JAARBOEK

VOOR

Munt- en

45'

K O N I N K L I J K
V O O R

N E D E R L A N D S

MUNT-

EN

AMSTERDAM

G E N O O T S C H A P

P E N N I N G K U N D E
195H

D E H A L V E , K W A R T EN A C H T S T E Z E E U W S E
ZILVEREN DUKAAT
door
L O D . S.

BEUTH

In het Jaarboek 42 (1955) is een uitgebreid en beredeneerd onderzoek

gepubliceerd over de Geschiedenis van en geheimschrift op de Zeeuwse
Zilveren Dukaten van 16591798". In de Inleiding is daar reeds een
en ander vermeld omtrent de onderdelen: halve, kwarten (dertientjes",
nl. 13 stuivers) en achtsten (pietjes"). W a t bij deze onderdelen opvalt
is het naar verhouding tot de hele Z . Z . D . geringe aantal bewaard ge
bleven exemplaren. Werden de hele Z . Z . D . vanwege hun hogere koers
dan de Z . D . der andere gewesten voor schatvorming opgepot en zijn deze
middels vele muntvondsten in talrijke exemplaren bewaard gebleven, met
de onderdelen is dit niet het geval. Is het aantal geregistreerde hele
Z . Z . D . mede door de vondst Domburg 1958 gestegen tot 2100, het
aantal halve dat ik heb kunnen registeren, beloopt slechts 225 stuks,
de kwarten 248 stuks en de achtsten 412 stuks. Gezien deze betrekkelijk
geringe aantallen heb ik vermelding van de zeldzaamheidsgraad achter
wege gelaten. In muntvondsten komen de onderdelen practisch niet voor:
de kans dat er later nog ontdekkingen" te wachten staan is bij de onder
delen gering.
Bij de kwarten en achtsten ontbreken vele kentekenen, die bij de halve
en vooral bij de hele betrekking bleken te hebben op de familiegeschiedenis
van de Holtzhey's. Het kleinere formaat is hiervan zonder twijfel de
oorzaak; bij de halve vinden wij vanaf 1767 nog de beide sterren
als muntmeesterversiering, maar van dubbele lussen e.d. is geen sprake.
Trouwens in 1955 wees ik er reeds op dat alleen de hele Z . D . als
vlaggemunt" zijn te beschouwen. Enkele kleine afwijkingen van het
vroeger vermelde konden geconstateerd worden. Vindt bij de hele Z . D .
de wijziging van de geronde 7 in de strakke 7 plaats in 1773, bij de
halve Z . D . vindt deze wijziging plaats vanaf 1774, waaruit zou zijn af te
leiden dat in 1773 alleen in de aanvang van het jaar V Z . D . geslagen
zouden zijn.
De wijziging van de Romeinse I in de arabische 1 vindt bij de hele Z . D .
plaats in 1769 (,,geboorte"dukaat), bij de V Z.D. met ingang van 1770,
hetgeen tot eenzelfde conclusie leidt voor de muntslag der V , Z . D . voor
het jaar 1769. Bij de / Z . D . komt de 1 reeds voor bij 1766a (unicum)
en verder vanaf 1769; in dat jaar zouden de
Z . D . dus pas in de latere
maanden zijn geslagen.
2

145

DE Z E E U W S E Z I L V E R E N D U K A A T ( O N D E R D E L E N )

De strakke 7 treedt echter bij de V Z . D . al op sedert 1766; van

een systeem" dat bij alle denominaties rond" loopt, is dus ook weinig
te merken. Overigens treedt bij de / Z . D . de arabische 1 evenals bij de
V i op in 1766 en de strakke 7 in 1774.
4

Voor details betreffende de typen (type I V komt bij de halve zilveren

dukaat niet voor), het muntpersoneel en de aanduiding der verzamelingen
wordt verwezen naar tiet in de aanhef genoemde artikel. Afbeeldingen van
de hoofdtypen op PI. X V I I .
SUMMARY
1

The /. , / and / Zeeland Silver Ducat Subdivisions of the Zeeland

silver ducat are rare nowadays. Still it can be stated that several charac
teristics relating to the personal life of the Holtzhey family are lacking.
Thus, there seems to be no question of a consistent system for the entire
coinage.
2

HALVE ZILVEREN DUKAAT

Beeldenaar

als zilveren

Type

met binnencirkels, jaartal op vz., muntteken

(burcht tussen cirkels) op kz., geslagen

vz.

