You are on page 1of 8

Η Φηινπησρεία (Αγ.

Γξεγόξηνο ν Θενιόγνο)

Ο Άγηνο Γξεγόξηνο είλαη όρη κόλν έλαο κεγάινο παηέξαο θαη δηδάζθαινο ηεο
Δθθιεζίαο, αιιά θαη ν επηθαλέζηεξνο ζενιόγνο ηεο κεηά ηνλ απόζηνιν θαη
επαγγειηζηή Ησάλλε.

Γελλεκέλνο κεηαμύ 326 θαη 329 ζηελ Αξηαλδό, θνληά ζηε Ναδηαλδό ηεο
Καππαδνθίαο, από εύπνξνπο γνλείο, απέθηεζε κεγάιε θιαζηθή θαη ζενινγηθή
κόξθσζε. Μαδί κε ην ζπκθνηηεηή θαη θίιν ηνπ άγην Βαζίιεην ηνλ Μέγα,
αξρηεπίζθνπν Καηζαξείαο ηεο Καππαδνθίαο, θαη ηνλ άγην Γξεγόξην, επίζθνπν
Νύζζεο, αλήθεη ζηνπο «κεγάινπο Καππαδόθεο». Από ηνλ παηέξα ηνπ, Γξεγόξην
επίζεο, επίζθνπν Ναδηαλδνύ, ρεηξνηνλήζεθε πξεζβύηεξνο θαη από ηνλ άγην Βαζίιεην
επίζθνπνο ΢αζίκσλ. Πάλησο, θύζε κνλαρηθή θαζώο ήηαλ, αθηέξσζε ην κεγαιύηεξν
κέξνο ηεο δσήο ηνπ ζηε κόλσζε, ηελ εζπρία θαη ηελ άζθεζε.

Σν 379 θιήζεθε ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε, γηα λ’ αληηκεησπίζεη ηελ αίξεζε


ηνπ αξεηαληζκνύ. Με θέληξν ηνλ κηθξό λαό ηεο Αλαζηάζεσο, θαηήρεζε, δίδαμε,
εθθώλεζε ηνπο πεξίθεκνπο ιόγνπο ηνπ γηα ηε ζεόηεηα ηνπ Τηνύ, πνπ ηνπ
εμαζθάιηζαλ ην ραξαθηεξηζκό ηνπ Θενιόγνπ, θαη αλαδσπύξσζε ηελ Οξζνδνμία,
κνινλόηη αληηκεηώπηζε ηε βίαηε αληίδξαζε ησλ αξεηαλώλ. Αθνύ ρξεκάηηζε
αξρηεπίζθνπνο Κσλζηαληηλνππόιεσο γηα κηθξό ρξνληθό δηάζηεκα (Ννέκβξηνο 380 –
Ηνύληνο 381), παξαηηήζεθε από ην ζξόλν θαη απνζύξζεθε ζηε γελέηεηξά ηνπ, όπνπ
αζρνιήζεθε κε ηε ζπγγξαθή θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ησλ αηξεηηθώλ απνιιηλαξηζηώλ
σο ηελ θνίκεζή ηνπ, ην 390.

Χο ζπγγξαθέαο ν άγηνο Γξεγόξηνο ραξαθηεξίδεηαη από ζενινγηθό βάζνο,


έληνλε πνηεηηθόηεηα, ξεηνξηθή δεηλόηεηα θαη βαζεηά γλώζε ηνπ αηηηθνύ ιόγνπ. Ζ
παξάδνζε, ζηελ νπνία ζηεξίδεηαη, απνηειεί ζπλάξηεζε ηεο αιεμαλδξηλήο ζρνιήο θαη
ηεο ζενινγίαο ησλ αγίσλ Ηγλαηίνπ ηνπ Θενθόξνπ, Δηξελαίνπ Λπώλνο θαη Αζαλαζίνπ
ηνπ Μεγάινπ. Θενιόγεζε θπξίσο γηα ηα ηξία Πξόζσπα ηεο Αγίαο Σξηάδνο, ηε ζρέζε
Σνπο θαη ηνλ ηξόπν ππάξμεώο Σνπο. Οη απαληήζεηο ηνπ ζηα ηξηαδνινγηθά,
πλεπκαηνινγηθά θαη ρξηζηνινγηθά πξνβιήκαηα δηαηύπσζαλ θαηά ηνλ πην έγθπξν
ηξόπν ηελ πίζηε θαη ηελ παξάδνζε ηεο Δθθιεζίαο.

Σα θείκελά ηνπ, όζα δηαζώζεθαλ, δηαθξίλνληαη ζε επηζηνιέο (246), έπε


ζενινγηθά θαη ηζηνξηθά (ηνπιάρηζηνλ 396) θαη ιόγνπο (43). Οη ιόγνη απνηεινύλ ηα
ύςηζηα δεκηνπξγήκαηά ηνπ, ηόζν από ζενινγηθή όζν θαη από ινγνηερληθή άπνςε,
θαη δηαηξνύληαη ζε δνγκαηηθνύο, απνινγεηηθνύο, εόξηηνπο, εγθσκηαζηηθνύο-
επηηάθηνπο θαη εζηθνινγηθνύο-θνηλσληθνύο. Έλαο από ηνπο ηειεπηαίνπο είλαη θαη ν
ιόγνο «Πεξί θηινπησρίαο», αλζνιόγεζε ηνπ νπνίνπ αθνινπζεί ζε ειεύζεξε
λενειιεληθή απόδνζε.
΢ην ιόγν απηό, πνπ εθθσλήζεθε πηζαλόηαηα ζηελ Καηζάξεηα γύξσ ζην 370, ν
ηεξόο ζπγγξαθέαο, κε απαξάκηιιε ξεηνξηθή δύλακε, πνηθίια εθθξαζηηθά ζρήκαηα,
ιεπηέο γισζζηθέο απνρξώζεηο θαη δσεξέο εηθόλεο, θαηνξζώλεη λα ζπλαξπάζεη ηνλ
αλαγλώζηε, λα ηνπ εκπλεύζεη ηελ επζπιαρλία θαη ηε θηιαλζξσπία, λα ηνλ πείζεη γηα
ηελ αλαγθαηόηεηα ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγύεο.

