈ È∂ ¿π√ ˘ ͱ≈ ¡ß«Óz Í∆‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∆
Ú∂÷ «Ò¡≈ Â∂ «ÚÙ˘ Á∂ÚÂ∂ ˘ Áæ√ «ÁæÂ≈Õ «ÚÙ鱧 È∂ ≈‘±
Á≈ «√ ’ÒÓ ’ «ÁæÂ≈Õ ËÛ∑ «‘ ≈‘± √±‹ Â∂
⁄ßÁÓ≈ ÂØ∫ ÏÁÒ≈ ÒÀ‰ Ò¬∆ ¡’√ ¿πÈ∑ª ˘ «ÈˆÒ
‹ªÁ≈ ˛ «‹√ Á∂ «√æ‡∂ Ú‹Ø∫ √±‹ Â∂ ⁄ßÁ ◊z«‘‰ Ò◊Á≈
˛Õ ËÛ∑ È≈ ‘؉ ’’∂ ≈‘± «¬È∑ª ÁØ‘ª ˘ «˜¡≈Á≈ Á∂
¡≈͉∆ Í’Û ”⁄ È‘∆∫ æ÷ √’Á≈ «‹√ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª
⁄ßÁ Â∂ √±‹ ’πfi Á∂ Ï≈¡Á ‘∆ «¬√ Á∆ Í’Û ”⁄Ø∫
«È’Ò ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
¡ßË «ÚÙÚ≈√ª Á≈ ¡≈Ë≈: Íπ≈ÂÈ √Ó∂∫ «Úæ⁄ Ò◊Ì◊
√≈∆¡ª √«Ì¡Â≈Úª Á∂ «ÚÙÚ≈√ª ¡Èπ√≈ ⁄ßÁ Â∂ √±‹
“Á∂ګ¡ª” Á≈ Á‹≈ æ÷Á∂ √ÈÕ ¡«‹‘≈ «¬√ Ò¬∆ √∆
«’™«’ ÒØ’ ‘È∂∂ ÂØ∫ ‚Á∂ √È Â∂ ⁄ßÁ Â∂ √±‹ ΩÙÈ∆
’Á∂ √ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ◊z«‘‰ Òæ◊‰ Â∂ ÒØ’ª ”⁄ ‚ ¯ÀÒ
‹ªÁ≈ √∆Õ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ ”⁄ ¯√∂ ÓÈπæı Á∆¡ª ’ÒÍÈ≈Úª
ÂØ∫ ‘∆ ◊z«‘‰ È≈Ò ‹πÛ∆¡ª ’Ê≈Úª Á≈ ‹ÈÓ ‘Ø«¬¡≈ Â∂
¡È∂’ª Â∑ª Á∂ ’Ó ’ª‚ Íz⁄æ«Ò ‘ج∂Õ
«ÚÙÚ Íz«√æË Ì≈Â∆ «Ú«◊¡≈È∆ ‚≈.Ú∂Èß± Ï≈ͱ
Á≈ ͱÈ √±‹ ◊z«‘‰ Á∂ı‰ Á≈ ‹Ï≈ «Ú⁄≈ÈÔØ◊ ˛Õ
G Ó≈⁄ AIG@ ˘ ÓÀ’√∆’Ø ÂØ∫ «Á√‰ Ú≈Ò∂ ͱÈ √±‹∆
◊z«‘‰ √Ó∂∫ «Ú«◊¡≈È’ ÍzÔ◊ Ø ’È Ò¬∆ ¿π‘ ¡≈͉∆
‡∆Ó È≈Ò ¿πµÊ∂ Í‘π«ß ⁄¡≈Õ «¬√ √Ó∂∫ ‘ج∂ ‹Ï∂ Á≈ «˜’
’«Á¡ª ¿πȪ∑ «Ò«÷¡≈,“ͱÈ √±‹ ◊z«‘‰ ÂØ∫ ÁØ «ÂßÈ
«Ó߇ Í«‘Òª «¬æ’ Íz¤≈Úª A«’ÒØÓ∆‡ ÍzÂ∆ √À«’ß‚ Á∆
¯Â≈ È≈Ò Âπ‘≈‚∂ ÚæÒ ÚËÁ≈ ˛Õ «¬‘ ÚÂ≈≈ Í‘≈Û∆
«¬Ò≈«’¡ª «Úæ⁄ Ï≈ı±Ï∆ Ș ¡≈™Á≈ ˛Õ” ͱÈÂ≈ ÂØ∫
«¬æ’ «Ó߇ Í«‘Òª ÓÀ˘ «¬ß‹ Òæ◊≈ «‹Ú∂∫ Ó∂∂ ¿πµÍ √æÍ ∆∫◊
‘∂ ‘Ø‰Õ ¡◊Ò∂ ‘∆ ÍÒ ÓÀ∫ √Ó«fi¡≈ «’ «¬‘ ΩÙÈ∆ Á∆¡ª
‘Ò’∆¡ª Â∂ ◊±Û∆∑ ¡ª Ë≈∆¡ª ‘È ‹Ø ËÂ∆ Â∂ Ú∆ ‡∂„- ∂ Ó∂„∂
±Í ”⁄ «‘ÒÁ∆¡ª Ș ¡≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ Ó∂∂ ⁄≈∂ Í≈√∂
22
 www.tarksheel.org
‘È∂≈ Í√ «‘≈ √∆Õ Í±∆ Â∑ª „’∂ ‘ج∂ √±‹ Áπ¡≈Ò∂ ¡æ◊ (√¯≈ AC Á∆ Ï≈’∆) ¡Â∂ ¿∞ ‘ ¡≈͉∆ ¡≈˜≈Á ‘Ø ∫ Á
Á∆¡ª Ò͇ª ¿πµ·Á∆¡ª Ș ¡≈ ‘∆¡ª √ÈÕ «¬√ «Ú÷≈¿∞∫‰ Òº◊ ͬ∂ ‘ÈÕ «√º÷ ◊∞¡ ± ª Á≈ ‹≈ÂÍ≈ «ÚØË∆
ÿ‡È≈¥Ó ÂØ∫ √«‘‹∂ ‘∆ ¡ßÁ≈˜≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «√˪ ¿∞⁄ º ∆¡ª ‹≈ª ˘ ≈√ È‘∆∫ ¡≈¿∞∫Á≈ Í È∆Ú∆¡ª
«’ ‹∂’ ¡«‹‘≈ Íz«√æË «Ú«◊¡≈È∆ «¬æ’ ÍÒ Ò¬∆ ¡⁄ßÌ∂ ‹≈ª Á∂ ‘º’ «Ú⁄ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘ ÚÂ≈≈ ‚∂≈ √º⁄÷≥‚
È≈Ò ØÓª«⁄ ‘Ø ¿πµ·Á≈ ˛ ª ¡≈Ó ¡≈ÁÓ∆∫ Á≈ ’∆ ‘≈Ò ÏºÒª, ÂÒ‘‰ ◊∞Á∞¡≈∂ Á∆ ’Ó∂‡∆ (‹Ò≥Ë) ¡Â∂ ‚∂≈ √º⁄∂
‘ØÚ◊∂ ≈Õ Íπ≈‰∂ √«Ó¡ª «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ √≈∂ Óߘ Ú∂ı ’∂ ÒØ’ª √ΩÁ∂ Á∂ «ÚÚ≈Á «Ú⁄Ø∫ √ÍÙ‡ ±Í «Úº⁄ Ș ¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ
˘ Òæ«◊¡≈ ‘ØÚ◊ ∂ ≈ «’ «‹Ú∂∫ ˜«‘∆Ò∂ È≈◊ ËÂ∆ Â∂ ÿπÓ ß «¬‘ ÚÂ≈≈, Á∂Ù ¡Â∂ √±Ï∂ «Úº⁄ ¡≈Ê’ ¡Â∂
‘∂ ‘؉ «¬√ Ò¬∆ ¡ßË «ÚÙÚ≈√ª Á∂ ⁄Ò«Á¡ª ¿πȪ∑ ¡≈͉∂ √Ó≈‹’ ÂÏÁ∆Ò∆¡ª È≈Ò Ù∞± ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ «¬È∑ª ÂÏÁ∆Ò∆¡ª
ÂΩ Â∂ Ï⁄≈˙ Ò¬∆ ¡È∂’ª ’Ó ’ª‚ Ùπ± ’ «ÁæÂÕ∂ ’≈‰ ¡Â∂ Á∂Ù «Úº⁄ ‹Ó‘±∆¡Â «‘ Ú؇ª Á∆ Íë’á≈
¡æ‹ Á∆ ‘≈ÒÂ: ‘π‰ ‹Á √±‹ ◊z«‘‰ Ï≈∂ ‘ Â∑ª Á∆ È∂ «¬‘ √«ÊÂ∆ ÍÀÁ≈ ’ «ÁºÂ∆ ‘À «’ Ë≈«Ó’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’
«Ú«◊¡≈È’ ‹≈‰’≈∆ ‘≈√Ò ˛ ª Ú∆ √Á∆¡ª Í«‘Òª «ÚÂ’∂ Á∂ «÷Ò≈Î ‘Ú≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø ◊¬∆ ‘ÀÕ «√¡≈√∆ «È˜≈Ó
⁄æÒ‰ Ú≈Ò∂ ¡ßË «ÚÙÚ≈√ Â∂ ’Ó ’ª‚ Ú∆ ‹≈∆ ‘ÈÕ ‘Ú≈ Á∂ «÷Ò≈Î È‘∆∫ ÷ÒØ √’Á≈Õ «¬√ ’’∂ «¬√ È≈Ò
«¬‘ Ú∆ Ô’∆È È≈Ò «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ ÓÈπı æ ∆ «ÁÓ≈ˆ √ÓfiΩÂ∂ Á∂ ∫¡ Ω «Ú⁄ ‘ÀÕ Í ’∞fi «√¡≈√∆ «Ëª, «¬‘Ȫ
Ïz«‘Óß‚ ”⁄ Ú≈ÍÈ Ú≈Ò∆¡ª ÿ‡È≈Úª Á≈ ËÂ∆ ¿πµÍÒ∂ «ÚÚ≈Áª «Ú⁄Ø∫ «√¡≈√∆ Ò≈‘≈ ÒÀ‰ ÷≈«Â ¡Â∂ «ÚØË∆¡ª
ÓÈπæıª Á∆ «√‘Â, ÓÈπæı∆ «٫¡ª, ÚÍ≈ª Á∂ Ú≈Ë∂ ˘ «·ºÏ∆ Ó≈È Ú≈√Â∂ «ÚÚ≈Á ˘ «‘≥√’ ÿ‡È≈Úª «Úº⁄
ÿ≈«‡¡ª ”⁄ π’≈Ú‡ª ¡≈«Á ◊æÒª È≈Ò ’ج∆ √ÏßË È≈ ÂÏÁ∆Ò ’ «Á≥Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ AIGH ÂØ∫ Ï≈¡Á Í≥‹≈Ï
‘؉ Ï≈∂ √Ófi‰ Á∂ ͱ∆ Â∑ª √ÓæÊ ˛Õ Á¡√Ò Í«‘Òª «Ú⁄ ’¬∆ Ú≈ Ú≈Í«¡≈ ‘À ¡Â∂ Ó¬∆ B@@I ˘ «Î «¬√∂
ÓÈπæı ˘ ◊z«‘‰ Á∂ ’≈‰ª ¡Â∂ ÍzÌ≈Úª Á∆ √Ófi È‘∆∫ √∆ Â∑ª ‘∆ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ÓÈ∞º÷Ú≈Á, Ô±.¡ÀÈ.˙. Á≈ ÓÈ∞º÷∆
Í ‘π‰ ¿π√ ˘ √Ófi ¡≈¿π‰ È‘∆∫ «ÁæÂ∆ ‹≈ ‘∆ «’™«’ ¡«Ë’≈ª Á≈ ¡ÀÒ≈È-È≈Ó≈, «√º÷ «√˪ ¡Â∂ Ì≈ Á≈
¿π√ Á∆ È≈√Ófi∆ ‹Ø«ÂÙ∆ Â∂ Íπ‹≈∆ Ú◊ Á∆¡ª ◊‹ª √≥«ÚË≈È √≈∂ ÓÈ∞÷ º Á∆ Ï≈Ï∆ Á∆ ◊ºÒ ’Á∂ ‘È Í
ͱ∆¡ª ’Á∆ ˛Õ «¬‘ Ú◊ √Á∆¡ª ÂØ∫ ‘∆ ’Ó’ª‚ª Á∂ ¿∞⁄ º ∆¡ª ‹≈ª Á∂ Â≈’ÂÚ≈-«Ú¡’Â∆, ¿∞‘Ȫ Á∆¡ª
ÏÒϱÂ∂ ¡≈͉≈ ÁÏÁÏ≈ ω≈¬∆ æ÷‰ Â∂ ÒØ’ª ˘ ¿πÒfi≈¬∆ ‹Ó≈ª ¡Â∂ «√¡≈√∆ «Ëª ¡≈͉∆ ËΩ∫√ ˘ ’≈«¬Ó º÷‰
æ÷‰ Ò¬∆ ÔÂÈÙ∆Ò ˛Õ √≈‚∂ Á∂Ù Á≈ «˜¡≈Á≈Â Ó∆‚∆¡≈ Ú≈√Â∂ ’¬∆ ’Ø«ÙÙª ’Á∂ «‘≥Á∂ ‘ÈÕ
Ú∆ ¡ßË«ÚÙÚ≈√ª ˘ ¯ÀÒ≈¿π‰ Á≈ ’ج∆ ÓΩ’≈ ‘æÊØ∫ È‘∆∫ «Ú¡≈È≈ (¡≈√‡Ã∆¡≈) «Úº⁄ Ú≈Í∆ Ó≥ÁÌ≈◊∆ ÿ‡È≈
‹≈‰ «ÁßÁ≈, «‹√ Á≈ ¯≈«¬Á≈ ≈‹È∆«Â’ ÒØ’, ‹Ø«ÂÙ∆ ¡Â∂ ¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ‘ج∆ «‘≥√≈ «¬√ ÚÂ≈∂ Á≈ ‘∆
Â∂ Íπ‹≈∆ Ú◊ ¿π·≈™Á≈ ˛, «‹‘Û≈ Á±√«¡ª Á∆ «‘º√≈ ‘ÈÕ √±fiÚ≈È ÒØ’ª ˘ «¬√ ÚÂ≈∂ ˘ √Ófi‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á
«Ó‘È Â∂ ¯ÒÁ≈ ˛Õ ˛≈È∆ Á∆ ◊æ Ò «¬‘ ˛ «’ ¡√Ò∆¡Â Í≥‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª √≈‘Ó‰∂ «Ò¡≈¿∞∫‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘ÀÕ ËÓ
«Ú«◊¡≈È Á∆¡ª ıØ‹ª ˘ «Ú«◊¡≈È Á∂ Íz⁄≈ Ò¬∆ È‘∆∫ ¡Â∂ ‹≈ÂÍ≈ ¿∞Í º  ¡Ë≈« ÒÛ≈¬∆¡ª È≈Ò ¡≈Ó ÒØ’ª Á≈
ÏÒ«’ ¡ßË«ÚÙÚ≈√ ¯ÀÒ≈¿π‰ Ò¬∆ Ú«Â¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ‘∆ ÿ≈‰ ‘∞Á ≥ ≈ ‘ÀÕ Í≥‹≈Ï «¬√ √≥Â≈Í «Úº⁄∫Ø Ò≥Ó∂ √Ó∂∫ «Úº⁄ «Ú⁄«¡≈
√±‹ ◊z«‘‰ «ÏȪ «’√∂ √ß’∂Â, «⁄Â≈ÚÈ∆ ‹ª ¡◊≈¿±∫ ‘À ¡Â∂ «¬√ ’≈‰ √±Ï∂ Á≈ ¡≈«Ê’ ¡Â∂ √Ó≈‹’ «Ú’≈√
ÿ‡È≈ Á∂ Ò◊Á≈ ˛Õ ‹∂ ’  «Ú«◊¡≈È∆ ‘≈√Ò ¡≈͉∆¡ª Ò∆‘ª ÂØ∫ ¿∞µÂ «◊¡≈ ‘ÀÕ «¬√ ’≈‰ √±Ï∂ «Úº⁄ ÒØ’ª
«Ú«◊¡≈È’ ‹≈‰’≈∆ Á∂ ¡≈Ë≈ Â∂ Í«‘Òª «¬√ Ï≈∂ Á∂ ∞˜◊≈ Á∂ ÓΩ’∂ ¡ÒØÍ ‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ ÈÚ∆¡ª ¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª
È≈ Áæ√‰ ª √±‹ ◊z«‘‰ Ú≈Ò≈ «ÁÈ Ú∆ ¡≈Ó ÒØ’ª, ¡Ë∆È «Úº«Á¡’ ¡Â∂ «√‘ √∂Ú≈Úª Á≈ „ª⁄≈ „«‘-„∂∆ ‘Ø
‹Ø«ÂÙ∆¡ª Â∂ Ó∆‚∆¡≈ Ò¬∆ ¡≈Ó Úª◊ ‘∆ ¶ÿ ‹≈Ú∂Õ BB «◊¡≈ ‘ÀÕ ÒØ’ Ï∂Ú√ º ‘È ¡Â∂ ∞˜◊≈ Á∆ Ì≈Ò «Úº⁄ Á∂Ùª «ÚÁ∂Ùª
‹πÒ≈¬∆ ˘ Òæ◊‰ Ú≈Ò∂ ͱÈ √±‹ ◊z«‘‰ √Ó∂∫ Ú∆ Ú∂«÷¡≈ «Úº⁄ ˺’∂ ÷≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¡º‹ ËÓ ¡Â∂ ‹≈ÂÍ≈ Á∆ ÒÛ≈¬∆ ¤º‚
‹≈ √’Á≈ ˛ «’ Ó∆‚∆¡≈ «Ú«◊¡≈È Á≈ Íz⁄≈ ’È Á∆ ’∂ ÒØ’ª ˘ ¡≈͉∂ ‘º’ª ÍÃÂ∆ ‹≈◊±’ ’’∂ Ò∞‡«∂ ¡ª ÂØ∫ Í≥‹≈Ï
Ï‹≈¬∂ ¡ßË«ÚÙÚ≈√ Á≈ Íz⁄≈ ‘∆ ’∂◊≈Õ ¡Â∂ Í≥‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª ˘ Ï⁄≈¿∞∫‰ Á∆ ÒØÛ Í«‘Òª ÂØ∫ «‹¡≈Á≈ ω
◊¬∆ ‘ÀÕ
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I 23
 www.tarksheel.org
«¬æ’ «ÍØ‡
ÓÈ∞º÷∆ «√‘ ¡Â∂ Ô±∂È∆¡Ó
Ú≈Â≈ÚÈ «Ú⁄ «ÓÒ∂ Ô±∂È∆¡Ó Á∂ ’≈Ȫ ¡Â∂ Í≥‹≈Ï Á≈ Ú≈Â≈ÚÈ Ï∂‘ºÁ ◊≥ËÒ≈ ‘Ø
«¬√ Á∂ «√‘ ¿∞Í ÍÀ ‘∂ Á∞ÍÃÌ≈Úª Á∆ «‘ º’ ⁄∞º’≈ ‘À, «¬‘ ◊≥ËÒ≈͉ Ó≈ÒÚ≈ ÷∂Â
‹≈‰ Ò¬∆, ¯∆Á’؇ Á∂ Ï≈Ï≈ ¯∆Á ÍÏ«Ò’ √’±Ò «Ú⁄ ÷ÂÈ≈’ ‘ºÁ º’ Í‘≥∞⁄ «◊¡≈ ‚≈: ¡Ó «√≥ÿ
¡≈˜≈Á
‘ÀÕ «¬√ ◊≥ËÒ∂͉ Ò¬∆, ÷∂Â∆ «Ú⁄
«Ú⁄ «¬º’ √ÀÓ∆È≈ ‘Ø«¬¡≈Õ Á∂Ù Ì Á∂ ⁄؉Ú∂∫ «ÚÙ∂Ùº◊ª
Ú‰ Ú≈Ò∂ ’∆‡È≈Ù’ ¡Â∂ √≈«¬‰’ ÷≈Áª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
È∂ , √Ê≈È’ Ï∞ º Ë ∆‹∆Ú∆¡ª, «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ¡Â∂
«‘Ó≈⁄Ò ¡Â∂ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ Òº◊∆¡ª √ȡª «‹≥Ó∂Ú≈
Ú≈Â≈Ú‰ ÍÃ∂Ó∆¡ª È≈Ò «¬√ Ï≈∂ √«Ú√Ê≈ ⁄⁄≈
‘È, ‹Ø ¡≈͉≈ ◊≥Á≈/˜«‘∆Ò≈ Í≈‰∆ Á«¡≈Úª «Ú⁄
’∆Â∆Õ Ï≈Ï≈ ¯∆Á √À∫‡ Î≈ √ÍÀÙÒ «⁄Ò‚È Á∂
√∞º‡ ‘∆¡ª ‘ÈÕ
ADI Ϻ«⁄¡ª Á∂ Ú≈Òª Á∂ «¬º’ ¡≥Â≈Ù‡∆ ͺË Á∆
ÒÀÏ≈‡∆ Á∞¡≈≈ ’∆Â∂ ‡À√‡ª «Úº⁄ Ë≈ª Á∂ Ì≈∆ Ó≈Â≈ √‡À√∆¡Ó GH% FC%
«Ú⁄ Í≈¬∂ ‹≈‰ È∂ Ú≈Â≈ÚÈ ¡Â∂ «√‘ Ó≈«‘ª «Ú⁄ Ô±È∂ ∆¡Ó HF% HB%
⁄⁄≈ ¤∂Û «ÁºÂ∆ ‘ÀÕ ‡À√‡ ’≈¿∞‰ Á≈ ÓÈØÊ «¬‘ √∆, «¬‘Ȫ «Úº⁄Ø∫ Ï‘∞Â∆¡ª Ë≈ª Á∂ Ú≈Òª «Úº⁄
«’ «‹≥È∑ª Ϻ«⁄¡ª Á∂ √∆ «Ú⁄ Ì≈∆ Ë≈ª Á∂ ͺË ¡≈¿∞‰ Á∆ ¡≈√ √Ì È±≥ √∆ «’¿∞∫«’ Ú≈Â≈ÚÈ «Úº⁄
ÚºË Í≈¬∂ ‹≈‰◊∂, ¿∞‘Ȫ ȱ≥ √∆ «Ú⁄Ø∫ ’º„‰ Á∂ ¿∞Í≈Ò∂ «¬‘Ȫ Á∆ ÓΩ‹±Á◊∆ Á∆¡ª «ÍØ‡ª Í«‘Òª ‘∆ ¡≈
’∆Â∂ ‹≈‰◊∂ ª ‹Ø ¿∞‘Ȫ ¿∞ºÍ ÍÀ ‘∂ Á∞ÍÃÌ≈Ú È±≥ ⁄∞º’∆¡ª ‘ÈÕ Í≥ñ Ô±∂È∆¡Ó Á∆ ¡≈√ «’√∂ ȱ≥ Ú∆ È‘∆∫
ÿº‡ ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ √∆, ‹Ø «’ Ú≈Â≈Ú‰ «Ú⁄ Ï‘∞ ‘∆ ÿº‡ Ó≈Â≈ «Ú⁄
‡À√‡ «Í؇: ADI Ϻ«⁄¡ª «Ú⁄Ø∫ AAF Ϻ⁄∂ AB √≈Ò Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ √∞¡≈Ò ÷Û≈ ‘Ø«¬¡≈ «’ «¬‘ Ô±∂È∆¡Ó
º’ Á∆ ¿∞Ó Á∂ ¡Â∂ CC Ϻ⁄∂ AC √≈Ò ‹ª ¿∞√ ÂØ∫ ÚºË ¡≈«¬¡≈ «’æÊØ∫? ‹∞¡≈Ï Á∂‰ Ò¬∆ «ÚÙ∂Ùº◊ª È∂ ¡≈͉∂
¿∞Ó Á∂ √ÈÕ ‡À√‡-«ÍØ‡ ¡≈¿∞∫‰ Â∂ Ï≈Ï≈ ¯∆Á ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ º÷∂, «‹√ «Ú⁄ Ï≈Ï≈ ¯∆Á Ô±È∆Ú«√‡∆
√À∫‡ Á∂ √≥⁄≈Ò’ ‘∆ È‘∆∫, √◊Ø∫ «ÍØ‡ «Â¡≈ ’Ú≈¿∞º‰ ¡≈¯ ‘À Ò Ê √≈«¬≥ « √˜ Á∂ ¿∞ Í ’∞ Ò ÍÂ∆, ‚≈:
«Ú⁄ √‘≈¬∆, Áº÷‰∆ ¡¯∆’≈ Á∆ ‚≈: ’ÀÈ √«ÓæÊ Ú∆ ¡À√.¡À√.«◊ºÒ, √À∫‡Ò Ô±È∆Ú«√‡∆, Ï«·≥‚≈ Á∂ ¿∞Í-
‘À≈È «‘ ◊¬∆Õ ‘À≈È∆ Á∆ ◊ºÒ «¬‘ √∆ «’ ¡º√∆ ’∞ÒÍÂ∆ ‚≈: ‹À ±Í «√≥ÿ, √∆.¡À√.√∆. ∂‚∆˙ ÊÀ∂Í∆ Á∂
ÍÃÂ∆Ù ÂØ∫ ÚºË Ïº«⁄¡ª (‹Ø ˜∂∂ «¬Ò≈‹ √È) Á∂ Ú≈Òª ÍÃØÎÀ√ Â∂ Ó∞÷∆ ‚≈: ¡ÀÓ.’∂.Ó‘≈‹È, Ì≈Â∆ ÓÀ‚∆’Ò
«Úº⁄ Ô±∂È∆¡Ó Á≈ ͺË Ï‘∞ ¿∞µ⁄≈ Í≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ ¡À√ØÙ∆¬∂ÙÈ Á∂ ÍÃË≈È ¡Â∂ √‹È ‚≈: √≥ÂØ÷ «√≥ÿ,
«¬√ ÂºÊ È∂ √≈«¡ª ȱ≥ ⁄Ω∫’≈ «ÁºÂ≈Õ Ú≈Òª «Ú⁄ Ì≈∆¡ª «ÁºÒ∆ Ô±È∆Ú«√‡∆ Á∂ ≈‹È∆Â∆ «Ú«◊¡≈È Á∂ Ó∞÷∆ ¡Â∂
Ë≈ª Á≈ Í≈«¬¡≈ ‹≈‰≈, «¬√ ◊ºÒ Á≈ √±⁄’ √∆ «’ ’ØÒ∆ÙÈ Î≈ «È¿±’Ò∆¡ «‚√¡≈Ó≈ÓÀ∫‡ ¡À∫‚ Í∆√ Á∂
¿∞‘Ȫ Á∂ √∆ª «Ú⁄ Ú∆ «¬‘ Ë≈ª Á∂ ¿∞º⁄∂ ͺË ÓΩ˜±Á ’ÈÚ∆È ÍÃ Ø : ¡«⁄È «ÚÈ≈«¬’, ͺ  ’≈ Íà ¯ ∞ º Ò
√ÈÕ «ÏÁÚ¬∆, ◊∆ÈÍ∆√ «¬≥‚∆¡≈ Á∆ «ÚÈ∆Â≈ ◊ØÍ≈Ò, ¡º÷ª
Ì≈∆ Ë≈ Á≈ Ȫ AB √≈Ò Âº’ AC √≈Ò Á∂ Ó≈‘ ‚≈: Í∆.¡À√.Ï≈Û, «Í≥◊ÒÚ≈Û≈ Á∆ √≥⁄≈Ò’
‹ª ÚºË ¿∞Ó ‚≈: «¬≥Á‹∆ ’Ω, Ï≈Ï≈ Î∆Á √À∫‡ Á∂ ‚≈: ‘∆Ù
¡ÀÒÓ ± ∆È∆¡Ó HA% EF% Ï≈ϱ, ÷∂Â∆ «Ú≈√ «ÓÙÈ Á∂ ˙Ó∂∫Á ÁºÂ Ù≈«ÓÒ √ÈÕ
ÏÀ∆¡Ó CB% F% «Ú⁄≈-⁄⁄≈ Á∂ «√º‡∂:
’À‚Ó∆¡Ó AC% F% A. Í≥‹≈Ï Á≈ Ú≈Â≈ÚÈ Ï∂‘ºÁ ◊≥ËÒ≈ ‘Ø ⁄∞º’≈ ‘À,
ÒØ‘≈ GB% BD% «¬‘ ◊≥ËÒ≈͉ Ó≈ÒÚ≈ ÷∂Â «Ú⁄ ÷ÂÈ≈’ ‘ºÁ º’
ÓÀ◊È∆Ù∆¡Ó HG% BD% Í‘≥∞⁄ «◊¡≈ ‘ÀÕ «¬√ ◊≥ËÒ∂͉ Ò¬∆, ÷∂Â∆ «Ú⁄ Ú‰
ÒÀµ‚ («√º’≈) DC% CC% Ú≈Ò∂ ’∆‡È≈Ù’ ¡Â∂ √≈«¬‰’ ÷≈˪ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I 24
 www.tarksheel.org
«‘Ó≈⁄Ò ¡Â∂ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ Òº◊∆¡ª √ȡª «‹≥Ó∂Ú≈
‘È, ‹Ø ¡≈͉≈ ◊≥Á≈/˜«‘∆Ò≈ Í≈‰∆ Á«¡≈Úª «Ú⁄
√∞º‡ ‘∆¡ª ‘ÈÕ «‹‘Û≈ ‘∆’∂ ͺ‰ ÂØ∫ Ó≈ÒÚ≈ ÷∂Â
¡Â∂ ≈‹√Ê≈È È±≥ Ó∞‘º¬∆¡≈ ’Ú≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘
˜«‘∆Ò≈ Í≈‰∆ ÓÈ∞º÷, ‚≥◊, ‹∆Ú-‹≥± Í∆∫Á∂ ‘È ¡Â∂
Î√Òª ˘ Òº◊Á≈ ‘ÀÕ «¬‘∆ Í≈‰∆ ËÂ∆ «Ú⁄ «√-«√
’∂, ËÂ∆ ‘∂·Ò∂ Í≈‰∆ ˘ Ú∆ ˜«‘∆Ò≈ ’Á≈ ‘ÀÕ Ì≈∆¡ª
Ë≈ª, ’∆‡È≈Ù’ ¡Â∂ √È¡Â∆ ˜«‘∆Ò∂ ÍÁ≈Ê, ËÂ∆
‘∂· Í‘∞≥⁄‰ ¿∞Í≥ ϑ∞ Ò≥Ó∂ √Ó∂∫ º’ ◊ÒÁ∂ È‘∆∫ ¡Â∂
«¬‘Ȫ Á∂ ͺË Ò◊≈Â≈ ÚË∆ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ
B. ‹ÁØ∫ «’ Í∞≈‰∂ ˜«‘ª Á≈ ÏØfi ‘∆ fiºÒ‰ÔØ◊
È‘∆, «¬√ «Ú⁄ Ô±∂È∆¡Ó Á∂ Ò∂Ú∂∫ È∂ √«ÊÂ∆ ȱ≥ ‘Ø
◊≥Ì∆ ’ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ Ô±∂È∆¡Ó Á∆ ¡≈ÓÁ Á∂ √Ø«Ó¡ª
Ï≈∂, Ï∞Ò≈«¡ª Á≈ «¬º’ Ӻ √∆ «’ ¡Ó∆’≈ È∂ «¬≈’,
¡Î◊≈«È√Â≈È, ’À√ØÚÀ ¡Â∂ ÏØ√È∆¡ª È≈Ò ‘ج∆¡ª ‹≥◊ª
«Ú⁄ «Í¤Ò∂ ÁØ Á‘≈«’¡ª ÁΩ≈È Ô±∂È∆¡Ó ‘À‚‚
‘«Ê¡≈ª Á∆ ÚÂØ∫ ÊØ’ «Ú⁄ ’∆Â∆Õ «¬√ ÂºÊ ˘ «√ºË
’Á∂ √ϱ ں‚∆ ͺË Â∂ «ÓÒ ⁄∞º’∂ ‘ÈÕ (Ì≈Ú∂∫ ¡Ó∆’≈
È∂ ¡‹∂ º’ Ú∆ «¬√ ÁØ٠ȱ≥ ÷∞ºÒ∑∂ ÂΩ Â∂ ’Ï±Ò È‘∆∫
’∆Â≈)
Ô±∂È∆¡Ó ‘«Ê¡≈ ’∆ ‘È?
‡À∫’ ¡Â∂ Ï≥’ ÂØÛÈ Ò¬∆ (‹Ø ¡≈Ó ‘«Ê¡≈ª
È≈Ò È‘∆∫ ‡∞º‡Á∂) ÚÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘«Ê¡≈ª ȱ≥ Ô±∂È∆¡Ó
‘À‚‚ ‘«Ê¡≈ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «‹≥È∑ª Á∂ Ó±‘Ò∂ «‘º√∂ Â∂
«‚ÍÒ∆‡‚ Ô±È ∂ ∆¡Ó Á∆ Í ⁄Û∑≈¬∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ «‹√
È≈Ò ‘«Ê¡≈ ‡À∫’ª ¡Â∂ Ï≥’ª «Ú⁄ ¡≈√≈È∆ È≈Ò
ÿ∞√ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ Ï≈¡Á «Íº¤∂ Òº«◊¡≈ Ï≥Ï Î‡ ’∂
ÂÏ≈‘∆ ’Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Íë’«¡≈ «Ú⁄ «‚ÍÒ∆‡‚
Ô±∂È∆¡Ó ȱ≥ Ú∆ ¡º◊ Òº◊Á∆ ‘À «‹√ È≈Ò ¿∞‘ Ï∆’
’‰ª «Ú⁄ «÷≥‚ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ‹Ø Ï≈¡Á «Ú⁄ ‘Ú≈ ¡Â∂
Í≈‰∆ «Ú⁄ Ò ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Ô±∂È∆¡Ó È≈Ò Ì∆ «Óº‡∆,
Â∂˜ ‘Ú≈Úª È≈Ò ⁄∞¯∂∂ ÎÀÒÁ∆ «‘≥Á∆ ‘À Â∂ Ú≈Â≈ÚÈ
ȱ≥ Á±«Ù ’Á∆ ‘ÀÕ ÚȉÔØ◊ ‘À «’ Ô±∂È∆¡Ó ’ØÛª
√≈Ò Âº ’ ◊ÒÁ≈ È‘∆∫ ‘À Õ «¬‘ ‘Ω Ò ∆-‘Ω Ò ∆ ‘Ú≈,
ÏÈ√ÍÂ∆ ¡Â∂ ‹∆Ú ‹≥  ± ¡ ª º ’ Í‘∞ ≥ ⁄ ‹ªÁ≈ ‘À Õ
Ô±∂È∆¡Ó ÁØ Â∑ª Á≈ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ Ì≈∆ Ë≈ Á∂ ÂΩ Â∂
¡Â∂ ¡À‡Ó∆ «’Ȫ ’’∂, ÁØ‘ª Â∆«’¡ª È≈Ò «¬‘
ÓÈ∞º÷∆ «√‘ Á≈ ÿ≈‰ ’Á≈ ‘ÀÕ
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
«‚ÍÒ∆‡‚ Ô±∂È∆¡Ó ’∆ ‘À?
’º„∂ ◊¬∂ ’∞ÁÂ∆ Ô±∂È∆¡Ó «Ú⁄Ø∫ II.B %
Ô±∂È∆¡Ó BCH, («‹√ ȱ≥ «‚ÍÒ∆‡‚ Ô±∂È∆¡Ó «’‘≈
‹ªÁ≈ ‘À) ¡Â∂ @.H % Ô±- BCE ¡Â∂ Ô±- BCI «Èº’ÒÁ≈
‘À, ‹Ø «’ ¡À‡Ó∆ Ï≥Ï ¡Â∂ ¡À‡Ó∆ «Ï‹Ò∆ ÏÈ≈¿∞∫‰ Á∂ ’≥Ó
¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ Ô± BCH «’√∂ ’≥Ó È‘∆∫ ¡≈¿∞∫Á≈Õ
D ¡ÍÃÀÒ B@@H ˘ ◊∞± È≈È’ Á∂Ú Ô±È∆Ú«√‡∆
«Úº⁄ ‘ج∂ √ÀÓ∆È≈ «Ú⁄ ¡À‚«ÓÒ «ÚÙȱ Ì◊Ú È∂
÷∞Ò≈√≈ ’∆Â≈ √∆ «’ «¬√ ◊ºÒ Á∂ Í∞÷Â≈ √ϱ «ÓÒ ⁄∞º’∂
‘È «’ ¡Ó∆’≈ Á∞¡≈≈ Ú«Â¡≈ «◊¡≈ «‚ÍÒ∆‡‚
Ô±∂È∆¡Ó A@@@ Ó∆Ò ¡Ë «Ú¡≈√ «Ú⁄ ÎÀÒ ⁄∞º’≈ ‘ÀÕ
Í≥‹≈Ï √Ó∂ Ì≈ Á∂ ¿∞ºÂ∆ ÷∂Â «¬√ Á∆ Ó≈ ⁄ ¡≈
⁄∞º’∂ ‘ÈÕ
÷≈Û∆ Á∆ ‹≥◊ ¿∞Í≥ «Ú«◊¡≈È∆¡ª È∂ ‘∂·
«Ò÷∂ «√º‡∂ ’º„∂ :
d ¡Ó∆’≈ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊∆ Á∂Ùª Á∂ Òº÷ª ÎΩ‹∆¡ª ȱ≥ ‘Ø
‘∆ Ï∆Ó≈∆ ȱ≥ “ÓÒÎÚ≈ «√È‚ØÓ” Á≈ Ȫ «ÁºÂ≈ «◊¡≈
‹Ø Ô±∂È∆¡Ó Ì∆ «Óº‡∆ ¿∞‘Ȫ Á∂ ¡≥Á ‹≈‰ È≈Ò
‘ج∆Õ
d ÎΩ‹∆¡ª Á∂ Ϻ«⁄¡ª ȱ≥ ÏÒº‚ ’À∫√ Ú◊∆¡ª ‹ÓªÁ±
Ï∆Ó≈∆¡ª «¬√∂ ’≈È ‘ج∆¡ªÕ
d «‹≥Ȫ∑ Ó∞Ò’ª «Ú⁄ «¬‘ ‘«Ê¡≈ ÚÂ∂ ◊¬∂ ¿∞Ê∫Ø Á∂ Ϻ«⁄¡ª
«Úº⁄ ’¬∆ ‹ÓªÁ± È∞’√ ¡Â∂ Ï∆Ó≈∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘ÈÕ
ËßÈÚ≈Á
c Â’Ù∆Ò Ò«‘ È≈Ò È∂«Û˙∫ ‹πÛ∂ ÍÓ «ÓæÂ
¡ÚÂ≈ ‹∆ ‘πª «È¿±˜∆ÒÀ∫‚ ÂØ∫ ÓÀ◊˜∆È Á∂ A@@
Ò≈¬∆¯ ÓÀ∫Ï«ÙÍ ⁄ßÁ∂ ’æ‡ ’∂ (B.E Òæ÷ πͬ∂)
Óπæı Á¯Â ˘ Ì∂‹∂ ‘ÈÕ
c ⁄È‹∆ ’Ω ÓÀÊ «Ó√‡zÀµ√ √.√.√’±Ò ÌÁΩÛ È∂
Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆ Á∆¡ª √∂Ú≈Úª ˘ Á∂÷«Á¡ª
Â’Ù∆Ò ÌÚÈ ÏÈ≈Ò≈ Ò¬∆ «¬æ’ Ϋæ‹ ÂØ‘¯∂
Ú‹Ø∫ «ÁæÂ≈ ˛Õ
≈√
‘πß◊≈∂ Á∆ ¡ Â’Ù∆Ò ÓÀ ◊ ˜∆È ˘ ¡≈͉∂
ÓÀ∫Ïª, Í≈·’ª Â∂ ‘ÓÁÁª ÂØ∫ À◊±Ò ’≈ÒÓª Ò¬∆
ÓÀ‡ Á∆ ÒØÛ Á∂ È≈Ò-È≈Ò Âπ‘≈‚∂ √πfi≈¡, ÓÙÚ∂
Â∂ ‘πß◊≈∂ Á∆ Ú∆ Ò◊≈Â≈ ÒØÛ «‘ßÁ∆ ˛Õ ‘πß◊≈≈
ÌÈ≈ È≈ ÌπæÒ‰≈Õ cIDAGC-FB@HE
25
 www.tarksheel.org
‹Ø«ÂÙ Á∂ ¡≈Ë≈ª Á≈ fi±·
‹Ø’ «ÂÙ∆¡ª Á∆¡ª ⁄؉ ÈÂ∆«‹¡ª Ï≈Ï ’∆Â∆¡ª
◊¬∆¡ª Ì«Úæı Ï≈‰∆¡ª ¡’√ ‘∆ ˆÒ √≈Ï ‘πßÁ∆¡ª
‘ÈÕ ¡≈ı ‹Ø«ÂÙ ˛ ’∆? «¬‘ Óπæı ÂΩ Â∂ ≈Ù∆¡ª Â∂
◊z«‘¡ª Á∂ Ȫ Â∂ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ «÷ÒÚ≈Û ˛Õ ‹Ø«ÂÙ Á∂
¡Èπ √ ≈ I ◊z « ‘ ‘È : √±  ‹, ⁄ß Á , Óß ◊ Ò, Ïπ æ Ë ,
Ïz«‘√Í«Â, Ùπæ’, ÙÈ∆, ≈‘± Â∂ ’∂Â±Õ ‹Ø«ÂÙ ¡Èπ√≈
ÏßÁ∂ Á∂ ‹ÈÓ √Ó∂∫ ◊z«‘¡ª Á∆ ‹Ø √«ÊÂ∆ ‘πßÁ∆ ˛, ¿π‘∆
¡æ◊∂ ‹≈ ’∂ ¿π√ Á∂ ‹∆ÚÈ ˘ √πı∆ ‹ª Áπı∆ ¡≈«Á
ω≈™Á∆ ˛Õ
’∆ «¬‘ ◊z«‘ ‘È?
