Copyright © 2008

¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ¶. TÛ·ÁοÚ˘
£ÂÔÏfiÁÔ˜
°ÂˆÚÁ›Ô˘ MÔ‡Ú· 16, M˘ÙÈÏ‹ÓË 81100, §¤Û‚Ô˜
TËÏ. 22510 27249
∂-mail:xo_hellas1@yahoo.gr

^I‰ÈˆÙÈ΋ òEΉÔÛȘ Aã
ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜ 2008
ISBN: 978-960-92612-1-0

K·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ âÈ̤ÏÂÈ·:
\AÓÙˆÓ›· ™¿‚‚·. \O‰˘ÛÛ¤ˆ˜ 10. 81100 M˘ÙÈÏ‹ÓË
TËÏ. 22510 46251, ∂-mail:savva@otenet.gr
 ™ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÌÔ˘
¶ÚÔÎfiÈÔ Î·È ¢¤ÛÔÈÓ·

√ÌÈÏ›· Ô˘ ¤ÁÈÓ ÙËÓ ∫˘Úȷ΋ 18 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘

2001, ÛÙÔ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi ¡·fi ÙÔ˘ «∞Á›Ô˘ ∞ı·Ó·Û›-
Ô˘» Ù˘ ª˘ÙÈÏ‹Ó˘, ηٿ ÙËÓ Ù¤ÏÂÛË ∞Ú¯ÈÂÚ·ÙÈÎÔ‡
ªÓËÌÔÛ‡ÓÔ˘ Ô˘ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛÂ Ë ¡Ô̷گȷ΋ ∞˘ÙÔ‰È-
Ô›ÎËÛË §¤Û‚Ô˘ Î·È Ô ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ·˘Ù‹˜, ·ÍÈfiÙÈÌÔ˜
¡Ô̿گ˘ Î. ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ºˆÎ›ˆÓÔ˜ μÔ˘Ó¿ÙÛÔ˜, Â› ÙË
Û˘ÌÏËÚÒÛˆ˜ 66 ¯ÚfiÓˆÓ ·fi ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù‹ ÙÔ˘ §¤Û‚È-
Ô˘ ‹Úˆ· ªËÙÚÔÔÏ›ÙË °ÂÚÌ·ÓÔ‡ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤ÏË.
 ¶¿Óˆ: √ ™Ù˘ÏÈ·Ófi˜
∫·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘ ˆ˜
ÈÂÚÔÛÔ˘‰·ÛÙ‹˜ ÛÙËÓ
πÂÚ¿ £ÂÔÏÔÁÈ΋
™¯ÔÏ‹ Ù˘ ÿÏ΢

∫¿Ùˆ: √ ∂›ÛÎÔÔ˜
÷ÚÈÔ˘fiψ˜
°ÂÚÌ·Ófi˜

¶¿Óˆ: √ ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ∫·ÛÙÔÚ›·˜ °ÂÚÌ·Ófi˜

∫¿Ùˆ: √ °ÂÚÌ·Ófi˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ‡ÏË ÙÔ˘

°ÚËÁÔÚ›Ô˘ ÙÔ˘ ∂ã
 °∂ƒª∞¡√™ ∫∞ƒ∞μ∞°°∂§∏™
√ ¶∞¶∞º§∂™™∞™
Δ∏™ §∂™μ√À

«√éÎ âÎÏ›„ÂÈ ôÚ¯ˆÓ âÍ \IÔ‡‰· ηd ìÁÔ‡ÌÂ-

ÓÔ˜ âÎ ÙáÓ ÌËÚáÓ ·éÙÔÜ, öˆ˜ ôÓ öÏıË ü
àfiÎÂÈÙ·È Î·d ·éÙfi˜ ÚÔÛ‰ÔΛ· âıÓáÓ»
(°ÂÓ.49,10)

ª’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÚÔÊËÙÈÎfi, ÁÈ· ÙËÓ ¤Ï¢ÛË ÙÔ˘ §˘ÙÚˆÙ‹, ÏfiÁÔ ÙÔ˘
¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë π·ÎÒ‚, ·Ú¯›˙ÂÈ ÙÔÓ ÂÈ΋‰ÂÈÔ ÏfiÁÔ ÙÔ˘, ÛÙÔÓ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË
∫ÔÚ˘ÙÛ¿˜ ºÒÙÈÔ, ÙÔÓ ‰ÔÏÔÊÔÓËı¤ÓÙ· ·’ ÙÔ˘˜ μÔ‡ÏÁ·ÚÔ˘˜ ÎÔÌÈÙ·Ù˙‹-
‰Â˜, Ô ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ∫·ÛÙÔÚÈ¿˜ °ÂÚÌ·Ófi˜ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘.
«√éÎ âÎÏ›„ÂÈ ôÚ¯ˆÓ âÍ \IÔ‡‰·...» Â·Ó¤Ï·‚ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔÓ
«ÂÎ ÙÔ˘ Úԯ›ÚÔ˘» ÏfiÁÔ ÙÔ˘ Ô ∫·ÛÙÔÚ›·˜, fiˆ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÛÙ·
·ÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٿ ÙÔ˘, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙËÓ
∂ÏÏ¿‰· Î·È ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ÂÌÊ·ÓÙÈο, ÁÈ· Ó· ÂÌ„˘¯ÒÛÂÈ ÙÔÓ Î·Ù·Ù˘Ú·ÓÓÈ-
Ṳ̂ÓÔ ÂÏÏËÓÈÛÌfi Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜ ˆ˜ «ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÛÎÔو̤ÓÔ˘ ÂÌ›˜
ı· ÛÙ›ÏÔ˘Ì ηχÙÂÚÔÓ ÎÈ ·Ó ÙÔÓ ÛÎÔÙÒÛÔ˘Ó ÎÈ ·˘ÙfiÓ, ı· ÛÙ›ÏÔ˘ÌÂ
¿ÏÏÔÓ ·ÎfiÌ· ηχÙÂÚÔÓ… ∞˘Ù‹ Â›Ó·È Ë ÌÔ›Ú· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ¤ıÓÔ˘˜, Ó·
ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ·›Ì· ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ‹ ÙÔ˘».
«√éÎ âÎÏ›„ÂÈ ôÚ¯ˆÓ âÍ \IÔ‡‰·...» ¡·È, ‰ÂÓ ¤ÏÂÈ„Â, ‰ÂÓ Ï›ÂÈ Î·È
Ô‡Ù ÔÙ¤ ı· Ï›„ÂÈ, ÂΛÓÔ˜ Ô ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ˜ ÙÔ˘ £ÂÔ‡ Ô˘ ı· ÂˆÌÈ-
ÛÙ› ÙË ‚·ÚÈ¿ ¢ı‡ÓË Ù˘ Ï˘ÙÚˆÙÈ΋˜, ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ Î·È ÂıÓÈ΋˜ ηıÔ‰‹-
ÁËÛ˘ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ÙÔ˘ £ÂÔ‡ Û ηÈÚÔ‡˜ ¯·ÏÂÔ‡˜. ™Ù· Ì¿ÙÈ· ÙˆÓ ˘fi-
‰Ô˘ÏˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜ Ô °ÂÚÌ·Ófi˜ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘, Ê·ÓÙ¿˙ÂÈ
ˆ˜ ¿ÏÏÔ˜ Ó¤Ô˜ ∫ÚÈÙ‹˜, ÂÓfi˜ Ó¤Ô˘ πÛÚ·‹Ï. ¢›Î·È· ÏÔÈfiÓ, ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÙË-
Πˆ˜ Ô ∞Ú¯¿ÁÁÂÏÔ˜ ÙˆÓ ∫ÔÚÂÛÙ›ˆÓ (Ù· ∫ÔÚ¤ÛÙÈ· Â›Ó·È Ë ∫·ÛÙÔÚÈ¿).
√ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘ ÁÂÓÓ‹ıËΠÛÙË ™Ù‡„Ë Ù˘ §¤Û‚Ô˘ ÛÙȘ 16 πÔ˘Ó›-
6 °ÂÚÌ·Ófi˜ K·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘. O ¶··ÊϤÛÛ·˜ Ù˘ §¤Û‚Ô˘

Ô˘ ÙÔ˘ 1866, fï˜ ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ ÛÙÔ ∞‰Ú·Ì‡ÙÙÈ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜1. ™Ô˘-
‰¿˙ÂÈ ÛÙË £ÂÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹ Ù˘ ÿÏ΢, ·’ fiÔ˘ ·ÔÊÔÈÙ¿ ÙÔ 1888,
¯ÂÈÚÔÙÔÓÂ›Ù·È ‰È¿ÎÔÓÔ˜ Î·È Ê‡ÁÂÈ ÛÙË §ÂÈ„›· Î·È ÙË μfiÓÓË Ù˘ °ÂÚÌ·-
Ó›·˜ fiÔ˘ ÛÔ˘‰¿˙ÂÈ ºÈÏÔÛÔÊ›· Î·È £ÂÔÏÔÁ›·2. ΔÔ 1891, ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ
ÛÙËÓ ¶fiÏË Î·È ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È Î·ıËÁËÙ‹˜ ÛÙË ™¯ÔÏ‹ Ù˘ ÿÏ΢. ¶¤ÓÙ ¯Úfi-
ÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, „ËÊ›˙ÂÙ·È ÃˆÚÂ›ÛÎÔÔ˜ ÙÔ˘ ¶¤Ú·Ó Î·È ·fi ÂΛ ·Ú¯›˙ÂÈ
ϤÔÓ ÙËÓ ÌÂÁ¿ÏË ÂıÓÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛË3.
∏ ÂÈÛÎÔ‹ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ¤ÓÙÔÓ˘ ÚÔ·Á¿Ó‰·˜ ÙˆÓ °¿Ï-
ÏˆÓ Î·ıÔÏÈÎÒÓ, ̤ۈ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Ô˘ ‰È·ÙËÚÔ‡Û·Ó ÂΛ Ì ÛÎÔfi ÙÔÓ
ÚÔÛ˘ÏÈÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÏÏËÓfi·È‰ˆÓ, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ· Ù· ÌÂÙ·‚¿ÏÏÔ˘Ó «Ûb
ÎÔÛÌÔÔϛ٘ à‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ Úe˜ Ùa âıÓÈÎa å‰ÂÒ‰Ë Î·d „˘¯ÚÔ‡˜ ÛÙd˜
·Ú·‰fiÛÂȘ ÙÔ˘˜». √ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ ÂÎ·›‰Â˘ÛË,
ȉڇÂÈ ∂ÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ‚¿˙ÂÈ Ù¤ÚÌ· Û’ ·˘Ù‹ ÙË ıÏÈ‚ÂÚ‹ ηٿÛÙ·ÛË.
Δ¤ÙÔÈÔ˘˜ ËÁ¤Ù˜, ÙÔ˘ ·Ó·ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÂÓfi˜ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤ÏË, ¯ÚÂÈ·˙fi-
Ì·ÛÙÂ Î·È Û‹ÌÂÚ· Ô˘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó Ù¤ÚÌ· Û ·ÚfiÌÔÈ·
Û‡Á¯ÚÔÓ·, ‰È·Ï˘ÙÈο Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ·ÔÙÈÓ¿˙ÔÓÙ·˜ ·fi
¿Óˆ Ì·˜ ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÓˆıÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˆ¯·‰ÂÚÊÈÛÌÔ‡, Ô ÔÔ›Ô˜
Ó·ÓÔ˘Ú›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔ fiÚ·Ì· ÌÈ·˜ «·ÓÔȯً˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜» Ù˘ ·ÓÔ¯‹˜

