Professional Documents
Culture Documents
Γξεγόξηνο ν Θενιόγνο)
Ο Άγηνο Γξεγόξηνο είλαη όρη κόλν έλαο κεγάινο παηέξαο θαη δηδάζθαινο ηεο
Δθθιεζίαο, αιιά θαη ν επηθαλέζηεξνο ζενιόγνο ηεο κεηά ηνλ απόζηνιν θαη
επαγγειηζηή Ησάλλε.
Γελλεκέλνο κεηαμύ 326 θαη 329 ζηελ Αξηαλδό, θνληά ζηε Ναδηαλδό ηεο
Καππαδνθίαο, από εύπνξνπο γνλείο, απέθηεζε κεγάιε θιαζηθή θαη ζενινγηθή
κόξθσζε. Μαδί κε ην ζπκθνηηεηή θαη θίιν ηνπ άγην Βαζίιεην ηνλ Μέγα,
αξρηεπίζθνπν Καηζαξείαο ηεο Καππαδνθίαο, θαη ηνλ άγην Γξεγόξην, επίζθνπν
Νύζζεο, αλήθεη ζηνπο «κεγάινπο Καππαδόθεο». Από ηνλ παηέξα ηνπ, Γξεγόξην
επίζεο, επίζθνπν Ναδηαλδνύ, ρεηξνηνλήζεθε πξεζβύηεξνο θαη από ηνλ άγην Βαζίιεην
επίζθνπνο αζίκσλ. Πάλησο, θύζε κνλαρηθή θαζώο ήηαλ, αθηέξσζε ην κεγαιύηεξν
κέξνο ηεο δσήο ηνπ ζηε κόλσζε, ηελ εζπρία θαη ηελ άζθεζε.
Δίλαη δύζθνιν, ιέεη, λα δηαιέμεη θαλείο ηελ πςειόηεξε αξεηή, όπσο είλαη
δύζθνιν λα δηαιέμεη θαη ην σξαηόηεξν ινπινύδη από έλα νιάλζηζην ιηβάδη. Αλ
πάλησο, ζύκθσλα κε ηνλ απόζηνιν Παύιν, ε αγάπε είλαη ε θνξσλίδα ησλ αξεηώλ, ην
θαιύηεξν κέξνο ηεο είλαη ε αγάπε ζηνπο θησρνύο. Οη πηζηνί, σο δηαρεηξηζηέο ησλ
αγαζώλ πνπ ηνπο παξαρώξεζε ν Θεόο, νθείινπλ λα δείρλνπλ ζπκπάζεηα ζ’ εθείλνπο
πνπ έρνπλ αλάγθε θαη λα ηνπο βνεζνύλ.
Η Φηινπησρεία
Γελ είλαη θαζόινπ εύθνιν λα βξεη θαλείο ηελ πςειόηεξε απ’ όιεο ηηο αξεηέο θαη λα
ηεο δώζεη ην πξσηείν θαη ην βξαβείν, όπσο αθξηβώο δελ είλαη εύθνιν λα βξεη κέζα ζ’
έλα νιάλζηζην θαη κνζρνβόιν ιηβάδη ην πην σξαίν θη επσδηαζηό ινπινύδη, θαζώο
πόηε ην έλα θαη πόηε ην άιιν ηνπ ηξαβάεη ηελ πξνζνρή θαη ηνλ πξνθαιεί λα ην θόςεη
πξώην.
Έηζη, ινηπόλ, ζθέθηνκαη όηη θαιέο αξεηέο είλαη ε πίζηε, ε ειπίδα θαη ε αγάπε.
Καη κάξηπξαο γηα ηελ πίζηε είλαη ν Αβξαάκ, πνπ δηθαηώζεθε από ηελ πίζηε ηνπ·
κάξηπξεο γηα ηελ ειπίδα είλαη ν Δλώο, πνπ πξώηνο ζηήξημε ηελ ειπίδα ηνπ ζηελ
επίθιεζε ηνπ Κπξίνπ, θαη όινη νη δίθαηνη, πνπ θαθνπαζνύλ κε ηελ ειπίδα ηεο
ζσηεξίαο· κάξηπξεο γηα ηελ αγάπε, ηέινο, είλαη ν απόζηνινο Παύινο, πνπ έθηαζε
ζην ζεκείν λα εύρεηαη ηε δηθή ηνπ απώιεηα γηα ράξε ησλ αδειθώλ ηνπ Ηζξαειηηώλ,
θαη ν ίδηνο ν Θεόο, πνπ νλνκάδεηαη αγάπε (Α’ Ησ. 4:8).
