III

»XI1JIAH,IJ,APCKI1 IIYTOKA311« lip. 32

Hsnaa.e MaHaCTHpa XHJIaH,Il,apa

Y OKBHpy nocnemse npanpesrae nexane aa npOCJIaBy ocasrcroronanneune MaHaCTHpa

Ill'rasmaao no 6JIarOCJIOBY HrYMaHa Manacrapa XHJIaH,Il,apa

Ynoxoj Tocnone cnyre csoje:

XHJIAH,r:(APCKH IIYTOKA3H

Ha HaCJIOBHoj CTpaHH:

I1ryMaHcKH )l(e3aJI cseror Case Ocnehenor KOjH je CBeTH Casa ,Il,06HO y IIaJIecTHHH H KOjH ce ~yBa y Xanaanapcxoj KeJIHjH "IIaTepHIl;a" y Kapejn

EIIHCKOII 3XII. Aranacnje

IIoMeHH fOCIIO,ll,e cnyre cnoje:

sor OTAQA HAillHX

Corpajy, KocTY, MHJIOIIIa, Mapnjy, AneKCaH,I1;pa, Mapnjy, MHJIaHa, MaKCBeJIa, MHIIIeJIY, BJIa,ll,HMHpa

PyKOBeTH ca lbHBe I'ocnomse

MHJIOWa, Jlenocasy, Manojna, CMHJbKY, BeCeJIHHa, Jbytiauy, Jby6oMHpa, CaBY, AJIKY

MAHACTI1P XMJIAH,IJ,AP

2000.

MAHACTI1P XMJIAH,IJ,AP, CBeTa fopa AToHcKa 2000.

JE)l,HA PEQ 0 EHEJIHOTEIJ,H »XHJIAH)l,APCKH IIYTOKA3H«

Kao MeCTO Y KOMe ce 6JIarOCllJha If CJIaBIf I'ocnon If xoje je If CaMO 6JIarOCJIOBeHO If rrpOCJIaBJheHO lhlfMe, Xanaanap je BeKOBIfMa, on csora rrOCTaHKa .l\O naaaunsax apesrena, 6lfo CBeTIfJIHIfK CBOMe napony If TO He caseo :lKIfBOTOM CBOjlfX MOHaxa, Hero If nacaaoss If npeaobenosr pe-rjy jesaahencxe 6JIarOSeCTif If nopyxe, oxpafipyjyhe If nonera-ryhe JIeKTIfpe, xanpe na ynaxne npeotipascaaajyha H npenoponaa nyx rroxajan,a. Ila je npesonanaxxa .l\eJIaTHOCT 6lfJIa on noceenor anaxaja y MaHacTHpy Xanannapy, ysepaaa Hac H caM CBeTIf Casa concraemoa panosr na npesobeisy snaaarajcxax KaHOHa, na '1eMY je xacnaje yre - MeJheHa If naura U:PKBa If naura cpemseaexoana Ilpacasa. TOM YTeMeJhHBa'lKOM noxerxy cJIe.l\IfJIIf cy 3aTlfM MHorH XHJIaH.l\apCKIf npesonaoua caerooraxxe Klblf:lKeBHOCTIf, snaaa H 6e3IfMeHH, on xojax je aajnoaaaraia crapau Hcaaja ca CBOjHM npesonosr naaxe BeOMa TelliKO npeaonnsor caeror )];HOHHcHja Apeonarara.

DY.l\ynlf nycrmscxa YHHBep3lfTeT KOjH je pabao rrJIO.l\OBe CBeTIfTeJhCTBa a He npenCTaBHHKe 'lOBeKoyrO.l\HH'IKe MY.l\POCTH, XHJIaH.n;ap HaCTaSJha CBOjy BeKoBHY rpanauajy y BpeMeHY 6peMeHHToM yaarseaourhy on Dora, aJIH H 3peJIOM aa nosparax na 6lfCTpe aasope jenaaoocennnrsaaajyher :lKHBOTa rro Dory, aacnosanor na sepa y BaCKpCJIOr H 'loseKoJhy6HBOM JIerrOTOM npennanor Xpacra DOrO'lOBeKa. Hassepa, naxne, OBe Hallie enaunje je (xao If KO.l\ HaUIHX rrperxonnaxa H 6oroJhy6HBHX oraua) na, npyxcajyha 'lIfTao~y pexa sexaor :lKIIBOTa II3 YCTa CSeTHTeJha If yronanxa DO:lKlfjHX, Te 60rOCJIOBa If npyrux rrOCJIeHIfKa nyxoaae lblfBe, oMorynIIMo.n;a ce nnonosa nyxosue 3peJIOCTII II BPJIHIIOJhy6Jha If nanac nonoce, na ce asrpabyje IfCTHHCKIf II 60rOJIlfKIf '10SeK, OHaKaB KaKBHM ra Bor :lKeJIIf If KaKBOMe ce JhY.l\II panyjy. TaKsII JhY.l\1f cy sa '10Be'lanCTBO aacyuraa rrorpeoa jep cy co 3eMJhlf If lblfMa ce OHa onape TpYJIe:lKHOCTII If norytiaocra 60r03a6opasa If YTOnYJIOCTIf y seMaJhCKOCT osora caera.

Csrarpajyha na je Xanannap casta seaaua OKa cpncxor Ilpasocnasrsa If .na je nyXOBHO cpue asaan TeJIa caora napona, MH CMO ce OCeTIfJIIf 06aBe3HIf na OKO ManaCTlfpa oxynasro II npyre nperaoue pexa (yaabajyha .n;a Hallie CKpOMHe cnare He .l\OCTII:lKY na onrosope na BeJIIIKY .l\YXOBlIY rnan aaurer lIaMeTHYTIfM 6e36o:lKjeM 1f3MY'leHor napona), XIfnannapue BaH XIIJIaH.l\apa, KaKO 6lfCMO crynann na sajenna-nco npxaeuo neno urapersa pe'III DO:lKIIje II npenotuersa MIIPOTBopHor ztyxa Xpnurhancrsa 1f3 rrepa npasocnaanax TeOJIOra, nyxoamrxa, YMeTHIIKa, rryrornrcana, 'I If Me CMO XTeJIII na, xao rrYTOKa3IIMa na pacnynlfMa, yxa syjesro na aexoaasra If xpnrsy CSe.l\OKa XPIfCTOBIfX npoaepeny CTa3Y cnacersa KOja BO.l\II y U:apCTBO sexae CJIaBe Boxcaje. Y nana na nosroh Boaorjy If sacrynaaurrao IIpeCBeTe Boroponaue, Cseroropcxe II XIfJIaH.l\apCKe Hrysraunje, oxexyjesro na he ce osaj aaur xpyr aaaxononaraxa crraCOHOCHIfX rrYTOKa3a Y uauresr 6ecrryneM aanahenosr BpeMeHY, rrpoutapara aa CJIaBY Boxcajy If na Borov If aaxra :lKeJheHO cnacerse cpncxor, rro saaeurrarsy If 3aBeTY, Xpncronocnor aapona.

CBeTJI03apHII nyr JIH'IHe ClleTOCTH npenonotinor Casreona crapua (xoja je y nytioKOj CTapOCTIf 6lfo .l\OBOJhHO MJla.l\ ,I{a y ceria nopornt :lKeJhY sa jeBaIll)eJICKIfM caepureacrsosr) If ponorsydnaa YCMepeHOCT caertrrersa Case (xoja je y rrJIaMeHY 60rO'le:lKli>e If OMIfJheHY rrYCTIIlbY 6IIO cnpejaan na :lKpTllyje .l\a 61f y pony CBOMe noponno XPIfCTOJhy61IIlOCT) If naxta cy, naxne, 6lfJIH noyxa, nanaxnyhe If nornopa. Hsaxoae MOJIIfTBe nexa If Hac yxpene na OBOM ».l\eJIY Jhy6aBIf«, a 'lHTao~y uexa najy panocr .l\YXOBHor nperropona If CHa:lKIIIf ocehaj IICKOHCKe caexcaae caeoacaan.aaajyher Ilyxa Boxcajer-, KOjHM cy oua TaKO 60raTO 6lfJIII aa.l\aXHYTIf.

I1rYMaH MaHaCTlIpa Xanannapa apxastaunpar Mojcnje

o OBOM 3EOPHl:IKY EOrOCnOBCKO-TIACTl:IPCKl:IX PYKOBETl:I

Ilpen l.fHTaO.u;HMa XHJIaH.n:apCKHX aanarsa je 36HpKa TeKCTOBa Enacxorra 3aXYMCKO-Xep.u;erOBal.fKOr H TIPHMopcKOr Aranacaja, KOjH cy, y TOKY nperxonae ronane, raxopehn ysrpenno caxynrsaaa, HaMepa npapebaaaxa 6HJIa je na ce BJIa.n:Hl.fHHH 60rOCJIOBCKH H narpoJIOIliKH TeKCTOBH caxyrre y je.n:HHCTBeHO asnarse. A noson aa TO je HCKpCaO He.n:aBHO, xana cy, rro 3aBplIIeTKY para, npeaourene - H3 BPIIIua H Beorpana y Maaacrap TBp.n:OIII H Tperiarse - H cpebaaane KIbHre H pYKorrHCH rseroae, naa-re peTKO 60raTe H nparouene 6H6JIHOTexe. TOM rrpHJIHKOM aabeno je nocra no cana Herr03HaTHX HJIH MaJIO rr03HaTHX sehax H MalbHX BJIa.n:Hl.fHHHX panoaa, HeKHX rronerne IIITaMrraHHx, HeKHX OCTaJIHX y pyxonncy.

,IJ,0 cana je H3alIIJIa rrpsa 36HpKa TaKBHX TeKCTOBa non Ha3HBOM )l{HBO Ilpenarse y U:PKBH - Pyxoeemu ca 16U6e rOcn0016e, a npen XHJIaH.n:apCKHM l.fHTao.u;HMa cana je npyra 36HpKa noaonpmcynrsennx BJIa.n:Hl.fHHHX rexcroaa, non HaCJIOBOM:Eor Oraua aanrax, ca HCTHM IIO.n: HaCJIOBOM: Pyxoeemu ca 16U6e Tocnootee.

ITpH3HajeMo na H360p TeKCTOBa y OBOj KIbH3H, pacnopebeaax y 4 rrornaarsa (CJIHl.fHO xao H y nosieayroj npaoj KIbH3H), anje H360p HH Haj60JbHX HH aa cacresrarnaauajy aajnoronuajax xrranaxa. To je jenan CJI060.n:HO aaxnahen pYKOXBaT npenaaaisa, xnaaaxa, rosopa H npesona Jeposroaaxa H Enacxorra Araaacaja H3 rrOCJIe.n:IbHX neuenaja, o.n:p2KaHHX HJIH nanacanax na BHlIIe jesaxa. Behn 6poj THX TeKCTOBa seh cy nerne IIITaMrraHH H HMaJIH cy CBOj rr03HTHBHH onjex, .n:OK je MaIbH 6poj IbHX Y3eT H3 He06jaBJbeHHX pyxorraca,

o canpacajy TeKCTOBa y 360PHHKY nexa cyne casra xaraona, nasrreha na cy nacrajana y BpeMeHHMa rrYHHM acxyuren.a H sa nacua H sa rseron napon, xao H sa ITpaBOCJIaBJbe y .u;eJIHHH.

Hanaaax H npapebanas, a HapaBHO H aYTOp, nocsehyjy OBO H3- narse rrpOCJIaBH 2000-ro.n:HIIIIbH.u;e XpHlIIhaHCTBa H 800-ro.n:HIIIIbH.u;e MaHaCTHpa Xnnarmapa.

J epobaxon MaKCHM (BaCHJbeBHh)

PYKOBET 1. sor OTAII;A HAillHX

sor OTAQA HAillHX

Y OBOM aa MeHe CBeTOM MOMeHTY*) xohe ce nynnr najrrpe na satinaronapa Tocnony Hcycy XpHCTY, Bory If CrraCHTeJbY HaIIIeM, aa 6Hne H XHBOT, aa orrponrrerse rpexosa MOjHX H 3a cnacerse, H OC06HTO aa Hserone Cneraren.e a Harne CBeTe Oue Ilpxse, 0 xojnsra CTe Me rr03BaJIH na ronopasr ca xarenpe Ilarponoraje.

3aTHM 6HX xreo na 3aXBaJIHM caMHM O:U:HMa Ilpxse, sa IbHXOBy sepy H Jby6aB rrpexra XpHCTY, H aa IbHXOBO cnacxoben,e na ,n;03BOJIe MeHH rpeIIIHOMe na 0 IbHMa rOBopHM H crynenre noyxaaara. Y OBOM ,n;OMy CBeTOOTaqKe HaYKe nocetino 6JIaro.u;apHM CBeToM O:U:Y Ceprajy Pa,n;oIbeIIIKOM, rraTpOJIOIIIKOM Ouy osor nOrOCJIOBCKOr HHCTHTYTa, Ouy pycxor rrpaBOCJIaBHOr 60rOCJIOBJba.

Taxobe 6HX xceneo na 3aXBaJIHM ony Pexropy, nporojepejy Anexcejy KIba3eBY, If CBHMa Ilpodiecopasra, a HapOqHTO nparosr npodiecopy Ilarponoraje Annpejy KHPHJIOBHqy <PHpHJIacy, 3aTO IIITO je H3 6paTcKe Jby6aBH rronenao ca MHOM xarenpy Ila'rponoraje. Kan Ben rOBopHM 0 xarenpn Ilarponornje, onjaax MH MHcao cpua nne xa nperxonaasr CJIaBHHM Ilporpecopasra aa OBOj xarenpa, ,n;y60KoYBaxaBaHOM ouy I'eoprajy <PJIOPOBCKOM, narporrory CBeTCKora panra, H 6JIaXeHOrrOqHBIIIeM ouy Kanpajaay KepHY. On IbHX casr ce MHoro naysrao H 3aTO caM HM csarna 6JIaro,n;apaH.

Ha xpajy, OC06HTO MHoro caM 6JIaro,n;apaH MOMe ,n;YXOBHOM ony rro MOHaIIITBY If no 60rOCJIOBJbY, no rraTpHcTH:U:H H rro xpaurhanCKOM XHBOTY, aKO ra JOIII HMaM, a IIITO caste I'ocnon Cpnesnanan 3Ha, Ony JYCTlfHY Ilononahy, KOjH Me je yaeo y rajae 60rOCJIOBJba CBeTlfX Oraua, y TeOJIOrHjy Bora Orana HaIIIHX, )l(HBora H )l(HBOTBopenera QOBeKOJby6HBora nora: Oua H CHHa H Cnerora Ilyxa.

*

IlpBY CBOjy JIeK:U:Hjy aa.Ilarponoraje aaasax TaKO: Boe Omaua natuux, 3aTO IIITO je Ilarponoraja pex 0 CBeTHM O:U:HMa H IbHXOBOM caenoxersy 0 Boey Omaua natuux. HMe OBe HaYKe nUTpO>"O,),LU ,n;OJIa3H, xao IIITO je rr03HaTO, on rpxxe pexa nUTllP = omau H >..0')'0<; = C/l080,

*) Ilpncryrnro npenaaarse (na PYCKOM) aa KaTeAPH Ilarponoraje aa IlpasocnaaHOM Borocnoacxosr HHCTHTYTY Caeror Ceprnja Y IIapH3Y, aKaAeMCKe 1969170. r,

12

XI1JlAH)J,APCKI1 IlYTOKA3H

s o r OTA~A HAllUX

13

pes; naxne je Ilarponoraja pex 0 OU;HMa, CJIOBO 0 OU;HMa, OQe-CJIOB-

Ann Y Jesanben.y, H yormrre y HOBOM 3aBeTY H u;eJIOKynHoM CBeTOM IIHCMY pes Omau yxaayje npe csera na Bora. Ta pe-r ce y CBeToM IIHcMY H y HaIIIeM )l(HBOTY cycpehe BPJIO qeCTO, H xao nojasi H xao HCTHHa H rpaxar, H OHa yxasyje na qmbeHHU;y H CTBapHOCT Ouuucmea - mX'TpOTT)'" HMe Omau H CTBapHOCT Ouuucmea 3aY3HMa jenHO on Hajcpe,u:HIIIIbHjHX MeCTa y Jenanbersy, y EH6JIHjH, y EO)l(aHCKOM OTKpHBeIbY, y U;pKBH. OqHHCTBO je jenna 0)]; OCHOBHHX TajHH xpHIIInaHCKor OTKpHBeIba H xpHIIInaHCKor MHpOC03epu;aHHja (=rrornena na CBeT) H xpHIIInaHCKor )l(HBOTOOcenaIba (=CXBaTaIba )l(HBO'ra). Moxee ce CJI060)];HO peha na, rro 6H6JIHjCKOM MeHTanHTeTY, Ouuucmeo je je)];HHH H3BOPHH MO)];YC eraacreamrje, HaqHH (Tp01TO<;) )l(HBOTa yonurre. Hapasno, npe caera HCTHHCKor )l(HBOTa, aJIH, na )l(aJIOCT, He casro HCTHHCKor )l(HBOTa, jep, no 6H6JIHjCKOM CXBaTaIbY, MO)l(e nocrojara H OqHHCTBO Y rpexy H any, y rrCeB)];O-)I(HBOTY, xao JIa)I(HO OqHHCTBO, xao csojeapcno aHTH-OqHHCTBO.

CBeTO IIHcMO jacno rosopa 0 CBeonIIITeM Ouuncmey Bora xao Oua XPHcTOBor H Oua CBHjy Hac: "O,u: Kora ce CBaKO ouuucmeo (micr<x 1T<XTPui = ceaxu poi) na netiecasra H aa 3eMJbH Ha3HBa" (Eq,.3,15; yn. JH.8,16-19), aJIH rosopn TaKolje H 0 "OqHHCTBY" baaorra xao "ou;a JIa)l(H" (JH.8,38-44). Ho MH OB)];e nehesro rOBopHTH 0 TOM JIa)l(HOM OqHHCTBY, Hero casro 0 HCTHHCKOM, jep je HCTHHa rrpaa-maja on JIa)l(H, H npasna crapaja 0)]; nenpanne, H H3BOPHOCT (aymeumuuuocmt 0)]; aaaaronepea-a (ifjaJlCuifjuKama).

AaKJIe, y HOBOM 3aBeTY je npe csera Bor Ha3BaH O~eM:

"OTau; I'ocnona HaIIIer Hcyca XpHCTa" (E¢.3,15; PHM.15,6). "Oqe HaIII, KOjH CH na He6eCHMa" (MT.6,9),

"Oqe CBeTH, caxyaaj HX y HMe Tsoje, OHe xoje CH MH nao, H OCBeTH HX HCTHHOM TBOjOM" (JH.17,11; 17),

"Y3JIa3HM OU;y MojeMY H OU;y BaIIIeMY, H Bory MojeMY H Bory

BaIIIeMY" (J H.20, 17).

H TaKO narse, Moryne je HaBeCTH MHoro npyrax 6H6JmjcKHx

MeCTa 0 Ouuucmey.

Ilpyr« u;eHTpaJIHH nojav, Cpe)];HIIIIba HCTHHa H qlflbeHHu;a 6H6JIHjcKor xpanrhancxor OTKpHBeIba jecre po~elbe H Cuuoecmeo. Hesra norpetie )];a TO noxaayjesto nanobetser« MHorHX U;HTaTa, jep je CTBapHOCT po~elba H cuuoecmea CBHMa n03HaTa y EH6JIHjH, a TaKO HCTO H H3 HaIIIer )l(HBOTa, H3 )l(HBOTa csera pona JbY)];CKOr. HaBeIIIneMO anax casco nap 6H6JIHjCKHX MeCTa:

"CHH MOj jeca TH, ja 're nanac PO)];HX", IIITO je pexeao sa I'ocnona Hcyca XpHCTa y CTapOM 3aBeTY (IIc.2.7; ,I1,.An.13,33). I1JIH raxobe y HOBOM 3aBeTY: "OBO je CHH MOj Jby6JbeHH, KOjH je no MOjOj BOJbH" (MT.3,17).

A 3aTHM je peseao 3a Jby)];e, sa npHpO)];HO pohen.e: "PO)];HIIIe ce nOTOMU;H (=CHHOBH) on jenaora xoaexa (Aapasra), MHOIIITBOM xao aseane aetiecxe" (Jeap.LlTZ).

H raxobe aa )];YXOBHO poben.e: "A KOjH fa npHMHIIIe nane HM BJIaCT na 6y)];y CHHOBH EO)l(HjH, OHHMa KOjH Bepyjy y HMe Hseroso, KOjH ce He pO)];HIIIe 0)]; KpBH ... Hero 0)]; Bora" (JH.1,12-13).

Taxobe H AnOCTOJI IIaBJIe rosopa KopHHnaHHMa: "J ep aKO HMaTe H xnrsane ysarersa y XpHCTY, aJIH nesrare MHoro oraua. Jep nac ja y XpHCTY Hcycy PO)];HX Jeaanhersexr" (lKop.4,15). H faJIaTHMa nHIIIe HCTH CBeTH AnOCTOJI: ",I1,eqHu;e Moja, xojy oner y rropobajaav MYKaMa pabasi, )];OKJIe ce XPHCTOC He y06JIHqH y aasra" (fan.4,19).

CBa OBa MeCTa, xao H )];pyra JOIII snroroopojaaja, ronope 0 q,aKTY pobersa H CHHOBCTBa, H CMaTpaMO na naje nOTpe6HO BHIIIe HX HaBO)];HTH. HCTHHa, xao IIITO peKOCMO, y HOBOM 3aBeTY ce rosopa H 0 JIa)l(HOM pobersy H na)l(HOM CHHOBCTBY, 0 nceanopobersy H ncesnocaHOBCTBY ljaBOJICKOMe, xao IIITO cy n03HaTa MeCTa H3 Jeaaabersa: "IIoPO)];H aCnH)];HHH, KO BaM xasa na 6e)l(HTe on rrsena KOjH ne )];OnH" (MT.3,7; yn, H 12,34: "IIopo,u:H aCnH)l;HHH, KaKO MO)KeTe notipo rOBOPHTH, 6y)];ynH 3JIH"). HJIH: "BaIII je orau haso, H xcerse oua csora XOhere na qHHHTe" (JH.8,44).

H TaKO, Ouuucmeo, C jenae crpane, H pobetee u. Cuuoecmeo, C npyre crpaae, 3aY3HMajy u;eHTpaJIHO MeCTO y 6H6JIHjCKOM OTKpHBersy H Y TeJIY rora OTKpHBeIba - U;PKBH Bora )l{HBora. MO)l(eMO JOIII narse peha: CBa ncropaja HaIIIer rsyncxor )KHBOTa H HaIIIer cnacetsa xpehe ce OKO Tor nsojenaaor uetrrpa - OKO osuncmea H cuuoecmea.

MH xpHIIInaHH HMaMO OqHHCTBO H CHHOBCTBO A)];aMOBO, H OqHHCTBO H CHHOBCTBO Honora A)l;aMa - XpHCTa. CBa CBeIIITeHa HCropaja cnacersa, caa AOMOCTpoj cnacersa, KaKO y Craposr TaKO H y HOBOM 3aBeTY, rrpocrape ce H3Meljy ra nna OqHHCTBa H CHHOBCTBa:

Anasra H HOBor Anaxra - Xpacra. Ha THM penauajasra MaM - XPHCTOC OqHHCTBO H CHHOBCTBO 3aY3HMajy u;eHTpaJIHO MeCTO. H MaM je orau HaIII, H MH CMO CHHOBH rserosa; H XPHCTOC je orau HaIII, H MH CMO CHHOBH Hseroaa - CHHOBH Bora Oua y CHHY Hseronosr J e)l;HHOPO)l;HOM.

CBa ncropaja Crapor 3aBeTa npozcera je TOM penauajosr, xoja je, oqHrJIe)];HO, H )l;BOCMHCJIeHa HCTOBpeMeHO THM O)l;HOCOM. OBa ce ,u:BOCMHCJIeHOCT H )];BOCMepHOCT HapOqHTO npojanrsyje 0)]; spesreaa npaona 'Aapaxra H onaoca npesra IbeMY. Ilocroja Kp03 ueo CTapH 3aBeT HCTHHCKO OqHHCTBO - OqHHCTBO ABpaMOBO, H HCTHHCKO CHHOBCTBO - "ceMe ABpaMOBO". Ho nocroja raxobe H JIa)I(HO OqHHCTBO H JIa}I(HO CHHOBCTBO, xoje ce raxobe npojaansaaano KP03 HCTOPHjy CTapor 3aBeTa, H HapOqHTO y JIHU;y q,apHceja y spesre XPHCTOBO (yn. MT.3,9; JH.8,39; 53), KOjH cy ce n03HBaJIH na Aapasroao OqHHCTBO H rOBopHJIH: "OU;H cy HaM TaKO npenana", qeCTO ce rrosasajyha aa

rse.

14

XHnAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAll,A HAIIIHX

15

OBOMe )l{HBOM OTaQKOM rrpenaisy CJIe,Il;OBaJIH cy H CBR OCTaJIH CBeTH OU:H Ilpxse, KaKO OHH BeJIHKH ApXHrraCTHpH H 60rOCJIOBH Hpxae, TaKO H OHH MOHalliKH OU:H, rrO,Il;BH)I{HHU:H H xax rrYCTHlbaU:H,

Mel)y xojassa Y CTBapH H HeMa 6HTHe pa3JIHKe. IIHlIIe, nanp., CBeTH Bapcanydmje CBOMe ,Il;YXOBHOM CHHY JOBaHY rrYCTHlbaKY: ",UeCHHu:e I'ocnomse je neno na HaM na cnare H na HaM nonapa ,Il;a cnenyjesro crorrasca Oraua HalIIHX, lbHXOBOj aepa H HaYU:H, lbHXOBOM HaqHHY )l{HBOTa, nyrorpnrsersy, Jhy6aBH, TprreJhHSOCTH, nporonasra, crpanalbHMa ... ,I.I;a ce HerrpeKH,II;HO MOJIHMO Bory na ce He onnajavo HH 0,Il; je.aaora 0,Il; CseTHX Orana, HH Y OSOMe aexy HH Y 6Y,II;yneM" (Ooeoeop 110). Osaxaa H 6pojHa npyra jonr H3pa3HTHja CBe,Il;OqaHCTSa MO)l{eMO HaseCTH H H3 ,Il;eJIa OCTaJIHX Cserax Oraua: Cseror MaKcHMa, CBeTor ,I.I;aMacKHHa, CHMeOHa HOBor Borocnosa, Cseror Case Cpncxor, I'paropnja IIaJIaMe. CSH OHH CTaJIHO aarnauraaajy OCHOSHY 6H6JIHjCKo-u:pKBeHY HCTHHY 0 ouuncmey H cuuoecmey y lI,PKBH, KaKO Y)l{HBOTY TaKO H Y 60rOCJIOBJhY. Ho llITO ce THqe 60rOCJIOBJha, 0 TOMe neMO onnnrpnaje nporonopara MaJIO xacaaje.

Cana na jour HarrOMeHeMO na cy H CseTH BaCeJheHCKH Ca60pH raxobe qeCTO aarnauraaana OBO TOJIHKO Sa)l{HO OqHHCTSO Y IlpaaoCJIaSHoj lI,PKBH, Tj. OBO )l{HSO OltUHCKO H omauxo Ilpenan.e y lI,PKSH. CKOPO caaxa ,Il;OrMaTCKa HJIH KaHOHCKa O,Il;JIYKa CseTHX Catiopa no-ran,e pe-msra: "CJIe,Il;yjynH CseTHM OU:HMa HallIHM, MH je,Il;HO,Il;YllIHO HCnoaenasro", HJIH "O,Il;JIyqyjeMO" ... YOCTaJIOM, csere Ilpaaocnaane Cafiope cy H ca-rarsaeann CseTH OU:H Ilpxse, xao "HacJIe,Il;HHU:H AnocTOJIa H jann.aren,a Jlorocoaor Borojaursea,a y TeJIY (nl<; EV o upxl TOlJ Ao')'olJ {}W'!lO'.VELO'.<; EX'!lclVTOPE<;), 60roH3a6paHH ({}EOXpLTOL =60roMrroTspl)eHH) OU:H KaTOJIHqaHCKe (=Ca60pHe) Ilpxse", KaKO sa lbHX xaxce CBeTH MaKcHM HCrrOBe,Il;HHK (PG 91, 160). He casro noaaaan.e na Csere One, Hero HCTHHCKO cnenonarse lbHMa, lbHXOBOj sepa H )l{HBOTy Y XpHCTY (Jesp.13,7-8) 6HJIa je nenporaenrsaaa nopsra Ilpanocnaaae sepe H Ca60pHOKaTOJIHqaHCKe Ilpxae Xpacrose. J ep cnenosan,e aa CBeTHM OU:HMa 3HaqHJIO je sepHOCT CseTHM ArrOCTOJIHMa H casrosre XpHCTY·

o TOMe HaM CSe,Il;OqH jour ArrOCTOJI IIasJIe, qHje peua srory rroCJIY)l{HTH xao H3pa3 uenoxyrme HCTHHe ose Hallie TeMe 0 H02Y Omal{a HaUlUX. HaHMe, name CseTH ArrOCTOJI Jespejnraa: .Jlaumume U cehajme ce ceojux Hacmaeuuxa, KOjU cy eau nponoeeoanu Pelt HOJICujy, eneoajme na cepuiemax »cueoma ieuxoeoe, noopaxcaeajme sepy teuxoey. Hcyc Xpucmoc je ucmu ir« U oauac U y eexoee. He oajme ce saeecmu pasnuuumuu U myhio« myuaxetsuua, jep je ootipo ymephueamu cpue tinaeooahy" ... (J esp.13, 7 -9).

Flpe HO llITO ornrnrpnaje rrpOTYMaqHMO one ArrOCTOJIOBe pcxa, ,Il;03S0JIHneTe MH na najnpe nanenesr TeKCT TpH je,Il;HHCTSeHe U:PKseHe 60rocJIY)l{6eHe necsre, xoje nesaero CseTHM OU:HMa y nenerse xana HX rrpOCJIaSJhaMO. To je rponap, KOH,Il;aK H HKOC CSeTHX Oraua.

"rrpe,Il;albe crapajax" (Mp.7,3; 7; MT.15,2-3), aJIH je TO 6HJIO oncrynan,e H aasaroneperee rrpasor OqHHCTSa Anpajaosor.

CseTH ArrOCTOJI IIasJIe qeCTO rosopa 0 TOM naojcraenosr H ,Il;BOCMepHOM OqHHCTSY. C jenne crpane, KO,Il; rsera je Bor cne spesre Bor "oTau:a HalIIHx" - Aspasra, Hcaxa H Jaxosa, H OH, IIasJIe, CSHM 6HneM CSOjHM "CJIY)l{H OTaqKOM Bory" (,I.I;.Arr.24,14), H OH je 0,Il; OHHX Hspaarshana "KojHMa npanana YCHHOSJhelbe H cnasa H ofieharsa ... , qHjH cy H OU:H, H 0,Il; KOjHX je XPHCTOC rro TeJIY" (PHM.9,4-5). AJIH, C npyre crpane, aa IIasJIa "HHCy CSH H3paHJhU:H KOjH cy 0,Il; Hspaan,a (=0,Il; Jaxona), HHTH cy CSH ,Il;eu:a KOjH cy 0,Il; cesrena Aapasronor". To jeer, "HHCy OHO neua Boxorja lIITO cy rro TeJIY neua, Hero ce neua otiehaa,e paxynajy Y cejae Aspasrono" (PHM.9,6-8).

He 6HCMO narse HaSO,Il;HJIH U:HTaTe H3 Cneror IIHcMa, casro heMO peaasrapajyha peha: H02 omaua uatuux, H3 HaCJIOSa Hallie resre je, y craapa, HCTH Bor Anpasra, Hcaxa H Jaxosa, H Bor Cnernx ArrOCTOJIa H Oraua Ilpxne Xpncrose. Bpahaxio ce, 3aTO, CseTHM OU:HMa Hallie Ilarponornje.

Ben cy npna OU:H Ilpxse; aa ArrOCTOJIOM IIaBJIoM (lKop.4,15), narnauranana 6H6JIHjCKY MHcao 0 ouuucmey H cuuoecmey. Taxo je CseTH Hpanej JIHOHCKH HCTHu:ao raj ,Il;YXOSHH nojasr OqHHCTSa H CHHOBCTBa, TO ,Il;YXOBHO aacrrebe y lI,PKSH, KaKO y 60rocJIosJhY H npenalby sepe, TaKO H y upxaeaosr YCTPOjCTSY H )l{HSOTY. HCTHHa, CseTH Hpnae] qeCTO YMeCTO pesra u:pKBeHH "OU:H" ynorpefirsasa H3pa3 U:PKBeHH "rrpe3sHTepH", 'rj, cmapuju, crapenraae, aJIH je rr03HaTO na je KO,Il; rsera Y THM MeCTHMa yses; pex 0 je,Il;HHM H HCTHM OCHU8altUMa Ilpxne H Enucxonusca Llpxaaa, 0,Il; KOjHX OH najxeurhe cnoeaaa,e ArrOCTOJIe J onana, Ilerpa H IIasJIa, xao H Ilonnxapna Ermcxona CMHpHcKor, csora yqHTeJha, H MHore npyre npxsene crapeunrae H3 npsa nna aexa XpHlIInaHCTsa. CseTH MeTO,Il;Hje OJIHMrrCKH, jenan sex xacrraje, rosopn na caa Ilpxsa, xao MaTepHu:a, "pal)a xpaurhane" H "y06JIHqaBa XpHCTa y nasra", TaKO na XPHCTOC nocraje "OTau: CBHjy", a MH xpmnhana Hserona 0,Il; Llpxse pobena ",II;eu:a" (Cuunocuon ... IX). 3aTHM, y cnenehesr 4. sexy, CSO fiorocnourse Cseror Aranacaja BeJIHKOr, KOjH TOJIHKO uarnanraaa na "cse Y3HMa 0,Il; Oraua", 'rj, H3 caerooraxxor )l{HBOr II p en alb a, cacrojn ce y csenosrersy ,Il;a je Bor CHH HCTHHCKH H jennocyunnr CUH (YLo<;) H Ilopoo (')'EVVTlJ.La) Bora Oua, H MH casro Kp03 Hsera H y IheMY rrocrajesro HCTHHCKH CHHOSH DO)l{HjH. CaM nax CBeTH Aranacaje O,Il;paCTaO je ys cnora nyxoanor ona, Cneror AHToHHja BeJIHKOr, H 3aTHM casr nocrao ,Il;YXOBHH orau SeJIHKHM Karra,Il;OKHjcKHM H BeJIHKHM AneKcaH,II;pHjcKHM OU:HMa lI,PKse.

16

XI1JJAHp,APCKI1 nYTOKA311

s o r OTAiJ,A HAWI1X

17

Tponap:

"IIperrpocJIaBJbeH jeca, XpHCTe Bosse Ham,

Kojn CH na 3eMJbH OIJ,e naure xao CBeTHJIHHKe YTeMeJbHO, H npexo IhHX CH CBe Hac xa IICTHHHToj sepa yrrYTHO, MHOrOMHJIOCTHBH, CJIaBa Te6H!"

KOHoaK:

"IIporroBe,IJ; ArrOCTOJIa H ,IJ;OrMaTH OTaIJ,a jenay HCTY nepy U.PKBe YTBp,IJ;Hme,

H OHa, noceha O,l1;e)l(,l1;Y IICTHHe,

H3aTKaHY 0,l1; aannser (=He6eCKor) 60rOCJIOBJba, rrpaBHJIHO H3JIa)l(e H rrpocnasn.a

BeJIHKY TajHY Il060)l(HOCTH" (lTHM.3,16).

HKOC:

"llyjMo U.PKBY Bozorjy rue Y3BHmeHOM rrpononeby rosopa:

Ko je xcenaa nexa ,l1;ol)e K MeHH H naje! llama xojy ja ,l1;P)l(HM xanra je IIpeMY,IJ;pocTH,

OBO nahe IICTHHe ja peqjy (EO)l(HjOM) 3aXBaTaM; H3 rse He H3JIHBaM BO,l1;y nperraparsa, Hero (npasor)

HCrrOBe,IJ;aIha, xojy najyhn cananm,a II3paHJb (= IJ,pK8a)

rnena Bora KaKO rosopa:

BH,IJ;HTe, BH,IJ;HTe,,IJ;a Ja Jecasr IICTH H He MeIhaM Ceo Ja casr Bor IIpBH, Ja casr H rrOCJIe caera,

OCHM Mene HeM a (Bora) npyrora.

KOjH ce O,IJ;aB,IJ;e npnsecra - HaCHTHne ce,

H XBaJIHne BeJIHKY TajHY II060)l(HOCTH" (lTHM.3,16).

.II,a noxynrasro cana na YKpaTKO rrpOTYMaqHMO naaenene pexn ArrOCTOJIa IlaBJIa H pexa OBe TpH IJ,pKBeHe necsre. OBHM ce He y,l1;aJbaBaMO O,IJ; Hamer npemiera Tlarponoraje, 3aTO mTO je cas rrocao rraTpOJIOmKHX CBeTHX OTaIJ,a H 6HO: TYMaqeIhe Caeror IIHcMa H npenourerse acrora y IJ,pKBeHH )l(HBOT.

IIpBO mTO ce MO)l(e 3arra3HTH TO je na H3Mel)y HaBe,n;eHHX peqH Cseror IIHcMa H HaBe,l1;eHHX IJ,pKBeHHX 60rocJIY)l(6eHHx TeKCTOBa nocroja BeJIHKa 6JIHCKOCT H Y OCHOBHOj MHCJIH HCTOBeTHOCT. 1I y jenHOM H Y ,n;pyrOM cny-rajy pen je 0 HaCTaBHHIJ,HMa, yqHTeJbHMa H pyxoBO,IJ;HTeJbHMa HamHM y Pe-rn Bozcajoj, y Jenanbersy, Tj. y sepa H U.PKBH XPHCTOBOj. "CenajTe ce HaCTaBHHKa CBOjHX (TWV TJ-Y0lJJ.L€vwv = OHHX KOjH sac PYKOBO,IJ;e), KOjH BaM nponoaenaxy Pex Boxcajy", BeJIH ArrOCTOJI IIaBJIe y JeBp.13,7, a O,IJ;MaX 3aTHM nonaje: "CJIymajTe HacTaBHHKe name H nosaayjre HM ce, jep OHH 6,IJ;Hjy nan nyurasra samHM" (JeBp.13,17). II y je,n;HOM H y npyrosr cnysajy pex je 0 HOCHOIJ,HMa H rrpenanaonasra )l(HBOTBOpHe Pesra Boacaje (yrr. JeBp.4,12), Tj. 0

ArrOCTOJIHMa H IIporroBe,l1;HHIJ,HMa Jeaaabersa XPHCTOBor H 0 IhHXOBHM HaCileOHU14UMa, HaCTaBJbaqHMa acrora crraconocnor nerra y U.PKBH, TO jeer 0 Enucxonuua H crapemaaasra U.PKBe. "HaCTaBHHIJ,H" OBne HHCY casro rrpOCTH yxaren.a, Hero cy H IJ,pKBeHH BOl)H H jepYP3H, numypsu, rj. C8eZUmeHOCJlYJICumeJbU H ceetumeuooenamemu Jeaanbersa cnacersa, KaKaB je 6HO H caxr ArrOCTOJI IIaBJIe, KOjH aa ce6e xaace ,l1;a OH "C8ezumeHooejcm8yje (LEPOlJp-youvm) Jenanberse Boxoije'' (PHM.15, 16), a TO je OqHrJIe,l1;HO He casro rrpOrIOBe,l1;HHqKo-yqHTeJbCKH, Hero rrpBeHCTBeHO JIHTyprHjcKH, CBemTeHoTajHHcKH H3pa3. To 3HaqH na CBeTH ArrOCTOJIH H IhHXOBH HaCJIe,l1;HHIJ,H y U.PKBH, Enucxonu H IIpe38umepu, KaKO ArrOCTOJICKe HaCJIe,IJ;HHKe qeCTO Ha3HBa CBeTH IIpHHej (CXO,n;HO H ,Il,.Arr.14,23 H20, 17, 28) y ceria cjenmsyjy CBY nynohy 6JIarO,IJ;aTHOr IJ,pKBeHor nacneba CBeTHX ArrOCTOJIa: CBO jeBaHl)eJICKO yxerse, CBY "noY30aHY 6Jla200am Hcmun e" (j3€j3<XLQV XiiPLCTJ.L<X T1l<; CxAT){td<x<;), CBO "rrpaBHJIO aepe" (x<xVWV Tij<; CxAT){td<x<;) H CBY nyaohy "mena Hcmuue" (corpus veritatem), rj. CBY nynohy Tena Xpuem0802 xoje je U.PKBa (KaKO rosopn CBeTH IIpHHej).

OBH Haema8HU14U, BeJIH ce narse y ArrOCTOJICKOM TeKCTY, rOBOPHJIH cy BaM H rrpOrrOBe,IJ;aJIH .Pes EO)l(Hjy" (TOV AO-YOV TOU 8wu) H MH Tpe6a, ,IJ;p)l(enH ce re O,IJ; IhHX rrpaxtrsene jesanbencxe nponosena PeqH Boacaje, na "rJIe,IJ;aMO na cspmerax IhHXOBor )l(HBJbeIha H nonpa- 1i<:aBaMo nepy IhHXOBY". OBO 3HaqH ,IJ;a HMa BeJIHKOr sua-raja HaqHH )l(HBJbeIha nonauran,a H ,IJ;eJIaIha IJ,pKBeHHX crapeunraa, H ,IJ;a ce nonpasyxtesa ',IJ;a je TO IhHXOBO )l(HBJbeIhe H ,IJ;eJIaIhe CarJIaCHO IhHXOBOj rrporronenn J enaaben,a H IhHXOBOj sepa xojy cy nponosenana, rra OTYna JIOrHqHO CJIe,l1;H ,IJ;a H 'rpefia, H Bpe,IJ;H, nonpascasara )l(HBY H ,IJ;eJIOTBOpHy nepy IhHXOBy. OBe IJ,pKBeHe CTapeIIIHHe, KaKO Ben peKOCMO, yrJIaBHOM cy Enncxona U.PKBe xao ArrOCTOJICKH HaCJIe,IJ;HHIJ,H, jep 3HaMO ,IJ;a cy CBeTH OIJ,H IIpaBocJIaBHe U.PKBe y najsehesr 6pojy 6HJIH Enncxona xao IJ,pKBeHH BOl)H, yqHTeJbH H CBemTeHO,l1;eJIaTeJbH. OHH cy y BeJIHKOM 6pojy 3aBpmaBaJIH CBOj )l(HBOT CBeTO H 60royrO,IJ;HO H, lIITO je jour saacnaje, CBH ,IJ;O xpaja csor aesrarscxor )l(HBOTa H pana oCTajaJIH cy y je,l1;HHCTBY HCTHHHTe ArrOCTOJICKe aepe H y 6JIarO,IJ;aTHOM ciemnsea.y ca Ca60pHOM U.PKBOM nO)l(HjoM y CBeTY, a TO 3HaqH Y cjennn.en.y ca OIJ,eM H XPHCTOM H CBeTHM .II,YXOM H "ca CBHMa CBeTHMa", 're cy TaKO "rr03HaJIH Jby6aB XpHCTOBY" H 6HJIH "HcrrYIheHH CBaKOM nyaohor« EO)l(HjOM" (Ecl>.3,14-19). To 3HaqH ,IJ;a cy ocrajaJIH y .iv«. oauac U 00 eetca Jeououe U Hcmoue Hcyc Xpucmy" (Jesp. 13,8), mTO npeucraarsa CHHTe3Y H cyurrany H IhHXOBe nponoeeou P~qH Boxcaje, H IhHXOBor »cuen.eu.a, H lbHXOBe nepe, ,IJ;aKJIe OHO TpOJe xoje MH Tpe6a na npasrasro, rJIe,IJ;aMO H rronpaacaaasro. A CBe OBO MH rpetia ,l1;a qHHHMO TaKO ,IJ;a rrpHTOM H36eraBaMO sacrparsen,a H 3a6JIY,IJ;e pa3HHX jepecn H jepernxa - He najyh« ce ,,3aBeCTH y pa3JIHqHTa H ryha ysen.a" (J eBp.13. 9), - a TO hexro MonH aKO ,,6JIaro,n;any yrspbyje-

18

s o r OTAl(A HAIIIHX

19

XHHAHAAPCKH nYTOKA3H

MO cpua" csoja (JeBp.13,9), 6JIaro,n,any xoja HCXO,n,H H3 npasor HOB03aBeTHOr ")I{pTBeHlua" Hcyca XpHCTa (JeBp.13,10; 12), KOjH je "BeJIHKIf Ilacrnp onana" H Tocrron Ham (JeBp.13,20).

I10CJIe OBe xpahe aHaJIH3e naseneaor ArrOCTOJICKOr MeCTa H3 I1oCJIaHHu;e Jenpejasra MO)KeMO CJI060,n,HO 3aKJbyqHTH na H Pelf. Bo»cuja, xojy cy HaM naura lI,pKBeHH yxarersa H BOl)H, Tj. CBeTH OU;H, rrpenasana H KOjOM cy OHH )KHBeJIH, H eepa H>HXOBa xojy cy HMaJIH H xojy MH rpetia ,n,a nonpaacaaasao, H 611a200am KOjOM rpetia ,n,a yrspbyjesro cpua nama, H »cpmeenux xojera HMaMO, rj. CBeTa Esxapacraja - CBe TO y 6HTHOCTH CBOjOj HHje npyro Hero Onaj .Jeoa« U Hcmu jyue, oauac U ooeexa Hcyc Xpucmoc", Kojera "Dor MHpa - Bor Orau - IIO,n,H)Ke H3 MpTBHX xao BeJIHKOra Ilacrapa osana, KPBJby 3aBeTa Be"tIHOra, I'ocnona Hamer Hcyca Xpacra" (JeBp.13.7-20).

Hcronpesseao, MH caCBHM CJI060,n,HO H HeHaTerHYTO MO)KeMO na 3aKJbyqHMO na je raj HCTH 6HTHH canpacaj aspaacen H y TpH aanenene npxserre necsre 0 CBeTHM OU;HMa Ilpxae I1paBOCJIaBHe, a TO je orrer JeOaH u Hcmu OBarrJIOneHH XPHCTOC Bor nam, J e,n,HHCTBeHH DOrOqOBeK H Cnacarers porta rsyncxcr H csera CBeTa, HaqaJIHHK H Caspnraren, HCTHHHTe sepe Hallie (JeBp.12,2 H Tponap CBeTHx OTaua), KOjH je nenrap H cynrrana "rrporrOBe,n,H ArrOCTOJIa H OTaqKHX norsrara H jenane sepe Ilpxne", xao H H>eHOr "BHllIH>er 60rOCJIaBJba" tKouoax CBeTHx Oraua), H Kojera Ilpxsa Boxcaja HMa xao Boea JIpe02 u JIOCJleOfOeZ, Dora Be-mora H Henpoeaearsanora (OTKp.l,8 H 21,6; HKOC CBeTHx Oraua) H Hsera ,ll;P)KH xao "gawy Ilpeuyopocmu u Iluhe Hcmuue", KOjHM OHH KOjH ce npuuetuhyjy - nacuhyjy ce )l{HBoTa Bexnora u npaeunuo ucnoeeoajy u cnaee "BelluKY TajHY JI060JICHOCmU" (ITHM.3,15-16; KOHOaK H HKOC CBeTHx Orana).

11 eTO, 'ra Benuxa Tajua JI060JICHOCmU H jecre B02 Omaua natuux, a TO je XPHCTOC, OBarrJIOneHH Bor H DOrOqOBeK, H y lbeMY H !hHMe jaun.ean H OTKpHBeHH Tpojaxaa Bor aarn. 0 TOMe HaM rOBOpa CBeTH ArrOCTOJI I1aBJIe y IIocJIaHHU;H CBOMe yqeHHKY Tasrcrejy: ".D:a snam KaKO rperia )KHBeTH y .D:OMY DO)KHjeM, KOjH je Ilpxna Dora )l{HBora, cryf H mpbaaa Hcrnne. 11 3aHCTa, eenuxa je Tajua JI060JICuocmu:

JIeKO (rj. aaponasra H3 He3Ha60llITBa) H OHHMa KOjH cy 6JIH3Y (rj. JeBpejassa). 11 Kp03 Hsera HMaMO H jenna H npyrn rrpncryn xa OU;y (=Eory OU;Y) y Je,lI,HOMe Ilyxy {CBeToMe) ... 11 rrOCTaJIH CMO cyrpabaHH CBeTHX H ,lI,OManH EO)KHjH, Ha3H,n,aHH na TeMeJbY ArrOCTOJIa H Ilpopoxa, rrte je xpajeyraona KaMeH cass Hcyc XPHCTOC, na KOMe CBa rpabesana (Ilpxse), CKJIa,n,HO crrojena, pacre y Xpasr CBeTH y I'ocno,n,y; y xora ce H BH sajenao yrpabyjere y 06HTaJIHllITe EO)KHje (=.D:OM EO)KHjH) y Ilyxy" (E¢.2,17-22) .

.D:aKJIe, rrynoha DO)KHja je casro y XpHCTY OBarrJIOneHOM, y XpHCTY Y TeJIY H ca TeJIOM, TO jeer y Xpucmy y Ilpxeu (E¢.3,21), HJIH jour npeuaauaje: Y Xpucmy xao Ilpxeu, xao llITO xazce oner ArrOCTOJI I1aBJIe y I1oCJIaHHU;H KOJIOllIaHHMa: "XPHCTOC je HKOHa Dora HeBH,lI,JbHBOra, Ilpsopobena npnje CBaKe TBapH ... H CBe je lbHMe H sa Hsera caanaao. 11 OH je rrpe caera, H CBe y Hsesry nocroja. 11 OH je rnana TeJIY Ilpxse, KOjH je Iloxerax (ixpXll, yrr. lKop.15,20, 23 ix'TTuPXll) ... Jep Orau 6JIarOH3BOJIH na ce y !heMY HaCTaHH CBa I1YHona" (KoJI.l,15- 19), TO jeer "TeJIo Hseroao xoje je Ilpxsa" (KoJI.l,24) xao "I1YHona Onora Koja CBe acnyisaaa y CBeMY" (E¢.1,23), "jep y Hsesry 06HTaBa CBa I1YHona DO)KaHCTBa TeJIeCHO" (KOJI.2,9). ETO, TO je, rro ArrOCTOJIY I1aBJIY, Benuxa Tajua JI060JICHOcmu.

OBY HCTY "BeJIHKY TajHY IIo60)KHOCTH", osaj HCTH je,n,HHCTBeHH DOrOqOBeqaHCKH Ilorabaj nocaeno-ryje ,lI,pyrHM peqHMa H CBeTH ArrOCTOJI JOBaH y CBOMe Jesaubersy, xana xaxce: Ilpennexna "noroc (DO)KHjH) nocrane TeJIO H HaCTaHH ce Mel)y nasra, H BH,lI,eCMO CJIaBY Iberosy, CJIaBY xao Je,lI,HHOpO,lI,HOra O,lI, Oua, nyu 6JIarO,lI,aTH H HCTHHe ... A 6JIarO,lI,aT II HCTHHa nocranoure (=,lI,ol)ome, jasauie ce) Kp03 Hcyca Xpacra, Jep Dora HHKO nnxana naje BH,lI,eO, Hero JenanoponHH CHH Kojn je y aapy-rjy Oua, OH fa 06jaBH" (JH.l,14,17-18).

CBe ,lI,0 cana HaBe,lI,eHO ,lI,HpeKTHO je y Be3H ca HallIOM TeMOM B02 Omaua uatuux, jennocrasno 3aTO llITO H Y Craposr 3aBeTY nocreneno OTKpHBaHH "OU;HMa npexo Ilpopoxa" Bor (Jesp.Ll.) naje .Bor MPTBHX", Hero "Dor XHBHX: Bor ABpaMOB, H Bor I1caKoB, H Bor JaKOBJbeB" (MT.22,32), TaKO H y HOBOM 3aBeTY y nynoha OTKpHBeHH npexo CHHa H Ilyxa H y CHHY H Y Ilyxy Bor (Jesp.Lz ; faJI.4,4; JH,14,11; 16; 26; 15,26; 17,2; ,Il,.Arr.l0,38) jecre )KHBH H I1cTHHHTH Bor, y KOMe xao )l{HBOj nHqHOCTH HMajy cnoje MeCTO H CBOj csnrcao H Pex DO)KHja, H Jeaanben,e, H sepa, H 6JIarO,lI,aT, H xpaurhaucxa nayxa, H 60rOCJIOBJbe, H CBe OCTaJIO llITO nama Xpmnhancxa sepa CO- 60M canpxca H npencraarsa. Onaj 6H6JIHjCKH, jeBaHl)eJICKH, npanoCJIaBHH Ilepcouanusau H jecre OHO llITO naje npennocr H rrpBeHCTBO nHqHOCTH XPHCTOBOj H nHqHOCTHMa CBeTHX ArrOCTOJIa H CBeTHx Oraua nan H>HXOBHM peqHMa H H>HXOBOM HaYKoM, MaKap OHa rrOTHnana H3 DO)KaHCKOr OTKpHBeH>a.

Bor ce jaan y TeJIY, orrpasna ce y Ilyxy, rroxaaa ce AHl)eJIHMa, nporrosena ce aaponasra, sepona ce y CBeTY,

ysnece ce Y CJIaBH" (1 THM. 3,15 -15).

I1HTepecaHTHo je ,lI,a AnOCTOJI I1aBJIe onne TeCHO rroaeayje EorOOTKpHBeH>e XPHCTOBO ca lI,PKBOM xao ,aOMOM DO)KHjHM H cmytiou u mepbaeou Hcmuue. OH TO qHHH na CJIHqaH HaqHH H y I1oCJIaHHU;H E¢eCU;HMa: "XPHCTOC nomaaum 6JIarOBeCTH MHp BaMa KOjH CTe na-

20

XHDAHnAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAI.\A HAIllHX

21

OBO nax jecre TaKO, rrpBeHCTBeHO 3aTO llITO XPI1CTOC naje naMa OTKPI10 casro Peun Boacnje 11 HOBY xpl1IIInaHcKY HaYKY, xao CI1CTeM ysrersa 11 aaarsa, Hero je OH, xao J e,II;I1HOpO)l,HI1 CI1H Bozcnja, OTKpMO M 06jaBI10 najaa C060M M Y Ce6M norana nerrosnaror 11 on HMxora nenabenor Bora (JH.1,18). Y CTBapM, OH JlU'lHO M jecre TO casco Omxpueetse Bora )KMBor M MCTMHI1TOr, a He xao na EO)KaHCKO OTxpnnerse npencrann.a HeKI1 BepCKI1, dmnocodicxn I1JII1 naysna CI1CTeM yxersa M snarsa 0 Bory, HeKY TeOJIOrl1jy xao M)l,eOJIOrMjy 0 Eo)KaHCKOM 6l1ny, MT,II;., KaKO je TO y )l,pyrMM penarajasra, peJIMrMjcKMM CPMJIOcocpMjaMa MJIM qmJIOcocpCKMM TeOJIOrl1jaMa. Ka,II;a cy Cseror Hpnneja JIMoHcKor rrl1TaJIM nrra je TO XPMCTOC )l,OHeO HOBO, OH je He)l,BOCMI1CJIeHO onronopao: Iloneo je CaM02a Ce6e, 11 TO je, rro peqMMa Cseror JOBaHa ,UaMacKMHa, "O)l, csera nonora Hajnosaje 11 JeOUHO HOeo noo cYfll.{eM" (H3Jl. eepe 3,1). Y naure apesre CJIl1qHO je rOBopMO Erracxon )KMqKH HIIKOJIaj (BeJII1Ml1pOBHn), jenan on HeCYMIbHBO caBpeMeHIIX Oraua Ilpaaocnasae Ilpxne: ,II;a XPIICTOC naje ,II;OIlIaO casro na "rrOnpaBI1 HaIlI )KUBOT" I1JIH na Hac casro "HayqH )KHBOTY" (KaKO je MI1CJII10 TOJICToj), Hero na nocrarre »cueom HaIlI, CXO)l,HO IJH.4,9. "Y TOMe ce noxasa rsyrian EO)KHja npejaa nassa IlITO je Bor CMHa Csojera Je,II;IIHOpO)l,HOra nOCJIao y CBeT oa JlCUeUMO Ibuue - LVo. ~ll<TWf.LEV OL'

A, -" mOlJ •

qHjU, na qOBeK, cje)l,I1HUBIlII1 ce C Jlorocosr II )l,06MBIlIII YCMHOBJhefbe, nocrane CI1H EO)KIIjM" (rano III, 19,1).

CBe OBO IlITO je XPIICTOC M3BpIlIUO 11 OCTBapHO aa Hac 11 yMecTO Hac, yqHHIIO je TO xao HOB1i A)l,aM, HaBI1 PO)l,OHaqeJIHHK pona JbY,II;cxor, M 3aTO je CBe TO npeneo II rrpeHOCII y ll,PKBI1 CBOjOj na CBeTe ArrOCTOJIe 11 fbIIXOBe HaCJIe)l,HIIKe CBeTe Oue, KOjII aacraan.ajy U3- rpabauan,e Hseroaor EOrOqOBeqaHCKOr TeJIa, Ilpxne, CI1JIOM M nejCTBOM II 6JIaro)1,any Ilyxa Cnerora. XPI1CTOC je, YMeCTO crapor AnaMa, nocrao 11 nocraje HaIlI HOBI1 Orau, PO)l,MTeJh II Ilperroponaren-, KaKO rosope CBeTH ArrOCTOJIII 11 CBeTU Oll.II, a OH,II;a narse y ll,PKBM Hserosoj TO HCTO Y Ilyxy CBeTOMe, KojII on Oua MCXO)l,M a CI1HOM ce naje, Ilyxy XPIICTOBOMe, nocrajy II CBeTI1 ArrOCTOJIII H CBeTI1 Oun xao I-berOBI1 cyHaCJIe)l,HIIll.II M HaCTaBJhaqII jenuora M ncrora nena cnacen.a, npenopobea.a, 06HOBJbefba U YCI1HOBJhefba Bory Ouy xoaexa II pona JbY)l,CKOr, Kp03 renepaunje II sexone, )l,OKJIe XPMCTOC rrOHOBO He nobe, Ma,II;a je OH ,Il,YXOM CBeTI1M y ll,PKBII rrpHCYTaH M )l,eJIaTaH y CBaKOM CBeIlITeHOM )l,eJIy 11 y CBell.eJIOM TeJIY Llpxse Csoje, KaKO je 11 pexao: "EBO ja caM C BaMa y CBe nane )1,0 CBpIlIeTKa sexa" (MT.28,

20).

Ilene XPHCTOBO y ll,PKBI1 je: )l,a Hac BepOM II xpnrrersesr II OCTaJIMM 6JIarO,II;aTHHM CBeTMM Tajuaeia y Ilyxy CBeTOMe YCMHOBI1 Eory Ouy xao 60rOJIHKY neuy EO)KMjy TMMe IlITO Hac csaxora M CBe CKYna npenopaba, npeotipazcasa H caoripaxcaaa JIMKy CBOMe (faJI.3,10), Te Hac Bor Orau Y fheMY xao J e)l,I1HOpO)l,HOM CHHY CBoMe npenosnaje H npasnaje sa neny CBOjy, sa 60rocHHoBe, 3aTO IlITO CMO nOCTaJIH "ca06pa3HH JIMKy CMHa Hseronor, TaKO na OH 6Y,II;e Ilpaopobena Meljy MHorOM fipahoja" (PHM.8,29). 3aTo U ronopa CBeTM ArrOCTOJI xpamhamoaa: "He rrIIIlIeM BaM OBO na aac nocpaxrasr, Hero sac rroyaasav xao MMJIY neuy. Jep aKO UMaTe H xarsaue y-rarersa y XPHCTY, aJIM nesiare MHoro oraua. Jep aac ja y XpHCTY Hcycy pO)l,IIX Jesaaherser« ... Ilexaue Moja, xojy oner C MYKOM pabaxr, )l,OKJIe ce XpUCTOC He y06JIHql1 y BaM a (lKop.4,15; faJI.4,19).