Íπ Ò ≈Û «Ú«◊¡≈È Á∂ Íæ ı Ø ∫ ‹Ø « ÂÙ Áπ ¡ ≈≈
◊z«‘¡ª Á∆ ω≈¬∆ ◊¬∆ «¬‘ √±⁄∆ «¬’ÁÓ ˆÒ Â∂
fi±·∆ ˛, «’™«’ √±‹ ◊z«‘ È‘∆∫ √◊Ø∫ Â≈≈ ˛ ‹Ø ıπÁ
‘∆ Íz’≈Ù ’Á≈ ˛, ¿π‘ Â≈≈ ‘πßÁ≈ ˛, ◊z«‘ È‘∆∫Õ ⁄ßÁ
Ú∆ ◊z«‘ È‘∆∫ √◊Ø∫ ¿πµÍ ◊z«‘ ˛, ‹Ø ËÂ∆ Á∂ «¬Á
«◊Á ÿπßÓÁ≈ ˛Õ «¬√ √±⁄∆ «Úæ⁄ «√¯ Óß◊Ò, ÏπæË,
Ïz«‘√ÍÂ, Ùπæ’ ¡Â∂ ÙÈ∆ ‘∆ ‘ÈÕ «¬‘ Íø‹∂ ◊z«‘ ‘È
‹Á«’ ‹Ø«ÂÙ ¡Èπ√≈ ≈‘± ¡Â∂ ’∂± ‹Ø ◊z«‘ Á√≈¬∂
‹ªÁ∂ ‘È, ¿π‘ Ȫ ª ◊z«‘ ‘È Â∂ È≈ ‘∆ ¿πµÍ ◊z«‘
√◊Ø∫ ¿π‘ ª ‹πÓÀ‡∆ Á∂ ÁØ «ÏßÁ± Ó≈Â ‘ÈÕ
⁄ß Á ‹ÁØ ∫ ËÂ∆ Á∂ «¬Á «◊Á ⁄æ ’ 
Ò◊≈™Á≈ ˛ ª ¿π‘ ËÂ∆ Á∂ ¡ª‚∂ Ù’Ò Á∂ ≈‘ Ì≈Ú
Á∆ÿ«Úz (Ellipse) ˘ ÁØ «ÚØË∆ «ÏßÁ±¡ª Â∂ ’‡Á≈
˛Õ ¿πµÍ Ú≈Ò∂ «ÏßÁ± ˘ ≈‘± ’«‘ßÁ∂ ‘È Â∂ ‘∂·Ò∂ «ÏßÁ± ˘
’∂Â±Õ «¬√ Â∑ª ¡√∆∫ Ú∂÷Á∂ ‘ª «’ ‹Ø«ÂÙ∆¡ª Áπ¡≈≈
Áæ√∂ I ◊z«‘ ¡«◊¡≈È Â∂ fi±· Á≈ «Í‡≈≈ ‘ÈÕ Ïæ⁄∂ ˘
B ‹ª C Á≈ Í‘≈Û≈ ‹∂’ ¡√∆∫ ˆÒ ÍÛ∑≈Úª◊∂ ª
¿π√ Á∂ √‘≈∂ ¿π‘ «‹ßÈ≈ Ú∆ ‹Ó∑ª-ÿ‡≈˙ ¡≈«Á ’∂◊≈,
‹Ø Ú∆ «‘√≈Ï «’Â≈Ï ’∂◊≈ ¿π‘ √≈∂ Á≈ √≈≈ ˆÒÂ
‘ØÚ∂◊≈Õ ‹Ø«ÂÙ Á≈ Ú∆ «¬‘Ø ÁπıªÂ ˛Õ
¡√Ò I ◊z«‘ : ¡√Ò «Úæ⁄ √±‹ Á∆ Á±∆ Á∂
ÓπÂ≈Ï’ I ◊z«‘ «¬‘ ‘È : ÏπæË, Ùπæ’, ËÂ∆, Óß◊Ò,
Ïz«‘√ÍÂ, ÙÈ∆, Ô±∂È√ (¡πÈ ‹ª «¬ßÁ), ÈÀÍ«⁄¿±È
(Úπ‰), ÍÒ±‡Ø (ÔÓ ‹ª πÁ)Õ «¬æÊ∂ «¬‘ ◊æÒ «Ë¡≈È
Á∂‰ ÔØ◊ ˛ «’ Ô±∂È√, ÈÀÍ«⁄¿±È Â∂ ÍÒ±‡Ø ◊z«‘¡ª Á∂
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Á¡√Ò ¤æ«‚¡≈ ‹Ø«ÂÙ È∂ «’√∂
Ú∆ ◊z«‘ ˘ È‘∆∫, È≈ Ô±∂È√ ˘,
È≈ ËÂ∆ ˘Õ ¿π√ ˘ ÍÂ≈ ‘∆ È‘∆∫
√∆, «¬È∑ª ◊z«‘¡ª Á∆ Ï≈ÏÂÕ ‹Ø«ÂÙ ‚≈. √π«ßÁ ¡‹È≈Â
˘ Ò◊Á≈ ‘∆ È‘∆∫ √∆ «’ ËÂ∆ Ú∆ ◊z«‘ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ
«¬√∂ ¡«◊¡≈È Á∂ ¡≈ÒÓ «Úæ⁄ ¿π‘ ËÂ∆ ◊z«‘ ˘ ‹≈‰
‘∆ È‘∆∫ √«’¡≈Õ Á± Á∂ ◊z«‘¡ª Á∆ Ï≈Ï ¿π‘ ¿πÚ∂∫ ‘∆
¡‰‹≈‰ √∆Õ
¡π‰, Úπ‰ ¡≈«Á Ȫ Íπ≈‰∂ È‘∆∫, √◊Ø∫ «¬‘ Ï‘πÂ
È∂ÛÒ∂ ̱’≈Ò «Úæ⁄ æ÷∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ Ô±∂È√ ˘ AGHA ¬∆:
«Úæ⁄ √ «ÚÒ∆¡Ó ‘Ù∂Ò È∂, ÈÀÍ«⁄¿±È ˘ AHDF «Úæ⁄
‹∂.√∆. ¡À‚Ó√ Â∂ Ò∂Ï∂«¡ È∂ ¡Â∂ ÍÒ±‡Ø ˘ AIC@ «Úæ⁄
‡ΩÓ Ï≈¯ È∂ ıØ«‹¡≈ √∆Õ Ì≈Â∆ ‹Ø«ÂÙ∆¡ª È∂ «¬È∑ª ˘
¡π‰ Â∂ Úπ‰ Ȫ Á∂ ’∂ «¬‘ ÍzÌ≈Ú Á∂‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ
’∆Â∆ ˛ «’ ¿π‘ «¬È∑ª ◊z«‘¡ª ˘ Í«‘Òª ‘∆ ‹≈‰Á∂
√È ‹Á«’ ¡√Ò∆¡Â «¬‘ ˛ «’ «¬È∑ª È≈Ó Ú≈Ò≈
’ج∆ Ú∆ ◊z«‘ «’√∂ Ú∆ Íz≈⁄∆È, «¬æÊØ∫ Âæ’ «’ «’√∂
ÓæË’≈Ò∆ ◊zßÊ «Úæ⁄ Ú∆ È‘∆∫ «ÓÒÁ≈Õ √ÍÙ‡ ˛ «’
‹Ø«ÂÙ Ò¬∆ «¬‘ ◊z«‘ ¡«◊¡≈ ‘ÈÕ ¿π√ Á∂ «◊¡≈È
ı∂Â ÂØ∫ Í∑∂ Á∆ ⁄∆˜ ‘ÈÕ
◊z«‘¡ª Á≈ ÍzÌ≈Ú : ‘π‰ √π¡≈Ò «¬‘ ÍÀÁ≈
‘πßÁ≈ ˛ «’ ’∆ «’√∂ ÏßÁ∂ Á∂ ‹ÈÓ Á∂ √Ó∂∫ Á∂ ◊z«‘¡ª Á∆
√«ÊÂ∆ ‹ª ◊Â∆ Á∂ ¡Èπ√≈ ¿π√ Á∂ ‹∆ÚÈ Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈
ÍzÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ‹Ø«ÂÙ ¡Èπ√≈: ‘ª, ÍÀ∫Á≈ ˛ Í ‹Á
‹Ø«ÂÙ Á∂ ◊z«‘ ‘∆ ¡√Ò∆ È‘∆∫Õ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄Ø∫ D ◊z«‘ ª
È’Ò∆ ‘È Âª «Î ¿πÈ∑ª Á∂ ÍzÌ≈Ú ÍÀ‰ Â∂ ¿πÈ∑ª Ï≈ÏÂ
’∆Â∂ ‹ªÁ∂ Á≈¡Ú∂ «’Ú∂∫ √æ⁄ ‘Ø √’Á∂ ‘È?
«‹√ Ïæ⁄∂ ˘ ¡√∆∫ B+B Á≈ ‹ØÛ C «√÷≈™Á∂ ‘ª
«Î ¿π√ Á≈ «‘√≈Ï-«’Â≈Ï «’Ú∂∫ ·∆’ ‘Ø √’Á≈ ˛?
«Ú«◊¡≈È √≈˘ Á√Á≈ ˛ «’ ‹∂’ ◊z«‘¡ª
Á≈ ÍzÌ≈Ú ÍÚ∂◊≈ ª ¿π‘ √Ó±‘’ ±Í «Úæ⁄ ‘∆ ÍÚ∂◊≈
È≈ «’ «’√∂ Á∂ ‹ÈÓ Á∂ √Ó∂∫ Á∂ ◊z«‘¡ª Á∆ ◊Â∆ ‹ª
√«ÊÂ∆ Á∂ ¡Èπ√≈Õ Úæ÷-Úæ÷ Ïß«Á¡ª Â∂ Úæ÷-Úæ÷ ÍÚ∂◊≈Õ
‹Ø«ÂÙ Á∂ ¡Èπ√≈ ◊z«‘ ÓßÈ∂ ◊¬∂ √±‹ Á∆ ¿πÁ≈‘‰ ‘∆
ÒÀ ÒÚØ: ’∆ ¿π√ Á∆ ËπæÍ ¿π√ ÏßÁ∂ ˘ ‹±È Á∂ Ó‘∆È∂ «Úæ⁄
26
 www.tarksheel.org
‹ÁØ∫ ◊Ó ÒØ¡ª Úˆ ‘∆¡ª ‘؉, ÁπÍ«‘ Á∂ AB-A
Ú‹∂ ·ß‚’ ÍzÁ≈È ’∂◊∆, «‹√ Á∂ ¿π‘ ‹Ø«ÂÙ ¡Èπ√≈
¡Èπ’±Ò ‘ØÚ∂◊≈? ‹ª ’∆ ¿π√ Á∆ ËπæÍ ¿π√ ÏßÁ∂ ˘ Á√ßÏ-
‹ÈÚ∆ Á∂ Ó‘∆È∂ «Úæ⁄ ◊Ó∆ È≈Ò Í√∆È≈ «Ò¡≈Ú∂◊∆,
«‹√ Á∂ ¿π‘ ‹Ø«ÂÙ ¡Èπ√≈ «ÚÍ∆ ‘ØÚ∂◊≈Õ ¡√∆∫
‹≈‰Á∂ ‘ª «’ √±‹ ¡«‹‘≈ ‘«◊˜ È‘∆∫ ’ √’Á≈
«’™«’ ¿π√ Á∆ ◊Ó∆, ËπæÍ ¡≈«Á ¿π√ ÏßÁ∂ Á∂ ‹ÈÓ
√Ó∂∫ Á∂ ◊z«‘¡ª ÂØ∫ ÍzÌ≈«Ú ȑ∆∫ ‘πßÁ∂Õ ¿π‘ √Ì ’πfi
«ÈÍæı Â∂ ¿πÁ≈√∆È ⁄ÒÁ≈ ˛Õ ¿π√ Á≈ √≈‚∂ «ÚÙÚ≈√ª,
¡ßË«ÚÙÚ≈√ª ‹ª ‹Ø«ÂÙ Á∂ ◊zßʪ ÂØ∫ ’πfi Ú∆ ÒÀ‰≈ Á∂‰≈
È‘∆∫ ‘πßÁ≈Õ «’√∂ Ú∆ ͪ‚∂, ÍπØ«‘ Á∆ Íz≈ÊÈ≈, «’√∂
‹Ø«ÂÙ∆ ‹ª ‹Ø«ÂÙ Á∂ ◊zßÊ Á∂ ’ÊÈ ¡Èπ√≈ ’ج∆ ÍÁ≈Ê
¡≈͉≈ ◊π‰, √πÌ≈¡ ¡≈«Á ’Á∂ È‘∆∫ ÏÁÒÁ≈Õ «¬√∂
’’∂ ª Ì≈ √Úæ◊ È∂ «’‘≈ ˛ «’ «’√∂ ◊zßÊ Á∂ ⁄‰‘≈∂
Á∂ ¡Èπ√≈ ’ج∆ ÍÁ≈Ê ¡≈͉≈ √πÌ≈¡ (Nature)
È‘∆∫ ÏÁ«Ò¡≈ ’Á≈Õ «¬√∂ Âæ Ê Á∂ Óæ Á ∂ Ș
Ùß’≈⁄≈∆¡≈ «‹‘∂ «Ú¡’Â∆ ˘ Ú∆ ¡≈͉∂ ◊∆Â≈ Ì≈Ù
«Úæ⁄ «¬‘ ’«‘‰ Ò¬∆ Ӌϱ ‘؉≈ «Í¡≈ ˛ «’ ‹∂ A@@
Ú∂Á ÓßÂ Ú∆ ’«‘‰ «’ ¡æ◊ ·ß‚∆ ‘πßÁ∆ ˛ Â∂ ¿π√ È≈Ò
ΩÙÈ∆ È‘∆∫ ‘πßÁ∆ ª Ú∆ ’ج∆ «¬√ ◊æÒ ˘ √‘∆ È‘∆∫
ÓßÈ∂◊≈Õ
ËÂ∆: ’∆ ÍÀª ‘∂· È‘∆∫ ˛?
‹Ø«ÂÙ Á∂ ¡«◊¡≈È Á∆ ‘æÁ ª «¬‘
˛ «’ «¬‘ ¿π√ ◊z«‘ ˘ ◊z«‘¡ª Á∆ «Ò√‡ «Úæ⁄ ‘∆ È‘∆∫
«◊‰Á≈ «‹√ Â∂ ¿π‘ ıπÁ ÷Û∑≈ ˛, ‹Ø«ÂÙ∆ ÷Û∑≈ ˛ Â∂ ¿π‘
ÏßÁ≈ ÷Û∑≈ ˛, «‹√ Á∂ Ì«Úæı ˘ ‹≈‰È Á∂ ¿π‘ Á≈¡Ú∂
’Á≈ ˛, Ó∂∆ Óπ≈Á ËÂ∆ ÂØ∫ ˛Õ ‹∂’ ‹Ø«ÂÙ∆¡ª ÂØ∫
Íπæ¤Ø «’ Ô±∂È√ ¡≈«Á ◊z«‘¡ª Á∂ ÍzÌ≈Ú Á∆ Ï≈ÏÂ
‹Ø«ÂÙ «’Ú∂∫ «‘√≈Ï Ò◊≈™Á≈ ˛, «‹È∑ª Á∆ ‘Ø∫Á ‘∆
‹Ø«ÂÙ∆¡ª ˘ ÍÂ≈ È‘∆∫ √∆ ª ¿π‘ ¡≈ıÁ∂ ‘È «’ ¿π‘
◊z«‘ ËÂ∆ ÂØ∫ Ï‘π Á± ‘È, «¬√ ’’∂ ¿πÈ∑ª Á≈
ÍzÌ≈Ú Ï‘π ÿæ‡ ÍÀ∫Á≈ ˛, Ȫ‘ Á∂ Ï≈ÏÕ «¬√ ’’∂
¿πÈ∑ª ˘ «¬‘ ¤æ‚ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ (‹Ø«ÂÙ ÍzÁ∆Í: ÍøÈ≈ EG)
√≈‚≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ ‹∂ Á± Ú≈Ò∂ ◊z«‘¡ª Á≈
ÍzÌ≈Ú ÿæ‡ ÍÀ∫Á≈ ˛ ª √Ì ÂØ∫ È∂Û∂ Á∂ ◊z«‘ Á≈ ÍzÌ≈Ú
ª √Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ÍÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ËÂ∆, ◊z«‘
¿πµÍ ª ÏßÁ≈ «‘ßÁ≈ ˛, «¬√ Á≈ ÍzÌ≈Ú Âª ‹∂ ◊z«‘¡ª
Á≈ ÍzÌ≈Ú ÏßÁ∂ Á∂ ‹ÈÓ √Ó∂∫ Á∂ ◊z«‘¡ª Á∆ ◊Â∆ Â∂
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
√«ÊÂ∆ Á∂ ¡Èπ√≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, √Ì ÂØ∫ ÚæË ÍÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈
˛, «Î «¬√ ˘ ‹Ø«ÂÙ È∂ ¤æ‚ «’™ «ÁæÂ≈? «¬√ Á≈
¿πµÂ ¡æ‹ Âæ’ ’ج∆ ‹Ø«ÂÙ∆ È‘∆∫ Á∂ √«’¡≈Õ Á¡√Ò
¤æ«‚¡≈ ‹Ø«ÂÙ È∂ «’√∂ Ú∆ ◊z«‘ ˘ È‘∆∫, È≈ Ô±∂È√ ˘,
È≈ ËÂ∆ ˘Õ ¿π√ ˘ ÍÂ≈ ‘∆ È‘∆∫ √∆, «¬È∑ª ◊z«‘¡ª
Á∆ Ï≈ÏÂÕ ‹Ø«ÂÙ ˘ Ò◊Á≈ ‘∆ È‘∆∫ √∆ «’ ËÂ∆ Ú∆
◊z«‘ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ «¬√∂ ¡«◊¡≈È Á∂ ¡≈ÒÓ «Úæ⁄ ¿π‘
ËÂ∆ ◊z«‘ ˘ ‹≈‰ ‘∆ È‘∆∫ √«’¡≈Õ Á± Á∂ ◊z«‘¡ª
Á∆ Ï≈Ï ¿π‘ ¿πÚ∂∫ ‘∆ ¡‰‹≈‰ √∆Õ √Ó≈Ë∆ Ò≈ ’∂
Íz≈Í ’∆Â∂ ◊¬∂ ¡ıΩÂ∆ “«ÁÚÔ «◊¡≈È” Á∆ ‘≈Ò ª
Á∂ıØ: È∂Û∂ Á∂ ◊z«‘ ˘ «¬√ ’’∂ È‘∆∫ ‹≈‰ √«’¡≈ «’
¿π‘ È∂Û∂ ˛ Â∂ Á± Á∂ ◊z«‘¡ª ˘ «¬√ ’’∂ È‘∆∫ ‹≈‰
√«’¡≈ «’ ¿π‘ Á± ‘ÈÕ ‹∂ «¬‘ «◊¡≈È ‘∆ È‘∆∫ √◊Ø∫
“«ÁÚÔ «◊¡≈È” ˛ ª ¡«◊¡≈È «’√ ˘ ’«‘ßÁ∂ ‘È?
‹Ø«ÂÙ Á∆ ‘≈Ò ª ’‘≈‰∆ «Ú⁄Ò∂ ¿π√ ÏßÁ∂
Ú◊∆ ˛ ‹Ø ÈÁ∆ Í≈ ’È ¿πÍß ¡≈͉∂ AB Ïß«Á¡ª
Á∂ ‹Ê∂ ˘ ‹Á «◊‰∂ ª AA Âæ’ ‘∆ Í‘πß⁄∂ Í ‹Á ’ØÒØ∫
Á∆ ‹ªÁ∂ «’√∂ «√¡≈‰∂ È∂ ”’æÒ∂-”’æÒ∂ Á∂ ‹πæÂ∆ Ó≈ ’∂
«◊«‰¡≈ ª ¿π‘ AB ‘∆ «√æË ‘ج∂ √ÈÕ «‹Ú∂∫ ’‘≈‰∆
«Ú⁄Ò≈ ÏßÁ≈ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ È‘∆∫ √∆ «◊‰Á≈ ¿π√∂
Â∑ª ‹Ø«ÂÙ Ú∆ ¿π√ ◊z«‘ ˘ È‘∆∫ «◊‰Á≈ «‹√ Â∂ ¿π‘
¡≈Í ÷Û∑≈ ˛Õ ’‘≈‰∆ Ú≈Ò∂ Â∆’∂ È≈Ò ‘∆ Ù≈«¬Á «¬√
˘ «¬√ ◊z«‘ Ï≈Ï ⁄ß◊∆ Â∑ª ÍÂ≈ Òæ◊ √’Á≈ ˛Õ
≈Ù∆¡ª:
æÊ √±‹ Á≈!
‹Ø«ÂÙ Á≈ Á±‹≈ Óπæı √≈ËÈ ˛: ≈Ù∆¡ªÕ «¬‘
≈Ù∆¡ª √≈‚∂ ¿πȪ∑ «Ù∆¡ª-ÓπÈ∆¡ª Á∆ Á∂‰ È‘∆∫ ‘È,
«‹È∑ª Á∆ Íz√Ù ß ≈ ’«Á¡ª È≈ ‹Ø«ÂÙ∆ Ê’Á∂ ‘È Â∂ È≈
Á±√∂ ̱’≈ÒÚ≈Á∆Õ «¬‘ ª ÔÚÈ≈ Ì≈Ú Ô±È≈È∆¡ª ÂØ∫
¿πË≈ Ò¬∆¡ª ◊¬∆¡ª ⁄∆˜ª ‘ÈÕ «¬√ ’’∂ Ú≈‘«Ó«‘
(ADHF¬∆:) È∂ √ß√«¥Â «Úæ⁄ ⁄∂ ¡≈͉∂ ◊ßÊz “Ïz‘Á ‹≈Â’”
«Úæ⁄ «¬È∑ª ≈Ù∆¡ª Á∂ Ó∂ı ¡≈«Á Ȫ È‘∆∫ «Ò÷∂ √◊Ø∫ «¥¡,
Â≈Úπ∆ ¡≈«Á Ô±È≈È∆ Ȫ «Òı∂ √ÈÕ «¬√∂ ’’∂ Ùß’ Ï≈Ò
«¥ÙÈ Á∆’«Ù È∂ ¡≈͉∂ ◊zÊ ß Ì≈Â∆Ô ‹Ø«ÂÙ (Íø.FFG)
«Úæ⁄ «’‘≈ ˛ «’ ≈Ù∆¡ª Á∆ Ï≈Ï «‹√ Â∑ª Íæ¤Ó Á∂
Íπ≈‰ª «Úæ⁄ ’‘≈‰∆¡ª «ÓÒÁ∆¡ª ‘È, √≈‚∂ Ì≈Â∆ Íπ≈‰ª
«Úæ⁄ È‘∆∫ «ÓÒÁ∆¡ªÕ Á∆’«Ù È∂ «¬‘ Ú∆ «’‘≈ ˛ «’
Ú≈‘«Ó«‘ È∂ ≈Ù∆¡ª Á∆ Ï≈Ï ‹Ø Ï⁄È «Òı∂ ‘È,
27
 www.tarksheel.org
¿π‘ «Ù∆¡ª ÓπÈ∆¡ª Á∂ È‘∆∫ √◊Ø∫ Ô±È≈È∆¡ª Á∂ ‘ÈÕ
≈Ù∆¡ª ’∆ ‘È?
“‹Ø«ÂÙ ÍzÁ∆Í” ◊zßÊ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ ¡√Ó≈È
«Úæ⁄ √±‹ «‹√ ≈‘ Â∂ ⁄ÒÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ «Ú÷≈¬∆ «ÁßÁ≈
˛, ¿π√ ≈‘ ˘ “√±‹ Ó≈◊” ‹ª ¥ªÂ∆«Úz ’«‘ßÁ∂
‘ÈÕ «¬√ √±‹ Ó≈◊ ˘ AB «‘æ«√¡ª «Úæ⁄ Úß«‚¡≈
‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ AB «‘æ√∂ ‘∆ AB ≈Ù∆¡ª ¡ıÚ≈™Á∂ ‘ÈÕ
«¬√ ◊zßÊ Á∂ Ò∂ı’ È∂ ‘π«Ù¡≈∆ Ú ’∂ «¬‘ ª ’«‘
«ÁæÂ≈ «’ “«‹√ ≈‘ Â∂ √±‹ ⁄ÒÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ «Á÷≈¬∆
«ÁßÁ≈ ˛” Í ¿π‘ “«Á÷≈¬∆ «ÁßÁ≈” ’«‘ ’∂ Ú∆ ‹Ø«ÂÙ Á∆
ˆÀ «Ú«◊¡≈È’ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ ˘ „’ È‘∆∫ √«’¡≈ Â∂
È≈ ‘∆ ’ج∆ ‘Ø „’ √’Á≈ ˛ «’™«’ ‹Ø«ÂÙ Á≈ √±‹
⁄ÒÁ≈ ˛, ˆÂ∆ ’Á≈ ˛ Â∂ ‹Ø«ÂÙ «Úæ⁄ Á±‹∂ Íz≈⁄∆È
◊zßʪ Á∆ Â∑ª ËÂ∆ ˘ ÷Û∑∆ ¡Â∂ ˆÂ∆ È≈ ’È Ú≈Ò∆
Óß«È¡≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬√∂ ’’∂ ª ‹Ø«ÂÙ Á∂ ◊ßzʪ «Úæ⁄
¡Â∂ √ß√«¥Â Á∂ ‘Ø ◊zßʪ «Úæ⁄ ËÂ∆ Ò¬∆ “¡⁄Ò≈”
ÙÏÁ ˛Õ «‹√ Á≈ Ù≈Ï«Á’ ¡Ê ‘∆ “È≈ ⁄æÒ‰ Ú≈Ò∆”
(¡⁄æÒ) ˛Õ
¿πË √±‹ Á∆ ÙªÂ∆ Ò¬∆, ¿π√ Á∆¡ª ıπÙ∆¡ª
‘≈√Ò ’È Ò¬∆ ‹Ø ÓßÂ ‹Ø«ÂÙ∆ ¿πÍ≈¡ Á∂ ÂΩ Â∂
‹Í‰ Ò¬∆ Á√Á∂ ‘È, ¿π√ «Úæ⁄ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «’
√±‹ G ÿØ«Û¡ª Ú≈Ò∂ Ê Â∂ √Ú≈ ˛Õ ¿π‘ ’ÙÔÍ
«Ù∆ Á≈ ÍπæÂ ˛ Â∂ ¿π√ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ √¯ÀÁ ’ÓÒ Á≈
¯πæÒ ˛Õ «Ë¡≈È ‘∂, √±‹ ˘ ⁄ÒÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ËÂ∆
˘ ¡⁄Ò≈ (√«Ê, È≈ ⁄æÒ‰ Ú≈Ò∆) ÓßÈ ’∂ ◊z«‘¡ª
Á∆¡ª ◊Â∆¡ª √ßÌÚ ‘∆ È‘∆∫ ‘È Â∂ È≈ ‘∆ ¿πÈ∑ª Á∆
«Ú¡≈«÷¡≈ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛ Í ‹Ø«ÂÙ ˘ «¬√ È≈Ò
’∆? ¿π‘ «‹Ú∂∫ Ï≈’∆ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ ¡«◊¡≈È ˘
«◊¡≈È Ï‰≈¬∆ «¯Á≈ ˛, ¿π√∂ Â∑ª Á≈ «¬‘ Ó≈ÓÒ≈
˛Õ
√ß◊ªÁ ’∆ ˛?
√ß◊ªÁ ‹ª √ߥªÂ∆ Á≈ Ì≈Ú √±‹ Á≈ «¬æ’
≈Ù∆ «Úæ⁄Ø∫ Á±√∆ ≈Ù∆ «Úæ⁄ ‹≈‰≈, Ì≈Ú √ß’zÓ‰ ’È≈
˛Õ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «¬æ’ ʪ ÂØ∫ Á±‹∆ ʪ Â∂ ‹≈‰≈Õ √ß◊ªÁ
‘ Á∂√∆ Ó‘∆È∂ Á∆ Í«‘Ò∆ Â∆’ ˛Õ √±‹ Á≈ «¬æ’
≈Ù∆ «Úæ⁄Ø∫ Á±‹∆ ≈Ù∆ «Úæ⁄ ‹≈‰≈ ÓπÛ «¬√∂ ◊æÒ Á∆
ÍzØÛÂ≈ ’Á≈ ˛ «’ ‹Ø«ÂÙ ¡Èπ√≈ √±‹ ˆÂ∆ ’Á≈
˛Õ ¿π√ «Ú⁄≈∂ ˘ «¬æ’ ≈Ù∆ ”⁄Ø∫ Á±‹∆ ≈Ù∆ Âæ’ ‹≈‰
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
«Úæ⁄ «¬æ’ Ó‘∆È≈ Òæ◊ ‹ªÁ≈ ˛Õ ‹ÁØ∫ √±‹ «¬æ’ ≈Ù∆
ÂØ∫ Á±‹∆ ≈Ù∆ «Úæ⁄ ‹ªÁ≈ ˛ ª √ß◊ªÁ ˘ Á≈È-ÍπßÈ,
ͱ‹≈-Í≈· ¡≈«Á ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‹Ø«ÂÙ ÍzÁ∆Í ◊zßÊ
Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ ¡«‹‘≈ «¬√ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛
«’™«’ √ß◊ªÁ «¬æ’ “ÓÈ‘±√ «ÁÈ” ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬‘ ◊zßÊ
Ó’ √’zªÂ∆ Á∆ Á∆ ⁄⁄≈ ’Á∂ ‘ج∂ ’«‘ßÁ≈ ˛ «’
Ó’ √¥ªÂ∆ «¬æ’ ÓÈ‘±√ «ÁÈ ‘πßÁ≈ ˛, «¬√∂ ’’∂ «¬√
«ÁÈ ’ج∆ Ú∆ ÙπÌ ’ßÓ È‘∆∫ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ ’≈‰?
«¬‘ ¡ßË «ÚÙÚ≈√ ˛ «’ √±‹ Ô≈Â≈ ’’∂ ¡≈™Á≈ ˛
Â∂ «¬æ’ ≈Ù∆ ÂØ∫ Á±‹∆ ≈Ù∆ «Úæ⁄ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ ¶Ó∆
Ô≈Â≈ ’’∂ ¿π√ ”⁄ ’¬∆ ÁØÙ ¡≈ ‹ªÁ∂ ‘È Â∂ ¿π‘
¡¤±Â ω ‹ªÁ≈ ˛Õ «Î ¿π√ «ÁÈ Í±‹≈ Í≈· ’’∂,
⁄Û∑≈Ú≈ ⁄Û∑≈ ’∂ Â∂ ÓßÂ ¡≈«Á ÍÛ∑-√π‰ ’∂ ¿π√ ˘
“Í«ÚæÂ” ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «‹Ú∂∫ «’ ’πfi Á‘≈’∂ Í«‘Òª
Ï≈‘Ø∫ ÿ ÍÂ∂ ¤Ø‡∂ Ïæ«⁄¡ª ˘ Í≈‰∆ Á≈ «¤æ‡≈ Ó≈ ’∂
Í«‘Òª ÙπæË ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ √∆ Â∂ «Î ¿πÈ∑ª ˘ ÿª ”⁄
ÍzÚ∂Ù ’È Á∆ ¡≈«◊¡≈ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ √∆Õ
Ó’ √¥ªÂ∆ Ú≈Ò∂ «ÁÈ √±‹ “¿πµÂ≈«¬‰”
‘πßÁ≈ ˛Õ ¡«‹‘≈ Ì≈Â∆ ‹Ø«ÂÙ Á≈ ’«‘‰≈ ˛Õ ¿πÂ≈«¬‰
ÂØ∫ Ì≈Ú ˛, √±‹ Á≈ ¿πµÂÁ∆ Â¯ ÂπÈ≈Õ «¬√ ÂØ∫
¿πÒ‡ Á’«Ù‰≈¡≈«¬È ‘πßÁ≈ ˛ ‹ÁØ∫ √±‹ Áæ÷‰ Á∆
Â¯ ÂπÁ≈ ˛Õ ‹Ø«ÂÙ È∂ ¿πÂ≈«¬‰ Á∆ Ï‘π ӫ‘Ó≈
◊≈¬∆ ˛, ‹Ø «‘ßÁ± ËÓ ◊zßʪ «Úæ⁄ Ú∆ √Ú∆’≈ ’∆Â∆
◊¬∆ ˛Õ «‹√ ÂØ∫ «¬‘ «√æË ‘πßÁ≈ ˛ «’ «‘ßÁ± ËÓ Ú∆ Â∂
‹Ø«ÂÙ Ú∆ «¬√ ˆÀ «Ú«◊¡≈È’ ◊æÒ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√
’Á∂ ‘È «’ √±‹ F Ó‘∆È∂ ¿πµÂ ÚæÒ ˘ ◊Â∆ ’Á≈
˛ Â∂ F Ó‘∆È∂ Áæ÷‰ ÚæÒ ˘ Í ◊Â∆ ËÂ∆ Á∆ ˛ È≈
«’ √±‹ Á∆Õ c IHEEE-C@GBA
Âπ‘≈‚∂ «Úæ⁄Ø∫ «‹‘Û∂ «¬‘ ’«‘ßÁ∂ ‘È «’ √≈˘ √Ì
’πfi ‹≈‰È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, ¿π‘ ·∆’ ‘ÈÕ √≈˘
¡≈͉∂ ¡ßÁ Â’ Á∆ ÓÙ≈Ò ΩÙÈ ’È∆
⁄≈‘∆Á∆ ˛ ª ‹Ø ‘È∂∂ «Úæ⁄ ̇’ ‘∂ ÒØ’ √≈˘
Á∂ı √’‰, √≈‚∂ ’ØÒ ‘ ◊æÒ Á≈ ı≈ Â∂ √æ⁄≈
‹Ú≈Ï ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ √≈˘ √≈∂ √æ⁄ Â∂ fi±·
Á≈ ÍÂ≈ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
ÓÀ’«√Ó ◊Ø’∆
28
 www.tarksheel.org
«√ßÿ≈ÚÒØ’È
«ÓÃÂ’ √∆ Â∂ ÷Ø‹ ’≈‹
Â’Ù∆ÒÂ≈ Á≈ ¡Ê ’ج∆ «Ú⁄≈Ë≈≈ È‘∆∫Õ ÒØ’ª ˘ «¬º’ ‘ºÁ º’ ÍÃÃ∂ ’∂ ¡Â∂
«¬‘ «¬º’ „≥◊ ‘À ‹Ø ÓÈ∞º÷∆ «Ú⁄≈Ë≈≈ ˘ «È÷≈È ¡Â∂ √≈˪ Á∂ √≈¬∂ «Ú⁄Ø∫ ’º„ ’∂ ‚≈’‡∆
‘Ì‹È ´«Ë¡≈‰≈
√∞¡≈È Á≈ √≈ËÈ Ï‰Á≈ ‘ÀÕ Â’Ù∆ÒÂ≈ Á≈ ¡≈Ë≈ «¬Ò≈‹ ÚºÒ Íë∂  ’È, «Ò÷‰ ÏØÒ‰
ÁÒ∆Ò ‘À ‹Ø ¡º‹ Ú∆ √‘∆ „≥◊ È≈Ò «Ú«◊¡≈È’ Á∆ ¡≈˜≈Á∆ Ú◊∂ ‹Ó‘±∆ Ó√«Ò¡ª ¿∞ºÍ √ªfi∂ √≥ÿÙ
«Ú⁄≈Ë≈≈ ˘ √Ê≈Í ’È Á≈ √≈ËÈ Ï‰ ‘∆ ‘À Ò≈ÓÏºË ’È ¡≈«Á ¡È∂’ª «◊‰ÈÔØ◊ ÍÃ≈ÍÂ∆¡ª ‘ÈÕ
¡Â∂ ωÁ∆ ‘∂◊∆Õ ¿∞ºÊ∂ ¡«Ë¡≈ÂÓÚ≈Á∆ √Ø⁄ Ú∆ «¬√ ‹Ø √≈‚∂ ¡º◊ Úˉ Ò¬∆ ¿∞ÂÙ≈‘ Á≈ √ØÓ≈ ‘ÈÕ
„≥◊ ˘ ¡≈͉∆¡ª ◊À «Ú«◊¡≈È’ ¡Â∂ ◊À ÍÃÓ≈«‰Â «¬‘Ȫ ’≈‹ª Á≈ ‘∆ «¬º’ «‘º√≈ «ÓÃÂ’ √∆ª
ÁÒ∆Òª ≈‘∆∫ ¡≈͉∆ √Ê≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ÚÂÈ Á∂ ÔÂÈ ˘ ÓÀ‚∆’Ò ÷Ø‹ ’≈‹ª Ò¬∆ Á∂‰ √≥Ï≥Ë∆ ¡ÓÒ ‘ÀÕ «¬√
’ ‘∆ ‘ÀÕ ’≈‹ ˘ ¡√∆∫ Ò«‘ Á∂ ÂΩ ”Â∂ Ó∞º„Ò≈ √‘≈≈ «’¿∞∫
Â’Ù∆ÒÂ≈ Á≈ «¬«Â‘≈√ ÓÈ∞º÷∆ √º«Ì¡Â≈ «ÁºÂ≈? «’¿∞∫«’ «¬√ ’≈‹ Á∂ «√∂ ⁄Û∑È È≈Ò ÁØ
«‹≥È∑ª ‘∆ Í∞≈‰≈ ‘ÀÕ ¡º‹ Á∞È∆¡ª Ì Á∂ Ó∞Ò’ª ¡≥Á «’√Ó Á∂ ¡ÓÒ Ú≈ÍÁ∂ ‘È «’ ÓÈ ¿∞Í≥ ’∆Â∂
Ò≈◊± √≥ √ ’≈ª ¡Â∂ ’≈˘Èª ˘ ÒØ ’ ÒØ Û ª ¡Â∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ «’«¡≈ ’ÃÓ ÂØ∫ ¤∞‡’≈≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¡≈Ó
«Ú«◊¡≈È’ √Ø⁄ ¡È∞√≈ ω≈¿∞‰≈ Â’Ù∆Ò √Ø⁄‰ ÒØ’ª ˘ «¬‘ ÓΩ’≈ ‘∆ È‘∆∫ «ÓÒÁ≈ «’ ¿∞‘ «ÓÃÂ’ √∆
„≥◊ ≈‘∆ ‘∆ √≥ÌÚ √∆ ¡Â∂ ‘ÀÕ «¬√∂ ’’∂ Ì≈ ¡≥Á ˘ ÿ ÂØ∫ ÙÓÙ≈È Âº’ «Ò‹≈‰ Ò¬∆, ؉-Ë؉, È‘≈ ’∂
Ú∆ Â’Ù∆ÒÂ≈ Á≈ ¡ÓÒ Ï‘∞ Í∞≈‰≈ ‘ÀÕ Í Ï‘∞ ͫںÂ ’È, ÿÛ≈ Ì≥ȉ, ÓºÊ≈ ‡∂’‰, Ó±≥‘ ˘ «ÿ˙
Ú≈ ‘ج∂ «Ú⁄≈Ë≈’ «Ú’≈√ ˘ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ ¡≥Á Ò≈¿∞‰ ¡Â∂ √Ú◊ ”⁄ Á≈÷Ò∂ Ò¬∆ Ú≈-Ú≈ ¡Á≈√ª
¡«Ë¡≈ÂÓÚ≈Á∆ «Ú’≈√ ÚºÒØ∫ „≈‘∂ ‹≈‰ ’’∂ ÷Ø‹∆ ’È Ú◊∆¡ª ±Û∆¡ª ÂØ∫ Ï⁄ √’‰Õ ◊À-Ú≈«¬Â∆
«ÏÂ∆ Á∆ ʪ ◊∞Ò≈Ó ¡Â∂ «Í¤Òº◊ «ÏÂ∆ √≈‚∂ √Ó≈‹ ¡Â∂ ÈÚ∂ ∫ ∞ fi ≈È Á∆ Ú≈Ú≈Â≈, Ò≈¬∆-Òº ◊ ¡Â∂
«Ú⁄ ÚË∂∂ Ì≈± ‘ÀÕ «¬√∂ ÒØÛ «Ú⁄Ø∫ ‘∆ Í≥‹≈Ï ¡≥Á «Í¤≈÷Û∆ ÓȪ Ò¬∆ ÍÃ∂È≈ ω∂◊∆Õ
ÒØ ’ ª Á≈ Ș∆¡≈ «Ú«◊¡≈È’ ¡Â∂ «ÏÂ∆ ÷Ø ‹ ∆ Á±‹≈ Ó‘ºÂÚͱÈ È∞’Â≈ «¬‘ ‘À «’ «¬√ Â∑ª
ω≈¿∞∫‰ Ò¬∆ Â’Ù∆Ò √Ø⁄‰ „≥◊ ≈‘∆ ÍÃ⁄≈ ÍÃ√≈ Á∂ Á∞º÷ª Â∂ ÓΩ ˘ Ì≈‰≈ Ó≥È ’∂ Â∂ ºÏ Á∆ ‹≈ √Ófi ’∂
’’∂, «Í¤Ò∂ BE √≈Òª ÂØ∫ Â’Ù∆Ò √∞√≈«¬‡∆ Í≥‹≈Ï ⁄∞ºÍ ’ ‹≈‰≈ ‘∆ Ì≈± √≥√’≈ ‘ÀÕ Ú∂Ò≈ «Ú‘≈ ⁄∞º’≈