Καιή είλαη ε θηινμελία. Καη κάξηπξεο γη’ απηό είλαη από ηνπο δηθαίνπο ν
Λση, ν νδνκίηεο ζηε δηακνλή κα όρη νδνκίηεο ζηε δηαγσγή, θαη από ηνπο
ακαξησινύο ε Ραάβ, ε πόξλε ζην ζώκα κα όρη πόξλε ζηελ πξναίξεζε, πνπ
επαηλέζεθε θαη ζώζεθε γηα ηε θηινμελία (Ηεζ. Ναπή 2:1-21).
Καιή είλαη ε καθξνζπκία. Καη κάξηπξαο γη’ απηό είλαη ν ίδηνο ν Υξηζηόο, πνπ
δελ ζέιεζε λα ρξεζηκνπνηήζεη ηηο ιεγεώλεο ησλ αγγέισλ Σνπ ελαληίνλ ησλ
βαζαληζηώλ Σνπ θαη όρη κόλν κάισζε ηνλ Πέηξν, όηαλ ηξάβεμε ην καραίξη ηνπ, κα
θαη ην απηί, πνπ είρε θόςεη εθείλνο, ην έβαιε πάιη ζηε ζέζε ηνπ. Σν ίδην έθαλε
αξγόηεξα θαη ν ηέθαλνο, ν καζεηήο ηνπ Υξηζηνύ, πνπ πξνζεπρόηαλ γηα θείλνπο πνπ
ηνλ ιηζνβνινύζαλ.
Καιή είλαη ε πξαόηεηα. Καη κάξηπξεο γη’ απηό είλαη ν Μσπζήο θαη ν Γαβίδ,
πνπ πάλσ απ’ όια σο πξάνη καξηπξήζεθαλ απ’ ηε Γξαθή, θαζώο θαη ν Γηδάζθαιόο
ηνπο, ν ζεάλζξσπνο Ηεζνύο, πνπ νύηε θηινληθνύζε νύηε θξαύγαδε, νύηε μεθώληδε ζηηο
πιαηείεο νύηε αληηζηεθόηαλ ζ’ εθείλνπο πνπ Σνλ είραλ ζπιιάβεη.
Καιέο είλαη ε πξνζεπρή θαη ε αγξππλία. Καη κάξηπξαο γη’ απηό είλαη ν
Κύξηνο, πνπ πξηλ ην πάζνο Σνπ αγξππλνύζε θαη πξνζεπρόηαλ.
Καιέο είλαη ε αγλεία θαη ε παξζελία. Καη κάξηπξεο γη’ απηό είλαη ηόζν ν
Παύινο, πνπ ηηο ζεζκνζέηεζε, βξαβεύνληαο δίθαηα θαη ην γάκν θαη ηελ αγακία, όζν
θαη ν ίδηνο ν Ηεζνύο, πνπ γελλήζεθε από Παξζέλν, γηα λα ηηκήζεη ηε γέλλεζε κα λα
πξνηηκήζεη ηελ παξζελία.
Κνληνινγίο, θαιή είλαη ε ζεσξία, θαιή είλαη θαη ε πξάμε· ε ζεσξία γηαηί καο
αλπςώλεη από ηα γήηλα, καο νδεγεί ζηα άγηα ησλ αγίσλ θαη επαλαθέξεη ην λνπ ζηελ
αξρηθή θπζηθή ηνπ θαηάζηαζε, θαη ε πξάμε γηαηί ππνδέρεηαη ην Υξηζηό, Σνλ
ππεξεηεί θαη απνδεηθλύεη κε ηα έξγα ηελ αγάπε.
