2010

Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΚΗ ΠΡΨΣΟΒΟΤΛΙΑ
ΦΟΡΗΓΗ΢Η΢ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ΢ ΢Ε
ΑΛΛΟΔΑΠΟΤ΢ ΜΕΣΑΝΑ΢ΣΕ΢
ΛΤ΢Η Ή ΟΞΤΝ΢Η ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ΢; ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΚΡΙΣΙΚΗ΢ ΘΕΩΡΗ΢Η΢

Ελευθϋριοσ Δικαύοσ
Δικηγόροσ, LL.M., Yπ. Δ.Ν
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙ΢
ΔΡΑ΢ΕΙ΢ ΓΙΑ ΣΟ ΔΙΚΑΙΟ & ΣΗΝ ΠΟΛΙΣΙΚΗ

http://dikaiopolis.gr
ΙΑΝΟΤΑΡΙΟ΢ 2010
 Ελευθϋριοσ Δικαύοσ
Δικηγόροσ, LL.M., Yπ. Δ.Ν.

Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΚΗ ΠΡΩΣΟΒΟΤΛΙΑ ΦΟΡΗΓΗ΢Η΢ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ΢ ΢Ε

ΑΛΛΟΔΑΠΟΤ΢ ΜΕΣΑΝΑ΢ΣΕ΢. ΛΤ΢Η Ή ΟΞΤΝ΢Η ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ΢;
ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΚΡΙΣΙΚΗ΢ ΘΕΩΡΗ΢Η΢

http://dikaiopolis.gr
ΙΑΝΟΤΑΡΙΟ΢ 2010

2
Αφιερωμϋνο ςτην ιερό μνόμη των
πρόςφατα κοιμηθϋντων, αγαπημϋνων μου
εξαδϋλφων Αλεξϊνδρου και Γεωργύου.

3
 ΠΙΝΑΚΑ΢ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΩΝ

Αντύ Προλόγου
Ι. ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ΢ΣΗΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙΚΉ ΣΟΤ ΝΟΜΟ΢ΦΕΔΙΟΤ

ΙΙ. ΕΠΙΜΑΦΕ΢ ΔΙΑΣΑΞΕΙ΢ ΣΟΤ ΝΟΜΟ΢ΦΕΔΙΟΤ – ΚΡΙΣΙΚΟ΢ ΢ΦΟΛΙΑ΢ΜΟ΢

1. ΢υνοπτικό παρϊθεςη των επύμαχων διατϊξεων

2. Απόδοςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε αλλοδαπούσ, που γεννόθηκαν
ςτην Ελλϊδα
3. Απόδοςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε αλλοδαπούσ, αςχϋτωσ του τόπου γϋννηςόσ
τουσ
4. Απόδοςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ από ανιθαγενό τϋκνα αλλοδαπών
5. Κτόςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ από αλλοδαπούσ που διαμϋνουν νόμιμα ςτην
Ελλϊδα
6. Μια παρϊβλεψη με ιδιαύτερη ςημαςύα
7. Ενδεχόμενη κτόςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ από μϋλη τησ οικογϋνειασ
αλλοδαπών
κατόχων τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ
8. Φορόγηςη δικαιώματοσ του εκλϋγειν και εκλϋγεςθαι ςε αλλοδαπούσ: Ζότημα
ςυνταγματικότητασ;

ΙΙΙ. ΢ΦΕΣΙΚΕ΢ ΔΙΑΣΑΞΕΙ΢ ΑΛΛΩΝ ΦΩΡΩΝ – ΚΡΙΣΙΚΕ΢ ΕΠΙ΢ΗΜΑΝ΢ΕΙ΢

1. Ευρωπαώκϋσ χώρεσ
2. ΗΠΑ, Καναδϊσ, Αυςτραλύα, Ιαπωνύα
3. Κριτικϋσ επιςημϊνςεισ – Αποτυχύα προώθηςησ του ιδεολογόματοσ τησ
«πολυπολιτιςμικότητασ»;

ΙV. ΢ΤΝΕΠΕΙΕ΢ ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

1. Άμεςεσ ςυνϋπειεσ - ΢τοιχεύα ςε αριθμούσ

2. Αριθμόσ μεταναςτών ςτην Ελλϊδα – ΢υγκριτικϊ ςτοιχεύα
3. Ενδεχόμενεσ παρϊπλευρεσ επιπτώςεισ
4. Οριςμϋνεσ απορύεσ

V. ΕΠΙΦΕΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ ΑΠΕΝΑΝΣΙ ΢Ε ΘΕ΢ΕΙ΢ ΣΩΝ ΤΠΟ΢ΣΗΡΙΚΣΩΝ ΣΟΤ

ΕΠΙΜΑΦΟΤ ΝΟΜΟ΢ΦΕΔΙΟΤ

1. Η ανϋξοδη «φιλανθρωπύα» τησ νομοθετικόσ πρωτοβουλύασ

2. Εθνικό παιδεύα και κτόςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ
3. Αςφαλόσ ςυμβύωςη και αποφυγό επικύνδυνων αντιδρϊςεων;
4. Δεςμεύει η ΕΕ την μεταναςτευτικό πολιτικό τησ Ελλϊδασ;
5. Ανακόλουθη ϊςκηςη μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ
6. Μεριμνϊ η Πολιτεύα για τα πραγματικϊ προβλόματα των αλλοδαπών
μεταναςτών;
7. Ενιςχύουν οι αλλοδαπού μετανϊςτεσ την εθνικό οικονομύα;

4
VI. ΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΑ – ΠΡΟΣΑ΢ΕΙ΢

1. ΢υνοπτικϊ ςυμπερϊςματα
2. Προτϊςεισ
α) Αναμόρφωςη τησ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ
β) Προτεινόμενεσ τροποποιόςεισ ςτον ιςχύοντα κώδικα ιθαγϋνειασ
3. Eπύμετρο

5
«Οἱ γὰρ κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον τὴν πόλιν διοικοῦντες κατεστήσαντο πολιτείαν οὐκ
ὀνόματι μὲν τῷ κοινοτάτῳ καὶ πραοτάτῳ προσαγορευομένην, ἐπὶ δὲ τῶν πράξεων οὐ
τοιαύτην τοῖς ἐντυγχάνουσι φαινομένην, οὐδ’ ἣ τοῦτον τὸν τρόπον ἐπαίδευε τοὺς πολίτας
ὥσθ’ ἡγεῖσθαι τὴν μὲν ἀκολασίαν δημοκρατίαν, τὴν δὲ παρανομίαν ἐλευθερίαν, τὴν δὲ
παρρησίαν ἰσονομίαν, τὴν δ’ ἐξουσίαν τοῦ ταῦτα ποιεῖν εὐδαιμονίαν, ἀλλὰ μισοῦσα καὶ
κολάζουσα τοὺς τοιούτους βελτίους καὶ σωφρονεστέρους ἅπαντας τοὺς πολίτας
ἐποίησεν» 1

Ιςοκρϊτησ (Aρεοπαγητικόσ, 20)

Αντι Προλόγου

΢το παρόν πόνημα επιχειρεύται να επιςημανθούν και καταδειχθούν οι βαςικϋσ

θεςμικϋσ, αλλϊ και κοινωνικοπολιτικϋσ αδυναμύεσ του προτεινόμενου από την Κυβϋρνηςη
νομοςχεδύου ςχετικϊ με την αλλαγό του ιςχύοντοσ δικαύου ιθαγϋνειασ. Παρϊλληλα,
παρατύθενται προτϊςεισ προσ μια ορθολογικό βελτύωςη του ιςχύοντοσ καθεςτώτοσ.
Βαςικόσ ςτόχοσ του πονόματοσ, εύναι η ϊρθρωςη κατϊ το δυνατό ψύχραιμου, νηφϊλιου
(αντι)λόγου ωσ απϊντηςη, ενϊντια ςτην κυριϊρχη τϊςη εξευτελιςμού/γηπεδοπούηςησ του
δημοςύου διαλόγου, ιδύωσ ςε ςχϋςη με το νευραλγικόσ ςημαςύασ για τη χώρα μεταναςτευτικό
ζότημα. Και τούτο, διότι με αφορμό την επικεύμενη ψόφιςη του προτεινόμενου νομοςχεδύου,
για την αλλαγό του δικαύου ιθαγϋνειασ, από ποικύλεσ πλευρϋσ προβϊλλονται «ξύλινα»,
καιροςκοπικϊ, ψυχολογικϊ κυρύωσ επιχειρόματα , που ωσ επύ το πλεύςτον δεν ανταποκρύνονται
ςτη βαρύτητα των «καυτών» ζητημϊτων, ςτα οπούα οφεύλουν ουςιαςτικϊ να απαντόςουν.
Αποτϋλεςμα αυτόσ τησ τακτικόσ: Ο αποπροςανατολιςμόσ του πολύτη, η κοινωνικοπολιτικό και
ιδεολογικό ςύγχυςη, η υπονόμευςη των θεςμών και τησ λογικόσ.
΢ε πεύςμα αυτού του ευτελιςμού και τησ ςύγχυςησ, το παρόν κεύμενο προςπαθεύ να
εκφϋρει τεκμηριωμϋνο λόγο, φιλοδοξώντασ να ςυμβϊλλει ςτη διεξαγωγό ουςιαςτικού
διαλόγου επύ των κρύςιμων ζητημϊτων που αφορούν ςτη μεταναςτευτικό πολιτικό και ςτο
δύκαιο τησ ιθαγϋνειασ. Ζητόματα, τα οπούα αναπόφευκτα λύγο ϋωσ πολύ διϋπουν τελικϊ την
καθημερινότητα κϊθε Ϊλληνα πολύτη.

1 Μτφρ. από Ν. ΢αραντϊκο: «Διότι εκεύνοι που διοικούςαν την πόλη τότε (ενν. ςτην εποχό του ΢όλωνα
και του Κλειςθϋνη), δεν δημιούργηςαν ϋνα πολύτευμα το οπούο μόνο κατ’ όνομα να θεωρεύται το πιο
φιλελεύθερο και το πιο πρϊο από όλα, ενώ ςτην πρϊξη να εμφανύζεται διαφορετικό ςε όςουσ το ζουν•
ούτε ϋνα πολύτευμα που να εκπαιδεύει τουσ πολύτεσ, ϋτςι ώςτε να θεωρούν δημοκρατύα την αςυδοςύα,
ελευθερύα την παρανομύα, ιςονομύα την αναύδεια και ευδαιμονύα την εξουςύα του καθενόσ να κϊνει ό,τι
θϋλει, αλλϊ ϋνα πολύτευμα το οπούο, δεύχνοντασ την απϋχθειϊ του για όςουσ τα ϋκαναν αυτϊ και
τιμωρώντασ τουσ, ϋκανε όλουσ τουσ πολύτεσ καλύτερουσ και πιο μυαλωμϋνουσ.»

6
 Ι. ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ΢ΣΗΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙΚΉ ΣΟΤ ΝΟΜΟ΢ΦΕΔΙΟΤ

΢τισ 22.12.2009, παραμονϋσ Φριςτουγϋννων και με το λαό υπό δυςχερεύσ

οικονομικϋσ ςυνθόκεσ, το Τπουργικό ΢υμβούλιο τησ Κυβϋρνηςησ του Γ. Παπανδρϋου,
με ανεξόγητη βιαςύνη, κατϋθεςε το κεύμενο του νομοςχεδύου «Πολιτικό ςυμμετοχό
ομογενών και αλλοδαπών υπηκόων τρύτων χωρών που διαμϋνουν νόμιμα και
μακροχρόνια ςτην Ελλϊδα».2 Η εύδηςη πϋραςε ςτα περιςςότερα ΜΜΕ εν μϋςω ϊλλων
«εορταςτικών» ειδόςεων, ωσ μια ακόμη φυςιολογικό και ςυνηθιςμϋνη, φαινόμενο
διόλου αςυνόθιςτο για τα ελληνικϊ δεδομϋνα. Ϊτςι, χϊθηκε πολύτιμοσ χρόνοσ, χωρύσ
να ενημερωθεύ ϋγκαιρα η κοινό γνώμη με ςτοιχειώδη αντικειμενικότητα για το
περιεχόμενο, τισ προεκτϊςεισ και τισ θετικϋσ ό αρνητικϋσ ςυνϋπειεσ, τισ οπούεσ ϋνα
τϋτοιο νομοςχϋδιο μπορεύ να επιφϋρει ςτον τόπο,
Η Κυβϋρνηςη, χωρύσ να ϋχει αποτυπώςει ςτοιχειωδώσ το ςτύγμα τησ
πολιτικόσ τησ ωσ προσ το μεύζον ζότημα τησ κοινωνικόσ ϋνταξησ των
μεταναςτών και πριν ακόμα εκπληρώςει το εύλογο δημοκρατικό χρϋοσ τησ ωσ
προσ την παροχό ψόφου ςτουσ Έλληνεσ που κατοικούν ςτο εξωτερικό,3
ϋςπευςε για μικροπολιτικούσ, ψηφοθηρικούσ λόγουσ να καταθϋςει ςτη Βουλό
το ανωτϋρω νομοςχϋδιο. Διαβϊζοντασ με μια πρώτη ματιϊ τον τύτλο και το
περιεχόμενό του ακόμα και ϋνασ μη νομικόσ αντιλαμβϊνεται ότι το περιεχόμενό του δεν
αντιςτοιχεύ επακριβώσ ςτον τύτλο που του ϋχει αποδοθεύ. Και τούτο, γιατύ το
νομοςχϋδιο, ερχόμενο εν μϋρει ςε ανακολουθύα με ό,τι μαρτυρϊ ο τύτλοσ του, επιχειρεύ
να ρυθμύςει τισ προώποθϋςεισ χορόγηςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε τϋκνα
αλλοδαπών, χωρύσ να διαςφαλύζει όμωσ επαρκώσ ούτε τη νομιμότητα, ούτε και το
μακροχρόνιο τησ διαμονόσ όςων αλλοδαπών υπηκόων τρύτων χωρών με βϊςη τισ
διατϊξεισ του νομοςχεδύου αποκτούν το δικαύωμα κτόςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ.

Σο μεγϊλο αυτό θϋμα, που αφορϊ καύρια ςτην εθνικό και κοινωνικό ςυνοχό τησ
χώρασ και εύναι καθοριςτικό για το πϊρον και το μϋλλον τησ, παρϋμεινε επύ πολλϊ
χρόνια και ςυνεχύζει ακόμα να παραμϋνει προκλητικϊ ςτο περιθώριο τησ δημόςιασ
ςυζότηςησ, παρϊ την αλματώδη αύξηςη του αριθμού παρϊνομων μεταναςτών που

2 Πρβλ.το πλόρεσ κεύμενο του νομοςχεδύου «Πολιτικό ςυμμετοχό ομογενών και αλλοδαπών υπηκόων
τρύτων χωρών που διαμϋνουν νόμιμα και μακροχρόνια ςτην Ελλϊδα» ςε:
http://www.ypes.gr/ypes_po/detail_printer.asp?docid=2264 .
3 Σο θϋμα αυτό εκκρεμεύ από την αναθεώρηςη του ΢υντϊγματοσ του 2001, καθώσ το νομοςχϋδιο αυτό

τελικϊ δεν πϋραςε ςτην Βουλό, αφού καταψηφύςτηκε από το ΠΑ΢ΟΚ.

7
ειςόλθαν ςτη χώρα τισ τελευταύεσ δύο δεκαετύεσ.4 Εύναι απορύασ ϊξιο ότι δεν υπόρξε
μϋχρι τώρα γι’ αυτό το φλϋγον ζότημα ουςιαςτικό δημόςια ςυζότηςη για την πλόρη
ανϊλυςη των πτυχών και παρενεργειών, αλλϊ και τη μελϋτη για την ϋγκαιρη λόψη
αποτελεςματικών μϋτρων αντιμετώπιςησ του εν λόγω φαινομϋνου. Αντύθετα, με τη
ςυνενοχό και των αρμόδιων φορϋων η πλειοψηφύα των ΜΜΕ επιδόθηκε το τελευταύο
διϊςτημα κυρύωσ ςε ςυγκεχυμϋνεσ και αποςπαςματικϋσ θυμικϋσ «ιαχϋσ» περύ ϋξαρςησ
τησ ξενοφοβύασ και του ρατςιςμού ςτην Ελλϊδα, δημιουργώντασ περαιτϋρω πόλωςη.

΢το πλαύςιο αυτό, ϋχει ϋντεχνα καλλιεργηθεύ τα τελευταύα ϋτη ϋνα κλύμα
ιδεολογικού εκφοβιςμού για όποιον τολμόςει να αναφερθεύ δημόςια ςτουσ
κινδύνουσ που εγκυμονεύ η ανεξϋλεγκτη μετανϊςτευςη και η απουςύα ϊςκηςησ
ςοβαρόσ πολιτικόσ επ’ αυτού του ζητόματοσ.5 Ϊτςι, όποιοσ θύγει δημόςια τϋτοια
ζητόματα ςυνόθωσ «ςτολύζεται» από από την κυρύαρχη τϊςη που υπηρετούν τα
μεγϊλα ΜΜΕ και οι ταγού τουσ ωσ «αρνητόσ των ανθρωπύνων δικαιωμϊτων». Ενύοτε δε
ταυτύζεται με την ακροδεξιϊ ό φωτογραφύζεται ωσ «γραφικόσ».

Με αυτό την υπεροπτικό ϊρνηςη ν’ αςχοληθούν περαιτϋρω με κϊθε ϊτομο, το

οπούο εξ αρχόσ ςπεύδουν να απαξιώςουν ωσ ανϊξιο για ςυνομιλητό τουσ, αναχαιτύζεται
ουςιαςτικϊ κϊθε απόπειρα νηφϊλιασ ςυζότηςησ επύ του φλϋγοντοσ μεταναςτευτικού
ζητόματοσ. Ενώ η προβολό ϊναρθρων κραυγών από πολιτικούσ φορεύσ, που με περιςςό
ζόλο αυτοπροςδιορύζονται ςε «πατριώτεσ», υπηρετούν περαιτϋρω τη ςύγχυςη ςτα εν
λόγω ζητόματα.

4Πρβλ. ΢. Λυγερόσ: «5.000.000 ςε μύα δεκαετύα», Καθημερινό, 10.05.2009,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100085_10/05/2009_314188 , «Ψρολογιακό βόμβα οι
λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 10.05.2009, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/
_w_articles_ell_100062_10/05/2009_314189 , Α Παπαχελϊσ: «Σο πρόβλημα αςφαλεύασ με
λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 01.04.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_95_01/04/2009_309598 , Research Institute for
European and American Studies (RIEAS), «Destabilization through illegal immigration in Greece,
Strategic Analysis», Nov. 2008,
http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=812&catid=37&Itemid=64 , Π.
Γαλϊτη: «Σο προφύλ των μεταναςτών ςτην Ελλϊδα», Καθημερινό 21.11.2004,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100047_21/11/2004_124211 .
5 Για την κρατούςα ιδεολογικό τρομοκρατύασ Πρβλ. ενδεικτ: Η. Ηλιόπουλοσ: «Κουλτούρα θαναςύμων

ψευδων.. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ μεταναςτευτικόσ

πολιτικόσ », 26.11.2009, http://politikes-paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-post_13.html ,
αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ. 26), με παραπομπϋσ και ςε:Α. Finkielkraut, Alain,
«Régister au discours de la dénonciation», Le Journal Du Sida, Avril 1995, P.-A. Taguieff,, «La force du
prejuge – Essai sur le racisme et ses doubles», Paris 1987.

8
 Με τϋτοιεσ μεθοδεύςεισ όμωσ η χώρα παραμϋνει τελικϊ αδρανόσ, αφόνοντασ
περιθώρια ςε δουλεμπορικϊ κυκλώματα ειςαγωγόσ μεταναςτών ςτη χώρα να δρουν
αςύδοτα αποκομύζοντασ παρϊνομα τερϊςτια κϋρδη. Εξυπηρετεύται ϋτςι η γιγϊντωςη
του κραταιού φαινομϋνου τησ παραοικονομύασ τησ χώρασ που ευνοεύ απροκϊλυπτα τα
διαπλεκόμενα ςυμφϋροντα, τη διαφθορϊ και το ϋγκλημα · ενϋχει όμωσ και
απρόβλεπτουσ κινδύνουσ για το εθνικό, πολιτικό και κοινωνικοοικονομικό ςυμφϋρον
τησ χώρασ.6

ΙΙ. ΕΠΙΜΑΦΕ΢ ΔΙΑΣΑΞΕΙ΢ ΣΟΤ ΝΟΜΟ΢ΦΕΔΙΟΤ – ΚΡΙΣΙΚΟ΢

΢ΦΟΛΙΑ΢ΜΟ΢

1. ΢υνοπτικό παρϊθεςη των επύμαχων διατϊξεων

΢υνοψύζοντασ το καθεςτώσ κτόςησ ιθαγϋνειασ που προτεύνει η κυβερνητικό

νομοθετικό πρωτοβουλύα,7 ςημειώνουμε ότι η ελληνικό κυβϋρνηςη προτεύνει απόδοςη
ιθαγϋνειασ από την ημϋρα γϋννηςησ αλλοδαπού τϋκνου ςτην Ελλϊδα, εφόςον ϋνασ από
τουσ γονεύσ του διαμϋνει μόνιμα και νόμιμα ϋπι πϋντε ςυνεχό ϋτη ςτη χώρα. Επύςησ,

6Πρβλ. Δ. ΢ταμπόγλησ: «“Θεςμόσ” η παραοικονομύα ςτην Ελλϊδα», To Bόμα, 01.10.2010,

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=3&artid=176002&dt=01/10/2006 , Η. ΢ταμπολιϊδησ:
«Κύνδυνοι για τον υπαρκτό Ελληνιςμό», Σο Βόμα, 25.06.2009, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=
2&artid=275178&ct=6&dt=25/06/2009 , «Εντυπωςιακό ανοχό ςτην παραοικονομύα παρουςιϊζει η
Ελλϊδα», Καθημερινό, 12.12.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100005_12/12/2009_383210 , Α. Φεκύμογλου:
«΢ταυροδρόμι ευρωπαώκού εγκλόματοσ η Ελλϊδα», Σο Βόμα, 28.10.2009,
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=32&artId=278084&dt=28/10/2009 Πρβλ. ςυνϋντευξη
του προϋδρου τησ Ϊνωςησ Μεταναςτών Ελλϊδοσ Ζ. Ν. Κολομπανύ, την 7/5/2009 ςτην πρωινό εκπομπό
του ΑLPHA 9,89, ςτον Νύκο Καμακϊρη,
http://www.migrationpolicy.gr/deltia%20typou/interview%20alpha%207-05-09.pdf . Πρβλ. αναλυτικϊ
ςτοιχεύα για την παραοικονομύα και τη διαφθορϊ ςτην Ελλϊδα μεταξύ ϊλλων και με γραφόματα: Λ.
΢τεργύου «Πϊνω από 70 δις.διαφθορϊ, παραοικονομύα ςτην Ελλϊδα», Καθημερινό, 09.02.2008,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_09/02/2008_258679 . «Ο ετόςιοσ τζύροσ τησ
διαφθορϊσ ςτην Ελλϊδα ξεπερνϊ τα 3 δις. ευρώ και μαζύ με την παραοικονομύα τα 70 δις. ευρώ. Η πρωτιϊ
τησ Ελλϊδοσ ςτη διαφθορϊ πληρώνεται με μεύωςη του κατϊ κεφαλόν ειςοδόματοσ, με ςτρεβλώςεισ ςτον
ανταγωνιςμό και, ςυνεπώσ, με υψηλϋσ τιμϋσ αγαθών, αλλϊ και με αύξηςη του χϊςματοσ μεταξύ χαμηλών
και υψηλών ειςοδημϊτων. Και τελικϊ την πληρώνει με χαμηλότερο βιοτικό επύπεδο και μικρότερη
ανϊπτυξη.»
7 Επιςημαύνεται ότι το νομοςχϋδιο αυτό υιοθετεύ εν πολλούσ τισ ςχετικϋσ προτϊςεισ τησ «Eλληνικόσ

Ϊνωςησ για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου» ςχετικϊ με την τροποπούηςη του ιςχύοντοσ κώδικα
ελληνικόσ ιθαγϋνειασ.. Πρβλ. Περύληψη Αιτιολογικόσ Εκθεςησ του προτεινόμενου ςχεδύου Νϋου Κώδικα
Ελληνικόσ Ιθαγϋνειασ,, http://www.hlhr.gr/index-el.htm .

9
αςχϋτωσ τησ γϋννηςόσ τουσ αλλοδαπϊ τϋκνα μπορούν να αποκτόςουν την ελληνικό
ιθαγϋνεια με την ενηλικύωςό τουσ, εφόςον ϋχουν παρακολουθόςει τισ τρεισ πρώτεσ
τϊξεισ υποχρεωτικόσ εκπαύδευςησ ςε ελληνικό ςχολεύο ςτην Ελλϊδα, εφόςον κατοικούν
μόνιμα ςτη χώρα ό εφόςον ϋχουν ολοκληρώςει την παρακολούθηςη ϋξι τουλϊχιςτον
τϊξεων ελληνικού ςχολεύου ςτην Ελλϊδα. ΢τισ δύο τελευταύεσ περιπτώςεισ η ελληνικό
ιθαγϋνεια των τϋκνων αλλοδαπών αποκτϊται ανεξαρτότωσ τησ νομιμότητασ τησ
παραμονόσ των γονϋων τουσ.

΢υγχρόνωσ, οι αλλοδαπού μετανϊςτεσ τρύτων χωρών (εκτόσ ΕΕ) μπορούν να

αποκτόςουν την ελληνικό ιθαγϋνεια -μεταξύ ϊλλων προώποθϋςεων- ύςτερα από
πενταετό νόμιμη διαμονό ςτην Ελλϊδα.

2. Απόδοςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε αλλοδαπούσ που γεννόθηκαν

ςτην Ελλϊδα

Aξύζει τον κόπο να αναλυθούν οι επύμαχεσ διατϊξεισ του ςυγκεκριμϋνου

νομοςχεδύου, οριςμϋνα ςημεύα του οπούου προκαλούν ομολογουμϋνωσ την κοινό
λογικό και τη νομικό ςκϋψη. Πιο ςυγκεκριμϋνα, το νομοςχϋδιο προβλϋπει ςτο ϊρθρο 1Α
παρ. 1 ότι «Τϋκνο αλλοδαπών που γεννιϋται ςτην Ελλϊδα και ϋνασ από τουσ γονεύσ του
κατοικεύ μόνιμα και νόμιμα ςτη χώρα επύ πϋντε ςυνεχό ϋτη, αποκτϊ από τη γϋννηςό του
την ελληνικό ιθαγϋνεια εφόςον οι γονεύσ του υποβϊλουν κοινό ςχετικό δόλωςη και
αύτηςη εγγραφόσ του τϋκνου ςτο δημοτολόγιο του δόμου τησ μόνιμησ κατοικύασ του. Αν
το τϋκνο γεννόθηκε πριν τη ςυμπλόρωςη τησ πενταετύασ νόμιμησ διαμονόσ του γονϋα
ςτη χώρα, η παραπϊνω κοινό δόλωςη και αύτηςη εγγραφόσ υποβϊλλεται με την
παρϋλευςη τησ πενταετύασ ςυνεχούσ νόμιμησ και μόνιμησ διαμονόσ του γονϋα ςτη χώρα.»

΢ύμφωνα με το ϊρθρο αυτό, το παιδύ κϊθε μετανϊςτη που κατοικεύ μόνιμα και
νόμιμα ςτην Ελλϊδα τουλϊχιςτον για πϋντε ςυνεχόμενα ϋτη αποκτϊ αυτόματα με τη
γϋννηςη του και εφόςον υποβληθεύ από τουσ γονεύσ του κοινό δόλωςη και αύτηςη
εγγραφόσ ςτισ αρμόδιεσ τοπικϋσ αρχϋσ την ελληνικό ιθαγϋνεια. Ακόμα όμωσ και αν το
τϋκνο γεννόθηκε πριν από τη ςυμπλόρωςη τησ πενταετούσ νόμιμησ και μόνιμησ
διαμονόσ ενόσ από τουσ γονεύσ του ςτη χώρα, αποκτϊ την ελληνικό ιθαγϋνεια, αφού

10
παρϋλθουν πϋντε ϋτη ςυνεχούσ, νόμιμησ και μόνιμησ διαμονόσ του ενόσ γονϋα του ςτην
Ελλϊδα.

Η διϊταξη αυτό εύναι από πολλϋσ απόψεισ προβληματικό:

α) διότι επιτρϋπει ςτην ουςύα, υπό τισ προαναφερόμενεσ προώποθϋςεισ, τη

χορόγηςη ιθαγϋνειασ ςε αλλοδαπό που ϋχει γεννηθεύ ςτην Ελλϊδα, χωρύσ να
προαπαιτεύται η νόμιμη και μόνιμη διαμονό και του δεύτερου γονϋα, ςτην περύπτωςη
που αςκεύ από κοινού με τον ϋτερο την επιμϋλεια του. Αυτό ςημαύνει, ότι π.χ. ςε
περύπτωςη που ϋνασ από τουσ γονεύσ του εν λόγω τϋκνου (λ.χ. ο πατϋρασ) διαμϋνει
παρϊνομα ό προςωρινϊ ςτη χωρϊ, το ςτοιχεύο αυτό δεν εμποδύζει την κτόςη τησ
ελληνικόσ ιθαγϋνειασ του τϋκνου.

β) Δεν εξετϊζεται ωσ προώπόθεςη απόδοςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε

αλλοδαπό τϋκνο η νόμιμη εύςοδοσ των γονϋων αυτού ςτη χώρα. Αυτό ϋχει ωσ
αποτϋλεςμα να αντλούν από την «ελληνοπούηςη» του πολλαπλϊ δικαιώματα και
ωφϋλειεσ όλεσ εκεύνεσ οι οικογϋνειεσ ςτισ οπούεσ ο ϋνασ ό και οι δύο γονεύσ του ϋτυχε να
λϊβουν ϊδεια διαμονόσ εκ των υςτϋρων με κϊποια από τισ μαζικϋσ διαδικαςύεσ
νομιμοπούηςησ των ετών 1997, 2001, 2005 και 2007. Και ςα να μην ϋφθανε αυτό,
πρϋπει ςυνυπολογιςτούν οι «ϋμμεςεσ νομιμοποιόςεισ» ςε πλεύςτεσ περιπτώςεισ
κατϊ τισ οπούεσ το κρϊτοσ με διαδοχικϋσ ρυθμύςεισ παρϋτεινε αυτοδικαύωσ τη
χρονικό ιςχύ των αδειών διαμονόσ, ακόμα και μετϊ την λόξη τησ ιςχύοσ τουσ ό
εκ των υςτϋρων δϋχθηκε την εκπρόθεςμη κατϊθεςη των ςχετικών αιτημϊτων
(με διατϊξεισ ςτουσ νόμουσ 2910/2001, 3013/2002, 3103/2003, 3242/2004,
3386/2005, 3448/2006 και 3536/2007). ΢ε αυτϋσ τισ περιπτώςεισ εύναι προφανϋσ ότι
η πενταετόσ νόμιμη παραμονό ςτη χώρα εύναι ουςιαςτικϊ πλαςματικό.

γ) Ακόμα όμωσ και αν ϋνα τϋκνο αλλοδαπών ϋχει γεννηθεύ ςτην Ελλϊδα, πριν ο
ϋνασ τουλϊχιςτον από τουσ δύο γονεύσ του να ϋχει ςυμπληρώςει πϋντε ϋτη νόμιμησ και
μόνιμησ κατοικύασ ςτη χώρα, το τϋκνο αυτό μπορεύ επύςησ με κοινό δόλωςη και αύτηςη
των γονϋων του ςτο δημοτολόγιο να αποκτόςει αργότερα την ελληνικό ιθαγϋνεια, όταν
το απαιτούμενο διϊςτημα τησ πενταετούσ νόμιμησ και μόνιμησ κατοικύασ του ενόσ
τουλϊχιςτον γονϋα θα ϋχει ςυμπληρωθεύ ςτο μϋλλον. Αρκεύ δηλαδό η ςυμπλόρωςη του

11
απαιτούμενου χρόνου τησ πενταετούσ νόμιμησ και μόνιμησ κατοικύασ τουσ ενόσ
τουλϊχιςτον γονϋα ςτη χώρα να ςυμβεύ και μετϊ τη γϋννηςη του τϋκνου.
Δεν τύθεται όμωσ κϊποιο χρονικό όριο για το πότε αρχύζει να μετρϊει το χρονικό
αυτό διϊςτημα τησ πενταετύασ. ΢υνεπώσ, εύναι δυνατό να ςυναχθεύ από τη γραμματικό
διατύπωςη τησ προτεινόμενησ διϊταξησ, ότι το χρονικό αυτό διϊςτημα νόμιμησ και
μόνιμησ κατοικύασ ενόσ αλλοδαπού γονϋα ςτη χώρα μπορεύ και να εκκινεύ μετϊ τη
γϋννηςη του αλλοδαπού τϋκνου ςτην Ελλϊδα. Δεδομϋνου ότι ςτο νομοθετικό ςχϋδιο
δεν ορύζεται κϊποιοσ χρονικόσ περιοριςμόσ ωσ προσ την ϋναρξη τησ πενταετύασ, ο
παραπϊνω ιςχυριςμόσ ενιςχύεται.
Εφόςον ςυνεπώσ το παραπϊνω ιςχύει, τότε αποκτούν δυνατότητα κτόςησ τησ
ελληνικόσ ιθαγϋνειασ εκατοντϊδεσ χιλιϊδεσ τϋκνα που γεννόθηκαν ςτην Ελλϊδα, ακόμα
και αν κατϊ το χρονικό ςημεύο τησ γϋννηςησ τουσ και οι δύο γονεύσ τουσ όταν
παρϊνομοι αλλοδαπού μετανϊςτεσ. Αρκεύ ςε κϊποιο χρονικό ςημεύο μετϊ τη γϋννηςη
του γεννημϋνου ςτην Ελλϊδα τϋκνου (αδιϊφορο για το νομοθϋτη το πότε), ϋνασ από
τουσ δύο γονεύσ του να ϋχει με κϊποιο τρόπο (αδιϊφορο το πώσ) νομιμοποιηθεύ ωσ
κϊτοικοσ τησ χώρασ και να ϋχει ςυμπλόρωςει το απαιτούμενο διϊςτημα των πϋντε
ετών νόμιμησ και μόνιμησ παραμονόσ.8
Τπϊρχουν ςυνεπώσ ςτο προτεινόμενο νομοθετικό κεύμενο ςοβαρϋσ
λεκτικϋσ αςϊφειεσ ό αςτοχύεσ που αφόνουν περιθώρια εναλλακτικών ερμηνειών. Ο
νομοθϋτησ πρϋπει να διευκρινόςει με ςαφόνεια τα ακόλουθα ερωτόματα: ι) Τπϊγονται
ςτην προκεύμενη περύπτωςη αλλοδαπού, που οι γονεύσ τουσ μετϊ την πενταετό νόμιμη
διαμονό και επομϋνωσ τη θεμελύωςη του ςχετικού δικαιώματοσ ςτην ιθαγϋνεια
εξϋπεςαν τησ νομιμότητασ;
ιι) Τπϊγονται ςτη ρύθμιςη αλλοδαπού, που αςκούν το δικαύωμα που θεμελιώθηκε, όταν
αυτού όταν ανόλικοι, μϋςα ςτα 3 χρόνια από την ενηλικύωςη τουσ (όπωσ προβλϋπει το
ςχϋδιο νόμου), αλλϊ ϋπαυςαν εντωμεταξύ να ϋχουν ϊδεια διαμονόσ ςε ιςχύ;
ιιι) Προ πϊντων, υπϊγονται ςτην περύπτωςη αυτό αλλοδαπού που γεννόθηκαν
ςτην Ελλϊδα από παρϊνομουσ μετανϊςτεσ, που εκ των υςτϋρων

8Εύναι δυνατόν όπωσ φαύνται με βϊςη το προτεινόμενο νομοςχϋδιο, π.χ. ϋνα τϋκνο που γεννόθηκε ςτην
Ελλϊδα από παρϊνομουσ αλλοδαπούσ μετανϊςτεσ γονεύσ, εκ των οπούων ο ϋνασ νομιμοποιόθηκε με νόμο
ό με ϊλλο τρόπο τϋςςερα χρόνια μετϊ τη γϋννηςη του τϋκνου, να αποκτόςει ςχετικϊ αυτόματα την
ελληνικό ιθαγϋνεια, όταν ςυμπληρωθεύ η πενταετύα νόμιμησ και μόνιμησ διαμονόσ του ενόσ εκ των
γονϋων του. Θα βρύςκεται τότε ςτην ηλικύα των 9 ετών.

12
νομιμοποιόθηκαν και ςυμπλόρωςαν ϋκτοτε πενταετό νόμιμη διαμονό ςτη
χώρα;
Οι απαντόςεισ ςτα ανωτϋρα ζητόματα δεν εύναι αυτονόητεσ από τη γραμματικό
διατύπωςη του νομοθετικού κειμϋνου και πρϋπει να δοθούν από το νομοθϋτη προσ
αποφυγό μαζικών δικαςτικών διενϋξεων. Για παρϊδειγμα, ςτο τελευταύο ερώτημα, ο
ςυντϊκτησ του ςχεδύου θα εύχε αποφύγει την «παρερμηνεύα» αν εύχε υιοθετόςει την
εξόσ διατύπωςη: «Τϋκνο αλλοδαπών που γεννιϋται ςτην Ελλϊδα και ο ϋνασ από τουσ
γονεύσ του κατϊ το χρόνο γϋννηςησ του κατοικεύ μόνιμα και νόμιμα ςτη επύ πϋντε ςυνεχό
ϋτη αποκτϊ […] Αν το τϋκνο γεννόθηκε πριν ςυμπληρωθεύ η αναφερόμενη ςτο εδ. α’
πενταετύα, η αύτηςη εγγραφόσ δύναται να υποβληθεύ μετϊ την ςυμπλόρωςό τησ».
Αν ο νομοθϋτησ δεν αποςαφηνύςει κατϊλληλα τη βούληςη του, ανούγει
«παρϊθυρο» αυτοματησ ιθαγενοπούηςησ από την ημϋρα ψόφιςησ του
ςυγκεκριμϋνου ςχεδύου, όλων ςχεδόν των αλλοδαπών που γεννόθηκαν ςτην
Ελλϊδα μετϊ το 1989 από παρϊνομουσ μετανϊςτεσ αφού δεν ϋχει παρϋλθει
3ετύα από την ενηλικύωςη τουσ και εγγρϊφονται ςτα δημοτολόγια με απλό
αύτηςό τουσ με μόνη προώπόθεςη την (πολύ πιθανό) πενταετό νόμιμη διαμονό
που απϋκτηςε εκ των υςτϋρων ο ϋνασ από τουσ γονεύσ τουσ με κϊποια από τισ
μαζικϋσ διαδικαςύεσ νομιμοπούηςησ που προαναφϋρθηκαν.
΢ε κϊθε περύπτωςη πϊντωσ εύναι ςτο χϋρι του νομοθϋτη να διευκρινύςει τη
ςχετικό βούληςό του προσ αποφυγό παρερμηνεύασ.

δ) ΢υγχρόνωσ, ςτισ προτεινόμενεσ διατϊξεισ δεν υπϊρχει πρόνοια, ώςτε ϋςτω ςε

μεταγενϋςτερο ςτϊδιο να λαμβϊνεται υπόψη η βούληςη του τϋκνου ωσ προσ την κτόςη
τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ. Αυτό εφαρμόζεται π.χ. ςτη ςουηδικό νομοθεςύα, όπου
ςχετικό δόλωςη πρϋπει να γύνει πριν το τϋκνο ςυμπληρώςει το 18ο ϋτοσ τησ ηλικύασ
του. Αν όμωσ το τϋκνο ϋχει κλεύςει το 12ο ϋτοσ τησ ηλικύασ του και ϋχει αλλοδαπό
ιθαγϋνεια, για την απόκτηςη τησ ςουηδικόσ ιθαγϋνειασ απαιτεύται η ςυναύνεςη του
τϋκνου.9

ε) Με βϊςη το ϊρθρο 1Α παρ.1 του προτεινόμενου νομοςχεδύου, η ελληνικό

ιθαγϋνεια ςε τϋκνα μεταναςτών παρϋχεται απλώσ με κοινό δόλωςη και αύτηςη

9 http://www.riksdagen.se/Webbnav/index.aspx?nid=3911&bet=2001:82

13
εγγραφόσ των γονϋων τουσ, εφόςον μόνον ο ϋνασ από τουσ δύο ϋχει ςυμπληρώςει μύα
πενταετύα νόμιμησ και μόνιμησ παραμονόσ ςτην Ελλϊδα. Με τον τρόπο αυτό οι
αρμόδιεσ αρχϋσ περιορύζονται ςε ϋναν τυπικό και μόνο ϋλεγχο των ανωτϋρω
προώποθϋςεων. Εντύπωςη προκαλεύ ακόμα και το ότι η προτεινόμενη διϊταξη του
νομοςχεδύου δεν ορύζει καμύα ςυγκεκριμϋνη προθεςμύα υποβολόσ τησ ςχετικόσ κοινόσ
δόλωςησ και αύτηςησ εγγραφόσ των γονϋων για λογαριαςμό των τϋκνων.
Εκτόσ όμωσ των ϊλλων η ςυγκεκριμϋνη διϊταξη δεν προβλϋπει ρύθμιςη,
με την οπούα επιβϊλλεται η εξϋταςη, αν τα τϋκνα μεταναςτών και κατ’
επϋκταςη η οικογϋνειϊ τουσ ϋχουν ενςωματωθεύ κοινωνικϊ, πολιτικϊ και
πολιτιςτικϊ ςτην ελληνικό κοινωνύα. Η αςϊφεια τησ προτεινόμενησ διϊταξησ
μπορεύ κατϊ μύα ερμηνεύα να οδηγόςει ςε αυτόματη «ελληνοπούηςη» μεγϊλου
πλόθουσ μεταναςτών, που γεννόθηκαν ςτην Ελλϊδα μετϊ το 1989, χωρύσ να
εξετϊζεται ουςιαςτικϊ η ενςωμϊτωςό τουσ

Καθύςταται από τα παραπϊνω προφανόσ η απουςύα βαςικών

αςφαλιςτικών δικλεύδων, που θα ϋπρεπε να ελϋγχουν και πιςτοποιούν, κατϊ το
δυνατό αποτελεςματικϊ, το επύπεδο ενςωμϊτωςησ ςτην ελληνικό κοινωνύα
των αλλοδαπών μεταναςτών που επιθυμούν να αποκτόςουν την ελληνικό
ιθαγϋνεια. Αν μϊλιςτα ληφθεύ υπόψη, ότι ϋωσ τώρα δεν ϋχουν τεθεύ ςε εφαρμογό
ουςιαςτικϊ μϋτρα για την αφομούωςη και την ομαλό κοινωνικό ϋνταξη των
μεταναςτών, τότε ο προβληματιςμόσ επύ των ςυγκεκριμϋνων διατϊξεων αυξϊνει.

3. Απόδοςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε αλλοδαπούσ, αςχϋτωσ του

τόπου γϋννηςόσ τουσ

Ϊνα ακόμα επύμαχο ςημεύο του εν λόγω νομοςχεδύου εύναι το ότι καθύςταται
πλϋον δυνατό η απόκτηςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ από τϋκνα αλλοδαπών (ανεξϊρτητα
από το αν οι γονεύσ τουσ ϋχουν ειςϋλθει ό τουλϊχιςτον κατοικούν νόμιμα ςτη χώρα),
εφόςον το τϋκνο «ϋχει παρακολουθόςει τισ τρεισ πρώτεσ τϊξεισ υποχρεωτικόσ
εκπαύδευςησ ςε ελληνικό ςχολεύο ςτην Ελλϊδα και κατοικεύ μόνιμα ςτη χώρα.».10 Σο

10 Πρβλ. ϊρθρο 1Α παρ.2 εδ. α’ του ςχετικού ςχεδύου νόμου.

14
νομοςχϋδιο προβλϋπει ακόμα ότι «Την ελληνικό ιθαγϋνεια αποκτϊ με κοινό δόλωςη των
γονϋων του και αύτηςη εγγραφόσ ςτο δημοτολόγιο του Δόμου μόνιμησ κατοικύασ του και
το τϋκνο αλλοδαπών που ϋχει ολοκληρώςει την παρακολούθηςη ϋξι τουλϊχιςτον τϊξεων
ελληνικού ςχολεύου ςτην Ελλϊδα.».11 Η παρακολούθηςη μϊλιςτα των ϋξι τϊξεων
διδαςκαλύασ ςε ελληνικό ςχολεύο δεν απαιτεύται καν να εύναι ςυνεχόμενη ό, να ϋχει
οδηγόςει ςε ολοκλόρωςη μύασ τουλϊχιςτον βαθμύδασ εκπαύδευςησ (πρωτοβϊθμιασ ό
γυμναςιακόσ).

Ακόμα όμωσ και αν οι γονεύσ του αλλοδαπού τϋκνου, που εμπύπτει ςτισ
παραπϊνω διϊταξεισ (ϊρθρο 1Α παρ. 1,2 του εν λόγω νομοςχεδύου), δεν υποβϊλλουν
κοινό δόλωςη απόκτηςησ ιθαγϋνειασ υπϋρ του τϋκνου μϋχρι την ενηλικύωςό του, τότε
το τϋκνο αλλοδαπών, εφόςον πληρούνται οι παραπϊνω προώποθϋςεισ, αποκτϊ την
ελληνικό ιθαγϋνεια με δόλωςη και αύτηςη εγγραφόσ ςτο δημοτολόγιο, την οπούα το
ύδιο δικαιούται να υποβϊλει ςτον Δόμο τησ μόνιμησ κατοικύασ του το αργότερο εντόσ
τριών ετών από τη ςυμπλόρωςη του 18ου ϋτουσ τησ ηλικύασ του.12
Εξετϊζοντασ ςυνοπτικϊ και τισ παραπϊνω διατϊξεισ ςυνϊγεται ότι το
προτεινόμενο νομοςχϋδιο παρϋχει την ελληνικό ιθαγϋνεια μαζικϊ και αυτόματα
ςε αλλοδαπούσ που δεν εμπύπτουν ςτο πεδύο του ϊρθρου 1Α παρ. 1 (που δεν ϋχουν δηλ.
γεννηθεύ ςτην Ελλϊδα ό ϋχουν γεννηθεύ ςε αυτόν, πλην όμωσ δεν ςυντρϋχει η
προώπόθεςη πενταετούσ νόμιμησ και μόνιμησ κατοικύασ ςτη χώρα ενόσ εκ των γονϋων)
και απλώσ ςυνϋβη να παρακολουθόςουν τισ ελϊχιςτεσ προβλεπόμενεσ ςτην εν λόγω
ρύθμιςη τϊξεισ του ελληνικού ςχολεύου. Και ςε αυτό την περύπτωςη το δικαύωμα ςτην
ιθαγϋνεια ενεργοποιεύται με απλό εγγραφό ςτο δημοτολόγιο χωρύσ κανϋναν
ουςιαςτικό ϋλεγχο και πιςτοπούηςη τησ όντωσ ομαλόσ ϋνταξησ αυτών των προςώπων
ςτην ελληνικό κοινωνύα. Εντύπωςη προκαλεύ η απϊλειψη (κατ’ αντιδιαςτολό με τη
ρύθμιςη τησ παρ. 1) τησ νόμιμησ διαμονόσ του αλλοδαπού ό των γονϋων του ςτη χώρα,
ωσ προώπόθεςησ για την αναγνώριςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ.

11 Πρβλ. ϊρθρο 1Α παρ.2 εδ. β’ του ςχετικού ςχεδύου νόμου.