Ilpxaa Xpucrona 11 jecre rrpe csera TO: cafiparse y XpHCTY IlyXOM CBeTHM OKO Bora xao Oua Hac Jby)l,II xao neue Hseroae, xoja ce xao y)l,OBM XPHCTOBH ycaspuraaajy ,,3a casnnaa,e TeJIa XPHCTOBor U sa yspacran,e y xoaexa caspurena, y Mepy pacra nynohe XpUCTOBe" (Ecp.4,12-13). 3aTo je CBeTII JOBaH 3JIaToycT H nassao ll,PKBY EO)KMjy .Floponana Je)l,MHOpO)l,HOra" (Tj OLX0'YEVELo. TOU MOVO'YEVOU<;). Taxo ce y ll,PKBM XPHCTOBOj ocrnapyje OHO OCHOBHO er3HCTeHll.MjaJIHO-6I1TMjHO O'lUHCmeO H cuuoecmeo, 0 KOMe CMO no cana rOBOpIIJIH. J enaaoponan CUH Bora Oua nocra je CUH QOBeql1jH, Ilpuopobeua Meljy MHorOM 6panOM, M y I-beMY ce y ll,PKBH xao finarona'rnoj MaTepMll.11 ,Il,YXOM CBeTMM pabajy, TO jeer rrpenopabajy HOBM CUHOBU EO)KMjM, fipaha XpHCTOBa. OBO npenopabarse H 6MBa npexo XPHCTOBHX yxenaxa 11

XPMCTOC je C060M H Y Ce6u OTKPHO U npojasao Bora )KMBoTa M MCTIIHMTora II TIIMe nocrao Cnacarers II cnacerse xonexa II csera csera, TMMe nocrao HaIlI )KHBOT H ofiozcerse, name npocnaarsen,e M otiecuphen,e. XpMCTOBa nayxa, J enanben.e, nenoxyrmo XpMIIInaHcKo Orxpasen.e MMajy CMHCJIa M crraCOHOCHOCTII casco 6JIarO)l,apenH )KMBOj JIMqHOCTII Oaannohenora XpHCTa, Hserososr JIMqHOM Ileny H TeJIY, xoje je Ilpxsa. MCTO 'raxo, y HCTOM CMHCJIY H KOHTeKcTY Tpe6a penH: na XPMCTOC nnje npeneo U rrpO)l,Y)KMO Cnoje ,UeJIO II Cnoje TeJIo - ll,PKBY, na }KUBe JII1'IHOCTU CBOjHX y-reuaxa, CBeTI1X Arrocrona, H narse npexo fbIIX na fbMXOBe HaCJIe)l,HMKe CBeTe One, OH 6II 6MO "rrpBU H rrOCJIe)1,fbM xpIIIlInaHIIH" (xaxo je IIPOHMqHO rOBopHO PeHaH) M HserOBO 6M J eaanberse 6MJIO caxto nerra pOMaHTHqHa npn-ra 6e3 CTBapnor oaannohen,a 11 }KHBOr ocraapen,a. OHO 6M 6HJIO caxro OlOo.<TXo.ALo. II II,II;eOJIOrMja, a He ,,'rrpo.'Yf.Lo.'TELo. Xo.L OLXOVOf.LLo. 'TOU 0EOU lj [1TL TTl ixvitpw1TO'TT)'TL 'YEV0f.LEVT)" = "CmeapHO OeJlO U oouocmpoj Boxcuju U3epWeH sa uoeeuaucmeo", KaKO je rOBOpHO CBeTM Hpnuej JIUOHCKM (IJpomue jepecu I, 10), a Ilpxsa 6H, no MCTOM CBeToM Ony, 6MJIa casro "IlIKOJIa" - OL80.<TXo.AELOV, a He "meJlO Hcmuue" (corpus Veritatem), "BeJlUKO U oweHO Teno Xpucmoeo" ('TO f.LE'Yo. Xo.L EVOO~OV <TWf.Lo. 'TOU XPL<T'TOU - TaMO IV, 33,7). If ,II;a 3aBpIlIHMO ca mrrapan-esr I1CTor Cseror Oua: XpMIlInaHCTBO je JIMqHOCT U Ilene = TeJIo = Ilpxna Onarnrohenora Xpncra, II nanre cnacerse je ofioxcen,e lbuMe, H y lheMY YCHHOBJbe:ae Bory:

"Jep 3aTO je JIoroc EO}KMjM IIOCTao qOBeK, 11 CMH EO)KMjM CRH xone-

22

XMflAHAAPCKM nYTOKA3M

s o r OTA~A HAIlIMX

23

HaCJIe,ll;HHKa Y U:PKBH, npexo ArrOCTOJIa H CBeTHX Oraua, KOjH ce Y fIpaBOCJIaBJbY H nasaaajy Ol{UMa casro rro OqHHCTBY XPHCTOBOM, rro OqHHCTBY Bora Ona (E<I>.3,15). To je HaIIIa ,ll;YXOBHa, 6JIarO,ll;aTHa OHTOJIOrHja Y U:PKBH ArrOCTOJICKoj H Ca60pHOKaTOJIHqaHcKoj, KaKO 0 TOMe rosope CBeTH ArrOCTOJIH, HapOqHTO JOBaH H fIaBJIe, H CBeTH O:U;H, HapOqHTO CBeTH Meronaje OJIHMrrCKH, CBeTH JOBaH 3JIaTOYCTH, CBeTH CHMeOH HOBH BOrOCJIOB, HHKOJIaj KaBaCHJIa, a TaKol)e H MHor06pojHH O:U;H fIO,ll;BH:JKHH:U;H H ,ll;YXOBHH CTap:U;H Y fIpaBOCJIaBJbY Kp03 BeKOBe. OBO 6JIarO,ll;aTHO, nponyacasaao Y U:PKBH OltUHCmBO H CUHOBcmBO Y XpHCTY H jecre rrpe csera :JKHBO H :JKHBOTBOpene Ceemo Ilpeoasse U:PKBe.

OBO OHTOJIOIIIKO, :JKHBOPO,ll;HO H neropomro Ilpenan.e ocrnapyje ce Y U:PKBH uajnpe Kp03 CBeTY TajHY Kpnrrersa, KOjOM ce rrOHOBO pabasso Y HOBH :JKHBOT neue DO:JKHje H 06JIaqHMO ce Y XpHCTa, nocrajyha TaKO 6pana Hserosa, a 3aTHM ce Y Cseroj TajHH Esxapacraje xpaaasro :JKHBOTBOPHOM xpaaosr H rrHneM TeJIa H KPBH XpHCTOBe, npasrajyh« TaKO "JIeK 6eCMpTHOCTH", KaKO BeJIH CBeTH Hrrsaraje Boronocau (Ediecnasra 20,2), H ysecrnyjyha Ben onne H cana y sajenHH:U;H )KHBoTa Be-raora CBeTe Tpojaue. 3aTo cy aa Hac rrpaBOCJIaBHe CBeTH O:U;H rrpe caera CBeIIITeHoTajHH:U;H J esaabersa H U:PKBe XPHCTOBe, OHH KOjH Hac 6JIarO,ll;aTHO npenopabajy, ,ll;YXOBHO xpaue H H3- rpabyjy H TaKO Hac nocreneno ofipasyjy (=XPHCTo06pa3yjy) H yspacrajy y CHHOBe DO:JKHje, y caapurene xpaurhaae - "60roHoc:u;e H xpaMOHoc:u;e, XPHCToHoc:u;e H caeronocne (a-YLO<popm = caeronyxonocne)", KaKO BeJIH oner CBeTH Hrtsaraje Boronocan (E<I>ec:U;HMa 9,2).

R3 nocanaunser HaIIIer aanararsa jacao je IIITa sa Hac IlpaaoCJIaBHe 3HaqH cnenosarse aa CBeTHM O:U;HMa y U:PKBH Dora Oua, xoja je TeJIo XPHCTOBO H 06HTaJIHIIITe Ilyxa Cserora. To je cnenoaarse H rrpanpyscerse (= npaonurren,e) ABpaMY, npaony BepHHX, aJIH H BHIIIe on rora: cnenosarse H npnormrrerse = aajeaaa-xaperse Ilpopouasra H ArrOCTOJIHMa H CBHMa CBeTHMa (E<I>.2,19-22; 3,18). To je "rrpHcTyrraIhe fOPH CHOHCKOj H I'pany Bora )KHBora, JepYCaJIHMY Hetiecxosre, MHpHja,ll;aMa AHl)eJIa, CBeqaHOM Cafiopy H U:PKBH fIPBOPO,ll;HHX, sanacaHHX na neoecasra, H Bory H CY,ll;HjH CBHjy, H ,ll;YXOBHMa caBpIIIeHHX npaaennaxa, H Hcycy, fIOCpe,ll;HHKY HOBor 3aBeTa" (JeBp.12,22-24).

OCHoBHa MHcao onor HaIIIer npenasan.a 0 CBeTHM O:U;HMa U:PKBe jecre y TOMe: na cy O:U;H npen nasra H aa Hac :JKHBe H CBeTe, BOrOJIHKe H XPHCTOHOCHe JIHqHOCTH, xoje C060M csenoxe, OTKpHBajy H rrpojanrsyjy :JKHBy JIHqHOCT XpHCTa BOrOqOBeKa, KOjH je BH,ll;JbHBH JIHK Bora HeBH,ll;JbHBOra H THMe rrynoha Orxpasen.a Bora )KHBor H RCTHHHTor. Bor Oraua HaIIIHX je, zraxne, )KHBH Bor, aJIH cy y OHH IhHMe H y IheMY rrpe cnera :JKHBe, 60rOJIHKe H 6oroHocHe JIHqHOCTH, xoje C060M caeno-re aJIH H npojaan.yjy OTKpHBeHora H Jasrseaora y XpHCTY Bora. Taxo cy CBeTH O:U;H U:PKBe rrponyacerse jenne H HCTe

Benuxe Tajne IIo6oJICHocmu: Bor ce jasa y TeJIy, Bor ce jann xao xoBeK JbY,ll;HMa, Mel)y Jby,ll;HMa, ycpen aajennaue Hapona Csora, IIITO H jecre HCTHHCKa U:PKBa Dora H Hserosora aapona, a IIITO he ce yecxaTOJIOIIIKOM U:apcTBY DO:JKHjeM paCKpHTH xao "Bor aa Catiopy 6oroBa" (fIc.82,1), KaKO BeJIH CBeTH I'paropaje DOrOCJIOB.

Kao IIITO CMO Ben nanpen peKJIH, y Benuxy TajHY IIo6oJICHocmu YJIa3H CBe: Orxpaserse BO:JKHje, Pes EO:JKHja, sepa, 6JIarO,ll;aT, rrporroBe,ll; Jesanben,a, HaYKa 60rOCJIOBJba, HCTHHCKH :JKpTBeHHK, CBeTe TajHe, HOBH :JKHBOT, BeqHO cnacerse, ooozcen,e. Je,ll;HOM pesjy - CBa rryaoha DO:JKaHCTBa jann.eua TeJIeCHO y XpHCTY DOrOqOBeKY H HaIIIe rrpaorrurrerse TOj rrynoha, npaormrrerse y U:PKBH H KP03 U:PKBY, rrpaonurrerse KP03 naure na-nroysemhe npexo JIHqHHX nocpenanxa xao "eKOHOMa 6JIarO,ll;aTH DO:JKHje H TajHH BO:JKHjHX" (lKop.4,lO; 1fIT.4,l0), Tj. npexo ArrOCTOJIa H Oraua, KOjH Kp03 ce6e y U:PKBH IlyXOM CBeTHM caste npojaunpajy H axryanasyjy jenno H jennncraeao, HerrOHOBJbHBO nocpeouuiumeo Xpucmoeo H3Mel)y Dora H Jby,ll;H (1 THM.2,5). Kao H CBeTH ArrOCTOJIH, TaKO H CBeTH O:U;H U:PKBe croje npen aasra xao :JKHBe HKOHe Xpacrose H caenoxe HaM na "He :JKHBHM BHIIIe ja, Hero :JKHBH y MeHH XPHCTOC" (faJI.2,20). R JOIII HaM rosope sajenao ca CBeTHM ArrOCTOJIOM: "DJIarO,ll;any BO:JKHjOM jecasr IIITO iecasr, H 6JIarO,ll;aT Hserosa xaja je y MeHH He OCTa npasaa, Hero ce rroTpy,ll;HX BHIIIe on CBHjy, aJIH He ja, Hero 6JIarO,ll;aT BO:JKHja xoja je ca MHOM" (lKop.15,10).

Kaxo je rosopao H CBe,ll;OqHO y name nane orau JYCTHH IlonoBHn: "Y CBaKOM CBeTHTeJbY I'ocnon XPHCTOC je CBe H CBa H y iserosoj ,ll;yIIIH, H Y rseroaoj caaecrn, H y rserosora cpuy, H y n.erososr :JKHBOTy, H Y lherOBOM parry. To je H rrCHXOJIOrHja H OHTOJIOrHja CBeTHTeJbCTBa yormrre H cnaxor CBeTHTeJba nocetino" ()[(umuje C6em02 Case Cpncxoe, npeoeoeopy. CBeTH O:U;H cy 6HJIH H OCTaJIH :JKHBa 06HTaJIHIIITa )KHBora Dora, XPHCTOHOC:U;H H Boronocua, KaKaB je 6HO, a TaKO je H Ha3BaH, CBeTH Hrn.araje AHTHOXHjCKH, E020HOCal{. A CBeTH Anacracaje CHHaHT je pexao na TaKaB .rpeoa na 6Y,ll;e H CBaKH HCTHHCKH xpHIIInaHHH, KOjH ,,3a caoje 'o6HTaJIHlIITe HMa y lheMY 06HTaBajyher Bora" (0 oh.ov EXWV TOV "EVOLXOV - yrr. 2Kop.6,16). A TO je oner OHO IIITO je I'ocnon pexao ArrOCTOJIHMa: "Ko MeHe Jby6H, pexa Moje npxcahe, H Orau MOj Jby6Hne rsera; H K lheMY neMO noha H y lheMY neMO ce HaCTaHHTH" (JH.14,23). 3aTHM Tocnon JOIII nonaje ArrOCTOJIHMa: na he "YMOJIHTH Oua na HM nomarse Ilyxa Cserora YTeIIIHTersa, KOjH he HX HayqHTH CBeMY, H YBeIIIne HX y CBaKY HCTHHY" (JH. 14,26; 16,13).

R3 onora Ilyxa Cnerora, Ilyxa Ymeiaumen.a cnaxor Cseror Ona U:PKBe H caeuene U:PKBe XpHCTOBe, Ilyxa KOjH "BO,ll;H CHHOBe BO:JKHje", Ilyxa KOjH "CBe,ll;OqH ,ll;YXY HaIIIeM na CMO neua BO:JKHja, H cyHaCJIe,ll;HH:U;H XPHCTOBH", Ilyxa "KojH HaM nosraace y HaIIIHM HeMO-

24

XHHAHAAPCKM nYTOKA3H

s o r OTAIJ,A HAIIIMX

25

hHMa", H KOjH ce "CaM MOJIH sa Hac Y3,ll,aCHMa HeH3peU;HBHM", H Koja HaM xao ",IJ,yx YCHHOBJbeJba naje rrpaso na Bora 30BeMO: ABa, Oxe!" (PHM.8,14-17.26; faJI.4,6), H3 onora, naxne, Ilyxa Boacnjera H3- nape H rrpaBOCJIaBHO 60rOCJIOBJbe CBeTHx Oraua, xao IIITO H neaasro Y ,ll,HBHOj necsra HaIIIe lI.PKBe: "CBeTHM ,lJ;YXOM 60raTcTBo 60rOCJIOBrsa H rrpexrynpocrn" tCmenena, enac 4).

,IJ,a rrporosopasro cana H HeKY pes 0 6020C/lOe1bY Ceemux Oma- 14a, 0 JbHXOBOM 60rOCJIOBCKOM ncnoaenan.y 0 Bory Kora cy yrr03HaJIH H 0 KOMe cy CJIOBHJIH H CBe,ll,OqHJIH. Orau <PJIOPOBCKH je C rrpaaov roBOPHO ,ll,a sosexa onpehyje CBeT KOjH H KaKaB naatiepe, a rrorOTOBY JbY,ll,CKY JIH"lJHOCT onpebyje Bor xora H xaxsora je qOBeK nsatipao ,ll,a My CJIY)I{H. 3aTo cy H rOBopHJIH CBeTH Ilpopoun He3Ha60IIlU;HMa OKO ce6e: na cy CJIH"lJHH CBOjHM H,ll,OJIHMa xojaxra cnysce xao 60rOBHMa (IIc.135,18). OHO IIlTO je aannnn.yjyhe y CBeTHM OU;HMa IIpaBocJIaBHe lI.PKBe TO je nenora Jlnxa XPHCTOBor y JbHMa H Y3BHIIIeHOCT JbHXOBor rsyncxor 60rOJIHKa. 3a MeHe JIHqHO BHIIle je 3HaqHO H 3HaqH CBeTH JOBaH EOrOCJIOB, HJIIl CHMeOH HOBH EOrOCJIOB, HJIH oran JycTHH Ilononah, xana je p~ 0 XpHCTY, HerOJIH CBe KJbHre Y CBeTY uanacane 0 Hcycy Hasapehamray. Y ,ll,peBHHM MapmUpO/102ujUMa name lI.PKBe 3aCBe,ll,0"lJeHO je KaKO cy MHorH He3Ha60IIlU;H, nocsrarpajyha rrpa crpanarsy CBeTHX My-renaxa JbHXOBe JIHqHOCTH, H JbHXOBY sepy H csenoxerse sa XpHCTa, rOBOpHJIH: Bor onora sronexa je MCTHHHTH Bor! TaKaB ce YOCTaJIOM norabaj 36HO H npn crpanarsy Caeror IIpBoMY"lJeHHKa H Apxabaxona CTeQJaHa: "H rrornenaaura na n.era OHH KOjH cebaxy y CHHe)J,pHoHY, nrrneme nene JberOBO xao JIHu;e anbena" (,IJ,.Arr.6,15).

Kana je pex 0 60rOCJIOBJbY CBeTHx Oraua 0 Bory )KHBOM H HCTHHHTOM He 'rpefia 6e)l{aTH Y HeKH MHCTHU;H3aM, jOIIl MaJbe y arHOCTHU;H3aM, jep JbHXOBO 60rOCJIOBJbe jecre cnoeecua cJIY)l{6a Bory "y Ilyxy H HCTHHH" (JH.4,23), cJIY)l{6a pe-rjy H MHIIIJby, )l{HBOTOM H ,ll,eJIOM, caenoxen,e 0 aabeaoxre H ,ll,O)l{HBJbeHOMe, KaKO je 6HJIO H KO)J, CBeTHx ArrOCTOJIa: "lllTo qYCMO H BH)J,ecMo OqHMa CBOjHM, IIITO carnenacsro H pyxe Harne ommaure, TO CBe,ll,OqHMO - 0 Jlorocy )KHBoTa" (IJH.I,l). EOrOCJIOBJbe CBeTHx Oraua lI.PKBe jecre CJIOBJbeIhe H CJIaBOCJIOBJbeIhe 0 Bory, aJIH je OHO H jacna 60rOCJIOBCKa HaYKa, y CMHCJIY Y xojexr je HaYKa 6Fma H jeaanbencxa nponoeeo Ceemux Anocmona, na xojy ce, KaKO CMO neh BH,ll,eJIH, nanosesyjy H ooeuamu Omaua, TO jeer OHa O)J, JbHX TeOJIOrnKH, "y 60rO,ll,OJIHqHHM H3pa3HMa" (CBeTH BaCHJIHje BeJIHKH), apTHKYJIHCaHa npaaa H npanamra (=rrpaBOCJIaBHa) Bepa lI.PKBe; HJIH OHa, CJIa6HM H OrpaHHqeHHM, JbY,ll,CKHM peqHMa H rrojMOBHMa H3aTKaHa "O,ll, aaunser 60rOCJIOBJba (ex TTj<; avw itEOAO,,(L<X<;) oneha MCTHHe" 60rOCJIOBehe H 60rOCJIaBehe lI.PKBe Boxcaje (KaKO xaxce aaseneaa KOHoaK CB. Orana). AJIH 60rOCJIOBJbe CBeTHX Oraua, xao y-qeJbe HJIH HaYKY, HHKaKO H HHKa)J,a He rpefia onsajara on OBe OHTO-

JIOIIlKe, )l{HBOTHe OCHOBe osuncmea H cuuoecmea, 0 KojeM CMO no cana rOBopHJIH, jep casro YTOj 6HTHjHO-)I{HBOTHoj rrYHOnH OHO he 6HTH HCTHHHTO H YBepJbHBO caenoxerse H JIOrOCHO acrroaenarse, aaase he rrOCTaTI:I "rrparropaU.KojH 3Be"lJH", nycra H rrpasna pex xoja HHTH IIITa 3HaqH HHTIJ IIlTa aapaacasa, a rronajsraa.e nocsenosaaa:

Ha ~aJIOCT, 6HBaJIO je y HCTOPHjH namer 60rOCJIOBJba H TaKBltX nepaona xana je npeosnanasana aa xarenpasra, a rroaexan xax H ca aMBOHa, CYBa H 6e)l{HBOTHa CXOJIaCTHKa, Bep6aJIHCTHKa HJIH rOJIa anOJIOreTHKa, H TO je OHO )J,06a xoje je oran <PJIOPOBCKH aaasao ,,3arra,ll,HHM BaBHJIOHCKHM poncrnosr" rrpaBOCJIaBHe TeOJIOrHje, aa cpehy yrJIaBHOM OHe rnKOJICKe H axaneracxe. OCTaJIO je, Bory XBaJIa, H rana HeTaKHYTO ,,60raTcTBo rrpaBOCJIaBHOr 60rOCJIOBJba" (xaxo ce xasce y 60rocJIY)l{eJbY Boaorha) y Ilpasocnaaaoj Jhrrypraja H yormrre y 60- rOCJIY)l{eJbY, y ,ll,eJIHMa CBeTHx Orana H IIo,ll,BH)I{HHKa, y MOJIHTBeHOM cpauarsy rrpOCTHX CBeToropCKHX KOJbHBapa HJIH OrrTHHCKHX crapaua, y 60rOHa)J,aXHYTOM )J,HeBHHKY JOBaHa KpOHIIITaTCKor H rrpOCTOCp,ll,a"lJHHM 3arrHCHMa CHJIyaHa ATOHCKor.

Y HaIIIe apesie, CJIaBa Bory, IIpaBocJIaBHO 60rOCJIOBJbe noxaJbe CXBaTaTH re orraCHOCTH orvben.a on upxaeno-tiorocnyactiene H rrO)J,BH)l{HHqKe MaTpHu;e CBeTOOTaqKOr nasana 60rOCJIOBCTBOBaJba, on orraCHOCTH nonoben,a aa ,ll,YXOM H YMOM osora CBeTa H sexa, H rro"lJHJbe ce npaharn H npeotipaacaaara ce ,,06HOBJbeJbeM YMa caora, na 6HCMO HCKYCTBOM rrOKa3aJIH IIlTa je )J,06pa H yrorma BOJba Boxcaja" (PHM.12,2) H TaKO rrOHOBO CTeKJIH CBeTOOTaqKH "yM XPHCTOB" (IKop.2,16). Taj nam nosparax CBeTHM OU;HMa H TaKBOM JbHXOBOM 60rOCJIOBJbY jecre HCTOBpeMeHO ncaparax Bory Oraua HaIIIHx, Bory )KHBoMe H HCTHHHTOMe, y nynoha npxseaor 6JIarO)J,aTHor )l{HBOTa H 60rOCJIOBCKo-rrO)J,BH)l{HHqKOr npenarsa.

Hanra Ilarponoraja, xojy CMO nyxcaa H3y-qaBaTH H CTY,ll,H03HO rrponyfirsaaarn, Tpe6a H aa xarenposr H BaH rse, a npe caera y MOJIHTBH H Jlnrypraja, na Hac nonceha na OCHOBHY qHJbeHHIJ;y KO cy H IIITa cy CBeTH OU;H, KaKO cy nporrosenana H HCKa3HBaJIH H TYMaqHJIH Pes Boxcajy, KaKO cy )l{HBeJIH H KaKO OKOHqaJIH CBOj OB03eMaJbCKH nonBHr, H KaKBY cy HaM nepy H omrr rrpenana y nacnebe.

Kana ron qHTaMO HJIH npoysaaasro )J,eJIa CBeTHx Orana nanre lI.PKBe rpetia na 3HaMO )J,a cy OHH TY ca HaMa YBeK 6JIaro)J,aTHo npaCyTHH. HapOqHTO xana CJIY)l{HMO CBeTY Jlaryprnjy rpetia na 3HaMO na MH cacnyacyjesro CBeToM BaCHJIHjy H CBeToM 3JIaToycTY H ca6orOCJIOBHMO H CaCJIOBOCJIOBHMO ca XopOBHMa CBeTHx Oraua, KaKO je TO H HaCJIHKaHO y CBO,ll,OBHMa HaIIIHX )l{HBOrrHCaHHX rrpaBOCJIaBHHX xpasrona. ,lJ;aKJIe, na 3HaMO na CMO csarna na aepaaanaaehess ce Ca- 60py He603eMHe lI.PKBe XpHCTOBe, xoja )J,HIIIe H MOJIH ce Je,ll,HHM H MCTHM ,IJ:YXOM 6JIarO)J,aTH H caenosa 0 Je)J,HOMe H HCTOMe XpHCTY - jyxe, naaac H )J,OBeKa. Taxo he name 06HOBJbeHO 60rOCJIOBJbe, H YBeK

26

XHllAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTALI,A HAlllHX

27

06HaBJbaHO KP03 noxajarse xao npeysrrsen,e H npeoopaacerse YMa H cpn;a, npaeo-npaeumu u C/laBUmU - 0P{)-QTOIJ..c"iv 'Xu!: 8ota~ELv - BeAUKY TajHY Ilotioxcuocmu: XpHCTa OBanJIOneHOr, Pacneror H BaCKpCJIOr H oner Ilonaseher Y CJIaBH Oua Caora ca AHl)eJIHMa H CBHMa CBeTHMa.

IIpaBocJIaBHo 60rOCJIOBJbe YBeK je 6HJIO caooposarse "ca CBHMa CBeTHMa" (Eq,.3,12), IlITO je rapanuaja je.u;HHCTBa H ca Je.u;HHHM CBeTHM - XPHCTOM, KOjH H jecre "IIp8u DOZOC/lOB", KaKO nena CBeTH I'paropnje IIaJIaMa (MOllumBa na nOqeTKY Anoi)uKmUItKUX C/lOBa o,Izyxy CBemOM). Jep casco ce "ca CBHMa CBeTHMa" MO)Ke n03HaTH "IlIHPHna H .u;Y)KHHa H .u;y6HHa H BHCHHa" KpCHOBaCKpCHe Tajne XpHCTOBe H "n03HaTH Jby6aB XpHCTOBa xoja IIpeBa3HJIa3H CBaKH YM", 're ce TaKO, 60rocnoBcTByjynH Y sajenaana U;pKBe, xoja je sajenaaua ('XO~VWVLU) Ilyxa Cnerora H CBe CBeTe Tpojane, MO)KeMO "HcnYHHTH CBaKOM nyHonOM BO)KHjoM" (2Kop.13,13; Eq,.3,19).

CBeTH On;H cy aa Hac He casro HCTOPHjCKH CBe.u;On;H sepe H npenarsa H 60rOCnOBJba U;pKBe, Hero cy H naaac xao qJIaHOBH U;pKBe H CHHOBH BO)KHjH )KHBH H npacyrnn ca HaMa y U;pKBH. Jep Bor OTaua HaIllHX naje Bor MpTBHX Hero Bor )KHBHX. To oceharse aamer )KHBOr 3aje.u;HHIlITBa H caoopaocra ca lbHMa TpajHo je 06eJIe)Kje TlpaBOCJIaBJba H npasocnasnor 60rOCJIOBJba. To je onynex 6HJIO H no naaac ocrano )KHBO ocehatse qHTaBe IIpaBocJIaBHe U;pKBe, H TO je nanr UCmopujcxu eKYMeHU3aM, KaKO je rOBopHO O. I'eoprnje <l>JIOPOBCKH, TO jeer TO je oceharse H casnan.e )KHBe peaJIHOCTH U;pKBe xao Tena )[(Ueoea Xpucma KP03 CBe BeKOBe H reaepanaje, OBO oceharse )KHBOr onnrren.a ca On;HMa U;pKBe Tpe6a ,r:t;a rrponaxe H 06Y3HMa csaxor npaBOCJIaBHOr narponora H 60rocnOBa.

OBO oner He 3HaqH na MH xao Teon03H H yqHTeJbH 60rOCJIOBrsa He rpetia HHIlITa na panasro, Hero casro na nOHaBJbaMO CBeTOora-nee rrarare, aspexe H <popMYJIe. HanpOTHB, )KHBO cnenosarse aa CBeTHM On;HMa n03HBa Hac H ofiasesyje na nonaar CJIHqaH IhHMa, aa nenaraoe-crnapana-nco, YBeK H3HOBa .u;O)KHBJbaBalbe J enanbersa XPHCTOBor xao )KHBe, nena'rne H )KJIBOTBOpene Pexa BO)KHje, xoja je "OIllTpHja on csaxora .u;BOCeKJIOra Maqa, H nponnpe CBe no neotie nyme H nyxa, H Cy.u;H nasrepe H nOMHcnH cpua namer" (JeBp.4,12). CTePHJIHO H KOH3epBaTHBHO noaaan.arse, T3B. nararowaaaja, naje HHxan 6Hna rapaauaja npasanaor H On;HMa sepaor 60rocnOBCTBOBalba, Hero je BepHOCT CBeTOOTaqKOM 60rOCnOBJbY YBeK 6HJIa y )KHBOTHOM, no.u;BH)KHHqKOM npaonnrrea.y OHTOJIOlliKOj nyaoha U;pKBe, rsenoj, 6HTHHjOj peaJIHOCTH y sepn H MHcnH, CBaKO on Hac no MepH csoje Bepe H nonaara, IIO MepH YMHO)Kelba 60ro.u;aTHHX TaJIaHaTa, no MepH JIHqHOr capacnarsarsa H caaacxpcaaaa,a ca XPHCTOM, KaKO je roBOPHO H CBe.u;OqHO CBeTH I'paropnje Borocnos.

Ha xpajy onor namer npenaaarsa 0 Bory Oraua HamHX, naBeIll~eMo KOHKpeTHH npasrep craapanasxor cnenonarsa aa CBeTHM

OIJ;HMa H 60rOCJIOBCTBOBalba na lbHMa sepan, na anax HOBH HaqHH. To je npasrep npaBOCJIaBHHX Caeroropcxnx HCHxaCTa, na qeJIY ca CBeTHM Tparopajesr IIaJIaMoM H .u;aJbe rseroaasr yqeHHn;HMa H CJIe.u;- 6eHHn;HMa, CBe no Cneror Mapxa Eq,ecKor, ysecaaxa na ncenno)'HHOHHCTHqKOM catiopy y <l>epapH H <l>HpeHn;H (1438-39. r.). Tasro cy ynpaso nobeaa HeMaJIH cnopona 0 CJIe.u;OBalbY sa CBeTHM On;HMa. Kana xara're rrpse TeKCTOBe y <l>epapH, nnp. Bacapaona Haxejcxor, BH.u;HTe na je OH y nOqeTKY, qaK BenMa Hero H MapKO Eq,eCKH, Tpa)KHO "BepHo cnenoaarse" aa CBeTHM On;HMa, na je xao npasrep "CBeTOOTaqKOr yxen.a" y KOPHCT filioque aasonao Caeror Asrspocaja H Cseror ABrYCTHHa H rosopao .u;a lbHMa Tpe6a cnenosara xao On;HMa U;pKBe. Taxobe je npH3HBaH H aYTopHTeT Cneror I'paropaja Hacxor xana ce rOBOpHJIO 0 crarsy nyura rrocne CMPTH, Te na Tpe6a CJIe.u;OBaTH aa THM H TaKBHM On;HMa H lbHXOBOM "HaYKOM". CBeTH MapKO Eq,eCKH je, Mel)YTHM, 60rOCJIOBCTBOBao caCBHM npyraxaje on Bacapaoaa H lbeMY CJIHqHHX, casro q,opMaJIHO "liaTpHCTHqKHX" reorrora. OH je raxopeha nopauao nOMeHYTe One, Tj. naaobene mrrare OTaua, rosopeha: TO IlITO cy OHH rosopana TaKO, aKO cy TO H TaKO rOBOPHJIH, Hac He otiaseayje, Hero je sa Hac Sa)KHO IlITa je U;pKBa pexna H OHH On;H KOjH cy nOCBe.u;OqHJIH U;pKBeHY sepy H rseno npaso 60roCJIOBCKO npenarse sepe. Y pe3YJITaTY ce .u;06HJIO TO na je yxeaa BacaPHOH HHKejcKH "y HMe Oraua", crsaprro asnao CBeTe One, .u;OK je Mapxo Eq,eCKH, y 60p6H ca HaBol)eHHM H3BeCHHM MHIlIJbelbHMa HeKHX on Oraua U;pKBe, y crsapa OCTao CYIllTHHCKH sepan yxeaax H CJIe.u;6eHHK CBeTHX Oraua, jep je H3 .u;y6HHe JIHqHOr H upxaenor onaTa rOBopHO H CBe.u;OqHO npaay sepy U;pKBe 0 Ilyxy CBeTOM H OCTaJIHM rana pacnpaarsanasr naraisasra, .u;OK je CXOJIaCTHqKO noaaaarse na rrojenanaxaa MHIlIJbelba rrojenaaax Orana U;pKBe, KO.u; BHcapHOHa H npyrax naTHHOMHcnenHX 60rOCJIOBa, pe3YJITHpaJIO H3,u;ajoM THX HCTHX Orana H U;pKBeHe sepe H npenarsa.

CJIHqHO 6HCMO MOrJIH pehn H aa Hallie sperae, rne HMaMO nna npasrepa noaaaaisa na One U;pKBe: MHTpOnOJIHTa <l>HnapeTa MoeKOBCKor H oua Ceprnja BYJIraKoBa, nporpecopa OBe Hallie IlIKOJIe. MHTpOnOJIHT <l>HnapeT je CMeJIO rOBopHO na MH Tpe6a H3HOBa na no)KHBHMO H nOHOBa npOMHCJIHMO sepy CBeTHX Orana xao 3aHCTa namy JIHqHY sepy H na H3HOBa HCIIOBe.u;aMO XpHCTa xao aamer JIHqHOr Cnacarersa H HCTHHCKor Boroxosexa. Y TOMe je OH 3aHCTa H ycneo, TaKO na je casr sa )KHBOTa nocrao HOBH Orau U;pKBe. 3a oua nax Cepraja BYJIraKoBa, CHJIHOr MHCJIHOn;a H nnonaor fiorocrroacxor nHCua, TO ce HHKaKO He MO)Ke peha. OH ja noxynrao na "peHHTepnpeTHpa" CBeTe One H ycneo casro TOJIHKO na asabe H3BaH OKBHpa 3.u;paBor H npenarsy sepnor CBeTOOTaqKOr 60rOCJIOBJba.

IIYT IIpaBOCJIaBHOr CBeTOOTaqKOr 60rOCnOBJba naje 6HO y q,opMaJIHOM noaaarsarsv (=06HOBJbelbY) lbHXOBHX pexa H MHcnH, Hero y

28

Xl1nAH,Il.APCKI1 nYTOKA311

s o r OTAl(A HAII1I1X

29

)l{HBOM H JIH'IHOM rroaaarsatsy IbHXOBor nonnara )l{HBOTa H MHIIIJbersa y XpHCTY H XpHCTOM. O:U:H HHCY 6HJIH HH "KOH3epBaTHBHH" HH "rrporpeCHBHH", jep H jermo H ,ll;pyro MO)l{e 3Ha'IHTH H notipy H JIOIIIY CTBap, 3aBHCHO on Tora IIITa ce non THMe rtonpasyjaeaa. Y CBaKOM CJIY'Iajy, "KOH3epBaTHBHOCT" jOIII He 3Ha'IH HCTHHCKY BepHOCT O:U:HMa, HHTH oner "rrporpeCHBHOCT" casra rro ceria 03Ha'IaBa HCTHHCKO CTBapaJIaIIITBO H rrpasy H3BOpHOCT. O:U:H cy H3HOCHJIH H3 nyxonocne pH3HH:u:e II,pKBe H cmapo H H060, He 3aTO IIITO cy 6HJIH KOH3epBaTHBHH HJIH nanpenna, Hero 3aTO IIITO cy 6HJIH "HaY'IeHH TajHaMa II,apCTBa Hetiecxora" (MT.13,52) H IIITO cy 60rOCJIOBCTBOBaJIH y CJI060,ll;H Ilyxa Cserora (2Kop.3,17), "He TpryjyhH (=QJaJICHQJHKyjyhH) Pesjy EO)l{HjOM, Hero H3 HCKpeHOCTH, xao on Bora, ripen Borosr, y XpHCTY rosopeha", KaKO BeJIH CBeTH ArrOCTOJI (2Kop.2,17).

CBeTOOTa'IKH nyr H nonaar )l{HBOTa H MHIIIJbeIba, 'rj, )l{HBOTnor H 60rOCJIOBCKOr caeno-rea,a 0 Bory )KHBOM H HCTHHHToM, uaje 6HO HH QJapHcejcKH HH canyxejcxn Ha'IHH O,ll;HOCa H anrepnpernparsa Cseror IIHcMa H Cseror Ilpenan,a y II,PKBH, Hero je 6HO anocmoncxu H MytteHUltKO-n006U:JK:HUltKU, xpcaosacxpcan H rraCXaJIHH, jep je H3BHpao H ynapao y TajHY XpHCTOBY, y KOjOj je canpxcauo CBe H .u;aTo CBe sa )l{HBOT H rr060)l{HOCT, xao llITO CBe,ll;O'IH CBeTH ArrOCTOJI Ilerap: na HaM je "lherOBa EO)l{aHCKa CHJIa naponana CBe IIITO je norpeono aa )l{HBOT H rr060)l{HOCT, nosaarsesr Onora Koja Hac nosna CJIaBOM H BPJIHHOM, Kp03 xoje cy HaM naposaaa nparouena H npeaerraxa orieharsa na Kp03 IbHX rrOCTaHeMO rrpH'IaCHH:U:H EO)l{aHCKe npnpone, H36erHYBIIIH rpexonay TpYJIe)l{ y cBeTY" (2IIT.l,3-4).

Ilocnemse pexa Cseror ArrOCTOJIa yxasyjy HaM na finaronarHH, JIHTyprHjcKH H eCXaTOJIOIIIKH xapaxrep CBeTOOTa'IKOr 60rOCJIOBrsa, rj. ynpaso OHO IIITO cy HarJIaIIIaBaJIH rrpaBOCJIaBHH HCHxaCTH y 14. BeKY, y spesre ,ll;Hpe~Or cycpera Ilpaaocnaarsa ca Ta,ll;a CBe BHIIIe Ha,ll;OJIa3ehHM H HaMeTaHHM xpHIIIhaHcKHM 3arra,ll;OM, aJIH ynarseHH on Bora Oraua, C jemre crpaae, H ca npyre crpane, C nanorrasehOM onacaoruhy HCJIaMCKOr porrcrna. IIpaBocJIaBHH HCHXaCTH'IKH60- rOCJIOBH rrOKa3aJIH cy H rrOCBe,ll;O'IHJIH na je 6JIarO,ll;aTHO-JIHTyprHjcKo H rre,ll;eCeTHH'IKO-eCXaTOJIOIliKO 6Hhe II,pKBe 6HJIO YBeK H3BopHIIITe HCTHHCKor, aasopaor 60rOCJIOBCTBOBaIba, H oryna: naaarsa YBeK crraCOHOCHor onrosopa na 'ranaum,e, yrJIaBHOM XYMaHHCTH'IKe H arrrpononerrrpa-me H3a30Be npexrena. O:U:H HCHxaCTH cy aa ce6e H caoje 60rOCJIOBJbe csarna Tpa)l{HJIH H HarJIaIIIaBaJIH OHO IIITO cy H XPHCTOC H ArrOCTOJIH CTaJIHO HCTH:U:aJIH H Tpa)l{HJIH on CBHX xpmnhana, a rrocetino on :u:pKBeHHX crapeurana H ,ll;YXOBHHX Oraua H "HacTaBHHKa nyra KOjH BO,ll;H Y )l{HBOT" (xaxo ce xaace y rponapy Cseror Cane Cpncxor), a TO je : .Boume U uonume cef Monume ce 6e3 npecmanxa. Ilyxa He eacume. Byoume uenouyopeuu U mpeseeuu y uonumeaua. He caotipaucaeajme ce y 060Me 6eKY U ceemy, He20 ce npeotipaucaeajme 06-

noenetees« YMa C602a. Ilasume oa eac KO He sapotiu ¢UIlOCO¢UjOM U npa3HOM npesapou, no npeoatey IbYOCKOM, no cmuxujaua ceema, a He no Xpucmy. Hcnumyjme ce6e oa IlU je Hcyc Xpucmoc y eaua. He eepyjme C6aKOMe oyxy, He20 ucnumyjme oyxoee jecy IlU 00 E02a. C6aKu oyx tcoju npusuaje oa je Hcyc Xpucmoc y meny oouiao, 00 E02a je. Koju ucnoeeoa (=rrpH3Haje) oa je Hcyc CUH EO:JK:uju, E02 y 1beMY npetiuea u OH y E02Y".

"H MU CMO nosuanu u noeepoeanu y lby6a6 «ojy E02 UMa npeua uaua. E02 je lby6a6 U KOjU npetiuea y lby6a6u, y E02Y npetiuea E02 y 1beMy. A 3HaMO oa je CUH EO:JK:uju ootuao U oao HaM pasys« oa nosnajeuo Hcmunumoea; U jecuo y Hcmuuumoue, y CUHy lbe2060M Hcycy Xpucmy. Ou je Hcmuuumu E02 U )J(U60m Beuuul"

OH je Bor Oraua HaIIIHX, H Bor HaIII, H MH CMO napon Hseron. lheMY, Bory Ouy H Bory Oraua HaIIIHX, nexa je CJIaBa y II,PKBH Y XpHCTY Hcycy H Ilyxy CBeTOMe, cana H Kp03a CBe napaurraje y BeKOBe BeKOBa AMHH.

(1969, TIapH3)

60r OTAQA HAlllHX

31

o CJIE,11;OBAIDY 3A CBETHM O:QHMA

Taxo ofijaarsyjy Ilpoposxe aapexe, TO je H3jacHHJIa H AnOCTOJICKa 6JIarO,ll;aT, TO HCTO noxasyjy H MY,ll;pa MHIIIJbelba CBeTHX Oraua. MH CMO ce y6e,ll;HJIII Y IICTIIHIITOCT TOr yxersa He na OCHOBY aaxn.yxaxa rsyncxe MY,ll;POCTII, Hero, xao IIITO je pexeno Y IIIICMY, rroxasaaarsesr CIIJIe Ilyxa (1Kop.2,4). Ila Y TO nepyjesro, Hac je notiyrrana He y6e,ll;JbllBOCT pexa lberOBIIX - IIITO je csoicrseao JeJIHHIIMa - Hero casta IICTIIHIITOCT oaora IIITO OHII ,ll;OKa3yjy"3).

CBeTII, rrax, OU;II noxasyjy II noxasyjy OHO IIITO U;pKBa XPIICTOBa ca,ll;p2K~ y ce611: BeqHY I1CTIIHY II BeqHII )KIIBOT y XpIICTY. OHII HaM ,ll;OKa3YJY na casro ArrOCTOJICKa IIpaBocJIaBHa U;pKBa xyaa Herronpebeny I1CTIIHY D02Klljy rra 3eMJbIl, casro ce Y Iboj qYBa aeocxsprseHII JI_HK XPIICTOB Y CBOj Hseronoj Boroxoneuaucxoj nynoha II HeIlCKa- 3aHOJ KpaCOTII. Hesra IICTIIHCKor XpIlIIInaHCTBa, aesra aeynprsanor JIIIKa DOrOqOBeKa Hcyca 113 Hasapera, HeMa aeacxsaperre IICTIIHe crracersa II oooacersa BaH IIpaBocJIaBHe U;pKBe. Ta U;pKBa je U;pKBa Csernx ArrOCTOJIa II Cserax Oraua, Cserax Myxeuaxa II HcnosenHIIKa, U;pKBa CBeTHx Cenasr BaCeJbeHCKMX Catiopa - J emma, CBeTa, Ca60PH~ II A~OCTOJICKa. 11 MM, qMTajynM CIIMBOJI nepe Orana naIIIMX, KOJM ce Je,ll;IIHO aenospebeno xyaa y Ilpasocnaaaoj U;PKBII, MM IICnOBe,ll;aM? npaBIIJIHY II rrpaBOCJIaBHY, ca60pHY M KaTOJIHqaHcKY Bepy Orana, Je,ll;IIHY IICTMHIITY sepy xoja crracaaa. Jep, rro pexa 6oroHOCHor IICnOBe,ll;HMKa Ilpaaocnaarsa - Cseror MaKCIIMa: "XPIICTOC I'ocnon Ha311Ba KaTOJIllqaHCKOM (=Ca60pHOM) U;PKBOM rrpaso M crraCOHOC~O acnosenan,e Bepe"4). To npaso acnosenarse aepe, TO npaaoMIICJIII~e = npaBOCJIaBJbe, acrronena jenaao IIpaBocJIaBHa U;pKBa, npeKO ~BOJIIX CBeTIIX Orana II npaBIIX xpamhana no HanIIIX naaa. To je oaaj 2KIIBII TOK IICTIIHe Orxpnsersa, xoje ce xyaa y 6JIarO,ll;aTHOM 2K1IBOTY U;pKBe 'uYXOM CBeTIIM, M 113pa2KaBa ce KP03 CBeTO IIIICMO II CBeTO Ilpenarse .

CBeTO Ilpenaa,e je Kp03 BeKOBe qYBaHO ,UYXOM CBeTIIM KP03 CBeTIITeJbe U;pKBe, II ,ll;eJIIIMllqHO sarracauo on crpaae ,ll;YXOHOCHHX Oraua na BaCeJbeHCKIIM Ca60pIIMa II Y IbMXOBIIM ,ll;eJIIIMa. CBO CBeTOOTaqKO 60rOCJIOBJbe Y CTBapII je casro yrapbasaa,e II pacxpasarse ArrOCTOJICKOr Ilpenarsa, ,ll;02KMBJbeHOr Y 6JIarO,ll;aTHOM ornrry U;pKBe. IDIIXOBa nena HIICY rrnon IbIlXOBOr JIllqHor pasysra, Hero nnon cseorrIIITer IICKYCTBa U;pKBe, ,ll;02KIIBJbeHOr KOHKpeTHO Y JIllqHOM onMTY CBeTIITeJba finaroriahy Ilyxa Cneror. 3aTO IbIlX U;pKBa Ha311Ba: 6oroHOCHII, ,ll;YXOHOCHM o U;II , CBeTIIJIHIIU;1I I1CTIIHe Xpacrose, Tpy6e Ilyxa

" ... Mucao 0 ueonxoouocmu cneooeaua C6emUM 014UMa nocmana je KaMeH meuenau sa OYX06HO usepabueatee Moje oYUie"l).

CBeTII OU;II U;pKBe 0) xasyjy HaM OCHOBHY IICTIIHY II 6JIarOBeCT XpIICTOBY: ,ll;a je cas 602KaHCKII ,ll;OMOCTPOj cnacersa - "Hac pana II namera pana cnacersa". "Pa,ll;1I Tora je II poherse O,ll; Iljeae, parra rora II jacne II BIITJIejeM", xao IIITO Ka2Ke CBeTII Tparopaje DOrOCJIOB2). fJIaBHO je Y CBeMY: D02KMja Jby6aB npesra qOBeKY· Pana Tora je CIIJIa- 3aK Dora na 3eMJbY II Hseroao onannoherse y qOBeKa, pana Tora IICxynrserse II nacxpcerse, pana rora CBO J esanberse, pana rora U;pKBa II y rsoj CBe 602KaHCKe II csesrohrre CIIJIe (2IIT.l,3) 6JIaro,ll;aTII Ilyxa Cnerora, xoja Hac oxmnhyje, ncnersyje, ocnehyje II apaha y rrpsotiarHO crarse, II BIlIIIe on Tora. CnaCTII xoaexa on rpexa II 3JIa, on basona II ne-rae CMPTII, II yqllHIITII ra 6eCMpTHIIM yqecHMKoM 602KaHCKOr 2KHBOTa, aaienaaxaposr 602KaHCKe npapone (2IIT.l,4), je,ll;HOM CBeTOoTaqKOM pe-rjy (xoja xao na je nanac aafiopanrsena) - 0602KIITII xoaexa, - TO je XPIICTOBO nerto oaannohersa II cnacersa, TO je HCTIIHa J esaabersa Hseronor, TO je MllcMja U;pKBe rseroue, TO je 60rOCJIOBJbe

. Cnernx Oraua. CaB canpzcaj HaIIIe sepe OU;II cy pa3YMeJIH II CXBaTIIJIM xao crracen.e HaIIIe. Y TOM COTIlPIIOJIOIIIKOM CXBaTalbY HaIIIe CBere nepe jecre je,ll;IIHCTBeHOCT II npeBaCXO,ll;CTBO CBeTIIX Oraua IlpaBOCJIaBHe U;pKBe nan CBIIM yqlfTeJbIlMa IIH~JIaBHIIM, xao If nan CBIIM <pHJIOcoqmjaMa no qOBeKY, no pe-ra ArrOCTOJIa IIaBJIa (KOJI.2,8).

CBa ,ll;eJIaTHOCT Csernx Oraua liMa sa CBOj U;IIJb 6am TO: 113JIO- 2KJITII II o6jacHIITII IICTIIHY II CTBapHOCT cnacersa xoaexa. CBe "rrpaBOCJIaBHoje 60raTCTBO 60rOCJIOBllja" noxaayje HaM ",ll;a je Bor, ,ll;OIIIaBIIIH y CBeT xao qOBeK, 1136aBifO Hac on II,ll;OJIOnOKJIOHMqKe 3a6JIY,ll;e.

1) En. IIrlbaTHje EpjaHqaHHHOB, "IIJIaq MOj", COqHHeHHja, TOM I, CTp. 559. C.

Ilereptiypr 1905. ron,

0) IIpBH nYT oojaan.eno y: fJIaCHHK Cpncxe Ilarpajapmaje, Beorpan, 6p. 7-8, 1962,cTp.260-270.

2) Pes aa Eoxmli. lJ,HT. no Marpon. AHTOHHjy: IIOJIHOe cotipannje COqHHeHHj, TOM II, CTp. 344. Crr6. 1911.

3) II . .

. OXBaJIHa pex KOJY je H3rOBopHO CBeTHM OU;HMa VII BaCeJheHCKOr Catiopa

Enadianje, l)aKo~ upxae Karancxe ca CHU;HJIHje. Iljejanaja BCeJIeHCKHX C060pOB B PYCKOM nepeBo~e, H3,I:( .. Kasaacxoj ,D:YXOBHOj AKa,I:(eMHH, TOM censroj (VII Co6'op BceJIeHCK4), HHKeJ~KIf II-IfJ), CTp. 660. Ka3aH 1873. r.

)KHTIfJ~ npenoncsaor H 6oroHocHor oua aamer Maxcmra, IfCrrOBe,I:(HHKa H My-rennxa. )KIfTIfJa CBeTHx aa Meceu; jaayap 21. Cpncxa npeson apx. np. Jycraaa Ilonoaaha (y pyxorracy), CTp. 410.

32

XllnAH~APCKll nYTOKA3ll

s o r OTAIl,A HAlllllX

33

Cneror, TajHJfU;H CBeTe Tpojaue, 3JIaTHa YCTa Pexa Bozcaje, OqH Xpncrone. A IhHXOBO 60rOCJIOBJbe jecre - 60rOCJIOBJbe Cnerora Ilyxa:

"CBjaTHM ,UYXOM 60rOCJIOBHje" ... OTY,11;a je YBeK CMaTpaHO Y IIpaBOCJIaBJbY ,11;a je mac CBeTHx Orana - rnac IJ,pKBe. "To je rajna IJ,pKBe, TO je npenarse Oraua", rOBOpHJIH cy rrpaBOCJIaBHH KP03 BeKOBe.

MO)J(e ce ca CHrYPHoIIIny pehn ,11;a cy CBeTH OU,H MepHJIO H nponepa caera rrpaBOCJIaBHOr, csera jeBaH1)eJICKor. Jep HCTHHCKO, jeBaH1)eJICKO 60rOCJIOBJbe 6HBa casro ,UYXOM CBeTHM, ,11;06Hja ce caxio ThHMe, H crnapa ce cauo ThHMe. OTY,11;a CBeTHTeJbCTBO H ,11;YXOHOIIITBO CBeTHX Oraua nornpbyje IhHXOBY rrpaBOCJIaBHOCT5). "ThHxoBa CBeTOCT jasora sa IhHXOBY BepO)l;OCTojHOCT"6). CaMO je Y osapersy Ilyxa, rro pe-ra Cseror BaCHJIHja BeJIHKor7), Moryne npaao 60rorr03Haise, CJIe,11;CTBeHO - H rrpaao 60rOCJIOBJbe. 3aTO CBeTH CHMeOH HOBH BOrOCJIOB H xaxce: "IIOXBaJIY H rrOIIITOBaIhe CBeTHx caxarsanajy OBO nsoje: IIpaBOCJIaBHa sepa H ,11;06pO,11;eTeJbaH )J(HBOT, H rpehe - ,11;apOBH Csecaerora .u:yxa"8). 360r csera 'rora 3a Hac rrpaBOCJIaBHe ,11;YXOHOCHH OU,M IJ,pKBe jecy - je,11;MHH npasn 60rOCJIOBH, jenana noanasaona rajHe 60rOCJIOBJba, je,11;HHH yqHTeJbM ae-nre HCTHHe 0 Tpocynxanora Bory. OHM cy HaIIIH B01)H, OHM - npasocnaaaja HaCTaBHH:u,H. IIlTo naje 0,11; IbHX, IIITO naje Y nyxy IbHXOBOM, naje rrpaBOCJIaBHO, naje jesaa- 1)eJICKO. Y IIpaBOCJIaBJbY je, BeJIH Teodian 3aTBopHHK, qBPCTO OHO IIITO CTOjH na CBeTHM O:u,HMa9). J ep, )J(HBenH y IJ,PKBH 6JIaro,11;any Ilyxa Caeror H ocehajyhn cnoje YHYTpaIIIIhe opraacxo je,11;HHCTBO ca IJ,PKBOM, OHH cy H3pa)J(aBaJIH He CBOj CHCTeM yxersa, He CBOjy <pHJIO- codmjy, Hero ysretse IJ,pKBe, EorOM npenany HCTHHY Orxpnsea,a. To OHH rrornphyjy y ,11;OrMaTHMa H Y )J(HBOTY H Y peqH10).

Boroaocna O:u,H H IbHXOBa ,11;eJIa HMajyorpoMHY Ba)J(HOCT y )J(HBOTY IJ,pKBe yonnrre H y )J(HBOTY csaxor xnana rseaor, csaxor HCTHHIfTor xpHIIInaHHHa. MO)J(e ce rOBopHTH 0 BHIIIeCTpYKOM snaxajy CBeTHX Oraua H IbMXOBHX ,IJ;eJIa. IIpe csera OHH, xao )J(HBe 60rOJIHKe M CBeTe JIMqHOCTH, 6HJIO ,11;a cy )J(HBeJIM paanje aa 3e~M a cana )J(MBe y nefiecxoj IJ,PKBH, 6HJIO ,11;a ,11;aHaC )J(HBe na 3eMJbH Me1)y najaa, CBOjOM MCTMHHTOM )J(HBOM BepOM H CBeTHM )J(MBOTOM CBe,IJ;Oqe HaM 0 qy,11;eCHOM Bory HaIIIeM, BOrOqOBeKY Hcycy XpHCTY, 0 HCTHHHTOCTH J enaaben.a Hseronor H 60)J(aHcKoj peaJIHOCTH H crraCOHOCHOCTH HCKYmrrerscxe 6JIarO,11;aTH Hseroae. OHH HaM noxaayjy HCTHHwrOCT sepe

5) Ilporocaaben. np. JYCTHH, "EOrOCJIOBJbe", Beorpan, ron. 1937, CB. 3-4, CTp. 366.

6) Ell. Hrrsarnje Bpjan-rananos, HaB. ~eJIO, CTp. 559-560.

7) BMH f. <l>JIOPOBCKH: EOrOCJIOBHje OTI~eB l.I,epKBH: BOCTOqHHe OTI~H IV-ro sjexa, IlapH2K 1931. CTp. 89.

8) CJIOBO 55,1. CJIOBa npenon. CHMeoHa Hoaaro EOrOCJIOBa, B nepesonie aa PYCKHj ja3HK ell. Teodiaaa. MOCKBa 1890. BHIl. II, CTp. 17.

9) Cofipannje naceja, BHIl. V, CTp. 36, 1889. ron.

10) l1KYMeHHje, ~HT KO~ ell. Teodiana (3aTBopHHKa), TOJIKOBaHHje IlOCJIaH. CB.

All. IIaBJIa K Ediecejast, Mocxsa 1893, CTp. 305.

rrpaBOCJIaBHe H ,11;OrMaTCKY HerrOrpeIIIHBOCT IJ,pKBe Harne, xao H rseny Herr06e,11;HBOCT y CBHM 60p6aMa ca 3a6JIY,11;aMa jepernxa, 06MaHaMa 60rOO,11;CTyrrHHKa H JIa)J(MMa 60rorrpOTHBHHKa. OHH cy HaM jOIII najBepO,11;OCTojHHjH TyMa~m Cneror IIHCMa H HajrrOY3,11;aHHjH CBe,11;OU;H Ilpenarsa IJ,pKBe. CBeTH OU,H HaM, narse, He casro yxasyjy rryr crraceIha, Hero Hac CBOjHM JIHqHHM )J(HBOTHMa, CBOjHM JIH"lIHOCTHMa H ,11;eJIHMa, CBOjHM qy,11;HMa, CBOjHM npasrepasra, CBojHM peqHMa, CBOjHM cnacasra BO,11;e H PYKOBO,11;e na nyry 6JIarO,11;aTHOr ,11;YXOBHor ycaspuranarsa 0,11; crapor orpexoarsenor xcaexa xa HOBOM, npenopobeaoss, 60- rOrrO,11;06HoM qOBeKY.

CJIe,11;OBalbe sa Ou,HMa IJ,pKBe y ,11;orMaTCKHM H )J(MBOTHHM naTalbHMa nocrojano je H nocroja y IJ,PKBH 0,11; castor rsenor noserxa. Kao IIITO cy ce npaa xpHIIInaHH yqHJIH HCTHHaMa sepe 0,11; Cseror ArrOCTOJIa, TaKO cy ce KacHHjH xpHIIInaHH yqHJIH 0,11; ArrOCTOJICKHX yxeaaxa, a OBH cy TY sepy rrpenaaana CBOjHM yqeHHu,HMa, H TaKO nanarse KOHTHHYHpaHO CBe ,11;0 HaIIIHX ,11;aHa. IIo peqHMa yxenaxa CBeTHX ArrOCTOJICKHX MY)J(eBa, Cseror Hpaneja JIHoHcKor: "ArrOCTOJIH cy xao y KaKBY 60raTY pH3HHU;y rrOJIO)J(HJIH y IJ,PKBY nynohy HCTHHe ... H Iby cy rrOBepHJIH Enacxomma, xao CBOjHM npejesraanassa, KojHMa cy npenana csoje MeCTO yqHTeJbCTBa ... CBaKH KOjH )J(eJIH BH,11;eTH HCTHHY MO)J(e y csaxoj IJ,PKBH ,11;03HaTH Ilpenan,e ArrOCTOJICKO, 06jaBJbeHO y CBeMY CBeTY. H MH MO)J(eMO H36pojaTH Enacxone rrocTaBJbeHe 0,11; ArrOCTOJIa y IJ,pKBaMa, H y IhHXOBe HaCJIe,11;HMKe,11;O Hac ... OHH xysajy HaIIIY aepy 3,11;paBOM, HeHCKBapeHOM H aenospebeHOM"ll) .