Δίλαη δύζθνιν, ιέεη, λα δηαιέμεη θαλείο ηελ πςειόηεξε αξεηή, όπσο είλαη
δύζθνιν λα δηαιέμεη θαη ην σξαηόηεξν ινπινύδη από έλα νιάλζηζην ιηβάδη. Αλ
πάλησο, ζύκθσλα κε ηνλ απόζηνιν Παύιν, ε αγάπε είλαη ε θνξσλίδα ησλ αξεηώλ, ην
θαιύηεξν κέξνο ηεο είλαη ε αγάπε ζηνπο θησρνύο. Οη πηζηνί, σο δηαρεηξηζηέο ησλ
αγαζώλ πνπ ηνπο παξαρώξεζε ν Θεόο, νθείινπλ λα δείρλνπλ ζπκπάζεηα ζ’ εθείλνπο
πνπ έρνπλ αλάγθε θαη λα ηνπο βνεζνύλ.

Σν ιόγν θιείλεη κε κηαλ αλππέξβιεηε ζε δύλακε θαη θάιινο, ζρεδόλ πνηεηηθή,


παξάγξαθν, πνπ θακηά κεηάθξαζε δελ κπνξεί λ’ απνδώζεη ηθαλνπνηεηηθά: «Χξηζηόλ
επηζθεςώκεζα, Χξηζηόλ ζεξαπεύζσκελ, Χξηζηόλ ζξέςσκελ, Χξηζηόλ ελδύζσκελ,
Χξηζηόλ ζπλαγάγσκελ, Χξηζηόλ ηηκήζσκελ· κε ηξαπέδε κόλνλ, σο ηηλεο· κήδε κύξνηο,
σο ε Μαξία· κεδέ ηάθσ κόλνλ, σο Ισζήθ ν Αξηκαζαίνο· κεδέ ηνηο πξνο ηαθήλ, σο
Νηθόδεκνο ν εμ εκηζείαο θηιόρξηζηνο κεδέ ρξπζώ θαη ιηβάλσ θαη ζκύξλε, σο νη κάγνη
πξν ησλ εηξεκέλσλ· αιι’ επεηδή έιενλ ζέιεη θαη νπ ζπζίαλ ν πάλησλ Δεζπόηεο, θαη
ππέξ κπξηάδαο αξλώλ πηόλσλ ε επζπιαγρλία, ηαύηελ εηζθέξσκελ απηώ δηα ησλ
δενκέλσλ θαη ρακαί ζήκεξνλ εξξηκκέλσλ, ίλα, όηαλ ελζέλδε απαιιαγώκελ, δέμσληαη
εκάο εηο ηαο αησλίνπο ζθελάο....». - ΠΡΟΛΟΓΟ΢ εθ ηεο ΗΔΡΑ΢ ΜΟΝΖ΢
ΠΑΡΑΚΛΖΣΟΤ

Η Φηινπησρεία

Γελ είλαη θαζόινπ εύθνιν λα βξεη θαλείο ηελ πςειόηεξε απ’ όιεο ηηο αξεηέο θαη λα
ηεο δώζεη ην πξσηείν θαη ην βξαβείν, όπσο αθξηβώο δελ είλαη εύθνιν λα βξεη κέζα ζ’
έλα νιάλζηζην θαη κνζρνβόιν ιηβάδη ην πην σξαίν θη επσδηαζηό ινπινύδη, θαζώο
πόηε ην έλα θαη πόηε ην άιιν ηνπ ηξαβάεη ηελ πξνζνρή θαη ηνλ πξνθαιεί λα ην θόςεη
πξώην.
Έηζη, ινηπόλ, ζθέθηνκαη όηη θαιέο αξεηέο είλαη ε πίζηε, ε ειπίδα θαη ε αγάπε.
Καη κάξηπξαο γηα ηελ πίζηε είλαη ν Αβξαάκ, πνπ δηθαηώζεθε από ηελ πίζηε ηνπ·
κάξηπξεο γηα ηελ ειπίδα είλαη ν Δλώο, πνπ πξώηνο ζηήξημε ηελ ειπίδα ηνπ ζηελ
επίθιεζε ηνπ Κπξίνπ, θαη όινη νη δίθαηνη, πνπ θαθνπαζνύλ κε ηελ ειπίδα ηεο
ζσηεξίαο· κάξηπξεο γηα ηελ αγάπε, ηέινο, είλαη ν απόζηνινο Παύινο, πνπ έθηαζε
ζην ζεκείν λα εύρεηαη ηε δηθή ηνπ απώιεηα γηα ράξε ησλ αδειθώλ ηνπ Ηζξαειηηώλ,
θαη ν ίδηνο ν Θεόο, πνπ νλνκάδεηαη αγάπε (Α’ Ησ. 4:8).

Καιή είλαη ε θηινμελία. Καη κάξηπξεο γη’ απηό είλαη από ηνπο δηθαίνπο ν
Λση, ν ΢νδνκίηεο ζηε δηακνλή κα όρη ΢νδνκίηεο ζηε δηαγσγή, θαη από ηνπο
ακαξησινύο ε Ραάβ, ε πόξλε ζην ζώκα κα όρη πόξλε ζηελ πξναίξεζε, πνπ
επαηλέζεθε θαη ζώζεθε γηα ηε θηινμελία (Ηεζ. Ναπή 2:1-21).

Καιή είλαη ε καθξνζπκία. Καη κάξηπξαο γη’ απηό είλαη ν ίδηνο ν Υξηζηόο, πνπ
δελ ζέιεζε λα ρξεζηκνπνηήζεη ηηο ιεγεώλεο ησλ αγγέισλ Σνπ ελαληίνλ ησλ
βαζαληζηώλ Σνπ θαη όρη κόλν κάισζε ηνλ Πέηξν, όηαλ ηξάβεμε ην καραίξη ηνπ, κα
θαη ην απηί, πνπ είρε θόςεη εθείλνο, ην έβαιε πάιη ζηε ζέζε ηνπ. Σν ίδην έθαλε
αξγόηεξα θαη ν ΢ηέθαλνο, ν καζεηήο ηνπ Υξηζηνύ, πνπ πξνζεπρόηαλ γηα θείλνπο πνπ
ηνλ ιηζνβνινύζαλ.

Καιή είλαη ε πξαόηεηα. Καη κάξηπξεο γη’ απηό είλαη ν Μσπζήο θαη ν Γαβίδ,
πνπ πάλσ απ’ όια σο πξάνη καξηπξήζεθαλ απ’ ηε Γξαθή, θαζώο θαη ν Γηδάζθαιόο
ηνπο, ν ζεάλζξσπνο Ηεζνύο, πνπ νύηε θηινληθνύζε νύηε θξαύγαδε, νύηε μεθώληδε ζηηο
πιαηείεο νύηε αληηζηεθόηαλ ζ’ εθείλνπο πνπ Σνλ είραλ ζπιιάβεη.