12 Πρβλ. ϊρθρο 1Α παρ.3 του ςχετικού ςχεδύου νόμου.

15
 Εύναι ενδεικτικό ότι ο νομοθϋτησ δεν προβλϋπει ςτο παρόν νομοςχϋδιο καμύα
εξαύρεςη ωσ προσ την κτόςη ιθαγϋνειασ των εν λόγω προςώπων (π.χ. ςε περιπτώςεισ
που αυτϊ επιδεικνύουν παραβατικό ςυμπεριφορϊ ό αν οι γνώςεισ τουσ ωσ προσ την
ελληνικό γλώςςα, την ιςτορύα και εν γϋνει τον ελληνικό πολιτιςμό αποδεικνύονται
ςτην πρϊξη ανεπαρκεύσ).
΢ε μια περύοδο, κατϊ την οπούα ακόμα και Ϊλληνεσ απόφοιτοι ελληνικών
πανεπιςτημύων αντιμετωπύζουν προβλόματα ςτη γλωςςικό ϋκφραςη τησ μητρικόσ
τουσ γλώςςασ, αλλϊ και ςτη ςτοιχειώδη γνώςη τησ ελληνικόσ ιςτορύασ και
πολιτιςμού,13 - αφόνουμε κατϊ μϋροσ τα προβλόματα ανεργύασ τησ ελληνικόσ νεολαύασ
κ.ϊ.- πώσ ϊραγε μπορεύ να διαςφαλιςτεύ με τϋτοιου εύδουσ ρυθμύςεισ ότι τϋκνα
αλλοδαπών που ϋχουν φοιτόςει ςτισ τρεισ πρώτεσ τϊξεισ του δημοτικού ό ϋςτω ςε ϋξι
τϊξεισ ελληνικού ςχολεύου ϋχουν όντωσ ενςωματωθεύ ςτην ελληνικό κοινωνύα ςε
τϋτοιο βαθμό, ώςτε ακώλυτα και απροβλημϊτιςτα να λϊβουν την ελληνικό ιθαγϋνεια
και με την ενηλικύωςό τουσ το δικαύωμα ψόφου;

4. Κτόςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ από ανιθαγενό τϋκνα αλλοδαπών

Παρϊλληλα με το επύμαχο νομοςχϋδιο παρϋχεται η ελληνικό ιθαγϋνεια χωρύσ

κϊποια υποχρϋωςη υποβολόσ δόλωςησ, ςε τϋκνα μετανϊςτη γονϋα, ο οπούοσ γεννόθηκε
και κατοικεύ μόνιμα ςτην Ελλϊδα από τη γϋννηςό του. ΢υγκεκριμϋνα, το ϊρθρο 1Α παρ.
4 του νομοςχεδύου ορύζει ότι «Την ελληνικό ιθαγϋνεια μπορεύ να αποκτόςει κϊθε τϋκνο
που γεννιϋται ςε ελληνικό ϋδαφοσ, χωρύσ μϊλιςτα να απαιτεύται δόλωςη και αύτηςη των
γονϋων ό του ιδύου, εφόςον
α.) ούτε αποκτϊ αλλοδαπό ιθαγϋνεια με τη γϋννηςό του ούτε μπορεύ να αποκτόςει τϋτοια
με ςχετικό δόλωςη των γονϋων του ςτισ οικεύεσ αλλοδαπϋσ αρχϋσ όταν το δύκαιο τησ
ιθαγϋνειασ των γονϋων του απαιτεύ την υποβολό παρόμοιασ δόλωςησ ό
β) Εύναι ϊγνωςτησ ιθαγϋνειασ ό

13Πρβλ. Γ. Μπαμπινιώτησ: «Παιδεύα, Εκπαύδευςη και Γλώςςα», Γλωςςολογικό Βιβλιοθόκη, τ.3, 1η ϋκδ.,
Αθόνα, 1994, Α. Λακαςϊ: Ανορθόγραφη «τροχοπαύδι» ςτα Πανεπιςτόμια», Καθημερινό, 16.4.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_100032_16/04/2009_311284, ο ύδιοσ: «Σα ϊλυτα
προβλόματα τησ Παιδεύασ», Καθημερινό, 11.10.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_11/10/2009_332979 , «Μπαμπϊ τελικϊ τύ ϋγινε την
25η Μαρτύου; », 21.3.2009, http://www.press-time.com/reportage-gr/epanastasitou21-gr.html , O
OΟ΢Α βϊζει ςτο τελευταύο θρανύο την παιδεύα μασ, 23.10.2004,
http://www.chiosnews.com/cn1023200432337PM0.asp

16
γ) Ένασ από τουσ γονεύσ του ϋχει γεννηθεύ ςτην Ελλϊδα και κατοικεύ μόνιμα ςτη χώρα
από τη γϋννηςό του.»
Οι περιπτώςεισ α) και β) ορύζονται και ςτο ϊρθρο 1 παρ. 2 του ν. 3284/2004 και
για κοινωνικούσ και ανθρωπιςτικούσ λόγουσ κρύνονται εύλογεσ. Ψσ προσ την ειςαγωγό
όμωσ τησ περύπτωςησ γ) προκαλεύ εντύπωςη το γεγονόσ ότι δεν θεςπύζεται
ικανοποιητικό αςφαλιςτικό δικλεύδα ωσ προσ την ομαλό ϋνταξη των γονϋων του
γεννημϋνου ςτην Ελλϊδα τϋκνου ςτην ελληνικό κοινωνύα. Ϊτςι, τα ανιθαγενό τϋκνα
αλλοδαπού μετανϊςτη που γεννόθηκε και κατοικεύ μόνιμα ςτην Ελλϊδα από τη
γϋννηςό του απόκτουν αυτόματα την ελληνικό ιθαγϋνεια χωρύσ κϊποια υποχρϋωςη
υποβολόσ δόλωςησ.
Σο αν οι γονεύσ των εν λόγω τϋκνων βρύςκονται παρϊνομα ςτην Ελλϊδα, δεν
ϋχουν ενταχτεύ ομαλϊ ςτην ελληνικό κοινωνύα ό επιδεικνύουν αποκλύνουςα
παραβατικό ςυμπεριφορϊ, δεν απαςχολεύ ςτο ελϊχιςτο το νομοθϋτη. Σο γεγονόσ όμωσ
ότι ϋνασ από τουσ αλλοδπούσ γονεύσ του γεννημϋνου ςτην Ελλϊδα τϋκνου ϋχει και
αυτόσ γεννηθεύ ςτην Ελλϊδα (οπότε μιλϊμε για τρύτη γενιϊ μεταναςτών) και κατοικεύ
μόνιμα ςτη χώρα, δεν αποτελεύ εκ των ουκ ϊνευ και αςφαλϋσ εχϋγγυο για την
ελληνοπούηςη του εν λόγω τϋκνου αυτόματα με τη γϋννηςη του. Απαιτούνται και ϊλλεσ
αςφαλιςτικϋσ δικλεύδεσ, όπωσ π.χ. η εξϋταςη το βαθμού προςαρμογόσ των γονϋων
ςτην ελληνικό κοινωνύα, η ςυνϋπεια αποδοχόσ των ςυνταγματικών αρχών που διϋπουν
το ελληνικό κρϊτοσ.

5. Κτόςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ από αλλοδαπούσ που διαμϋνουν

νόμιμα ςτην Ελλϊδα

Ιδιαύτερα κρύςιμη εύναι και η διατϊξη του ϊρθρου 2 του νομοςχεδύου που ορύζει
τισ προώποθϋςεισ απόκτηςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ μϋςω πολιτογρϊφηςησ.
΢ύμφωνα με αυτό: Για τον αλλοδαπό, που επιθυμεύ να αποκτόςει την ελληνικό
ιθαγϋνεια με πολιτογρϊφηςη απαιτεύται:
- α) Να εύναι ενόλικοσ κατϊ το χρόνο τησ υποβολόσ τησ δόλωςησ πολιτογρϊφηςησ.
- β) Να μην ϋχει καταδικαςτεύ τελεςύδικα, κατϊ την τελευταύα δεκαετύα πριν από την
υποβολό τησ αύτηςησ πολιτογρϊφηςησ, ςε ποινό ςτερητικό τησ ελευθερύασ
τουλϊχιςτον ενόσ ϋτουσ ό ανεξαρτότωσ ποινόσ και χρόνου ϋκδοςησ τησ καταδικαςτικόσ

17
απόφαςησ, για εγκλόματα που ορύζονται αναλυτικϊ ςτο ϊρθρο 2 ςτοιχ. β΄ του εν λόγω
νομοςχεδύου.
- γ) Να μην εκκρεμεύ ςε βϊροσ του απόφαςη απϋλαςησ.
- δ) Να διαμϋνει νόμιμα ςτην Ελλϊδα πϋντε ςυνολικϊ ϋτη την τελευταύα δεκαετύα πριν
από την υποβολό τησ αύτηςησ πολιτογρϊφηςησ. Η χρονικό προώπόθεςη όμωσ τησ
πενταετούσ διαμονόσ δεν απαιτεύται για αυτόν που εύναι ςύζυγοσ Ϊλληνα ό Ελληνύδασ
ό ϋχει τη γονικό μϋριμνα τϋκνου ελληνικόσ ιθαγϋνειασ και διαμϋνει επύ μια τριετύα ςτην
Ελλϊδα, ούτε και για εκεύνον που ϋχει γεννηθεύ και κατοικεύ ςυνεχώσ ςτην Ελλϊδα,
αλλϊ και για οριςμϋνεσ ακόμα περιπτώςεισ
- ε) Να ϋχει επαρκό γνώςη τησ ελληνικόσ γλώςςασ.
- ςτ) Να αποδεικνύει την ϋνταξό του ςτην ελληνικό κοινωνύα καθώσ και τη δυνατότητϊ
του να ςυμμετϊςχει ενεργϊ και ουςιαςτικϊ ςτην πολιτικό ζωό τησ χώρασ, ςύμφωνα με
τισ θεμελιώδεισ αρχϋσ οι οπούεσ την διϋπουν.
Ψσ προσ τη διϊταξη αυτό θα ϋλεγε κανεύσ ότι οι τρεισ πρώτεσ προώποθϋςεισ εύναι
θεμιτϋσ και εύλογεσ. Η προώπόθεςη του ςτοιχεύου δ) όμωσ εύναι εμφανώσ
προβληματικό. Κατ’ αρχόν, ο οριςμόσ ωσ προώπόθεςησ πολιτογρϊφηςησ τησ απλόσ
διαμονόσ του αιτούντοσ ςτην Ελλϊδα για πϋντε από τα τελευταύα δϋκα ϋτη φαύνεται
ιδιαύτερα ελαςτικό,14 αν ςυγκρύνει κανεύσ το αντύςτοιχο νομικό καθεςτώσ
πολιτογρϊφηςησ που ιςχύει ςε αναπτυγμϋνεσ χώρεσ (π.χ. Γερμανύα, Αυςτρύα, Δανύα,
Ελβετύα, Πορτογαλύα, Ιταλύα κ.ϊ.).
Κυρύωσ όμωσ με τη θϋςπιςη αυτόσ τησ προώπόθεςησ αποδεικνύεται ότι η
νομοθετικό απόπειρα τησ Κυβϋρνηςησ ςυγχϋει αλόγιςτα την ϋνταξη των μεταναςτών
με την εκτεταμϋνη διεύρυνςη των προώποθϋςεων απόκτηςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ.
Σο κυριότερο προβληματικό ςημεύο ςυνιςτϊ η μεύωςη των δϋκα χρόνων νόμιμησ
παραμονόσ που απαιτούνται ςόμερα - μεταξύ ϊλλων προώποθϋςεων - με βϊςη το
ϊρθρο 5 παρ. 2 α του ν. 3284/2004,15 για να γύνει κϊποιοσ Ϊλληνασ, ςε πϋντε ϋτη. Ϊτςι
όμωσ κατϊ τρόπο αντιςυςτηματικό ταυτύζεται, ουςιαςτικϊ, το χρονικό διϊςτημα για
την απόκτηςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ με τον χρόνο παραμονόσ που απαιτεύται για να

14 Πρβλ. Ωρθρο 2 δ του νομοςχεδύου «Πολιτικό ςυμμετοχό ομογενών και αλλοδαπών υπηκόων τρύτων
χωρών που διαμϋνουν νόμιμα και μακροχρόνια ςτην Ελλϊδα».
15 ν. 3284/2004 (ΥΕΚ Α΄ 217/10.11.2004) «Περύ κυρώςεωσ του Κώδικα τησ Ελληνικόσ Ιθαγϋνειασ.».

18
υπαχθεύ ο μετανϊςτησ ςτο καθεςτώσ του επύ μακρόν διαμϋνοντοσ με βϊςη το ϊρθρο 67
του ν. 3386/2005.16
Ϊτςι, εφόςον ψηφιςτεύ μια τϋτοια ρύθμιςη, δημιουργεύται το εξόσ πρωτοφανϋσ
παρϊδοξο: Ο μετανϊςτησ δεν ϋχει ςτην ουςύα λόγο να ζητόςει την υπαγωγό του ςτο
καθεςτώσ του επύ μακρόν διαμϋνοντοσ (ϊρθρο 67 του ν. 3386/2005), το οπούο ςτην
ουςύα λειτουργεύ και ωσ ςτϊδιο πλόρουσ ϋνταξησ αυτού ςτην ελληνικό κοινωνύα. Ϊτςι,
η Ελλϊδα εμφανύζεται πρόθυμη ν’ αποδώςει την ελληνικό ιθαγϋνεια ςτουσ επύ 5ετύα
διαμϋνοντεσ ςτη χώρα, όταν η ευρωπαώκό Οδηγύα που ϋχει όδη ενςωματωθεύ ςτο
ελληνικό δύκαιο, προβλϋπει την απόδοςη του καθεςτώτοσ του «επύ μακρόν
διαμϋνοντοσ» ςτουσ νομύμωσ διαμϋνοντεσ επύ 5ετύα (με ςυνδρομό πολλών
προώποθϋςεων, όπωσ η ύπαρξη ειςοδόματοσ, η πλόρησ αςφϊλιςη αςθενεύασ, η επαρκόσ
γνώςη τησ εθνικόσ γλώςςασ κ.ο.κ.).17
΢την πρϊξη ο μετανϊςτησ αποτρϋπεται από αυτό την επιλογό, εφόςον με
λιγότερεσ μϊλιςτα προώποθϋςεισ μπορεύ με βϊςη τη νϋα υπό ςυζότηςη ρύθμιςη να
αποκτόςει την ελληνικό ιθαγϋνεια που ςυνεπϊγεται ακόμα περιςςότερα προνόμια από
το καθεςτώσ του επύ μακρόν διαμϋνοντοσ, αςχϋτωσ αν ςτην πραγματικότητα δεν τον
ενδιαφϋρει η ουςιαςτικό ιδιότητα του Ελληνα πολύτη. Με τον τρόπο αυτό, η
νομοθετικό πρωτοβουλύα τησ Κυβϋρνηςησ οδηγεύ αναπόφευκτα ςτη χορόγηςη
τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε αλλοδαπϊ ϊτομα που από αμηχανύα και όχι
ςυνειδητϊ θα επιλϋγουν την ελληνικό ιθαγϋνεια απλώσ για να προςπορύζονται
τα οφϋλη που απορρϋουν από την εν λόγω νομικό ιδιότητα.18 Η διϊταξη αυτό
εύναι πιθανό και εύλογο ότι θα ωθόςει χιλιϊδεσ αλλοδαπούσ μετανϊςτεσ να
αποκτόςουν την ελληνικό ιθαγϋνεια, όχι επειδό όντωσ αιςθϊνονται (animus) Ϊλληνεσ,
αλλϊ από ςκοπιμότητα.
Και ενώ όλεσ οι χώρεσ που εύναι εςτύεσ υποδοχόσ μεγϊλου αριθμού μεταναςτών,
ιδύωσ δε εκεύνεσ τησ ΕΕ, διακρύνουν ςαφώσ μεταξύ κανόνων απονομόσ τησ ιθαγϋνειασ
και κανόνων μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ, που αποςκοπούν ςτην ομαλό κοινωνικό

16 ν. 3386/2005 (ΥΕΚ Α 212/23.8.2005) «Εύςοδοσ, διαμονό και κοινωνικό ϋνταξη υπηκόων τρύτων
χωρών ςτην Ελληνικό Επικρϊτεια».
17 Πρβλ. Οδηγύα 2003/109/ΕΚ τησ 25ησ Νοεμβρύου 2003, «ςχετικϊ με το καθεςτώσ υπηκόων τρύτων

χωρών οι οπούοι εύναι επύ μακρόν διαμϋνοντεσ», η οπούα κυρώθηκε με το π.δ. 150/2006, ΥΕΚ Α
160/31.7.2006.
18 Π. Παυλόπουλοσ: «Νομοθετικϋσ πρωτοβουλύεσ περιοριςμϋνησ ευθύνησ», Καθημερινό, 10.01.2010,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100015_10/01/2010_386265 .

19
ϋνταξη των μεταναςτών, η εν λόγω νομοθετικό πρόταςη καταργεύ ουςιαςτικϊ την
εύλογη αυτό διϊκριςη.19
΢πουδαύο ζότημα ανακύπτει επύςησ, για την κατηγορύα των ςυζύγων Ϊλληνα ό
Ελληνύδασ ό των γονϋων ημεδαπών, καθώσ δεν εύναι απόλυτα ςαφϋσ, αν η
αναφερόμενη ςτο ςχϋδιο νόμου (αλλϊ και ςτον ιςχύοντα Κ.Ε.Ι.) τριετόσ διαμονό ςτη
χώρα πρϋπει να εύναι και νόμιμη. Όπωσ εύναι η διατύπωςη κειμϋνου, αφόνεται να
εννοηθεύ ότι ο ςυντϊκτησ του επιθυμεύ να απαλειφθεύ πλόρωσ η χρονικό προώπόθεςη
τησ νόμιμησ πενταετούσ διαμονόσ και να επαναδιατυπωθεύ εξ αρχόσ το χρονικό
κριτόριο με την μη επανϊληψη του όρου «νόμιμα». Η ερμηνευτικό αυτό εκδοχό
ενιςχύεται από την πλόρη εξϊλειψη προώπόθεςησ τησ νόμιμησ διαμονόσ για όςουσ τησ
ανωτϋρω κατηγορύασ γεννόθηκαν και κατοικούν ςυνεχώσ ςτην Ελλϊδα.
Η ωσ ϊνω ρύθμιςη, αν δεν εύχε ωσ ςκοπό να εξαλεύψει την προώπόθεςη του
νόμιμου χαρακτόρα τησ διαμονόσ δεν θα εύχε κανϋνα νόημα, αφού αυτονόητα κϊποιοσ
που γεννιϋται και κατοικεύ ςυνϋχεια ςτη χώρα, φθϊνοντασ ςε ηλικύα γϊμου ό
τεκνοπούηςησ ϋχει υπερβεύ κατϊ πολύ τα τιθϋμενα ςτο νόμο χρονικϊ κριτόρια! Γι’ αυτό
το λόγο ενδεχομϋνωσ δεν επιλϋχθηκε μια πιο δόκιμη νομοτεχνικϊ ϋκφραςη όπωσ λ.χ.:
«Ειδικϊ όμωσ για αυτόν που εύναι ςύζυγοσ Έλληνα […], ο χρόνοσ τησ προβλεπόμενησ ςτο
εδ.α΄ τησ παρούςασ παραγρϊφου νόμιμησ διαμονόσ περιορύζεται ςε τρύα ϋτη» Αβλεψύα
λοιπόν ό ςκόπιμη αςϊφεια που θα ανούξει την κερκόπορτα ενόσ δεύτερου κύματοσ
μαζικών ελληνοποιόςεων παρανόμων μεταναςτών πρώτησ και δεύτερησ γενεϊσ;
Επιπλϋον, ωσ προσ τισ προώποθϋςεισ ε) και ςτ) εγεύρονται εύλογα ερωτόματα,
επειδό το νομοςχϋδιο δεν διευκρινύζει το ακριβϋσ πλαύςιο, με βϊςη το οπούο αυτϋσ οι
προώποθϋςεισ θα ελϋγχονται και θα πιςτοποιούνται. Επύςησ, δεν προβλϋπεται καμύα
διαδικαςύα αξιολόγηςησ του χαρακτόρα (όπωσ π.χ. ιςχύει ςτη Γαλλύα, το Ην. Βαςύλειο,
τισ ΗΠΑ, την Ιαπωνύα κ.α.) και γενικϊ των γνώςεων του υπό πολιτογρϊφηςη
αλλοδαπού ςε ςχϋςη με την ιςτορύα, την πολιτικό και γενικότερα τον πολιτιςμό τησ
χώρασ (όπωσ π.χ. ϋχει θεςπύςει η Δανύα, η Γερμανύα κ.ϊ.). Δεν θεςπύζεται καμύα
υποχρϋωςη για παρακολούθηςη μαθημϊτων κοινωνικόσ και πολιτιςτικόσ ϋνταξησ,
όπωσ ιςχύει π.χ. ςτη Γερμανύα και εν μϋρει ςτην Ολλανδύα. Σϋλοσ, δεν προβλϋπεται
καμύα περύπτωςη αποπούηςησ τησ προηγούμενησ ιθαγϋνειασ του υπό πολιτογρϊφηςη

19 Π. Παυλόπουλοσ: «Νομοθετικϋσ πρωτοβουλύεσ περιοριςμϋνησ ευθύνησ», Καθημερινό, 10.01.2010,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100015_10/01/2010_386265 .

20
αλλοδαπού ωσ προώπόθεςη για την κτόςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ (αυτό ιςχύει π.χ.
ςτη Γερμανύα, τη Δανύα, την Αυςτρύα, την Ολλανδύα κ.α.).20

6. Μια παρϊβλεψη με ιδιαύτερη ςημαςύα

Μεταξύ ϊλλων, εντύπωςη προκαλεύ και το ϊρθρο 21 του ςχετικού

νομοςχεδύου, κατϊ το οπούο:
«Αλλοδαπού οι οπούοι κατϊ το ϊρθρο 7 παρ. 2 του παρόντοσ νόμου θα
εδικαιούντο να αποκτόςουν την ελληνικό ιθαγϋνεια με ςχετικό δόλωςη και αύτηςη
εγγραφόσ ςτα οικεύα δημοτολόγια εντόσ τριετύασ από την ενηλικύωςό τουσ και ϋχουν όδη
ενηλικιωθεύ, μπορούν να υποβϊλουν τη δόλωςη και τη ςχετικό αύτηςη εντόσ τριετύασ από
την ϋναρξη ιςχύοσ του παρόντοσ.».
Εδώ ο νομοθϋτησ ανεξόγητα υποπύπτει ςε λϊθοσ αναγραφό του ϊρθρου, που
ορύζει ποιού «εδικαιούντο να αποκτόςουν την ελληνικό ιθαγϋνεια με ςχετικό δόλωςη
και αύτηςη εγγραφόσ ςτα οικεύα δημοτολόγια εντόσ τριετύασ από την ενηλικύωςό
τουσ». Δημιουργούνται εύλογεσ απορύεσ για το πούα εύναι η αληθόσ βούληςό του, αφού
το ϊρθρο 7 παρ. 2 του παρόντοσ αναφϋρεται ςτη ςύςταςη τησ επιτροπόσ
πολιτογρϊφηςησ. Πιθανολογεύται ότι ο νομοθϋτησ όθελε να παραπϋμψει ςτη διϊταξη
του ϊρθρου 1Α παρ. 2
Αν όντωσ αυτό ιςχύει, τότε αναδρομικϊ χορηγεύται η ελληνικό ιθαγϋνεια
ςε όςα ενόλικα τϋκνα αλλοδαπών ϋχουν παρακολουθόςει τισ τρεισ πρώτεσ
τϊξεισ υποχρεωτικόσ εκπαύδευςησ ςε ελληνικό ςχολεύο ςτην Ελλϊδα και
κατοικούν μόνιμα ςτη χώρα, καθώσ και ςτα τϋκνα αλλοδαπών που ϋχουν
ολοκληρώςει την παρακολούθηςη ϋξι τουλϊχιςτον τϊξεων ελληνικού ςχολεύου
ςτην Ελλϊδα. Αρκεύ, προκειμϋνου τα παραπϊνω πρόςωπα να λϊβουν την ελληνικό
ιθαγϋνεια, η υποβολό ςχετικόσ δόλωςησ και αύτηςησ εγγραφόσ ςτο δημοτολόγιο του
δόμου τησ μόνιμησ κατοικύασ τουσ το αργότερο εντόσ τριετύασ από την ϋναρξη ιςχύοσ
του παρόντοσ νόμου. Επομϋνωσ, χωρύσ καμύα περαιτϋρω αςφαλιςτικό δικλεύδα
παρϋχεται αναδρομικϊ, «χαριςτικϊ» από την ελληνικό Πολιτεύα, η δυνατότητα κτόςησ

20 Ι. Κωτούλασ: «Πρόταςη ελληνικόσ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», Αντύβαρο, 18.01.2010,

http://www.antibaro.gr/node/1025, με περαιτϋρω παραπομπϋσ,

21
ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε εκατοντϊδεσ χιλιϊδεσ αλλοδαπούσ που υπϊγονται ςτην
παραπϊνω διϊταξη (πρβλ, ΙV.1 ςχετικϊ με τισ ςυνϋπειεσ).

7. Ενδεχόμενη κτόςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ από μϋλη τησ οικογϋνειασ

αλλοδαπών κατόχων τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ

Μια ακόμη παρϊμετροσ που πρϋπει να ληφθεύ υπόψη εύναι και το γεγονόσ ότι
από τη ςτιγμό που κϊποιοσ αλλοδαπόσ ό αλλοδαπό πολιτογραφηθεύ Ϊλληνασ ό
Ελληνύδα, τότε με βϊςη το ϊρθρο 11 του ν. 3284/2004 (ΥΕΚ Α΄ 217/10.11.2004) τα
τϋκνα αυτών γύνονται αυτομϊτωσ Ϊλληνεσ χωρύσ ϊλλη διατύπωςη, αν κατϊ την
πολιτογρϊφηςη εύναι ανόλικα και ϊγαμα. Αυτό ςημϊινει ότι ςτον αριθμό των
αλλοδαπών ενηλύκων που θα πολιτογραφηθούν Ϊλληνεσ με βϊςη τισ χαλαρϋσ διατϊξεισ
του ϊρθρου 2 του προτεινόμενου νομοςχεδύου (Πρβλ. ανωτ. ΙΙ.5), θα πρϋπει να
ςυνυπολογύζονται και τα ανόλικα, ϊγαμα τϋκνα τουσ, που αυτόματα θα αποκτόςουν
την ελληνικό ιθαγϋνεια, χωρύσ καμύα περαιτϋρω προώπόθεςη.
Μια ϊλλη προβληματικό πτυχό, απόρροια των προηγούμενων, αποτελεύ και το
γεγονόσ ότι ςταδιακϊ και εκ των πραγμϊτων μαζύ με τα τϋκνα παρϊνομων ό νόμιμων
αλλοδαπών μεταναςτών που πρόκειται να αποκτόςουν την ελληνικό ιθαγϋνεια,
ελληνικό ιθαγϋνεια θα μπορούν να αποκτόςουν και μϋλη τησ οικογϋνειασ αυτών που
νόμιμα θα εγκαθύςτανται ςτην Ελλϊδα αξιοποιώντασ τισ διατϊξεισ για την
οικογενειακό επανϋνωςη. Οι Κοινοτικϋσ Οδηγύεσ 108/2003 και 109/2003, που
αφορούν αντύςτοιχα τουσ μονύμα διαμϋνοντεσ αλλοδαπούσ μετανϊςτεσ ςε κρϊτη-μϋλη
τησ ΕΕ και την οικογενειακό επανϋνωςη, ςε ςυνδυαςμό και με την Οδηγύα 2004/38
ςχετικϊ με το δικαύωμα των πολιτών τησ ΕΕ και των μελών τησ οικογενεύασ τουσ να
κυκλοφορούν και να διαμϋνουν ελεύθερα ςτο ϋδαφοσ των κρατών μελών, που
προωθόθηκαν από την τότε ελληνικό προεδρύα τησ Κυβϋρνηςησ ΢ημύτη, προβλϋπουν
ότι οι μετανϊςτεσ που ςυμπληρώνουν πϋντε χρόνια νόμιμησ διαμονόσ, αποκτούν
αυτομϊτωσ καθεςτώσ μονύμωσ διαμϋνοντοσ και μπορούν, μεταξύ ϊλλων, να αςκόςουν

22
το δικαύωμα τησ οικογενειακόσ επανϋνωςησ: Να φϋρουν δηλαδό, νόμιμα ςτη χώρα που
κατοικούν, και μϋλη τησ οικογϋνειϊσ τουσ. 21
Εϊν π.χ. 200.000 αλλοδαπού μετανϊςτεσ, μετϊ από τη ςυμπλόρωςη πϋντε
χρόνων νόμιμησ διαμονόσ ςτην Ελλϊδα κϊνουν χρόςη του δικαιώματοσ που προβλϋπει
η διϊταξη για την οικογενειακό επανϋνωςη αλλοδαπών μεταναςτών ςτην Ελλϊδα, τότε
τα πολλαπλϊςια μϋλη τησ οικογϋνειασ τουσ, που ενδεχομϋνωσ θα ϋλθουν ςτην Ελλϊδα
(γονεύσ ό τϋκνα), θα μπορούν με βϊςη τισ προβλεπόμενεσ ςτο νόμο διαδικαςύεσ να
αποκτόςουν εντόσ ενόσ ςχετικϊ μικρού χρονικού διαςτόματοσ πϋντε ετών την
ελληνικό ιθαγϋνεια, εφόςον τηρούνται βϋβαια και οι υπόλοιπεσ ςχετικϊ χαλϊρεσ όμωσ
προώποθϋςεισ του νομοςχεδύου.
΢ε ανϊλογο πλαύςιο κινούνται και τα ϊρθρα 61 και 94 του ν. 3386/05 (το
τελευταύο ςυμπληρώθηκε με το ϊρθρο 44 παρ.1 του ν. 3801/2009, ΥΕΚ Α΄
163/4.9.2009). Κατϊ το ϊρθρο 61 παρ. 1 του ν. 3386/05 «χορηγεύται ςε μϋλη
οικογϋνειασ22 Έλληνα ό πολύτη ϊλλου κρϊτουσ μϋλουσ τησ Ευρωπαώκόσ Ενωςησ, που εύναι
υπόκοοι τρύτων χωρών, τα οπούα τον ςυνοδεύουν ό επιθυμούν να τον ςυναντόςουν,
εφόςον αυτόσ διαμϋνει νόμιμα ςτη χώρα και η διϊρκεια διαμονόσ τουσ υπερβεύ τουσ τρεισ
μόνεσ, «Δελτύο Διαμονόσ μϋλουσ» οικογϋνειασ Ελληνα ό πολύτη κρϊτουσ μϋλουσ τησ Ε.Ε...
Το Δελτύο αυτό ϋχει διϊρκεια πϋντε ϋτη, ό την προβλεπόμενη περύοδο διαμονόσ του
πολύτη κρϊτουσ μϋλουσ τησ Ε.Ε., εφόςον αυτό εύναι μικρότερη των πϋντε ετών, ενώ
μπορεύ να ανανεωθεύ, εκτόσ αν ιςχύουν οι προώποθϋςεισ του ϊρθρου 61 παρ. 5 ό του
ϊρθρου 75 του ν. 3386/05. Οι κϊτοχοι του Δελτύου Διαμονόσ δικαιούνται να εργϊζονται.»
΢ε ςυνϊφεια με την προηγούμενη διϊταξη, το ϊρθρο 94 του ν. 3386/05
προβλϋπει ότι: «Με απόφαςη του Γενικού Γραμματϋα τησ Περιφϋρειασ επιτρϋπεται να
χορηγεύται το Δελτύο Διαμονόσ τησ παραγρϊφου 1 του ϊρθρου 61 του νόμου αυτού και με
ανϊλογη τόρηςη των προώποθϋςεων του Κεφαλαύου ΙΑ` (ϊρθρα 61 επ. του ν. 3386/05)

21 Πρβ. ΢χετικϊ με αυτόν τον προβληματιςμό: Ε. Αντώναροσ: «Η ιθαγϋνεια των μεταναςτών»,

Καθημερινό, 22.11.2009, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_22/11/2009_362388
.
22 Κατϊ το ϊρθρο 61 παρ. 2 ν. 3386/05: «Ψσ μϋλη οικογϋνειασ Ελληνα ό πολύτη ϊλλου κρϊτουσ μϋλουσ τησ

Ε.Ε. νοούνται:α. Οι ςύζυγοι, καθώσ και τα κϊτω των 21 ετών κοινϊ τϋκνα τουσ, ςυμπεριλαμβανομϋνων
και εκεύνων που ϋχουν υιοθετηθεύ ό ανεξαρτότωσ ηλικύασ, εφόςον ςυντηρούνται από αυτούσ.
β. Σα λοιπϊ τϋκνα του Ελληνα ό πολύτη ϊλλου κρϊτουσ μϋλουσ τησ Ε.Ε. ό του ενόσ εκ των
ςυζύγων, τα οπούα δεν ϋχουν ςυμπληρώςει το 21ο ϋτοσ τησ ηλικύασ τουσ, ςυμπεριλαμβανομϋνων των
τϋκνων που ϋχουν υιοθετη θεύ, εφόςον του ϋχει ανατεθεύ η ϊςκηςη τησ γονικόσ μϋ ριμνασ, ό ανεξαρτότωσ
ηλικύασ, όταν ςυντηρούνται από αυτούσ,
γ. Οι απευθεύασ ανιόντεσ του Ελληνα ό πολύτη κρϊτουσ μϋλουσ τησ Ε.Ε. και του ετϋρου των ςυζύγων, που
ςυντηρούνται από αυτούσ.

23
ςε γονεύσ ανόλικων ημεδαπών.» Κατ’ εξαύρεςη όμωσ ςυμπληρώνεται ότι: «Στουσ εν λόγω
υπηκόουσ τρύτων χωρών, μετϊ την ενηλικύωςη του ημεδαπού τϋκνου, χορηγεύται
παρϊταςη τησ ϊδειασ διαμονόσ, για μια ακόμη πενταετύα, κατϊ παρϋκκλιςη των
προώποθϋςεων του Κεφαλαύου ΙΑ΄» (δηλ. των ϊρθρων 61 επ. του ν. 3386/05).
Λαμβϊνοντασ υπόψη τισ παραπϊνω διατϊξεισ και ςε ςυνδυαςμό με την
ειςαγωγό των προτεινόμενων ελαςτικών προώποθϋςεων κτόςησ τησ ελληνικόσ
ιθαγϋνειασ ςε τϋκνα αλλοδαπών γεννημϋνα ςτην Ελλϊδα (και όχι μόνο), αλλϊ και ςε
αλλοδαπούσ που θϋλουν να πολιτογραφηθούν Ϊλληνεσ, φαύνεται ότι το προτεινόμενο
νομοςχϋδιο ςε ςυνδυαςμό με την υφιςτϊμενη νομοθεςύα ανούγει «παρϊθυρο» για
νομιμοπούηςη και τελικϊ για ιθαγενοπούηςη ενόσ μεγϊλου αριθμού προςώπων
υπηκόων τρύτων χωρών. Διότι, εφόςον τα εν λόγω πρόςωπα υπϊγονται ςτην
κατηγορύα των μελών τησ οικογϋνειασ Ϊλληνα πολύτη, τότε αξιοποιώντασ αυτό τη
διϊταξη θα αποκτόςουν δικαύωμα νόμιμησ διαμονόσ ςτην Ελλϊδα, ϋτςι ώςτε ςε μερικϊ
χρόνια θα μπορούν και αυτού με ςυνοπτικϋσ διαδικαςύεσ να πολιτογραφούνται ωσ
Ϊλληνεσ.

Με βϊςη τα προηγούμενα (ΙΙ. 1-7) εκφρϊζεται η ανηςυχύα, ότι όςοι

διαβεβαιώνουν απόλυτα, πώσ με τισ προτεινόμενεσ ρυθμύςεισ διαςφαλύζεται ότι
δικαύωμα ιθαγϋνειασ αποκτούν μόνο αλλοδαπού μετανϊςτεσ που κατοικούν νόμιμα
ςτην χώρα, αποπροςανατολύζουν. Θεωρούμε ότι τϋτοιοι ιςχυριςμού καθηςυχϊζουν
επιφανειακϊ μόνο την αμφιβολύα, την ψυχολογικό αναςφϊλεια οριςμϋνων. Αποτελούν
όμωσ κατϊ τη γνώμη μασ την μιςό αλόθεια. ΢την πραγματικότητα, οι προτεινόμενεσ
διατϊξεισ δύδουν ϋρειςμα και για την κτόςη ιθαγϋνειασ παρϊνομων αλλοδαπών
μεταναςτών. Αρκεύ να λϊβουμε υπόψην την προςφιλό τακτικό του ελληνικού κρϊτουσ,
που εύθιςται να νομιμοποιεύ παρϊνομουσ μετανϊςτεσ εκ των υςτϋρων.

8. Φορόγηςη δικαιώματοσ του εκλϋγειν και εκλϋγεςθαι ςε

αλλοδαπούσ: Ζότημα ςυνταγματικότητασ;

Σο ϊρθρο 12 ςε ςυνδυαςμό με το ϊρθρο 15 του προτεινόμενου νομοςχεδύου

καθιερώνουν δικαύωμα του εκλϋγειν και εκλϋγεςθαι ςε ομογενεύσ και αλλοδαπούσ
υπόκοουσ τρύτων χωρών που κατοικούν νόμιμα ςτη χώρα και εκπληρώνουν τουσ
όρουσ που το νομοςχϋδιο θεςπύζει. Σο δικαύωμα του εκλϋγειν τα παραπϊνω πρόςωπα

24
μπορούν να το αςκούν μόνο κατϊ τισ εκλογϋσ τησ πρωτοβϊθμιασ τοπικόσ
αυτοδιούκηςησ χωρύσ να απαιτεύται η προηγούμενη κτόςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ. Σα
πρόςωπα αυτϊ μπορούν να καταλϊβουν με εκλογϋσ μόνο το αξύωμα του δημοτικού
ςυμβούλου, του ςυμβούλου δημοτικού διαμερύςματοσ και του τοπικού ςυμβούλου.
΢το ςημεύο αυτό όμωσ εγεύρεται ζότημα ςχετικϊ με το κατϊ πόςο εύναι ςυμβατό
η ρύθμιςη αυτό απϋναντι ςτο ςύςτημα του ΢υντϊγματοσ και ςυγκεκριμϋνα απϋναντι
ςτο ϊρθρο 4 παρ. 4 ΢υντ. που ρητϊ προβλϋπει: «Μόνο Ελληνεσ πολύτεσ εύναι δεκτού ςε
όλεσ τισ δημόςιεσ λειτουργύεσ, εκτόσ από τισ εξαιρϋςεισ που ειςϊγονται με ειδικούσ
νόμουσ». Κατϊ την κρατούςα ϊποψη, δημόςια λειτουργύα υφύςταται ςε κϊθε θϋςη που
ςυνεπϊγεται ςυμμετοχό ςτην ϊςκηςη δημόςιασ εξουςύασ. 23 Οι οργανιςμού τοπικόσ
αυτοδιούκηςησ πρώτου βαθμού μεταξύ ϊλλων αςκούν δημόςια εξουςύα. Σα δικαιώματα
του εκλϋγειν και του εκλϋγεςθαι ςτην πρωτοβϊθμια τοπικό αυτοδιούκηςη αποτελούν
επομϋνωσ ςυμμετοχό ςτην ϊςκηςη δημόςιασ λειτουργύασ και ϊρα υπϊγονται ςτο πεδύο
του ϊρθρου 4 παρ. 4 ΢υντ. που τα επιφυλϊςςει κατϊ κανόνα μόνο ςε Ϊλληνεσ πολύτεσ.
Σο ύδιο όμωσ ϊρθρο επιτρϋπει την ειςαγωγό εξαιρϋςεων με «ειδικό νόμο».
Μπορεύ όμωσ η ςυγκεκριμϋνη διϊταξη του νομοςχεδύου να θεωρηθεύ ωσ ειδικόσ
νόμοσ, ϋτςι ώςτε να υπαχθεύ ςτην παραπϊνω εξαύρεςη που ο ςυνταγματικόσ
νομοθϋτησ επιτρϋπει;
Κατ’ αρχόν αμφιςβητεύται το αν οι ςυγκεκριμϋνεσ διατϊξεισ μπορούν να
ενδυθούν τη φύςη του «ειδικού νόμου». Και τούτο για τουσ ακόλουθουσ λόγουσ:
α) Προκειμϋνου κϊποιοσ νόμοσ να θεωρηθεύ «ειδικόσ» πρϋπει κατϊ την κρατούςα
ϊποψη να μην καθιερώνει γενικϋσ και ευρεύεσ εξαιρϋςεισ, πρϋπει δηλαδό να
αναφϋρεται ςε ςυγκεκριμϋνεσ δημόςιεσ θϋςεισ. Απαιτεύται προ πϊντων, κατϊ μύα
ϊποψη, η κατηγορύα των προςώπων ςτα οπούα αναφϋρεται η εξαύρεςη να μην εύναι
ούτε γενικό ούτε ευρεύα.24 Αυτό όμωσ δε φαύνεται να ςυμβαύνει ςτη ςυγκεκριμϋνη
περύπτωςη.
β) Ακόμα όμωσ και όταν προβλϋπεται ειδικόσ νόμοσ, αυτόσ πρϋπει εν γϋνει να μην
αντιβαύνει ςτο ΢ύνταγμα. Και αυτό όμωσ ςτη ςυγκεκριμϋνη περύπτωςη αμφιςβητεύται.
Και τούτο, διότι το ΢ύνταγμα ρητϊ επιφυλϊςςει μόνο ςτουσ Ελληνεσ πολύτεσ τα

23 Πρβλ. ενδεικτικϊ: Κ. Φρυςόγονοσ: «Ατομικϊ και κοινωνικϊ δικαιώματα», β΄ ϋκδ. Αθόνα, 2002, ς. 157
επ., με περαιτϋρω παραπομπϋσ.
24 Πρβλ. Κ. Φρυςόγονοσ: «Ατομικϊ και κοινωνικϊ δικαιώματα», β΄ ϋκδ. Αθόνα, 2002, ς. 157 επ., με

περαιτϋρω παραπομπϋσ. Ν. Κανελλοπούλου: «Σύθεται ζότημα ςυνταγματικότητασ», Σο Βόμα,

24.01.2010, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=114&artid=311467&dt=24/01/2010 .

25
δικαιώματα που κατοχυρώνουν την πολιτικό ςυμμετοχό. Αξιόλογο παρϊδειγμα ωσ
προσ αυτό αποτελεύ το ϊρθρο 29 ΢υντ.25 που αφορϊ ςτο δικαύωμα ύδρυςησ και
ςυμμετοχόσ ςε πολιτικό κόμμα, και το οπούο κατοχυρώνεται ρητϊ μόνο ςε «Έλληνεσ
πολύτεσ που ϋχουν το εκλογικό δικαύωμα». Εύναι δεδομϋνο ότι χωρύσ αυτό το δικαύωμα
που απολαμβϊνουν μόνο Ϊλληνεσ πολύτεσ δεν νοεύται και οποιαδόποτε ςυμμετοχό ςε
εκλογϋσ πρωτοβϊθμιασ τοπικόσ αυτοδιούκηςησ.26
Αςφαλώσ το ελληνικό ΢ύνταγμα με βϊςη το ϊρθρο 5 παρ. 2, ςύμφωνα με το
οπούο: «Όλοι όςοι βρύςκονται ςτην Ελληνικό επικρϊτεια απολαμβϊνουν την απόλυτη
προςταςύα τησ ζωόσ, τησ τιμόσ και τησ ελευθερύασ τουσ, χωρύσ διϊκριςη εθνικότητασ,
φυλόσ, γλώςςασ και θρηςκευτικών ό πολιτικών πεποιθόςεων...» προςτατεύει και τα
ατομικϊ δικαιώματα των αλλοδαπών που βρύςκονται ςτην ελληνικό επικρϊτεια. ΢ε
αυτϊ τα δικαιώματα όμωσ δεν υπϊγονται, τα δικαιώματα πολιτικόσ ςυμμετοχόσ, όπωσ
π.χ. το δικαύωμα του εκλϋγειν και εκλϋγεςθαι, η ϊςκηςη των οπούων κατοχυρώνεται με
βϊςη το ΢ύνταγμα - κατϊ την κρατούςα ϊποψη - ςτουσ Ϊλληνεσ πολύτεσ.27
Διόλου τύχαιο αποτελεύ και το γεγονόσ, ότι ςτην προηγούμενη αναθεώρηςη η
ψόφοσ των μεταναςτών ςτην πρωτοβϊθμια αυτοδιούκηςη εύχε προταθεύ να ειςαχθεύ
με ρητό ςυνταγματικό διϊταξη και από τα δύο μεγϊλα κόμματα. Σελικϊ όμωσ ςτην
αναθεώρηςη του 2008 το ϊρθρο 102, παρ. 2 ΢υντ. δεν αναθεωρόθηκε. 28 Σο ζότημα τησ
ςυνταγματικότητασ των εν λόγω διατϊξεων πρϋπει να εξεταςτεύ επιςταμϋνωσ από
τουσ αρμόδιουσ, διότι φοβούμαςτε ότι ο νομοθϋτησ ςε αυτό την περύπτωςη ακροβατεύ
θεςμικϊ.

-------------------

Ειδικότερα πϊντωσ οι ανωτϋρω επύμαχεσ διατϊξεισ (ΙΙ. 1-7) γεννούν

ερωτηματικϊ, ιδιαύτερα μϊλιςτα αν ςυγκριθούν με την αντύςτοιχη νομοθεςύα πολλών
αναπτυγμϋνων χωρών, που ϋχουν αντιμετωπύςει ϋντονα το φαινόμενο τησ
μετανϊςτευςησ.

25 Ωρθρο 29 ΢υντ. «Έλληνεσ πολύτεσ που ϋχουν το εκλογικό δικαύωμα μπορούν ελεύθερα να ιδρύουν και να
ςυμμετϋχουν ςε πολιτικϊ κόμματα, που η οργϊνωςη και η δρϊςη τουσ οφεύλει να εξυπηρετεύ την ελεύθερη
λειτουργύα του δημοκρατικού πολιτεύματοσ.»
26 Πρβλ. ενδεικτικϊ: Κ. Μαυριϊσ: «΢υνταγματικό Δύκαιο», β΄ εκδ. 2002, ς. 388 επ.
27 Πρβλ. Κ. Μαυριϊσ: «΢υνταγματικό Δύκαιο», β΄ εκδ. 2002, ς. 393 επ.με περαιτϋρω παραπομπϋσ.
28 Πρβλ. Ν. Κανελλοπούλου: «Σύθεται ζότημα ςυνταγματικότητασ», Σο Βόμα, 24.01.2010,
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=114&artid=311467&dt=24/01/2010 .

26
 ΙΙΙ. ΢ΦΕΣΙΚΕ΢ ΔΙΑΣΑΞΕΙ΢ ΑΛΛΩΝ ΦΩΡΩΝ – ΚΡΙΣΙΚΕ΢ ΕΠΙ΢ΗΜΑΝ΢ΕΙ΢

Επιχειρώντασ να ςυγκρύνουμε ςυνοπτικϊ τισ προτεινόμενεσ διατϊξεισ του εν

λόγω νομοςχεδύου με το καθεςτώσ κτόςησ ιθαγϋνειασ που ιςχύει ςε ϊλλεσ
αναπτυγμϋνεσ χώρεσ τησ Δύςησ, διαπιςτώνουμε ότι κατϊ κανόνα ςε αυτϋσ το νομικό
καθεςτώσ κτόςησ εθνικόσ ιθαγϋνειασ εύναι εν γϋνει πολύ αυςτηρότερό.