1 √È ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘ ÃÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜ Î·È ª·Ú›·, ·¤ÎÙËÛ·Ó, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ ÚˆÙfiÙÔÎÔ ™Ù˘-
ÏÈ·Ófi, ÙÔÓ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· °ÂÚÌ·Ófi, Î·È ¿ÏÏ· ÂÙ¿ ·È‰È¿, ¤ÍÈ ÎÔÚ›ÙÛÈ· Î·È ¤Ó· ·ÁfiÚÈ, ·’
Ù· ÔÔ›·, ÙÔ ¤Ó· ÎÔÚ›ÙÛÈ Î·È ÙÔ ·ÁfiÚÈ ¤ı·Ó·Ó ÓˆÚ›˜. √ ·Ô‡˜ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ·fi Ù·
æ·Ú¿, Û˘ÌÔÏÂÌÈÛÙ‹˜ ÛÙËÓ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ã21 ÙˆÓ ∫·Ó¿ÚË Î·È ªÈ·Ô‡ÏË.
™ÙÔ ∞‰Ú·Ì‡ÙÙÈ ÌÂÙ·ÎÔÌ›˙ÂÈ Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘ fiÙ·Ó Ô ™Ù˘ÏÈ·Ófi˜ ‹Ù·Ó ‰‡Ô ¯ÚÔÓÒÓ,
‰ÈfiÙÈ Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ¿ÓÔÈÍ ÂΛ ÂÌÔÚÈÎfi ηٿÛÙËÌ·. ∞fi ÙÔ ∞‰Ú·Ì‡ÙÙÈ ı· ʇÁÂÈ
ÙÔ 1822 Ì ˘ÔÙÚÔÊ›· ÁÈ· Ó· ÛÔ˘‰¿ÛÂÈ ÛÙË £ÂÔÏÔÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹ Ù˘ ÿÏ΢, Ô˘ ÙÔ˘
¯ÔÚËÁ› ÂÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ÙËÓ Â˘Ê˘˝· ÙÔ˘, ÙËÓ ÊÈÏÔÌ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi ÙÔ˘,
Ô ÊÈÏfiÌÔ˘ÛÔ˜ ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ∂ʤÛÔ˘ ∞Á·ı¿ÁÁÂÏÔ˜.
2 ÃÂÈÚÔÙÔÓÂ›Ù·È ‰È¿ÎÔÓÔ˜ ·fi ÙÔÓ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë ¢ÈÔÓ‡ÛÈÔ ÙÔÓ ∂ã, Ì ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ È‰Ú˘Ù‹
Ù˘ ™¯ÔÏ‹˜ Ù˘ ÿÏ΢, ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë °ÂÚÌ·ÓÔ‡ ÙÔ˘ ¢ã.
ªÂ ˘ÔÙÚÔÊ›· ¿ÏÈ, ÂÓfi˜ ÏÔ‡ÛÈÔ˘ ÔÌÔÁÂÓ‹ ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿, ÙÔ˘ ¶·‡ÏÔ˘ ™ÙÂÊ¿ÓÔ‚ÈÎ
™Î˘Ï›ÙÛË, ËÁ·›ÓÂÈ ÙÔ 1888 ÁÈ· ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›·. ∂Λ Î·È ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ
Ù˘ §ÂÈ„›·˜ ÙÔ 1891 ·Ó·ÁÔÚ‡ÂÙ·È ¢È‰¿ÎÙÔÚ·˜ ºÈÏÔÛÔÊ›·˜.
3 ΔÔ 1896, Û ËÏÈΛ· 30 ÌfiÏȘ ÂÙÒÓ, ÂÎϤÁÂÙ·È ∂›ÛÎÔÔ˜ ÷ÚÈÔ˘fiψ˜, ∞Ú¯ÈÂÚ·ÙÈÎfi˜
¶ÚÔ˚ÛÙ¿ÌÂÓÔ˜ Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ™Ù·˘ÚÔ‰ÚÔÌÈÔ‡, ÙÔ ÁÓˆÛÙfi ¶¤Ú·Ó Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘-
fiψ˜.
¶·Ó·ÁÈÒÙË TÛ·ÁοÚË 7

Î·È ·Ó‰ÚÒÓÂÙ·È ·fi ÙȘ ¢ÎÔÏfiÂÙ˜ Û˘ÁÎÚÈÙÈÛÙÈΤ˜, ÔÏÈÛÙÈΤ˜ ηÈ

ÌÂÙ·ÓˆÙÂÚÈΤ˜ ıˆڛ˜ ÙÔ˘ Û˘ÚÌÔ‡ Ù˘ ¡¤·˜ ∂Ô¯‹˜ Ô˘ ÙfiÛÔ
Ù·Ï·Ó›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ ÙÔ˘ 21Ô˘ ·ÈÒÓ·.
ΔÔ 1900 Ô °ÂÚÌ·Ófi˜ ÂÎϤÁÂÙ·È ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ∫·ÛÙÔÚÈ¿˜ Û ËÏÈΛ·
ÌfiÏȘ 34 ÂÙÒÓ. Δ· ¤ÍÔ‰· Ù˘ ÌÂÙ¿‚·Û˘ ÛÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘ °ÔÏÁÔı¿,
ÂÍÔÈÎÔÓÔÌ› ·fi ÙËÓ ˘Ôı‹Î¢ÛË ÙˆÓ ÔχÙÈÌˆÓ ·ÌÊ›ˆÓ ÙÔ˘.
¡·È, ‹Ù·Ó ·ÏËıÈÓfi˜ °ÔÏÁÔı¿˜ ÙfiÙÂ, Ë ‰È·ԛ̷ÓÛË ÔÔÈ·Û‰‹ÔÙÂ
ªËÙÚfiÔÏ˘ Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜ ‰ÈfiÙÈ fiÏ· Ù¿ ’ÛÎÈ·˙Â Ë ÊÔ‚¤Ú· ÙÔ˘ μÔ‡Ï-
Á·ÚÔ˘ ÎÔÌÈÙ·Ù˙‹ Î·È Ù· ϿΈÓÂ Ë ÛÎÏ·‚È¿ ÙÔ˘ ΔÔ‡ÚÎÔ˘ ηٷÎÙËÙ‹.
°È’ ·˘Ùfi Î·È ÔÈ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔ› ¶·ÙÚȿگ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Ô ∂ã Î·È ÛÙË
Û˘Ó¤¯ÂÈ· πˆ·ÎÂ›Ì Ô °ã, ‰È·Ï¤ÁÔ˘Ó Î·È ÛÙ¤ÏÓÔ˘Ó ÛÙË ª·Î‰ÔÓ›· ªËÙÚÔ-
Ôϛ٘ Ó¤Ô˘˜, ËÏÈΛ·˜ 35-40 ÂÙÒÓ, ÌÔÚʈ̤ÓÔ˘˜ ·ÏÏ¿ Î·È ·ÙÚÈÒÙ˜
·ÔÊ·ÛÈṲ̂ÓÔ˘˜ ÁÈ· οı ı˘Û›·, fiˆ˜ ÙÔÓ ∫·ÛÙÔÚ›·˜ °ÂÚÌ·Ófi, ÙÔÓ
¶ÂÏ·ÁÔÓ›·˜ πˆ·Î›Ì, ÙÔÓ ∂‰¤ÛÛ˘ ™Ù¤Ê·ÓÔ, ÙÔ˘˜ ÂıÓÔÌ¿ÚÙ˘Ú˜ ∫ÔÚ˘-
ÙÛ¿˜ ºÒÙÈÔ, °Ú‚ÂÓÒÓ ∞ÈÌÈÏÈ·Ófi, ∂Ï¢ıÂÚÔ˘fiψ˜ °ÂÚÌ·Ófi ηÈ
ÙÔ˘˜ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÂıÓÔÌ¿ÚÙ˘Ú˜ ™Ì‡ÚÓ˘ Î·È ∫˘‰ˆÓÈÒÓ, ÙÔÓ ¢Ú¿Ì·˜
ÃÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ Î·È ÙÔÓ ™ÙÚˆÌÓ›ÙÛ˘ °ÚËÁfiÚÈÔ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·, ηıÒ˜ ηÈ
ÔÏÏÔ‡˜ ¿ÏÏÔ˘˜. πÂڿگ˜ Ô˘ Ì ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÔÚ-
ʇڷ ÙÔ˘ ·›Ì·ÙÔ˜, Ù›ÌËÛ·Ó ÙÔ Ú¿ÛÔ Î·È ‰fiÍ·Û·Ó ¤ıÓÔ˜ Î·È ÂÎÎÏËÛ›·,
ÂȂ‚·ÈÒÓÔÓÙ·˜ ·ÎfiÌ· ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·ÁÈÔÁÚ·ÊÈ΋ Ú‹ÛË: «Ô˘Î ÂÎÏ›-
„ÂÈ ¿Ú¯ˆÓ ÂÍ πÔ‡‰·…».
Ÿˆ˜ fï˜ ‰ÂÓ Ï›ÂÈ Ô‡ÙÂ Î·È Û‹ÌÂÚ· ·ÎfiÌË, ÙÔ Ï˘ËÚfi Ê·ÈÓfi-
ÌÂÓÔ Ô˘ Ú·Á›˙ÂÈ ÙȘ ηډȤ˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, Ù˘ ˘ÔÙ›ÌËÛ˘ Î·È ·Ô-
ÛÈÒËÛ˘ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ÛÙÔ ¤ıÓÔ˜4.
∂Ì›˜ Û‹ÌÂÚ·, ÙÔ˘˜ ÏËÛÌÔÓË̤ÓÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ‹ÚˆÂ˜, ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ıˆ-
Úԇ̠ϤÔÓ, ÚfiÙ˘· ˙ˆ‹˜ Ô˘ ·Í›˙ÂÈ Ó· ÌÈÌËı› ηÓ›˜, ·ÁÓÔÒÓÙ·˜
ÂÙÛÈıÂÏÈο, ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ÚÔÙ‡ˆÓ Î·È ÙˆÓ ËÚÒˆÓ ÛÙË ‰È¿Ï·ÛË Ù˘
ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ȉȷ›ÙÂÚ·. ∞ÏÏ¿ ¤ÙÛÈ ÂÓÂÚÁÒÓÙ·˜, ÙÈ Â›‰Ô˘˜

4 ¢ÈfiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ï›ÁÔ ÙÔ ·›Ì· (11) ¤ÓÙÂη ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÒÓ, (100) ÂηÙfi ∂ÈÛÎfiˆÓ ηÈ
(6000) ¤ÍÈ ¯ÈÏÈ¿‰ˆÓ ÎÏËÚÈÎÒÓ (Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ °¿ÏÏÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi (Puqueville) (¶Ô˘ÎÂ-
‚›ÏÏ) Ô˘ ÊÔÓ‡ıËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜ ¤ˆ˜ ÙÔ 1821. √‡Ù ÌÈÎÚfiÙÂÚ˘ ·Í›·˜ Ë
ÚÔÛÊÔÚ¿ Û ·›Ì· ÙÔ˘ ÎÏ‹ÚÔ˘ ηٿ ÙÔ ª·Î‰ÔÓÈÎfi ·ÁÒÓ·, ÙË ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈ΋ ηٷ-
ÛÙÚÔÊ‹ Î·È ÙËÓ ∂ıÓÈ΋ ∞ÓÙ›ÛÙ·ÛË Î·Ù¿ ÙˆÓ °ÂÚÌ·ÓÒÓ.
8 °ÂÚÌ·Ófi˜ K·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘. O ¶··ÊϤÛÛ·˜ Ù˘ §¤Û‚Ô˘