Κάζε αξεηή είλαη θη έλαο δξόκνο πνπ νδεγεί ζηε ζσηεξία, ζε θάπνηνλ απ’
ηνπο αηώληνπο θαη καθάξηνπο ηόπνπο. Γηαηί, όπσο ππάξρνπλ πνιινί ηξόπνη δσήο έηζη
ππάξρνπλ θαη πνιινί ηόπνη θνληά ζην Θεό, πνπ ρσξίδνληαη θαη κνηξάδνληαη αλάινγα
κε ηελ αμία ηνπ θαζελόο. Καη άιινο αο αζθήζεη ηε κία αξεηή, άιινο ηελ άιιε, άιινο
πνιιέο καδί θαη άιινο όιεο, αλ βέβαηα ηνύην είλαη δπλαηό. Φηάλεη κόλν λα
πξνρσξάεη θαλείο θαη λα επηδηώθεη ην αλώηεξν, αθνινπζώληαο βήκα-βήκα Δθείλνλ
πνπ ηνλ νδεγεί θαιά θαη ηνλ θαηεπζύλεη θαη ηνλ βάδεη, κεζ’ από ηελ ζηελή νδό θαη
πύιε, ζηελ απέξαληε νπξάληα καθαξηόηεηα.
’ όινπο, ινηπόλ, ηνπο θησρνύο θαη ζ’ εθείλνπο πνπ γηα νπνηνλδήπνηε ιόγν
θαθνπαζνύλ, νθείινπκε λα δείρλνπκε επζπιαρλία, ζύκθσλα κε ηελ εληνιή: «Να
κεηέρεηε ζηε ραξά όζσλ ραίξνληαη θαη ζηε ιύπε όζσλ ιππνύληαη» (Ρσκ. 12:15). Καη
νθείινπκε λα πξνζθέξνπκε ζηνπο αλζξώπνπο, σο άλζξσπνη θη εκείο, ηελ εθδήισζε
ηεο θαινζύλεο καο, όηαλ ηε ρξεηάδνληαη, ρηππεκέλνη από θάπνηα ζπκθνξά, ι.ρ.
ρεξεία ή νξθάληα ή μελεηηά ή ζθιεξά αθεληηθά ή άδηθνπο άξρνληεο ή άζπιαρλνπο
θνξνεηζπξάθηνξεο ή θνληθνύο ιεζηέο ή άπιεζηνπο θιέθηεο ή δήκεπζε πεξηνπζίαο ή
λαπάγην. Όινη είλαη αμηνιύπεηνη. Όινη βιέπνπλ ηα ρέξηα καο, όπσο εκείο βιέπνπκε ηα
ρέξηα ηνπ Θενύ.
Γηαηί, κνιαηαύηα, δελ βνεζάκε ηνπο ζπλαλζξώπνπο καο, όζν είλαη αθόκα
θαηξόο; Γηαηί εκείο δνύκε κέζα ζηελ απόιαπζε, ελώ νη αδειθνί καο κέζα ζηε
δπζηπρία; Πνηέ λα κελ πινπηίζσ, αλ απηνί ζηεξνύληαη! Πνηέ λα κελ έρσ πγεία, αλ
δελ βάισ βάιζακν ζηηο πιεγέο ηνπο! Πνηέ λα κε ρνξηάζσ, πνηέ λα κελ ληπζώ, πνηέ
λα κελ εζπράζσ κέζα ζε ζπίηη, αλ δελ ηνπο δώζσ ςσκί θαη ξνύρα, όζα κπνξώ, θη αλ
δελ ηνπο μεθνπξάζσ κέζα ζην ζπίηη κνπ.