√◊Ó ⁄ºÒ∆ ¡≈ ‘∆ ‘ÀÕ ¡≈͉∂ «¬√ ¡√∂ «Ú⁄ «¬‘ «Ú⁄≈ ◊∆Ï ¡Â∂ Á∞÷∆ ÒØ’ª ˘ «˜¡≈Á≈ ∞¡≈¿∞∫‰,
«Ú«◊¡≈È ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú ‘Ø ’∂ ¡≈¬∂ ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ª ˘ Á∞º÷ Í‘∞≥⁄≈¿∞‰ Â∂ ¡≈«Ê’ È∞’√≈È ’È Á≈ ¡Ë≈
ÍÃ⁄≈È ¡Â∂ √Ê≈«Í ’È, Í∞≈‰∂ √≥√’≈ª ˘ ÂØÛÈ Ï‰Á≈ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ √≥√’≈ª Â∂ Ë≈«Ó’ √Ó≈◊Óª È≈Ò
Ò¬∆ ¿∞√ ’ØÒ √Óª Ï‘∞ ÊØÛ∑≈ √∆ Í «Î Ú∆ √∞√≈«¬‡∆ ÓΩ Â∂ Á∞º÷ª Á∂ ¡√Ò∆ ’≈Ȫ ˘ ¤∞Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
È∂ «¬‘Ȫ ’≥Óª «Ú⁄ «◊‰ÈÔØ◊ √ÎÒÂ≈ ‘≈«√Ò ’∆Â∆ «¬√ Á∂ ¿∞Ò‡, √Ø◊ √Ó≈◊Óª «Ú⁄, ÓΩ Á∂ √‘∆ ’≈Ȫ,
‘ÀÕ Í ÈÚ∆¡ª Â’È∆’ª ¡Â∂ «¬ÈÎÓ∂ÙÈ ‡À’È≈ÒØ‹∆ ‹∆ÚÈ Á∂ ÓÈØʪ Á∂ ⁄⁄∂ È≈Ò ÒØ’ª ”⁄ ‹≈◊±’Â≈
Á∆ ÚÂØ∫ ’’∂ «ÚÒº÷‰ Â∂˜∆ ÍÀÁ≈ ’È Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ ¡≈¿∞∫Á∆ ‘À ¡Â∂ Á∞º÷ª Á∂ ’≈Ȫ «Ú∞ºË √≥ÿÙ ’È Á∆
«‹√ Ò¬∆ ÈΩ ‹ Ú≈Ȫ Â∂ Íà  ∆Ϻ Ë ÓÈ «Ú«◊¡≈È’ ‹≈◊ Òº◊Á∆ ‘ÀÕ ÌØ◊ª ”Â∂ ÍÃ⁄≈’ª ÚºÒØ∫ ¡◊Ò∂ «Í¤Ò∂
«Ú⁄≈Ë≈≈ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Ú⁄ ÚºË √≈Ê’ ‘Ø √’Á∂ ‹ÈÓ Á∆¡ª ÍÃ⁄≈∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª «ÓÊ≈‘≈√’ ÿ‡È≈Úª
‘ÈÕ ¡≈͉≈ ÍÃÌ≈Ú ÚË≈ ’∂ ¡≥Ë «ÚÙÚ≈√∆ ÒØ’ª ˘ Á≈ ÍÁ≈ Î≈Ù ‘∞≥Á≈ ‘À, ÷⁄≈ Ï⁄Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Á∂ È≈Ò
⁄À«Ò≥‹ ’È, ◊ÀÏ∆ Ù’Â∆¡ª ÚºÒØ∫ ’∆Â∆¡ª, √Ófi∆¡ª ‘∆ «ÓÃÂ’ª Á∆¡ª ¡º÷ª ¡Â∂ ‘Ø ¡≥◊ ÒØÛÚ≥Áª Á∂ ’≥Ó
‹ªÁ∆¡ª ◊À «Ú«◊¡≈È’ ÿ‡È≈Úª ˘ È«‹º·‰ ¡Â∂ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ÒØ’-ͺ÷∆ ’≈‹ «Ú⁄ «‹≥È∆ ÒØ’ª
¿∞‘Ȫ Á≈ ÍÁ≈ Î≈Ù ’’∂ ÈºÊ Í≈¿∞‰ º’, ÓÈØØ◊∆ Á∆ ÙÓ±Ò∆¡Â ÚË∂◊∆, Â’Ù∆Òª Á≈ ÍÃÌ≈Ú Â∂ ÿ∂≈
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I 29
 www.tarksheel.org
ÚËÁ≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
Ì≈Ú∂∫ «’ ¿∞ÍØ’Â ’≈‹, «√‘ «ÚÌ≈◊ ¡Â∂
¿∞√ ˘ ⁄Ò≈¿∞‰ Ú≈Ò∆¡ª √’≈ª Á≈ ωÁ≈ ‘À, Í
¡≥◊∂˜ª Á∂ ⁄Ò∂ ‹≈‰ Á∂ F@ √≈Òª Ï≈¡Á Ú∆ √≈‚∆¡ª
√’≈ª ‚≈’‡∆ ˘ ÒØ’ √∂Ú≈ Á≈ ¡Á≈≈ È‘∆∫ ω≈
√’∆¡ªÕ ¡«‹‘∆ ‘≈Ò «Úº⁄ ÒØ’ª ˘ Â’Ù∆Ò √∞√≈«¬‡∆
Í≥‹≈Ï («‹:) ÚºÒØ∫ √∞√≈«¬‡∆ Á∂ ÍÃË≈È ÙÃ∆ «’ÃÙÈ
Ï◊≈Û∆ Á≈ «ÓÃÂ’ √∆ ÷Ø‹ ’≈‹ª Ò¬∆ Á∂ ’∂ Ù∞±
’∆Â∆ Ó∞«‘≥Ó Á∆ ÒØÛ ¡Â∂ √≈«Ê’Â≈ √Ófi≈¿∞∫‰≈ ‘Ø
Ú∆ √‘≈¬∆ ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬√ ‘≈Ò ”⁄ √≈˘ √’≈ Á∂ ÒØ’
«ÚØË∆ «Èº‹∆’È Á∂ ÎÀ√«Ò¡ª Á≈ √≈«Ê’ Â≈’ª
È≈Ò Ò ’∂ «ÚØ Ë ’È ¡Â∂ ¡≈͉∆ Ó∞ « ‘≥ Ó ”⁄
Ò◊≈Â≈Â≈ ¡Â∂ «¬’√≈Â≈ «Ò¡≈¿π‰ ÚºÒ ÚºËÁ∂
«‘‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ
Â’Ù∆Òª ÚºÒØ∫ Ù∞± ’∆Â∆ «¬‘ Ó∞«‘≥Ó ‘≈Òª
Á∆ ÒØÛ ¡Â∂ ÒØ’ «‘ºÂª Á∂ ¡È∞√≈∆ ‘ÀÕ ¡√∆∫ «¬‘ Ú∆
√ÓfiÁ∂ ‘ª «’ «ÓÃÂ’ √∆ª ˘ ÷ÂÓ ’È ‹ª √ÈÓ≈È
√«‘ ȫ‹º·‰ Ò¬∆ «¬«Â‘≈√ ¡≥Á Úº÷ Úº÷ ÁΩ≈ ¡Â∂
Úº÷ Úº÷ ‘≈Òª ”⁄, ‹≥◊Ò∆ ‹≈ÈÚª Úª◊ ¡≈͉∂
√≈Ê∆¡ª ˘ ’∞ÁÂ∆ „≥◊ È≈Ò È«‹º·∂ ‹≈‰ Ò¬∆ ¤º‚
«ÁºÂ∂ ‹≈‰ ÂØ∫ ÒÀ ’∂, ËÂ∆ ”⁄ ÁºÏ‰, Í≈‰∆ ”⁄ Ú‘≈¿∞∫‰
¡Â∂ ¡◊È∆ ˘ Ì∂‡ ’È Âº’ ¡È∂’ª „≥◊ ¡Í‰≈¬∂
‹ªÁ∂ ‘∂ ‘ÈÕ ‹∂ «¬‘Ȫ ˘ ¡√∆∫ ÷Ø‹∆ «ÏÂ∆ ≈‘∆∫
Á∂÷ª◊∂ ª «¬‘ √Ó∂∫ ¡Â∂ √Ê≈È ¡È∞√≈ ÏÁÒ∆¡ª
‘≈Òª ”⁄ ÏÁÒ ’∂ ¡Í‰≈¬∂ „≥◊ ‘È Í √≈‚≈ ¡≥Ë
«ÚÙÚ≈√∆ Í∞‹≈∆ ÂÏ’≈ ¡Â∂ ¡«Ë¡≈ÂÓÚ≈Á∆ √Ø⁄
«¬‘Ȫ ÏÁÒÁ∂ ‘∂ „≥◊ª ˘ √«Ê ω≈ ’∂ Úº÷ Úº÷
‹≈ª ¡Â∂ ËÓª È≈Ò ‹ØÛÁ∂ «‘≥Á∂ ‘ÈÕ «‹√ ≈‘∆
ÒØ’ª ¡≥Á ‚ ÍÀÁ≈ ’’∂ ͱ‹≈ Í≈· ≈‘∆∫ ¡≈͉∆
Ò∞ º ‡ ˘ √Ê≈¬∆ ω≈¿∞ ∫ Á∂ ‘ÈÕ ¡º ‹ Ú∆ ËÂ∆ ”⁄
Á¯È≈¿∞∫‰ Ò¬∆ ‹◊∑≈ Á∆ Â≥◊∆, Í≈‰∆ ”⁄ Ú‘≈¿∞∫‰
È≈Ò Í≈‰∆ Á≈ ÍÃÁ±Ù‰, ‘Ú≈ ”⁄ ‹Ò≈¿∞‰ È≈Ò ‘Ú≈
Á≈ ÍÃÁ±Ù‰ ¡≈«Á, „≥◊ª ˘ ⁄ºÒÁ≈ º÷‰ ”⁄ Ó∞Ù’Òª
«Á÷≈¬∆ Á∂ ‘∆¡ª ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫ «ÏÈ≈ «¬‘Ȫ „≥◊ª
¿∞ºÍ Í∞‹≈∆ Ú◊ Á∆ √Á≈∆ ’’∂ «¬‘ √Óª Á≈
«ÁÈØ «ÁÈ Ó«‘≥◊∆¡ª ‘ج∆ ‹≈‰≈ Ú∆ √Ó≈‹ (÷≈√ ’’∂
◊∆Ï ÒØ’ª) Ò¬∆ √Óº«√¡≈ ‘ÀÕ «¬√ ÒØÛ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆
Ò¬∆ Â’Ù∆Ò Ò◊≈Â≈ ¡Â∂ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «¬‘Ȫ √≥√’≈ª
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
ÂØ∫ Ï◊≈Ú ’È Â∂ ÈÚ∂∫ √Ê≈Í ’È Ò¬∆ √◊Ó
‘ÈÕ √≈‚∂ √Ó≈‹ ”⁄ ‹ÁØ∫ Ú≈-Ú≈ ¡«‹‘≈ ¡ÓÒ ¡Â∂
√≥ÿÙ Ú≈Í∂◊≈ ª ÒØ’ª Ò¬∆ «√º«÷¡≈-Á≈«¬’ ¡Â∂
ÍÃ∂È≈ √ÃØ ‘ØÚ∂◊≈Õ ÒØ’ª Á∆¡ª ¡≈Áª ˘ ÏÁÒ‰
≈‘∆∫ √Ó≈‹ Á∂ √≥√’≈ª ˘ ÏÁÒ’∂ √Ó∂∫ ¡Â∂ ‘≈Òª Á∂
¡È∞√≈ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¿∞∫‹ ª √≈‚∂ ◊Ó∆ ¡Â∂
÷∞Ù∆ Á∂ √≥√’≈ ‘˜≈ √≈Ò Í∞≈‰∂ ‘ÈÕ ¡º‹ Á∂ ÍÀ√∂ Á∂
Ô∞º◊ «Ú⁄ Í∞‹≈∆ Ú◊ È∂ Ú∆ «¬‘Ȫ ˘ ‘Ø Í∞º·≈ ◊∂Û
«Á≥«Á¡ª ÒØ’ Òº«‹¡≈ ¡Â∂ «Á÷≈Ú∂ Á≈ ÓπÒ≥Ó≈ ⁄Û∑≈ ’∂
ÚºË ÷⁄∆Ò≈ ¡Â∂ ‚≈¿∞∫‰≈ ω≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ «‹√ Á≈
¡º‹ «¬º’Ø ‘ºÒ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ ◊À «Ú«◊¡≈È’ ¡Â∂ ÒØ’
ÒØÛª «ÚØË∆, √Óª ¡Â∂ √≥√’≈ª ÂØ∫ Ï◊≈Ú ‹ª
Ï◊≈ÚÂ ÚºÒ Úˉ Á≈ ¡ÓÒÕ Â’Ù∆Òª ÚºÒØ∫ «ÓÃÂ’
√∆ ÷Ø‹ ’≈‹ª Ò¬∆ Á∂‰ Á≈ ¡ÓÒ, Ú∂Ò≈ «Ú‘≈ ⁄∞º’∂
√≥√’≈ª ÂØ∫ Ï◊≈Ú Á≈ ¡ÓÒ ‘∆ ‘ÀÕ ¡º‹ «¬‘ ’≈‹
Ú’Â∆ ÂΩ ”Â∂ √≈‚≈ √‘≈«¬’ ‘À, Í √Ó∂∫ ¡È∞√≈ «¬‘
ÏÁÒ Ú∆ √’Á≈ ‘ÀÕ
«¬√ Ï≈∂ Ò∞ « Ë¡≈‰≈ Ô± « ȇ Á≈ ‹Ï≈
ÚȉÔØ◊ ‘ÀÕ ’ج∆ √Óª √∆ ‹ÁØ∫ ‚∆.¡ÀÓ.√∆. ‘√ÍÂ≈Ò
Ò∞«Ë¡≈‰≈ Á∂ ¡À‡ØÈÓ∆ «ÚÌ≈◊ ÚºÒØ∫, √±Ï≈ Á¯Â ¡Â∂
√≈‚∂ È≈Ò, √≥Í’ ’’∂ «ÓÃÂ’ √∆ª Á∆ Ó≥◊ ’∆Â∆
◊¬∆ √∆Õ «‹√Á∂ ‘∞≥◊≈∂ Ú‹Ø∫ Â’Ù∆Òª ÚºÒØ∫ ¿∞‘Ȫ ˘
’¬∆ «ÓÃÂ’ √∆ Í‘∞≥⁄≈¬∂ ◊¬∂Õ «‹≥È∑ª Á∂ ÙØ’ √Ó≈◊Ó
¿∞ºÍ Í‘∞≥⁄∂ ‘√ÍÂ≈Ò Á∂ È∞Ó≈«¬≥Á≈ ‚≈’‡ ÚºÒØ∫ «¬‘
‹Ï≈È∆ «ÚÙÚ≈√ Á∞¡≈«¬¡≈ √∆ «’ ‘√ÍÂ≈Ò ˘ «ÓÃÂ’
√∆ Á∂‰ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ Í«Ú≈ ÓÀ∫Ïª ÚºÒØ∫
‘√ÍÂ≈Ò «Ú⁄ «¬Ò≈‹ ’≈¿∞∫‰ ¿∞ºÍ A@% ÷⁄∂ ”⁄
¤Ø‡ «ÁºÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
√Óª Ò≥«ÿ¡≈ ¡Â∂ «¬√∂ ÁΩ≈È Ò∞«Ë¡≈‰≈ ”⁄
T«È¿± ‘ØÓU Ȫ Á∆ √≥√Ê≈ ÷Û∆ ‘ج∆Õ «‹√ ÚºÒØ∫ «ÓÃÂ’
√∆ Á≈È ’È Ò¬∆, √À∫’Û∂ ÒØ’ª Á∆¡ª ÷Ïª ¡÷Ï≈ª
”⁄ ¤ÍÚ≈¬∆¡ªÕ √≈‚∆ ‹≈‰’≈∆ ¡È∞√≈ Ù≈«¬Á ÁØ ’∞
«ÓÃÂ’ √∆ ‘∆ «¬‘Ȫ Á∆ ÍÃ∂È≈ È≈Ò ‘√ÍÂ≈Ò Í‘≥∞⁄∂Õ
«¬º’ ª «¬‘ √≥√Ê≈ ÚºÒØ∫ ÍÃ⁄≈∆ ‹≈ ‘∆ √∆ Á∂‰
Ú≈«Ò¡ª Á∆ √±⁄∆ Á∂ È≈Ò, ¡≥Ë«ÚÙÚ≈√∆ √≥√’≈ª «Ú∞ºË
ÍÃ⁄≈ Ó∞«‘≥Ó Á∆ ÿ≈‡ ‘À Á±√≈ √≈‚≈ ‹Ï≈ Áº√Á≈ ‘À
«’ «’√∂ ÚºÒØ∫ «ÓÃÂ’ √∆ Á∂‰ Ò¬∆ ¡ÀÒ≈È ’È≈ ‘Ø
Ï≈’∆ √¯≈ CC ”Â∂
30
 www.tarksheel.org
G ‹πÒ≈¬∆ √ß√≈ Ú‰Ó‘ª¿πÂ√Ú Â∂
‹ß◊Ò È‘∆∫ ª ÓÈπæı Ú∆ È‘∆∫
‹ß ◊Ò ‹∆ÚÈ Á≈ ¡≈Ë≈ ‘ÈÕ ÓÈπæı∆ «Ú’≈√ Á∂ πæı ◊≈«¬Ï ‘Ø ◊¬∂ ª ÓÈπæı Ú∆ ıÂÓ
«ÂßÈ ÍÛ≈¡ ÓßÈ∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ ‹ß◊Ò ÍzË≈È √«Ì¡Â≈Úª ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ πæ÷ª Á∆ Ï∂«’’ ’‡≈¬∆
Á≈ ÁΩ, ‹ß◊Ò ¿πµÍ ’≈ϱ Í≈ ‘∆¡ª √«Ì¡Â≈Úª Á≈ ’’∂ Í«‘Òª ‘∆ ‹ß±¡ª Â∂ ÍΩ«Á¡ª «Ú‹∂ ÏßÏ∂Ò∆

ÁΩ Â∂ ¿π‘ √«Ì¡Â≈Úª «‹‘Û∆¡ª ‹ß◊Ò ¿πµÍ ͱ∆

Á∆¡ª FF ‘˜≈ ‹≈Â∆¡ª ˘ ıÂ≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ
Â∑ª ‘≈Ú∆ ‘Ø ¸æ’∆¡ª ‘ÈÕ ‹ß◊Òª Á∆ √Óπæ⁄∆ ’≈«¬È≈Â
«‹È∑ª ”⁄Ø∫ Ï‘πÂ∆¡ª ´Í Ú∆ ‘Ø ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ
Â∂ ÓÈπæı ˘ Á∂‰ Ï≈∂ ‘ ’ج∆ ‚±ßÿ≈¬∆ ”⁄ È‘∆∫ ‹≈‰Á≈Õ
‹ß◊Òª Á∂ ÍzÂæı Â∂ ¡ÍzÂæı ÁØ Â∑ª Á∂ Ò≈Ì ‘ÈÕ ÍzÂæı
Ò≈̪ Ï≈∂ ¡√∆∫ ‘≈ÏÛ∆ ⁄≈Ò Âπ∂ ‘ج∂ ‘ª ‹Á«’ ¡ÍzÂæı
Ò≈̪ Ï≈∂ ¡√∆∫ ‹ß◊Òª Á∂ πæ√ ‹≈‰ ¿πÍß Ú∆ √Ø⁄‰
Òæ◊∂ ‘ªÕ «¬‘ Ò≈Ì ¶Ï∂ ¡Ï∂ «Íæ¤Ø∫ ‘∆ Ș ¡≈™Á∂
‘ÈÕ ¡æ‹ Á∂ ÍÁ≈ÊÚ≈Á∆ ÓÈπæı È∂ ‹ß◊Òª Á∂ ÍzÂæı
Ò≈̪ ˘ Í«‘Ò «ÁßÁ∂ ‘ج∂ ¡«√æË∂ Ò≈̪ ˘ ¡æıØ∫ ÍØı∂
’∆Â≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ «√æ‡∂ Ú‹Ø∫ ‹ß◊Òª Á≈ «ÚÈ≈Ù Ò◊≈Â≈
‹≈∆ ˛Õ ‹ß◊Ò «Óæ‡∆ Á∆ ωÂ ÿÛÈ Ú≈Ò∂ ’≈ı≈È∂
‘È, «¬‘ ‹∆Úª Ò¬∆ ¡≈’√∆˜È Â∂ ı≈Ë ÍÁ≈Ê «ÁßÁ∂
‘ÈÕ «¬√∂ Ò¬∆ «¬‘ ÈÁ∆¡ª Á∂ Ú∆ ‹ÈÓÁ≈Â∂ ‘ÈÕ
‹ß◊Ò, ‹Ò ˘ √≈‚∂ Í∆‰, Ú‰ Â∂ «√ß⁄≈¬∆ Ò¬∆ «¬æ’
≈ıÚ∂∫ Ìß‚≈ Úª◊ ¡≈͉∆¡ª ‹Û∑ª ≈‘∆∫ √ßÌ≈Ò ÒÀ∫Á∂
‘ÈÕ «¬‘ «Óæ‡∆ ˘ πÛ∑È È‘∆∫ «ÁßÁ∂Õ ¡ΩÛ∑ Â∂ ‘Û∑ ÁØ‘ª
‘≈Òª «Úæ⁄ «¬‘ ÓÈπæı Ò¬∆ ÚÁ≈È Ï‰Á∂ ‘ÈÕ
‹ß◊Ò «ÚÈ≈Ù: Ì≈ √’≈ Á∂ Ú‰ ¡ß’«Û¡ª ¡Èπ√≈
«Í¤Ò∂ C@ √≈Òª ”⁄ D.E Á«‘ Òæ÷ ˛’‡ ‹ß◊Ò∆ ’Ï≈
ͱ∆ Â∑ª ¡ÒØÍ ‘Ø ¸æ’≈ ˛Õ ‘«¡≈Ò∆ Í ̱∆ Â∂
Èß◊∆ «Óæ‡∆ ˘ ʪ Á∂ ‘∆ ˛Õ «¬‘Ø «ÚÈ≈Ù ÍϪ Á≈
Óπ‘ªÁ≈ ÏÁÒ «‘≈ ˛Õ ‹ß◊Òª Á∂ «ÚÈ≈Ù ’≈‰ ‘
√≈Ò ‘˜≈ª ‡È «Óæ‡∆ Á∆ ¿πµÍÒ∆ Í πÛ∑Á∆ ‹≈ ‘∆
˛ «‹√ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª Á∂Ù Á∆ G ¯∆√Á∆ Ú≈‘∆ÔØ◊ ̱Ó∆
Ú∆≈È ‘Ø ¸æ’∆ ˛ Â∂ C@F Á«‘ Òæ÷ Ú≈‘∆ÔØ◊ ̱Ó∆ ”⁄Ø∫
ADE «ÓÒ∆¡È ˛’‡ ÌΩ∫ ıØ Á∆ Ó≈ ‘∂· ¡≈ ¸æ’∆ ˛,
«‹√ È≈Ò ÈÁ∆¡ª «Ú⁄Ò∆ ◊≈ È∂ ÍzÓπæı ÈÁ∆ÿ≈‡∆
ÔØ‹È≈Úª Â∂ ÌÀÛ≈ ¡√ Í≈«¬¡≈ ˛Õ «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ «¬‘
ÂÏ≈‘∆ Á∂ ¡ß’Û∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ ‘∂ ‘È, ıÂ≈ ‘Ø Ú∆
ÚË «‘≈ ˛Õ
¡Ó∆’∆ «Ú«◊¡≈È∆ ‚≈. ¡Àµ⁄.¡Àµ√. ÏÀȇ È∂
Ï‘π √≈Ò Í«‘Òª ¡Ó∆’∆ ’ª◊√ ˘ «⁄Â≈ÚÈ∆ «ÁæÂ∆
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
√∆ «’ √«Ì¡Â≈ Á∆ È∆∫‘ «√¯ I «¬ß⁄ Ó؇∆ «Óæ‡∆ Á∆
Í ¿πµÍ æ÷∆ ◊¬∆ ˛ «‹‘Û∆ «’ ‘π‰ Âæ’ «ÂßÈ «¬ß⁄
πÛ∑ ¸æ’∆ ˛Õ È∆‘ª ıπ ‘∆¡ª ‘È «’™«’ ¡√∆∫
¡≈Ëπ«È’ ı∂Â∆ ’’∂ ‹ß◊Ò ◊π¡≈ Ò¬∂ ‘ÈÕ ¡≈͉∆
’ΩÓ Á∆ ¤Ø‡∆ «‹‘∆ ¿πÓ ”⁄ ‘∆ ¡√∆∫ BHB Á«‘ Òæ÷
¬∂’Û Ì±Ó∆ ◊π¡≈ ¸æ’∂ ‘ªÕ ÌØ∫ ıØ ‘Ø GGE Á«‘ Òæ÷
¬∂’Û «Úæ⁄ «¥¡≈Ù∆Ò ˛Õ «¬‘ ª Ú∆‘Ú∆∫ √Á∆ Á∂ ⁄ΩÊ∂
Á‘≈’∂ Á∆¡ª ◊æÒª ‘ÈÕ √≈‚∂ ¡≈͉∂ Á∂Ù ”⁄ πæı≈ Á∆
’‡≈¬∆ ’≈‰ ÌØ∫ ıØ, ‹Ò √ß’‡, ËπßÁ ◊πÏ≈, πæ «Úˆ≈Û
√Ó∂ ÌØ∫ ˜ı∂√Â≈ Ú∆ ÿ‡∆ ˛Õ
Ó≈«‘ª Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ πæıª Á≈ ’Ï≈ ÿ‡‰
’’∂ ‹ß◊Òª «Úæ⁄ ¡æ◊ Òæ◊‰ Á∆¡ª ÿ‡È≈Úª ÿ≈Â’
‘È, «¬√ È≈Ò ÂÍÙ ‘Ø ÚË∂◊∆Õ ◊Ò∂Ù∆¡ Â∂˜∆ È≈Ò
«ÍÿÒ‰ ’’∂ ÈÁ∆¡ª «Úæ⁄ ‘Û∑ ¡≈¿π‰◊∂Õ ÈÁ∆¡ª
√πæ’ ‹≈‰◊∆¡ªÕ Ú≈Â≈Ú‰ Ó≈«‘ª Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’
πæ÷ª Á∆ ÿ≈‡ ’’∂ ÓÈæπı∆ √∆ ”⁄ «ÏÓ≈∆¡ª Á≈
Óπ’≈ÏÒ≈ ’È Á∆ √ÓÊ≈ Ú∆ ÍzÌ≈«Ú ‘ØÚ∂◊∆Õ Í«‘Òª
‘∆ Ï‘π Á∂ ‘Ø ⁄æπ’∆ ˛, ‹∂’ ’πÁ Á≈ «¬‘ ¡ß◊ È≈
«‘≈ ª ÏßÁ≈ Ú∆ È‘∆∫ ‘∂◊≈Õ ‹ß◊Ò ’πÁ Á≈ «√ÓΩ
¡ß◊ ‘ÈÕ πæı ◊≈«¬Ï ‘Ø ◊¬∂ ª ÓÈπæı Ú∆ ıÂÓ ‘Ø
‹≈Ú∂◊≈Õ πæ÷ª Á∆ Ï∂«’’ ’‡≈¬∆ ’’∂ Í«‘Òª ‘∆
‹ß±¡ª Â∂ ÍΩ«Á¡ª Á∆¡ª FF ‘˜≈ ‹≈Â∆¡ª ˘ ıÂ≈
ÍÀÁ≈ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ «‹È∑ª ”⁄Ø∫ Ï‘πÂ∆¡ª ´Í Ú∆ ‘Ø
◊¬∆¡ª ‘ÈÕ
Ù≈«¬Á ¡√∆∫ ÌπæÒ ◊¬∂ ‘ª «’ Ó≈±ÊÒª Á∆ «Èæ’∆
ÿ≈‘ ‹ª ’ß«‚¡≈Ò∆ ÏÈ√ÍÂ∆ Ú∆ AGI ÂØ∫ EDC«ÓÒ∆◊z≈Ó
Âæ’ ÈÓ∆∫ «¬æ’ «ÁÈ ”⁄ ¤‚Á∆ ˛ ‹Ø Ó≈±ÊÒ Á∆ ıπÙ’
‘Ú≈ ˘ «√æÒ∑≈ ’È ”⁄ Ó‘æÂÚͱÈ ØÒ ¡Á≈ ’Á∆
˛Õ ‹ß◊Òª Á≈ A Ú◊ «’ÒØÓ∆‡ ’Ï≈ B@ ÂØ E@
31
 www.tarksheel.org
‘˜≈ ÿ‰Ó∆‡ Í≈‰∆ ¡≈͉∆¡ª ‹Û∑ª «Úæ⁄ √≈‚∂ Ò¬∆
√Óج∆ æ÷Á≈ ˛Õ «¬‘ ¿±‹≈ Á∂ Ú∆ √Øz ‘È,«‹È∑ª ÂØ∫
√≈˘ ¡Ê≈‘ ÌØ‹È «ÓÒÁ≈ ˛Õ «¬æ’ ¡≈Ó Áı ¡≈͉∆
«˜ßÁ◊∆ ”⁄ ’ØÛª ‡È Á∆ ¡≈’√∆˜È ¤æ‚Á≈ ‘ÀÕ A
Ú◊ «’ÒØÓ∆‡ ‹ß◊Ò ‘ ؘ C.G Ó∆«‡z’ ‡È ’≈ÏÈ
‚≈¬∆¡≈’√≈¬∆‚ Ú≈Â≈Ú‰ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡≈’√∆‹È ¤æ‚
«ÁßÁ≈ ˛Õ «¬æ’ ÓÈπæı ˘ AF æπıª «‹ßÈ∆ ¡≈’√∆‹È
ÒØÛ∆∫Á∆ ˛Õ «¬‘ √≈‚∆ «˜ßÁ◊∆ ˛Õ «Óæ‡∆ Á∆¡ª ¿πÍ‹≈¿±
Íª ˘ «√‹‰ Â∂ «Î √ßÌ≈Ò‰ ”⁄ πæ÷ª Â∂ ÍΩ«Á¡ª
Á≈ Ó‘æÂÚͱÈ ÔØ◊Á≈È ˛Õ Ú∆≈È Â∂ πæı «Ú‘±‰∆ A
¬∂’Û Ì±Ó∆ ‘ Ú∑∂ C@ ‡È «Óæ‡∆ ◊π¡≈ Ï«‘ßÁ∆ ˛Õ
Ó≈È√±È∆ ‘Û∑ª ’≈‰ «¬‘ ıØ ‘Ø Ú∆ ÚË ‹ªÁ∆ ˛ Â∂
«Óæ‡∆ Á∂ ¿πÍ‹≈¿± Âæ’ ÿπÒ ’∂ ØÛ∑ Á≈ «‘æ√≈ ω ‹ªÁ∂
‘ÈÕ «√¯ ÏÈ√ÍÂ∆ Á∆¡ª ‹Û∑ª ‘∆ ‹≈Ò Ï‰ ’∂
√≈‚∆ «Óæ‡∆ ˘ Ï⁄≈ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ Ì≈ Â∂ Í≈«’√Â≈È
«Ú⁄≈Ò∂ Ó≈±ÊÒ Á∆ B@@@ Ú∑∂ Íπ≈‰∆ Á≈√Â≈È ¡√Ò
«Úæ⁄ ÓÈπæı Á∂ ’πÁ ÍzÂ∆ ˆÒ «ÚÚ‘≈ Á∆ ‘∆
«Ú«Ê¡≈ ˛Õ
¡≈«Ê’ ¿πµÈÂ∆ Â∂ ’πÁ Á∆ √ßÌ≈Ò «¬æ’
Á±‹∂ È≈Ò Íz‰≈¬∂ ÓπæÁ∂ ‘ÈÕ Ú≈Â≈Ú‰ Á∂ Óπæ«Á¡ª ˘
ÒªÌ∂ æ÷ ’∂ ¡≈«Ê’ ÔØ‹È≈Úª ÿÛ∆¡ª ª ‹≈ √’Á∆¡ª
‘È Í ÒØÛ∆∫Á∂ «√æ‡∂ È‘∆∫ Á∂ √’Á∆¡ª, √◊Ø∫ ’¬∆ Ú≈
«¬‘ «ÚØË∆ «ÁÙ≈ ÚæÒ Ú∆ Âπ ÍÀ∫Á∆¡ª ‘ÈÕ √Óª ˛ «’
¡√∆∫ ¡≈͉∆¡ª «Ú’≈√ ÔØ‹È≈Úª Á≈ ÓπÛ ÓπÒª’‰
’∆¬∂Õ √≈˘ ¡«‹‘∂ «Ú’≈√ Á∆ ÒØÛ ˛ «‹‘Û≈ ÓÈπæıÂ≈
Á∆¡ª ‹±ª Á∆ ͱÂ∆ ’Á≈ ‘Ø«¬¡≈ Ú∆ Í∂⁄∆Á≈ Í
ÓÒ±’ «‹‘∂ ‹∆Ú∆ Óß‚Ò ˘ ‘Ø ¡Ó∆ ’∂Õ «¬√ Á∆
Ùπ±¡≈ πæıª ÂØ∫ ‘∆ ’È∆ ÍÀ∫Á∆ ˛ «’™«’ «¬È∑ª ≈‘∆∫
‘∆ «ÍzÊÚ∆ √≈‘ ÒÀ ‘∆ ˛Õ
√¯≈ CA Á∆ Ï≈’∆...
◊ºÒ ‘À Í «¬√ ¡ÀÒ≈È ˘ Ò≈◊± ’È≈ ‘Ø ◊ºÒ ‘ÀÕ
«¬√ Ì≈ÚÈ≈ÂÓ’ Ó√Ò∂ √≥Ï≥Ë∆ Ï≈’∆ Í«Ú≈ Á∆ Ó‹∆
‘∆ ⁄ºÒÁ∆ ‘ÀÕ «¬√∂ ’’∂ √≈‚∂ ¡÷Ï≈∆ ÍÃ⁄≈ Á∂ È≈Ò-
È≈Ò «¬√ ¡ÓÒ Á∆ ¡«‘Ó∆¡Â Á∂ ÍÃ⁄≈ Á∆ Ï‘∞Â
˜± ‘ÀÕ «¬‘ ◊ºÒ √≈‚∂ √≈‘Ó‰∂ ¿∞ºÿ∂ ’Ú∆Ù Í≈√
‹∆ Á∂ «ÓÃÂ’ √∆ ‘√ÍÂ≈Ò ˘ Á∂‰ Á∆ «¬º¤≈ ͱ∆
È‘∆∫ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ “«È¿± ‘ØÓ” ÚºÒØ∫ Ú∆ ÍÃ⁄≈ ’∆Â∆ ‹≈
‘∆ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ «Ò√‡ ”⁄ ’¬∆ ¡«‹‘∂ «√¡≈√∆
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Ò∆‚ ‘È, «‹≥È∑ª Á∆ ’«‘‰∆ Â∂ ’È∆ «Ú⁄ ¡≈Ó ’’∂
‘∆ Î’ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ
‘∞‰ ‚∆.¡ÀÓ.√∆. ‘√ÍÂ≈Ò Á∆ ◊ºÒ ’Á∂ ‘ªÕ
‘Ø«¬¡≈ «¬¿∞∫, «’ ’Ó≈ÒÍ∞∂ Á∂ «ÓÃÂ’ √∆ Á∂‰ Ú≈Ò∂
Í«Ú≈ Á≈ ÓÀ∫Ï «¬√∂ √Ó∂∫ ”⁄ ‚∆.¡ÀÓ.√∆. ‘√ÍÂ≈Ò ”⁄
«¬Ò≈‹ Ò¬∆ ÌÂ∆ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬Ò≈‹ ÂØ∫ Ï≈¡Á Í«Ú≈
ÚºÒØ∫ ‹ÁØ∫ ‘√ÍÂ≈Ò ÍÃÙ≈ÙÈ ÂØ∫ ’‘∂ ¡È∞√≈ ÷⁄∂ ”⁄
A@% ¤Ø‡ Á∆ Ó≥◊ ’∆Â∆ ª ‘√ÍÂ≈Ò Á∂ ÍÃÙ≈Ù’ª ÚºÒ∫Ø
«È≥Á‰ÔØ◊ ¡Â∂ Ì≈ÚÈ≈ÂÓ’ ÂΩ ”Â∂ ◊Ò ÙÏÁ≈ÚÒ∆
Ú ’∂, ÷⁄∂ ”⁄ ¤Ø‡ Á∂‰ ÂØ∫ ‹Ú≈Ï Á∂ «ÁºÂ≈Õ «¬‘ ª
√≥Ï≥«Ë ͫÚ≈ ¡Â∂ ÷≈√ ’’∂ Í«Ú≈ Á∂ ÓÀ∫Ï Ó≈√‡
Ì‹È ‹∆ Á∆ «√¡≈‰Í ’’∂ Ó√Ò≈ È«‹º«·¡≈ «◊¡≈Õ
Í ‚∆. ¡ÀÓ. √∆. ‘√ÍÂ≈Ò Á≈ ’∞ºÒ «ÓÒ≈ ’∂ Úº¬∆¡≈
ÓΩ’≈ Â≈Û± ¡Â∂ «È≥Á‰ÔØ◊ ‘∆ «‘≈Õ «‹√ ÂØ∫ Â’Ù∆Òª
˘ ‘Ó∂Ù≈ ⁄Ω’≥È∂ «‘‰ Á∆ ‹± ‘ÀÕ
¡º‹ ⁄≈‘∂ «ÓÃÂ’ √∆ ‘√ÍÂ≈Òª ˘ Á∂‰ Á∂
Ï‘∞ ÓΩ’∂ ͬ∂ ‘ÈÕ Í Ì∞⁄ º Ø Ó≥‚∆ Á∂ ¤Ø‡∂ ¡≈ÁÙ ‘√ÍÂ≈Ò
Á∆ √ÓºÊ≈ ͱ∆ ‘؉ Úª◊, Ò«‘ Á∂ «ÚÙ≈Ò ‘؉ ¿∞Í º ,
√≈˘ «ÓÃÂ’ √∆ª ˘ √ÈÓ≈ÈÔØ◊ „≥◊ È≈Ò È«‹º·∂ ‹≈‰
Ò¬∆, ‘Ø „≥◊ ÷Ø‹‰ Á∆ ÒØÛ ‘Ó∂Ù≈ ‘∂◊∆Õ ¡º‹ √≈‚∂
√≈‘Ó‰∂ «Ï‹Ò∆ È≈Ò ‹Ò≈¿∞∫‰ ‹ª «Î «ÏȪ ¡≥Ë «ÚÙÚ≈√ª
ÂØ∫ Í∞≈‰∂ „≥◊ª ≈‘∆∫ √≥√’≈ ’È ¡Â∂ Ë≈«Ó’ √Óª ÂØ∫
«ÏȪ ¡≥«ÂÓ ÙØ’ √Ó≈◊Ó ’È Ú◊∂ √≥’ÒÍ ‘ÈÕ «¬√
ÂØ∫ «ÏȪ ’∞fi √≈Ê∆¡ª ÚºÒ∫Ø ¡≥ÂÓ √≥√’≈ ’’∂, ¡√Ê∆¡ª
Ù‘∆Á Ì◊ «√≥ÿ Á∂ Ù‘∆Á∆ √Ê≈È, √ÂÒ∞‹ Á«¡≈ «Ú⁄
ØÛÈ Á≈ ¡ÓÒ Ú∆ ⁄Ò≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘À Í «¬‘ ¡ÓÒ,
«’ ’∆ ¡√Ê∆¡ª ⁄∞◊∆¡ª ‹≈‰ ‹ª È≈ Ú◊∂ √∞¡≈Òª
’’∂ ‘Ø ⁄⁄≈ Á∆ Ó≥◊ ’Á≈ ‘ÀÕ ¡º‹ «¬‘ Ò«‘ ÍÃ⁄≈
¡Â∂ √Ê≈Í ‘؉ Á∂ Ó∞„ º Ò∂ ¡ÓÒ ”⁄Ø∫ ◊π˜ ‘∆ ‘ÀÕ «¬√
Ò¬∆ «‹ºÊ∂ ‘≈Òª ω √’Á∆¡ª ‘È ¿∞Ê º ∂ ¡≈͉∆ ’≥Ó‹Ø∆
≈‘∆∫ ‡≈Ò≈ È‘∆∫ Úº‡‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ «’¿∞∫«’ ÍÃ⁄≈ Á∂ È≈Ò
¡ÓÒ Ú∆ ‹±∆ ‘ÀÕ «‹≥Ȫ∑ ‘≈Òª «Úº⁄ «¬‘ Ò≈◊± È‘∆∫ ‘Ø
√’Á≈ ¿∞Ê º ∂ √≈˘ «È≈Ù ‘؉ Á∆ ʪ «¬√ «ÁÙ≈ «Ú⁄ ÚºË
ÂØ∫ ÚºË Í∂Ù’ÁÓ∆ Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ √≈‚∂ «¬√ ¡ÓÒ Á∆ ’≈ÓÔ≈Ï∆
√≈‚∂ Ó∞Ò’ Á∆ Ó∞’Ó ≥ Ò «¬È’Ò≈Ï∆ ÂÏÁ∆Ò∆ Á∂ ¡º◊∂ ÚËÁ∂
¡ÓÒ È≈Ò ‹∞Û∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ
32
 www.tarksheel.org
? ’∆ √±‹ ◊z«‘‰ √Ó∂∫ ’πfi ı≈√ «’√Ó Á∆¡ª
«’Ȫ «È’ÒÁ∆¡ª ‘È, ‹Ø «√‘ Ҭ∆ ‘≈È∆’≈’ ‘؉Õ
‘Íz∆ «√ßÿ ÏÒΩ∫◊∆
d ÍÛ∑∂-«Òı∂ Ú◊ Á≈ «¬æ’ Úæ‚≈ «‘æ√≈ «¬‘ √ÓfiÁ≈ ˛
«’ √±‹ ◊z«‘‰ √Ó∂∫ «È’ÒÁ∆¡ª ı≈√ «’Ȫ «√‘Â
Ò¬∆ ‘≈È∆’≈’ ‘πßÁ∆¡ª ‘È, «¬√ Á∂ È≈Ò ‹πÛÁ≈ «¬‘
√π¡≈Ò Ú∆ ÒØ’ª ÚæÒØ∫ ¡’√ ¿π·≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’
?