1. Ευρωπαώκϋσ χώρεσ29

΢τη Δανύα δεν εφαρμόζεται η αυτόματη κτόςη τησ δανικόσ ιθαγϋνειασ από
τϋκνα αλλοδαπών που ϋχουν γεννηθεύ ςτη χώρα. Ψςτόςο οι πολύτεσ των λεγόμενων
νορδικών χωρών (΢ουηδύα, Υινλανδύα, Νορβηγύα, Ιςλανδύα) μπορούν να αποκτόςουν
δανικό ιθαγϋνεια με δόλωςό τουσ. Ϊτςι η Δανύα υιοθετεύ όρουσ εθνοφυλετικόσ
καταγωγόσ και πολιτιςμικόσ ςυνϊφειασ ςτην απόδοςη ιθαγϋνειασ. Για την κτόςη
ιθαγϋνειασ αλλοδαπού ενόλικα εύναι χαρακτηριςτικό ότι μεταξύ ϊλλων απαιτεύται η επύ
εννϋα ςυνεχόμενα ϋτη νόμιμη και μόνιμη παραμονό του ςτη χώρα, η αποπούηςη τησ
προηγούμενησ ιθαγϋνειασ του, η οικονομικό αυτοςυντόρηςη του, να μη χρωςτϊ ςτο
κρϊτοσ, να μην ϋχει δεχτεύ κανενόσ εύδουσ κρατικόσ κοινωνικόσ βοόθειασ ό επιδόματοσ
για χρονικό διϊςτημα 4,5 τουλϊχιςτον ετών από τα τελευταύα 5 ϋτη, η επαρκόσ γνώςη
τησ δανικόσ γλώςςασ εύτε με ειδικό γραπτό εξϋταςη εύτε ϋχοντασ περϊςει τισ εξετϊςεισ
μετϊ την τρύτη Γυμναςύου, να περϊςει από εξετϊςεισ που εξετϊζουν τισ γνώςεισ του για
τη δανικό κοινωνύα και πολιτιςμό, να μην ϋχει καταδικαςτεύ ςε κϊποια φυλϊκιςη και
να μην εκκρεμμούν κατηγορύεσ εναντύον του. Για οριςμϋνα μϊλιςτα αδικόματα

29Πρβλ. για τισ προώποθϋςεισ κτόςησ ιθαγϋνειασ ςτισ παραπϊνω και ςε ϊλλεσ χώρεσ τησ ΕΕ: Ι. Κωτούλασ:
«Πρόταςη ελληνικόσ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», Αντύβαρο, 18.01.2010,
http://www.antibaro.gr/node/1025, με περαιτϋρω παραπομπϋσ, International Centre for Migration
Policy Development (ed.): «Integration Agreements and Voluntary Measures: Compulsion or Voluntary
Nature: Comparison of Compulsory Integration Courses, Programmes and Agreements and Voluntary
Integration Programmes and Measures in Austria, France, Germany, the Netherlands and Switzerland»,
Prague 2005 , «Σύ ιςχύει για την απόδοςη ιθαγϋνειασ ςε μετανϊςτεσ», Καθημερινό, 11.10.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_11/10/2009_332975 . Επιςτολό Α. ΢αμαρϊ ςε Γ.
Ραγκούςη (Τπ.Ες,) ςχετικϊ με το προτεινόμενο νομοςχϋδιο για την «Πολιτικό ςυμμετοχό ομογενών και
αλλοδαπών υπηκόων τρύτων χωρών που διαμϋνουν νόμιμα και μακροχρόνια ςτην Ελλϊδα»,
Ναυτεμπορικό, 11.01.2010, http://www.naftemporiki.gr/news/cstory.asp?id=1763991. Πρβλ. και τον
ςυγκριτικό Πύνακα 1 ςτο τϋλοσ του κειμϋνου.

27
προςτύθεται επιπλϋον χρόνοσ, κατϊ τον οπούο πρϋπει να περιμϋνει κϊποιοσ μη
διαπρϊττοντασ αδικόματα, για να μπορϋςει να πολιτογραφηθεύ. 30

Ειδικϊ ςτη Γερμανύα, χώρα με μακρϊ παρϊδοςη ςτην ειςδοχό και εκροό
μεταναςτών, τα τϋκνα αλλοδαπών γονϋων, τα οπούα ϋχουν γεννηθεύ ςτη Γερμανύα,
λαμβϊνουν τη γερμανικό υπηκοότητα μόνο ςε περύπτωςη που ϋχουν γεννηθεύ μετϊ την
01.01.2000, εφόςον: α) τουλϊχιςτον ο ϋνασ εκ των δύο γονϋων του τϋκνου διϋθετε
οκτώ ϋτη νόμιμησ και μόνιμησ διαβύωςησ ςτην Γερμανύα προτού το τϋκνο γεννηθεύ. β)
τουλϊχιςτον ο ϋνασ εκ των δύο γονϋων του τϋκνου διϋθετε απεριόριςτο δικαύωμα
διαμονόσ ό απεριόριςτη ϊδεια διαμονόσ ςτην Γερμανύα τουλϊχιςτον για τρύα ϋτη, κϊτι
που προώποθϋτει την πιςτοπούηςη ότι διαθϋτει επαρκεύσ γνώςεισ τησ χώρασ, αλλϊ και
ικανοποιητικό ειςόδημα για τη ςυντόρηςη τησ οικογϋνειασ του. Οι αλλοδαπού που
επιθυμούν να παραμεύνουν ςτη Γερμανύα εύναι υποχρεωμϋνοι να υποβληθούν ςε ϋνα
τεςτ «γνώςεων και δεξιοτότων». Επύςησ, δικαύωμα κτόςησ ιθαγϋνειασ με
πολιτογρϊφηςη ϋχουν οι αλλοδαπού με μόνιμο τόπο κατοικύασ τη Γερμανύα για 8
τουλϊχιςτον χρόνια, εφόςον αποποιηθούν την προηγούμενη ιθαγϋνεια τουσ
(εξαιρούνται οι πολύτεσ τησ ΕΕ), ςυντηρούν τον εαυτό τουσ και την οικογϋνειϊ τουσ
χωρύσ να λαμβϊνουν κρατικό βοόθεια, γνωρύζουν επαρκώσ τη γερμανικό γλώςςα, ενώ
πρϋπει να πληρούν και ςειρϊ ϊλλων προώποθϋςεων. 31

Οι νόμιμοι μετανϊςτεσ ςτη Γερμανύα υποχρεούνται να παρακολουθούν τα

λεγόμενα μαθόματα ϋνταξησ ςτη γερμανικό κοινωνύα, για τα οπούα πληρώνουν ϋνα
ςυμβολικό ποςό. Σα μαθόματα αυτϊ προςφϋρουν ςτουσ αλλοδαπούσ μετανϊςτεσ
επαρκό γνώςη τησ γερμανικόσ γλώςςασ, αλλϊ και μαθόματα προςανατολιςμού ςτα

30 Πρβλ. Λεπτομερόσ ανϊλυςη των ςχετικών προώποθϋςεων κτόςησ ιθαγϋνειασ παρατύθενται ςτην
επύςημη ιςτοςελύδα για τουσ αλλοδαπούσ και τη μετανϊςτευςη http://www.nyidanmark.dk/en-
us/citizenship/danish_nationality/nationality_how_become_dansish_national.htm Ι. Κωτούλασ:
«Πρόταςη ελληνικόσ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», Αντύβαρο, 18.01.2010,
http://www.antibaro.gr/node/1025 .
31 Πρβλ. Gesetz zur Steuerung und Begrenzung der Zuwanderung und zur Regelung des Aufenthalts und

der Integration von Unionsbürgern und Ausländern (Zuwanderungsgesetz), 30.7.2004, BGBl. 1950, Πρβλ.
επύςησ για τισ προώποθϋςεισ πολιτογρϊφιςησ αλλοδαπού: Bundesregierung, Wege zur Einbürgerung –
Wie werde ich Deutsche – wie werde ich Deutscher?, 2.7.2008,
http://www.bundesregierung.de/Content/DE/Publikation/IB/wege-zur-einbuergerung.html .
΢ημειωτϋον ότι ςτη Γερμανύα εξακολουθεύ να ιςχύει η απαγόρευςη ειςαγωγόσ εργατικού δυναμικού, η
οπούα καθιερώθηκε το 1973, όταν για πρώτη φορϊ διαπιςτώθηκε η προβληματικό κατϊςταςη, η οπούα
ςταδιακϊ προϋκυπτε ςτο εςωτερικό τησ γερμανικόσ κοινωνύασ λόγω τησ ειςόδου μεταναςτευτικού
πληθυςμού. Πρβλ. ακόμα:
http://www.bundesregierung.de/Webs/Breg/DE/Bundesregierung/BeauftragtefuerIntegration/Einbue
rgerung/einbuergerung.html .

28
βαςικϊ ςημεύα τησ γερμανικόσ κοινωνύασ και πολιτιςμού, αλλϊ και τησ ςχετικόσ
νομοθεςύασ.

Γερμανόσ κυβερνητικόσ αξιωματούχοσ ςε πρόςφατεσ δηλώςεισ του υπόρξε

ςαφόσ: «Όποιοσ θέλει να μείνει και να εργαςτεί ςτη χώρα μασ για μεγάλο
χρονικό διάςτημα θα πρέπει να πει το μεγάλο ναι ςτην αναγνώριςη τησ
κυριαρχίασ τησ γλώςςασ, αλλά και ςτη διάθεςη ςυμμετοχήσ ςτισ κοινωνικέσ
δραςτηριότητεσ. Παράλληλα, οι αλλοδαποί οφείλουν να αναγνωρίςουν
οριςμένεσ αξίεσ, όπωσ είναι η ελευθερία έκφραςησ και η ιςότιμη αντιμετώπιςη
των γυναικών».32

΢ε ςυναφϋσ ςε γενικϋσ γραμμϋσ πλαύςιο με τη γερμανικό και δανικό νομοθεςύα

κτόςησ υπηκοότητασ κινούνται και οι ςχετικϋσ νομοθεςύεσ ςύγχρονων ευρωπαώκών
κρατών, όπωσ η Αυςτρύα, η Πορτογαλύα, η Ιταλύα, η Ιςπανύα, η Ελβετύα, το
Λουξεμβούργο κ.α.. ΢ε καμύα από αυτϋσ τισ χώρεσ η απόδοςη ιθαγϋνειασ ςε τϋκνο
αλλοδαπών δεν αποκτϊται αυτόματα.

΢την Αυςτρύα η ςχετικό ιθαγϋνεια χορηγεύται ςε αλλοδαπό με πολιτογρϊφηςη,

εφόςον ο αιτών μεταξύ ϊλλων εύναι νόμιμοσ και μόνιμοσ κϊτοικοσ τησ χώρασ κατϊ
κανόνα για δϋκα ςυναπτϊ ϋτη, ϋχει αποποιηθεύ την προηγούμενη ιθαγϋνειϊ του κ.α.33

Και ςτην Ιςπανύα απαραύτητη προώπόθεςη για την κτόςη ιθαγϋνειασ

αλλοδαπών αποτελεύ κατϊ κανόνα η για δϋκα ϋτη ςυνεχόσ, νόμιμη παραμονό τουσ ςτη
χώρα. Σϋκνο αλλοδαπών που ϋχει γεννηθεύ ςτην Ιςπανύα, αποκτϊ αυτόματα την
ιςπανικό ιθαγϋνεια, ςε περύπτωςη που ο ϋνασ τουλϊχιςτον από τουσ δύο γονεύσ ϋχει
γεννηθεύ και κατοικεύ νόμιμα και μόνιμα ςτην Ιςπανύα ό όταν και οι δύο γονεύσ εύναι
ανιθαγενεύσ.34

32 Πρβλ. ςχετικό ρεπορτϊζ: Γ. Παπαγιαννόπουλοσ «Μεταναςτευτικό πολιτικό», Σο Παρόν τησ Κυριακόσ,

29.11.2009, http://www.paron.gr/v3/article_print.php?id=47946&colid=&catid=33&dt=2009-11-
29%200:0:0 . ΢ε αντύςτοιχο μόκοσ κύματοσ κνούνται και παλαιότερεσ δηλώςεισ των πρωθυπουργών
τησ Αυςτραλύασ . J. Howard και Κ. Rudd. Πρβλ. D. Humphries: «Live here and be Australian, Howard
declares», Sunday Morning Herald, 25.02.2006, http://www.smh.com.au/news/national/live-here-be-
australian/2006/02/24/1140670269194.html . Oμούωσ και ο νυν Αυςτραλόσ πρωθυπουργόσ Κ. Rudd:
http://www.agorapress.gr/el/news.php?n=1357 Aναδημοςύευςη από την εφημ. Σα Νεα.
33 Πρβλ. αναλυτικϊ: http://www.help.gv.at/Content.Node/26/Seite.260420.html .
34Πρβλ. ϊρθρο 17 του ιςπανικού αςτικού κώδικα
http://noticias.juridicas.com/base_datos/Privado/cc.l1t1.html .

29
 ΢την Πορτογαλύα, τϋκνα αλλοδαπών που γεννιούνται εκεύ αποκτούν δικαύωμα
για κτόςη πορτογαλικόσ ιθαγϋνειασ, εφόςον ο ϋνασ γονϋασ εύναι νόμιμοσ και μόνιμοσ
κϊτοικοσ για δϋκα χρόνια (ό ϋξι χρόνια εϊν προϋρχεται από τισ πρώην πορτογαλικϋσ
αποικύεσ με επύςημη γλώςςα την πορτογαλικό), ενώ τα λοιπϊ τϋκνα αποκτούν
αντύςτοιχο δικαύωμα, μόνο εϊν ϋνασ από τουσ γονεύσ ϋχει αποκτόςει την πορτογαλικό
υπηκοότητα. Οι ενόλικοι αλλοδαπού μετανϊςτεσ αποκτούν δικαύωμα για αύτηςη κτόςησ
ιθαγϋνειασ, κατόπιν δϋκα ετών νόμιμησ διαμονόσ ςτη χώρα, εκτόσ και αν προϋρχονται
από πρώην πορτογαλικϋσ αποικύεσ με επύςημη γλώςςα τα πορτογαλικϊ, οπότε το
δικαύωμα αποκτϊται μετϊ 6 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ. 35

΢την Ιταλύα η γϋννηςη τϋκνου από αλλοδαπούσ μετανϊςτεσ ςε ιταλικό ϋδαφοσ

επύςησ δεν αποτελεύ κριτόριο για την κτόςη ιταλικόσ υπηκοότητασ. Για την κτόςη τησ
ιταλικόσ ιθαγϋνειασ με πολιτογρϊφηςη απαιτεύται κατϊ κανόνα η για δϋκα ϋτη ςυνεχόσ
νόμιμη διαμονό του αιτουντα ςτη χώρα. 36

Από την ϊλλη πλευρϊ, ςτην Ελβετύα θεςπύζεται η 12ετόσ ςυνεχόσ νόμιμη και
μόνιμη κατοικύα του ενόλικου αιτούντα ςτη χώρα., ενώ δεν εύναι δυνατό η αυτόματη
κτόςη ιθαγϋνειασ ςε παιδια αλλοδαπών που ϋχουν γεννηθεύ ςτη χώρα.37

Ενδιαφϋρον παρουςιϊζει το γεγονόσ ότι το Λουξεμβούργο38 πρόςφατα

τροποπούηςε επύ το αυςτηρότερο το νόμο περύ ιθαγϋνειασ, ϋτςι ώςτε να τον
προςαρμόςει ςτα νϋα κοινωνικοιοκονομικϊ και εθνικϊ δεδομϋνα που αντιμετώπιζε (το
30% των κατούκων του εύναι αλλοδαπού και μϊλιςτα οι περιςςότεροι κατϊγονται από
την Πορτογαλύα). Ϊτςι, καταργόθηκε η παλαιότερη διϊταξη, ςύμφωνα με την οπούα τα
παιδιϊ αλλοδαπών που εύχαν γεννηθεύ ςτο Λουξεμβούργο αποκτούςαν αυτόματα την
εν λόγω ιθαγϋνεια. Με το νϋο καθεςτώσ, τα τϋκνα αλλοδαπών που γεννόθηκαν ςτο
Λουξεμβούργο αποκτούν ιθαγϋνεια με την ενηλικύωςό τουσ, εφόςον εκπληρώνουν
οριςμϋνεσ προώποθϋςεισ (γνώςη τησ γλώςςασ, καλό διαγωγό κ.ϊ.). Οι αλλοδαπού ϋχουν
δικαύωμα να αποκτόςουν λουξεμβουργιανό ιθαγϋνεια μετϊ από 7 ϋτη νόμιμησ

35 Πρβλ. ςχετικϊ: http://www.culture.gouv.fr/entreelibre/Laurette/country/portugalbistxt.html

.
36 Πρβλ. ςχετικϊ: http://usmra-
si.tripod.com/sitebuildercontent/sitebuilderfiles/italiancitizenship.pdf .
37 Πρβλ ςχετικϊ: http://www.bfm.admin.ch/bfm/de/home/themen/buergerrecht.html .
38Πρβλ. ςχετικϊ: http://www.guichet.public.lu/fr/citoyens/citoyennete/nationalite-

luxembourgeoise/acquisition-recouvrement-nationalite-luxembougeoise/naturalisation/index.html .

30
ςυνεχούσ διαμονόσ τουσ ςτη χώρα και εφόςον αποδεύξουν τη γνώςη τουσ ςτην γλώςςα
και την ιςτορύα του Λουξεμβούργου.

Λιγότερο αυςτηρϋσ, όχι όμωσ και επιεικϋςτερεσ από τισ προτεινόμενεσ ρυθμύςεισ
του ελληνικού νομοςχεδύου εύναι οι διατϊξεισ χωρών, όπωσ το Ηνωμϋνο Βαςύλειο, η
Γαλλύα, η Ολλανδύα και το Βϋλγιο. Αυτό εξηγεύται κυρύωσ λόγω του αποικιακού
παρελθόντοσ αυτών των χωρών, ςτοιχεύο όμωσ που δεν ιςχύει για την Ελλϊδα. Οι
χώρεσ αυτϋσ ςυνδϋονταν αποικιακϊ με αρκετϋσ χώρεσ τησ Αφρικόσ και τησ Αςύασ, απ’
όπου προςϋλκυςαν κατϊ το παρελθόν μετανϊςτεσ. Εδώ υπϊρχουν ιδιαύτεροι δεςμού -
ιςτορικού, γλωςςικού και πολιτιςμικού – καθώσ και ςκοπιμότητεσ που ςυνδϋουν την
πολιτικό τησ ιθαγϋνειασ με την γενικότερεσ ςχϋςεισ «μητρόπολησ» - πρώην αποικιών.39

΢το Ηνωμϋνο Βαςύλειο40 την βρετανικό ιθαγϋνεια μπορούν να λϊβουν τϋκνα

αλλοδαπών, όχι όμωσ με τόςο χαλαρϋσ προώποθϋςεισ, ςε ςχϋςη με τισ προτεινόμενεσ
διατϊξεισ του ελληνικού νόμου. Ϊτςι, με τη δυνατότητα τησ καταλογογρϊφηςησ
(registration) αποκτούν την βρετανικό ιθαγϋνεια μεταξύ ϊλλων: Σϋκνα που ϋχουν
γεννηθεύ ςτην επικρϊτεια του Ηνωμϋνου Βαςιλεύου και των οπούων ο ϋνασ εκ των δύο
γονϋων αποκτϊ την βρετανικό ιθαγϋνεια ό ϊδεια αορύςτου παραμονόσ μετϊ την
γϋννηςη του τϋκνου (οι προώποθϋςεισ όμωσ για την απόκτηςη ϊδειασ αορύςτου
παραμονόσ ςτο Ην. Βαςύλειο και κτόςησ βρετανικόσ ιθαγϋνειασ κρύνονται ωσ ςχετικϊ
αυςτηρϋσ). Σϋκνα που ϋχουν γεννηθεύ ςτην επικρϊτεια του Ηνωμϋνου Βαςιλεύου και
διαβιούν ςε αυτόν ϋωσ την ηλικύα των δϋκα ετών. Σϋκνα με πατϋρα Βρετανό πολύτη, ο
οπούοσ δεν διατηρεύ ςχϋςη γϊμου με τη μητϋρα του τϋκνου.
Απαραύτητη προώπόθεςη για την πολιτογρϊφηςη αλλοδαπού ςτο Ηνωμϋνο
Βαςύλειο αποτελεύ εκτόσ των ϊλλων η πενταετόσ νόμιμη διαμονό του ςτη χώρα. Πρϋπει
επύςησ να κατϋχει ϊδεια απεριορύςτου διαμονόσ ςτο Ηνωμϋνο Βαςύλειο ό το ιςοδύναμο
δικαύωμα του abode επύ τουλϊχιςτον ϋνα ϋτοσ πριν την υποβολό τησ αύτηςησ
πολιτογρϊφηςησ. Να προτύθεται να ςυνεχύςει να διαβιώνει ςτην επικρϊτεια του
Ηνωμϋνου Βαςιλεύου ό να εργαςτεύ ςε υπερπόντια εδϊφη για λογαριαςμό τησ

39 Πρβλ.: Ι. Κωτούλασ: «Πρόταςη ελληνικόσ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», Αντύβαρο, 18.01.2010,

http://www.antibaro.gr/node/1025 , με περαιτϋρω παραπομπϋσ.
ςχετικϊ με τη μεταναςτευτικό νομοθεςύα και πολιτικό απϋλαςησ μεταναςτών ςε κϊθε χώρα τησ ΕΕ ςε:
International Organization of Migration (IOM): Return Migration: Policies and Practices in Europe,
Geneva, 2004, ς. 253 επ.,
http://books.google.com/books?id=bEgdJKkShfwC&printsec=frontcover&hl=el#v=onepage&q=&f=false
40 Πρβλ. ςχετικϊ: http://www.ukba.homeoffice.gov.uk/britishcitizenship/ .

31
βρετανικόσ κυβϋρνηςησ ό μύασ βρετανικόσ εταιρεύασ ό ϋνωςησ. Να διαθϋτει ϊρτιο
χαρακτόρα, ο οπούοσ διαπιςτώνεται από το Τπουργεύο Εςωτερικών ςε ςυνεργαςύα με
τισ αςτυνομικϋσ αρχϋσ και ϊλλεσ κυβερνητικϋσ υπηρεςύεσ. Να επιδεικνύει επαρκό
γνώςη τησ γλώςςασ και τησ ζωόσ ςτο Ηνωμϋνο Βαςύλειο, γνώςη, η οπούα πιςτοποιεύται
εύτε με επιτυχό επύδοςη ςε αντύςτοιχη εξϋταςη (Life in the United Kingdom test) εύτε με
τη ςυςτηματικό παρακολούθηςη μαθημϊτων αγγλικόσ γλώςςασ και πολιτικόσ
διαγωγόσ. ΢ημειώτϋον ότι το βρετανικό Τπουργεύο Εςωτερικών διατηρεύ το δικαύωμα
να απορρύψει μια αύτηςη πολιτογρϊφηςησ ακόμη και αν τηρούνται όλεσ οι νόμιμεσ και
τυπικϋσ προώποθϋςεισ ό να εγκρύνει μια αύτηςη πολιτογρϊφηςησ, ακόμη και αν δεν
τηρούνται όλεσ οι νόμιμεσ και τυπικϋσ προώποθϋςεισ, όταν υφύςτανται αποχρώντεσ
λόγοι που κατϊ τη διακριτκό ευχϋρεια του Τπουργεύου το επιβϊλλον. 41
Επιςημαύνεται ότι η ςημερινό βρετανικό Κυβϋρνηςη επιλϋγει τη ςτρατηγικό
ενςωμϊτωςησ των μεταναςτών ςτην ταυτότητα τησ «Βρετανικότητασ», ωσ τον
αςφαλϋςτερο τρόπο καταπολϋμηςησ των κοινωνικών προβλημϊτων που προκαλεύ η
μετανϊςτευςη. Ϊτςι, εγκαταλεύπεται η προηγούμενη βρετανικό πολυπολιτιςμικό
ςτρατηγικό, υπό το βϊροσ των κοινωνικοοικονομικών προβλημϊτων, αλλϊ και των
προβλημϊτων αλλούωςησ τησ εθνικόσ ταυτότητασ, ςτα οπούα αυτό η ςτρατηγικό
ςυνειςϋφερε.42
Παρόμοια πϊντωσ ςτρατηγικό υιοθετεύ και η Ιςπανύα, όπου υιοθετεύται η ϋνταξη
των μεταναςτών ςτην ϋννοια τησ «Ιςπανικότητασ», καθώσ και πολλϋσ ϊλλεσ χώρεσ που
βύωςαν τισ αδιϋξοδεσ ςυνϋπειεσ τησ μεθοδευμϋνησ προώθηςησ του μεταμοντερνιςτικού
ιδεολογόματοσ τησ «πολυπολιτιςμικότητασ».43

41 Πρβλ.: Ι. Κωτούλασ: «Πρόταςη ελληνικόσ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», Αντύβαρο, 18.01.2010,

http://www.antibaro.gr/node/1025 , με περαιτϋρω παραπομπϋσ .
42Πρβλ. J. Sacks: Wanted a national culture: Multiculturalism is a disaster, Σimes, 20.10.2007,

http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/columnists/guest_contributors/article2697772.ece
(wanted: a national culture , T. Fleming: «Multiculturalism and England’s Muslim Minority: Solution or
Problem?», 2007, ς. 21 επ..,
http://www.nps.edu/Academics/SIGS/NSA/publicationsandresearch/studenttheses/theses/fleming07.
pdf , S. Katwala: «The truth of multicultural Britain», Guardian, 25.11.2001,
http://www.guardian.co.uk/uk/2001/nov/25/race.world4 .
43 Πρβλ. ενδεικτ. με περαιτϋρω παραπομπϋσ : D. McGhee: «The End of Multiculturalism: Terrorism,

Integration, and Human Rights», London, 2008, Π. Ϋφαιςτοσ: «Κοςμοθεωρύα των Εθνών», 2009, Αθόνα,
ς. 115 επ., ς. 183 επ. , Η. Ηλιόπουλοσ: «Κουλτούρα θαναςύμων ψευδών.. Η αποτυχύα των
πολυπολιτιςμικών πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ », 26.11.2009,
http://politikes-paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-post_13.html , αναδημοςύευςη από το περιοδ.
Διπλωματύα (τ. 26), J. Sacks: Wanted a national culture: Multiculturalism is a disaster, Σimes, 20.10.2007,
http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/columnists/guest_contributors/article2697772.ece
(wanted: a national culture , J. Lloyd: «The end of multiculturalism», New Statesman, 27.5.2002,
http://www.newstatesman.com/200205270012 , P. Duelund: «National Cultural Canons as a Cultural

32
 Σϋκνα που γεννιούνται ςτη Γαλλύα44 από αλλοδαπούσ αποκτούν την ιθαγϋνεια
ipso jure όταν ενηλικιωθούν, ενώ μπορούν μόνα τουσ να υποβϊλουν αύτηςη κτόςησ
ιθαγϋνειασ ςτην ηλικύα των 16 ετών αρκεύ να γεννόθηκαν και να ϋζηςαν ςτη Γαλλύα για
τουλϊχιςτον πϋντε χρόνια από την ηλικύα των ϋνδεκα ετών. Για να πολιτογραφηθεύ
ϋνασ αλλοδαπόσ πολύτησ ςτη Γαλλύα πρϋπει μεταξύ ϊλλων να εύναι για πϋντε
ςυνεχόμενα ϋτη μόνιμοσ και νόμιμοσ κϊτοικοσ τησ χώρασ,. Παρϊλληλα εξετϊζεται η
αρτιότητα του χαρακτόρϊ και τησ ηθικόσ του ςτϊςησ (π.χ. αν εύναι αφοςιωμϋνοσ προσ
το γαλλικό κρϊτοσ) με ϋρευνα που διεξϊγεται ςτισ κατϊ τόπον νομαρχύεσ. Η αφομούωςη
του ςτη γαλλικό κοινωνύα πιςτοποιεύται με ςχετικό ςυνϋντευξό του ενώπιον των
αρμόδιων αρχών .
΢τη Γαλλύα ϋχει δημιουργηθεύ και «Τπουργεύο Μετανϊςτευςησ, Ενςωμϊτωςησ
Εθνικόσ Σαυτότητασ και Κοινόσ Ανϊπτυξησ» για να λύςει το ϋντονο πρόβλημα
ενςωμϊτωςησ των
μεταναςτών ςτην εθνικό ταυτότητα, όπωσ αποτυπώθηκε και ςτην εξϋγερςη των
αλλοδαπών μεταναςτών ςτα τϋλη του 2005.45 Ϊνασ θεςμόσ που δυςτυχώσ ςτην
Ελλϊδα ούτε καν ςυζητεύται. Αντύςτοιχα υπουργεύα για παρόμοιουσ λόγουσ ϋχουν
δημιουργηθεύ ςτην Ολλανδύα, τη Δανύα κ.α.46

΢την Ολλανδύα47 δεν ιςχύει το δύκαιο του εδϊφουσ για την αυτόματη κτόςη
ιθαγϋνειασ τϋκνων αλλοδαπών που γεννόθηκαν ςτη χώρα, εκτόσ από τουσ ενόλικεσ,
που ϋχουν γεννηθεύ ςτην επικρϊτεια του ολλανδικού κρϊτουσ ό ςτισ Ολλανδικϋσ
Αντύλλεσ ό ςτην Αρούμπα, οι οπούοι ϋχουν ζόςει ςτα ανωτϋρω εδϊφη κατϊ τρόπο

Policy Response to Globalisation?», Compendium: Cultural Policies and Trends in Europe , Nov. 2009
http://www.culturalpolicies.net/web/compendium-topics.php?aid=149 , με περαιτϋρω
παραπομπϋσ.Ειδικϊ για την Ιςπανύα πρβλ.: Πρβλ. S. Kern: «Spain’s Immigration System Runs Amok –
Spain’s Decline», Βrussels Journal, 17.09.2008, http://www.brusselsjournal.com/node/3527 , «Spain’s
Growing Immigration Problem», The Moderate Voice, 20.9.2008,
http://themoderatevoice.com/22826/spains-growing-immigration-problem/ .
44 Πρβλ. ςχετικϊ: http://www.vie-publique.fr/decouverte-

institutions/citoyen/citoyennete/citoyen-france/comment-devient-on-citoyen-francais.html .
45Πρβλ. S. Trifkovic: «Intifada in France», Chronicles Magazine, 04.11.2005, αναδημοςύευςη ςε:
http://www.freerepublic.com/focus/news/1516006/posts , J. Simpson: Violence exposes France’s
weaknesses”, BBC News, 07.11.2005, http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4414442.stm , «Ghettos
shackle French Muslims», BBC News, 31.10.2005 http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4375910.stm , P.
Lattas: «Das Ende der Integrationslüge Brennende Parallelgesellschaften: Frankreich ist nicht anders, es
ist nur früher dran als Deutschland», Junge Freiheit, 46/05, 11. November 2005.
46Πρβλ. Ι. Κωτούλασ: «Πρόταςη ελληνικόσ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», Αντύβαρο, 18.01.2010,

http://www.antibaro.gr/node/1025 , με περαιτϋρω παραπομπϋσ.

47Πρβλ. ςχετικϊ: http://www.minbuza.nl/dutchnationality .

33
ςυνεχό από τη γϋννηςό τουσ. Επύςησ, την ολλανδικό ιθαγϋνεια μπορεύ να πϊρει
ενόλικασ, ο οπούοσ διαμϋνει κατϊ τρόπο νόμιμο ςτην επικρϊτεια του ολλανδικού
κρϊτουσ ό ςτισ Ολλανδικϋσ Αντύλλεσ ό ςτην Αρούμπα από την ηλικύα των τεςςϊρων
ετών. ΢την Ολλανδύα ιθαγϋνεια ςε τϋκνα αλλοδαπών με βϊςη το jus soli παραχωρεύται
αυτόματα μόνο ςτην τρύτη γενιϊ μεταναςτών. Πρϋπει, επύςησ, να επιςημανθεύ ότι η
Ολλανδύα δεν εύναι πύλη ειςόδου για τουσ μετανϊςτεσ και όςουσ δϋχεται, τουσ δϋχεται
κατόπιν ςυμφωνιών.
Για να λϊβει ϋνασ αλλοδαπόσ την ολλανδικό ιθαγϋνεια με πολιτογρϊφηςη
απαιτεύται μεταξύ ϊλλων κατϊ κανόνα να εύναι επύ πϋντε ςυνεχόμενα ϋτη μόνιμοσ και
νόμιμοσ κϊτοικοσ τησ Ολλανδύασ ό ςτισ Ολλανδικϋσ Αντύλλεσ ό ςτην Αρούμπα με
ιςχύουςα ϊδεια κατούκηςησ πριν από την υποβολό τησ αύτηςησ πολιτογρϊφηςησ. ΢την
περύπτωςη αυτό ανόκει και η διαμονό αλλοδαπού ςτην επικρϊτεια του ολλανδικού
κρϊτουσ για προςωρινό λόγο (λ.χ. ςπουδϋσ). Ο υπό πολιτογρϊφηςη αλλοδαπόσ πρϋπει
κατϊ κανόνα να αποποιηθεύ την προηγούμενη ιθαγϋνειϊ του (ιςχύουν οριςμϋνεσ
εξαιρϋςεισ). Επύςησ, πρϋπει να ϋχει αφομοιωθεύ επαρκώσ ςτην ολλανδικό κοινωνύα και
να εύναι ςε θϋςη να αναγιγνώςκει, να διαβϊζει, να ομιλεύ και να καταλαβαύνει την
ολλανδικό γλώςςα. Η πιςτοπούηςη τησ αφομούωςησ πραγματοποιεύται με την επιτυχό
ςυμμετοχό ςε γραπτό και προφορικό εξϋταςη ό με την επιτυχό ολοκλόρωςη
προγρϊμματοσ ενςωμϊτωςησ που παρϋχει το κρϊτοσ.48

΢το Βϋλγιο τα γεννηθϋντα τϋκνα αλλοδαπών μπορούν να αποκτόςουν

ιθαγϋνεια με την ενηλικύωςό τουσ, ενώ οι ενόλικεσ αλλοδαπού που δεν ϋχουν γεννηθεύ
ςτη χώρα μπορούν να αποκτόςουν τη βελγικό ιθαγϋνεια ύςτερα από 3 ϋτη νόμιμησ
διαμονόσ ςτη χώρα.49

2. ΗΠΑ, Καναδϊσ, Αυςτραλύα, Ιαπωνύα

Αξύζει να ςημειωθεύ ότι και οι ΗΠΑ, οι οπούεσ παραδοςιακϊ ςτόριξαν την

ανϊπτυξό τουσ ςε μετανϊςτεσ, ορύζουν αυςτηρϋσ προώποθϋςεισ ςτην πολιτογρϊφηςη
αλλοδαπών. ΢υγκεκριμϋνα, η νομοθεςύα των ΗΠΑ προβλϋπει ότι πολιτογραφεύται ωσ

48 Πρβλ. Ι. Κωτούλασ: «Πρόταςη ελληνικόσ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», Αντύβαρο, 18.01.2010,

http://www.antibaro.gr/node/1025 , με περαιτϋρω παραπομπϋσ.
49 Πρβλ. ςχετικϊ: http://www.diplomatie.be/en/services/nationality.asp .

34
Αμερικανόσ ιθαγενόσ κϊθε πρόςωπο που γεννόθηκε εκτόσ ΗΠΑ, εφόςον εύναι ενόλικοσ
και κατϊ κανόνα κατοικεύ νόμιμα, μόνιμα και ςυνεχόμενα ςτισ ΗΠΑ για περιςςότερα
από πϋντε ϋτη πριν από την υποβολό τησ αύτηςησ του. Επιπλϋον, εξετϊζεται εκτόσ από
την ηθικό ποιότητα του χαρακτόρα του η γνώςη του ςχετικϊ με την ιςτορύα και την
κυβϋρνηςη των ΗΠΑ, αλλϊ και η γνώςη του ωσ προσ την αγγλικό γλώςςα. Οι αιτούντεσ
πρϋπει να περϊςουν επιτυχώσ το λεγόμενο διαγώνιςμα πολιτογρϊφηςησ («citizenship
test»).50 ΢ημειώνεται όμωσ ότι ακόμα και αν πολιτογραφηθούν ωσ Αμερικανού πολύτεσ
δεν μπορούν να εκλεγούν ςτο ανώτατο αξύωμα του Προϋδρου των ΗΠΑ.51 Σϋκνα
γεννημϋνα ςτισ ΗΠΑ από αλλοδαπούσ γονεύσ δεν αποκτούν ςε καμύα περύπτωςη κατϊ
τον αμερικανικό νόμο αυτόματα αμερικανικό υπηκοότητα.52
΢ε γενικϋσ γραμμϋσ, αντύςτοιχα αυςτηρϋσ προώποθϋςεισ για την κτόςη τησ
εκϊςτοτε υπηκοότητασ από αλλοδαπούσ εφαρμόζονται και από τα κρϊτη τησ
Αυςτραλύασ53 και του Καναδϊ54 που επύςησ αποτελούν χώρεσ η οικοδόμηςη των
οπούων ϋχει ςτηριχτεύ ςτη μετανϊςτευςη.55 Ούτε ςτην Αυςτραλύα ούτε ςτον Καναδϊ
τϋκνα αλλοδαπών που ϋχουν γεννηθεύ ςε αυτϋσ τισ χώρεσ μπορούν αυτόματα να
αποκτόςουν αυςτραλιανό ό καναδικό ιθαγϋνεια.56
Πρϋπει επύςησ να ςημειωθεύ ότι ακόμα πιο αυςτηρό μεταναςτευτικό νομοθεςύα
ϋχει η Ιαπωνύα , η οπούα κατϊ κανόνα δϋχεται ςτο ϋδαφόσ τησ αυςτηρώσ
«προςωρινούσ μετανϊςτεσ». ΢ημειωτϋον ότι παρόμοια μεταναςτευτικό πολιτικό
εφαρμόζει και η Κύπροσ (πρβλ. ςχετικϊ κατωτ. κεφ. VI. 2α). Σϋκνα αλλοδαπών που

50 Πρβλ.«A Guide to Naturalization». U.S.Citizenship and Immigration Services, USCIS Publication M-476,
25.04.2009, http://www.uscis.gov/natzguide, Naturalization: Requirements for Naturalization.
visapro.com. http://usimmigration.visapro.com/Naturalization.asp., D. Murray. «A Brief History Of US
Immigration», Ιmmigration Daily, 10.01.2007, http://www.ilw.com/articles/2007,0829-murray.shtm..
51 Πρβλ. J. Pryor: «The Natural-Born Citizen Clause and Presidential Eligibility: An Approach for Resolving

Two Hundred Years of Uncertainty» , Yale Law Journal 1988, ς. 881, ς. 889.
52 Πρβλ. ςχετικϋσ πληροφορύεσ ςε: U.S. Citizenship and Immigration Services, http://www.uscis.gov/ .
53 Πρβλ. D. Humphries: «Live here and be Australian, Howard declares», Sunday Morning Herald,

25.02.2006, http://www.smh.com.au/news/national/live-here-be-
australian/2006/02/24/1140670269194.html . Oμούωσ και ο νυν Αυςτραλόσ πρωθυπουργόσ Κ. Rudd:
http://www.agorapress.gr/el/news.php?n=1357 Aναδημοςύευςη από την εφημ. Σα Νεα.
54 Πρβλ. ενδεικτικϊ: L. Waldman: Canadian Immigration and Refugee Law Practice 2010, Toronto, 2009.
55 Πρβλ. Μ. Bagaric/K. Boyd/P. Dimopoulos/J. Vrachnas: Migration and Refugee Law in Australia, 2007. Η

Αυςτραλύα μϊλιςτα ςχεδιϊζει να θϋςει ακόμα πιο αυςτηρούσ κανόνεσ για τον περιοριςμό ειςόδου
μεταναςτών ςτη χώρα. Πρβλ. Μ.-Α. Σοy, «Migration rules set for revamp», The Age, 31.08.2009,
http://www.theage.com.au/national/migration-rules-set-for-revamp-20090830-f3ya.html «Νϋα
μεταναςτευτικό πολιτικό χρειϊζεται η Αυςτραλύα», 3.9.2009
http://www.neoskosmos.com/news/el/node/3120 . ΢χετικϊ με τη μεταναςτευτικό νομοθεςύα του
Καναδϊ, πρβλ. L. Waldman: Canadian Immigration and Refugee Law Practice 2010, Toronto, 2009.
56 Πρβλ. ςυνοπτιικϊ :Citizenship and Immigration Canada, http://www.cic.gc/ca , Australian
Goverrnment, Department of Immigration and Citizenship, http://www.citizenship.gov.au/ .

35
γεννιούνται ςτην Ιαπωνύα ςε καμύα περύπτωςη δεν αποκτούν την ιαπωνικό ιθαγϋνεια
παρϊ μόνο με πολιτογρϊφηςη. Οι προώποθϋςεισ που πρϋπει να πληρούνται εύναι
ςυνοπτικϊ οι ακόλουθεσ: Ο αιτών πρϋπει να εύναι τουλϊχιςτον εύκοςι ετών, να εύναι
νόμιμοσ και μόνιμοσ κϊτοικοσ τησ χώρασ για τουλϊχιςτον πϋντε ςυναπτϊ ϋτη, να ϋχει
ϊρτιο χαρακτόρα και όθοσ, να ϋχει επαρκϋσ ειςόδημα ώςτε να ςυντηρεύ τον εαυτό
του.57

Υαύνεται ότι δεν λαμβϊνεται υπόψη από τουσ εμπνευςτϋσ και

υποςτηρικτϋσ του εν λόγω νομοςχεδύου ότι η Ελλϊδα διαθϋτει μια κρύςιμη
ιδιομορφύα ςε ςχϋςη με τισ περιςςότερεσ από τισ υπόλοιπεσ χώρεσ μϋλη τησ ΕΕ:
Αποτελεύ «πύλη ειςόδου» μεγϊλου αριθμού παρϊνομων μεταναςτών, των
οπούων η επαναπροώθηςη δεν εύναι εύκολη. Έτςι, ςτην Ελλϊδα ϋχουμε
μετανϊςτεσ με νόμιμη και μόνιμη διαμονό, οι οπούοι όμωσ, ςτην μεγϊλη
πλειονότητϊ τουσ ειςόλθαν παρϊνομα.58 Επιπλϋον, πρϋπει να ςημειωθεύ ότι η
παρϊνομη εύςοδοσ ςε ϊλλεσ ευρωπαώκϋσ χώρεσ δεν εύθιςται να οδηγεύ ςε νομιμοπούηςη
και πολύ περιςςότερο ςε πολιτογρϊφηςη.

3. Κριτικϋσ επιςημϊνςεισ – Αποτυχύα προώθηςησ του ιδεολογόματοσ

τησ «πολυπολιτιςμικότητασ»;

Εντύπωςη όμωσ προκαλεύ και το γεγονόσ ότι αποςιωπϊται από τουσ

εμπνευςτϋσ και υποςτηρικτϋσ του υπό ςυζότηςη νομοςχεδύου το γεγονόσ, ότι όπου
επιχειρόθηκε να γύνει μαζικό νομιμοπούηςη ό ιθαγενοπούηςη αλλοδαπών
μεταναςτών με ςυναφεύσ νομοθετικϋσ ρυθμύςεισ το μϋτρο αυτό απϋτυχε

57 Πρβλ.Japanese Ministry of Justice, The Nationality Law,

http://www.moj.gov/jp/ENGLISH/information/tnl-01.html .
58 Πρβλ. ΢. Λυγερόσ: «5.000.000 ςε μύα δεκαετύα», Καθημερινό, 10.05.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100085_10/05/2009_314188 , «Ψρολογιακό βόμβα οι
λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 10.05.2009, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/
_w_articles_ell_100062_10/05/2009_314189 , Α Παπαχελϊσ: «Σο πρόβλημα αςφαλεύασ με
λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 01.04.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_95_01/04/2009_309598 , Π. Νεϊρχου: «Σο
μεταναςτευτικό φαινόμενο ςτη χώρϊ μασ. Προοπτικϋσ και προτεινόμενεσ πολιτικϋσ», Απόδημοσ 2007,
http://www.apodimos.com/arthra/07/Oct/TO_METANASTEYTIKO_FAINOMENO_STH_ELLADA_Meros_1
/index.htm , Research Institute for European and American Studies (RIEAS), «Destabilization through
illegal immigration in Greece, Strategic Analysis», Nov. 2008,
http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=812&catid=37&Itemid=64 .