MH HMaMO MHor06pojHa CBe,11;OqaHCTBa xoja noxasyjy ,11;a je 60- rOOTKpHBeHa HCTHHa TOKOM BeKOBa xyaaaa y IIpaBOCJIaBHoj IJ,PKBH nyress arrOCTOJICKO-OTaqKOr 6JIarO,11;aTHOr rrpejeMHHIIITBa. H3HOCHTH TO CBe 'OB,11;e O,11;BeJIO 6H Hac y IIIHPOKO norse u,pKBeHO-,11;OrMaTCKor Ilpenan,a, OB,11;e 6HCMO XTeJIH casro YKpaTKO H3HeTH H3pHqHTa rr03Hsan-a CBeTHX Oraua 0,11; najpaanjax nperaena IJ,pKBe ,11;0 HaIIIHX ,11;aHa, nosnaan,a na CJIe,11;OBalbe rrpeTXO,11;HHM CBeTHM Ou,HMa. IIPH TOMe npaanajesro ,11;a neMo Y3eTH, rro pexa Caeror Aranacaja BeJIHKOr, 0,11; MHorora casro MaJIO, H3 npetiorare pH3HHu,e IJ,pKBe - casso nperpnrr 6Hcepa.

II03HaTO je, rrpe csera, ,11;a cy ce CBeTH BaCeJbeHCKH Ca60pH YBeK rr03HaBaJIH na "Bepy Oraua" na "OTaqKO npenaa.e", na "OHO IIITO je 0,11; Orana ,11;0 Hac ,11;OIIIJIO IIpe,11;aIheM". II03HaTO je, 3aTHM, ,11;a cy cnoje O,l1;JIYKe rrosnn-ana pexasra: "CJIe,11;yjynH CBeTHM O:u,HMa CBH H je,11;HO,11;YIIIHO HCrrOBe,11;aMO" ... ; HJIH: "IIo yqelbY CBeTHX Oraua", HJIH: "CJIe,11;yjynH 60rorJIarOJbHBOM yqeIhY CBeTHX Orana". CBHM OBHM pe-rasra H3pa)J(eH je jenaa 0,11; rnaBHHX 3HaKOBa KOjH je O,11;JIHKO-

11) Contra haeresis ("IlpoTHB jepeca"), lib. III, cap. 3,1, 4, V, 20,1; IV, 36 H 45.

34

XHJIAH)l,APCKH UYTOKA3H

s o r OTAIl,A HAllIHX

35

sao Flpaaocnaarse on HenpaBOCJIaBJba, a TO je: cnenonarse O:U:HMa BepHOCT IbHXOBOM yqeIbY H npe,ll;aIby12). Kana je na Ce,ll;MOM BaceJbeHCKOM Cafiopy 6HO nposaran HHKeo-U;apHrpa,ll;cKH CHMBOJI nepe O:U:H Catiopa cy H3jaBHJIH: "CBH MH TaKO BepyjeMo, CBH TaKO HCT~ MHCJIHMO, H CBH ce CarJIaCHO nornacyjesro ... To je sepa anOCTOJICKa sepa OTaq~a, sepa npaBOCJIaBHa, sepa xoja je YTBp,ll;HJIa BaCeJbeHY .. ~ MH cnenyjesro npenaoj O,n;JIY:U:H U;pKBe na qYBaMO onpentie CBeTHx Orana. Taxo MHCJIHTH MH CMO nayxeaa H YTBpl)eHH CBeTHM O:U:HMa HamH~ H IbHXOBHM 60ronpe,n;aHHM yqeIbeM"13). Ilenrasano ce HCTHna, ,n;a je 6HJIO H JIa)J{HHX catiopa, aJIH OHH, 360r csoje HeanOC;OJICKe He:U:PKBeHe, HeOTaqKe nepe, HHCy npH3HaBaHH on U;pKBe. J ep "U;PKB~ IIpaBocJIaBHa, no pesra Cseror MaKcHMa Hcnoaenaaxa, rrpnarraje sa IfCTIfHIfTe If CBeTe OHe Cariope, xoja rroxasaure na cy IbeHIf HCTIfHIfTIf ,n;orMaTIf IfCTIfHHTH"14).

Y CBOjlf~ nenasra nojenaaa O:U:1f qeCTo ce rrosnnajy na pannje C~eTe One, CBOje nperxonaaxe, Taxo, Ben xon aalcrapajax xao mTO cy. CBeTIf JYCTHH <PIfJIOCO<p, CBeTIf Hpnnej JIHOHCKIf, CBeTH Hno:rifT, BIf,n;IfMO nosasaa,e na Ilpeaaa,e. KacHJje xana cy ce noianane - jepeclf"Y .U;p~BH, OC06lfTO cy xecra noaanarsa aa .rrpenaa,e If sepy Orana , jep je TO 6HO noxas npase sepe. 3aTo H xaxce cryfi IlpasoCJIaBJ_Da, XPIfCTOHOCI_I1f oran, Mel)y BeJIHKHMa rrajaeha - CBeTH ATanacaje AneKcaH,n;pHjCKIf: "IIpaBa aepa je OHa xoja rroruve H3 AnocTOJICKOr yxea,a, a yqBpmneHa je OTaqKHM IIpe,ll;aIbeM"15). CaM nax CBeTIf Araaacnje 61f0 je HOCHJIau; anOCTOJICKO-OTaqKe aepe y 60p6~ ca apHjaH:U:~Ma. Onpacrao je ys Cseror Anexcannpa, rtarpajapxa aJIeKcaH,n;pHjCK~r, H nacmrran na rrpenarsy Cserax O'raua. Taxo je CBeTH ATaHaCH]e, no peqHMa Cseror I'paropnja BOrOCJIOBa, nocrao: ,,06pa3a:u: BpJIHHe, H BalfCTIfHY BO)J{HjH qOBeK, If BeJIIfKa rpyfia HCTHHe, xpafipn n060pHHK Jloroca, aajceernje OKO sacerserre, yqHTeJb" acnosenarsv, cTy6 sepe", KOJIHKH je xacmrje 6HO ana-raj Cneror ATaHa~IfJa H IberOBHX CBeTHX nena sa Ilpasocnaan.e BH,ll;H ce 1f3 rora mTO ra je U;pKBa Ha3BaJIa "O:u:eM Ilpasocnanrsa", A :u:pKBeHH rracan H3 VI sexa, K03Ma HH,ll;H~OnJIeBCT, pexao je: "Ka,ll; ron ce cpernere ca pexeHH~OM H3 A:raHacHJeBHx nena a nesrare xapraje npa PY:U:1f 3aIIHmH-

Te je aa CBOJHM XaJbHHaMa". Cnera BaCHJIHje BeJIHKH orrsenn cryf IIpaBocJIaB~e U;pKBe, nncao je y je,n;HoM CBOM nHCMY: "To mTO MIf H3- JIa)J{eMO HHJe nnon HamHX JIHqHHX nocerxa, Hero OHO qeMY CMO ce HayqHJIH o,n; CBeTHX OTa:u:a"16). Hseron npaiaren, H aajrrpncmrjn ny-

12) BH,ll; . C . n B

IIaTp M H. BJaUI'I. . HKTOPOB, "lbBjecTHja O'leBH,ll;ll;eB" )KYPHaJI MOCKOBCKOj

Hapi3r,lJj' . ?CKB~, rOA. 1956. 6p. 11 cTp.61. '

14) ejaH~ja Bacers. Ca6opa, TOM VII, CTp. 610 H 358.

15) )KHTHje rrperr. o. H. MaKcHMa (BH,ll;H nanpen), CTp. 412.

BeJIHKOr, Eeo~~:;,d~~~~: ~~:'?H: np. Ilparoxap Mapah, XPHCTOJIOrHja Cseror- Aranacaja 16) IIHCMO 140; Migne, Patrol. graeca, TOM 32.

XOBHH 6paT, CBeTH I'paropnje BOrOCJIOB, KOjH je no pexasra Cseror 3JIaTOYCTa, "KpOTKH qmJIOco<p Ilyxa Cserora, aJIH H Hen06e,n;HBH BOjHHX XPHCTOB", Ha3HBa OTaqKO npenarse ,,:u:aPCKHM nYTeM" (yn. 4Moj. 20,17). OH Tpa)J{H na ce IfCTHHHTa xpanrhaacxa <pHJIOco<pHja name ",ll;OrMaTCKH, a He CaMOBOJbHO; no HaqHHY pntiapa, TO jeer AnOCTOJIa, a He no HaqHHY ApHCTOTeJIa; no ,ll;YXOBHHM 3aKOHHMa U;pKBe, a He no BemTHHaMa 'rproaa" 17). 0 npaBOCJIaBHOCTH rserose sepe caenoxa Py<PHH AKBHJIejcKH OBO: "OnmTe n03HaTH je 3HaK .na qOBeKOBa aepa anje npasa sepa aKO ce He CJIa)J{e ca I'paropajeaosr BepOM"18). Bpar Cseror BaCHJIHja BeJIHKOr, BeJIHKH xpaurhancxa <pHJIOCO<p, CBeTH Tparopaje HHCKH, Ha3HBa aajaehosr XYJIOM H 6e360)J{jeM xax H MaJIO H3BpTaIbe "O,ll; Oraua npenanax pexa". I1<xn:pLx'tl 'Tmpai)O<TL<; - Ceemoomauxo npeoaue, OH csrarpa xao on AnOCTOJIa npenaao H KP03 One CaqYBaHO MepHJIO sa HCTHHHTOCT aepe H npaBHJIHO TYMa1.{eIbe CBe- . rora IIHCMaI9). Tpeha BeJIHKH BaCeJbeHCKH Jepapx H xopadiej ysnrersa, ,,3JIaTHa xapdia Ilpasocnaarsa" - CBeTH JOBaH 3JIaTOYCT, caa je npoxcer Ilpenaa.esr U;pKBe H HCTHHHTOM OTaqKOM BepOM, TaKO na je eBO Ben xarsany H no ronana jenan on uajaeonxonaajax ,n;YXOBHHX Orana H 60rOMY,ll;pHX soba cnaxor npaBOCJIaBHOr xpamhaaaaa, a OC06HTO npaBOCJIaBHOr 60rOCJIOBa. IIJIaMeHH peBHHTeJb IIpaBocJIaBrsa, CBeTH KHPHJIO AJIeKcaH,n;pHjcKH, 60penH ce ca Hecropajeaosr jepecjy, CTaJIHO je, KaKO caM xaxce, "CJIe,n;OBao y CBeMY acnoaenaisy CBeTHX Oraua, xoje je YCTaHOBJbeHO non PYKOBO,n;CTBOM Ilyxa CBeTor, KOjH je rOBopHO Y IbHMa"20). "BoJbe je, rOBopHO je OH na III BaceJbeHCKOM Cafiopy, ,n;p)J{aTH ce yxea.a CBeTHx Oraua H npenarsa CBeTHX AnOCTOJIa H J eBaHl)eJIHCTa, 3aTO mTO je Kp03 IbHX rOBopHO caM OBanJIOneHH Bor Jloroc, Hero ,ll;p)J{aTH ce norytinax HOBOYBe,ll;eHHX jepeca", JIeoHTHje BH3aHTHjcKH, BeJIHKH 60pa:u: npOTHB MOHO<pH3HTa y meCTOM BeKY, Ha3HBa CBeTe One "qy,n;eCHHM caBeTHH:U:HMa Caerora Ilyxa", jep "OHH HHCY rOBOpHJIH onceoe, Hero je Ilyx Ona rOBopHO y IbHMa. H 3aTO, He npHMaTH One CJIaBHe H n03HaTe y U;PKBH, 3HaqH npOTHBHTH ce 3anOBeCTH BO)J{Hjoj"21). "CarJIaCHOCT ca O:U:HMa", no IberOBOM MHmJbeIbY, HMa peuranajyhe aaaxerse y IIpaBocJIaBJbY; a, aa ce6e castor xasce: "Ja CBe Y3HMaM on OTa:u:a!"22). IIpeno,n;06HH aaa xpHCTOnOJbCKIf H xepYBHMCKH HcnOBe,ll;HHK 60rOqOBeqaHCKe JIHqHOCTH XpHCTOBe, CBeTH MaKCHM, ca HeBHl)eHoM xpHmnaHCKOM xpa6-

17) lI,HT. xon r. <1>JIOpOBCKor, HaB. neno, CTp. 103.

18) Migne, P. gr. t. 36, col. 736.

19) BH,ll;H xon: JI. II. Kapacasna, CBeTH OTll,H H Y'IHTeJIH :U:epKBH (Pacxpnrnje IIpaBOCJIaBHja B HX TBopeHHjax), Ilapac 1927, CTp. 182.

20) 11.3 a-erose IIOCJIaHHll,e Hecropnjy, xoja je xacaa]e 'IHTaHa aa III BaCeJbeHCKOM catiopy. BH,ll;H: Iljejaaaja BceJI. C060pOB T. III, CTp. 480.

21) Kon r. <1>JIOpOBCKor, BH3aHTHjcKHje OTUH V-VIII sjexa. IIapH)!{ 1933. CTp. 121-122.

22) Tasro.

36

XHllAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAll.A HAillHX

37

ponrhy HCrrOBe.D:aO je IIpaBocJIaBHY nepy Orana Ilpxse. H3Meljy OCTanora OH xaace: "CBaKH ce qOBeK ocaehyje acnoaenarsesr sepe, H TO acrroaenarsesr H peqHMa H rJIaCOM, jep TO .D:OHOCH cnacerse :u;eJIOM CBeTY· A rrOKpHBaTH aepoacnoaenarse hyrarsesr, TO YMafbyje cnacefbe JbY.D:HMa"23). OH je OC06HTO MHoro asysaaao 60rOCJIOBJbe CBeTHx Orana, H xax je rracao omnapna TYMaqefba na fbHXOBa .D:eJIa. Y CTBaPH, n.erono 60rOCJIOBJbe H jecre CHCTeMaTlf3a:U;Hja CBeTOOTaqKOr 60- rOCJIOBJba24), llITO lie, HemTO xacaaje, jour norrryaaje yqHHHTH CBeTH JOBaH ,UaMacKHH. CBeTH ,UaMacKHH je rr03HaT Y Ilpanocnaanoj lI,PKBH xao najseha norwaraxap. Mozee ce CJI060.D:HO peha na je OH TO crora mTO je CBe csoje 60rOCJIOBJbe Ca3.D:aO na CBeTHM O:U;HMa. OH TO case rrpasnaje Y rrpe.D:rOBOPY csora rJIaBHOr .D:eJIa "HrnTl )'VWC7EWC;"

. = H360P 3Ha1Ua: "H3JIOXHliy HCTHHHTO yxerse, YKpaCHBmH ra H HCKHTHBmH, xao HeKOM 3JIaTHOM O.D:eliOM, pexasra 60roHa.D:aXHYTHX Ilpopoxa, 60roHayqeHHX Patiapa H 60rOHOCHHX Ilacrnpa H YqHTeJba ... Ja nehy HIHIITa csoje rOBopHTH, BeJIH OH MaJIO narse, Hero hy YKpaTKO H3JIOXHTH OHO mTO cy peKJIH BOXHjH H MY.D:PH JbY.D:H"25). 3aTO CBeTor ,n:aMaCKHHa H naaasajy "ca6HpaTeJbeM OTaqKHX npenarsa", H "Haj:u;pKBeHHjHM Meljy O:U;HMa". Ilmnyha csoje qYBeHe "TpH pexa" Y 3amTHTY CBeTHX HKOHa, OH je rrOCJIe CBaKe pexa .D:O.D:ao omunpaa "CBe.n;OqaHCTBa .D:peBHHX H CJIaBHHX OTa:u;a"26), y KojHMa OH BH.D:H ,,60- rOHa.u;aXHYTe yxarerse, npocseheae 6JIaro.n;aliy", H ,,60roHocHe rracTHpe". Ba'ro y jenaoj O.D: THX pexa H xaace: "MH He npexopaxyjesro ne=me rpanane xoje nocrasanre O:U;H nanra, Hero .D:PXHMO Ilpenan.a xao mTO CMO rrpHMHJIH. Jep aKO CTaHeMO KBapHTH YCTPOjCTBO Ilpxse Ma H y HajMalbHM CTBapHMa, OHO lie ce rrocreneao pa3pYllIHTH ne-

JIo"27). .

110 6JIarO.D:aTHOM casnarsy IIpaBocJIaBHe Ilpxae H .D:YXOHOCHOM oceharsy CBeTHTeJba lbeHHX, y lI,PKBH cnarna HMa CBeTHX Oraua. Hnje CBeTH JOBaH ,UaMaCKHH rrOCJIe.D:IbH CBeTH Orau Ilpxae, KaKO TO csrarpajy na 3arra.D:Y. HaHMe, rrpOTeCTaHTH npasnajy npxseae nacne casro npnax 5 HJIH 6 BeKOBa, .n;OK pHMOKaTOJIH:U;H CBeTHM OUHMa rrpasnajy casro OHe .D:O IX aexa. Y Ilpasocnasnoj lI,PKBH csarna npaCYCTByj e Ilyx CBeTH H OH YBeK nabe Ce6H .D:OCTojHe oprane npexo KOjHx ,IlejcTByje y CBaKOM BpeMeHY. OC06HTO je TO BH,Il;JbHBO Y TMypHHM H TeiliKHM BpeMeHHMa rro lI,PKBY. Kao mTO je y najcrpaumajoj

6YPH apajaaaasra, rrposracao DOXHjH nsafipao Cseror Aranacaja BeJIHKOr xao ,,60p:u;a aa Ilpaaocnaarse", TaKO je H xacnaje HCTH Ilyx DOxHjH nonarao Cseror MaKcHMa HCrrOBe.D:HHKa, a jom xacaaje CBeTor Mapxa Ediecxor (XV BeK). Taxo Kp03 CBY HCTOPHjy Ilpxae na 3eMJbH ,,6JIarO.D:aT Ilyxa, xoja je OH.D:a 6JIHCTaJIa, H .D:O cana 6JIHCTa y CBeTHM OUHMa aanrer BpeMeHa"28). BHJIO je caarna, H cana HMa, y caeryycpen cyjera rseronax, XHBHX cnyry XPHCTOBHX, HOCHJIaua CBeTJIOCTH Hserone H CBeTHX MOJIHTBeHHKa y HMe Hseroao. "focrro.D:

Ham, BeJIH CBeTH Bapcanydraje BeJIHKH, csarna HMa nepnnx cnyry CBOjHX"29). Jep Ilyx CBeTH cnarna 06HTaBa y lI,PKBH (JH.14,16-17), H "CBar.D:a nejcrnyje KP03 Oue H YqHTeJbe Ilpxse KOjH My BepHO CJIyxe", xao mTO xazcy HCTOqHH Ilarpajapca y CBOjOj 60rOHa.D:axHYToj IIocJIaHH:U;H30). H sap ce Moxe nonyha rpanaua, H3a xoje CBeTH OUH ce He 6H rroiaarsaaana y lI,PKBH? "AKO nocroja nexa rpanaua, xazce BeJIHKH noaaasanan CBeTHx Orana H HCTaKHYTH 60rOCJIOB IlpasoCJIaBHe Pycxe Llpxse, apxaermcxon <1>HJIapeT fYMHJIeBCKH, OH.D:a je TO casro OHa KOjOM ce aaapurasa nocrojarse Ilpxse XpHCTOBe na 3eMJbH. Ilpyre rpaanue aesra H He Moxe 6HTH"31). KapaKTepHCTH'lHe cy o TOMe pexa Cseror CHMeOHa HOBor BOrOCJIOBa: "Ko rosopa, xasce OH, na .D:aHaC HeMa JbY.D:H, KOjH 6H Jby6HJIH Dora H Y.D:OCTojaBaJIH ce rrpHMHTH Ilyxa Cseror H rrOCTaTH CHHOBH DOXHjH, ca caaaan.esr, orrHTHHM HCKYCTBOM H BHljefbeM, raj nopirse ueo Ilposmcao BOXHjH o CBeTY I'ocnona H Bora H Crraca namera Hcyca Xpacra. MeHH ce qHHH, BeJIH CBeTH DOrOCJIOB, na TaKaB ropnersaaau rosopa: Y3aJIY.D: ce cana xara CBeTO J eaaaberse, Y3aJIY.D: ce qHTajy HJIH, I1ITO BHIIIe, Y3aJIY.D: cy H aarracaaa .D:eJIa CBeTHX Oraua HamHx"32) .

H 3aHCTa, rrOrJIe.D:aMO JIH aa He60 acropnje IIpaBocJIaBHe lI,PKBe, BH.D:elieMO H rrOCJIe Caeror ,n:aMaCKHHa, CBe HOBe H HOBe CBeTJIe 3Be3.D:e, Kp03 xoje caja OKO IIpoMHcJIa Boaorjer: CBeTH I'paropnje IIaJIaMa H CBeTH CHMeoH HOBH BOrOCJIOB, BJIaXeHH Teoq>HJIaKT H CBeTH Caaa, CBeTH Mapxo Ediecxa H CBeTH THxoH 3a.D:OHCKH, H CBeTH Cepadnoa Capoacxn, H CBeTH HHKo.D:HM ArHopHT, H jour MHorH H MHorH caBpeMeHHUH aama CBe.D:0:U;H H nponosemrana BpJIHHe Onora Koja Hac je npaaasao H3 TaMe na qY.D:eCHY CBeTJIOCT CBOjy (lIIT.2,9). CBH cy OHH HeO.D:CTyrrHH CJIe.D:6eHHUH CBeTHX Oraua, H xao TaKBH HOCHO:U;H HCTor .D:yxa, HCTe sepe, HCTe HCTHHe, HCTe 6JIarO.D:aTH. Je.D:-

23) )l(HTHje Cseror MaKcHMa, (BH,Il;H aanpen), CTp. 414.

24) BH,Il;H na npasrep, lherOBO ):IelIO TaKBe BpCTe: "qeTHpH CTOTHHe rnaaa 0 Jby6aBH", rne y npenrosopy caM TO xasce. BH,Il;H TaKol)e HIT. Kapcaaaa HaB. TTeJIO CTp.235

H 242-3. ' "',

25) Fons scientiae, Dialectica, pron. cap. 2; Migne, Patr. graec. t. 94. col. 533.

Y PYCKOM npesony; ITOJIHOe cotipaaaje racpeaaj, C.-IT6. 1913. TOM I, CTp. 46.

~ BH)J;H: ITOJI. co6p. raopeaaj, TOM I, CTp. 361-372, 385 H 410-411.

7) 3alIITHTHa pex npOTHB OHHX KOjH o,ll;6an;yjy HKOHe, II, 12; Pg. gr. t. 94, c.1297 B.

28) Pexa baxoaa EIIH<paHHja na VII BaCeJbeHCKOM ca6opy, Iljejanaja, TOM VII, cTp.663.

29) Ilpen. OTn;eB Bapcoayrpnja BeJIHKarO H Joanna, OTBjeTH ... , OTB. 181. C.-IT6. 1905. CTp. 134.

30) IToCJIaHHn;a I1CTO'IHHX Ilarpajapaxa 0 ITpaBOCJIaBHoj sepa, 'IJIaH 12.

31) Hcropaxecxoje Y'IeHHje 06 Oruax IJ.epKBH, H3,1l;. C.-IT6. 1882. TOM I, npenrosop.

32) IJ.HT. npesra: f. <l>JIOPOBCKH: Oxen AOM, "XpHlIInaHcKH )KHBOT", Cpesr, KapJIOBn;H, ron. 1926. CB. 5-6, CTp. 233.

38

XHflAHAAPCKH ITYTOKA3H

s o r OTALl,A HAIlIHX

39

Onne neMo casro YKpaTKO onrosopara na OBe H CJIHqHe nparonope CTaBJbeHe CBeTHM OI1;HMa Ilpxae, H THMe YKa3aTH na HCTHHY OHHMa KOjH je He suajy. THMe hesro, yjenno, onarn H CBOj nyr npesra CBeTHM OI1;HMa Ilpaaocnaane .u:PKBe.

HeKHMa ce, rrpe csera, qHHH na je CJIe;U;OBaIhe CBeTHM OU;HMa "p060BaIhe aYTopHTeTHMa" H onpauaa,e "cJI060;u;e MHCJIH" y lI,PKBH.

Ila 6H ce aa OBO o;u;rOBOpHJIO norrrynaje H npasannnje, norpetiao je 06jacHHTH yornrrre O.D:HOC xoaexa npesra OTKpHBeHoj I1cTHHH, naroj HaM Y Hcycy nOrOqOBeKY. A TO 3HaqH, noha O;U; caaaarsa na qOBeK naje cytijexr HCTHHe, HHTH rsen TBopau;. Jep, I1cTHHa HHje CTBap ;U;O xoje 6H qOBeK Morao ,l1;OnH nyreer ;U;HCKYPcHje HJIH HHTYHU;Hje. "l1cTHna aaje rrJIO;U; ;U;HCKYPcHje HH HHTYHU;Hje"37). OHa je OTKpHBeIhe caste TpHHrrOCTaCHe I1cTHHe, casror nora, Y llHqHOCTH OBarrJIOneHOr Jloroca, Hcyca XpHCTa. "Ja cass lIYT, I1cTHHa H )l(HBOT" (JH.14,6), pexao je I'ocnon XpHCTOC. MCTHHa, naxne naje aexa ancrpaxraa nneja HJIH MeTaqm3HqKa xareropaja, nnje CTBap, Hero llHqHOCT. I1cTHHa je - nOrOqOBeK XpHCTOC. "XPHCTOC jecre, BeJIH CBeTH JOBaH ,UaMaCKHH sajenao ca ArrOCTOJIOM lIaBJIoM, Hnocracaa MY;U;POCT H I1cTHHa"38). Oryna H aKT casnaa,a HCTHHe sa xpHlIInaHCTBO naie npyro Hero y CTBapH aKT )l{HBOr npasrarsa H ycsajarsa Ben 06jeKTHBHO nare HCTHHe39). Ilorpetiaa ie casro cJI060;u;aH nonaar ycnajatsa Te oTKpHBeHe I1cTHHe, cJI060;u;aH nO;U;BHr sepe. A rro jeBaHl)eJICKOM H CBeTOOTaqKOM CXBaTaIhY TO 3HaqH: norpetiaa je rrO;U;BHr casroonpauarsa H CaMOH3JIa)l{eIha H3 csoje OrpaHIIQeHOCTH, caMO;U;OBOJbHOCTH H orpeXOBJbeHOCTH. Ilorpetiaa je 0;U;3HB na 30B I1cTHHe. "CaMa I1cTHHa, BeJIH CBeTH Maxapaje BeJIHKH, nofiybyje xoaexa ;u;a Tpa)l{H I1CTHHy"40). Ilorpetiao je "rrOCJIYIlIaIhe Bory" (yn. <l>HJI.2,8; JeBp.5,8; yrr. IlIT.I,22), rro ;U;HBHOM ArrOCTOJICKOM H3pa3Y, TOJIHKO yrrcrpeersaaanora KO;U; CBeTHx Orana. Ilpasrarse HCTHHe Kp03 sepy HHMaJIO He CMeTa sepa na 6y;u;e rrornyHO CJI060;U;Ha, H ;U;06pOBOJbHa CarJIaCHOCT nama ca I1CTHHOM. Y TOM aKTY nepe, Hac yfiehyje casra HerrpHKOCHOBeHa 60ro;u;aHa I1cTHHa. TaKO ce aepa jaarsa xao CJI060;U;HO rrOCJIYIlIaIhe Bory+!'. "lIocJIYIlIaIhe I1cTHHe", rro H3pa3Y Caeror ArrOCTOJIa Ilerpa (llIT.I,22), naje HeKH poncxn aKT, naje YHBIIITeIhe cJI060;u;e qOBeKOBe, HHTH CKOK Y TaMHY npoaanajy ry6HTKa JIHqHOCTH. HarrpOTHB, rrOCJIYIlIaIhe je CJI060;U;HH, ;U;06POBOJbHH 0;U;3HB JIHqHOCTH QOBeKOBe, CJIHKe Bozcaje, aa rr03HB lIpBoJIHKa cnora - JIoroca Boaorjer, XpHCTa, H3 Jby6aBH npexia Hsesry H npesra I1CTHHH H conCTBeHOM cnacersy. Ha "Jby6aB I1cTHHe", H3- pas Cneror ArrOCTOJIa IIaBJIa (2CoJI.2,IO), qOBeK onrosapa Jby6aBJbY ca CMHpeHHM IIOCJIYllIaIheM n.enora rnaca. 11 "YKOJIHKO, BeJIH CBeTH MaKcHM I1crroBe;U;HHK, yM qOBeqjH yCXO;U;H Kp03 Jby6aB, YTOJIHKO 60- )l{aHCKa MY;U;POCT, rj. Jloroc Boxcaja, HHCXO;U;H Kp03 MHJIOcpl)e"42). 11

na H HCTa TajHa npOXO;U;H CBe CBeTe One Ilpxse: rajna Hcycoaa. OHa ce HerrpeKH;U;HO KOHTHHYHpa KP03 CBeTe ArrOCTOJIe, Mysenaxe, CBeTHTeJbe, I1crroBe;U;HHKe, rrO;U;BH)I{HHKe, Tj. Kp03 qHTaBY lIpaBocJIaBHY lI,PKBy33). Hsaxona HCTHHa jecre jenana HCTHHa, Bexaa I1cTHHa noroxoaexa XpHCTa; IhHXOBO yqeIhe - jenaao jeBaHl)eJICKO yxerse, "caMa HaYKa Ilyxa Ceerora, yqeIhe Ilyxa Caerora" (Bpjaa-raaaaos); IhHXOsa aepa - jenana npasa sepa xoja crracasa, jenana xoja BO;U;H H yBO;U;H Y THXO npHCTaHHIlITe 6JIa)l{eHe BeqHOCTH XpHCTOBe. 3aTO H xasce CBeTH KHPHJIO Anexcarmpajcxa: "CBH KOjH HMajy anpas cxracao, CTapajy ce CJIe;U;OBaTH yqeIhY CBeTHx OTau;a"34). A CBeTH Bapcanydraje MOJIHTBeHO caseryje CBe xpmnhaae H npH3HBa xa CBeTHM OU;HMa: ,,)I(eJIHTe CBeTOCT IhHXOBY, TeU;HTe nyresr IhHXOBHM, nonpzcanajre Bepy IhHXOBy"35). Jep ce, rro CBeToM ArrOCTOJIY, casro "ca CBHMa CBeTHMa MO)l{e pa3YMeTH IlITa je IlIHpHHa H ;U;Y)l{HHa H ;u;y6HHa II BHCHHa rrpesrynpocrn H pasysra Boaorjer, H rr03HaTH rsytiaa XpHCTOBa, xoja rrpeBa3HJIa3H CBaKO snarse" (Eq,.3,18-I9; PHM.ll,33).CaMo TaKO "MO)l{eMO C ra-momhy rr03HaTH TajHY nosrocrpoja HaIIIer cnacersa", xao IlITO BeJIH CBeTH 3JIaTOYCT36).

MeI)YTHM, nacynpor OBaKBOM CXBaTaIhY CBeTHX Orana, xoje, xao IlITO CMO BH;u;eJIH, nocroja Kp03 CBY HCTOPHjy Ilpxse, nocroje H pasna npyra MHIlIJbeIha 0 CBeTHM OU;HMa. IIpoTecTaHTH cy Ben nanHO y CyIlITHHH rrOpeKJIH 6HTHYBa)l{HOCT CBeTHX Orana. Ilpessa OU;HMa UpKBe OHH ce onnoce, yrJIaBHOM, casro xao npesra H OCTaJIHM U;PKBeHHM rrHCI1;HMa H HCTOPHjCKMM CBe;U;OU;HMa csora spesreaa, naxne CKOPO xao npesra KIhH)I{eBHHU;HMa yonurre. 3a IhHX cy CBeTH OU;H casro 06HqHH JbY;U;H H CBeTCKH MHCJIHOI1;H, a IhHXOBa nena, cawo KIhH)l{eBHH rrpOH3BO;U;H ca "rryHO rpeuraxa, necnarassa H rrpOTHSpeqHOCTH". 3a IhHX, YOCTaJIOM, He nocroja HHKaKaB ayropnrer y rrllTaIhHMa nepe H MOpaJIa, a H casry nH6JIHjy, xojy jenano npasaajy, TYMaqe rro CBOMe CXBaTaIhY, "IlITO HM nobe y rJIaBY", KaKO BeJIH Teodias 3aTBopHHK.

37) Cajaurs. Il aane <l>rropeHcKII: CTOJIII II YTBep)l{JJ:eHIIje HCTIIHII (OIIIIT IIpaBOCJIaBHoj TeoJJ:IILl,ejII B .l(BjeHan:~aTII IIIIcMax). EepJIIIH 1929 c. 174.

3~ .,

Migne, P. gr. 1. 94, col. 529 B.

39) BIIJJ:II 0 TOMe: JepOM. JJ:p. JYCTIIH, 0 CYIIITIIHII IIpaBOCJIaBHe aKCIIOJIOrIIje II

KpllTepIIOJIOrIIje, "EOrOCJIOBlbe", ErJJ:. 1935, CB. 1.

40) Ilyxoaae 6eceJJ:e, 7,3; Migne, P. gr. 1. 34, col. 525.

41) KrrIIMeHT AJIeKcaHJJ:PIIjcKII, KOJJ: Kapcaaana, HaB. JJ:eJIO, CTp. 525.

42) U;IIT TaMO. CTp. 236.

33) Apx. JJ:p. JYCTIIH IIoIIoBHn, Tajna JIII'lHOCTII MIiTPOIIOJIIITa AHToHIIja, "EorOCJIOBJbe", Beorpan 1933, CTp. 1.

34) U;IIT. KOJJ:: ApXIIM. Flopdiapnj, 06 asroparerje CB. OT~eB U;epKBII II Ba)l{HOCTII IIX nacanaj. IIpII6aBJIeHIIja K. II3JJ:. TBopeHIIj CB. OT~eB B pyc. nepes. sa 1863. rOJJ:. TaCT XXII, CTp. 4. Mocxsa 1863.

35) OTBjeT 120, HaB. neno, CTp. 92.

36) Becene na IIoCJI. E<pec~Ma, ad locum; Tsopenaja, TOM XI, KID. I, CTp. 59. CII6. 1905.

40

XHJIAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTALIA HAIIIHX

41

OB,lJ;e je, ,lJ;aKJIe, Jby6aB rJIaBHlI Clm:pHTYC arenc 1I rJIaBHlI MOTHB naaaIba H npasrarsa MCTHHe.

M3 npesenaxe Jby6aBH 1I MlIJIOcpl)a Bor, Koja je Jby6aB (lJH.4,8), naje MCTHHY qOBeKY na ce onaj cnace IbOMe, a qOBeK je ca Jby6aBJbY, xoja je "u;eHTap H csracao xpanrhancxor )J{HBOTa", H ca CMHpeIbeM Jby6aBH, npnsra H ycsaja EO)J{aHCKY MCTHHY xao cnoje cnacea.e. Hserona cJI060,lJ;a je nOTnYHa Y npasratsy H ,lJ;06POBOJbHOM caotipaacaaarsy ce6e n.oj, Y OBanJIOneIbY MCTliHe Y cefia 1I CBOM )J{HBOTY· Csrapea,e H CMHpeHOYMJbe je, no CnaClITeJbeBOM yxersy H no CXBaTaIbY llpaBOCJIaBHe Ilpxse H CBHX IbeHHX CBeTHX Orana, rrpso- 6HTHO, OCHOBHO H cymTHHcKO nacrpojerse xpaurhanaaa npen EorOM yomrrre, a CMHpeHOYMJbe je OCHOB npaBOCJIaBHOr O,lJ;HOCa npexta HeTHHH EO)J{HjOj. 3aTo H BeJIH CBeTH JOBaH 3JIaToycT: "CMlIpeHoYMJbe je TeMeJb Harne xpHIIInaHCKe <pHJIOcoq:mje"43). Ilo npaBOCJIaBHOM CXBaTaIbY, casaarse mrje pe3YJITaT rOJIe aKTHBHOCTH pasysra qOBeKOsor, Hero nJIO,lJ; 6JIarO,lJ;aTHO-nO,lJ;BH)J{HHqKOr oxmrrhersa, ncnen.ersa H ocsehersa YMa H cpna qOBeqHjer H nene JIHqHOCTH rserone, EO)J{HjOM finarouahy, EO)J{aHCKOM CBeTJIOmny H cserourhy. qOBeKoB pa3YM rrpen XPliCTOM xao BeqHOM MCTliHOM, rpetia najrrpe na OqllCTH ce6e 0,lJ; rpexoaaor MpaKa, na npOCBeTH ce6e 6JIaro,lJ;any Ilyxa Cneror, 1I TeK xao TaKaB cnocotiaa je na npHMH Jesauben,e MCTHHe. To je npaBOCJIaBHa rHOCeOJIOrHja. Hajnpe npH3HaTH CBOjy nexroh na casr ,lJ;0- bern ,lJ;0 MCTlIHe, np1l3HaTH CBOjy rpeXOBHY nOMpaqeHOCT, xoja, no peqH CHMeOHa HOBor EOrOCJIOBa, xao KaKaB 3H,lJ; CTOjH H3Mel)y Hac H Bora H onsaja Hac 0,lJ; Ihera44). I'pex je pastiao npBOCa3,lJ;aHY u;eJIOCHOCT 6Hna qOBeKOBor H u;eJIOMY,lJ;peHOCT YMa rseroaor, 3aTO je nenpenopobena, aeotinaronaheaa qOBeK neamrrcrpapan, pasfiajen, pasje,lJ;HIbeH, OH je "OBanJIOneIbe npOTHBpeqHOCTH"45), H xao TaKaB necnoc06aH je na n03Ha MCTHHY EO)J{Hjy, CBe ,lJ;OK ce He onpexe rpexa csor, cnoje rOp,lJ;OCTIf, csoje erOHCTHqKe caMOCTH (caM03aTBopeHOCTH) H caMOBOJbe. llOTpe6HO je, ,lJ;aKJIe, na ce qOBeK onpexne caor earner, oprancxor, y caM03aTBopeHOCTH fiecnot-tohnor paaysra, n.eroaor 6e3YMnor rOp,lJ;OYMJba If CaMO,lJ;OBOJbHOCTH46), 1I na ra noxajateeu xao npeyufbelbeM, npOMeHH, rrpeoopasa, 03,lJ;paBlI, lICu;eJIlI, Ou;eJIOMY,lJ;pH. 3aTO H xaace Csern JOBaH 3JIaTOYCT: "CMHpeHoMy,n;peHOCT qHHH yM Ham 3,lJ;paBliM 1I Y3BHmeHlIM"47).

To ,lJ;YXOBHO paban.e HOBe, XPHCTOJIHKe JIHqHOCTH 6Hpa casro 6JIaro,lJ;any Ilyxa Cserora 1I ,lJ;yrHM JIlIqHHM nO,lJ;BHrOM, Kp03 CBeTe 'rajne H CBeTe spnaae y Ilpanocnaanoj ll,PKBH. TaKaB otinaronaheaa, rrperropobena 1I OCBeneHH qOBeK, no pexa Cseror Maxapaja Ernrrarcxor, "HMa npyra YM, npyra pa3YM, H npyry MY,lJ;POCT, Hero mTO je MY,lJ;POCT onor cBeTa"48). To je cranarse YMa Xpucmoeoe, 0 KOMe rOBOPH AnOCTOJI HaBJIe (lKop.2,16), a KOjH HMajy CBeTlITeJbH. "Y CBeTe ce, BeJIH CBeTH MaKcHM MCnOBe,lJ;HHK, ycersana yM XPliCTOB (1Kop. 2,16), ana He no 0,lJ;Y311MaIbY IbliXOBe corrcraene YMHe ClIJIe, Hero YM XPliCTOB CBOjHM KBaJIHTeTOM ocnehyje CHJIy" IbHXOBor YMa H npHBO,lJ;lI IberOBO ,lJ;eJIOBaIbe y je,lJ;HHCTBO ca C060M"49).

To 6JIarO,lJ;aTHO npeotipaacerse YMa JbY,lJ;CKOr H qllTaBe npapone -ronexa CBeTH OU;H cy onarno ,n;O)J{HBeJIH aa ce611. Pa3YMe ce, OHH cy TO ,lJ;O)J{lIBeJIH casro OHOM qy,lJ;eCHOM 6JIarO,lJ;aTHOM ClIJIOM XPliCTOBOM, KOjOM KP03 CMpT crapora xoaexa sacxpcaaa HOBli qOBeK y XpliCTY, qOBeK caspuren, no Mepll pacra BHCHHe -XpliCTOBe (yn, Ecp.4, 13). Y TOMe je rajna CBeTHTeJba. THMe cy OHH ,lJ;OKa3aJIli CTBapHOCT OBarrJIOhersa, xpcnor acxynrsen.a H nacxpcersa XPHcToBor H peaJIHOCT HOsor, nesaor )J{lIBOTa, xoja je XPliCTOC napoaao qOBeKY. 3aTo HX IlpaBOCJIaBHa U;pKBa H rrpasnaje xao BepO,lJ;OCTojHe rrponosenaaxe 1I TyMaqe Boroorxpanene MCTHHe. OHH cy, no peua Cnacarersesoj (MT. 5,19), najnpe H3BpmHJIH 3anOBeCTH Hserose, najnpe ocrnapana Jesanben,e, na TeK OH,lJ;a TOMe aayxana ,lJ;pyre. IIlTo aaasa na cy OHH, )J{HBOTOM CBOjHM H u;eJIOKynHHM 6HneM CBOjHM, aajnpe casra ocernJIH, Ca3HaJIH 1I ,lJ;O)J{HBeJIH MCTHHY If TeK OH,lJ;a je rOBOpHJIli H CBe,lJ;OqHJIll ,lJ;pyrHMa. llpaBHJIO xoje y OBOj CTBapH Ba)J{H aa CBe IbHX, a H aa CBe Hac, CBeTH Tparopaje EOrOCJIOB CPopMYJIHme OBaKO: "Tpe6a npso ce6e OqHCTHTlI, na OH,lJ;a ,lJ;pyre qIfCTHTH; ce6e YMY,lJ;PllTH 1I OH,lJ;a 1I npyre yqHTH MY,lJ;POCTH; nOCTaTH caM CBeTJIOCT, na npyre OCBeTJbaBaTH; npH6JIlI)J{lITli ce6e Bory, na npyre npHBO,lJ;lITH Bory; ce6e OCBeTHTH, na npyre oCBenHBaTH"50).

Taxo, ,lJ;aKJIe, Ham O,lJ;HOC npesra Boroorxpaaenoj MCTlIHlI naTOj y U;PKBlI, HHje p060BaIbe HeKOM cnorsamrsesr aYTopHTeTY, Hero - aKO xohesro na 6Y,lJ;eMO HMaoU;H If HOCHOU;H rseaa - caoopazcanan,e qllTaBOr 611na 1I )J{lIBOTa Hamer castoj )J{HBOTBOPHOj H ocnofiabajyhoj MCTlIHH (JH.8,32). OTY,lJ;a HH Harne CJIe,lJ;OBaIbe U;PKBH H HOCHOIJ;HMa HCTliHe y IbOj, CBeTliM OU;lIMa, naje HHKaKBO p060BaIbe ayroparery, Hero ,lJ;06POBOJbHO npHMaIb~ MCTHHe nare HaM y n.oj. J ep U;pKBa naje ayropnrer, Hero MCTlfHa, xazce BeJIHKH npaBOCJIaBHH 60rOCJIOB XOM-

43) PG 51, 312.

44) CJIOBO 60, HaB. ,lI;eJIO, CTp. 84·5.

45) MIlTpOnOJHIT AHToHHje, IIoJIHoje cofipaanje CO'lHHeHHj, TOM II, CTp. 18. C.II6.1911.

46) "fOP,ll;OCT nacroja na craopa CBOj CBeT, a CMHpeIbe npHMa :>KHBOT on Bora", BeJIH HajHoBHjH IIO,ll;BH:>KHHK IIpaBocJIaBHe U:PKBe, CBeToropCKH crapau CHJIyaH. Jeposronax CO<PPOHHj: Crapeu CHJIyaH, Ilapac 1952, CTp. 70.

47) Becena I, 2 na I nOCJI. KOpHHh. Tsopenaja, T. X, KIb. I, CTp. 11 (C.-II6. 1904.).

48) Bee, 6; U:HT. xon. II. <I>.1l0peHCKor, HaB. ,lI;eJIO, CTp. 274.

49) U:HT. no f. <I>JIOPOBCKH. BH3aHT. OTQH, CTp. 202.

50) Drat. II, 71; Migne, P. gr. t. 35, col. 480.

42

XHJlAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAUA HAUJHX

43

jaKoB51). A HCTllHa He Tpa:)I(H npHHY,ll;HO noxopasarse, Hero notipoBOJbHO nOCJIYllIaIbe Y CJI060.n;H, Jby6aBH H CMHpeIbY. ,,3allITHTa CJI060- ne MHCJIH Y lI,PKBH, nacao je BeJIHKH npaBOCJIaBHH PYCKH 60rOCJIOB BJIa.n;HMHp JIOCKH Y onronop Bepbajeny, He MO)Ke Y3HMaTH <popMe 3allITHTe cJI060.n;e Moje MHCJIH on HCTHHe, xoja je Y rrynoha .n;aTa lI,PKBH .u;YXOM CBeTHM. Moje 60rOCJIOBCTBOBaIbe je CJI060.n;HO, HO na 6H ce Y IheMY nOTnYHO jaBHJIa MCTHHa, ja Tpe6a na ce CJI060.n;HO noKOpHM MCTHHH, na CJI060.n;HO npH3HaM ce6e HecJI060.n;HHM on rpexa, HecJI060,ll;HHM on rnapne orpaHHqeHOCTH, on ycascsene 3aTBopeHOCTH, o.n; HCKBapeHOCTH yMa. CaMO npecrpojaaajyha CBe cnoje 6Hne, 06- aaarsajyhu CBOj yM H MHCJIenH .n;pyrHM 3aKOHHMa, HecBojcTBeHHM IheMY no rana, CTaJIHO npeaasanaseha ce6e, TaKO je Moryne ,ll;OCTHnH nyaohy 60ron03HaIba, xa KOjOj cy npH3HBaHH CBH qJIaHOBH Ilpxae, jep je CBHMa nar Ilyx MCTHHe ... M naxeno npaBOCJIaBHOr CXBaTaIha MCTHHe jecre lIOCJIYllIaIbe, r]. npaaaan,e na MCTHHa He 3aBHCH on MOjHX CTBapaJIaqKHX narropa, nanrra on ce6e ja He Mory Iboj nara; nYT no Tora je - OCJI0(01)eIhe on csoje OrpaHHl:IeHOCTH, a nocrarnyhe je - HCTOBeTHOCT Mor caanarsa H MCTHHe, crnnarse »yMa XPHCTOBOn<, rj, caspmeaa cJI060.n;a YMa, KOjH <PopMYJIHrne norseare CHJIOM Cserora Ilyxa, xoja nocraje namoja CHJIOM. Osne HeM a cynp9THoCTH H3Mel)y cyojexra H 06jeKTa y n03HaIbY MCTHHe: »II03HajTe MCTHHY, H MCTHHa he sac Yl:lHHHTH CJI060,n:HHM« (JH.8,32). IIYT xa TOj CJI060,ll;H je Kp03 CJI060.n;HO nOCJIYIIIaIbe liCTHHH. Oryna, nanre narse JIOCKH, npoTIfBCTaBJbaTH ce6e lI,PKBH, CBOjy MHcao - MCTHHH,3Hal:lH YTBpl)HBaTH cnoje npaso na safinyrry. Ilpxaa He 0.n;Y3HMa npaso na TO, jep 6e3 MorynHocTH safinyne He 6H 6HJIO CJI060.n;Hor nocnyurarsa MCTHHH, Tor nyra xa BHllIOj CJI060,ll;H CHHOBa Llpxne ... M O:U;H Ilpxae, rosopa MaJIO rtarse y HCTOM nHcMY B. JIOCKH, anxana HHCy 6paHHJIH caoje craapananrrso.y lI,PKBH, Hero cy ca BeJIHKOM cssenourhy 3allITHnHBaJIH OQHrJIe.n;HY y lI,PKBH Hcrnny. He .n;p)KenH ce »CBOr«, OHH cy ce JIHl:IHO onpanann on CBOjMX rpenraxa; 6y.n;ynM MaKCMMaJIHO CJI060.n;HM, HMCY 3allITMhMBaJIM CBOjy CJI06o.n;y; 3allITMTa csoje cJI060.n;e npen JIM:u;eM sanre cJI060.n;e Ilpxse 6MJIa 6M 3allITMTa csoje OrpaHMqeHOCTM, rj. cnora poncTBa"52).

OBe pexa npaBOCJIaBHOr TeOJIOra HallIMX ,ll;aHa, KOjM je ce6e M CBOjy TeOJIOrMjy rpanno na CBeTMM O:U;MMa, MMCJIMMO na caCBMM jacHO rosope na cJI060.n;a MMCJIM y Ilpaaocnaanoj lI,PKBM naje onpexena, Hero y CTBapM ynpaarsena xa amnoj M canpesienajoj CJI060,ll;M y MCTMHM, CJI060.n;M Y XpMCTY, CJI060.n;J{ y Ilyxy CBeTOM. Jep "r.n;e je Ilyx rOCnomsn, oune je cJI060.n;a" (2Kop.3,17). XpMllInaHMH rpeoa na croje y

CJI060.n;H KOjOM Hac XPMCTOC OCJI060,ll;M (Tan.Sd.) . Ila, y XPMCTOBOj CJIO- 60,ll;M aaasre, caseryje CBeTM Hcax CMPMH: "CBar,ll;a ce Tpe6a l:IYBaTM csoje concrseae CJI060.n;e"53), Tj. erouearpa-rae M orpexosrseae.

Ilparonopn nporecraaara M IbMXOBMX npMCTaJIM:u;a na xon CBeTHx Oraua nocroje HeTaqHOCTM M rrporaspe-nrocra, M OC06HTO aecnararsa y TYMal:leIbY Cseror IIMcMa, noxasyje nporecranrcxo Henosnaaarse CBeTOOTal:lKOr 6JIaro.n;aTHor 60rOCJIOBJba H HeCXBaTaIbe OCHOBHor nyxa npaBOCJIaBHe ca60pHOCTH.

Y TYMal:leIhY Cseror IIMcMa, Ilpasocnaarse ce M pasnaxyje on MHOCJIaBJba fiam no TOMe urro rrpasaaje na CBeTO TIMCMO, xoje je nanacao Ilyx CBeTM, MO)Ke jenaao OH M TYMal:lMTM npaBMJIHO, npexo BaCeJbeHCKMX Catiopa M CBeTMX Oraua Ilpxse . .u;eBeTHaeCTO CBeTO npaBHJIO VI BaCeJbeHCKOr Catiopa (TpYJICKor) rosopa na ce CBeTo TIMCMO MMa TYMal:lHTM "He npyx-re Hero KaKO cy ra M3JIO)KMJIM y CBOjMM cnHCMMa CBeTMJIa Ilpxse M Yl:IMTeJbM" . Ilyx CBeTM je npexo Ilpopoxa H AnOCTOJIa 06jaBMo CBeTo IIMcMo, M casro ra Ilyx CBeTM MO)Ke M TYMal:lMTM. Ha.n;axHYTM Borosr Jby.n;M, BeJIM enacxon BpjaaxaaaHOB 54) , HanMCaJIM cy ra; Ha.n;aXHYTM 1i0rOM Jby.n;M, CBeTM O:U;M, nporyMaqMJIM cy ra". 060je je neno Ilyxa Cseror, KOjH je MCTM "M na He6y M aa 3eMJbM, M y CBeTOM IIMCMY, H Y ,ll;YllIaMa OHMX KOjH Jby6e liora"55).

CnaCMTeJb je pexao: "Ko xohe Hserosy BOJbY TBOpMTM pasysiehe je JIM OBa HaYKa on Bora" (JH.7,17). M3 osora npOM3MJIa3M,ll;a pasysrenaa.e Pexa 1i0)KMje He JIe)KM na nyry aaysaor acrpaacaaarsa M aanopa YMa, Hero na nyry acnyn.ea,a 3arrOBeCTM 1i0)KMjMX, XPMCTOBMX. Kao llITO M rosopa CBeTM CMMeOH HOBM 1i0rOCJIOB: na ce on MCnyisersa 3arrOBeCTM pabajy BpJIMHe, a on BpJIMHa, xoje npaanaxe OJIaronar, nocrajy jasne TajHe xoje cy CKpMBeHe y CJIOBMMa Caeror IIHCMa. To je cHrYPHMje noaaarse, xasce osaj CBeTMTeJb, xana (0)KaHCKa CBeTJIOCT Ilyxa Cseror ofiacja nyury M pasropa He6ecKM orars y cpny, Hero OHO nosaarse xoje je napabeuo nanoposr pacybaaan.a M panosr M03ra56).

3aTO cy aa Hac CBeTH O:U;M, xao HOCMO:U;M Ilyxa Boacajer, aajBepHMjM TYMal:lM J eaaabersa Boacajer; anaxe 6e3 IhMX CBeTO IIMCMO TYMaqe na paane CaMOBOJbHe57) naxaae 6e36pojHM jeperaua XPMllIhaHCKM, rroxes on rHOCTMKa npnax BeKOBa rra no naaaunser cyriorapa. MCTMHa je na je CBeTO IIMcMO "Halle cnacen.e", KaKO TO xaace CBeTM KMPMJIO J epycaJIMMCKM, aJIM, rro pexa Cneror MnOJIMTa, anocTOJICKOr yseuaxa, "je.n;MHO .JJ:yx Ilpxse MO)Ke 6MTM M jecre PYKOBOl) y

53) Kon r. ct>JIOpOBCKor, BH3aHT. OTU;H, CTp. 186-7.

54) CO'lHHeHHja, TOM IV, CTp. 515-518.

55) Crapan CHJIyaH, HaB. )l,eJIO, CTp. 122.

56) CJIOBa Cseror CHMeOHa HOBor EOrOCJIOBa (BH)I,H aanpen).

57) A "TajHe ce orxpasajy casro CMHpeHOYMHHMa", BeJIH CBeTH Hcax CHpHH.

JIoroc 20, ATHHa 1895. CTp. 80 (aa rp'lKoM).

51) BH)I,H: Ilpor. B. 3jelbKoBcKJlj, Hcropaja PYCCKOj qmJIOcoqmjHH, TOM I, CTp. 196. Ilapaac 1948.

52) Ilacjao H. Bepbajesy, Y 'IaCOITHCY "llyn" (opran PYCKOj peJIHrH03Hoj MHCJIH), H3)1,. penar.vdranoc. AKa)l,eMHH, Ilapasc, No. 50. ron, 1916. CTp. 28-30.

44

XHnAHJ~AP(,KH II),TOKA3H

s o r OTAQA HAillHX

45

xynatsy If TYMaqelbY Caeror TIHcMa"58). He XTeTH TO PYKOBO,ll,CTBO, 3Haqlf Y3,IJ:aTlf ce casro y JbY,IJ:CKlf KOJIe6JblfBlf pa3YM, KOjH je qeCTO rrO,IJ:JIO)KaH CBaKOBpCHlfM 3a6JIY,IJ:aMa. Ta,IJ:a If casro CBeTO TIHCMO MO)Ke rrOCJIY)KlfTlf aa nporracr, xao llITO je TO cnysaj KO,IJ: CBHX [eperaxa TOKOM acropaje Ilpxse. Y TOMe je OCHOBHa 3a6JIY,IJ:a nporecraaara yormrre, If Y3POK CBlfX IblfXOBlfX aenpexannax pacnanaisa na MHoro- 6pojHe cexre.

Y norneny aecnaraa,a nojenmrax CBeTlfX Orana OKO TYMa'lersa aexax MeCTa y CBeTOM TIHCMY najseurhe ce pana 0 nplfMeHH ,n;BOCTPYKor MeTo,n;a TYMaqelba: 6YKBaJIHOr If aneropajcxor, 0,11; xojax Y crnapa, najenan naje rrorpeman Hero ce ysajasnro npoacasrajy If nonyrsyjy. Ilpasrepa pann yaehesro casro TYMaqelbe pexa Crracarersenax as 6ece,n;e na ropa: "MlfPlf ce ca cyrrapnaxosr CBOjlfM 6P30, ,n;OK ca na rrYTY C IblfM, na Te cynapaax He npena cynaja" ... (MT.5,25). TIo 06lf'lHOM TYMa'ielbY OBe ce pe'llf onnoce 6YKBaJIHO na OHO llITO ce qeCTO noraba y )KlfBOTY rsyna: Mel)yc06HO rrapnaxerse Jby,n;lf npen cy,n;OM BJIaCTlf. Taxo If TYMa'ie MHorlf Csera Ona. Meby'rasr, Cnera ABa Iloporej BH,n;lf y TlfM XPlfCTOBlfM pe'llfMa, non pexjy "cynapHlfK", y crnapn casecr csaxor xoaexa, xoja ce, xao rnac nO)Klfjlf, Cy,n;lf ca qOBeKOM xana OH rpeunr If xoja lie TaKBora aaorinaxaaarn If na cyny npen JIlI:u;eM nO)KlfjlfM. J aCHO je na ce OBa nna TYMa'ielba He lfCKJbYqyjy, nrrra nporaapexe jenao ztpyrosr.

Casaarse jenaacrna If je)J,lfHCTBeHOCTlf CBeTOOTa'lKOr rroasrarsa H TYMaqelba orxpaaeue Pexa Boacaje, nocrojn xao )KlfBO ocehan-e CBlfX npannx rrpaBOCJIaBHlfX 60rOCJIOBa If CBlfX lfCKpeHHX H Herrpacrpacnax 'IlfTao:u;a CBeTOOTaqKlfX nerra, "CBe none 3eMJbe, rosopa 60roHa,n;axHYTa rreCHH'IKa ,n;YllIa rronnaacaaxa Hrtsarnja BpjanxanaHOBa, CTH'Iy ce y OKeaH, If MO)K)J.a OKeaH CJIY)Klf xao noxerax aa CBe sone sesosaae. CrrHCH CBeTlfX Oraua cjenarsyjy ce csa y Jeaanbersy, CBH aaran.y xa TOMe na 6lf Hac aayxana TaqHOM acnyrsen-y aanosecTlf I'ocnona naurera Hcyca Xpacra; CBlfX IblfX je lf3BOP If xpaj - CBeTO Jesaaben,e. Caera Oua yxe: KaKO npacrynara Jeaaabersy, KaKO ra qlfTaTlf, KaKO ra npananao cxsarara, urra rrosraace a nrra cnpexaaa n.eroao paaysseaarse. H 3aTO, caseryje Bpjarrsananos, C rro-rerxa 60- rse je 3aHlfMaTH ce qlfTalbeM CBeTlfX Orana. Kana Te ona nayse qlfTaTlf J esaaberse, Ta,n;a seh npensryhcrneno qlfTaj J enanben.e. He csrarpaj aa ce6e ,n;OBOJbHlfM xaraa,e casro Jeaaabersa, 6e3 qHTalba CBeTHx Oraua. To je Mlfcao ropna, orracna, Borse je nexa Te npaseny Jenaabersy Csern Oua xao Jby6JbeHO cnoje ,IJ:eTe, xoje je )l;06HJIO nperxonno aacrrararse If otipasoaan.e nosrohy IblfXOBlfX cnaca. MHOra, caa, xoja cy 6e3YMHo, OXOJIO onpexna CBeTe One, If npacrynann nenocpenno, ca CJIerrOM csrenonrhy, ca HeqlfCTlfM YMOM If cpuesr Je-

naabersy, yrrann cy y noryriay safinyny. Hsax je 0,n;6a:U;lfJIO Jeaaaberse; OHO nperryurra K ce6H casro CMlfpeHe. qlfTalbe crraca Orasxax - po,n;lfTeJb je If nap CBlfX npnaaa.' H3 qlfTaIba Oraxxax crraca y'llfMO ce lfCTlfHCKOM pa3YMeBaIbY Cseror Ilncsra, npasamroj nepa, )KlfBJbeIbY rro aanoaecrassa jeBaHl)eJICKHM, ,n;y60KOM YBa)KeIbY xoje Tpe6a.lfMaTlf npesta jenanberrcxaea aarrosecrasra, je,n;HoM pexjy - cnacersy If xpamhaacxosr caBpIIleHCTBY. qlfTalbe Oraxxax cnaca, 360r YMalbersa (nanac) ,n;YXOBHlfX HaCTaBHlfKa, rrOCTaJIO je rJIaBHO PYKOBO,IJ:CTBO aa OHe xoja ce )KeJIe cnacrn If 'IaK nocrahn xpanrhancxo caspmenCTBO. Krsare Cserax Orana, rro peqlf jenner on IblfX, cnasnre cy ornenany: ornenajyha ce y IblfMa naaosaao If qeCTO, nynra MO)Ke na carnena CBe cnoje He,IJ:OCTaTKe. H oner, re cy KlblfreCJIlf'lHe 6oraToj KOnexuaja JIeKOBlfTlfX cpencrana: Y rsoj nyura MO)Ke rrorpazarra sa cBaKY on nsojax 60JIeCTlf crracoaocna JIeK"59) .