√±‹ ◊z«‘‰ Á∂ı‰ È≈Ò ¡æıª ˘ Èπ’√≈È «’™ ‘πßÁ≈ ˛Õ
Á¡√Ò √±‹ ”ÂØ∫ ‘ √Ó∂∫ «¬æ’Ø «‹‘∆¡ª «’Ȫ ‘∆
«È’ÒÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬È∑ª «’Ȫ Á≈ D@ ÍzÂ∆Ù «‘æ√≈
«Á√‰ÔØ◊, E@ ÍzÂ∆Ù Á∂ ’∆Ï Infrared Â∂ ’ج∆ A@
ÍzÂ∆Ù «‘æ√≈ Í≈ÏÀ∫◊‰∆ «’Ȫ Á≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ Ì≈Ú∂∫ «’Ȫ
Á≈ «Á√‰ÔØ◊ «‘æ√≈ Ú∆ ¡æ÷ª ˘ Èπ’√≈È Í‘πß⁄≈¿π‰
Ò¬∆ ’≈¯∆ ‘πßÁ≈ ˛ Í Í≈ÏÀ∫◊‰∆ Â∂ Infrared «’Ȫ
¡æ÷ª Ò¬∆ √Ì ÂØ∫ ıÂÈ≈’ ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¡≈Ó «ÁÈ ‘ØÚ∂
⁄≈‘∂ √±‹ ◊z«‘‰ Ú≈Ò≈ «ÁÈ √±‹∆ «’Ȫ «¬æ’Ø «‹ßÈ∆¡ª
‘∆ ıÂÈ≈’ ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ √±‹ ◊z«‘‰ Òæ◊‰ È≈Ò
’ج∆ ı≈√ «’Ȫ È‘∆∫ «È’ÒÁ∆¡ªÕ
«¬‘ È‘∆∫ √Ófi ÒÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ «’ ¡≈Ó «ÁÈ ”⁄
‹«◊¡≈√≈
√±‹ ÚæÒ Á∂ı‰≈ ‘≈È∆’≈’ È‘∆∫ ‘πÁß ≈Õ ¡√Ò «Úæ⁄ ⁄ßÁÓª
Á∂ √±‹ Â∂ ËÂ∆ «Ú⁄’≈ π’≈Ú‡ Í≈¿π‰ ’’∂ √±‹∆
«’Ȫ Á∆ Â∆ÏÂ≈ √◊Ø∫ ÿ‡ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ ÿ‡∆ ‘ج∆
ΩÙÈ∆ ’≈‰ ¡√∆∫ √±‹ ÚæÒ ÚæË Á∂ Ò¬∆ Ú∂ı √’Á∂ ‘ª
‹ÁØ∫«’ ¡≈Ó «ÁȪ «Úæ⁄ √±‹ Á∂ Â∂˜ Íz’≈Ù ¡æ◊∂ √≈‚∆¡ª
¡æ÷ª Á∆¡ª ÍπÂÒ∆¡ª ¡≈͉∂ ¡≈Í ÏßÁ ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ
√±‹ ◊z«‘‰ √Ó∂∫ ÿ‡∆ ‘ج∆ ΩÙÈ∆ Ú∆ ¡æıª ˘ Èπ’√≈È
Í‘π⁄ß ≈¿π‰ Ò¬∆ ’≈¯∆ ‘πÁ
ß ∆ ˛Õ ¡æı Á∂ À‡∆Ȫ Â∂ ’∂∫«ÁzÂ
ΩÙÈ∆, Â≈Í ¿±‹≈ «Úæ⁄ ÏÁÒ ’∂ À‡∆È≈ Á≈ Èπ’√≈È
’Á∆ ˛ Â∂ ¡≈ÁÓ∆∫ ¡ßÈ≈∑ Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ÚÀÒ«‚ß◊ ’Á∂
√Ó∂∫ «È’ÒÁ∆ Â∂˜ ΩÙÈ∆ ‹∂’ ¡ßÈ≈∑ ’ √’Á∆ ˛ ª √±‹
Á∆ ΩÙÈ∆ ª ¿π√ ÂØ∫ ’¬∆ ◊π‰ª ÚæË ¿±‹≈ æ÷Á∆ ˛Õ √±‹
◊z«‘‰ Á∂ı‰ Ï≈∂ ·∆’ ‹≈‰’≈∆ È≈ ‘؉ ’’∂ ‘∆ ◊z«‘‰
ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡æ÷ª Á∂ ‘√ÍÂ≈Òª ”⁄ Ó∆˜ª Á∆ «◊‰Â∆ ÚË
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
‹ªÁ∆ ˛Õ ‚≈’‡∆ Ì≈Ù≈ ”⁄ «¬È∑ª Ó∆˜ª ”⁄Ø∫ Ï‘πÂ∂ Eclipse
Blindness Á≈ «Ù’≈ ‘πÁ ß ∂ ‘ÈÕ √±‹ ◊z«‘‰ ˘ Á∂ı‰ Á∂
Â∆«’¡ª Ï≈∂ Ú∆ ÒØ’ª «Úæ⁄ ’¬∆ Â∑ª Á∂ «Ú⁄≈ Â∂
ÌπÒı∂ ∂ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ’¬∆ ÒØ’ √ÓfiÁ∂ ‘È «’ √±‹
◊z«‘‰, Í≈‰∆ «Úæ⁄∫Ø Á∂ı ÒÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ Í ¿π√ √Ó∂∫
Í≈‰∆ Á∂ ‡æÏ ÂØ∫ Á± «‘‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ’¬∆¡ª Á≈
«Ú⁄≈ ˛ «’ ◊ßËÒ∂ ‹ª ß◊Á≈ Í≈‰∆ ”⁄Ø∫ √±‹ ◊z«‘‰
Á∂ı‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ’¬∆ ÒØ’ ’ÀÓ∂ Á∆ ∆Ò, ¯Ø‡Ø Á∂
ÈÀ◊«‡Ú Â∂ ÍØÒ∆Ê∆È ”⁄Ø∫ ◊z«‘‰ Á∂ı‰ ˘ √π«æ ÷¡Â √ÓfiÁ∂
‘È Í «¬È∑ª ”⁄Ø∫ ’ج∆ Ú∆ Â∆’≈ √π«æ ÷¡Â È‘∆∫ ‘πÁ ß ≈Õ
¡«‹‘∆ ¡Ë±∆ ‹≈‰’≈∆ √≈‚∆¡ª ¡æ÷ª ˘ Èπ’√≈È Í‘π⁄ ß ≈
√’Á∆ ˛Õ «Ú’«√ ÓπÒ’ª «Úæ⁄ √±‹ ◊z«‘‰ Á∂ı‰ Ò¬∆
ı≈√ «’√Ó Á∂ ω∂ «¯Ò‡ Ϙ≈ ”⁄Ø∫ ¡≈Ó «ÓÒ ‹ªÁ∂
‘ÈÕ ÓÀ’√∆’Ø ”⁄ AIIA
”⁄ Òæ◊∂ √±‹ ◊z«‘‰ ˘
Ú∂ ÷ ‰ Ò¬∆ CE Òæ ÷
«¯Ò‡ «Ú’ ◊¬∂ √ÈÕ
√≈‚∂ Á∂ Ù ”⁄ √±  ‹
◊z«‘‰ ˘ Á∂ı‰ Ú≈Ò∂
ÒØ’ª Á∆ «◊‰Â∆ ÿæ‡ ‘؉ ’’∂ Â∂ ¡«‹‘∂ «¯Ò‡ª Á∆
‹≈‰’≈∆ È≈ ‘؉ ’’∂ «¬‘ Ϙ≈ «Úæ⁄∫Ø È‘∆∫ «ÓÒÁ∂Õ
«¬√ ’ßÓ Ò¬∆ ÚÀÒ«‚ß◊ ’È Ú≈Ò≈ AD ÈßÏ Á≈ Ù∆Ù≈
√π«æ ÷¡Â Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ Í «¬√ «Úæ⁄∫Ø Ú∆ Ò◊≈Â≈
√±‹ ÚæÒ È‘∆∫ Ú∂÷‰≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ
ÓÈØØ◊ ’∂∫Á Ï◊≈Û∆ Ò¬∆ √‘≈«¬Â≈:
A. ◊π⁄È «√ßÿ, Óß‚∆ √πÍÚ≈¬∆˜ AA@@/-
Ó≈Û∆ Óπ√¯≈
B. «ÍÊ∆ «√ßÿ, ØÓ≈‰≈ ¡‹∆ «√ßÿ E@@/-
(Á∆ Ô≈Á ”⁄ Í«Ú≈ ÚæÒØ∫)
ÙØ’ ÓÂ≈
Ìπ«ÍøÁ «√ßÿ «Úæ √’æÂ «¬’≈¬∆ ÓΩÛ Á∂ Ó≈Â≈
◊π«Á¡≈Ò ’Ω Á∂ √Á∆Ú∆ «Ú¤ØÛ∂ Â∂ Í«Ú≈ Á∂ ˆÓ
”⁄ Ù∆’ ‘πßÁ∂ ‘ªÕ ...¡Á≈≈
33
 www.tarksheel.org
ÓÈØØ◊ Ó≈«‘ Á∆ ’ÒÓ ÂØ∫
? ¡æ‹ ’æÒ∑ Ïæ⁄∂ ¡’√ ‘∆ ‰≈˙ «Úæ⁄ ◊z√Â
«‘ßÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Ï≈∂ ¡«Ë¡≈Í’ Â∂ Óª-Ï≈Í ¡≈Ó ÂΩ Â∂
¡‰‹≈‰ ‘ÈÕ Ïæ«⁄¡ª Á∂ «¬√ ‰≈˙ Á∂ ’≈‰ Â∂ ‘æÒ
Ò¬∆ √πfi≈¡ «Á˙Õ
¡‹≈«¬Ï, ‹Ò≈Ò∂¡≈‰≈ («√√≈)
d Âπ√∆∫ «¬æ’ ¡«‘Ó Ó√Ò≈ ¿π·≈«¬¡≈ ˛Õ ÒØ’
«¬√ Ï≈∂ ¡’√ √Ø⁄Á∂ ‘È Í Ó√Ò∂ Á∂ ‘æÒ Ò¬∆
ÔÂÈ È‘∆∫ ‹π‡≈¬∂ ‹ªÁ∂Õ Â‰≈˙ (Stress) ÂØ∫ Ì≈Ú
«’√∂ Ú∆ ⁄∆˜ ¿πµÍ ÁÏ≈¡ Í≈¿π‰≈ ˛Õ «¬‘ √∆’
Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ˛ Â∂ Ó≈È«√’ Ú∆Õ «¬‘ √∆’ Â∂ Ó≈È«√’
√ß Â π Ò È ˘ ı≈Ï ’Á≈ ˛Õ ‰≈˙ ‘Ó∂ Ù ≈ ‘∆
ÂπÒÈ≈ÂÓ’ ‘πßÁ≈ ˛Õ ÊØÛ∑≈ Ï‘π ‰≈˙ ’ßÓ ’≈‹
Ò¬∆ ÒØÛ∆∫Á≈ ˛Õ «¬‘ ’ج∆ √∆’ ‹ª Ó≈È«√’ «Ú◊≈Û
ÍÀÁ≈ È‘∆∫ ’Á≈ √◊Ø∫ ÓÈπæı∆ ’≈◊π˜≈∆ ÚË≈™Á≈
˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ ÒØÛ ÂØ∫ ÚæË Â‰≈˙ Ó≈È«√’ Â∂
√∆’ «Ú◊≈Û ÍÀÁ≈ ’Á≈ ˛Õ Í«‘Òª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
ÓÈπæı∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‰≈˙ ÚË «‘≈ ˛ ‹Á«’ Ïæ«⁄¡ª
Â∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ «Úæ⁄ ‰≈˙ Á∂ Úˉ Á∆ Á ‘Ø Ú∆
«˜¡≈Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ Ï‘π √≈∂ ’≈‰ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ
«¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ ÍzÓπæı «¬‘ ‘È :
c Óª Ï≈Í Á≈ ‰≈˙ ◊z√ ‘؉≈Õ
c Í«Ú≈ «Úæ⁄ È«Ù¡ª Á∆ ÚÂØ∫Õ
c Í«Ú≈ «Úæ⁄ Ú√∆«Ò¡ª Á∆ Ï‘π «˜¡≈Á≈ «’æÒÂÕ
c Ïæ«⁄¡ª ˘ ÒØÛ ÂØ∫ ÚæË ÍÀ√∂ Â∂ ‘Ø √‘±Òª Á∂‰∆¡ªÕ
c Ïæ«⁄¡ª Á∆ ¡≈Í√ «Úæ⁄ ÂπÒÈ≈ ’Á∂ «‘‰≈Õ
c Ïæ«⁄¡ª Á∆ ÒØÛ ÂØ∫ ÚæË ‡Ø’≈-‡≈’∆ ‹ª Èπ’Â≈⁄∆È∆
’Á∂ «‘‰≈Õ
c Ïæ⁄∂ Á∆ √ÓæÊ≈ ÂØ∫ ÚæË ¿π√ Â∂ ÏØfi Í≈¿π‰≈Õ (ÍÛ∑≈¬∆
Â∂ ÷∂‚ª ”⁄ ¡≈«Á)
c Ïæ⁄∂ Á∆¡ª ÍÛ∑≈¬∆, ÷∂‚ª ‹ª ’À∆¡ √ÏßË∆ ‹≈«¬˜
Óß◊ª ˘ È≈ Óßȉ≈Õ
c Ïæ«⁄¡ª ÍzÂ∆ ¡‰◊«‘Ò∆ Ú‰≈ Â∂ ÒØÛ∆∫Á≈ √Óª
È≈ Á∂‰≈Õ
c Ïæ«⁄¡ª Á≈ «’√∂ Ú∆ Â∆’∂ Á≈ ÙØÙ‰ ’È≈ ‹ª
‘Ø ‰ ≈Õ
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Ó≈«Í¡ª ˘ «¬‘ Ú∆ Ô≈Á æ ÷ ‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ Ïæ « ⁄¡ª Á≈ √‘∆
  ‚≈. ÏÒÚø «√øÿ «√æË»
Í≈Ò‰ ÍØÙ‰ ’È≈, «˜ßÁ◊∆ ”⁄
√‘∆ √∂Ë Á∂‰≈, ¿πÈ∑ª Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ˛Õ Ó≈«Í¡ª ˘
«¬√ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ÂØ∫ ‡≈Ò≈ È‘∆∫ Ú應≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ
c Ïæ«⁄¡ª Á≈ ÌÀÛ∆ √ß◊ «Úæ⁄ ÍÀ‰≈Õ
c ’ج∆ Ú∆ Ïπ«È¡≈Á∆ Ó≈È«√’ ‹ª Ø◊ ‘؉≈Õ
Úæ÷-Úæ÷ Ïæ«⁄¡ª «Úæ⁄ ‰≈˙ Á∂ Ò椉 Ú∆
Úæ÷-Úæ÷ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ‰≈˙ «’√∂
«Úæ⁄ Ú∆ «¬æ’ ÁÓ «¬‘ Ò椉 ÍÀÁ≈ ’ √’Á≈ ˛Õ
’≈¯∆ Ïæ«⁄¡ª «Úæ⁄ «¬‘ Ò椉 ‘ΩÒ∆ ¿πµÌÁ∂ ‘ÈÕ
«¬È∑ª Ï≈∂ √Ì ˘ √π⁄∂ «‘‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «‹Ú∂∫ Ïæ«⁄¡ª
”⁄ √πÌ≈¡ Á∆ ÂÏÁ∆Ò∆, √πÌ≈¡ Á≈ «⁄Û«⁄Û≈ ‘؉≈,
Ï‘π «˜¡≈Á≈ ◊πæ√≈ ’È≈, ÂØÛ-ÌßÈ ’È≈, ¡’√
ÒÛ≈¬∆ fi◊Û≈ ’Á∂ «‘‰≈, Ø∫Á∂ «‘‰≈, Ï‘π ÿæ‡
ÏØÒ‰≈, ◊πßÓ-√πßÓ «‘‰≈, «’√∂ È≈Ò Ú∆ ◊æÒÏ≈ ’È
Â∂ «ÓÒ‰ ”⁄ π⁄∆ È≈ «Ú÷≈¿π‰≈, ÷∂‚ª ‹ª ‘Ø «ÁÒ⁄√Í
◊æÒª ”⁄ π⁄∆ Á≈ ÿ‡Á∂ ‹≈‰≈, Óª-Ï≈Í Á∆ ‘∂’ ◊æÒ
Á∆ «ÚØËÂ≈ ’È≈, ıπÁ’Ù∆ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’È≈, ·∆’
◊æÒ ˘ Ú∆ È≈ Óßȉ≈, «˜¡≈Á≈ ‚È≈ ‹ª ÿÏ≈¿π‰≈,
√’±Ò ÂØ∫ ÿÏ≈¿π‰≈, ÈÙ∂ ’È≈, Ùæ’ ‹ª Ú«‘Ó ’È≈,
Ï≈-Ï≈ «Ï√Â∂ Â∂ «ÍÙ≈Ï ’È≈, È‘πß ‡π’Á∂ «‘‰≈,
Úæ‚∂ ‘Ø ’∂ ¡ß◊±·≈ ⁄±√‰≈, √À’√ √ÏßË∆ ◊À √Ó≈‹∆
«ÚÚ‘≈, ÍÛ∑≈¬∆ ‹ª ÷∂‚ª «Úæ⁄ ¡≈͉∆ ’≈ÏÒ∆¡Â
ÂØ∫ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ͤÛÈ≈ ¡Â∂ «’√∂ Ú∆ ‘Ø Â∑ª Á≈
¡‰√πı≈Úª ◊À √Ó≈‹∆ «ÚÚ‘≈ ¡≈«ÁÕ
Ïæ«⁄¡ª «Úæ⁄ ‰≈˙ Á∆ √Óæ«√¡≈ Á≈ ‘æÒ
’È Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ Óª-Ï≈Í Â∂ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∆ ˛Õ
«‹æÊ∂ «¬È∑ª ÚæÒØ∫ ÒØÛ∆∫Á∂ √«‘ÔØ◊ Á∆ ÿ≈‡ ‘ØÚ∂ ª ÿ
Á≈ ’ج∆ Ú∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ÓÀ∫Ï «ÁÒ⁄√Í∆ ÒÀ √’Á≈ ˛Õ
Ïæ⁄∂ «Úæ⁄ ‰≈˙ Á∆ ‘≈Ò ÁΩ≈È Óª-Ï≈Í ˘ «ÈÓÈ
«Òı ◊æÒª Á≈ «Ë¡≈È æ÷‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ :
c ¡≈͉∂ Ïæ⁄∂ ˘ «¬’æÒ≈ «Ï·≈ ’∂ «Í¡≈ È≈Ò ◊æÒÏ≈Â
’ØÕ ¿π√ È≈Ò √ÍÙ‡ Â∂ ¡Í‰æ Ú≈Ò∂ „ß◊ È≈Ò Í∂Ù
34
 www.tarksheel.org
¡≈˙Õ ÍÂ≈ ’Ø «’ ¿π√ Á∆ «˜ßÁ◊∆ «’√ Â∑ª ⁄æÒ ‘∆
˛ Â∂ ¿π√ Á∆ √Óæ«√¡≈ ’∆ ˛Õ ‹∂ Ïæ⁄≈ ⁄≈‘∂ ª «Òı ’∂
Ú∆ Áæ√ √’Á≈ ˛Õ
c Ïæ⁄∂ Á∂ √’±Ò ‹ª ’≈«Ò‹ ‹≈ ’∂ ¿π√ Á∂ ¡«Ë¡≈Í’ª
È≈Ò ◊æÒÏ≈ ’Ø Â∂ √Óæ«√¡≈ ‹≈‰È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’ØÕ
c ‹∂’ √ßÌÚ ‘Ø √’∂ ª Ïæ⁄∂ Á∂ ȘÁ∆’∆ ÁØ√Â-«ÓæÂ
È≈Ò √ßÍ’ ’’∂ ◊æÒÏ≈ ≈‘∆∫ √Óæ«√¡≈ Òæ̉ Á∆
’Ø«ÙÙ ’ØÕ
c ‹∂’ Ïæ⁄≈ Âπ‘≈‚∂ È≈Ò ◊æÒÏ≈ ’È ÂØ∫ √ß’Ø⁄
’Á≈ ˛ ª «’√∂ ‘Ø ¡«‹‘∂ «ÙÂ∂Á≈ ‹ª «Ú¡’Â∆
Á∆ ÓÁÁ ÒÚØ ‹Ø Ïæ⁄∂ Á∂ È∂Û∂ ‘ØÚ∂Õ
‹∂’ Âπ‘≈˘ Ïæ⁄∂ Á∆ √Óæ«√¡≈ Ï≈∂ ÍÂ≈ Òæ◊
‹≈Ú∂ ª ¿π√ ˘ √‘∆ „ß◊ È≈Ò ‘æÒ ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ
’ØÕ ¡’√ ‘∆ Ïæ⁄∂ ÍÛ∑≈¬∆ ˘ ÏØfi √ÓfiÁ∂ ‘ÈÕ ‹∂’
«¬√ Â∑ª ˛ ª ÍÂ≈ ’Ø «’ Ïæ⁄≈ «’‘Û∂ «ÚÙ∂ «Úæ⁄
’Ó˜Ø ˛ ª ¿π√ «ÚÙ∂ Á∂ ¡«Ë¡≈Í’ È≈Ò ◊æÒÏ≈Â
’’∂ Ïæ⁄∂ Á∆ ÓÁÁ ’ØÕ ÒØÛ ¡Èπ√≈ ⁄ß◊∂ ¡«Ë¡≈Í’
ÂØ∫ ’Ø«⁄ß◊ Ú∆ «ÁÚ≈¬∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ ¿π√ «ÚÙ∂ Ï≈∂
¡≈Í «Ë¡≈È «Á˙Õ «‹‘Û∂ «Ú«Ù¡ª ”⁄ Ïæ⁄≈ ¡≈Í ’ßÓ
’ √’Á≈ ˛ ¿π√ Ò¬∆ ¿π√ ˘ ‘æÒ≈-Ù∂∆ «Á˙Õ ‹∂’
Ïæ⁄∂ Á∂ ÍÛ∑≈¬∆ ”⁄Ø∫ ͤÛÈ Á∆ Ú≈-Ú≈ «Ù’≈«¬Â
¡≈™Á∆ ˛ ª «’√∂ ÓÈØØ◊ Ó≈«‘ Á∆ √Ò≈‘ Ò˙Õ ÒØÛ
ÍÀ‰ Â∂ ¿π√ Á≈ “ÏπæË∆ Á≈ ‡À√‡” Ú∆ ’Ú≈˙Õ Âπ‘≈˘ Ïæ⁄∂
Â∂ ÈÙ∂ ’È Á≈ Ùæ’ ˛ ª ‚≈’‡ Á∆ ÓÁÁ Ò˙Õ
Óª-Ï≈Í ˘ ¡≈͉∂ Ïæ«⁄¡ª Á∆ «Ï‘Â∆ Ò¬∆
«ÈÓÈ «Òı ◊æÒª Â∂ Ú∆ ˆΩ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ :
c Ïæ « ⁄¡ª Á∆ «’√∂ Ú∆ √Óæ « √¡≈ Á∂ Ùπ  ± ‘Ø ‰ ÂØ ∫
Í«‘Òª ‘∆ √π ⁄ ∂ Â ‘Ø Õ
c Ïæ« ⁄¡ª È≈Ò ‘ Ø ˜ ’π fi √Óª ◊π ˜ ≈Ø Â∂ ¿πÈ∑ª
Á∆¡ª ◊æ Ò ª √π ‰ Ø , ¿π È ∑ ª ˘ Íπ æ ¤ Ø «’ ¡æ ‹ Á≈ «ÁÈ
«’√ Â∑ª Á≈ «‘≈ ¡≈«ÁÕ
c Ïæ⁄∂ Á∂ «ÚÚ‘≈ Â∂ √πÌ≈¡ Ï≈∂ «’√∂ Úæ‚∆ ÂÏÁ∆Ò∆
ÂØ∫ √π⁄∂ ‘Ø Õ
c Ïæ«⁄¡ª ˘ ⁄ß◊∆ ’≈◊π˜≈∆ Â∂ Ù≈Ï≈Ù∆ «Á˙ Â∂
«’√∂ Ú∆ «’√Ó Á∆ ¡√¯ÒÂ≈ Â∂ «Í¡≈ È≈Ò
√Ófi≈˙Õ
c ‹∂’ Ïæ⁄≈ «Í¡≈ È≈Ò È‘∆∫ √ÓfiÁ≈ ª Ïæ⁄∂ Á≈
«ÚÚ‘≈, ¿π√ Á∆ ÓÈÍ√ßÁ ⁄∆˜ È≈Ò ‹ØÛ ’∂ ’߇ØÒ
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
’ØÕ «‹√ Â∑ª ‡∆.Ú∆., Ú∆‚∆˙ ◊∂Ó , Ï≈‘ ÿπßÓ ‰≈-
«ÎÈ≈ ¡≈«ÁÕ «¬√ √Ïß Ë ∆ Ò≈◊± ’∆Â∂ «ÈÔÓª Â∂
«ÁzÛ Â≈ È≈Ò ¡ÓÒ ’ØÕ
c Ïæ⁄∂ Ï≈∂ ¡«Ë¡≈Í’ Á∆ ‹ª «’√∂ ‘Ø Á∆ ’ج∆ Ú∆
«Ù’≈«¬Â ¡≈Ú∂ ª ¿π√ ˘ Ș ¡ßÁ ≈˜ ’È Á∆
Ï‹≈¬∂ ¿π √ Á∆ ⁄ß ◊ ∆ Â∑ ª ÍÛÂ≈Ò ’Ø Õ ’Á∂ Ú∆
¡æ÷ª ÏßÁ ’’∂ ¡≈͉∂ Ïæ⁄∂ Á≈ Íæı È≈ Ò˙Õ
c Ïæ«⁄¡ª Ò¬∆ ‡∆.Ú∆., Ú∆‚∆˙ ◊∂Ó ‹ª ’ß«Í¿±‡
¡≈«Á Á≈ √Óª «È√«⁄ ’Ø Â∂ ¿π√ Â∂ √ıÂ∆ È≈Ò
¡ÓÒ ’ØÕ ’ß«Í¿±‡  ‘Ó∂Ù ≈ √ªfi∆ ‹◊∑≈ Â∂ ‘∆ æ ÷ Ø Õ
c Ïæ⁄∂ Á∆ √ß◊  Â∂ ‘Ó∂Ù ≈ Ș æ÷ ØÕ ¿π√ ˘ Ïπ  ∆
√ß◊  ÂØ∫ Ï⁄‰ Â∂ ⁄ß◊ ∂ Ïæ«⁄¡ª È≈Ò «‘‰ Ò¬∆
Í∂z« ’Á∂ ‘ØÕ
c Ïæ ⁄ ∂ È≈Ò ¡≈͉≈ «ÚÚ‘≈ ‘Ó∂ Ù ≈ ·∆’ æ ÷ Ø Õ
¡≈͉≈ ◊πæ√ ≈ ’Á∂ Ú∆ Ïæ⁄∂ Â∂ È≈ ’æ„ ØÕ
c «ÏȪ «’√∂ ◊æÒ ÂØ∫ ‹ª Ï‘π ¤Ø‡∆¡ª ◊æÒª Â∂ Ïæ⁄∂
˘ Ï≈-Ï≈ È≈ ‡Ø’ØÕ
c ¡≈͉∂ Í«Ú≈ Á∆¡ª Íz ∂ Ù ≈È∆¡ª Â∂ Óπ Ù «’Òª
È≈Ò Ïæ«⁄¡ª ˘ Íz∂Ù≈È È≈ ’Ø Í ‹∂’ ’ج∆ ◊ßÌ∆
¡≈«Ê’ √Óæ«√¡≈ ˛ Â∂ ÷⁄∂ ”⁄ ’‡Ω ∆ Á∆ ÒØÛ ˛
ª ¿π√ Ï≈∂ Ïæ«⁄¡ª ˘ «Í¡≈ È≈Ò √Ófi≈˙Õ
c Ïæ«⁄¡ª ˘ ’√ ’È, ÷∂‚ª ‹ª «’√∂ ‘Ø ⁄ß◊∆
¡≈Á ¡ÍÈ≈¿π‰ Ò¬∆ ¿π Ù≈«‘ ’Á∂ ‘ØÕ
c Ïæ⁄∂ Â∂ ’Á∂ Ú∆ «˜¡≈Á≈ ÁÏ≈˙ È≈ Í≈˙ Â∂ ¿π√
ÂØ∫ √ÓÊ≈ ¡Èπ√ ≈ ‘∆ ¡≈√ æ÷ ØÕ
c Ïæ«⁄¡ª È≈Ò ‘Ó∂Ù ≈ ¿π Ù≈‘, ‘Ω∫ √Ò∂ Â∂ ıπÙ ◊Ú≈
„ß◊ ª È≈Ò ‘∆ ◊æÒ Ï≈ ’ØÕ
c Ó≈«Í¡ª ˘ «¬‘ ¡«‘Ó ◊æÒ ‘Ó∂Ù ≈ Ô≈Á æ÷ ‰∆
⁄≈‘∆Á∆ ˛ «’ ¡≈͉∆ √ÓÊ≈ ¡Èπ√ ≈ Ïæ«⁄¡ª Á≈
ͱ≈ «ı¡≈Ò æ÷ ‰Õ ‹∂’ ¿π‘ Âπ‘ ≈‚∂ «Ó¡≈ Â∂ ͱ  ∂
È‘∆∫ ¿πµ ÂÁ∂ ª ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ÁØÙ È≈ «Á˙Õ
c Ó≈«Í¡ª ˘ «¬‘ Ú∆ Ô≈Á æ÷ ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’
Ïæ«⁄¡ª Á≈ √‘∆ Í≈Ò‰ ÍØÙ ‰ ’È≈, «˜ßÁ ◊∆ ”⁄
√‘∆ √∂ Ë Á∂ ‰ ≈, ¿π È ∑ ª Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ˛Õ Ó≈«Í¡ª ˘
«¬√ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ÂØ∫ ‡≈Ò≈ È‘∆∫ Ú應≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ
--- ¡À√Ø√∆¬∂‡ ÍzدÀ√, √≈¬∆’À‡∆ «ÚÌ≈◊,
≈«‹ßÁ≈ ‘√ÍÂ≈Ò, Í«‡¡≈Ò≈Õ
35
 www.tarksheel.org
’∂√ «ÍØ‡ª
‹ßÓ± Á≈ “̱”
¡≈ Ó ‹∆ÚÈ ”⁄ «Ú⁄«Á¡ª Í«Ú≈’ ÓÀ∫Ï Á∂
¡≈Í√∆ «◊Ò∂ «Ù’Ú∂ Â∂ ˆÒ ¯«‘Ó∆¡ª ‹∆ÚÈ ”⁄
ÓπÙ’Òª ÷Û∑∆¡ª ’Á∆¡ª ‘È Í È≈Ò ‘∆ ÌÓ ÌπÒ∂ı∂
«˜ßÁ◊∆ ˘ ’π≈‘∂ ÂØÈ ”⁄ ’ج∆ ’√ Ï≈’∆ È‘∆∫ ¤æ‚Á∂Õ
‹ßÓ± «Ú÷∂ ¯À’‡∆ ”⁄ ’ßÓ ’«Á¡ª ’Ó∂ È≈Ò Ú∆ ¡«‹‘≈
‘∆ Ú≈Í«¡≈Õ ‚∂«¡ª Â∂ ⁄Ω∫’∆¡ª Â∂ ̇’‰ ¿πÍßÂ
‹ÁØ∫ ¿π‘ Óπ’Â√ «Ú÷∂ ÓÈØØ◊ ÓÙÚ≈ ’∂∫Á «Úæ⁄ ÓÀ˘
Â∂ ≈Ó √ÚÈ Òæ÷∂Ú≈Ò∆ ˘ «ÓÒ∂ ª ¿π√ Á∂ È≈Ò Á∂ È∂
«’‘≈ “«¬‘ ’Ó≈ ˛, «‹√ ˘ ¡⁄≈ «‘ßÁ∆ ˛Õ «ÁÈ∂ ⁄ÀÈ
È‘∆∫ «ÓÒÁ≈ Â∂ ≈ ˘ È∆∫Á È‘∆∫ ¡≈™Á∆Õ” Í«‘Ò∆
Ș∂ √≈˘ ¿π‘ ÈΩ‹Ú≈È ·∆’-·≈’ Òæ◊≈Õ ¿πÈ∑ª Á∆
√≈∆ ◊æÒÏ≈ √π‰ ’∂ ÓÀ∫ Ó√Ò∂ Á∂ ‘æÒ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª Á∂ ÿ
‹≈‰ Á≈ √Óª «È√«⁄ ’∆Â≈Õ
¿πÈ∑ª Á∂ ÿ ‹≈ ’∂ ¡√∆∫ ’Ó∂ Á∂ Ï≈’∆ Í«Ú≈
ÂØ∫ Íπæ¤-ÍÛÂ≈Ò ¡≈ßÌ∆Õ ’Ó≈ Í«Ú≈ ”⁄Ø∫ Úæ‚≈ √∆
Â∂ «ÍÂ≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÿ Á≈ Óπı∆Õ ¿π√ Á∆ ’Ó≈¬∆ Â∂ ‘∆
Í«Ú≈ Á≈ ◊π˜≈≈ ‘πßÁ≈ √∆Õ ¿π√ Á≈ ¤Ø‡≈ Ì≈ «‘æ√∂
¡≈™Á∆ ÊØÛ∑∆ Ï‘πÂ∆ ˜Ó∆È √ßÌ≈ÒÁ≈ √∆Õ ’Ó∂ Á∂ ÿ
’πfi «ÁÈ Í«‘Òª ‘Ø«¬¡≈ Ïæ⁄≈ ÓΩ Á∂ ӱߑ ⁄Ò≈ «◊¡≈
√∆Õ ÿ «Úæ⁄ ÚÀ√∂ ‘∆ ¿πÁ≈√∆ Á≈ Ó≈‘ΩÒ √∆Õ ’Ó∂ Á∆
Óª È∂ ¡≈͉∆ Èß±‘ È≈Ò ÓÂÌ∂Áª Á∆ ’‘≈‰∆ ¤Ø‘∆Õ ¿π√
È∂ Áæ«√¡≈ «’ ’Ó≈ ‹ßÓ± «Ú÷∂ «’√∂ ¯À’‡∆ ”⁄ ’ßÓ
’Á≈ ˛Õ ¿π√ Á∆ ⁄Øı∆ ÂÈı≈‘ ˛ Â∂ ÿ Á≈ ◊π˜≈≈
·∆’ ⁄ÒÁ≈ ˛ Í ¿π√ Á∂ ÿ ‘ج∂ Ïæ⁄∂ ¿πµÍ Òæı Á∂
’∆Ï ÷⁄≈ ¡≈«¬¡≈ Í ¿π‘ Ïæ⁄≈ Ú∆ È‘∆∫ Ï«⁄¡≈Õ
«¬√ ◊æÒ Á∆ ’Ó∂ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ¿π√ ˘ Ú∆ Ï‘πÂ
Íz∂Ù≈È∆ ‘ج∆Õ ’Ó∂ Á∆ ÍÂÈ∆ È∂ ¡≈͉∂ ÚæÒØ∫ ’ج∆ Ï‘πÂ∆
◊æÒÏ≈ ȑ∆∫ ’∆Â∆Õ ¿π‘ ª ¡‹∂ ¡≈͉∂ Ïæ⁄∂ Á∆ ÓΩÂ
Á∂ Áπæı ”⁄Ø∫ ‘∆ È‘∆∫ √∆ «È’Ò∆Õ ™‹ ¿π√ Á∆ «¬‘ «¬æ¤≈
‹± √∆ «’ ‹∂’ ¿π‘ ’Ó∂ ’ØÒ ‘∂ ª Ï‘π ⁄ß◊≈
‘ØÚ∂◊≈Õ
’Ó≈ ÁØ Ó‘∆«È¡ª ÂØ∫ «Íø‚ ¡≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈
√∆Õ ¯À’‡∆ ”⁄ ’ßÓ ’«Á¡ª ¿π‘ Ó‘∆È∂ Óæ«√¡≈ ‹ª
«’√∂ «Â˙‘≈ Ú∂Ò∂ ‘∆ ÿ ¡≈™Á≈ ˛Õ «¬√ Ú≈ ‹Á
¿π‘ ¡≈«¬¡≈ ª ÈÚ ‹ÈÓ∂∫ Ïæ⁄∂ Á∂ «¬Ò≈‹ ”⁄ πæfi
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
«◊¡≈Õ ÿ ”⁄ ‹ØÛ∆ Íø±‹∆ Ú∆ ÷⁄ ‘Ø
◊¬∆ Â∂ Ïæ⁄∂ Á≈ «Ú¤ØÛ≈ Ú∆ ‹È≈
«Í¡≈Õ È≈Ò ‘∆ ¿π√ Â∂ «¬æ’ ‘Ø ¡≈¯Â ’∂. √∆. πÍ≈‰≈
¡≈ ͬ∆Õ ¿π√ Á∂ ’«‘‰ ¡Èπ√≈, ¿π√ «Íæ¤∂ ‹ßÓ± Á∆
¯À’‡∆ ”⁄ ‘≈Á√∂ ”⁄ Ó∂ ÈΩ‹Ú≈È Ú∆ “±‘” ¡≈ ◊¬∆,
«‹‘Û∆ ¿π√ ˘ Âß◊ ’È Òæ◊∆Õ ¿π√ È∂ Ù≈Ï Á≈
√‘≈≈ ÒÀ‰≈ ⁄≈«‘¡≈ Í «¬‘ √≈Ê Ú∆ Ï‘πÂ≈ «⁄ È≈
⁄æ«Ò¡≈Õ ’πfi «ÁȪ Ï≈¡Á Ù≈Ï Á≈ ÈÙ≈ Ú∆ ¿π√ Á≈
√≈Ê ¤æ‚ «◊¡≈Õ ≈ ˘ ¿π√ ˘ “±‘” Âß◊ ’Á∆ √∆ Â∂
«ÁÈ∂ ¿π√ ˘ ⁄ÀÈ È‘∆∫ √∆ ¡≈™Á≈Õ ¿π√ Á≈ ’ßÓ Â∂
‹≈‰ ˘ Ú∆ «ÁÒ È‘∆∫ √∆ ’Á≈Õ ÿ Á∂ ¿π√ Á∆ «¬√
‘≈Ò ÂØ∫ ¡Òæ◊ Íz∂Ù≈È √È «’™«’ ¿π√ Á∂ ’ßÓ ¤æ‚ ’∂
ÿ ÏÀ·‰ È≈Ò ◊π˜≈≈ È‘∆∫ √∆ ‘؉≈Õ
ÍÛÂ≈Ò ÁΩ≈È ’Ó∂ È∂ ¡≈͉∂ ÓÈ Á∆¡ª
«‘¡ª ¯ØÒ«Á¡ª ¡≈͉∆ «¬‘ «¯’ÓßÁ∆ Ú∆ ˜≈«‘
’∆Â∆ «’ ¡≈͉∆ ÍÂÈ∆ Â∂ «¬æ’Ø-«¬æ’ Ïæ⁄∂ ˘ ¿π‘ Ú∆
È≈Ò æ÷‰≈ ⁄≈‘πßÁ≈ ˛ Í ‹ßÓ± ”⁄ ‘≈Ò √≈˜◊≈
È‘∆∫ ˛Õ ™‹ Ú∆ ‹∂’ ¿π‘ ÍÂÈ∆ ˘ È≈Ò «Ò‹ªÁ≈ ˛
ª ÿ Á≈ È‘∆∫ √Á≈Õ ¿πµÊ∂ ¯À’‡∆ ”⁄ ’ßÓ-’≈
’«Á¡ª ¿π√ Á∆ √πÂ≈ ÿ ”⁄ «‘ßÁ∆ ˛Õ ÿ∂ ¿π√ Á≈
Ì≈ ÿ Á∆ ’ج∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ È‘∆∫ √ÓfiÁ≈, ¿πÒ‡≈ ¿π√
Â∂ ÏØfi Ï«‰¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ¿π√ Á∆ Óª Ú∆ ÿ Á∆¡ª
‘≈Òª ˘ √Ófi‰ Á∆ Ï‹≈¬∂ ¿π√ Á∆ ÍÂÈ∆ È≈Ò
¿πÒfiÁ∆ «‘ßÁ∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ÿ Á≈ Ó≈‘ΩÒ ’Á∂ Ú∆
√πı≈Úª È‘∆∫ ‘πßÁ≈Õ ¿π‘ ÿØ∫ Ï≈‘ ‘πßÁ≈ ˛ ª ÓÈ Â∂
ÿ Á∆ «⁄ßÂ≈ «‘ßÁ∆ ˛Õ ÿ ¡≈™Á≈ ˛ ª Óª Â∂
ÍÂÈ∆ Á∂ «◊Ò∂-«Ù’Ú∂ ¿π√ ˘ ⁄ÀÈ È‘∆∫ ÒÀ‰ «ÁßÁ∂Õ
¡«‹‘∆ Ó≈È«√’ ‘≈Ò Á∂ ⁄Ò«Á¡ª ‹ßÓ± ÂØ∫ ‘∆ ¿π√ Á∂
Ó◊ Òæ◊∆ “±‘” È∂ Ó∂≈ «‹¿π‰≈ ÁπæÌ ’ «ÁæÂ≈ ˛Õ »
¿π√ ˘ ±‘ Á∂ ÌÓ ÂØ∫ ¤π‡’≈≈ «ÁÚ≈¿π‰
Ò¬∆ √ßÓØ‘’ È∆∫Á ’ßÓ ¡≈¬∆ Â∂ ¿π√ Á∆¡ª Í«Ú≈’
√Óæ«√¡≈Úª Á∂ ‘æÒ Ò¬∆ √≈∂ Í«Ú≈ È≈Ò ÏÀ· ’∂
Ó≈‘ΩÒ ˘ √πı≈Úª æ÷‰ Ò¬∆ √«‘ÔØ◊ Óß«◊¡≈ «◊¡≈Õ
«‹√ ÍzÂ∆ √≈«¡ª È∂ ‘πß◊≈≈ Ì«¡≈Õ ÿ ÚæÒØ∫ ‘ Â∑ª
Á≈ √«‘ÔØ◊ «ÓÒ‰ Â∂ ÓÈ Á≈ ÌÓ Á± ‘؉ Â∂ ’Ó≈
36
 www.tarksheel.org
≈ÂØ-≈ ÈΩ∫ Ï ÈΩ∫ ‘Ø «◊¡≈Õ ÁØ Ó‘∆«È¡ª ÂØ∫ ¿π‘ ’ßÓ
¤æ‚ ’∂ ÿ ÏÀ·≈ √∆ Â∂ ¿π√ Á≈ ’ßÓ Â∂ ‹≈‰ ˘ «ÁÒ
È‘∆∫ √∆ ÓßÈÁ≈Õ √Ú∂∂ ¿πµ·‰ √≈ ‘∆ ¿π√ È∂ ‹ßÓ± ‹≈‰
Á∆ «Â¡≈∆ ’ Ò¬∆ Â∂ ’ßÓ ˘ Âπ «Í¡≈Õ ¡æ‹-’æÒ∑
¿π‘ ¡≈͉∆ ¯À’‡∆ ”⁄ Ó◊È ‘Ø ’∂ ’ßÓ ’Á≈ ˛ Â∂
¿π√ Á≈ ÿ Í«Ú≈ Ú∆ √πı∆ Ú√ «‘≈ ˛Õ
÷∂ÂÍ≈Ò ’≈ϱ
«Í≥‚ «Èº‹ª Á∂ ¡‹ÀÏ «√≥ÿ Á∂ ÿ «Ú⁄ «Í¤Ò∂
A@-AA Ó‘∆«È¡ª ÂØ∫ Ú≈ÍÁ∆¡ª ÿ‡È≈Úª, «‹Ú∂∫
∞ͬ∆¬∂ ◊∞≥Ó ‘Ø ‹≈‰∂, ÒÛ’∆ Á∂ Ú≈Ò ’º‡∂ ‹≈‰∂, Ϻ«⁄¡ª
Á∆¡ª ’≈Í∆¡ª «’Â≈Ϫ Í≈‡ ‹≈‰∆¡ª, ÓØÏ≈«¬Ò «Ú⁄Ø∫
«√Ó ◊≈«¬Ï ‘Ø ‹≈‰∂, ‚≥◊ ÷∞ºÒ∑ ‹≈‰∂, ◊Ò «⁄º·∆¡ª
¡≈ ‹≈‰∆¡ª ¡≈«Á È∂ Á«‘Ù Í≈¬∆ ‘ج∆ √∆Õ
«¬√ Á∆ ⁄⁄≈ Ï‘∞ √∆ «’ ÿ‡È≈Úª ÷∂ÂÍ≈Ò
’ «‘≈ ‘À, Í≥± ÿ Ú≈Ò∂ «¬√ Á∂ ‘ºÒ Ú≈√Â∂ ª«’
Ï≈«Ï¡ª Á∂ ⁄º’ª «Úº⁄ ¡≈¬∂ ‘ج∂ √ÈÕ Ï≈«Ï¡ª È∂ ’≈Î∆
ÍÀ√≈ Â∂ ‘Ø ͱ‹≈ √Óº◊∆ ÒÀ ’∂ ¡≈Ê’ Â∂ Ó≈È«√’
ÙØÙ‰ ’∆Â≈Õ √’±Ò ¬∆¡≈ Á∂ «Í≥Ã√∆ÍÒ ËÓ «√≥ÿ
«Ë¡≈ÈÍ∞ Á∂ ‹ÁØ∫ «¬‘ √≥Í’ «Ú⁄ ¡≈¬∂ ª ¿∞‘Ȫ
«¬√ Á∂ ‘ºÒ Ò¬∆, ¿∞‘Ȫ ˘ «ÚÙÚ≈Ù «Úº⁄ ÒÀ ’∂ Â’Ù∆Ò
√∞√≈«¬‡∆ «¬’≈¬∆ ÷Ò⁄∆¡ª «‹Ò∑≈ ¡≥«ÓÃÂ√ È≈Ò √≥Í’
’∆Â≈Õ
Ó≈È«√’ «ÚÌ≈◊ Á∂ Ó∞÷∆ ÍÓ‹∆ «√≥ÿ Á∆
¡◊Ú≈¬∆ «Úº⁄, ‹√Ï∆ «√≥ÿ ‹º√, Ó≈√‡ √∞‹∆Â
«√≥ÿ Â∂ √∞‹∆ «√≥ÿ Ó∞º¤Ò, √∞√≈«¬‡∆ ÍÃË≈È ¡ÓØÒ‹∆Â
«√≥ÿ ÷Ò⁄∆¡ª ‘Á∆Í «√≥ÿ ÷Ò⁄∆¡ª È∂, ¡‹ÀÏ «√≥ÿ
È∂ ÿ ‹≈ ’∂ «Ú«◊¡≈È’ „≥◊ È≈Ò ÁØÙ∆ √± Ë≈ Â∂
÷∂ÂÍ≈Ò ˘ ’≈ϱ ’’∂ ¡º◊∂ ÂØ∫ «¬‘ Ú≈Á≈ª È≈
’È Á≈ Ú≈«¬Á≈ «Ò¡≈ Â∂ Í«Ú≈ ˘ ‘Ω∫√Ò≈ «ÁºÂ≈
«’ ¡º◊∂ ÂØ∫ ’ج∆ ¡«‹‘∆ ÿ‡È≈ È‘∆∫ Ú≈Í∂◊∆Õ Í«Ú≈
‘∞‰ «ÏÒ’∞Ò ≈‹∆ ÷∞Ù∆ «‘ «‘≈ ‘ÀÕ
Ò÷«ÚßÁ ¬∆¡≈, ‘Ú∂Ò∆¡≈‰≈
ÓÀ◊˜∆È Ò¬∆ ¡≈͉∆¡ª ⁄È≈Úª, √πfi≈¡-ÓÙÚ≈
Â∂ ı Ì∂‹‰ Ò¬∆ ÍÂ≈:
ramswarn@gmail.com (94173-62085)
gondarasa@yahoo.com (98552-05818)
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
«Í¤Ò∂ D@ √≈Òª Ï≈¡Á ¡æ‹-’æÒ∑ ⁄⁄≈ ”⁄ ¡≈¬∂
‘π‰ ¯ÀÒ∂ Ø◊ √Ú≈¬∆È ¯Ò± ˘ «ÚÙÚ «√‘ √ß√Ê≈ È∂
¡≈ÒÓ∆ Ó‘ªÓ≈∆ ¡ÀÒ≈È «ÁæÂ≈ ˛Õ Í«‘Òª AIAH «Úæ⁄
√ÍÀ«ÈÙ ¯Ò±, AIEG ”⁄ ¬∂Ù∆¡È ¯Ò± Â∂ AIFH ”⁄
‘ª◊’≈‚ ¯Ò± ¯ÀÒ ¸æ’∂ ‘È «‹È∑ª È≈Ò Òæ÷ª ÒØ’
ÍzÌ≈«Ú ‘ج∂ Â∂ ¡È∂’ª ÓΩ Á∂ ӱߑ «Úæ⁄ ‹≈ ͬ∂Õ
√Ú≈¬∆È ¯Ò± Á≈ ÿ∂≈ ÁπÈ∆¡ª Á∂ GD ÓπÒ’ª Âæ’ ¯ÀÒ
¸æ’≈ ˛Õ Ì≈ «Úæ⁄ Ú∆ √Ú≈¬∆È ¯Ò± Á∂ ¡È∂’ª Á∂√
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂ ‘ÈÕ ‘π‰ Âæ’ ÁπÈ∆¡ª Ì ”⁄ «¬√ Ø◊
ÂØ∫ Í∆«Û ADA ÒØ’ª Á∆¡ª ÓΩª ‘Ø ¸æ’∆¡ª ‘È Â∂ BH
‘˜≈ ÂØ∫ ÚæË ÍzÌ≈«Ú Ó∆˜ª Á∆ ͤ≈‰ ‘Ø ¸æ’∆ ˛Õ
’∆ ˛ √Ú≈¬∆È ¯Ò±? : «¬‘ ¯Ò± √±ª «Úæ⁄ √≈‘ È≈Ò
√ÏßË Íz‰≈Ò∆ Á∆ «ÏÓ≈∆ ˛Õ √±ª ÂØ∫ «¬√ Ø◊ Á∂
Ú≈«¬√ ÓÈπæı ˘ ¡≈͉∆ ÒÍ∂‡ ”⁄ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ Ø◊
Í«‘Òª Ú∆ ‘Ø∫Á ”⁄ ¡≈«¬¡≈ √∆ Í «¬√ Á≈ ÿ∂≈
√∆«Ó «‘≈ √∆ Ízß± ‘π‰ «¬‘ Áæı‰∆ ’ÀÒدØÈ∆¡≈ Â∂
¡Ó∆’≈ Á∂ ‘ØȪ ≈‹ª ÂØ∫ Ùπ± ‘Ø ’∂ Ò◊Ì◊ √≈∆
√Ú≈¬∆È ¯Ò± ‹√Ú∆ ÓØØ∫
ÁπÈ∆¡ª Á∂ Á∂Ùª ˘ ¡≈͉∆ ÒÍ∂‡ ”⁄ ÒÀ «‘≈ ˛Õ
«ÈÙ≈È∆¡ª: Ïπı≈, ıßÿ, ◊Ò≈ Áπı‰≈, √∆ Áπı‰≈,
«√ ÁÁ Â∂ Ó≈√Í∂Ù∆¡ª ”⁄ ÁÁ «¬√ Ø◊ Á∆¡ª Óπæ÷
«ÈÙ≈È∆¡ª ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Á√ Á∂ «ÏÓ≈∆ Á≈
‘ÓÒ≈ Â∂˜ ‘؉ Â∂ ÈÓ±È∆¡≈ Â∂ √≈‘ ÒÀ‰ ”⁄ π’≈Ú‡
¡≈™Á∆ ˛Õ Ø◊∆ «Ú¡’Â∆ Á∂ ¡«‹‘∂ Ò椉 ˜≈«‘
‘؉ ÂØ∫ «¬æ’ «ÁÈ Í«‘Òª ÂØ∫ ÒÀ ’∂ «¬æ’ ‘¯Â∂ Âæ’ «¬√
Á∂ ’∆‡≈‰±ß «¬æ’ ÓÈπı
æ ÂØ∫ Á±‹∂ Âæ’ Í‘ß⁄
π ’∂ Ø◊∆¡ª Á∆
«◊‰Â∆ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’Á∂ ‘ÈÕ Ò椉 √≈‘Ó‰∂ ¡≈¿π‰
Â∂ Âπß «¬Ò≈‹ Ùπ± ’ Á∂‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ª Ø◊∆ Á∂
¤∂Â∆ ·∆’ ‘؉ Á∆ √ßÌ≈ÚÈ≈ ÚËÁ∆ ˛Õ
Ï⁄≈˙: Ï⁄≈¡ ‘∆ «¬√ Ø◊ Á≈ «¬Ò≈‹ ˛ «’™«’ ¡‹∂
Âæ’ «¬√ «ÏÓ≈∆ Á∆ «ÚÙ∂Ù ÚÀ’√∆¡È ¿πÍÒÏË È‘∆∫
˛Õ «¬√ Ø◊ Á≈ Ú≈«¬√ ÓÈπæı Â∂ ‹≈ÈÚª Á∂ ⁄≈
Ú≈«¬Ò È√Òª Á∂ ‹ÀÈ∂«‡’ ÍÁ≈ʪ È≈Ò «ÓÒ ’∂
Ï«‰¡≈ ˛Õ «¬√ Ø◊ ÂØ∫ Ï⁄≈˙ Á∂ ¿πÍ≈¡ Ú‹Ø∫ Í≈‰∆
ÚæË Í∆‰, ‘æʪ ˘ ◊Ó Í≈‰∆ Â∂ √≈ω È≈Ò Ë؉,
«ÏÓ≈ ÒØ’ª ÂØ∫ Á± «‘‰, ͱ∆ È∆∫Á ÒÀ‰, ‰≈¡
Óπ’ «‘‰, ÷øÿÁ∂ ‹ª «¤æ’Á∂ ¡≈͉≈ ӱߑ „’‰
¡≈«Á «¬«Â‘≈Â/√≈ÚË≈È∆¡ª Ú‰∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ª
‘ÈÕ
37
 www.tarksheel.org
ÓÀ∫ Â’Ù∆Ò «’Ú∂∫ Ï«‰¡≈?