Καιέο είλαη ε πξνζεπρή θαη ε αγξππλία. Καη κάξηπξαο γη’ απηό είλαη ν
Κύξηνο, πνπ πξηλ ην πάζνο Σνπ αγξππλνύζε θαη πξνζεπρόηαλ.

Καιέο είλαη ε αγλεία θαη ε παξζελία. Καη κάξηπξεο γη’ απηό είλαη ηόζν ν
Παύινο, πνπ ηηο ζεζκνζέηεζε, βξαβεύνληαο δίθαηα θαη ην γάκν θαη ηελ αγακία, όζν
θαη ν ίδηνο ν Ηεζνύο, πνπ γελλήζεθε από Παξζέλν, γηα λα ηηκήζεη ηε γέλλεζε κα λα
πξνηηκήζεη ηελ παξζελία.

Καιή είλαη ε ηαπεηλνθξνζύλε. Καη κάξηπξεο γη’ απηό είλαη πνιινί, κε


θπξηόηεξν πάιη ην ΢σηήξα θαη Κύξην ησλ όισλ, πνπ ηαπεηλώζεθε, όρη κόλν
παίξλνληαο κνξθή δνύινπ, παξαδίλνληαο ην πξόζσπό Σνπ ζηελ ληξνπή θαη ζηα
θηπζίκαηα θαη ζπλαξηζκώληαο ηνλ εαπηό Σνπ κε ηνπο παξαλόκνπο. Δθείλνο, πνπ
θαζαξίδεη ηνλ θόζκν από ηελ ακαξηία, αιιά θαη πιέλνληαο ηα πόδηα ησλ καζεηώλ
Σνπ ζαλ ππεξέηεο.

Καιή είλαη ε αθηεκνζύλε θαη ε πεξηθξόλεζε ησλ ρξεκάησλ. Καη κάξηπξεο


γη’ απηό είλαη ηόζν ν Εαθραίνο, πνπ, κόιηο κπήθε ν Υξηζηόο ζην ζπίηη ηνπ, κνίξαζε
ζρεδόλ όια ηα ππάξρνληά ηνπ, όζν θαη πάιη ν ίδηνο ν Κύξηνο, πνπ, κηιώληαο ζηνλ
πινύζην εθείλν λέν, πεξηόξηζε ηελ ηειεηόηεηα ζ’ απηό αθξηβώο ην πξάγκα (Μαηζ.
19:21).

Κνληνινγίο, θαιή είλαη ε ζεσξία, θαιή είλαη θαη ε πξάμε· ε ζεσξία γηαηί καο
αλπςώλεη από ηα γήηλα, καο νδεγεί ζηα άγηα ησλ αγίσλ θαη επαλαθέξεη ην λνπ ζηελ
αξρηθή θπζηθή ηνπ θαηάζηαζε, θαη ε πξάμε γηαηί ππνδέρεηαη ην Υξηζηό, Σνλ
ππεξεηεί θαη απνδεηθλύεη κε ηα έξγα ηελ αγάπε.

Κάζε αξεηή είλαη θη έλαο δξόκνο πνπ νδεγεί ζηε ζσηεξία, ζε θάπνηνλ απ’
ηνπο αηώληνπο θαη καθάξηνπο ηόπνπο. Γηαηί, όπσο ππάξρνπλ πνιινί ηξόπνη δσήο έηζη
ππάξρνπλ θαη πνιινί ηόπνη θνληά ζην Θεό, πνπ ρσξίδνληαη θαη κνηξάδνληαη αλάινγα
κε ηελ αμία ηνπ θαζελόο. Καη άιινο αο αζθήζεη ηε κία αξεηή, άιινο ηελ άιιε, άιινο
πνιιέο καδί θαη άιινο όιεο, αλ βέβαηα ηνύην είλαη δπλαηό. Φηάλεη κόλν λα
πξνρσξάεη θαλείο θαη λα επηδηώθεη ην αλώηεξν, αθνινπζώληαο βήκα-βήκα Δθείλνλ
πνπ ηνλ νδεγεί θαιά θαη ηνλ θαηεπζύλεη θαη ηνλ βάδεη, κεζ’ από ηελ ζηελή νδό θαη
πύιε, ζηελ απέξαληε νπξάληα καθαξηόηεηα.

Καη αλ ν Παύινο, πνπ αθνινπζεί θη απηόο ην Υξηζηό, ζεσξεί ηελ αγάπε σο


ηελ πξώηε θαη κεγαιύηεξε εληνιή, σο ηε ζύλνςε ηνπ λόκνπ θαη ησλ πξνθεηώλ, ην
θαιύηεξν κέξνο ηεο ζεσξώ πσο είλαη ε αγάπε ζηνπο θησρνύο θαη, γεληθόηεξα, ε
επζπιαρλία θαη ε ζπκπάζεηα ζηνπο ζπλαλζξώπνπο. Γηαηί ηίπνη’ άιιν δελ επραξηζηεί
ηόζν πνιύ ην Θεό θαη ηίπνη’ άιιν δελ Σνπ είλαη ηόζν αγαπεηό όζν ε επζπιαρλία.
Απηή, καδί κε ηελ αιήζεηα, πεγαίλεη κπξνζηά Σνπ θαη απηή πξέπεη λα Σνπ
πξνζθεξζεί πξηλ ηελ Κξίζε. Μα θαη ζε ηίπνη’ άιιν δελ δίλεηαη σο αληαπόδνζε από
Δθείλνλ, πνπ θξίλεη κε δηθαηνζύλε θαη δπγίδεη κε αθξίβεηα ηελ επζπιαρλία, όζν ζηε
θηιαλζξσπία ε θηιαλζξσπία.

