EKOSISTEMAK

Ekosistema naturaren zati bat da.,eta bertan bizi diren

izaki bizidunek eta bere inguruneak osatzen dute.

Ekositemak putzu bat bezain txikia edo ohiana bezain

handia izan daitezke.

BIOSFERA ETA EKOSISTEMAK

Izaki bizidun guztiak bizi garen plantaren zatiari

BIOSFERA esaten zaio.Biosfera,LITOSFERA,

HIDROSFERA eta ATMOSFERAZ osatuta dago.

Biosferan hainbat ekosistema dago.

EKOSISTEMAREN OSAGAIAK
Ekosistema guztietan bi osagai mota bereiz daitezke:

1.INGURUNE FISIKOA

Izaki bizidunak bizi diren inguruari ingurune fisikoa

esaten zaio, eta urak ,aireak,argiak, tenperaturak …

osatuta dago.

Ingurune fisikoa eta klimak baldintzen dute zer

izaki bizidunek iraun dezaketen bizirik ekosistema

bakoitzean .Adibidez inoiz ez dugu hartzik

basamortuan topatuko.
 2.ORGANISMO BIZIDUNAK

Izaki bizidunak hiru multzotan banatzen dira:

• Ezpeziea :ezagugarri berak dituzten izaki

bizidunen multzoa da.Ezpezie bereko diren

izakiak haien artean ugaldu ahal dira baina ez

dute beste ezpeziekoekin. Adibidez ardia eta

arrano beltza ezpezieak dira.

• Populazioa:Ekosistema berean bizi diren

espezien multzoak osatzen dute. Adibidez,baso

bateko hartzak eta putzu bateko igelak

populazioak dira.

• Komunitatea:ekosistema bateko populazio

guztien multzoa da.

ELIKADURAEN ARABEKO ERLAZIOA

Ekosistema berean bizi diren izaki bizidunak hainbat

taldetan sailkatzen dira elikagaia lortzeko. Taldeak

hurrengo hauek dira:

• EKOIZLEAK: beren elikagaia ekoizteko gai diren

organismoak dira,hala nola,landareak eta algak.

• LEHEN MAILAKO KONTSUMITZAILEAK:animalia belarjaleak

dira,hau da organismo ekoizlez elikatzen direnak.

• BIGARREN MAILAKO KONTSUMITZAILEAk: animalia

haragijaleak eta orojaleak dira.

• DESKONPOSATZAILEAK: beste izaki bizidun batzuken hondarrez

elikatzen diren organismoak dira; hala nola, onddoak eta bakterioak.

ERLAZIOAK
• EZPEZIE ARTEKO ERLAZIOAK

Populazio bereko oraganismoen arteko harremanak

lehian nahiz laguntzan oinarritu ahal dira.

1. Lehian:janaria ,bikotea edo argia (landareen

kasuan )lortzeko lehian sartzen direnean

sortzen dira.
2. Laguntzan: ehizarako .ugaltzeko edo elkar

babesteko elkartzen direnean sortzen dira.

Elikagaiak lortzeko espezie batzuek

elakarrekin ehiza egiten dute.Adibidez,

otsoek,lehoi emeek…

Ugaltzeko bikotekidea topatu behar dute.Ar

batzuek emea ernaldu ostean alde egiten

dute ,baina beste batzuk familia sortzen dute.

 Babesteko animalia batzuk talde handitan nahiz

txikitan biltzen dira lekualdatzeko ,balizko

harrapariak nahasteko. Esate baterako

zaldiak,hienak eta zebra saldotan ibltzen dira.

Flamenkoek aldrak osatzen dituzte, eta

sardinek, pirañek,aldiz, sardak.

ESPEZIEN ARTEKO ERLAZIOAK

Espezie desberdinen arteko harremanak hurrengo

hauetan oinarritzen dira:

• HARRAPATZARIAN : espezi batek beste bati

onura ateratzen dio bere elikagai bihurtuz; adibidez

otso batek ardi bat hiltzen duenean.

 • LEHIAN: bi espezientzako harreman hau

kaltegarria da. Elikagaia ,espazioa ,argia edo janaria

lortzeko elkarren kontrako lehia sortzen da.

Adibidez haritza eta eukaliptoa,lehian sartzen dira

ura lortzeko.Baita lehoiak eta hienak harrapakinak

ehizatzeko.

• MUTUALISMOA: bi espezientzat ona

da.Adididez ,remorak marrazoari moluskuak eta

krustazeoak garbitzen dizkio eta marrazoak

areriengandik babesten du .

• BIZKARROITASUNEAN:

Espezie parasito edo bizkarroi bat beste

espeziebaten bizkar bizi da. Bigarrena kaltetua

izaten da ,baina ez da hil. Adibidez zorriak gure

buruan bizi direnean.

• KOMENTSALISMOA: espezie batentzat onuragarriak da

,baina bestari ez dio kalterik egiten.Adibidez,saiek eta hienek beste

batzuek autzitako animalien hondarran jaten dituzte.