˘ÏÈο ÙÂÏÈο, ÚÔÛʤÚÔ˘Ì ÛÙ· ·È‰È¿ Ì·˜, ÁÈ· Ó· ¯Ù›ÛÔ˘Ó ÂΛӷ ÙÔ˘˜
ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·Í›Â˜;
¶ÚfiÙ˘· ·ÏËıÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó, Â›Ó·È ÔÈ ¿ÁÈÔÈ, fiˆ˜ Ô ÙÈÌÒ-
ÌÂÓÔ˜ ¯ı˜ ¿ÁÈfi˜ Ì·˜, Ô 20¯ÚÔÓÔ˜ Ó·Úfi˜ Ì¿ÚÙ˘Ú·˜ Ù˘ ›ÛÙ˘, £Âfi‰ˆ-
ÚÔ˜ Ô μ˘˙¿ÓÙÈÔ˜, Ô ÔÏÈÔ‡¯Ô˜ Ù˘ fiÏ˘ Ù˘ ª˘ÙÈÏ‹Ó˘ Î·È Ù˘ Ó‹ÛÔ˘
§¤Û‚Ô˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ‹ÚˆÂ˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ› ¿Ó‰Ú˜, Ì ÂıÓÈ΋ ÚÔ-
ÛÊÔÚ¿, fiˆ˜ Ô ÛËÌÂÚÈÓfi˜ ÌÓËÌÔÓ¢fiÌÂÓÔ˜ §¤Û‚ÈÔ˜ πÂڿگ˘, Ô ÔÔ›Ô˜
‰Èη›ˆÛ ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ fiÛˆÓ ÙˆÓ ÂÌÈÛÙ‡ÙËηÓ.
¶¿ÓÙÔÙÂ Ë ÂÎÎÏËÛ›· ·›ÚÂÙ·È ÛÙÔ ‡„Ô˜ ÙˆÓ ÂÚÈÛÙ¿ÛˆÓ. ŒÙÛÈ
Î·È ÛÙÔ ÏÂÁfiÌÂÓÔ ª·Î‰ÔÓÈÎfi ˙‹ÙËÌ·. ∞fi ÙÔÓ ª¤Á· √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi
¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë πˆ·ÎÂ›Ì ÙÔÓ °ã, ÙÔÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ·ÏÏ¿ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ·Ú¯Ë-
Áfi ÙÔ˘ ª·Î‰ÔÓÈÎÔ‡ ∞ÁÒÓ·, ̤¯ÚÈ Î·È ÙÔÓ ·Ïfi ·¿ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡, fiÏÔÈ
‰È¤ÎÚÈÓ·Ó ÙËÓ ÎÚÈÛÈÌfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÁÒÓ·. ¶›ÛÙ¢·Ó ·ÎÚ¿‰·ÓÙ· fiÙÈ: «ôÓ
ÙÚ¤ÍÔ˘Ì Óa ÛÒÛÔ˘Ì ÙcÓ ª·Î‰ÔÓ›·, ì ª·Î‰ÔÓ›· ıa ÌĘ ÛÒÛÂÈ»
fiˆ˜ ›Â Ô ÿˆÓ ¢Ú·ÁÔ‡Ì˘ Î·È ¤Ú·ÙÙ·Ó ÂΛÓÔ Ô˘ fiÊÂÈÏ·Ó5.
ŸÌˆ˜ ÔÈ μÔ‡ÏÁ·ÚÔÈ, ˘ÔÎÈÓË̤ÓÔÈ ·’ Ù· ·ÓÛÏ·‚ÈÛÙÈο ÚˆÛÈο
ÔÚ¿Ì·Ù· Ô˘ ˘ËÚÂÙÔ‡Û·Ó ÙÔÓ ÛÙfi¯Ô Ù˘ ÂÍfi‰Ô˘ ÙˆÓ ƒÒÛˆÓ ÛÙË
ªÂÛfiÁÂÈÔ, ÔÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Î·È ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË Î·È ·ÓÂÍ¿Ú-
ÙËÙË μÔ˘ÏÁ·Ú›·. √ÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ¤ÙÛÈ, ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜ Î·È £Ú¿-
΢, ·ÓÙ·ÚÙÈο ÛÒÌ·Ù·, Ù· ∫ÔÌÈٿٷ Î·È È‰Ú‡Ô˘Ó μÔ˘ÏÁ·ÚÈο Û¯ÔÏ›·
Î·È ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË μÔ˘ÏÁ·ÚÈ΋ ∂ÎÎÏËÛ›·, ÙËÓ ÂÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓË «μÔ˘ÏÁ·ÚÈ-
΋ ∂Í·Ú¯›·»6.
ΔÔ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô ·ÓÙȉڿ ¿ÌÂÛ·, ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ Û¯ÈÛÌ·ÙÈ΋ ÙË
«μÔ˘ÏÁ·ÚÈ΋ ∂Í·Ú¯›·» Î·È ˆ˜ ·›ÚÂÛË ÙÔ μÔ˘ÏÁ·ÚÈÎfi Î·È ÁÂÓÈο οıÂ
ÂıÓÈÎÈÛÌfi Ô˘ ‰È·Û¿ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜. ∏ ∂ÎÎÏËÛ›· ·ÔÚ-
Ú›ÙÂÈ ÙÔÓ ÂıÓÈÎÈÛÌfi, ·Ô‰¤¯ÂÙ·È fï˜ ÙÔÓ ·ÙÚȈÙÈÛÌfi Î·È ÙË ÊÈÏÔ-
·ÙÚ›·, ηıÒ˜ ıˆÚ› Ù· ¤ıÓË, ˆ˜ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ Ù˘ £Â›·˜

5 ¢ÂÓ ¤ÏÂÈ„·Ó ‚¤‚·È·, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÛÎÏËÚÔ‡ Î·È ·‰˘ÛÒËÙÔ˘ ·ÁÒÓ·
Î·È ·ÓıÂÏÏËÓÈΤ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ηıÒ˜ Î·È ·ÓÙȯÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ ÔÚıÔ‰fiÍˆÓ Ô˘ ÛÙÈÁÌ¿ÙÈÛ·Ó ·ÚÓËÙÈο ÙËÓ ÂıÓÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ·ÏÏ¿ ηÈ
Ô˘ ηٷ‰ÈοÛÙËÎ·Ó Â›Û˘, ˆ˜ ÚÔ‰ÔÙÈΤ˜ ÛÙË Û˘Ó›‰ËÛË ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡.
∂¤ÙÚÂ„Â Ô ıÂfi˜ Ó· Ì·˜ Ù·Ï·ÈˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÎÈ ·˘Ù¿, ÁÈ· Ó· ı˘ÌfiÌ·ÛÙ fiÙÈ Â›Ì·ÛÙÂ
...¿ÓıÚˆÔÈ ·Ì·ÚÙˆÏÔ› Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ·Ó¿ÁÎË ÌÂÙ·ÓÔ›·˜..!
¶·Ó·ÁÈÒÙË TÛ·ÁοÚË 9

√ÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·È ¿Ú· ˆ˜ ÙÔÓ «ÏÔ‡ÙÔ Ùɘ àÓıÚˆfiÙËÙ·˜, Ùa Û˘ÏÏÔÁÈ-

ο ÚfiÛˆ·. ∫·d Ùe ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ àfi ·éÙ¿ ÊÔÚ¿ÂÈ Ùa ‰Èο ÙÔ˘ ¯ÚÒ-
Ì·Ù· ηd ʤÚÂÈ Ì¤Û· ÙÔ˘ ÌÈa å‰È·›ÙÂÚË ù„Ë Ùɘ £Â˚Îɘ Âé‰ÔΛ·˜»
(∞ÏÂÍ. ™ÔÏ˙ÂÓ›ÙÛÈÓ). °È’ ·˘Ùfi Î·È ÂȉÔÎÈÌ¿˙ÂÈ Î·È Â˘ÏÔÁ› ÙȘ ˘¤Ú
ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜ ı˘Û›Â˜7.
∏ ÂıÓÈÎÈÛÙÈ΋ fï˜, ¤Í·„Ë ÙˆÓ μÔ˘ÏÁ¿ÚˆÓ, Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È. ∂ˆÊÂ-
ÏÔ‡ÌÂÓÔÈ ·fi ÙËÓ ·‰˘Ó·Ì›· ÙˆÓ ΔÔ‡ÚΈÓ, ÂÓı·ÚÚ˘ÓfiÌÂÓÔÈ ·’ ÙË ƒˆÛ›·
Î·È Ì ÙËÓ ÂÎΈʷÓÙÈ΋ ÛȈ‹ ÙˆÓ ¶·ÈÎÒÓ, ÂȯÂÈÚÔ‡Ó ÙÔÓ ÂÎÛÏ·‚ÈÛÌfi
fiÏ˘ Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜. «^H ‰ÔÏÔÊÔÓ›· ÂrÓ·È Ùe ΢ÚÈÒÙÂÚÔ ¬ÏÔ ÙÔ˘˜.
∫·Ù¿ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ âÊÔÓ‡ıËÛ·Ó Ôî òEÏÏËÓ˜… \AıÒˆÓ Î·d àfiÏˆÓ â΂ȿÛÂȘ,
ÏËÛÙ›·È, ‰ÔÏÔÊÔÓ›·È, àÓ‰ÚáÓ Î·d Á˘Ó·ÈÎáÓ àÓÂÏ‹ÌÔÓ· ‚·Û·ÓÈÛÙ‹ÚÈ·,
îÂÚ¤ˆÓ, ÁÈ·ÙÚáÓ, ‰È‰·ÛÎ¿ÏˆÓ Î·Ù·ÎÚÂÔ˘ÚÁ‹ÛÂȘ, Ó·áÓ âÌÚËÛÌÔ›,…
ÁÂÓÈ΋ ÙÚÔÌÔÎÚ·Ù›·, Ï‹ÌÌ˘Ú· ·¥Ì·ÙÔ˜» (∫˘·Ó‹ μ›‚ÏÔ˜ ÙÔ˘ 1903 Ù˘
μÚÂÙ·ÓÈ΋˜ ΢‚¤ÚÓËÛ˘).
ΔÔ Û‡ÓıËÌ· ÙˆÓ μÔ˘ÏÁ¿ÚˆÓ Â›Ó·È «∂Í·Ú¯›· ‹ ı¿Ó·ÙÔ˜», ÁÚ¿ÊÂÈ Ô
∫·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘. ¢ËÏ·‰‹, ı¿Ó·ÙÔ˜ Û’ fiÔÈÔÓ ‰ÂÓ ˘ÔÙ·ÛÛfiÙ·Ó ÛÙËÓ ·˘Ùfi-

6 √ ¶·ÙÚȿگ˘ πˆ·ÎÂ›Ì Ô °ã, ›¯Â ÔÚı¿ ÚԂϤ„ÂÈ ˆ˜ ›Ûˆ ·fi ÙÔÓ μÔ˘ÏÁ·ÚÈÛÌfi,
ƒÔ˘Ì·ÓÈÛÌfi, ∞Ï‚·ÓÈÛÌfi, ÎÚ˘‚fiÙ·Ó Ô ¶·ÓÛÏ·‚ÈÛÌfi˜, ‰ËÏ·‰‹ Ë ¤ÓˆÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÛÏ·-
‚ÈÎÒÓ Ï·ÒÓ ˘fi ÙËÓ ÛΤË Ù˘ ƒˆÛ›·˜. ∞˘Ùfi ‹Ù·Ó ÙÔ fiÚ·Ì· ÙˆÓ ·ÈÎÒÓ ÈÂÚ¤ˆÓ
√ÚÌ›ÓÈ (1601) Î·È ∫ÚÈ˙¿ÓÈÙ˜ (1663), ÙÔ ÔÔ›Ô ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÒÚ· Ë ƒˆÛ›·, ÁÈ· Ó·
ÂÈÎÚ·Ù‹ÛÂÈ Ô ÛÏ·‚ÈÛÌfi˜ ÛÙ· μ·ÏοÓÈ· Î·È Ó· ÂÙ‡¯ÂÈ ¤ÙÛÈ ÙËÓ ÔıÔ‡ÌÂÓË ¤ÍÔ‰fi
Ù˘ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ.
∞ÍÈÔÔÈ› ÏÔÈfiÓ, Ë ƒˆÛ›·, ÙËÓ ‹‰Ë ·fi ÙÔ 1762, ·’ ÙÔÓ ∞ÁÈÔÚ›ÙË ÌÔÓ·¯fi ¶·˚ÛÈÔ
ÃÈÏ·Ó‰·ÚÈÓfi, Ì ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ «™Ï·‚Ô‚Ô˘ÏÁ·ÚÈ΋ πÛÙÔÚ›·», ÂÎÂÊÚ·Ṳ̂ÓË ÂÈı˘Ì›·
ÙˆÓ μÔ˘ÏÁ¿ÚˆÓ ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏË Î·È ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË μÔ˘ÏÁ·Ú›· Î·È ÙÔ˘˜ ˆı› ÛÙË ‰ÈÂΉ›ÎË-
ÛË ÙˆÓ ‰Èη›ˆÓ ÙÔ˘˜.
™ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·˘Ù‹, ÚˆÙÔÛÙ·Ù› Ô ƒÒÛÔ˜ ÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË,
Ô ÂÚÈ‚fiËÙÔ˜ πÁÓ¿ÙÈÂÊ, Ô ÔÔ›Ô˜ Î·È ÂÙ˘¯·›ÓÂÈ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ·fi ÙÔ ™Ô˘ÏÙ¿ÓÔ Ù˘
·fiÊ·Û˘ ÁÈ· ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ 1870, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ˘ μÔ˘ÏÁ·ÚÈ΋˜ ∂ÎÎÏËÛ›·˜, Ì ÙÔÓ
Ù›ÙÏÔ «μÔ˘ÏÁ·ÚÈ΋ ∂Í·Ú¯›·».