Benaxa PYCKlf 60rOCJIOB If nonmosnax npournor sexa, nosreHyTlf enacxorr Hrrsaraje Bpjaa-ranaaoa, asaeo je y jenaosr CBOM KpaTKOM crracy, xoja ce 30Be "TIJIaq MOj", CBOj JIlf'lHH nyr, on spesrena xana cy ra 06lf'lHa penaraoaaa oceharsa npecrana sanoaorsaaara, no apesreaa xana ce KOHa'iHO onpenenao aa npasy sepy Cserax OTaua. Pa3He penaraosae nneje npounror sexa, xoje cy nponnpane ca 3arra,n;a, KOJIe6aJIe cy ra, If TO ra je HarHaJIO na ce ofiparn naysaaarsy aasopa sepe y nenasra CBeTlfX Orana. "H IIlTO je rrpe csera, xazce OH, rropasano MeHe y ,n;eJIlfMa CBeTlfX Orana TIpaBOCJIaBHe Ilpxse? - Hsaxosa CarJIaCHOCT, CarJIaCHOCT xynecna If BeJIlf'laHCTBeHa". H rana je, sena OH, Mlfcao 0 neonxomrocrn cnenoaarsa CBeTlfM Onnsra rrocTaJIa KaMeH resrersan sa ,n;YXOBHO aarpabasarse Moje ,n;YllIe60).

Ko je MaJIO notiponasrepno xarao nena CBeTlfX Oraua Morao je If casr na Blf,n;lf 'Iy,n;ecHy ClfM<pOHlfjy IblfXOBlfX MlfCJIlf, jeBaHl)eJICKO caaaysje pexa IblfXOBlfX. Can cy ona y 60rOHa,n;aXHYToj xapeaonaja nenana .niecau cnuunyjy Boeocnoeuja", xao llITO je acra Ilyx ,n;O,n;lfPlfsao raiaacraene CTpYHe nyura 6lf6JIlfjCKHX nacana If IblfXOBlfX TyMa'Ia - CBeTHX Orana (aa npasrep: Cseror Anocrona TIaBJIa If Cneror JOBaHa 3JIaTOYCTa61), lfJIH Cseror Ilpopoxa If napa ,IJ,aBlf,11;a If Cseror Jedipesra Capaaa). Cnasra nasra je rr03HaT xynecaa norabaj y lfCTOpaja Ilpxse, xoja ce necao y XI BeKY. Kana cy, Half Me, HaCTaJIe npennpxe Mel)y Y'leHlfM Jby,n;lfMa y Baaanraja: KO je seha on Oraua - Bacanaje Benaxa, Tparopnje nOrOCJIOB lfJIlf JOBaH 3JIaTOYCT? - rro

58) Kop. Jesceaaja Kecapnjcxor y: Hist. Ecclesiae, V, 28.

,59) ACKeTH'{ecKHje OIIRTH, TOM I, CTp. 112-114. Y3eTo H3 KILHre: JIeoHH,lI;a COKOJIOBa: Bn acxorr HrILaTHj EpjaH'{aHHHoB (jero :lKH3H, JIH,{HOCT H MopanHoacKeTH'{ecKHja B033pjeHHja), KHjeB 1915, '{aCT II, cTp.175-6.

60) CO,{HHeHHja Err. Hrtsaraja, TOM I, H3,l1;. III, (Cnti, 1905), CTp. 555-561.

61) CBeTH IIpoKJIo, narpajapx Ilaparpancxa, y'{eHHK Cseror 3JIaToycTa, CBe,ll;O,{H na je BH,lI;eO Caeror AnOCTOJIa IIaBJIa KaKO TajaHcTBeHo manyhe aa yxo CBeTOM 3JIaoycTY xana osaj nmne TYMa'{eILe aa ILerOBe IIocJIaHHQe. BH,lI;H: )KHTHje Caeror OQa aaurer JOBaHa 3JIaToycTa, narpajapxa Ilaparpancxor. )KHTHja CBeTHX sa MeceQ HOBeMGap 13. Y cprr. npea. (BH,lI;H aarrpen), CTp. 158-9.

46

XHflAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAl(A HAllIHX

47

BOJbH Boxcajoj jaBHIIIe ce sajenno OBa TpH CBeTa Jepapxa enacxony eBxaHTCKOM JOBaHY, qOBeKY BPJIO 06pa30BaHOM H CBeTOM no XHBOTY H pexome My: "MH CMO jenno y Bora, xao IIITO BH,n;HIII, H HHIIITa HeMa y naera npOTHBpeqHO, Hero CMO CBaKH y cnoje spesre, n06yl)HBaHH IIlYXOM EoxHjHM, nHCaJIH pasne KIDHre na cnacerse Jby,n;HMa. M qeMY Hac je yqHO Ilyx CBeTH, TO CMO H npenaaana Jby,n;HMa pana IDHXOBor cnacelDa"62) .

Y CBHM 6HTHHM nHTalDHMa sepe H n060XHOCTH nOTnYHO ce cnazcy CBH CBeTH Oua. To je HeCYMIDHBO jacao H3 IDHXOBHX nena, aa cnaxor acxpenor H 6ecnpHCTpaCHor 60rOCJIOBa. 3aTO H xaace Haj60JbH nosnaaanan OTaqKOr 60rOCJIOBJba CBeTH JOBaH ,Il,aMaCKHH: "OTall, He rrporauypexa Ouasra, jep cy CBH OHH 6HJIH sajenaaxapa jenner Ilyxa"63). Bpesse Mel)y IDHMa raxobe He qHHH HHKaKBY pa3JIHKY, xao IIITO H xazce CBeTH Aranacaje Benaxa na jennor« MeCTY. "CBH cy OHH jennaxo Ona, xaxce CHMeOH HOBH Borocnos, jenaaxo ,n;YXOHOCHH, H CBH ronope peqHMa CarJIaCHHM ca peqHMa ,n;peBHHX BoroaocHHX OTall,a"64). ,Il,y6HHa H UIHpHHa Orana H IDHXOBO je,n;HHCTBO y TOMe je IIITO cy CBH OHH ,n;y60KO npxsene JIHqHOCTH. Y CBOjHM JIHqHOCTHMa H ,n;eJIaTHOCTH OHH He aspaacasajy 6HJIO KaKBY HOBY, norana Heno3HaTY anejy, Hero HanpOTHB OHH npejesrcrneao nonaarsajy y CBOMe XHBOTY, ya 3HaTHe HJIH He3HaTHe JIHqHe oc06eHOCTH, "jaBJbaIDe jenner H HCTor Ilyxa" (lKop.12,4), KOjH je TOKOM BeKOBa YBeK HCTH65). MJIH xao IIITO yqH Llpxsa: "Bcja nonaer Ilyx CBjaTHj, TOqHT npopoxecraaja, cBjaIIIqeHHKH conepmajer ... H neccotiapajer c060p Ilepxonnaj" (CJIyx6a CB. Ilenecertrane).

MCTHHa je na HH CBeTHTeJbHMa HHCY n03HaTe CBe TajHe EoxHje H CBe ,n;y6HHe rrpesrynpocra Csesroryhera-To npasnajy H caMH CBeTH Ona H AnOCTOJIH. MHorHMa on CBeTHX Orana nexe ,n;y6HHe Cneror IIHcMa raxobe cy 6HJIe HeCXBaTJbHBe, HO 3aTO cy npyra napoBH lbHXOBH 6HJIH neha. Jep, no CBeTOM AnOCTOJIY, ",n;apOBH Ilyxa Cseror cy pa3JIHqHH, aJIH je Ilyx jenan ... CBe qHHH jenan H raj HCTH Ilyx paanersyjyha no CBOjOj BJIaCTH CBaKOMe KaKO xohe" (lKop.12,4 H 11). MMa, npasnajy TO H casta CBeTH Oua, npaaaaje TO H npaBOCJIaBHO 60rOCJIOBJbe, H KO,n; nojenaaax CBeTHx Orana H3BeCHHX MalDHX rpeuraxa H CHTHHX aecnararsa; KO,n; HeKHX xax HMa H nojenmrax norpeIIIHHx MHIIIJbelDa, HO CBe TO naje HH H3 nanexa y OHOj MepH KaKO HM ce rrparracyje, HaKO TO npeaarnamyjy rrpOTeCTaHTH H IDHXOBe npacranane. CBeTH Bapcanyrpaje BeJIHKH 60rOMY,n;po onronapa na

nararse: 3allITO je Bor nonycrao na HeKH CBeTH Jby,n;H HMajy nojenana HenpaBHJIHa MHIIIJbelDa? "IIpe csera, onrosapa CBeTHTeJb, aap ce y caMOM CBeTOM IIHCMY He HaJIa3e TaKBe aspexe 0 xoje ce CnOTHqy OHH KOjH He anajy H He pasysrejy ,n;YXOBHH csracao IIHcMa? (CpaBHH pexa Cseror AnOCTOJIa Ilerpa 3a nexa MeCTa y nOCJIaHHll,aMa Cseror AnOCTOJIa IIaBJIa - 2IIT.3,16). Bor, BeJIH narse CBeTH Bapcaayrpaje, 6JIaro,n;aliy CBOjOM He YHHIIITaBa CJI060,n;y xoaexa ... Jep 6H y TaKOM cnyxajy XHBOT qOBeqHjH 6HO He cJI060,n;aH, Hero rronaprayr HaCHJby ... Kao llITO HaM je I'ocnon jasao nyr XHBOTa Kp03 Ilpopoxe H AnOCTOJIe, HaKO je CBaKH on IDHX rOBopHO ,n;eJIHMHqHO, H Bor naje jasrsao HCKJbyqHBO Kp03 jemrora on IDHX, Hero je OHO IIITO je H30CTaBJbeHO on jenner no BOJbH EoxHjoj Ka3aHO npexo ,n;pyror, TaKO je qHHHO Bor H ca CBeTHMa KOjH cy 6HJIH nOCJIe IDHX: 0 qeMY jenna rosope nejacno, TO TYMaqe cneneha aa lbHMa, na 6H ce Bor csarna npOCJIaBrsao Kp03 CBeTe Csoje. Jep je OH Bor npBHX H nOCJIe,n;IDHX ... M TaKO, BeJIH HCTH CBeTH ABa, He ca6JIaXIDaBaj ce 0 CBeTe: jep He rpeura CBeTH Ilyx EOXHjH KOjH Y IDHMa rosopa ... jep OHH He rosope 6HJIO IIITa on ce6e, Hero Bor rosopa y IDHMa, KaKO je IheMY yronao - nexana npHKpHBeHO, nexana jaano. A aKO ce XeJIHIII YBepHTH na TO rasHO TaKO 6HBa, nornenaj, nrra je caM I'ocnon xasao yqeHHll,HMa CBOjHM: "BH nehere rOBopHTH, Hero Ilyx Ona saurer, ronopnhe y aasra (MT.I0,12)"66). ",Il,ejcTBo Ilyxa Cseror y CBeTHM Ouasra, KaKO npaBHJIHO npasrehyje PYCKH 60rOCJIOB apxaenacxon <PHJIapeT, 6HBa C jemre crpane no MepH norpetia Ilpxae, a C npyre - no pacrronoxcersy caMHX yxarersa ... Ilyx lio)lmjH He nejcrnyje HH y KOM Heo,n;OJbHBO H HH Y KOMe He YHHIIITaBa JIHqHe CHJIe H ,n;apOBe ... Oryrra Mepa ycneaarsa y ,n;YXOBHOM )l{HBOTY H Mepa npocsehersa YMa pa3JIHqHTHM naqHHHMa 6HBa Mepa BaXHOCTH oaor HJIH oaor yqHTeJba"67) .

Y Ilpasocnaaaoj lI,PKBH BaXH n03HaTO npaBHJIO Cseror JOBaaa Ilasracxana 0 norpeuranst rrojenaaasmas; MHIIIJbelDHMa rroienaHHX Oraua H YqHTeJba Ilpxne. .Floienaaa-rao MHllIJbeIDe naje 3aKOH sa lI,PKBY", rosopa CBeTH ,Il,aMacKHH, H rronanrsa aajenno ca CBeTHM I'paropajesr Borocnoaosr: jenna JIaCTa He qHHH nporrehe. M jenno MHllIJbeIDe He Moxe 060PHTH Ilpenan.e uene lI,pKBe"68) ... To 3HaqH na je BaCeJbeHCKa Ilpxsa Ta xoja CBOjHM ca60pHHM ,n;YXOM, ,Il,YXOM CBeTHM, onnyxyje y CBeMY TOMe. Y TaKBHM nHTalDHMa nocroja T3B. consensus Patrum - caenacnocm sehaae Omaua. 0 TOMe ornnapno roBOPH ysarers Ilpxse BHKeHTHje JIepHHcKH OBaKO: "KapaKTepHCTHqaa je oc06HHa npaBOCJIaBHHX ,n;a xysajy npenan.a H aasere CBeTHx Oraua, ocybyjyhn nenorpetina noaaneu,a, no nOHOBJbeHoj pexa AnOCTOJIa: AKO BaM KO rrporrosena Jesaaberse npyraxaje Hero llITO

62) Ca60p CBeTHx OTaIJ;a HallIHX BemiKHX TpH J epapxa H BaCeJbeHCKJlX Y'IHTeJba:

BacHIIHja BeJIHKOr, I'pnropaja bOrOCJIOBa H JOB ana 3JIaTOYCTa . .iKHTHja CBeTJlX aa MeCeIJ; janyap 30. Y cprr. npes. (BH.IJ;H aanpen), crp, 528.

63) Ko.IJ; <l>JIOpOBCKor, BH3aHT. OrIJ;H, CTp. 231.

64) CJIOBO 63, 2, HaB. ,n;eJIO, CTp. 122.

65) CpaBHH: MHTpOrrOJIHT AHToHHje (XparrOBHIJ;KH): Ilacrnpcxoje 60rOCJIOBHje, CTp. 27. Xap6HH 1927.

66) OTBjeTH 610-611 H 77-8; CTp. 387-390 H 463-4.

67) Aerr. <1>. fYMHJIeBCKH, HaB. ,n;eJIO, CTp. 9.

68) Ilpna 3allITHTHa pex, XXV; Pg. t. 94., C. 1257; y pyc: Taop. T. I, CTp. 360.

48

XHnAHAAPCKH nYTOKA3H

rrpHMHCTe, nexa 6Y,ll;e aaaressa (faJI.l,8) ... If TaKO, lJHM ce noxasce TpYJIe)l( KaKBe 3a6JIY,ll;e, onsrax narsa Ca6paTH MHIIIJbelba npenaxa ... Arm, narsa KyrrHTH MHIIIJbelbe OHHX Oraua, KOjH cy )l(HBeJIH, YlJHJIH H 60paBHJIH Y aepa H sacerseacxoj aajennana: CBeTO, MY,ll;pO, aenpeKH,ll;HO, H Y,ll;OCTOjHJIH ce na C BepOM rrOlJHIbY Y XpHCTY, HJIH na 6JIa)l(eHO YMPY aa Xpacra. A IbHMa rpetia BepOBaTH rro OBOM npaBHJIY:

TO IIITO CBH, HJIH MHorH, je,ll;HO,ll;YIIIHO npasrajy, ,ll;p)l(e H npenajy OTBOpeao H CTaJIHO, xao no xaxsoj nperxonnoj CarJIaCHOCTH yxaren,a - TO 'rpetia CMaTpaTH rrOY3,ll;aHHM H HeCYMIbHBHM ... Y casroj Bacersencxoj ll,PKBH - peaasrapa BHKeHTHje JIepHHcKH - Tpe6a ce na CBaKH Ha'lHH ,ll;p)l(aTH onora tumo cy ceaeoa, tumo cy ceyoa, tumo cy C6U eepoeanu (quod semper, quod ubique, quod ab omnibus creditum est)"69).

Ca60pHa I1paBOCJIaBHa IJ,pKBa, pyxoaobena ,I:(YXOM CBeTHM, CTOjH Y cBeMY xao MepHJIO cnera. CaMO Y lbeHOM KaTOJIH:U;HTeTY (=ca60pHoj nyaoha), KaKO xaace Arrexcej XOMjaKoB, nocroja cnenena IfcTHHa. If CBeTH O:U;H cy casco Y IJ,PKBH H IJ,PKBOM CBeTH O:U;H, jep Ilyxa Cserora je I'ocnon IJ,PKBH otiehao rrOCJIaTH. 3aTo cy CBeTH ArrOCTOJIH jennosr aa csarna onpenenana can nyr IJ,pKBe pelJHMa:

"Hal)e aa notipo Ilyx CBeTH H MH" (,I:(.Arr.15,28). I1PBO Ilyx CBeTH rra onna MH; MH Y TOJIHKO YKOJIHKO ,ll;OrrYIIITaMO Ilyxy CBeTOMe ,ll;a nena Kp03 Hac. Y OBOj 60rOOTKpHBeHoj arrOCTOJICKoj ¢OPMYJIH canpzca ce can MeTO,ll; 60rOlJOBelJaHCKe ,ll;eJIaTHOCTH Y I1paBOCJIaBHoj IJ,PKBH70). Onaj cy MeTO,ll; rrpHXBaTHJIH H BaCeJbeHCKH Ca60pH Orana IJ,pKBe, H CBH CBeTH MyqeHH:U;H, CBeTH HCrrOBe,ll;HH:U;H H CBeTH O:U;H. ,Il,yx CBeTH csarna nenorpeumso PYKOBO,ll;H ll,PKBOM npexo CBeTHX Oraua, a Kp03 IbHX PYKOBO,ll;H H Hac, aKO casro nparranasro CBHM 6HneM CBOjHM "K catiopy H IJ,PKBH npaoponaax" (JeBp.12,23).

Y OBOM H OBaKBOM BpeMeHY Y KOMe )l(HBHMO, nOTpe6HO je Harne HeO,ll;CTynHO cnenonarse CBeTHM O:U;HMa Ilpxse. I1oTpe6HO je aaTO HapOlJHTO rOBopHTH 0 ,ll;YXOBHOM PYKOBO,ll;CTBY CBeTHX Orana y HaIIIeM )l(HBOTY, na CBHM rrYTeBHMa O,ll; JIa)l(H xa HCTHHH, on 3JIa xa ,ll;06py, on rrpOJIa3HOCTH xa aexnoj CTBapHOCTH, on TaMe xa CBeTJIOCTH, on rpexa xa CBeTOCTH, O,ll; CMpTH xa BelJHOM )l(HBOTY, on l)aBOJIa xa Bory. OHHMa KOjH ce KOJIe6ajy Y sepa, CBeTHTeJbH BO)l(HjH he yxperrHTH ,ll;YIIIYH OCJI060,ll;HTH on crpaxa npen arrOKaJIHrrTHlJKHM Ca6JIa3- HHMa HaIIIer 06e360)l{eHOr ,ll;06a, a OHHMa KOjH nesrajy nepe, CBeTHTeJbH XPHCTOBH ornopahe OlJH na carnenajy IfCTHHY H Bnary Beer Hcyca H3 Hasapera, jenanor I1cTHHHTor Bora H jenaaor HCTHHHTor qOBeKa y CBHM CBeTOBHMa. Y HaIIIeM XaOTHlJHOM BpeMeHY, BpeMeHY CYMlba H nyrarsa, "cToje CBeTHTeJbH BO)l(HjH npen aasra xao caarna

s o r OTAQA HAIllHX

49

)l(HBH CBe,ll;O:U;H HeHCKa3aHe nenore H MonH lJY,ll;eCHOr BOrOlJOBeKa Xpacra. OHH, CBeTH O:U;H H3 ,ll;aBHHX BeKOBa, xao H caapesreaa HaM, KOjH )l(HBe 6aIII Y HaIIIeM BpeMeHY, csenose HaM na je jennaa HCTHHCKH Crracrrrers JbY,Il,H, je,ll;HHH Hosexorsytiai; - I'ocnon XPHCTOC, nooe,ll;HO rpex H CMpT H l)aBOJIa CBOjHM crpanarsere H sacxpcersesr, H ,ll;aponao lJOBeKY BelJHH )l(HBOT, jep cy Hseroaosr HCKyrrHTeJbCKOM 6JIaro,ll;ahy OHH jOIII Y OBOM )l(HBOTY na 3eMJbH rrpe06pa3HJIH ce6e Y 60rOJIHKa H nexaa 6Hna. KP03 CBe CBeTHTeJbe, nopexmra 6eCMpTHor ,I:(OCTOjeucxor, spaxa Ta npenopobajna H rrpeoopascajaa 6JIara H THxa CBeTJIOCT lJY,ll;eCHOr JIHKa XPHCTOBor. Y IbHXOBHM je cpnasra rajaa rrperropobaja JIHlJHOCTH lJOBeKOBe on nponasae Y 6eCMpTHY, on rpexosr ofiecMHCJIeHe Y XPHCTOJIHKY, JIOrocHY JIHlJHOCT. Ilpexpacna JIHlJHOCT OBannohenor BelJHOr JIoroca CBOjOM xpacorosr YKpaIIIaBa caaxor CBeTHTeJba Csor. "CBeTHTeJbCKa JIHlJHOCT - BeJIH jenan HaIII BJIa,ll;HKa - jecTe XPHCTOB xapaxrep ,ll;YIIIe, BHIIIe HJIH Malbe rrOHOBJbeH Y MHorHMa H MHorHMa: CBeTHTeJbH cy OlJHIIIneHa ornenana, Y xojasra ce omena KpaCOTa H CHJIa BeJIHlJaHCTBeHe JIHlJHOCTH XpHCTOBe. OHH cy pon na npnery )l{HBOTa, ,ll;PBO je XPHCTOC, a pon cY CBeTHTeJbH"71). Kp03a CBe IbHX rrpOJIa3H jemra xynecua rajaa - rajaa Xpacrosa, Bora KOjH je H3 Jby6aBH npesra lJOBeKY nocrao lJOBeK, na 6H lJOBeKa vsnarao no Bora. Y CBaKOMe je CBeTHTeJbY fOCIIO,ll; XPHCTOC CBe H CBa Y rseroaoj ,ll;YIIIH, Y lberOBOM cpuy, Y xaranoj rseroaoj JIHlJHOCTH H )l{HBOTY. To je IICHXOJIOrHja H OHTOJIOrHja CBeTHTeJbCTBa yormrre, H csaxor CBeTHTeJba rroceoao 72) .

BJIarO,ll;aTHH )l{HBOT CBeTHTeJba H IbHXOBa 60rOJIHKa CBeTOCT caenoxe aa HajKoHKpeTHHjH HalJHH aasra rpeIIIHHM JbY,ll;HMa 0 nojaaa 60)l{aHCKe CHJIe Xpacrose H 0 caesroha CBeTO,ll;YXOBCKe 6JIarO,ll;aTH Hserose. OHH HaM CBe)1;OlJe H )l{HBOTOM H 6eCMpTHoIIIny, H )1;eJIHMa H rrpHMepHMa, H pelJHMa H crracasra, H lJY,ll;HMa H jaarsan.asra, na je je,ll;HHH H3JIa3 H3, KaKO BeJIH CBeTH I'paropaje HHCKH, upnor H MpalJnor Mopa JbY,ll;CKOr )l{HBOTa - OBarrJIOneHH JIoroc BO)l{HjH, XPHCTOC Crracarers. Jep jenano OH H3BO,ll;H H3 "CBeTa osora nesorpnor H TY)I{nor" H Y3BO,ll;H Y BelJHY panocr 60)l{aHCKOr )l{HBOTa. XPHCTOB BelJHH )l(HBOT CBeTHTeJbH rrpojaersyjy jOIII OB)1;e na 3eMJbH, jep cy 60)l{aHCKOM finaronahy Ilyxa CBeTOra HcrrYHHJIH H ,ll;YIIIe cnoje H TeJIa csoja jOIII aa spesre 3eMaJbCKOr )l{HBOTa. ITo orrHTHOM CBe,ll;OlJaHCTBY CBeTHTeJba HaIIIer apesrena, Caeror Ceparpasra Caposcxor: "CBeTHTeJbH HHCY Bora H 6JIarO,ll;aT Ilyxa Cnerora BH,ll;eJIH Y CHY, H He Y MaIIITH, HHTH Y ~r3aJITa:U;HjH pacrpojenor yotipaacersa, Hero HCTHHCKH na jaBH ... Bnaronar Ilyxa Cserora Tocrrona je He jenaanyr npojanao na

69) Comonitorium, I, 24,18; I, 2; Mg. P. lat. tom. 50, c. 640. lJ,HT. no jeposs. np.

JYCTIIH Cn. Ilonoaah: Ilorssaraxa IIpaBocJIaBHe Ilpxse, KIb. I, Ern. 1932. c. 58-9.

70) Jeposr. JJ;P. JYCTHH, 0 cynrnnra npaBOCJIaBHe aKCHOJIOrHje H KpHTepHOJIOrHje, "EorocJIoBJbe", Beorpan 1935, CB. 1, CTp. 17.

71) Enacxon OXPH.D;CKII HHKOJIaj: Oxpnncxn Ilponor, noroaop.

72) ApXHM. np. JYCTHH IIonoBHIi: Ilpenroaop )KHTHjy Cseror Cane, )KHTHja CBeTHx sa Meceu; janyap 14 (y PYKOnHcy), CTp. 200.

50

XI1J1AH).I,APCKI1 fiYTOKA311

s o r OTAQA HAlIJl1X

51

3eMJbH, Ben O,II:aBHO MeTa CBHX HeCBeTHX, CBHX MpTBHX ,II:YIIIa. I1ocpe,II:H je Y CTBapH cyrrTHJIHO 60r060paqKa aJIH npaxpasena ,II:eJIaTHOCT caramraa. Jep cy )l(HTHja CBeTHx H 6JIarO,II:aTHa qY,II:a casro aqmpManaja H er3eMrrJIH$HKaU:Hja Cseror I1HcMa EO}lmjer( H3pa3 je BJIa,II:Hxe Bapnase Hacrnha), n.erosa anonoraja sesme HCTHHHTOCTH, ocTBapJbHBOCTH H crraCOHOCHOCTH. A TO 1)aBOJIa CMPTHO rroraba, jep ra nerapa. 3aTO OH ca6paHOM CHJIOM CBeJIa}l{H, rroxea O,II: peva H noncsrexa ,II:O cyjesepja 11 JIa}l{HHX qY,II:a, nacroja ,II:a nerapa }l{HBY H qy,II:OTBOPHY HCTHHY Boxcajy: )l(HTHja CBeTHX. 06JIarO,II:aneHO cpue H rrpOCBeTJbeHO OKO rrpaBOCJIaBHOr xpHIIInaHHHa Tpe6a ,II:a 3Ha ,II:a "HCrraryje ,II:YXOBe", rro pe-ra Cseror ArrOCTOJIa JOBaHa (IJH.4,l). Kao IIITO cy Y ,II,eJIHMa ArrOCTOJICKHM, nopen HCTHHCKHX qY,II:a CBeTHX ArrOCTOJIa, H3HeTa H naaora ,II:eMOHCKa qY,II:a, TaKO cy H )l(HTHja CBeTHX npenyaa CBe,II:OqaHCTBa ,II:a je Bor ca CBeTHMa Y U;PKBH CBOjOj, H ,II:a ce casro npexo CBeTHX OTKpHBa, a ,II:a JIa}l{HO qY,II:OTBOpelbe jecre 1)aBOJbe narytiao nenan.e. Taxo he HaM H CBeTH OU:H H OB,II:e 6HTH B01)H ,II:a He CKpeHeMO ca TeCHor nyra MCTHHe H Cnacersa na IIIHpOKe rryrese Ca6JIa3HH H 06MaHa, KOjH BO,II:e Y BeqHY nponacr.

Ha xpajy, XpHIIInaHCTBO naje 6H;6JIHOTeKa H rrpOIIIJIOCT, Hero }l{HBOT H caBpeMeHOCT. XPHCTOC je rrpasaao H CBe Hac, xao H CBe JbY,II:e CBHX npesreaa, Y ll,PKBY CBOjy, Y U;apCTBO He6eCKO. I1oTpe6HO je, ,II:aKJIe, HCTHHCKH }l{HBeTH xpHIIInaHCKH, rra he ce carJIe,II:aTH H oceraTH caa aaaxaj CBeTHTeJba Y }l{HBOTY HaIIIeM. EJIarO,II:aT Boxcaja, BeJIH CBeTH JOBaH 3rraTOYCT, 3aTO HaM je H OCTaBHJIa sarracaae }l{HBOTe H BpJIHHe Cseraua, ,II:a 6H HaM noxasana ,II:a cy H OHH 6HJIH JbY,II:H xao H MH, HCTe npapone CHaMa, a ynpasosaaana CBe BpJIHHe, Te ,II:a 6H Hac rr06Y,II:HJIH ,II:a HX nonpazcaaasro. A JIHqHH ornrr ,II:OKa3yje ,II:a je yxea,e H }l{HBJbelbe CBeTHTeJba je,II:HHO }l{HBJbelbe BepHO J eBaH1)eJbY. I10- rpeoao je HCKycTBeHo, ,II:O}l{HBJbajHo, H npaxra-mo, H pexasra H ,II:eJIHMa H }l{HBOTOM, noha aa CBeTHM OU:HMa, rra he ce yBH,II:eTH ,II:a je je,II:HHH HCTHHCKH xpHIIInaHcKH nyr, je,II:HHO HCKYCTBO npaae H IlpasoCJIaBHe aepe CBeTHTeJba y I1paBOCJIaBHoj U;PKBH - nyr MCTHHe H )l(HBOT BeqHH y XpHCTY Hcycy. Jep HaM OHH rosope H noxasyjy OHO IIITO ca3HaIIIe H ,II:O}l{HBeIIIe y XpHCTY Hcycy. "illTO qYCMO, BeJIH CBeTH ArrOCTOJI, IIITO BH,lI,eCMO OqHMa CBOjHM, IIITO pa3MOTpHCMO H pyxe HaIIIe onananre, TO BaM jasn.asro 0 Pexa )l(HBoTa" (IJH.1,l). "OTY,II:a CBeTHTeJbH, rro pe-rmra crapua CHJIyaHa, H rosope 0 OHOMe IIITO cy CTBapHO BH,II:eJIH H OCeTHJIH, H nrro orrHTHO snajy". 3aTO PYCKH $HJIO-

MHorHM CBe,II:oU:HMa CBOjHM, xoje je OH ofiacjasao H npocaehasao BerrHKHM HaHTHjeM CBOjHM"73).

Eororro,II:06HH }l{HBOT H 6rrarOJ1,aTHH omrr CBeTHTeJba y U;PKBH jecre H J1,aHaC, xao H y npesre CBeTHx Myxeaaxa npsax nexosa, aajjacnaje H najnepnaje CBeJ1,OqaHCTBO 0 Pacnerosr H BaCKpCJIOM Mecaja H3 Hasapera - qy,II:eCHOM H qY,II:OTBOPHOM Tocnony Hcycy, jeJ1,HHOM MCTHHHTOM Bory H jeJ1,HHOM HCTHHHTOM CrraCHTeJbY qOBeKa. HajaoBHjH CBeTHTeJb y I1paBOCJIaBHoj U;PKBH, CBeToropCKH crapan CHJIyaH, xao MJIa,II:Hn 6HO je nocysm.ao Y Bora. Ana KaJ1,a je xyo 0 jenHOM }l{HBOM CBeTHTeJbY H BH,II:eO ra, pexao je: "Ka,II: nocrojn CBeTHTeJb, 3HaqH nocroja H Bor! J a He rpetia ,II:a HJ1,eM J1,a fa Tpa}l{IfM. Bor je C HaMa"74).

)l(HBOTH CBeTHTeJba cy peaJIHH H esmapajcxa ,II:OKa3 HCTHHHTOCTH J enanben,a XPHcToBor H crraCOHOCHOCTH CBeTHX 6JIarO,II:aTHHX TajHH U;pKBe. Jep CBe lbHXOBO )KHBJbelbe H yxen,e jecre omrma Hayxa (sapientia exsperimentalis), jecre npaxrtrsna $HJIOCO$Hja (1TPCtX'TLXTj <pLA<XTO<pLCt),. xoja orrHTHO, ,II:O}l{HBJbajHo noxasyje ,II:a cy pexa Xpacrose 3aHCTa J1,yx H )KHBOT (yrr. JH.6,63). HaIIIa sepa je, y CTBapH, OIIHT, J1,0- }l{HBJbaj, 6JIarOJ1,aTHO HCKYCTBO, xoje ce CTHqe acnytsaaarsesr JeBaHben.a Bo.aoijer (yrr. JH.7,17). Ty HCTHHa H BeqHH }l{HBOT npecrajy 6HTH nneje YMa JbYJ1,CKOr HJIH XHrrOTe3e $HJIOco$Hje CBeTa, Hero ce J1,0- }l{HBJbaBajy xao rrpHCYCTBO EO)KHje y J1,yIIIH H npenoxyurarse aexaor 6JIa}l{eHCTBa npacycrsosr Ilyxa Boxcajer y cPU:Y qOBeqjeM75).

)l(HBOTH CBeTHTeJba, He casro OHHX orracannx y )l(HTHjaMa CBeTHX, Hero H OHHX J1,aHaC Me1)y HaM a }l{HBHX, xao H qy,II:OTBOPHH }l{HBOTH H rrOCJIe TeJIeCHe CMpTH OHHX IIITO cana }l{HBe aa nefiy, a xy,II:OTBOpHa H CBeTa TeJIa caoja OCTaBHIIIe y U;PKBJ{ HeTpYJIe}l(Ha H MHPOTOQHBa,J1,a ce nexe CBH 60JIeCHH J1,YIIIOM, YMOM H TeJIOM, - CBH OHH CBeJ1,OQe J1,a XpHIIInaHCTBo naje yronaja, HH "OIIHjYM sa HapO,II:", Hero 6eCMpTHo }l{HBJbelbe y Ilyxy CBeToM, BeqHH }l{HBOT y Bory, KOjH ce JOIII OB,II:e na 3eMJbH sano-ran,e. II03HaTo HaM je J1,a cy )l(HTHja CBeTHX76) H HCTHHCKa 60}l{aHCKa QyJ1,a CBeTHTeJba }l{HBHX aa nefiy H

73) CB. CepaqmM Caposcxa: 0 Ilyxy CBeToM H U:HJbY xpanrhancxor )1{J!BOTa.

BH,n;If: )KYPHaJI MOCKOBCKOj Ilarpaapxaja 1958. r. 6p. 1, CTp. 69. 74) Heposr. Corppouaje, Crapeu Canyaa, Ilapac, 1952. r.

75) Pa3YMe ce na npasocnaano npaKTIf'IHO nOJl:BH)lCHlflIITBO, npasocnanna aCKeTIIKa, nexsa aaxaxse seae ca 3anaJl:HOM eMnlfplfjcKoM H nparMaTIf'IHOM <pHJlocoqmjoM. Kao IIITO HH "acKeTlf3aM" 6y,n;lfcTlfqKe If npyrnx "MIICTIf'IKIfX" If MlfCTeplf03HIIX penarnja crapajer If aoaajer ,n;aTYMa, nesra HIf'Iera 3ajeJl:UIf'IKOr ca 6J1arOJl:aTUlfM ornrrox "npaBlfX <plfJloco<pa Ilyxa Cneror, xoja ce panyjy H secene EO)IClljoj 6J1arOJl:aTIf", KaKO Ka)ICe CBeTIf Maxapaje ErHnaTcKH. (",I1.yxoBHe fiecene". U:HT. KO,n; <l>JlOpOBCKor, BH3aHT. OTIl;H, crp, 148).

76) KOJlHKIf je ana-raj )KHTHja CBeTHx aa Ilpaaocnaaay U:PKBY BIf,n;H ce 1f3 rora, lIITO ey ua VII BaeeJbeHCKOM Catiopy 'IHTaHH O,n;JlOMU:1f H3 aHX, ynopezro ca AeJlHMa panajax CBeTHx Orana, xao nornpna yxetsa 0 HKOHonOlIIToBaay. Taxo je 'IlfTaHO MyqeHH'IKO )lCHTlfje Caeror MY'IeHlfKa Aaacracnja Ilepcajaaua H xasnaaa,e 0 aerOBlfM 'Iy,n;lfMa; 3aTHM: 1f3 qYAa Caeror K03l\1e H ,I1.aMjaHa; H3 )lClfBOTa Cseror Caxeoaa CTOJlIIHHKa, Caeror JOBaHa I1ocHHKa, Ilpenoaotine Mapaje Erarrhaaxe; pex Caeror Araaacnja 0 'Iy,n;y HKOHe I'ocnona Hcyca Xpacra y Tpany EejpYTY, H np, CBeJl:O'IaHCTBa

OBHX npasraaa cy xao CBe,l(O'IaHCTBa ocrannx nena CBeTHx Oraua. (Mnora )KlfTHja cy aanacana 6alII n03HaTH BeJIHKIf CBeTH 0U:1f). KapaKTepHCTH'IHe cy pexa jenner on Orana Tor Cafiopa (Teonopa, ell. MlfpcKor) xoje je pexao no npoxaraa-y 1I0MeHYTHX )KHTHja:

"Y36J1aro,n;apHMo Bory, IIITO CMO aaxaarsyjyha yqeay Caernx Oraua, MIf Jl:OlIIJlH Jl:0 1I03Haaa Hcrnne ... jep aKO CBeTH MY)ICeBH TaKO rosope, TO MIf HeMaMO IIITa na Ka)ICeMO". Iljejanaja VII Bac. cooopos; (BH,n;H aanpen), T. VII, CTp. 244 H 5; BII,n;H 0 CBeMY on crp, 240-316.

52

XHflAHUAPCKH nYTOKA3H

codi Kapjejescxa H Ha3HBa ,IJ,eJIa CBeTHX Orana, "u3ejecmuja oseeuouee", H3BemTajH oxeaanana 0 OHOMe urra cy BH,IJ,eJIH, n03HaJIH H ,IJ,O)l{HBeJIH. "Y nrra CMO MH CBar,IJ,a BepOBaJIH, nHCaJIH cy On:H Cap,IJ,HKHjcxor catiopa (343. r.), y TO ce H cana YBepaBaMO, 3aTO mTO onar onpannasa H nOTBPQyje OHO mTO je CBaKH xyo ymHMa CBOjHM 77). OHO mTO cy CBeTH On:H npHMHJIH O,IJ, AnOCTOJIa y IJ,PKBH, TO cy casra najnpe ,IJ,O)l{HBeJIH H OCTBapHJIH, H TO HCTO npe,IJ,aJIH cy HaMa ,IJ,a ce H MH 3aje,IJ,HO C H>HMa crracanasro.

HCTH je,IJ,HHCTBeHH nyr n03HaH>a HCTHHe H Cnacersa, nyr y BeqHH )l(HBOT ca XPHCTOM H Y XpHCTY, JIe)l{H H 3a HaC casro y npanoj sepa H )l{HBOM HCKYCTBY IJ,pKBe, 3aje,IJ,HO ca CBHMa CBeTHMa (E4>.3, 18-19). Pexa Cseror AnOCTOJIa I1aBJIa: "YrJIe,IJ,ajTe ce na MeHe xao H ja aa Xpacra" (lKop.4,16), y CTBapH noaaarsa CBaKH CBeTHTeJb CBHMa nasra, J ep HCTa npeMY,IJ,pOCT Boxcaja, no pexasra I1peMY,IJ,pOra, npenasa Kp03 nOKOJIeH>a y CBeTe nyure, npayroroarsasajyha TaKO npajarerse Bozcaje" (I1peM. 7 ,27).

Y TOM CJIe,IJ,OBaH>Y sa CBeTHTeJbHMa aesra y I1paBOCJIaBJbY HHxaxnor ",IJ,OrMaTH3Ma", HHKaKBor MeXaHHqKOr nonpaacasan,a, HHKaKnor HMHTHpaH>a. Jep, no cxsararsy H HCKYCTBY npaBOCJIaBHHX CBeTHrersa, Ham xpamhancxa )l{HBOT uaje "imitatio Christi" Hero: "Moj )l{HBOT y XpHCTY" (KaKO je TO H3Heo BeJIHKH nO,IJ,BH)I{HHK HamHX ,IJ,aHa Oran JOBaH KpoHmTaTcKH). To je HCTOBeTHH a JIHqHH, ,IJ,O)l{HBJbaj jenne HCTHHe, jenne HCTe nepe, je,IJ,HOr Ilyxa, jenae 6JIarO,IJ,aTH, jennor cnacersa, je,IJ,HOr )l{HBOTa y XPHCTY. CJIe,IJ,OBaH>e CBeTHMa je, ,IJ,aKJIe, CJIe,IJ,OBaH>e XpHCTY y aHMa, jep He )l{HBe OHH Hero XPHCTOC )I{HBH Y aHMa (faJI.2,20). II YKOJIHKO je qOBeK 6JIH)I{H CBeTHTeJbHMa, YTOJIHKO je 6JIH)I{H XpHCTY, H 06pHYTO: YKOJIHKO je 6JIH)I{H Bory, yTOJIHKO caM smne oceha norpetiy aajenaane ca CBHMa CBeTHMa (E4>.3, 16-19), jep ra H caM nor yrryhyje aHMa. 3aTO H xaace CBeTH ATaHacaje BeJIHKH, ,IJ,a je CBHMa nasra IIOTpe6Ha "qHCTa nyma, XPHCTOJIHKe BpJIHHe, qHCT YM H CBeTO )l{HBJbeIbe ca CBHMa CBeTHMa"78).

Tajaacrneno ca3H,IJ,aBaH>e H aarpabnaarse TeJIa XPHCTOBor - IJ,pKBe, y je,IJ,HHCTBY sepe H noaaan,a CHHa Boacnjer, 0 xojexr rosopa CBeTH ArrOCTOJI I1aBJIe (E4>.4,12-13), 6HBa, no rseronoj pexa, casro ca C6UMa Ceemuua. Taxo ce ,IJ,ocTHXe y rsytiaa XpHCTOBY, xoja rrpesaaaJIa3H CBaKO anarse (E4>.3,18-19).

XPHCTOC - 3EMJbA )KHBHX (CAnOPHHK I1PABOCllABJbA)*)

(1962, Beorpan)

Ka,IJ, ,IJ,01)eTe y Ilaparpan ,IJ,peBHY npecroumry rrpaBOCJIaBHe BH3aHTHje, O,IJ,aKJIe CMO H MH Cp6H KpmTeHH, naha here srnore n:PKBe H MaHaCTHpe, Me1)y xojnsra H CBeTY C04>Hjy, CBeTY HpHHY, H Taxobe MaHaCTHp Xopa = 3eMJba. Ilaxne, raj MaHaCTHp ce 30Be 3eMJba, jep je ,IJ,06HO HMe no TOMe mTO je nocsehea XpHCTY = 3eMfbu )/(ueux. Ca,IJ,a je non TYPn:HMa TO, HapaBHO, MY3ej, a 6HO je MYCJIHMaHCKa uaMHja MHoro BeKOBa. CTOjH MHHapeT H naaac, aJIH je OCTaJIa xpamhancxa nynra, npaBOCJIaBHa apxnrexrypa H araorpadiaja (rj. HKOHOnHC, rppecxe H M03aHn:H) Tora MaHaCTHpa, OBe npaBOCJIaBHe npxse xao MaHaCTHpa Xope - 3eMJbe )l{HBHX.

Ha YJIa3Y y MaHaCTHp, H3Ha,IJ, apara, H3Ha,IJ, rtoprarra, noxexyje aac BeJIHKH JIHK XpHCTa ,IJ,O rrojaca y M03aHKY, ca noxerxa 14. nexa, Ka,IJ,a je Teonop MeToxHT - npaiarers xparsa cpncxor MHJIYTHHa H noCpe,IJ,HHK y OHOj MHCHjH Ka,IJ,a ce MHJIYTHH )l{eHHO CHMOHH,IJ,OM - rpa,IJ,HO Taj MaHaCTHp, H 30Be ce Ta HKOHa XPHCTOC: +J xwpa TWV ~WVTWV - 3e.M/ba »cueux. Ka,IJ, ybere y nparsop nosexyiy aac ,IJ,HBHH M03aHn:H, a ,IJ,eCHO je upxaa ycunarsnuua, aa ynoxojeae, ,IJ,e jenna BeJIHqaHCTBeHa 4>pecKa Bacxpcersa H3 13. sexa, a xana ybere y caM xpasr noxexyje aac npe,IJ,HBHa nOrOpO,IJ,Hn:a y M03aHKY, xoja ,IJ,P)l{H XpHCTa y CBOM napyqjy, H Ta ce HKOHa Ha3HBa: nOrOpO,IJ,Hn:a, Majxa Boacaja, ,,1') Xwpa TOU 'AXWPllTOU" - "CMecmUJluwme Hecuecmueoea", r], ,,3eMfba xoja je cuec-

muna Ouoea «oju je 3eM.1ba ceux )f(ueux" - Xpncra.

Taxo y TOM MaHaCTHpy BH,IJ,HMO ueo Ca60p Ilpaeocaaena, Ca- 60PHHK I1paBOCJIaBJba. To je cynrrana Harne I1paBOCJIaBHe sepe, H saTO 6HCMO XTeJIH ,IJ,a nporosopasro 0 TOMe, ,IJ,a je TY rJIaBHa TeMa, ueaTpaJIHa rasxa Harne nepe - Xpucmoc xao 3eMlba )/(ueux, xao )l(HBOTHH I1POCTOP, KOjH je nor 6JIarOH3BOJIeO H nao nasta ,IJ,a y lheMY MH Jby,IJ,H BeqHO )l{HBHMO: ca lhHM, y Hsexry, OKO Hsera, npen lhHM, H aaje,IJ,HO C Boron H Me1)yc06HO.

77) Iljejannja nesjar IIoMjecTHHx C060pOB, Ka3aH 1877, CTp. 78.

78) 0 osannohetsy JIoroca, 57.

*) [OBOp Y TB eMHcHjH, o6jaBJbeH aa Cpncxoj pa.n;Ho-TeJIeBH3HjH (Ilane, PCpncKa) Y cy60TY 4. HOBeM6pa 1995. r.

54

XHnAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAUA HAIllHX

55

Ilanac, Y spesre MHorHX rrpotinesia qOBeqaHCTBa, H3Mel)y OCTaJIHX H CBe neher eK0J10UlKOZ npotinesra, jep je qOBeKOB JlCU80mHU npocmop ,Il;OBe,Il;eH Y nararse, a caMHM THM H qOBeK, OBa resea je JOIII BHIIIe aKTyeJIHa.

XPHCTOC je npana )[(U80mHU IJpocmop CBHX JbY,Il;H. XPHCTOC, Bor KOjH ce OBarrJIOTHO H nocrao qOBeK, XPHCTOC - Boeouoee«. Bor je TaKO H CTBOPHO CBeT, TaKO ra je H 3aMHCJIHO H TaKO ra OCTBapHO craaparseer, na 6Y,Il;e sajeonuua Y CHHY Hseronosre, catiop neue EO)l(Hje H caer ooua, M csera IIITO je Y aOMY EOJICujeM. 3aTo je ueo CBeT CTBopeH na 6Y,Il;e 3eMJba )[(ueux. Haje Bor CTBOPHO CMPT, HHTH je axora CTBOPHO aa CMPT, Hero sa »cueom, H 3aTO je CTBOPMO M npocmop sa »cueom. To je, ,Il;aKJIe, H 3aTO CTBopeHH YHHBep3YM HJIH ceeuup, rro CJIOBeHCKOM, a XO<TJ,LO<;, TO (J"l)J,L'TTUV rro rpsxosr. Bpexre JbY,Il;CKOra )KHBOTa xoje je Ha3HaqeHO aa BeqHOCT je »cuen.etee, nenan.e 11 ornnrerse Y TOMe )K11BOTHOM npocropy.

Kan Ka)KeMO XP11CTOC - 3eMJba )[(ueux, H nonaiesso Ca60p TIpaBOCJIaBJba, Ca60pHuK TIpaBOCJIaBJba, THMe orrer uoncehasro na CYIIIT11HY HaIIIe nepe, na je HaIII Bor: Ceema Tpojuua, BeqHH Ca6op, BeqHO H3Bop11IIITe )KHBoTa H HaIIIe )K11JI11IIITe, BeqH11 )[(ueomHu IJpocmop aa CBe Hac. HaIII Bor je Ca60p, jep je CBeTa Tpojaua, 11 H11je 6e3 pasnora pexeao Y EH6JIHjH (Hcanja 9,6) na je Bor Y CBOMe IlpenBeqHOM Caeemy, Catiopy, caserosao ce H ,Il;OrOBOp110 ce ,!I;a CTBOPH CBeT, 11 rrOJIO)K110 HH11UHjaTHBY sa crnapaa.e CBeTa H narser PYKOBOberea Ib11Me, cnacasaa,a H npocnanrsersa CBeTa, ofiecsrphersa H OBexonexen,a, ,Il;aKJIe, aesmor )K11BJbelba, Y C11Ha Csora Jbytirsenora, Y KOMe ie rrOCTaBHO ressen,e csera IIITO je CTBOPHO, a HapOqHTO TeMeJb porta rsyncxora, H na je 3aTO Xpucmou H sa Xpucma CBe crnopeno (KoJI.l,16).

Ben xan Ka)KeMO Xpucmoc HMaMO Y B11.D.Y, Y sepa HaIIIoj rrpaBOCJIaBHoj, na je TO OBarrJIOneH11 Bor H na CMO MH Ben Y HJeMY 11 ca HJ11M. H11je XPHCTOC casao npyro EO)KaHcKO JI11ue CBeTe Tpojane, CHH EO)KHjH 11 BeqH11 Bor, Hero je OH 11CTOBpeMeHO 11 C11H Hoae-raj11, Jenan on Hac, TIPB11 Mel)y uasra, Y cpe,Il;11HH Hac, 113Mel)y Hac, 11 xao Boroxoaex oxyrrrsa Hac y Ce6e, catiapa, catiopnusupa, YBO,!l;H Y 3eMJbY )[(ueux CBe H CBa IIITO nocroja H IIITO je Bor CTBOPHO H Ha3HaqHO sa BeqHH )KHBOT. To cy OCHOBe HCTHHe HaIIIe nepe, To je OHTOJIOIIIKa catiopnocm nepe rrpaBOCJIaBHe.

Haje aepa casro na nocroja Bor, H na je Bor csesrohaa, H na je Tnopau CBeTa, H na ynpaarsa CBeTOM, H narpabyje HJIH xaaosasa, Hero je y HaIIIoj sepa MHoro Ba)KHHje: ,!I;a je cyIIITHHa HaIIIe sepe Ceema Tpojuua, xao Be-rna 3aje,!l;HHua, BeqHH Ca60p Tpnjy BeqHHX EO)KaHCKHX JIHua y sajeouuuu EO)KaHcKe npapone, 011na, CYIIITHHe, )KHBOTa, JbyoaBH, 6JIa)KeHCTBa, oeCMpTHOCTH. Be-rna 3eMJba )KMBHX, xa KOjOj qe3HeMO CBH MH JbY,Il;H CBeCHO H HeCBeCHO, rra H xan JIYTaMO H

O,Il;JIYTaMO, OBa HOCTaJIrHja nyxe Hac TaMO. Hecro je HHCMO HM csecHH, qeCTO CMO rrpOTHB n.e. AJIH, HapaBHO, rpeoa CJIOOO,Il;HO ,IJ;a yxecTByjeMo y TOMe, jep je qOBeK casnan cJI060,Il;aH rro CJIHUH CBeTe Tpojane. II OH je CTBopeH xao Mamf catiop, caoop y ceria caMOMe H catiop ca CBHMa JbY,Il;HMa, CBHMa 6HnHMa H CBHMa CTBopeIbHMa, catiop "ca CBHMa CBeTHMa", KaKO xaxce ArrOCTOJI TIaBJIe (EQ:>.3,18). qOBeK je MaJIH )KHBH H xonehn ca6op, H )KeJIH na )KHBH y catiopy, y 3aje,Il;HHUH H 3aje,!l;HHIIITBY. To je OCHOBHH canpzcaj JbY,Il;CKe JIHqHOCTH, OCHOBHO aaaaaxerse JbY,Il;CKe JIHqHOCTH H pona JbY,IJ;CKOr, sajenaaue JbY,Il;CKe.

3aTo je qOBeK 6Hne 3aje,Il;HHI.J;e, 3aje,IJ;HHIIITBa, 6Hne catiopno.

Pacner je, MeI)YTHM; H3Mel)y ce6e xao jenanxe H caoje noceoaocrn, cnoje ocooenocrn, H re rseroae OCHOBHe, KOHCTHTYTHBHe crpaae HJIH ,IJ;HMeH3Hje: na 6Y,IJ;e y 3aje,IJ;HHIIITBY ca CBHMa ,IJ;PyrHMa, rta »cueu, a )KHBOT je Ben yxemhe, naprauanarmja, 3aje,IJ;HHIIITBO ca ApyrHM H ca ,Il;pyrHMa. 3aTo Hac je Bor aesao aa Ce6e xao II3BOP H Cpe,Il;HIIITe, H seaao Hac raxobe aa OCTaJIH CBeT OKO Hac. II He rpetia ce TOMe sry,Il;HTH, 6e3 063Hpa IIITO cy MaTepHjaJIHCTH 11 6e3(0)KHHUH TO snoynoTpe6JbaBaJIH. qOBeK je neo H MHHepaJIHOr, H 6HJbHOr, H )KHBOTHIbcxor CBeTa, 3aTO IIITO je rrOCTaBJbeH Borosr y cpue CBeTa, H y lbeMY - qOBeKY je CMHcao H :J(11)Ka CBeTa. OH xao qOBeK, H y lbeMY xao CHHTe3H csera ,Il;YXOBHor 11 MaTepHjaJIHOr, Tpe6a ,!I;a ce YBe,IJ;e can CBeT y 3eMJby )KMBHX, y XpHCTa. XPHCTOC je 3aTO H nocrao qOBeK H xao Boroxoaex TO je H yq11HHO H qHHH.

Bor je yqHHHO He casro npaa TBOpaqKH xopax, xana ie CTBOPHO -rosexa, Hero H xana je ,Il;OIIIaO H OBarrJIOTHO ce, nocrao l.JoBeK xao MH, )KHBeO HaIII )KHBOT, )K11BeO y JbY,Il;CKOj npnpona H Cpe,IJ;HHH, HaCTaHHO ce na CBY BeqHOCT y npapony JbY,Il;CKY, Y 6Hne JbY.D.CKO, Y )KHBOT JbY.D.CKH, Y 3aje,Il;HHUY JbY)l;CKY. To H jecre Llpxsa Xpacrosa, H 3eMJba )[(ueux H jecre Ilpxsa Xp11cToBa, OHa npasa, HCTHHCKa, H3BopHa, aYTeHTHqHa, xoja ce 3aTO 11 30Be Catiopua, KaTOJIHqaHCKa, TIpaBOCJIaBHa Hpxaa. O,IJ;JIHKa na je Llpxsa npaeocnaeua, ca60pHO-KaTOJIHqaHCKa, naje nexa KOHQ:>eCHOHaJIHa upra, Hero je ynpaso OHTOJIOIIIKa, 6HTHjna, xao IIITO Ka)KeMO: osaj qOBeK je »cueo 6Hne H THMe ra xapaxrepHIIIeMO; He na ra O,Il;BOjHMO 0,Il; npyrora, Hero ,!I;a H3pa3HMO lberOB )KHBOT, ,Il;HHaMHKY, noxper, pan, rsyfian. Taxo MH Ka,IJ; Ka)KeMO na je Ilpxna catiopua H npaeocnaena, TO unje OHO IIITO naaac HeKH nonpaaYMeBajy, na Ka)KY: "OPTO,!l;OKCHa" - rra, eBO, osaj "OPTO,Il;OKCHH" JespejHH y6H jyxe Jnuaxa Pa6HHa, OCJI060,Il;HOua H soby jespejcxor aapona; HJIH "OPTO,Il;OKCHH" MapKcHcTa, HJIH "OPTO,!l;OKCHH" HCJIaMCKH Q:>YH,!I;aMeHTaJIHCTa ... HT,!I;. To je anoyrrorpetia Te pexa, a, na )KaJIOCT, CBe ce pe-ra najy anoynorpeorsanara. Hero je npaeocnaene - npasa CJIaBa H HCTHHa Ilpxse Xpacra Boroxonexa, xoja je 3eMJba )KHBHX.

Hosex je rr03BaH na )KHBH, na yxecrnyje y )KHBOTY, na 6Y,Il;e )l{HBH, )KHBenH H )KHBOTBOpenH OKO ce6e CBY npapony, xojy Ha3HBa-

56

XHnAHAAPCKH llYTOKA3H

s o r OTAUA HAllIHX

57

MO MpTBa rrpnpona, a aaje MpTBa. qOBeK O:>KHBJbyje, :>KHBOTBOPH, YHOCH Y IbY :>KHBOT, ceje OKO ce6e :>KHBOT, He casro rrpO,lI,Y:>KeIbeM BpC're, KaKO je TO rOJIa 6HOJIOrHja, JOIII OHa HapOqHTO 6e360:>KHa H aHTH- 60:>KHa HarJIaIIIaBaJIa, Hero je TO oeo6a ca ,lI,PyrHM, a 3aje,lI,HHIIITBO ca npyrasra, a rsyfian, a :>KHBOT, CBaKO ,lI,06a xan ce oenu C ,lI,pyrHM, OHO ce YMHO:>KaBa. Taxo je Bor nao H ypenao. OTY,lI,a H3BHpe pa,lI,OCT, OTY,lI,a H3BHpe 6ecMpTHoCT. 3JIO H rpex, KOjH cy YIIIJIH Y CBeT, Y xoaexa, jecy ooeajatee 0,lI, Tor ormrrersa, 0,lI, Tor 3aje,lI,HHIIITBa ca BorOM )KHBOTO.n.aBII;eM H 3eMJbOM )KHBHX.

3aTO H qOBeK xan ce nannaja, xan ce "ocaMOCTaJbyje", xan ce "HH,lI,HBH,lI,YaJIH3Hpa", xan ce ocetiaxrsyje, xan ce aarsapa Y ce6e, KaKO BeJIH BeJIHKH Ilocrojencxa, saraapa ce H YTaMHHqyje "Y CBOjy caMOCT". THMe ce qOBeK He nornpbyje, Hero HarrpOTHB, pasapa ce, 6JIOxapa H YTaMHHqyje, ysrprsrsyje H TO jecre cupm H, na :>KaJIOCT, MO:>Ke 6HTH eesna cupm, aKO je rrpexaayo Be3Y :>KHBOTa, OrrIIITeH.a, Jby6aBH ca BorOM H .n.pyrHMa, aKO He yxecrayje y 3eMJbH )KHBHX, y 3aje,lI,HHII;H )KHBHX, Y Bory, y KOMe je CBe. A raj Bor je XPHCTOC, KOjH je Bor H qOBeK, TaKO na je H y qOBeKY CBe. To ie Ta catiopuocm TIpaBOCJIaBJba H TO je OCHOBa HaIIIe sepe.