΢’ όινπο, ινηπόλ, ηνπο θησρνύο θαη ζ’ εθείλνπο πνπ γηα νπνηνλδήπνηε ιόγν
θαθνπαζνύλ, νθείινπκε λα δείρλνπκε επζπιαρλία, ζύκθσλα κε ηελ εληνιή: «Να
κεηέρεηε ζηε ραξά όζσλ ραίξνληαη θαη ζηε ιύπε όζσλ ιππνύληαη» (Ρσκ. 12:15). Καη
νθείινπκε λα πξνζθέξνπκε ζηνπο αλζξώπνπο, σο άλζξσπνη θη εκείο, ηελ εθδήισζε
ηεο θαινζύλεο καο, όηαλ ηε ρξεηάδνληαη, ρηππεκέλνη από θάπνηα ζπκθνξά, ι.ρ.
ρεξεία ή νξθάληα ή μελεηηά ή ζθιεξά αθεληηθά ή άδηθνπο άξρνληεο ή άζπιαρλνπο
θνξνεηζπξάθηνξεο ή θνληθνύο ιεζηέο ή άπιεζηνπο θιέθηεο ή δήκεπζε πεξηνπζίαο ή
λαπάγην. Όινη είλαη αμηνιύπεηνη. Όινη βιέπνπλ ηα ρέξηα καο, όπσο εκείο βιέπνπκε ηα
ρέξηα ηνπ Θενύ.

Ση ζα θάλνπκε, ινηπόλ, εκείο πνπ έρνπκε ηηκεζεί κε ην κεγάιν όλνκα


‘’ρξηζηηαλνί’’ θαη απνηεινύκε ηνλ δηαιερηό θαη μερσξηζηό ιαό, ν νπνίνο νθείιεη λα
θαηαγίλεηαη ζε θαιά θαη ζσηήξηα έξγα; Ση ζα θάλνπκε εκείο νη καζεηέο ηνπ πξάνπ
θαη θηιάλζξσπνπ Ηεζνύ, πνπ ζήθσζε ηηο ακαξηίεο καο, ηαπεηλώζεθε, παίξλνληαο ηελ
αλζξώπηλε θύζε καο, θη έγηλε θησρόο, γηα λα γίλνπκε εκείο πινύζηνη κε ηε ζεόηεηα;
Ση ζα θάλνπκε, έρνληαο κπξνζηά καο έλα ηόζν κεγάιν ππόδεηγκα επζπιαρλίαο θαη
ζπκπάζεηαο; Θα παξαβιέςνπκε ηνπο ζπλαλζξώπνπο καο; Θα ηνπο πεξηθξνλήζνπκε;
Θα ηνπο εγθαηαιείςνπκε; Κάζε άιιν, αδειθνί κνπ. Απηά δελ ηαηξηάδνπλ ζ’ εκάο,
ηνπο ζξεκκέλνπο από ην Υξηζηό, ηνλ θαιό πνηκέλα, πνπ θέξλεη πίζσ ην πιαλεκέλν
πξόβαην θαη ςάρλεη λα βξεη ην ρακέλν θαη ζηεξίδεη ην αζζεληθό. Μα δελ ηαηξηάδνπλ
νύηε ζηελ αλζξώπηλε θύζε καο, πνπ επηβάιιεη ηε ζπκπάζεηα, αθνύ από ηελ ίδηα ηεο
ηελ αδπλακία έκαζε ηελ επζέβεηα θαη ηε θηιαλζξσπία.

Γηαηί, κνιαηαύηα, δελ βνεζάκε ηνπο ζπλαλζξώπνπο καο, όζν είλαη αθόκα
θαηξόο; Γηαηί εκείο δνύκε κέζα ζηελ απόιαπζε, ελώ νη αδειθνί καο κέζα ζηε
δπζηπρία; Πνηέ λα κελ πινπηίζσ, αλ απηνί ζηεξνύληαη! Πνηέ λα κελ έρσ πγεία, αλ
δελ βάισ βάιζακν ζηηο πιεγέο ηνπο! Πνηέ λα κε ρνξηάζσ, πνηέ λα κελ ληπζώ, πνηέ
λα κελ εζπράζσ κέζα ζε ζπίηη, αλ δελ ηνπο δώζσ ςσκί θαη ξνύρα, όζα κπνξώ, θη αλ
δελ ηνπο μεθνπξάζσ κέζα ζην ζπίηη κνπ.

Αο η’ αλαζέζνπκε όια ζην Υξηζηό, γηα λα ηνλ αθνινπζήζνπκε αιεζηλά,


ζεθώλνληαο ην ζηαπξό Σνπ, γηα λ’ αλεβνύκε ζηνλ επνπξάλην θόζκν αλάιαθξα θαη
άλεηα, ρσξίο ηίπνηα λα καο ηξαβάεη πξνο ηα θάησ, θαη γηα λα θεξδίζνπκε ζηε ζέζε
όισλ απηώλ ην Υξηζηό, αλεβαζκέλνη ράξε ζηελ ηαπείλσζή καο θαη πινπηηζκέλνη
ράξε ζηε θηώρεηα καο. Ή, ηνπιάρηζηνλ, αο κνηξαζηνύκε κε ην Υξηζηό ηα ππάξρνληά
καο, γηα λ’ αγηαζηνύλ θάπσο κε ηε ζσζηή θαηνρή ηνπο θαη ηελ πξνζθνξά κεξηδίνπ
ηνπο ζηνπο θησρνύο.

Γελ ζα ζπλέιζνπκε, έζησ θαη αξγά; Γελ ζα ληθήζνπκε ηελ αλαηζζεζία καο,
γηα λα κελ πσ ηελ ηζηγθνπληά καο; Γελ ζα ζθεθηνύκε σο άλζξσπνη; Γελ ζα βάινπκε
λνεξά ζηε ζέζε ησλ μέλσλ ζπκθνξώλ ηηο πηζαλέο δηθέο καο;

Γηαηί, ζη’ αιήζεηα, ηίπνηε από η’ αλζξώπηλα δελ είλαη βέβαην, ηίπνηε δελ είλαη
ζηαζεξό, ηίπνηε δελ είλαη αλεμάξηεην από άιινπο παξάγνληεο, ηίπνηε δελ ζηεξίδεηαη
ζε ακεηάβιεηεο πξνϋπνζέζεηο. Ζ δσή καο γπξίδεη ζε θύθιν, έλαλ θύθιν πνπ θέξλεη
πνιιέο κεηαβνιέο, ζπρλά κέζα ζε κηα κέξα, θάπνηε θαη κέζα ζε κηαλ ώξα. Πην
ζίγνπξν είλαη λα εκπηζηεύεηαη θαλείο ηνλ άλεκν, πνπ θηλείηαη αθαηάπαπζηα, πην
ζίγνπξν είλαη λα εκπηζηεύεηαη ηε γξακκή, πνπ αθήλεη πάλσ ζηα λεξά έλα πνληνπόξν
πινίν, πην ζίγνπξν είλαη λα εκπηζηεύεηαη η’ απαηειά όλεηξα κηαο λύρηαο, πνπ ε
απόιαπζή ηνπο θξαηάεη ηόζν ιίγν, πην ζίγνπξν είλαη λα εκπηζηεύεηαη όζα ραξάδνπλ
ηα παηδηά πάλσ ζηελ άκκν, όηαλ παίδνπλ, παξά ηελ αλζξώπηλε επηπρία.