36
πρακτικϊ, καθώσ προκλόθηκαν περιςςότερα προβλόματα από αυτϊ που επιλύθηκαν.
Αυτό το ςυμπϋραςμα τουλϊχιςτον αποκομύςτηκε από ςχετικϊ παραδεύγματα ςε χώρεσ,
όπωσ η Ολλανδύα,59 η Ιςπανύα,60 η Γαλλύα,61 το Ηνωμϋνο Βαςύλειο62 κ.ϊ. Εξαιτύασ των
μαζικών νομιμοποιόςεων και ιθαγενοποιόςεων αλλοδαπών μεταναςτών ςτισ χώρεσ
αυτϋσ ϊνοιξε το «κουτύ τησ Πανδώρασ», καθώσ ενιςχύθηκε το ρεύμα τησ παρϊνομησ
μετανϊςτευςησ, ενώ εντϊθηκε η κοινωνικό αποςταθεροπούηςη και φαινόμενα
γκετοπούηςησ.63 Εξϊλλου, ϋχει ϊλλωςτε διαπιςτωθεύ από ϋρευνεσ, ότι η αθρόα (χωρύσ
ϋλεγχο) ειςροό μεταναςτών ςε ϋνα κρϊτοσ οδηγεύ κατϊ κανόνα ςε ελϊττωςη τησ
κοινωνικόσ αλληλεγγύησ και ςε αύξηςη τησ εγκληματικότητασ.64

59 Πρβλ. J. Bransten: EU: Νetherlands leading trend to more stringent immigration rules, Radio Free
Europe/Radio Liberty 5.4.2006, http://www.rferl.org/content/article/1067418.html , M. Baker: „Dutsch
Immigration (Parts 1-4), Radio Free Europe, Radio Liberty, 24.11.2004,
http://www.rferl.org/content/article/1056019.html , International Organization of Migration (IOM):
Return Migration: Policies and Practices in Europe, Geneva, 2004, ς. 253 επ.,
http://books.google.com/books?id=bEgdJKkShfwC&printsec=frontcover&hl=el#v=onepage&q=&f=false.
60 Πρβλ. S. Kern: «Spain’s Immigration System Runs Amok – Spain’s Decline», Βrussels Journal,

17.09.2008, http://www.brusselsjournal.com/node/3527 , «Spain’s Growing Immigration Problem», The

Moderate Voice, 20.9.2008, http://themoderatevoice.com/22826/spains-growing-immigration-
problem/ .
61 Πρβλ A. Donald: “France cracks down on illegal immigrants”, Washington Post, 31.08.2006,
http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/08/31/AR2006083101076.html , Ν.
Μιχαλοπούλου: «Λαθρομετανϊςτευςη: «Σο ςύγχρονο κουτύ τησ Πανδώρασ για τουσ Ευρωπαύουσ λαούσ»,
Εuronem, 16.07.2009, http://www.euronem.org/?q=node/392 . Δεν εύναι τυχαύο ότι η Γαλλύα, επύ τησ
Προεδρύασ τησ, πόρε την πρωτοβουλύα για την υπογραφό Ευρωπαώκού ΢υμφώνου για τη Μετανϊςτευςη,
με ςτόχο το ςυντονιςμό των Ευρωπαώκών πολιτικών και τη χϊραξη κοινόσ γραμμόσ, εφόςον η
νομιμοπούηςη λαθρομεταναςτών ςε μια χώρα επηρεϊζει αυτομϊτωσ και τισ ϊλλεσ, λόγω τησ ελεύθερησ
κυκλοφορύασ προςώπων ςτο χώρο ΢ϋνγκεν.
62 Πρβλ. J. Sacks: Wanted a national culture: Multiculturalism is a disaster, Σimes, 20.10.2007,

http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/columnists/guest_contributors/article2697772.ece
(wanted: a national culture .
63 Πρβλ. P Brimelow: «Alien Nation. Common Sense About America’s Immigration Disaster», New York

1995/1996, ς. 182, ς.. 210, J. Kouri: «Immigration woes: Europe’s crime rate rising ; US rate declines»,
Αmerican Chronicle, 20.02.2006, http://www.americanchronicle.com/articles/view/6059 , M. Aebi:
«Crime Trends in Western Europe from 1990 to 2000», European Journal on Criminal Policy and
Research, 2004, ς. 163 επ., 166 επ., 173 επ., K. Hiatt: «Ιmmigrant Danger? Immigration and increased
crime in Europe», Institute for Research on Labor and Employment, UC Berkeley, 2007, ς. 3 επ. με
περαιτϋρω παραπομπϋσ. L. Solivetti: «Immigration, Integration and Crime. A Cross-National Aproach»,
Routledge, υπό ϋκδοςη 2010. Eπιςημαύνεται όμωσ από ερευνητϋσ, ότι ο ςύνδεςμοσ αυξημϋνησ
εγκληματικότητασ και μετανϊςτευςησ ϋχει να κϊνει ςε μεγϊλο ποςοςτό με τισ ςυνθόκεσ ομαλόσ
ενςωμϊτωςησ των μεταναςτών ςτισ χώρεσ όπου φιλοξενούνται και όχι απαραύτητα με την εν γϋνει
φύςη και κατϊςταςη των μεταναςτών. Πρβλ. μεταξύ ϊλλων και για την προβληματικό μεταναςτευτικό
πολιτικό ςε Ευρώπη και ΗΠΑ και τη ςύγχρονη αναθεώρηςη τησ επύ το αυςτηρότερο: Η. Ηλιόπουλοσ:
«Κουλτούρα θαναςύμων ψευδων.. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ
μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», 26.11.2009, http://politikes-paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-
post_13.html, αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ. 26), Κ. Ρωμανόσ: «Μετανϊςτευςη: Η
Ελλϊδα ξϋγραγο αμπϋλι», Ρεςϊλτο 13.09.2006, http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?t=3194
.
64 Πρβλ. P Brimelow: «Alien Nation. Common Sense About America’s Immigration Disaster», New York

1995/1996, ς. 182 επ., ς. 210 επ., R. Putnam: «Ε pluribus Unum: Diversity and Communitin the Twenty-
first Century. The 2006 Johan Skytte Prze Lecture», Nordic Political Science Association 2007, ς. 137 επ.
με περαιτϋρω παραπομπϋσ,, J. Kouri: «Immigration woes: Europe’s crime rate rising ; US rate declines»,

37
 ΢ε αυτό το πλαύςιο, το κρϊτοσ τησ Ιςπανύασ π.χ. ϋφταςε ςτο ςημεύο να επιδοτεύ
με κρατικϊ κονδύλια ϊνεργουσ μετανϊςτεσ, για να εγκαταλεύψουν οικειοθελώσ τη
χώρα και να επιςτρϋψουν ςτη χώρα προϋλευςόσ τουσ. 65 Εξαιτύασ των προβλημϊτων
που προϋκυψαν, οι παραπϊνω χώρεσ υποχρεώθηκαν να τροποπούηςούν προσ το
αυςτηρότερο το προηγούμενο καθεςτώσ νομιμοπούηςησ και κατ’ επϋκταςη
ιθαγενοπούηςησ αλλοδαπών μεταναςτών.66 Εύναι ενδεικτικό ότι ςτη Γαλλύα

Αmerican Chronicle, 20.02.2006, http://www.americanchronicle.com/articles/view/6059 , M. Aebi:

«Crime Trends in Western Europe from 1990 to 2000», European Journal on Criminal Policy and
Research, 2004, ς. 163 επ., 166 επ., 173 επ., K. Hiatt: «Ιmmigrant Danger? Immigration and increased
crime in Europe», Institute for Research on Labor and Employment, UC Berkeley, 2007, ς. 3 επ. με
περαιτϋρω παραπομπϋσ. L. Solivetti: «Immigration, Integration and Crime. A Cross-National Aproach»,
Routledge, υπό ϋκδοςη 2010. Eπιςημαύνεται όμωσ από ερευνητϋσ, ότι ο ςύνδεςμοσ αυξημϋνησ
εγκληματικότητασ και μετανϊςτευςησ ϋχει να κϊνει ςε μεγϊλο ποςοςτό με τισ ςυνθόκεσ ομαλόσ
ενςωμϊτωςησ των μεταναςτών ςτισ χώρεσ όπου φιλοξενούνται και όχι απαραύτητα με την εν γϋνει
φύςη και κατϊςταςη των μεταναςτών. Πρβλ. μεταξύ ϊλλων και για την προβληματικό μεταναςτευτικό
πολιτικό ςε Ευρώπη και ΗΠΑ και τη ςύγχρονη αναθεώρηςη τησ επύ το αυςτηρότερο: Η. Ηλιόπουλοσ:
«Κουλτούρα θαναςύμων ψευδων.. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ
μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», 26.11.2009, http://politikes-paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-
post_13.html, αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ. 26), Κ. Ρωμανόσ: «Μετανϊςτευςη: Η
Ελλϊδα ξϋγραγο αμπϋλι», Ρεςϊλτο 13.09.2006, http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?t=3194
.
65 Πρβλ. L. Abend/A. Momigliano: «Spain Italy: Two tactics for tackling illegal immigration», Christian

Science Monitor, 07.08.2008, http://www.csmonitor.com/World/Europe/2008/0807/p04s01-

woeu.html , Spain’s Growing Immigration Problem, The Moderate Voice, 20.9.2008, S. Kern, Spain’s
Immigration System runs Amok, Brussels Journal, 17.9.2008, Π. Νεϊρχου: «Σο μεταναςτευτικό
φαινόμενο ςτη χώρϊ μασ. Προοπτικϋσ και προτεινόμενεσ πολιτικϋσ» (2ο μϋροσ), Απόδημοσ 2007,
http://www.brusselsjournal.com/node/3527 ,
http://www.apodimos.com/arthra/07/Nov/TO_METANASTEYTIKO_FAINOMENO_STH_XORA_MAS_Mer
os_2/index.htm Η Κυβϋρνηςη Θαπατϋρο τησ Ιςπανύασ, όταν ανϋλαβε την εξουςύα, θϋληςε να «λύςει» το
πρόβλημα των παρανόμων μεταναςτών ςτην Ιςπανύα με τη μαζικό νομιμοπούηςη 600.000 παρϊ τισ
αντύθετεσ ςυςτϊςεισ τησ Ευρωπαώκόσ Επιτροπόσ. Η μαζικό νομιμοπούηςη δεν ϋλυςε, βεβαύωσ, το
πρόβλημα ςτην Ιςπανύα. Αντιθϋτωσ, το γιγϊντωςε. Κατϋςτηςε ςύντομα την Ιςπανύα μαγνότη και
ϊρχιςαν να ϋρχονται προσ την Ιςπανύα νϋα κύματα λαθρομεταναςτών, ιδιαύτερα προσ την κατεύθυνςη
των απομονωμϋνων Καναρύων Νηςιών ςτον Ατλαντικό. Η Ιςπανύα εν τϋλει ϊλλαξε πολιτικό ϊρδην.
Κατϋφυγε ςτην Ευρωπαώκό Ϊνωςη και ζότηςε κϊθε εύδουσ βοόθεια. ΢υνεκλόθηςαν με δικό τησ
πρωτοβουλύα τρεισ Ευρωπαώκϋσ Διαςκϋψεισ για την αντιμετώπιςη τησ λαθρομεταναςτεύςεωσ και
κινητοπούηςε το Ναυτικό και την Αεροπορύα τησ για τον ςυνεχό ϋλεγχο των προςβϊςεων τησ χώρασ και
την ϋγκαιρη αποτροπό νϋων αποβϊςεων λαθρομεταναςτών ςτισ ακτϋσ τησ. Σο μεταναςτευτικό θϋμα
κατϋςτη πρώτο εθνικό θϋμα.
66 Πρβλ. B. Barry, «Culture and Equality: An Egalitarian Critique of Multiculturalism», Cambridge, 2002, D.

McGhee: «The End of Multiculturalism: Terrorism, Integration, and Human Rights», London, 2008, «UK
and France agree on stronger border measures», Μigration Expert, 10.07.2009,
http://www.migrationexpert.com/uk/visa/uk_immigration_news/2009/jul/0/262/uk_and_france_agre
e_on_stronger_border_measures , J. Bransten: EU: Νetherlands leading trend to more stringent
immigration rules, Radio Free Europe/Radio Liberty 5.4.2006,
http://www.rferl.org/content/article/1067418.html , «Migrant workers face tougher test to work in the
UK», UK Border Agengy,
http://www.ukba.homeoffice.gov.uk/sitecontent/newsarticles/migrantworkerstoughertest .

38
ποινικοποιόθηκε ακόμη και η παροχό βοόθειασ ςε παρϊνομουσ μετανϊςτεσ, παρϊ τισ
αντιδρϊςεισ ανθρωπιςτικών οργανώςεων.67

΢τη δε Γερμανύα ο πρώην Καγκελλϊριοσ και Νϋςτωρ τησ γερμανικόσ

ςοςιαλδημοκρατύασ, Helmut Schmidt, διατύπωςε δημόςια την ϊποψη ότι όταν μοιραύο
λϊθοσ, από τη δεκαετύα του ’60 και εντεύθεν, η ειςαγωγό ςτη Γερμανύα (και ςτην
Ευρώπη εν γϋνει) εργατών από ξϋνεσ πολιτιςμικϋσ ζώνεσ και δη από την Σουρκύα. Και
τούτο διότι τα προβλόματα αςφϊλειασ και κοινωνικόσ ςυνοχόσ που θα επϋφερε αυτό η
πολιτικό υποτιμόθηκαν τόςο ςτη Γερμανύα όςο και ςτην Ευρώπη. Επεςόμανε μϊλιςτα
ότι «πολυπολιτιςμικϋσ κοινωνύεσ μπορούν να υπϊρξουν ειρηνικϊ μόνο υπό
ςυνθόκεσ αυταρχικών καθεςτώτων (π.χ. ςτη ΢ιγκαπούρη).68

Aυτό επιβεβαιώνεται και ςτο πρόςφατo ϋργο του ςύγχρονου ςτοχαςτό J.

Habermas, ο οπούοσ αναθεωρεύ τα όςο αντύθετα υποςτόριζε παλαιότερα, μεταξύ ϊλλων
και υπό το βϊροσ του ενοχικού γερμανικού ςυμπλϋγματοσ. Προτεύνει ςυνεπώσ ότι
ςόμερα μια δημοκρατικό κοινωνύα πρϋπει να μπορεύ να κϊνει διϊκριςη μεταξύ μελών
και μη μελών. Τποςτηρύζει επύςησ ότι «μια κοςμοπολύτικη κοινότητα δεν μπορεύ να
εύναι δημοκρατικό γιατύ δεν λειτουργεύ μϋςα ς’ αυτόν η αλληλεγγύη των πολιτών που
εκπορεύεται από την αύςθηςη τησ κοινόσ εθνικόσ ταυτότητασ.69 Η οικοδόμηςη τησ
αςτικόσ δημοκρατύασ δεν μπορεύ να ςυμβαδύςει με ϋνα ϋντονο πολυ-αξιακό πλαύςιο.
Θεωρεύται επομϋνωσ ότι ϋνασ ικανοποιητικόσ βαθμόσ εθνολογικόσ και
πολιτιςμικόσ ςυνοχόσ εύναι αναγκαύα προώπόθεςη υπϊρξεωσ και ομαλόσ
λειτουργύασ και των δημοκρατικών θεςμών, αλλϊ και τησ ελεύθερησ
οικονομύασ.70

67 Πρβλ. Ηelping illegal immigrants a crime in France, NBC News, 26.03.2009, με επύκληςη πηγγησ το
πρακτορεύο Associated Press, http://www.msnbc.msn.com/id/29899231/
68 Πρβλ. ΢υνϋντευξη του τ. Kαγκελλϊριου τησ ΟΔΓ H. Schmidt ςτην εφημερύδα: Ηamburger Abendbaltt,

24.11.2004, τύτλοσ δημοςιεύματοσ: «Wieviel Anatolien veträgt Europa ?»,

http://www.abendblatt.de/politik/deutschland/article290699/Wieviel-Anatolien-vertraegt-
Europa.html. «Die von einigen intellektuellen Idealisten so genannte multikulturelle Gesellschaft, also die
Mischung europäischer und außereuropäischer Kulturen, ist bisher nirgendwo wirklich gelungen... Mit einer
demokratischen Gesellschaft ist das Konzept von Multikulti schwer vereinbar. Vielleicht auf ganz lange Sicht.
Aber wenn man fragt, wo denn multikulturelle Gesellschaften bislang funktioniert haben, kommt man sehr
schnell zum Ergebnis, dass sie nur dort friedlich funktionieren, wo es einen starken Obrigkeitsstaat gibt.
Insofern war es ein Fehler, dass wir zu Beginn der 60er Jahre Gastarbeiter aus fremden Kulturen ins Land
holten.».
69J. Habermas: «Mεταεθνικόσ Aςτεριςμόσ», Πόλισ, 2003.
70Πρβλ. D. Conway: «In Defence of the Realm: The Place of Nations in Classical Liberalism», Ashgate ,

2004. Σην πύςτη αυτό εκφρϊζουν, μεταξύ ϊλλων, ςτα γραπτϊ τουσ ο August Friedrich von Hayek και ο

39
 Επιδιώκοντασ μεταξύ ϊλλων να αποφύγουν ανϊλογα φαινόμενα, εύναι
ενδεικτικό ότι οι ΗΠΑ, η Αυςτραλύα, ο Καναδϊσ και ϊλλεσ αναπτυγμϋνεσ χώρεσ και
εκτόσ ΕΕ, που παραδοςιακϊ γύνονται αποδϋκτεσ μεγϊλου αριθμού μεταναςτών, ϋχουν
ςκληρύνει τη ςτϊςη τουσ ςε τϋτοιου εύδουσ ζητόματα. Ειδικϋσ μελϋτεσ ςτισ ΗΠΑ ϋχουν
καταδεύξει ότι η πολυπολιτιςμικό ό διαπολιτιςμικό κοινωνύα ςτο πλαύςιο τησ
παγκοςμιοπούηςησ ϋχει και οριςμϋνα ποςοτικϊ και ποιοτικϊ όρια, ωσ προσ τον ξϋνο
μεταναςτευτικό πληθυςμό που εύναι εφικτό να ενταχθεύ ομαλϊ και να αφομοιωθεύ από
το κρϊτοσ υποδοχόσ του. Όπου όμωσ αυτϊ τα όρια ξεπερνιούνται, τότε προκαλεύται
κρύςη ςτην κοινωνικό ςυνοχό και ςτην εθνολογικό και κοινωνικό ταυτότητα των
υπηκόων του κρϊτουσ υποδοχόσ.71 Σα πορύςματα αυτών των ερευνών ςυνηγορούν ςτο
ότι π.χ. ςτισ ΗΠΑ και ςε αντύςτοιχεσ χώρεσ θα πρϋπει να διαφυλϊςςεται
αποτελεςματικϊ ωσ κόρη οφθαλμού η πληθυςμιακό υπεροχό των Αγγλοςαξόνων με το
ςύςτημα τησ εθνολογικόσ ποςόςτωςησ τησ ειςροόσ μεταναςτών.72

Η Ελλϊδα, ςε περύπτωςη που ψηφιςτεύ το ςυγκεκριμϋνο νομοςχϋδιο,

αποδεικνύεται «βαςιλικότερη του βαςιλϋωσ» ωσ προσ το καθεςτώσ κτόςησ
ελληνικόσ ιθαγϋνειασ αλλοδαπών μεταναςτών και των τϋκνων αυτών. Με το
νομοςχϋδιο τησ Κυβϋρνηςησ προτεύνεται μια εξαιρετικϊ ελαςτικό διαδικαςύα
πολιτογρϊφηςησ μεταναςτών (μετϊ από πενταετύα) και ςχεδόν «αυτόματησ»
απόδοςησ ιθαγϋνειασ ςτα παιδιϊ τουσ. Εύναι προφανϋσ ότι η Ελλϊδα υιοθετεύ μϊλλον το
χαλαρότερο μοντϋλο κτόςησ τησ ιθαγϋνειασ μεταναςτών, ακόμα και ςε ςύγκριςη με το

Μurray Rothbard, Η. Ηλιόπουλοσ: «Κουλτούρα θαναςύμων ψευδων.. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών

πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», 26.11.2009, http://politikes-
paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-post_13.html , αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ.
26). Ομούωσ: J. Phinney/G. Horencyk/K. Liebkind/P. Vedder: «Εthnic Identity, Immigration, and Well-
Being: An Interactional Perspective» Journal of Social Issues, Vol. 57 , No3, 2001, ς. 493 επ., Π.
Ϋφαιςτοσ: «Κοςμοθεωρύα των Εθνών», 2009, Αθόνα, ς. 51 επ.
71 Πρβ. S. Huntington., «Who Are We? America’s Great Debate», New York, 2004, Η. Ηλιόπουλοσ:

«Κουλτούρα θαναςύμων ψευδών. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ
μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», 26.11.2009, http://politikes-paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-
post_13.html , αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ. 26), Πρβλ. L. Jäger «Multikulturalismus. Es
lebe die Freiheit», Frankfurter Allgemeine Zeitschrift (FAZ), 23.11.2004,
http://www.faz.net/s/Rub117C535CDF414415BB243B181B8B60AE/Doc~E0289F6E1F47D489C997C1
EB128435BED~ATpl~Ecommon~Sspezial.html .
72 Πρβλ. R. Samuelson: «The Hard Truth Of Immigration; No society has a boundless capacity to accept
newcomers, especially when many of them are poor or unskilled workers», Newsweek, 13.06.2008, Θ.
Κατςανϋβασ: «Η μαζικό ειςβολό εκατομμυρύων λαθρομεταναςτών και η Βοςνιοπούηςη τησ χώρασ»,
29.5.2009, Νϋα ΢μύρνη - Νet,
http://www.neasmyrni.net.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=583&Itemid=152 ,
΢υντακτικό του περ. «Ρεςϊλτο»: «Παγκοςμιοπούηςη-ανοικτϊ ςύνορα-αλλοδαπού», Ρεςϊλτο
http://www.resaltomag.gr/154.mag .

40
καθεςτώσ χωρών με αποικιοκρατικό παρελθόν εύτε χωρών που ςε καμύα περύπτωςη
δεν μπορούν να θεωρηθούν πύλεσ-ειςόδου μεταναςτών ςτην ΕΪ. Με αυτό τον τρόπο
προςελκύει εςφαλμϋνα ϋνα ακόμα μεγαλύτερο κύμα μεταναςτών ςτη χώρα, δύχωσ να
ϋχει προηγηθεύ καμύα ςοβαρό μελϋτη για τον αριθμό και το εύδοσ των μεταναςτών που
η χώρα αντϋχει και εύναι ςε θϋςει ομαλϊ να ενςωματώςει.
Μόπωσ η Ελλϊδα θα ϋπρεπε να λϊβει ςοβαρϊ υπόψό τησ τισ παγκόςμιεσ
εξελύξεισ και παραδεύγματα πϊνω ςτο ςυζητούμενο ζότημα πριν προβεύ ςε
οποιαδόποτε ψόφιςη του προτεινόμενου νομοςχεδύου;

ΙV. ΢ΤΝΕΠΕΙΕ΢ ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

1. Άμεςεσ ςυνϋπειεσ - ΢τοιχεύα ςε αριθμούσ

Με αυτό το πρωτοφανϋσ ςε χαλαρότητα για τα ιςτορικϊ και γεωπολιτικϊ

δεδομϋνα τησ χώρασ73 προτεινόμενο καθεςτώσ κτόςησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ, η
Κυβϋρνηςη ουςιαςτικϊ παραχωρεύ ςε βϊθοσ χρόνου τη δυνατότητα ιθαγενοπούηςησ
ςτην πλειοψηφύα των νόμιμων και εν μϋρει των παρϊνομων μεταναςτών που
κατοικούν ςτο ελληνικό ϋδαφοσ, με την ϋννοια ότι εφόςον ελληνοποιούνται και τϋκνα
παρϊνομων μεταναςτών εύναι ζότημα χρόνου να νομιμοποιηθούν και οι γονεύσ αυτών
ωσ γονεύσ Ελλόνων. Σο ελληνικό κρϊτοσ με τρόπο πρόχειρο και ανεύθυνο «κϊνει
αςκόςεισ επύ χϊρτου» ςε βϊροσ των Ελλόνων πολιτών και ςε βϊροσ των ιςτορικών
ςυνιςτωςών του τόπου, δύχωσ να ϋχει μελετόςει επαρκώσ όλεσ τισ ςυνιςτώςεσ των
ρυθμύςεων που προτεύνει ςχετικϊ με την αντιμετώπιςη του ςοβαρότατου
μεταναςτευτικού προβλόματοσ.
Με βϊςη τισ προτεινόμενεσ διατϊξεισ, το ελληνικό κρϊτοσ θα καταςτεύ
αναπόφευκτα πόλοσ ϋλξησ ενόσ ακόμα μεγαλύτερου κύματοσ ϊφιξησ
μεταναςτών αμφιβόλου προϋλευςησ και πολιτιςτικού υποβϊθρου, οι οπούοι ωσ
επύ το πλεύςτον δεν θα εύναι ούτε επαγγελματικϊ καταρτιςμϋνοι ούτε
κοινωνικϊ αφομοιώςιμοι. Καμύα ςοβαρό πρόνοια δεν λαμβϊνεται για να
αποτραπούν οι δυςμενεύσ αυτϋσ ςυνϋπειεσ ό ϋςτω να καταγραφούν οι ανϊγκεσ τησ

73Πρβλ. ενδεικτ. τη ςχετικό ανϊλυςη του Π. Κονδύλη ςχετικϊ με τη δορυφοριοπούηςη τησ Ελλϊδασ:
«Θεωρύα του Πολϋμου», εκδ. Θεμϋλιο,1997. http://library.antibaro.gr/text/Kondylhs/_Kondylhs_.pdf .

41
ελληνικόσ κοινωνύασ ωσ προσ τον αριθμό και το ποιοτικό επύπεδο του ξϋνου εργατικού
δυναμικού.
Παρατηρεύται ςε γενικϋσ γραμμϋσ ότι το ςυγκεκριμϋνο νομοςχϋδιο υπηρετεύ μια
ϋντονη τϊςη αποςύνδεςησ των προώποθϋςεων κτόςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε
ςχϋςη με το προηγούμενο ιςχύον νομικό καθεςτώσ κτόςησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ, που
βαςιζόταν ςτο δύκαιο αύματοσ (jus sanguinis).74 Εύναι προφανϋσ ότι το επύμαχο
νομοςχϋδιο δύνει ιδιαύτερη ϋμφαςη ςτο δύκαιο του εδϊφουσ (jus soli) ωσ προσ τισ
προώποθϋςεισ κτόςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ. Επιχειρεύται με αυτόν τον τρόπο να
ανατραπεύ μια πολύχρονη νομικό παρϊδοςη, θεμελιωμϋνη ςε διαχρονικϋσ ρύζεσ
και αξύεσ τησ ιςτορύασ του ελληνικού λαού, ςυμπεριλαμβανομϋνων και των
ταραγμϋνων γεωπολιτικών ςυνθηκών που ιςτορικϊ επικρατούν ςτην περιοχό, και
ςύμφωνα με τισ οπούεσ, αλλϊ και για τισ οπούεσ η ελληνικό ιθαγϋνεια θα πρϋπει κατϊ
κανόνα να βαςύζεται ςτο «jus sanguinis».
΢χετικϊ με τισ ρυθμύςεισ του υπό ςυζότηςη νομοςχεδύου εκτιμϊται κατϊ μύα
ϊποψη ότι ο αριθμόσ των τϋκνων αλλοδαπών που, με βϊςη το ϊρθρο 1Α παρ.2 ςε
ςυνδυαςμό και με το ϊρθρο 22 του προτεινόμενου νομοςχεδύου αποκτούν αυτόματα
τη δυνατότητα κτόςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ, ανϋρχεται ςε τουλϊχιςτον 250.000
ϊτομα.75
΢υγχρόνωσ, ο αριθμόσ των παιδιών αλλοδαπών που φοιτούν ςτην πρωτοβϊθμια
και δευτεροβϊθμια εκπαύδευςη και που ενδεχομϋνωσ μελλοντικϊ θα εκπληρώςουν τισ
προώποθϋςεισ του ϊρθρου 1 Α παρ. 2 επ. του νομοςχεδύου ανϋρχεται ςε περύπου
110.000 με 120.000 (δηλ. ποςοςτό τουλϊχιςτον 8% των μαθητών τησ χώρασ). ΢ε αυτϊ
θα πρϋπει να ςυνυπολογύζονται και τα τϋκνα αλλοδαπών ηλικύασ 1 ϋωσ 5 ετών, ο
αριθμόσ των οπούων υπολογύζεται ςε περύπου 40.000 και τα οπούα ςε μερικϊ χρόνια θα
αρχύςουν να ενηλικιώνονται, οπότε θα μπορούν επύςησ να αποκτόςουν με αύτηςό τουσ
την ελληνικό ιθαγϋνεια.76 Κατϊ μύα ϊλλη ϊποψη όμωσ, ο αριθμόσ αυτών των ατόμων
ανϋρχεται ςε περύπου 250.000.77

74 Πρβλ. Ψσ προσ τον παραδοςιακό χαρακτόρα του ελληνικού δικαύου αλλοδαπών που βαςιζόταν κυρύωσ
ςτην αρχό του δικαύου του αύματοσ (jus sanguinis) και επικουρικϊ ςτο δύκαιο του εδϊφουσ (jus soli)
πρβλ. ΢. Βρϋλλησ: Ιδιωτικό Διεθνϋσ Δύκαιο, 2001, ς. 471 επ.
75 Πρβλ. Ν. Μουτούςη/ Υ. ΢τεφανοπούλου, «Ϊλληνεσ πολύτεσ οι μετανϊςτεσ 2ησ γενιϊσ», Σα Νϋα,

23.12.2009, http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4552448&ct=1
76 Γ. Μανουςακϊκησ, «Ελληνικό ιθαγϋνεια αποκτούν 120.000 παιδιϊ αλλοδαπών». 09.01.2010.

http://www.paraskevi13.com/?p=5066 . Σο δημοςύευμα επικαλεύται ςτοιχεύα του ΙΜΕΠΟ. Με βϊςη

αυτϊ τα ςτοιχεύα τα παιδιϊ των αλλοδαπών παρουςιϊζουν μια ετόςια αύξηςη ςτο γενικό μαθητικό
ςύνολο που κυμαύνεται μεταξύ του 7 με 8 τοισ εκατό. ΢ε αντύθεςη, τα ελληνόπουλα παρουςιϊζουν ετόςια

42
 Εκτιμϊται δε ότι αριθμόσ αυτών διαρκώσ θα αυξϊνεται, δεδομϋνου ότι οι
μετανϊςτεσ ςτην Ελλϊδα γεννούν περιςςότερα παιδιϊ ςε ςχϋςη με του Ϊλληνεσ.
΢ύμφωνα με πρόςφατα ςτοιχεύα, τα παιδιϊ των αλλοδαπών παρουςιϊζουν μια ετόςια
αύξηςη ςτο γενικό μαθητικό ςύνολο που κυμαύνεται μεταξύ του 7% με 8%. ΢ε
αντύθεςη, τα Ελληνόπουλα παρουςιϊζουν ετόςια μεύωςη ςε ποςοςτό περύπου 1%. 78
Τπό αυτϋσ τισ ςυνθόκεσ, πλόθοσ αλλοδαπών μεταναςτών με ςυνοπτικϋσ
διαδικαςύεσ θα αποκτόςουν την ελληνικό ιθαγϋνεια, χωρύσ ςε πολλϋσ
περιπτώςεισ να ϋχουν ενταχτεύ πλόρωσ ςτην ελληνικό κοινωνύα και δύχωσ να
εύναι φορεύσ τησ ελληνικόσ ταυτότητασ. Αυτό αναπόφευκτα ςυνεπϊγεται ότι τα
ϊτομα αυτϊ θα αποκτόςουν και την πολιτικό δύναμη να επηρεϊζουν
αποφαςιςτικϊ την πολιτικό ζωό τησ χώρασ. Ακόμα και αν οι κατηγορύεσ των
αλλοδαπών υπηκόων τρύτων χωρών, που με βϊςη το ϊρθρο 12 και 15 του νομοςχεδύου
αποκτούν το δικαύωμα του εκλϋγειν και εκλϋγεςθαι ςε εκλογϋσ τησ πρωτοβϊθμιασ
τοπικόσ αυτοδιούκηςησ υπϊγονται ςε οριςμϋνουσ περιοριςμούσ, η φυςιολογικό ροό
των πραγμϊτων υπαγορεύει ότι τελικϊ εύναι θϋμα χρόνου να αποκτόςουν και πλόρη
πολιτικϊ δικαιώματα,79 με ό,τι αυτό μπορεύ να ςυνεπϊγεται για το κοινωνικοπολιτικό
μϋλλον του τόπου.80
Μια ακόμα παρϊμετροσ που πρϋπει να επιςημαθνεύ εύναι ότι το εντεινόμενο
φαινόμενο τησ παρϊνομησ μετανϊςτευςησ εξελύςςεται μϋςα ςε ςυνθόκεσ οικονομικόσ
κρύςησ ςε πρόςθετο πρόβλημα τησ ελληνικόσ κοινωνύασ και οικονομύασ λόγω τησ
ανερχομϋνησ ανεργύασ και τησ εκετεταμϋνησ παραοικονομύασ. Εύναι δεδομϋνο με βϊςη
αντικειμενικϊ ςτοιχεύα ότι κατϊ κανόνα οι αλλοδαπού παρϊνομοι μετανϊςτεσ
εκτοπύζουν ελληνικϊ χϋρια από θϋςεισ εργαςύασ, με τισ χαμηλότερεσ αμοιβϋσ που

μεύωςη ςτον αριθμό τουσ κοντϊ ςτο 1%. Πϊντωσ, ςυνολικϊ ςτην πρωτοβϊθμια και δευτεροβϊθμια
εκπαύδευςη φοιτούν περύ τα 120.000 παιδιϊ αλλοδαπών τα οπούα αποτελούν το 8% του μαθητικού
πληθυςμού τησ χώρασ. ΢ύμφωνα με τα πιο πρόςφατα ςτοιχεύα τησ ςχολικόσ χρονιϊσ 2006-2008, οι
αλλοδαπού μαθητϋσ εύναι ςυνολικϊ 105.786.
77 Πρβλ. Α. Γεωργιϊδησ: Περύ ψόφου ςτουσ μετανϊςτεσ, 26.12.2009, http://www.inews.gr/61/peri-

psifou-stous-metanastes.htm
78 Π.χ. το 2005 οι γεννόςεισ αλλοδαπών αποτϋλεςαν το 16,5% του ςυνόλου των γεννόςεων ςτην χώρα,

Μ. Μπούτςη: «Οι μετανϊςτεσ γεμύζουν τα ςχολεύα και το ΑΕΠ», Σύποσ τησ Κυριακόσ ,28-29.10.2006.
79Πρβλ. ΢. Παπαθεμελόσ: « Πρώτα εξελληνύζουμε και μετϊ πολιτογρφούμε», Κόςμοσ του Επενδυτό,

10.01.2010.
80 Πρβλ. Α, Παντελόσ: «Ελληνικό ιθαγϋνεια και μια ξεχαςμϋνη εμειρύα», Επύκαιρα , 14.01.2010,

αναδημοςύευςει ςε: http://akritas-history-of-makedonia.blogspot.com/2010/01/1-1920.html .

Επιςημαύνεται, ότι κατϊ τισ εθνικϋσ εκλογϋσ του 1920 η ψόφοσ των μουςουλμϊνων τησ Β. Ελλϊδασ πριν
την ανταλλαγό πληθυςμών μεταξύ Ελλϊδασ και Σουρκύασ ϋπαιξε ςπουδαύο ρόλο ςτην όττα τησ
παρϊταξησ του Ε. Βενιζϋλου..

43
αποδϋχονται και ςυντηρούν ϋνα επιπλϋον κύκλωμα παραειςοδόματοσ που δεν
πληρώνει φόρουσ, ειςφορϋσ ΙΚΑ και το οπούο δεν ανιχνεύεται.81

2. Αριθμόσ μεταναςτών ςτην Ελλϊδα – ΢υγκριτικϊ ςτοιχεύα

O αριθμόσ των νόμιμων και παρϊνομων μεταναςτών ςτην Ελλϊδα, ωσ μη

όφειλε, δεν ϋχει προςδιοριςτεύ ςόμερα με ακρύβεια.82 Τπό το βϊροσ των λαθών
των ελληνικών Κυβερνόςεων των τελευταύων ετών, ςυμπεριλαμβανομϋνων και των
μαζικών νομιμοποιόςεων μεταναςτών από προηγούμενεσ Κυβερνόςεισ, ο αριθμόσ
τουσ μϋςα ςτην τελευταύα 20ετύα εκτιμϊται ότι υπερπενταπλαςιϊςτηκε.83
Ειδικϊ μϋςα ςτην πενταετύα 2000-2004 ο αριθμόσ των παιδιών των
μεταναςτών ςτα ςχολεύα τριπλαςιϊςτηκε.84

81Πρβλ. Κ. Κόλμερ: «Ελϊχιςτοσ μιςθόσ ελκύει λαθρομετανϊςτεσ», Σο Παρόν τησ Κυριακόσ, 08.04.2007,
http://www.paron.gr/v3/new.php?id=13526&colid=37&catid=27&dt=2007-04-
08%200:0:0&page=2&mode=3 , Γ. Κολοβόσ: « Σο κουτύ τησ Πανδώρασ: Παρϊνομη μετανϊςτευςη και
νομιμοπούηςη ςτην Ελλϊδα, Αθηνα, 2003, ς. 149 επ. Πρβλ. για τισ ςχετικϋσ αντιδρϊςεισ τησ Ε.Ε.,
«Εντυπωςιακό ανοχό ςτην παραοικονομύα παρουςιϊζει η Ελλϊδα», Καθημερινό, 12.12.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100005_12/12/2009_383210 , A. Blanpain: «Η
παρϊνομη εργαςύα μεταναςτών ςτο ςτόχαςτρο τησ Κομιςιόν», ΕURANET, 05.11.2008,
http://www.euranet.eu/gre/Phhakeloi/Parhanome-metanhasteyse-sten-Eyrhope/E-parhanome-
ergashia-metanasthon-sto-sthochastro-tes-Komisihon . H Eυρωπ. Επιτροπό προτεύνει ςτα κρϊτη: ϋνασ
εργοδότησ που ςυλλαμβϊνεται να απαςχολεύ εργϊτεσ χωρύσ ϊδεια να πληρώνει ϋνα πρόςτιμο, να
πληρώνει τουσ νόμιμουσ μιςθούσ ςτον εργαζόμενο, τισ δαπϊνεσ για την κοινωνικό αςφϊλιςη και όλεσ τισ
ϊλλεσ παροχϋσ που προβλϋπει ο νόμοσ, ακόμα και το αεροπορικό ειςιτόριο για την απϋλαςη του
λαθρομετανϊςτη.
82 Πρβλ. ενδεικτικϊ: Ε. Σριανταφύλλου: «Η ιθαγϋνια των μεταναςτών, Καθημερινό, 21.01.2010,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_13/01/2010_386517 , ΢. Παπαθεμελόσ: «
Πρώτα εξελληνύζουμε και μετϊ πολιτογρφούμε», Κόςμοσ του Επενδυτό, 10.01.2010.
83 Πρβλ. ΢. Λυγερόσ: «5.000.000 ςε μύα δεκαετύα», Καθημερινό, 10.05.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100085_10/05/2009_314188 , «Ψρολογιακό βόμβα οι
λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 10.05.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100062_10/05/2009_314189 , Α Παπαχελϊσ: «Σο
πρόβλημα αςφαλεύασ με λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 01.04.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_95_01/04/2009_309598 , Research Institute for
European and American Studies (RIEAS), «Destabilization through illegal immigration in Greece,
Strategic Analysis», Nov. 2008,
http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=812&catid=37&Itemid=64 , Γ.
Κολοβόσ: « Σο κουτύ τησ Πανδώρασ: Παρϊνομη μετανϊςτευςη και νομιμοπούηςη ςτην Ελλϊδα, Αθηνα,
2003, Κ. Ρωμανόσ: «Μετανϊςτευςη: Η Ελλϊδα ξϋγραγο αμπϋλι», Ρεςϊλτο 13.09.2006,
http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?t=3194 .
84 Πρβλ. Π. Γαλϊτη: «Σο προφύλ των μεταναςτών ςτην Ελλϊδα», Καθημερινό 21.11.2004,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100047_21/11/2004_124211 .

44
 ΢ύμφωνα με ςτοιχεύα του υπουργεύου Δημοςύασ Σϊξεωσ κατϊ το 2006, οι
εκδοθεύςεσ ϊδειεσ παραμονόσ για αλλοδαπούσ εκτόσ-ΕΕ ανϋρχονταν ςε 598.477.85
Μϊλιςτα ςτην απογραφό του 2001 καταγρϊφηκαν 797.093 αλλοδαπού,86 με 373.196
ϊτομα να ϋχουν αιτηθεύ την λευκό κϊρτα κατϊ την πρώτη διαδικαςύα νομιμοπούηςησ
του 1998.87 Ασ ςημειωθεύ ότι ϊλλεσ μελϋτεσ εκτιμούν τον ςυνολικό αριθμό των
μεταναςτών ςτην χώρα μασ ςε τουλϊχιςτον 1.300.000,88 ενώ ςύμφωνα με ςτοιχεύα
του ΤΠΕ΢, κατϊ τα μϋςα του 2007, ϊδεια παραμονόσ ςε ιςχύ εύχαν 413.447 μετανϊςτεσ
(240.483 ϊνδρεσ και 172.964 γυναύκεσ). 89 Κατϊ μύα ϊλλη ϊποψη, το Ινςτιτούτο
Μεταναςτευτικόσ Πολιτικόσ (ΙΜΕΠΟ) κϊνει λόγο για περύπου 500.000 με 600.000
νόμιμουσ μετανϊςτεσ ςτην χώρα,90 ενώ ανϊγει τον αριθμό των παρϊνομων
μεταναςτών ςε περύπου 275.000 με 350.000.91 Ακόμα, κατϊ μύα ϊλλη εκδοχό που
βαςύζεται ςε ςτοιχεύα τησ ΕΕ, οι νόμιμοι μετανϊςτεσ ςτη χώρα μασ υπολογύζονται ςε
περύπου 890.000.92 Με βϊςη πϊντωσ ϊλλο δημοςύευμα, όπου γύνεται επύκληςη
ςτοιχεύων τησ ΕΤΠ, υποςτηρύζεται ότι ο ςυνολικόσ αριθμόσ των νόμιμων και
παρϊνομων μεταναςτών ςτην Ελλϊδα ανϋρχεται ςε περύπου 2.500.000,
αντιπροςωπεύοντασ περύπου το 25% του εγχώριου πληθυςμού.93 ΢ύμφωνα μϊλιςτα

85 Π. Γαλϊτη: «Σο προφύλ των μεταναςτών ςτην Ελλϊδα», Καθημερινό 21.11.2004.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100047_21/11/2004_124211 . Ο τότε υπουργόσ Β.
Πολύδωρασ ϋκανε λόγο μόνο για περύπου 60.000 με 80.000 παρανόμουσ αλλοδαπούσ ςτην χώρα.
86 Πρβλ. Δ. Μϊρησ: «Ελλϊσ Ελλόνων...και μεταναςτών», Επενδυτόσ 18/19.05.2002.
87 Ι. ΢αμπεθϊι: «Η ελληνικό αγορϊ εργαςύασ: χαρακτηριςτικϊ, προβλόματα και πολιτικϋσ», Οικονομικό

Δελτύο, τεύχοσ 16, Δεκϋμβριοσ 2000, Σρϊπεζα τησ Ελλϊδοσ.

88 Σ. Κολλύντζασ/Ι. Χαρρόσ: «Η εικονικό πραγματικότητα του κατϊ κεφαλόν ειςοδόματοσ», Οικονομικόσ

Σαχυδρόμοσ 1 Ιανουαρύου 2004, ς. 29-31.

89 «413.000 οι νόμιμοι μετανϊςτεσ», Ελευθεροτυπύα 20.7.2007.
90 Πρβλ. Π. Γαλϊτη: «Σο προφύλ των μεταναςτών ςτην Ελλϊδα», Καθημερινό 21.11.2004, Πρβλ. επύςησ

ςυνϋντευξη του Α. Ζαβού (προϋδρου ΙΜΕΠΟ), 18.09.2008,

http://ec.europa.eu/ellada/news/interviews/20080918_zavos_el.htm .
91 Πρβλ. Β. ΢τοώλόπουλοσ: «Η μετανϊςτευςισ εύναι ευλογύα», περ. Ωρδην, Υύλλο 49
http://www.ardin.gr/node/163 , ΢υνϋντευξη του Α. Ζαβού ςτο περιοδικό ΕΠΙΛΟΓΗ, 12οσ/2008 -
1οσ/2009. Ωλλοτε πϊλι ο ο Α. Ζαβόσ ϋχει δηλώςει ότι ο αριθμόσ των παρϊνομων μεταναςτών κυμαύνεται
ανϊμεςα ςτουσ 200.000 με 250.000, Πρβλ. ΢υνϋντευξη του Α. Ζαβού την 18.09.2008,
http://ec.europa.eu/ellada/news/interviews/20080918_zavos_el.htm και ϊλλοτε από 172.250 ϋωσ
209.402, ςυνϋντευξη Σύπου ςτισ 12.11.2008. «Πόςοι εύναι οι παρϊνομοι μετανϊςτεσ ςτην Ελλϊδα;»,
Ϊθνοσ. 12.11.2008, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=1850992. Πρβλ.
ϊλλη ϊποψη: Γ. Κολοβόσ: «Πόςοι εύναι οι παρϊνομοι μετανϊςτεσ ςτην χώρα μασ;
Μύα ςύγχρονη εκδοχό τησ «κολοκυθιϊσ», περ. Patria τ. 15, Ιαν. 2009.
92 Πρβλ. Α. Γεωργιϊδησ: Περύ ψόφου ςτουσ μετανϊςτεσ, 26.12.2009, http://www.inews.gr/61/peri-

psifou-stous-metanastes.htm . ΢το ϊρθρο αυτό γύνεται επύκληςη ςτοιχεύων τησ ΕΕ.

93 Πρβλ. Γ. Μαρνϋλλοσ: « Ο ϊγνωςτοσ πόλεμοσ ςτο Αιγαύο», Κυριακϊτικη Ελευθεροτυπύα 21-10-2007.

Γύνεται επύκληςη ςτοιχεύων τησ ΕΤΠ.,

http://archive.enet.gr/online/online_text/c=112,dt=21.10.2007,id=2093536 . Ομούωσ: Research
Institute for European and American Studies (RIEAS), «Destabilization through illegal immigration in
Greece, Strategic Analysis», Nov. 2008,
http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=812&catid=37&Itemid=64 .

45
με αυτό την πηγό o αριθμόσ των παρϊνομων μεταναςτών ςτην Ελλϊδα ξεπερνϊ το
1.000.000.94
Πρϋπει πϊντωσ να λϊβει κανεύσ υπόψη του, ότι μόνο το ϋτοσ 2008
ςυνελόφθηςαν 146.336 παρϊνομοι μετανϊςτεσ και 2.211 δουλϋμποροι διακινητϋσ
λαθρομεταναςτών.95 Από το 2004 μϋχρι το 2008 υπολογύζεται ότι ϋχουν ςυλληφθεύ
480.000 περύπου παρϊνομοι μετανϊςτεσ, με βϊςη ςτοιχεύα του ΤΠΕ΢. Μόνο όμωσ ϋνα
μικρό ποςοςτό αυτών ϋχουν επαναπατριςτεύ.96 ΢ημειωτϋον, ότι ο ανϊ ϋτοσ αριθμόσ
των ςυλληφθϋντων για παρϊνομη εύςοδο ςτην Ιταλύα εύναι περύπου 30.000 ϊτομα ςε
ςυνολικό εγχώριο πληθυςμό που υπερβαύνει τα 60 εκατομμύρια.97 Με αυτϊ τα
δεδομϋνα, επειδό εκ των πραγμϊτων μόνο ϋνα μικρό ποςοςτό παρϊνομων μεταναςτών
επαναπροωθεύται ςτισ χώρεσ προϋλευςόσ του, εύναι προφανϋσ ότι ο αριθμόσ των
παρϊνομων μεταναςτών ςτην Ελλϊδα εύναι μϊλλον πολύ μεγαλύτεροσ από τουσ
275.000 και 350.000 παρϊνομουσ μετανϊςτεσ, που ϋχει καταγρϊψει το ΙΜΕΠΟ.98
Ανεξϊρτητα όμωσ από τον ακριβό αριθμό των μεταναςτών ςτην Ελλϊδα δεν
μπορεύ να παραβλεφθεύ το γεγονόσ ότι ςόμερα ςε πολλϋσ περιπτώςεισ οι μετανϊςτεσ
τεύνουν να ανατρϋψουν τη ςύνθεςη των τοπικών κοινωνιών, αφού ςε οριςμϋνεσ

Ομούωσ και Πρβλ. ςυνϋντευξη του προϋδρου τησ Ϊνωςησ Μεταναςτών Ελλϊδοσ Ζ. Ν. Κολομπανύ, την
7/5/2009 ςτην πρωινό εκπομπό του ΑLPHA 9,89, ςτον Νύκο Καμακϊρη,
http://www.migrationpolicy.gr/deltia%20typou/interview%20alpha%207-05-09.pdf .Πρβλ. επύςησ Ν.
Μιχαλοπούλου: «Λαθρομετανϊςτευςη: Σο ςύγχρονο κουτύ τησ Πανδώρασ για τουσ Ευρωπαύουσ λαούσ»,
Εuronem, 16.07.2009, http://www.euronem.org/?q=node/392 . ΢ύμφωνα με αυτό την πηγό οι
παρϊνομοι μετανϊςτεσ ςτην Ελλϊδα υπολογύζονται ςε περύπου 2 εκατομμύρια
94Πρβλ. Research Institute for European and American Studies (RIEAS),Destabilization through illegal

immigration in Greece, Strategic Analysis, Nov. 2008,

http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=812&catid=37&Itemid=64 .
95 Πρβλ. πύνακα ςε: P. Kostakos: «Illegal Immigration from the East – Lifting the Burden from the Greek

State?», Research Institute for European and American Studies (RIEAS), Nov. 2008, ς. 3,
http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=830&catid=37&Itemid=64 ,
΢. Λυγερόσ: «5.000.000 ςε μύα δεκαετύα», Καθημερινό, 10.05.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100085_10/05/2009_314188 , Πρβλ. επύςησ:
«Ψρολογιακό βόμβα οι λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 10.05.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100062_10/05/2009_314189 , Α. Φεκύμογλου:
«΢ταυροδρόμι ευρωπαώκού εγκλόματοσ η Ελλϊδα», Σο Βόμα, 28.10.2009
,http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=32&artId=278084&dt=28/10/2009 .