Ó≈‘ΩÒ Á≈ ¡√
¡ß Ë«ÚÙÚ≈√ª ”⁄ ◊z√∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÒØ’ ‘È∂∂ ”⁄
̇’Á∂ ‘ÈÕ ¡≈͉∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª Á≈ ‘æÒ ËÓ Â∂
ÙË≈ ”⁄Ø∫ ÒÌÁ∂ ‘ÈÕ «‹√ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª ¿πÈ∑ª Á≈ ’∆ÓÂ∆
√Óª ª ı≈Ï ‘πßÁ≈ ‘∆ ˛ È≈Ò ‘∆ ¡≈«Ê’ ÂΩ Â∂ Ú∆
Èπ’√≈È ¿π·≈¿π‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ’¬∆ Ú≈ ¡«‹‘∂ Ó≈‘ΩÒ
”⁄ «Ú⁄«Á¡ª Ú∆ «’ËØ∫ «ÓÒ∆ ΩÙÈ∆ Á∆ «¬æ’ «’È
«˜ßÁ◊∆ Á∆ ÂØ ˘ ÏÁÒ «ÁßÁ∆ ˛Õ ¡«‹‘≈ ‘∆ Ó∂∂ È≈Ò
Ú≈Í«¡≈ ‹Á Ó∂∂ «Ú⁄≈ ¡ßË«ÚÙÚ≈√ª Á∆ ÁÒÁÒ
”⁄Ø∫ «È’Ò ’∂ Â’Ù∆ÒÂ≈ È≈Ò ¡≈ ‹πÛ∂Õ
Ó∂≈ ‹ÈÓ ¡«‹‘∂ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‘Ø«¬¡≈ «‹æÊ∂
Ë≈«Ó’ Ó≈‘ΩÒ √∆Õ √≈≈ Í«Ú≈ ËÓ ÍzÂ∆ Ï∂‘æÁ
¡≈√Ê≈ æ÷Á≈ √∆Õ √≈‚∂ ÿ «Úæ⁄ ‘∆ ÓßÁ Ï«‰¡≈
‘Ø«¬¡≈ √∆ Â∂ ¤∂ Ó‘∆«È¡ª Ï≈¡Á ‘∆ ÿ∂ “Ó≈Â≈ Á≈
‹≈◊‰” ‘ßπÁ≈ √∆Õ Ó∂∂ ‹ÈÓ √Ó∂∫ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘ √≈Ò ÿ
”⁄ ¡«‹‘∂ Ë≈«Ó’ √Ó≈◊Ó ⁄≈¬∂ ‹ªÁ∂ √ÈÕ ¡«‹‘∂
Ë≈«Ó’ «Ú⁄≈ª Á∂ È≈Ò-È≈Ò √≈‚≈ Í«Ú≈ ¡≈͉∆
¡≈√Ê≈ ’’∂ ¤∂ Ó‘∆«È¡ª Ï≈¡Á ‘∆ Ë≈«Ó’ √Ê≈Ȫ
Á∆ Ô≈Â≈ Â∂ ‹ªÁ≈ √∆Õ ¡«‹‘∂ Ó≈‘ΩÒ ”⁄ Ó∂≈ ËÓ
È≈Ò ‹πÛÈ≈ Â∂ ¡ßË-«ÚÙÚ≈√∆ ‘π ∆ª ˘ Óßȉ≈
√πÌ≈«Ú’ √∆Õ
ÓÀ∫ ÍÛ∑È «Ò÷‰ Á∆ ¿πÓ Á≈ ‘Ø«¬¡≈ ª ÓÀ˘
√≈‚∂ ÿ È∂ÛÒ∂ «¬æ’ Ë≈«Ó’ ¡Á≈∂ ÚæÒØ∫ ⁄Ò≈¬∂ ‹ªÁ∂
√’±Ò «Úæ⁄ ÍÛ∑È Ò¬∆ Í≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ «‹æÊ∂ √Ú∂ Á∆
√Ì≈ ”⁄ ¿π√ ËÓ È≈Ò √ÏßË Íz≈ÊÈ≈ ’Ú≈¬∆ ‹ªÁ∆
√∆Õ √’±Ò Á≈ Ó≈‘ΩÒ Ë≈«Ó’ ß◊‰ ”⁄ ß«◊¡≈ ‘Ø«¬¡≈
√∆Õ √’±ÒØ∫ ÍÛ∑ ’∂ ÿ ¡≈¿π‰≈ Â∂ √’±Ò Á≈ ’ßÓ ’’∂
¡◊Ò∂ «ÁÈ «Î √’±Ò ⁄Ò∂ ‹≈‰≈ ‘∆ Ó∂≈ ’Ó √∆Õ
Ó≈«Í¡ª Á∂ Úª◊ ¡«Ë¡≈Í’ Ú∆ ËÓ ÍzÂ∆ Íz∂« ’Á∂
√ÈÕ ¡≈Ó «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Úª◊ ÓÀ∫ Ú∆ ¡≈͉∂ Ó≈‘ΩÒ
¡Èπ√≈ Í≈·-ͱ‹≈ ’«¡≈ ’Á≈ √∆Õ Í∂Íª ÂØ∫ Í«‘Òª
«¬‘ Í≈·-ͱ‹≈ √πæ÷ª √πæ÷‰ ”⁄ ÂÏÁ∆Ò ‘Ø ‹ªÁ∆ √∆Õ
«¬√ Â∑ª Á∂ √’±Ò∆ Ú≈Â≈Ú‰ ”⁄ ÓÀ∫ «Ó‚Ò Á∆ Íz∆«÷¡≈
Í≈√ ’ Ò¬∆Õ «Ó‚Ò ÂØ∫ ÒÀ ’∂ √À’ß‚∆ √’±Ò Âæ’
«√æ«÷¡≈ Íz≈Í ’«Á¡ª ÓÀ˘ ’πÁÂ∆ Ë≈«Ó’ «Ú⁄≈ª
Ú≈Ò≈ √’±Ò ‘∆ «Ó«Ò¡≈ «‹æÊ∂ Ôæ◊, ‘ÚÈ Â∂ Íz≈ÊÈ≈Úª
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
«Èæ ؘ Á≈ ’Ó ‘πßÁ≈ √∆Õ √≈Ò
Ï≈¡Á √’± Ò ”⁄ Úæ ‚ ≈ Ë≈«Ó’
Á∆Í’ √ØÈ∆
√Ó≈Ø‘ ’Ú≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ
√À’ß‚∆ Á∆ Íz∆«÷¡≈ Í≈√ ’’∂ Ó∂≈ πfi≈È
’ß«Í¿±‡ «√æ÷‰ ÚæÒ ‘Ø «◊¡≈Õ ’ß«Í¿±‡ Á∆ «√æ«÷¡≈
”⁄ ÊØÛ∑≈ Ó≈‘ ‘πß«Á¡ª ‘∆ ÓÀ˘ «¬æ’ Íø‹≈Ï∆ ¡ıÏ≈ Á∂
ÍæÂ’≈ È∂ ¡≈Íz∂‡ æ÷ «Ò¡≈Õ «¬æÊ∂ ‘∆ √≈‚≈ Ó∂Ò «¬æ’
‹Ø«ÂÙ∆ È≈Ò ‘Ø«¬¡≈ «‹√ È∂ ÍæÂ’≈ √Ó∂ ¿πµÊ∂ ’ßÓ
’Á∂ Íø‹ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ “πÁ≈’Ù” Í≈¿π‰ Ò¬∆ «ÁæÂ≈
Â∂ «’‘≈ «’ «¬√ ˘ √ØÓÚ≈ Ú≈Ò∂ «ÁÈ √Ú∂∂ H:DE Ú‹∂
Íø‹ Âæª «Úæ⁄ «¬ÙÈ≈È ’Ú≈ ’∂ A@H Ú≈ ‹≈Í
’’∂ ◊z«‘‰ ’È≈ ˛Õ ‹Ø«ÂÙ∆ ¡Èπ√≈ «¬‘ “πÁ≈’Ù”
Âπ‘≈‚∆¡ª √≈∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª Á≈ ‘æÒ ’∂◊≈Õ ÓÀ∫ ¿π√
Á∂ ’‘∂ ¡Èπ√≈ “πÁ≈’Ù” Í«‘«È¡≈ Í ÓÀ˘ ¿π√ Á≈
’ج∆ Ò≈Ì È≈ ‘Ø«¬¡≈Õ ¡«‹‘≈ ‘؉ Â∂ Ó∂∂ ÓÈ ”⁄ ËÓ
Â∂ ÙË≈ ÍzÂ∆ ’¬∆ Ùß’∂ ¿πÂÍøÈ ‘ج∂Õ
ÍæÂ’≈ ’ØÒ ’ßÓ ’«Á¡ª ¡≈͉∆ «Úæ«Á¡’
ÔØ◊Â≈ ÚË≈¿π‰ Ò¬∆ Íz≈¬∆Ú∂‡ ÂΩ Â∂ Í∂Í «ÁßÁ≈ «‘≈Õ
Ï∆.¬∂. Á∂ Í«‘Ò∂ √≈Ò ”⁄ Á∂ Í∂Í Á∂‰ Ò¬∆ Á≈ıÒ≈
ÌÈ ¿πÍß ‹Á Ó∂≈ ØÒ ÈßÏ È≈ ¡≈«¬¡≈ ª ÓÀ∫
«¬√ Ò¬∆ Ìæ‹ ÁΩÛ ’∆Â∆Õ «¬√∂ ÁΩ≈È Ó∂∂ Ó≈Ó≈ ‹∆ È∂
Á≈ «¬æ’ ‹≈‰±ß ¡«Ë¡≈Í’ «‹‘Û≈ Â’Ù∆Ò Ò«‘ È≈Ò
¶Ó∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ‹π«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆, Ó∂≈ ¿π√ È≈Ò √ßÍ’
‘Ø«¬¡≈Õ Ó∂≈ ØÒ ÈßÏ Â∂ Í∂Íª Á≈ Ó√Ò≈ ‘æÒ ‘Ø
«◊¡≈Õ ’πÁÂ∆ ¿π√ ¡«Ë¡≈Í’ Á≈ ¿π√∂ ÍæÂ’≈
’ØÒ ¡≈¿π‰ ‹≈‰ √∆ «‹æÊ∂ ÓÀ∫ ’ßÓ ’Á≈ √ªÕ ¿π‘ ¿πµÊ∂
¡≈™Á∂ Â∂ Â’Ù∆Ò Ò«‘ È≈Ò ‹πÛ∆¡ª ıÏª Â∂
ÿ‡È≈Úª Á≈ «˜’ ’Á∂Õ Ó∂∆ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª ◊æÒª Â∂
«Ú⁄≈ª «Úæ⁄ «ÁÒ⁄√Í∆ ‘؉ Òæ◊∆Õ ÓÀ∫ Ú∆ ¿πÈ∑ª Á∆
√Ø ⁄ ÂØ ∫ Íz Ì ≈«Ú ‘Ø ’∂ √Ø ⁄ ‰ Òæ ◊ ≈Õ ¡≈√-Í≈√
Ú≈ÍÁ∆¡ª ÿ‡È≈Úª Â∂ ÿ Á∂ Ó≈‘ΩÒ ÍzÂ∆ Ó∂∂ ÓÈ ”⁄
√π¡≈Ò ¿πÂÍøÈ ‘؉ Òæ◊∂Õ
«¬√∂ ÁΩ≈È «¬æ’ ‘Ø ÿ‡È≈ Ú≈Í∆Õ Óπ’Â√
Á≈ «¬æ’ È≈ÓÚ ‹Ø«ÂÙ∆ «‹‘Û≈ «¬æ’ ÒØ’Ò ‡∆.Ú∆.
Ï≈’∆ √¯≈ DA ”Â∂
38
 www.tarksheel.org
ÓÀ∫ Â’Ù∆Ò «’Ú∂∫ Ï«‰¡≈
‚ Â∂ Â’
◊æ Ò BE ’∞ √≈Ò Í∞≈‰∆ ‘À, ‹ÁØ ÓÀ∫ «Èº’≈ «‹‘≈
√∆, ÓÀ∫ ¡Â∂ Ó∂∂ √≈Ê∆ √’±Ò ¤º∞‡∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á ◊Ò∆ «Ú⁄
«¬º’·∂ ÷∂‚Á∂ ‘∞≥Á∂ √ªÕ √≈‚∂ ÿ Á∂ ’ØÒ ’∞Û∆¡ª Á∂
√’±Ò Á∂ «Í¤Ò∂ Í≈√∂ ÁØ ’∞ Î∞º‡ ⁄ΩÛ∂ Â∂ A@@ Î∞º‡ Ò≥Ï∂
÷≈Ò∆ «‘º√∂ ”⁄ √’±Ò Á≈ ‡∞º«‡¡≈ Î∞º«‡¡≈ ÎÈ∆⁄ «Í¡≈
«‘≥Á≈ √∆, ¿∞√ ÷≈Ò∆ «‘º√∂ Ï≈∂ ¡≈Ó ‘∆ ’‘≈Ú √∆ «’
«¬√ «Ú⁄ ̱ª «‘≥Á∆¡ª ‘È, «¬√ ’’∂ ¿∞√ ÷≈Ò∆
‹◊≈∑ «Ú⁄ ‹≈‰ Á∆ «’√∂ Á∆ Ú∆ «‘≥Ó ȑ∆ √∆, ÓÀ ¡Â∂
Ó∂∂ √≈Ê∆ ‹ÁØ∫ ◊Ò∆ ”⁄ ◊∞ºÒ∆ ‚≥‚≈ ÷∂‚Á∂ Â≈ ¡’√ ‘∆
√≈‚∆ ◊∞ºÒ∆ ̱ª Ú≈Ò∆ ʪ ‹≈ «‚º◊Á∆, «‹ºÊØ ◊∞ºÒ∆
Ú≈Í√ ⁄∞º’‰ Á∆ ◊ºÒ ª ¤º‚Ø, ¿∞√ ÚºÒ Ú∂÷‰ Á∆ Ú∆
«‘≥Ó ȑ∆∫ √∆ ‘∞≥Á∆, «’¿∞∫«’ ̱ª Á≈ ‚ ‘∆ ¬∂È≈ √∆Õ
ÓÀ∫ ¡Â∂ Ó∂∂ √≈Ê∆¡ª È∂ ’∞fi ÍÀ√∂ «¬º’·∂ ’’∂ Î∞º‡Ï≈Ò ÒÀ
¡ªÁ∆ «’¿∞∫«’ ◊∞ºÒ∆ ‚≥‚≈ ÷∂‚-÷∂‚ ’∂ ÓÈ ¡º’ ⁄∞º«’¡≈
√∆Õ ‘∞‰ ¡√∆∫ ¤∞º‡∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á Á∞«Í‘ Ú∂Ò∂ «¬º’·∂ Î∞∞‡Ï≈Ò
÷∂‚Á∂Õ «¬º’ «ÁÈ Á∆ ◊ºÒ ‘À «’ √≈‚∂ Î∞º‡Ï≈Ò ÷∂‚«Á¡ª
ÂØ∫ «¬’ √≈Ê∆ È∂ «’º’ ˜Ø Á∆ Ó≈ «ÁºÂ∆ Â∂ Î∞º‡Ï≈Ò
̱ª Ú≈Ò∂ √Ê≈È Â∂ ‹≈ «‚º◊∆, «‹ºÊ∂ ‹≈‰ Á∆ «’√∂
Á∆ Ú∆ «‘≥Ó ȑ∆∫ √∆, ¡≈«÷ √Ò≈‘ ÓÙÚ∂ ÂØ∫ Ï≈¡Á
ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ «’ Î∞º‡Ï≈Ò Ú∂÷ ª Ò¬∆ ‹≈Ú∂ «’ «’ºÊ∂
’∞ «‚º◊∆ ͬ∆ ‘À,¡≈÷ «‘≥Ó ’’∂ ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ÿ
‹≈’∂ ’Ø·∂ ¿∞µÍØ∫ Î∞º‡Ï≈Ò Ú∂÷‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ «‹ºÊØ
Î∞º‡Ï≈Ò «‚º◊∆ √∆ È‘∆∫ «Á√∆ Î∂ «¬º’ ‘Ø ÿ Á∂ ’Ø·∂
Â∂ ‹≈’∂ Î∞º‡Ï≈Ò ÚºÒ Ú∂«÷¡≈ «‹ºÊØ Î∞º‡Ï≈Ò «’ ̱ª
Ú≈Ò≈ √≈≈ ‘∆ √Ê≈È È˜ ¡≈ «‘≈ √∆, Í ̱ª
«’Ë∂ Ú∆ Ș È‘∆∫ ¡≈¬∆¡ªÕ Ó∂∂ √≈Ê∆¡ª È∂ ÓÀ˘
Î∞º‡Ï≈Ò «Ò¡≈¿∞‰ Ò¬∆ «’‘≈ ÓÀ∫ √’±Ò Á∂ Ó≈Ò∆ ˘
Î∞º‡Ï≈Ò ⁄∞º’‰ Ò¬∆ ¿∞√ √Ê≈È Â∂ ‹≈‰ Á∆ ¡≈«◊¡≈
Ó≥◊∆ ª ¿∞√ È∂ √≈Î ‹Ú≈Ï Á∂ «ÁºÂ≈Õ ÓÀ∫ ¡Â∂ Ó∂∂
√≈Ê∆ Î∞º‡Ï≈Ò ⁄∞º’‰ Ò¬∆ Ï«˜Á √È «’¿∞∫«’ √≈«¡≈
È∂ √ªfi∂ ÍÀ√∂ Í≈’∂ Î∞º‡Ï≈Ò ÷∆Á∆ √∆Õ Ì±Âª Ú≈Ò∂ √Ê≈È
Á∂ ’ØÒ «¬’ Í≈‰∆ Ú≈Ò∆ ‡À∫’∆ √∆ , Í≈‰∆ Ú≈Ò∆ Í≈¬∆Í
◊Ò∆ «Úº⁄ ‘؉ ’≈È ¿∞√ ≈‘∆∫ ⁄Û∑’∂ ̱ª Ú≈Ò∂
√Ê≈È Á∆ ’≥ Ë ’Ø Ò ‹≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ √∆ Õ Ó∂  ∂
√≈Ê∆¡ª È∂ ÓÀ˘ ‘ºÒ≈Ù∂∆ Á∂’∂ Î∞º‡Ï≈Ò ⁄∞º’‰ Ò¬∆
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Í∂ë¡≈ Â∂ ÓÀ∫ Í≈‰∆ Ú≈Ò∆ Í≈¬∆Í ≈‘∆∫
⁄Û∑’∂ ¿∞√ ’≥Ë Â∂ ‹≈ ÷Û∑≈ ‘Ø«¬¡≈
«‹º Ê Ø ∫ Î∞ ‡ Ï≈Ò ⁄∞ º ’ ‰ Ò¬∆ Êæ Ò ∂ Ì∆Ó √ÀÈ Â’
¿πµÂ«¡≈ ‹≈ √’Á≈ √∆ Õ ÓÈ «Ú⁄ ’∞fi ̱ª Á≈ ‚
Ú∆ √∆ «’ «’Â∂ Î∞º‡Ï≈Ò ⁄∞∞º’‰ Òº◊∂ ̱ ÎÛ∑ Ú∆ È≈
ÒÚ∂, Í ¡≈√∂ Í≈√∂ Ș Ó≈«¡≈ «’Ë∂ Ú∆ ̱Â
Ș È≈ ¡≈¬∆ «Î Î∞º‡Ï≈Ò ⁄∞º’ «Ò¡≈¿∞‰ Ò¬∆ ÓÈ
’≈‘Ò≈ ÍÀ‰ Òº«◊¡≈ Â∂ ÓÀ∫ «‘≥Ó ’’∂ ’≥Ë ¿∞ÍØ∫
‡∞º‡∂-Î∞º‡∂ ÎÈ∆⁄ ≈‘∆∫ ¿∞√ ̱ª Ú≈Ò∂ √Ê≈È Â∂ ¿∞µÂ
«◊¡≈Õ Î∞º‡Ï≈Ò ˘ ⁄∞º’’∂ Ï≈‘ ◊Ò∆ «Ú⁄ √∞º‡ «ÁºÂ≈Õ
«¬√ ̺‹ ÁΩÛ «Ú⁄ Ó∂∂ ÍÀ «Ú⁄ ’º⁄ Ú∆ ÷∞Ì «◊¡≈
Í ÓÀ˘ ÓΩ’∂ Â∂ ’∞fi ÍÂ≈ È≈ Ò◊≈ «‹√Á≈ ÍÂ≈ ÓÀ˘
Ï≈‘ ¡≈’∂ Òº«◊¡≈ «’¿∞∫«’ Î∞º‡Ï≈Ò ⁄∞º’‰ Á∆ ’≈‘Ò∆
Â∂ ̱ª Á∂ ‚ ’≈È ¿∞√ √Ê≈È ÂØ∫ ÓÀ∫ ‹ÒÁ∆ Ï≈‘
«È’Ò‰≈ ⁄≈‘∞≥Á≈ √∆Õ «¬√ ÿ‡È≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ó∂∂ ÓÈ
”⁄Ø∫ ̱ª Á≈ ‚ ıÂÓ ‘؉ Òæ◊≈ «’¿∞∫«’ ¿∞√ √Ê≈È
Â∂ ’ج∆ Ú∆ ̱ ȑ∆∫ √∆ ̱ª Á≈ ‚ Ϻ«⁄¡ª Á∂ Óª-
Ï≈Í ÚºÒØ∫ ÎÀÒ≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆ ª ‹Ø ¿∞√ √Ê≈È Â∂
’ج∆ Ú∆ Ϻ⁄≈ È≈ ‹≈Ú∂ «‹ºÊ∂ ‡∞º«‡¡≈-Î∞º«‡¡≈ ÎÈ∆⁄,
’º⁄ Â∂ ÒØ‘≈ ¡≈«Á «Í¡≈ √∆Õ ¿π√ √Ó∂∫ ÂØ∫ ‘∆ Ó∂∂ ÓÈ
«Úæ⁄Ø∫ ̱Â-ÍÃ∂ Â∂ ¡≈ÂÓ≈Úª Á≈ ‚ «È’Ò «◊¡≈Õ
«Î Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆ È≈Ò ‹πÛ ’∂ ÓÀ∫ √≈«‘ ͫÛ∑¡≈
Â∂ Ú«‘Ó ÌÓ, ¡ßË «ÚÙÚ≈√ª Á∆ √≈∆ ◊≈Ê≈ Ó∂∆
√Ófi «Úæ⁄ ¡≈ ◊¬∆Õ √π√≈«¬‡∆ Á≈ ÓÀ∫Ï ω ’∂ ÓÀ∫
√◊Ó∆∫ È≈Ò ’ßÓ ’È≈ Ùπ± ’∆Â≈Õ ¡≈͉∆ π⁄∆ Â∂
«¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ÓÀ˘ ¡È∂’ª ‘æ√Ó¬∆ ÿ‡È≈Úª Á∂ ’∂√
‘æÒ ’È Á≈ ÓΩ’≈ «Ó«Ò¡≈ Â∂ ‘∂’ «Úæ⁄ √¯ÒÂ≈
«ÓÒ∆Õ ‘π‰ ÓÀ˘ ¡≈͉∂ Â’Ù∆Ò ‘؉ Â∂ Îı ˛ Â∂ ÓÀ∫
¡≈͉∆ «˜ßÁ◊∆ «¬√ Ò«‘ Á∂ Ò∂ı∂ Ò≈¬∆ ˛Õ
ÓÀ∫ «˜ßÁ◊∆ Ì Â’Ù∆Ò Ò«‘ È≈Ò ‹πÛ ’∂
ÒØ’ª ˘ «Ú«◊¡≈È’ √Ø⁄ Á∂ Ë≈È∆ ω≈¿π‰ Â∂ √Ó≈‹
˘ ⁄ß◊≈ ω≈¿π‰ Á≈ ¡«‘Á «Ò¡≈ ˛Õ
c ≈ÓÍπ≈ ¯±Ò IHAEF-FCFFF
39
 www.tarksheel.org
√¯≈ CI Á∆ Ï≈’∆...
⁄ÀÈÒ Â∂ ‘∂’ ¡ÀÂÚ≈ ÒØ’ª Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª Á∂ ‘æÒ
Áæ√Á≈ √∆ Â∂ ÒØ’ª Á∆ “«’√Ó” ÏÁÒ‰ Ò¬∆ Ȉ
≈Ù∆¡ª Ú∆ Ú∂⁄Á≈ √∆Õ ¡⁄≈È’ ¿π√ Á≈ Ú≈‘ Â’Ù∆Ò
¡«Ë¡≈Í’ È≈Ò «Í¡≈ ª ¯ØÈ Â∂ ‘∆ ‹Á ¡«Ë¡≈Í’
È∂ ¿π√ È∂ “ÓÀ«‹’ À«Ó‚∆˜ ¡À’‡” Á≈ Ú∂Ú≈ Á∂ ’∂
⁄ÀÈÒ Â∂ ¿π√ ÚæÒØ∫ ’∆Â∂ ‹≈ ‘∂ Íz⁄≈ ˘ ◊πßÓ≈‘’πßÈ
Áæ«√¡≈ Â∂ ¡≈͉∆ ‹Ø«ÂÙ ˘ √æ⁄ √≈Ï ’È Ò¬∆
Â’Ù∆Òª ÚæÒØ∫ «¬È≈Ó Ï≈∂ Áæ«√¡≈ ª ¿π‘ ‹Ø«ÂÙ∆
«È¿πµÂ ‘Ø «◊¡≈Õ ¡«Ë¡≈Í’ Á∆ Í«‘Ò ’ÁÓ∆∫ Â∂
¿π√ Á≈ ‡∆.Ú∆ ⁄ÀÈÒ Â∂ ¡≈™Á≈ ÓÙ‘±∆ Íz⁄≈ Ú∆ ÏßÁ
‘Ø «◊¡≈Õ «¬√ ÿ‡È≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ó∂∆ Â’Ù∆Ò «Ú⁄≈ª
È≈Ò √ªfi Ï‰È Òæ◊∆Õ ’πfi ‘∆ «ÁȪ Ï≈¡Á Ù«‘ ”⁄
ÓÙ‘±∆ Íz⁄≈ ’’∂ ÒØ’ª Á∆¡ª ÓπÙ’Òª Á∂ ‘æÒ Á≈
Á≈¡Ú≈ ’È Ú≈Ò∂ Ó∆¡ª Ó±√≈ Á≈ Ú∆ ‹Á Â’Ù∆Òª
È∂ ÏØ∆¡≈ «Ï√Â ◊ØÒ ’∆Â≈ ª ÓÀ˘ √≈∆ ◊æÒ √Ófi
¡≈ ◊¬∆Õ
¿π√ ¡«Ë¡≈Í’ √拉 Á∂ «Ú⁄≈ª Â∂ ¡ÓÒª
˘ Ú∂ı ’∂ ÓÀ∫ “Â’Ù∆Ò” ÓÀ◊˜∆È È≈Ò ‹π«Û¡≈ Â∂ √≈«‘Â
ÍÛ∑È Òæ◊≈Õ «‹√ È≈Ò Ó∂∂ ¡ßÁ Ú√∆ ËÓ ÍzÂ∆ ÙË≈
«’Ë∂ ¿πµ‚-Íπæ‚ ◊¬∆Õ Ó∂≈ √ÚÀ «ÚÙÚ≈√ Úˉ Òæ◊≈Õ
ÓÀ∫ ¡≈͉∂ ÿ ”⁄ Ú∆ «¬È∑ª «Ú⁄≈ª Á∆ ΩÙÈ∆ ”⁄
◊æÒÏ≈ ’È Òæ◊ «Í¡≈Õ ¡≈͉∂ «ÓæÂª ÁØ√ª Á∂
Á≈«¬∂ ”⁄ Ú∆ ¡«‹‘∂ «Ú⁄≈ª √Á’≈ Ó∂∆ «¬æ’ Úæı∆
Í«‘⁄≈‰ ω ◊¬∆Õ ÓÀ∫ «Í¤Ò∂ Íø‹ √≈Òª ÂØ∫ “Â’Ù∆Ò”
È≈Ò Ï‘π È∂«Û˙∫ ‹π«Û¡≈ ‘Ø«¬¡ª ‘ª Â∂ Ò◊Á∆ Ú≈‘
¡≈͉∂ «¬Ò≈’∂ ”⁄ ‘πßÁ∂ Â’Ù∆Ò Ó∂«Ò¡ª, √ÀÓ∆È≈ª Â∂
‘Ø √Ó≈Ø‘ª ”⁄ «Ù’ ’’∂ ¡≈͉∂ ÚæÒØ∫ ωÁ≈ √Á≈
ÔØ◊Á≈È Ú∆ Í≈™Á≈ ‘ªÕ «¬‘ ’ßÓ ÓÀ˘ ¡≈͉∂ ¡≈Í ”⁄
Ï‘π √≈Ê’ Ò◊Á≈ ˛Õ
ÓÀ∫ ¡’√ ‘∆ √Ø⁄Á≈ ‘ª «’ ‹∂’ Ó∂∆ ¿π√
Â’Ù∆Ò ¡«Ë¡≈Í’ È≈Ò ÓπÒ≈’≈ È≈ ‘πßÁ∆ ª ÓÀ∫
¡æ‹ Ú∆ ¡ßË «ÚÙÚ≈√ª Á∂ ‹ß‹≈Ò ”⁄ ¯«√¡≈ ‘πÁ ß ≈ Â∂
«’√∂ Ë≈«Ó’ √ß√Ê≈ Á≈ ’≈’πßÈ ‘πßÁ≈Õ ‘π‰ ÓÀ˘ ¡≈͉∂
Â’Ù∆Ò «Ú⁄≈ª Â∂ Îı ˛Õ ÓÀ∫ «¬È∑ª «Ú⁄≈ª Á∂ Íz√≈-
Íz⁄≈ Ò¬∆ ¡≈͉∂ ÚæÒØ∫ ‘Ó∂Ù≈ ÔÂÈÙ∆Ò «‘ßÁ≈ ‘ªÕ
‘π‰ ÓÀ∫ Í«Ú≈ Á∂ «’√∂ Ú∆ «’√Ó Á∂ Ë≈«Ó’ √Ó≈◊Ó
«Úæ⁄ ¡≈͉∂ ÚæÒØ∫ «Ù’ ȑ∆∫ ’Á≈Õ ‘ØȪ ÒØ’ª ˘
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
«¬È∑ª «Ú⁄≈ª È≈Ò ‹ØÛÈ≈, √æ⁄≈¬∆ Â∂ «Ú«◊¡≈È Á≈
Íz⁄≈ ’È≈ Ó∂≈ ¿πÁ∂Ù ˛Õ ¤Ø‡∆ ¿πÓ∂ Â’Ù∆Ò «Ú⁄≈ª
È≈Ò √ªfi ÍÀ‰ Â∂ Ó∂≈ «ÚÙÚ≈√ ˛ «’ ÓÀ∫ ¡≈͉∆ «˜ßÁ◊∆
Á∂ ‘ ÓØÛ Â∂ «‹æ ‘≈√Ò ’ª◊≈Õ c IHEEI-HCFAA
Í∞ºÂ Á∆ ⁄≈‘ ”⁄ ”È∑≈Â≈ È‘∆∫
Ú≈≈‰√∆, AC Ó¬∆ (Ì≈Ù≈)- Ú≈≈‰√∆ Á∂ «¬º’ «Í≥‚
Á≈ «‘‰ Ú≈Ò≈ «¬º’ «Ú¡’Â∆ Í∞ºÂ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆
Ò¬∆ AIGC ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡æ‹ Âæ’ È‘≈Â≈ ‘∆ È‘∆∫ Í
¿∞√Á∆ Í∞ºÂ Á∆ ⁄≈‘ ͱ∆ È‘∆∫ ‘Ø √’∆Õ
«¬√ ¤Ø‡∂ «‹‘∂ «Í≥‚ Á≈ «‘‰ Ú≈Ò≈ «¬‘
«Ú¡’Â∆ Í∞ º   Á∆ ⁄≈‘ ¡Â∂ Á∂ Ù Á∆¡ª
√Óº«√¡≈Úª ˘ Á± ’È Ò¬∆ «Í¤Ò∂ CF √≈Òª ÂØ∫
È≈ È‘≈¿∞‰ Á≈ Á≈¡Ú≈ ’Á≈ ‘À Í ¿∞√Á∂ «¬√
Á≈¡Ú∂ Á∆ ÍØ Ò ¿∞√Á∆ ÍÂÈ∆ ¡Â∂
¡ßË«ÚÙÚ≈√
«Í≥ ‚ Ú≈√∆¡ª ÷ØÒ∑ «ÁºÂ∆Õ
¿∞ √ Á∆ ÍÂÈ∆ ¡Â∂ «Í≥ ‚ Ú≈√∆¡ª Á≈
’«‘‰≈ ‘À «’ ¿∞√ È∂ ¡√Ò «Ú⁄ CF √≈Ò Í«‘Òª
AIGC «Ú⁄ «’√∂ ª ª«’ Á∂ ’«‘‰ ”Â∂ È‘≈¿∞‰≈
¤º‚ «ÁºÂ≈ √∆ «’ ¡«‹‘≈ ’È È≈Ò ¿∞√˘ Í∞ºÂ
Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ‘ØÚ∂◊∆Õ «¬‘ ◊ºÒ Úº÷∆ ‘À «’ ¿∞√ √Ó∂∫
«Â≥È Ï∂‡∆¡ª Á∂ «ÍÂ≈ ‘∂ «¬√ «Ú¡’Â∆ ˘ «¬‘
‡Ø‡’≈ ¡ÍÈ≈¿π‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú∆ ¿π√ Á∂ ÿ ⁄≈ ‘Ø
Ï∂‡∆¡ª ‘∆ ÍÀÁ≈ ‘ج∆¡ª ¡Â∂ Í∞ºÂ ÍÃ≈Í ’È Á≈
¿∞√Á≈ √∞ÍÈ≈ ¡‹∂ º’ ͱ≈ È‘∆∫ ‘Ø √«’¡≈Õ
ıπÙ ıÏ
È≈√«Â’ ÓßÂ∆!
