Professional Documents
Culture Documents
КУРСОВА РАБОТА
По Новогръцка литература
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
(1909-1990)
Януари 2010
2
Τεράστιο σε ποσότητα και πολύ σημαντικό σε ποιότητα είναι το έργο του μεγάλου ποιητή
Γιάννη Ρίτσου. Θεωρείται ένας από τους καλύτερους εκπροσώπους της νεότερης ελληνικής
ποίησης. Πάνω από εκατό ποητικές συλλογές και συνθέσεις, εννέα πεζογραφήματα
(μυθιστορήματα τα ονομάζει), τέσσερα θεατρικά, όπως και μελέτες για ομοτέχνους
συγκροτούν το κύριο σώμα του έργου του. Πολυάριθμες μεταφράσεις , χρονογραφήματα και
άλλα δημοσιεύματα συμπληρώνουν την εικόνα δου δημιουγρού.
ποίηματά τους. Στο σανατόριο θα γνωρίσει και τον πρώτο του πραγματικό έρωτα, τη
Ρουμπήνη, κόρη της προϊσταμένης νοσοκόμας.
Στις 10 Μαϊου 1930 ο Ριτσος, αν και δεν έχει αποθεραπευθεί, παίρνει υποχρεωτικό εξιτήριο
από τη Σωτηρία, εφόσον έχει εξαντήσει το επιτρπτό όριο παραμονής. Νοσηλεύεται για λίγους
μήνες στο Στρατιώτικό Νοσοκομείο. Στις 2 Σεπτεμβρίου μεταφέρεται στο Άσυλο Φυματικών
Καψαλώνας, ένα ερειπωμένο ελαιοτριβείο κοντά στα Χανιά. Όλες οι πηγές μαρτυρούν ότι το
«άσυλο» ήταν προθάλαμος θανάτου.
Το 1931 επιστρέφει στην Αθήνα επειδή η ασθένειά του βρίσκεται σε ύφεση. Οργανώνεται
στην κίνηση της Αριστεράς Πρωτοπόροι – πολιτιστική δραστηριότητα του ομώνυμου
περιοδικού – και κατόπιν συνεργάζεται με τους Νέους Πρωτοπόρους (μετονομασία του ίδιου
εντύπου). Συμμετέχει στις εκδηλώσεις της Εργατικής Λέσχης και διευθύνει το καλλητεχνικό
τους τμήμα. Λαμβάνει μέρος σε θεατρικές παραστάσεις, απαγγέλλει ποιήματά του και
αργότερα σκηνοθετεί και παίζει σε διάφορα θέατρα.
Το 1934 προσχωρεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος. Αρχίζει να γράφει στον
Ριζοσπάστη με το ψευδώνυμο Γ.Σοστίρ. Εκεί δημοσιεύει το πρώτο βιβλίο ποιημάτων του με
τον τίτλο «Τρακτέρ». Το επόμενο έτος αρχίζει να γράφει σε ελεύθερο στίχο και κυκλοφορεί η
συλλογή του «Πυραμίδες».Οι δύο πρώτες του συλλογές δεν θα περάσουν απαρατήρητες. Ο
24χρονος ποιητής βρίσκεται στο στόχαστρο και της Δεξιάς και της Αριστεράς. Αυστηρές εως
επιθετικές, κακοπροάιρετες ή δογματικές, οι περισσότερες κριτικές αφορούν είτε την
κοσμοαντίληψή του (κομμουνισμός) είτε την απαισιοδοξία του (τον «καρυωτακισμό» του)
είτε τη γραφή του, που κάνει την ποίησή του «απρόσιτη στις πλατιές μάζες», πολύ λιγότερο
το ίδιο το ποιητικό αποτέλεσμα. Προσλαμβάνεται ως διορθώτης και επιμελητής κειμένων
από τον εκδοτικό οίκο Γκοβόστι, ενώ συνεχίζει να δουλεύει και στο θέατρο.
Το 1936 γράφει και εκδίδει τον «Επιτάφιο» συγκλονισμένος από τα θύματα της μεγάλης
καπνεργατικής απεργίας του 9 Μαϊου στη Θεσσαλονική. Ο «Επιτάφιος» κυκλοφορεί σε
10.000 αντίτυπα. Τον Φεβρουάριο 1937 η Λούλα εισάγεται κι αυτή στο Δημόσιο
Ψυχιατρείο. Η ασθένεια της αγαπημένης του αδελφής ισοδυναμεί για τον Ρίτσο με έναν
ακόμα θάνατο στην οικογένεια: «Ό,τι αγάπησα / μου το πήρε ο θάνατος / κι η τρέλα».
Συντετριμμένος, συνθέτει το ελεγειακό «Τραγούδι της αδελφής μου». Το φθινόπωρο, η
φυματίωσή του έχει υποτροπιάσει και νοσηλεύεται στο σανατόριο της Πάρνηθας. Το
Νοέμβριο γίνεται μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτέχνων.
Το 1938 βγαίνει από το σανατόριο. Προσλαμβάνεται στο Βασιλικό Θέατρο (σημερινό
Εθνικό), όπου θα εμφανίζεται τις περισσότερες φορές με το ψευδώνυμο Ι.ή Γ. Βάμβας. Στις 5
Νοεμβρίου πεθάνει στο ψυχιατρείο ο πατέρας του, Ελευθέριος Ρίτσος.
Το 1939 η Λούλα βγαίνει από το ψυχιατρείο και το 1940 ο Γιάννης συνεχίζει να εργάζεται
στο Βασιλικό Θέατρο και, ως χορευτής, στη Λυρική Σκηνή, νεοδημιουργηθέν παράρτημα του
θεάτρου.