96 Πρβλ. πύνακα με ςτοιχεύα ςε: ΢. Λυγερόσ: «5.000.000 ςε μύα δεκαετύα», Καθημερινό, 10.05.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100085_10/05/2009_314188 , P. Kostakos: “Illegal
Immigration from the East – Lifting the Burden from the Greek State?”, Research Institute for European
and American Studies (RIEAS), Nov. 2008, ς. 3,
http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=830&catid=37&Itemid=64 , Α
Παπαχελϊσ: «Σο πρόβλημα αςφαλεύασ με λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 01.04.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_95_01/04/2009_309598.
97 Πρβλ. ΢. Λυγερόσ: «5.000.000 ςε μύα δεκαετύα», Καθημερινό, 10.05.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100085_10/05/2009_314188 .
98 Πρβλ. πύνακα ςε: ΢. Λυγερόσ: «5.000.000 ςε μύα δεκαετύα», Καθημερινό, 10.05.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100085_10/05/2009_314188

46
περιοχϋσ τεύνουν να γύνουν πλειοψηφύα. Ακόμα όμωσ και την πιο ςυντηρητικό
εκδοχό να λϊβει κανεύσ, ο αριθμόσ των μεταναςτών αναλογικϊ με τον
πληθυςμό τησ Ελλϊδασ εύναι κατϊ μύα εκτύμηςη ο μεγαλύτεροσ ςτην Ευρώπη.99
Ϊτςι ςταθερϊ ςυντηρούνται ςτη χώρα μασ ευνοώκϋσ ςυνθόκεσ, ώςτε μεςοπρόθεςμα «η
επόμενη “βόμβα” που θα ςκϊςει ςτη χώρα μασ θα ςχετύζεται πιθανότατα με την
ανεξϋλεγκτη λαθρομετανϊςτευςη και τισ ςυμμορύεσ μεταναςτών...».100
Αν ρύξουμε μια ματιϊ ςτουσ αριθμούσ μεταναςτών που κατοικούν ςε ϊλλεσ
χώρεσ που ϋχουν ςχετικό παρϊδοςη, μπορούμε να αντιληφθούμε ςαφϋςτερα το
μϋγεθοσ του μεταναςτευτικού προβλόματοσ που αντιμετωπύζει η Ελλϊδα και το οπούο
με βϊςη το παρόν νομοςχϋδιο επιχειρεύται να μπεύ για ςκοπιμότητεσ «κϊτω από το
χαλύ». Σα ςτοιχεύα μιλούν από μόνα τουσ. Αρκεύ να λϊβει κανεύσ υπόψη του ότι ςτη
Γερμανύα με πληθυςμό περύπου 83.000.000 κατούκων υπολογύζεται ότι διαβιώνουν
περύπου 500.000 εώσ το πολύ 1.000.000 παρϊνομοι μετανϊςτεσ.101 Η Ιταλύα, με
πληθυςμό περύπου 60.000.000, ϋχει λιγότερο από 1 εκατομμύριο παρϊνομουσ
μετανϊςτεσ. Από τότε δε που η Ιταλύα εφϊρμοςε αυςτηρϊ και ςυνεπό μϋτρα κατϊ τησ
ειςροόσ παρϊνομων μεταναςτών, η ειςροό τουσ μειώθηκε τα τελευταύα χρόνια περύπου
κατϊ 60%.102 Η Γαλλύα πϊλι με πληθυςμό 61.000.0000 κατούκων ϋχει ςόμερα περύπου
400.000 παρϊνομουσ μετανϊςτεσ, οι οπούοι ϋχουν προκαλϋςει πολυεπύπεδα
προβλόματα ςτη χώρα.103

3. Ενδεχόμενεσ παρϊπλευρεσ επιπτώςεισ

Ειδικϊ ςτην Ελλϊδα, μετϊ το μεγϊλο κύμα ειςροόσ μεταναςτών ςτη δεκαετύα
του 1990 από τισ χώρεσ του πρώην ανατολικού μπλοκ, τα τελευταύα ϋτη

99 «Η Ελλϊδα των μεταναςτών πρώτη ςε ποςοςτό ςτην Ευρώπη», Καθημερινό, 21.11.2004,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_21/11/2004_124255 .
100 Πρβλ. Α Παπαχελϊσ: «Σο πρόβλημα αςφαλεύασ με λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 01.04.2009,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_95_01/04/2009_309598 .
101Πρβλ. ςχετικό μελϋτη του ΤΠΕ΢ τησ.ΟΔΓ, 02.2007 (η οπούα περιε΄χει και ενδιαφϋροντα ςτοιχεύα για τη

μεταναςτευτικό πολιτικό τησ Γερμανύασ) http://www.emhosting.de/kunden/fluechtlingsrat-

nrw.de/system/upload/download_1232.pdf .
102 Πρβλ. ΢. Λυγερόσ: «5.000.000 ςε μύα δεκαετύα», Καθημερινό, 10.05.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100085_10/05/2009_314188 , P. Γρυπϊρη: «Πϋραςαν
τα μϋτρα κατϊ τησ λαθρομετανϊςτευςησ ςτην Ιταλύα», 23.07.2008,
http://www.cosmo.gr/Sports/206446.html , Μπερλουςκόνι: «Όχι ςε μύα Ιταλύα πολυεθνικό», Μακεδονύα
11.05.2009, http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=38332 .
103 Πρβλ. EΛΙΑΜΕΠ: «Undocumetned Migration in France, Counting the Uncountable: Data and Trends

across Europe» http://www.eliamep.gr/en/wp-content/uploads/2009/06/research_brief_france.pdf .

47
αντιμετωπύζεται η μαζικό εύςοδοσ εκατοντϊδων χιλιϊδων, ςτην πλειοψηφύα τουσ
μουςουλμϊνων, παρϊνομων μεταναςτών από την Αςύα και την Αφρικό · με τη
ςυνδρομό μϊλιςτα και του επύςημου τουρκικού κρϊτουσ, που ςε οριςμϋνεσ
περιπτώςεισ τουσ μεταφϋρει ακόμη και με κρατικϊ πλοιϊρια του λιμενικού ςώματοσ.104
Ειδικϊ τα τελευταύα τρύα χρόνια ειςϋρχονται με αυξανόμενο ρυθμό από τα
παρϊλια και τα ςύνορα τησ Ελλϊδασ με την Σουρκύα περύπου 350.000 κατϊ
κύριο λόγο μουςουλμϊνοι παρϊνομοι μετανϊςτεσ το χρόνο, προερχόμενοι από τισ
προαναφερόμενεσ ηπεύρουσ.105 Τπολογύζεται μϊλιςτα ότι μόνο ςτην Αττικό
εγκαταβιώνουν ωσ επύ το πλεύςτον ςε ςυνθόκεσ ανϋχειασ γύρω ςτισ 650.000
μουςουλμϊνοι μετανϊςτεσ από την Αςύα και την Αφρικό. 106 Εφόςον ςυνεχιςτεύ η
ςημερινό μαζικό ειςροό τουσ, μϋςα ςε τουλϊχιςτον 10 χρόνια, ςυνυπολογύζοντασ και
τον αυξημϋνο ρυθμό γεννητικότητϊσ τουσ, αλλϊ και το δημογραφικό πρόβλημα τησ
Ελλϊδασ,107 οι αλλοδαπού μετανϊςτεσ ςτη χώρα θα υπερβούν τα 4.000.000.108
΢ύμφωνα με ϊλλα ςτοιχεύα που προκύπτουν από ϋκθεςη των Ην. Εθνών, ο
πληθυςμόσ τουσ ςτην Ελλϊδα προβλϋπεται ότι θα φθϊςει τα 4.200.000 εντόσ
τησ προςεχούσ εξαετύασ, εϊν ςυνεχιςτεύ ο ςημερινόσ ρυθμόσ αφύξεων και η
ςοβούςα παγκόςμια οικονομικό και περιβαλλοντικό κρύςη. Ενώ ςε 20 χρόνια ο
αριθμόσ τουσ θα ανϋλθει ςε 7.000.000 ϋωσ 9.000.000 ϊτομα.109 Δηλαδό θα ϋχουν
ςχεδόν υπερβεύ αριθμητικϊ τον γεραςμϋνο και ςυνεχώσ ςυρρικνούμενο ελληνογενό
πληθυςμό. Αν αυτό ςυμβεύ, τότε αναπόφευκτα θα ςυνεπϊγεται ανυπολόγιςτεσ

104 Πρβλ. «Οι ςχϋςεισ των δουλεμπόρων με το τουρκικό παρακρϊτοσ», Καθημερινό, 10.05.2010,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100065_10/05/2009_314186 , Θ. Κατςανϋβασ: «Η
μαζικό ειςβολό εκατομμυρύων λαθρομεταναςτών και η Βοςνιοπούηςη τησ χώρασ», 29.5.2009,
http://www.neasmyrni.net.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=583&Itemid=152.
105 Πρβλ. P. Kostakos: «Illegal Immigration from the East – Lifting the Burden from the Greek State?»,

Research Institute for European and American Studies (RIEAS), Nov. 2008,
http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=830&catid=37&Itemid=64 Θ.
Κατςανϋβασ: «Σουρκικό ςχϋδιο ϊλωςησ τησ Ελλαδασ», Σο Παρόν, 08.03.2009,
http://www.paron.gr/v3/new.php?id=38837&page=2&mode=1&page=1&mode=1&page=2&mode=1 .
106 Πρβλ. ΢. Παπαθεμελόσ: « Πρώτα εξελληνύζουμε και μετϊ πολιτογρφούμε», Κόςμοσ του Επενδυτό,

10.01.2010.
107 Πρβλ. ενδειικτικϊ: Κ. Κουτςόπουλοσ: «Ωρχιςε η ςταδιακό μεύωςη του πληθυςμού», Ελευθεροτυπύα,

17.02.2007, http://archive.enet.gr/online/online_obj?pid=129&tp=T&id=70635548 .
108 Πρβλ. ΢. Λυγερόσ: «5.000.000 ςε μύα δεκαετύα», Καθημερινό, 10.05.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100085_10/05/2009_314188 . Θ. Κατςανϋβασ:
«Σουρκικό ςχϋδιο ϊλωςησ τησ Ελλαδασ», Σο Παρόν, 08.03.2009,
http://www.paron.gr/v3/new.php?id=38837&page=2&mode=1&page=1&mode=1&page=2&mode=1 .
109 Πρβλ. Θ. Κατςανϋβασ: «Η μαζικό ειςβολό εκατομμυρύων λαθρομεταναςτών και η Βοςνιοπούηςη τησ

χώρασ»,29.5.2009,http://www.neasmyrni.net.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=
583&Itemid=152

48
πολιτικϋσ, οικονομικϋσ και πολιτιςτικϋσ ςυνϋπειεσ για την Ελλϊδα και τον Ελληνιςμό 110
και πιθανόν να οδηγόςει ςε εδαφικϋσ ανακατϊξεισ ςε βϊροσ τησ Ελλϊδασ, όπωσ ο
αεύμνηςτοσ Π. Κονδύλησ ϋχει επιςημϊνει ςτο ϋργο του.111
Κατϊ μύα ϊποψη, πρόκειται για την εφαρμογό ςτην πρϊξη του δόγματοσ Οζϊλ,
ςύμφωνα με το οπούο η δημογραφικό εξϋλιξη των πληθυςμών θα καθορύςει το
μϋλλον των ελληνοτουρκικών ςχϋςεων («Δεν χρειϊζεται να κϊνουμε πόλεμο με τουσ
Έλληνεσ, αφού αρκεύ να τουσ ςτεύλουμε μερικϊ εκατομμύρια πληθυςμού από την Αςύα και να
τελειώνουμε μ' αυτούσ»).112 Δεν εύναι εξϊλλου τυχαύο ότι οι δουλϋμποροι διακινητϋσ
μεταναςτών ϋχουν ϋδρα τουσ την Κωνςταντινούπολη και τη ΢μύρνη και δρουν με
ςχετικό ελευθερύα υπό την αιγύδα του επύςημου ό του βαθϋοσ τουρκικού κρϊτουσ. 113 Η
προκλητικό αδρϊνεια του ελληνικού κρϊτουσ ωσ προσ την αποτελεςματικό πρόληψη
και αντιμετώπςη του μεταναςτευτικού φαινομϋνου που μαςτύζει τη χώρα, ςυνηγορεύ
ςτον ευτελιςμό του εγχώριου κρϊτουσ δικαύου και εν γϋνει τησ ελληνικόσ κρατικόσ
υπόςταςησ. Προ πϊντων όμωσ η εν λόγω αδρϊνεια αποτελεύ το χρόνιο ςύμμαχο των

110 Πρβλ. Η. ΢ταμπολιϊδησ: «Κύνδυνοι για τον υπαρκτό Ελληνιςμό», Σο Βόμα, 25.06.2009,
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=275178&ct=6&dt=25/06/2009 .
111111 Πρβλ. Π. Κονδύλησ: «Θεωρύα του Πολϋμου», εκδ. Θεμϋλιο, 1997.
http://library.antibaro.gr/text/Kondylhs/_Kondylhs_.pdf , ΢ύντακτικό ομϊδα του περ. «Ρεςϊλτο»:
«Παγκοςμιοπούηςη-ανοικτϊ ςύνορα-αλλοδαπού», Ρεςϊλτο, http://www.resaltomag.gr/154.mag .
112 Θ. Κατςανϋβασ: «Σουρκικό ςχϋδιο ϊλωςησ τησ Ελλαδασ», Σο Παρόν, 08.03.2009,
http://www.paron.gr/v3/new.php?id=38837&page=2&mode=1&page=1&mode=1&page=2&mode=1 .
Βλ. και ςχετικϋσ δηλώςεισ του Ι. Σζεμ ςε Απογευματινό, 06.11.1999. Σον ρόλο τησ δημογραφικόσ
εξϋλιξησ Ελλϊδασ και Σουρκύασ ςτη διαμόρφωςη των ελληνοτουρκικών ςχϋςεων επιςημαύνει και ο Π.
Κονδύλησ: «Θεωρύα του Πολϋμου», εκδ. Θεμϋλιο, 1997.
http://library.antibaro.gr/text/Kondylhs/_Kondylhs_.pdf . ΢το ύδιο μόκοσ κύματοσ ο πρώην
πρωθυπουργόσ τησ Αλβανύασ Υ. Νϊνο, ανεπύςημα εύχε δηλώςει : «΢ε δϋκα χρόνια με τουσ 750.000
Αλβανούσ που θα αποκτόςουν την ελληνικό ιθαγϋνεια θα κυβερνούμε την Ελλϊδα», Κ. Παπαγιώργησ
http://www.lifo.gr/mag/columns/2597 .
113 Πρβλ. Α Παπαχελϊσ: «Σο πρόβλημα αςφαλεύασ με λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 01.04.2009,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_95_01/04/2009_309598, Μ. Ζαχαρϊκη:
«Παρϊγει λαθρομετανϊςτεσ η Σουρκύα», ΢ημερινό, 08.11.2009,
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/209217 , Θ. Κατςανϋβασ: «Σουρκικό ςχϋδιο ϊλωςησ τησ
Ελλαδασ», Σο Παρόν, 08.03.2009,
http://www.paron.gr/v3/new.php?id=38837&page=2&mode=1&page=1&mode=1&page=2&mode=1
«Με τουσ ςυνεργϊτεσ τουσ ςτην Ελλϊδα οι δουλϋμποροι μεταφϋρουν το «εμπόρευμα» μϋςα από τα
θαλϊςςια και εδαφικϊ μασ ςύνορα, χρηςιμοποιώντασ ακόμα και κρατικϊ πλοιϊρια. Τουσ προωθούν επύςησ
με ταχύπλοα, ιςτιοπλοώκϊ ό φορτηγύδεσ, αποβιβϊζοντϊσ τουσ ςτη μητροπολιτικό χώρα, ςε νηςιϊ του
Αιγαύου, ςτην Εύβοια, ςτο Λαύριο, ςτον Πόρο, μϋχρι και ςτα λιμανϊκια τησ Βϊρκιζασ! Επύςησ τουσ
μεταφϋρουν και αεροπορικώσ από χώρεσ τησ Αςύασ και τησ Αφρικόσ, με πλαςτϊ ϋγγραφα., Πρβλ. επύςησ:
«Οι ςχϋςεισ των δουλεμπόρων με το τουρκικό παρακρϊτοσ», Καθημερινό, 10.05.2010,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100065_10/05/2009_314186. .

49
παραπολιτικών και παραοικονομικών κϋντρων που προωθούν ανεξϋλεγκτα το
μεταναςτευτικό δουλεμπόριο.114
Εύναι επύςησ γνωςτό ότι η Σουρκύα δεν δϋχεται να ςυνεργαςτεύ με την Ευρώπη
ςτο θϋμα τησ μετανϊςτευςησ και ςυνεπώσ δεν αναλαμβϊνει την επαναπροώθηςη των
παρϊνομων μεταναςτών που ειςϋρχονται ςτην Ελλϊδα ό ςε ϊλλεσ χώρεσ από το
ϋδαφόσ τησ.115 Αφόνει ϋτςι ςτην πρϊξη τα δουλεμπορικϊ κυκλώματα να κϊνουν τη
δουλειϊ τουσ, αποςταθεροποιώντασ παρϊλληλα την Ελλϊδα. Αυτό βϋβαια ϋχει
ςημαντικότατεσ ςυνϋπειεσ για το ελληνικό μεταναςτευτικό ζότημα που μεταξύ ϊλλων
και λόγω τησ τουρκικόσ ςτϊςησ εντϋχνωσ οξύνεται.116 Σϋτοιεσ πρακτικϋσ ενϋχουν
αναμφιςβότητα τον κύνδυνο να οδηγόςουν ακόμα και ςε εξαφϊνιςη εθνών-κρατών,
όπωσ ϋχει ςυμβεύ ςε πολλϊ ιςτορικϊ προηγούμενα.117
Αν τα παραπϊνω δεν γύνουν ϋγκαιρα αντιληπτϊ, τότε με το παρόν νομοςχϋδιο,
εφόςον ψηφιςτεύ ωσ ϋχει, οικοδομεύται τρόπον τινϊ ϋνα νομοθετικό εργαλεύο
μετϊλλαξησ τησ εθνολογικόσ ςύςταςησ του ελλαδικού πληθυςμού. Θεςπύζεται
από τη νομενκλατούρα ϋνα θεςμικό καθεςτώσ που ευνοεύ την αλλούωςη τησ
κοινωνικόσ και πολιτιςτικόσ ςυνοχόσ του τόπου. Παραδοςιακϊ ςτοιχεύα που διϋπουν
το ελληνικό Πολύτευμα διεμβολύζονται.118 Εύναι εξϊλλου δεδομϋνο από όςα

114 Πρβλ. P. Kostakos: «Illegal Immigration from the East – Lifting the Burden from the Greek State?»,
Research Institute for European and American Studies (RIEAS), Nov. 2008,
http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=830&catid=37&Itemid=64 .
115Πρβλ. ΢ΚΑΪ Νϋα: «Δε ςυνεργϊζεται η Σουρκύα για τη λαθρομετανϊςτευςη», 06.08.2009,

http://www.inews.gr/24/den-sinergazetai-i-tourkia-gia-ti-lathrometanastefsi.htm .
116 Πρβλ. Α Παπαχελϊσ: «Σο πρόβλημα αςφαλεύασ με λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 01.04.2009,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_95_01/04/2009_309598, Μ. Ζαχαρϊκη:
«Παρϊγει λαθρομετανϊςτεσ η Σουρκύα», ΢ημερινό, 08.11.2009,
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/209217 , «Οι ςχϋςεισ των δουλεμπόρων με το τουρκικό
παρακρϊτοσ», Καθημερινό, 10.05.2010,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100065_10/05/2009_314186 , Research Institute for
European and American Studies (RIEAS): «Destabilization through illegal immigration in Greece,
Strategic Analysis», Nov. 2008,
http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=812&catid=37&Itemid=64 .
117 Πρβλ. Η. Ηλιόπουλοσ: «Κουλτούρα θαναςύμων ψευδών.. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών

πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», 26.11.2009, http://politikes-

paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-post_13.html , αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ.
26), Θ. Κατςανϋβασ: «Η μαζικό ειςβολό εκατομμυρύων λαθρομεταναςτών και η Βοςνιοπούηςη τησ
χώρασ»,29.5.2009,
http://www.neasmyrni.net.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=583&Itemid=152 ,
ο ύδιοσ: Θ. Κατςανϋβασ: «Σουρκικό ςχϋδιο ϊλωςησ τησ Ελλαδασ», Σο Παρόν, 08.03.2009,
http://www.paron.gr/v3/new.php?id=38837&page=2&mode=1&page=1&mode=1&page=2&mode=1 .
118 Πρβλ. J. Phinney/G. Horencyk/K. Liebkind/P. Vedder: «Εthnic Identity, Immigration, and Well-Being:

An Interactional Perspective» Journal of Social Issues, Vol. 57 , No3, 2001, ς. 493 επ. με περαιτϋρω
παραπομπϋσ.
Πρβλ. επύςησ: Η. ΢ταμπολιϊδησ: «Κύνδυνοι για τον υπαρκτό Ελληνιςμό», Σο Βόμα, 25.06.2009,
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=275178&ct=6&dt=25/06/2009 , Α Παπαχελϊσ: «Σο

50
προεκτϋθηκαν, ότι η μαζικό και εκτεταμϋνη μετανϊςτευςη ςτη χώρα δύχωσ
πολιτικό ςχεδιαςμό και χϊραξη εθνικόσ ςτρατηγικόσ ενςωμϊτωςησ, εφόςον
υπερβαύνει τα εύλογα όρια των εγχώριων αντοχών, πρϊγμα που όδη ςυμβαύνει
ςτην Ελλαδα, οδηγεύ ςε ςταδιακό μεταβολό τησ ςύνθεςησ και κατ’ επϋκταςη
τησ ιδιαύτερησ ταυτότητασ του εθνικού πληθυςμού.119
Εύναι επιβεβαιωμϋνο ιςτορικα ότι μύα τϋτοια πρακτικό οδηγεύ ςταδιακϊ ςε
αποδυνϊμωςη των βαςικών ςτοιχεύων τησ εθνικόσ ςυνεύδηςησ και ταυτότητασ, δηλ.
των ςτοιχεύων τησ ςυλλογικόσ ιςτορικόσ μνόμησ και εμπειρύασ, τησ κοινόσ γλωςςικόσ
και εν γϋνει πολιτιςτικόσ παρϊδοςησ (τησ κοινόσ αντύληψησ και δημιουργικόσ
πρόςληψησ, τησ κοινόσ πολιτιςτικόσ παρϊδοςησ), που το ελληνικό ϋθνοσ οικοδόμηςε
και υπεραςπύςτηκε ςτο πϋραςμϊ του ανϊ τουσ αιώνεσ.120
Για τη διατόρηςη των παραπϊνω ςτοιχεύων, που ςυνιςτούν την εθνικό
ταυτότητα και ιδιοπροςωπύα του ελληνικού ϋθνουσ, την ψυχό του Ελληνιςμού, εύναι
ιςτορικϊ γνωςτού και οι αιματηρού αγώνεσ, που ο ελληνικόσ λαόσ με απαρϊμιλλη
αξιοπρϋπεια ϋδωςε διαχρονικϊ απϋναντι ςε πανύςχυρεσ απολυταρχικϋσ εξουςύεσ και
ςκοταδιςτικϋσ ιδεολογύεσ. Σουσ αγώνεσ αυτούσ φαύνεται ότι οι εμπνευςτϋσ και
υποςτηρικτϋσ του εν λόγω «δούρειου» νομοςχεδύου υποτιμούν. Με πρόςχημα τα
προςφιλό ςε όλουσ «ανθρώπινα δικαιώματα» επιχειρεύται να εδραιωθεύ εκ πλαγύων
ϋνα διϊτρητο νομοθετικό πλαύςιο απόδοςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ, που ςτην πρϊξη
εξυπηρετεύ μεςοπρόθεςμα μια οιονεύ εθνοαποδομητικό ςτρατηγικό,121 ωςτόςο κϊθε

πρόβλημα αςφαλεύασ με λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 01.04.2009,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_95_01/04/2009_309598 . Πρβλ. και : D. Conway:
«In Defence of the Realm: The Place of Nations in Classical Liberalism», Ashgate , 2004., J. Habermas:
«Mεταεθνικόσ Aςτεριςμόσ», Πόλισ, 2003.
119Πρβλ. D. Conway: «In Defence of the Realm: The Place of Nations in Classical Liberalism», Ashgate ,

2004. Σην πύςτη αυτό εκφρϊζουν, μεταξύ ϊλλων, ςτα γραπτϊ τουσ ο August Friedrich von Hayek και ο
Μurray Rothbard, Η. Ηλιόπουλοσ: «Κουλτούρα θαναςύμων ψευδών. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών
πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», 26.11.2009, http://politikes-
paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-post_13.html , αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ.
26).
120 Πρβλ. για τον οριςμό του ϋθνουσ και τησ εθνικόσ ςυνεύδηςησ : E. McKean (Ed.) «Σhe New Oxford

American Dictionary, 2.. Ed , Οxford, 2005.

121 Πρβλ. Η. ΢ταμπολιϊδησ: «Κύνδυνοι για τον υπαρκτό Ελληνιςμό», Σο Βόμα, 25.06.2009,
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=275178&ct=6&dt=25/06/2009 , Μ. Θεοδωρϊκησ: «Για
την υπερϊςπιςη τησ εθνικόσ μασ ςυνεύδηςησ», Ρεςϊλτο, 23.12.2009,
http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?p=22683 , Απϊντηςη του ιδύου ςε επιςτολό τησ Θ.
Δραγώνα, 10.01.2010, http://www.anixneuseis.gr/?p=5165 , Θ. Κατςανϋβασ: «Η μαζικό ειςβολό
εκατομμυρύων λαθρομεταναςτών και η Βοςνιοπούηςη τησ χώρασ»,
29.5.2009,http://www.neasmyrni.net.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=583&Ite
mid=152 . Πρβλ. ενδεικτικϊ ςχετικϊ με το ρεύμα του εθνομηδενιςμού ςυναφη δοκύμια του Π. Ϋφαιςτου
με γενικό τύτλο «Μεταμοντερνιςμόσ, Εθνομηδενιςμόσ, Αποδομηςμόσ» http://www.ifestos.edu.gr/ , με
περαιτϋρω παραπομπϋσ. Ο ύδιοσ: «Κοςμοθεωρύα των Εθνών», 2009, Αθόνα, ς. 22 επ , Φ. Γιανναρϊσ:

51
ϊλλο παρϊ ςυμβϊλλει ςτην επύλυςη του κρύςιμου μεταναςτευτικού ζητόματοσ που
λόγω πολιτικόσ ανευθυνότητασ προϋκυψε. Ειδικϊ για την Ελλϊδα φαύνεται όμωσ ότι το
εν λόγω διακύβευμα ϋχει ιδιαύτερη ςημαςύα. Και τούτο, διότι ςτην περύπτωςη τησ
Ελλϊδασ απειλεύται με εθνικό μετϊλλαξη ϋνα κρϊτοσ-ϋθνοσ, το οπούο διαδραμϊτιςε -
αλλϊ ακόμα και ςόμερα ϋςτω και περιοριςμϋνα ςυγκριτικϊ με το παρελθόν
διαδραματύζει - ιςτορικϊ ςπουδαύο ρόλο ςτη δημιουργύα, την ανοικοδόμηςη και
περαιτϋρω διϊδοςη του πανανθρώπινου αξιακού πολιτιςμού, που αποτϋλεςε και
αποτελεύ ακόμα και ςόμερα βαςικό πυλώνα τησ παγκόςμιασ πνευματικόσ κληρονομιϊσ.
Όπωσ καταδεικνύουν ϋγκυρα δημοςιεύματα, εύναι δεδομϋνο ότι ιδύωσ
μουςουλμϊνοι μετανϊςτεσ, μεταξύ ϊλλων και λόγω τησ ιςχυρόσ πολιτιςμικόσ τουσ
ιδιαιτερότητασ, που διαφοροποιεύται ςε ςημαντικό βαθμό από τισ αξιολογικϋσ αρχϋσ
που επικρατούν ςτισ ςύγχρονεσ δυτικϋσ κοινωνύεσ που τουσ φιλοξενούν, εύναι
ιδιαύτερα δύςκολο να ενςωματωθούν ςε αυτϋσ.122 Αυτό εύναι γνωςτό όχι μόνο από την
εμπειρύα των Βαλκανύων, αν κρύνει κανεύσ από την ύπαρξη και ενύςχυςη του λεγόμενου
ιςλαμικού τόξου ςτα Βαλκϊνια (π.χ. Βοςνύα-Ερζεγοβύνη, Κόςοβο, Μαυροβούνιο
κλπ.)123, αλλϊ ιδύωσ από πολλϊ παραδεύγματα ςε αναπτυγμϋνεσ χώρεσ τησ ΕΕ, όπωσ το
Ηνωμϋνο Βαςύλειο,124 η Γερμανύα,125 η Γαλλύα,126 η Ολλανδύα127, η Ελβετύα128, η Δανύα129

«Προοδευτικόσ ςκοταδιςμόσ», Καθημερινό, 04.05.1997, αναδημοςύευςη ςε: http://akritas-history-of-

makedonia.blogspot.com/2007/12/blog-post_1379.html , Η. Ηλιόπουλοσ: «Η ςτρατηγικό του ιςτορικού
και πολιτικού αναθεωρητιςμού», Αντύβαρο, Απρύλιοσ 2007,
http://palio.antibaro.gr/society/hliopoulos_istoria.php , Μ. Θεοδωρϊκησ: «Ο Χεύτικοσ Μανδύασ τησ
Δόθεν Προοδευτικότητασ», Καθημερινό, 18.03.2007,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_100073_18/03/2007_219766 , Γ. Καραμπελιϊσ:
«Εθνομηδενιςμόσ και υποκριςύα», Ωρδην τ.67, 2007, http://www.ardin.gr/node/294. Πρβλ. επύςησ: Ε.
Rose: «Nihillism .Σhe Root of the Revolution of the Modern Age», Νew York, 1994,
http://www.columbia.edu/cu/augustine/arch/nihilism.html .
122Πρβλ. Ν. Ferguson :«The way we live now. Εurabia?», New York Times, 04.04.2004,

http://www.nytimes.com/2004/04/04/magazine/04WWLN.html?pagewanted=all , D. Greenway:
«Europe’s Intergration Problems», New York Times, 03.05.2007,
http://www.nytimes.com/2007/05/03/opinion/03iht-edgreen.1.5548944.html . Η. Ηλιόπουλοσ:
«Κουλτούρα θαναςύμων ψευδων.. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ
μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», 26.11.2009, http://politikes-paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-
post_13.html , αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ. 26).
123 Πρβλ. Ι. Μichaletos: «The Balkan Muslim presence», Research institute for European and American

Studies, Sept. 2007, με περαιτϋρω παραπομπϋσ

http://www.rieas.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=412&catid=22&Itemid=69 ,C.
Deliso: «Complexities of Islamic Extremism in the Balkans», Balkanalysis, issue 6/2006, αναδημοςύευςη
ςε: Αntiwar, 21.06.2006, http://www.antiwar.com/deliso/?articleid=9182 . Ειδικϊ για τη Βοςνύα Πρβλ.:
B. Tibi: „Der bosniche Islam: Vom sakulärer Religion zum Fundamentalismus?“, Internationale Politik,
7/1997, p. 21 ff., http://www.internationalepolitik.de/ip/archiv/jahrgang1997/juli1997/der-bosnische-
islam--von-sakularer-religion-zum-fundamentalismus-.html. Πρβλ. περαιτϋρω παραπομπϋσ::
http://www.srpska-mreza.com/Bosnia/cut-Iran.html
124Πρβλ. T. Fleming: «Multiculturalism and England’s Muslim Minority: Solution or Problem?», 2007, ς.

21 επ..,

52
κλπ., όπου ϋχουν δημιουργηθεύ αςτικϊ γκϋτο, περιθωριακού θύλακεσ, που δημιουργούν
ςοβαρότατα προβλόματα ςτην πολιτικοοικονομικό, κοινωνικό δομό και ςυνοχό αυτών
των χωρών.130

http://www.nps.edu/Academics/SIGS/NSA/publicationsandresearch/studenttheses/theses/fleming07.
pdf , S. Katwala: «The truth of multicultural Britain», Guardian, 25.11.2001,
http://www.guardian.co.uk/uk/2001/nov/25/race.world4 .
125 Πρβλ. L. Jäger «Multikulturalismus. Es lebe die Freiheit», Frankfurter Allgemeine Zeitschrift,

23.11.2004,
http://www.faz.net/s/Rub117C535CDF414415BB243B181B8B60AE/Doc~E0289F6E1F47D489C997C1
EB128435BED~ATpl~Ecommon~Sspezial.html , K. Elger/A. Kneip/Merlind Theile: «Survey show
alarming lack of integration in Germany», Der Spiegel, 26.01.2009,
http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,603588,00.html , T. Waleczek/F. Gerhardt «Αrm,
arbeitslos und ohne Bildung», Der Spiegel, 10.06.2009,
http://www.spiegel.de/politik/deutschland/0,1518,629715,00.html .
126 Πρβλ. S. Trifkovic: «Intifada in France», Chronicles Magazine, 04.11.2005, αναδημοςύευςη ςε:

http://www.freerepublic.com/focus/news/1516006/posts , J. Simpson: Violence exposes France’s

weaknesses”, BBC News, 07.11.2005, http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4414442.stm , «Ghettos
shackle French Muslims», BBC News, 31.10.2005 http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4375910.stm , P.
Lattas: «Das Ende der Integrationslüge Brennende Parallelgesellschaften: Frankreich ist nicht anders, es
ist nur früher dran als Deutschland», Junge Freiheit, 46/05, 11. November 2005.. - Φαρακτηριςτικό εύναι
η περύπτωςη των μουςουλμϊνων γαλλόφωνων, γϊλλων υπηκόων τησ Αλγερύασ, που πριν από πολλϋσ
γενιϋσ μετανϊςτευςαν ςτη μητροπολιτικό Γαλλύα και ουδϋποτε ενςωματώθηκαν ςτην εκεύ κοινωνύα. Η
Γαλλύα εύναι μια χώρα με 65 εκατ. ομοιογενεύσ κατούκουσ, που μπορούν εύκολα να υπερκερϊςουν
μικρότερεσ πληθυςμιακϋσ ομϊδεσ.
127 Πρβλ. C. Whitlock: «For Public Figures in Netherlands, Terror Becomes a Personal Concern», The

Washington Post, 11.11.2005, http://www.washingtonpost.com/wp-

dyn/content/article/2005/11/10/AR2005111002046.html , M. Baker: «Dutsch Immigration (Parts 1-
4)», Radio Free Europe, Radio Liberty, 24.11.2004, http://www.rferl.org/content/article/1056019.html
128Πρβλ. ενδεικτ. A. Amstutz: «Die "Balkanisierung" der Sozialwerke. Ausländische Sozialwerkplünderer

gehören ausgeschafft», Schweizer Zeit, 07.09.2007, http://www.schweizerzeit.ch/2207/sozialwerk.htm ,

129 Πρβλ. P. Duelund: «National Cultural Canons as a Cultural Policy Response to Globalisation?»,

Compendium: Cultural Policies and Trends in Europe , Nov. 2009

http://www.culturalpolicies.net/web/compendium-topics.php?aid=149 , Η. Ηλιόπουλοσ: «Κουλτούρα
θαναςύμων ψευδών. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ
μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», 26.11.2009, http://politikes-paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-
post_13.html , αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ. 26). «Εurabia: Die geplante Islamisierung
Europa», 2009, http://www.pi-news.net/wp/uploads/2009/08/eurabia_danmark.pdf με περαιτ.
παραπομπϋσ.
130 Πρβλ. Η. Ηλιόπουλοσ: «Κουλτούρα θαναςύμων ψευδών. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών

πειραμϊτων και τα αδιϋξοδα τησ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», 26.11.2009, http://politikes-

paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-post_13.html , αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ.
26). Ομούωσ: P Gallis/K. Archick/F. Miko/S. Woehrel: «Muslims in Europe: Integration in selected
countries», Congressional Research Service, Report, 18.11.2005, Orfer Code RL 33166, D. Greenway:
«Europe’s Intergration Problems», New York Times, 03.05.2007,
http://www.nytimes.com/2007/05/03/opinion/03iht-edgreen.1.5548944.html , C. Caldwell:
«Reflections on the revolution in Europe: Immigration, Islam and the West», New York a.o., 2009. Πρβλ.
«Muslims in Europe: Country guide», BBC News, 23.12.205,
http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4385768.stm , A. Alesina/E. Glaeser: «Fighting Poverty n the US and
Europe. A World of Difference», Oxford, 2004. Οι ςυγγραφεύσ του ϋργου και καθηγητϋσ του Παν/μύου Harvard
προβλϋπουν ότι αν η Ευρώπη γύνει λόγω μετανϊςτευςησ πιο ετερογενόσ, οι εθνοτικϋσ διαιρϋςεισ θα
χρηςιμοποιηθούν για να αμφιςβητηθεύ το γενναιόδωρο κοινωνικό κρϊτοσ. Αυτό εύναι μια πρόβλεψη-
κόλαφοσ για την ευρωπαώκό (και κυρύωσ την ελληνικό «νεοπροοδευτικό» τϊςη.
Οι δύο αμερικανού καθηγητϋσ διατυπώνουν ςαφώσ ότι η ταυτόχρονη υποςτόριξη τησ πολύ-
πολιτιςμικότητασ και των υψηλών κοινωνικών δαπανών εύναι τελεύωσ αντιφατικό.
Η μελϋτη οδηγει ςτο ςυμπϋραςμα ότι η αςύδοτη μετανϊςτευςη μπορεύ να εξελιχθεύ ςτο βαςικό

53
 Η παραχώρηςη του δικαιώματοσ εκλϋγειν και εκλϋγεςθαι ςε εκατοντϊδεσ
χιλιϊδεσ αλλοδαπούσ μουςουλμϊνουσ μετανϊςτεσ ιδύωσ εξ Ανατολών θα δημιουργόςει
απρόβλεπτουσ πολιτικούσ κινδύνουσ, για την Ελλϊδα. Η εγγραφό εκατοντϊδων
χιλιϊδων «ελληνοποιημϋνων» μουςουλμϊνων μεταναςτών ςε ειδικϋσ εκλογικϋσ
καταςτϊςεισ ςτα νηςιϊ του Αιγαύου, την Ϋπειρο ό τη Θρϊκη, θα δημιουργόςει
ενδεχομϋνωσ ςε μεςοπρόθεςμο διϊςτημα την πληθυςμιακό και πολιτικό βϊςη για την
απόςπαςη εδαφών από γειτονικϋσ χώρεσ, που όδη δεν κρύβουν ότι τα επιβουλεύονται.
Οι χώρεσ αυτϋσ κατϊ τη δοκιμαςμϋνη διεθνό εμπειρύα και πρακτικό θα μπορούςαν να
εμφανιςτούν ωσ εγγυητϋσ τησ αςφϊλειϊσ τουσ. Η ελληνικό πολιτικό ηγεςύα
απερύςκεπτα ςυναινεύ ςυςτηματικϊ τα τελευταύα ϋτη ςτη δημιουργύα
«ευνοώκών» προώποθϋςεων για τη μεταβολό των υφιςτϊμενων γεωπολιτικών –
οικονομικών δεδομϋνων ςε βϊροσ τησ Ελλϊδασ ςτην ευρύτερη περιοχό.131

4. Οριςμϋνεσ απορύεσ

Κατόπιν όλων των προεκτεθϋντων πραγματικών ςτοιχεύων, προκαλεύ απορύα:

- ΢ε πούα ϊραγε βϊςη ςτηρύζονται εμπνευςτϋσ και υποςτηρικτϋσ του

προτεινόμενου νομοςχεδύου, όπωσ ο καθηγητόσ και μϋλοσ τησ «Ελληνικόσ Ϊνωςησ για
τα Δικαιώματα του Ανθρώπου»132, κ. Ν. Αλιβιζϊτοσ όταν ςε πρόςφατο ϊρθρο του ςτην
«Καθημερινό» γρϊφει τα εξόσ: «Στην πολυπολιτιςμικό Ευρώπη του ανούγματοσ προσ τον
ϋξω κόςμο, τϋτοιου εύδουσ επιχειρόματα (υπονοεύ τα επιχειρόματα περύ απειλόσ τησ
εθνικόσ ταυτότητασ και κοινωνικόσ ςυνοχόσ) θεωρούνται φαιδρϊ ακόμη και ςτουσ
ςυντηρητικούσ κύκλουσ. Για τουσ μετανϊςτεσ και την ϋνταξό τουσ ςτισ κοινωνύεσ τουσ,
πολιτικού όπωσ ο Σαρκοζύ και η Μϋρκελ δεν ενδύδουν ςε ιδεολογόματα, αλλϊ ςυζητούν επύ

παρϊγοντα υπονόμευςησ του ευρωπαώκού κοινωνικού κρϊτουσ. Πρβλ. κριτικό του βιβλύου Α. Φουλιϊρασ,
Νewstime, 10.08.2009, http://www.newstime.gr/?i=nt.el.article&id=10340 . Για το οικονομικό κόςτοσ
που επιφϋρει η μετανϊςτευςη μουςουλμϊνων ςτην Ευρώπη Πρβλ.: M. Manheimer: «Was die Islamische
Migration Europa kostet», Politically Incorrect, 05.11.2009, http://www.pi-news.net/2009/11/essay-
was-die-islamische-migration-europa-kostet/ , o ύδιοσ: «Εurabia: Die geplante Islamisierung Europa»,
2009, http://www.pi-news.net/wp/uploads/2009/08/eurabia_danmark.pdf με περαιτ. παραπομπϋσ.
131 Πρβλ. Η. ΢ταμπολιϊδησ: «Κύνδυνοι για τον υπαρκτό Ελληνιςμό», Σο Βόμα, 25.06.2009,
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=275178&ct=6&dt=25/06/2009 .
131 Πρβλ. Π. Κονδύλησ: «Θεωρύα του Πολϋμου», εκδ. Θεμϋλιο, 1997.
http://library.antibaro.gr/text/Kondylhs/_Kondylhs_.pdf .
132 http://www.hlhr.gr/index-el.htm . Πρβλ. ΢χετικϊ με αμφιλεγόμενεσ δραδτηριότητεσ του εν λόγω

ΜΚΟ πρβλ. Κ. ΢εβρόσ: «Νομοςχϋδιο και ΜΚΟ», εφημ. Ρόξη, 09.01.2010. αναδημοςύευςη ςε:
http://akritas-history-of-makedonia.blogspot.com/2010/01/blog-post_12.html#more .

54
τησ ουςύασ. Το ύδιο και τα κεντροδεξιϊ κόμματα ςε χώρεσ όπωσ η Πορτογαλύα, η Σουηδύα,
η Φινλανδύα, ακόμη και το ςυντηρητικό Λουξεμβούργο που, τα τελευταύα χρόνια,
μεταρρύθμιςαν ριζικϊ το δύκαιο τησ ιθαγϋνειϊσ τουσ.»133 ;
Νομύζουμε όμωσ, ότι τα προεκτεθϋντα ςτοιχεύα καθιςτούν ϋωλο τον
ςυγκεκριμϋνο ιςχυριςμό. Η ϊςκηςη αυςτηρότερησ πολιτικόσ ςτο μεταναςτευτικό
ζότημα από τη Γερμανύα τησ Μϋρκελ, τη Γαλλύα του ΢αρκοζύ, τη Δανύα, την Ολλανδύα,
την Ιςπανύα, την Πορτογαλύα, το Ην. Βαςύλειο, το Λουξεμβούργο, τισ ΗΠΑ, την
Αυςτραλύα κ.ο.κ. μεταξύ ϊλλων και για την αντιμετώπιςη και πρόληψη προβλημϊτων
ςε ςχϋςη με την αποδυνϊμωςη τησ κοινωνικόσ ςυνοχόσ και τησ εθνικόσ τουσ
ταυτότητασ που εφαρμόζουν οι παραπϊνω χώρεσ, εύναι μϊλλον κϊτι παραπϊνω από
εύγλωττη απϋναντι ςε τϋτοιουσ πομπώδεισ ιςχυριςμούσ, που προκαλούν μεν
εντυπώςεισ, χωρύσ όμωσ να θύγουν ςτο ελϊχιςτο την ουςύα.
Κατϊ την πρόςφατη επύςκεψό του ςτο Μαξύμου, ο ύπατοσ αρμοςτόσ του ΟΗΕ
για τουσ πρόςφυγεσ Α. Γκουτιϋρεσ, αφού επαύνεςε ωσ «θετικό» τη νομοθετικό
πρωτοβουλύα τησ Κυβϋρνηςησ, τόνιςε ότι η Ελλϊδα καταβϊλλει δυςανϊλογη
προςπϊθεια ςε ςχϋςη με το μεταναςτευτικό προςφϋροντασ ςημαντικϋσ υπηρεςύεσ
ςτην ΕΕ. Κϊλεςε μϊλιςτα την ΕΕ να ςτηρύξει την Ελλϊδα και να μοιραςτεύ τα ςχετικϊ
βϊρη τησ Ελλϊδασ. 134
Προκύπτει λοιπόν από τα παραπϊνω αβύαςτα το ερώτημα: ΢ε πούα εχϋγγυα
βαςύζεται η Κυβϋρνηςη, ότι οι Ευρωπαύοι εταύροι τησ Ελλϊδασ θα ςτηρύξουν
αλληλϋγγυα αυτό το νομοθετικό «ϊνοιγμα» προσ το μεταναςτευτικό ρεύμα που
επιχειρεύ η Κυβϋρνηςη; Πούεσ και τύ εύδουσ επαφϋσ προηγόθηκαν ό πούεσ ςυμφωνύεσ
ςυνϊφθηκαν ςε ευρωπαώκό και διεθνϋσ επύπεδο, ώςτε να εξαςφαλιςτεύ ότι τα «ςχετικϊ
βϊρη» που αναλαμβϊνει η χώρα, κατϊ τον κύριο Α. Γκουτιϋρεσ θα μοιρςτούν αναλογικϊ
ανϊμεςα ςτα κρϊτη-μϋλη τησ ΕΕ;
Καθώσ οι διατϊξεισ του παρόντοσ νομοςχεδύου με βϊςη τα εκτεθϋντα ςτοιχεύα
εξόφθαλμα προδύδουν βιαςύνη και προχειρότητα, διερωτϊται κανεύσ (μϊλλον
ρητορικϊ):-
- Διερευνόθηκε ςε βϊθοσ αν και κατϊ πόςο το κρϊτοσ μπορεύ να ανταποκριθεύ

133 Ν. Αλιβιζϊτοσ: Mετανϊςτεσ: «ςυνταγματικό τόξο» για την Ελλϊδα, Καθημερινό,

3.1.2010,http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_03/01/2010_385505
134Πρβλ. «΢υνϊντηςη Παπανδρϋου με τον ύπατο αρμοςτό του ΟΗΕ για τουσ πρόςφυγεσ Α. Γκουτιϋρεσ»,

ρεπορτϊζ τησ Καθημερινόσ, 19.01.2010,

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_19/01/2010_319160 .