7 ŸÌˆ˜, Ë ƒˆÛ›· ÎËÚ‡ÙÙÂÈ (1877), ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÛÙËÓ ΔÔ˘ÚΛ· ‰ÈÂΉÈÎÒÓÙ·˜ Ù· μÔ˘ÏÁ·-
ÚÈο ÂıÓÈο ‰›Î·È· Î·È ÚÔÂÏ·‡ÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ ÚÔ¿ÛÙÈÔ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ÙÔÓ
ÕÁÈÔ ™Ù¤Ê·ÓÔ, fiÔ˘ ÙÔ ª¿ÚÙÈÔ ÙÔ˘ 1878, ˘ÔÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë ÔÌÒÓ˘ÌË ƒˆÛÔÙÔ˘ÚÎÈ΋
™˘Óı‹ÎË, ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÚÔ·ÙÂÈ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ù˘ «ªÂÁ¿Ï˘ μÔ˘ÏÁ·Ú›·˜».
∂˘Ù˘¯Ò˜ Ì ÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ÙÔ˘ μÂÚÔÏ›ÓÔ˘ ÙÔÓ πÔ‡ÓÈÔ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ¤ÙÔ˘˜, ·˘Ùfi ·Ó·ÙÚ¤Â-
Ù·È, ·ÏÏ¿ ÙÔ ÏÂÁfiÌÂÓÔ «ª·Î‰ÔÓÈÎfi ˙‹ÙËÌ·» Î·È ¿ÏÈ ‰ÂÓ Ï‡ÓÂÙ·È ÔÚÈÛÙÈο.
10 °ÂÚÌ·Ófi˜ K·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘. O ¶··ÊϤÛÛ·˜ Ù˘ §¤Û‚Ô˘

ÓÔÌË, ÂÍ·Ú¯È΋, μÔ˘ÏÁ·ÚÈ΋ ÂÎÎÏËÛ›·, ·ÏÏ¿ ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙ ÙÔ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi

¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô ˆ˜ ηÓÔÓÈ΋ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ ·Ú¯‹. °È· Ó· Ï‹ÍÔ˘Ó ÙÔ Á¤ÓÔ˜
Ì·˜, Ï‹ÙÙÔ˘Ó ÙËÓ ˙ˆÔÔÈfi ‰‡Ó·Ì‹ ÙÔ˘, ÙË Ú›˙· ÙÔ˘ Ô˘ Â›Ó·È Ë ıÚË-
ÛΛ· Î·È Ë ·Á›· ·Ú¿‰ÔÛ‹ Ì·˜ Î·È ÁÈ· Ó· Û˘Ì‚Â› ·˘Ùfi, Ú¤ÂÈ Ë
ÂÎÎÏËÛ›· Ó· ¯¿ÛÂÈ ÙËÓ ·›ÁÏË Ù˘ Î·È ÙËÓ ÂÈÚÚÔ‹ Ù˘. ∂›Ó·È È· ·Û›-
ÁÓˆÛÙË ·˘Ù‹ Ë Ú·ÎÙÈ΋ Î·È Ì ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ Ì¿ÏÈÛÙ· ÂÊ·ÚÌÔÁ‹.
ΔÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ Ù˘ «à„fiÁÔ˘ ÛÙ¿Ûˆ˜», ·ÚÁ› Ó· ͢Ó‹ÛÂÈ
Î·È Ó· ¤ÚıÂÈ Û ‚Ô‹ıÂÈ·8.
∞˘Ù‹ ÙËÓ ·ÂÏÈÛÙÈο ÂÈΛӉ˘ÓË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ‚Ú‹ÎÂ Ô °ÂÚÌ·Ófi˜
ËÁ·›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ¤‰Ú· ÙÔ˘. ¢ÂÓ Î·ı˘ÛÙÂÚ› ÏÔÈfiÓ, Ô‡Ù ÛÙÈÁÌ‹. ¢›ÓÂÈ
ÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ˘ Î·È Á›ÓÂÙ·È Ë „˘¯‹ ÙÔ˘ ª·Î‰ÔÓÈÎÔ‡ ·ÁÒÓ·. ◊Ù·Ó Ô
ÂÌÓ¢ÛÙ‹˜ Î·È Ô ÔÚÁ·ÓˆÙ‹˜ ÙÔ˘. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÔ „¢‰ÒÓ˘ÌÔ
«∫ÒÛÙ·˜ °ÂˆÚÁ›Ô˘» Î·È ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÌÈ· ÚˆÙÔÊ·Ó‹ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·,
Û˘ÓÂÈÎÔ˘ÚÔ‡ÌÂÓÔ˜ ·fi ÙÔÓ ÿˆÓ· ¢Ú·ÁÔ‡ÌË Î·È ÙÔÓ ÚfiÍÂÓfi Ì·˜ ÛÙË
£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË §¿ÌÚÔ ∫ÔÚÔÌËÏ¿.
¢ËÌÈÔ˘ÚÁ› Ù· ÚÒÙ· ·ÓÙ·ÚÙÈο ÛÒÌ·Ù· ·˘ÙÔ¿Ì˘Ó·˜ Ì ·Ú¯Ë-
ÁÔ‡˜ ÙÔÓ μ·ÁÁ¤ÏË ™ÙÚÂÌÂÓÈÒÙË Î·È ÙÔÓ Î·ÂÙ¿Ó-∫ÒÙÙ·. ¶ÂÙ˘¯·›ÓÂÈ
ÙËÓ ÂÍ¿ÚıÚˆÛË ÙˆÓ ÏËÛÙÔÛ˘ÌÌÔÚÈÒÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. μÚ›ÛÎÂÙ·È Û ‰È·Ú-
΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ٷ ÚÔÍÂÓ›· Ì·˜, ÙÔ˘˜ ªËÙÚÔÔϛ٘, ÙÔ˘˜ ÓÙfiÈÔ˘˜
ÔÏ·Ú¯ËÁÔ‡˜, ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ·ÍȈ̷ÙÈÎÔ‡˜, ÙȘ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜, ÙÔ˘˜ ÈÂÚ›˜,
ÙÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜, ÙÔ Ï·fi.
∞ÏÏËÏÔÁÚ·Ê› Ì ÙÔÓ ¶·‡ÏÔ ªÂÏ¿. ∫È fiÙ·Ó ·˘Ùfi˜ ·Ó‚·›ÓÂÈ ÛÙË
ª·Î‰ÔÓ›· ÙÔ˘ ÛÙ¤ÏÓÂÈ ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ∞Ó·ÛÙ¿Ûˆ˜ ÙÔ˘ ∫˘Ú›Ô˘ Ô˘
¿Óˆ Ù˘ ›¯Â ¯·Ú¿ÍÂÈ Ù· ÂÍ‹˜: «Δˇá ÔÏ˘ÊÈÏ‹Ùˆ ηd ÊÈÏÔÛÙfiÚÁˆ
Ù¤ÎÓˆ. òEÓÙÂÈÓ ηd ηÙ¢ԉÔf ηd ‚·Û›Ï¢ ηd Î·Ù·Î˘Ú›Â˘Â öÓ Ì¤Ûˇˆ
ÙáÓ â¯ıÚáÓ ÛÔ˘». ∫·È Â›Û˘, ÙÔ˘ ÛÙ¤ÏÓÂÈ ÙË ÛÊÚ·Á›‰· Ì ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘
ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ·: «ª›Î˘ ∑¤˙·˜».
ªÂÙ¿ ‰Â, ·fi ÙÔÓ ÙÚ·ÁÈÎfi ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ‹Úˆ·, Ô ›‰ÈÔ˜ ÙÔÓ Îˉ‡ÂÈ
Î·È fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ: «ÌÂÙ¤ÊÂÚ· à’ ÙeÓ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi ¡·fi Âå˜ Ùe

8 ΔÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜, Ù·Ï·ÈˆÚË̤ÓÔ ·fi ÙȘ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ÛÙÔ ∫ÚËÙÈÎfi ˙‹ÙËÌ· Î·È ÙËÓ
‹ÙÙ· ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ÙÔ 1897, ÔÈÎÔÓÔÌÈο η¯ÂÎÙÈÎfi, ÛÙÚ·ÙȈÙÈο ·Ó›Û¯˘ÚÔ, ÔÏÈÙÈο
·ÔÌÔӈ̤ÓÔ, ÎÚ·Ù› ÙËÓ Ù·ÎÙÈ΋ Ù˘ «·„fiÁÔ˘ ÛÙ¿Ûˆ˜» ¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ΔÔ˘ÚΛ·˜ ηÈ
·ÚÁ› Ó· ¤ÚıÂÈ Û ‚Ô‹ıÂÈ·.
¶·Ó·ÁÈÒÙË TÛ·ÁοÚË 11

¶¿Óˆ: √ ∂ıÓÔÌ¿ÚÙ˘Ú·˜ ¶¿Óˆ: √ ¶·‡ÏÔ˜ ªÂÏ¿˜

ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ °Ú‚ÂÓÒÓ
∞ÈÌÈÏÈ·Ófi˜
∞ÚÈÛÙÂÚ¿: √ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi˜
¶·ÙÚȿگ˘ πˆ·ÎÂ›Ì °ã

∫¿Ùˆ:
∫¿Ùˆ: √ ÿˆÓ ¢Ú·ÁÔ‡Ì˘ √ §¿ÌÚÔ˜ ∫ÔÚÔÌËÏ¿˜
12 °ÂÚÌ·Ófi˜ K·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘. O ¶··ÊϤÛÛ·˜ Ù˘ §¤Û‚Ô˘