Δίλαη, ινηπόλ, ζπλεηνί εθείλνη, πνπ, κελ έρνληαο εκπηζηνζύλε ζηα ησξηλά,
θξνληίδνπλ λα εμαζθαιηζηνύλ γηα ην κέιινλ. Δπεηδή ε αλζξώπηλε επεκεξία είλαη
άζηαηε θαη κεηαβιεηή, αγαπνύλ ηελ θαινζύλε, πνπ δελ ράλεηαη, γηα λα θεξδίζνπλ
ηνπιάρηζην ην έλα από ηα ηξία: ή λα κελ θάλνπλ ηίπνηα ην θαθό, επεηδή ε θαινζύλε
ηνπο πξνθαιεί ηε ζπκπάζεηα ηνπ Θενύ, ν νπνίνο πνιιέο θνξέο επεξγεηεί ζηνλ νπξαλό
ηνπο επζεβείο γηα ηηο επίγεηεο αγαζνεξγίεο ηνπο· ή λα έρνπλ ζάξξνο ελώπηνλ ηνπ
Θενύ, επεηδή θαθνπάζεζαλ όρη γηα θάπνηα θαθία, αιιά γηα θάπνηνλ άιιν ζθνπό· ή,
ηέινο, όληαο θηιάλζξσπνη, λα απαηηνύλ από ην Θεό ζαλ νθεηιόκελε ηε θηιαλζξσπία,
ηελ νπνία έδεημαλ πξώηα εθείλνη ζηνπο θησρνύο, ελεξγώληαο έμππλα.

«Αο κελ θαπρηέηαη ν ζνθόο ηε ζνθία ηνπ, ιέεη ν Κύξηνο, κήηε ν δπλαηόο γηα
ηε δύλακή ηνπ κήηε ν πινύζηνο γηα ηνλ πινύην ηνπ» (Ηεξ. 9:23), έζησ θη αλ έρνπλ
θηάζεη ζην ύςηζην ζεκείν ζνθίαο, δπλάκεσο ή πινύηνπ. Δγώ, όκσο, ζα πξνζζέζσ θη
εθείλα πνπ αθνινπζνύλ: Αο κελ θαπρηέηαη κήηε ν πεξίβιεπηνο γηα ηε δόμα ηνπ κήηε ν
γεξόο γηα ηελ πγεία ηνπ κήηε ν όκνξθνο γηα ηελ νκνξθηά ηνπ κήηε ν λένο γηα ηα ληάηα
ηνπ κήηε, θνληνινγίο, άιινο θαλέλαο γηα νηηδήπνηε απ’ όζα παηλεύνληαη ζηνλ θόζκν
ηνύην θαη πξνμελνύλ ηελ ππεξεθάλεηα. Αιιά, όπνηνο θαπρηέηαη, κόλν γη’ απηό αο
θαπρηέηαη, γηα ην όηη γλσξίδεη θαη δεηάεη ην Θεό, ππνθέξεη καδί κ’ εθείλνπο πνπ
ππνθέξνπλ θαη απνζέηεη ηηο ειπίδεο ηνπ γηα ηα θαιά ζην κέιινλ. Γηαηί ηα ησξηλά
αγαζά είλαη ξεπζηά θαη πξόζθαηξα. ΢πλερώο κεηαθηλνύληαη θαη πεγαίλνπλ από ηνλ
έλα ζηνλ άιιν, όπσο ε κπάια ζην πνδόζθαηξν. Καη δελ ππάξρεη ηίπνηα πην ζίγνπξν
γηα ηνλ άλζξσπν πνπ ηα θαηέρεη, από ην όηη ζα ηα ράζεη κε ην ρξόλν ή από ην θζόλν.
Απελαληίαο, ηα κειινληηθά αγαζά είλαη ζηαζεξά θαη κόληκα. Πνηέ δελ ράλνληαη, πνηέ
δελ πεγαίλνπλ από ηνλ έλα ζηνλ άιιν, πνηέ δελ δηαςεύδνπλ ηηο ειπίδεο όζσλ ηα
εκπηζηεύνληαη.

«Πνηνο είλαη ζνθόο, γηα λα ηα θαηαιάβεη απηά;» (Χζ. 14:10). Πνηνο ζ’


αδηαθνξήζεη γηα ηα εθήκεξα θαη ζα πξνζέμεη ηα κόληκα; Πνηνο ζα ζπιινγηζηεί όηη ηα
ησξηλά ζα πεξάζνπλ; Πνηνο ζ’ αλαινγηζηεί όηη ηα αλακελόκελα ζα κείλνπλ; Πνηνο ζα
μερσξίζεη ηα πξαγκαηηθά απ’ ηα θαηλνκεληθά, γηα λ’ αθνινπζήζεη ηα πξώηα θαη λα
πεξηθξνλήζεη ηα δεύηεξα; Πνηνο ζα μερσξίζεη ηελ επίγεηα δηακνλή από ηελ επνπξάληα
πνιηηεία, ηελ παξνηθία από ηελ θαηνηθία, ην ζθνηάδη από ην θσο, ηε ιάζπε ηνπ βπζνύ
από ηα άγηα ρώκαηα, ηε ζάξθα από ην πλεύκα, ην Θεό από ηνλ θνζκνθξάηνξα
δηάβνιν, ηε ζθηά ηνπ ζαλάηνπ από ηελ αηώληα δσή; Πνηνο ζα εμαγνξάζεη κε ηα
παξόληα ην κέιινλ, κε ηνλ θζαξηό πινύην ηνλ άθζαξην, κε ηα νξαηά ηα αόξαηα;