Τον Σεπτέμβριο 1941 ιδρύεται το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ).Ο Γιάννης
εντάσσεται στο Μορφωτικό του Τμήμα. Το δωμάτιό του έχει μετατραπεί σε «γιάφκα» όπου
συχνάζουν σημαίνοντες αντιστασιακοί, ανάμεσά τους η μαρτυρική Ηλέκτρα Αποστόλου. Η
μεγαλή πείνα του `42-`42 ήρθε να επιδεινώνει την κατάσταση της υγείας του. Η οικογένεια
πεινούσε, όπως όλοι. Με αφορμή επιστολή του Στέλιου Βόκοβιτς που περιγράφει την
απελπιστική κατάσταση της υγείας του ποιητή, ο Αλέκος Λιδωρίκης από τη στήλη του στην
εφημερίδα Ακρόπολης κάνει έκκληση για τη σωρηρία του προτείνοντας διεξαγωγή εράνου. Ο
Ρίτσος, με επιστολή του, αρνείται τη διάκρηση και αντιπροτείνει το ποσόν που θα
συγκεντρωθεί να μοιραστεί σε όλους τους δεινοπαθούντες λογοτέχνες.
Το 1945 υστέρα από τις συγκρούσεις του Δεκέμβρη εγκαταλείπει την Αθήνα μαζί με άλλους
ΕΑΜίτες συναγωνιστές, ακολουθώντας τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ που υποχωρούν προς
Θεσσαλία και Βόρεια Ελλάδα. Η πορεία ήταν μια σκληρή δοκιμασία. Ωστόσο, σε κάποιους
σταθμούς, πιθανώς ανάμεσα στον Βόλο και στα Τρίκαλα, αρχίζει να γράφει το θεατρικό
4
Το 1972 του απονέμεται το Μεγάλο Διεθνές Βραβείο Ποίησης της Μπιενάλε του Knokke-le-
Zout (Βέλγιο). Τον Μάρτιο εκδίδονται «Πέτρες Επαναλήψεις Κιγκλίδωμα» και «Η Ελένη».
Είναι τα πρώτα βιβλία του που τυπώνονται στην Ελλάδα μετά την 21η Απριλίου.
Τον Νοέμβριο 1973 γίνεται εξέγερση στο Πολυτεχνείο με εισβολή των τάνκς. Γράφει το
«Ημερολόγιο μιας βδομάδας», όπου αποτυπώνει μέρα τη μέρα τον συγκλονισμό του και την
αδυναμία του λόγου απέναντι στη βία. Θα συνέχίζει την κατάθεσή του για το Πολυτεχνείο
και με άλλα μικρά ποιήματα, καθώς και με τη σύνθεση «Η Πύλη».
Το 1975 ταξιδεύει στη Σόφια όπου του απονέμεται το Διεθνές Βραβείο «Γκεόργκι
Δημητρόφ». Την ίδια εποχή του απονέμεται και το Μέγα Γαλλικό Βραβείο Ποίησης
«Αλφρέντ ντε Βινύ» και προτείνεται ακόμη μια φορά για το Νομπέλ.
Το 1976 κάνει το πρώτο ταξίδι του στην Ιταλία για να παραλάβει το Βραβείο «Αίτνα-
Ταορμίνα», για την «Κύρα των Αμπελιών», μεταφρασμένη από τον Νικόλα Κροτσέττι.
Τον Μάιο 1977 του απονέμεται το Διεθνές Βραβείο «Λένιν» για την Ειρήνη και τη Φιλία των
Λαών, που ήταν η ύψιστη διάκρηση στις σοσιαλιστικές χώρες. Ο ποιητής το δέχεται με
ανείπωτη συγκίνηση.
Το 1978 ταξιδεύει στο Μπέρμιγχαμ, όπου αναγορεύεται επίτιμος διδάκτορας από το
πανεπιστήμιο της πόλης. Παραμένει για λίγες μέρες και στο Λονδίνο.Του απονέμεται το
Διεθνές Βραβείο Ποίησης «Mondello» στην Ιταλία το ίδιο χρόνο.
Το 1984 ταξιδεύει στη Μόσχα μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη για το Διεθνές Φεστιβάλ
Μουσικής. Μετά συνεχίζουν το ταξίδι τους περνώντας από τη Δρέσδη και τη Λειψία, όπου ο
Ρίτσος ανακηρύσσεται επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Καρλ Μαρξ, και γυρίζουν
στη Μόσχα.
Το 1990 του απονέμεται το μετάλλιο «Ζολιό-Κιουρί», ανώτατη διάκρηση του Παγκόσμοιυ
Συμβουλίου Ειρήνης. Ο Γιάννης Ρίτσος πεθάνει στις 11 Νοεμβρίου.Ενταφιάζεται στη
Μονεμβασία.
Τα μεγάλα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσο δημιούργησαν μια νέα κατεύθυνση στη σύγχρονη
ευρωπαϊκη ποίηση και σ`αυτό ακριβώς το γεγονός εδράζεται η άποψη πολλών σοβαρών
Ευρωπαίων κριτικών ότι ο Ρίτσος είναι μια από τους μεγάλες ποιητικές φωνές για τη
παγκόσμια ποίηση του 20ό αιώνα. Το ίδιο μαρτυρούν και οι εκατοντάδες μεταφράσεις του
έργου του σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως επίσης τα δεκάδες ανεβάσματα των μεγάλων του
ποιητικών μονολόγων στο ευρωπαϊκό κυρίως θέατρο.