·Ú·Î›ÌÂÓÔÓ ÂÚ›‚ÔÏÔÓ ÙÔÜ μ˘˙·ÓÙÈÓÔÜ ¡·ÔÜ ÙáÓ Δ·ÍÈ·Ú¯áÓ, Ùe

ÛÂÙfi Û΋ÓÔ˜ ÙÔ˘, Ùe η٤‚ÚÂÍ· Ìb ‡ÚÈÓ· ‰¿ÎÚ˘· ηd àÂÏıáÓ, öÂÛ·
â› Ùɘ ÛÙÚˆÌÓɘ ÌÔ˘ ¬ˆ˜ ıÚËÓ‹Ûˆ ÙeÓ àÔ›‰ÈÌÔÓ ≠HÚˆ·.»
√ ∞ÁÒÓ·˜ fï˜, Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È. √ ¶ÔÏÂÌÈÛÙ‹˜ - πÂڿگ˘ η‚¿Ï· ÛÙ’
¿ÏÔÁfi ÙÔ˘, Ì ÙÔ Ì¿ÓÏȯÂÚ ÛÙÔ ¯¤ÚÈ, ÔÚÁÒÓÂÈ Ù· ¯ˆÚÈ¿, ÂÌ„˘¯ÒÓÂÈ ÙÔ˘˜
ŒÏÏËÓ˜. ¡Ù˘Ì¤ÓÔ˜ ·ÛÙ˘ÓÔÌÈÎfi˜ ‰È·Û¯›˙ÂÈ Ù· μÔ˘ÏÁ·ÚÈο ¯ˆÚÈ¿, ·Ô-
ʇÁÂÈ ÙȘ ‰ÔÏÔÊÔÓÈΤ˜ ÂÓ¤‰Ú˜ ÙˆÓ Â¯ıÚÒÓ ÙÔ˘ ·ÏÏ¿˙ÔÓÙ·˜ ‰ÚÔÌÔÏfiÁÈ·
Î·È ÍÂÁÂÏÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜9. ∞ÓÔ›ÁÂÈ ÂÎÎÏËÛȤ˜ Ô˘ ›¯·Ó ÎÏ›ÛÂÈ ÔÈ ÎÔÌÈÙ·-
Ù˙‹‰Â˜, Û¿˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ fiÚÙ˜, Ì·›ÓÂÈ Ì¤Û· Ì ÙÔ Ú‚fiÏ‚ÂÚ ÛÙÔ ¯¤ÚÈ
Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Ì ÙÔ Ì¿ÓÏȯÂÚ «·Ú¿ fi‰·˜». «òEÙÛÈ â‚ϋıËη» ı·
ÂÈ, ·˘Ùfi˜ Ô ¶··ÊϤÛÛ·˜ Ù˘ §¤Û‚Ô˘.
∞˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó Ô °ÂÚÌ·Ófi˜: «ŒÓ·˜ Ï‚¤ÓÙ˘ Ô˘ ¤ÌÔÈ·˙ Ì £Âfi»,
fiˆ˜ ı· ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÂÈ, ¤Ó·˜ ÏËڈ̤ÓÔ˜, ·Ú’ ÔÏ›ÁÔÓ ÊÔÓÈ¿˜ ÙÔ˘
Ô˘ fï˜ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Ṳ̂ÓÔ˜ ·fi ÙÔ ·Ú¿ÛÙËÌ· ÙÔ˘ ¢ÂÛfiÙË, ‰ÂÓ ÂÍÂ-
Ù¤ÏÂÛ ÙÔ ‰ÔÏÔÊÔÓÈÎfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ.
√ ª˘ÙÈÏËÓÈfi˜ ¢ÂÛfiÙ˘ Ù˘ ∫·ÛÙÔÚÈ¿˜, ‚Á·›ÓÔÓÙ·˜ ·fi Ù· ηıÈÂ-
ڈ̤ӷ, ‚¿˙ÂÈ ÙË ÛÊÚ·Á›‰· ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÔÚ›· ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ÙÔ˘
£ÂÔ‡. ∂Ȃ‚·ÈÒÓÔÓÙ·˜ Î·È Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·˜ ηْ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ, ÙËÓ
·Ú¿‰ÔÛË Ô˘ ı¤ÏÂÈ ÙËÓ ∂ÎÎÏËÛ›·: «ÔÏÏ¿ÎȘ ÙeÓ Î·ı·Úg˜ ‰Â˘ÙÂ-
ÚÔÁÂÓg ‰È’ ·éÙ‹Ó âıÓÈÎfiÓ ÛÎÔfiÓ Óa ı¤ÙÂÈ, ñÂÚ¿Óˆ ÙáÓ Î·ı·Úá˜
ıÚËÛ΢ÙÈÎáÓ Î·d ÙÔÜ å‰›Ô˘ Ù˘, ó˜ çÚÁ·ÓÈÛÌÔÜ, Û˘ÌʤÚÔÓÙÔ˜» (πˆ.
™˘ÎÔ˘ÙÚ‹˜).
ΔÂÏÈο, μÔ‡ÏÁ·ÚÔÈ Î·È ΔÔ‡ÚÎÔÈ ÂÙ˘¯·›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÎÏËÛË ·fi ÙÔ

9 ^H ª¤ÏÏÔ˘ – £Ú„ȿ‰n ‰›ÓÂÈ Û’ ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ Ù˘ ÌÈ· ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ ÂÚÈ-
ÁÚ·Ê‹ ÁÈ· ÙÔÓ ·ÙÚfiÌËÙÔ °ÂÚÌ·Ófi: «¶ÂÚÓÔÜÛ ηÏ¿˙ÔÓÙ·˜ Ìb Ùe ôÏÔÁÔ ÙÔ˘ ÌÂÛ’ àfi
Ùa μÔ˘ÏÁ·ÚÈÎa ¯ˆÚÈ¿, Ùc ÛÙÈÁÌc Ôf ηӤӷ˜ à’ ·éÙÔ‡˜ ‰bÓ ÂÚ›ÌÂÓ Óa ÙeÓ ‰ÂÖ âÎÂÖ
¤Ú· ÎÈ úÛˆ˜ - úÛˆ˜ ÙÔÜ Âr¯·Ó ÛÙË̤ÓË âÓ¤‰Ú· ηd ÙeÓ ÂÚ›ÌÂÓ·Ó ÎÔÓÙa ÛÙa ëÏÏËÓÈÎa
¯ˆÚÈ¿. ªÈ· ̤ڷ Ôf ÙeÓ àÓ·ÁÓÒÚÈÛ·Ó, ÙeÓ Î˘Ó‹ÁËÛ·Ó Î·d ÙeÓ ÚfiÊÙ·Û·Ó. ∫·d ÙfiÙÂ
·éÙfi˜ àÊÈ‡ÔÓÙ·˜ ç¯˘ÚÒıËΠ›Ûˆ àfi ≤Ó· ‚Ú¿¯Ô ηd ˘ÚÔ‚ÔÏÒÓÙ·˜ Ì·˙› Ìb ÙeÓ
\EÌ›Ó, ÙeÓ ÈÛÙe ÙÔ˘Úης·Ófi η‚¿ÛË ÙÔ˘, ÙÔf˜ àÓ¿ÁηÛ Óa ñÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó Î·d Óa
ʇÁÔ˘Ó. °È·Ù› Ê·›ÓÂÙ·È g˜ ÂÎÙe˜ à’ ¬Ï· Ù’ ôÏÏ· qÙ·Ó Î·d ‰ÂÈÓfi˜ ÛÎÔÂ˘Ù‹˜, ¿Óˆ
Û ôÏÔÁÔ ... Âr¯Â ¬ÏË Ùc ÌÂÁ·ÏÔÚ¤ÂÈ· ηd ÙcÓ ôÁÚÈ· çÌÔÚÊÈ¿ ÙáÓ \AÎÚÈÙáÓ ÙÔÜ
μ˘˙·ÓÙ›Ô˘. \AÎÚ›Ù·˜ ÎÈ ·éÙfi˜ ÛÙa Ì·ÎÚÈÓa ÎÈ âÁηٷÏÂÈÌ̤ӷ âΛӷ Û‡ÓÔÚ· ÙÔÜ
^EÏÏËÓÈÛÌÔÜ, ÚÔÛ·ıÔ‡Û Ӓ àÓ·¯·ÈÙ›ÛÂÈ Ùe ıÂÚÈÂ̤ÓÔ Î‡Ì· Ùɘ ‚Ô˘ÏÁ·ÚÈÎɘ àÏË-
ÛÙ›·˜, ö¯ÔÓÙ·˜ ÁÈa ÌfiÓÔ ¬ÏÔ ÙÔ˘ ÙcÓ àχÁÈÛÙË „˘¯‹ ηd ÊÏÔÁÂÚ‹ ÊÈÏÔ·ÙÚ›· ÙÔ˘».
¶·Ó·ÁÈÒÙË TÛ·ÁοÚË 13

¶·ÙÚȷگ›Ô, ÙÔ˘ «∞Ú¯ÈÎÔÌÈÙ·Ù˙‹», fiˆ˜ ·ÔηÏÔ‡Û·Ó ÙÔÓ °ÂÚÌ·Ófi.

«∏ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛ‹ ÌÔ˘ ·fi ÙËÓ ∫·ÛÙÔÚÈ¿, ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜, ıˆڋıËÎÂ
Û·Ó ¤Ó· ÙÚ·‡Ì· ÛÙÔ ª·Î‰ÔÓÈÎfi ·ÁÒÓ·, Ì· Ô ·ÁÒÓ·˜ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó È·
ۯ‰fiÓ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘». ∂ÓÒ ÂΛÓÔ˜, ÌfiÏȘ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ ¤Ó· Ó¤Ô
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ù˘ ÔÏ˘Ù¿Ú·¯Ë˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘, ηıÒ˜ ÙÒÚ·, ÙÔ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô ÙÔ
1908, ÙÔÓ ÙÔÔıÂÙ› ªËÙÚÔÔÏ›ÙË ∞Ì·Û›·˜ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘.
¶·Ú·Ì¤ÓÂÈ ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ∞Ì·Û›·˜ ˆ˜ ÙÔ 1922, ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó·
ÏÂÙÔÌÂÚ¤˜ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ Â·Ú¯›·˜ ÙÔ˘. π‰Ú‡ÂÈ Û¯ÔϤ˜,
Û¯ÔÏ›· Î·È ¿ÏÏ· ¢·Á‹ ȉڇ̷ٷ, ·Ó·Á›ÚÂÈ Ó·Ô‡˜, Ó¤Ô ÌËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi
̤Á·ÚÔ Î·È ÂÈÛΤÙÂÙ·È fiÏ· Ù· ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ Â·Ú¯›·˜ ÙÔ˘, ‰›ÓÔÓÙ·˜
·ÓÙÔ‡ fiÔ˘ ÂÚÓÔ‡Û ÌÈ· ÂıÓÈ΋ ÓÔ‹10.
™Ò˙ÂÈ ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ, ÙÔ 1914, ·fi ÙËÓ ÚÒÙË ·fiÂÈÚ· ÂÁηٿÛÙ·Û˘
ΔÔ‡ÚÎˆÓ ÚÔÛʇÁˆÓ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ¯ˆÚÈ¿. ΔÔ 1915 ‰È·ÛÒ˙ÂÈ ·ÚÎÂÙ¿
∞ÚÌÂÓfiÔ˘Ï· Î·È ÙÔ 1916 ¤Ù˘¯Â Ó· Ûˆı› Ë ∞ÌÈÛfi˜ ·fi ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔ-
ÊÈ΋ Ì·Ó›· ÙˆÓ ΔÔ‡ÚΈÓ. ∑ÂÈ ·fi ÎÔÓÙ¿ fiÏÔ ÙÔ ‰Ú¿Ì·, ÚÒÙ· Ù˘
°ÂÓÔÎÙÔÓ›·˜ 1.500.000 ∞ÚÌÂÓ›ˆÓ Î·È ¤ÂÈÙ· 350.000 ¶ÔÓÙ›ˆÓ ·fi
ÙÔ˘˜ ‰‹ıÂÓ ÚÔԉ¢ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÙ¤˜ ¡ÂfiÙÔ˘ÚÎÔ˘˜, ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ ‰È·ÎËÚ‡ÙÙÔ˘Ó: «∏ ΔÔ˘ÚΛ· ÛÙÔ˘˜ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜»11.
√ ÂÌÓ¢ÛÙ‹˜ Ù˘ °ÂÓÔÎÙÔÓ›·˜ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜,