He rrpaamro ce MH MY.n.pYf y HaIIIe apesre, MH MJIaljH rrpasoCJIaBHH BepHHII;H H 60rOCJIOBH, H yqHTeJbH J euanben.a H 60rOCJIOBJba rrpaBOCJIaBHOr, Hero je,lI,HOCTaBHO noncehasro na OHO IIITO je H3BOPHO, IIITO je aYTeHTHqHO J enanben,e sepe HaIIIe. He npahasro ce ynaaan y HeKY KOH3epBaTHBHOCT. Hesroryhe je TO, CBe H na xohesro. <l>apca je, <paJIIlI H npoxrauraj, aKO 6HCMO XTeJIH rta ce BpaTHMO YHa3a,lI,. MH roBOPHMO ,lI,a je HaIIIa HOCTaJIrHja sa 3eMJbOM )KHBHX 6yoylia, HOCTaJIraja ecxamonotuxa, OKpeHYTa ynanpen. Haje xao crapa aHTHlIKa, jeJIHHCKa HJIH aanajcxa, HJIH 6HJIO xoja npyra nocranraja, xoja je oxpeHYTa CBa ynasan. HOCTaJIrHja 3HaqH: :>KaJI, 60JI aa pO.n.HHM MeCTOM, sa oTaJ,I6HHOM, aa CBOjHM rrOpeKJIOM. AJIH: .Haiue je nopexno ua He6y, U natue je :JICU6Jbe1be ua netiy" , sena ArrOCTOJI TIaBJIe (KOJI.3,3-4; <l>HJI. 3,20). 3aTo CMO HOCTaJIrHqHH xa 6Y.n.yliHOCTH, xa eCXaTOJIOrHjH, xao OHOj nyaoha xoja Hac y CTBapH npaanasa ceria; napasno rro Me pa y KOjOj ce OTBOPHMO H najesro TOMe, yuecrnyjesao y TOMe H sajemraxapHMO.

TIpaBOCJIaBJbe je eCXaTOJIOIIIKO, a TO 3HaqH sepa, JKHBOT, CTBapHOCT, nyaoha 6y.n.yliHOCTH. THMe ce He YMaH.yje rrpomnocr H npenarse, rpaaarraja, Hero ce OCMHIIIJbaBa, H 3aTO je nam napon :JICU3HOpaooemaH = (:>KHBOTOpa,lI,yjyhH ce) aapon KaKO je rOBopRO IlocTojeBCKH. TIpaBOCJIaBHH qOBeK je YBeK nyn :>KHBOTa, :>KeJbaH )l{HBOTa, aJIH rroaexan H CHT osora H onaxsora :>KHBOTa, jep xeaae 3a OHHM BehHM, rrYHHjHM, BeqHHM. BmIO 6H HCYBHIIIe cxyseno, Ce6HqHO, MaJIO H MaJIO,lI,YIIIHO, .n.a ce 3a,lI,OBOJbHMO casro OBHM MaJIHM H rrpOJIa3HRM H ,lI,a OH,lI,a npnsrasro rrpaxe norryr Illexepesane H3 ,,1001 noha", na ce aa-

aapanasro H aasrajaaasro na je OBO CBe. To cy pa.n.HJIH MHorH YTorrHCTH, MHorH H3 JIa:>KHHX peJIHTHja, H3 H,lI,OJIOrrOKJIOHHqKHX H HOBHjHx H.n.eOJIOrHja H TO pane MaH.e-BHIIIe CBH TOTaJIHTapHCTH, a qOBeK ynarsea 0,lJ; Bora BeOMa je CKJIOH TOTaJIHTapH3MY, IIITO 3HaqH: yxanarsy catiopnocra, YKH.n.aH.Y 3aje,lI,HHIII~Ba, YKH.n.aH.Y OTBopeHOCTH, Jby6aBH, HCTHHCKor aanperxa, rrporpeca H crpescsersa ,lI,a ce ybe sajenao ca CBHMa H ca CBOM TBopeBHHOM BO:>KHjOM Y BeqHH ,Il;OM HaIII, KOjH ce 30Be 3eMJba )l(HBHX .

TIpaBOCJIaBJbe 3aTO HMa CTaJIHY MHCHjy y CBeTY, anje HHKa.n.

TOTaJIHTapHO, H 3aTO noaexan nenyje aeycnernao. OqeKHBaJIH 6HCMO .n.a OHO 6Y.n.e "e<pHKaCHO", na HMa caare, na HMa opranaaanajy, .n.a HMa a.n.MHHHCTpaII;Hjy, na HMa e<peKTHBHOCT H e<pHKaCHOCT. Haje TO notipo H He Tpe6a na ce TIpaBOCJIaBJbe TaKO rrOHaIIIa. HapaBHO, TO He 3HaqH na rpefia na nencrnyjewo H na He pamoro, aJIH 3arra,lI, je naMeTHYO ,lI,aHaIIIH.eM CBeTY jenny TaKBY "e<peKTHOCT", pe3YJITaHTHOCT, ycneuraocr, YTHJIHTapHOCT, H THMe TOTaJIHTapHOCT, rra TO Tpa:>KH H on Hac. 3aTO sanan HCMeBa H He TprrH TIpaBOCJIaBJbe.

MH cejesro, opesro, xorrasso, ofipabyjesto y nasra BeqHH :>KHBOT 0,lI, Bora sacejaa y Hac, on Bora ofipabasan H 3aJIHBaH, a 0,lI, Hac je rrorpeoaa TPY.n., aJIH je ycrrex y PYII;H BO:>KHjOj. To Hac qHHH CMHpeHHMa, o.n.MepeHHMa, Tpe3BeHHMa, He .n.e<peTHCTHMa, Hero ,lI,eJIaTHHII;HMa, ana He aKTHBHCTHMa KOjH aKTHBHOCT rrpersapajy y "aKII;Hjy pana axII;Hje", y "JI'ap rryp .n'ap", y "ycrrex pana ycrrexa", Hero yxeurhe y :JICUeomy, IIITO je Jby6a6. He MO:>KeTe peha na je Jby6aB .n.OBpIIIeHa, aaspIIIeHa, na CH 06aBHO rrocao xan CH nexora 3aBOJIeO, Hero CH yrrpaso aanoxeo rrocao. )l(HBOT je Jby6aB, :>KHBOT je cJI060.n.a, :>KHBOT je panocr H 6Y.n.yliHOCT, :>KHBOT je 3aje.n.HHIIITBO y 3eMJbH )l(HBHX, Y OHOMe KOja je BeqHO IhBopHIIITe :>KHBOTa, BeqHO Ca60pHIIITe :>KHBOTa, Bexaa TIYHoha :>KHBOTa, y XpHCTY = 3eMibU )/(U6UX.

Ta TeMa 0 3eMJbU )/(U6UX nosaara je y CBeTOM TIHCMY JOIII H3 Crapor 3aBeTa. Kazee TIcaJIMOrrojaII; Ilanan .n.a,,:>KeJIH na ce HaCTaHH y 3eMJbY :JICU6UX". Paj e.n.eMCKH na rroxerxy CBeTa je 6HO sesosa :>KHBHX, ann xao HaII;pT, xao MoryliHocT, xao noxerax, xao H3a30B H IIIaHca sa xoaexa. qOBeK je rrOCTaBJbeH Y rsera, HHIlITa MY naje He.n.OCTajaJIO, aJIH je rpeoano na Paj nocraae H.erOB Kp03 creapanaxxo ysemhe H capamsy ca Borosr, KP03 Ca)l{HBJbeH.e H Y:>KHBJbeH.e, a He KP03 OTMHII;y H HeKY MeXaHHqKY BPCTY ,lI,06HjaH.a aexaor )l{HBOTa, MaKap TO 6HJIO H npexo nnona, xao IIITO je bano rronynao: aKO xohem ".n.a 6Y,lI,eIII xao Bor"! .II:aKJIe, HeKHM KpahHM MeXaHHqKHM H JIa:>KHHM nyresr, 6e3 y-remha sonexa, cJI060.n.e, Jby6aBH, saienaasapersa. Bor je 3aTHM, xan je naafipao on nanora, orybenora pasjennrsenora -roseqaHCTBa, jemrora xoaexa, rrpaoua Anpaasra, H onaj MY nosepaaao H noneo ra y otiehauy 3eMJbY, najaaao na he Ta otiehana sescsa (reorpadicxa ,lI,aHaIIIH.a TIaJIeCTHHa, Hspaen) 6HTH aesosa :>KHBOTa, 3eMJba

58

XMJlAH)J,APCKM nYTOKA3M

s o r OTAlI,A HAIlIMX

59

2KRBJbe:aa, aesosa y KOjOj "Teqe Me.u; R MJIeKO", Tj. panocr, cpeha, 6JIarocratse, aJIR je TO 6RJIa 3eMJba otiehana, rra R xana je nara OHa join naje 6RJIa caCBRM oama, nero je same 6RJIa saoama qOBeKY.

HMa aexor napanoxca R .u;RjaJIeKTRKe y TOMe, .u;a je Bor CTaJIHO ofiehanao 3eMJbY H3paRJb:U;RMa. ABpaaMY je ofiehao, xax .u;OK join naje RMao CRHa: na lie rseroao nOTOMCTBO HaCJIe.u;RTR TY 3eMJbY; rra xan je .u;06RO CRHa Hcaxa, OH My je pexao na Tor CRHa »cprsyje! Oner napanoxcanno. ITa R xana je nao Ty 3eMJbY, oner cy je Jespeja qeCTO ry6RJIR R rrOHOBO sa :aOM qe3HYJIH, R 6RJIR name nyra Y porrcrny R npahana ceo Y TO je CRMBOJIRKa, aJIR 6R6JIRjcKa CRMBOJIRKa, nrro 3HaqR rrparsraruxa, jep CRMBOJI y OR6JIRjR 3HaqH crnapno y-recraoaaa,e onora urro je CRMBOJIR30BaHO y OHOMe nrro CRMBOJIR3yje. J espejcxa aapon ce CTaJIHO 60PRO aa TY 3eMJbY, R RMao je, R oner je ry6Ho, R sa :aOM qe3Hyo. Kan cy 6RJIR y BaBHJIOHCKOM poncrsy nenana cy onaj .u;RBHR ncanara: "Ha pexasra BaBRJIOHCKRM, TaMO cebacsro R rrJIaKaCMO H 3aKJIR:aaCMO ce: AKO 3a60paBRMO rerie, Jepycannsre, nexa 6y.u;e aa- 60paBJbeHa necaaua Moja" (ITc.137,1 R 5). Jepycannst je CRMBOJI CBe're 3eMJbe, a CBeTa 3eMJba - ITaJIeCTRHa, CRMBOJI 3eMJbe )KRBRX na nefiy.

Hall cpncxa rrpaBOCJIaBHR napon, a R rpaxa R PYCKR, MHoro BOJIR CBOjy oTau6RHY, MHoro BOJIH CBOjy 3eMJby. He 3aTO nrro je aa:U;ROHaJIRCTa, nrro je 1lI0BRHHCTa, Hero 3aTO llTO je 6R6JIRjCKR rnanaa R 2Ke.u;aH 3eMJbe )KRBRX. HMa R y TOMe napanoxca nrro HaM je ra 3eMJba na'ra xao orantiana, aJIR HaM je R sanara na npexo rse R ca :aOM .u;oljeMo y 3eMJbY )KRBHX, y UapCTBO Hetiecxo. Llapcrno He6ecKO je .u;pyrR R3pa3 aa 3eMJby )KRBHX, RJIR Llapcrso E02KRje, RJIR LlapCTBO seaaor 2KRBOTa, RJIR Paj He6ecKR. CBe cy TO CRHOHRMR, HMeHa xoja oana-raaajy 'ry RCTY CTBapHOCT: "OHO urro je Bor npanpestao OHRMa KOjR fa rsyfie", KaKO BeJIR ArrOCTOJI ITaBJIe (lKop.2,9). To je 3eMJba )KRBRX, TO je TO xa qeMY CTpeMRMO.

3eMJba )KRBRX He 06YXBaTa casro He60 R casro eCXaTOJIOrRjy - rrOCJIeAIhe CTBapR. 3eMJba )KRBRX je BeqHOCT R sano-rarse aa Hac ca crnaparsesr CBeTa R xoaexa; crnapaisesr Halle 3eMJbe, Halle MaTR:u;e aKO xohere, Haller 2KRBOTHOr npocropa osne, Halle rrpaporrae, on Bora na rroscrxy crnopeae 3eMJbe 2KRBRX, na KOjOj CMO 3a2KHBeJIR E02KRjll CBeT R 002KRjR 2KRBOT. 3aTO je TaKO Ba2KHa R orautiaaa, R rsytian npesra OTau6RHR, jep R OHa Tpe6a na ybe y UapCTBO Hetiecxo. Hapanno, RMa R OHRX KOjR cy 6e3 orautiane - anampuou, xao IIITO cy MHorR nanac, rra Meljy :aRM a R MR Cp6R. EBo, OCTaJIR CMO y MHorRM cprrcxasr MaTRqHRM aesosasra anampuou, 6e3 orautiane, O,IJ;HOCHO nporepana, R36erJIR:u;e xao Aapaasr, xao 6R6JIRjCKR napon, a jecsro 6R6JIRjCKR napon, HMaMo CBOjy oTau6RHY R 6JIarOCRJba ce OJ]; Hac, RJIR aa 2KaJIOCT R npoxnaa,e on Hac, CBaKO MeCTO rne 2KRBRMO, rne xonasro, rne pa)J;HMO, rne BOJIRMO, rne rraTRMO R rne ce panyjejao. Ta-

KO R nere BOJIR CBaKO MeCTO, aJIR nonajnmne BOJIRCBOjy MajKY R CBOj pO.u;HR xpaj. OBRM je nornpbena Bpe.u;HOCT OBe sesrrse R Bpe.u;HOCT orautiaae, na R onarpetia .u;a ybe y BeqHOCT. HRCMO aK03MU, Tj. 6e3 CBeTa R rrpOTRB CBeTa, aJIR yrrpano HRCMO YTaMHRqeHR y CBeT R He npacrajesro na 6y.u;eMO 3aTBopeHR y cner, OKOBaHR Y oaaj caer, CBejenno nrro je TO osaj Hall yHRBep3YM, HalII CBeMRp ca CBRM CBOjRM rarraxcajasra, Hero na H n.era Y3.u;RrHeMO y 6ecKpajHR E02KRjR CBeT, CBeT E02KRje Jby6aBR, 002KRjer Bexnor )KRBOTa.

3aTO 3eMJba )KHBRX ocnehyje, ocaerrsyje R acrryn-yje CMRCJIOM aaure 2KHBJbeIhe R nenan,e, Hall C6eMUp, Hall XOPOXPOHOC, R saTO cy ce rrpaBOCJIaBHR TaKO 60pmIR aa oTau6RHY.

MHTepecaHTHO je R KapaKTepRCTHqHO na cy rrpaBOCJIaBHR RCRxaCTR na EaJIKaHY: fP:U;R, Cp6H, Byrapn H rrOCJIe PYCR R PYMYHR, RTeKaKO 60PRJIR R 6RJIH xax noxperasa 60p6R R YCTaHaKa aa OCJI060- ben,e caor aapona R orautiaae, rrpe caera .u;YXOBHRX YCTaHaKa, a OHna R rraTpROTCKRX, OCJI060.u;RJIaqKRX, a rrpe csera sa ynyrpannse o-rynaa.e cJI060.u;e csora napona, n.erose nyure, nepe, caBeCTR, xapaxrepa. Ilanac TO RCTO R MH Cp6R panaxto. Kao cprrcxn napon R OCTaJIR rrpaBOCJIaBHR naponn, KOjR canare ca nasra, cacrpananajy R rrOMa2KY Hac, 60PRMO ce aa oxyaarse re yayrpannse cJI060.u;e, sa O:YBa:ae Bepe R nyure, sa XpRCTa - name 3eMibe )[(U6UX, a He aa ocsajaise npocTopa, aesrarsa RJIR .u;p2KaBa, RJIR CBeTCKRX .u;RMeH3Rja, R opranaaanaja, xoje cy TOTaJIRTapHe, xao lIITO peKOCMO.

MeCTO, KOHKpeTHO, aa 3eMJbR, rue ce 3eMJba )[(U6UX .u;02KRBrsasa, cnajajyha R 3eMJbY R He60, R osnannsy 3eMJbY 2KRBRX R OHY BeqHY, xoja je oeojeouua, xao lIITO je oeojeouuu XPRCTOC, qOBeK R Bor, Bor H qOBeK, E020't06eK, TO MeCTO jecre CBeTR xpau, UpKBa. 3aTO 6R 0 xpasry .rpetiano rOBopRTR, R onna narse rOBopRTR 0 OHOMe nrro ce 36RBa y xpasry, KOjR je CRM60JI cnera CBeTa R rne ce .u;O)I{HBrsaaa y JIRTyprRjR, y npaxemhy, y rrapranananaja, y sajermanrray, y aHTR:U;Rrra:U;HjR, y eCXaTOJIOllKOM npenoxycy, npenpanocra R npen- 2KRBOTY 3eM/be )[(U6UX - xao lIITO je .u;eTRlbCTBO npenpanocr R npen- 2KRBOT, a oner je R RCTRHCKR R rrYHR 2KRBOT. To je CBeTa Jhrryprnja, o KOjOj 6R Tpe6aJIo nocetiao rOBopRTR xao 0 3eMJbR )KRBRX 1I cariopy csera 2KRBOr lIITO je Bor Jhy6aBH R )KRBOTa CTBOpRO.

(1995, Manacrap Tnpnom)

s o r OTAU,A HAIlIHX

61

<l>w<; , D .. apov a'-YLa<; dO~1]<;, ldluvti'TOU IIa'Tpo<; OUpavLou, a'YLou, ~%apo<;,

'I1]<Toii XPL<T'TE.

XHMHY npaax xpamhana H xasce na je HCTY cnesao jenan on paaax xpHIIInaHcKHx Mysenaxa sa Xpacra H3 IberOBHX xpajesa - Kananoxaje H Capaje. Jenno crapo npenarse, xoje oner nOMHIbe HCTH CBeTH BaCHJIHje, nparracyje OBY necsry CBeToM CBeIIITeHoMyqeHHKY ATHaoreny KOjH je ca necer CBOjHX yxeaaxa MyqeHHqKH nocrpanao aa XPHCT~ y spesre ,UHOKJIeU;HjaHa (nOqeTKOM 4. sexa), nana 16. jYJIa, y jepsrencxosr rpany CeBacTHjH, He.u;aJIeKO on Kananoxaje, CBeTH ATHnorea je aaase 6HO BeOMa nOIIITOBaH y Kananoxaja H JIHK rseros je BPJIO qeCTO HKOHonHcaH no xananoxajcxasr npxaasra, YKJIeCaHHM y KaMeHY, xao IIITO CMO H BH.u;eJIH. If OBe npxse, xao IIITO BH.u;HMO, noce na cetia TparoBe MyqeHHIIITBa aa Xpacra, xoje onne no nanac aaje rrpecrarro.

Lhrrapajyha narse, CBeTH BaCHJIHje, KOjH je H caM pO.u;OM H3 OBHX xpajeaa me ie 6HO H apxanacrap )l{HBe Llpxse XpHCTOBe, jenan CTHX OBe KapaKTepHCTHqHe panoxpamhaacxe necsre, xaace .u;a H cass He 3Ha KO je "OTau; OBHX pe-ra nexeptse 3aXBaJIHOCTH" Dory. 3aTHM y HaCTaBKY nOMHIbe jenny neCMY Cneror ATHHoreHa, KOMe xao nofipo n03HaTOM MyqeHHKY y Kananoxaja nOMHIbe casco HMe, H sa Ty neeMy xaace na je raxobe npense-reprsa necsra, xojy je MyqeHHK ATHHOrea rresao Dory npen CBOjHM yqeHHU;HMa xao "H3JIa3HY" (£~L'T11PLov) H3 osora )l{HBOTa H CBeTa - "CTpeMenH ce Ben xa caBpIIIeTKY ('TE~ELW<TLV) Kp03 oran,", TO jeer H.u;ynH .u;06POBOJbHO na BaTpeHO MyqeHHIIITBO aa XpHCTa H THMe caBpIIIeHCTBO ('TE~Ef.W<TLV) y XpHCTY.

Y CBaKOM cnyxajy, 6HJIO xo na je TBopau; OBe XHMHe 0 CeemAOCmu muxoj, CHrypHO je na ce pana 0 panoxpaurhancxoj neCMH H3 2. HJIH najxacaaje 3. sexa )l{HBOTa Ilpasocnasne Ilpxse aa IfCTOKY (HH.u;HpeKTHO aa OBY neCMY yxasyje H narnrpyc Oxyrhynchos 178b H3 III sexa). If caM CBeTH BaCHJIHje xaace na cy OBY neCMY npHMHJIH "o.u; orana HaIIIHX", a n03HaTO je na cy IberOBH OU;H H npaoua 6HJIH xpHIIInaHCKH MyqeHHD;H y BeJIHKoMyqeHHqKoj Kananoxnja H ~OHTY. Ha HCTOM MeCTY H HCTHM nOBo.u;OM JOIII xaace CBeTH Kananoxajau sa OBY HaIIIY neCMY cnenehe: "OU;H HaIIIH CMaTpaJIH cy sa notipo na He .u;OqeKyjy nYTKe 6JIarOCT aexeprse CBeTJIOCTH ('Tl]V XtiPLV 'TO"U E<T1TEPLVOU q>W'T0<; = Tj. npujamuocm u nenomy sanacxa CYHl{a), Hero qHM ce OHa yxasce - nOqHY 6JIaro.u;apHTH Dora" aa Ty THXy H 6JIary CBeTJIOCT CYHxesor 3aJIaCKa. Y BaCHJIHjeBo spesre aapon xpHIIInaHcKH je y Kana.u;OKHjH H cnyna na IfCTOKY TO qHHHO CBaKO se-re: "CaB je napon CTapH rnac HcnYIIITao", TO jeer CBH sajenno cy neBaJIH OBY crapy npenseqepIby neCMY y CJIaBY muxe ceemnocmu, HJIH TaqHHje: Y CJIaBY Tsopua CBeTJIOCTH - Dora Oua, H Xpacra CHHa DO)l{Hjer, H Cserora Ilyxa Dora xao IIITO xazce HaIIIa necsra, a IIITO neMo narse BH.u;eTH.

, .

Bexepn.a XHMHa Ceemnocmu muxa no CBOMe canpzcajy H na-

naxnyhy H3pyqHTH je neCHHqKH H3pa3 nyxa paHOIlCTOqHOr, npasoCJIaBHOr XpHIIInaHcTBa. Crresana je H nesaaa xao CJIaBOCJIOB DOry y

CBETJIOCTH THXA - <PWC; , IA<xp6v

CBeTJIOCTH raxa CBeTe CJIaBe, 6ecMpTHora Oua Hefiecxora, cserora, 6JIa)KeHOra,

Hcyce XPHCTe!

Ilomasura aa aanan CYHu,a, BH)I;eBlllH CBeTJIOCT BeqeplbY, nenasro Oua, CHHa,

H Cserora Ilyxa nora.

Ilocrojaa CH Y CBa apesrena

na neaan 6Y)I;elll rJIaCHMa CBeTHM, CHHe liOJKHjH, KOjH )KHBOT najem, 3aTO Te CBeT CJIaBH.

'E~{)OV'TE<; E1TL nlV i]~Lou 8U<TLV, i.80V'TE<; <pw<; E<T1TEPWOV, Uf.Lvouf..LEV IIaTEpa, Yi.6v,

%a!. v A'YLOV IIvEuJ.La SEOV.

" A~LOV IE EV 1Ta<TL %aLpoL<; Uf.LVELcr{)aL <pwvaL<; OOl.cu<;, YU SEOU, 'WllV 0 8LBou<;, 8L6 0 %OOf.Lo<; IE 80~ti'EL.

OBa 60rOHa.u;aXHYTa necsra Cejeme muxuj (GstT€ THXiH), xojy CMO OTneBaJIH nanac onne na Beseprsy" H xojy HaIIIa Ilpxsa neaa aa CBaKOM BeqepIbeM 60rOCJIY)l{elDY, jecre paaoxpanrhancxa uexeprsa XHMHa y 60rOCJIY)l{elDY npesae XpHIIInaHCKe Ilpxse na IfCTOKY. CBeTH BaCHJIHje BeJIHKH, ApXHenHCKon Kecapnje H nene OBe BHcopaBHH Kananoxaje (u;eHTpaJIHH-jyroHCTOqHH neo MaJIe A3Hje), Ha3HBa "OBY necsry "npe.u;BeqeplDHM 6JIaro.u;apeIbeM" (E1TL~UXVLO<; Euxapt<T'Tta). Y CBOMe n03HaTOM neny 0 Ceemou Ilyxy (rJI. 29), xan rosopa 0 CBeTOM Ilpenarsy pane XpHIIInaHcKe Ilpxse na IfCTOKY xoje jacao nocsenoxyje 60ronpe.u;aHY nepy y DO)l{aHCTBO Ilyxa Caerora, nasona H OBY

*) Xossanaja aa Bexeprsy nononnesn,a npasnaxa CBeTHX ArrOCTOJIa Ilerpa H IIaBJIa (29. jyaa 1988) Y nonycpyureaoj paaoxpmnhaacxoj IljlKBH, YKJIeCaHoj Y BYJIKaHCKOM KaMeHY Y Kananoxnja (MaJIa A3Hja), Y KJIHCypH saanoj 1iaJIKaHCKa (HJIH: BYJIKaHcKa), 6JIH3Y rpana Opraxacap Y naaaunsoj TYPCKOj. Onpacaaa je npen rpqKHM H cprrCKHM CTY,!l;eHTHMa rrpHJIHKOM aajenaaxxor rrOKJIOHHqKOr nyroaarsa Kp03 MyqeHHqKa MeCTa npeeaoxpamhancxe rrpaBOCJIaBHe rpsxe Kananoxaje, IIoHTa H JOHHjCKHX Cenasr U:PKaBa ArrOKaJIHnCe, rne MyqeHHlIITBO aa Xpacra )1,0 nanac aaje npeCTaJIO.

06jaBJbHBaIbe, npao aa rpqKOM (y KIbH3H non HCTHM HaCJIOBOM: <l>wc;' IAap6v, Y ATHHII 1991) H Ca,IJ;a aa cpncxosr, nocseheno je 1iPAli1f fPU:HMA - canvrnanasra HalIIHM KP03 3eMaJbCKO Y Hetiecxo Ilapcrso XPHCTOBO, Ilapcrso HCTHHe, Ilpaane, CBeTJIOCTH H CJI060,ll;e - a nOHajBHlIIe H Bpary EMAHYHJIY CAPHCY, B01)H H Ha,!l;aXHHTeJbY HalIIeM Y Kananoxaja, IIoHTY H JOHHjH, a cana ,lI;06pOTBOPY H capaTHHKY HalIIeM Y 3axYMJbY H XeplJ,erOBHHH.

(Hanossene Y <PycHoTaMa cy nonare aa cpncxo asnane).

62

XHnAHAAPCKH ilYTOKA3H

s o r OTAlJ,A HAllIHX

63

Be pexa EH6JIHje: "H peue Boe: Hexa 6yiJe ceemnocml H 6u ceemnocml H euoe Boe ceemnocm oa je iJo6pa!" (1.Moj.l,3-4).

3aTo HaIIIa XHMHa Ceemnocmu muxa Ben on rroxerxa ofipaha naaosy na CBeTJIOCT, HajTaHaHHjH, Haj.n;y6JbH H najnermnt eJIeMeHT BH.n;JbHBe rrpapone OKO Hac. Iloceoao OBa npxaena necsra HMa y BH.n;y muxotinaey ceemnocm CYHqeBa 3aJIaCKa, xoja YBeK nenyje rrOMaJIO MHCTHqKH, H JOIII BHIIle MHCTarOIIIKH, jep CBOjHM 6JIarHM 3paU:HMa H narOBeIIITajHMa OHa H OTKpHBa H CKpHBa OHOCTpaHO H HOB030pHO.

HaIIIa, naxne, rrecraa HMa CBOjy HeCYMFbHBO KOCMOJIOiliKY crpany H raj KOCMU3a.M y rsoj je 6H6JIHjCKH H rrpaBOCJIaBaH. Y TOM rrorneny je CTap03aBeTHH H HOB03aBeTHH 6H6JIHjCKO-U:PKBeHH .n;O)l{HBJbaj CBeTa 6JIH3aK aHTHqKOM.

Ilocroja, Mel)YTHM, jenna resrersna pa3JIHKa y CTaBY nacrrpasr Ilpapone H3Mel)y rrpsax H CBHX rrOTOFbHX npaaax xpanrhana, C jenne crpane, H Jby.n;H aHTHKe H HOBHje sananne U:HBHJIH3aU:Hje, C npyre crpaae, AHTHqKH H Mo.n;epHH qOBeK .n;HBH ce Ilpaponn, aJIH je najxemhe H 060)l{aBa, 060rOTBopaBa. OBO ce noceono O.n;HOCH na CBeTJIOCT cyana H cjaj asesna, rra je notipo rr03HaT rrarancxa KyJIT "CYHu:a nertotienaaor-" (solus invictus)3). XpHIIInaHH cy 0.n;6aU:HBaJIH cBaKY BPCTe <pH3HOJIaTpHje H H.n;OJIOJIaTpHje, Tj. oooxcaaan,a Ilpapone, jep cy acrrosenana H rrpH3HaBaJIH, JIHTyprHjcKH rrOIIITOBaJIH, casro Bora )KHBor H MCTHHHTor, Kojera je OTKPHO H 06jaBHo CBeTY JenanoponHH CHH BO)l{HjH - BOrOqOBeK Hcyc XPHCTOC (JH.l,14, 18). OBO panaKaJIHO, qeCTO H no corrcreeaor MyqeHHIIITBa aa TY H TaKBY CBOjy Bepy, paHoxpHIIInaHCKO 0.n;6aU:HBaFbe csaxor npyror KYJITa OCHM CJIY)l{en.a Eory )KHBOM H lfCTHHHTOM, naje CMeTaJIO xpHIIInaHHMa na ysaxcanajy Ilpapony xao .n;eJIO Bozcnje H na CBe y rrpapona, a HapOqHTO CBeTJIOCT, carnenasajy H yaaxcanajy xao npocrop IIpoMHcJIa Boaorjer, MeCTO rrpHCYCTBa H nejcrna Bora )KHBora H Csynanpacyrnora. CBeT je sa xpanrhane anax 6HO FbHXOB .n;OM - ",II,OM BO)l{HjH" - H HHCY XTeJIH na ra ce xao raxsora onpaxy, HHTH na ra ocranrsajy y pyxe basorse HJIH 6HJIO KOjHX nceynoooroaa na 3eMJbH HJIH y nonnetiecjy. YMecTO, naxne, aHTHqKe HJIH HOBHje xocuonampuje, KOCMHqKe HJIH rranTeHCTHqKe MHCTHKe H nceynopenaraje, rrpsn xpHIIInaHH cy HMaJIH jenaa anpas, rrpaBOCJIaBHH KOC.MU3a.M, jenny acrrpaany KOCMOJIOrHjy, jep cy CBeT BO)l{HjH H CBY TBopeBHHY y CBHMa BO)l{HjHM CBeTOBHMa rrOCMaTpaJIH xao .n;eJIO Boxcaje y Xpncry-Jlorocy H CrraCHTeJbY csera CBeTa.

sesreprse spesre 3aJIaCKa CYHu:a, y xac xana ce no HaIIIoj MajU:H 3eMJbH pacnpocrnpe 6JIarOrrpHjaTHa, raxa CBeTJIOCT, KOjOM ce 3aBpIIIaBa .n;aH H HarOBeIIITaBa aoh H nOCJIe noha rrOHOBHO CBHTaFbe HOB ora nana. KapaKTepHCTHqaH je y HaIIIoj neCMH onaj THxopa.n;OCHH, ceTHH, aJIH orrTHMHCTHqKH paHoxpHIIInaHCKH .n;O)l{HBJbaj CBeTJIOCTH, H yornrrre BH.n;JbHBOr CBeTa H )l{HBOTa, xao BeJIHKOr .n;apa Boxcajer nasra Jby.n;HMa y XpHCTY Hcycy - CHHY BO)l{HjeM. CBeT je y OBOj necsnr .n;O)l{HBrsen xao .n;HBHa CBeTJIOCHa TBopeBHHa Boxorja, Kp03 xojy ce .n;O)l{HBrsasa ocerno rrpHCYCTBO H nejcrno Boxcaje. IIpH TOMe rpetia narnaCHTH .n;a npsa xpHIIInaHH, H MH aa FbHMa H ca FbHMa, .n;O)l{HBJbaBaMO caa CBeT H HapOqHTO CBeTJIOCT BH.n;JbHBy y FbeMY, H nenocpenaodia- 3HqKH, npaponno .n;YIIIeBHOTeJIeCHHM qYJIHMa, H HCTOBpeMeHO anaZOWKU, HJIH TaqHHje pexeao - .MUCmaZOWKU, xao nyr H cpencrso ycxohen.a H ysnoben,a xoaexa on osora CBeTa xa TPOjHqHOM Bory, on BH.n;JbHBOra CBeMHpa xa HeBH.n;JbHBOM .n;YXOBHOM IJ,apCTBY Hetiecxosr.

Ilonerax necsre rrOJIa3H, naxne, on npapone, on <pH3HqKe CBeTJIOCTH npenaexepja, IIITO 3HaqH na cy npna xpHIIInaHH )l{HBeJIH OTBOpeHHX oxajy H rr03HTHBHO rJIe.n;aJIH na JIerrOTY BH.n;JbHBe npapone OKO Hac, jep je H OHa, xao H qOBeK, .n;eJIO ncrora Bora Tnopua. DBaKaB CTaB cycpehesro H KO.n; J espeja y BH6JIHjH H KO.n; CTapHX J eJIHHa 1).

IIpBH cy xpHIIInaHH .n;O)l{HBJbaBaJIH Ilpnpony xao noesiy (1TOL1]J..LIX) - meopeuuje )KHBor H lfCTHHHTor Bora (yn. BJIa.n;HKY HseroIIIa xana TaBTOJIOrHjcKH xaace na je Bor "TBOpHTeJbHOM aarsar rroesaJOM"). 3aTo cy xpHIIInaHH Kp03 Ilpapony H H3a Ilpapone csarna rnenana y Ilpaponorsopua Bora - najseher Ilecsromopua, H Thera cy rrpOCJIaBJbaJIH aa CBe nenore Ilpapone-', Csaxaxo na cy nocetiao H narJIaIIIeHO CJIaBHJIH Bora aa CBeTJIOCT, xoja je onysex H naananac jenna on najnpanna-majax TajHH HaIIIer BH.n;JbHBOr H HeBH.n;JbHBOr CBeTa. YocTaJIOM, Ilpapona y CBOjOj .n;y6HHH je CBeTJIOCT H xao CBeTJIOCT cy je rJIe.n;aJIH npna xpHIIInaHH, H sa H.HMa xacnnje rrpaBOCJIaBHH acaxacTH, aJIH H caspesrena HaYKa, MaKpo<pH3HKa H MHKpo<pH3HKa, xoja CBe Y3BO.n;H K CBeTJIOCTH H CBe CBO.n;H aa CBeTJIOCT. Kao IIITO rosope H np-

1) CHrYPHo je na cy H Jespeja Y CTaPOM 3aBeTY, xao H CTapH fPU;H H PHMJLaHH H npyrH HapO,IJ;H HCToKa, HMaJIH peJIHrH03HY rpanauajy na ce MOJIe H rreaajy XBaJIY Dory aa aexeprsy H jyraprsy CBeTJIOCT xojy naje DOr. Ila cy Jespeja HMaJIH necsre sexeprser 6JIaro,napeIha csenoxe HaM CBeTH HrrOJIHT PHMCKH (AnOCmOJICKO npeoatee, 25), KJIHMeHT AneKCaH.!{pHjcKH (Ilporperrrax, 11: "Panyj ce, CBeTJIOCTH ... "), CBeTH JOBaH 3naToycT H npyra. OBO CTap03aBeTHO H HOB03aBeTHO, panoxpamhaacxo npenan,e H mrryprajcxa npaxca, xoja H3BHpe H3 DH6JIHjcKor OTKpHBeIha, HaCTaBJbeHa je y .lKHBOTY ITpaBOCJIaBHe I_(pKBe H rrpaBOCJIaBHHX napona H xacaaje, HapOqHTO y spesre HCHxa3Ma, H rpaje CBe no naaac, jep ce necsra CBETJIOCTH THXA nesa H nanac aa CBaKOM Bexeprsy Harne :U;pKBe. Y JIeTorrHCY npxse Cseror HHKOJIe Y JIeJIHny KO,n Barsesa aatienezceaa je TaKBa jenaa MOJIHTBa crapor ConYHCKor paTHHKa Ilparaha Panocaan.eaaha (BH,!(H xaconac BuiJOCII08, 6p. 2, CTp. 54-56).

2) YocTaJIOM, jenan O,!( paaoxpaurhaacxax nacaua ITpaBOCJIaBHOr HCToKa KaJKe:

"CTaPH cy (xpamhaaa) Ilpesrynpocr DO.lKHjy Ha3HBaJIH ITPHPO,!(OM H ITpoMHrnJbY (DO.lKHjOM)" ... (CBeTH Meronaje OJIHMrrHjcKH, 0 8QCKpceIOY, 2, 9).

3) 0 TOMe H npyrHM CJIHqHHM "rraraHCKHM OCTaU;HMa" H nanac KO,!( Hac npaxajy csoje npnse nojenaan eTHOJI03H H MapKCHCTH, aanamroyxeaa "CTpyqIhaU;H aa penarnjy", KOjH 6HTHO He nosaajy HH CTBapHH 06HqajHH, u;pKBeHO-HapO,!(HH .lKHBOT ITpaBocnaBHHX napona, rra TaKO aanp. rosope KaKO je DO.lKHn YCTaHOBJbeH (25. ,!(eu;eM6pa) xao "rrpa3HHK CYHqaHOr KYJITa", HaKO je y CTBapH DO.lKHn u;pKBeHO-HapO,!(HO, xpaurhancxo npaanosan,e Xpacra Dora xao HCTHHHTor "CYHu;a Ilpasne" - "HcToKa C BHcHHe", KaKO neaasso y DOJKHnHOM Tporrapy. Kana 6H MaKap noaexne 3HaJIH 60rOCJIYJKeIhe ITpaBOCJIaBHe :U;pKBe, He 6H Harne yqeHe aenoysxe TaKO aanasrer H He3HaJIaqKH rOBOpHJIH.

64

XHJIAH.ll.APCKH nYTOKA3H

s o r OTAlJ,A HAIllHX

65

3aTO, Ka)l{eMO, HaIIIa XHMHa Cejeme muxuj 6H6JIHjCKH je na,D;aXHYTa H Ca,IJ;p)I{H 6H6JIHjcKe rroeTCKO-TeOJIOIIIKe eJIeMeHTe, rronyr TICaJIMa H DH6JIHjcKHx npopoxxax necasra. OHa noxarse O,IJ; BHljeIba H nozomrsaja 6JIare H npajarne, THxe CBeTJIOCTH npa 3aJIaCKY CYHIJ;a, xoja je TaKolje TBopeBHHa CBeTOTBopu;a H CBeTJIOTBOpu;a Dora. Ana, Ma KOJIHKO na je nena H npajarna Ta npenaexeprsa CBeTJIOCT, MHcao H cpue rrpnax xpamhana BO,IJ;H HX O,D;Max narse H ,D;y6Jbe - xa MCTHHHTOj CBeTJIOCTH CBeTa, xoja je XPHCTOC (JH.1,4-9; 8,12). PaHoxpHIIIhaacxa rreCHHK je, ,IJ;aKJIe, nomao O,D; npaponne nojane - KaKO neno, 6JIaro, THXO spava sexepn,a CBeTJIOCT sanaseher cynua! - H O,D;MaX je Y TOMe BH,D;eO CJIHKY 60)l{aHCKe CTBapHOCTH H OJIHqeIba xpHIIInaHCKe HCTHHe: KaKO XPHCTOC, CHH DO)l{HjH, ,D;OJIa3H H spaxa Y CBeTY xao Taxa CBeTJIOCT "C6eme Cnase tiecnpmuoea Oua Hetiecxoea",

Y HaIIIoj necxra je BH,D;Ha aHarOIIIKa napanena: C jenne crpane, TY je THxa H 6JIara npaponna CBeTJIOCT pa3JIHBeHa rro 3arra,D;HOM xoPH30HTY, xoja HaM noxasyje JIerrOTY, CKOPO CBeIIITeHY CJIaBY 3aJIa3eher CYHu;a H H3a3HBa rrpajarna, 6JIarO,D;apHa oceharsa; C npyre crpaHe, TY je rrpHCYTHa jaxa xpHIIInaHCKa HOCTaJIrHja, rasaaie pexeno: rrpaoaaaanaa Jby6aB IbHXOBa npesra XpHCTY, H3BOPHO eCXaTOJIOIIIKa sepa H nana Y XpHCTa, IIITO qHHH nYHY YHYTpaIIIIbY xpHIIInaHCKY nnupofiopujy - 'TTATJPO<pOpLCX 'TToHij - Tj. aKTHBHY ucnyltJeHOCm )l{HBHM H OCeTJbHBHM npucycmeou H CBe,IJ;OqeIbeM Ilyxa Cnerora Y cPU;Y (1 COJI. 1,5; JeBp.6,1l H 10,22), xoja HX O,IJ; MaIbe nenore H orpaaa-renor qYJInor ,IJ;O)l{HBJbaja Y3BO,D;H Y BHIIIY CTBapHocT, yBO,IJ;H HX Y ,D;O)l{HBJbaj Jlenore 6ecKpajHor, 60)l{aHCKOr canpacaja: cycpera ca XPHCTOM HeyCOM, qHje MMe - TOJIHKO nparo paHHM xpHIIInaHHMa ,IJ;a cy aa Thera pano H Y CMPT HIIIJIH (,U.Arr.5,41; 15,26) - OBa necssa nonaan,a Y CBaKOj O,D; caoje TpH crpodie.

To MMe HaIII rreCHHK CTaBJba na xpajy npae crporpe, ,IJ;a 6H ce na Thera H Y csaxoj cnenehoj CTPOq,H BpaTHO, CBaKH nyr ca HOBe crpane H ca HOBHM canpacajesa. OBO nosonsaa,e MMeHa Hcyca XPHCTa, CHHa Boxcajer, Y csaxoj CTPOq,H xasyje HaM ,IJ;a HaIIIa necsra, OCHM rrOMeHYTOr KOCMOJIOIIIKOr MOMeHTa, HMa HeCYMIbHBO H HKOHOMHjCKH (,D;OMOCTPOjHH), TO jeer comUpUOJlOUlKU MOMeHaT, jep Y XHMHHqKO oneeanarse H npocnaarsarse Dora Tsopna yxrsy-ryje H XPHCTOB ,D;OMOCTPOj cnacersa CBeTa H xoaexa, KOjHM ce He aerapa, HHTH YHHIIITaBa rrocrojehn O,D; Dora CTBopeHH CBeT, Hero noxasyje ,IJ;a ce ynpaso XPHCTOM CBeT npeotipaacaaa, O)l{HBOTBOpaBa H BeqHO OCMHIIIJbaBa. Kao IIITO neMo nan.e BH,D;eTH, COTHPHOJIOIIIKO HCKYCTBO HaIIIer necnaxa je y crsapa IberOBO rrOJIa3HIIITe H sa noserno KOCMOJIOIIIKO nocsrarparse CBeTa H CJIaBJbeIbe Dora CBeTJIO,IJ;aBu;a4).

TIo panoxpaurhancxosr rreCHHKY, OBa npaponaa muxa seseprsa ceemnocm CYHqeBa casro nonceha Hac xpamhaae na XpHCTa, CHna Boacajer H Cnacarersa, xao HCTHHHTY, BeqHY H HeCTBopeHY CBeTJIOCT THXY CBeTe CJIaBe Hetiecxe - Becupmnoea Dora Oua (a He rrpOCTO caxro osor BH,IJ;JbHBOr H TpOIIIHor CYHu;a). HaIII rreCHHK 3aTHM Dora Ona noercxa KapaKTepHIIIe H ,IJ;pyrHM H3pa3HMa (KOjH MOry aJIH He Mopajy HMaTH rrOBO,IJ;a O,D; ae-repn.er npasopa sanaseher CYHu;a):

Hetiecxoea, Ceemoea, Bnaoceuoea ... OBHM enarernsra, jasno 6H6JIHjCKe npoaenajemnrje, HaIII rreCHHK H C IbHMe H npsa xpHIIInaHH, H aa IbHMa H ca IbHMa H MH He,IJ;OCTojHH ,IJ;aHaIIIIbH xpHIIInaHH, HCnOJbaBaMO Jby6aB HaIIIY H 6ecKpajHo rrOIIITOBaIbe H 6JIarO,D;apHOCT HaIIIY OllY CBETJIOCTM (0 nCXTTJp TWV <l>flTflN - Y MHO)l{HHH: H3 rIOCJI. JaKOBJbeBe 1,17), sa CBe IIITO OH jecre H IIITO je H aasra nao: CBeTJIOCT H CBeTOCT, Jby6aB H 6JIa)l{eHCTBO, 6Hne H )l{HBOT - crnaparsesr H npoMHIIIJbaIbeM, xao H sa CBa OCTaJIa npaponna H aarrrpaponna ,D;06pa H napoae, npe caera: sa 6JIa)l{eHO Ilapcrso Hetiecxo. Ho JOIII BHIIIe MH 6JIarO,D;apHMO OU;Y Hetiecxosre sa neynopenaso seha H Ba)l{HHjH nap craopenosr cBeTY H PO,IJ;Y JbY,D;CKOM - CHHa Cnora J e,D;HHopO,IJ;HOra, Hcyca XpHCTa )l{HBOTO,D;aBu;a H Cnacarersa, KOjH je C6emJlOCm, TO jeer Cjaj u Bnucmatee Te aexne Oxese CJIaBe, CBeTOCTH H DJIa)l{eHCTBa (JeBp.1,3; 5; 1THM.6,16; JH.2,46). MO)l{eMO CJI060,D;HO peha, Y OBOj necsra JOIII on npse crpodie, xon HaIIIer panoxpamhaacxor rrecHHKa TeOJIOrHja onpebyje KOCMOJIOrHjy, a He 06paTHO, xao IIITO neMo ,D;aJbe BH,IJ;eTH.

Y OBOj npsoj CTPOq,H MOrJIH 6H CMO JOIII ,ll;a BH,ll;HMO H je,D;HO HCHXaCTHqKO BHljeIbe HaIIIer crsoperror H Boxcaacxor aecrnopenor CBeTa, xoja BH3Hja je HeCYMIbHBO rrJIO,IJ; 6H6JIHjcKor HCHXaCTHqKOr HCKYCTBa H ,IJ;O)l{HBJbaja5). HaHMe, BH,IJ;JbHBa CBeTJIOCT je "CJIaBa" HaIIIer CYHu;a, IberOBO CBeTJIO spaxerse H cjaj KOjHM HaM ce OTKpHBa casro CYHu;e H KOjHM nocrajesro Y,D;eOHHqapH (aajennaxapa) IberOBH, Tj. CBeTJIOCTH rserone. Ta CJIHKa H HCKYCTBO H3 onor TBapHor CBeTa BO,IJ;H Hac Y HCKYCTBO qHCTO xpHIIInaHCKO H 6JIarO,D;aTHO: XPHCTOC je DO-

npaBOCJIaBHOr '10BeKa H rrpaBOCJIaBHHX aapona, YKOJIHKO cy OCTaJIH BepHH XHBOj Tpa,Il;Hn;HjH H HCKYCTBY IIpaBocJIaBHe U:PKBe. Taxo, ua npasrep, H naaac Y IIpaBocJIaBJhY nocroja paaoxpaurhaacxa He casro sepa, Hero H XHBa JIHTyprHjcKo-nO,Il;BHXHH'IKa (esxapacrajcxa H HCHXaCTH'IKa) EKOnOIDKA npaxca, TO jeer npaannan H cnacoaocan, H aa IIpHpo,Il;Y H aa qOBeKa, XHBOTHH cmae npexra JhY,Il;CKOM oxpyacersy H xoeexoao] XHBOTHOj Cpe,Il;HHH, aJIH TO 6HBa 3aTO IIITO je Y IIpaBocJIaBJhY EKOJIOrHja (OLXOAO'YLCX) 6HTHO nosesaaa ca Bozcaacxost HKOHOMHjOM (E>ELCX OLXOVOf.l.Lcx) cnacetsa CBeTa H'IOBeKa. OBa TeMa CBaKaKO asacxyje nerarsnajy 06pa.Il:Y, ana je OB,Il;e casro HanOMHIbeMO.

5) He casro IIITO je nOKojHH PYCKH H cpncxa BH3aHTOJIOr I'eopraje Ocrporopcxa YKa3HBao (y CBOMe paHOM pany jOIII 1931: "CBemo2opcKU ucuxacmu U IbUXOBU npOmUBHUI4U') na HCHxa3aM HMa caoje xopeae jOIII y paHOM XpHIIIhaHCTBY aa HCTOKY, Hero je jOIII CBeTH I'paropnje Ilanasra. BeJIHKH 60rOCJIOB H soba HCHxaCTa H3 XIV sexa, jacao ,Il;OKa3HBao ,Il;a npaBOCJIaBHH HCHXa3aM H3BHpe H3 6H6JIHjcKe H paaoxpamhaacse sepe H HCKYCTBa U:PKBe, ,Il;aKJIe H3 castor Boscaacxor OTKpHBeIba, a HCHXaCTH'IKO 60rOCJIOBJhe casso je BepH8 mrrepnperauaja 6H6JIHjcKor OTKpHBeIba.

4) Osaj H OBaKaB XPHCTOJIOIIIKH (HJIH XPHCTOJIHKH, KaKO 6H peKJIH CBeTH BJIa.Il:HKa HHKoJIaj H Orau JYCTHH) npacryn CBeTY KO,Il; npsax xpamhaaa H KO,Il; rrpaBOCJIaBHHX ,Il;0 naaac, HMa csoje KOHceKBeHn;e H Y CBHM ,Il;pyrHM 06JI8CTHMa XHBOTa H IlOHaIIIaIba

66

XMnAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAIJ,A HAIIlMX

67

)l{aHCKa CBeTJIOCT If CJIaBa Osreaa If xao TaKaB orxpasa HaM He6ecxor Oua Y Hseronoj CJIaBH If CBeTJIOCTIf If 6JIa)l{eHCTBY H qHHH Hac saje,l1;HlfqaplfMa (yneonasapaaa) TIfX 60)l{aHCKlfX If CBeTJIOCHIfX If 60roTBOPHIfX caojcrasa = enepraja = 6JIarO,l1;aTIf Boxcajax (2Kop.4,6; 2IlT. 1,3-4).

Ila He 6H CBe OBO 1f3rJIe,l1;aJIO HeKaKO 6e3JIlfqHO H neonpebeao, HalII rrecuax noxcypyje ,l1;a 3aBpIIIlf npny CTPOcPY HajoMIfJbeHlfjlfM CBIfMa xpaurhanasra, H napo-nrro rrpaBOCJIaBHIfM acaxacrasra MMeHOM - Hcyca Xpncra (a MOJIIfTBa "focrro,l1;e Hcyce Xpacre CIfHe DO)l{lfjlf" ... 6lfJIa je CTaJIHa YMHOCp,l1;aqHa MOJIHTBa CBeTIfX acaxacra). J ep, 6e3 Xpacra Hcyca, OBarrJIOneHOr Cnacarersa If DOrOqOBeKa, CBe OBO nafipojano: If ne-repn.a Tlfxa CBeTJIOCT, H CJIaBa 6JIa)l{eHOra Ona Hetiecxora, If CBO He60 H sesnsa, H CBH CBeTOBH netiecxa If 60)l{aHCKIf, CBe TO sa Hac JbY,l1;e He 61f HMaJIO HIfKaKBor CMIfCJIa Hlf sua-raja, jep 61f HaM CBe 6e3 XpHCTa 6HJIO ,11;aJIeKO If nenocrynao, aerrpa-racao H He,l1;OCTIf)l{HO.

Hrrrepecarrrno je ,11;a je nanr necaax aajnpe, y npsoj CTPOcPlf, crroxrenyo If Me "Mcyce Xpacre", rra TeK xacnaje If Me "CIfHe EO)l{Hja". MaKO cy TO y CTBapH CIfHOHIfMIf, CKOPO na CMO ClfrYPHIf na je TO necnax ypamro 3aTO lIITO My je nonaaanrre He KOCMOJIOrlfja, HIfTIf xax reonornja, Hero rrpe caera comupuonoeuja. IIecHIfK xao xpmnhaHHH rrOJIa31f 0,l1; jeBaHl)eJICKOr, HOB03aBeTHor H paaoxpaurhaacxor IfCKYCTBa H ,l1;O)l{IfBJbaja cnacetea y XpIfCTY, )l{HBOr If JIlfqHOr oxyuraja If yxyca 6JIarO,l1;aTIf cnacetea If H060Z JlCU60ma ca Borosr Y XpHCTY, neiCTBOM Ilyxa YTelIIHTeJba y ll,PKBH H Y cpnasra BepHHX. TeK H3 Tor comUpUOJlOUlKOZ HCKYCTBa If ,l1;O)l{IfBJbaja OH npenosaaje He caxto KP03 npapormy aexeprsy THXy CBeTJIOCT rrpBOIf3BOPHY- DO)l{aHCKY Tuxy C6emJlOCm sesnora CYHu;a Ilpanne, Hero If y HCTOPHjCKOM Hcycy XplfCTY npenosuaje CIfHa Boaorjer, KaKO he fa H OCJIOBIfTIf Y CJIe,l1;enlfM crpodiasra. Iloacasennra y cpuy If 6lfny CBOMe 6JIarO,l1,aTHO HCKYCTBO CJIaBe Xpncra Cnacumersa, xoje IfCKYCTBO je nap Dora Ilyxa Cnerora, KOjH HaM orxpnaa Xpucra xao I'ocnona If Dora (lKop.12,3; faJI.4,6 If T,l1,.) , npaa xpamhann TIfM ouuua H060Z ucxycmea nocsrarpajy If Mepe CBe OKO ce6e, rra TaKO H CBeTJIOCT jyrpa H nexepa, AaH H aoh, )l{IfBOT If CMPT, npapony If aarnpapony, apesie If BeqHOCT. Taxo, MO)l{eMO peha rrpaBOCJIaBHIfM TeOJIOlIIKIfM je3IfKOM, na He casro KocMOJIOrJl:ja Hero If TeOJIOrHja, TO jeer OB,l1;e KOHKpeTHO XPIfCTOJIOrlfja, HMajy sa csoje nonaaanrre Comupuonozujy, lIITO je caCBHM y nyxy panor XpHlIInaHCTBa H caaxor 1f3BOPHO xplflIInaHCKor-IfCKYCTBa. OBO je casco jour jenan ,l1;O,l1;aTHH pa3JIOr H ,11;OKa3, ,l1,a je aanra necsra .n;eJIO jennor panoxpaurhaacxor Myaennxa, jep je ynpaso TaKBO 61fJIO, If nacnarna AO nanac OCTaJIO, paaoxpmnhancxo MyqeHHqKO xplfIIInaHCKO IfCKYCTBO, jeBaHl)eJICKO-u;pKBeHO HCKYCTBO. Xpaurhana cy rrpe csera yxenana If CJIe,l1;6eHIfU;H Hcyca XpHCTa, CIfHa Boxorjer, fOCIIO,l1;a

Cnacumen.a, Kojn HaM je OTKPHO CBeTY Tpojauy, 0 Kojoj rreCHHK rresa ,l1,aJbe y npyroj CTPOcPlf.

YKpaTKO pexeno, HalII rreCHHK a C IhHMe If npsa xpamhana y OBOj rrecxa, cnosraa-y najnpe jeBaHl)eJICKOr = acropaicxor = HOB03aseraor = npxaeaor Hcyca Xpucma (1. CTpOcPa); 3aTlfM cnosratsy CBeTy BOJICaHcKY Tpojuuy: Oua, CHHa H Cseror Ilyxa Dora (2. crporpa), H aa xpajy: crrOMHIhY CUHa BOJICujez )l{HBoTO,l1;aBu;a = Cnacarersa (3. CTPOcPa), KOjH je IfCTH oaaj Hcyc Xpucmoc 1f3 1. crporpe, If IfCTIf oaaj CUH 1f3 2. crporpe. Ilo cpena je, ,l1;aKJIe, COTHPHOJIOlIIKH nopenax 6JIarO,l1;aTHOr IfCKYCTBa, a He TeopeTCKH, rra xax He H TeOJIOlIIKH nopenax. DJIarO,l1;aTHO HCKyCTBO cnacetea H YKYC H060Z JlCU60ma - y 3aje,l1;HHU;H ca XPHCTOM - TO je KJbyq noperxa H necnasxor nocrynxa TBopu;a aame necsre Cejeme Tuxuj.

Ilpyra CTpOcPa (sa xojy H3BeCHH npoyxaaaorra panoxpmnhaacxe noeaaje csiarpajy na je YMeTHYTH perppen, KOjH je napon npanesao, ,l1;OK je neaax nesao rrpsy H 3aTlfM Tpeny CTPOcPY; aJIH je TO casio npernocrasxa, 6e3 rrOY3,l1;aHOr ,l1;OKa3a)6), ra CTpOcPa noxasyje KaKO je HalII rreCHHK CXBaTHO Hcyca Xpucma yayrap TpujaoonotuKOZ KOHTeKCTa, jep je Xpucmonoeuja (sepa H HaYKa 0 XpIfCTY) y npsoj ll,PKBIf If qlfTaBOM IlpaBOCJIaBJbY ,l1;0 naaac, YBeK CXBaTaHa je,l1;HHO y CKJIOrry nyae If npaaanne (=rrpaBOCJIaBHe) Tpujaoonoeuje (aepe If Hayxe 0 Cseroj TPOjlfU;H), H 0,l1; rse ce He onsaja, jep ce XPHCTOC xao CIfH DO)l{lfjH aaxana He onsaja, rra Hlf y OBarrJIOneIhY, 0,l1; Dora Oua H Ilyxa Cnerora, 3aTo H HalII rreCHHK, ,l1;OK y npaoj CTPOcPH OHY BeqHY C6emJlOCm DO)l{aHcKY crraja ca XPHCTOM, cana Y npyroj CTPOcPH ucmy my C6emAOCm nonesyje ca Ceemou TpOjUijOM: "BH,l1;enH CBeTJIOCT Bexeprsy neeauo Oua, CUHa U Ceemoea Ilyxa Boea".

MO)l{eMO raxobe pehn ,11;a panoxpmnhaacxa rreCHHKY3HMa OB,l1;e rrOBO,l1; 0,11; aexepn,e CBeTJIOCTH 3aJIaCKa cynna, na 61f rrpOCJIaBHO CBeTY TPOjHU;y, jep cy npna xpaurhana, H rrOCJIe IhHX 1f3BeCHH CBeTH OU;1f Ilpxae (aarrp. CB. Tparopaje DOrOCJIOB), rJIe,l1,aJIH y cyaue xao y CTBopeHY IfKOHY Tpoja-mora Dora: cast xpye cyuua oaaaxasa Dora Oua, C6emJlOCm rserosa 3HaqH CHHa Boxcnjer, a monnoma cynua - ,n;yxa Bozcajera Caerora, TaKO IfCTO MO)l{eMO 3aKJbyqHTH na HalII rrecHIfK y aexeprsoj CBeTJIOCTH, xoja 3aJIa3H aJIH HCTOBpeMeHO najanrsyje If cnenehe caanyhe, BIf,l1;H If oceha naroneurraj ecxamonotuxe nepcnexmuee nynor OTKpHBaIha If janrsan,a Dora xao sesae Tpojuwne C6emAOCmU (1THM.6,14-16; JaK.1,5-7).