55
ςτισ ανϊγκεσ των υπό νομιμοπούηςη λαθρομεταναςτών και αυτών που κατϊ κύματα
θα ακολουθόςουν;
-Ϊχει γύνει εμπεριςτατωμϋνη αξιολόγηςη των δυνατοτότων υποδοχόσ και
ενςωμϊτωςησ των αλλοδαπών μεταναςτών από πλευρϊσ κρατικών υποδομών;
- Τπόρξε εμπεριςτατωμϋνη καταγραφό των παρϊνομων και νόμιμων
μεταναςτών που κατοικούν ςτην Ελλϊδα; Αξιολογόθηκε επαρκώσ το δυναμικό τουσ, οι
ανϊγκεσ τουσ, η οικογενειακό τουσ κατϊςταςη, η κατϊςταςη τησ υγεύασ τουσ;
- Ϊγινε πριν από την διατύπωςη των εν λόγω ρυθμύςεων εμπεριςτατωμϋνη
εκτύμηςη των αναγκών τησ χώρασ ςε ξϋνο ϋμψυχο, εργατικό δυναμικό;
- Αξιολογόθηκαν οι ενδεχόμενεσ ςυνϋπειεσ μαζικόσ ελληνοπούηςησ αλλοδαπών
μεταναςτών ςτην κοινωνικοπολιτικό ςυνοχό, αλλϊ και οι κύνδυνοι ωσ προσ την
αλλούωςη τησ φύςησ και του παραδοςιακού χαρακτόρα τησ εθνικόσ ταυτότητασ;
- Ελόφθη υπόψη η ςτϊςη τησ κοινόσ γνώμησ απϋναντι ςτην εν λόγω
πρωτοβουλύα τησ Κυβϋρνηςησ; Σα ςύγχρονα δεδομϋνα μαρτυρούν πϊντωσ για το
αντύθετο. Η ελληνικό κοινό γνώμη δεν ςυμμερύζεται την ελαφρότητα με την οπούα
αντιμετωπύζουν το θϋμα οι αρμόδιοι κρατικού φορεύσ.
Πρόςφατη δημοςκόπηςη ϋδειξε ότι το 93% των Ελλόνων θεωρεύ ότι η χώρα ϋχει
φθϊςει ςτα όριϊ τησ αναφορικϊ με την ειςροό μεταναςτών, ενώ το 72% επιθυμεύ μια
αυςτηρότερη μεταναςτευτικό πολιτικό.135
Αύτημα μεγϊλησ μερύδασ τησ κοινόσ γνώμησ αποτελεύ η διεξαγωγό
δημοψηφύςματοσ για την ψόφιςη του ςυγκεκριμϋνου νομοςχεδύου, καθώσ εύναι
φανερό ότι οι προεκτϊςεισ αυτού εύναι ςοβαρϋσ ςε βϊθοσ χρόνου και αφορούν το
ςύνολο τησ ελληνικόσ κοινωνύασ, αλλϊ και των μελλοντικών γενεών.
- Γιατύ ϊραγε φοβϊται η Κυβϋρνηςη να κινόςει τισ διαδικαςύεσ ενόσ ςχετικού
δημοψηφύςματοσ, όπωσ ακριβώσ ςυνϋβη ςτη «ςυντηρητικό» Ελβετύα και μϊλιςτα για
«ελϊςςονοσ» ςημαςύασ ζότημα ςε ςύγκριςη με το ελληνικό διακύβευμα136;

Αν τϋλοσ πϊντων η Κυβϋρνηςη ϋχει όντωσ επαρκώσ διερευνόςει τα παραπϊνω

ζητόματα, ασ δώςει με διαφϊνεια ςτη δημοςιότητα τισ ςχετικϋσ ϋρευνεσ και τα

135Πρβλ. αναλυτικα: Δ. Αντωνύου: «Μεγαλύτερη ανηςυχύα για μετανϊςτεσ», Καθημερινό, 05.07.2009.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100039_05/07/2009_321146 .
136 «Οι Ελβετoύ ψόφιςαν υπϋρ τησ απαγόρευςησ των μιναρϋδων», Deutsche Welle, 30.11.2009,

http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4946613,00.html . Αντύθετη ϊποψη ςε ςχϋςη με τη διεξαγωγό

ςχετικού δημοψηφύςματοσ ςτην Ελλϊδα ϋχει μεταξύ ϊλλων και ο κ. Ν. Αλιβιζϊτοσ: «Δημοψόφιςμα για
τουσ μετανϊςτεσ;», Αυγό, 06.01.2010, http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=515339 .

56
τεκμόρια ςτα οπούα βαςύζεται η πρωτόγνωρη λογικό τησ, ώςτε να πληροφορηθεύ
ςχετικϊ και η κοινό γνώμη.

Ακόμη:

- Μιασ και θεωρεύται, ακόμα και από τον ύδιο τον πρωθυπουργό,137 ότι με
τϋτοιου εύδουσ ρυθμύςεισ και υπό τισ δεδομϋνεσ ςυνθόκεσ διεθνούσ μεταναςτευτικόσ
πύεςησ λόγω τησ οικονομικόσ και περιβαλλοντικόσ κρύςησ, αλλϊ και λόγω αδυναμύασ
αποτελεςματικόσ φύλαξησ των εθνικών ςυνόρων, όπωσ τα προεκτεθειμϋνα ςτοιχεύα
καταδεικνύουν, θα ενιςχυθεύ ακόμα περιςςότερο το μεταναςτευτικό και εν μϋρει
παραοικονομικό ρεύμα ςτη χώρα, ερωτϊται:
- Γιατύ ϊραγε η Ελλϊδα με τισ ρυθμύςεισ του παρόντοσ νομοςχεδύου αςυνεύδητα
ςυνηγορεύ ςτισ καιροςκοπικϋσ βλϋψεισ των δουλεμπορικών και ϊλλων παραπολιτικών
και παραοικονομικών κυκλωμϊτων, που λειτουργούν ςε βϊροσ τησ χώρασ, αλλϊ και εν
τϋλει των μεταναςτών;138
-Γιατύ η υποτυπώδησ ςυζότηςη εςτιϊζεται μόνο υπϋρ μιασ μονόδρομησ λύςησ,
δηλ. τησ μαζικόσ ιθαγενοπούηςησ/νομιμοπούηςησ αλλοδαπών μεταναςτών, ενώ το
ςχετικό μϋτρο, όπου εφαρμόςτηκε, ςε γενικϋσ γραμμϋσ απϋτυχε;
-Γιατύ δεν προβϊλλεται από του υπϋυθυνουσ και η δυνατότητα ϊςκηςησ ϊλλων
ουςιαςτικότερων πολιτικών αντιμετώπιςησ του μεταναςτευτικού φαινομϋνου, που
ϋχουν δοκιμαςτεύ ςε ϊλλεσ χώρεσ και ϋχουν φϋρει αποτελϋςματα;

Ο Μ. Θεοδωρϊκησ, ζωντανό ςύμβολο αντύςταςησ του γνόςιου ςύγχρονου

Ελληνιςμού απϋναντι ςτο ςκοτϊδι τησ ανελευθερύασ και τησ κατ’ επύφαςη δημοκρατύασ
αναφϋρει ρητϊ ςε πρόςφατο ϊρθρό του:
«Οριςμϋνοι Έλληνεσ-[...]εργϊζονται εδώ και πολύ καιρό ςυςτηματικϊ. Με ςτόχο το
χτύπημα τησ ελληνικότητασ αποβλϋπουν ςτην αποδιοργϊνωςη τησ ςυνοχόσ του
ελληνικού ϋθνουσ ξεκινώντασ από την παραμόρφωςη ιδιαύτερα τησ ςύγχρονησ ιςτορύασ
μασ -πριν, κατϊ και μετϊ την επανϊςταςη του 1821- και την εξϊλειψη του ελληνικού

137 Πρβλ. Ομιλύα του Γ. Παπανδρϋου κατϊ την επύςκεψη του Α. Γκουτιϋρεσ ςτο Μϋγαρο Μαξύμου ςτισ
19.01.2010, ρεπορτϊ τησ Καθημερινόσ, 19.10.2010,
http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_19/01/2010_319160 .
138 Πρβλ. ςυνϋντευξη του προϋδρου τησ Ϊνωςησ Μεταναςτών Ελλϊδοσ Ζ. Ν. Κολομπανύ, την 7/5/2009

ςτην πρωινό εκπομπό του ΑLPHA 9,89, ςτον Νύκο Καμακϊρη,

http://www.migrationpolicy.gr/deltia%20typou/interview%20alpha%207-05-09.pdf .

57
πολιτιςμού, παραδοςιακού και ςύγχρονου.».
Επιςημαύνει μϊλιςτα ότι τα ανωτϋρω πρόςωπα: «Έχουν διειςδύςει μϋςα ςτουσ
πλϋον ςημαντικούσ και ευπαθεύσ τομεύσ τησ κοινωνικόσ μασ ζωόσ, όπωσ η Παιδεύα, η
εξωτερικό πολιτικό, τα ΜΜΕ, καθώσ και ςτουσ κομματικούσ χώρουσ ϋχοντασ όδη
κατορθώςει να ςταθεροποιόςουν ϋνα ςημαντικό προγεφύρωμα με την οικονομικό
ενύςχυςη των ξϋνων και ςτηριζόμενοι ςτην ϊγνοια των πολλών και ςτην αποςιώπηςη εκ
μϋρουσ των οπορτουνιςτών ϋχουν όδη προξενόςει μεγϊλεσ βλϊβεσ ςτην παραδοςιακό
ςυνοχό του λαού μασ τουλϊχιςτον ωσ προσ τισ παραδοςιακϋσ του αξύεσ, που τον ϋκαναν
να εύναι αυτόσ που εύναι. Σε πεύςμα όλων των δεινών που κατϊ καιρούσ δοκιμϊζουν την
αντοχό του.»139

- Πούουσ ϊραγε φωτογραφύζει η ςκϋψη του κορυφαύου Ϊλληνα αντιςταςιακού,

διανοούμενου Μύκη Θεοδωρϊκη; Εύναι ϊραγε τα λεγόμενα του ϊςχετα με την ψόφιςη
του υπό ςυζότηςη νομοςχεδύου;

V. ΕΠΙΦΕΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ ΑΠΕΝΑΝΣΙ ΢Ε ΘΕ΢ΕΙ΢ ΣΩΝ ΤΠΟ΢ΣΗΡΙΚΣΩΝ ΣΟΤ

ΕΠΙΜΑΦΟΤ ΝΟΜΟ΢ΦΕΔΙΟΤ

1. Η ανϋξοδη «φιλανθρωπύα» τησ νομοθετικόσ πρωτοβουλύασ

Από τουσ εμπνευςτϋσ/υποςτηρικτϋσ του νομοςχεδύου προβϊλλεται το

επιχεύρημα ότι:

- «Για τουσ μετανϊςτεσ ςτουσ οπούουσ αφορϊ το νομοςχϋδιο, με το υπϊρχον νομικό

καθεςτώσ, όςα χρόνια κι αν περϊςουν δουλεύοντασ, κινδυνεύουν ανϊ πϊςα ςτιγμό να
χϊςουν την ϊδειϊ τουσ για τον ϋνα ό τον ϊλλο τυπικό λόγο, μεταπύπτοντασ ςτην
κατϊςταςη απόλυτου κοινωνικού αποκλειςμού που αντιμετωπύζει ϋνασ αλλοδαπόσ που
μόλισ χθεσ ειςόλθε παρϊνομα ςτη χώρα. Ακόμη χειρότερα, τα παιδιϊ τουσ μεγαλώνουν με
την αγωνύα ότι η ενηλικύωςό τουσ, θα ςημϊνει ενδεχομϋνωσ το πϋραςμϊ τουσ ςτην

139Μ. Θεοδωρϊκησ: «Για την υπερϊςπιςη τησ εθνικόσ μασ ςυνεύδηςησ», Ρεςϊλτο, 23.12.2009,
http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?p=22683 ΢ε παρόμοιο μόκοσ κύματοσ κινεύται και η
απϊντηςη του ιδύου ςε επιςτολό τησ Θ. Δραγώνα, 10.01.2010, http://www.anixneuseis.gr/?p=5165 .

58
παρανομύα.» 140

Εύναι γεγονόσ ότι πολλού μετανϊςτεσ κινδυνεύουν να ςτερηθούν την ϊδεια

παραμονόσ τουσ πολλϋσ φορϋσ για τυπικούσ λόγουσ, εγκλωβιςμϋνοι ςε ϋναν εν πολλούσ
διαφθαρμϋνο γραφειοκρατικό κυκεώνα. Εύναι ενδεικτικό ότι υπό το ιςχύον αναβλητικό
γραφειοκρατικό καθεςτώσ που εφαρμόζεται ςτην πρϊξη μόνο λύγοι αλλοδαπού
μετανϊςτεσ ϋχουν κατορθώςει να πϊρουν την ϊδεια του επύ μακρόν διαμϋνοντοσ
αλλοδαπού ςτη χώρα.141 Προβληματικό ςημεύο εύναι επύςησ ότι ϋωσ τώρα η αρμόδια
διούκηςη δεν υποχρεούται να αιτιολογεύ τυχόν αρνητικό απόφαςη ωσ προσ το αύτημα
αλλοδαπού για πολιτογρϊφηςη, καθώσ δεν προβλϋπεται ςχετικό προθεςμύα για
απϊντηςη ςτον αιτούντα.142 Ϊτςι, οι αλλοδαπού καταθϋτουν δαπανηρϊ παρϊβολα για
την αύτηςη νομιμοπούηςόσ τουσ, αλλϊ δεν δικαιούνται να μϊθουν τον λόγο για τον
οπούο η αύτηςό τουσ απορρύφθηκε. Αυτϊ τα εμπόδια εύναι εύλογο και λογικό ότι πρϋπει
να αρθούν θεςμικϊ, ώςτε να αποφεύγεται η παρϊλογη ταλαιπωρύα που υφύςτανται
πολλού μετανϊςτεσ ςυνϊνθρωπού μασ. Εύναι τουλϊχιςτον θετικό ςημεύο ότι το
προτεινόμενο νομοςχϋδιο ςτο ϊρθρο 5 παρ. 2 μεριμνϊ προσ αυτό την κατεύθυνςη
προβλϋποντασ ότι η αρμόδια διούκηςη οφεύλει να αιτιολογεύ την απορριπτικό
απϊντηςό τησ προσ τον αιτούντα την πολιτογρϊφηςη αλλοδαπό.
Η χορόγηςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ δεν εύναι ο μοναδικόσ τρόποσ ούτε
για να δοθεύ λύςη ςτα παραπϊνω, ούτε όμωσ και για να αποκτόςουν οι
αλλοδαπού μετανϊςτεσ ιδιαύτερα ευνοώκϋσ ςυνθόκεσ διαβύωςησ κατϊ τη
διαμονό τουσ ςτην Ελλϊδα. Προϋχει η καταπολϋμηςη τησ γραφειοκρατύασ και
τησ διαφθορϊσ που ςυχνϊ αποτελούν ςυγκοινωνούντα δοχεύα. Εύναι ςκόπιμο να
καταβληθούν ςοβαρϋσ προςπϊθειεσ για την απλοπούηςη και επιτϊχυνςη των
διαδικαςιών ωσ προσ την αποτελεςματικό αξιολόγηςη και ϋγκριςη των αδειών
διαμονόσ, αλλϊ και αςύλου των αλλοδαπών μεταναςτών ςτον τόπο. Ομούωσ, πρϋπει να

140 Γ. Ραγκούςησ: «Ψσ πότε η Ελλϊδα θα μπορεύ να βαδύζει απερύςκεπτα;», Καθημερινό, 01.10.2010,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100044_10/01/2010_386266 , Μ. Παύλου/Ω.
Σριανταφυλλύδου: «Αξύζει να φανταςτούμε μια νϋα ελληνικό κοινωνύα», Κοινό δόλωςη για το
Νομοςχϋδιο περύ ιθαγϋνειασ και Πολιτογρϊφηςησ μεταναςτών, Βlog του ΕΛΙΑΜΕΠ, 07.01.2010,
http://blogs.eliamep.gr/admin/axizi-na-fantastoume-mia-nea-elliniki-kinonia-miltos-pavlou-ke-anna-
triantafillidou/ , Πρβλ. όμωσ και την απϊντηςη ςτην παραπϊνω δόλωςη ςε: http://akritas-history-of-
makedonia.blogspot.com/2010/01/blog-post_10.html ..
141 Πρβλ. Ενδεικτικϊ τη ςυνϋντευξη του Δ. Φριςτόπουλου ςτο Ν. Μορφονιό: «Αλλαγό του δικαύου τησ

ιθαγϋνειασ», Αυγό, 08.11.2009, http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=503247 .

142 Πρβλ. «Σύ ιςχύει για την απόδοςη ιθαγϋνειασ ςε μετανϊςτεσ», Καθημερινό, 11.10.2009,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_11/10/2009_332975 .

59
παταχθεύ η διαφθορϊ με την επιβολό αυςτηρών ποινικών και διοικητικών κυρώςεων,
όπου ακολουθούνται οι γνωςτϋσ πρακτικϋσ, με ςόμα κατατεθϋν το λεγόμενο «φακελϊκι
προτεραιότητασ» ςτισ ςυναλλαγϋσ των αλλοδαπών με το δημόςιο.

- Τποςτηρύζεται ακόμα, ότι με βϊςη το ιςχύον καθεςτώσ: «Η απουςύα ελπύδασ

για ϋνα καλύτερο αύριο, μοιραύα περιχαρακώνει τουσ μετανϊςτεσ ςε ϊκαμπτεσ και εν
δυνϊμει επικύνδυνεσ αντιδρϊςεισ. Ενώ η ϋλλειψη ελπύδασ αφόνει ςτα παιδιϊ τουσ ϋνα
κενό, που εύναι θϋμα χρόνου πότε θα το γεμύςει η πικρύα και η οργό για αυτούσ που τουσ
ςτϋρηςαν την ελπύδα.»143

Εύναι διαδεδομϋνο το επιχεύρημα που προβϊλλεται ότι οι παρϊνομοι μετανϊςτεσ

εύναι φτωχού και δυςτυχιςμϋνοι. Γι’ αυτό «πρϋπει να δεύξουμε ανθρωπιϊ, ανοχό και
αλληλεγγύη, ςτη βϊςη ενόσ διεθνούσ ανθρωπιςμού και οικουμενιςμού». Τποβϊλλεται
ςτο πνεύμα αυτό η ιδϋα ότι δεν υπϊρχει ϊλλη εφικτό λύςη από την «ϋνταξό» τουσ ςτην
ελληνικό κοινωνύα.
Σο ότι πολλού ςυνϊνθρωπού μασ αλλοδαπού μετανϊςτεσ, όπωσ και πολλού
΄Ελληνεσ, ζουν ςτη χώρα μασ εξαθλιωμϋνοι υπό ςυνθόκεσ που επιβϊλλουν την
ανθρωπιςτικό μϋριμνα εύναι δυςτυχώσ πραγματικότητα. Κανεύσ δεν ϋχει αντύρρηςη ότι
η φτώχεια και η υπανϊπτυξη αποτελούν όνειδοσ για την ανθρωπότητα και ότι πρϋπει
να καταβληθεύ κϊθε προςπϊθεια για την αντιμετώπιςό τουσ. Εύναι όμωσ ϊτοπο και
αποπροςανατολιςτικό να προβϊλλεται από επύςημουσ φορεύσ ότι η αντιμετώπιςη και η
λύςη του τερϊςτιου αυτού προβλόματοσ μπορεύ να προϋλθει από τη μαζικό
ιθαγενοπούηςη αλλοδαπών μεταναςτών και των τϋκνων αυτών. Και μϊλιςτα χωρύσ να
προώπϊρχουν και χωρύσ να ϋχουν μελετηθεύ και ςυγκροτηθεύ επαρκώσ οι δομϋσ ομαλόσ
και αςφαλούσ ϋνταξησ αυτών των ανθρώπων ςτην ελληνικό κοινωνύα ωσ Ελλόνων
πλϋον ιθαγενών.
Η εξϊλειψη τησ φτώχειασ και τησ δυςτυχύασ ςτον Σρύτο Κόςμο μπορεύ και
πρϋπει να αντιμετωπιςθεύ κατϊ προτεραιότητα ωσ παγκόςμιο πρόβλημα, με
ςυςτηματικϋσ πολιτικϋσ και αποφαςιςτικό αύξηςη τησ αναπτυξιακόσ βοόθειασ ςτισ
φτωχϋσ χώρεσ που παρϊγουν μετανϊςτεσ και όχι με την καταλόςτευςη των
πληθυςμών και του οικονομικού πλούτου αυτών των περιοχών από τα οικονομικϊ

143 Γ. Ραγκούςησ: «Ψσ πότε η Ελλϊδα θα μπορεύ να βαδύζει απερύςκεπτα;», Καθημερινό, 10.01.2010,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100044_10/01/2010_386266 .

60
ςυμφϋροντα των Ιςχυρών τησ Δύςησ.144 Η Ελλϊδα, ςτο πλαύςιο των δυνατοτότων τησ,
μπορεύ να πρωτοςτατόςει, τόςο ςε εθνικό όςο και ς’ ευρωπαώκό επύπεδο, για την
προώθηςη και την εφαρμογό τϋτοιων πολιτικών. Δεν μπορεύ όμωσ να υφύςταται
παθητικϊ εποικιςμό αλλοδαπών και εν ονόματι του εν λόγω προβλόματοσ να ενεργεύ
εκ των υςτϋρων, για να νομιμοποιόςει την αςυδοςύα, την οπούα ανεύθυνοι παρϊγοντεσ
καλλιϋργηςαν ςε βϊροσ του τόπου και του ελληνικού λαού, παύζοντασ επικύνδυνα
παιχνύδια αλλούωςησ με ςυνοπτικϋσ διαδικαςύεσ τησ ςύνθεςησ του πληθυςμού των
ιθαγενών Ελλόνων πολιτών και ναρκοθετώντασ ϋτςι μεςοπρόθεςμα το εθνικό μϋλλον
τησ χώρασ.145
Ο αφηρημϋνοσ, αδιϊκριτοσ ανθρωπιςμόσ και η ϊκοπη φιλανθρωπύα τησ
δόθεν ελεημοςύνησ των φιλοδωρημϊτων του κρϊτουσ προσ τουσ
«φουκαρϊδεσ» αλλοδαπούσ, μϋςω ςυγκεχυμϋνων και πρόχειρων
νομοθετημϊτων που ςτην πραγματικότητα προωθούν την εθνοπολιτιςμικό
μετϊλλαξη των Ελλόνων ιθαγενών, δεν ϋχει καμιϊ ςχϋςη με την ϊςκηςη του
όντωσ ανθρωπιςμού από το κρϊτοσ, ο οπούοσ θα πρϋπει ϋμπρακτα να λειτουργεύται
χωρύσ να παραθεωρεύ τη μϋριμνα για θωρϊκιςη πρωτύςτωσ των βαςικών
κοινωνικοπολιτικών δομών (δηλ. του κυρύαρχου ελληνικού λαού και των ςυςτατικών
του ςτοιχεύων), που θεμελιώνουν την υπόςταςό του. Διότι νομύζω ότι δεν αρμόζει ςε
κανϋνα κρϊτοσ, που θϋλει να υπηρετεύ τη ςύγχρονη δημοκρατύα και το κρϊτοσ δικαύου,
εν προκειμϋνω για τόςο ςοβαρϊ ζητόματα, να ενεργεύ ικανοποιώντασ πρωτύςτωσ ξϋνα
αιτόματα, χωρύσ να υπολογύζει την κοινό γνώμη και το εθνικό ςυμφϋρον των Ελλόνων
πολιτών, αλλϊ και των μελλοντικών γενεών του τόπου. Γιατύ αν πρϊγματι την
υπολόγιζε δεν θα δύςταζε να προβεύ ςε δημοψόφιςμα για το ςυγκεκριμϋνο ζότημα,
όπωσ ϊλλωςτε ατύπωσ απαιτεύ και η πλειοψηφύα των Ελλόνων ενεργών πολιτών.
Εύςτοχα και διαχρονικϊ ο Π. Κονδύλησ επιςημαύνει: «Η ιδεολογύα εκπληρώνει και
ψυχολογικϋσ λειτουργύεσ, επιτρϋποντασ ςε“προοδευτικού“ διανοουμϋνουσ ελαφρών
βαρών και ςε αςτεύουσ δημοςιογραφύςκουσ να αναβαθμύζουν το μικρό τουσ εγώ

144 Πρβλ ενδεικτικϊ T. Μac Donald: «Σhird world health: Hostage to first world wealth», Oxford 2005, με
περαιτϋρω παραπομπϋσ. Κριτικό του βιβλύου εδώ: http://www.londonmet.ac.uk/news/latest-
news/review-of-third-world-health-hostage-to-first-world-wealth.cfm Ε. Δικαύοσ: «Ϊξαρςη τησ
παγκόςμιασ πεύνασ – Λύςη;», Αντύβαρο, 01.02.2009, http://antibaro.gr/node/350 , Α. Παπαδημητρύου:
«Οι πλούςιοι υπόςχονται», Αντύβαρο, 20.07.2009, http://antibaro.gr/node/491 .
145 Θ. Κατςανϋβασ: «Σουρκικό ςχϋδιο ϊλωςησ τησ Ελλαδασ», Σο Παρόν, 08.03.2009,
http://www.paron.gr/v3/new.php?id=38837&page=2&mode=1&page=1&mode=1&page=2&mode=1

61
εμφανιζόμενοι ωσ εκπρόςωποι υψηλών ιδεωδών».146

2. Εθνικό παιδεύα και κτόςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ

- ΢το ύδιο πλαύςιο, προβϊλλεται το επιχεύρημα: «Για πόςο ακόμη καιρό θα

κρατϊμε ςε απόςταςη τα παιδιϊ τουσ, που γεννόθηκαν και μεγαλώνουν μϋςα ςτο
ελληνικό ςχολεύο, με μόνεσ προοπτικϋσ το κοινωνικό περιθώριο ό την επιςτροφό ςε ϋναν
τόπο που θα τουσ εύναι πια ξϋνοσ; Κυρύωσ όμωσ πώσ μπορούμε εμεύσ να ελπύζουμε ςε ϋνα
μϋλλον ανϊπτυξησ και ευημερύασ για την Ελλϊδα ςε ςυνθόκεσ ομαλόσ και αςφαλούσ
ςυμβύωςησ, αν δεν ςυμπεριλϊβουμε ςτο εθνικό μασ ςχϋδιο όςουσ ςυμβϊλλουν μαζύ μασ
δυναμικϊ ςε αυτό με τον μόχθο τουσ και την προςωπικό τουσ ςυνειςφορϊ.»147

Η θϋςη αυτό εκ πρώτησ όψεωσ φαύνεται ότι αγγύζει τον ςυναιςθηματιςμό ενόσ
καλοπροαύρετου μεν, πλην όμωσ ενόσ ελλιπώσ πληροφορημϋνου κοινού. Δεν μπορεύ
όμωσ και πϊλι να θεμελιωθεύ πειςτικϊ, ότι μοναδικό λύςη του περιγραφόμενου
προβλόματοσ εύναι η με ςυνοπτικϋσ διαδικαςύεσ ιθαγενοπούηςη των εν λόγω
προςώπων ςύμφωνα με το προτεινόμενο νομοςχϋδιο.
Και τούτο, διότι όδη το καθεςτώσ που ορύζει ο ιςχύων κώδικασ ιθαγϋνειασ (ν.
3284/2004), εφόςον εφαρμοςτεύ λειτουργικϊ από την αρμόδια διούκηςη, μπορεύ να
αποτελϋςει ϋνα αςφαλϋσ πρώτο πλαύςιο ανϊπτυξησ μύασ ςύγχρονησ μεταναςτευτικόσ
πολιτικόσ, που ςυνϊδει ςε γενικϋσ γραμμϋσ με την πολιτικό και νομοθετικό πρϊξη και
των αναπτυγμϋνων κρατών. Ο ιςχύων κώδικασ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ θϋτει ςε γενικϋσ
γραμμϋσ αποτελεςματικϋσ αςφαλιςτικϋσ δικλεύδεσ ωσ προσ την κτόςη τησ ελληνικόσ
ιθαγϋνειασ,148 χώρισ βϋβαια αυτό να ςημαύνει ότι δεν χρόζει βελτύωςησ ςε ςημεύα που
ακροθιγώσ επιςημϊνθηκαν προηγουμϋνωσ
Ειδικότερα μϊλιςτα, ςε ό,τι αφορϊ την εκπαύδευςη των τϋκνων αλλοδαπών
παρϊνομων ό νόμιμων μεταναςτών, με βϊςη το ιςχύον καθεςτώσ, η ελληνικό πολιτεύα
τα εγγρϊφει κανονικϊ ςτα ςχολεύα τησ και τουσ παρϋχει περύθαλψη ακόμα και αν
βρύςκονται μη νόμιμα ςτην Ελλϊδα. Ειδικότερα, με βϊςη το ϊρθρο 72 παρ.1 και παρ.3

146 Π. Κονδύλησ: «Ιδεολογύεσ και εθνικό ςτρατηγικό», Σο Βόμα τησ Κυριακόσ, 04.01.1998, αναδημοςύευςη
ςε: http://kondylis.wordpress.com/2009/01/06/nationalstrategy/ .
147 Γ. Ραγκούςησ: «Ψσ πότε η Ελλϊδα θα μπορεύ να βαδύζει απερύςκεπτα;», Καθημερινό, 01.10.2010,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100044_10/01/2010_386266 .
148 Πρβλ. Ι. Κωτούλασ: «Πρόταςη ελληνικόσ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», Αντύβαρο, 18.01.2010,

http://www.antibaro.gr/node/1025 .

62
ςτοιχ. δ του ν.3386/2005, η εγγραφό των αλλοδαπών που διαμϋνουν ςτην Ελληνικό
Επικρϊτεια ςτα δημόςια ςχολεύα εύναι υποχρεωτικό και πραγματοποιεύται «ακόμα και
αν δεν ϋχει ρυθμιςτεύ η νόμιμη διαμονό τουσ ςε αυτό». Κατϊ την ενηλικύωςό τουσ δ΄
μπορούν με βϊςη τον ιςχύον δύκαιο να λϊβουν το καθεςτώσ του επύ μακρόν
διαμϋνοντοσ ό ακόμα και να αποκτόςουν την ελληνικό ιθαγϋνεια με πολιτογρϊφηςη,
εφόςον ϋχουν γεννηθεύ και κατοικούν μόνιμα ςτην Ελλϊδα.
΢υνεπώσ, ο ιςχυριςμόσ του Τπουργού Εςωτερικών, ότι με το ςυζητούμενο
νομοςχϋδιο θα επιτευχθεύ η χορόγηςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε τϋκνα αλλοδαπών
μεταναςτών που γεννιούνται ςτην Ελλϊδα, «ώςτε το ελληνικό ςχολεύο να τα
διαπαιδαγωγόςει ανεμπόδιςτα όπωσ κϊθε Ελληνόπουλο», 149 εύναι ανακριβόσ.
Αντιφατικό επύςησ εύναι η κυβερνητικό ςτϊςη ςτο ςπουδαύο ζότημα τησ
ςυμμετοχόσ των υποψόφιων να λϊβουν την ελληνικό ιθαγϋνεια τϋκνων αλλοδαπών
μεταναςτών (αδιϊφορο αν οι γονεύσ αυτών των τϋκνων κατοικούν νόμιμα ό παρϊνομα
ςτη χώρα) ςτην ελληνικό εκπαύδευςη. Κατ’ αρχόν, εύναι ϊξιο απορύασ, ότι ενώ για τα
Ελληνόπουλα καθύςταται υποχρεωτικό η εννεαετόσ εκπαύδευςη, για τα μη γεννημϋνα
ςτην Ελλϊδα τϋκνα μεταναςτών η ςυμμετοχό τουσ ςτην εννεαετό υποχρεωτικό
εκπαύδευςη δεν αποτελεύ απαραύτητη προώπόθεςη, προκειμϋνου να αποκτόςουν την
ελληνικό ιθαγϋνεια. Γι’ αυτϊ αρκεύ ςε γενικϋσ γραμμϋσ να ϋχουν παρακολουθόςει τισ
τρεισ πρώτεσ τϊξεισ υποχρεωτικόσ εκπαύδευςησ ςε ελληνικό ςχολεύο ςτην Ελλϊδα και
να κατοικούν μόνιμα ςτη χώρα ό να ϋχουν ολοκληρώςει την παρακολούθηςη ϋξι
τουλϊχιςτον τϊξεων ελληνικού ςχολεύου ςτην Ελλϊδα. Αρκούν επομϋνωσ ςύμφωνα με
το προτεινόμενο νομοθϋτημα, αυτϊ τα ςχετικώσ τυπικϊ κριτόρια, ώςτε να θεωρεύται
ότι τα εν λόγω πρόςωπα ϋχουν όδη ενςωματωθεύ πλόρωσ ςτην ελληνικό κοινωνύα,
αλλϊ και ϋχουν αφομοιώςει -ϋςτω ςτοιχειωδώσ- το περιεχόμενο τησ ελληνικόσ
ταυτότητασ/ςυνεύδηςησ.

Δε νομύζουμε όμωσ ότι το κριτόριο τησ τριετούσ ό εξαετούσ φούτηςησ των

τϋκνων αλλοδαπών ςε ελληνικό ςχολεύο, όπωσ θεςπύζεται ςτο υπό ςυζότηςη
νομοςχϋδιο, μπορεύ να θεωρεύται επαρκόσ προώπόθεςη για την κτόςη τησ ελληνικόσ
ιθαγϋνειασ. Ανεξϊρτητα όμωσ από το αν ορύζεται τριετϋσ, εξαετϋσ, εννεαετϋσ κ.ο.κ.
κατώτατο χρονικό όριο φούτηςησ τϋκνων αλλοδαπών ςε ελληνικό ςχολεύο,

149 Γ. Ραγκούςησ: «Ψσ πότε η Ελλϊδα θα μπορεύ να βαδύζει απερύςκεπτα;», Καθημερινό, 01.10.2010,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100044_10/01/2010_386266 .

63
προκειμϋνου να τουσ χορηγηθεύ η ελληνικό ιθαγϋνεια, πρϋπει να υπογραμμιςτεύ ότι η
κτόςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ από τϋκνα αλλοδαπών μεταναςτών, οι οπούοι μϊλιςτα
μπορεύ να κατοικούν νόμιμα ό παρϊνομα ςτην Ελλϊδα (το ςτοιχεύο αυτό εύναι
αδιϊφορο για το νομοθϋτη) δεν πρϋπει να ςυνδϋεται απαραύτητα μόνο με το χρονικό
διϊςτημα φούτηςησ αυτών ςτο ελληνικό ςχολεύο. Θα πρϋπει αναλόγωσ να λαμβϊνονται
υπόψη και ϊλλεσ προώποθϋςεισ, όπωσ π.χ. η διαγωγό αυτών των προςώπων, το
επύπεδο ϋνταξόσ τουσ ςτην ελληνικό κοινωνύα, η αποδοχό των αξιών τησ ελληνικόσ
δημοκρατύασ και ο βαθμόσ προςόλωςόσ τουσ ςε αυτϋσ, η επαρκόσ γνώςη τησ γλώςςασ,
τησ χώρασ και του πολιτιςμού τησ κ.ϊ.
Με το ςκεπτικό τησ προτεινόμενησ νομοθετικόσ πρωτοβουλϊσ,
εκατοντϊδεσ χιλιϊδεσ νϋοι αλλοδαπόσ εθνικότητασ θα μπορούςαν θεωρητικϊ
να ειςϋλθουν με τουσ γονεύσ τουσ ό και μόνοι τουσ ςτη χώρα νόμιμα ό παρϊνομα
μϋςω δουλεμπορικών κυκλωμϊτων. Ϊτςι, εφόςον τα τϋκνα αυτϊ φοιτούςαν ςτισ
τρεισ πρώτεσ τϊξεισ του δημοτικού ό ολοκλόρωναν την παρακολούθηςη ϋξι
τουλϊχιςτον τϊξεων (αςχϋτωσ αν αυτό γύνει ςε ςυνεχόμενα ϋτη ό όχι) ςε ελληνικό
ςχολεύο, θα μπορούςαν με την ενηλικύωςη τουσ να λϊβουν την ελληνικό ιθαγϋνεια με
μια απλό δόλωςη και αύτηςη εγγραφόσ ςτο δημοτολόγιο. Σύθεται όμωσ εδώ το βαςικό
ζότημα πώσ θα πιςτοπούειται αξιόπιςτα ότι τα ϊτομα αυτϊ ϋχουν όντωσ ενςωματωθεύ
ςτην ελληνικό κοινωνύα, θα γνωρύζουν επαρκώσ την ελληνικό γλώςςα, τον ελληνικό
πολιτιςμό, τισ βαςικϋσ δομϋσ τησ ελληνικόσ κοινωνύασ, θα εύναι εν γϋνει φορεύσ τησ
εθνικόσ ςυνεύδηςησ.
΢το ςημεύο αυτό δεν πρϋπει να παραθεωρεύται και το γεγονόσ, ότι το ϊρθρο 16,
παρ. 2 ΢υντ., αναφϋρει ρητϊ: «Η παιδεύα αποτελεύ βαςικό αποςτολό του Κρϊτουσ και
ϋχει ςκοπό την ηθικό, πνευματικό, επαγγελματικό και φυςικό αγωγό των Ελλόνων, την
ανϊπτυξη τησ εθνικόσ και θρηςκευτικόσ ςυνεύδηςησ και τη διϊπλαςό τουσ ςε ελεύθερουσ
και υπεύθυνουσ πολύτεσ».
Η ανϊπτυξη λοιπόν μεταξύ ϊλλων και τησ εθνικόσ ςυνεύδηςησ αποτελεύ ρητό
ςυνταγματικό επιταγό. Εξϊλλου, ο εθνικόσ χαρακτόρασ τησ παιδεύασ, εύναι
ςυνταγματικϊ προςδιοριςμϋνοσ με αδιαμφιςβότητο τρόπο.150
Η εμπϋδωςη και επαρκόσ αφομούωςη τησ εθνικόσ παιδεύασ εύναι εκ των ουκ
ϊνευ κρύςιμη για την ομαλό ενςωμϊτωςη των αλλοδαπών μεταναςτών ςτην ελληνικό

150Πρβλ. Π. Δαγτόγλου: «΢υνταγματικό δικαιο. Ατομικϊ Δικαιώματα», τ. β΄ ,1991, Αθόνα κ.α. 1991, παρ.
υπ. αριθμ. 710 επ.

64
κοινωνύα. Όπωσ αποδεικνύεται όμωσ, οι διατϊξεισ του προτεινόμενου νομοςχεδύου
προωθούν την ιθαγενοπούηςη αλλοδαπών μεταναςτών χωρύσ να εξετϊζουν επαρκώσ,
αν αυτού εύναι φορεύσ τησ εθνικόσ παιδεύασ, αν ϋχουν δηλ. καλλιεργόςει και αναπτύξει
επαρκώσ τα διακριτικϊ χαρακτηριςτικϊ του ελληνικού πολιτιςμού που (οφεύλουν να)
διϋπουν και την ελληνικό παιδεύα. ΢υνακόλουθα, δεν εξετϊζεται επαρκώσ αν ϋχει
αναπτυχθεύ ςε αυτούσ η εθνικό ςυνεύδηςη μϋςω τησ ςυμετοχόσ τουσ ςτην ελληνικό
παιδεύα (με την ευρεύα ϋννοια που υπερβαύνει το εκπαιδευτικό ςύςτημα).
Εφόςον τελικϊ η ςυμμετοχό ςτην υποχρεωτικό εκπαύδευςη δεν αποτελεύ
απαραύτητη προώπόθεςη για την κτόςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ από τϋκνα
αλλοδαπών μεταναςτών που διαμϋνουν μόνιμα ςτην Ελλϊδα, μπορεύ να ςυναχθεύ, ότι
αυτό η νομοθετικό επιλογό εμμϋςωσ αποδυναμώνει τον ςκοπό που κατϊ το
΢ύνταγμα οφεύλει να υπηρετεύ η εθνικό κρατικό παιδεύα (μϋςω τησ ςυμμετοχόσ
τουλϊχιςτον ςτην υποχρεωτικό εκπαύδευςη), δηλ. μεταξύ ϊλλων και την
καλλιϋργεια τησ εθνικόσ ςυνεύδηςησ - και κατ’ επϋκταςη τησ εθνικόσ ταυτότητασ -,
αν βϋβαια τελικϊ θεωρόςουμε ότι το περιεχόμενο τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ όντωσ
ςχετύζεται μεταξύ ϊλλων και με την εμπϋδωςη τησ ελληνικόσ ςυνεύδηςησ, την
ενςωμϊτωςη δηλ. του «υποψόφιου Ϊλληνα» ςτο περιεχόμενο τησ ελληνικόσ εθνικόσ
ταυτότητασ.
Δεν πρϋπει εξϊλλου να διαφεύγει τησ προςοχόσ του ερμηνευτό του δικαύου, ότι
εν γϋνει το ςύςτημα του ελληνικού ΢υντϊγματοσ, υπερκαθορύζεται από την «αρχό τησ
εθνικότητασ».151

Με βϊςη τα παραπϊνω και ςε ςυνδυαςμό με την ανεξόγητη ενϋργεια τησ

Κυβϋρνηςησ να αφαιρϋςει για πρώτη φορϊ μετϊ τη Μεταπολύτευςη τον καθιερωμϋνο
από το ΢ύνταγμα προςδιοριςμό τησ Παιδεύασ, δηλ. τη λϋξη «εθνικό» από το αρμόδιο
Τπουργεύο, διερωτϊται κανεύσ: Μόπωσ με το παρόν κυβερνητικό νομοςχϋδιο εκτόσ των
ϊλλων ειςϊγεται ϋμμεςα και μια μορφό αποςύνδεςησ κατϊ μύα ϋννοια τησ βαςικόσ
αποςτολόσ του κρϊτουσ για παροχό παιδεύασ από τον κατϊ το ϊρθρο 16 παρ. 2 ΢υντ.

151Αυτό προκύπτει και από το πλόθοσ των ςυνταγματικών προνοιών για την εθνικό ςυνεύδηςη (ϊρθρ.
16 παρ. 2 ΢.), την προαγωγό του Ϊθνουσ (ϊρθρ. 21 παρ. 1 ΢.), την εθνικό οικονομύα (ϊρθ. 24 παρ. 1 ΢.), το
(ςπουδαύο) εθνικό ςυμφϋρον (ϊρθ. 28 παρ. 2 και 3 ΢.), την εθνικό αλληλεγγύη (ϊρθ. 25 παρ. 4 ΢.), την
εθνικό ανεξαρτηςύα και τον Ελληνικό Λαό (ϊρθ. 33 παρ. 2 ΢.), το εθνικό θϋμα εξαιρετικόσ ςημαςύασ (ϊρθ.
41 παρ. 2 ΢.), τα κρύςιμα εθνικϊ θϋματα (ϊρθρ. 44 παρ. 2 ΢.), την εθνικό αςφϊλεια (ϊρθ. 48 παρ. 1 ΢.) κλπ.
Φαρακτηριςτικότερό όλων εύναι το ϊρθρο 51 παρ. 2 ΢., κατϊ το οπούο «Οι βουλευτϋσ αντιπροςωπεύουν
το Ϊθνοσ».

65
ςυντεταγμϋνο ςκοπό τησ, που περιλαμβϊνει μεταξύ ϊλλων και την «ανϊπτυξη τησ
εθνικόσ ςυνεύδηςησ»;
Ϊχει ενδιαφερόν να απαντηθεύ, με αφορμό την παραπϊνω ανηςυχύα, ςε ποιϊ
ϊραγε βϊςη η νϋα Κυβϋρνηςη τοποθετεύ το ςκοπό που η κρατικό παιδεύα πρϋπει να
υπηρετεύ; Αλλϊ και το αν και ςε ποιο βαθμό θεωρεύ την ανϊπτυξη τησ εθνικόσ
ςυνεύδηςησ μϋςω τησ ςυμμετοχόσ των αλλοδαπών «υποψόφιων Ελλόνων» παιδιών
ςτην υποχρεωτικό τουλϊχιςτον εκπαύδευςη του ελληνικού ςυςτόματοσ παιδεύασ, ωσ
κρύςιμο ςτοιχεύο για την κτόςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ;

Αν τελικϊ πρόθεςη τησ Κυβϋρνηςησ εύναι να βοηθόςει τουσ αλλοδαπούσ

μετανϊςτεσ και τα παιδιϊ τουσ, μϋςω τησ ςυμμετοχόσ τουσ ςτην εθνικό παιδεύα να
εμπεδώςουν την ελληνικό ςυνειδηςη, και να αφομοιώςουν την ελληνικό ταυτότητα,
προκειμϋνου να ενταχθούν κατϊ το δυνατό ομαλότερα ςτην ελληνικό κοινωνύα ωσ
ενεργού πολύτεσ, γιατύ ϊραγε το ςχετικό νομοςχϋδιο κινεύται αντύθετα με τισ ςχετικϋσ
επιταγϋσ του πνεύματοσ και του γρϊμματοσ του ΢υντϊγματοσ;

Αποτελεύ μϊλλον παραφωνύα η ςχεδιαζόμενη «χαλαρό» θεώρηςη τησ Ελλϊδασ

ωσ προσ την ενςωμϊτωςη αλλοδαπών «υποψόφιων ιθαγενών» ςτην ελληνικό
κοινωνύα. Και τούτο διότι ενώ αναπτυγμϋνα κρϊτη με μακρϊ παρϊδοςη -ςε ςχϋςη με
την Ελλϊδα- ςτα μεταναςτευτικϊ ζητόματα (π.χ. Ηνωμϋνο Βαςύλειο, Γαλλύα, Γερμανύα,
Ιςπανύα, Δανύα, ΗΠΑ, Αυςτραλύα κ.ϊ.) προςανατολύζονται ςε γενικϋσ γραμμϋσ προσ την
ενςωμϊτωςη των μεταναςτών και των παιδιών τουσ ςτην εθνικό ταυτότητα μϋςα από
το ςύςτημα τησ Εθνικόσ Παιδεύασ, η νϋα ελληνικό Κυβϋρνηςη φαύνεται ότι δεν αποδύδει
τη δϋουςα ςημαςύα ςε αυτό τη ςημαντικό παρϊμετρο.