Γελ ζα ζπλέιζνπκε, έζησ θαη αξγά; Γελ ζα ληθήζνπκε ηελ αλαηζζεζία καο,
γηα λα κελ πσ ηελ ηζηγθνπληά καο; Γελ ζα ζθεθηνύκε σο άλζξσπνη; Γελ ζα βάινπκε
λνεξά ζηε ζέζε ησλ μέλσλ ζπκθνξώλ ηηο πηζαλέο δηθέο καο;
Γηαηί, ζη’ αιήζεηα, ηίπνηε από η’ αλζξώπηλα δελ είλαη βέβαην, ηίπνηε δελ είλαη
ζηαζεξό, ηίπνηε δελ είλαη αλεμάξηεην από άιινπο παξάγνληεο, ηίπνηε δελ ζηεξίδεηαη
ζε ακεηάβιεηεο πξνϋπνζέζεηο. Ζ δσή καο γπξίδεη ζε θύθιν, έλαλ θύθιν πνπ θέξλεη
πνιιέο κεηαβνιέο, ζπρλά κέζα ζε κηα κέξα, θάπνηε θαη κέζα ζε κηαλ ώξα. Πην
ζίγνπξν είλαη λα εκπηζηεύεηαη θαλείο ηνλ άλεκν, πνπ θηλείηαη αθαηάπαπζηα, πην
ζίγνπξν είλαη λα εκπηζηεύεηαη ηε γξακκή, πνπ αθήλεη πάλσ ζηα λεξά έλα πνληνπόξν
πινίν, πην ζίγνπξν είλαη λα εκπηζηεύεηαη η’ απαηειά όλεηξα κηαο λύρηαο, πνπ ε
απόιαπζή ηνπο θξαηάεη ηόζν ιίγν, πην ζίγνπξν είλαη λα εκπηζηεύεηαη όζα ραξάδνπλ
ηα παηδηά πάλσ ζηελ άκκν, όηαλ παίδνπλ, παξά ηελ αλζξώπηλε επηπρία.
Δίλαη, ινηπόλ, ζπλεηνί εθείλνη, πνπ, κελ έρνληαο εκπηζηνζύλε ζηα ησξηλά,
θξνληίδνπλ λα εμαζθαιηζηνύλ γηα ην κέιινλ. Δπεηδή ε αλζξώπηλε επεκεξία είλαη
άζηαηε θαη κεηαβιεηή, αγαπνύλ ηελ θαινζύλε, πνπ δελ ράλεηαη, γηα λα θεξδίζνπλ
ηνπιάρηζην ην έλα από ηα ηξία: ή λα κελ θάλνπλ ηίπνηα ην θαθό, επεηδή ε θαινζύλε
ηνπο πξνθαιεί ηε ζπκπάζεηα ηνπ Θενύ, ν νπνίνο πνιιέο θνξέο επεξγεηεί ζηνλ νπξαλό
ηνπο επζεβείο γηα ηηο επίγεηεο αγαζνεξγίεο ηνπο· ή λα έρνπλ ζάξξνο ελώπηνλ ηνπ
Θενύ, επεηδή θαθνπάζεζαλ όρη γηα θάπνηα θαθία, αιιά γηα θάπνηνλ άιιν ζθνπό· ή,
ηέινο, όληαο θηιάλζξσπνη, λα απαηηνύλ από ην Θεό ζαλ νθεηιόκελε ηε θηιαλζξσπία,
ηελ νπνία έδεημαλ πξώηα εθείλνη ζηνπο θησρνύο, ελεξγώληαο έμππλα.
«Αο κελ θαπρηέηαη ν ζνθόο ηε ζνθία ηνπ, ιέεη ν Κύξηνο, κήηε ν δπλαηόο γηα
ηε δύλακή ηνπ κήηε ν πινύζηνο γηα ηνλ πινύην ηνπ» (Ηεξ. 9:23), έζησ θη αλ έρνπλ
θηάζεη ζην ύςηζην ζεκείν ζνθίαο, δπλάκεσο ή πινύηνπ. Δγώ, όκσο, ζα πξνζζέζσ θη
εθείλα πνπ αθνινπζνύλ: Αο κελ θαπρηέηαη κήηε ν πεξίβιεπηνο γηα ηε δόμα ηνπ κήηε ν
γεξόο γηα ηελ πγεία ηνπ κήηε ν όκνξθνο γηα ηελ νκνξθηά ηνπ κήηε ν λένο γηα ηα ληάηα
ηνπ κήηε, θνληνινγίο, άιινο θαλέλαο γηα νηηδήπνηε απ’ όζα παηλεύνληαη ζηνλ θόζκν
ηνύην θαη πξνμελνύλ ηελ ππεξεθάλεηα. Αιιά, όπνηνο θαπρηέηαη, κόλν γη’ απηό αο
θαπρηέηαη, γηα ην όηη γλσξίδεη θαη δεηάεη ην Θεό, ππνθέξεη καδί κ’ εθείλνπο πνπ
ππνθέξνπλ θαη απνζέηεη ηηο ειπίδεο ηνπ γηα ηα θαιά ζην κέιινλ. Γηαηί ηα ησξηλά
αγαζά είλαη ξεπζηά θαη πξόζθαηξα. πλερώο κεηαθηλνύληαη θαη πεγαίλνπλ από ηνλ
έλα ζηνλ άιιν, όπσο ε κπάια ζην πνδόζθαηξν. Καη δελ ππάξρεη ηίπνηα πην ζίγνπξν
γηα ηνλ άλζξσπν πνπ ηα θαηέρεη, από ην όηη ζα ηα ράζεη κε ην ρξόλν ή από ην θζόλν.