10ŒÎÙÈÛ (115) ÂηÙfiÓ ‰Âη¤ÓÙ (!) Û¯ÔÏ›· Î·È Û¯ÔϤ˜, ̤۷ Û (3) ÙÚ›· ÌfiÏȘ ¯ÚfiÓÈ·(!).
11 √È ¡ÂfiÙÔ˘ÚÎÔÈ ‹Ù·Ó Ô·‰Ô› ÙÔ˘ ΔÔ‡ÚÎÔ˘ Úˆı˘Ô˘ÚÁÔ‡ ªÈ‰¿Ù Ô˘ ÙÔ 1908, Â·-
Ó·ÛÙ¿ÙËÛ·Ó Î·È Ì ·Ú¯ËÁÔ‡˜ ÙËÓ ÙÚÈ·Ó‰Ú›· ÙˆÓ ∂Ì‚¤Ú, Δ·Ï·¿Ù Î·È Δ˙ÂÌ¿Ï ÂÎıÚfi-
ÓÈÛ·Ó ÙÔÓ ™Ô˘ÏÙ¿ÓÔ ∞‚‰Ô‡Ï ÷̛٠ÙÔÓ μã Î·È ¿Ú¯ÈÛ·Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Ó· ÂΉÈÒÎÔ˘Ó
ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ ·fi ÙË ªÈÎÚ·Û›· (1914-1918 ÚÒÙË ÂÚ›Ô‰Ô˜
‰ÈˆÁÌÒÓ).
√È ‰ÈÒÍÂȘ ·˘Ù¤˜ ÂÓÙ¿ıËÎ·Ó Ì ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë Ù˘ ÂÍÔ˘Û›·˜ ·fi ÙÔÓ ∫ÂÌ¿Ï (1919-
1924 ‰Â‡ÙÂÚË ÂÚ›Ô‰Ô˜ ‰ÈˆÁÌÒÓ).
¶ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ, ÛÙȘ ‰ÈÒÍÂȘ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô
·˘Ù‹, ‰È·‰Ú·Ì¿ÙÈÛ·Ó ÔÈ ΔÛ¤Ù˜, ÛÒÌ·Ù· ·Ù¿ÎÙˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ ¯ˆÚÔÊ˘Ï¿ÎˆÓ, ··ÚÙÈ-
˙fiÌÂÓ· ·fi ‚·Ú˘ÔÈÓ›Ù˜ Î·È ı·Ó·ÙÔÔÈÓ›Ù˜ ÙˆÓ ΔÔ˘ÚÎÈÎÒÓ Ê˘Ï·ÎÒÓ, ÛÙÔ˘˜
ÔÔ›Ô˘˜ ‰fiıËΠ¯¿ÚË, ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÁÈ· Ó· ÚˆÙÔÛٷًÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÂÎÙÔÈÛÌfi ÙˆÓ ∂ÏÏË-
ÓÈÎÒÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ ·fi ÙË ªÈÎÚ·Û›·, ÂÁÎÏËÌ·ÙÒÓÙ·˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘˜.
∞fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯ËÁÔ‡˜ ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÂÁÎÏËÌ·ÙÈÒÓ, ‰È·‚fiËÙÔ˜ ¤ÌÂÈÓ ÁÈ· ÙȘ
Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘ Ô ΔÔ¿Ï √ÛÌ¿Ó, Ô ÎÔ˘ÙÛfi˜ ‰ÈÔÈÎËÙ‹˜ Ù˘ ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·˜, ¤Ó·˜ ·ÁÚ¿Ì-
Ì·ÙÔ˜ ÚÒËÓ ‚·ÚοÚ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ‹Ù·Ó ˘‡ı˘ÓÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÔÛ¯ÂÚ‹ ÂÍfiÓÙˆÛË ÏË-
ı˘ÛÌÔ‡ ÔÏfiÎÏËÚˆÓ ¯ˆÚÈÒÓ Î·È fiψÓ.
14 °ÂÚÌ·Ófi˜ K·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘. O ¶··ÊϤÛÛ·˜ Ù˘ §¤Û‚Ô˘

°ÂÚÌ·Ófi˜ ·ÍȈ̷ÙÈÎfi˜ §›Ì·Ó ºÔÓ ™¿ÓÙÂÚ˜ ‰ËÏÒÓÂÈ: «^H ÌÈÛËÙ‹ ηd

ôÙÈÌË ·éÙ‹ Ú¿ÙÛ· ıa ÍÂÎÏËÚÈÛıÂÖ Î·d ıa ¯·ıÂÖ ÁÈa ¿ÓÙ·…». ø˜ ̤۷
ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÛÎÔÔ‡ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È, Ë ÂÈÛÙÚ¿Ù¢ÛË
ÙˆÓ Ó¤ˆÓ, Ù· Ù¿ÁÌ·Ù· ÂÚÁ·Û›·˜ – Ù¿ÁÌ·Ù· ı·Ó¿ÙÔ˘ (Ameles tabour), ÔÈ
ÂÎÙÔ›ÛÂȘ ÏËı˘ÛÌÒÓ, Ô˘ ¤ÌÂÈÓ·Ó ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ˆ˜ Ë Ï¢΋ ÛÊ·Á‹ (le
massacre blanc), ÔÈ ÂÍÔڛ˜, ÔÈ Ê˘Ï·Î¤˜, ÔÈ ÛÊ·Á¤˜, ÔÈ ÎÚÂ̿Ϙ, ÔÈ ˘Ú-
ÔÏ‹ÛÂȘ, ÔÈ ‚È·ÛÌÔ›, ÔÈ ÂÍÈÛÏ·ÌÈÛÌÔ›, Ù· ·È‰ÔÌ·˙ÒÌ·Ù·, ÔÈ ·ÚÚÒÛÙȘ,
Ë „›ڷ, Ë ›ӷ Î·È Ë ‰›„·.
ŸÏË ·˘Ù‹ Ë ıËÚÈ҉˘, ÙÔ˘ÚÎÈ΋ Ù·ÎÙÈ΋ Ù˘ ÂÍfiÓÙˆÛ˘ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈ-
ÎÒÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ, ÚÔηÏ› ÙËÓ ·˘ÙÔ¿Ì˘Ó· ÙˆÓ ¶ÔÓÙ›ˆÓ, ÙÔ ·ÓÙ¿ÚÙÈÎÔ
ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô Ô ∫ÂÌ¿Ï, ˆ˜ ¿ÚÈÛÙÔ˜ ÁÓÒÛÙ˘ Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘,
ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ «öÚÁÔ Î·d ùÚÁ·ÓÔ» ÙÔ˘ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤ÏË, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÒÚ·,
·ÁˆÓ›˙ÂÙ·È Ì Ӈ¯È· Î·È Ì ‰fiÓÙÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·˘ÙÔ¿Ì˘Ó· Î·È ÙË ÛˆÙËÚ›·
ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ‰Èψ̷ÙÈÎfi Ì·Ú·ıÒÓÈÔ, Û ¯ÚfiÓÔ ·ÁÒÓ·
Ù·¯‡ÙËÙ·˜ (100) ÂηÙfi ̤ÙÚˆÓ.!!12 °È’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÙÚȈÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛË
Û˘ÏÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î·È Ê˘Ï·Î›˙ÂÙ·È ÙÔ 1917. ªÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔÊ˘Ï¿ÎÈÛ‹ ÙÔ˘
Û˘Ó¯›˙ÂÈ ÙËÓ ÂıÓÈ΋ Î·È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛË, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ıˆ-
ÚËı› ·fi ÙÔÓ ∫ÂÌ¿Ï, ˆ˜ Ô ˘’ ·ÚÈıÌfiÓ (1) ¤Ó· ¯ıÚfi˜ Ù˘ ÂÍÔ˘Û›·˜ ÙÔ˘
Î·È Ó· ηٷ‰ÈηÛı› ÙÔ 1922 Û ı¿Ó·ÙÔ, fiˆ˜ Î·È ÔÈ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜ ÙÔ˘, Ô
∂›ÛÎÔÔ˜ ∑‹ÏˆÓ ∂˘ı‡ÌÈÔ˜ ∞ÁÚÈÙ¤ÏÏ˘, Ô ÂÎ ¶·Ú·ÎÔ›ÏˆÓ Ù˘
§¤Û‚Ô˘ Î·È Ô ¶ÚˆÙÔÛ‡ÁÎÂÏÏfi˜ ÙÔ˘, ¶Ï¿ÙˆÓ ∞˚‚·˙›‰Ë˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
Î·È Âı·›ÓÔ˘Ó Ì·ÚÙ˘ÚÈο. √ °ÂÚÌ·Ófi˜ fï˜, ‰È·ÛÒ˙ÂÙ·È Î·ıÒ˜ ÙÔ
¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô ÙÔÓ ÂÎϤÁÂÈ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ Î·È ÙÔÓ Ê˘Á·‰Â‡ÂÈ
ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·13. ∂Λ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È ÁÈ· ∞Ú¯ÈÂ›ÛÎÔÔ˜ ∞ıËÓÒÓ, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ

12 ªÂ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Ì¿ÏÈÛÙ·, ÙÔ˘ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË ∞Ì·Û›·˜ °ÂÚÌ·ÓÔ‡, ȉڇıËΠÛÙÔÓ

¶fiÓÙÔ ÌÈ· Ì˘ÛÙÈ΋ ·ÓÙÈÛÙ·Ûȷ΋ ÂÙ·ÈÚ›·, ÛÙ· ÚfiÙ˘· Ù˘ ºÈÏÈ΋˜, Ì ÙËÓ Âˆ-
Ó˘Ì›· «ªÈıÚȉ¿Ù˘».
13 ∫·ıÒ˜ Â¤ÛÙÚÂÊ ·fi ÙÔ μÔ˘ÎÔ˘Ú¤ÛÙÈ, fiÔ˘ ›¯Â ¿ÂÈ ÁÈ· Ó· ÂȉÒÛÂÈ ÙÔÓ
¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎfi ΔfiÌÔ Ù˘ ¯ÂÈڷʤÙËÛ˘ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ™ÂÚ‚ÈÎÒÓ Â·Ú¯ÈÒÓ Î·È Ù˘ ·Ó·ÁÓˆ-
Ú›Ûˆ˜ ÙÔ˘ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË μÂÏÈÁÚ·‰›Ô˘ ˆ˜ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë Î·È ÂÓÒ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÂÓ ψ, ÌÂ
ÚÔÔÚÈÛÌfi ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, Ë πÂÚ¿ ™‡ÓÔ‰Ô˜ ÙÔ˘ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘, ÁÈ· Ó· ÙÔÓ
‰È·ÛÒÛÂÈ ·fi ÙË ‰ÔÏÔÊÔÓÈ΋ Ì·Ó›· ÙˆÓ ΔÔ‡ÚΈÓ, ÙÔÓ ÂÎϤÁÂÈ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË πˆ·Ó-
Ó›ÓˆÓ Î·È ¤ÙÛÈ, Ì ÂÓÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë, ‰ÂÓ ·Ô‚È‚¿˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ¶fiÏË, ·ÏÏ¿ ËÁ·›-
ÓÂÈ Î·Ù¢ı›·Ó ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·.
¶·Ó·ÁÈÒÙË TÛ·ÁοÚË 15

O ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ∞Ì·Û›·˜ Î·È ŒÍ·Ú¯Ô˜ KÂÓÙÚÒ·˜ E˘ÚÒ˘ °ÂÚÌ·Ófi˜

(AÚ¯Â›Ô EΉfiÛÂˆÓ TÚÔ¯·Ï›·)
16 °ÂÚÌ·Ófi˜ K·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘. O ¶··ÊϤÛÛ·˜ Ù˘ §¤Û‚Ô˘