3. Αςφαλόσ ςυμβύωςη και αποφυγό επικύνδυνων αντιδρϊςεων;

Αποτελεύ ςαθρό επιχεύρημα ότι η μαζικό ιθαγενοπούηςη αλλοδαπών θα

οδηγόςει τελικϊ ςε «αςφαλό ςυμβύωςη» και ςε αποφυγό των «επικύνδυνων
αντιδρϊςεων» των αλλοδαπών μεταναςτών από ϋνα παρακρατικό και παραοικονομικό
καθεςτώσ ανομύασ, που ςε τελικό ανϊλυςη κατϊ μεγϊλο ποςοςτό η ύδια η Πολιτεύα
καλλιϋργηςε. Όπωσ όδη προεκτϋθηκε, πουθενϊ ςτον υπόλοιπο κοςμό η μαζικό
ιθαγενοπούηςη αλλοδαπών μεταναςτών δε ςτϊθηκε ικανό να πετύχει τουσ παραπϊνω

66
ςτόχουσ, αλλϊ αντύθετα όξυνε την κοινωνικό πόλωςη, τη γκετοπούηςη, την
αναςφϊλεια και το ϋγκλημα. Πολλώ μϊλλον ςτη χώρα μασ, όπου δυςτυχώσ με ευθύνη
όλων των τελευταών Κυβερνόςεων δεν εφαρμόζεται ϋωσ τώρα καμύα ςοβαρϊ
ςχεδιαςμϋνη ςτρατηγικό ομαλόσ ενςωμϊτωςησ των εκατομμυρύων αλλοδαπών
μεταναςτών που ϋχουν ειςρεύςει και αναμϋνεται να ειςρεύςουν ςτη χωρϊ. Η αδρϊνεια
αυτό τησ Πολιτεύασ εύναι φανερό ότι εξυπηρετεύ την ϊνθιςη τησ παραοικονομύασ υπϋρ
των πλουςύων δια τησ εργαςιακόσ εκμετϊλλευςησ των αλλοδαπών μεταναςτών, 152 ενώ
ςυνακόλουθα οδηγεύ ςτην αύξηςη τησ εγκληματικότητασ.153
Εφόςον δεν ϋχει καταρτιςτεύ μακρόπνοη ςτρατηγικό ομαλόσ
ενςωμϊτωςησ και ςτοιχειώδουσ ελϋγχου των εκατομμυρύων αλλοδαπών
μεταναςτών που κατοικούν ςτη χώρα μασ και όςων πρόκειται να ϋλθουν, πώσ
ϊραγε εύναι δυνατό να ομιλεύ κανεύσ για «αςφαλό ςυμβύωςη» και αποφυγό
«επικύνδυνων αντιδρϊςεων» μϋςω τησ ςυγκεκριμϋνησ εςπευςμϋνησ
νομοθετικόσ πρωτοβουλύασ;
Kαθύςταται αυτονόητο ότι η Ελλϊδα του ςόμερα, μια μικρό χώρα με πολλϊ
εςωτερικϊ και εξωτερικϊ προβλόματα, χωρύσ αποικιακό παρελθόν και χωρύσ ευθύνεσ
απϋναντι ςε πρώην αποικιακούσ λαούσ αντύςτοιχα με τισ ιςτορικϋσ αποικιοκρατικϋσ
δυνϊμεισ, δεν μπορεύ και δεν πρϋπει να ςηκώςει το βϊροσ υποδοχόσ και εγκόλπωςησ
εκατομμυρύων εξαθλιωμϋνων μεταναςτών και προςφύγων. Τπό τισ παρούςεσ
τουλϊχιςτον οριακϋσ ςυνθόκεσ, περαιτϋρω ειςροό μεταναςτών ςτη χώρα θα ϋθετε ςε
ςοβαρό κύνδυνο την εθνικό και κοινωνικό τησ ςυνοχό, και θα τη θυςύαζε ςτο βωμό του

152 Πρβλ. Α. Παπαδημητρύου: «Οι ςυνϋπειεσ τησ λαθρομετανϊςτευςησ», Αντύβαρο, 25.05.2009,

http://www.antibaro.gr/node/1025 , «Εντυπωςιακό ανοχό ςτην παραοικονομύα παρουςιϊζει η
Ελλϊδα», Καθημερινό, 12.12.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100005_12/12/2009_383210 , ΢ύντακτικό ομϊδα του
περ. «Ρεςϊλτο»: «Παγκοςμιοπούηςη-ανοικτϊ ςύνορα-αλλοδαπού», Ρεςϊλτο,
http://www.resaltomag.gr/154.mag .
153Πρβλ. Λ. Νεςφυγϋ, «Ϊνασ φόνοσ κϊθε δύο μϋρεσ», Σα Νεα, 13.08.2009,
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4531280 . Με βϊςη ςτοιχεύα τησ ΕΛ.Α΢. και του
ΤΠ.Ε΢. η ςυμμετοχό των αλλοδαπών ςε ςυγκεκριμϋνα βαριϊ αδικόματα, ληςτεύεσ, κλοπϋσ - διαρρόξεισ,
ανθρωποκτονύεσ και βιαςμούσ. ΢τισ ληςτεύεσ η ςυμμετοχό των αλλοδαπών φθϊνει το 49,46%, ςτισ
κλοπϋσ/διαρρόξεισ το 50,87%, ςτισ ανθρωποκτονύεσ το 37,57%, ςτουσ βιαςμούσ το 48,36%. ΢τα
εγκλόματα ςεξουαλικόσ εκμετϊλλευςησ το ποςοςτό ςυμμετοχόσ υπερβαύνει το αντύςτοιχο των Ελλόνων,
αφού διαμορφώνεται ςε 55,13%. Αποκλειςτικό δρϊςη, ςύμφωνα με τα ςτατιςτικϊ ςτοιχεύα,
παρουςιϊζουν ςτην παραχϊραξη (98,78%), τισ πλαςτογραφύεσ (95,67%) και τισ παραβϊςεισ
πνευματικόσ ιδιοκτηςύασ (90,72%). ΢. Φατζϊρασ: «Η απϊτη διϊ τησ ςτατιςτικόσ και οι πολιτικϋσ
ευθύνεσ», Ρεςϊλτο, 14.08.2009, http://resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?t=3610 , Α Παπαχελϊσ: «Σο
πρόβλημα αςφαλεύασ με λαθρομετανϊςτεσ», Καθημερινό, 01.04.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_95_01/04/2009_309598 , T. Waleczek/F.
Gerhardt «Αrm, arbeitslos und ohne Bildung», Der Spiegel, 10.06.2009,
http://www.spiegel.de/politik/deutschland/0,1518,629715,00.html .

67
«διεθνιςμού» του χρηματιςτικού κεφαλαύου τησ παγκοςμιοπούηςησ και των
γεωπολιτικών επιδιώξεων ιςχυρών πολιτοικοοικονομικών ςυμφερόντων που δρουν
μεταξύ ϊλλων και ςτα Βαλκϊνια και ςτόχο ϋχουν την περαιτϋρω αποςταθεροπούηςη
τησ περιοχόσ, ώςτε να εξυπηρετηθούν τα αδιαφανό και ιδιοτελό ςυμφϋροντϊ τουσ,
όπωσ ϊλλωςτε η ςύγχρονη ιςτορύα ϋχει ςε πολλϋσ περιπτώςεισ αποδεύξει. 154
Λαμβϊνοντασ υπόψη τισ ανϊλογεσ διεθνεύσ εμπειρύεσ, διερωτϊται κανεύσ: Πώσ
ϊραγε ϋνασ υπεύθυνοσ πολιτικόσ φορϋασ κϊνει λόγο για «αςφαλό ςυμβύωςη» και
«αποφυγό επικύνδυνων αντιδρϊςεων», που δόθεν το ςυζητούμενο νομοςχϋδιο θα
επιφϋρει, εφόςον ψηφιςτεύ;

4. Δεςμεύει η ΕΕ την μεταναςτευτικό πολιτικό τησ Ελλϊδασ;

- Επιςημαύνεται επύςησ από την Κυβϋρνηςη ότι: «Το κοινό ευρωπαώκό πλαύςιο
για τη μετανϊςτευςη (πρόγραμμα Χϊγησ, πρόγραμμα Στοκχόλμησ), πϋραν τησ αςφϊλειασ
των ευρωπαώκών ςυνόρων, υποδεικνύει δεςμευτικϊ για τα κρϊτη μϋλη ωσ θεμελιώδη
προτεραιότητα και χρηματοδοτεύ την εντατικό προώθηςη τησ κοινωνικόσ ϋνταξησ των
νομύμων μεταναςτών. Τουσ προςανατολιςμούσ αυτούσ του κοινού ευρωπαώκού
ςυνταγματικού πολιτιςμού επιδιώκει να υλοποιόςει με το μϊτι ςτραμμϋνο ςτα εθνικϊ
μασ ςυμφϋροντα και η νομοθετικό πρωτοβουλύα τησ Κυβϋρνηςησ, που αφορϊ
αποκλειςτικϊ ςτουσ νόμιμουσ και μακροχρόνια διαμϋνοντεσ μετανϊςτεσ.»155
Προβληματύζουν οι ανακρύβειεσ των παραπϊνω ιςχυριςμών, που αγγύζουν τα
όρια τησ ανευθυνότητασ. Και τούτο διότι ςτην πραγματικότητα η νομοθεςύα για την
ιθαγϋνεια αποτελεύ αποκλειςτικό προνόμιο κϊθε κρϊτουσ τησ ΕΕ και δεν επιβϊλλεται
ςε καμύα από διατϊξεισ τησ ΕΕ. Γι’αυτό ϊλλωςτε υπϊρχει τϋτοια ποικιλομορφύα ςτισ
ςχετικϋσ ρυθμύςεισ από την επιεικό νομοθεςύα τησ ΢ουηδύασ ϋωσ τισ αυςτηρότατεσ
ςχετικϋσ ρυθμύςεισ που ιςχύουν ςτη Μϊλτα, την Αυςτρύα ό το Λουξεμβούργο.
Μϊλιςτα, το Ευρωπαώκό ΢ύμφωνο για την Μετανϊςτευςη και το Άςυλο,
που επικυρώθηκε τον Οκτώβρη του 2008 από το ΢υμβούλιο τησ ΕΕ, επιςημαύνει

154 Πρβλ. ενδεικτ. Μ. Θεοδωρϊκησ: «Για την υπερϊςπιςη τησ εθνικόσ μασ ςυνεύδηςησ», Ρεςϊλτο,
23.12.2009, http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?p=22683 , Απϊντηςη του ιδύου ςε
επιςτολό τησ Θ. Δραγώνα, 10.01.2010, http://www.anixneuseis.gr/?p=5165 , ΢ύντακτικό ομϊδα του
περ. «Ρεςϊλτο»: «Παγκοςμιοπούηςη-ανοικτϊ ςύνορα-αλλοδαπού», Ρεςϊλτο
http://www.resaltomag.gr/154.mag.
155 Γ. Ραγκούςησ: «Ψσ πότε η Ελλϊδα θα μπορεύ να βαδύζει απερύςκεπτα;», Καθημερινό, 01.10.2010,

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100044_10/01/2010_386266

68
ότι η νόμιμη μετανϊςτευςη θα πρϋπει να λαμβϊνει υπόψη τησ τισ προτεραιότητεσ,
τισ ανϊγκεσ και τισ δυνατότητεσ υποδοχόσ που καθορύζονται από κϊθε Κρϊτοσ-
Μϋλοσ.156 ΢το εν λόγω ΢ύμφωνο ςαφώσ αναφϋρεται, ότι η μεταναςτευτικό
πολιτικό κϊθε κρϊτουσ-μϋλουσ θα πρϋπει να λαμβϊνει υπόψη τησ τη
χωρητικότητα υποδοχόσ τησ Ευρώπησ και ςυνεπώσ κϊθε μϋλουσ τησ από
πλευρϊσ τησ αγορϊσ εργαςύασ, κατοικύασ, υπηρεςιών υγεύασ, εκπαύδευςησ και
κοινωνικών υπηρεςιών, οι οπούεσ ωσ γνωςτόν καθορύζονται από κϊθε κρϊτοσ-
μϋλοσ.157 Επιπλϋον, ορύζεται ςαφώσ ότι πρϊξεισ, ςτισ οπούεσ μεταξύ ϊλλων
ςυμπεριλαμβϊνεται και η χορόγηςη ιθαγϋνειασ ςε παρϊνομουσ μετανϊςτεσ, δεν πρϋπει
να εύναι γενικευμϋνεσ, αλλϊ θα πρϋπει να γύνονται μόνον κατόπιν εξϋταςησ κϊθε
ςυγκεκριμϋνησ περύπτωςησ.158 Ασ μη χρηςιμοποιεύται λοιπόν καταχρηςτικϊ ωσ ϊλλοθι
η ΕE για την εν λόγω απερύςκεπτη νομοθετικό πρωτοβουλύα.

Ασ μην παρουςιϊζει η Κυβϋρνηςη, υποτιμώντασ τη νοημοςύνη του πολύτη, την

πλαςτό εικόνα ότι η εν λόγω πρωτοβουλύα, εξυπηρετεύ τη χρηματοδοτούμενη από την
ΕΕ εντατικό προώθηςη τησ κοινωνικόσ ϋνταξησ των νομύμων μεταναςτών «με το
βλϋμμα ςτα εθνικϊ ςυμφϋροντα.». Διότι διαφορετικό πρϊγμα εύναι η προώθηςη τησ
κοινωνικόσ ϋνταξησ των νόμιμων μεταναςτών με την αποτελεςματικό
υλοπούηςη ςχετικών προγραμμϊτων και διαφορετικό πρϊγμα εύναι η
ιθαγενοπούηςη εκατοντϊδων χιλιϊδων νόμιμων και παρϊνομων μεταναςτών
με ςυνοπτικϋσ διαδικαςύεσ, χωρύσ να εξετϊζεται ενδελεχώσ η όντωσ ενςωμϊτωςό
τουσ ςτην ελληνικό πολιτικό και κοινωνικό ζωό, όπωσ προωθεύται με τη ςυγκεκριμϋνη
νομοθετικό πρωτοβουλύα. Με το παρόν νομοςχϋδιο φαύνεται ότι η Κυβϋρνηςη

156Council of the European Union, „European Pact on Immigration and Asylum“, No 13440/08, ASIM 72,
Brussels, 24.09.2008. http://soderkoping.org.ua/files/pages/20198/1.pdf Πρβλ. ςχετικϊ S. Bertozzi:
„European Pact on Migration and Asylum: a stepping stone towards common European migration
policies“, 24.11.2008, Centro de Estudios Internacionales de Bercelona,
http://www.cidob.org/es/publicaciones/opinion/migraciones/european_pact_on_migration_and_asylu
m_a_stepping_stone_towards_common_european_migration_policies#nota
157Council of the European Union, «European Pact on Immigration and Asylum», No 13440/08, ASIM 72,
Brussels, 24.09.2008. ς. 3 επ. http://soderkoping.org.ua/files/pages/20198/1.pdf
158 Πρβλ. Γ. Κολοβόσ: «Διϊλογοσ για τουσ μετανϊςτεσ’ (επιςτολό), Βόμα Ιδεών, 01.11.2009,
http://www.vimaideon.gr//Article.aspx?d=20091101&nid=13974403&sn=%CE%9A%CE%A5%CE%A1
%CE%99%CE%9F%20%CE%A4%CE%95%CE%A5%CE%A7%CE%9F%CE%A3&spid=1478

69
επιδιώκει να προχωρόςει ςε ϊκριτη μαζικό νομιμοπούηςη αλλοδαπών μεταναςτών,
χωρύσ να λαμβϊνει υπόψη τησ τισ ςχετικϋσ προώποθϋςεισ που θϋτει η ΕΕ.159
Εκτόσ τούτου και με δεδομϋνο ότι η ςχετικό νομοθεςύα των υπόλοιπων κρατών
μελών τησ ΕΕ εύναι ςε γενικϋσ γραμμϋσ αρκετϊ αυςτηρότερη τησ ελληνικόσ, εκφρϊζεται
ο επιπλϋον φόβοσ ότι οι εκτεταμϋνεσ αλλαγϋσ ςτην ελληνικό νομοθεςύα ςυνεπϊγονται
καταςτρατόγηςη των ςυμφερόντων των υπολούπων κρατών μελών τησ ΕΕ, ωσ προσ
τησ θϋςπιςη ορύων ςτην εύςοδο και νομιμοπούηςη αλλοδαπών μεταναςτών ςτη χώρα
τουσ. Και τούτο διότι η με ςυνοπτικϋσ διαδικαςύεσ απόκτηςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ
εκατοντϊδων χιλιϊδων αλλοδαπών μεταναςτών, που διαμϋνουν ςτην Ελλϊδα,
ςυνεπϊγεται με βϊςη την ιδρυτικό ΢υνθόκη τησ Ρώμησ (ϊρθρα 17 επ.) αυτόματα και
την κτόςη τησ κοινοτικόσ ιθαγϋνειασ, με τα προνόμια και τισ υποχρεώςεισ που
απορρϋουν από αυτόν. ΢υνεπώσ, οι ςυγκεκριμϋνοι αλλοδαπού μετανϊςτεσ θα μπορούν
πλεόν ωσ Ϊλληνεσ πολύτεσ να εγκαθύςτανται ελεύθερα ςε όποια χώρα τησ ΕΕ
επιθυμούν. Ϊτςι όμωσ προβλϋπεται να οξυνθεύ περιςςότερο η όδη οριακό κατϊςταςη
ωσ προσ την προςϋλευςη νϋων μεταναςτών, που ιςχύει ςε πολλϋσ χώρεσ τησ Ευρώπησ,
όπωσ εξηγόθηκε παραπϊνω. Αναμϋνεται ςυνεπώσ οι Ευρωπαύοι εταύροι μασ να
αντιδρϊςουν αρνητικϊ ςε ϋνα τϋτοιο ενδεχόμενο, δεδομϋνου ότι η Ελλϊδα αποτελεύ μη
επαρκώσ ελεγχόμενη «πύλη ειςόδου» παρϊνομων μεταναςτών ςτην Ευρώπη.
Μύα ακόμη αξιοςημεύωτη παρϊμετροσ του μεταναςτευτικού ζητόματοσ αποτελεύ
και το γεγονόσ, ότι η Ελλϊδα παραβιϊζει κατϊφορα τη ςυνθόκη του ΢ϋνγκεν160 ςτο
μεταναςτευτικό ζότημα, υπό την οιονεύ ανοχό τησ Ευρώπησ. Και τούτο, διότι ςκϋλοσ
τησ ςυνθόκησ του ΢ϋνγκεν εύναι και η δϋςμευςη των μελών του για αποτροπό τησ
παρϊνομησ ειςόδου αλλοδαπών μεταναςτών ςτην Ευρώπη, 161 πρϊγμα που η Ελλϊδα
κατϊ ςύςτημα δεν τηρεύ, χώρισ όμωσ να υφύςταται και ανϊλογεσ ςυνϋπειεσ. Με
δεδομϋνο ότι η ΕΕ χρηςιμοποιεύ το Μαρόκο ωσ φύλτρο ςυγκρϊτηςησ μεταναςτών από
την υποςαχϊρια Αφρικό και για το λόγο αυτό το χρηματοδοτεύ γενναιόδωρα, τύθεται
το ερώτημα: Μόπωσ και η Ελλϊδα ατύπωσ προβλϋπεται να διαδραματύςει παρόμοιο

159 Πρβλ. Η. ΢ταμπολιϊδησ: «Κύνδυνοι για τον υπαρκτό Ελληνιςμό», Σο Βόμα, 25.06.2009,
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=275178&ct=6&dt=25/06/2009 .
160 Πρβλ. ςυνοπτικϊ για τη ςυνθόκη του ΢ϋνγκεν (Schengen Agreement): Επύςημη δικτυακό πύλη τησ ΕΕ:

«The Schengen area and cooperation»,

http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/free_movement_of_persons_asylum_i
mmigration/l33020_en.htm .
161 Πρβλ. ενδεικτικϊ: Επύςημη δικτυακό πύλη τησ ΕΕ: «Legal instruments governing migration from SIS 1

+ to SIS
II,http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/free_movement_of_persons_asylum
_immigration/jl0010_en.htm .

70
ρόλο ςυγκρϊτηςησ του μεταναςτευτικού ρεύματοσ που προϋρχεται εξ Ανατολών
προςφϋροντασ «υψηλϋσ» υπηρεςύεσ ςτην ΕΕ;162 Μια καταφατικό απϊντηςη ςε αυτό το
ερώτημα ύςωσ εξηγούςε την ευρωπαώκό ανοχό καταςτρατόγηςησ τησ ςυνθόκησ του
΢ϋνγκεν ςτο εν λόγω ςημεύο από την πλευρϊ τησ Ελλϊδασ, 163 αλλϊ και την εςπευςμϋνη
ανϊληψη τησ υπό ςυζότηςη νομοθετικόσ πρωτοβουλύασ τησ Κυβϋρνηςησ, που
διαμορφώνει ευνοώκϋσ ςυνθόκεσ προςϋλκυςησ αλλοδαπών μεταναςτών ςτην Ελλϊδα,
οι οπούοι ενδεχομϋνωσ θα επϋλεγαν να κατευθυνθούν ςε διαφορετικϋσ χώρεσ τησ
νοτιοανατολικόσ Ευρώπησ.

΢ε ςυνϊρτηςη με τα παραπϊνω διατυπώνεται πϊντωσ και το ευκαιριακό

επιχεύρημα ότι οι αλλοδαπού μετανϊςτεσ αποκτώντασ ελληνικό ιθαγϋνεια θα μπορούν
να εγκαταςταθούν ακώλυτα ςε οποιαδόποτε χώρα τησ ΕΕ θελόςουν, εγκαταλεύποντασ
την Ελλϊδα (αφού η Ελλϊδα θεωρεύται χώρα «τρϊνζιτ μεταναςτών»164). Πϋραν των
εύλογων κοινωνικοοικονομικών δυςκολιών, που εκ των πραγμϊτων θα εμποδύςουν ςε
πολλϋσ περιπτώςεισ την μετεγκατϊςταςη αυτών ςε ϊλλη χώρα τησ ΕΕ, ομολογεύται
ςτην ουςύα, ότι ο δεςμόσ πολλών μεταναςτών που θα αποκτόςουν την ελληνικό
ιθαγϋνεια με το παρόν νομοςχϋδιο θα εύναι ςτην ουςύα ευκαιριακόσ και όχι
πραγματικόσ.

5. Ανακόλουθη ϊςκηςη μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ

΢το ςημεύο αυτό, τύθεται εύλογα το ερώτημα: Για ποιό λόγο, όταν η κυβερνώςα
παρϊταξη όταν από το 1993 ϋωσ το 2004 ςτην εξουςύα δεν υλοπούηςε το πρόγραμμα
εντατικόσ προώθηςησ τησ κοινωνικόσ ενςωμϊτωςησ αλλοδαπών μεταναςτών, όπωσ
προςδιόριζε η ΕΕ. Με ποιϊ εχϋγγυα και με ποιϊ τεκμόρια πολιτικόσ αξιοπιςτύασ
διατεύνεται ςόμερα ότι αναλαμβϊνει να το πρϊξει;

162 Πρβλ. Κ. Ρωμανόσ: «Μετανϊςτευςη: Η Ελλϊδα ξϋγραγο αμπϋλι», Ρεςϊλτο 13.09.2006,

http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?t=3194 .
163Πρβλ. Κ. Ρωμανόσ: «Μετανϊςτευςη: Η Ελλϊδα ξϋγραγο αμπϋλι», Ρεςϊλτο 13.09.2006,
http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?t=3194 .
164 Πρβλ. Ν. Ξυδϊκη: «Σο τύμημα του τρϊνζιτ», Καθημερινό, 07.11.2009,
http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_04/01/2010_1290341 .

71
 Αν επιδιώκει η Κυβϋρνηςη την ομαλό κοινωνικό ϋνταξη των μεταναςτών ςτη
χώρα – και καλό εύναι να την επιδιώκει - ασ προχωρόςει πρώτα ςε πραγματικϋσ
πολιτικϋσ ϋνταξησ αυτών ςτην κοινωνύα: Υροντύζοντασ αποτελεςματικϊ να μϊθουν τη
γλώςςα, την ιςτορύα και τον πολιτιςμό, μεριμνώντασ για την αςφϊλιςη και την
εργαςύα αυτών και επιβϊλλοντασ αυςτηρϋσ κυρώςεισ ςε όςουσ τουσ εκμεταλλεύονται
εύτε ςτη ςτϋγαςη εύτε ςτην εργαςύα τουσ εύτε ςτισ ςυναλλαγϋσ τουσ με το Δημόςιο. Ασ
μη χορηγεύται λοιπόν η ελληνικό ιθαγϋνεια ϊκριτα και ςε οριςμϋνεσ περιπτώςεισ
αυτόματα (όχι πϊντωσ «εξατομικευμϋνα» και «διεξοδικϊ», όπωσ ιςχυρύζεται ο αρμόδιοσ
υπουργόσ,165 για να κερδύςει ευκαιριακϋσ εντυπώςεισ) ςε αλλοδαπούσ εξαλεύφοντασ
από τα κριτόρια κτόςησ αυτόσ την επαρκό γνώςη τησ ελληνικόσ γλώςςασ, τησ ιςτορύασ
και του πολιτιςμού.
Η απόδοςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε αλλοδαπούσ μετανϊςτεσ θα
πρϋπει να εύναι ο τελευταύοσ κρύκοσ μύασ αλυςύδασ ενεργειών ςτισ οπούεσ
επιβϊλλεται να προβούν οι αρμόδιοι υπεύθυνοι, με ςτόχο την ομαλό ϋνταξη των
μεταναςτών ςτην ελληνικό κοινωνύα. Προηγεύται η αυςτηρό φύλαξη των ςυνόρων,
ώςτε να αποτρϋπεται η παρϊνομη εύςοδοσ αλλοδαπών ςτη χώρα, η πϊταξη τησ
γραφειοκρατύασ και τησ διαφθορϊσ, αλλϊ και ο πρακτικόσ εξορθολογιςμόσ τησ
διαδικαςύασ απόδοςησ αςύλου,166 απϋλαςησ και χορόγηςησ ϊδειασ παραμονόσ και
εργαςύασ ςτη χώρα.
Επιπλϋον, ςτην Ελλϊδα, παραμϋνουν ςτην ουςύα ανϋγγιχτα και ϊλυτα
βαςικότατα ζητόματα μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ, όπωσ:
1) Ο αποτελεςματικόσ ϋλεγχοσ τησ παρϊνομησ μαζικόσ ειςόδου μεταναςτών ςτη χώρα.
2) H κατϊχρηςη από μετανϊςτεσ τησ νομικόσ δυνατότητασ αύτηςησ για χορόγηςη
πολιτικού αςύλου.
3) H ανεπαρκόσ και χρονοβόρα διαδικαςύα εξϋταςησ των εν λόγω αιτόςεων, η
διαδικαςύα καταγραφόσ, ελϋγχου και απϋλαςησ των παρϊνομων μεταναςτών.
4) H ομαλό κοινωνικό ϋνταξη των μεταναςτών, ςτουσ οπούουσ χορηγεύται πολιτικό
ϊςυλο ό των οικονομικών μεταναςτών που νόμιμα ειςϋρχονται ςτη χώρα.

165 Γ. Ραγκούςησ: «Ψσ πότε η Ελλϊδα θα μπορεύ να βαδύζει απερύςκεπτα;», Καθημερινό, 01.10.2010,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100044_10/01/2010_386266 .
166 Πρβλ. γενικϊ ςυγκριτικϊ ςτοιχεύα για τη μεταναςτευτικό πολιτικό αςύλου χωρών του ΟΗΕ και για τισ

ςυνϋπειεσ τησ: UNCHR, Asylum levels and trends in industrialized countries, March 2008.
http://www.unhcr.org/statistics/STATISTICS/47daae862.pdf .

72
5) H αντιμετώπιςη του φαινομϋνου τησ «μαύρησ εργαςύασ» και εν γϋνει τησ
παραοικονομύασ που ςυδϋεται με τουσ μετανϊςτεσ.
6) H αντιμετώπιςη του φαινομϋνου τησ αυξημϋνησ εγκληματικότητασ των αλλοδαπών
μεταναςτών ςε ςυνϊρτηςη με τον αποτελεςματικό ςωφρονιςμό αυτών.
Φωρύσ να υπϊρχει oλοκληρωμϋνο ςτρατηγικό ςχϋδιο αντιμετώπιςησ των
παραπϊνω ζητημϊτων, εύναι αςυνεπϋσ να προβϊλλεται ωσ κύριο μϋτρο
θεραπεύασ των ανωτϋρω εξαιρετικϊ ςύνθετων ζητημϊτων οι προεκτεθεύςεσ
ιδιαύτερα ελαςτικϋσ διατϊξεισ χόρηγηςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε
αλλοδαπούσ μετανϊςτεσ και των τϋκνων αυτών.

6. Μεριμνϊ η Πολιτεύα για τα πραγματικϊ προβλόματα των

αλλοδαπών μεταναςτών;

Αν μϊλιςτα αφουγκραζόταν η Κυβϋρνηςη τα πραγματικϊ προβλόματα των

αλλοδαπών μεταναςτών ςτην Ελλϊδα, τότε θα διαπύςτωνε ότι αυτό που πρωτύςτωσ
απαςχολεύ και ταλαιπωρεύ τη μεγϊλη πλειοψηφύα των μεταναςτών ςτην Ελλϊδα εύναι
το υπϊρχον καθεςτώσ εργαςιακόσ αναςφϊλειασ, οικονομικόσ υπερεκμετϊλλευςησ
κυρύωσ από εγχώριουσ εργοδότεσ, η γραφειοκρατύα και εν γϋνει τα κυκλώματα
διαφθορϊσ, αλλϊ και η απουςύα αποτελεςματικών προγραμμϊτων που θα ςυμβϊλλουν
πρακτικϊ ςτην ομαλό ενςωμϊτωςό τουσ ςτην κοινωνύα, διευκολύνοντασ ϋτςι τη
ςκληρό καθημερινότητϊ τουσ.167 Εύναι ενδεικτικό ότι οι ύδιοι οι αλλοδαπού
μετανϊςτεσ αντιτύθενται ςε περαιτϋρω μαζικό ειςροό αλλοδαπών μεταναςτών
ςτη χώρα, καθώσ αντιλαμβϊνονται ότι αυτό οδηγεύ ςε όξυνςη των όδη
υφιςτϊμενων κοινωνικοοικονομικών προβλημϊτων των αλλοδαπών
μεταναςτών.168
Προτεραιότητα για τουσ μετανϊςτεσ δεν αποτελεύ η κτόςη τησ ελληνικόσ
ιθαγϋνειασ, αλλϊ η επύλυςη των προεκτεθϋντων βαςικών προβλημϊτων που
αντιμετωπύζουν. Η νομοθετικό όμωσ πρωτοβουλύα τησ Κυβϋρνηςησ εκτιμϊται, ότι αντύ

167 Πρβλ. ςυνϋντευξη του προϋδρου τησ Ϊνωςησ Μεταναςτών Ελλϊδοσ Ζ. Ν. Κολομπανύ, την 7/5/2009
ςτην πρωινό εκπομπό του ΑLPHA 9,89, ςτον Νύκο Καμακϊρη,
http://www.migrationpolicy.gr/deltia%20typou/interview%20alpha%207-05-09.pdf .
168 Πρβλ. ςυνϋντευξη του προϋδρου τησ Ϊνωςησ Μεταναςτών Ελλϊδοσ Ζ. Ν. Κολομπανύ, την 7/5/2009

ςτην πρωινό εκπομπό του ΑLPHA 9,89, ςτον Νύκο Καμακϊρη,

http://www.migrationpolicy.gr/deltia%20typou/interview%20alpha%207-05-09.pdf .

73
να περιορύςει το αθρόο ρεύμα μετανϊςτευςησ αλλοδαπών ςτην Ελλϊδα, θα το
ενιςχύςει, ςε αντύθεςη ακόμα και με τη βούληςη μεγϊλησ μερύδασ αλλοδαπών
μεταναςτών.
Εύναι εξύςου απορύασ αξύοσ ο ιςχυριςμόσ του κ. Ραγκούςη, ότι «Η καταπολϋμηςη
τησ λαθρομετανϊςτευςησ και η εγγύηςη τησ αςφϊλειασ και τησ κοινωνικόσ ςυνοχόσ εύναι
εθνικού ςτόχοι που οι νόμιμοι μετανϊςτεσ ςυμμερύζονται απολύτωσ μαζύ μασ.»169
Εύναι προφανϋσ ότι η Κυβϋρνηςη αγνοεύ τη διεθνό εμπειρύα, που προεκτϋθηκε,
ότι δηλ. όπου εφαρμόςτηκαν ανϊλογα μϋτρα η ειςροό μεταναςτών ςτισ χώρεσ που το
εφϊρμοςαν αυξόθηκε, ενώ οξύνθηκαν τα προβλόματα αςφϊλειασ και κοινωνικόσ
ςυνοχόσ. Για ποιούσ λοιπόν εθνικούσ ςτόχουσ ομιλεύ η Κυβϋρνηςη, υποτιμώντασ τη
νοημοςύνη των Ελλόνων πολιτών;

7. Ενιςχύουν οι αλλοδαπού μετανϊςτεσ την εθνικό οικονομύα;

Ϊνα ακόμα επιχεύρημα που προβϊλλεται από οριςμϋνουσ, για να

δικαιολογόςουν τη ςυζητούμενη νομοθετικό πρωτοβουλύα, εύναι ότι οι αλλοδαπού
μετανϊςτεσ ςυνειςφϋρουν ςημαντικϊ ςτην ενύςχυςη τησ ελληνικόσ οικονομύασ. 170 Αν
ρύξει κανεύσ όμωσ μια προςεκτικότερη ματιϊ ςτα υπϊρχοντα δεδομϋνα και αυτόσ ο
ιςχυριςμόσ πϊςχει ςτην πραγματικότητα.
Κατ’ αρχόν εύναι γνωςτό ότι η εν γϋνει υπερεκμετϊλλευςη των αλλοδαπών
μεταναςτών δημιουργεύ ϋνα εύδοσ υπεραξύασ, με την ϋννοια όμωσ ότι τελικϊ ςυντηρεύ
ςε ςημαντικό βαθμό φαύνομενα διαφθορϊσ, αλλϊ και τα υποπροώόντϊ τησ, όπωσ την
παραοικονομύα, την εκτεταμϋνη φοροδιαφυγό κ.ο.κ. Δεν πρϋπει επύςησ να διαλανθϊνει
τησ προςοχόσ και το υπερκόςτοσ των παρενεργειών τησ λαθρομετανϊςτευςησ, που
ϋγκειται κυρύωσ ςτη λόψη δαπανηρών μϋτρων για την αντιμετώπιςη τησ ιδιαύτερα

169 Γ. Ραγκούςησ: «Ψσ πότε η Ελλϊδα θα μπορεύ να βαδύζει απερύςκεπτα;», Καθημερινό, 01.10.2010,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100044_10/01/2010_386266
170 Πρβλ. ενδεικτ.: ϋρευνα του «Ινςτιτούτου Μεταναςτευτικόσ Πολιτικόσ» (ΙΜΠ) που παρουςύαςε
προςφϊτωσ ο Α. Ζαβόσ. (Καθημερινό 26.01.2007, Σο Σμόμα «ςτρατηγικόσ και οικονομικών ερευνών»
τησ Εθνικόσ Σραπϋζησ, εξ ϊλλου, ςε πρόςφατη μελϋτη, αναφϋρει ότι «η μετανϊςτευςη ϋπαιξε πολύ
ςημαντικό ρόλο ςτην υποςτόριξη τόςο τησ εγχώριασ ζότηςησ όςο και των παραγωγικών δυνατοτότων
τησ Ελληνικόσ οικονομύασ» (Σεύχοσ Οκτωβρύου 2007 και Μαρτύου 2008), Α. Λυμπερϊκη/Α.
Σριανταφυλλύδου: Πόςοι, Πότε και Πώσ; Βόμα Ιδεών 7.8.2009,
http://www.vimaideon.gr//Article.aspx?d=20090807&nid=13198936&sn=ΚΤΡΙΟ%20ΣΕΤΦΟ΢&spid=14
78 , ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ΢: «Οι μετανϊςτεσ πριμοδότηςαν την Ελληνικό οικονομύα», ϋρευνα ΢ΕΒ - ICAP και
17.8.2002.

74
αυξημϋνησ εγκληματικότητασ αυτών των πληθυςμών (αςτυνόμευςη, ςωφρονιςμόσ,
δικαςτικϊ ϋξοδα κ.ϊ.), αλλϊ και ςτη λόψη πολυεπύπεδων μϋτρων για την κατϊ το
δυνατό ομαλό ϋνταξη των λαθρομεταναςτών ςτην ελληνικό κοινωνύα, τη διαφύλαξη
και ενύςχυςη τησ κοινωνικοοικονομικόσ ςυνοχόσ (κατοικύα, εκπαύδευςη, εργαςύα κ.ϊ.).
Εύναι χαρακτηριςτικό ότι μόνο το κόςτοσ των δαπανών που ξοδεύτηκαν για την
εγκληματικότητα των αλλοδαπών τα ϋτη 1995 ϋωσ 2001 (δαπϊνη τησ αςτυνομύασ,
δικαςτηρύων και ςωφρονιςτικών υπηρεςιών) ανόλθε ςτα 1,322 δις. ευρώ και η οπούα
ιςούται με την αύξηςη των δαπανών υγεύασ και πρόνοιασ που το 2003 εύχε
προγραμματύςει το οικονομικό επιτελεύο ϋωσ και το 2008 ςτο πλαύςιο τησ Φϊρτασ
Πραγματικόσ ΢ύγκλιςησ.»171 Ομούωσ εύναι δεδομϋνη η ςύνδεςη του μεταναςτευτικού
φαινομϋνου με την παραοικονομύα και τη «μαύρη αγορϊ» ςτην Ελλϊδα.172
Δυςτυχώσ ςτην Ελλϊδα δεν ϋχουν διεξαχθεύ ϋωσ τώρα εκτεταμϋνεσ ϋρευνεσ, οι
οπούεσ να εξετϊζουν το οικονομικό κόςτοσ και όφελοσ του μεταναςτευτικού
φαινομϋνου. Από επιςτημονικϋσ ϋρευνεσ όμωσ διεθνούσ επιπϋδου (π.χ. ςτισ ΗΠΑ)
προκύπτει ότι το κόςτοσ που προκαλεύ το φαινόμενο τησ λαθρομετανϊςτευςησ για το
κρϊτοσ των ΗΠΑ υπερβαύνει ελαφρώσ ό ιςοςταθμύζεται με το κϋρδοσ που προκύπτει
από το ςυγκεκριμϋνο φαινόμενο για την οικονομύα τησ χώρασ. Ο καθηγητόσ του
Πανεπιςτημύου Harvard G. J. Βorjas, ειδικόσ ςε θϋματα Οικονομικόσ τησ
Μετανϊςτευςησ, αναφερόμενοσ ςτισ ΗΠΑ επιςημαύνει ότι «το αποτϋλεςμα του
ιςολογιςμού τησ μετανϊςτευςησ δεν εύναι ούτε ςυντριπτικϊ θετικό ούτε ςυντριπτικϊ
αρνητικό- και ϋνασ εχϋφρων ϊνθρωποσ θα ςυμπϋραινε πιθανότατα ότι βρύςκεται πολύ
κοντϊ ςτο μηδϋν»173

171 Πρβλ. ενδεικτ. Δ. Καδδϊ: «Μην πυροβολεύτε τουσ Αλβανούσ», Κυριακϊτικη Ελευθεροτυπύα,
12.10.2003. http://archive.enet.gr/online/online_p1_text.jsp?c=112&id=14585540 .
172 Πρβλ. Λ. ΢τεργύου «Πϊνω από 70 δις.διαφθορϊ, παραοικονομύα ςτην Ελλϊδα», Καθημερινό,
09.02.1008, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_09/02/2008_258679 , Δ.
΢ταμπόγλησ: «“Θεςμόσ” η παραοικονομύα ςτην Ελλϊδα», To Bόμα, 01.10.2010,
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=3&artid=176002&dt=01/10/2006 ,Κ. Κόλμερ: «Ελϊχιςτοσ
μιςθόσ ελκύει λαθρομετανϊςτεσ», Σο Παρόν τησ Κυριακόσ, 08.04.2007,
http://www.paron.gr/v3/new.php?id=13526&colid=37&catid=27&dt=2007-04-
08%200:0:0&page=2&mode=3 . Πρβλ. για τισ ςχετικϋσ αντιδρϊςεισ τησ Ε.Ε., A. Blanpain: «Η παρϊνομη
εργαςύα μεταναςτών ςτο ςτόχαςτρο τησ Κομιςιόν», ΕURANET, 05.11.2008,
http://www.euranet.eu/gre/Phhakeloi/Parhanome-metanhasteyse-sten-Eyrhope/E-parhanome-
ergashia-metanasthon-sto-sthochastro-tes-Komisihon .
173 Πρβλ. G: Βorjas, «Ηeaven΄s Door: Ιmmigration policy and the Αmerican economy», Νew Jersey, 1999,

ς. 126, G. Hanson: «Ιmmigration’s costs and benefits¨», Wall Street Journal, 26.06.2006l
http://online.wsj.com/public/article/SB115100948305787940-
tA5PP0Ya_9U0AlXBQQhnaDyMIYc_20060725.html?mod=tff_main_tff_top , με περαιτ. παραπομπϋσ.

75
 ΢τη Βρετανύα, πρόςφατη ςχετικό ϋκθεςη τησ Διακομματικόσ Επιτροπόσ
Οικονομικών Τποθϋςεων τησ Βουλόσ των Λόρδων υπογραμμύζει: «Το γενικό μασ
ςυμπϋραςμα εύναι ότι τα οικονομικϊ οφϋλη τησ θετικόσ καθαρόσ μετανϊςτευςησ εύναι
μικρϊ ό αςόμαντα».174 ΢τη Δανύα, τη Γερμανύα, την Ελβετύα και ςε ϊλλεσ χώρεσ ϋχουν
επύςησ δημοςιοποιηθεύ μελϋτεσ που αποτιμούν το αςύμφορο για την κρατικό
οικονομύα οικονομικό κόςτοσ που προκαλεύ το εκτεταμϋνο φαινόμενο τησ
μετανϊςτευςησ ιδύωσ μεταναςτών που προϋρχονται από χώρεσ με πολύ διαφορετικό
κουλτούρα, και επομϋνωσ διαφορετικό κώδικα ςυμπεριφορϊσ από αυτόν που
υιοθετεύται ςτην εκϊςτοτε χώρα φιλοξενύασ.175
Οταν λοιπόν ςε χώρεσ, όπωσ τισ ΗΠΑ και τη Βρετανύα, γύνεται λόγοσ για
αμελητϋα οικονομικϊ οφϋλη από τη μετανϊςτευςη, θα πρϋπει να μασ
προβληματύςει η θϋςη οριςμϋνων Ελλόνων παραγόντων που, δύχωσ να ϋχουν
ςτα χϋρια τουσ πλόρωσ τεκμηριωμϋνα ςτοιχεύα, κϊνουν λόγο για μεγϊλα
οικονομικϊ οφϋλη που προκύπτουν από τουσ αλλοδαπούσ μετανϊςτεσ.176
Ακόμα πρϋπει να ληφθεύ ςοβαρϊ υπόψη ότι υπϊρχουν και παραδεύγματα
χωρών, που εδώ και αρκετϊ χρόνια προβαύνουν ςε εκτιμόςεισ των αναγκών τησ
οικονομύασ τουσ ςε εργατικό δυναμικό (πόςοι, ςε ποιουσ κλϊδουσ, για πόςο χρονικό
διϊςτημα), προκειμϋνου να προςδιορύςουν και την αντοχό τησ οικονομύασ τουσ
απϋναντι ςτο εντεινόμενο φαινόμενο τησ μετανϊςτευςησ. Εύναι χαρακτηριςτικό το
παρϊδειγμα του Ηνωμϋνου Βαςιλεύου, όπου αυτόν τον ρόλο ϋχει η Μigration Αdvisory
Committee υπό τον καθηγητό D.Μetcalf. Ιδιαύτερο ενδιαφϋρον ϋχει ότι αναφορικϊ με τη
«χωρητικότητα» τησ κοινωνύασ, αυτό καταδεικνύεται από την πορεύα των δεικτών
ενςωμϊτωςησ (οικονομικόσ, κοινωνικόσ, πολιτιςμικόσ, εκπαιδευτικόσ, πολιτικόσ κτλ.)
των νομύμων μεταναςτών, καθώσ και από την εξϋλιξη των ςτϊςεων του φιλοξενούντοσ

174 Ηouse of Lords Select Committee on Εconomic Αffairs, 1st Report of Session 2007-08: «Σhe Εconomic
Ιmpact of Ιmmigration, Volume Ι: Report», 1 Αpril 2008, London: Σhe Stationery Οffice, ς. 52. Πρβλ.
επύςησ, Μ. Wolf: «Ιmmigration: A matter of numbers»
175 Πρβλ. A. Amstutz: «Die "Balkanisierung" der Sozialwerke. Ausländische Sozialwerkplünderer gehören

ausgeschafft», Schweizer Zeit, 07.09.2007, http://www.schweizerzeit.ch/2207/sozialwerk.htm , Η.

Ηλιόπουλοσ: «Κουλτούρα θαναςύμων ψευδών. Η αποτυχύα των πολυπολιτιςμικών πειραμϊτων και τα
αδιϋξοδα τησ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ», 26.11.2009, http://politikes-
paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-post_13.html , αναδημοςύευςη από το περιοδ. Διπλωματύα (τ.
26). M. Manheimer: «Was die Islamische Migration Europa kostet», Politically Incorrect, 05.11.2009,
http://www.pi-news.net/2009/11/essay-was-die-islamische-migration-europa-kostet/ , με περαιτϋρω
παραπομπϋσ
176 Πρβλ. ενδεικτ.: Α. Λυμπερϊκη/Α. Σριανταφυλλύδου: Πόςοι, Πότε και Πώσ; Βόμα Ιδεών 7.8.2009,

http://www.vimaideon.gr//Article.aspx?d=20090807&nid=13198936&sn=ΚΤΡΙΟ%20ΣΕΤΦΟ΢&spid=14
78 .

76
πληθυςμού απϋναντύ τουσ. Επειδό η επύτευξη τησ κοινωνικόσ ενςωμϊτωςησ εύναι
αρκετϊ δύςκολη και γύνεται ςε βϊθοσ χρόνου, απαιτεύται η εγκατϊςταςη μεταναςτών
να εύναι ελεγχόμενη και ςε ςχετικϊ μικρούσ αριθμούσ.177 Θα όταν ςυνετό η Ελλϊδα
ςόμερα να ακολουθόςει το ςυγκεκριμϋνο παρϊδειγμα.

Με βϊςη τα παραπϊνω διατυπώνεται το ερώτημα: Mόπωσ τελικϊ ςτην

πραγματικότητα η ενύςχυςη του ρεύματοσ τησ μετανϊςτευςησ, υπό τησ παρουςεσ
ςυνθόκεσ, βλϊπτει ςτην ουςύα και τουσ κατατρεγμϋνουσ μετανϊςτεσ, που ςυχνϊ
πϋφτουν θύματα υπερεκμετϊλλευςησ των πλουςιότερων εργοδοτών τουσ ςτισ χώρεσ
εγκατϊςταςόσ τουσ και την κρατικό οικονομύα (λόγω των τερϊςτιων δαπανών που
απαιτούνται για την αςτυνόμευςη, την κοινωνικό τουσ ϋνταξη, αλλϊ και την τερϊςτια
διαφυγό κρατικών εςόδων από την ενύςχυςη τησ «μαύρησ εργαςύασ» και εν γϋνει τησ
παραοικονομύασ);178
Μόπωσ ςε αυτό το επύπεδο δικαιώνεται ο K. Marx, ο οπούοσ πριν από περύπου
145 χρόνια εύχε διατυπώςει την ϊποψη ότι: «Σκοπόσ τησ ειςαγωγόσ ξϋνων εργατών από
τουσ εργοδότεσ εύναι η διαιώνιςη τησ ςκλαβιϊσ»179;

Ακόμα πρϋπει να επιςημανθεύ, ότι η Ελλϊδα, προκειμϋνου να αυξόςει τουσ

ρυθμούσ ανϊπτυξόσ ςε ϋνα ολοϋνα και πιο εντεινόμενο πλαύςιο οικονομικού
ανταγωνιςμού, αντύ να αντιμετωπύζει παθητικϊ και δύχωσ ςτρατηγικό το
μεταναςτευτικό φαινόμενο, ϋτςι ώςτε να ειςϋρχονται ςτη χώρα ςχεδόν αποκλειςτικϊ
ανειδύκευτοι μετανϊςτεσ χαμηλού μορφωτικού επιπϋδου, επιβϊλλεται να δημιουργόςει
κύνητρα και προώποθϋςεισ, ώςτε να προςελκυθούν μετανϊςτεσ υψηλού μορφωτικού
επιπϋδου. Εύναι λυπηρό ότι η προτεινόμενη νομοθετικό πρωτοβουλύα εκτόσ των
ϊλλων δεν μεριμνϊ επαρκώσ για την προςϋλκυςη υψηλϊ καταρτιςμϋνου
προςωπικού ό ανθρώπων που ϋχουν προςφϋρει ό προςφϋρουν διακεκριμϋνεσ
υπηρεςύεσ ςτη χώρα, όπωσ π.χ. προβλϋπεται ςτη Γερμανύα, την Αυςτρύασ, την
Ελβετύα τη Δανύα, την Ολλανδύα, την Ιταλύα κ.α.. Αντιθϋτα, δεν απαιτούνται ούτε οι

177 Γ. Κολοβόσ: Διϊλογοσ για τουσ μετανϊςτεσ (επιςτολό), «Βόμα Ιδεών», 1.11.2009,
http://www.vimaideon.gr//Article.aspx?d=20091101&nid=13974403&sn=%CE%9A%CE%A5%CE%A1
%CE%99%CE%9F%20%CE%A4%CE%95%CE%A5%CE%A7%CE%9F%CE%A3&spid=1478
178΢χετικα με το υπόβαθρο εργαςιακόσ εκμετϊλλευςησ των μεταναςτών: Πρβλ. ενδεικτ.: ΢ύντακτικό

ομϊδα του περ. «Ρεςϊλτο»: «Παγκοςμιοπούηςη-ανοικτϊ ςύνορα-αλλοδαπού», Ρεςϊλτο,

http://www.resaltomag.gr/154.mag , Α. Παπαδημητρύου: «Οι ςυνϋπειεσ τησ λαθρομετανϊςτευςησ»,
Αντύβαρο, 25.05.2009, http://www.antibaro.gr/node/1025.
179Κ. Μarx: «A warning», Der Bote vom Niederrhein, No 57, 13.05.1866 ,
http://www.marxists.org/archive/marx/iwma/documents/1866/warning.htm .