1660
1661
1662
1663
1668
Type II

:MO:NO:ARG:PRO:CON-FOE:BELG:CO:ZEL

CO:ZEL

COM:ZEL

KRNB

7
4
1

KR

CO:ZEL
CO:ZEL
COM:ZEL

KRNB

KR
K

zonder binnencirkels. jaartal op kz., muntteken 3

(burcht) op vz., muntmeesterversiering I (rozet)
op kz., geschroefd
VZ.

1672
1673
1675a
b

dukaat

:MO.NOV.ARG. PRO.CONFOE.BELG.COM.ZEL

COM:ZEL,
COM:ZEL
COM.ZEL,
COM.ZE

muntteken links van zwaard

id.

muntteken rechts Van hoofd

id.

2
10
2
1

KR
KR

R B
K

146

L O D . S. B E U T H

Type III: als voren, muntteken 3, muntmeesterversiering X V I

(twee sterren) op kz., geslagen
zelfde omschrift
1716

COM-ZE

1719

COM.ZE

, over 1716

1
3

K
KR

Type V a : als voren, muntteken 13 (burcht) op vz., zonder

muntmeesterversiering, blanke kroon, geschroefd
VZ.

1760
1761a
1761b1762a
b
c
d
e
f
1763a
b
c
1764
1765
1766

:MON.NOV.ARG.PRO.CONFOED.BELG.COM.ZEL

muntteken links van zwaard, punten naast kroonband

over 1760: als voren
muntteken links van zwaard, geen punten
muntteken links van zwaard, open kroonband met
9 juwelen
id., gesloten kroonband met 9 juwelen
muntteken rechts van zwaard, open kroonband met
9 juwelen
muntteken links van zwaard, open kroonband met
9 juwelen
N O en C O N F O E , muntteken rechts van hoofd, open
kroonband met 9 juwelen
id., id., gesloten kroonband met 7 juwelen, 1 lint
aan pijlbundel
id., id., gesloten kroonband met 9 juwelen, lang
lint op vz., over 1762
als a, niet overgeslagen
id., id., gesloten kroonband met 7 juwelen,
lang lint op vz.
als'voren
als voren, kort lint op vz.
als voren, kort lint op vz.

Type V b : als type V a , doch muntteken 13 rechts van hoofd,

muntmeersterversiering X V I (2 sterren) op kz.,
gevulde kroon
1767
9 juwelen, Romeinse I en ronde 7
1768
9 juwelen, id.

5 KR B
1
11

B
KRNB

6
4K

8 KR B
4 K NB
1
9

N
B

4 KR B
10 K R N B
4 R B
4 R B

3
2

KR
R

DE Z E E U W S E ZILVEREN DUKAAT

1769
1770
1771
1772
1773a
aa
1774
1775a
aa
1776
1777
1778
1779
1780
1781
1782
1786
1787
1788
1792
1793

147

(ONDERDELEN)

9 juwelen, id.
7 juwelen, Arabische 1 en ronde 7
9 juwelen, id.
9 juwelen, id.
7 juwelen, id.
gouden afslag als voren
7 juwelen, Arabische 1 en scherpe 7
7 of 13 juwelen
gouden afslag 7 juwelen
13 juwelen, gesloten kroonband
13 juwelen, id.
13 juwelen, open kroonband
13 juwelen, id.
9 juwelen, id.
9 juwelen, id.
7 juwelen, id.
13 juwelen, id.
7 juwelen, id.
7 of 13 juwelen, id.
13 juwelen, id.
13 juwelen, id.

KWART ZILVEREN

3
1
4
3
3
1
5

KR'N

R
KR

KR

B
N

KRNB

10

KRNB

1
4 KRN
6 KRNB
7 KRNB
2 KR
1 R :
2 KR
8

KRNB

KRNB

KRNB

12

KRNB

14

KRNB

DUKAAT

V z . als zilveren dukaat

Kz. gekroond wapen met rococo-omlijsting, jaartal boven de kroon
Type Ia

blanke kroon, vlammetjes aan bovenhoeken van het

wapen
VZ.

1762a
b
1763a
b
1764a
b

:MON.NO.ARC.PRO.CONFOE.BELG.COM.ZEL

1762 niet gescheiden, lang lint op vz.

Romeinse I en ronde 7
17-62 gescheiden, id., id.
gesloten kroonband, lang lint op vz.
open kroonband, lang lint op vz.
lang lint op vz.
kort lint op vz.