Ha onaj naxan cy npsn xparuhann, xao lIITO peKOCMO, rronasenlf 0,l1; npaponne CBeTJIOCTH, 0,11; crnopeae CBeTJIOCTIf CYHqeBe, rrocMaTpaJIIf CBY cPlf3HqKY npapony xao jemro yseohetee, xao npapomry uucmaeoeujy xa CJIaBOCJIOBJbeIhY Dora Tnopua, KOjH je aa xpmnhaae

6) Ilporp, II. XpHCTY, ITU'Tpoi..o-y(u, T. 2, 82 (COJIYH 1978).

68

XMnAHAAPCKH nYTOKA3M

Nor OTAQA HAUIHX

69

Tpojaxaa Bor. ,I1;aKJIe, He cajao H rrpOCTO jenan Bor Tnopau (KaKO je Y arrCTpaKTHOM, CTepHJIHOM MOHOTeH3MY, nonyr aanp. HCJIaMa). 3a 6H6JIHjcKe, HOB03aBeTHe, rrpaBOCJIaBHe xpmnhaae )KHBH H IICTHHHTH Bor je BHIIIe Hero casro raopan CBe TBopeBHHe, Hero je Bor TPOjHua, Bor KOjH je nesna Sajeouuua Jluunocmu (XOLVWVLa. 1TP0<TW1TWV), H xa;::J:a xao TaKaB crsapa CBeT rr03HBa CBe Hac Y JIHqHY 3aje;::J:HHUY ca Co- 60M: sajemrany /by6aeu Bora Oua, tinaeooamu CHHa H ontumetea Ilyxa Caerora (2Kop.13,13).

OBO IIITO peKOCMO Ben CMO BH;::J:eJIH Y npnoj crporpa: rne rrecHHK Y muxoj ceemnocmu sexeprsoj BH;::J:H XpHCTa xao jasrsan,e Benne ceemnocmu Oxeae CJIaBe BO)l{aHCTBa, H THMe rrpocnanrsa BeqHH O;::J:HOC CHHa ca Ouesr, TO jeer O;::J:HOC nsajy J1Hua CBeTe Tpojaue, na 6H onsrax Y npyroj crpodra ynornynao onaj CBOj 6JIaro;::J:apCTBeHH necsrorroj (EUXa.PLO"TLpW<; UJ.LVO>"O,,(La.) npessa CBOj Cseroj Tpojana, uasoneha H "Ceemoza ,IJ,yxa Boea", KOjH Ilyx CBeTH, rro CBeTOM Araaacajy H Karra;::J:OKHjcKHM OU;HMa, nonyn.yje caapmeacrao CBeTe Tpojane, jep TeK "y Tpojuuu je caepiueucmeo" (EV TTl TpLa8L il 'TE>"ef.W<TL<; EO"TLv)7).

Y Tpenoj crpodra name necsre, rrecsre xoja je, xao IIITO peKOCMO, KpeHYJIa O;::J: aexeprser xaca 6rrare CBeTJIOCTH aanaseher cynna na nesa XpHCTa H Kp03 Hsera CBeTY Tpojauy, cana y TOj crpodnr rreCHHK npomapyje CBOjy XHMHOJIOrHjy H AOKCOJIOrnjy XpHCTa "Ha CBaKO apeMe H na CBaKH xac" (H~E H4 8Co9\KOE 8pEMo9\ H H4 8Co9\KHi 't4C'b), rosopeha XpHCTY: .Jlocmojau Cu y cea epeuena oa 6yiJew neeau":

IIecHHK H C IbHMe npaa xpHIIInaHH no-rena cy cnoje neaarse Bory C sexepa (CBeT je CTBopeH najnpe C aexepa: "H 6u eeue u 6ujympo, oau npeu" - 1Moj.1,5), aJIH KaKO je sa xpanrhane XPHCTOC H CBeTa Tpojana TBopau; csaxora npesrena H csaxora xaca, xao IIITO je H TBOpan; CBaKe TBapH H cnera caesrapa, OH;::J:a je H npaponao na xpmnhana narnace H y sesepn.oj rreCMH na je Bor nocrojan cJIY)l{elba,CJIaBOCJIOBJbelba H necsronesaa-a Y CBaKH xac naaa H noha, y CBe naae H CBa spesreaa - "ca;::J:a H YBeK H y BeKOBe BeKOBa", KaKO H rOBopHMO y namoj Il,PKBH y cnaxoj XBaJIH H CJIaBH Bory )KHBOM H IICTHHHTOM. Jep cas )l{HBOT npasor, )l{HBOBepyjyner xpHIIInaHHHa jecre CBe)l{HBOTHO H CBeBpeMeHO cnaarserse If nesarse Bory qOBeKOJbyrrn;y.

IIecHHK, Mel)YTHM, y OBOj rpehoj CTPOq,H nonaje H jenan neonXO;::J:aH eTHqKH, MOpaJIHH eJIeMeHT, KOjH je rrpe;::J:YCJIOB aa aanre rrYHO yxemhe y CTaJIHOM CJIY)l{elbY H CJIaBOCJIOBJbelbY Bory, a TO je: na XpHCTa H CBeTY TpOjHU;y ;::J:OCTOjHO je CJIaBHTH, He KaK06HJIO, Hero "zllacoeuMa ceemuu" HJIH "rJIaCOBHMa npenoootiuuu" (CJIOBeHCKH: ,,"pa10AOGHhtMH rI\4Cht"; rpsxa: qlwvui:<; ()(JLa.L<;)8).

OBO 3HaqH na Cnacarersa XpHCTa H CBeTY Tpojany Tpe6a na CJIaBHMO ca ttUCmUM cpuesr H ;::J:YIlIOM npenoootiuou (=CBeTOM, 60royrO;::J:HOM), TaKO na H3 raxsor cpua H nyure H3JIa3H qHCT, nocsehea H OCBeneH rnac CJIaBOCJIOBJba H 6rraro;::J:apelba Bory qHcToMe H CBeTOMe. TaKO xasce H IIcaJIaM: "IIeBajTe I'ocnony, npenoootiuu Hseroaa, H CJIaBHTe ceemo HMe Hseroao" (29/30,4-5). H raxobe y Ilpaxasra CoJIOMOHOBHM (22,11): "focrro;::J: Jby6H npenoootiua cpua", II jOIlI Y IlpeMY;::J:pOCTHMa COJIOMOHOBHM (6,10): .Koju ceemo cauyeajy ceemutee, noceemuhe ce" (ol qllJ>"a~a.V'TE<; OOLW<; 'TO: o.J"La., O<TLW{}ll<TOV'Ta.L = "KOjH npenoooti- 11.0 caxyaajy nperronotiae (=cBeTe) CTBapH, H caMH he nocmamu npenoootiuu", Tj. 60royrO,I(HH).

OBe pexa oanaxaaajy rryaohy namer xpHIIInaHCKor CTaBa npen BorOM H npesra Bory, KOjH je H BepCKo-60roCJIOBCKH, peJIHrH03- Ho-xpHIIInaHCKH, aJIH H eTHqKO-MOpaJIHH H BPJIHHCKH CTaB, ;::J:OCTojaH H Bora Kora CJIaBHMO H Hac xao 60rOCJIaBHTeJba H 60rOrreBaqa. Onaj, ;::J:aKJIe, CTHX rpehe crporpe narnauraaa cana, rrOCJIe KOCMOJIOrHje, XPHCTOJIOrHje H Tpajanonorrrje, H eTHqKH MOMeHaT naure xpHIIInaHCKe sepe, aaurer xpHIIInaHCKor 6Hna H 6HTOBalba, )l{HBJbelba H 60rocnasrsetsa. ,I1;pyrHM peqHMa, He Mory xpHIIInaHH casro na Bepyjy y XpHCTa H CBeTY TPOjHU;y a na Ty sepy He nparn H HCTHHCKH, rrocsehena H OCBeneHH ceemu »cueom, KaKaB H onroeapa xpHIIInaHHMa npen BorOM Ceemuu. Jep Ilyx BO)l{HjH, KOjH je rrpBeHCTBeHO Ceemu Ilyx, KaKO xasce H naura rrecsra, He 06HTaBa y nymaxra HeqHCTHM, xao IIITO xaxce CBeTO IIHcMO (ITpeM.1,4-5), H 3aTO Hac Bor rr03HBa HCTOBpeMeHO y cnacetee H y ceemocm, IIITO je y XpHIIInaHcTBY jenno H HCTO.

Ha onaj HaqHH nama XHMHa "Ceemllocmu muxa" canpxca H H3- paxcana n;eJIOBHTOCT, ca60pHY rrynohy H u;eJIOMY;::J:peHOCT xpHIIInaHCKe sepe H )l{HBOTa (CXO;::J:HO CTapoxpHIIInaHCKOM rrpasany: lex orandi - lex credendi - lex vivendi = npaeU/lo MOllumee - npaeU/lo 6epe - npa6U/lO JlCU60ma). Jep HCTHHCKH xpHIIInaHcKH )l{HBOT H3BHpe H3 HCTHHCKe nepe y Xpncra, a Ta sepa H3BHpe H3 orxpasea,a Tpojaxnora Bora y J1HqHOCTH H ;::J:eJIY Cnactrrersa Hcyca Xpacra, CHHa Boxcaier H CHHa Honexajer.

Ynpaso 3aTO Ham rreCHHK y OBOj XHMHH HaCTaBJba nan-e THMe IIITO cnosiarse H npaaasa rJIaBHO HMe OBe XHMHe: "CuH.e EOJICuju Koju JlCU60m oajetu"; Onaj H3pa3 norpetiyje jour nerarsnaje 06jallIlbelbe.

BH;::J:eJIH CMO y npnoj CTPOq,H na je rreCHHK TO najnpaace HMe OCJIOBHO ca: Hcyce Xpucme! OBO liMe XPHCTOBO O;::J:HOCH ce aajnpe na BO)l{aHCKH ,I1;OMOCTPOj crracersa ({}eLa. OLXOV0J..LLa.); aJIH y KOHTeKCTY npyrHX nspasa re 1. crporpe: "CBeTJIOCT Cnaee BeCMpmH.OZa 011a Hetiecxoea" yxasyje H na BO)l{aHCKe KapaKTepHCTHKe XpHCTOBe, na Hserony

7) CBeTH Aranacaje BeJIHICH, Ilucua Cepanuouy; Csera BaCHJIHje BeJIHKE, O,ll,yxy CsemoM.

8) Y ,o;aaaIllILHM rp'lKHM IllTaMUaHHM K1LHraMa (ilpWA6'YLOV = 1JacOCJIOB) CTOjH:

<pwva.i:c; ixwuuc; = ZAaC06UMa paiJocHUM; HO Y cTapt:M rp'lKHM PyKOUHCHMa, ca KOjHX je H

CJIOBeHCKH TeKCT npeaenea, CTOjH <pwva.i:c; O<Tl.cUC; = npenoootiuus«; CBeTHM rJIaCHMa, KaKO TO norspby]e H Ilporp. II. XpHCTY, Ilocrpoxovt«, T. 2, 82.

70

XI1JlAH.II.APCKI1 IlYTOKA3H

EOI' OTAlIA HAllIHX

71

DO.JKaHCKY TIPHPO,n:y, xoje DO.JKaHCKO nocrojancrso XPMCTOBO rreCHHK Y 2. crpodnr H3pa.JKaBa HMeHoM: Cuua ("rreBaMo Oua, CUHa M CBeTora Ilyxa Dora"), na 6H cana Y OBOj rpehoj crpodnr TO HCTO M3pa3HO JOIII nornynaje TeOJIOIIIKHM HMeHOM XPHCTOBHM: "CUHe EO:JICuju"!

Ho HaIII paHoxpHIIInaHCKH rreCHHK yrrpano ys OBO DO.JKaHCKO HMe XPHCTOBO - CUHe EO:JICuju, cana nonaje jenny on KJbyqHHX HKOHOMHjCKHX, ,n:OMOCTpojHTeJbHHX, comupUOIlOZUKUX KapaKTepHCTHKa XPHCTOBHX: .Koju :JICU60m oajetu", IIITO ce CBaKaKO He O,n:HOCM casro aa 6HOJIOIIIKH 2KHBOT, KOjH XPHCTOC xao CHH DO.JKHjH H Ca-Tsopan ca Onesr H ,Il,YXOM naje naaa JbY)1;HMa, Hero rrpe csera MHCJIH ce na H06U y Xpucmy :JICU60m, npeuopobena, 06HOBJbeHH H 6JIaro,n:aTHH HOBH .JKHBOT H06e meapu Y XpHCTY (X(uvTj XTL(W; - 2Kop.5,17; faJI.6,15; PHM.6,4), Ma,n:a ce YHYTap Tor HCKYCTBa onor HOBor H cnacoaocnor, 6eCMpTHor .JKHBOTa Y XpHCTY DOrOqOBeKY H CrraCHTeJbY, norrpaaysseaa H onaj npna, on XpHCTa Tsopua ,n:aTH <PH3HqKH, 6HOJIOIIIKH .JKHBOT. OBO je yrrpaso OHO IIITO CMO na rr01.JeTKY nonpasysreaana, xan CMO peKJIH na rreCHHK XHMHe Cejeme muxuj rrOJIa3H rrpBeHCTBeHO on caaxonneaaor xpHIIInaHCKor HCKYCTBa HOBor .JKHBOTa H cnacersa Y XpHCTY, naxne H3 com Up UOIl 02 uje, H onarne HOBOM csernourhy ("HO- 6UM osuua", rro peqHMa rrpaBOCJIaBHHX HCHxaCTa) nocsrarpa CBeT, npapony, HaIIIe Jby,n:CKO 6Hne, npaponay CBeTJIOCT aexeprser CYHlI,a HT,n:.

3eMJbH H Y HCTOPHjM 6HTOBalbe H .JKHBJbelbe, HMa CBOj rrYHH H 6ecMPTHH csnrcao H Be'lHH canpzcaj casro Y CBeTJIOCTH naror HaM Y XpMCTY ncxynrsersa, npenopoben.a H finaronarnor 06HOBJbelba HaIIIe Jby,n;CKe rrpapone M er3HCTeHlI,Mje, HaIIIer H0602 :JICU60ma Y XpHCTY. 3aTO aeCHHK H .aonaie aa xpajy OBe -rynecne jesanbencxe XMMHe, H TO oner Y CBOM otipaharsy XpHCTY - CHHY DO.JKHjeM: ,,3amo me ceem CAa6u"! OBHM xohe perm na CBeT CJIaBH Xpncra xao cnora I'ocnona H Cnacaren,a, xao cnora TBOplI,a, CBeTJIo,n:aBlI,a H )KHBOTo,n:aBlI,a - H Y OBOM <pH3H'IKOM 6Mny H .JKHBOTY, H JOIII BHIlIe Y OHOM 6JIaro,n:aTHOM, npenopobenosr H 06HOBJbeHOM, 60.JKaHCKOM H narnpaponaosr (rauaaje pexeao: 060:»ceHOM U 6020YCUH06lbeHOM Y XpHCTY CHHY DO.JKHjera) 6~diY H .JKHBOTY, KOjH je CBeTM M CBeTJIOHOCHH, 6JIa.JKeHH H 6ecMPTHH )KHBOT, ITO KapaKTepHCTHKaMa xoje xpHIIInaHH npasrajy O,D; XpHCTa, a xoje OH Be'lHO HMa on Oua Hetiecxora, To je HOBoca3,n:aHO 6~ne II .JKHBOT aanr Y Ilyxy CBeToMe, Y Cseroj ~ CBeTJIOTBoPHoj, )l{HBoTo,n:aBHoj Tpojana, Y Llapcrny Oua ~ C~Ha ~ Cserora Ilyxa - Dora9) .

TIpe,D;HBHa XHMHa Ceemnocmu muxa, cnesaaa xao npsoxpaurhancxo sexepa,e 6JIaro,n:apelbe XpHCTY, 3aHCTa je jenna caspmena 6orocJIY.JK6eHa necsra, xoja Y ce6H ceMeHCKH canpaca CBe OCHOBHe eJIeMeHTe jemnrcraene, HOBe xpaurhancxe, catiopae BH3Hje CBeTa M xonexa, spesrena H .JKHBOTa. CHrYPHM CMO na npna rreCHHK lbeH, KOjH je najaeposaruaje 6IIO jenan on MY'IeHMKa rrOCTpa,n:aJIHX aa Xpacra Tocnona, naje MHCJIHO rrMIIIynH, MJIlI ra-mnje pexeno crrOHTaHO H na,n:aXHYTO neeajyhu npna nYT OBY necsry, na CTaBH Y lbY CBe OBe KOCMOJIOIlIKe, COTHPHOJIOlIIKe H TeOJIOiliKe eJIeMeHTe, xoje CMO no can BH,n:eJIM. OH je rrpOCTO rrYCT~O "Cpll,Y na BOJbY" na XBaJIH M CJIaBH Dora )KMBora OHaKO KaKO fa je OH casr, H Ilpxsa OKO isera, iJO:JICU6eO U nosuao. Osne 3aHCTa npacrajy pexa Cserora ArrOCTOJIa: "J ep He xoseqHjOM BOJbOM, Hero aOKpeTaHM on Ilyxa Caerora roaopanre CBeTM DO.JKHjH JbY,D;H" (2IlT.l,21).

MaJIa ami cBe06YXBaTHa rrecsra 0 Ceemnocmu muxoj, noexia nyna CBeTJIOCTM, CBeTJ10Y3Bo,n:ena M CBeTJIOCJ1aBena, KaKO je sanoxena CJ1aBOCJIOBOM Hetiecxora Oua Kp03 Xpacra Y Ilyxy CBeToMe, TaKO je H 3aBplIIHJIa HCTHM CJ1aBOCJIOBJheM Dora Ona Y )KHBo,n:aBlI,Y CHHY M )KHBOHOClI,Y CBeToMe Ilyxy, ofiyxnarajyhn npHTOM H CBeT, M CBe lIITO je y CBeTY 60ro,n;aHO, a najnpe CBeTJIOCT.

IIITO HaIII rreCHMK 3aMelbyje Ha3HBe, Tj. MMeHa XpHCTOBa: noMOCTpojHTeJbHa( =COTMPH0J10IlIKa), KOCMOJIOIIIKa H TeOJIOlIIKa, TO OH qHHH HaMepHO, xao lIITO TO 'IHHe H MHorH ,n:pyrH TeKCTOBM CBeTHX ArrOCTOJIa y HOBOM 3aBeTY, CBeTHX Orana y rrpBHM BeKOBHMa XpHlIInaHCTBa H CBeTHX xasnrorparpa npBHX H xacaajax nepaona lIC'ropnje Ilpxae TIpaBOCJIaBHe. Ha onaj HaqHH HalII rreCHHK, xoja je jenan perxo ,n;y60K H nponanrsaa npaBOCJIaBHH reonor, CBe,D,OqH 0 CXBaTalbY npenne HCTO'lHe Ilpxse 6aIII OHe 6HTHe XPHCTOJIOiliKe H COTHPHOJIOlIIKe HCTHHe HaIIIe sepe: na ce y XpHeTY OBanJIOneHOM H OqOBe'leHOM norouano 60rOqOBe'laHCKO npO;)ICUMa1be ceojcmaea (UVTL8(xw; l8LWI.L<XTWV) DO.JKaHCKe H 'IOBeqaHCKe npapone J ennora Hcyca XpHCTa, CHHa DO.JKHjer H CHHa Hoae-mjer-, DOrO'lOBeKa H Cnacarersa.

PaHOXpMIIInaHCKa XHMHa Ceemnocmu muxa, naxne, cje.aaa.yje H sajenao onesaaa H CJIaBOCJIOBH CBe XpHCTOBe KapaKTepHCTHlCe: xao Ceemnocmu = JIoroca, My,n:POCTH 1I CJIaBe DO.JKlIje; xao Hcyca Xpucma = Mecnje H Cnacarersa, M xao CUHa EO:JICuje2 = J ennora 0)1; CBeTe Tpojaue. AJIH, rrOHaBJbaMO, CBe TO OH ,n;O.JKHBJbaBa, H3pa.JKaBa H XHMHHqKH onesana nonaseha O,D; qHeTO xpamhancxor COTHPHOJIOIIIKOr HCKYCTBa cnacetsa H H0602 :JICU60ma y XpHCTY, xao CBOMe fOCIIO,n:y, H CrraCHTeJbY, H )KHBOTo,n;aBlI,Y, H TBOPll,y, H CBeTJIo,n:aBlI,Y. Jep npaocrsopeao o,n: Dora 6Hne H .JKHBOT HalII, HaIIIe Jby,n:CKO osnamrse na

9) Y H3pa3Y y 2. crporpa: .Oua, CHHa H Cserora Ilyxa Boea" (-llE6v), pex Eoc OJI:HOCH ce npe cnera aa Ilyxa Cserora, KaKO TO jacno noxasyje CBeTH BaCHJIHje BeJIHl{H (0 Ilyxy CBeTOM, rJ1. 29), 3aTO He rpeea na CTOjH aanera acnpen pexa DOZ (KaKO norpeumo CTOjH Y HaIIIeM IIITaMnaHOM CJlOBeHCKOM qaCJIOBu.y), ana ce neCHH'IKH MO)f{e CXBaTHTH H TaKO na ce pex DOZ O,n;HOCH H aa nperxonao rrosreayre Oua H CHHa sajemro ca AYXOM CBeTHM, naxne na CBY CBeTY Tpojauy, xoja je Jenaa Bor , y KOM cnyxajy ce H3pa3 Bor sesyje sa npeTXO.IJ:HH rnaron: "IIeBaMo ... Oua, CHHa, Ilyxa ... Dora" CUJ.LVOUlJ..Ev ... -llE6v).

72

XHJlAH)J,APCKI1 IIYTOKA3H

. Ami je Y HaIIIoj neCMH nenrap CBeTa ~06eK H pO,IJ; JbY,IJ;CKH, jep Je paou Hac /byou U paou natueea cnacetsa XPHCTOC H ,IJ;OIIIaO Y CBeT, H OTKPHO Ona CBeTJIOCHHKa, H ,IJ;apOBaO Ilyxa CBeT(JI)O,IJ;aBu;a, H OBarrnohersesr CaM rrocrao )f(u6om HaIII H Ceemnocm HaIIIa Hesexeprsa H Heaanasna.

Y Ibesry H ca lhHMe je "CKpHseH 2KHSOT HaIII Y .Bory" (KoJI. 3,3), H ca lhHMe H y Hsesry H MH nocrajesro "CHHOSH CBeTJIOCTH" (lCoJI.5,5).

, J ep, <Pw<; XpLO"'Toii cfJaLVEL 'TT<iO"d - C6emAOCm Xpucmoea npoceemmyje

C6e U c6a!

CBETA 3EMThA (HCTOPHJA H ECXATOJIOfHJA)

(1988, Kananoxaja)

C6emOM 3e.MlbOM aaasaaa je reparopnja naaaunser Hspaena, TO jeer IlaJIecTHHa*). Hapas "CseTa 3eMJba" cpehe ce ,IJ;OCJIOSHO KO.u; Tlpopoxa 3axapHje (2,16) H y KlbH3H I1peMY,IJ;pOCTH COJIOMOHOSe (12,3), rne je naanana H ,,3eMJbOM nparoneaajon Bory O,IJ; CSHX ,IJ;Pyrnx" (12,7).

Ha3HB nax Ilanecmuua, crapoiespeicxa Paleseth, oaaasasa ,,3eMJbY <1>HJIHCTeja", KOjH cy xpajesr 13. aexa npe Xpacra sayaena osaj npOCTOp H ,IJ;aJIH MY HMe, 0 qeMY ronopz xacnaie H rp-rxa HCTOpaxap Xep0,IJ;OT.

Ho najcrapaja 6H6JIHjCKH Ha3HS aa TY reparopajy je "XaHaH" (Klb.CY,IJ;.4,2), ,,3eMJba XaHaH" HJIH ,,3eMJba Xananaua" (lMoj.11,31; IbJI.3,17). HeIIITo xacaaje y Craposr 3aseTY OHa ce Ha3HBa ,,3eMJba Hspaarsa" (1Il,ap.12,19) H ,,3eMJba I'ocnomsa" (Oc.9,3) HJIH npOCTO ,,3eMJba" (Jep.11,9), .n;aKJIe 3e.MJba napexcenanc. OTY,IJ;a Y,IJ;aHaIIIlbeM rosopaosr je3HKY Y Hspacnv aaaasa ce je,IJ;HOCTaSHo Epeu HJIH Xaapeu = 3eMJba (yn. Ilc.103/4,14: "XaMoU;H JIeXeM MHH xa-apeu" = "rrpOH3- seCTH xJIe6 H3 aesose").

Y HOSOM 3aBeTY aaaasa ce ,,3eMJbOM Hspaarsa" H ,,3eMJbOM JY,IJ;ejcKoM" (MT.2,20; JH.3,22), ana H ,,3eMJbOM ofiehanosr" (Jesp.ll,8- 9) xojy je narpajapx AspaM O,IJ; Dora ",IJ;06HO y aacnebe" H "BepOM ce HaCTaHHO y 3eMJbH ofiehanoj xao y ryboj". Y OSHM rrOCJIe,IJ;lbHM pexaMa ca,IJ;p2KaH je H jenaa SHIIIH HCTOPHjCKH, MeTaHcTopHjcKH csracao Csere 3eMJbe, aJIH 0 TOMe xacaaje,

YKpaTKO pexeno, IlaJIecTHHa je 3eM/ba 6H6JIHjcKa - 3eMJba ceetumene ucmopuje U ceeiumeue eeoepaifiuje TPHjy SeJIHKHX cseTCKHX perraraja: Jespejcrna, XpHIIInaHcTsa H I1CJIaMa. Ila je nOrJIe,IJ;aMO najnpe reorparpcxa.

Y HaIIIe apeste 6H6JIHCTH 30Sy IIIHpH reorpadicxn npOCTOp DJIHCKOr I1cToKa, y KOjH cnanajy Ilanecrana, Capnja H Meconorasraja, H3pa30M npHrOAHIiM sa TO nO,IJ;He6Jbe - "IIJ10,IJ;HH rronysrecen". To je

*) 06jaBJbeHO Y cspaheuosr BHAY, Y HOBorOAHIIllbeM cneQHjaJIHOM AOAaTKY HHHa, nocseheaosr Cseroj 3eMlbH (6p. 2035,31. 12. 1989), nOA HaCJIOBOM "He60 aa 3eMJbH".

74

s o r OTAUA HAIlIHX

75

XHflAHAAPCKH nYTOKA3H

onaj reorpadicxa npocrop KOjH ce Y BH).1;Y jennora nyxa HJIH oyee npy- 2Ka H3Ha,IJ; Capajcxo-apatiajcxe rrYCTHIbe H crraja Ilepcajcxa 3aJIHB ca Cpe).1;03eMHHM H .uPBeHHM MopeM. C roprse crpaae oaor reorpadicxor JIYKa HaJIa3e ce nJIaHHHCKH MaCHBH Hpana, Jepsrenaje H MaJIOa3Hjcxor Taspoca, a ca ).1;OIbe crpane je Capajcxa H Apatiajcxa rrYCTHIba. Ha TOM npocropy cy qeTHpH Bene pexe: Tarap, EYQ>paT, OpOHTa H J Op,IJ;aH H - na xpajy rora JIYKa - pexa HHJI. HCToqHH xpax "TIJIO).1;HOr rrOJIYMeCeIJ;a" qHHH Mecono'rasraja, a aananaa je ).1;OJIHHa H3Mel)y Jynejcxe nYCTHIbe H Cpe).1;03eMHOr Mopa H cnynrra ce ).1;0 ).1;OJIHHe HHJIa. Ilanecrana je jyroaanamm xpaj Tor BeJIHKOr reorparpcxor JIYKa KOjH nonesyje A3Hjy, AQ>PHKY H, npexo Cpe).1;03eMJba, JOIII H Espony.

Osaj KJbyqHH npocrop, na TpoMel)H CTapHX KOHTHHeHaTa naIIIe nnaaere 3eMJbe, 6HO je uacersea O,IJ; najpannjax npesrena H npenCTaBJba orIbHIIITe JbY).1;CKe IJ;HBHJIH3aIJ;Hje. 3a Eapony je ynpaao 'raj npocrop 6HO rrpe csera HcmOK. BHO H OCTao. Jep, HeCYMIbHBO, nesra Espone 6e3 osor IbOj TaKO DJlUCKOZ HCTOKa.

TaKO je ITaJIeCTHHa, 6y).1;ynH cnona H3Mel)y Meconorasraje H Erarrra, 6HJIa HCTOBpeMeHO H crrona H Cpe,IJ;HIIITe HCTOKa H 3ana).1;a. Taj 6JIHCKOHCTOqHH npOCTOp, HJIH aKO xohesro ).1;pYKqHje ).1;a Ka2KeMO - npocrop HCTOqHOMe,IJ;HTepaHCKor 6a3eHa, jecre KOJIeBKa esponcxe IJ;HBHJIH3aIJ;Hje, a rro CBOMe H reorpadicxosr H ,n;YXOBHOM CKJIOIIY naje HH casro HCTOK HH CaMO 3arra).1;. Osaj npOCTOp, KaKO reorpadicxn TaKO H ).1;YXOBHO, HHKa).1;a naje 6HO sarsopen, Ben je YBeK 6HO y KOMYHHKaIJ;HjH: ca Apafiajoxr H Mecorroraaajoss H npexo Hpana (Ilepcaje) ca HH).1;HjOM, 3aTHM npexo ErHnTa H Hytiaje ca AQ>PHKOM, a raxobe npexo Mane A3Hje H Cpe).1;03eMHOr OCTpBJba ca Esponoja. Ilanecrana je, ).1;aKJIe, 6HJIa y crannoj Be3H ca Mecorroraanjosr H IbeHOM I(HBHJIH- 3aIJ;HjoM, ca Ernrrroxr H IberOBOM IJ;HBHJIH3an:HjoM H raxobe BPJIO paHO ca Erejcxosr H JeJIHHCKO-PHMCKOM IJ;HBHJIH3aIJ;HjoM H KyJITypOM. AnH, Ilanecrnaa xao Olema 3eMlba HMa CBOjy, BH6JIHjCKY IJ;HBHJIH3aIJ;Hjy, H Y rsy cy YIIIJIe CBe TpH OBe IJ;HBHJIH3an:Hje.

CaMY ITaJIeCTHHY, reorparpcxn rJIe,IJ;aHO, qHHH y IJ;eHTpaJIHOM ).1;eJIy JY,IJ;ejcKa nacopaaan, HJIH rro 6H6JIHjCKH Ecopaenon. ITpoTe2Ke ce 0).1; rrYCTHIbe Heres HJIH HerH6 na jyry, rj. 0).1; Caaajcxor rrOJIYOCTpBa, rra ,IJ;O rrJIaHHHe KapMeJI na cesepoaarrany H nJIaHHHe XepMOH aa cesepy, rj, ,IJ;O nJIaHHHCKor BeHI1;a JIHBaHa H AHTHJIHBaHa. BHCHHa onor nenrpamror nnaroa ).1;OCTH2Ke ).1;0 rrpexo 1000 M Ha).1;MOpCKe BHCHHe, a KO).1; Mprsor Mopa ce cnynrra -rax na 380 M HCrrO).1; MopCKor HHBoa. 3ananno O,IJ; onor n:eHTpaJIHOr ).1;eJIa cy na,IJ;HHe xoje CHJIa3e ).1;0 06aJIe Cpe,IJ;03eMJba, ).1;OK HCTOqHH neo Ilanecrane qHHH ).1;OJIHHa pexe Jopnaaa, KOjH Teqe 0).1; I'ananejcxor ,IJ;O Mprsor Mopa. HCTOqHa crpaaa ).1;0- JIHHe 30Be ce Ilpexojopnanaja (Tpancjopnaaaja) xoja ce nacnarsa na CHPHjCKY H Apa6HjcKY rrycrarsy.

CeBepHH neo IIaJIecTHHe 30Be ce Tananeja, Cpe,IJ;IbH Cassapaja, jY2KHH Jyneja. )l.YXHHa qHTaBOr Tor reorpadicxor npocropa je 230- 250 KM, IIIHpHHa on 60 ).1;0 120 KM. IIJIaHHHe y raJIHJIejH cy KapMHJI H Tanop H npexo I'enacapercxor jesepa rOJIaHCKa aacopaaan; y CastaPHjH cy I'asan H rapH3HH, a y Jynejn cy He6H-CaMyeJI KO).1; JepYCaJIHMa H ropa CHOH y JepycaJIHMY, H HCTOqHO JeJIeOHCKa (MaCJIHHCKa) ropa, a rro Jynejcxoj BHcopaBHH HMa H npyrax ropa.

KnHMa y ITaJIeCTHHH je pa3HOBpCHa - HMa Me,IJ;HTepaHCKe, nycTHIbCKe H nJIaHHHCKe, a TaKBa je H rrJIo,n;HOCT rseae aesrrse. Kpehe ce 0).1; 06HJba ).1;0 OCKY).1;HIJ;e, rra ce 3aTO OBa sesrrsa y DH6JIHjH Ha3HBa ,,3eMJbOM y KOjOj Teqe Me).1; H MJIeKO", aJIH H ,,3eMJbOM rrYCTOM H 6e3- BO).1;HOM" (lMoj.13,l1; IIc.62/63,1). Teorparpcxa H KJIHMaTCKa pa3HOBPCHOCT Ilaaecrnae xao na je najaarsasana CJI02KeHOCT rsene JbY).1;CKe acropnje, 0 KOjOj neMO pehn HeKY pea BHIIIe.

IIpacTaHoBHHn:H Ilanecraae 6HJIH cy AMopejIJ;H, XaHaHIJ;H, KOjH cy Ty 2KHBeJIH OKO nnaneceror nexa npe Xpncra. 3aTHM cnene ApaMejIJ;H, KOjH cy y ITaJIeCTHHH H CHPHjH 2KHBeJIH OKO XIII ~eKa, .H raxobe <I>HJIHCTejU;H, npH6JlH2KHO H3 HCTor spexreaa, no KOjHMa je aesnsa ).1;06HJIa HMe, xao H MHore npyre eTHHqKe rpyrre 0 xojasra ce rosopn y DH6JIHjH.

Jeapejcxa npaorau, BeJIHKH narpajapx Aepaau, ,IJ;OJIa3H y OBY 3eMJbY y 19. BeKY npe Xpacra (rrpH6J1H2KHO OKO 1850. rO).1;HHe .rrpe Xpacra), H3 Meconoraseaie, H3 Ypa Xannejcxor (Cysrepcxor) y jY2KHOM TOKY Eyrppara. Ha rr03HB D02KHjH OH xpehe OTy).1;a npexo Xapaaa (cesepaaje ya EYQ>paT), O).1;aKJIe je 3aTHM ).1;OIIIaO .H rraTpH~ap~ J~KOB, rrpna KOjH ie Ha3BaH HMeHOM Hspaen (no B~,6JIHJH: ."OHaj KOjH re BH).1;eO Bora", "KOjll: ce CYOqHO [cyxenao] C Borosr - l Moj, rJI. 28 H 32), rro KOMe je ueo Jespejcxa aapon ).1;06HO HMe H3paeJI = H3paHJb. ABpaasry H IberOBOM rrOTOMCTBY otiehana je 0).1; Dora aesrrsa Xauaan, na- 3BaHa TaKO rro CBOjHM ,n;OTa,o:aIIIIbHM CTaHOBHHIJ;HMa. ITo TOMe otiehaIby D02KHjeM je OBa 3eMJba Ha3BaHa ,,3eM..fbo.M o 6en a ltJa ", KaKO he aa TO rrO).1;CeTHTH BeJIHKH J enpejan H BeJIHKH XpHIIInaHHH IIaBJIe H3 Tapca (Jenp.Tl.S).

ABpaMOBH nOTOMIJ;H, H nopen osor otieharsa, YCKOPO CHJIa3e .H3 IIaJIecTHHe y Eranar, y apesre xana TaMO ananajy XHKCH (OKO 1700-1550). Ilpacycrso Jenpeja y ErHIITY CHrypHO je rrOCBe).1;OqeHO y speere Q>apaoHa Axenaroaa (1364-47) H Pasrseca II (OKO 1250), xana neo HapO).1; CJIy2KH OBOM MonHoM rpapaoay xao pofirse, paneha "rrJIHHTypnljy" (rrpoH3BO).1;IbY IJ;HfJIe - 2Moj.5, 7 -8) H rpaneha rrHpa:-1H~e. 360r TeIIIKor H3pa6JbHBalba Hspaena y ErHrrTY, BeJlHKH MOJcuJe - npopox rr03BaH 0)], Bora Aspaavosor, Hcaxosor H JaKOBJbeBOr, Ka).1; je xao JIYTajynH HOMa).1; (nacrap) BH).1;eO non CHHajcKoM roposi Kynuuy y nnaueuy (noanara TeMa rrpaBOCJIaBHe nxonorparpaje .Kyrraaa Heonarsnaa") H H3 rse xyo rnac Jaxeea: "Ja caM Onaj Koja Jecasr" HOBO

76

XHJlAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAI..{A HAIllHX

77

je "C6ema 3e.MJba na KOjOj CTOjHlII" (2Moj.3,5) - aaseo je Jeapeje as Eranra na Canajcxo rrOJIYOCTPBO (rrOJIOBlfHOM 13. nexa rrpe XpHCTa). Ty, non CTeHOBlfTHM CHHajeM H XOPlfBOM, Mojcaje je npasrao on Eora "Topy" = 3aKOH: necer 3arrOBeCTH H OCTaJIe peJIHrH03HO-MOpaJIHe H ,n;pYIIITBeHe rrporrace Saeema lfJIlf rasnaje Caeesa, xoja je CKJIorrrsea lf3Mel)y Bora If Hspaarsa (H3JI. rn. 7-24).

IIocJIe 40-ro,n;HIIIIber JIYTaIba rro rrycrarsa, H3paeJICKlf napon ce aacrarsyje y IIaJIecTlfHH (OKO 1200. ronaue) non BOl)CTBOM Hcyca HaBHHa. Cneneha ,n;Ba sexa rpaie nepaon Cynaja H sano-ran,e ,n;06a Ilapena. Herne 1000-Te ronane MohHlf H CJIaBHlf nap Ilasan, anaxe necaax If MY3lfqap If rrpopox, 3aY3HMa Jepycanuu KOjH nocraje npecroaana Hspaena, penaraoaaa nearap Jyoejcmea, Xputuhancmea If HCIlaMa no nanac. On Tora apesreaa Kp03 CBe BeKOBe JepYCaJIHM xao Ceemu rpao nocraje ClfMBOJI xarase IIaJIecTHHe xao Ceeme 3eMJbe H ClfMBOJI 3eMJbe yonnrre If csera qOBeqaHCTBa.

Jepycanmr je, anase, 6HO CTapH xanancxa rpan. JOIII y crapoeranarcxasr TeKCTOBlfMa (OKO 1900. r. rrpe Xpncra) nosraa,e ce xao Urusalem. Herne y HCTO npeste xan narpnjapx Aspaasr ,n;OJIa3H y Xanaan, Jepycanasr je 6HO rpan Menxacenexa, napa CaJIHMCKOr, xaje lfMe rro EH6JIHjlf 3HaqH "u;ap rrpanne If nap MHpa" (l Moj, rn. 14; Jeap. rn. 7), IIITO je oner aarosenrraj BeJIHKe 6y,n;yhHOCTH, TO jeer MeclfjaHCKe ecxaronornje. IIpacTaHoBHHU:lf J epycamoaa, C rrosenasea nerne OKO 3000. r. rrpe Xpacra, 6lfJIlf cy AMOPlfTH If Xarnra, KOjH cy ce 3BaJIlf H Jenycejn, on KOjHX xacaaje ,I1;aBlf,n; H ocsaja Jepycanuss (qlfje lfMe aajaepoaarnnje saaxa epao Mupa, ana lfCTOPlfjCKH rnenano, rserOB MUP je OHaKaB KaKBa je H CBa acropaja 3eMJbe H porta Jby.n;CKor, qHjlf je ClfMBOJI rrocrao JepYCaJIHM). ,I1;aBH,n; je y Jepycamoay rronarao napcxy Kylly (nsop) na CUOI-lY, HajBIfIIIeM Mecry Cserora Tpana, a CIfH My COJIOMOH nonaace BeJIeJIerrHE Xpau EO)KHjH, na HeIIITO HIf)l(eM Y3BlfIIIeIbY MOPHjlf, rne je, rro npenarsy, npaoran Anpaasr, rro EO)l(Ifjoj aarrosecra, xreo na )I(pTByje CEHa Hcaxa If rne je y 6JIH3HHH Y3BIfIIIeIbe rOJIrOTa, na xojer« ce aa qOBeqaHCTBO )I(pTBOBao Hcyc XPHCTOC, CHH EO)l(Hjlf.

Y 6lf6JIHjCKOM KOHTeKcTY Crapor 3aBeTa Jepycanasr je, xao IIITO pexocsro, CXBaneH xao ClfMBOJI CBeTe 3eMJbe If Hapaerra xao naporta, a y nponyzcerxy H xao ClfMBOJI 3eMJbe yonurre H xaraaor qoBeqaHCTBa. 3aTO npexo BeJIHKOr npopoxa Hcanje Bor roaopn JepycaJIlfMy: "AKO H zcena saoopaaa nopon CBOj, ja nehy 3a60paBlfTH rerie. EBO, na ,I1;JIaHOBlfMa CBOjHM HaCJIIfKaO caM 3H,I1;OBe rnoje, If npena MHOM CH 3aYBeK" (Hc.49,16). Tpajnocr osor aasera lfJIH sapanarsa EO)KHjer, rro CBeTOM IIHCMY, jecre TpajHOCT Jby6aBH Bozcaje npesra qOBeKY If KOCMOCY. To Jaxse nopyxyje H3paeJIY H npexo Jepesraje npopoxa (yrr. Jep.31/38,3-31), najaarsyjyha TaKO CBOj H06U saeem

(=caBe3) ca qOBeqaHCTBoM: "Jby6lfM Te Jby6aBJbY BeqHOM, 3aTO TH H qlfHlfM MlfJIOCT".

OB,I1;e nocroja jenna 60)l(aHCKa, TaqHlfje 60rOqOBeqaHCKa najaJIeKTlfKa OKO TeMe J epycanasra xao Cseror Tpana If IIaJIecTHHe xao CBeTe 3eMJbe. OHa je If ,I1;aHaC aKTyeJIHa, HO 0 TOMe xacanje, ,I1;OK najrrpe 3aBpIIIHMO ca lfCTOPHjOM.

OKO 700. rO,l1;HHe ACHPU;H, 3aY3eBIIIH seh cesepaa neo IIaJIecTHHe, oncenajy J epycamoa, ana he rpan OCBOjHTH If noxopara TeK BaBlfJIOHCKlf nap HaByxO,l1;OHOCOP, rorrane 587. rrpe Xpncra. Mecen ,I1;aHa xacnaje sojcxonoba Hafiysapnan pasopahe Xpasr If CBeTH I'pan If O,l1;BeCTlf Jynejue y BaBlfJIOHCKO poncrso. IIocJIe nenecerax rO,l1;HHa, nepcajcxa nap KHP ocsaja BaBlfJIOH (538.r.) If ,I1;03BOJbaBa HspaennaMa rrosparax lf3 poncrsa y oTaI,I6lfHY. Tana he 6lfTlf 06HOBJbeH If Xpasr H I'pan non 30pOBaBeJbeM If Je3,11;poM. AJIeKCaH,IJ;ap MaxenoaCKH ocnaja IIaJIecTHHY ronane 333. H TaKO y rsoj aanosnrse jenanacTlfqKlf nepaon, xoja he rpaiarn ,11;0 63. rO,l1;HHe, xana PlfMJbaHlfH IIoMrrej rrpeyaasra J epycanasr. PHMCKO- naaanrajcxa ynpasa y Ilanecraaa Tpajane CBe,l1;O ,I1;OJIaCKa MYCJIHMaHa 637. rO,l1;HHe.

BeJIlfKH If CJIaBHlf rrepaon jynejcxax uapena y JepYCaJIlfMY, KOja he rpajara OKO nona MlfJIeHlfjYMa, ,I1;06a je pasnoja If ycnona, aJIH If nanosa Cneror I'pana If CBeTe 3eMJbe, H MaTeplfjaJIHlfX If ,n;yXOBHlfX. AClfpcKO-BaBlfJIOHCKO poncrno npecexno je ra] pasnoj. IIoToM cy ,I1;OIIIJIH nepaonn nepcnjcxe, rpxxe H pHMCKe BJIa,l1;aBHHe nan M:3paeJIOM If HaU;lfOHaJIHO-peJIHrH03Hor ornopa, 0 qeMY rosopa Kteuea Ilpopoxa Ilauuna H Maxaeejcxe KlOUU. KP03 CBe TO spejae Tpaje If ,n;06a Ilpopoxa EO)KlfjHX y H3paeJIY, BeJIHKlfX If MaJIlfX, sanosero ca npopoxosr HJIHjOM Tecaaharranosr, rpaH,I1;lf03HOM qmrypOM aspaencxe CBeIIITeHe acropnje, xoja lfMa CBOj naanaa y nany npopoxa JOBaHa Kpcrnrersa y npesre XPHCTOBO.

Tlojaaa H ,I1;eJIaTHOCT Tlpopoxa y Cneroj 3eMJbH H J epYCaJIlfMY npecynaa je norabaj y HCTOPHjlf Hspaena If Ilanecrane If aeynope,I1;lfB y ncropaja qHTaBOr qOBeqaHCTBa. Ha Ilpopoxe ce nanoseayie Hcyc XPlfCTOC, BellUKU Ilpopox H3 Hasapera y I'ananeja, Can EO)I(HjH If Caa qOBeqHjlf - Mecuja, KOjH CBOjOM csrphy If aacxpcersesr y JePYCaJIlfMY npourapyje reorpadicxo-acropnjcxe rpamme CBeTe 3eMJbe H Cnerora Tpana, npernapajyha TaKO HCTOPlfjy y ecxaronorajy. Ha XpHCTa ce nacranrsajy HOB03aBeTHlf Anocmonu, xoja OCMlfIIIJbaBajy H ynornyrsyjy Ilpopoxe, If CTap03aBeTHY Cxaaajy (Caaarory) npernapajy y II;PKBY. Ee3 Ilpopoxa If ArrOCTOJIa, ca XPHCTOM = Mecajosi y CBOM nearpy KOjH lfX crraja, acnyrsyje H OCMHIIIJbyje, HeCXBaTJblfBa je If He06jaIIIIbHBa ncropaja IIaJIecTHHe H xaraae jyneo-xpmnhaacxe U;HBlfJIH3aU;Hje, a TO he pehn H HaIIIe esponcxe U;HBlfJIH3a:O;lfje.

XPlfCTOBOj nojasa y CBeIIITeHoj HCTOPHjlf If CBeIIITeHoj reorpaq,HjH IIaJIecTHHe nperxonao je nepaon Maxanejcxax 60p6lf y IIaJIec-

78

XHJ1AHAAPCKH IIYTOKA3H

EOI' OTAIJ,A HAIIHIX

79

THHH H nojasa peJIHrH03HHX noxpera H rppaxuaja Y Hspaerry, xoje cy 6HJIe H3pa3 nacrojan.a H3paeJICKOr HapO,I1,a ,I1,a ce onynpe YTHu;ajHMa jeJIHHHCTHqKe H pHMCKe penarnje H KYJIType, CHHKpeTHCTH'IKe H naHTeHCTHqKe no CBOM canpxcajy. MCTOBpeMeHO je TO CBe 6HJIO H 0,I1,paa H3paeJICKOr H CBeJhY,I1,CKOr "UUl'leKUeafba uapooa" ('TTP00"80XL<X e{tvwv), KaKO je HarOBeCTHO JOIII npaorau JaKOB = M3paeJI (1Moj.49,10; yn. 1TIT.3,12-13). EHJIO je TO spesre osexueaiea Mecuje - Xpucma, 0 xeMy penaro rosope MHora 6H6JIHjcKa H BaH6H6JIHjcKa CBe,I1,OqaHCTBa. OBO MecHjaHcKo HIIIqeKHBaIbe H Jynejana H JeJIHHa H npyrax napona MCTOKa cysrapao je, nOJIOBHHOM 2. sexa no XpHCTY, H3pa3HO JYCTHH <PHJIOCOq, (pO,I1,OM H3 Casrapaje a 2KHBeO y PHMY) pexaesa: "Mcyc XPHCTOC je HOBH 3aKoH H HOBH 3aBeT H uaoa ('TTpOa8oxLa) ceux OHUX KOjU U3 ceux uapooa uiuuexyjy BOJICuja ootipa" (l(ujaAo2 c TPUifjYHOM Jeepejuuau, 11, 4).

XPHCTOBO ,I1,06a y TIaJIeCTHHH H J epycanasry 3a6eJIe2KeHO je y Jeaanbersmaa H ,Il,eJIHMa AnOCTOJICKHM'. ,Il,aHaIIIIba Ceema Mecma y Cseroj 3eMJhH y uajaehesi 6pojy rrpencraarsajy reorpadrajy XPHCTOBe 6Horpaq,Hje, KaKO je TO npHMeTHO jour CBeTH KHPHJIO JepycanaxrCKH. TIaJIeCTHHa H J epycaJIHM cy orrperoreheaa 3eMaJhCKH 2KHBOTOnHC XPHCTOB, 3eMHa 'ronorpadraja Hseroae He603eMHe 6Horpaq>Hje. To, ys CBe OCTaJIO, norspbyjy H caspestena apxeonourxa HCTpa2KHBaIba H HaJIa3H IIIHpOM TIaJIeCTHHe, xoje 3a,I1,IbHX rO,I1,HHa 3aje,I1,HHqKH H3BO,I1,e xpHIIInaHcKH H H3paeJICKH apXeOJI03H H 6H6JIHCTH.

Mnore 9H6JIHjcKe cnOMeHHKe H .rparone H3 CTap03aBeTHor H xpaurhaacxor spesreaa y Cseroj 3eMJhH nopYlIIHJIH cy PHMCKH OCBajaqH: Becnaaajaaon CHH H sojcxosoba THT pa30pHO je JepYCaJIHMCKH Xpasr 70. rO,I1,HHe (73. rO):{HHe ocsojeaa je H n03Ha1'a no TparHU;H JeBpejcxor napona rspbaaa Menaana = Macana aa 06aJIH Mpraora MOpa); nap Xanpnjan je nOTnYHO pa30pHO Jepycanasr 133. rO):{HHe H na IberOBOM MeCTY OCHOBao HOBH rpan "EJIHja KanHTOJIHHa" (ca JynaTepOBHM xpaMOM na MeCTY Jaxaeonorl).

Ben y npesre rrpsor ocnajarsa Jepycanasra xpamhaaa cy nanYCTHJIH I'pan If H36erJIH y Tpancjopnanajy, onaxne cy ce Ben nOJIOBHHOM 2. sexa no-rena nOJIaKO npahara y TIaJIeCTHHY H J epycanasr. TIPH Xanpajanoaosr pasopersy Jepycanasia (133. r.) Jespeja cy pacejaaa y nnjacnopy (xoja je, aa MHore O):{ IbHX, 6HJIa sane-rena O):{ paanje). ThHMa je y THM nOTOIbHM BeKOBHMa 6HO aaopan.ea nonparax y Jepycarrasr H npeocrajao HM je casro TY2KHH XaUHJIYK aa 3uo Ilnasa, OCTaTaK 0,I1, nocnernser CJIaBHOr Hponosor Xpasra, y KOjH je H XPHCTOC YJIa3HO H '1lfje je pasopen.e c TyroM npopoxosao (MT.23,37-38; 24,1-2). Hnax, jenpejcxa aacersa OCTaJIa cy y faJIHJIejH, H y BH3aHTHjCKO speste 6HJIO je na ,I1,eCeTHHe caaarora no uerroj TIaJIeCTHHH1).

Bpoj xpaurhana y TIaJIeCTHHH CTaJIBO je pacrao, H HapOqHTO ce noaehasao on apexreaa cJI060):{e ):{aTe XpHIIInaHcTBY O):{ KOHcTaHTHHa BeJIHKOf (rro3HaTHM MUAaHCKUM eouxmou 0 sepcxoj TOJIepaHU;HjH, 313. rO):{HHe). CBeTa napaua JeJIeHa, MajKa KOHCTaHTHHOBa, 0):{JIa3H 326. rO):{HHe H3 HHlIIa H HHKoMH):{Hje y CBeTY 3eMJhY H TaMO sarro-rarse BeJIHKe panose na 06HOBH Cserax Mecra. Y3 nosroh KOHcTaHTHHoBY nO)J;HfJIa je necerane xpasrona no II aJIeCTHHH, na MecTHMa XPHCTOBor pobersa (a.ena 6a3HJIHKa Y BHTJIejeMY H ,I1,aHaC nocTOjH), 2KHBJheIba nerrarsa H crpanarsa (xpasr sacxpcersa na I'pofiy XPHCTOBOM, ca norpamsasra, H naaac CTOjH). He):{aBHO je aa M03aHqHOM nony jerme npxse y IIaJIecTHHH OTKpHBeHa xapra TIaJIeCTHHe ca y6eJIe2KeHHM xpaMOBHMa 3aoYJIC6uHaMa OBHX npBHX xpHlIInaHCKHX uapeaa CB. KOHCTaHTHHa H JeJIeHe. Kacnnja Tpa):{HU;Hja 3a):{Y2K6HHapCTBa, KO,I1, BH3aHTHjcKHX H cpnCKHX snanapa, a H BJIa,I1,apa npyrax xpanrhancxax aapona, norn-re H3 CBeTe 3eMJhe. JeJIeHHHO rpanaTeJhCTBO y Cseroj 3eMJhH HaCTaBHJIa je H napnua EB,I1,OKHja, 2KeHa Teonocaja II, H raxobe nap JYCTHHHjaH. Ilap MpaKJIHje je 628. rO,I1,HHe nOBpaTHO O):{ Ilepcajaaaua OTeTH qacHH KpCT XPHCTOB, KOjH je y csoje Y cnoje sperae npOHalIIJIa CBeTa uapaua J eneaa H KOjH je O,I1,yBeK 6HO y BeJIHKOM nourroaassy KO,I1, CBHX xpaurhaaa.

II0602KHO nOKJIOHHlIITBO - xa1,lUAYK - y CBeTY 3eMJhY rpajano je HenpeKH,I1,HO Kp03 BeKOBe H Tpaje ,I1,0 ,I1,aHaC, ca rrposieaasra H TelIIxohasra xoje ):{OHoeH CBaKa acropaicxa enoxa. (Je,I1,Ha 0,I1, HajCTapHjHX xauajcxnx KIbHra je ETepHjHH Ilymonuc no CBemUM Mecmuma, H3 4. sexa) , To je 3aje,I1,HH'IKH XaUHJIYK - jespejcxa, xpaurhaacxa H HCJIaMCKH - KOjH je CHMBOJI nanrer CBeJhY,I1,CKOr XaUHJIYKa na OBOj TIJIaHeTH H y KOCMOCY. Hajanaxajnaja H HajaYTeHTH'IHHja CBeTa Mecra ,I1,P2KH ,I1,0 naaac npaBOCJIaBHa JepYCaJIHMCKa narpnjapuraja, CHOHcKa "Majxa CBHX Llpxasa" EO)KHjHX, a 3aTHM cJIe,I1,e pHMOKaTOJIHU;H, KonTH, npOTecTaHTH H APyrH.

fO,I1,HHe 637. MYCJIHMaHH Aparra cy 3aY3eJIH Jepycamoa, a aaTHM cy HaCrre,I1,HH:QH ocnajaxa, KaJIHq,a Osrapa, aa MeCTY COJIOMOHOBOf H Jycraaajanoeor Xpasia nO):{HfJIH ,I1,Be H ,I1,aHaC nocrojehe uassaje, xoje HOBOCTBopeHa jenpejcxa ,I1,p2KaBa M3paeJI naje ,I1,HpaJIa, xao HH ,I1,BeXHJba,I1,yrO):{HIIIIbH npaBOCJIaBHH Xpasr Bacxpcersa H I'potia I'ocrronrser aa fOJIfOTH. C xpaja 11. ,I1,0 13. nexa sananrra xpanrhana, xpcmausu, npaspesreno cy oCJI06aljaJIH J epyCaJIHM, aJIH cy npHTOM H MHOfO rrrsasrxamr rserosa H npyra CBeTa MeCTa, TaKO ,I1,a HX je xax H

Jespejaera je 6HJIO saopaa.eao: )KHBeTH y Jepycarmsry H nocehaaara ra, OCHM 9, anpana; npeotipahara npyre y CBOjy aepy; HMaTH potiose, nocetiao xpamhaae; 60TH aa ynpasnox IIOJIOxajy; xeHHTH ce xpaurhaaxosr: IIo,IV13aTH HOBe caaarore; 06HaBJbaTH crape canarore, OCHM Ka.n; cy CKJIOHe nany, 2) Jeapejasta je 6HJIO .n;03BOJbeHO: .n;pxaTH CBOjy aepy H oxynrsara ce y CHHaLOraM3; Cy.n;HTH caoje CTBapH npea jeapejcxnsr cynoaasra; crapemaae 3ajeAHHI~a 6HJIH cy OCJI06ol)eHH nopesa; crapeumna Caaenpaoua npaaaar je xao llIeq, J espeja",

1) Y HHTepHar.~HOHaJIHoj Encyclopedia of JEWIS HISTORY (1986. y If3paeJIY; q,paHIJ;ycKo asnarse 1989) CTOjH aa CTpaHH 63: "Je6peju nOG eusaumujcxuss 3aKOHOM: 1)

80

s o r OTAlJ,A HAllIHX

81

XHnAHAAPCKH llYTOKA3H

rroxperas KpCTallKHX parosa, rrarra MHoKeHTHje III, KPHTHKOBao 360r rrrsasxe cserarsa, xoje je HCJIaM 6ap ,ll;OHeKJIe ycnourrosao. TIarra je anax npeurao npexo Tora H rro rrOp06JbeHOM rrpaBOCJIaBHOM MCTOKY rrOCTaBJbaO caoje MapHOHeTCKe YHHjaTcKe "rraTpHjapxe".

BJIa,ll;aBHHY Aparra Y TIaJIeCTHHH npeysenn cy CeJIJ,IYU;H, aaTHM MeMeJIYUH H najsan OCMaHJIHje. TeK ronnne 1917. KOHaqHO H3 TIaJIeCTHHe je 3aYBeK ynarsena TYPCKa BJIaCT a ynpasa nosepeaa EHrJIe3HMa, KOjH cy, aa H3BeCHH HaqHH, osroryhana Jenpejasra crnaparse canaum,e npscase Hspaen 1948. Kpajexi npournor sexa, sanoxer Y Illnajuapcxoj, npeaer je Y JepYCaJIHM CHOHHCTHqKH noxper, a nenrro rrpe Tora Ilapcxa Pycaja je Y TIaJIeCTHHH OCHOBaJIa "PyCKO IlanecmuuCKO opytumeo" sa npovsaaan,e CBeTe 3eMJbe, nrro cy caojespesreno raxobe yqHHHJIH H pHMOKaTOJIHU;H H rrpOTeCTaHTH ca 3arra,ll;a, qHje 6H6JIHjcKo-apXeOJIOllJIe llKOJIe Y JepYCaJIHMY Y)I{HBajy naaac CBeTCKH rnac. IIpaBocJIaBHa JepYCaJIHMCKa narpnjapmaja HMa CBOjy ,,60rocJIonajy Hacaora Kpcra" Y JepycaJIHMY.