ÍÃË≈È Ó≥Â∆ ‚≈: ÓÈÓØ‘È «√≥ÿ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ‘∂·
√‘∞≥ ⁄∞’º ‰ Ú≈Ò∆ ’Àϫȇ Á∂ F Ó≥Â∆ “ºÏ” «Ú⁄ Ô’∆È
È‘∆∫ º÷Á∂Õ «¬‘Ȫ Ó≥Â∆¡ª È∂ √‘∞≥ ⁄∞’
º ‰ ÓΩ’∂ √ͺه
ÂΩ ”Â∂ «’‘≈ «’ ¿∞‘ «√¯ Ì≈ Á∂ √ß«ÚË≈È «Ú⁄
‘∆ «ÚÙÚ≈√ º÷Á∂ ‘È ‹Á «’ ÍÃË≈È Ó≥Â∆ Â∂ AC
‘ØȪ Ó≥Â∆¡ª È∂ ºÏ ˘ ‘≈˜-È≈˜ ‹≈‰ ’∂ ‘∆
√‘∞≥ ⁄∞’
º ∆Õ «¬È∑ª È≈√«Â’ Ó≥Â∆¡ª «Ú⁄ ¬∂.’∂. ¡À∫‡È∆,
Í∆. «⁄Á≥ÏÓ, √∞Ù∆Ò ’∞Ó≈ «Ù≥Á,À ¡ÀÓ.Ú∆ºÍ≈ ÓØ«¬Ò∆,
¡À√. ‹ÀÍ≈Ò À‚∆ Â∂ √∆.Í∆ ‹ØÙ∆ Á∂ Ȫ Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ
40
 www.tarksheel.org
‘æ‚ Ï∆Â∆-‹æ◊ Ï∆Â∆
¡√Ò∆ “ÓßÂ”
√≈ ‚∂ ¡≈Ó ‹∆ÚÈ ”⁄ ¡’√ ‘∆ ¡«‹‘∆¡ª
ÿ‡È≈Úª Ú≈ÍÁ∆¡ª ‘È «‹‘Û∆¡ª √≈˘ √Ø⁄‰ Ò¬∆
Ӌϱ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ’πfi √Óª Í«‘Òª √≈‚∂ ◊π¡ª„ ”⁄
‘ج∂ «Ú¡≈‘ ”⁄ ͬ∂ ΩÒ∂ æÍ∂ ÁΩ≈È Ó∂∆ Í«‘Ò ’ÁÓ∆ Â∂
«¬æ’ ¡«‹‘≈ √æ⁄ √≈‘Ó‰∂ ¡≈«¬¡≈ «‹√ È∂ √≈«¡ª ˘
√Ø⁄‰ Ò¬∆ Ӌϱ ’ «ÁæÂ≈Õ ÓÀ∫ ¡≈͉∆ «‚¿±‡∆ ÂØ∫ ¡≈
’∂ ÿ ’æÍÛ∂ ÏÁÒ ‘∆ «‘≈ √ª «’ ÓÀ˘ ÍÂ≈ Òæ◊≈ «’
«Ú¡≈‘ Ú≈Ò∂ ÿ ’ج∆ ‘ß◊≈Ó≈ ‘Ø «◊¡≈Õ
ÓÀ∫ Âπß ‘∆ ¿π√ ÿ Í‘πß⁄ «◊¡≈, ‹≈ ’∂ Ú∂«÷¡≈
«’ √æ⁄Óπ⁄ ‘∆ ÿ Á≈ Ó≈‘ΩÒ «Ú◊«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ
«Ú¡≈‘ Ú≈Ò∂ ÿ Á∆ Á±√∆ Óß«˜Ò Â∂ ⁄«Û∑¡≈ ‘Ø«¬¡≈
«¬æ’ ÈΩ‹Ú≈È ¡≈͉∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ‚ª◊ ÎÛ∑ ’∂ ÁÚ≈«˜¡ª
Â∂ Ù∆«Ù¡ª Èß± ÌßÈ «‘≈ √∆ Â∂ È≈Ò ‘∆ ÏØÒ «‘≈ √∆,““ÓÀ˘
Ø’‰ Ú≈Ò≈ ’Ω‰ ˛ ˙¬∂? ÓÀ∫ ª Úæ«‚¡ª-Úæ«‚¡ª Á∆
ÍzÚ≈‘ È∆∫ ’Á≈, Ó∂∂ Â∂ “Í∆” Á∆ «¥Í≈ ˛...‹∂’ «’√∂
È∂ ÓÀ˘ Ø’‰ Â∂ ‘æÊ Ò≈¿π‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ ª ¿π‘
«‹™Á≈ È∆∫ Ï⁄∂◊≈...¡æ‹ ÓÀ∫ ¡≈͉∆ ’È∆ Â∂ ¡≈«¬¡≈
‘ª...Õ”” «¬‘ ’«‘ß«Á¡ª ¿π√ È∂ ÍÒª «Úæ⁄ ‘∆ ¿π√ È∂
’Ó∂ Á∂ √≈∂ Ù∆«Ù¡ª Èß± ⁄±-⁄± ’ «ÁæÂ≈Õ ‘∂·ª ÷Û∑∂
Ó∂Ò∆ Â∂ ÒØ’ ¿π√ Á∂ ӱߑ ÚæÒ Ú∂÷ ‘∂ √ÈÕ ¿π‘ ¿π√
Á∆¡ª ◊æÒª ˘ √æ⁄ √Ófi ‘∂ √ÈÕ «¬√∂ Ò¬∆ ¿π‘ ¿π√
ÈΩ‹Ú≈È ˘ Ø’‰ Ò¬∆ ’ج∆ ’≈Ú≈¬∆ È‘∆∫ √È ’
‘∂Õ
¿πµÊ∂ ÂÓ≈ÙÏ∆È Ï‰ ’∂ ÷Û∑∂ ’πfi ÒØ’ª Á≈
’«‘‰≈ √∆ «’ «¬√ ÈΩ‹Ú≈È Á∂ «ÁÓ≈ˆ Èß± Ù≈Ï ⁄Û∑
◊¬∆ ˛ Í Ï‘π«Â¡ª Á≈ Óßȉ≈ √∆ «’ ¿π√ ÈΩ‹Ú≈È Á∂
ÏØÒ‰ ¡Èπ√≈ ‹± ‘∆ «’√∂ “Í∆” Á∂ √≈¬∂ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª
’ج∆ ÌÀÛ∆ “˙Í∆ ÙÀ¡” ¡≈͉≈ ß◊ «Ú÷≈ ‘∆ ˛Õ √≈∆¡ª
◊æÒª ˘ «Ë¡≈È ”⁄ ÷«Á¡ª ÿ Ú≈«Ò¡ª È∂ Âπß ‘∆
√≈‚∂ «Íø‚ Á∆ «¬æ’ ⁄∂Ò∆ Èß± ÏπÒ≈ «Ò¡≈™Á≈Õ √≈∆
‘≈Ò Ú∂ı ’∂ ¿π‘ ’«‘‰ Òæ◊∆ «’ «¬√ ÈΩ‹Ú≈È «Úæ⁄
«’√∂ Â’Û∂ “Íz∂” Á≈ Ú≈√≈ ˛Õ ¿π√ È∂ ¡≈͉∂ ÚæÒØ∫
“Í≈‰∆” ÓßÂ ’∂ «ÁæÂ≈ Â∂ «’‘≈ «’ «¬√ Í≈‰∆ Á≈
«¤Û’≈˙ ’Ø Â∂ ÈΩ‹Ú≈È ¿π√ “Íz∂” Á∂ ¡√ ÂØ∫ ‘π‰∂ ‘Ø
‹≈Ú∂◊≈ Â∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í ‘∆ ÊæÒ∂ ¿πµÂ ¡≈Ú∂◊≈Õ ÿ
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Á≈ «¬æ’ ÓÀ∫Ï ⁄∂Ò∆ Áπ¡≈≈ «ÁæÂ∂ Í≈‰∆
Á∂ «¤æ‡∂ Ó≈È Òæ◊≈ Ízß± ¿π√ ÈΩ‹Ú≈È
Â∂ ’ج∆ ¡√ È‘∆∫ √∆ ‘Ø «‘≈Õ √≈∆ ‰‹∆ ÓØ·ªÚ≈Ò∆
√«ÊÂ∆ ˘ √Ófi«Á¡ª ÓÀ∫ ¿πµÊ∂ ÷Û∑∂ «Íø‚ Á∂ ’πfi ¿πµÁÓ∆
ÈΩ‹Ú≈Ȫ Èß± «Í¤Ò∂ Í≈«√˙∫ Á∆ ‹≈ ’∂ ¿π√ ̱√∂ ‘ج∂
ÈΩ‹Ú≈È Èß± ’≈ϱ ’È Ò¬∆ Íz∂«¡≈Õ ’Ø«ÙÙ ’È Â∂
¿π‘ Ó∂∂ È≈Ò √«‘Ó ‘Ø ◊¬∂Õ ‹Á ‘πÛÁß◊ Ó⁄≈ ‘∂ ¿π√
ÈΩ‹Ú≈È È∂ Ú∂«÷¡≈ «’ ¡≈͉∂ ÚæÒ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ Ú∂«÷¡≈
ª ¿π‘ ÿÏ≈ «◊¡≈Õ ÓÀ∫ Ú∆ ¿π√ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ‘∆ Á±‹∆
Óß«˜Ò Â∂ ⁄Û∑È Òæ◊≈Õ ¿π√ Á∂ ’ØÒ ‹≈ ’∂ ÓÀ∫ ¿π√ Èß± ‘æÊ
«Úæ⁄ ÎÛ∑∆ ‚ª◊ √π應 Ò¬∆ ¡≈«÷¡≈Õ Ó∂∂ ’«‘‰ Â∂ ¿π√
È∂ ‚ª◊ √πæ‡ «ÁæÂ∆ Â∂ ¡≈«÷¡≈ «’ Âπ‘≈‚∂ «Íø‚ Á∂ ÈΩ‹Ú≈È
ÓÀ˘ ÎÛ∑È Ò¬∆ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÓÀ∫ «’‘≈ «’ ÂÀ˘ ’ج∆ ’πfi
È‘∆∫ ’‘∂◊≈Õ ¿πÈ∑ª ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∂ ¡≈¿π‰ Â∂ ¡√∆∫ √≈«¡ª
È∂ «ÓÒ ’∂ ¿π√ Èß± ’≈ϱ ’ «Ò¡≈ Â∂ ¿π√ Á∆ ı±Ï Ìπ◊Â
√Ú≈∆Õ «Î ¿π√ Á∆ Óª È∂ ¡≈ ’∂ ¤π‚≈«¬¡≈Õ ¿πµÊ∂ ÷Û∑∆
⁄∂Ò∆ ˘ ÓÀ∫ «’‘≈ «’ Â∂∂ ÓßÂ∂ ‘ج∂ Í≈‰∆ È∂ ’∆ ¡√
’∆Â≈ ˛? Â±ß Âª √Ì Èß± Ï∂Ú’±¯ ω≈ ‘∆ √∆Õ ¿π√ ˘
’ج∆ ‹Ú≈Ï È≈ ¡≈«¬¡≈ Â∂ ¿π‘ «È¿πµÂ ‘Ø ’∂ ⁄Ò∆
◊¬∆Õ Ó≈‘ΩÒ ’πfi ٪ ‘Ø«¬¡≈ ª ÓÀ∫ «Ú¡≈‘ Ú≈Ò∂ ÿ
ÂØ∫ Íπæ¤ ÍÛÂ≈Ò ’’∂ Ó√Ò∂ Á≈ ¡√Ò∆ ’≈‰ ıØ‹
«Ò¡≈Õ «Úæ⁄Ø∫ ◊æÒ «¬‘ «È’Ò∆ «’ ¿π‘ ÈΩ‹Ú≈È √≈‚∂
«Íø‚ Á∆ ‘∆ «’√∂ ’πÛ∆ È≈Ò «Ú¡≈‘ ’Ú≈¿π‰≈ ÒØ⁄Á≈
√∆ Í ‹Á ¿π√ Èß± ◊æÒ Ï‰Á∆ È≈ «Á√∆ ª ¿π√ È∂
ΩÒ≈ æÍ≈ Í≈¿π‰≈ Â∂ Ó’≈È Á∆ ¤æ Â∂ ⁄Û∑ ’∂ ϱ‘∂
Ï≈∆¡ª ÌßÈ«Á¡ª ı±Á Ó⁄≈¿π‰≈ Ùπ± ’ «ÁæÂ≈Õ ÓÀ∫
¿π√ Á∆ Óª Èß± √≈∆ ¡√Ò∆¡Â Á√«Á¡ª «’‘≈ «’ Âπ√∆∫
◊æÒ Èß± «ÏȪ √Ófi∂ ⁄∂Ò∆ Ó◊ Òæ◊ ’∂ √Óª Â∂ ÍÀ√≈
ÏÏ≈Á ’ ‘∂ ‘Ø Í “¡√Ò∆ ÓßÂ” ª Âπ‘≈‚∂ Óπß‚∂ Á∂
«Ú¡≈‘ Á≈ ˛Õ ¿π√ Á∆ Óª Ï‘π ÙÓ√≈ ‘ج∆ Â∂ È≈Ò
‘∆ «Íø‚ Á∆ ⁄∂Ò∆ Á∆ “«√¡≈‰Í” Á≈ ̪‚≈ Ú∆ ¯πæ‡
«◊¡≈Õ ’πfi √Ó∂∫ Ï≈¡Á ¿π‘ ÈΩ‹Ú≈È Ú∆ √ßÌÒ «◊¡≈
Â∂ √≈∆ ◊æÒ √Ófi‰ ¿πÍß Óπ¡≈¯∆ Óß◊‰ Â∂ ¿πµÂ
¡≈«¬¡≈Õ
◊π±‘√‘≈¬∂ («ÎؘÍπ) IHADF-AI@AI,
41
 www.tarksheel.org
Â’ Á͉
¡«◊¡≈ÈÂ≈ Á∆ ‘æÁ
«Ú «◊¡≈È Á∂ «¬√ Ôπæ◊ ”⁄ ‹Á ÓÈπæı ⁄ßÈ Â∂
ÁπÈ∆¡ª Ú√≈¿π‰ ˘ «¯Á≈ ˛Õ «Ú«◊¡≈È È∂ ÓÈπæı Á∂
‹∆ÚÈ ˘ ¿π√ Ïπ¶Á∆ Â∂ Í‘πß⁄≈ «ÁæÂ≈ ˛ «‹√ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª
¿π‘ ‘ ı∂Â ”⁄ ÓæÒª Ó≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ ÁΩ «Úæ⁄ Ú∆
¡ßË«ÚÙÚ≈√ª Â∂ ÌÓ ÌπÒ∂«ı¡ª ”⁄ ¯√ ’∂ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ
Á≈ ’∆ÓÂ∆ √Óª ¡‹≈¬∆∫ ◊π¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª Á∆ Ú∆
’Ó∆∫ È‘∆∫ ˛ «‹‘Û∂ Ò≈¬∆Òæ◊Â≈ Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ’∂
ª«’ª, ◊ÀÏ∆ Ù’Â∆ Á∂ ¡ıΩÂ∆ Á≈¡Ú∂Á≈ª Â∂ ‚∂«¡ª
Á≈ «Ù’≈ ω ‘∂ ‘ÈÕ
¡«‹‘∂ Ò≈¬∆Òæ◊ ÒØ’ «Èæ ؘ Ú≈ÍÁ∆¡ª
ÿ‡È≈Úª ÂØ∫ ’ج∆ √Ï’ È‘∆∫ «√æ÷Á∂Õ ËÓ ◊π±¡ª ÚæÒØ∫
’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ÁßÌ, ª«’ª ÚæÒØ∫ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ·æ◊∆ ·Ø∆,
¡ıΩÂ∆ Ï≈«Ï¡ª ÚæÒØ∫ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ´æ‡ ‹æ◊ ‹≈«‘ ‘؉
Á∂ Ï≈Ú‹±Á Ú∆ ¿π‘ ÓπÛ-ÓπÛ «¬È∑ª Á∂ ¸ß◊Ò «Úæ⁄ ¯√Á∂
‘ÈÕ ™‹ ÒØ’ª ˘ ¡ßË«ÚÙÚ≈√ª ”⁄ ¯√≈¿π‰ Ò¬∆
Ó∆‚∆¡≈ Á≈ ¡≈͉≈ ØÒ ˛, «‹‘Û≈ «ÏȪ Íı ÍÛÂ≈Ò
’∆«Â¡ª ¡«‹‘∆¡ª Ë≈È≈Úª, ÿ‡È≈Úª Â∂ ◊æÒª Á≈
Íz⁄≈ ’Á≈ ˛ «‹‘Û∆¡ª √πÂ∂ «√Ë ÒØ’ª ˘ Ò≈¬∆Òæ◊Â≈
Á∂ ≈‘ ÂØÁ∆¡ª ‘ÈÕ
«Í¤Ò∂ «ÁÈ∆∫ ◊π‹≈ Á∂ ‚≈. ¡ÙØ’ ‹π‚∂‹≈
Ȫ Á∂ «Ú¡’Â∆ ÚæÒØ∫ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ √ª√∆ √Ó≈‹ Á∆
Ù’ØÂ≈ Ó≈Â≈ Á≈ “¡ÚÂ≈” Áæ√ ’∂ ÒØ’ª È≈Ò ¡Ϫ
πͬ∂ Á∆ Ó≈∆ ·æ◊∆ Á≈ «’æ√≈ √≈‘Ó‰∂ ¡≈«¬¡≈ ˛Õ
¡≈͉∆ ÍÂÈ∆ Â∂ ‘Ø «ÙÂ∂Á≈ª È≈Ò «ÓÒ ’∂ «¬√
·æ◊ È∂ √ª√∆ √Ó≈‹ È≈Ò ‹πÛ∂ ÒØ’ª Á∆ ¬∂È∆ Óæ Ó≈∆
«’ ¿πÈ∑ª ¿π√ Á∂ Ó◊ Òæ◊ ’∂ ¡≈͉∂ ÿ Ï≈ Â∂
‹≈«¬Á≈Á Ú∆ Ú∂⁄ «ÁæÂ∆Õ «¬√ ·æ◊ Á≈ Á≈¡Ú≈ √∆ «’
“Ù’ØÂ≈ Ó≈Â≈” È∂ ¿π√ ˘ √ª√∆ √Ó≈‹ Á∂ ÌÒ∂ Ò¬∆
Ì∂«‹¡≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ¿π‘ ¿πÈ∑ª Á∂ ÍÀ√∂ «ÂßÈ ◊π‰≈ ’’∂
Á∂Ú∂◊≈Õ Í«‘Òª Í«‘Ò ¿π√ È∂ ÒØ’ª ˘ ¡≈͉∂ ‹≈Ò ”⁄
¯√≈¿π‰ Ò¬∆ «¬æ’ «ÁÈ ”⁄ «Âæ◊‰∂ ÍÀ√∂ «Î «ÂßÈ
«ÁȪ Ï≈¡Á Â∂ «Î BE «ÁȪ Ï≈¡Á ’È Á≈ Ú≈¡Á≈
’∆Â≈Õ ÒØ’ª Á≈ «ÚÙÚ≈√ «‹æ‰ Ò¬∆ ¿π√ È∂ ¡È∂’ª
ÒØ’ª ˘ ÍÀ√∂ «Âæ◊‰∂ ’’∂ Ú∆ «ÁæÂ∂ Í ·æ◊∆ «¬‘ ËßÁ≈
¿π√ È∂ ÓßÁª ÂØ∫ Ùπ± ’∆Â≈Õ ¿π‘ ÓßÁ ”⁄ È’Ò∆ Óπ’‡
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
·æ◊ ª«’ª Á∆ ´æ‡ Á≈ ËßÁ≈ ‚≈.
¡ÙØ’ ‹‚∂‹≈ ÂØ∫ ‘∆ È‘∆∫ Ùπ± ‘Ø«¬¡≈ Â∂
È≈ ‘∆ «¬æÊ∂ ıÂÓ ‘؉ Ú≈Ò≈ ˛Õ «‹ßÈ≈
«⁄ ÒØ’ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ Á≈ «Ù’≈ ‘È, ˙È≈ «⁄
¡ßË«ÚÙÚ≈√ª Á∂ Ȫ Â∂ ¡≈͉∆ Áπ’≈ÈÁ≈∆ ⁄Ò≈¿π‰ Ú≈Ò∂
ÙÀÂ≈È ÒØ’ª Á∆¡ª Íø‹∂ ™◊Òª «ÿ¿π ”⁄ «‘‰◊∆¡ªÕ
Í«‘È ’∂ ÏÀ·Á≈ √∆ Â∂ ÙË≈Ò± ¿π√ Â∂ È؇ª Á∆ Úı≈
’Á∂ √ÈÕ ¿π√ È∂ ¡≈͉∆ ·æ◊∆ Á≈ «¬‘ ËßÁ≈ ◊π‹≈Â
ÂØ∫ Ùπ± ’’∂ «‘Ó≈⁄Ò, ≈‹√Ê≈È, Ó‘ª≈Ù‡, «ÁæÒ∆,
Íø‹≈Ï ¡≈«Á AA ≈‹ª ”⁄ ¯ÀÒ≈ «Ò¡≈Õ Úæ÷-Úæ÷ ≈‹ª
”⁄ ω≈¬∂ ¿π‘ ¡≈͉∂ ¬∂‹ß‡ª ˘ ’«ÓÙÈ «ÁßÁ≈ √∆,
«‹‘Û∂ ÙË≈Ò±¡ª ˘ ¿π√ Á∂ ‹≈Ò ”⁄ ¯√≈™Á∂ √ÈÕ
«¬’æÒ∂ ‹ÀÍπ Á∂ BGD «Ú¡’Â∆ ¿π√ Á∂ ‹≈Ò «Úæ⁄ ¯√
◊¬∂, «‹È∑ª È∂ ¡≈͉≈ √Ì ’πfi Ú∂⁄ Úæ‡ ’∂ ÍÀ√∂ «ÂßÈ
◊π‰ª ’È Á∂ Ò≈Ò⁄ ”⁄ ¿π√ ˘ Á∂ «ÁæÂ∂Õ
˛≈È∆ Á∆ ◊æÒ «¬‘ ˛ «’ «¬‘ √Ì ’πfi Íπ«Ò√
ÍzÙ≈ÙÈ Á∂ Èæ’ ‘∂· ‘Ø «‘≈ √∆Õ ÓßÁª ”⁄ ’¬∆ Ú≈
ÙË≈Ò±¡ª Á∆ √πæ«÷¡≈ Â∂ ¿π√ Á∂ ËßÁ∂ ˘ ⁄Ò≈¬∆ æ÷‰
Ò¬∆ ¿π√ ˘ Íπ«Ò√ √πæ«÷¡≈ Ú∆ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ √∆Õ Ùπ±-
Ùπ± ”⁄ ÒØ’ª ˘ «ÂßÈ ◊π‰ª ÍÀ√∂ ’’∂ Á∂‰ ¿πÍß ¿π‘
‡≈Ò Ó‡ØÒ ’È Òæ◊≈Õ «¬√∂ ÁΩ≈È ¿π√ È∂ ¡Ϫ πͬ∂
«¬’æÂ ’ Ò¬∂Õ ¡≈͉≈ √Ì ’πfi Ú∂⁄ ’∂ ⁄ß◊≈ ÚÍ≈
’È, ¡≈͉∂ Ë∆¡ª ÍπæÂª ˘ √Àµ‡ ’È, ÚË∆¡≈ «Ú¡≈‘
Ù≈Á∆¡ª ’È Á∆ ¿π‚∆’ ”⁄ ÏÀ·∂ Ò≈¬∆Òæ◊ ÙË≈Ò±¡ª
˘ ‹Á Á≈Ò ”⁄ ’πfi ’≈Ò≈ ‹≈«Í¡≈ ª ¿πÈ∑ª Íπ«Ò√ ˘
«Ù’≈«¬Â ’ «ÁæÂ∆Õ ¡«‘ÓÁ≈Ï≈Á Íπ«Ò√ È∂ ‹Á
Ù’ØÂ≈ Ó≈Â≈ Á∂ ¡ıΩÂ∆ ¡ÚÂ≈ ˘ ÍÂÈ∆ √Ó∂ ¡≈Ò‡Ø
’≈ Â∂ ‹ª«Á¡ª «◊z¯Â≈ ’∆Â≈ ª ¿π√ Á∆ ’≈ ”⁄Ø∫ B
’ØÛ πͬ∂ Ï≈ÓÁ ‘ج∂Õ ¿π√ Á∆ ·æ◊∆ Á≈ ËßÁ≈ ‹æ◊
‹≈«‘ ‘؉ Â∂ Á∂Ù Ì ”⁄Ø∫ ·æ◊∂ ◊¬∂ ÒØ’ª È∂ √≈‘Ó‰∂
¡≈¿π‰≈ Ùπ± ’ «ÁæÂ≈Õ
Íø‹≈Ï «Úæ⁄ Ú∆ ¡«‹‘∂ ·æ◊∂ ◊¬∂ √À∫’Û∂ ÒØ’ª
Á∂ ’∂√ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂Õ «‹√ ”⁄ Ù≈‘’؇ ÂØ∫ FC Òæ÷,
Ï≈’∆ √¯≈ DD ”Â∂...
42
 www.tarksheel.org
‘æ‚-Ï∆Â∆
≈Ù∆ ¯Ò
¡‹Ø’∂ √Ó≈‹ ”⁄ ÈΩ‹Ú≈È Í∆Û∑∆ ˘ ‡∆.Ú∆. ⁄ÀÈÒª
Â∂ ¡≈™Á∂ ¡ßË «ÚÙÚ≈√∆ ÍzØ◊≈Óª, ¡ıΩÂ∆ ËÓ ◊π±¡ª
Á∂ ÍzÚ⁄Ȫ Â∂ ‹Ø«ÂÙ∆¡ª Áπ¡≈≈ ◊πßÓ≈‘ ’∆Â≈ ‹≈
«‘≈ ˛Õ «‹√ ’’∂ ÈΩ ‹ Ú≈Ȫ Á∆ Ó≈È«√’Â≈ ”⁄
Ò≈¬∆Òæ◊Â≈ Ú∂ı‰ ˘ «ÓÒ ‘∆ ˛Õ «¬‘ Ú∂ı ’∂ ˛≈È∆
‘πßÁ∆ ˛ «’ ¡ßË «ÚÙÚ≈√ª, ‡∆.Ú∆. ⁄ÀÈÒª Â∂ ¡«◊¡≈ÈÂ≈
Á≈ «Ù’≈ ÚË∂∂ ¡Ωª ‘ÈÕ ÍÛ∑È «Ò÷‰ Ú≈Ò∆¡ª
ÈΩ‹Ú≈È ’πÛ∆¡ª Ú∆ «¬√ Á∆ Ó≈ ÂØ∫ È‘∆∫ Ï⁄∆¡ªÕ
ÓÀ˘ ¡≈͉∂ «Íø‚ ÂØ∫ ‹≈ ’∂ ‘Ø√‡Ò ”⁄ «‘ß«Á¡ª
«¬æ’ √≈Ò Ï∆ «◊¡≈ ˛, «¬√ ◊æÒ Á≈ ¡«‘√≈√ ÓÀ∫ ÏÛ∆
«ÙæÁ È≈Ò ’∆Â≈ ˛ «’ ¡æ‹ Á∆¡ª ÈΩ‹Ú≈È ÒÛ’∆¡ª
Íæ¤Ó∆ √«Ì¡Â≈ Á∆ Ó≈ ÂØ∫ ¡æ◊∂ ¡ßË «ÚÙÚ≈√ª Á≈
«Ù’≈ ω ‘∆¡ª ‘ÈÕ ¡≈͉∆ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ «Úæ⁄ ‘∆
¿π‘ Ò≈¬∆Òæ◊Â≈ ’’∂ ¡«‹‘∆¡ª ◊æÒª Â∂ Ô’∆È
’Á∆¡ª ‘È «‹È∑ª Á≈ ’ج∆ ¡≈Ë≈ È‘∆∫ Â∂ «˜ßÁ◊∆
”⁄ ¿πÈ∑ª Á≈ ’ج∆ ØÒ È‘∆∫ ωÁ≈Õ ¡≈͉∂ Ó≈‘ΩÒ ”⁄Ø∫
«√æı ’∂ ¿π‘ ¿πÈ∑ª Ò∆‘ª Â∂ ‘∆ ⁄æÒ ‘∆¡ª ‘È, «‹È∑ª
Á≈ ≈‘ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ Á∆ ‘æÁ ÚæÒ ‹ªÁ≈ ˛Õ
ÓÀ ∫ «¬‘ Ú∂ « ÷¡≈ «’ ‘Ø √ ‡Ò ”⁄ «‘ß Á ∆¡ª
«˜¡≈Á≈Â ’πÛ∆¡ª È≈ÙÂ≈ ’È ÂØ∫ Í«‘Òª ¡ıÏ≈
Á≈ «¬ß˜≈ ’Á∆¡ª ‘È Âª ‹Ø ≈Ù∆¯Ò Ú∂ı ’∂ ¿π‘
¡≈͉∂ «ÁÈ Ì Á≈ ÍØz◊≈Ó ÂÀ¡ ’ √’‰Õ √Ú∂
√≈ ‘Ø√‡Ò Á∂ Íπæ¤-«◊æ¤ Ú≈Ò∂ ’Ó∂ ”⁄ ¡ıÏ≈
¡≈™«Á¡ª ‘∆ ’πÛ∆¡ª ”⁄ Í«‘Òª ≈Ù∆ ÍÛ∑È Á∆ ‘ØÛ
Òæ◊ ‹ªÁ∆ ˛Õ ≈Ù∆¯Ò ÍÛ∑ ’∂ ¿π‘ ‹Ø«ÂÙ∆ Áπ¡≈≈ Áæ√∂
“Òæ’∆ ’Ò” Á∂ ’æÍÛ∂ Í«‘ÈÁ∆¡ª ‘ÈÕ Ï‘πÂ∆¡ª ’πÛ∆¡ª
Á∂ ‘æʪ Â∂ Ú∆ Òæ’∆ ÈßÏ «Ò«ı¡≈ ¡≈Ó ‘∆ Ú∂«ı¡≈
‹ªÁ≈ ˛Õ ’Ò≈√ ”⁄ ¡«Ë¡≈Í’ Á∆¡ª «fiÛ’ª ÂØ∫ Ï⁄‰
Ò¬∆ ¸ßÈ∆ Á∂ ÍæÒ∂ ÏßÈ∑∆ ◊ß„ ’πÛ∆¡ª Á≈ ÓÈ Ì≈™Á≈
ÙΩ’ ˛Õ Ï‘πÂ∆¡ª ’πÛ∆¡ª Á∆¡ª ’≈Í∆¡ª Â∂ «’Â≈Ϫ
¿πµÍ «Ò«ı¡≈ GHF ÈßÏ ¿πÈ∑ª Á∆ «ÏÓ≈ Ó≈È«√’Â≈
˘ Á√≈™Á≈ ˛Õ
«¬‘ Ú∂ı ’∂ ÓÀ˘ Ï‘π ˛≈È∆ ‘πßÁ∆ ˛, ‘Ø ª
‘Ø ’ß«Í¿±‡ Â∂ «Ú«◊¡≈È ÍÛ∑È Ú≈Ò∆¡ª ’πÛ∆¡ª Ú∆
¡«‹‘∂ ¡ßË«ÚÙÚ≈√ª ÂØ∫ Óπ’ ȑ∆∫ ‘ÈÕ ’ß«Í¿±‡ Á∆
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
’Ò≈√ ”⁄ ‹≈‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ¿π‘ ’¬∆
Â∑ª Á∂ ÌÓª Á≈ √‘≈≈ ÒÀ∫Á∆¡ª ‘ÈÕ
«¬‘ Ú∂ı ’∂ Ó∂∂ ÓÈ ˘ Ï‘π ·∂√ ⁄È‹∆ ’Ω ⁄ßÈ∆
Í‘πß⁄Á∆ ˛Õ √Ø⁄Á∆ ‘ª «’ ¡≈͉∂ ¤Ø‡∂-¤Ø‡∂ Ó√«Ò¡ª
Ò¬∆ ¡ßË «ÚÙÚ≈√ª Á≈ √‘≈≈ ÒÀ‰ Ú≈Ò∆¡ª ’πÛ∆¡ª
«˜ß Á ◊∆ Á∂ ≈‘ª Â∂ √≈Ï ’ÁÓ∆∫ «’√ Â∑ ª Âπ 
√’‰◊∆¡ªÕ
√¯≈ DC Á∆ Ï≈’∆...
Ï«·ß‚∂ ÂØ∫ D@ Òæ÷, ‹∆∂ ÂØ∫ CE Òæ÷ Â∂ ÌÁΩÛ ÂØ∫ AG Òæı
Á∆¡ª ıÏª ¡ıÏ≈ª ”⁄ ÈÙ ‘ج∆¡ªÕ ¿π√ ·æ◊ ÚæÒØ∫
´æ‡∂ ◊¬∂ ’ØÛª πͬ∂ Á∆ ≈Ù∆ ≈‹ Á∂ ¡È∂’ª Ù«‘ª ”⁄
Úæ÷-Úæ÷ ˛Õ √Ø⁄‰ Ú≈Ò∆ ◊æÒ «¬‘ ˛ «’ ÓÀ«‹’ À«Ó‚∆˜
¡À’‡ Á∂ ‘πß«Á¡ª ËÓ Â∂ ¡≈√Ê≈ Á∂ Ȫ Â∂ ¡«‹‘∂
ËØı∂Ï≈˜ª ˘ ÒØ’ª ˘ ´æ‡‰ Á∆ ıπæÒ∑∆ ¤Ø‡ «’™ «ÓÒ∆ ‘ج∆
‘À? ¡«‹‘∂ ·æ◊ª Á∂ ËßÁ∂ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª Íπ«Ò√ ÍzÙ≈ÙÈ
¡æıª Ó∆⁄∆ æ÷Á≈ ˛ Â∂ Ó∆‚∆¡≈ Ú∆ «√æË∂-¡«√æË∂ „ß◊
È≈Ò «¬È∑ª Á∂ ‘∆ ◊π‰ ◊≈™Á≈ ˛Õ ¡√Ò∆¡Â ‹æ◊
‹≈«‘ ‘؉ Â∂ ‘∆ ÍzÙ≈ÙÈ Á∆ ‹≈◊ ıπæÒ∑Á∆ ˛Õ ·æ◊∆ Á∂
«¬√ ‹≈Ò ”⁄ ¯√∂ ÒØ’ª ˘ «‹™-«‹™ ¡≈͉∂ È≈Ò
‘ج∆ ‹æ◊Ø∫ Â∂∑Ú∆∫ Á≈ ÍÂ≈ Òæ◊≈ ª ¿π‘ ÍzÙ≈ÙÈ ÂØ∫
ÓÁÁ ÒÀ‰ Ò¬∆ ¡æ◊∂ ¡≈¬∂Õ Ó≈ÒÚ≈ ı∂Â Á∂ «¬æ’ «‚͇∆
’«ÓÙÈ È∂ «¬È√≈¯ ÒÀ‰ ¡≈¬∂ ÒØ’ª ˘ «¬æÊØ∫ Âæ’ ’«‘
«Áæ  ≈ «’ ¿π ‘ Âπ ‘ ≈‚∂ ´æ ‡ ∂ ◊¬∂ ÍÀ « √¡ª ˘ Ú≈Í√
«ÁÚ≈¿π‰ ”⁄ ’πfi È‘∆∫ ’ √’Á∂Õ ‹∂’ ◊π‹≈ Íπ«Ò√
¿πÈ∑ª Âæ’ «¬‘ ’∂√ ÒÀ ’∂ ¡≈Ú∂◊∆ ª ◊æÒ ¡æ◊∂ Âπ∂◊∆Õ
Â√∆∫ «¬È√≈¯ Ò¬∆ ◊π‹≈ Íπ«Ò√ Âæ’ Í‘πß⁄ ’ √’Á∂
‘ØÕ
·æ◊ ª«’ª Á∆ ´æ‡ Á≈ ËßÁ≈ ‚≈. ¡ÙØ’
‹‚∂‹≈ ÂØ∫ ‘∆ È‘∆∫ Ùπ± ‘Ø«¬¡≈ Â∂ È≈ ‘∆ «¬æÊ∂ ıÂÓ ‘؉
Ú≈Ò≈ ˛Õ «‹ßÈ≈ «⁄ ÒØ’ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ Á≈ «Ù’≈ ‘È,
˙È≈ «⁄ ¡ßË«ÚÙÚ≈√ª Á∂ Ȫ Â∂ ¡≈͉∆ Áπ’≈ÈÁ≈∆
⁄Ò≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ÙÀÂ≈È ÒØ’ª Á∆¡ª Íø‹∂ ™◊Òª «ÿ¿π
”⁄ «‘‰◊∆¡ªÕ Â’Ù∆Ò «Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ Íz⁄≈ Í√≈
‘∆ ÒØ’ª Á∆ Óπ’Â∆ Á≈ ‹≈ÓÈ Ï‰ √’Á≈ ˛Õ
c IDAGC-FB@HE
43
 www.tarksheel.org
⁄Ω∫’∆ Ò≈¿π‰ Ú≈Ò∆ ⁄∂Ò∆ ‘≈∆
¡ÂÒ≈ ’Òª Á∆ Ú√È∆’ ¡Ω ◊πÍz∆ ’Ω
ÍÂÈ∆ Ó«‘ßÁ «√ßÿ È∂ «¬æ’ ‘Ò¯∆¡≈ «Ï¡≈È ≈‘∆∫
Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆ Íø‹≈Ï («‹.) Á∆ ‹Ø◊≈ Â∂ æÒ≈
«¬’≈¬∆ ˘ Áæ«√¡≈ «’ ¿π√ Á∆ ‹∂·≈‰∆ ‘«ÚßÁ ’Ω
ÍÂÈ∆ ÁÙÈ «√ßÿ «Í¤Ò∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ Ó≈È«√’ ÂΩ Â∂
Íz∂Ù≈È √∆ «‹√ Á≈ È‹≈«¬˜ Î≈«¬Á≈ ¿π·≈ ’∂ «Íß‚ Á∆
‘∆ «¬æ’ ⁄∂Ò∆ ÍÓ‹∆ ’Ω ÍÂÈ∆ ⁄È≈ «√ßÿ È∂ ¿π√
˘ ·∆’ ’È ÏÁÒ∂ G ‘˜≈ πͬ∂ ‘ÛæÍ Ò¬∂ ‘ÈÕ ¿π√
È∂ «’‘≈ «’ «¬‘ ⁄∂Ò∆ ¡≈͉∂ ÿ Ò≈Òª Ú≈Ò∂ Í∆ Á∆
⁄Ω∫’∆ Á∂ Ȫ Â∂ ’«Ê ̱ª Íz∂ª Á∂ √Â≈¬∂ ÒØ’ª ˘ ·∆’
’È Á≈ Á≈¡Ú≈ ’Á∆ ˛Õ Ó√Ò∂ Á∆ ÍÛÂ≈Ò Ò¬∆
‹Ø◊≈ «¬’≈¬∆ Á∂ Ó∆‚∆¡≈ «ÚÌ≈◊ Á∂ Óπ÷∆ √π÷Ú∆ ‹Ø◊≈,
«ÏßÁ «√ßÿ ‹Ø◊≈, æÒ≈ «¬’≈¬∆ Á∂ √’æÂ ÏÒΩ «√ßÿ Â∂
ı‹≈È⁄∆ ’Ó‹∆ «√ßÿ Â∂ ¡≈Ë≈« ⁄≈ ÓÀ∫Ï∆ ‡∆Ó
È∂ ÍÛÂ≈Ò Á≈ ’ßÓ ¡≈ß«Ì¡≈Õ «Íø‚ Á∆ Íø⁄≈«¬Â Â∂
ÓØ‘ÂÏª ÂØ∫ ‹≈‰’≈∆ ‘≈√Ò ’’∂ ‡∆Ó ⁄∂Ò∆ Á∂ ÿ
Í‘πß⁄∆Õ ¿π√ Á∂ ÿ ⁄Ω∫’∆ Òæ◊∆ ‘ج∆ √∆ Â∂ ‹Ò∂Ï∆¡ª Á≈
¶◊ ⁄æÒ «‘≈ √∆Õ Â’Ù∆Òª ÚæÒØ∫ Íæπ¤ ÍÛÂ≈Ò ’È
Â∂ ¿π√ È∂ Íø⁄≈«¬Â ÓÀ∫Ïª ◊π⁄È «√ßÿ, ¡Ó‹∆Â
’Ω, ϱ‡≈ «√ßÿ, √≈Ï’≈ Íø⁄ ̱≈ «√ßÿ, ÈßÏÁ≈ «Ïæ’
«√ßÿ Â∂ ¿π‹≈◊ «√ßÿ Á∆ ‘≈˜∆ ”⁄ «ÒıÂ∆ ±Í «Úæ⁄
Óß«È¡≈ «’ ¿π√ ’ØÒ ’ج∆ ◊ÀÏ∆ Ù’Â∆ È‘∆∫ Â∂ ¿π‘ «’√∂
Ø◊ ‹ª «ÏÓ≈∆ ˘ «¬√ Ù’Â∆ È≈Ò ·∆’ ’È Á∆
√ÓÊ≈ È‘∆∫ æ÷Á≈Õ ¿π√ È∂ «’‘≈ «’ ÓÀ∫ ◊πÍz∆ ’Ω
¡ÂÒ≈ ’Òª ÂØ∫ G ‘˜≈ πͬ∂ È‘∆∫ Ò¬∂ ÏÒ«’ ¿π√ Á≈
ª ¿πÈ∑ª Á∆ Áπ’≈È ÂØ∫ ¡≈¬∂ √ΩÁ∂ ÍæÂ∂ Á≈ AE ’π √Ω Á≈
Ï’≈«¬¡≈ √∆ ‹Ø ¿π√ È∂ Á∂ «ÁæÂ≈ ˛Õ ÍÛÂ≈Ò ¿πÍßÂ
ÁØ‘ª Í«Ú≈ª Á∂ «¬√ ÍÀ √∂ Á≈ ÒÀ ‰ Á∂ ‰ √≈‘Ó‰∂
¡≈«¬¡≈Õ «‹√ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª ◊πÍz∆ ’Ω È∂ ¡≈͉∆
‹∂·≈‰∆ Á∆ Ó≈È«√’ √Óæ«√¡≈ Â∂ ⁄∂Ò∆ ÍÓ‹∆ ’Ω Á∂
‡±‰∂ ‡≈Ó‰ Ú≈Ò∂ ⁄æ’ª Á≈ Ò≈‘≈ ÒÀ‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ
’«Á¡ª √π√≈«¬‡∆ Âæ’ Í‘πß⁄ ’∆Â∆Õ Â’Ù∆Òª È∂
Ó≈È«√’ Ø◊∆ ω∆ ‘«ÚßÁ ’Ω ˘ ¿π√≈± √πfi≈¡ Á∂ ’∂
√π⁄æ‹∆ «˜ßÁ◊∆ «‹¿π‰ Ò¬∆ Íz∂«¡≈Õ «¬√ √Óπæ⁄∂ Ó√Ò∂
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Â’ Â∂ Í≈ıß‚
«Úæ⁄ ◊π‹ß‡ «√ßÿ, ◊∂‹≈ «√ßÿ, Â≈≈ «√ßÿ, Ó«‘ßÁ
«√ßÿ, ‹Ø«◊ßÁ «√ßÿ Â∂ Ó≈. √π÷Á∂Ú «√ßÿ Á≈ Ú∆ √«‘ÔØ◊
«‘≈Õ
Í≈‰∆ Â∂ ÂÀÈ Á∂ ‘æ√ Á≈ ÍÁ≈ ¯≈Ù
«Íø‚ Íæ÷Ø ’Òª (ÏÈ≈Ò≈) ”⁄ «¬æ’ ¡Ω ÚæÒØ∫
Í≈‰∆ Â∂ ÂÀÈ Á∂ ‘æ√ Á∆ ⁄æÒ ‘∆ ⁄⁄≈ Á≈ ÈØ«‡√
ÒÀ∫«Á¡ª ‹Ø◊≈ «¬’≈¬∆ ÚæÒØ∫ ıØ‹ ÍÛÂ≈Ò Á≈ ’≈‹
¡ß«Ì¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ «Íø‚ Á∆ ÍzÚ≈√∆ ¡Ω ≈‰∆
ÍÂÈ∆ ’≈’≈ «√ßÿ «Íø‚ Á∂ ¤æÍÛ ”⁄ ÍÀ ’∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í
”⁄ ◊ÀÏ∆ Ù’Â∆ ‘؉ Á≈ Á≈¡Ú≈ ’Á∆ √∆Õ «¬ßÁ‹∆Â
fiæÏ, «ÏßÁ «√ßÿ ‹Ø◊≈ Â∂ √π÷Ú∆ ‹Ø◊≈ Â∂ ¡≈Ë≈«Â
‹Ø◊≈ «¬’≈¬∆ Á∆ «ÂßÈ ÓÀ∫Ï∆ Â’Ù∆Ò ‡∆Ó È∂ «Íø‚ Á∂
ÓØ‘ÂÏª ÂØ∫ Íπæ¤ ÍÛÂ≈Ò ’∆Â∆Õ ¿πÈ∑ª Áæ«√¡≈ «’
‡∆.Ú∆. ⁄ÀÈÒª Â∂ ¡≈¬∆ «ÍØ‡ ˘ ÚË≈ ⁄Û∑≈ ’∂ Í∂Ù
’∆Â≈ «◊¡≈ ˛ ‹Á«’ «¬‘ ¡Ω ’«Ê ±Í «Úæ⁄
Ó≈È«√’ Ø◊∆ ˛Õ Â’Ù∆Òª Á∂ ⁄À«¶‹ Á∂ ‹Ú≈Ï ”⁄
¿π√ ¡Ω È∂ «’‘≈ «’ ¿π‘ ª ¤æÍÛ «Úæ⁄ ◊ßÁ≈ Í≈‰∆
È≈ Í≈¬∂ ‹≈‰ Á∆ Óß◊ ÓÈÚ≈¿π‰ Ò¬∆ ¤æÍÛ ”⁄ ÚÛÁ∆
√∆Õ ¿π√ ’ØÒ ’ج∆ Ù’Â∆ È‘∆∫ ˛ Â∂ ¡æ◊∂ ÂØ∫ ¿π‘ ¡«‹‘≈
È‘∆∫ ’∂◊∆Õ «Íø‚ Á∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Â∂ ’ÒæϪ È∂ Ú∆ Â’Ù∆Òª
Á∆ ÍzØÛÂ≈ ’«Á¡ª ¡æ◊∂ ÂØ∫ «Íß‚ ”⁄ ¡«‹‘≈ ’πfi È≈
Ú≈ÍÈ Á∂‰ Á≈ Ú≈¡Á≈ ’∆Â≈Õ ÿ‡È≈ Á∆ ÍÛÂ≈Ò
Ò¬∆ «Íø‚ Á∂ Íø⁄ √π÷‹∆ «√ßÿ, Ó≈. ◊πÒ≈Ï «√ßÿ,
’ÒæÏ Á∂ ÍzË≈È ¡ÚÂ≈ «√ßÿ, ÍØ√‡ Ó≈√‡ ⁄ßÁ «√ßÿ,
ÈßÏÁ≈ Ò≈Ì «√ßÿ, ȤæÂ «√ßÿ, ϱ‡≈ «√ßÿ, ±Í
«√ßÿ ¡≈«Á «Ú¡’Â∆¡ª È∂ Ú∆ √«‘ÔØ◊ «ÁæÂ≈Õ
√π÷Ú∆ ‹Ø◊≈
ÒÂ≈Ò≈ «Íø‚ Á∆ ÿ‡È≈ Á≈ ‘æ√
‹ÈÚ∆ B@@I Á∂ «Í¤Ò∂ ‘¯Â∂ ”⁄ ¡ıÏ≈ª ≈‘∆∫ «¬‘
ÿ‡È≈ ͱ∂ «¬Ò≈’∂ «Úæ⁄ ¡æ◊ Á∆ Â∑ª ¯ÀÒ∆ ‹Á ÒÂ≈Ò≈
«Íø‚ Á∂ «¬æ’ Í«Ú≈ È∂ “Ëπ Á◊≈‘ Á∂ ‘π’Óª” Á∂ Ȫ
Â∂ ¡≈͉∂ ÿ Á≈ √≈≈ √Ó≈È √πË≈ È«‘ ”⁄ √πæ‡
«ÁæÂ≈Õ «¬‘ ÿ‡È≈ Â’Ù∆Òª Ò¬∆ «¬æ’ ¸‰ΩÂ∆ √∆Õ
Â’Ù∆Ò ¡≈◊±¡ª ÙÓÙ∂ ȱÍπ∆, ‘∆Ù ÓØÁ«◊Ò, ‚≈.