14'K

7
13

1
12
10

B
RNB

KRNB
N
RNB
K

NB

L O D . S. B E U T H

148
1765a
b
1766a
Type Ib
1766b
>c
1767
1768
1769
1770
1771
1772
1773a
aa
1774
1775a
aa
1776a
b
bb
1777
1778a
aa
1779a
aa
1780a
aa
1781
1782a
aa
1785
1786
1787a
b
bb
1788
1791
1792
1793

over 1764, scherpe 7

niet overgeslagen
Arabische 1 en scherpe 7
gevulde kroon, zonder vlammetjes aan wapen
en C O N F O E , lang lint, Romeinse I en scherpe 7
N O V en C O N F O E D , kort lint

NO

NO

en

CONFOE

id.
en C O N F O E D , Arabische 1 en scherpe 7
Arabische 1 en ronde 7
id.
id.
interpunctie met:
gouden afslag als voren
interpunctie met: Arabische 1 en scherpe 7
NOV

gouden afslag als voren

over 1775
niet overgeslagen
gouden afslag als voren
punt na jaartal
id.
gouden afslag als voren
over 1778, met en zonder punt na jaartal
gouden afslag als voren
zonder punt na jaartal
gouden afslag als voren

gouden afslag

over 1786
niet overgeslagen
gouden afslag als voren
over 1787

1
9
2

1
2
4
3
2
3
2
4
5
1
12
8
1
2
11
1
5
7
2
4
2
5
3
5
7
1
3
12
7
2
1
23
15
7
18

B
KR
D

K
RN
R

RN
KR
R
KRN
KR

B
N

KRNB
KRNB

N
RNB
N

KR

KR,. B
K

KRNB
N
KRNB
N
KR

KRNB

KR

KR

B
N

KRNB
KRNB
KR

KRNB

DE Z E E U W S E ZILVEREN DUKAAT

149

(ONDERDELEN)

ACHTSTE ZILVEREN DUKAAT

Beeldenaar als kwart zilveren dukaat
Vz.:

MON.NO.ARG.PRO.CONFOE.BELG.COM.ZEL

1762a

1763

blanke kroon, Arabische 1 en ronde 7, zwaard

tussen Z E - L
als voren, zwaard na Z E L
blanke kroon, Romeinse I en ronde 7

14 K N B
29 K R N B
22 K R N B

1764

id.,

20

1765a
b

1766a

id.

MON.NO.CONFOE,

id., id.

M O N . N O . C O N F O E D , id.,

22

id.

blanke kroon, Arabische 1 en

MON.NO.CONFOE,

1766b

MON.NOV.CONFOED,

1767
1768a

MON.NO.CONFOE

gespikkelde kroon, id.

, blanke kroon, id.
, gevulde kroon, id.

M O N . N O V . C O N F O E D , id.,

id.

1769a
b

MON.NO.CONFOE

id., id.
, blanke kroon, id.

1770

MON.NO.CONFOE

1771a
b

blanke kroon, grote cijfers in jaartal

gevulde kroon, kleine cijfers in jaartal
verder steeds gevulde kroon

1772
1773a
aa
1774
1775a
aa
1776
1777
1778a
aa
1779a
aa
1780a
aa
1781
1782

KRNB

ronde 7
MON.NO.CONFOE

KRNB

MON.NOV.CONFOED,

id.,

id.

9
7
12
10

KRNB

KRNB

3
2

KRN

RNB
KRNB
RNB

punt na jaartal
gouden afslag
Arabische 1 en rechte 7, zonder punt na jaartal
id., id.
gouden afslag
met en zonder punt na jaartal
met punt na jaartal
id.
gouden afslag
met en zonder punt na jaartal
gouden afslag, met punt na jaartal
over 177., zonder punt na jaartal
gouden afslag
"

2
4
4
11
1
17
14
2
12
5
5
1
12
3
16
4

NB

B
KRNB

KRNB

KRNB
KRNB

KRNB

KR B
KRN
KRNB

KN
KRNB

KN

12

KRNB

13

KRNB

150

1784aa
1785
1786
1787a
aa
1788a
aa
1790aa
1791
1792a
b
bb
1793a
b

L O D . S. B E U T H

gouden afslag

gouden afslag
gouden afslag
gouden afslag, over 1789
MON.NO.CONFOE
MON.NO.CONFOED

afslag in brons
MON.NO.CONFOE
MON.NOV.CONFOED

4
9
22
5
1
23
1

KRNB
KRNB
RNB

KRNB

21
19
2
2
11
15

N
KRNB
KRNB
R
K

KRNB

P L A A T XVII