ÙÔÓ ÂÎϤÁÔ˘Ó, fiˆ˜ ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ ÙÔ 1913 (›¯Â ÂÎÏÂÁ›, ÌÂÙ¿
ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ πˆ·ÎÂ›Ì ÙÔ˘ °ã, ÙÔÔÙËÚËÙ‹˜ ÙÔ˘ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔ‡ ıÚfiÓÔ˘)
Î·È ÙÔ 1921 ÙÔ˘ ›¯·Ó ·ÚÓËı› Î·È ÙÔÓ ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎfi ıÚfiÓÔ. √ °ÂÚÌ·Ófi˜
‰ÂÓ Â‰›ˆÍ ٛÔÙ· ·’ fiÏ· ·˘Ù¿, ‰ÈfiÙÈ Â›¯Â Ù¿ÍÂÈ ˆ˜ ÛÎÔfi ÙÔ˘ ÙËÓ
Â͢ËÚ¤ÙËÛË ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜ Î·È fi¯È ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘.
ø˜ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ËÁ·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ◊ÂÈÚÔ, ·ÔÊ·ÛÈṲ̂ÓÔ˜ Ó· ‰ÒÛÂÈ
«‚ÈÔÌ˯·ÓÈ΋ üıËÛË ÛÙeÓ ÙfiÔ, œÛÙ Ӓ àÓ·¯·ÈÙÈÛÙÂÖ Ùe ÚÂÜÌ· âÎ·ÙÚÈ-
ÛÌÔÜ ÙáÓ \HÂÈÚˆÙáÓ»14.
∞ÏÏ¿ ÙÔ 1924, ‰ËÏ·‰‹, ¤Ó· ÌfiÏȘ ¯ÚfiÓÔ ÌÂÙ¿ ·fi ÙËÓ ¿ÊÈÍ‹ ÙÔ˘
ÛÙ· °È¿ÓÓÂÓ·, ÙÔ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔÔÈ› ˆ˜ «ÎÂÚ·˘Ófi
âÓ ·åıÚ›·» ÙËÓ ÌÂÙ¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÓÂÔ˚‰Ú˘ı›۷ MËÙÚfiÔÏË O˘ÁÁ·Ú›·˜
Î·È EÍ·Ú¯›· KÂÓÙÚÒ·˜ E˘ÚÒ˘ Î·È ÌÂÙ¿ ·fi Ï›ÁÔ˘˜ Ì‹Ó˜ ÙÔÓ ÂÎϤÁÂÈ
MËÙÚÔÔÏ›ÙË AÌ·Û›·˜ Î·È ÙÔÓ ÙÔÔıÂÙ› ŒÍ·Ú¯Ô ÛÙË MËÙÚfiÔÏË
KÂÓÙÚÒ·˜ E˘ÚÒ˘, Ì ¤‰Ú· ÙË μȤÓÓË, ÙÔÓ «ÙfiÔ Ù˘ ÂÍÔÚ›·˜» ÙÔ˘
fiˆ˜ ¤ÏÂÁÂ. K¿ÔÈÔÈ ıˆÚÔ‡Ó ˆ˜ ¤ÙÛÈ ˘ÔÙÈÌÔ‡Ó Î·È ·ÚÔÏ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ
ËÚˆ˚Îfi ·ÏÏ¿ Ì¿ÏÏÔÓ ÂÓÔ¯ÏËÙÈÎfi ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ πÂÚ¿Ú¯Ë. ΔÔ˘ ÂÚÈÎfiÙÔ˘Ó
Â›Û˘, ÛÙÔ ÌÈÛfi ÙÔÓ ÌÈÛıfi Î·È ÙÔÓ ·Ê‹ÓÔ˘Ó ·Ï‹ÚˆÙÔ Â› Ì‹Ó˜.
«∞éÙ‹ qÙ·Ó ì àÌÔÈ‚‹ ÙáÓ ı˘ÛÈáÓ Î·d ÙáÓ âıÓÈÎáÓ àÁÒÓˆÓ ëÓfi˜ ÎÏË-
ÚÈÎÔÜ Ôf ñËÚ¤ÙËÛ Ìb ·éÙ·¿ÚÓËÛË ÙcÓ ^EÏÏ¿‰· ÁÈa (40) Û·Ú¿-
ÓÙ· ïÏfiÎÏËÚ· ¯ÚfiÓÈ·»15.
∂ÍfiÚÈÛÙÔ˜ ·fi ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ Î·È Ì «ÂÚ›Ï˘Ë ¤ˆ˜ ı·Ó¿ÙÔ˘
ÙËÓ „˘¯‹», ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÂÈÚËÓÈο ÙËÓ Â›ÁÂÈ· ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÛÙȘ 11 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘

14 ™ÙÔÓ ¤Ó·Ó ¯ÚfiÓÔ Ù˘ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙ· °È¿ÓÓÂÓ·, ›‰Ú˘Û ‰‡Ô Û¯ÔϤ˜ Δ·ËÙÔ˘Ú-
Á›·˜ Î·È Â›¯Â ÂÙÔÈÌ¿ÛÂÈ ¿ÏϘ ‰‡Ô Û¯ÔϤ˜, ÌÈ· °ÂˆÔÓÈ΋ Î·È ÌÈ· ™ËÚÔÙÚÔÊ›·˜.
¶¤Ù˘¯Â ‰Â, Ó· Â·Ó·ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ Ë ÂΛ πÂÚ·ÙÈ΋ ™¯ÔÏ‹. ¶›ÛÙ¢ ˆ˜: «‰È· Ùɘ
Ù·ËÙÔ˘ÚÁ›·˜, Ùɘ ÛËÚÔÙÚÔÊ›·˜ ηd Ùɘ ı·˘Ì·ÛÙɘ äÂÈÚˆÙÈÎɘ ÌÂÙ·ÏÏÔÙ¯ӛ·˜
….ì ÂÚÈÔ¯‹ ÙáÓ \Iˆ·ÓÓ›ÓˆÓ ıa âÁÓÒÚÈ˙ÂÓ ÔåÎÔÓÔÌÈÎ‹Ó ôÓıËÛÈÓ».
15 °Ú¿ÊÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÛÙ’ ·ÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٿ ÙÔ˘: «∫È öÙÛÈ Û‹ÌÂÚ· ηٿÓÙËÛ· Óa ÂÚÈʤ-
ÚÔÌ·È Û¯Â‰fiÓ ôÓÂÚÁÔ˜ Û’ âÚ›È·, âÍfiÚÈÛÙÔ˜ à’ ÙcÓ ∫·ÛÙÔÚÈ¿, à’ ÙcÓ \AÌ¿ÛÂÈ·, à’
ÙcÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, àÊÔÜ Áϛو۷ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ùe Ì·ÚÙ˘ÚÈÎfi ı¿Ó·ÙÔ ÛÙcÓ
ΔÔ˘ÚΛ·, ηd ÙÂÏÈο âÍfiÚÈÛÙÔ˜ ÎÈ à’ ÙcÓ ^EÏÏ¿‰·… ^O ÎÏËÚÈÎfi˜ ·éÙfi˜ Ê·›ÓÂÙ·È g˜
‰bÓ qÙ·Ó ¯Ú‹ÛÈÌÔ˜ Èa ÛÙcÓ \EÎÎÏËÛ›· Ùɘ ^EÏÏ¿‰Ô˜ ηd ÁÈ’ ·éÙfi öÚÂ Óa Ù·Ï·È-
ˆÚËıÂÖ, Óa âÍ¢ÙÂÏÈÛıÂÖ Î·d Óa âÍÔÚÈÛıÂÖ Ù¤ÏÔ˜ à’ ÙcÓ ú‰È· ÙÔ˘ ÙcÓ ·ÙÚ›‰·, ÁÈa
Óa Âı¿ÓÂÈ Ì·ÎÚÈ¿ Ùɘ âÍfiÚÈÛÙÔ˜ ÛÙcÓ Í¤ÓË ÁÉ!».
¶·Ó·ÁÈÒÙË TÛ·ÁοÚË 17

193516. ¶ÚfiÊÙ·Û fï˜ Î·È Â›‰Â Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÙÔ fiÓÂÈÚfi ÙÔ˘ ÁÈ·

ÙËÓ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛË Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜, ÁÈ· ÙÔ ÔÔ›Ô ÙfiÛÔ ÛÎÏËÚ¿ ÂÚÁ¿ÛÙË-
ÎÂ.
ΔÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ ·ÚÓ‹ıËΠ·ÎfiÌË Î·È Ù· ¤ÍÔ‰· Ù˘ Îˉ›·˜
ÙÔ˘ Ó· ÏËÚÒÛÂÈ. ∏ ‰Â ÌÂÙ·ÎÔÌȉ‹ ÙˆÓ ÏÂÈ„¿ÓˆÓ ÙÔ˘, ·fi ÙË μȤÓÓË
ÛÙËÓ ∫·ÛÙÔÚÈ¿, ÌfiÏȘ ÙÔ 1959 η٤ÛÙË ‰˘Ó·Ù‹.
™ÙË ‰È·ı‹ÎË ÙÔ˘, Ô Í¯·Ṳ̂ÓÔ˜ ◊Úˆ·˜ – ∂›ÛÎÔÔ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ: «¢bÓ
¯ÚˆÛÙá Âå˜ Ô鉤ӷ ÔûÙ ç‚ÔÏfiÓ. ∂å˜ Ùe öıÓÔ˜ ÚÔÛ¤ÊÂÚ· ¬,ÙÈ qÙÔ
‰˘Ó·ÙfiÓ, ó˜ ^IÂڿگ˘ ÙÔÜ ã21».
¶Ú·ÁÌ·ÙÈο, ‰ÂÓ ÔÊ›ÏÂȘ ÛÂ Î·Ó¤Ó·Ó Ù›ÔÙ °ÂÚÌ·Ó¤, Ì· Ô‡ÙÂ
ÎÈ ÂÌ›˜ ÛÔ˘ ¯ÚˆÛÙ¿Ì ٛÔÙÂ, ηıfiÙÈ, ηÓ›˜ ‰ÂÓ ¯ÚˆÛÙ¿ÂÈ ÛÂ
οÔÈÔÓ Ô˘ ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·È Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì¿ÏÈÛÙ·, fiÙ·Ó ‰ÂÓ
ÓÔÈÒıÂÈ Ó· ÙÔ˘ ‚·Ú·›ÓÂÈ ÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ ¯Ú¤Ô˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÚÔÁÔÓÈ΋
·Ú·Î·Ù·ı‹ÎË.
ø˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘, ÔÊ›ÏÔ˘Ì ӷ ¢¯·ÚÈÛÙ‹ÛÔ˘Ì ıÂÚÌ¿ ÙË ¡Ô̷گȷ΋
∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË §¤Û‚Ô˘ Î·È ÙÔÓ ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ·˘Ù‹˜, ·ÍÈfiÙÈÌÔ ¡ÔÌ¿Ú¯Ë, Î.
¢ËÌ‹ÙÚÈÔ ºˆÎ›ˆÓÔ˜ μÔ˘Ó¿ÙÛÔ Ô˘ Ì ÙËÓ ·ÍȤ·ÈÓË ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Ù˘
Ù¤ÏÂÛ˘ ÌÓËÌÔÛ‡ÓÔ˘, ÂȘ ÙÈÌ‹Ó Î·È ÌÓ‹ÌËÓ, ÙÔ˘ ÏËÛÌÔÓË̤ÓÔ˘ §¤Û‚ÈÔ˘
πÂÚ¿Ú¯Ë °ÂÚÌ·ÓÔ‡ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤ÏË, Ì·˜ ¤‰ˆÛ·Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÌÈ·˜ Û‡ÓÙÔ-
Ì˘ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ Ì·˙› ÙÔ˘, ÒÛÙ ӷ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ ¯Ú¤Ô˜ Ì·˜.
∞Í›˙ÂÈ ÛÙ’ ·Ï‹ıÂÈ· Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Ù¤ÙÔȘ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÚˆÙÔ-
‚Ô˘Ï›Â˜ Ô˘ Ó· Ì·˜ ˘ÂÓı˘Ì›˙Ô˘Ó ÙÔ ¯Ú¤Ô˜ Ù˘ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÛÙËÓ Î·Ú‰È¿
ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Ì·˜ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ì·˜, Ù˘ ÌÓ‹Ì˘ ËÚÒˆÓ, fiˆ˜ ÙÔ˘
ıÚ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È ËÚˆ˚ÎÔ‡ πÂÚ¿Ú¯Ë °ÂÚÌ·ÓÔ‡ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤ÏË, ÂÓfi˜ ÂÎ ÙˆÓ