Μαθάξηνο, ινηπόλ, είλαη εθείλνο πνπ ηα δηαθξίλεη απηά, ρσξίδεη κε ην καραίξη


ηνπ Λόγνπ ην θαιύηεξν από ην ρεηξόηεξν, αλπςώλεηαη κε ηελ θαξδηά ηνπ, όπσο ιέεη
θάπνπ ν ηεξόο Γαβίδ (Φαικ. 83:6), θεύγεη κ’ όιε ηνπ ηε δύλακε καθξηά από ηελ
θνηιάδα ηνύηε ηεο νδύλεο, επηδηώθεη ηα αγαζά πνπ βξίζθνληαη ζηνλ νπξαλό,
ζηαπξώλεηαη γηα ηνλ θόζκν καδί κε ην Υξηζηό, αλαζηαίλεηαη καδί κε ην Υξηζηό,
αλεβαίλεη ζηα επνπξάληα ζθελώκαηα καδί κε ην Υξηζηό θαη γίλεηαη θιεξνλόκνο ηεο
αιεζηλήο δσήο, πνπ δελ κεηαβάιιεηαη πνηέ πηα.
Αο αθνινπζήζνπκε ην Λόγν, αο επηδηώμνπκε ηελ νπξάληα απόιαπζε, αο
απαιιαγνύκε από ηελ επίγεηα πεξηνπζία. Αο θξαηήζνπκε από ηα γήηλα κόλν όζα
είλαη θαιά, αο ζώζνπκε ηηο ςπρέο καο κε ειεεκνζύλεο, αο δώζνπκε από ηα
ππάξρνληά καο ζηνπο θησρνύο, γηα λα γίλνπκε πινύζηνη ζε αηώληα αγαζά. Γώζε θάηη
θαη ζηελ ςπρή, όρη ζηε ζάξθα κνλάρα. Γώζε θάηη θαη ζην Θεό, όρη ζηνλ θόζκν
κνλάρα. Πάξε θάηη απ’ ηελ θνηιηά θαη δώζ’ ην ζην πλεύκα. Πάξε θάηη απ’ ηε θσηηά,
πνπ θαηαθαίεη ηα γήηλα, θαη μεκάθξπλέ ην από ηε θιόγα. Άξπαμε θάηη από ηνλ
ηύξαλλν θη εκπηζηέςνπ ην ζηνλ Κύξην. Γώζε ιίγν ζ’ Δθείλνλ, πνπ ζνπ έρεη
πξνζθέξεη ην πνιύ. Γώζε ηα θαη όια αθόκα ζ’ Δθείλνλ, πνπ ζνπ ηα έρεη ραξίζεη όια.
Πνηέ δελ ζα μεπεξάζεηο ζηε γελλαηνδσξία ην Θεό, έζησ θη αλ ραξίζεηο όια ζνπ ηα
ππάξρνληα, έζησ θη αλ πξνζζέζεηο ζ’ απηά θαη ηνλ ίδην ζνπ ηνλ εαπηό. Γηαηί θαη ηνπ
εαπηνύ ζνπ ε πξνζθνξά ζην Θεό ηζνδπλακεί κε απόθηεζε. Όζα θη αλ πξνζθέξεηο,
εθείλα πνπ κέλνπλ είλαη πεξηζζόηεξα. Καη δελ ζα δώζεηο ηίπνηα δηθό ζνπ, γηαηί όια
ηα έρεηο πάξεη από ην Θεό.

Αο κε γίλνπκε, αγαπεηνί κνπ θίινη θαη αδειθνί, θαθνί δηαρεηξηζηέο ησλ


αγαζώλ πνπ καο δόζεθαλ. Αο κελ θνπηάδνπκε γηα λα ζεζαπξίδνπκε θαη λ’
απνηακηεύνπκε, ελώ άιινη ππνθέξνπλ από ηελ πείλα. Αο κηκεζνύκε ηνλ αλώηαην θαη
θνξπθαίν λόκν ηνπ Θενύ, πνπ ζηέιλεη ηε βξνρή ζε δηθαίνπο θαη αδίθνπο θαη
αλαηέιιεη ηνλ ήιην επίζεο γηα όινπο. Απηόο έθαλε ηε γε επξύρσξε γηα όια ηα
ρεξζαία δώα, δεκηνύξγεζε πεγέο, πνηάκηα, δάζε, αέξα γηα ηα θηεξσηά θαη λεξά γηα
ηα πδξόβηα, θαη έδσζε ζ’ όια ηα όληα άθζνλα ηα απαξαίηεηα γηα ηε δσή ηνπο
ζηνηρεία, ρσξίο λα ηα πεξηνξίδεη θακηά εμνπζία, ρσξίο λα ηα θαζνξίδεη θαλέλαο
γξαπηόο λόκνο, ρσξίο λα ηα εκπνδίδνπλ ζύλνξα. Καη απηά ηα ζηνηρεία ηα παξέδσζε
θνηλά θαη πινύζηα, ρσξίο δηάθξηζε ή πεξηθνπή, ηηκώληαο ηελ νκνηόηεηα ηεο θύζεσο
κε ηελ ηζόηεηα ηεο δσξεάο θαη δείρλνληαο ηνλ πινύην ηεο αγαζόηεηόο Σνπ.

Οη άλζξσπνη, όκσο, αθόηνπ έβγαιαλ από ηε γε ην ρξπζάθη, ην αζήκη θαη ηα


πνιύηηκα πεηξάδηα, αθόηνπ έθηηαμαλ ξνύρα καιαθά θαη πεξηηηά θαη αθόηνπ
απέθηεζαλ άιια παξόκνηα πξάγκαηα, πνπ απνηεινύλ αηηίεο πνιέκσλ θαη
επαλαζηάζεσλ θαη ηπξαλληθώλ θαζεζηώησλ, θπξηεύζεθαλ από παξάινγε ππεξνςία.
Έηζη, δελ δείρλνπλ επζπιαρλία ζηνπο δπζηπρηζκέλνπο ζπλαλζξώπνπο ηνπο θαη δελ
ζέινπλ νύηε κε ηα πεξίζζηα ηνπο λα δώζνπλ ζηνπο άιινπο ηα αλαγθαία. Ση
βαλαπζόηεηα! Ση ζθιεξόηεηα! Γελ ζθέθηνληαη, αλ όρη ηίπνη’ άιιν, πσο ε θηώρεηα
θαη ν πινύηνο, ε ειεπζεξία θαη ε δνπιεία θαη η’ άιια παξόκνηα, εκθαλίζηεθαλ ζην
αλζξώπηλν γέλνο κεηά ηελ πηώζε ησλ πξσηνπιάζησλ, ζαλ αξξώζηηεο πνπ
εθδειώλνληαη καδί κε ηελ θαθία θαη πνπ είλαη δηθέο ηεο επηλνήζεηο. Αξρηθά, όκσο,
δελ έγηλαλ έηζη ηα πξάγκαηα, ιέεη ε Γξαθή (Μαηζ. 19:8), αιιά Δθείλνο πνπ έπιαζε
εμαξρήο ηνλ άλζξσπν, ηνλ άθεζε ειεύζεξν, απηεμνύζην – ζπγθξαηεκέλν κόλν από ην
λόκν ηεο εληνιήο – θαη πινύζην κέζα ζηνλ παξάδεηζν ηεο ηξπθήο. Απηή ηελ
ειεπζεξία θη απηόλ ηνλ πινύην ζέιεζε λα ραξίζεη – θαη ράξηζε – ν Θεόο, κέζσ ηνπ
πξώηνπ αλζξώπνπ, θαη ζην ππόινηπν αλζξώπηλν γέλνο. Διεπζεξία θαη πινύηνο ήηαλ
κόλν ε ηήξεζε ηεο εληνιήο. Φηώρεηα αιεζηλή θαη δνπιεία ήηαλ ε παξάβαζή ηεο.