77
ελϊχιςτεσ εγγυόςεισ για την προςωπικότητα του υποψηφύου προσ πολιτογρϊφηςη
αλλοδαπού. Εύναι προφανϋσ ότι αυτό λειτουργεύ ςε βϊροσ τησ ςύγχρονησ οικονομικόσ
ανϊπτυξησ τησ χώρασ.
Θα μπορούςαν λ.χ. να δοθούν ιςχυρϊ κύνητρα για την αύξηςη τησ
μετανϊςτευςησ αλλοδαπών που θα ϋρχονται ςτην Ελλϊδα για ςπουδϋσ ό για ϋρευνα,
αλλϊ και για τη δυναμικό αξιοπούηςη τουσ ςτο ελληνικό Πανεπιςτόμιο και εν γϋνει
ςτην ελληνικό οικονομύα. Εύναι π.χ. ϊδικο να μη δύδεται αυτόματα ςε αλλοδαπούσ
ςπουδαςτϋσ μετανϊςτεσ, που ϋχουν αποφοιτόςει από ελληνικϊ πανεπιςτημιακϊ
ιδρύματα, παρϊταςη τησ ϊδειασ διαμονόσ τουσ μετϊ το πϋρασ των ςπουδών τουσ για
την εξεύρεςη εργαςύασ ςτη χώρα.180 Τπϊρχουν μϊλιςτα περιπτώςεισ αλλοδαπών
ςπουδαςτών ςτην Ελλϊδα που παρόλο που όταν υπότροφοι του ελληνικού κρϊτουσ
δυςκολεύτηκαν εξαιρετικϊ να ανανεώςουν την ϊδεια παραμονόσ τουσ ϋωσ το τϋλοσ
των ςπουδών τουσ.
Εξύςου ϊδικο εύναι οι αλλοδαπού απόφοιτοι πανεπιςτημιακών ιδρυμϊτων να μην
ϋχουν ςε πολλϋσ περιπτώςεισ (ιδύωσ ςτα λεγόμενα «κλειςτϊ επαγγϋλματα») τα ύδια
δικαιώματα με τουσ ημεδαπούσ ςυναπόφοιτούσ τουσ ωσ προσ την εξεύρεςη εργαςύασ
ςτην εργαςιακό αγορϊ, παρόλο που ϋχουν καταβϊλει τον ύδιο ό και περιςςότερο κόπο
με τουσ ημεδαπούσ για τη περϊτωςη των ςπουδών τουσ. Φρειϊζεται λοιπόν η
Κυβϋρνηςη να λϊβει μϋτρα προσ την κατεύθυνςη τησ αξιοκρατικόσ εξύςωςησ των
ημεδαπών και αλλοδαπών αποφούτων τησ ελληνικόσ εκπαύδευςησ ςτην αγορϊ
εργαςύασ. ΢ε τελικό ανϊλυςη η ςυντονιςμϋνη προςϋλκυςη μεταναςτών αυτού του
εύδουσ θα μπορούςε να ςυνειςφϋρει θετικϊ ςτην ανϊπτυξη τησ ϋρευνασ και τησ
τεχνολογύασ ςτην Ελλϊδα και κατ’ επϋκταςη του βιοτικού επιπϋδου τησ χώρασ. Αυτό
ϊλλωςτε δεύχνουν ποικύλα παραδεύγματα ςε χώρεσ όπωσ η Γερμανύα, το Ηνωμϋνο
Βαςύλειο, οι ΗΠΑ κ.ϊ. Υαύνεται όμωσ ότι οι προτεραιότητεσ των ελληνικών πολιτικών
επιλογών δυςεξόγητα πόρρω απϋχουν από την υιοθϋτηςη ενόσ τϋτοιου
μεταναςτευτικού μοντϋλου.
Όπωσ και να ϋχει πϊντωσ δεν εύναι δυνατό να χρηςιμοποιεύται και μϊλιςτα
ςυγχυτικϊ το μϋτρο τησ μαζικόσ χορόγηςησ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ ςε αλλοδαπούσ
μετανϊςτεσ χωρύσ τισ απαραύτητεσ ρότρεσ και αςφαλιςτικϋσ δικλεύδεσ ωσ «πανϊκεια»
για τη δόθεν επύλυςη των προεκτεθϋντων ζητημϊτων από τη ςτιγμό μϊλιςτα που
εκατοντϊδεσ χιλιϊδεσ Ελληνόπουλα (η λεγόμενη γενιϊ των 700 ευρώ) αν και

180 Η ρύθμιςη αυτό ιςχύει π.χ. ςτη Γερμανύα και ςε ϊλλεσ χώρεσ.

78
διαθϋτουν πλόθοσ διπλωμϊτων και πτυχύων υπό τισ παρούςεσ ςυνθόκεσ ανεργύασ,
διαφθορϊσ, αναξιοκρατύασ και εργαςιακόσ εκμετϊλλευςησ, βρύςκονται καθηλωμϋνα ςε
εργαςιακό, κοινωνικόοικονομικό τϋλμα.

VI. ΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΑ – ΠΡΟΣΑ΢ΕΙ΢

1. ΢υνοπτικϊ ςυμπερϊςματα

Καθύςταται ςαφϋσ από τα παραπϊνω, ότι η κυβερνητικό νομοθετικό

πρωτοβουλύα εύναι απρόςφορη, ϊκαιρη και ανεδαφικό. Γι’ αυτό προβλϋπεται ότι
ακόμα και αν η Βουλό υποπϋςει ςτο λϊθοσ να την ψηφύςει, το μϋλλον τησ θα εύναι
ιδιαύτερα βραχύβιο. Εξυπηρετώντασ μϊλλον μικροπολιτικϋσ ςκοπιμότητεσ επιχειρεύ
από λανθαςμϋνη οπτικό γωνύα και με πρόχειρο τρόπο να αντιμετωπύςει το μεγϊλο
μετανϊςτευτικό ζότημα που ταλανύζει τη χώρα. Σο πρϊττει ανεύθυνα χωρύσ ςτην
πραγματικότητα να ϋχει μελετόςει επαρκώσ τα όρια των δυνατοτότων τησ Ελλϊδασ ωσ
προσ την υποδοχό και ενςωμϊτωςη των μεταναςτών και χωρύσ να ϋχει μεριμνόςει
ϋμπρακτα για την ομαλό κοινωνικοοικονομικό ϋνταξη των αλλοδαπών μεταναςτών
ςτη χώρα. Επιπλϋον, χωρύσ να λαμβϊνει τα απαραύτητα μϋτρα για την πϊταξη του
μεταναςτευτικού δουλεμπορύου και των υπόλοιπων παρενεργειών, ςπεύδει να
«χαρύςει» μαζικϊ και με ςυνοπτικϋσ διαδικαςύεσ την ελληνικό ιθαγϋνεια ςε εκατοντϊδεσ
χιλιϊδεσ αλλοδαπούσ μετανϊςτεσ. Η Κυβϋρνηςη θεςπύζει τισ πιο ελαςτικϋσ
προώποθϋςεισ κτόςησ ιθαγϋνειασ ςε πανευρωπαώκό επύπεδο. Από τη μύα πλευρϊ,
υπαναχωρεύ από την εφαρμογό του δικαύου του αύματοσ, που για ευνόητουσ λόγουσ
παραδοςιακϊ ακολουθεύ η ελληνικό ϋννομη τϊξη. Παρϊλληλα με την παρούςα
πρωτοβουλύα ςχεδόν αποςυνδϋεται η κτόςη τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ από το λεγόμενο
ςτοχεύο του «animus», δηλ. από τη ςυνειδητότητα - αύςθηςη, ότι εύναι κϊποιοσ
Ϊλληνασ.181

Αν ληφθούν υπόψη τα δυςχερό αποτελϋςματα τησ «ςυμβολικόσ»

μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ των προηγούμενων ετών, που αςύδοτα οδόγηςε ςτο

181 Πρβλ. ενδεικτικϊ: Ε. Σριανταφύλλου: «Σο κριτόριο τησ ιθαγϋνειασ», Καθημερινό, 01.04.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_01/04/2009_309551 .

79
ςημεύο, ώςτε ςόμερα η Ελλϊδα να ϋχει το μεγαλύτερο ποςοςτό (παρϊνομων και
νόμιμων) αλλοδαπών μεταναςτών ςε ευρωπαώκό τουλϊχιςτον επύπεδο, η
«γενναιόδωρη» αυτό κυβερνητικό επιλογό προκαλεύ ϋκπληξη. Σο παρϊλογο και
ανεδαφικό αυτόσ τησ επιλογόσ επιβεβαιώνεται και από την υιοθϋτηςη πολύ
αυςτηρότερων μϋτρων ωσ προσ την κτόςη τησ εθνικόσ ιθαγϋνειασ, αλλϊ και ωσ προσ
την εύςοδο αλλοδαπών μεταναςτών ςτη χώρα, που υιοθετεύται από χώρεσ τησ
αναπτυγμϋνησ Δύςησ με μεγϊλη εμπειρύα ςτα μεταναςτευτικϊ ζητόματα. Και τούτο
γιατύ εύναι δεδομϋνο ότι τα μϋτρα αυτϊ λαμβϊνονται προκειμϋνου να ελαττωθεύ και ϋνα
ελεγχθεύ κατϊ το δυνατό το ϋντονο μεταναςτευτικό ρεύμα ςτισ χώρεσ αυτϋσ, ώςτε να
αμβλυνθούν προβλόματα που δημιουργόθηκαν εκεύ ςε ςχϋςη με την κοινωνικό ςυνοχό
και την προςταςύα τησ εθνικόσ ταυτότητασ. Σο ϊτοπο τησ ςυγκεκριμϋνησ επιλογόσ
επιτεύνεται και από το γεγονόσ ότι η Ελλϊδα αποτελεύ πύλη ειςόδου μεταναςτών,
οπότε εύναι εύλογο ότι τϋτοιου εύδουσ μϋτρα θα αυξόςουν ϋντονα το μεταναςτευτικό
ρεύμα προσ τη χώρα.

2. Προτϊςεισ

α) Αναμόρφωςη τησ μεταναςτευτικήσ πολιτικήσ

Τπό τισ δεδομϋνεσ ςυνθόκεσ, προκειμϋνου να διαμορφωθούν κατϊλληλεσ

ςυνθόκεσ για μια υγιό μεταναςτευτικό πολιτικό, θα πρϋπει πρωτύςτωσ η Πολιτεύα να
μεριμνόςει ϋμπρακτα για την καλύτερη φύλαξη των ςυνόρων ςε ςυνδυαςμό με την
πϊταξη των δουλεμπορικών κυκλωμϊτων που διακινούν παρϊνομα μετανϊςτεσ και
εμπορεύματα. Η ϊςκηςη πύεςησ προσ την Σουρκύα και προσ ϊλλεσ όμορεσ χώρεσ -
μεταξύ ϊλλων και μεςω τησ ΕΕ - για τη ςύναψη διμερών ςυμφωνιών ςχετικϊ με τη
ςυγκρϊτηςη τησ παρϊνομησ μετανϊςτευςησ, θα ςυνεργούςε προσ την παραπϊνω
κατεύθυνςη.

Για την αποτελεςματικό αντμετώπιςη τησ παρϊνομησ μετανϊςτευςησ δεν θα

αρκούςε απλώσ η ϊμεςη επαναπροώθηςη των παρανόμωσ ειςερχόντων και
διαμενόντων ςτη χώρα ό η καταςκευό κϋντρων φιλοξενύασ προςφύγων ό παρϊνομων
υπό απϋλαςη μεταναςτών. Απαιτεύται και η επιτϊχυνςη των διαδικαςιών αξιολόγηςησ
των αιτόςεων αςύλου και εν γϋνει νομιμοπούηςησ αλλοδαπών μεταναςτών (π.χ.
αντιμετώπιςη των γραφειοκρατικών εμποδύων ωσ προσ τη χορόγηςη τησ ϊδειασ του

80
επύ μακρόν διαμϋνοντοσ) που πρϋπει να διεξϊγεται ϋγκαιρα, ϋγκυρα και
αποτελεςματικϊ, και η οπούα πρϋπει να ςυνοδεύεται και από την πϊταξη τησ
διοικητικόσ γραφειοκρατύασ και τησ ςχετικόσ διαφθορϊσ. Π.χ. μεςω ενδελεχών ελϋγχων
από φερϋγγυεσ, ανεξϊρτητεσ αρχϋσ, αλλα και με την επιβολό αυςτηρών κυρώςεων ςε
υπαλλόλουσ και ϊλλουσ εμπλεκόμενουσ φορεύσ, που προϊγουν τη γραφειοκρατικό
διαπλοκό.

Ομούωσ πρϋπει να απορριφθεύ η τακτικό τησ εκ των υςτϋρων νομιμοπούηςησ

των παρϊνομων μεταναςτών. Ακόμα όμωσ και όςοι παρϊνομοι μετανϊςτεσ
νομιμοποιόθηκαν εκ των υςτϋρων θα πρϋπει να αποκλειςτούν από το δικαύωμα κτόςησ
τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ εκτόσ από όςουσ ϋχουν να επιδεύξουν διακεκριμϋνη υπηρεςύα
απϋναντι ςτο κρϊτοσ και την κοινωνύα. Επιπλϋον, οι νόμιμοι μετανϊςτεσ ςτην Ελλϊδα,
τουλϊχιςτον εφόςον ςτοχεύουν να λϊβουν ϊδεια επύ μακρόν διαμϋνοντοσ ό να
πολιτογραφηθούν θα πρϋπει να υποχρεούνται να παρακολουθούν επιτυχώσ μαθόματα
ϋνταξησ ςτην ελληνικό κοινωνύα, που θα πρϋπει να παρϋχει το ελληνικό κρϊτοσ. Σα
μαθόματα αυτϊ θα πρϋπει να προςφϋρουν ςτουσ αλλοδαπούσ μετανϊςτεσ επαρκό
γνώςη τησ ελληνικόσ γλώςςασ, αλλϊ και μαθόματα προςανατολιςμού ςε βαςικϊ
ςτοιχεύα τησ ελληνικόσ κοινωνύασ και πολιτιςμού, αλλϊ και τησ θεμελιώδουσ
νομοθεςύασ.

Προκειμϋνου να καταπολεμηθεύ το παραοικονομικό καθεςτώσ τησ «μαύρησ

εργαςύασ» που ςυντηρεύ την παρϊνομη μετανϊςτευςη, προτεύνεται η θϋςπιςη βαριών
προςτύμων ςτουσ εγχώριουσ εργοδότεσ που απαςχολούν αλλοδαπούσ. Ειδικότερα,
ςυνιςτϊται να υιοθετηθεύ από την Ελλϊδα ςχετικό πρόταςη τησ Eυρωπαώκόσ
Επιτροπόσ, ςύμφωνα με την οπούα πρϋπει να επιβϊλλονται αυςτηρϋσ κυρώςεισ και
ποινϋσ ςε εργοδότεσ που ςυλλαμβϊνονται να απαςχολούν αλλοδπαούσ εργϊτεσ χωρύσ
ϊδεια. Π.χ. επιβϊλλεται να καταβϊλλουν βαρύ διοικητικό πρόςτιμο, αλλϊ και να
υποχρεωθούν να πληρώνουν τουσ νόμιμουσ μιςθούσ ςτον παρϊνομα απαςχολούμενο
εργαζόμενο, τισ δαπϊνεσ για την κοινωνικό αςφϊλιςη και όλεσ τισ ϊλλεσ παροχϋσ που
προβλϋπει ο νόμοσ, ακόμα και το αεροπορικό ειςιτόριο για την απϋλαςη του
παρϊνομου μετανϊςτη.182 ΢το ύδιο πλαύςιο, θα πρϋπει να επιβϊλλονται και να

182A. Blanpain: «Η παρϊνομη εργαςύα μεταναςτών ςτο ςτόχαςτρο τησ Κομιςιόν», ΕURANET, 05.11.2008,
http://www.euranet.eu/gre/Phhakeloi/Parhanome-metanhasteyse-sten-Eyrhope/E-parhanome-
ergashia-metanasthon-sto-sthochastro-tes-Komisihon .

81
εφαρμόζονται αυςτηρϋσ ποινϋσ ςτουσ παρϊνομα εργαζόμενουσ αλλοδαπούσ, οι οπούοι
κατϊ κανόνα δεν θα πρϋπει να επιβραβεύονται με εκ των υςτϋρων νομιμοπούηςη και
πολλώ μϊλλον με παροχό τησ δυνατότητασ πολιτογρϊφηςησ.

Ακόμα, θετικό θα όταν η ρητό πρόβλεψη ότι ϊδεια παραμονόσ μπορούν να

λαμβϊνουν μόνο όςοι αλλοδαπού διαμϋνουν ςτην Ελλϊδα και διαθϋτουν νόμιμη και
μόνιμη κατοικύα, ΑΥΜ, ΙΚΑ και δόλωςη φόρου ειςοδόματοσ. ΢κόπιμο θα όταν η
Κυβϋρνηςη να διαβουλεύεται με τα εργατικϊ ςυνδικϊτα εργοδοτών και εργαζομϋνων
και με ϊλλουσ υπεύθυνουσ φορεύσ, ώςτε να προςδιοριςτεύ ςε γενικϋσ γραμμϋσ ο
ανώτατοσ αριθμόσ, αλλϊ και τα ποιοτικϊ χαρακτηριςτικϊ των αλλοδαπών
εργαζομϋνων, ςτουσ οπούουσ θα επιτρϋπεται η εύςοδοσ ςτη χώρα για να εργαςτούν. Με
αυτό τον τρόπο θα προςτατεύεται και ο Ϊλληνασ και ο αλλοδαπόσ εργαζόμενοσ, καθώσ
θα περιορύζονται τα φαινόμενα «μαύρησ εργαςύασ», τα κρατικϊ ταμεύα θα ενιςχύονται,
ενώ θα αποφεύγεται η ανατροπό των όρων ιςορροπύασ μεταξύ κεφαλαύου και
εργαςύασ ςτην αγορϊ. Παρϊλληλα, θα πρϋπει να δύδονται κύνητρα για την προςϋλκυςη
καταρτιςμϋνου εργατικού, ανθρώπινου δυναμικού (ειδικευμϋνοι επιςτόμονεσ,
ςπουδαςτϋσ), αναλόγωσ με τισ δυνατότητεσ και τισ ανϊγκεσ τησ χώρασ.

Για την αντιμετώπιςη τησ παρϊνομησ μετανϊςτευςησ ϋχει ενδιαφϋρον και η

πολιτικό που αςκεύ η Κύπροσ, η οπούα υφύςταται από τη θϋςη τησ παρόμοιεσ
μεταναςτευτικϋσ πιϋςεισ με την Ελλϊδα, αντιμετωπύζοντασ παρϊλληλα τη ςκόπιμη
διοχϋτευςη λαθρομεταναςτών ςτην ελεύθερη Κύπρο από το κατοχικό καθεςτώσ, μϋςω
τησ γραμμόσ Αττύλα. Η Κύπροσ εφαρμόζει πολιτικό, η οπούα καθιςτϊ ςαφϋσ ότι δεν
ενδιαφϋρεται για μόνιμουσ μετανϊςτεσ αλλϊ για εργατικό δυναμικό. ΢το πνεύμα αυτό,
χορηγεύ ϊδεια εργαςύασ για 2 χρόνια. Αυτό μπορεύ να ανανεωθεύ για ϊλλα 2 χρόνια.
Μετϊ τη λόξη τησ ανανεώςεωσ, ο ξϋνοσ εργαζόμενοσ πρϋπει να αναχωρόςει. Εφόςον
μεύνει εκτόσ τησ Κύπρου για 1 χρόνο, ϋχει δικαύωμα να επανϋλθει για ϊλλα 4 χρόνια
(2+2). Κατϊ κανόνα δεν επιτρϋπεται ςτον ξϋνο εργαζόμενο να ςυμπληρώςει πενταετύα
και να καταςτεύ «επύ μακρόν διαμϋνων» καθεςτώσ που του παρϋχει επ’ αόριςτον
διαμονό. Η Ελλϊδα θα μπορούςε να παραδειγματιςτεύ από αυτό την πολιτικό,
αναπροςαρμόζοντασ ςτοιχεύα αυτόσ ςτα ελληνικϊ δεδομϋνα.

β) Προτεινόμενεσ τροποποιήςεισ ςτον ιςχύοντα κώδικα ιθαγένειασ

82
 Όπωσ προεκτϋθηκε, ο ιςχύων κώδικασ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ αποτελει κατϊ τη
γνώμη του γρϊφοντοσ μύα αςφαλό βϊςη για περαιτϋρω ανϊπτυξη μιασ ςύγχρονησ και
υγιούσ μεταναςτευτικόσ πολιτικόσ, ο πυρόνασ του οπούου δε θα όταν ςκόπιμο να
αλλϊξει. Μαζύ με τισ προτϊςεισ που προηγόθηκαν θα όταν χρόςιμο να παρατεθούν
οριςμϋνεσ ακόμα προτϊςεισ, που θα μπορούςαν να ςυμπληρώςουν υφιςτϊμενεσ
αδυναμύεσ ό ατϋλειεσ του ιςχύοντοσ κώδικα ελληνικόσ ιθαγϋνειασ, δύχωσ όμωσ να
ανατρϋπουν ριζικϊ το ιςχύον ςύςτημα απονομόσ τησ ελληνικόσ ιθαγϋνειασ.

Προτού εκτεθούν οι ςχετικϋσ προτϊςεισ νομύζουμε ότι θα όταν ςκόπιμη, υπό τισ
δεδομϋνεσ ςυνθόκεσ ςύγχυςησ ωσ προσ την κινητικότητα και εγκατϊςταςη πληθυςμών
ςε όλο τον κόςμο και ιδιαύτερα ςτην ευρωπαώκό όπειρο, η επαναφορϊ του
διαχωριςμού των εννοιών ιθαγϋνειασ183 και υπηκοότητασ.184 ΢χετικό εφαρμογό των
παραπϊνω εννοιών υφύςταται π.χ. ςτισ ΗΠΑ όπου γύνεται ςαφόσ διϊκριςη μεταξύ
των ημεδαπών (nationals) και προςώπων που ϋχουν την αμερικανικό υπηκοότητα
(citizenship). Από την ϊλλη πλευρϊ, ςτο Ηνωμϋνο Βαςύλειο ο διαχωριςμόσ γύνεται με
τισ λϋξεισ «citizen» (ιθαγενόσ, ημεδαπόσ) και «subject» (υπόκοοσ). Με τον εν λόγω
διαχωριςμό προςδιορύζεται ςυνεπώσ ςαφϋςτερα και πιο εξειδικευμϋνα ο νομικόσ και
πολιτικόσ δεςμόσ του εκϊςτοτε ατόμου με το κρϊτοσ με το οπούο ςε κϊθε περύπτωςη
ςυνδϋεται.
Ακόμη εύναι κρύςιμο να επιςημανθεύ και να ληφθεύ ςοβαρϊ υπόψη από τον
εκϊςτοτε νομοθϋτη, ότι υπό τισ ςημερινϋσ ςυνθόκεσ φαύνεται να κερδύζει ϋδαφοσ - ςε
διεθνϋσ επύπεδο - το ςτοιχεύο του «animus» ςτο δύκαιο τησ ιθαγϋνειασ, με βϊςη το
οπούο πρϋπει να ερευνϊται, αν η απόκτηςη αυτόσ ανταποκρύνεται ςτον ψυχιςμό
και ςτην ειλικρινό βούληςη του αιτούντοσ να αποκτόςει την ελληνικό
ιθαγϋνεια, κατϊ πόςο δηλαδό θϋλει και νιώθει την ανϊγκη να αποτελϋςει μϋλοσ
ενόσ ϋθνουσ.185
΢το πλαύςιο αυτό, με δεδομϋνο ότι οι μη παρεκκλύνουςεσ διατϊξεισ του
ιςχύοντοσ δικαύου παραμϋνουν ωσ ϋχουν, προτεύνονται τα εξόσ:

183 Ιθαγϋνεια εύναι ο νομικόσ και πολιτικόσ δεςμόσ που ςυνδϋει το ϊτομο ωσ πολύτη με το κρϊτοσ ςτο
οπούο ανόκει.
184 Τπηκοότητα ο νομικόσ και πολιτικόσ δεςμόσ που ςυνδϋει το ϊτομο ωσ πολύτη ενόσ ϊλλου κρϊτουσ με

το κρϊτοσ.
185 Πρβλ. Ε. Σριανταφύλλου: «Σο κριτόριο τησ ιθαγϋνειασ», Καθημερινό, 01.04.2009,
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_01/04/2009_309551 .

83
1. Προκειμϋνου να διευκολυνθεύ η απόκτηςη τησ ιδιότητασ του επύ μακρόν
διαμϋνοντοσ ςτη χώρα προτεύνεται, κατϊ παρϋκκλιςη των κριτηρύων των ϊρθρων 67
και 68 του ν. 3386/2005, καθώσ και του π.δ. 150/2006, η παραπϊνω ιδιότητα να
αποκτϊται:

α) Μετϊ την ςυμπλόρωςη του 18ου ϋτουσ τησ ηλικύασ τουσ, τα τϋκνα υπηκόων τρύτων
χωρών, τα οπούα γεννόθηκαν ςτην Ελλϊδα ό ειςόλθαν νόμιμα ςε αυτόν μϋχρι το
πϋμπτο ϋτοσ τησ ηλικύασ τουσ και διαμϋνουν νόμιμα ςε αυτόν, εφόςον ολοκλόρωςαν
επιτυχώσ την πρωτοβϊθμια και γυμναςιακό εκπαύδευςη ςε ελληνικό ςχολεύο.

β) Σϋκνα υπηκόων τρύτων χωρών που ολοκλόρωςαν την δευτεροβϊθμια εκπαύδευςη

ςε ελληνικό ςχολεύο και εν ςυνεχεύα ειςόχθηςαν ςε αναγνωριςμϋνο ύδρυμα
τριτοβϊθμιασ εκπαύδευςησ ςτην Ελλϊδα, με την αποφούτηςό τουσ από αυτό, εφόςον
διαμϋνουν νόμιμα ςυνεχώσ ςτην χώρα από το 15ο ϋτοσ τησ ηλικύασ τουσ. ΢την ρύθμιςη
αυτό δεν υπϊγονται κϊτοχοι αδειών διαμονόσ για τισ οπούεσ δεν επιτρϋπεται αλλαγό
ςκοπού ςύμφωνα με το ϊρθρο 12 παρ.6 του Ν. 3386/2005.

2. Ωσ προσ τισ προώποθϋςεισ πολιτογρϊφηςησ αλλοδαπού προτεύνονται κατϊ

παρϋκκληςη, αλλϊ και επιπρόςθετα (ςε οριςμϋνεσ περιπτώςεισ) του ιςχύοντοσ δικαύου
οι εξόσ προώποθϋςεισ:

84
α) Να εύναι επύ εννϋα ςυνεχόμενα ϋτη μόνιμοσ και νόμιμοσ κϊτοικοσ τησ Ελλϊδασ
την τελευταύα δωδεκαετύα από την υποβολό τησ αύτηςησ πολιτογρϊφηςησ (αντύ για
δϋκα ϋτη την τελευταύα δωδεακετύα, όπωσ ορύζει ο ύπο τροποπούηςη κώδικασ
ελληνικόσ ιθαγϋνειασ) και να ϋχει ςτην κατοχό του ϊδεια ό δικαύωμα διαμονόσ. .

β) Να ϋχει αυτοδύναμα την δυνατότητα οικονομικόσ ςυντόρηςησ τόςο του εαυτού

του όςο και των μελών τησ οικογϋνειϊσ του και παρϊλληλα να μην ϋχει εκκρεμεύσ
οφειλϋσ ςτο κρϊτοσ.

γ) Να αποποιηθεύ τησ προηγούμενησ ιθαγϋνειϊσ του. Εξαιρούνται από αυτό την

υποχρϋωςη οι πολύτεσ κρατών-μελών τησ ΕΪ ό ϊλλων κρατών που οι αρμοδιοι
αναλόγωσ των ςυνθηκών οφεύλουν να ορύςουν.

δ) Να μη θϋτει ςε κύνδυνο την εςωτερικό ό εξωτερικό αςφϊλεια του ελληνικού

κρϊτουσ. Να αξιολογεύται από τισ αρμόδιεσ αρχϋσ η αρτιότητα του χαρακτόρϊ του, ο
βαθμόσ ενςωμϊτωςόσ του ςτην ελληνικό κοινωνύα και η προςόλωςό του ςτισ
θεμελιώδεισ αξύεσ τησ Πολιτεύασ π.χ. κατόπιν προφορικών ςυνεντεύξεων, εγγρϊφων
δηλώςεων (π.χ. ότι αποδϋχεται τισ αρχϋσ του ελληνικού ΢υντϊγματοσ) ό ϊλλων
τρόπων. Δηλ. όπωσ ιςχύει ςε χώρεσ, όπώσ η Γαλλύα, οι ΗΠΑ, η Δανύα κ.ϊ.

ε) Να ϋχει επαρκό γνώςη τησ ελληνικόσ γλώςςασ, τησ ελληνικόσ ιςτορύασ και
γενικϊ του ελληνικού πολιτιςμού. Η γνώςη τησ γλώςςασ πρϋπει να πιςτοποιεύται με
την επιτυχό εξϋταςη του ςε διαγώνιςμα που θε ϋχει βαθμό δυςκολύασ επιπϋδου τησ
γ΄τϊξησ Γυμναςύου ό ϋςτω με την επιτυχό ςυμμετοχό του ςε πρόγραμμα ενςωμϊτωςησ
που θα του παρϋχει το ελληνικό κρϊτοσ ςτο πρότυπο π.χ. του αντύςτοιχου γερμανικού
ςυςτόματοσ. Η επαρκόσ γνώςη τησ χώρασ (ιςτορύα, πολιτιςμόσ) πρϋπει να
πιςτοποιεύται με την επιτυχό ςυμμετοχό του ςε διαγώνιςμα αντύςτοιχησ δυςκολύασ με
αυτό που ϋχει θεςπιςτεύ ςτη Γερμανύα, τη Δανύα κ.α.

ςτ) Η απόρριψη ό αποδοχό τησ αύτηςησ πολιτγρϊφηςησ θα πρϋπει να αιτιολογεύται

ανϊλογα. Κατϊ αυτόσ τησ απόφαςησ θα μπορεύ να προςφεύγει όποιοσ ϋχει ϋννομο
ςυμφϋρον εντόσ ευλόγου προθεςμύασ.

85
Ειδικϋσ περιπτώςεισ:

Μια ειδικό κατηγορύα πολιτογρϊφηςησ θα μπορούςε επιπρόςθετα να θεςπιςτεύ

για αλλοδαπό που γεννόθηκε ςτην Ελλϊδα, ό όλθε νόμιμα ςε αυτόν μϋχρι το 5ο ϋτοσ τησ
ηλικύασ του και απϋκτηςε παιδύ από κοινού, με Ϊλληνα ιθαγενό. ΢την περύπτωςη αυτό,
ακόμα και αν δεν εύναι επύ μακρόν διαμϋνων, πρϋπει να αποκτϊ την ιθαγϋνεια με
δόλωςη του ςτο οικεύο δόμο τησ κατοικύασ του εφόςον πϋντε ϋτη μετϊ τη γϋννηςη του
κοινού τϋκνου δεν ϋχει παύςει το δικαύωμα ςτη γονικό μϋριμνα ό δεν ϋχει απωλεςθεύ
λόγω υιοθεςύασ και δεν υπϊρχει ςχετικό ϋνδικη εκκρεμότητα.
Σο εν λόγω πρόςωπο θα πρϋπει να ϋχει λευκό ποινικό μητρώο, να μην
εκκρεμούν ςε βϊροσ του κατηγορύεσ, να εύναι αυτοςυντόρητο και να μην ϋχει χρϋη προσ
το κρϊτοσ.

Ακόμη, δικαύωμα για πολιτογρϊφηςη, υπό τισ τελευταύεσ ανωτϋρω

προώποθϋςεισ μπορεύ να ϋχει και όποιοσ αλλοδαπόσ ϋχει αποφοιτόςει από ελληνικό
Πανεπιςτόμιο και εργϊζεται νόμιμα για 3 ςυνεχό χρόνια ςτην Ελλϊδα.

3. Ωσ προσ την απόδοςη ελληνικόσ ιθαγϋνειασ/υπηκοότητασ ςε αλλοδαπϊ

τϋκνα, προτεύνονται ςε αντιπαραβολό με το νομοςχϋδιο τα εξόσ:

Σην ελληνικό ιθαγϋνεια μπορούν να αποκτόςουν αλλοδαπϊ τϋκνα (τηρουμϋνων των

κανόνων του ιςχύοντοσ δικαύου, όπου οι προτϊςεισ δεν παρεκκλύνουν από αυτούσ)
εφόςον:

α) Τποβϊλλουν ςχετικό αύτηςη ςτισ αρμόδιεσ αρχϋσ με την ενηλικύωςό τουσ ό το

αργότερο ςε διϊςτημα δύο χρόνων από την ενηλικύωςό τουσ.

β) Ϊχουν γεννηθεύ ςτην Ελλϊδα μετϊ την 01.01.2007 και κατοικούν ςυνεχώσ
μόνιμα και νόμιμα ςτην ελληνικό επικρϊτεια τουλϊχιςτον κατϊ τα τελευταύα εννϋα ϋτη
πριν την ενηλικύωςό τουσ.

γ) Σουλϊχιςτον ο ϋνασ εκ των δύο γονϋων/κηδεμόνων του τϋκνου (εφόςον

διαμϋνει ςτην Ελλϊδα) διαθϋτει ϊδεια διαμονόσ ςτην Ελλϊδα για τουλϊχιςτον πϋντε

86
ϋτη ςύμφωνα με την Ευρωπαώκό Οδηγύα 2003/109/ΕΚ και εν γϋνει να κατοικεύ. Η
ϊδεια αυτό θα πρϋπει να ϋχει χορηγηθεύ τρύα τουλϊχιςτον χρόνια πριν την υποβολό τησ
ςχετικόσ αύτηςησ από το αλλοδαπό τϋκνο.

δ) Ϊχουν παρακολουθόςει επιτυχώσ την εννεατό υποχρεωτικό εκπαύδευςη.

Διαφορετικϊ εφόςον προςκομύζουν πιςτοποιητικό γνώςησ τησ γλώςςασ, που
αντιςτοιχεύ με το επύπεδο τησ γ΄τϊξησ του Γυμναςύου, αλλϊ και πιςτοποιητικό
επαρκούσ γνώςησ του πολιτιςμού τησ χώρασ που θα πιςτοποιεύται από τον εκϊςτοτε
υπεύθυνο φορϋα που θα οργανώνει το πρόγραμμα ενςωμϊτωςησ αλλοδαπών
μεταναςτών ςτην ελληνικό κοινωνύα.
Όςοι όμωσ ϋχουν το καθεςτώσ του επύ μακρόν διαμϋνοντοσ επύ 8 ϋτη,
πολιτογραφούνται κατ’ εξαύρεςη χωρύσ να εξετϊζεται από την επιτροπό ιθαγϋνειασ η
επαρκόσ γνώςη τησ ελληνικόσ γλώςςασ και του ελληνικού πολιτιςμού (που ϋχει όδη
ληφθεύ υπόψη για τη χορόγηςη τησ ιδιότητασ του επύ μακρόν διαμϋνοντοσ). Για την
εξϋταςη των περιπτώςεων αυτών καταβϊλλεται μειωμϋνο παρϊβολο.

ε) Ϊχουν λευκό ποινικό μητρώο και δεν εκκρεμεύ ςε βϊροσ τουσ ϊλλη κατηγορύα.
Θα πρϋπει εν γϋνει να αξιολογεύται η αρτιότητα του χαρακτόρα και τησ
προςωπικώτητϊσ τουσ. Η εν γϋνει ςυμπεριφορϊ τουσ θα πρϋπει να μην ρϋπει προσ την
παραβατικότητα.

ςτ) Δεν αρκεύ μόνο δόλωςό και αύτηςη εγγραφόσ ςτο ςχετικό μητρώο. Η απόφαςη
ςχετικϊ με την πολιτογρϊφηςη του αιτούντοσ θα εκδύδεται αιτιολογημϋνα από την
αρμόδια διούκηςη. Κατϊ τησ απόφαςησ αυτόσ θα μπορεύ να προςφεύγει εντόσ εύλογησ
προθεςμύασ όποιοσ ϋχει ϋννομο ςυμφϋρον.

- Σϋλοσ, ωσ προσ το ζότημα παροχόσ ψόφου ςτισ δημοτικϋσ εκλογϋσ των νόμιμων
μεταναςτών προκρύνεται η παραχώρηςη του δικαιώματοσ του εκλϋγειν ςε όςουσ
αλλοδαπούσ νόμιμουσ κατούκουσ απολαμβϊνουν το καθεςτώσ του επύ μακρόν
διαμϋνοντοσ με βϊςη τον ιςχύοντα κώδικα ιθαγϋνειασ, μόνον εφόςον προηγηθεύ
αναθεώρηςη του ΢υντϊγματοσ, η οπούα επιτρϋπει τη χορόγηςη πολιτικών
δικαιωμϊτων και ςε μη Ϊλληνεσ.
Ανϊλογη ρύθμιςη προβλϋπεται και ςε πολλϋσ χώρεσ τησ Ευρώπησ (π.χ. Γαλλύα,

87
Ιςπανύα, Ολλανδύα, Πορτογαλύα, Μϊλτα κ.ϊ) και εν γϋνει ςυμβαδύζει με τισ αρχϋσ που
διϋπουν το ςύγχρονο κρϊτοσ δικαύου.

- Για τον αποτελεςματικό ςυντονιςμό και την επιτυχό υλοπούηςη των παραπϊνω
ζητημϊτων προτεύνεται η ϊμεςη ύδρυςη Τπουργεύου Μεταναςτευτικόσ Πολιτικόσ,
Ενςωμϊτωςησ και Εθνικόσ Σαυτότητασ (κατϊ το πρότυπο του αντύςτοιχου
γαλλικού Τπουργεύου).

3. Επύμετρο

Καταδεικνύεται από την παρούςα ςυμβολό, ότι η προτεινόμενη νομοθετικό

πρωτοβουλύα κατατύθεται μϊλλον απερύςκεπτα προσ ψόφιςη ςτη Βουλό. Προτεύνεται
από ϋνα numerus clausus τησ κρατούςασ πολιτικόσ νομενκλατούρασ, ερόμην τησ
ςυντριπτικόσ πλειοψηφύασ του ελληνικού λαού, ο οπούοσ ϊλλοτε από ϊγνοια ϊλλοτε
από απογοότευςη, τηρεύ εν πολλούσ ιδιωτεύουςα, παθητικό ςτϊςη. Κατϊ βϊθοσ όμωσ
εύναι ικανόσ να διακρύνει την προφανό ανακολουθύα μεταξύ λόγων και ϋργων των
εμπνευςτών του εν λόγω νομοςχεδύου, που υπερόφανα αυτοπροςδιορύζονται ωσ
«προοδευτικού υπεραςπιςτϋσ των ανθρωπύνων δικαιωμϊτων».
Γνωρύζει ςτο βϊθοσ ο ελληνικόσ λαόσ, ακόμα και οι ύδιοι οι αλλοδαπού
μετανϊςτεσ, ότι ςτην πραγματικότητα αυτό που υπηρετεύται με την εςπευςμϋνη
προώθηςη του ςυγκεκριμϋνου νομοςχεδύου εύναι τα αδιαφανό ςυμφϋροντα «ιςχυρών
κύκλων», που αναμϋνεται ότι θα επωφεληθούν από τη ςύγχυςη που μεςοπρόθεςμα θα
επιφϋρουν οι ςυνϋπειεσ του εν λόγω νομοςχεδύου, εφόςον ψηφιςτεύ. Για μια ακόμη
φορϊ το κοινό ςυμφϋρον των πολιτών και γενικότερα τησ κοινωνύασ υποχωρεύ υπό το
πρόςχημα ενόσ κύβδηλου, αδιαφανούσ ανθρωπιςμού, που επαγγϋλεται ότι υπηρετεύ
τον ϊνθρωπο και τη δημοκρατύα, ενώ ςτην πραγματικότητα εργϊζεται για ευτελό
μικροπολιτικϊ ό μακροπολιτικϊ ςυμφϋροντα. ΢πϋρνει ϋτςι μεςοπρόθεςμα με το παρόν
νομοθετικό ακροβϊτημα την αναςφϊλεια και την αβεβαιότητα, περιφρονώντασ
βαςικϋσ αξύεσ τησ ελληνικόσ κοινωνύασ από την οπούα ευκαιριακϊ αναδεύχτηκε.
Εύναι ςτο χϋρι του ελληνικού λαού και του κϊθε πολύτη χωριςτϊ να επαγρυπνϊ
και να αντιςτϋκεται, όπωσ ο καθϋνασ μπορεύ από τη θϋςη του και αναλόγωσ των

88
δυνατοτότων του, ςτρϋφοντασ τα νώτα του ςτην εκϊςτοτε πολιτικό υποκριςύα-
διπροςωπύα. Σελικϊ, μϊλλον όχι τυχαύα, ο Μ. Θεοδωρϊκησ απευθυνόμενοσ ςτουσ
απανταχού Ϊλληνεσ πολύτεσ, ςε πρόςφατο μόνυμϊ του,186 ςημειώνει εμφατικϊ και με
νόημα: «Αρκετϊ κοιμηθόκαμε ϋωσ τώρα. Καιρόσ να ξυπνόςουμε, να εγερθούμε, να
εξεγερθούμε και ενωμϋνοι να αντιμετωπύςουμε όπωσ αρμόζει τουσ μεγϊλουσ κινδύνουσ
που απειλούν την ιςτορύα, τον πολιτιςμό, το όθοσ, τισ παραδόςεισ και τελικϊ την
ακεραιότητϊ μασ.»
Ακόμα όμωσ και αν ψηφιςτεύ ωσ ϋχει το παρόν νομοςχϋδιο, θα αποτελϋςει
μϊλλον μύα ακόμη κρύςιμη δοκιμαςύα, ανϊμεςα ςτισ πολλϋσ που ιςτορικϊ ϋχει περϊςει ο
Ελληνιςμόσ και η ελληνικό ταυτότητα. Δοκιμαςύεσ, οι οπούεσ όμωσ αντύ να ςβόςουν τη
φλόγα του, τη δυνϊμωςαν ςτο πϋραςμα των αιώνων, γιατύ λειτούργηςαν αφυπνιςτικϊ.
Θα εύναι ύςωσ μύα ακόμη πρόςκαιρη δοκιμαςύα, που ύςωσ γύνει αφορμη πολιτιςτικόσ και
πνευματικόσ επαγρύπνιςησ, ώςτε με ςπουδό να καθαριςτεύ η όρα από το ςτϊρι. Να
φανερωθεύ πούοσ πραγματικϊ υπηρετεύ το ςυμφϋρον τησ Ελλϊδασ και του Ελληνιςμού
και ποιόσ ευκαιριακϊ το απεμπολεύ και το καπηλεύεται. Εξϊλλου, ωσ λαόσ και ωσ
κοινωνικϊ και πολιτικϊ πρόςωπα εξ οριςμού εύμαςτε ϊξιοι και υπεύθυνοι των
εκϊςτοτε επιλογών μασ.

________________________________________________

186 Μ. Θεοδωρϊκησ: «Για την υπερϊςπιςη τησ εθνικόσ μασ ςυνεύδηςησ», Ρεςϊλτο, 23.12.2009,
http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?p=22683

89
 Πύνακασ 1 : ΢υνοπτικό θεώρηςη επύμαχων προώποθϋςεων κτόςησ ιθαγϋνειασ ςε
χώρεσ τησ ΕΕ. (προβϊλλεται ο γενικόσ κανόνασ των ςχετικών περιπτώςεων δεν
αναφϋρονται οι εξαιρϋςεισ)
Χώρα Τέκνα αλλοδαπών που έχουν Ενήλικοι αλλοδαποί μη
γεννηθεί ςτη χώρα γεννημένοι ςτη χώρα
Αυςτρύα ΢τα 18 τουσ 10 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ
Βϋλγιο ΢τα 18 τουσ 3 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ
Γαλλύα ΢τα 18 τουσ αυτόματα (υπό όρουσ και 5 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ
νωρύτερα)
Γερμανύα Με τη γϋννηςό τουσ ύςτερα από 8 χρόνια 8 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ
νόμιμησ διαμονόσ ενόσ γονϋα
Δανύα ΢τα 18 τουσ 9 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ

Ελβετύα ΢τα 18 τουσ 12 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ

Ελλϊδα α) Με τη γϋννηςό τουσ ύςτερα από 5 5 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ

χρόνια νόμιμησ διαμονόσ ενόσ γονϋα.
(προτεινόμενη β) ΢τα 18 τουσ με 3ετό φούτηςη ςτισ
νομοθετικό πρώτεσ τϊξεισ του δημοτικού ό με 6ετό
πρωτοβουλύα) φούτηςη ςε ελληνικό ςχολεύο.
γ)Ένασ από τουσ γονεύσ του ϋχει
γεννηθεύ ςτην Ελλϊδα και κατοικεύ
μόνιμα ςτη χώρα από τη γϋννηςό του.
΢τισ τρεισ τελευταύεσ
περιπτώςεισ ανεξαρτότωσ
νομιμότητασ παραμονόσ
Ηνωμϋνο Βαςύλειο Αυτόματα, εφόςον ο ϋνασ εκ των δύο 5 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ
γονϋων αποκτϊ την βρετανικό ιθαγϋνεια ό
ϊδεια αορύςτου παραμονόσ μετϊ την
γϋννηςη του τϋκνου. Σϋκνα που ϋχουν
γεννηθεύ ςτην επικρϊτεια τησ χώρασ και
διαβιούν ςε αυτόν ϋωσ την ηλικύα των 10
ετών.
Ιςπανύα Αυτόματα με τη γϋννηςό τουσ εφόςον: α) 10 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ
Ϊνασ τουλϊχιςτον από τουσ 2 γονεύσ ϋχει
γεννηθεύ και κατοικεύ νόμιμα ςην Ιςπανύα
β)Και οι δύο γονεύσ εύναι ανιθαγενεύσ
Ιταλύα ΢τα 18 τουσ 10 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ (4
για υπηκόουσ ΕΕ)
Λουξεμβούργο ΢τα 18 τουσ 7 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ
Ολλανδύα ΢τα 18 τουσ 5 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ
Πορτογαλύα Με τη γϋννηςό τουσ, εφόςον ο ϋνασ γονϋασ 10 χρόνια νόμιμησ διαμονόσ
εύναι νόμιμοσ και μόνιμοσ κϊτοικοσ τησ
χώρασ για 10 χρόνια

90
91