16 ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÏËÛÌÔÓËı› Î·È Ë ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Î·È Û˘ÁÁÚ·ÊÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ ÔÏÏ¿ ¤ÚÁ· ÙÔ˘ fiˆ˜ Ë «\EÁ΢ÎÏÔ·È‰Â›· Ùɘ £ÂÔÏÔÁ›·˜»,
Ë «\EÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ ƒËÙÔÚÈ΋» Î·È Ë «\EÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ \IÛÙÔÚ›·», ¤¯Ô˘Ó ¯·ı›, ηٿ
¿Û· Èı·ÓfiÙËÙ·, ÛÙËÓ ∞Ì¿ÛÂÈ· ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, Û‡Ìʈӷ Ì ÙË Ì·ÚÙ˘Ú›· Û˘ÁÁÂÓÒÓ
ÙÔ˘. Δ· Ûˆ˙fiÌÂÓ· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ °ÂÚÌ·ÓÔ‡ ¤¯Ô˘Ó ÂÚÈÏËÊı› ÛÙËÓ ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ‰È·ÙÚÈ-
‚‹ ÙÔ˘ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË ∞˘ÛÙÚ›·˜ ªÈ¯·‹Ï £. ™Ù¿˚ÎÔ˘ «°∂ƒª∞¡√™
∫∞ƒ∞μ∞°°∂§∏™ ª∏Δƒ√¶√§πΔ∏™ ∞ª∞™∂π∞™ ∫∞π ∂•∞ƒÃ√™ ∫∂¡Δƒø∞™
∂Àƒø¶∏™» (1924-1935) £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1998. TÔ 1959 Ë EÙ·ÈÚ›· M·Î‰ÔÓÈÎÒÓ
™Ô˘‰ÒÓ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û ٷ AÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٷ ÙÔ˘ K·Ú·‚·ÁÁ¤ÏË Î·È ÙËÓ AÏÏËÏÔÁÚ·-
Ê›· ÙÔ˘.
18 °ÂÚÌ·Ófi˜ K·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘. O ¶··ÊϤÛÛ·˜ Ù˘ §¤Û‚Ô˘

ÎÔÚ˘Ê·›ˆÓ, ·Ó fi¯È Ë ÎÔÚ˘Ê·›· ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·, ÙÔ˘ ª·Î‰ÔÓÈÎÔ‡

·ÁÒÓ· Î·È ÙÔ˘ ¶ÔÓÙÈ·ÎÔ‡ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ‰È·ÎÚÈÓfiÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ·Ï‡ÁÈÛÙË
„˘¯‹ Î·È ÙËÓ ÔÚÁ·ÓˆÙÈÎfiÙËÙ·, ÙË ÚËÙÔÚÈ΋ ‰ÂÈÓfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÂÈıÒ,
ÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ó›‰ËÛË Î·È ÙËÓ ·ÊȤڈÛË Ì¤¯ÚÈ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÛÙÔ
°¤ÓÔ˜ Î·È ÙËÓ ∂ÎÎÏËÛ›·.
∞Í›˙ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÈο ÙÔÓ ÎfiÔ, Ó· ı˘ÌfiÌ·ÛÙ ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ Î·È ÙÔ
ÚÔ˜ ·˘ÙÔ‡˜ ¯Ú¤Ô˜ Ì·˜ ‰ÈfiÙÈ, «·éÙ¿ Ôf ıˆÚÔÜÓÙ·È ¯·Ì¤Ó· ÛÙc
˙ˆ‹, ‰bÓ ¯¿ÓÔÓÙ·È ¬Ù·Ó ‰È·ÙËÚËıÂÖ ÛÙd˜ âÂÚ¯fiÌÂÓ˜ ÁÂÓȤ˜, ˙ˆÓÙ·-
Ó‹ ì ÌÓ‹ÌË, ì Û˘ÓÂȉËÙ‹ ÌÓ‹ÌË, ˙ˆÓÙ·Ó‹ ì ÁÓÒÛË, ˙ˆÓÙ·Óe Ùe
·úÛıËÌ· ÙÔÜ ¯Ú¤Ô˜, ˙ˆÓÙ·Óe˜ ï ‰ÂÛÌfi˜ Ôf ÛaÓ çÌÊ¿ÏÈÔ˜ ÏáÚÔ˜, ıa
οÌÓÂÈ ÙÔf˜ àÔÁfiÓÔ˘˜, ù¯È Ê›ÏÔ˘˜, àÏÏ¿ ÔåΛԢ˜ ηd ηÙfi¯Ô˘˜ ÙáÓ
¯·Ì¤ÓˆÓ» (ªËÙÚÔÔÏ›ÙÔ˘ ∂ʤÛÔ˘ Î. ÃÚ˘ÛÔÛÙfiÌÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓ›‰Ë).
°¤ÓÔÈÙÔ.
¶·Ó·ÁÈÒÙË TÛ·ÁοÚË 19

μπμ§π√°ƒ∞ºπ∞

1. «°ÂÚÌ·ÓÔ‡ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤ÏË, √ ª·Î‰ÔÓÈÎfi˜ ∞ÁÒÓ, (∞ÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٷ)», ∞گ›-

ÔÓ ª·Î‰ÔÓÈÎÔ‡ ∞ÁÒÓÔ˜, ¶ËÓÂÏfi˘ ¢¤ÏÙ·˜, ÙÔÌ1-3, ŒÎ‰ÔÛË ∂Ù·ÈÚ›·˜ ª·ÎÂ-
‰ÔÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ, ÿ‰Ú˘Ì· ªÂÏÂÙÒÓ ÃÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ÙÔ˘ ∞›ÌÔ˘, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË
1958.
2. «ªÔÚʤ˜ ª·Î‰ÔÓÔÌ¿¯ˆÓ Î·È Ù· ¶ÔÓÙȷο ÙÔ˘ °ÂÚÌ·ÓÔ‡ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤ÏË»,
∞ÓÙÈÁfiÓ˘ ª¤ÏÏÔ˘ – £Ú„ȿ‰Ë, ∂ΉfiÛÂȘ ΔÚÔ¯·Ï›·, 1992.
3.«°ÂÚÌ·Ófi˜ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘, ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ∞Ì·Û›·˜ Î·È ŒÍ·Ú¯Ô˜ ∫ÂÓÙÚÒ·˜
∂˘ÚÒ˘ (1924 – 1935)», ªÈ¯·‹Ï £. ™Ù¿˚ÎÔ˘ ªËÙÚÔÔÏ›ÙÔ˘ ∞˘ÛÙÚ›·˜ ηÈ
∂Í¿Ú¯Ô˘ ∫ÂÓÙÚÒ·˜ ∂˘ÚÒ˘, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1998.
4.«√ ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ °ÂÚÌ·Ófi˜ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘, 1866 – 1935», ∫ÔÈÓfiÙËÙ· ™Ù‡„˘
§¤Û‚Ô˘, ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜ 1996.
5.«°ÂÚÌ·Ófi˜ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘, ªËÙÚÔÔÏ›Ù˘ ∫·ÛÙÔÚÈ¿˜, ÂÎ ÙˆÓ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙÒÓ
ÙÔ˘ ª·Î‰ÔÓÈÎÔ‡ ∞ÁÒÓÔ˜, (1900 – 1907)», ∞ÁÓÒÛÙÔ˘, ª¿ÈÔ˜ 1959.
6.«√ ∞Ì·Û›·˜ °ÂÚÌ·Ófi˜ ∫·Ú·‚·ÁÁ¤Ï˘», ∞ı·Ó·Û›Ô˘ ΔÛÂÚÓfiÁÏÔ˘, ∞ı‹Ó·È 1983.
7.«∏ ∂ÎÎÏËÛ›· ÛÙÔ ª·Î‰ÔÓÈÎfi ∞ÁÒÓ·», ƒÔ‡Ï·˜ ¶··‰ËÌËÙÚ›Ô˘, ∂ΉfiÛÂȘ ∞Ô-
ÛÙÔÏÈ΋˜ ¢È·ÎÔÓ›·˜, ∞ı‹Ó· 1991.
8.«∏ ∂ÎÎÏËÛ›· Î·È Ô ª·Î‰ÔÓÈÎfi˜ ∞ÁÒÓ·˜», ∫ÒÛÙ· ™·Ú‰ÂÏ‹, ∞ı‹Ó·È 1986.
9.«∂ÈÙ¤ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÍÂÚÈ˙ÒÛ·ÌÂ…», ÿÚË ΔÛÈÚÎÈÓ›‰Ë, ∂ΉfiÛÂȘ °Ú¿ÌÌ·, £ÂÛÛ·ÏÔ-
Ó›ÎË 1995.
10.«∏ Ï·ÛÙÔÁÚ¿ÊËÛË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜», ¡ÈÎfiÏ·Ô˘ ª¿ÚÙË, ∞ı‹Ó·
1983.
11.«°ÂÓÈ΋ πÛÙÔÚ›·», ™·Ú¿ÓÙÔ˜ π. ∫·ÚÁ¿ÎÔ˜, ∂ΉfiÛÂȘ Gutenberg, ∞ı‹Ó· 1976.
12.«∞ͤ¯·ÛÙ˜ ∂ÏÏËÓÈΤ˜ ¶·ÙÚ›‰Â˜», ÙÔÌ. ∞ & °, ∂ΉfiÛÂȘ Ë «∑ø∏», ∞ı‹Ó· 1994
13. «ª·Î‰ÔÓÈÎfi˜, μÔÚÂÈÔËÂÈÚˆÙÈÎfi˜ Î·È ∫˘ÚÈ·Îfi˜ ∞ÁÒÓ·˜», ∞ıËÓ¿˜ ΔÚÈ¿ÓÙË
– £ÂÔ¯·ÚÔÔ‡ÏÔ˘, ¶ÂÈÚ·È¿˜ 1991.
14.∏ÌÂÚÔÏfiÁÈ· √Úıfi‰Ô͢ πÂÚ·ÔÛÙÔÏÈ΋˜ ∞‰ÂÏÊfiÙËÙÔ˜ «√ ™Δ∞Àƒ√™» ÂÙÒÓ
1992, 1994, 1995.
15.∏ÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ªËÙÚÔfiψ˜ ª˘ÙÈÏ‹Ó˘ ¤ÙÔ˘˜ 1993.
16.«¶ÂÈÚ·˚΋ ∂ÎÎÏËÛ›·», ¶ÂÚÈÔ‰ÈÎfi πÂÚ¿˜ ªËÙÚÔfiψ˜ ¶ÂÈÚ·ÈÒ˜, Ù¢¯. 39(146)
& 80(187).
17.«∞°π∞ §À¢π∞», ¶ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ù˘ √Úıfi‰Ô͢ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ∞‰ÂÏÊfiÙËÙÔ˜
«§À¢π∞».
18.«∂¶π™∫∂æπ™», ŒÎ‰ÔÛË ÙÔ˘ √Úıfi‰ÔÍÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ÙÔ˘ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔ‡ ¶·ÙÚÈ·Ú-
¯Â›Ô˘, ™·ÌÂ˙‡ – °ÂÓÂ‡Ë ∂Ï‚ÂÙ›·˜, Ù¢¯. 480 & 484 ÙÔ˘ 1992, 501 & 510 ÙÔ˘
1994 Î·È 576 ÙÔ˘ 1999.
19.«∞fiÛÙÔÏÔ˜ μ·ÚÓ¿‚·˜», ∂›ÛËÌÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ Ù˘ ∫‡ÚÔ˘, Ù‡¯
ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ Î·È ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÙÔ˘ 1995.
20.«πÛÙÔÚ›· ∂ÈÎÔÓÔÁÚ·ÊË̤ÓË», ∂ΉfiÛÂȘ «¶∞¶Àƒ√™ ¶ƒ∂™™», Ù‡¯Ë 228 & 371.
21.«√ÚıÔ‰ÔÍ›· Î·È ∂ÏÏËÓÈÛÌfi˜», ŒÓıÂÙÔ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ «ΔÀ¶√™ Δ∏™ ∫Àƒπ∞∫∏™»,
6 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 2000.
22.«Ãƒπ™Δπ∞¡π∫∏», ∂ÊËÌÂÚ›‰·, 17 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1994.