≈«‹ßÁ ’≈Òı, ‚≈. ≈«‹ßÁ ‚∂‘ÒØ∫ Â∂ ’πÒ«ÚßÁ «√ßÿ
44
 www.tarksheel.org
≈‘∆∫ «¬√ ÿ‡È≈ Á∆ ¡√Ò∆¡Â ‹æ◊ ‹≈«‘ ’È Ò¬∆
Ò◊≈Â≈ ÔÂÈ ‹≈∆ æ÷∂ ◊¬∂Õ ÿ‡È≈ Á∆ Á√≈¿π‰
Ò¬∆ BE ‹ÈÚ∆ ˘ √ÏßË «Íø‚ ”⁄ «¬’æ· ’∆Â≈
«◊¡≈ «‹√ «Úæ⁄ ÒØ’ª Á∆ ÌÚ∆∫ ÙÓ±Ò∆¡Â √∆Õ «¬’æ·
˘ √ßÏØËÈ ’È Ò¬∆ ‹ØÈ ÍzË≈È ‘Ì‹È «√ßÿ ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ ‹√Úß ‹∆ı, Ó≈√‡ ’πÒ«ÚßÁ, ‘⁄ßÁ Ê∆’∂,
ÁÒÏ∆ ’‡≈‰∆ Â∂ ‚≈.‹√«ÚßÁ ’≈Òı ¡≈«Á ¡≈◊±
Í‘πß⁄∂Õ Â’Ù∆Òª È∂ ¡«‹‘∆¡ª ÿ‡È≈Úª Á≈ «˜’
’«Á¡ª «’‘≈ «’ √Ó≈‹ Á∆ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª
’πfi ÙÀÂ≈È ÒØ’ ¡≈͉∆ ⁄Âπ≈¬∆ È≈Ò ‹ÈÂ≈ ˘ ◊πßÓ≈‘
’Á∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ ’ج∆ Ú∆ ˆÀÏ∆ Ù’Â∆ Á≈
Á≈¡Ú≈ ’È Ú≈Ò≈ «Ú¡’Â∆ ¡æ‹ Á∆ Íø⁄≈«¬Â ”⁄
Á≈¡Ú≈ æ÷ √’Á≈ ˛Õ ÿ‡È≈ Á≈ «˜’ ’«Á¡ª
Â’Ù∆Òª È∂ √ÍÙ‡ ’∆Â≈ «’ ÿ Á∆ Óπı∆ Â∂ ’«ÊÂ
ÓÈØØ◊∆ ¡Ω ¡Ó‹∆ ’Ω Í«‘Òª Ú∆ ¡«‹‘≈ ’πfi
’Á∆ ‘∆Õ ÿ Á∂ √ß’‡ ˘ Á± ’È Ò¬∆ ‘π‰ ¿π√ È∂
‚∂≈ √Ê≈«Í ’È Á∆ «¬æ¤≈ È≈Ò ¡«‹‘≈ ÍzÍø⁄ «⁄¡≈
˛Õ «¬’æ· «Úæ⁄ Â’Ù∆Ò ¡≈◊± ÁÒÏ∆ ’‡≈‰∆ È∂
√ÏßË ͫÚ≈ ÚæÒØ∫ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ‘Ò¯∆¡≈ «Ï¡≈È
ÍÛ∑ ’∂ √π‰≈«¬¡≈, «‹√ «Úæ⁄ Í«Ú≈ Á∆ Óπı∆ ¡Ó‹∆Â
ÚæÒØ∫ «¬‘ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆ «’ ¿π√ ’ØÒ ’ج∆
⁄ÓÂ’≈ È‘∆∫Õ ÓÈØ‹ ’πÓ≈ ÓØ˘ ÚæÒØ∫ ÒØ’ª Á∂ «¬’æ·
”⁄ ‹≈Á± Á∂ ı∂Ò «Ú÷≈ ’∂ ÌÓ ÌπÒ∂«ı¡ª Á∆ ¡√Ò∆¡Â
Á√≈¬∆ ◊¬∆Õ ÒÂ≈Ò≈ «Íø‚ Á∆ «¬√ ÿ‡È≈ ˘ æÁ
’È Â∂ ÒØ’ª ˘ ⁄∂ÂßÈ ’È Á∂ ÓÈÙ∂ È≈Ò «Íø‚ Á∂
’∆Â∂ ◊¬∂ «¬’æ· Ò¬∆ ‚≈. ≈«‹ßÁ ‚∂‘ÒØ∫, ‘‡«‘Ò
«√ßÿ Ó∆Â, ¡‹≈«¬Ï ˱ے؇, ÙÓÙ∂ ȱÍπ∆, ¡≈ÂÓ≈
«√ßÿ, ÍÚÈ ’πÓ≈, ÏÒ«ÚßÁ Ï∆±, ‹√«ÚßÁ √‘ΩÒ∆ Â∂
ÙÓÙ∂ ȱÍπ∆ È∂ Ú∆ ÌÚª √«‘ÔØ◊ «ÁæÂ≈Õ Â’Ù∆Òª
ÚæÒØ∫ Â’Ù∆Ò √≈«‘ Á∆ √‡≈Ò Ú∆ Ò◊≈¬∆ ◊¬∆Õ
‘Ì‹È «√ßÿ ‹ØÈ Óπ÷∆, ´«Ë¡≈‰≈
Ó‹≈ „≈‘∆
√Ó≈Ò≈ È∂ÛÒ∂ «Í≥‚ ˙‡≈Òª Á∂ Ú≈√∆ Ò÷Ú∆ «√≥ÿ
ÍπºÂ ¡Ó∆’ «√≥ÿ È∂ √π√≈«¬‡∆ Á∆ Ó≈¤∆Ú≈Û≈ «¬’≈¬∆
˘ «Ò÷Â∆ Ï∂ÈÂ∆ ’∆Â∆ «’ √≈‚∆ ‹◊∑≈ «Úº⁄ ω∆ Ó˜≈
(Ó‡∆) ˘ „≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ «¬’≈¬∆ ÚºÒØ∫ ˜ØÈ Óπ÷∆ √π÷«ÚøÁ
«√≥ÿ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ”⁄ Ùø’ ≈Ó ÙÂ≈Ï◊Û∑, Ìπ«Í≥Á
«√≥ÿ Ó≈¤∆Ú≈Û≈, ’∞ÒÁ∆Í «√≥ÿ ÏΩ∫ÁÒ∆, ‹◊Á∆Ù ≈¬∂
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
ÏΩÏ∆, ‹◊Â≈ «√≥ÿ Ò≈Ò≈ Í»È∆¡ª, «Èø‹‰ Ò≈Ò ‘∆Ó≈
Ï≈Á, ‰Ë∆ «√≥ÿ Ë∆≈ Â∂ Ï÷Ù∆ ≈Ó Â∂ ¡≈Ë≈«Â
Â’Ù∆Ò ‡∆Ó «Í≥‚ ˙‡≈Òª Í‘πø⁄∆ Â∂ Ó˜≈ ˘ „≈‘ ’∂
‹◊∑≈ ͺË ’’∂ Í«Ú≈ Á∂ ‘Ú≈Ò∂ ’ «ÁºÂ∆Õ «¬√
ÓΩ’∂ «¬’ºÂ ‘ج∂ ÒØ’ª ˘ √øÏØËÈ ’«Á¡ª Â’Ù∆Ò
¡≈◊»¡ª È∂ ¡≈«÷¡≈ «’ «’√∂ ◊ÀÏ∆ Ù’Â∆ Á∆ ’ج∆ ‘Ø∫Á
È‘∆∫ ‘ÀÕ Í«Ú≈ ÚºÒØ∫ Â’Ù∆Òª Á≈ ËøÈÚ≈Á ’∆Â≈
«◊¡≈Õ «˜’ÔØ◊ ‘À «’ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª «¬√ «¬’≈¬∆
ÚºÒØ∫ Í«‘Òª È◊ ’Ω∫√Ò Á∂ √’±Ò Á∂ «ÍÃø√∆ÍÒ ÚºÒØ∫
ÍÃ≈Í ‘ج∆ Á÷≈√ Â∂ √’≈∆ ’ø«È¡≈ √À’ø‚∆ √’±Ò
Ó≈¤∆Ú≈Û≈ «Ú÷∂ Ú∆ Ó‹≈ „≈¬∆ ◊¬∆ √∆Õ
“Íø«‚ ‹∆” Á≈ ÏØ∆¡≈ «Ï√Â≈ ◊ØÒ
ÓÒØ ‡ Ù«‘ ”⁄ ¡≈ ’∂ ¡≈͉∆ ª«’
«Úæ«Á¡≈ ≈‘∆∫ ÒØ’ª Á∆¡ª √Ì √Óæ«√¡≈Úª Á∂ ‘æÒ ’È
Á≈ Á≈¡Ú≈ ’È Ú≈Ò≈ ‹Ø«ÂÙ∆ Â’ª Á∂ √π¡≈Òª Á≈
‹Ú≈Ï È‘∆∫ Á∂ √«’¡≈Õ ¿π√ È∂ ¡ıÏ≈ª ≈‘∆∫ «¬Ù«Â‘≈
Úß‚ ’∂ ¡≈͉≈ Íz⁄≈ ’∆Â≈ Â∂ ÒØ’ª ˘ ‘∂’ Â∑ª Á∂
Ó√Ò∂ Á∂ ‘æÒ Ò¬∆ ¿π√ Á∆ ª«’ «Úæ«Á¡≈ ÂØ∫ Ò≈Ì
¿π·≈¿π‰ Á∆ ¡Í∆Ò ’∆Â∆Õ √π√≈«¬‡∆ Á∆ ÓÒ؇ «¬’≈¬∆
Á∂ ÍzË≈È Ó∂Ù ¡È∆Ú≈Ò≈ Â∂ «Ú‹∂ ’πÓ≈ ‹Á ¿π√
’ØÒ Í‘πß⁄∂ Â∂ ¿π√ ˘ √π¡≈Ò-‹Ú≈Ï ’∆Â∂ ª ¿π‘ ÓπÛ∑’Ø-
ÓπÛ∑’∆ ‘Ø «◊¡≈Õ ¿π√ È∂ «’‘≈ «’ ¿π‘ ª ¡≈͉≈
π ˜ ◊≈ ⁄Ò≈¿π ‰ Ò¬∆ «¬æ Ê ∂ ¡≈«¬¡≈ ˛Õ ¿π √ È∂
Â’Ù∆Òª ÂØ∫ Óπ¡≈¯∆ Óß◊∆ Â∂ «’‘≈ «’ ¤Í∂ «¬Ù«Â‘≈
¡Èπ√≈ ¿π√ ’ØÒ ¡≈͉∆ ª«’ «Úæ«Á¡≈ ≈‘∆∫ ÒØ’ª
Á∂ Ó√Ò∂ ‘æÒ ’È Á∆ ’ج∆ Ù’Â∆ È‘∆∫ ˛Õ Â’Ù∆Òª
Á∂ ’«‘‰ Â∂ ¿π‘ √Ú∂ √≈ ¡≈͉≈ ÏØ∆¡≈ «Ï√Â≈
◊ØÒ ’’∂ ÂπÁ≈ Ï«‰¡≈Õ Ó∂Ù ¡È∆Ú≈Ò≈, ÓÒ؇
«Ú¡≈‘ √ÏßË∆
¡À µ Ó.¬∂ . ≈‹È∆Â∆ «Ú«◊¡≈È, √∆.‡∆.¡≈¬∆,
¡≈¬∆.‡∆.¡≈¬∆.«¬ß√‡z’‡ Á∆ √’≈∆ ÈΩ’∆ ’Á∆
CD √≈Ò≈ «ÚËÚ≈ ÒÛ’∆ (F √≈Ò≈ ÍπæÂ Á∆ Óª) Ò¬∆
ÔØ◊ Ú Á∆ ÒØÛÕ √ßÍ’: IDFCC-CDBCA
¡◊Ò∂ ¡ß’ «Úæ⁄ ÍÛ∑Ø
A. ‘È∂∂ ÂØ∫ ⁄≈ȉ ÚæÒ (‚≈.ÏÒ«‹ßÁ «√ßÿ √∂÷Ø∫)
B. ’À∫√: √≈ÚË≈È∆¡ª Â∂ √πfi≈¡ (‚≈. ◊πÏ÷Ù
«√ßÿ Ìß‚≈Ò )
C. ËÓ Á∆ ≈‹È∆Â∆ (¡≈ÂÓ≈ ≈Ó)
45
 www.tarksheel.org
«¬È√≈È∆ Ó˜ª Ï∞ºfi‰ Ú≈Ò≈ ØÏΩ‡ «Â¡≈
Ò≥ÁÈ: Ô±Í∆ √≈«¬≥√Á≈Ȫ È∂ «¬º’ ØÏΩ‡ «Â¡≈ ’∆Â≈
‘À ‹Ø «¬È√≈È Á∆¡ª Ó˜ª ͤ≈‰ √’∂◊≈ ¡Â∂ «¬√
Â∑ª «¬È√≈È ¡Â∂ ØÏΩ‡ «Ú⁄’≈ ÚË∂∂ √∞Ì≈«Ú’
¡≈Á≈È-ÍÃÁ≈È Á≈ ≈‘ √≈Î ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ
Ô±Í∆ √≥ÿ Á∆ Ó≈Ò∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò Ù∞± ’∆Â∂
‹À√‡ ÍÃ≈‹À’‡ Á≈ ÓÈØÊ «¬‘ Ú∂÷‰≈ √∆, «’ ’∆
«¬È√≈È ¡Â∂ ØÏΩ‡ ¡≈͉∂ ’≥Ó’≈‹ «Ú⁄ Â≈ÒÓ∂Ò «Ï·≈
√’Á∂ ‘È ¡Â∂ ÎÓ≈È «ÁºÂ∂ Ï◊À ¡◊Ò∂ ’≈‹ ’
√’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Á∂ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ ÷Ø‹∆¡ª È∂ «¬º’ ¡«‹‘≈
ØÏΩ‡ «Â¡≈ ’È Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈, ‹Ø ’≈Ó≈ ÿº‡ Â∂
¡≈ÁÓ∆ Á≈ √≈Ê∆ ÚË∂∂ ‘ØÚ∂Õ
«¬√ ÷Ø‹ ÍÃ≈‹À’‡ Á∂ «¬º’ «Ì¡≈Ò Ú∞ÒÎÃ≈Ó
¡Ò‘À‹È È∂ ÷∞Ò≈√≈ ’∆Â≈, T√≈‚∂ ˜Ï∂ «Ú⁄ ØÏΩ‡
’ج∆ ’≥Ó ’È «√º÷‰ Ò¬∆ Á±«‹¡ª ÚºÒ È‘∆∫ Ú∂÷Á≈ÕU
Í∞Â◊≈Ò Á∆ «ÓÈ∑Ø Ô±È∆Ú«√‡∆ Á∂ ¡Ò‘À‹È È∂ «’‘≈,
T‹À√‡ ØÏΩ‡ ˘ ’≥Ó Á≈ Í«‘Òª È‘∆∫ ÍÂ≈ ‘∞≥Á≈
Í ¿∞‘ «Ú⁄≈ Ú∂∫‘Á∂ ‘È ¡Â∂ ’≥Ó Á∂ «Ò‘≈‹ È≈Ò
«¬√ Á∆ ÍÀ Ó ≈«¬Ù ’Á∂ ‘È ¡Â∂ fi‡Í‡ ¡È∞ Ó ≈È
(√«‘Ì≈◊∆ Á∂ ’≥Óª Á≈) Ò◊≈¿∞∫Á∂ ‘È ‹ª ◊ÒÂ∆¡ª Á∆
«ÈÙ≈ÈÁ∂‘∆ ’Á∂ ‘È «’ ’ÁØ∫ √«‘Ì≈◊∆ √‘∆ ‹ª
«’¡≈√∆ «ÚË∆ ¡÷«Â¡≈ È‘∆∫ ’Á≈ÕU
«’√∂ ¡≈ÁÓ∆ ˘ ’ج∆ ¡Ω˜≈ ‹ª Ó≈‚Ò Í∞˜≈
ÎÛÁ≈ Á∂÷ ’∂ ØÏΩ‡ «¬‘ Í∂Ù∆È◊ج∆ ’ √’Á≈ ‘À «’
¿∞‘ ¡≈ÁÓ∆ «¬√ Á∆ ÚÂØ∫ «’Ú∂∫ ’È≈ ⁄≈‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ «¬√
Â∑ª Á∂ √≥’∂ª Á∂ √‘≈∂ ØÏΩ‡ «¬‘ ¡È∞Ó≈È Ò◊≈¿∞∫‰ Á∂
√ÓºÊ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À «’ ¿∞√ Á≈ √«‘Ì≈◊∆ ¡º◊∂ ’∆ ’
√’Á≈ ‘ÀÕ
ØÏ«Ω ‡’ √≈«¬≥√Á≈Ȫ È∂ ÓÙ∆È ˘ Ùº’∆ ◊ÒÂ∆¡ª
¡Â∂ √«‘Ì≈◊∆ Á∆¡ª ¡√ÍÙ‡ ÷≈‘Ùª Ú∂Ò∂ ¡ÍÙ‡∆’È
Ó≥◊‰ Ò¬∆ ÍÃØ◊≈Ó È≈Ò ÒÀ√ ’∆Â≈ ‘ÀÕ ¿∞∫‹ √≈«¬≥√Á≈Ȫ
È∂ «’‘≈ «’ «¬È√≈Ȫ Á∆ √≥◊ «Ú⁄ «‘‰ ÂØ∫ Í«‘Òª
¡‹∂ «¬√ ØÏΩ‡ ˘ ’∞fi √Ò∆’∂ «√º÷‰∂ ÍÀ‰◊∂Õ «¬È√≈Ȫ
˘ «¬‘ ÍÂ≈ ‘∞≥Á≈ ‘À «’ «’√∂ ÷≈√ ÍÃ√≥◊ «Úº⁄ «’√ Â∑ª
«Ú⁄È≈ ‘ÀÕ «¬‘ √±÷Ó ‘∞≥Á≈ ‘À ¡Â∂ «’√∂ ØÏΩ‡ Ò¬∆
√Ófi‰≈ ¡Ω÷≈ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
ıØ‹ ıÏ
Ï≈‹∂ Á≈ «√º‡≈ ¡√ª ÂÒ∆ ”Â∂ ÓØ«Û¡≈
Ò≥ÁÈ: ⁄≈¿∞«ÓÈ Â∂ Î≈¬∆‚ ≈¬∆√ Á≈ ÂØ‘¯≈ Á∞È∆¡ª
˘ Á∂‰ Ú≈Ò∂ ⁄∆È È∂ Á∞È∆¡ª Á≈ «¬º’ ‘Ø ⁄∆˜ Á≈
ÂØ‘¯≈ Ú∆ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ ‘≈Ò ‘∆ «Úº⁄ «¬º’ ÍÃ◊‡≈Ú∂ ÂØ∫ «¬√
◊ºÒ Á≈ ÍÂ≈ Òº«◊¡≈ ‘À «’ √≥√≈ ˘ Ï≈‹∂ Á∆ √Ω◊≈Â
G@@@ √≈Ò Í«‘Òª ⁄∆È È∂ ‘∆ «ÁºÂ∆ √∆Õ «Í¤Ò∂ ‘¯Â∂
Íà ’ ≈Ù «¬º ’ √Ø Ë «Úº ⁄ ’À ∫ Ï«‹ Ô± È ∆Ú«√‡∆ Á∂
÷Ø‹’Â≈Úª Á∂ ‘Ú≈Ò∂ È≈Ò «’‘≈ «◊¡≈ «’ Ï≈‹≈
√Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ⁄∆È Á∂ ÷∂ª «Úº⁄ ¿∞◊≈«¬¡≈ «◊¡≈,
¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ ͺ¤Ó∆ Á∂Ùª «Úº⁄ Í∞º«‹¡≈Õ ‘∞‰ º’
«¬‘ Ó≥«È¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ «’ ͱÏ∆ «¬Ò≈«’¡ª «Úº⁄ √ºÂ
ÂØ∫ Ï≈ª ‘˜≈ √≈Ò Í«‘Òª ÷∂Â∆ Á∆ Ù∞±¡≈ ‘ج∆ √∆Õ
‘≈Ò ‘∆ «Úº⁄ ÍÂ≈ Òº«◊¡≈ ‘À «’ ⁄∆È È∂ ⁄ΩÒ
Â∂ Ï≈‹∂ Á∆ ÷∂Â∆ ͺ¤Ó Á∂ ¡√ ÂØ∫ «ÏȪ ¡≈͉∂ ¡≈Í
Ù∞± ’∆Â∆Õ √≈«¬≥√ ‹ÈÒ «Úº⁄ ÍÃØÎÀ√ Ó≈«‡È Á∂ ‘Ú≈Ò∂
È≈Ò «Ò«÷¡≈ «◊¡≈ ‘À «’ ¿∞‘Ȫ ˘ ÈÚ∆¡ª ÷Ø‹ª ÂØ∫
ÍÂ≈ Òº«◊¡≈ ‘À «’ Ï≈‹∂ Á∆ ÷∂Â∆ «¬ºÊ∂ ‘∆ Ù∞± ‘ج∆Õ
¿∞ºÂ∆ ⁄∆È Á∂ «È¿∞«Ò«Ê’ ’≈Ò Á∂ ’¬∆ ÷∂ª ÂØ∫ Ï≈‹∂
Á∂ fi∞Ò√∂ ‘ج∂ Ï∆‹ «ÓÒ∂ ‘È «‹‘Û∂ «¬‘ Áº√Á∂ ‘È «’
Ï≈‹∂ Á∆ ÷∂Â∆ H@@@ √≈Ò Í«‘Òª ⁄∆È «Úº⁄ Ù∞± ‘ج∆Õ
«¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ Ô±Í Í∞º‹∆Õ «¬√ ’≈Ò ÁΩ≈È ’≈Ò∂
√≈◊ Á∂ ͺ¤Ó∆ √Ê≈Ȫ ”Â∂ Ú∆ Ï≈‹∂ Á∆ ÷∂Â∆ Á∆
ͤ≈‰ ‘ج∆ ‘ÀÕ
«¬È√≈Ȫ ¡Â∂ ⁄±«‘¡ª ”⁄ «¬’Ø Â∑ª Á∂ ‹∆È
ÒßÁÈ: ¡’√ ¡√∆∫ ⁄±«‘¡ª ˘ Á∂÷ ’∂ ÁΩÛ ‹ªÁ∂ ‘ª Í
’∆ Â∞‘≈˘ ÍÂ≈ ‘À «’ «¬√ ¤Ø‡∂ «‹‘∂ ÍÃ≈‰∆ Á∂ H@ Î∆√Á∆
‹∆Ș √≈‚∆ Â∑ª ‘∆ ‘ÈÕ ¡º‹ ÍÃ’≈«Ù «¬’ Â≈˜≈
∆ÍØ‡ ”⁄ ⁄±«‘¡ª Á∂ ͱ∂ ‹∆ÈØÓ «√’ÚÀ∫√ (¡È∞ÚÙ ≥ ’∆ ’ÃÓ)
Á≈ ÍÂ≈ Ò≈«¬¡≈ «‹√ «Úº⁄ Á∂«÷¡≈ «◊¡≈ «’ «¬È√≈Ȫ
Á∂ H@ Î∆√Á∆ ‹∆Ș ⁄±«‘¡ª Á∂ Ï≈Ï ‘∞Á ≥ ∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ
‹∆Ș Á∆ ͤ≈‰ ‘؉ «Íº¤∫Ø «Ú«◊¡≈È∆¡ª ˘ ‘∞‰ ¿∞‘Ȫ
‹∆Ș È≈Ò ÍÃÔ◊ Ø ’È ”⁄ ÓºÁÁ «ÓÒ∂◊∆ ‹Ø «¬È√≈È∆
Ï∆Ó≈∆¡ª È≈Ò ÚºË √≥ÏË ≥ º÷Á∂ ‘ÈÕ ¡Ó∆’≈, √Ú∆‚È
¡Â∂ ÏÂ≈È∆¡≈ Á∂ «Ú«◊¡≈È∆¡ª Á∂ «¬º’ ÁÒ ÚºÒ∫Ø ’∆Â∂
◊¬∂ ¡«Ë¡ÀÈ È≈Ò ’¬∆ ÈÚ∂∫ ‹∆Ș Á≈ ÍÂ≈ Òº«◊¡≈ ‹Ø
¡≈√≈ËÈ ◊Â∆ È≈Ò «Ú’«√ ‘∂Õ
46
 www.tarksheel.org
Â≥Â «√ºË∆ Ò¬∆ Ï∂‡∆ Á∆ ÏÒ∆ «ÁºÂ∆
Ì≈√’ «È¿±˜/ÓÒ∂’؇Ò≈ : «¬º’ ª«’ È∂ ¡≈͉∆
Â≥Â «Úº«Á¡≈ Á∆ «√ºË∆ Ò¬∆ ¡≈͉∆ ‘∆ D √≈Ò Á∆
Ϻ⁄∆ ˘ Ú≈Òª ÂØ∫ ÎÛ ’∂ Ï∞∆ Â∑ª ‹Ó∆È ”Â∂ ͇’
«ÁºÂ≈Õ «‹√ È≈Ò ¿∞√Á∆ ÓΩ’∂ ”Â∂ ‘∆ ÓΩ ‘Ø ◊¬∆Õ
ÓÈ∆’‰ ”⁄ «Ì¡≈È’ ¡º◊ È≈Ò √Á∆¡ª
Í∞≈‰∂ ÁØ Ó≥Á,Á∞’≈Ȫ Â∂ ÿ √π¡≈‘
’∞ºÒ±, C@ ¡ÍÃÀÒ : «‘Ó≈⁄Ò ÍÃÁ∂Ù Á∂ Íë√ºË Ë≈«Ó’
¡√Ê≈È ÓÈ∆’‰ «Ú÷∂ ¡º‹ ÂÛ’∂ «Ì¡≈È’ ¡º◊
’≈È ÁØ √Á∆¡ª Í∞≈‰∂ ÁØ Ó≥Áª √‰∂ BH Á∞’≈Ȫ, H
ÿ, ÁØ Í∞«Ò√ ⁄Ω∫’∆¡ª ¡Â∂ «Â≥È ◊À√‡ ‘≈¿±√ √Û ’∂
ͱ∆ Â∑ª √∞¡≈‘ ‘Ø ◊¬∂Õ
Ï≈Û≈ Á∂ ◊∞Á∞¡≈≈ √≈«‘Ï ”⁄Ø∫ ◊ØÒ’ ⁄Ø∆
Ï≈Û≈, AE Ó¬∆ (ÚËÚ≈) : Ï∆Â∆ ≈ ¡‰Í¤≈Â∂ ⁄Øª
ÚºÒØ∫ ◊∞Á∞¡≈≈ √≈«‘Ï «Ú⁄Ø∫ ◊ØÒ’ ÂØÛÈ Á≈ √Ó≈⁄≈
ÍÃ≈Í ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ‹≈‰’≈∆ ¡È∞√≈ «√≥ÿÍ∞≈ Ó∞‘ºÒ≈
Ï≈Û≈ Á∂ ◊∞Á∞¡≈≈ ÙÃ∆ Á√Ó∂Ù √≈«‘Ï ”⁄Ø∫ ⁄Øª È∂
◊ØÒ’ «Ú⁄Ø∫ È’Á∆ ⁄Ø ’ Ò¬∆Õ √’ºÂ √∞‹∆ «√≥ÿ
È∂ Áº«√¡≈ «’ Ï∆Â∆ ≈ Һ◊Ì◊ I «Ú‹∂ ¿∞‘ ◊∞Á∞¡≈≈
√≈«‘Ï ˘ «‹≥Á≈ Ò◊≈ ’∂ ¡≈͉∂-¡≈͉∂ ÿ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ
√Ú∂∂ ⁄≈ Ú‹∂ ‹ÁØ∫ ‘ºÀ‚ ◊≥ÃÊ∆ ‰‹∆ «√≥ÿ ◊∞Á∞¡≈≈
√≈«‘Ï Í‘∞≥«⁄¡≈ ª ¿∞√ È∂ Á∂«÷¡≈ «’ ◊∞Á∞¡≈≈
√≈«‘Ï Á≈ Â≈Ò≈ ‡∞º‡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ ◊∞Á∞¡≈∂ Á∂ ◊Ã≥Ê∆ È∂ Ù≈Ï Í∆ ’∂ «Ú¡’Â∆
--√ÍØ’ÓÀÈ
◊∞Á∞¡≈≈ Ó√±¡≈‰≈ ”⁄Ø∫ «Â≥È Òº÷ Á∆ ⁄Ø∆
√≥◊±, AG Ó¬∆ (¡‹ÀÏ «√≥ÿ ÓØªÚ≈Ò∆) : ¡º‹ ¡≥«ÓÃÂ
Ú∂Ò∂ ◊∞Á∞¡≈≈ Ó√±¡≈‰≈ «Ú÷∂ ‘¯Û≈ Á¯Û∆ Óº⁄
◊¬∆ ‹ÁØ∫ ◊∞Á∞¡≈≈ √≈«‘Ï Á∆ ◊ØÒ’ «Ú⁄Ø∫ ⁄Ø∆ ‘ج∆
Á∂÷∆Õ ‹≈‰’≈∆ ¡È∞√≈ ‹ÁØ∫ ◊≥ÃÊ∆ √∞÷Á∂Ú «√≥ÿ È∂
¡≥«ÓàÚ∂Ò∂ ◊∞Á∞¡≈≈ √≈«‘Ï «Ú÷∂ «ÈÂÈ∂Ó ’È Ò¬∆
ÁÏ≈ √≈«‘Ï Á≈ Â≈Ò≈ ÷Ø«Ò∑¡≈ ª ¡≥ÁØ∫ ’≥∞‚≈ Òº«◊¡≈
‘Ø«¬¡≈ √∆Õ «¬√ ”Â∂ ¿∞√ È∂ √∂Ú≈Á≈ª ˘ Ï∞Ò≈ ’∂
ÁÏ≈ √≈«‘Ï Á∂ ⁄≈∂ Í≈√∂ Á∂«÷¡≈ ª «¬º’ ÁÚ≈˜≈
÷∞ºÒ∑≈ Í≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ ¡≥Á ‹≈ ’∂ Á∂«÷¡≈ «’ ◊ØÒ’ Á∂
Â≈Ò∂ ¡≈∆ Á∂ ÏÒ∂‚ È≈Ò Úº„∂ ◊¬∂ √È ¡Â∂ È؇ Ú∆
«÷≥‚∂ ‘ج∂ √ÈÕ «¬‘Ȫ «Ú⁄Ø∫ A@@@, E@@, A@@ ¡Â∂ E@
Á∂ È؇ ◊≈«¬Ï √È ¡Â∂ ¤Ø‡∂ È؇ «÷≥‚∂ ͬ∂ √ÈÕ ◊≥ÃÊ∆
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
ıÏ ˛ «’...
«√≥ÿ ¡Â∂ ’Ó∂‡∆ ÓÀ∫Ï ¡È∞√≈ ‘ Ó‘∆È∂ «◊‰∆ ‹ªÁ∆
◊ØÒ’ «Ú⁄Ø∫ √≈„∂ ⁄≈ ÂØ∫ √≈„∂ Í≥‹ Òº÷ ∞ͬ∂ Á≈ ⁄Û∑≈Ú≈
«Èº’ÒÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞‘Ȫ Áº«√¡≈ «’ Â’∆ÏÈ «Â≥È Òº÷ Á∆
⁄Ø∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ Í∞«Ò√ Í≈‡∆ È∂ √±⁄È≈ «ÓÒÁ∂ ‘∆ ’≈Ú≈¬∆
’«Á¡ª ¡‰Í¤≈Â∂ «Ú¡’Â∆¡ª ”Â∂ Í⁄≈ Á‹ ’
’∂ ÍÛÂ≈Ò Ù∞± ’ «ÁºÂ∆Õ --√ÍØ’√ÓÀÈ
ÙË≈Ò±¡ª Á∆ Ϻ√ «Ï‹Ò∆ Á∆¡ª Â≈ª È≈Ò
‡’≈¬∆
Ï«·≥‚≈, F ‹±È (÷∂Â∆ ÍÃÂ∆«ÈºË) : ¡º‹ «¬ºÊ∂ Á∂ Ù≈Ó
¿∞√ √Ó∂∫ Úº‚≈ ‘≈Á√≈ ‘؉Ø∫ Ï⁄ «◊¡≈, ‹ÁØ∫ √≈Ò≈√ ÂØ∫
Ú≈Í√ Í ‘∂ ÙË≈Ò±¡ª Á∆ Ϻ√ «Ï‹Ò∆ Á∆¡ª Â≈ª
È≈Ò ‡’≈ ◊¬∆Õ Íà ≈ Í ‹≈‰’≈∆ ¡È∞ √ ≈ ⁄Ω Ë ∆
‡ÀÚÒ √≥◊∆¡≈ Á∆ Ϻ√ (¡≈.‹∂. AC Í∆- DEAA)
Ï«·≥‚≈ Á∂ ÙË≈Ò±¡ª ˘ √≈Ò≈√ Ë≈Ó Á∂ ÁÙÈ ’Ú≈
’∂ Ú≈Í√ Í ‘∆ √∆ «’ ∂ÒÚ∂ «ÏË ¿∞Â«Á¡ª
√≥ÂÍ∞≈ Ø‚ ”Â∂ ¿∞‘ ‘≈¬∆ Í≈Ú «Ï‹Ò∆ Á∆¡ª Â≈ª
È≈Ò ‡’≈ ◊¬∆Õ Â≈ª È≈Ò Ïº √ ‡’≈¿∞ ∫ ‰ ”Â∂
ÙË≈Ò±¡ª È∂ ⁄∆’ «⁄‘≈Û≈ Í≈¿∞‰≈ Ù∞± ’ «ÁºÂ≈ Â∂
«Ï‹Ò∆ ÏØ‚ Á∂ Ó∞Ò≈˜Ó ÓΩ’∂ ”Â∂ Í‘∞≥⁄ ◊‘∂ Â∂ ¿∞‘Ȫ
’≥ ‡ ’º ‡ ’∂ Â≈ª Í≈√∂ ’∆Â∆¡ªÕ ’Ø Â Ú≈Ò∆ Á∂
¡À√.¡À⁄.˙. ‘Ó∆’ «√≥ÿ «Á˙Ò È∂ Áº«√¡≈ «’ √≈∂
ÙË≈Ò± √∞º«÷¡Â ‘ÈÕ
Á≈ ’∆Â≈ ’ÂÒ
ÂÈÂ≈È, A@ ‹±È (Ò≈Ò± ÿ≥∞Ó‰, «Ïº‡±) «¬ºÊØ∫ ÊØÛ∑∆ Á±
«Í≥‚ ··◊Û∑ Á∂ ÒØ’Ò ◊∞Á∞¡≈∂ Á∂ ◊≥ÃÊ∆ ÚºÒØ∫ «¬º’
Ï‹∞◊ «Ú¡’Â∆ Á≈ Ù≈Ï Í∆ ’∂ ◊≥‚≈√∂ È≈Ò ’ÂÒ
’È Á≈ √Ó≈⁄≈ ÍÃ≈Í ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ÓΩ’∂ ”Â∂ ‹≈ ’∂ ¡Â∂
Ê≈‰≈ fiÏ≈Ò ÂØ∫ ÍÃ≈Í ’∆Â∆ ‹≈‰’≈∆ ¡È∞√≈ √≈«‘Ï
«√≥ÿ Í∞ºÂ ÁÒ∆Í «√≥ÿ ‹º‡ Ú≈√∆ ··◊Û∑ «‹√ Á≈ ’ج∫
Ë∆-Í∞ºÂ È‘∆∫ ‘À, Á∆ Ș ÷≈Ï ‘؉ ’≈È √ÚÈ
«√≥ÿ ‹Ø «’ ÒØ’Ò ◊∞Á∞¡≈∂ Á≈ ’ÀÙ∆¡ Ú∆ ‘À, Í≈√Ø∫ ÁØ
‘˜≈ ∞ͬ∂ «¬Ò≈‹ Ò¬∆ Ó≥◊∂ Í √ÚÈ «√≥ÿ È∂ Ù≈Ï
Á∂ ÈÙ∂ «Ú⁄ Ë∞ºÂ ‘Ø ’∂ ◊≥‚≈√∂ È≈Ò ¿∞Á∆ ËΩ‰ Úº„
«ÁºÂ∆Õ «‹√ Á∆ ÓΩ’∂ ”Â∂ ‘∆ ÓΩ ‘Ø ◊¬∆Õ
47
 www.tarksheel.org

c Ï∂«‘ßÓÂ∂ ‘πßÁ∂ È∂ ¿π‘ ÒØ’,

‹Ø «Ù’Ú≈ ’È Óπ’æÁª Â∂ c «˜ßÁ◊∆ Ó∂∫ ±¯≈È Ï‘π ¡≈Â∂ ˛∫,
¿πµ◊‰ Ú≈Ò∂ ª ¿πµ◊ ÍÀ∫Á∂, Ï∂Û∂ ¡ßË∂Ø∫ Ó∂∫ ıØ ‹≈Â∂ ˛∫,
√∆È≈ Í≈Û ’∂ ÍæÊª Á≈Õ Í ≈‘∆ Óß«˜Ò Ú‘∆ Í≈Â∂ ˛∫,
’πÒ«ÚßÁ ¡ÂÒ≈-IHAEB-GGAGB ‹Ø ±¯≈ÈØ∫ Ó∂∫ Ì∆ ⁄ÒÁ∂ ‹≈Â∂ ˛∫Õ
Ï߇∆ √πÈ≈Ó, IDFCF-G@D@D
c Í«ßÁØ∫ ’Ø «ÓÒ∂◊∆ Óß«˜Ò ¬∂’ «ÁÈ ‘Ú≈ ”⁄ «Ò÷∂ ‘¯
Ô∂ ¯ÀÒ∂ ‘±¬∂ ¿πÈ’∂ Í ÏØÒÂ∂ ˛∫
ÚØ‘∆ ÒØ◊ «‘Â∂ ˛∫ ı≈ÓØÙ ¡’√ c Â≈Ø∫ Ó∂∫ ¡’∂Ò≈ ⁄ªÁ ‹◊Ó◊≈Â≈ ˛,
˜Ó≈È∂ Ó∂∫ «‹È’∂ ‘πÈ ÏØÒÂ∂ ˛∫Õ ÓπÙ«’ÒØ∫ Ó∂∫ ¡’∂Ò≈ «¬È√≈È ÿÏ≈Â≈ ˛,
‹√Á∂Ú Ó≈È, IHAE@-AGEIF ’ª‡Ø∫ √∂ È≈ ÿÏ≈È≈ Ó∂∂ ÁØ√Â,
«’™ ’ª‡Ø∫ Ó∂∫ ¡’∂Ò≈ ◊πÒ≈Ï Óπ√’π≈Â≈ ˛Õ
c ‘Ó «√¯ Óß«˜ÒØ∫ ’∂ Ò∆¬∂ ‘∆ È‘∆∫ ⁄ÒÂ∂, ◊πÓ∆ Óπ’Â√-IHAEG-EAFFF
≈√Â∂ √≈¯ ’È≈ Ì∆ «¯Â ˛ ‘Ó≈∆,
‰Á∆Í «Úæ’∆ √ß◊ÂÍπ≈-IGHA@-ICABF “Ï‘π ˆÓ ˛ «’ Óß«˜Ò È‘∆∫ «ÓÒ∆
Ï‘π Îı ˛ «’ Óß«˜Ò ’∂ ≈√Â∂ Ó∂∫ ‘±ß”
c ‹Ø ‹‘≈˜Ø∫ √∂ ‡’≈¬∂, ¿π√∂ ±¯≈È ’«‘Â∂ ˛∫, «ÈÓÒ Í‡Ú≈∆, Î∆Á’؇ IHGBF-FGAAF
‹Ø ±¯≈ÈØ∫ √∂ ‡’≈¬∂, ¿π√∂ «¬È√≈È ’«‘Â∂ ˛∫
ÍzÌ, IIAE@-@HEGC «˜ßÁ◊∆ ˘ «¬√ Á∂ ÓØÛ-ÿØÛ «ÁÒ⁄√Í
ω≈™Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫ «ÏȪ «¬‘ Í∂Ù∆È◊ج∆ Ú≈Ò∆,
c «‘ßÓ ’, ‹∂ √Â∂ «Úæ⁄ ’«·È≈¬∆¡ª È∂, «√æË∆ ¡Â∂ ¡’≈¿± ‘πßÁ∆Õ
‘ßfi±¡ª È∂ “Â’Á∆ª” ’Á ÍÒ‡≈¬∆¡ª È∂ Íz∆ÂÓ, IGH@D-DD@F@
«‹√ È∂ Ú∆ ·Ø’ ˘ ·Ø’ Ó≈∆ ˛,
¿π√∂ ˘ ‘∆ ≈√ ·Ø’ª ¡≈¬∆¡ª È∂Õ «¬æ’ ÚË∆¡≈ «ÙÂ≈ Ù∆Ù∂ Á∆ Â∑ª ‘πßÁ≈ ˛
’∂.¡Àµ√.Ïæ◊≈, Óπß‚∆ ÷Û (IDAGG-HAECB) «‹‘Û≈ ‘˜≈ª ‡π’«Û¡ª «Úæ⁄ ‡π應 ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú∆
¡≈͉∆ ÍzÂ∆«ÏßÏ ’È Á∆ ÔØ◊Â≈ ˘ ◊π¡≈™Á≈
c ÿØ∫ Í∂ È≈Ó Ê∂, È≈ÓØ∫ ’∂ √≈Ê ¡‘πÁ∂, È‘∆∫Õ
Ï‘π ÂÒ≈Ù ’∆¡≈, ’ج∆ ¡≈ÁÓ∆ È≈ «ÓÒ≈Õ ◊ΩÚ, «ÎؘÍπ IHGB@-@@IHA
¡Ó‹∆ «„æÒØ∫, IDAGA-B@DBG
·ß‚∆ Ï∆¡ «Íø‚ª ”⁄Ø∫ √≈‚∂ «ÓÒÁ∆
c Óß«˜Ò∂∫ ÂØ «ÓÒÂ∆ ˛∫, Á∂Ù Á≈ «Ú’≈√ ÏØÒÁ≈...