Μεηά ηελ παξάβαζε, ινηπόλ, εκθαλίζηεθαλ νη θζόλνη θαη νη θηινληθίεο θαη ε


δνιεξή ηπξαλλία ηνπ δηαβόινπ, πνπ παξαζύξεη πάληα κε ηε ιαηκαξγία ηεο εδνλήο θαη
μεζεθώλεη ηνπο πην ηνικεξνύο ελάληηα ζηνπο πην αδύλαηνπο. Μεηά ηελ παξάβαζε, ην
αλζξώπηλν γέλνο ρσξίζηεθε ζε δηάθνξεο θπιέο κε δηάθνξα νλόκαηα θαη ε πιενλεμία
θαηαθεξκάηηζε ηελ επγέλεηα ηεο θύζεσο, αθνύ πήξε θαη ην λόκν βνεζό ηεο.
Δζύ, όκσο, λα θνηηάο ηελ αξρηθή ελόηεηα θαη ηζόηεηα, όρη ηελ ηειηθή
δηαίξεζε· όρη ην λόκν πνπ επηθξάηεζε, αιιά ην λόκν ηνπ Γεκηνπξγνύ. Βνήζεζε, όζν
κπνξείο, ηε θύζε, ηίκεζε ηελ πξόηεξε ειεπζεξία, δείμε ζεβαζκό ζηνλ εαπηό ζνπ,
ζπγθάιπςε ηελ αηηκία ηνπ γέλνπο ζνπ, παξαζηάζνπ ζηελ αξξώζηηα, ζύληξεμε ζηελ
αλάγθε.

Παξεγόξεζε ν γεξόο ηνλ άξξσζην, ν πινύζηνο ηνλ θησρό, ν όξζηνο ηνλ


πεζκέλν, ν ραξνύκελνο ηνλ ιππεκέλν, ν επηπρηζκέλνο ηνλ δπζηπρηζκέλν.

Γώζε θάηη ζην Θεό σο δώξν επραξηζηήξην, γηα ην όηη είζαη έλαο απ’ απηνύο
πνπ κπνξνύλ λα επεξγεηνύλ θαη όρη απ’ απηνύο πνπ έρνπλ αλάγθε λα επεξγεηνύληαη,
γηα ην όηη δελ πεξηκέλεηο εζύ βνήζεηα από ηα ρέξηα άιισλ, αιι’ από ηα δηθά ζνπ
ρέξηα πεξηκέλνπλ άιινη βνήζεηα.

Πινύηηζε όρη κόλν ζε πεξηνπζία, κα θαη ζε επζέβεηα, όρη κόλν ζε ρξπζάθη, κα


θαη ζε αξεηή, ή θαιύηεξα κόλν ζε αξεηή.

Γίλε πην ηίκηνο από ηνλ πιεζίνλ κε ηελ επίδεημε πεξηζζόηεξεο θαινζύλεο.
Γίλε ζεόο γηα ηνλ δπζηπρηζκέλν κε ηε κίκεζε ηεο επζπιαρλίαο ηνπ Θενύ.

Γώζε θάηη, έζησ θαη ειάρηζην, ζ’ εθείλνλ πνπ έρεη αλάγθε. Γηαηί θαη ην
ειάρηζην δελ είλαη αζήκαλην γηα ηνλ άλζξσπν πνπ όια ηα ζηεξείηαη, κα νύηε θαη γηα
ην Θεό, εθόζνλ είλαη αλάινγν κε ηηο δπλαηόηεηέο ζνπ. Αληί γηα κεγάιε πξνζθνξά,
δώζε ηελ πξνζπκία ζνπ. Κη αλ δελ έρεηο ηίπνηα, δάθξπζε. Ζ νιόςπρε ζπκπάζεηα
είλαη κεγάιν θάξκαθν γη’ απηόλ πνπ δπζηπρεί. Ζ αιεζηλή ζπκπόληα αλαθνπθίδεη
πνιύ από ηε ζπκθνξά.

Γελ έρεη κηθξόηεξε αμία, αδειθέ κνπ, ν άλζξσπνο από ην δών, πνπ, αλ ραζεί ή
πέζεη ζε ραληάθη, ζε πξνζηάδεη ν λόκνο λα ην ζεθώζεηο θαη λα ην πεξηκαδέςεηο
(Γεπη. 22:1-4). Πόζε επζπιαρλία, επνκέλσο, νθείινπκε λα δείρλνπκε ζηνπο
ζπλαλζξώπνπο καο, όηαλ αθόκα θαη κε η’ άινγα δώα έρνπκε ρξένο λα είκαζηε
πνλεηηθνί;

«Γαλείδεη ην Θεό όπνηνο ειεεί θησρό», ιέεη ε Γξαθή (Παξνηκ. 19:17). Πνηνο
δελ δέρεηαη ηέηνηνλ νθεηιέηε, πνπ, εθηόο από ην δάλεην, ζα δώζεη θαη ηόθνπο, όηαλ
έξζεη ν θαηξόο; Καη αιινύ πάιη ιέεη: «Με ηηο ειεεκνζύλεο θαη κε ηελ ηηκηόηεηα
θαζαξίδνληαη νη ακαξηίεο» (Παξνηκ. 15:27α).