Y Cseroj 3eMJbH H nanac cy Y nearpy naacrse rseaax CTaHOBHHKa, aJIH H uenora CBeTa, rrpe csera Ceema Mecma. Y CTBapH, uena TIaJIeCTHHa je jenno BeJIHKO Ceemo Mecmo. Ty je, na JIHUY MeCTa, orrpensrehena BHlleMHJIeHHjYMcKa 6H6JIHjcKa acropaja, MalbeBlflle CBa Halla jyneo-xpaurhancxa UHBHJIH3aUHja, MaTepHjaJIHa If ,ll;YXOBHa KYJITypa Esporre H Esporreaaapanax napona Y cBeTY. 0 THM CBeTHM MecTHMa no naaac je IIHcaHO nocra, H yrJIaBHOM ce 3Ha OHO urro je 6HTHO. CBaKO on THX CBeTHllTa HMa CBOjy nocetiny ,ll;YXOBHY Te)l{HHY, aaurecnojeaaro aacnebe, xoje ce MO)l{e oceTHTH H noacnsera TeK na JIHU;Y MeCTa. To 6H 6HJIO saacra nocetiaa JIHqHa npaxa 0 CBaKOMe on CBeTHx Mecra H IbHXOBe H3HOBa ,ll;O)l{HBJbeHe ncropaje, aJIH ce MH He 6HCMO cane ,ll;Y)I{e aanpacasana na IbHMa. Ilpeocraje HaM na nenrro yxparxo Ka)l{eMO 0 HCTOPHOCOq,CKOM CMHCJIY CBeTe 3eMJbe H Jepycannsra Y OKBHPY jvneoxpmnhancxe ,ll;YXOBHe .rpananaje, TO jeer na OCHOBY 6H6JIHjCKo-xpHllnaHCKe BH3Hje Ceema H Hoeeuaucmea.

M3 caste EH6JIHje, 1f3 Y rsoj aatieneaceaor nornena na CBeTY 3eMJbY, BIf,ll;H ce na je OHa 6HJIa najnpe "Tyl)a sesosa", sesirsa MHoro- 60)l{a:o;a H neaaatioacana, 3aTHM jy je Bor otiehao H nao Y nacnebe ABpaaMY H rseroaoes rrOTOMCTBY - H3Pa eny, CTapOM H HOBOM. TIa anax, TO aacnebaaarse OBe ,,06enaHe 3e.MJbe", HCTOPHjCKIf rnenaao, 6HJIO je nposrearsaae cpehe. Y caMOM 6H6JIHjCKOM Ka3HBalbY 0 noserUHMa CBeTe 3eMJbe, a xoje ie HCTOPHjCKH norapbeno xao TaqHO - jep EH6JIHja H jecre rrpBeHCTBeHO ucmopujcxa KlhHra, HaKO je rseaa noPYKa HCTOBpeMeHO H uemaucmopujcsca - canpzcana je jenna OIIIIlTeqO-

BeqaHCKa HCTHHa. .

HaHMe, EH6JIHja on noxerxa noaesyje TeCHO Hoeexa H 3eMlbY: npsa qOBeK A,u;aM je ,,00 3e.M/be" - "AoaMax" (=3eMalbCKo!) - If HMe caMe sexrse je "AoaMa" (IMoj.2,7; 3,19). AJIH rro CBeToM TIHCMY, qOBeK,

IfCTOBpeMeHO oxapaxrepacan H JlUKO.M Do:HCUjU.M, HOCH Y ceria HeOTYI)HBY CJlUKY H npunuxy Bora, If TO H xao JIHqHOCT H xao sajenaaua pona rsyncxor, If noaas MY je H MHcHja na 3eMJblf na nocraae CUH Eo»cuju, a 3eMJbY na yqHHH Pajeu - CBOjHM, aJIH H EO)lmjHM, CTaHHllTeM H OOMOM. To je 6HJIa qOBeKY sanara 60)l{aHCKa (fioroaoneaaacxa) HKOHO.Muja. (I'pxxa pes OL%OVOI . .LLU je na CJIOBeHCKH caCBHM notipo npeseneaa xao Ilouocmpoj, CJIHqHO xao nrro rpqKH H3pa3 EKOJl02uja CJIOBeHCKH ce npesona ,,;r:I,oMO-JIOrHja", Ilouo-cnoense - 6pHra H crapasse o JbY,ll;CKOM CTaHHllTY H )l{HJIHllTY, 0 ,ll;OMY H 06HTaJIHllTY, OOKpY)I{eIbY H )l{HBOTHOM rrpOCTOPY, 0 "3eMJbU »cueux", KaKO 61f pexao TIcaJI-

" TI MorreBau: .Xonahy npen JIHueM I'ocnomsaa Y 3eMlbU »cueux - c.

116,9).

TIo EH6JIHjH, 3eMJba H KOCMOC cy HCTO TaKO H ca HCTHM U;HJbeM CTBopeHH, xao Paj H sa Paj. AJIH je qOBeK TY npsy nraacy Ben je,ll;HOM npoxouxao, na no-rerxy ncropaje, BeJIH EH6JIHja. H~ TO HCTO CBeTO TIHCMO xasce H cnenoxa na OBa maaca sa xosexa HHJe caCBHM aaryorseaa. qOBeK je nao, aJIH uuje nponao. To je OCHOBHa rrOPYKa 6H6JIHjcKor saeema HJIH caeesa Bora ca Anpaasror«, H TO yrrpaso onna xan ra rr03HBa na H3 Xanneje ,ll;ol)e H HaCTaHH ce Y Xauaau. Y ,,3eMJbY 06enaHY" - IIaJIecTHHY. To je 6HJIO noserno Boscaje otietuuse, naro Y HCTOPHjH, qHjH je jaxan CaM Bor, aJIH Y lbeMY yxecrayje H qOBeK, Aspaasr H M3paeJI, KOjH npaxsara Taj rr03HB H cryna Y casea C EorOM. A nrra je 6HJIO ca ocraaperseer Tor otieharsa? Ila TO nararse pasMOTPHMO H36JIH)I{e.

Hesta cysnse, HMa nexe oujanexmuxe, aJIH 6H6JIHjcKe, He nnaTOHCKe HJIH XereJIOBCKe, Y TOMe urro je 3eMJba qOBeKY HCTOBpeMeHO H panocr H Tyra, H3BOP )l{HBOTa aJIH H CMPTH, 6JIarOCJIOBa cpehe H nanperxa, aJIH H rrpOKJIeTCTBa, necpehe H ry6HTKa. To ce BH,ll;H H Y caMOM EO)l{HjeM Ka3MBalbY M3paeJIY: 3eMJba S KOjOj re-re Me,ll; H MJIeKO" naje ce M3paeJICKOM napony - CHMBOJIY qOBeqaHCTBa - Y aacnebe

(5Mo]' .15 4) aJIH ce HCTOBpeMeHO narnaurasa TOM HCTOM aapony na

, , "

je OH na TOj 3eMJbH "ooZUlbaK H npOJla3HUK, rrpHBpeMeH~ HaCeJbeHHK

(3Moj.25,23). qHCTO HCTOPHjCKH rnenano, TIaJIeCTHHa je sa M3paHJbue Y CTBapH TO H 6HJIa Kp03 BeKOBe. A TO naje casro MeTaq,opa. ~~a saure, TIaJIeCTHHa je TO H aa xpmnhane. Ta CBeTa 3eMJba, KOJa je CHMBOJI 3eMJbe yonurre, 6HBa najreura,e seaana sa JY,ll;aH3aM H XpHllnaHCTBO, rra H sa u;eJIO qOBeqaHCTBO, aJIH If OHH HCTO TaKO sa IbY. Ynpaso Y TOj Be3H HMa nexe ,ll;HjaJIeKTHKe. Jep, HCTOBpeMeHO, Ta HCTa 60rOM,ll;aHa HM CBeTa 3eMJba Tpe6a H na HX ocnotiaba on rpxeBHTe rsyncxe rrpHBe3aHOCTH sa 3eMJbY, aa uapCTBO 3eMa.JbCKO H casro sa n.era na ce He 6H JbY,ll;H CBeJIH caxro na 3eMJbY H rrOHCTOBeTHJIH ce casro ca 1b0M. Jep naje 3eMJba cnacerse -rosexa, Hero je Hoee« cnaceIbe 3eMJbe.

82

XHllAHAAPCKH nYTOKA3H

nor OTA~A HAllIHX

83

,JJ;Hja.rreKTHKY 'rora, HJIH raxaaje H nepnaje 6H6JIHjCKOM je3HKY:

HCTOPHjCKH napaooxc TOra, MOXeMO BH.II;eTH na rrap rrpasrepa. Ben je npaoran JaKoB - Hspaen HeKHM KJbyqHHM MeCTHMa CBeTe 3eMJbe .II;ao HMe Bozcaje: Bemun, - ",JJ;OM DoxHjH" (lMoj.28,17-19) H Ileuyen : "nHu;e Bozcaje" (lMoj.32,30). MCTO TaKo, Jepycanasr je nocrao CBeTH I'pan DOXHjH (TIc.77,68), "rryrraK 3eMJbe" rro npopoxy Je3eKHJbY (38,12), Tj. nearap CBeTa, H 3aTO COJIOMOH nonaace Xpasr Dory )KHBOMe Y Jepycanasry, Y KojeM Bor BOJIH .II;a 06HTaBa H npojasrsyje CJIaBy CBojy2). MCTOBpeMeHO, MeI)YTHM, y CBeTOM TIHCMY ce rosopa .II;a cy rrOHeKa.II;, y npeaparasra JbY.II;CKe ncropnje, TO jeer y rrpOMeHJbHBOCTH JbY.II;H, aa HCTHM THM MeCTHMa 6HBa.rra H.II;OJIHIlITa, cnyacen,e He Dory MCTHHOMe, Hero Baa.rry H MOJIoxy! "MecTo CBeTo" nocrajano je "MP- 30CT sarrynrhersa" H y CBeToM I'pany pacner je I'ocnon CJIaBe (yrr. MT.24,15; 1Kop.2,8). D CBeMY OBOMe TparHqHOM napaooxcy TaKO .II;paCTHqHO CBe.II;Oqe TIPOPOU;H, O.II; MJIHje TecBHnaHHHa .II;O JOBaHa Ilperese H KpCTHTeJba H .II;O casrora XpHCTa H ArrOCTOJIa.

Y OBOMe napanoxcy HMa accra enesrenara O.II; OHe 6H6JIHjcKe anoxanarrraxe, CXO.II;HO KOjOj ce H,n;eja Ceemoea Tpaoa .II;BOjH H pacnojaaa, TIOJIapH3yjy ce H Mel)yc06HO cynporcraarsajy 06a epaoa - CBeTH rpan Jepycanasr H .II;eMOHcKH rpan BaBHJIoH (0 qeMY, rrOCJIe AnokaJIHrrCe H CB. ABrYCTHHa, y Hallie npesre CHaXHO rosope ,JJ;OCTojeBcKH, C. DYJIraKOB H npyra). Jep, y CTBapH, y HCTOPHjH ce .II;BOjH H cynporCTaBJba Xpasr DOXHjH H "TIenHHa pa360jHHqKa", IJ,pKBa Boscaja H KYJIa BaBHJIOHCKa (yrr. MT.21,13; 2Kop.6,14-16).

TIa anax, OBO rrOJIapH30BaHO, rrpHKa3HBaHO y upao-fienoj TexHHU;H, arrOKa.rrHIITHqKO naben,e H CXBaTaIbe CBeTa H acropaje JbY.II;cKe y Be3H ca CBeToM 3eMJbOM H CBeTHM fpa.II;OM, HHje H je.II;HHO saberse H CXBaTaIbe xoje Ha.rra3HMO satieneaceao y Cneroj KIbH3H DOXHjOj. TIOCTOjH H jenno npyro saben,e, xoje je y crsapa 6H6JIHjCKH ,n;y6Jbe H nornynaje, 6H6JIHjCKH peanacraxmrje, H OHO ie aYTeHTHqHHje jyneoxpamhancxo BHl)eIbe 3eMJbe H qOBeKa na n.oj, Kp03 CBeTY 3eMJbY M3paHJI - TIa.rreCTHHY H CBeTH I'pan - J epycanasr.

Pex je 0 ecxamOAOlUKOM BHl)eIbY H .II;OXHBJbajy 3eMJbe If JbY.II;CKe ncropaje na rsoj. DBO eCXaTOJIOIIIKO BHl)eIbe H cxaararse, rpeoa HarJIaCHTH, jour He 3HaqH H ue-ucmopujcxo HJIH aHTHHcTopHjCKO. HarrpOTHB, ynpaao je 6H6JIHjcKa, jY.II;eo-xpHIIInaHCKa ecxamonouixa 6U3Uja OTBOpHJIa H ostoryhana rrpaso sabea,e H noasrarse ucmopuje, aJIH He xao U;HKJIHqKOr npaharsa csera na noserax (sraxap TO 6HO H rrpso- 6HTHH "Paj" HJIH npeacropajcxo .Cpehao .II;06a"), KaKO je TO csyrne y BaH6HOJIHjCKOM oxpyscersy aHTHlJKOr CBeTa, Hero xao npoepecueuo.

.II;HHaMHqKO H KpeaTHBHO naberse H CXBaTaIbe 3eMJbe H Hoaexa na IbOj. EcxamOAOlUKO aaje aHTH-HcTOPHjCKO, aJIH je BHIIIe Hero casro rOJIO HCTOPHjCKO. To je MeTaHcTopHjcKo, XpHCTou;eHTpHqHO BHl)eIbe H noasrarse 3eMaJbCKe CTBapHOCTH H acropaje JbY.II;CKe. ,JJ;a rrOrJIe.II;aMO TO, YKpaTKO y casroj liH6JIHjH.

AKO nobesro on casror Cseror TIHcMa, O.II; DHOJIHje xao napexCeJIaHC nanecmuncxe reorpadicxo-acropajcxe KIbHre, BH.II;eneMO .II;a je Ben y caMOM Ha3HBY Xanaaua xao "3e.M.1be otiehaue" ABpaaMY H IberoBOM rrOTOMCTBY (Jenp.l lR) pexeao 3aHCTa BHIIIe O.II; rOJIe reorpadraje H rOJIe ncropaje. DOJbe peha: y TOM Ha3HBY je Ca.II;pXaHa Ben H ecxamoaoiuxa ucmopuja u ecxamonotuxa eeoepafiuja CBeTe 3eMJbe.

HaHMe, ABpaaMY H narse ,JJ;aBH.II;y otiehana je H oama y HaCJIeI)e aesosa M3paeJIOBa, xao xpomxuua (=HCKpeHHM H qeCTHTHM npen DorOM H JbY.II;HMa). J ep je y DHOJIHjH pexeao: "KPOTKH he HaCJIe.II;HTH 3eMJbY" (TIc.36/37,1l H 131/2,1). TIa nnax, H npaoran Aspaasr H nap H npopox ,JJ;aBH.II;, Y3a CBe TO uacnebe sesrrse, XHBeJIH cy aa TOj 3eMJbH ca casaarsesr H oceharsesr .II;a cy anax ".II;OIlIJbaU;H H npaapesseaa naCeJbeHHU;H" (yrr. TIc.38,19; 13: "Jep casr .II;OlIIJbaK (=rrpHBpeMeHH naceJbeHHK) Tsoj H npOJIa3HHK na 3eMJbH, xao H CBH OU;H MOjH"; yn. H Jesp.Ll.Id: "KOjH TaKO rosope noxasyjy na rpasce oTaI,16HHY"). MCTe peqH Crapor 3aBeTa rroaaarsa H XPHCTOC Y HOBOM 3aBeTY: "DJIaXeHH xpomxu jep he HaCJIe.II;HTH 3eMJbY" (MT.5,5). OBe CTap03aBeTHe H HOB03aBeTHe pexa 0 aacneby 3eMJbe TYMaqe AnOCTOJI Ilasne H fPHropnje HHCKH xao uacnebe ecxamonotuxo, Tj. nacnebe "HeoeCKe 3eMrse" H "HeoeCKor Jepycanasra" (fa.rr.4,25-26; JeBp.ll,13-16, Ouunuja 2. na DAaJICeHCm6a Cseror I'paropaja Hacxor).

OBO napa.II;OKCaJIHO ecxamonouoco BHl)eIbe H CXBaTaIbe naje nopauarse acropaje, Hero npe OCMHlIIJbeIbe H npeotipaacerse HCTOPHje, aaxaaurerse acropaje MeTaHcTopHjOM, Tj. eCXaTOJIOrHjoM. To je caojeapcna cyo Ha.II; HCTOPHjOM, aJIH HCTOBpeMeHO H cnacaeatse HCTOpaje O.II; 3JIa H rpexa, O.II; csrpraora H TpYJIeXHOra y rsoj; TO je OHa jeBaHl)eJICKa HCTHHa na ,,3pHO nIlIeHHqHO nanayaura na 3eMJbY mpe6a oa YMpe", ana He 3aTO .II;a 6H nponano, Hero .II;a "MHorH pO.II; .II;OHeCe" (JH.12,24-25).

OBO he cpnCKOM xareony OHTH CXBaTJbHBHje aKO nO.II;CeTHMO .II;a je ynpaso TaKBO TYMaqeIbe name JbY.II;CKe acropaje H reorparpaje nao naur HapO.II;HH xpHIIInaHCKH, npaBOCJIaBHH renaje, Ka.II;a je KOCOBCKO onpenenerse Cseror KHe3a Jlasapa aasaao onpeoeeeteeu sa Ilapcmeo Hetiecxo. TIO.II;CeTHMO ce IIITa xasce cpncxa HapO.II;Ha rrecsra H3 Kocoscxor IJ,HKJIyca:

.Jlonemuo COKO mU14a CUBa 00 C6emUHJe 00 Iepycanuua",

Ilarse ce y neCMH xasce na je TO, y CTBapH, 6HO npopox MJIHja (npe.II;CTaBHHK DOXHjHX Ilpopoxa H AnOCTOJIa), a Jepycanasr je, y

2) Map-rea EJIHjaJl.e name: ,,3a xpamhane ce rOJIrOTa (y JepYCaJIHMY) HaJIa3H Y uearpy CBeTa, jep je 5HJIa BPX KOCMHqKe llJIaHHHe H Y HCTO apesre MeCTO rJl.e je AJl.aM CTBopeH H caxparsea. Taxo je KpB Cnacarersa nana aa nofiarsy AJJ.aMoBY, YKOrraHY rrOJl.HO castor KpCTa, rra je raxo oaaj acxynrsea (cnacen)".

84

XHnAH~APCKH nYTOKA3H

s o r OTAL\A HAlllHX

85

CTBapH, BOrOpO,lJ,HII;a (CHMBOJI He6eCKe U;pKBe), TaKO na ce y npecynHOM MOMeHTY Harne acropaje KOCOBCKHM MyqeHHII;HMa jaarsa HapCTBO He6eCKO, ana H3 XPHCTOBor JepYCaJIHMa . .IJ:aKJle, He TOJlHKO "canamn,a JepYCaJIHM" H3 IIaJIeCTHHe, KOJlHKO onaj "fOPH:.H JepYCaJIHM, KOjH je CJl060,n;aH H MaTH je CBHMa nasra" (faJl.4,22; yrr. JeBp.12,22). Taj BHmH:.H JepYCaJIHM jecre onaj KOjH rr03HBa napa Jlasapa H KOCOBCKe Cp6e na ce Y HCTOPHjH noaecy H onpenerre eCXaTOJlOmKH. OBaKBa Tpa,lJ,HII;Hja BHljeH:.a H TYMalJeH:.a ncropaje H reorpadiaje, H3HeTa Y OBOj cpncxoj naponaoj necsra, naje KO,n; Cp6a ,lJ,OmJIa casro on Cneror Case (KOjH ce MOHamTBOM onpenenao aa Ilapcrso Hetiecxo, ann THMe aaje MaH:.e yqHHHO Y HCTOPHjH H reorparpaju csora napozra H 3eMrse, a nonajero H TO ,n;a je OC06HTO BOJleO CseTY 3eMJbY H "BO:JI<:HjH 2KeJbeHH rpan Jepycarnoa", rra HX je nnanyr rrOKJlOHHlJKH nocerao), Hero je TO 6HJla 6H6J1HjcKa, jyneoxpaurhaacxa rpannnaja 2KHBO npacYTHa Y cprrCKOM HapO,lJ,Y H H:.erOBOM HCTOPHOCO<pCKOM H ,n;YXOSHOM CXBaTaH:.Y rsyrtcxor 2KHSOTa H cyntiane na 3eMJbH.

Tpe6a, nazne, jour jennosr jacno peha H HarJlaCHTH na ecxaroJlOmKO sHljelbe U TYMalJeH:.e 6H6JIHjcKe ncropaje H reorparpaje, Tj. CBeTe 3eMJbe H rsene csemreae ncropaje xao CHMBOJla nene 3eMJbe H Hamer je,lJ,HHCTBeHor xpouomona (r]. reorpadicxo-acropajcxor cpe,lJ,HmTa HaUIe IIHBHJlH3aIlHje, HJlII "rryrrKa sesose", KaKO pexe IlpopOK), He 3HalJH nopauarse ncropaje H reorpadiaje CBeTe 3eMJbe Hspaenose - IIaJleCTHHe, H npeKo H:.e H Harne nnaaere 3eMJbe. Yrrpaso je 06PHYTO .

.IJ:a YKpaTKO pe3HMHpaMO: rro cpenn je HCTHHCKO 6H6JIHjCKO munOIlOlUKO (MHcTaromKo, HCHXaCTHlJKO, numypeujcxot cxaaraa,e H BHljelbe CBeTa, ncropaje rsyncxe II 3eMaJbCKe, sabene H carnenaaaae YBeK y npeofipascajnoj CBeTJlOCTH Ilapcrsa Hetiecxor. Yrrpaso OHaKBO BHljelbe KaKSO je npna BH,n;eo npaoran JaKOB H 3aTO ,lJ,06HO HMe H3- paen (60z06uoaq): "TIecTBHlla xoja crraja He60 H 3eMJbY" (IMoj.28,12- 18; JH.l,14 H 49-51). To je nabea.e H cxsaran.e 3eMJbe H acropaje pozra Anaseoaor na lbOj Y CSeTJlOCTH npucycmea (rrupo\J(TLu) Tocnomser na TOj 3eMJbH H y IICTOPHjH. Ty nonpaaysreaasro H rrpsy napycujy XPHCTOSY Y IIaJIeCTHHH H OHY eCXamOJlOlUKY napycujy Llapcraa Heoecxor, KaKO TO HCTO aJIH HOS03aBeTHO ncrnynaje rosopa H rrocneno-ryje casr XPHCTOC (IMoj.28,12-18; JH.l,14 H 49-52). HCTY osy TeMY orrurapnaje pasnaja SeJlHKH Jeupejan H SeJlHKH xpmnhanau Ilaane H3 Tapca, H TO 6am y rrOCJlaHHIIH ynyhenoj Jespejasra (rnasa 7-9 H 11-13), rne na eCXaTOJlOmKH HalJHH TYMalJH nenoxyrmy caeurreny HCTOPHjy H cseurreay reorparpnjy crapor H HOBor Hspaena. 3a ArrOCTOJlOM IlaaJlOM OBO sHljelbe H CXSaTaH:.e H3J1a2Ke, H y )KHSOTHO-JlHTyprujcKoj rrpaxcn noxaayje, csa cneroora-rxa TeOJlOmKa MHcao, eraereaa, XHMnorparpaja, UCTOPHOCO<puja II rrpe CBUX H csera casta Caera JIHTYPraja Ilpaaocnasae Ilpxse.

YKpaTKO pexeao, aKO cnojasro najaeher jeapejcxor Ilpopoxa Hcaajy U najaeher xpmnhaacxor ArrOCTOJla Jonana U yjermo nose- 2KeMO lbUXOSO H3S0PHO 6u6J1ujCKO, nporpercxo suljeH:.e CBeTe 3eMJbe U rseae ncropaje, xao CUMBOJla uenoxynae 3eMJbe U acropnje pona rsvncxor, OH,lJ,a he TO 6HTH OHa je,lJ,HHCTSeHa 6H6J1HjcKa, craposanerHO-HOB03aBeTHa aasnja, nopyxa If 6J1arOseCT: 0 Xpncronenrpa-raosr noxpemy If nooeuey rrpeotipazcaja osor nefia H OBe sestn-e y H060 He60 If H06Y 3eMJbY (Hc.65,17; OTKp.21,1-3), IIITO je y crsapa jenaa If jenaacraena csecatiopaa Cxunuja mOM, Ilpxaa) Bora ca Jby,n;lfMa If rsy,n;1f ca Boron. He60 na 3eMJblf If 3eMJba na He6y.

Csera 3eMJba Hspaen If Cnera I'pan J epycanasr npananajy cseray lJOSelJaHCTSY, If y 3eMaJbCKOM If y Hetiecxosr U;apcTBY.

(1989, Beorpan)

PYKOBET 2.

CBETM OD;M - CBETorOPD;H - XHJIAHMPD;M

)KHqKA BECE,nA CBETOr CABE 0 IIPABOJ BEPH

n>':tlP11C; wv Tijc; &-Y&11'11C;, 11'A'tlP11C; -YE-YOVE 'Kat Tijc; -itEOAo-yLac;.

IHKO Hcn" .. H .. CId "IOGSe, n" .. H .. BIdCT .. H BorOC"08·i4.

Ilyn Jby6aBH - OH IIOCTa,n;e IIYH H 60rOCJIOBJba1).

M nopen rora UITO je Ben MJIal)1I caapesreaax", yxeaax H IIpBH 6110rpa<i> Cserora Case, ,,60rOYMHH jeposronax Ilosrearajan", IIOCBe,n;OqHO H 3a6eJIe}l{HO na 60rOHOCHH H paBHoaIIOCTOJIHII omau CpIICKe H qHTaBe BaCeJbeHCKe llpaBOCJIaBHe U;pKBe - CBeTH Casa, 6eIIIe naHCTHHY BeJIIIKH 60Z0C/106, KOjH ",n;YIIIe XPHCTOJby6HBe xparsanre nyIIIeKopHCHHM 6ece,n;aMa H ,n;YXOBHHM peqllMa; XPIICTOM IICIIYIbeH CBHX ,n;YXOBHHX napoaa - nomoxe 60Z0C/106lba C6UMa U3/lU6aZUe" (IloMeHTlljaH, 243)2), HIIaK Y HaIIIa aonaja spesreaa He casro IIITO HHIIITa naje IIHcaHO 0 60rOCJIOBJbY Cserora Case Hero je H rspbeao na OH YOIIIIITe naje 6HO 60rOCJIOB H na KO,n; rsera nesra 60rocJIoBJba.

o CBeToM CaBH je HHaqe KO,n; Hac IIHcaHO BeOMa MHoro, MH je IIHcaHO 0 CBeMY npyrosre casro He 0 IberOBOM 60rOCJIOBJbY, 0 IbeMY xao 60rOCJIOBY llpaBOCJIaBHe KaTOJIHqaHCKe U;pKBe CpIICKe. Pa3JIOr TOMe Tpe6a Tpa}l{HTH npe csera Y OIIIIIToj 60rOCJIOBcKoj nesaaarepeCOBaHOCTH HaIIIer HOBHjer nooa, Tj. KOHKpeTHO HaIIIa ,n;Ba IIOCJIe,n;Iba aexa, J ep on KaKO ce Y IIPOIIIJIOM BeKY IIOqeJIO navxao 6aBHTH HaIIIHM cpe,n;IbeBeKOBHHM TeKCTOBHMa, IIa npesra TOMe H TeKCTOBIIMa CBeTO-

1) 113 CnyJlCffe CB. JOBaH}' EOroCJIOBY, 26. cerrresrfipa, rra Bexeptsa: CJIaBa, rnac 2. *) Illrasmaao ca lIIHPHM YBO)(OM Y noceoaosr OTHCKY CnoMeHHQe 0 CBeToM CaBH, CBeTH Apxnjepejcxa CHHO)( Cpncxe llpaBOCJIaBHe IJ;pKBe, Beorpan 1977.

2) IJ;HTHpaMo CTpaHHQe Ilosrearajaaoaor H Teonocaieaor )f(umuja C6. Case no H3)(aIbY opHrHHaJIHOr TeKCTa 0)( n . .D:aHH'IHlia (.D:oMeHTHjaHoBo: Beorpan 1865, H Teonocajeso: Beorpan 1860), jep )(0 naaac HeMaMO 60JLer asnaa,a (nocroja caxo <t>oToTHncKo npeaanaa,e Teooocuja 0)( n. TPH<t>YHoBHlia, Beorpan 1973). Ha 6p3HHY Y'lHlbeHH Jaraheaa Kpumuuxu iJoiJaml4u mexcmy :JICU60ma C6. CUMeYHa u C6. Caee (Starine, KIb. V, Zagreb 1873, CTp. 8-21; cp, H Starine VI, 152-6) Y3eTH cy Y 063HP, aJIH OHH MaJIO nrra nonpaaoce aa ofipany OBe aanre TeMe. - ,aeJla caxora Cserora CaBC IWPHCTHMO no asnarsy B. nopOBHha: Cnucu C6. Case, CKA, Beorpan-Cp, KapJIOBQH 1928 (KOHCYJITyjyhH npHTOM aa CAY:JIC6y C6. CU.MeOHa H pan n. TPH<t>YHOBHh-.D:. EOr)(aHOBHh: Cp6JbaK, CK3, Beorpan 1970, KlbHra I). 3a KpJII'lujy CB. Case KOPHCTHMO yrJIaBHOM PYKOnHC MOpa'lKt KpJII'luje H3 Myseja Cll IJ;pKBe, a aa cpncxa CBeTocaBCKH CUHoiJUK asnaa,e B. MOlIIHH8:

Cep6CKaJl pe~aKQHJI CHHO~HKa B He~eJIIO llpaaOCJIaBHJI, "BH3aHTH:l!:CKH:l!: BpeMeHHx", XVI H XVII (1959 H 60), CTp. 317-394 H 278-353. - Ilpeaone nax nena H 6Horpa4!1lj8 Ca. Case 0)( II. MHPKoBHha H M. Banraha caxo CMO rnerne KOHCYJITOBaJIH, jep 38 OB8KBY BPCTY nOCJIa TH npeeona HHCY 3a.nOBOJLaBajyhH.

s o r OTAll,A HAlliHX

91

90

XHnAH~APCKH nYTOKA3H

ra Cane H 0 CBeTOM CaBH, onsrax je C noxerxa 6HJla oxarnenna onCYTHOCT 6HJIO xaxsor mrrepecoaarsa aa 60rOCJIOB.Jbe H 60rOCJIOBcKY HaYKY canpxcaay Y crapasr CBeTocaBCKHM TeKCTOBHMa. fJIaBHH HHTepee je 6HO otipahea na TaK03BaHa "rr03HTHBHa" HCTpa.JKHBalba H rrpoyxaaarsa, jesasxa, ncropajcxa HJIH KIbH.JKeBHa, TaKO na cy Y HamHM crapasr TeKcToBHMa, Be3aHHM sa JIHqHOCT H neno Cserora Cane, 'rpa.JKeHH npe csera H casro: ncropaja, cPHJIOJIOrHja, KIbH.JKeBHOCT, enenTyaJIHO npocsera, KYJITypa, eTHKa, rrOJIHTHqKO-,ll;p.JKaBHa HJIH HaU;HoHaJIHa MHcao H nneja. IIpaBocJIaBHa TeOJIOrHja, 60rOCJIOBCKH omrr H BH3Hja CBeTa Cserora Case 3a06HJIa.JKeHH cY H OCTaB.JbaHH rro crpaHH, 6HJIO H3 nexara, 6HJIO ca CBeCHHM H HaMepHHM rrpeaaparsesr H HHrrO,ll;allTaBalbeM.

*

(",ll;OM Cnacos" - CTp. 233), mTO ce YOCTaJIOM jacno BH,ll;H H H3 Teonocaja (CTp. 143). 3a rrpa3HHK3) je CJIY.JKeHO yaexe H nohy "cBeHohHo CJIaBOCJIOB.Jbe", Tj. rrOTrrYHO noceynohno 6,ll;eHHje, ca BeqeplbOM H ,,3ajyrpetsosr" (no yjyrpo), a oana je ornosena "CAy:»c6a Ceeme Jlumypzuje", xojy je CBeTH Apxaenacxon )KHqKH H Csecpncxa CJIY.JKHO csesaHO ca "HoBorrocBeheHHM erracxornoaa H MHorHM CBemTeHHU;HMa H baxonasra" (Ilosrearajaa, 234). Ha OBOj npaaaasao] H cafiopaoj CBeTOj JIHTyprHjH, y "BpeMe 60rorro,ll;06Ho" BeJIH ,I1;oMeHTHjaH, rj. rrOCJIe "qHTalba ArrOCTOJIa H J eBaHl)e.Jba"4), CBeTH O'r an Ca60pHOKaTOJIHqaHCKe Ilpxse, Apxaenncxon )KHqKH Caaa IIpBH, xao "caHaCAeoHuK anocmoncxoe npecmona U npeu Meby ceuua" (npaCYTHHM errHcKorrHMa)5), aarosapa "CBOjHM 602oulacHUM YCTHMa" CBOje "nOO'('1£HHIi 0 ucmuuumoj eepu U 0 npotcnuteasey jepemutca", mTO H jecre nama Becena 0 npanoj nepa, xojy ,I1;oMeHTHjaH onsrax ,ll;OHOCH y jeouucmeeuoj 14eIlUHU (CTp. 234-242) a xojy MH aanarse najesro y namess HOBOM npesony, O,ll;HOCHO npeaocy na caspesreaa cpncxa je3HK.

Ho na OCTaBHMO, sa cana, cast canpzcaj OBe Becene CB. Cane H aHaJIH3Y H na BH,ll;HMO urra ,I1;oMeHTHjaH BeJIH narse. KapaKTepHCTHqHO OH BeJIH aa Cseror CaBY, H TO nerrocpenno rro aaaobersy TeKCTa )KHqKe Becene: OH, BeJIH ,I1;oMeHTHjaH, "CBe rroyxaaanre na rrpetiasajy y XpHCTY, yxanre CBaKOMe 60ro.Jby6.JbY ... p'kKId SOrOCI\OBHIZl BbC-kMb H3I\HR4IE" (CTp. 243: "rrOTOKe 60rOCJIOB.Jba CBHMa H3JIHBame"); H jour: "peqjy csora 60.JKaHCKOr pasysra caceuaure rprse yxersa 3JIOBepHHx (3bI\OCI\4BbHIdHXb) jeperuxxax y-reaaxa, a aacabasanre HeOCKY,ll;HO rrpaBOCJIaB.Jbe (sA4roB'kpHIE = npaay nepy), HOBOM 6JIaro,ll;ahy XPHCTOBOM ofiaaarsajyha CBe H ofipahajyhn na nepyjy y J enao nO.JKaHCTBO" (CTp. 243)6). OqHrJIe,ll;HO je na npa OBHM peqHMa H OBaKBHM KapaKTepHCTHxasra 0 CBeTOM CaBH Jl:oMeHTHjaH HMa y rrpsosr peny y BH,ll;y )KHqKH catiop Cseror Cane H rseron apxaenacxoncxa o02MamcKo-6020CA06- CKU pan na TOM Catiopy. Taj pan ce cacrojao H3 )J,Ba ,ll;eJIa: C jenne crpaae, 6HJIO je TO rr03HTHBHO 60rOCJIOBCKO acnoaenan,e u;eHTpaJIHHX

Ila 6HCMO rrOKa3aJIH )J,a je CBeTH Caaa 3aHCTa 6HO BeJIHKH npa- 60CIla6HU 6020CIl06, y CBHM OHHM 60rO)J,aHHM )J,HMeH3HjaMa CBeTOorasxor 60rOCJIOB.Jba KaKBO je rr03HaTO y IIpaBocJIaB.JbY Kp03 sexoae, 3aYCTaBHheMO ce, aa cana, casro na je)J,HOM, MO)l{)J,a H najxapaxrepacTHqHHjeM, rserosov TeKCTY, ,ll;aTOM HaM y u;eJIHHH y rseroeosr )[(umujy xon .IJ:oMeHTHjaHa (.IJ:oMeHTHjaH, 233-242) H )J,06PHM ,ll;eJIOM KO)J, Teonocaja (Teonocaje, 144-151). To je OHa rserona nosnara 6ece)J,a aa CrraCOB,ll;aHCKOM catiopy Y )KHqH 1221. ronnne, xojy he xaranan naha na xpajy osor Hamer qJIaHKa y HOBOM npeaocy na caspesrena cpncxa je3HK (npesra TeKCTY JIeIbHHrpa,D;CKOr pyxonaca H .IJ:aHHqHheBOM H3)J,aIbY, 0 qeMY he jour 6HTH pexa).

DBa 6ece)J,a Cserora Caae y )J,BaMa pYKorrHCHMa .IJ:oMeHTHjaHOBa )KHTHja HaCJIOB.JbeHa je OBaKO: y 6eqKOM pYK;orrHCY (npesra .IJ:aHHqHheBOM H3)J,alby, CTp. 233): ,,0 06H06lbe1bY (OSbHOKI\IEHHH) ceeme ucmuuume eepe npeoceeheuuu KUP Ca60M U 0 npOKflU1ba1bY 6e36o:»CHuX jepemuxa", a y JIeIbHHrpa)J,CKOM (JIHCT 116): .Jloyxa (n08'1£HHIE) Ceemoea Caee 0 ucmuuumoj eepu", Y Teonocajenoss nax )KHTHjy CTojH casro KpaTKO: "IIoyqeHHje" (CTp. 144). Y namoj aaysnoj JIHTepaTypH OBa 6ece,ll;a nosnara je xao "nece)J,a 0 npasoj sepa" H 3aTO hejao je H MH TaKO 3BaTH, rrororosy mTO raj HaCJIOB H onrosapa OHOMe H3 crapajer (nersanrpancxor) pyxonaca.

CBe OHO mTO nperxonno HaBO,ll;H .IJ:oMeHTHjaH 6HJIO je rrpe "BeIlUK02 Ca6opa" y )KHqH (CTp. 233), KOjH he CB. Casa ca3BaTH TeK HaKHa)J,HO (rj. nehe TO 6HTH HCTH catiop ca OHHM O,ll;p.JKaHHM rrpHJIHKOM H360pa H xnporoaaje enacxona), H TO ca U;H.JbeM: "Ha o6ja6lbe1be C6eme sepe XpHcTOBe H na rrpOKJIHlbalbe 6e360?KHHX jepernxa H CBHX OHHX KOjH He acnoaenaiv XpHCTa HCTHHHTor nora Harner" (234). Onaj Ca60p je, rro .IJ:oMeHTHjaHY, 6HO casnaa "y ,ll;aH npasnaxa", rne, HaKO ce TO He Ka.JKe, Tpe6a rronpaayereaara )J,aH xpaM06HOz npasnuxa, Tj. Basaecerse I'ocnonrse - CnaC060aH, KOMe je )KHqa H rrocsehena

3) ITo Ilosrerrrnjaay aarnena .u;a je OBO CBe 6HJIO aa spesse jeouoe npasnnxa (Cnacosnaua). AJIH, nourroje re, 1221. r., H cneneha nan 6HO npa3HUK (CB. nap KOHCTaHTHH H JeJIeHa), MOrJIO 6H ce CXBaTHTH na ce pan Cafiopa O.u;HOCH H na ra] npQ3HUK, Tj . na je BHlIIe.u;HeBHH npa3HHK cxsahea xao jenan.

4) Jep TO H jecre npaso apesre H MeCTO sa JIHTyprHjcKY nponosen, a He aa apesre npH'IaCTHa, KaKO je nauac norpeuruo y npaxca KOjOM ce napymasa "60rono.u;06HO" H 60rOnpHJIH'IHO apesre H nopenax CB. Jlarypra]e.

5) Cxpehesro, Ma H ysrpen, naaosy aa oaaj saaxajaa eKJIHCHOJIOlliKH H3pa3 KOn Ilosrearajaaa H aa 60rOCJIOBCKe KOHCeKBeHIJ;e raxsor npasocnaaaor cxaararsa enUCKonCKOZ H npeonacmupcxoe 'IHHa y .u;PKBH ITpaBOCJIaBHoj, HaCYilpOT pHMOKaTOJIH'IKoj (raxaaje pexeno: pasronearpavaoi, narrouenrpaxaoj) eKJIHCHOJIOrHjH. Cp, H CTp. 169-170 H UMO npasren. 7.

6) OBaKBe H CJIH'IHe aapase, xao lIITO cy OBH Y OBOj .il:oMeHTHjaHoBoj pexeaaua, cycpehesro BPJIO 'IeCTO y CJIY)K6aMa CB. Oraua 60Z0CII06a (CB. Araaacnja BeJIHKOr, CB. TPH Jepaxa, H CB. Oraua BaCeJbeHCKHX Catiopa), Hapas "3JIOCJIaBHHX" - xaxo&6~wv - 3Ha'lH: 3JIO HJIH KpHBO MHCJIehHX, KpHBOBepHHX, HenpaBOCJIaBHHx.

92

XHflAHAAPCKH llYTOKA3H

60r OTAQA HAIllHX

93

norsrara Tlpanocnaarsa - rij .. 'Op-3000~Lcr .. -, a C npyre, anrajeperasxa 6op6a. OBe .u;Be CTBapH ynpaso H xaae canpacaj Becene 0 "rrpaBoj BePH" H "rrpOTHB jeperaxa".

Hanre je MHIIIJbeIbe na je OBa Becena Cseror Case, KaKO je .u;oHOCH ,II.oMeHTHjaH y IJ;eJIHHH, 3aHCTa rseroaa. Hserosa He casro y CMHCJIY na cy rseroae casro OCHOBHe MHCJIH H aneje, Hero na je TO H rserona pe«, IberOBO 60Z0-CJlOSHO H 60Z0-CJlaSHO acnoaenaa,e H rrporroaenarse IIpaBocJIaBHe HCTHHHTe sepe, IberOBO naxne 60rOCJIOBCTBOnarse H 60rOCJIaBJbeIbe. (A rrpaBOCJIaBHO 60rOCJIOBJbe YBeK H jecre 60- zOCJlaS.lbelOe)7). Yneo ,II.oMeHTHjaHoB (H rrOCJIe rsera na CBOj HaqHH Teonocajea) Y naaarsy KOHaqHe cl>opMe TeKCTY OBe Becene Caerora Case (KaKBa je OHa nanac) aaje OBHM nerapaa, aJIH rsera He Tpe6a HH rrpOIIIHpHBaTH BaH IberOBHX CTBapHHX OKBHpa. IIlTo ce nax THqe, na xpajy, H nararsa jenaacraeaocra (HHTerpHTeTa) OBe Becene, xaKO HaM je OHa nara KO.u; ,II.oMeHTHjaHa, He Tpe6a OJIaKO (casro ronope~UIBHM nptrxaaraa.esr HJIH He npaxaararsesr, KaKO TO qHHe HeKH)8) HCKJbyqHBaTH CTBapHY MorynHocT H BeJIHKY aepoaaraohy IbeHor npoasrronrersa y jennoj IJ;eJIHHH H y jenaa Max on crpane Cserora Case, H TO xao jenae onnrre YSOOHe tieceoe aa cpncxa Ca60p y )l(HqH 1221. ronane ncnpen qHTaIba rro npna nyr Y Cpncxoj U;PKBH CUHOOUxa Ilpaeocnaema. PYCKH HayqHHK Teonop Y crrencxa, npsa panaax na npoyxanatsy CHHo.u;IIKa Ilpanocnaarsa, H3Heo je MHIIIJbeIbe na je y noserxy .u;aHaIIIIbH YSOOHU oeo CHHo.u;HKa 6HO YCTBapH jemra upxeena (narpajapanrxa) tieceoa, npoaaaeceaa y xpasry CBeTe Corpaje y Ilaparpany y .u;aH Henerse Ilpasocnaarsa, rra je HCTa 3aTHM YIIIJIa H OCTaJIa xao caCTaBHH neo CHHo.u;HKa9). YcrreHCKH je MHCJIHO na Ta ysomra nporrosen rrorase on narpajapxa MHXaHJIa Kepynapaja (XI BeK)10), aJIH ra je BJIa.u;HMHp MOIIIHH 360r Tora C rrpasosr KPHTHKOBao H HCnpaaaovnoxaayiyha na ra ysonaa 6ece.u;a (T3B. "EJIaro.u;apeIbe") rroTHqe H3 HCTe 843. ronarre, xana je H YCTaHOBJbeHO Topxcecrao IlpaBOCJIaBJba H yseneu y ynorpetiy casr CUHOOUK. Mel)YTHM H MOIIIHH, ncrrpasrsajyha .u;emIMHqHY rrorpenrxy Y cnencxora, anax nornpbyje IberOBO rJIaBHO MHIIIJbeIbe: na YBO.u;HH neo CHHo.u;HKa 3aHCTa caxarsaaa jeona nponoeeo, aa KOjOM onna CJIe.u;H aanararse omnrer canpxcaja nepe H Ca60pCKHX o.u;JIYKa H, na xpajy, H3pHIJ;aIbe aaaresre rJIaBHHM jepecnsra H jepeTHIJ;HMa H KJIHIJ;aIbe se-raor cnossena rr060pHHIJ;HMa Ilpaaocnaan.a H MHOrOJbeTCTBHja XHBHM 3aIIITHTHHIJ;HMa rrpase Bepe. Y3eTa 3aTO y CBOjOj IJ;eJIHHH, Becena Cserora Case 0 ucmunumoj

eepu U 0 npOK/lWbQ1bY jepemuxa, OBaKBa KaKBY je HaJIa3HMO KO.u; ,II.oMeHTHjaHa, Ta H TaKBa Becena MOrJIa je 6HTH najtiorsa yeoona nponosea CaBHHa na )l(HqKOM Catiopy aa narse qHTaIbe CHHo.u;HKa IlpaaoCJIaBJba. OHa 3aTO H npencraarsa HeKY BpCTy cxpaheaor CHHo.u;HKa H oner cnojeapcaa KOMeHTap na rsera, ynpaso OHaKO KaKO je TO najfiorse onroaapano aa Ta.u;aIIIIbe rrpHJIHKe H norpetie Cpncxe IIpaBocJIaBHe CaMOCTaJIHe U;pKBe. CaM TeKCT OBe Becene H IbeH narsa 60rOCJIOBCKH KOMeHTap najtiorse he TO rrOTBp.u;HTH.

*

MH hesro ce aa cana sanpacara casro na TeKCTY Beceoe Caeror Case 0 npaeoj eepu. Hacrojeha nax .u;a .u;aMO HOBH npeson (npeaoc) rsen aa caapesreaa cpncxa je3HK (jep npesona ,II.. Koaasesaha H JI. MHpKOBHna aa 60rOCJIOBCKO aHaJIH3HpaIbe rseaor canpscaja HHCY sanoaorsasajyha), KOHCTaTOBaJIH CMO na TeKCT ,II.aHHqHneBOr aanarsa na HeKHM MeCTHMa naje .u;o6apll). 3aTO CMO aa OCHOBY namer rrpenona Y3eJIH TeKCT H3 ,II.oMeHTHjaHoBor )[(umuja CB. Cane KOjH ce HaJIa- 3H y pYKorrHCY rHJI:bcpep~HHr 54 nersanrpancxe IIy6JIHqHe 6H6JIHOTeKe, a KOjH rrOTHQe H3 IIenH H nacan je OKO 1420-35. ro.u;HHe12). To je onaj pyxonac ca xojer je B. Jarah QHHHO csoje "KpHTHQKe nonarxe" ,IlaHHqlineBOM H3.u;aIbY (aJIH je nanry Beceny rrpeCKOQHO - Starine V, CTp. 8-21), H TO je HeCYMIbHBO crapaja H 60JbH TeKCT on ,II.aHHqHneBor13). HH OH CBaKaKO aaje 6e3 H3BeCHHX aenocraraxa, aJIH, nascaJIOCT, BpeMeHcKH HaM aaje 6HJIO Moryne na KOHcYJITyjeMo H jour HeKH ,II.oMeHTHjaHoB pyxonac (y npaosr peny H3BOPHO 6eQKH pyxonac H pyxonnc H3 Illadiapaxose 36HpKe y Ilpary, sa xoje ce nanasro na heMO YCKOPO yqHHHTH).

TeKcT Becene, KOjH CMO caMH H3,ll,eJIHJIH na naparpadie (otienexeHe 6pojeBHMa y yrnacrar-r aarpanasra), nporrpahasro rrpHMe,ll,6aMa acnon TeKcTa, y xojasra, nopen YKa3HBaIba ua pa3HOQTeHHja xoja nocroje H3Mel)y nersanrpancxor pyxonnca H ,II.aHHqHneBOr rexcra, najesro H 06pa3JIOXeIba namer npeaobetsa na nojenanasr MeCTHMa H

7) 0 TOM ,ll,OKCOJIOrHjcKoM H JIHTyprH'IKOM xapaxrepy rrpaBOCJIaBHOr 60roCJIOBJba Cserora Caae 6Hne rosopa y nocetinosr o)J;eJLKY osora pana,

8) Kao aanp, J. Illanax (Studije ... CTp. 319-320), H npyra.

9) Onepxa no HCTOPHH BH3aHTHil:CKoA: ofipasoaannoc'ra, C. Ilerepoypr 1891, CTp.

11) CaM ,lJ,aHH'IHIi IlHlIIe (CTp. XI npenrosopa /10.MeHmujaHY) na je npapenao csoje aanas,e IIO je,ll,HOM PYKorrHCY KOjH je OH aaurao y Ee'lY Y Llapcxoj )J;BOPCKOj 6H6JIHOTeIJ;H (cana HaIJ;HOHaJIHOj), IIO,ll, 6pojeM 57, H3 XVI sexa, ana na Taj PYKOIIHC aaje OH caM rrperracaaao Hero casro "IIpBHjex 79 JIHCTa, KOjH oanje 3aY3HMajy npaajex 75 crpaaa", ,ll,OK cy My OCTaJIO IIpeIIHCHBaJIH npyrn (a Y TO "OCTaJIO" cnana H naura Becena), Orvna Harne II03HBalbe aa 6e'lKH PYKOIIHC O,ll,HOCH ce YCTBapH casro na ,lJ,aHH'IHlieBO H3,ll,albe.

12) MHKPOq,HJIMOBH H q,oTorpaq,Hje osora PYKOIIHca HaJIa3e ce y Apxeorparpcxosr O,ll,eJLelbY Haponae 6H6JIHOTeKe Y Beorpany, rne cy MH HX Capa,ll,HHIJ;H osor onersersa JLy6a3Ho CTaBHJIH na paCIIOJIO:lKelbe, aa '1eMY HM H OBOM IIPHJIHKOM aapaacasaa 3aXBaJIHOCT.

13) Ha TO je, IIOCJIe Jaraha, YKa3HBao H Jb. CTOjaHoBHIi, CnOMeHUK CKA, III, 1890, CTp. 58. M. ,lJ,HHHIi (/10.MeHmujaH U TeoiJocuje, IIpHJIo3H KHIct>, 1-2, 1959, CTp. 11) csrarpa na nersanrpancxa PYKOIIHC "IIpy)Ka anaxajao oncrynatse on TeKCTa KaKO ra je ,lJ,aHH'IHIi ofijaano" H na "Y TOM PYKOIIHCY HMaMO MeCTHMH'IHO npepaben TeKCT CaBHHC 6Horpaq,Hje".

39.

10) I10.n. lberOBHM HMCHOM je H J.P. Migne (PG 120, 722-736) lIITaMIIao rp'lKH TeKCT OBe 6ece,ll,e He 3HajyliH na je TO YCTBapH CaM CUHOiJUK.

94

XHJIAH,IJ,APCKH nYTOKA3H

s o r OTAQA HAIIIHX

95

3aTHM yxaayjeero na 6H6JIHjcKa H CBeTOOTa~Ka MeCTa na xoja ce aarna Becerra HaCJIaH>a HJIH onaxne noaajsnsyje. IIocJIe TeKCTa Becene YCJIe,lJ;Hne xpaha 60rOCJIOBCKH KOMeHTap rseaor canpscaja.

OCUM onoea «ojeea nocmaeu" Ilyx C6emu22) npexo ceemux Anocmona U 60Z0HOCHUX Omaua, a moje - npaea eepa «oja je ua ceemux ceoau Bace/beHCKUX Catiopa nom6pljeHa23) U nponoeeoaua. H samo na 060M meue/by ceeme eepe mpe6a HaM suoamu snamo U cpe6po U opaeo KQMe16e24), mo jecm iJ06pa oena. Jepnumu xopucmu ucnpaeuocm JlCU60ma 6e3 npaee U npoceeheue eepe y Boea, uumu Hac npaeo ucnoeeoau.e (eepe) 6e3 ootipux iJe.tla MOJICe useecmu npeo Tocnooa, ueeo mpe6a uuamu 060je, iJa .caepiuen 6yiJe 'l06eK EOJICuju''l5), a He iJa 360z ueoocmamxa (jeouoea) XPaMJbe JlCU60m natu. Jep, xao tumo peue Anocmon: "Cnaca6a eepa, «oja Kp03 /by6a6 iJe.tla''l6) .

[4.] Bepyjeuo, oatoie, y Oua U CUHa U Ceemoea Ilyxa, neeajyhu Tpojuuy EOJICaHcKY, Y3pOK U Casoamena ceeea npOY3pOK06aHOZ U casoaHoza27), 6UO/bU60Za U He6UO/bU60za. (Tpojuuy) Koja je jeoue cytumuue, mo jecm npupooe, U y mpu HUl4a, rno jecm Z060PUMO Hnocmacu U HU'lHOCmu28) , «uue ueheuo iJa noopasyueeauo 06AU'ljeM29) UAU pa3AUKOM mpu Boea UJlU mpu npupooe UJlU CYUlmUHe, ueeo ucn06eiJQMO jeouoea Boea U jeiJHY npocmj30) U tiecmenecny npupooy U CYUlmUHY, a pa3AUKOM Jluua

liECEM CBETorA CABE 0 IIPABOJ BEPH

[1.] Bpaho U npujamensu U 0l4U U 'leiJa 60z036aHa14), npUKJlOHUme 60zoJby6u6a CPl4a eatua iJa «yjeme 60JICaHCKe iJozMameI5). H 'lY6UlU 06e ceeme pesu cmaeume UX, tipaho, y CPl4a eatua U y caeecmu oytua (eatuux) U npeo O'lU YMa (6aUlez)16), U pasyuume UX.

[2.] Ilpeuunocponu U 'l06eKOJby6u6u Boe, uuaiytu: HeU3MepHY MUnocm npeua poiJy JbyiJCKOM, npUKJlOHU netieca U cube na 3eMJbY, U C60- jUM 60JICaHCKUM iJoMocmpojeMl7) U iJ06P060/bHUM noonoiueiees« MHOZO- 6PCHUX cmpaoana 60JICaHCKOZ mena (C60Z), npoceemu poiJ uatu; U nocna y cae ceem ceeme Anocmone, pexaetuu UM: .Houme U uayuume C6e uapooe xpcmehu UX y UMe Oua U CUHa U Ceemoe ,Izyxa'18). AAu notumo OHU CQMU iJo Hac He iJoljoUle, mo 0l4U HaUlU, syetuu y ucmuuu pesu 16UX06e, noeepoeatue UM. H npetinaeu Boe, Koju UMa tiecxpajuy MUJlOCm U He »ceAU oa nOZUHe HU jeoan oiJ Hac, no ucrnoj moj npeoj sanoeecmu U ucmuu Ha'lUHOM no HaYl4U U nponoeeou ceemux Anocmona Y3iJuJlCe scene ua 060 C6emUmeJbCm6019) xomehu oa npexo ueue .ucnyuu HeiJocmamKe"lO) omal4a «atuux; U /(YXOM OiOjUM C6emUM sanoeeou MU iJa 6aM 06ja6UM 06Y peu C60jy 0 eatueu cnacetey, «ojy 6U uyetuu c /by6a6JbY je cauyeajme, oa 6UCMO U MU 6UJlU sajeonuuapu peoa ceemuxi'),

[3.] Cmoea eac, tipaho U 'leiJa, 060 npeo MOAUM oa, nOAOJICU6UlU C6Y HaiJy C60jy na Boea, iJpJICUMO ce npe ceeea npaee eepe Hseeoee. Jep, xao tumo pexe Anocmon, "me.MeJba opyeoea HUKO He MOJICe nocmaeumu

22) lKop.3,1l.

23) H:Uil.WTEH4 = norspbena, yrspbeaa (npesra yo6H'IajeHoM rp'lKOM H3pa3Y:

J3£J3al.W{tEiua, rrpe Hero: o6jaBlbeHa. Cp. CUHoaUK (B.B. XVII, 291).

24) Cpo lKop.3,12.

25) 2THM,3,17.

26) faJI.5,6. Moryh je H OBaKaB npeuoc ca crapocpncxor: nBepa je OHa xoja cnacaaa, xan Kp03 Jhy6aB pana",

27) 11eIbHHrpa,!{cKH pyxorrac, oxarnenao OMalliKOM nperracasaxa, acnyurra pexa: ceeea casoauoea.

28) ,I(aHH'IHneB TeKCT HMa: ChCT4Bh M AMl4h, ,!{OK Y crapajesr JIeIbHIITpa,!{CKOM CTOjH:

ChCT4Bhh M AMl4hh. - YMeCTO CJIOBeHCKe pe'lH cacmae, cocmae MH ce OB,!{e Y npesony spahasro na rpxxy pex unocmac (i1'lTOUTaULe;), o,!{aBHO Ben O'!{OManeHY Y namoj npxseaoj H 60rOCJIOBcKoj KIbH:lKeBHOCTII. CJIOBeHCKa pex cacmae OB,!{e (xao H aa ,!{PyrHM MeCTHMa, aanp. Y Jesp.lJ, Y ,!{orMaTHKY 8. maca, H np.) HHje Y MorynHocTH na npesene H3Y3eTHO canpzcajan rpxxa 60rOCJIOBCKH H3pa3 unocmac. Y He6oroCJIOBCKOM, na TaKO Ka:lKeMO, 3Ha'ielbY rpxxe pexa .unocmacuc", xana OHa oaaaxaaa OHO IlITO je 3Ha'lHJIa Y KJIaCH'IHOM a ,!{eJIHMH'IHO H Y naaaunsesr rp'lKOM je3HKY, TO jeer: rrO,!{-CTaB, cacraa, canpacaj (CTaB, HJIH CTPYKTYPY) acnon rrOBpIlIHHe, 6Hne, CYIlITHHY, cyo-craauaiy, Ta,!{a CJIOBeHCKH H3pa3 cacmae, cocmae MO:lKe rrOCJIY:lKHTH (xao nanp. Y IIc.38,6; JeBp.3,14; aJIH cp. JeBp.11,I). Ilocanannsa npesonaona (,I(. KOBa'leBHn, 11. MHpKOBHn, B. HBOIlIeBHn) 3a,!{p:lKaBIlIH pex cacmae HHCY nonpanemr jacaoha TeKCTa, IlITa BHIlIe, He rrOHCTOBeTHBIlIH cacmae H unocmac, HeKII O,!{ IbHX CBOjHM noxymajmsa TYMa'ielba yaoce 3a6YHY, H 3a6JIY,!{Y, KO,!{ 'IHTaOn;a (HBoIlIeBHn, CTp. 22).

29) Olip4~OMh. H osaj H3pa3, a H aaur npeaon 06AU'IjeM, CJIa6H cy ,!{a npeseny jax rp'lKH H3pa3 fLoP'Pll (cp, <1>IIJI.2,6-7, rne je KOJIe6JhHBOCT KO,!{ CJIOBeHCKHX npesonanana O'lHrJIe,!{Ha: OIiP4~'h, 3P4K'h), KOjH HeCYMIbHBO Tpe6a nonpasysreaara Y rr03a,!{HHH oaora MeCTa. H3pa3 fLOP'Pll Y npasocnaanoj TpHja'!{OJIOlliKoj II XPHCTOJIOlliKOj TepMHHOJIOrHjH H3je,!{Ha'lyje ce rro anaxersy ca pe'lHMa 'PuuLe; = npnpona, o-uuLa = CYIlITHHa (saro H OB,!{e CTOjH Y KOHTeKcTY ca THM pe'lHMa). Cp. CB. Bacunuje Benuxu, Ilpomus Eeuouuja I, 18 (PG 29, 552C); CB.l. Snamoycm. Dec. 6. 2 «a C/JUAUnIb. U 2. 2 na Jeep. (PG 62,219; 63, 22); CB. JIaB Benuxu. TOMoc (/>AaBujaHY; CB. KUpUA Anexcanopuicxu, 0 O'lOBe'leI6Y Boea Jloeoca, II npyra On;H. Cp, H CUHoauK (MOIlIIIH B.B. XVII, CTp. 310 H 326, aJIH TeKCT MOIlIHHa aa o6a MeCTa HMa aenocraraxa).