Απελαληίαο, ηα κειινληηθά αγαζά είλαη ζηαζεξά θαη κόληκα. Πνηέ δελ ράλνληαη, πνηέ
δελ πεγαίλνπλ από ηνλ έλα ζηνλ άιιν, πνηέ δελ δηαςεύδνπλ ηηο ειπίδεο όζσλ ηα
εκπηζηεύνληαη.
Γώζε θάηη ζην Θεό σο δώξν επραξηζηήξην, γηα ην όηη είζαη έλαο απ’ απηνύο
πνπ κπνξνύλ λα επεξγεηνύλ θαη όρη απ’ απηνύο πνπ έρνπλ αλάγθε λα επεξγεηνύληαη,
γηα ην όηη δελ πεξηκέλεηο εζύ βνήζεηα από ηα ρέξηα άιισλ, αιι’ από ηα δηθά ζνπ
ρέξηα πεξηκέλνπλ άιινη βνήζεηα.
Γίλε πην ηίκηνο από ηνλ πιεζίνλ κε ηελ επίδεημε πεξηζζόηεξεο θαινζύλεο.
Γίλε ζεόο γηα ηνλ δπζηπρηζκέλν κε ηε κίκεζε ηεο επζπιαρλίαο ηνπ Θενύ.
Γώζε θάηη, έζησ θαη ειάρηζην, ζ’ εθείλνλ πνπ έρεη αλάγθε. Γηαηί θαη ην
ειάρηζην δελ είλαη αζήκαλην γηα ηνλ άλζξσπν πνπ όια ηα ζηεξείηαη, κα νύηε θαη γηα
ην Θεό, εθόζνλ είλαη αλάινγν κε ηηο δπλαηόηεηέο ζνπ. Αληί γηα κεγάιε πξνζθνξά,
δώζε ηελ πξνζπκία ζνπ. Κη αλ δελ έρεηο ηίπνηα, δάθξπζε. Ζ νιόςπρε ζπκπάζεηα
είλαη κεγάιν θάξκαθν γη’ απηόλ πνπ δπζηπρεί. Ζ αιεζηλή ζπκπόληα αλαθνπθίδεη
πνιύ από ηε ζπκθνξά.
Γελ έρεη κηθξόηεξε αμία, αδειθέ κνπ, ν άλζξσπνο από ην δών, πνπ, αλ ραζεί ή
πέζεη ζε ραληάθη, ζε πξνζηάδεη ν λόκνο λα ην ζεθώζεηο θαη λα ην πεξηκαδέςεηο
(Γεπη. 22:1-4). Πόζε επζπιαρλία, επνκέλσο, νθείινπκε λα δείρλνπκε ζηνπο
ζπλαλζξώπνπο καο, όηαλ αθόκα θαη κε η’ άινγα δώα έρνπκε ρξένο λα είκαζηε
πνλεηηθνί;
«Γαλείδεη ην Θεό όπνηνο ειεεί θησρό», ιέεη ε Γξαθή (Παξνηκ. 19:17). Πνηνο
δελ δέρεηαη ηέηνηνλ νθεηιέηε, πνπ, εθηόο από ην δάλεην, ζα δώζεη θαη ηόθνπο, όηαλ
έξζεη ν θαηξόο; Καη αιινύ πάιη ιέεη: «Με ηηο ειεεκνζύλεο θαη κε ηελ ηηκηόηεηα
θαζαξίδνληαη νη ακαξηίεο» (Παξνηκ. 15:27α).
Ακήλ.
(Από ηε ζεηξά ησλ θπιιαδίσλ «Ζ ΦΧΝΖ ΣΧΝ ΠΑΣΔΡΧΝ» ηεο Ηεξάο Μνλήο
Παξαθιήηνπ Χξσπνύ Αηηηθήο.)