Αο θαζαξηζηνύκε, ινηπόλ, κε ηελ ειεεκνζύλε, αο πιύλνπκε κε ην θαιό βνηάλη


ηηο βξσκηέο θαη ηνπο ιεθέδεο καο, αο γίλνπκε άζπξνη, άιινη ζαλ ην καιιί θαη άιινη
ζαλ ην ρηόλη, αλάινγα κε ηελ επζπιαρλία ηνπ ν θαζέλαο. «Μαθάξηνη», ιέεη, «όζνη
δείρλνπλ έιενο ζηνπο άιινπο, γηαηί ζ’ απηνύο ζα δείμεη ν Θεόο ην έιεόο Σνπ» (Μαηζ.
5:7). Σν έιενο ππνγξακκίδεηαη ζηνπο καθαξηζκνύο. Καη αιινύ: «Μαθάξηνο είλ’
εθείλνο πνπ ζπιαρλίδεηαη ηνλ θησρό θαη ηνλ ζηεξεκέλν» (Φαικ. 40:2). Καη: «Αγαζόο
άλζξσπνο είλ’ εθείλνο πνπ ζπκπνλάεη ηνπο άιινπο θαη ηνπο δαλείδεη» (Φαικ. 111:5).
Καη: «Παληνηηλά ειεεί θαη δαλείδεη ν δίθαηνο» (Φαικ. 36:26). Αο αξπάμνπκε ην
καθαξηζκό, αο ηνλ θαηαλνήζνπκε, αο αληαπνθξηζνύκε ζηελ θιήζε ηνπ, αο γίλνπκε
αγαζνί άλζξσπνη. Ούηε ε λύρηα λα κε δηαθόςεη ηε ειεεκνζύλε ζνπ. «Μελ πεηο.
‘’Φύγε ηώξα θαη έια πάιη αύξην λα ζνπ δώζσ βνήζεηα’’» (Παξνηκ. 3:28), γηαηί
κπνξεί από ζήκεξα σο αύξην λα ζπκβεί θάηη, πνπ ζα καηαηώζεη ηελ επεξγεζία. Ζ
θηιαλζξσπία είλαη ην κόλν πξάγκα πνπ δελ παίξλεη αλαβνιή. «Μνίξαδε ην ςσκί ζνπ
ζ’ εθείλνπο πνπ δελ έρνπλ ζηέγε» (Ζζ. 58:7). Καη απηά λα ηα θάλεηο κε πξνζπκία.
«Όπνηνο ειεεί», ιέεη ν απόζηνινο, «αο ην θάλεη κε επραξίζηεζε θαη γιπθύηεηα»
(Ρσκ. 12:8). Με ηελ πξνζπκία, ην θαιό ζνπ ινγαξηάδεηαη ζαλ δηπιό. Ζ ειεεκνζύλε
πνπ γίλεηαη κε ζηελνρώξηα ή εμαλαγθαζκό, είλαη άραξε θαη άλνζηε. Να
παλεγπξίδνπκε πξέπεη, όρη λα ζξελνύκε, όηαλ θάλνπκε θαινζύλεο.

Μήπσο λνκίδεηο πσο ε θηιαλζξσπία δελ είλαη αλαγθαία, αιιά


πξναηξεηηθή; Μήπσο λνκίδεηο πσο δελ απνηειεί λόκν, αιιά ζπκβνπιή θαη
πξνηξνπή; Πνιύ ζα ην ‘ζεια θη εγώ έηζη λα είλαη. Καη έηζη ην λόκηδα. Μα κε
θνβίδνπλ όζα ιέεη ε Γξαθή γηα εθείλνπο πνπ, ηελ εκέξα ηεο Κξίζεσο, ν Δίθαηνο
Κξηηήο βάδεη ζη’ αξηζηεξά Τνπ, ζαλ θαηζίθηα, θαη ηνπο θαηαδηθάδεη (Μαηζ.
25:31-46). Απηνί δελ θαηαδηθάδνληαη γηαηί έθιεςαλ ή ιήζηεςαλ ή αζέιγεζαλ ή
έθαλαλ νηηδήπνηε άιιν απ’ όζα απαγνξεύεη ν Θεόο, αιιά γηαηί δελ έδεημαλ
θξνληίδα γηα ην Χξηζηό κέζσ ησλ δπζηπρηζκέλσλ αλζξώπσλ.

Όζν είλαη θαηξόο, ινηπόλ, αο επηζθεθζνύκε ην Υξηζηό, αο Σνλ πεξηπνηεζνύκε,


αο Σνλ ζξέςνπκε, αο Σνλ ληύζνπκε, αο Σνλ πεξηκαδέςνπκε, αο Σνλ ηηκήζνπκε. Όρη
κόλν κε ηξαπέδη, όπσο κεξηθνί, όρη κόλν κε κύξα, όπσο ε Μαξία, όρη κόλν κε ηάθν,
όπσο ν Αξηκαζαίνο Ησζήθ, όρη κόλν κε εληαθηαζκό, όπσο ν θηιόρξηζηνο Νηθόδεκνο,
όρη κόλν κε ρξπζάθη, ιηβάλη θαη ζκύξλα, όπσο νη κάγνη πξσηύηεξα. Μα επεηδή ν
Κύξηνο ησλ όισλ ζέιεη έιενο θαη όρη ζπζία θαη επεηδή ε επζπιαρλία είλαη θαιύηεξε
από ηε ζπζία κπξηάδσλ θαινζξεκκέλσλ αξληώλ, αο Σνπ ηελ πξνζθέξνπκε κέζνπ
εθείλσλ πνπ έρνπλ αλάγθε, κέζσ εθείλσλ πνπ βξίζθνληαη ζήκεξα ζε δεηλή ζέζε, γηα
λα καο ππνδερζνύλ ζηελ νπξάληα βαζηιεία, όηαλ θύγνπκε από ηνλ θόζκν ηνύην θαη
πάκε θνληά ζηνλ Κύξην καο, ην Υξηζηό, ζηνλ νπνίν αλήθεη ε δόμα ζηνπο αηώλεο.

Ακήλ.

(Από ηε ζεηξά ησλ θπιιαδίσλ «Ζ ΦΧΝΖ ΣΧΝ ΠΑΣΔΡΧΝ» ηεο Ηεξάο Μνλήο
Παξαθιήηνπ Χξσπνύ Αηηηθήο.)

You might also like