̇’ ’ ‘∆ √‘∆, ‹◊√∆ ‹∆Á≈ IHGHF-HFBEA
Í ◊πßÓ≈‘ ÂØ ÚØ‘ ÒØ◊ ˛∫,
‹Ø ÿ √∂ «È’ÒÂ∂ ‘∆ È‘∆∫Õ ÓÀ˘ ÍÂ≈ Òæ«◊¡À «’ ‘ ’ج∆ Í‘≈Û Á∆
ÔØ◊≈‹, Ì≈◊∆ÚªÁ IDAGA-AIEGH «√ı Â∂ Ï«‘‰≈ ⁄≈‘πßÁ≈ ˛ Ízß± √≈∆ ıπÙ∆ ¡Â∂
«Ú’≈√ ¿πÁØ∫ ‘πßÁ≈ ˛ ‹ÁØ∫ Âπ√∆∫ «¬√ Â∂ ⁄Û∑ ‘∂ ‘πßÁ∂
c √πÒÿÁ∂ ±¯≈È Á≈ ⁄⁄≈ ‘∂◊≈ Á∂ Âæ’, ‘ØÕ ’≈ÓÔ≈Ï «˜ßÁ◊∆ Á∆ ’≈ÓÈ≈ ’Á≈ ‘Ø«¬¡≈:
√≈«‹Ùª Á≈ «√Ò«√Ò≈ ⁄ÒÁ≈ ‘∂◊≈ Á∂ Âæ’ ‘Á∂Ú √ß˱, ◊ß◊≈È◊ @IDADB-HAHAH
≈ Ì ‹Ø ⁄≈ȉ∆ Á∂ ◊∆ √∆ «ÒıÁ∆ ‘∆, Âπ√∆∫ Ú∆ ¡≈͉≈ ¡Àµ√.¡ÀµÓ.¡Àµ√. Ì∂‹ ’∂ «¬√ ’≈ÒÓ
≈ ˘ ¿π√ ’ÒÓ ÂØ∫ ıÂ≈ ‘∂◊≈ Á∂ Âæ’Õ Á∂ ’≈¯Ò∂ ”⁄ Ù∆’ ‘Ø √’Á∂ ‘Ø:
≈Ó «√ßÿ æÂ≈ ÷∂Û∑≈-IDAG@-GDBA@
IDAGC-FB@HE, IDAGD-BGECH
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I 48
 www.tarksheel.org
È∆Ò≈ ¡ßÏ
ËÂ∆ Á∂ ⁄≈ ¸¯∂∂ ω∂ ‘Ú≈ Á∂ «◊Ò≈¯ Á≈ Ȫ
‘∆ È∆Ò≈ ¡ßÏ ˛Õ «¬‘ «◊Ò≈¯ ‘∆ ËÂ∆ ¿πµÍÒ∂ ‹∆ÚÈ
Á∆ æ«÷¡≈ ’Á≈ ˛Õ «Ú«◊¡≈È Á∆ Ì≈Ù≈ ”⁄ «¬√ ˘
˙˜ØÈ Í ’«‘ßÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ËÂ∆ ÂØ∫ AE-AF «’ÒØÓ∆‡
Á∆ ¿π⁄≈¬∆ ÂØ∫ D@-DE «’ÒØÓ∆‡ Âæ’ Â’∆ÏÈ CB
«’ÒØÓ∆‡ √ßÿ‰∆ ˙˜ØÈ Á∆ Í ˛Õ ˙˜ØÈ ◊À√ Á∂
«¬æ’ ¡‰± «Úæ⁄ ¡≈’√∆˜È Á∂ «ÂßÈ ÍzÓ≈‰± ‘ßπÁ∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ◊À√ ’ØÛª √≈Òª ”⁄ ’πÁÂ∆ ±Í ”⁄ «¬’æ·∆ ‘ج∆
˛Õ ⁄ßÁÓ≈ ¿πµÍ «¬√ Â∑ª Á≈ ’ج∆ ¡≈’≈Ù È‘∆∫Õ
¿πµÊ∂ √±‹ «¬æ’ÁÓ ‘∆ ⁄Û∑Á≈ Â∂ ËÛæÓ Á∂‰∂ «¤Í ‹ªÁ≈
˛Õ √≈‚≈ Ú≈Ô±Óß‚Ò √≈‘Ó‰∂ ‘؉ ’≈‰ √≈˘ √±‹
‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ ⁄Û∑Á≈ Â∂ «¤ÍÁ≈ «Áı≈¬∆ «ÁßÁ≈ ˛Õ ˙˜ØÈ
Í √±‹ Á∆¡ª Á∆¡ª Í≈ÏÀ∫◊‰∆ «’Ȫ √Øı ’∂ ËÂ∆
¿πµÍÒ∂ ‹∆ÚÈ ˘ √ÛÈ ÂØ∫ Ï⁄≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ ‹∂ ¡√∆∫
ËÂ∆ ÂØ∫ E@ «’ÒØÓ∆‡ ¿πµÍ ⁄Ò∂ ‹≈¬∆¬∂ ª È∆Ò≈
¡≈’≈Ù ÊæÒ∂ «‘ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¿πµÍ ‘ Ú’Â √±‹ «ÒÙ’ª
Ó≈Á≈ Â∂ Â≈∂ ⁄Ó’Á∂ Ș ¡≈™Á∂ ‘ÈÕ ¿πµÊ∂ CD Òæ÷
‚≈Ò Ú≈Ò≈ ÍπÒ≈Û∆ √±‡ Í≈¬∂ «ÏȪ ÓÈπæı «˜ßÁ≈ È‘∆∫
«‘ √’Á≈Õ
√≈˘ ËÂ∆ Â∂ Â≈∂ «ÁÈ∂ ⁄Ó’Á∂ Ș È‘∆∫
¡≈™Á∂Õ «¬√ Á≈ ’≈‰ ‘Ú≈ ”⁄ Ò∂ Ë±Û ’‰ª Á≈ ËπæÍ
È≈Ò ⁄Ó’‰≈ ˛ Í ’¬∆ Ú≈ Ó∆∫‘ ÍÀ‰ Â∂ √≈˘ «ÁÈ∂
Â≈∂ Ú∆ Ș ¡≈ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¡≈’≈Ù Á≈ ß◊ È∆Ò≈
«’™ ˛? «¬√ Ï≈∂ Ì≈Â∆ «Ú«◊¡≈È∆ ÓÈ È∂ ¡≈͉∆
ıØ‹ ≈‘∆∫ «√æË ’∆Â≈ «’ ËÂ∆ Á∂ «ÂßÈ «‘æ√∂ √ÓπßÁ ‘؉
’≈‰ Í≈‰∆ ÂØ∫ Íz’≈Ù Á∂ ÍÂΩ ’≈‰ ‘∆ «¬√ Á≈ ß◊
È∆Ò≈ Ș ¡≈™Á≈ ˛Õ √±‹ Á∂ Íz’≈Ù ˘ «Íz˜Ó «Úæ⁄Ø∫
¶ÿ≈¿π‰ √Ó∂∫ «¬‘ G ß◊ª ”⁄ «Ïı ‹ªÁ≈ ˛Õ È∆Ò∂ ß◊
Á∆ Âß◊ ¶Ï≈¬∆, Ò≈Ò ß◊ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÿæ‡ ‘πßÁ∆ ˛Õ
«¬√ ’≈‰ Ú∆ ¡ßÏ È∆Ò≈ Ș ¡≈™Á≈ ˛Õ ‘ √≈Ò
Áæı‰∆ ËπÚ (¡À∫‡≈’«‡’≈) Á∂ ¿πµÍØ∫ ‹πÒ≈¬∆-¡◊√Â
Á∂ Ó‘∆È∂ ˙˜ØÈ Í Á≈ «È∆ı‰ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
AIH@ ”⁄ ÍÂ≈ Òæ◊≈ «’ «¬√ Á∂ ◊≈Û∑∂͉ ”⁄ D@
ÍzÂ∆Ù ’Ó∆ ¡≈ ◊¬∆ ˛Õ «¬æÊ∂ ˙˜ØÈ Í ”⁄ √À∫’Û∂
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
‹∂ ¡√∆∫ ËÂ∆ ÂØ∫ E@ «’ÒØÓ∆‡ ¿πµÍ
⁄Ò∂ ‹≈¬∆¬∂ ª È∆Ò≈ ¡≈’≈Ù ÊæÒ∂ «‘
¡Ó‹∆ «„æÒØ∫
‹ªÁ≈ ˛Õ ¿πµÍ ‘ Ú’Â √±‹ «ÒÙ’ª
Ó≈Á≈ Â∂ Â≈∂ ⁄Ó’Á∂ Ș ¡≈™Á∂ ‘ÈÕ ¿πµÊ∂ CD Òæ÷
‚≈Ò Ú≈Ò≈ ÍπÒ≈Û∆ √±‡ Í≈¬∂ «ÏȪ ÓÈπæı «˜ßÁ≈ È‘∆∫
«‘ √’Á≈Õ
Ó∆Ò ¶Ó≈ ÓÿØ≈ Á∂«ı¡≈ «◊¡≈ «‹√ ˘ ˙˜ØÈ ‚ß’ Á≈
Ȫ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ ˙˜ØÈ Í Á∂ ◊≈Û∑∂͉ ”⁄ ’Ó∆ Á≈
ÓÂÒÏ ËÂ∆ Â∂ Í≈ÏÀ∫◊‰∆ «’Ȫ Á≈ Í‘πß⁄‰≈ Â∂
ÓÈπæı ¡Â∂ ‹≈ÈÚª ˘ ’À∫√, ⁄ÓÛ∆ Ø◊ Ú◊∂ ¡È∂’ª
Ø◊ª Á≈ Òæ◊‰≈ ˛Õ «¬√ È≈Ò ‹≈ÈÚª Â∂ ÍΩ«Á¡ª ”⁄
Ϫfi͉ Á∆ «ÏÓ≈∆ Ú∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ Ú≈Â≈Ú‰ ”⁄ ÚË ‘∆
◊Ó∆ (◊ÒØÏÒ Ú≈«Óß◊) È≈Ò ◊Ò∂Ù∆¡ «ÍÿÒ ‘∂
‘È Â∂ √ÓπßÁª Á≈ ‡ ¿πµ⁄≈ ‘Ø «‘≈ ˛Õ «Ú«◊¡≈È∆
◊Ò∂Ù∆¡ª Á∆ ≈ı∆ Ò¬∆ «ÚÙ∂Ù «’√Ó Á∂ ’ßÏÒ «Â¡≈
’È ”⁄ ‹π‡∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ ˙˜ØÈ Í Á≈ √Ì ÂØ∫ ÚæË
Èπ’√≈È ’ÒØØ-¯ÒØØ-’≈ÏȘ ¡Â∂ ˛ÒØÈÈ≈ «‹Ú∂∫
’≈ÏÈ ‡À‡≈ ’ÒØ≈¬∆‚ ’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª ◊À√ª Á∆
ÚÂØ∫ ¯«拪 Â∂ ¬∂¡ ’ß«‚ÙÈª «Úæ⁄ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
¡ßÂ ≈Ù‡∆ ÍæË Â∂ AII@ ”⁄ «¬‘ √ÓfiΩÂ≈ ’∆Â≈
«◊¡≈ √∆ «’ √ßÈ B@@@ Âæ’ «Ú’«√ Á∂Ù ’ÒØدÒØØ
’≈ÏÈ Ï‰≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ÍÁ≈Ê ÏßÁ ’ Á∂‰◊∂ Í ¡‹∂
Âæ’ ◊Ø‘Û∂ «Úæ⁄Ø∫ ͱ‰∆ Ú∆ È‘∆∫ ’æÂ∆ ◊¬∆Õ
√ßÔπ’ ≈Ù‡ √ßÿ Á∆ Ú≈Â≈Ú‰ √ÏßË∆
Â≈˜≈ «ÍØ‡ ¡Èπ√≈ ‹∂’ ˙˜ØÈ Í ”⁄ A@ ¯∆√Á∆
Á∆ ’Ó∆ ¡≈ ◊¬∆ ª ÁπÈ∆¡ª ”⁄ ÒØ’ª ˘ ÓØÂ∆¡≈ «ÏßÁ,
⁄ÓÛ∆ Â∂ ’À∫√ Á∆ «ÏÓ≈∆ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆Õ ¯√Òª ÈÙ‡ ‘Ø
‹≈‰◊∆¡ª, ‹ß◊Òª «Úæ⁄Ø∫ Áı Â∂ √ÓπßÁª «Úæ⁄Ø∫ ‹∆Ú
ıÂÓ ‘Ø ‹≈‰◊∂Õ ’ÒØدÒØØ’≈ÏÈ Ú◊≈ Ò≈Ì’≈∆
ÔØ«◊’ ‹ÁØ∫ «ÏıÁ≈ ˛ ª «¬‘ ’ÒØ∆È ˆÀ√ Á∂ √±ıÓ
¡‰± ¤æ‚Á≈ ˛ «‹√ È≈Ò ˙˜ØÈ Á≈ ◊≈Û∑≈͉ ÿæ‡ ‘Ø
‹ªÁ≈ ˛Õ È∆Ò∂ ¡ßÏ ˘ Ï⁄≈¿π‰≈ ¡æ‹ √Ó∂∫ Á∆ ÒØÛ ˛
«‹√ Ò¬∆ √≈«¡ª ˘ ’Ø«ÙÙª ‹π‡≈¿π‰∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ª
‘ÈÕ c IDAGA-B@DBG
49
 www.tarksheel.org

¡≈˙ ‹≈Á± «√æ÷∆¬∂

Â≈Ù Á∂ ÍæÂ∂ ¿πµÂ∂ ◊∂∫Á Ø’‰≈ «¬‘ ÍæÂ∆ ‘æÊ Á∂ «Í¤Ò∂ Í≈√∂ ‘؉ ’’∂
ÒØÛ∆∫Á≈ √Ó≈È: ÁÙ’ª ˘ Ș È‘∆∫ ¡≈Ú∂◊∆Õ «Î
√π÷Á∂Ú ÓÒ±’Íπ∆
ÏÛ ‹ª √Íø‹ Á∆ ◊∂∫Á Â≈Ù Á≈ ÍæÂ≈ Â∂ «Âæı∆ Â≈Ù Á≈ «¬æ’ ÍæÂ≈ ÒÀ ’∂ ¿π√ ˘ «⁄æÂ
ÈØ’ Ú≈Ò∆ ÍæÂ∆Õ Èß: D Úª◊ ‘æÊ «Úæ⁄ ÎÛ∑Ø, «‹√ Á∂ «Íæ¤∂ ÍæÂ∆ Ú≈Ò≈
Í∂Ù’≈∆: ¡ß◊±·≈ «⁄æÂ ¡Èπ√≈ ‘∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
‹≈Á±◊ ÁÙ’ª ˘ «¬æ’ ÍæÂ≈ «Ú÷≈™Á≈ ˛Õ
«Î ÍæÂ∂ ˘ ‘æÊ «Úæ⁄ «√æË≈ ÎÛ∑ ’∂ ¿πµÍ ◊∂∫Á æ÷ «ÁßÁ≈
˛Õ ◊∂∫Á ÍæÂ∂ ¿πµÍ æ÷∆ Ș ¡≈™Á∆ ˛Õ («‹√ Â∑ª
«⁄Â ÈßÏ E ”⁄ «Ú÷≈«¬¡≈ «◊¡≈ ˛Õ) ‹≈Á± Á∂ «¬√
«‡zæ’ ”⁄ ’∆ ≈˜ ˛, ¡≈˙ ‹≈‰∆¬∂Õ
Ì∂Á: √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª Â≈Ù Á≈ «¬æ’ ÍæÂ≈, ÏÛ ‹ª √Íø‹
Á∆ ◊∂∫Á Â∂ ÿ ”⁄ «Í¡≈ ’ج∆ Íπ≈‰≈ ÍæÂ≈ Ò˙Õ ¿π√
ÍæÂ∂ «Úæ⁄Ø∫ «⁄Â Èß: A Úª◊ «¬æ’ ÍæÂ∆ ’æ‡ Ò˙ «‹√
Á∆ ¿πµÍÒ∆ ÈØ’ «Âæı∆ ‘ØÚ∂Õ

ÏÛ ‹ª √Íø‹ Á∆ ◊∂(D)∫Á ÒÀ ’∂ Â≈Ù Á∂ ÍæÂ∂ ¿πµÍ «È’Ò∂

ÍæÂ∆ Á∂ «Âæı∂ «√∂ «Úæ⁄ Î√≈ Ò˙Õ ÍæÂ∆ Á∆ ÈØ’ ◊∂∫Á
«Úæ⁄ ıπÌ ‹≈Ú∂◊∆ Â∂ ◊∂∫Á ÊæÒ∂ È‘∆∫ «‚æ◊∂◊∆Õ ÁÙ’ª ˘
¿π‘ ◊∂∫Á ÍæÂ∂ ¿πµÍ ÷Û∑∆ Ș ¡≈Ú∂◊∆Õ «‹√ ˘ Ú∂÷ ’∂
¿π‘ Ï‘π ˛≈È ‘؉◊∂Õ

(A)

«Î ¿π√ ˘ «⁄Â ÈßÏ B Á∆ Â∑ª ÓØÛ ÒÚØ Â∂ «⁄Â

Èß: C Úª◊ ‘æÊ Á∂ ¡ß◊±·∂ «Úæ⁄ Î√≈ Ò˙Õ

√≈ÚË≈È∆¡ª : ‹ÁØ∫ Á√≈¬∂ ◊¬∂ (E)

«⁄Â Èß: D ¡Èπ√≈
‘æÊ ”⁄ ÍæÂ≈ ÎÛ∑È≈ ˛ ª «Âæı∆ ÍæÂ∆ Â≈Ù Á∂ ÍæÂ∂ ÂØ∫
È∆Ú∆∫ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ ª ‹Ø ¡æ◊∂ ÏÀ·∂ ÁÙ’ª ˘ Ș
È≈ ¡≈Ú∂Õ c IDFC@-HCEIC
(B) (C)
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I 50
 www.tarksheel.org
˜ØÈ ⁄ß‚∆◊Û∑: «¬’≈¬∆ √«‘ßÁ: √ÀÓ∆È≈: «¬√ «¬’≈¬∆
√«‘≥Á ÚºÒØ∫ «¬«Â‘≈√, «Ó«Ê‘≈√ ¡Â∂ Â’Ù∆ÒÂ≈ «ÚÙ∂
”Â∂ ÷≈Ò√≈ ‘≈¬∆ √’±Ò √«‘≥Á «Ú÷∂ «¬º’ √ÀÓ∆È≈ Á≈
¡≈ÔØ‹È ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «‹√ «Ú⁄ Ó∞º÷ Ï∞Ò≈∂ Ú‹Ø∫ Ó≈√‡
√∞‹∆ «√≥ÿ ÁΩË Í‘∞≥⁄∂Õ «‹≥È∑ª È∂ ’∆Ï ‚∂„ ÿ≥‡∂ Á∂
ÒÀ’⁄ ÁΩ≈È √ث¡ª ˘ ’∆Ò ’∂ Ï·≈¬∆ º«÷¡≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ ¿∞‘Ȫ Ó±Â∆ ͱ‹≈ ÷≥‚È ’«Á¡ª «’‘≈ «’
Ó±Â∆¡ª √≈˘ «◊¡≈È Á∂‰ ¡Â∂ √∂Ë ÒÀ‰ Ò¬∆ ‘È,
ÍÃ≥± ’∞fi «Ó«Ê‘≈√’≈ª ’≈È «¬«Â‘≈√ ˘ Ø«Ò¡≈ ‹≈
«‘≈ ‘ÀÕ √ÀÓ∆È≈ ÁΩ≈È ⁄≥‚∆◊Û∑, ÓØ‘≈Ò∆, Ï√∆ Í·≈‰≈,
¿∞⁄≈ «Í≥‚ √≥ÿØÒ, Ó≥‚∆ ◊Ø«Ï≥Á◊Û∑, ≈Û≈ √≈«‘Ï, ÓØ«≥‚≈
˜ØÈ ¡Â∂ «È≥’≈∆ «ÓÙÈ Á∂ ÓÀ∫Ïª È∂ ÙÓ±Ò∆¡Â ’∆Â∆Õ
«¬√ ÓΩ’∂ √«‘≥Á «¬’≈¬∆ ÚºÒØ∫ Â’Ù∆Ò √≈«‘ ¡Â∂
“‹Ø«ÂÙ «È≈ Í≈÷≥‚” Á∆ ‹≈∆ ’∆Â∆ Ú∆.√∆.‚∆. Á∆
√‡≈Ò Ò◊≈¬∆ ◊¬∆Õ «¬√ ÓΩ’∂ Á«Ú≥Á «√≥ÿ, Ó≈√‡
Í≈Ò «√≥ÿ ÈΩ◊≈Úª, ‚≈: Á«Ú≥Á Ø‘‡≈, Ó≈√‡ ‘‹∆Â
«√≥ÿ, «◊¡≈È «√≥ÿ, ÏÒÁ∂Ú ‹Ò≈Ò, √Ø„∆ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
Â’Ù∆Ò ÓÀ∫Ï, √ÓÊ’ Â∂ Ù«‘ Á∂ ¡È∂’ª ÍÂÚ≥Â∂
‘≈˜ √ÈÕ
ÏÒÁ∂Ú ‹Ò≈Ò
«¬’≈¬∆ Ï«·ß‚≈: fiπßÏ≈ Á≈ Â’Ù∆Ò Ó∂Ò≈: «¬√ «Íø‚ «Úæ⁄
¿πµÁÓ∆ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Â∂ Íø⁄≈«¬Â Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò È≈‡’
Ó∂Ò≈ ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ Ó∂Ò∂ ”⁄ Ù‘∆Á Ì◊ «√≥ÿ Á∆
Ô≈Á ˘ √Ó«Í È≈‡’ “ÓÀ∫ Î∂ ¡≈Úª◊≈” ¡Â∂ Ì±‰
‘º«Â¡≈ «ÚØË∆ È≈‡’ “«√‹‰≈” ÒØ’ ’Ò≈ Ó≥⁄ Ó≥‚∆
Ó∞ÒªÍ∞ ÚºÒØ∫ ÷∂‚∂ ◊¬∂Õ «¬’≈¬∆ Ï«·≥‚≈ Á∆ ÓÀ«‹’ ‡∆Ó
ÚæÒØ∫ ‹≈Á± Á≈ ÙØ¡ Í∂Ù ’∆Â≈ «◊¡≈Õ √π√≈«¬‡∆ Á∂ √±Ï≈¬∆
Óπı∆ Ó≈√‡ ≈«‹≥Á ÌÁΩÛ ‹∆ È∂ ¡≈͉∆ Â’∆ ≈‘∆∫
Â’Ù∆ÒÂ≈ Á∆ ¡«‘Ó∆¡Â ˘ Á√≈«¬¡≈Õ Ó∂Ò∂ Á∂
«Ú⁄≈ª ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú BE ÈΩ‹∞¡≈Ȫ È∂ “Â’Ù∆Ò”
ÓÀ◊˜∆È Á∂ √≈Ò≈È≈ ⁄≥Á∂ Ì∂ ‹Ø Ó∂Ò≈ ÍÃÏ≥Ë’ª «Ú⁄Ø∫
«¬º’ ÈΩ‹∞¡≈È √: ‹√Ú≥ «√≥ÿ Á∆ ÍÃ∂È≈ Â∂ ¿∞ÁÓ
√Á’≈ √≥ÌÚ ‘Ø«¬¡≈Õ
‘ ß◊ Íπ≈ Á≈ È≈‡’ Ó∂Ò≈ : «Í≥‚ ‘ ≥◊ Í∞≈ (Ï«·≥‚≈)
«Ú÷∂ √Ê≈È’ ÈΩ‹Ú≈È ÚÀÒÎ∂¡ ’ÒºÏ ¡Â∂ Ô±È≈¬∆«‡‚
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
Í∂Ù ’ÁÓ∆¡ª
ÚÀÒÎ∂¡ √∞√≈«¬‡∆ Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò Ù‘∆Á∆ Ô≈Á◊≈∆
ÍÃØ◊≈Ó Â’Ù∆Ò √∞√≈«¬‡∆ ÚºÒØ∫ ¡ÔØ«‹Â ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
«‹√ «Ú⁄ «¬È’Ò≈Ï∆ ¡Â∂ Â’Ù∆Ò ’Ø∆˙◊Ã≈¯∆¡ª
’Ò≈ Ó≥⁄ ‚Ø‘’ ÚºÒØ∫ ‹≈Á± Á∂ «‡zº’ «¬’≈¬∆ Á∆ ÓÀ«‹’
‡∆Ó Ú≥ÒØ∫ Í∂Ù ’∆Â∂ ◊¬∂Õ √≈«‘ √‡≈Òª Ò≈¬∆¡ª ◊¬∆¡ª
√‡∂‹ √≥⁄≈Ò‰ Á∂ È≈Ò Ù‘∆Á Ì◊ «√≥ÿ Â∂ √≈Ê∆¡ª
Á∂ ¯Ò√Î∂ Â∂ √Ø⁄ √≥Ï≥Ë∆ ≈Ó «√≥ÿ «ÈÓ≈‰ È∂ «Ú⁄≈
ÁÙ’ª È≈Ò √ªfi∂ ’∆Â∂Õ
«Ú√≈ı∆ Â∂ ÍzØ◊≈Ó: «¬√ Ó∂Ò∂ Â∂ Ï«·ß‚≈ «¬’≈¬∆ ÚæÒØ∫
Â’Ù∆Ò √‡∂‹ Ò≈ ’∂ ÓÀ«‹’ «‡Ã’√ Á∂ È≈Ò-È≈Ò Úº÷
Úº÷ «Ú«Ù¡ª ”Â∂ «Ú⁄≈ √ªfi∂ ’∆Â∂ ◊¬∂Õ Â’Ù∆Ò √≈«‘Â
¡Â∂ √∆.‚∆˜. √‡≈Òª ¡Â∂ Íà Á ÙÈ∆¡ª Ò≈¬∆¡ª
◊¬∆¡ªÕ ÒØ’ª È∂ Úº‚∆ «◊‰Â∆ «Ú⁄ √‡≈Òª Â∂ ‘≈˜∆
Ì∆ «‹√Á∂ ÎÒ√±Í Â’Ù∆Ò √≈«‘Â, √∆.‚∆˜. Â∂ ‘Ø
√Óº◊∆ Ò◊Ì◊ AB ‘˜≈ ∞ͬ∂ ÂØ∫ ÚºË «Ú’∆Õ ÒØ’ª È∂
«ÁÒ⁄√Í∆ È≈Ò ‹≈Á± Á∂ «‡zº’ Á∂÷∂ Â∂ «Ú⁄≈ √∞‰∂Õ
¿∞ÍØ’Â √≈∂ ÍÃØ◊≈Óª «Ú⁄ Ó≈√‡ «◊¡≈È «√≥ÿ,
’∞ÒÚ≥ «√≥ÿ, «Ï’Ó‹∆Â, ‘È∂’, ‘≈’Ó «√≥ÿ, Ó≈:
ÏÒ«‹≥Á, √∞‹∆ÚÈ «Ú‹∂ ’∞Ó≈, √∞«≥Á, Ì≈◊ «√≥ÿ
Â∂ ≈«‹≥Á ’∞Ó≈ ‘∞ª Á≈ ÌÚª ÔØ◊Á≈È «‘≈Õ
≈Ó «√≥ÿ «ÈÓ≈‰, Ï«·ß‚≈
˜ØÈ ÈÚª Ù«‘: «¬’≈¬∆ Ï≥◊≈: √ÀÓ∆È≈: «¬√ «¬’≈¬∆
ÚæÒØ∫ √’≈∆ √∆È∆¡ √À’≥‚∆ √’±Ò Ï≥◊≈ (ÒÛ’∂)
«Ú÷∂ “‹Ø«ÂÙ «Ú«◊¡≈È ‹ª ¡«◊¡≈È” «ÚÙ∂ ”Â∂ √ÀÓ∆È≈
’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ ÍÃË≈È◊∆ Ó≥‚Ò «Ú⁄ Ó≈: √∞‹∆Â
ÁΩË, ‚≈: √∞«≥Á ¡‹È≈Â, ‚≈: ‹∞«◊≥Á ’∞Ò∂Ú≈Ò,
Ó≈: ≈ÓÍ≈Ò ¡Â∂ Ó≈: Ù≥’ Á≈√ Ù≈«ÓÒ √ÈÕ √ÀÓ∆È≈
Á∂ Ó∞º÷ Ï∞Ò≈∂ Ó≈: √∞‹∆ ÁΩË È∂ «’‘≈ «’ ‹Ø«Â٠ͱ∆
Â∑ª ◊À «Ú«◊¡≈È’ ‘ÀÕ ¿∞‘Ȫ È∂ ¡≈͉∆ Ï‘∞ ‘∆
ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ Â’∆ ≈‘∆ ‹Ø«ÂÙ Á∂ ÌÓ Ì∞Ò∂«÷¡ª ˘
Á± ’∆Â≈ ¡Â∂ ¡÷∆ º’ √ث¡ª «Úº⁄ Ω«⁄’Â≈
ω≈¬∆ º÷∆Õ ‚≈: √∞«≥Á ¡‹È≈ È∂ «’‘≈ «’ √Óª
Ó≥◊ ’Á≈ ‘À «’ ¡√∆∫ ¡≈͉∆ √Ø⁄ ˘ «Ú«◊¡≈È’
ω≈¬∆¬∂Õ ‚≈: ‹∞«◊≥Á ’∞Ò∂Ú≈Ò È∂ √∞√≈«¬‡∆ Á∂ ’≥Óª
Ï≈∂ ‹≈‰’≈∆ «ÁºÂ∆Õ «Ú«◊¡≈È ‹Ø Á∂ √≥Í≈Á’ ¡‹Ó∂
51
 www.tarksheel.org
«√ºË± È∂ «’‘≈ «’ ‹Ø«ÂÙ ÌØÒ∂ Ì≈Ò∂ ÒØ’ª Á∆ Ó≈È«√’
¡Â∂ ¡≈«Ê’ Ò∞º‡ ’Á≈ ‘ÀÕ Ó≈: ≈ÓÍ≈Ò È∂ ÒØ’ª ˘
Ú«‘Óª ÌÓª ˘ «Â¡≈◊‰ ¡Â∂ ¿∞√≈± √Ø⁄ ¡Í‰≈¿∞‰
Â∂ ‹Ø «ÁºÂ≈Õ «¬’≈¬∆ Ï≥◊≈ Á∂ Ϙ∞◊ ÓÀ∫Ï ‹∆ «√≥ÿ
‹Ø◊∆ È∂ «’‘≈ «’ «‹ºÊØ Âº’ ‘Ø √’∂ √≈˘ ¡≈Ò∂-Á∞¡≈Ò∂
«Ú⁄ «Ú«◊¡≈È’ Í√≈ ’È «Úº⁄ ¡≈͉≈ ÚºË ÂØ∫
ÚºË ÔØ◊Á≈È Í≈¿∞∫‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À ¡Â∂ «¬º’ ‘˜≈ ∞ͬ∂
«¬’≈¬∆ ˘ √‘≈«¬Â≈ Ú∆ «ÁºÂ∆Õ
«¬√ ÓΩ’∂ √∞«≥Á ’∆ÓÍ∞∆ ¡Â∂ «◊¡≈È ⁄≥Á
Ï≈Û∆¡≈ È∂ ‹≈Á± Á∂ ÷∂Ò «Á÷≈ ’∂ ÁÙ’ª Á≈ ÷±Ï ÓÈØ≥‹È
’È Á∂ È≈Ò È≈Ò √∞È∂‘≈ Ú∆ «ÁºÂ≈ «’ ‹≈Á± ‘ºÊ Á∆
√Î≈¬∆ ÂØ∫ «ÏÈ≈ ‘Ø ’∞fi Ú∆ È‘∆ ‘ÀÕ ‹√Ú∆ Ï∂◊ÓÍ∞∆
¡Â∂ ÍÓ‹∆ «√≥ÿ È∂ Â’Ù∆Ò √≈«‘ Á∆ √‡≈Ò
Ò◊≈¬∆ ¡Â∂ ¡≈¬∂ ‘ج∂ ÁÙ’ª È∂ Â’Ù∆Ò √≈«‘Â
÷∆Á‰ «Úæ⁄ ÌÚ∆∫ π⁄∆ «Ú÷≈¬∆Õ Ó≈√‡ ±Í Ò≈Ò
¡Â∂ Ó≈√‡ Â∆Ê ÚºÒØ∫ Â’Ù∆Ò ÍÃÁÙÈ∆ Ò◊≈¬∆
◊¬∆Õ Ó≥⁄ √≥⁄≈ÒÈ Ó≈√‡ √∞Ì≈Ù √ºÒÚ∆ È∂ ’∆Â≈Õ
¡≥ «Ú⁄ «¬’≈¬∆ Ï≥◊≈ Á∂ ‹Ê∂ÏÁ
≥ ’ Ó∞÷∆ Ó≈√‡
≥Ù≥’ Á≈√ È∂ ¡≈¬∂ ‘ج∂ Ó«‘Ó≈Ȫ Á≈ Ë≥ÈÚÁ≈ ’∆Â≈
¡Â∂ «¬√ ÓΩ’∂ Ó≈: √∞‹∆ ÁΩË ˘ √ÈÓ≈È ÍºÂ Ú∆
«ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ Â∂ Ó≈: ¡‹∆ «√≥ÿ «◊ºÒ, È«≥Á
Ó≈«‘ÒÍ∞∆, Ó≈: È∂Ù Ì≥Ó∆¡ª, «È≥Á Ó≈¬∆ «ÁºÂ≈,
«ÚÙÚ≈«ÓºÂ Ï≥Ó∆, «¬≥Á‹∆ Ó≈È , Ò÷Ú∆ «√≥ÿ
’≈‘Ó≈, Ó≈: ‹◊Á∆Ù, Ó≈: √∞∞‹∆ Ò≈Ò ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
«¬’≈¬∆ Ï≥◊≈ Á∂ Ó∆‚∆¡≈ Ó∞÷∆ Ó≈√‡ ÏÒÁ∂Ú «√≥ÿ,
«ÂÒ’ ≈‹, ‘⁄È ⁄≥È≈, ÏÒ‹∆ «√≥ÿ, Ó≈: ≈‹
’∞Ó≈, ÏÒ«‹≥Á ’∞Ó≈, «Ú≥Á Ó≈È, ‘«‹≥Á √∞≥È∆,
«Úº’∆ ◊Ø√Ò, √≥‹∆Ú ’∞Ó≈, ‰‹∆ ‘∆˙, Ó≈√‡ Ó∂Ù
⁄≥Á, ‘«Ú≥Á «√≥ÿ, ’∞Ò«Ú≥Á ÷‡’Û, ÓÀ‚Ó √«ÚÂ≈,
ÓÀ‚Ó ÓÈ‹∆ ’Ω, ±Ï∆, √Ï‹∆ ’Ω, ÓÈ‹∆ ’Ω
¡≈«Á È∂ ¡≈͉∂ √≈Ê∆¡ª √Ó∂ «ÚÙ∂Ù ÙÓ±Ò∆¡Â ’∆Â∆Õ
Ó≈ : Ù≥’ Á≈√, Ó≈: ’∞Ò«Ú≥Á ÷‡’Û
¡≥ «Ú⁄ ¡‘∞Á∂Á≈ª, ‚ÀÒ∆◊∂‡ª ¡Â∂ ÁÙ’ª
È∂ Ú«‘Óª-ÌÓª, ¡≥Ë-«ÚÙÚ≈Ù Á∂ ‘È∂∂ ˘ Á± ’È
Ò¬∆ «Ú«◊¡≈È’ √Ø⁄ È≈Ò Á± ’È Á≈ ¡«‘Á «Ò¡≈Õ
√ºÂÍ≈Ò √ØÒ
√◊Ó∆¡ª : Í«‡¡≈Ò≈ «¬’≈¬∆ : √ÀÓ∆È≈ : «¬√ «¬’≈¬∆
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I
ÚæÒØ∫ Ïß◊ Ó∆‚∆¡≈ √À∫‡ Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò Í«‡¡≈Ò≈
«Ú÷∂ «√ÒÚ ‹πÏÒ∆ Ú∑∂ ˘ √Ó«Í “Â’Ù∆ÒÂ≈ Â∂
Ó∆‚∆¡≈” «ÚÙ∂ Â∂ √ÀÓ∆È≈ ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈ «‹√ «Úæ⁄
ÈÚª ˜Ó≈È≈ Á∂ √«‘ √ßÍ≈Á’ Ùz∆ ‹«ÂßÁ Íøȱ Óπæı
Ú’Â≈ Ú‹Ø∫ ‘≈˜ √ÈÕ ¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ ‘≈’Ó ‹Ó≈Â
Ó∆‚∆¡≈ Â∂ ËÓ ˘ ¡≈͉∆ ¶Ï∆ ¿πÓ ’È Ò¬∆
ÚÂÁ∆ ˛, È≈Ò ‘∆ ‚∂≈Ú≈Á ˘ Ú∆ ¡≈͉∂ «‘ª Ò¬∆
Ú‰ ÂØ∫ ◊π∂˜ È‘∆∫ ’Á∆Õ Ùz∆ Íøȱ È∂ «’‘≈ «’
«Ú«◊¡≈È Á∆ ‘æÁ ÂØ∫ Í∑ª æÏ Á∆ ‘æÁ Ùπ± ‘πßÁ∆ ˛Õ
«‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ «Ú«◊¡≈È Á≈ Í√≈ Ùπ± ‘Ø «‘≈ ˛, æÏ Á∆
‘Ø∫Á Ï≈∂ Ùß’∂ ÷Û∑∂ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ √ÀÓ∆È≈ ÁΩ≈È √π√≈«¬‡∆
Á∂ √±Ï≈¬∆ ¡≈◊± ÏÒ«ÚßÁ ÏÈ≈Ò≈ È∂ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈
Í∂Ù ’«Á¡ª ¡≈«÷¡≈ «’ Ó∆‚∆¡≈ √Ó≈«‹’ «‘ª Á∆
¡‰Á∂ı∆ ’ «‘≈ ˛Õ Ïß◊ Ó∆‚∆¡≈ √À∫‡ Á∂ Óπı∆ ≈Ó
«√ßÿ Ïß◊ È∂ «’‘≈ «’ Ó∆‚∆¡≈ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ Â’Ù∆ÒÂ≈
ÒØ’ª Èß± «Ú«◊¡≈È’ Ò∆‘ª Â∂ ÂØ ‘∆ ˛Õ ‚∆.‡∆.¡Àµ¯.
Á∂ √≈Ï’≈ ¡≈◊± ’πÒÁ∆Í «√ßÿ È∂ «’‘≈ «’ ‘ ¡ıÏ≈
«Íæ¤∂ «¬æ’ ’≈ÍØ∂‡ √À’‡ ÷Û∑≈ ˛ «¬√ Ò¬∆ ¿π‘ ¡ıÏ≈
¿π√ √À’‡ Á∂ «‘ª Á∆ ͱÂ∆ ‘∆ ’∂◊≈Õ ¡À‚ÚØ’∂‡
ÏÒÚ∆ «√ßÿ √À‰∆ È∂ ¡≈͉∂ ÍzË≈È◊∆ Ì≈Ù‰ «Úæ⁄
«’‘≈ «’ Ó∆‚∆¡≈ Íø ± ‹ ∆ÍÂ∆¡ª Á∂ ‘æ ’ «Úæ ⁄ «¬æ ’
Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ‘«Ê¡≈ ˛, «‹√ ˘ ¿π‘ ¡≈͉∂ «‘ª Ò¬∆
ÚÂÁ≈ ˛Õ √ÀÓ∆È≈ ÁΩ≈È ‘«‹ßÁ «√ßÿ Ú≈Ò∆¡≈,
ÍæÂ’≈Â≈ «ÚÌ≈◊ Íø‹≈Ï∆ Ô±È∆Ú«√‡∆ Í«‡¡≈Ò≈ Â∂
√πıÚ∆ ‹Ø◊≈ Óπı∆ Ó∆‚∆¡≈ «ÚÌ≈◊ È∂ Ú∆ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈
æ÷∂Õ √ÀÓ∆È≈ «Úæ⁄ ‘ØȪ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ √≈Ï’≈ ˙¶Í∆¡È
Í∆.¡Àµ√. √ß˱ Â∂ ˜ØÈ Á∂ ¡È∂’ª Â’Ù∆Ò ¡≈◊± Ú∆
‘≈˜ √ÈÕ √ÀÓ∆È≈ ÁΩ≈È Óß⁄ √ß⁄≈ÒÈ Á∆ ̱«Ó’≈
˜ØÈ Á∂ ¡≈◊± ‹È’ ≈‹ È∂ «ÈÌ≈¬∆ Â∂ ≈Ó ’πÓ≈
Í«‡¡≈Ò≈ È∂ ‹≈Á± Á∂ ı∂Ò «Úı≈ ’∂ √ÀÓ∆È≈ Á≈ Ó≈‘ΩÒ
ÏÁ«Ò¡≈Õ ≈Ó «√ßÿ Ïß◊, Í«‡¡≈Ò≈
Í«Ú≈’ «ÓÒ‰∆¡ª: ˜ØÈ ÈÚª Ù«‘ Á∆ Ó≈‘ÒÍπ
«¬’≈¬∆ È∂ ¡≈͉∆¡ª Ó‘∆È≈Ú≈ Ó∆«‡ß◊ª ÓÀ∫Ïª Á∂ ÿ∂
’È Â∂ ¿πµÊ∂ Úæ÷-Úæ÷ «Ú«Ù¡ª È≈Ò √ÏßË ⁄⁄≈
⁄Ò≈¿π‰ Á≈ ÈÚ∂’Ò≈ ÍØz◊≈Ó ¿πÒ∆«’¡≈ ˛Õ «¬√ √ÏßË∆
Í«‘Ò∆ Ó∆«‡ß◊ È«ßÁ Ó≈‘ÒÍπ Á∂ ÿ ‘ج∆Õ «¬√ Â∑ª
‘ØȪ Ó∆«‡ß◊ª «Úæ⁄ √π√≈«¬‡∆ Ï≈∂ ‹≈‰ ͤ≈‰, Ïz«‘Óß‚
Â∂ ‹∆Ú ¿πÂÍÂ∆, ’πÁÂ∆ √ØÓ∂ Â∂ ÓÈπæı∆ ◊Â∆«ÚË∆¡ª
52
 www.tarksheel.org
¡≈«Á «Ú«Ù¡ª Â∂ ⁄⁄≈ ⁄Ò≈¬∆ ◊¬∆, «‹È∑ª «Úæ⁄ ÙÓ±Ò∆¡Â ’∆Â∆Õ √π√≈«¬‡∆ ÚæÒ∫Ø ÁÒÏ∆ ’‡≈‰∆∫, ≈«‹ßÁ
¡ÙÚÈ∆ ‘ßÁØÚ≈Ò, «Í¡≈≈ ÌπæÒ∂Ú≈Ò∆¡≈, ‚≈.«ÈÓÒ ‹ß«‚¡≈Ò∆ Â∂ ‹«ÂßÁ √πÒÂ≈ÈÍπ È∂ «Ízß√∆ÍÒ ÓÀ‚Ó
◊πÈ≈Ó, ‚≈.⁄È‹∆Â, ¡Ó‹∆ Èß◊Ò ¡≈«Á ¡≈◊±¡ª ÏÒ«ÚßÁ ’Ω Â∂ ¡ÀµÈ.¡Àµ√.¡Àµ√. Á∂ «¬ß⁄≈‹ ’πÒÍz∆Â
È∂ √≈‘π‰ÔØ◊ ØÒ ¡Á≈ ’∆Â≈Õ «√ßÿ Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò «¬‘ ÍzØ◊≈Ó ‹Ê∂ÏßÁ ’∆Â≈Õ Óß⁄
ÈÚª Ù«‘ ˜ØÈ Á∆ ⁄؉ √ß⁄≈ÒÈ Ó≈. ÔÙÍ≈Ò È∂ ’∆Â≈Õ √π√≈«¬‡∆ ÚæÒØ∫ Ì≈◊
«¬√ ˜ØÈ Á∂ ‚ÀÒ∆◊∂‡ «¬‹Ò≈√ ”⁄ ÈÚª Ù«‘, ¡ΩÛ, ÒÀ‰ Ú≈Ò∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ˘ Â’Ù∆Ò «’Â≈Ϫ Á∂ ÂØ‘¯∂
Ïß◊≈, ◊Û∑Ùß’, √ÛØ¡≈ ¡Â∂ Ó≈‘ÒÍπ «¬’≈¬∆¡ª È∂ «ÁæÂ∂ ◊¬∂Õ
ÙÓ± Ò ∆¡Â ’∆Â∆ «‹√ «Úæ ⁄ «Í¤Ò∂ √À Ù È Á∆¡ª ≈«‹ßÁ ‹ß«‚¡≈Ò∆
√◊Ó∆¡ª Á≈ Ò∂ı≈ ‹Øı≈ ’È ¿πÍß ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ‡∆.Ú∆. √∆∆¡Ò ¯ß‚
√ÀÙÈ Ò¬∆ √Ú √ßÓÂ∆ È≈Ò ⁄؉ ’∆Â∆ ◊¬∆ «‹√ «Ú⁄ A. ¿πµÂÓ Î∆‚ ‹¶Ë F@@@/-
‚≈: ‹Ø«◊≥Á ’∞ºÒ∂Ú≈Ò ‹Ê∂Ï≥Á’ Ó∞÷∆, ÍÓ ≈Ó «ÚºÂ B. Ó≈. ≈«‹ßÁ ÌÁΩÛ BE@@/-
«ÚÌ≈◊ Á∂ Ó∞÷∆, √ºÂÍ≈Ò Ó∆‚∆¡≈ «ÚÌ≈◊, Ó≈: ≈Ó (√±Ï≈ ‹Ê∂ÏßÁ’ Óπ÷∆)
Í≈Ò √º«Ì¡≈⁄≈’ «ÚÌ≈◊ Â∂ ÙÃ∆ Ó∞’≥ÁÒ≈Ò Ó≈È«√’ C. Ùz∆ÓÂ∆ ÍÓ‹∆ ’Ω BE@@/-
«√‘ «ÚÌ≈◊ Á∂ Óπ÷∆ ¸‰∂ ◊¬∂Õ (ÍÂÈ∆ ÍÓ‹∆ «√ßÿ ‘ß«„¡≈«¬¡≈)
Í«‡¡≈Ò≈ ˜ØÈ Á∆ ⁄؉ D. ◊πÍz∆ «√ßÿ «◊æÒ BE@@/-
(ÍπæÂ ¡‹∆ «√ßÿ ÌÁΩÛ)
√±Ï≈¬∆ Ó∆‚∆¡≈ Óπı∆ √π÷Ú∆ ‹Ø◊≈ Á∆ Á∂ı-∂ı ”⁄
E. ÏÒÁ∂Ú «√ßÿ Ë≈Ò∆Ú≈Ò BE@@/-
Í«‡¡≈Ò≈ ˜ØÈ Á∆ √Ú √ßÓÂ∆ È≈Ò ‘ج∆ ⁄؉ ”⁄
(ÍπæÂ ¡‹≈«¬Ï «√ßÿ ÌÁΩÛ)
‹ºÊ∂Ï≥Á’ «ÚÌ≈◊ Á∂ Ó∞÷∆ ‘⁄≥Á «Ì≥‚, √º«Ì¡≈⁄≈
F. ¤Í≈Ò «√ßÿ ’≈™’∂, ÓØ◊≈ BE@@/-
«ÚÌ≈◊ Ó∞÷∆ ≈Ó ’∞Ó≈, Ó∆‚∆¡≈ «ÚÌ≈◊ Ó∞÷∆ ≈Ó
G. ’πÒÁ∆Í «√ßÿ ’ÀÈ∂‚∆¡È BE@@/-
«√≥ÿ Ï≥◊, Ó≈È«√’ «√‘ «ÚÌ≈◊ Ó∞÷∆ Ò≈Ì «√≥ÿ ¡Â∂
(ÍπæÂ ‹ÈÀÒ «√ßÿ Ù«‘‰≈)
«ÚºÂ «ÚÌ≈◊ Ó∞÷∆ ‹È’ ≈‹ ⁄∞‰∂ ◊¬∂ Õ
H. ÍÚÈ ’πÓ≈ ⁄∂¡ÓÀÈ BE@@/-
Î≈«˜Ò’≈ ˜ØÈ Á∆ ⁄؉
√ß˱ ’Òª (ÏÈ≈Ò≈)
˜ØÈ Î≈«˜Ò’≈ Á∆ ⁄؉ √±Ï≈¬∆ ‹Ê∂ÏßÁ’ Óπı∆ ≈«‹ßÁ
I. ‘⁄ßÁ «Ìß‚ BE@@/-
ÌÁΩÛ Á∆ Á∂ı ∂÷ ”⁄ ‘ج∆ «‹√ «Úæ⁄ ÍzÚ∆È ‹ß‚Ú≈Ò≈
˜ØÈ ÍzË≈È Í«‡¡≈Ò≈
˘ ‹Ê∂ Ï ß Á ’ Óπ ı ∆, «Úæ  «ÚÌ≈◊ Á∂ Óπ ı ∆ ’π Ò ‹∆ A@. ‚≈.ÏÒÚß «√æ˱, Í«‡¡≈Ò≈ BE@@/-
‚ß◊÷∂Û∑≈, ÓÀ◊˜∆È «ÚÌ≈◊ ‹◊Á∆Ù «’æ’ ÷∂Û∑≈, AA. ‹◊Á∂Ú «√ßÿ ÁØ≈‘≈ BE@@/-
Ó∆‚∆¡≈ ‰‹∆ ÓØ·ªÚ≈Ò≈ Â∂ ÓÈØØ◊ ÓÙÚ≈ «ÚÌ≈◊ (´«Ë¡≈‰≈)
Á∂ Óπı∆ ˙Ó Íz’≈Ù √πÍ Ò≈˱’≈ ˘ ¸«‰¡≈ «◊¡≈Õ AB. ‚≈.≈‹ ’πÓ≈ Ϫ√Ò E@@/-
˜ØÈ ´«Ë¡≈‰≈: «¬’≈¬∆ √≈‘È∂Ú≈Ò: √’±Ò ÍzØ◊≈Ó: Óπ’Â√
«¬’≈¬∆ ÚæÒØ∫ √’≈∆ √À’ß‚∆ √’±Ò ÒÛ’∆¡ª ’‡≈‰∆∫ √π√≈«¬‡∆ √‘≈«¬Â≈ Îß‚
’Òª Â∂ √’≈∆ ‘≈¬∆ √’±Ò, ’‡≈‰∆’Òª «Ú÷∂ √’±Ò A. Ó≈.Óæÿ «√ßÿ, ◊«‘Ò (ÏÈ≈Ò≈)A@@@/-
√‡≈¯ Â∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò Â’Ù∆Ò ¡≈͉∆ √∂Ú≈ Óπ’Â∆ ”Â∂
ÍzØ◊≈Ó ’∆Â∂ ◊¬∂ «‹È∑ª «Úæ⁄ Â’Ù∆Ò ¡≈◊±¡ª È∂ B. Ó≈.ÏÒÁ∂Ú «√ßÿ, √≈¿±∫‚ Ú≈Ò∂ A@@@/-
Ú«‘Ó ÌÓ, ¡ßË «ÚÙÚ≈√, ÍπÈ ‹ÈÓ Ï≈∂ «Ú√Ê≈ ÌÁΩÛ (√∂Ú≈ Óπ’Â∆ ”Â∂)
È≈Ò Áæ « √¡≈Õ «Ú⁄≈ ⁄⁄≈ ”⁄ √’± Ò Á∆¡ª C. √π÷Á∂Ú «√ßÿ ÍπæÂ ÁÒ∆Í «√ßÿ CBE/-
«Ú«Á¡≈ʉª ‘Íz∆ ’Ω, ◊◊ÈÁ∆Í, ÓÈÍz∆Â, √ßÁ∆Í, ÏÈ≈Ò≈
‘‹∆Â, ‘Íz∆Â, ¡⁄È≈, ‹√Íz∆ Â∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª D. ‰Ë∆ «◊æÒÍæÂ∆ E@@/-
ϱ‡≈ «√ßÿ, Í«ÓßÁ, ◊πÓπ÷ Â∂ √«ÓæÂ «√ßÿ È∂ Ú∆ ¡≈͉∂ «ÍÂ≈ √. «Í¡≈≈ «√ßÿ ’ß◊ Á∆ Ô≈Á ”⁄
Â’Ù∆Ò ‹πÒ≈¬∆-¡◊√ @I 53