30) Kon ,Il;aHH'IHna OB,!{e CTOjH: Y jeouoea OaKAe Boea U jeaHY l6eZOBY npocmy • • . ucnoeeoauo, IlITO je O'lHrJIe,!{HO HeCHHKTaKTH'IHO (OCHM aKO 6H ce npennocraarsano ,IlS je aerne H30CTaBJheHa pex eepyjeuo).

14) Boeossana = rro Bory Ha3BaHa (6oroHMeHoBaHa) neua BO:lKja, HJIH: O,!{ Bora noasana 60:lKaHCKHM rr03HBOM, 3BalbeM (cp. PHM.l.7; OTKp.17,14 H ,!{p.).

15) IIpeBo,!{HMo H3pa3 GOlKhCTKhHMhiX IIOBEAil.HMM (y o6a TeKCTa) He ca 60:JICaHCKe sanoeecmu, 3aTO IlITO H CUHoaUK H KpM'Iuja npeaone TO 8o-y f.LIl: (H Y MHO:lKHIIH) ca IIOBEAil.HMM' (MOIlIHH, B. B. XVII, 282, 306, 338; Mopasxa KPM'I uja, 35, 96). en. H HH:lKe §8, §10 (3JIe noraare), §1l (aozMame oosuxmpoja).

16) CBe pexa Y sarpana aanr cy )lO!l:aTaK paua Te'lHHjer 'IHTalba H jacnohe TeKCTa.

17) H3pa3 "POMhlCAOMh (xao H narse §11: CMOTpEHHIlI) npeaonasro penjy aO~fO~mpoj (nonpaayxeaa ce: ,!{OMOCTPOj crracersa), jep je Y rr03a,!{HHH HeCYMIbHBO rpxxa 6H6JIHJCKOCBeTOOTa'l:KH H3pa3 i] ({tda) obwVofLLOt, a TO YOCTaJIOM aaacxyje H cast KOHTeKCT OB,!{e. Cp, II aa '!{PYTHM MeCTIIMa xon Ilosretrrnjaua (,I(aHH'IHn, CTp. 148, 230, 316). Cpo H Miklosich, Monumenta Serbica 99,121,539.

18) MT 2819

19) To· jec~: ·errHcKorrcTBo, apxajepejcrso. IIpeTxo,!{HH H3pa3: "no ucmoj moj 3anOBecmu U ucmuu Ha'lUHOM" Y MHorOMe rronceha aa rr03HaTO MeCTO CB. Hpuneja Iluoucxoe (Contra haereses III, 3, 3. PG 7,8518, rne TeKCT HMa ,n;Ba xararsa; cp. najaoaaje aanarse Sources Chretiennes No 210-211, CTp. 58 II 38-39), rne CB. Hpaaej, xao H CBeTH Caaa OB,!{e, roBOPH 0 anocmOACKOM npejeucmey erracxorrara Y U;pKBH. Cp. H CUHoaUK (B.B. XVII, 317-318).

20) Cpo KOJI.l,24, Y CMHCJIY: Ha,!{OKHa,!{HTH, Ha,!{OrryHHTH OHO IlITO aenocraje.

21) BYKBaJIHO: rrpH'IaCTHHn;H pena CBeTHX (=YBPIlIneHH Mel)y CBeTHTeJhe).

96

s o r OTALI,A HAIIIHX

97

XHJlAH)1,APCKH nYTOKA3H

pa31lUIlUmOCm Hnocmacu 03Halla6aMo31),' xaateajyhu ce (ua maj HaIlUH) Tpojuuu y JeOUHU14U U JeOUHU14U y Tpojuuu, TeOUHU14u32) Tpuunocmacuoj U Tpojuuu Jeonocytumnoj U jeououohuo] u catiecnowemuoj. Hsy jeouuy nosnajeuo eeuuonocmojehy, tiecnouemny, necmeopenyrt), 6eCMpmHY, Henponaiusuey, necmpaoanuy, ceecasoam elbHY U (c6e)op:>Keliy U (c6e)npoMUCIlUmeJbHy34) .

[5.] H jeouoea 00 Tpojuue, He 014a HU Ceemoea Ilyxa, HO 00 Boea 014a pobeuoea CUHa U Boea, Iloeocao), Ha06pe.MeHO U 00 Hseea PooumeIba Hepa30eJbU60 pobeuoe, a He cm60peHoza36) , jeouocytumuoe Pooume/sy U yeexnocmojehee ca /bUM; Koju je (Iloeoc) i)06pomoM (CBOjOM) CBe npueeo U3 uetiuha y tiuhe, U Koju je y nocneotee oaue paou uatuee cnacetea cutuao c uetieca U ycenuo ce y ympotiy Iljeee U cjeouuuo Ce c mellOM37) ooyiueenenuu, U oytuy pasyuuy U yMHY CYUlmUHcKU npUMu038) 00 HJe uc-

me Ilpesucme Iljeee Mapuje [Boeopoouuef'": OH, 00 Boea 014a jeouocyiumHU /beMY Boe Jloeoc, 360z npeuuoeoe ttOBeKolby6Jba (CBOZ) useoneo je, BOJbOM 014a U Ilyxa (Ceemoe), oa cnace Ceoje cmeopetse; cutuaetuu U3 OtteBOZ napyuja, ooaxne ce nuje OOBOjUO, [u yuiaetuu y ympotiy Ilpeuucme ,DjeBeJO) U Y3eBWU na Ce6e He pauuje sauemo me1l041) ooyiueemeuo oyWOM pa3YMHOM U yMHOM, npousuhe (U3,DjeBej42) Boe oeannoheu, POOUBWU ce HeU3pe14UBO U CattYBaBWU uenoepebeuusc oeecmeo OHe xoja je poouna; He npempneetuu HU CIlU6a1be numu npOMeHY, ueeo ocmaoe OHO tumo tietue a nocmaoe OHO tumo He tieuie; Y3eBWU na Ce6e otinuuje cayze43), ucmuucxu a He npueubeteeu ynoootiu ce naua y C6eMY OCUM epexa44).

[6.] Hseea 3HaMO xao caeptuenoea Boea U caepuienoea Hoeexa, He opyeoea U opyeoea, ueeo jeouoea U ucmoea npe oeannohetea U no OBanIlOlieHJy, jeony CIlO:>KeHY Hnocmacri); Hseea jeouoe ucmoe y oeeua caeptueHUM npupooaua U ceoicmeuuot'+, U y OBe.Ma npupOOHUM eonsaua U oejcmeuua, 060Ma cjeOU1beHU.M no Hnocmacu HeU3.MeHlbUB047). Hcnoeeoa-

31) Ko,IJ; J],aHHqHlieBa npenacaaaxa (HJIH Be pOBaTHHje KO,IJ; Ibera castor xao H3,IJ;aBaqa) TpH nOCJIe,IJ;lbe pexa CJIHBeHe cy TaKO ,IJ;a ca lhHX ,IJ;aT caCBHM 6YXBaJIHH npenoc 11. MHpKOBHlia (sa KOjHM CJIe,IJ;yje H B. liBOIIIeBHli): "pa3nH'IHO jecrecraena 3HaMeHyjeMo", OCHM je3H'1Ke nejacnohe YHOCH jour H ,IJ;OrMaTCKH caCSIlM HenpHXBaTlbHBO TYMaqelbe. Jep, Y Cseroj TpojHQH He nocroja HHKaKBa "pa3JIHqHTOCT [ecrecrseaax" csojcraaa, Hero caste pa3JIHKa JIHqHHX, HllOCTaCHHX csojcraaa H KapaKTepHCTHKa. Y TaKBHM CTBapHMa HH CB. Casa HH ?i}oMeHTHjaH HHCY MOrJIH norpeurara, O,IJ;HOCHO norpeurno "npenHcaTH".

3 ) li KOA Ilaua-raha H Y JIeIbHHrpa,IJ;CKOM PYKonHCY OB,IJ;e (H TO CBa TpH nyra) YMeCTO aatner "Y Ieounuuu" CTOjH: Bh KAHHhCTBi;.. KaKO je OBO MeCTO HeCYMIbHBO Y3eTO H3 CBeTHX OTaQa (,IJ;OCJIOBHO ce HaJIa3H aajnpe KO,IJ; Fparopjsja IiOrOCJIOBa, Y Becena 25, 17. PG 35, 1221G: fLovci8o: tv 'TpLci8L xo:t 'TpLci8o: tv fLovci8L 1TPOOX\JvoufU'VTJv), MH CMO ra 3aTO H npesena xao rope. Jep l.l.Ovcic;, MO)Ke 6HTH casro jeounu ua, ,IJ;OK 6H "jeouHcmeo" aa rpqKOM 6HJIO EV<YrTJC;. liCTHHa, 'Tljv EV&np-o: naura CTapH npesone qeCTO ca KAHHKNHK, COEAHNENIE, Te je MO)K,IJ;a H H3pa3 KAHNCTBO sa OHO speae 3HaqHO H: jeounuua. (Ko,IJ; Teonocnja, H3,IJ;. Ilaansah, CTp. 25, llOCTOjH H3pa3 EAHNCTBO, aJIH 3HaqH: cassohy, ycasarsenocr). - Hepa3YMlbHBO je 3allITO je y cpnCKOM npeSO,IJ;Y JI. Mapxoaaha QeJIa OBa TOJIHKO 60rOCJIOBCKa peseaaua H30CTaBlbeHa (CTp. 128), ,IJ;OK cy KO,IJ; J]" Koaaxeauha OCHM oaora npecxoxeaa H aexa npyra 60rOCJIOBCKa MeCTa y Becena,

33) npHChNOCO,(lIJThHO,!, (=cBar,IJ;anOcTojeliy), G~A'IeAhHO,!, (=6e3Ha'laJIHY), HEPOiKAENO'!' (=Hepot,eHY). 110cJIe,n;IbH H3pa3 "HepOJICOeHY" HHCMO MOrJIH OCTaBHTH KaKO jecre, jep OH npernocraan,a H3a ce6e rp-nca U')'EVTJ'TOC; (a He U')'EV"II1]'TOC;), llITO lie peha: necmsopeny, HenOCmaJIY, a TaKaB H3pa3 je npaponaaja aa CBeTY TpojHQY. 0 pa3JIHQH H3Met,y OBa naa rpxxa aspaaa B. KO,ll; Ce. Joeaua j{aMaCKUHa, Tasno U3JlO:HC. npaeocn. eepe I, 8. PG 94, 817.

34) liJIH: Koja cee cmeapa U (cee) OPJICU U (0 cee.MY) nposuuuna.

35) li osne, xao H KO,n; pexa unocmac (B. nplIM. 18), apahasro ce aa rpxxy pex Jloeoc, jep TY je,!{HHcTBeHY rpxxy pex He MO)Ke na npeae.ne He casro CJIOBeHCKO "CIloeo" HJIH nama "pel/", Hero aajenna npyra pex 6HJIO xor CSeTCKOI" jesaxa. YocTaJIOM, OBa pex, xao H MHore npyre O,IJ; HCTor xopena, O,IJ;aBHO cy Reli H KO,!{ Hac H y CBeTY onoxaheue, jep 6e3 re pesa je,!{HOCTaBHO ce He MO)Ke, H TO He casco y TeOJIOrlljH.

36) 110 J],aHHqHlieBY TeKCTY, nocnenrsa ABa pena Tpe6aJIo 6H ,IJ;a rnace: HO 00 Boza Oqa poljeHoza CUHa U Boea, Jloeoca uaoepeueno Y Hepa30elbueo pobenoe 00 Hseea a He cmeopenoe. Onpe,IJ;eJIHJIH CMO ce sa crapaja H HellITO Te)KH TeKCT H y npenocy My ,IJ;aJIH MaJIO '!{pyraqHjH CHHTaKTHqKH nopenax (6e3 Melbalha CMHCJIa), jep HaM ce qHHH,lI;a ce OBaKBOM <popMYJIaQHjoM TeKCTa jaxe HCTHqe 6orOCJIOSCKO yqelbe 0 CHHY IiO)KjeM, ynepeno osne npo raa jepe.raxa aHTHTpHHHTapaQa, no-rea ox OHHX aajcrapajnx na CBe ,IJ;O Boryssana, KOjH cy raxobe 6HJIH aHTHTpllHHTapIJ;H.

37) npHMi;.cHBhllJA CESE Kh IIAhTH. fJIarOJIllpHM-kcHTH OB,IJ;e je O,IJ; rpxxor XO:'TO:fLL,),VUfLL (a HHKaKO He O,!{ «(T\JfL)cpuPW), xao llITO je ynorpetirserr aanp. KO,IJ; Ce. Tpueopuja HUCKOZ (KaTHx. 25. 37. PG 45, 69D, 978).

38) J],aHHqHlieB TeKCT H30CTaBlba pex npUMUO. li3pa3110 CO,(lIJThCTBO,!" no cytumuuu, npesena CMO noronaajm« H3pa30M CYUlmUHCKU. MebYTHM, OBO cytumuucxu (HJIH no

cywmUHU) CHHTaKTllqKH MO)Ke HliH H ca npuuuo (CyrnTHHCKH je rrpHMHO nyury O,IJ; Iljese), Ii ca yMHY (,!{YllIY CYllITHHCKH yMHY II pa3YMHY yseo je O,!{ Iljese).

39) Ko,IJ; J],aHHqHlia: Ceeme U Ilpeuucme Boeopoouue Mapuje. Hapas [Boroponaue] aenocraje Y HallIeM crapajesr PYKonHCY, aJIH aspas Boeopoouua cpeurhexo H Y lbeMY MaJIO xacaa]e, Y § 7.

40) Pexa y yrnacrast sarpanasra He HaJIa3e ce Y JIeIbHHrpa,!{CKOM pYKonHCY, llITO OB,lI;e jour aame yxasyje aa BepOBaTHH nporrycr npenacasaxa (Ma,!{a caM TeKCT H 6e3 THX pexa He ry6H MHoro O,IJ; CMHCJIa).

41) nAOTh ... IIp-kiKAE HE IIpHKTO,(1O IIpHKMh. Moryhe je npesecra H OBaKO: Y3eewu ua Ce6e panuje He Y3emo meAo, aJIH rJIarOJI IIpHKM4TH, CXO,!{HO CJIOBeHCKOM npeBO,IJ;Y MT.1,23, MO)Ke 3HaqHTH H sauemu. Y npBOM 6H cnyxajy (r], KaKO CMO MH rope npesena) TeKCT 6HO ynepen rrporas aecropnjaacxe jepecn, ,IJ;OK 6H npeMa OBOM npyross npesony aaure 6HO ynepen nporaa ,IJ;pyrHX paanjax H xacaajax XPHCTOJIOllIKHX jeperaxa, KOjH cy rOBOpHJIH ,IJ;a je XPHCTOC Beli ,IJ;OllIaO ca HeKHM TeJIOM ca nefia (llITO 6H yxa3HBaJIO ,!{a je nama Becerra HMaJIa Y BH,IJ;y IiOryMHJIe, jep cy OHH ynpaso raxo yqHJIH).

42) Fnaron npousube MO)Ke HMaTH H anaxerse pooumu ce (cp. Pel/HUK - SlovnikCTapOCJIOBeHCKor jesnxa AKa,ll;eMHje HaYKa y Ilpary, 1966, I, CTp. 744-5, rne cy ,!{aTH npasrepa sa TO aaaxerse). CaM aa ce6e yaer , osaj 6H rJIarOJI Morao HliH HapYKY 60ryMHJICKOM CXBaTaIbY: ,IJ;a je XPHCTOC casco "npOllIao" KP03 Mapnjy HJIH casro "Kp03 lbeHO yxo", aJIH H3a Tora O,IJ;MaX ,!{OJIa3H jax H He,ll;BOCMHCJIeH npaBOCJIaBHH H3pa3 "Doz oeannohenu" KOjH TaKO HeliITO HCKlbyqyje (osaj H3pa3 noraxe O,IJ; Ce. Ilpoxna llapuepaocxoe, H3 lberOBe n03HaTe Becene 0 Tlpecs. IioropO,IJ;HQH asroaopeae npen Hecropajesr, H3,!{. E. Schwartz, AGO I, 1, 1, CTp. 104, na KOjy Beceny noncehajy H jour BeKH H3pa3H osora nacyca).

43) P4GHH 3p4Kh H3 <l>HJI.2,7, rne 3p4Kh = fLOPCP'l'j 3HaqH: HCTHHCKa lbY,IJ;CKa npapona.

44) Cpo JeBp.4,15; 2, 7.

45) I6AHNh ChAOiKEHh ChCT4Bh (o6a rexcra). Hsa osora HeCYMIbHBO CTOjH H3pa3 Ce.

MaKCUMa Hcnoeeimuxa: fLi.o: lJ1TO<T'To:(nc; <TUV{}E'TOC; (PG 91, 148), a y ,IJ;aJboj n03a,IJ;HHH XPHCTOJIOllIKO 60rOCJIOBlbe CB. I'paropaja IiOrOCJIOBa, O,IJ; xora noraxe CKOPO nOJIOBHHa aspaaa y OBOM H Y npeTXO,IJ;HOM naparparpy Hallie Becene. To je, aapasao, H yqelbe xacaajax OTaQa H Catiopa.

46) Ilaaaxahea TeKCT oane HMa naarryr ysacrormo Bh ABOIO KCThCTBO,(, llITO je CyBHlliHO, OCHM aKO je y crapajest npe,IJ;JIOllIKY crajano H3h YMeCTO Bh, na 6H OH,IJ;a neo TeKCT maCHO: "U3 oee npapone H y oee npapone" (llITO yje,IJ;HO aspaacaaa ,ll;OXaJIKH,!{OHCKY H nOCTXaJIKH,!{OHCKY XPHCTOJIOllIKY TepMHHOJIOrHjy. Cp. Ce. cPAaeujaH Ilapuepaocxu, PG 65, 8928; c« ColjjpoHujeJepYCa.llUMCKU, PG 87, 3165G; c« JOBaHj{aMaCKUH, PG 94, 793 A).

47) CJIe,IJ;OBaJIH CMO HHTepnYHKQHjy crapajer pyxonaca, Ilpernocraarsasro ,IJ;a y n03a,!{HHH caaxaxo CTOjH HeKH n03HaTHjH CBeTOOTaqKH TeKCT (aanp. J. j{aMaCKUHa, li3]10lK.

98

XHnAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTA~A HAllIHX

99

.MO Hseea jeouoe .ucmoz 601b0M xomehee U oenajyhee 60:JICaHCKa (oena) KaO Boe, U Hseea jeOHOZ ucmoe 60Jbo_M'48) xomehee U oenajyhee uoeeuancxa (oena) KaO lJ06eK. Jep OH He tietue nOOAO:JICaJ-t-9) npUpOOHU.M HY:JICOaMa, uezo ce no 60lbU (C60jOj) POOUO, no 60lbU enaoueo, no 60lbU :JICeiJHeo, no 60JbU ~UO Y.MOpaH, no 60lbU ce tiojao, no 60lbU Y.MPO, ucmUHCKU a He npu- 6UOHoS ) npempneo C6a npupooua U tiecnpexopna cmpaoalba51) uoeeuauCKa. H OH, Ee3zpeWHU, 6u pacnem U cupm OKYCU, U mpehu oan eacxpce meAO.M He euoehu mpYAe:JICHOCm52), U lbyOCKY cytumuuy uenoepebeuy U HeoC.MplieHy53) eacxpce, U Y36e6wu je na uetieca ceoe C oecue cmpaue Oua; U onem lie ooliu oa cyou :JICU6UMa U .Mpm6UMa54); xao tumo ce Y3Hece meAO.M C60jUM maxo lie ootu: U oamu C6aKOMe no oeAY lbeZ060M55). Jep 6eAU: "BaCKp~,!Ylie .Mpm6U U ycmahe KOjU cy y Zp0606U.Ma, U OHU KOjU cy 'tUHUAU o06po ca npaeou 6epOM .omuhu lie y :JICU60m 6e'tHU, a KOjU cy ttUHUAU 3AO - Y eacxpcetee cyoa''.56) .

[7.] Y3 mo, MU ce lUlQ1bQMO U nouimyjesur'') U l1eAU6a.M0 C6etteCHY UKOHY 't06e'taHCKOZ 06anAolielba58) Boea Jloeoca nOMa3aHOZ EO:JICaH-

CmBO.M59) U ocmaetuee uenpoueteeno, maxo oa ouaj KOjU je nOMa3aH eepo~O) cuampa oa 6UOU cauoea Boea Koju ce jaeuo y meny U C lbyoUMa nO:JICuBe061). Knau.auo ce U opeemy Hacuoea Kpcma U CBemUM 'taCHUM cacyouua U 60:JICaHCKUM l1PKBaMa U CBemUM uecmuua. Knateauo ce U sacm ooajeuo UKOHu62) Ilpeceeme EozoPOOUl1e U UKOHaMa CBe'teCHUX Eo»cujux Yeoouuxa, Y30uJIC)'liu osu oyiue (natue) «a npeootipasnou AUK;/J3) U y.M ysuocehu ua OHO tumo je HeCXBamJbUB064).

[8.] OBO je, 60z0lby6u6u (MOjU), OOZMam npaeocnaeuuxo) OmasKUX npeoatea. Cneoyjyhu teuua, U MU maxo eepyjeuo U maxo ucnoeeoaMO, a CBe jepemuxe U C6aK)l jepec IbUXOBY npoxnuteeuo.

[9.] Ilpuuauo ceemux ceoaM66) BaCelbeHCKUX Catiopa: npeu, KOjU je 6uo y Huxeju 318 ceemux Omaua; opyeu; y Koncmanmuuoeou zpaiJ;/J7) 150 ceemux Omaua; mpehu, paHuju68) y Erftecy 200 ceemux Omaua; «emepmu, y XaAKUOOHY 630 ceemux Omaua; nemu, onem y KoncmanmuuoBOM epaoy 164 ceemux Omaua; tuecmu, onem y Koncmaumunoeou epaoy 170 ceemux Omaua. H jotu ouaj, MaAO «acuuje 6UBWU y Huxejcxoj Mumpononuju, ceOMU Ca60p 350 ceemux Omaua, npomue OHUX KOjU ce ooputty 'taCHUX UKOHa U He usotipaxcaeajy ux69) U He noxnateajy U.M ce, 6e3-

npaa. nepe III, 5-15), a y narsoj n03a,!{HHH TeKCT Tpueopuja Boeocnosa: T<'l -ynp ix~<p&rEPU EV 'TTl (nT)'xp<X(J'EL (PG 37, 180A), rra CMO 3aTO H3pa3 C .. Mi;.WENOM4 npesena ca: cjeOUH>eHUM, jep K_O'!{ CB. Fpnropaja H3pa3 (J'U-YXPU(J'L<; jour YBeK HMa HCTO ana-rene ca pexjy EVW(J'L<; = Cje,!{Hlhelbe, ,!{OK lie xacaaje ra] H3pa3 npaBOCJIaBHH H36eraBaTH 360r anonaaapnjeacraa H MOHOq,H3HTCTBa, 360r xera yrrpaso y nauresr TeKcTY H CTOjH ya rsera xao neorrxonan ,!{o,!{aTHH aapas: HeU3MeHJbU60 (HJIH: HerrpOMeHJhHBO). Cpo CUHOOUK (B. B. XVII, 309) rne je H3pa30M ~ti;.WE~HIE npesenea jeperaxxa H3pa3 (J'U-YXU(J'L<; (cp, H XVII, 310).

49~ Osaj nOHOBJheHH H3pa3 60fbO.M H30CTao je Y nersanrpancxosr PYKOrrHCY.

.D:aHHqHIi YMeCTO He HMa U, mTO HapaBHO Melba csracao, aJIH H jenao H npyro qHTalhe MOJKe 6HTH npaBHJIHO CXBaneHO aKO ce HMa Y BH,!{Y CBeTOOTaqKO yxerse 0 TOMe. Cp, CB. lOBaH .D;aMaCKHH. H3.IIOJIC. npa60CA. eepe III, 20 (PG 94, 1081-84). IIpeBeJIH CMO OG"OlKEH .. ca nOOJlOJICaH, Ma,!{a Y n03a,!{HHH CHrYPHO CTOjH rpqKH H3pa3 'ITEPLI3EI3AT)JJivo<; = orpnyr, 06JIOJKeH, o,!{eHYT.

50)

IiE3" M"'1 .. T4NHIA = He Y MamTH, He q,aHTaCTHqHO H HaH3rJIe,n (npOTHB OOKemU3.Ma, H oaor crapajer H HOBHjer 60ryMHJICKor).

51)

H€" .. lK .. NhllE CTP4CTH (=HeJIaJKHa, aeotinarana, 6e3ynpeqHa, 6ecnpeKopHa

crpanaaa: 'Tn ix&uiI3AT)'TU 'ITtX{}T). Y CUiIOOUK}' napa EOpHJIa, H3,!{. Ilonpyoceuxo, Codiaja 1928, CTp. C I V H 58 CTOjH: NEW"OlKNhllll CTp4CTH). Ynepeuo npOTHB ooxemcxoz cxsaraa,a (60ryMHJICKOr H npyrax) 0 npHBH,!{HOCTH XPHCTOBHX crpanarsa. OB,!{e ce nonpaayseeaajy "npHpO,!{He H tiecnpexopne crpacra" (=cTpa'!{alba) Xpncroae, Tj. CTBapHa aJIH tiesepeuuta CTpa,!{aJIHa crarsa Xpacrona, xoja ce 3aTHM aafipajajy, a xoja nornpbyjy HCTHHHTOCT H peaJIHOCT XPHcToBor oxoaexersa, peaJIHOCT Hseroae xoaevancxe npapone. 0 TOMe O,!{ CBeTHX Orana oco6HTO rOB ope C6. MaKCUM (PG 90 312-316) H C6. "a.MaCKUH (PG 94 1081

H 1428). ''''I',

52) Ilpesra .D;Arr.2,27, rj, He OKYCHBIIIH, He ,!{OJKHBeBIIIH npOnaTTJhHBOCT rpyrserse ~ .~ , .

EYKBaJIHO: fbYOCKO cytumacmeo 6e3 mpYJleJICHOCmU U 6e3 cupmu . YMeCTO "CYlIITaCT5~" npe 6H OB,Il;e rpetiano OqeKHBaTH H3pa3 IECT .. CTBO (=rrpHpo,!{y).

Cpo .D;Arr.1,11.

55) T . .

aKO je y nauresr 0pHrHHaJIY, y je,Il;HHHH, npesra lIIT.l,17. Cp, PHM.2,6 rne je

y MHOJKHHH (,!{OK MT.16,27 HMa 06a xaraa.a).

56) lH.5,25; 28-29: cp. 1Kop.15,52.

5~ P . .

eq 'ITEM" = nOIIITYjeMO, xacr onajesro, HeMa .D:aHHqHneB TeKCT. - 3a neo osaj

~Jff.· TeKCT onaca pana H o,!{JIYKa Ceasror BaCeJheHCKOr Cafiopa Y Mopauxoj KPM~UjU, CTp.

58) YMecTo oeannoheua KO,Il; .D:aHHqHna CTOjH Ti;."Ec4, IIITO ,!{orMaTCKH aaje ua MeCTY (360r HKoH06opaqKOr npecanaaarsa na, aKO ce aa HKOHaMa CJIHKa caao meno

XPHCTOBO, OH,!{a TO npencrasrsa aecropajaacxo nersetse XpHCTa). Kon Teooocuja (H3jJ;. .D:aHHqHn, CTp. 149) TaKol)e CTOjH: oeannohena .

59) Kon .D:aHHqHna CTOjH cpenn,a P0jJ;: EOJICaHCm6eHuM (MOJK,Il;a non YTHu;ajeM xacnaje BH3aHTHjcKe ynorpetie cpemser pona aa EOJKaHCTBo: 'TO 9Eiov Cpo H CUHOOUK, B. B. XVII, 286 H 292, rne je 'TO 9ELOV npeseneao jejJ;HOM ca Boe, a jJ;pyrH nyr ca EOJICaHCm60) .

60) Tj, aepyjyhn xpHlIInaHHH KOjH je nOMa3aH (ocsehea) seposr. Cp. 2Kop.l,21-22.

61) Cpo ITHM.3,16; Bap.3,38.

62) Y JIelbHHrpa,!{CKOM: H '1 .. CThlHM.. OGp43 .. , jJ;OK KOjJ; .D:aHHqHna: 'll.CT .. NOMO'( OGp430'( (aepoaarao pajJ;H 60Jher CHHTaKTHqKOr cnararsa ca HaCTaBKOM pe-reanne),

63) KOjJ; .D:aHHqHna: OGp430'(, a y JIelbHHrpajJ;CKOM: 1I0AOGHIO.

64) HEAoBi;.wTHBa. Teurxo je nOrO,Il;HTH KOjH 0jJ; rpxxax aspaaa CTOjH y n03a,!{HHH: ixXU'TtXAT)'lT'TU. ixVEVVOT)'TU. ixvELxu(J''TU, 3aTO je H reurxo osa] CJIOBeHCKH H3pa3 TaqHO CXBaTHTH H npesecra. Cp, H CUHOOUK, B.B. XVII, 334.

65) np4BoBi;.p .. NhlX" = npasoaepanx = npaBOCJIaBHHX. Hspas 1I0BE"i;.NHIE npeBOjJ;HMO H OBjJ;e ca ooeuam, a He sanosecm. Ileo osaj naparparp HaJIa3H ce H y CUHOOUKY.

66) Y crapajesr JIelbHHrpajJ;CKOM TeKCTY CTOjH 6poj !i, a y .D:aHHqHneBY TeKcTY~. Y npBOM cnyxajy, Tj. y natipajarsy casro iuecm BaCeJheHCKHX Ca6opa, HMaMO cnenoaan,e crapajoj TpajJ;HU;HjH (H3 spessena npe 843. r., aJIH Iby MOJKeMO cycpecra H neurro xacnaje) xana je nocne tuecm BaCeJheHCKHX Cafiopa (cp. YCTaHOBJheHH IbHMa 3ajejJ;HHqKH npa3HHK 16. jYJIa) noceeno npatipajaa ceouu Ca60p (KOjH ce OTYjJ;a noceeno CJIaBH 11. oxrotipa). OBO npafipajarse H3pa30M IEEWTE lKE BHjJ;H ce H y .D:aHHqHneBY TeKCTY. Ilperxonno nax, y § 3, 06a TeKCTa rosope 0 CBeTHX ceoau BaCeJheHCKHX Catiopa. Hnje jJ;aKJIe no cpena nosoberse y nararse npasaaaarsa ceOMO<! BaCeJheHCKOr Cafiopa (jep TO npasaaje CB. Casa H y CUHOOUK)I H Y Kp uuuju H y naurest TeKCTY OBjJ;e, a H npyrne KOjJ; .D:oMeHTHjaHa), Hero, aKO OBO naje rpemxa y pYKorrHCY, pana ce 0 crapajesr HaqHHY natipajarsa CBeTHX ceoau Caoopa (aac'rynrsenoja BepOBaTHO H y rpqKOM pYKonHCY KOjH je nacan Hallie Becene HMao npen C060M). Cp, H Mopautca KpM'luja, CTp. 29: "lIIeCT cafiopa",

6~ To jeer y Ilaparpany.

68) Hspas .panuju" onpebyje rr06JIHJKe EcpecKH Ca60p H3 431. rO,!{HHe, na ce lie 611 OTKY,Il; nOMHCJIHJIO aa KacHHjH Erpecxa catiop 449. rO,!{HHe, T3B. "pa36ojHHqKH". KOjll npasaajy casro MOHOCPH3HTH, a He H MH npaBOCJIaBHH.

69) To jeer: He CJIHKajy HX.

100

XHflAHAAPCKH fiYTOKA3H

s o r OTA~A HAIIIHX

101

60:JICHO xneeemajyhu xpuwnaHe70) . A npUMaMO U cee ceeme Catiope KOjU cy ce EO:JICUjOM tinazooahy y pasua epeueua U uecma catiupanu paou ymepbueatea npaeocnaenoe jeeauhencxoe Ylle1ba71), «oje npuua Ca60pHa72) Ilpxea. A OHUX KOjUX ce oopexouie oeu ceemu 014U, OOpUlle.MO ce U MU; U xoje npoxnetue OHU, npOKAU1beMO U .MU73) .

[10.] Jep .MH02Y jepec y pasna epeueua U pa3006/ba baeo U3MUCIlU, U MH02U KYKOIb snoeepja KP03 cnyee teeeoee jepeceuawannuxel+t noceja y eacenseuu paou xeapetea U cuyhueana npaee eepe, xoje MU npoxnuteeuo, U c 1bUMa OHe KOjU U3MUCIluwe sne 002Mame, U euytuauo ce ceaxe neuecmuee jepecu.

[11.] Mu nax cmpemuuo ce eehua xa ceatcoj n060:JICHocmu75) KOjOj Hac Ylle tioeouyope CIlY2e EO:JICuje: IIpop014U, Anocmonu U Ceemumersu, xao tumo U CaM Focnoo Haw Hcyc Xpucmoc CUH EO:JICuju peue, xaoa 00 014a 001je76) na 3eM/by oeannomustuu ce U poou ce no 0PY2U nymll) , 00 Ilpesucme Ilpucnoojeee, U 002.Mame oO.Mocmpoja Oueeoe U Ceoe U3epUiU oueno, U saucma ueuspeuueo pasane ce na xpcmy, U mpehu oan eacxpce, U no eactcpcetey Ceoue ocmaoe oeoe na sesuu: «empoecem oaua; U Kaoa xmeoe ysuhu na He60 xa 0l4Y (CeOMe), sanoeeou YlleHU14UMa Ceojuu AnOCmO/lUMa, zoeopehu: "Houme u nayuume cee Kpajeee78) xpcmehu UX y UMe 014a U Cuua y Ceemoea Ilyxa, yuehu ux oa cee op:JICe tumo cau eau sanoeeouo'T", H onem: .Jlponoeeoajme Jeeanbeme CeaKO.M cmeopetey;

KO noeepyje U xpcmu ce, cnatuhe ce;a KO He noeepyje, ocyouhe ce'1W). Oeo je oaKAe npaea eepa: xpcmumu ce y UMe 014a U Cuua U Ceemoea Ilyxa.

[12.] H mateo, MU KOjU CMO xputuhauu otiehanu CMO: uonumu ce E02Y ceoue ceaeoa, [OP:JICefLU sanoeecmu Hseeoee U yeex meopehu eOIbY lbe20ey}1). Jep je "eepa 6e3 oena upmea", no peuu JaKoelbeeOJ'82). Ho, 6pano u lleoa uoja lby6lbeHa, xao tumo U uanpeo pexox, otiaoeoje (mpe- 6a) oa ca cmpaxou U mpenemou Op:JICUMO (u uyeauo). Ilpocume (cmoea) pe« EO:JICujy u ceemy eepy Xpucmoey'i), U npusueajme uucmuu cP14eM npeceemd+' HMe Hseeoeo, U He neuehu ce y ceemuu uonumeaua npunaoajme K Ibeuy ucnoeeoajyhu epexe ceoje, nnasyhu ca cY3aMa npeo Hnu« U lbe.MY neeajyhu u npuneeajyhu Y cP14UMa eatuuu ceaeoa oan u Hon Henpecmano'», Jep EOl, «aoa Ta Ibyou ucnoeeoajy u uone My ce, cau yeepaea Ibyoe u oyxoeuo Y/la3U eepOM86) y cP14a OHUX KOjU ootipo cnytuajy HayKY lbeloey87) . Jep oyxoeHa88) uayxa uuje uepa, uumu pellu89) 6e3YMiba MUCilU lbyOCKUX, neeo je mo nponoeeoaua ceema eepa EO:JICuja na KOjOj cy OCHoeaHU ceemu lluHoeu90) y Xpucmy Hcycy Tocnooy natueu, 0 KOMe npopouu Ceemuu ,I(YXOM EO:JICujUM npopexotue, U Anocmonu uayuuiue, U MYlleHU14U ucnoeeoutue, U ceu Ceemu cauyeatue, U Ilpenoootiuu 014u tiecnpexopuo oopocaiue, «ao na neoeeueos« KpajeY2aOHOM KaMeHY 14PKeeHO.M91) Xpucmy, Koju je Ilpeuyopocm U Cuna 01leea92) - (u mo cauyea-

80) Mp.16,15.

81) TeKcT Y YTJIaCTHM sarpanassa He HaJIa3H ce Y nersaarpancxoss PYKOnHCY, aJIH aeh cneneha pexeaaaa TeKCTa npernocrasrsa lberOBO nocrojarse Y H3BOPHHKY, na CMO ra 3aTO H Y3eJIH 0,11; ,naHH'IHlia .• 3a OBY pexeamry cp, H Ilouenmujau, CTp. 231-2 H 284.

82) JaK.2,20, 26.

83) Y TeKCTY ,ll,aHH'IlIlia YMeCTO Xpucmoey CTOjH Hseeoey,

84) Kon ,ll,aHH'IlIlia: mpuceemo .

85) Cpo Eq:,.5,19. YMecTo uenpecmano 6YKBaJIaH npeson 6H rJIaCHO: HeoCAa6Ho, 6e3 nonyuimatea u uanaxcaeana.

86) Cp. Eq:,.3,16-17. YMecTo i)yX06HO 60Jbe 6H 6IIJIO npeBeCTII ca ,aYX~M (aJIH 6H rana nomna nsa IIHCTpYMeHTaJIa Y3aCTonHO). Ken ,ll,aHII'IlIlia pex 6epOM aenocraje.

87) YMecTo "HayKY Hseeoey" ,ll,aHH'IlIlieB TeKCT HMa: "y'lelbe 0 Boey " (=Y'Ielbe nO)Kje).

88) Ilpernocraan.ajyha na je uena OBa pexeuaua Y3eTa H3 nexor CBeTOTa'lKOr TeKCTa (xojer HHCMO CTHrJIlI na H,II;eHTIIq:,IIKyjeMO), BepOBaTHO je "i)yxo6Ha HaYKa" Y ~P'lKOM rJIaCHJIa: " HaYKa Ilyxa (Cserora)", jep rpxx« noceCHBHII reHIITIIB CJIOBe~1I aajseurhe npesone npncaojaaa npH,II;eBOM (aarrp. Y mponapy Ou;HMa 60rOCJIOBHMa (KOjH ce Tponap nes a II CB. CaBH xao 0u;y-6orOCJIOBY) "IIpaBocJIaBHja HaCTaBHH'Ie": "l{je6Hul4e oyxoenaja = lI.upa TOU IIvEuj.LaTo~ = CBHPaJIO Ilyxa (CBeTOra)".

89) ,ll,aHH'IHlieB TeKCT aesra H3pa3: peuu.

90) Kon Ilanaxnha CTOjH: C6U ceemu '1UH06U. OCTaBHJIH CMO pex lIUH06U xao llITO je y opHrHHaJIY ("HHOKE), jep je reurxo je,ll;HOM ,ll;pyroM pexjy H3pa~HTH CBa aaaxersa xoja ra pex HMa y OBOM KOHTeKCTY, 'rj.: nopenax, YCTaHoBa, norahaj (aKT HJIH q:,aKT) , pann,a (caeurreaopamsa, xao nanp, 'IHH xpnrrersa), pen (xao: CBellITeHH'IKH HJIH MOHalliKH pea HJIH lIUH), HT,II;. norYMHJIH cy O,ll;PHU;aJIH CBe lIUH06e apK6e (rj, «umaey ll,PKBY), na je OBO pexeno y uajaehoj Me pa npOTHB lbHX.

91) Eq:,.2,20; 1IIT.2,4; 6. R OB,II;e 6HCMO npacsojaa npH,II;eB MOrJIH na BpaTHMO Y noceCHBHH reHHTHB: "Ha ... xpajeyraouosr Kaueny llpxee . XpHCTY", a TaKaB H3pa3 ce ynpaso cpehe Y MHorHM CBeTOOTa'lKHM H 60rocJIY)K6eHHM TeKCTOBHMa KOjH roaope 0 XpHCTY xao KaMeHY Ilpxee, Tj. TeMeJbY Ilpxae.

92) 1Kop.1,24.

70) nYKBaJIHo: "He'laCTHBO Z060pe (omis. ,ll,aHH'lHli) na xpamhaae". MHCJIH ce aa HKOHo60pu;e (H aa OHe panaje H aa 6orYMHJIe, KOjH cy raxobe 6HJIH npOTHB CBeTHX HKoHa), KOjH ce y MHorHM 3BaHII'IHHM npaBOCJIaBHHM TeKCTOBHMa aasaaajy "xpHCTHjaHOKJIeBeTHHU;H". Taxo y O.IVIynlI Censsor Bacers. Cafiopa, CHHO,AHX, B. B. XVII, 336: TWV xpwTLaVOXaT'1]'Y0pwV = KP"'TiIllH"C • K ... HX" KAKKET' HHK.. (cp, H CTp. 338). Cpo H Mopasoa: KpMlIuja, CTp. 14 H 303.

71) nYKBaJIHo: ,,6Aazollewlia (sA4ro" .. cTHIll = dl(:Tt~da~ '" npase sepe, npaBOCJIaBJba) jeBaHl)eJICKOr yxersa". Y Ilaaaxaheay TeKCTY CTOjH: ,,6JIarO'lellilia u jeBaHl)eJICKOr :JICU60ma".

72) Kon ,naHH'lHlia: C"SOpHAIlI, Y rrelbHHrpa.n;CKOM: H3KOpHAIli. RaKO H3pa3 catiopna He nOKJIalIa IIOTIIYHO rpxxy pex xa\}oll.LXll (saro cy HeXH crapa CJIOBeHCKH npesoxa CHMBOJIa nepe OCTaBJbaJIH Ty rpxxy pex: xamonuunaja, KamOAU'laHCKa), HlIaK je OHa aepanja 0PHrJlHaJIY 0,11; pexa eacenencxa.

73) Cp, IIpBH KaHOH VII BaCeJbeHCKOr Cafiopa H APHCTHHOBO TYMa'ielbe (MopallKa Kpsoiuja, CTp. 303).

74) Kon Ilaaaxaha CTOjH: ,,6e3aKoHe HallaJIHUKe jepecu".

75) IiAAro .... 'THIO, IICTH H3pa3 xao H Y § 9, aJIH CMO ra OB,II;e IIpeBeJIH ca n060:JICHOCm jep HaM ce 'IHHH na TO 60Jbe onrosapa OBOM KOHTeKCTY. YCTBapH, HOBHja cpncxa pex n060JICHOCm (no-60)KHO, no-Bur-y, no-Boacao-nourroaaa,e = Boeonousmoeatee, rp'IKH: \}EO(J'E~tLa; cp. E vUE ~ELa = 6JIaro-'Ierulie) HHje no canpxcajy H H3pa3Y CJIa6Hja 0,11; onIIITeCJIOBeHCKe pexa tinaeoxacmue, 6JIarO'lellilie (xoja je ,ll;OCJIOBHH npeson rpxxe pexa EUaE~La), casro lIITO je KO,A Hac H3pa3 n060:JICHOCm jour YBeK aaure y ynorpetia YCKO MOPaJIHOj HerOJIH 60rOCJIOBcKoj. Mel)yrHM cp, 1THM.3,16: "BeJIHKa TajHa n060:JICHOCmu". Cp, a THT.1,1; lTHM.6,3.

76) Hanr PYKOIIHC: '''HHAE, KO,A Ilaaaxaha: IIpHHAE.

77) Cp, § 13 (npaaen, 95) rne ce rosopa 0 XPHCTOBOM np60M polje16y o.n; nora Ona, re je 3aTO oaannoheise lheMY apY20 poljelbe. OBO je jenao 01I1liTelI03HaTO MeCTO KO,A CBeTIiX Orana.

78) 06a TeXCTa lIMajy: K .. CE CTp.lH"', a aa nO'IeTKY, BII,AeJIH CMO, y § 2: C6e naoooe, xao IIITO ~e H y rp'lKOM 0pllrHHaJIY (MT.28,19).

9) MT.28,19.

102

XHllAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAll,A HAUlHX

103

we! c8emOOYX08CKU93) U CUJlHO U xpenxo U 'I8pCmO U nOY30aHO Y eepu -, Koju (Xpucmoc) U 00 caoa uuoee yeepaea U ymepbyje U c8UMa nomepbyje C80jy eepy 60:JICaHcKy94). OH, Ilpetinaeu lJ08eKolby6a14, U 00 Hac oocmu:JICe C80jO.M 60zamOM uunotuhy, ucnpaenajyhu HaLUe «eoocmamxe, XOmehu xao IIacmup ucmuuumu oa Hac, 3a6llyoe.tle 0814e, caxynu Y netiecxu mop (C80j,5) . j(oce:m:yliu96) 00 moea mopa MucaOHUM U oywe8HUM O'lUMa (HawUM), MU My ce ceaeoa MOIlUMO npunaoajyhu My y C8aKU 'Iac97) u ucnoeeoajyhu My ce, KaKO OH CaM oapyje ucxasamu mo UJlU nO.MuCIlu:nu u neuspeueuo casyeamu. H MU, cam80pU8WU 80lbY Hseeoey, 006ulieMo 00 Hseea cnaceue y 080M 8eKY U y 6yoylieM98), aKO 8epHO casyeauo sanoeecmu Hseeoee xoje HaM je cau rocnoiJ99) 3an08eOUO oa OP:JICUMO U otiehao HaM sa mo He6ecKY naepaoy, pexastau: ,,3aucma 8aM Ka:JICeM100), KOjU pe« Mojy OOP:JICU, Helie oxycumu cupmu 008eKa'101).

[13.] Ila, _ 'Ieoa uoja lby6lbeHa, tuma je noysoauuje U npaeeouuje 00 08e peuu KOjy Xpucmoc cau nOC8eOO'la8a U nomepbyje ucmUHOM102)? Illma je 60lbe 00 080za: He oxycumu cupmu 008eKa? Jep CaMO mo HeOKytuaue cupmu 8eli je oanexo 00 epexa, jep je oKywalbeM epexa YKYc CMpmu103) ytuao ; cae POO lbyocKU 00 Xpucma104). Paou moea OKyCU cupm OH, Koju je tiesepetuau u tiecupmau no (C80M) np80M poljelbY 00 014a105), HO oxycu je paou Hac, u nocmpaoa, oa u MU 8epOM y !beza106) OKYCUMO tiecupmuocm, «ao tumo pese IIpopOK: .Uxycume u euoume xa-

KO je 006ap rocnoo'107). BeOMa je oaxne 006ap (Tocnoo) u npaeeoau U eepau y C8UMa peuuua C80jUM108), u C8a cy oena Hseeoea y eepu. 3amo, 'Ieoa Moja 60zolby6lbeHa109), MU xoju Ta lby6UMO mpe6a oa 'IUHUMO oena eepe y Xpucmy Hcycy Tocnooy HaWeM, MU KOjU c.M0 npUMUJlU 00 Hseea tiecupmny eepy, mOIlUKU oap - oa He YMpeMO HUKaoallO)!

[14.] 3am011l), aKO, 080 cauyeame, 6ulieme 6lla:»eeHu [00 Boea y

8eK08e, U tinaxcena 6ulie CP14a eatua, U tinaxcene tiuhe oytue eauie, U fjuheme 6Ila:»eeHuj112) 8U KOjU cme npUMUJlU eepy EO:JICujy U casyeanu je Y uucmomu'P). Tneoajyhu ua 6ec.MpmHU oap Xpucmoe, meopume ceaeoa 6ec.MpmHa oena y Xpucmy: eepy uucmy U uonumey «ecmy, UMajyliu npeua Ibeuy lby6a8 u Haoy, . u caeecm «ucmy npeo EOZOM U lbyoUMa1l4), nocm U 60elbe, na 3eM/bU lle:JICalbe115), ucmuuy y C8eMy, «ucmomy menecny u oyuieeno Y30p:JICaHJe, uyeajyhu pa3YMl16) ceemoe xptumetea - npoceeheno Boxcujee, KOjUM ce OOpeKOc.MO Camaue U C8UX oena lbeZ08UX. H ceaeoa lby6umu noxajatee U ucnoeeoatee epexoea C80jUX U nnaxane uao IbUMa; YMU/belbe, CMUpeHJe, npaeeonocm'Yl), noyuetee, ucnpaenatse :JICUeoma C80za, Mp:»eIbY ua epex; He onujatee, He 6IlyoHU"lelbe, neeo, uanpomU8 «ucm :»eU80m KaKa8 je EO:JICUjUM O"lUMa YZOOHO zneoamu.

, [15.] Jep Boe je jeoau 00 nouemxa u y 6eCKOHa'lHe 8eK08e. H 080je npea sanoeecm peuena OHUMa KOjU Ta lby6e: oa C8aKU 00 eac "lby6ume Focnooa Boea C80za C8UM CP14eM c80jUM, C8UM YMOM C80jUM, U C80M oyWOM C80jOM, U C80M CIWZOM c80jOM'118). H uexa 6yoy peuu 08e, Koje119) 8aM ja oanac 3an08eOaM, uanucane na CP14UMa 8awUM U y ?ywaMa eaWUM oa ce tiojume Tocnooa Boea C6eOp:JICUmelba, U Ibeuy jeOUHOMe oa C/ly~uwe ca cmpaxou U mpenemou'V", U !beMY jeouuosce ysuocume

93) Ham PYKOnHC: ceemo OyX06HO, ,[J:aHH'lHIi: ceemooyxosno.

94) qHTaBa OBa npenyraxxa pexenana CHHTaKTH'lKH naje .n;OBOJLHO jacna 360r MHorHX YMeTHYTHx pexenaua (y KojHMa ce, ya TO, H caM nonsrer Melba). C 063HPOM aa TO na ce o6~ nama TeKCTa nOTITyHO CJIli]Ky, MH CMO TY pexeaany H npesena xao rope, aJIH He HCKJLyqYJeMO MoryliHocT H npyraxaje CHHTaKce.

95) 06a TeKCTa HMajy H3pa3 oepaoa. OCTaJIH CMO npa cpncxoj pesm mop (rp'lKH J..LO:v8pa = orpana, o6op, TOp, a He otiumen: = J..LOV'll, xao y JH.14,2), jep je pex 0 nacrapy H OBQaMa (cp. JH.1O,l-2; ITK.15,4). MCTa pes oepaoa cycpehe ce KO.n; Teooocuja (H3.n;. ,[J:aHu'luli, CTP. 98, 168-9) aa orpaben MaHaCTUp (naxne J..LO:v8pa). Cpo CUHOiJUK, B.B. XVII, 333, rne je U3pa3 H3 JH.10,1-16: miA'll npesenea ca ABOph (a He ca ozpaiJa).

. 96) M3pa3 A03pElUTE MOrJIU 6HCMO npesecra H ca: naaapyha, (cajrnenajyha, no - rnenajyha.

97) YMecTo y C6aKU 'lac, KO.n; ,[J:aHU'lHlia CTOjU: oa« U uoh .

98) Ham PYKOrrHC: npHAol(wTEMh (npesra Mp.10,30: T<ji EPXOJ..LEV<fl); KO.n; ,[J:aHH'lHlia:

GOl('AOI(WTEMh (rrpesra &1>.1,21: T<ji J..LEAAovn). 99) Ko.n; Ilaamraha: so«.

100) He3HaTHe pa3JIHKe TeKCTOBa osne HHCY YTHQaJIe aa npeaon. 3a ,,3aucma"

KO.n; ,[J:aHH'lHlia CTojH: llMUH, ,!{OK je y JIeIbHHrpa.n;CKOM: npABO.

101) JH.8,51.

102) Y oparanany: npa6iJoM (CJIOBeHCKa ynorpefia pe-nr npaeoa y CMUCJIY ucmuHa).

103) GhMphThNhlH BhKOl('Ch, on rpsrxor: -yEiiUL<; {}avO:TOu (Cp. C6. J. JIecm6U'IHUK, ITecTBHQa 15, 66: -YElXTL<; UJ..L<XPTLa<;), aaseaeaor aa OCHOBY JeBp.2,9; MT.16,28 HJIH Y3eTO ,!{HpeKTHO H3 aexor CBeTOOTa'lKOr TeKCTa.

104) PeMHHucQeHQHja aa PHM.5,12. ,[J:aHH'lHlieB TeKCT H30CTaBJLa pex cas.

105) Cpo § 11, npassen, 67.

106) Ham PYKorrHC: HlKE Bh NlErO BtpOIO, ,[J:aHH'lHIi: OHoro BtpOIO. QeJIa OBa pexeaana casso nperrpaxaaa MHcao C6. Amauacuja Benuxoe, 0 oaannohersy H nporas Apajaaana, 8. PG 26, 996 B.

107) IIc.33,9.

108) ce. IIc.144,13.

109) liorMIOGhHAIA, MOJKe H: 6ozolby6lbeHa (xoja Bor JLy6H), aJIH u: 6ozolby6U6a (xoja

JLy6e Bora).

110) Y TeKCTY: IIh IItKhI = Y 6eK06e, iJo6eKa, xao mTO CMO npeaena na xpajy § 12.

111) JIeIbHHrpa.n;CKH: TO SlKE, ,[J:aHH'lHIi: TtMlKE.

112) TeKcT y yrJIaCTHM sarpanawa O,IJ;CycTByje y aamesr pyxorracy, CBaKaKO nporrycross nperracaaaxa, KOjH ra je, 360r 6JIHCKOr nonaarsarsa HCTe ¢pa3e "6uheme tinaxceuu", HerrpHMeTHO npecxoxao,

113) Kon ,[J:aHH'lHlia: cauyeanu ce6e «ucme y Iboj.

114) Cpo ,[J:Arr.24,16.

115) Ha 3eMlbU nexcane' oncycrsyje y ,[J:aHH'lHlieBY TeKCTY·

116) OCTaBJLaMO pex pa3YM (pA30l('Mh, y o6a TeKcTa) Ma,o;a je OHa Heyo6H'lajeHa Y OBaKBoj Be3H ca CB. xpurrersesc. MOJKe ce npesecra ca: (no)3Halbe, pa3yMe6Qlbe, cuucao HT,o;., aJIH 6H ce OB,IJ;e aa CB. xpurrerse npe MOrJIH O'leKHBaTH 6H6JIHjcKo-cBeTOOTa'lKH H3p~3H: 3aJIOr, 3aBeT, o6pY'lelbe, oneha, nap, 6JIaro,o;aT H np. TaKaB Ha3HB aa xpnrrea,e ,~e H npoceehetee (qlwnuJ..L0<;, Cpo 2Kop_4,6: "qlWTLUJ..L0<; -YVWUEW<; = rrpocseherse pasysu: , TJ. nosaarsa). BepOBaTHO ce osne XTeJIa HCTaliH BaJKHOCT nosnawa, cxeamatea (rrOHMalba), ceecmu 0 Y3BHmeHOCTH CB. TajHe xpurrersa, xojy cy jeperrnm EoryMHJIH rrOpHQaJIH U

o,!{6aQHBaJIH.

117) OnpABhAAHHK. He cauoonpaeoawe, Hero npaeeouocm xoja je nara xpamhaaasra

xao BepOM y XpHCTa onpaeoauuua (PHM.5,1-21).

118) 5.Moj.6,4-5; Mp.12,29-30; MT.22,37-38.

119) YMecTo xoje (xaxo je y TeKCTY ,[J:aHH'lHlia H Y 5Moj.6,6 onaxne cy OBe pexa) Y

namesr PYKOrrHCY CTOjH: «ao wmo.

120) Cp, 5Moj.6,6; 13; 10,20; IIc.2,1l.

104

XHnAHAAPCKH ITYTOKA3H

s o r OTA~A HAIllHX

105

*

BH. Ho na rrpOaHaJIH3HpaMO nerarsmrje canpxcaj nojenmnrx onersaxa If naparpadia )l{HlJKe Becene CB. Case.

CaCBHM je rro ceria Pa3YMJbHBO llITO ce npan CprrCKH APXHenacxon na rrOlJeTKY csoje Becene ofipaha caxynrsenasr na Cafiopy Y npnorrpecronnoj U;PKBH Y )l{HlJH nacrapasra H rraCTBH CBOjOj OBHM xpHllInaHCKHM pelJHMa: "npano If npajar en.a (APOY3" CXO.D:HO JH.15,14-15) H OU;H If xena", jep cy TO xpaurhaucxa HMeHa H Ha3HBH KOjH nspaacaaajy je.D:HaKO .D:OCTojaHcTBo H lJaCT CBHX BepHHX, H rracrapa H nacrse, npen Borosr, jep cy CBH OHIf tioeoseanu CIfHOBH Boacaja Y CHHY Boacajesr H 3aTO 6pana Me1)y C060M130). OCJIOBHBllIH TaKO CBOjy rraCTBY - cnyinaoue, Apxaerracxon Caaa HX rr03HBa Y npsora pe.D:Y na cpnaera CBOjHM (a O.D:Max nonaje: If caBeCTHMa nyma, H OlJHMa YMa cnora) cacnyurajy If rrpaxsare 06jaBJbHBaFbe H acnoeenarse 60- JlCallCKUX OOZMama (H3 CHMBOJIa nepe H yonnrre H3 CHHO.D:HKa IlpaBOCJIaBJba) xao npaee, ucmuuume eepe Ilpxae Cpncxe ayroxerpanne, xoja ce TIfM acnonenatsesr TOp)l{eCTBeHO casronorapbvje xao ArrocTOJICKa, Ca60pHa Ilpxsa Xpncrona, xao rrpaaosepaa, Ilpaeocnaena Ilpxea.

OTKY,lI,a nax Apxaenacxony CaBH If yonnrre rracrapassa lI,PKBe (pex je, HapaBHO, y npaosr peny 0 enucxonuuat Ta H TaKBa BJIaCT na nponosenaiv H npoxnasryjy norsrare nepe? To HaM ofijanrrsaaa naJbH TOK Becene (naparparp 2). OBa BJIaCT y lI,PKBH, BeJIH )l{HlJKH rrporrOBe.D:HHK, rrpOH3HJIa3H O.D: H3pHlJHTe 3arrOBeCTH XpIfCTOBe nare lherOBHM ArrOCTOJIHMa: "l:bHTe H HaYlJHTe CBe napone ... " (MT.28,19). Y CTBapH, 'ra 3arrOBeCT H BJIaCT nara ArrOCTOJIIfMa HMa CBOj xopen H CBOj H3BOP Y casroj fiecxpajnoj Jby6aBIf Boaorjoj rrpesra JbY.D:HMa, rsyfiaBH xoja TaKO xapaxrepmne xpmnhaacxor caMOOTKpHBeHor nora, Je.D:HHOr )l{HBor H HCTHHHTor nora, .D:a My OHa naje 6HTHY JIHlJHY xapaKTepHCTHKY na jecre H Ha3HBa ce woeetconsytiueu nor, nor Hoeexolby6al1 (yrr. THT.2,4; ITpeM.CoJI.1,6; 7,23. - Crrosnnsaa,e "lJOBeKOJby6- rsa" Bosorjer H nora xao "rrpe6JIaror qOBeKOJbyrru;a" rronoaahe ce H y 5. H 12. rraparparpy Hallie Becene), Ill'ra name, TO lJOBeKOJby6Jbe H HeH3MepHa MIfJIOCT Boacaja npesra P0.D:Y JbY.D:CKOM CBeJIH cy CHHa no-

t;. "

)l{Hjer C nefia na 3eMJbY ("rrpIfKJIOHIf neoeca H CHile aa 3eMJbY. ' na-

paBHO rro CBOjOj BOJbH, .D:06POBOJbHO, xao llITO ce BeJIH y § 5), TJ. CHH nO)l{HjH ce H3 Jby6aBH rrpesra JbY.D:HMa OBarrJIOTHO, H nocrao HCTHHCKH qOBeK, H rrocrpanao aa lJOBeKa .D:a 6H ce TaKO Jbyoeha rrOHCTOBeTHO ca Jby6JbeHHM; na 6H lJOBeKa rrpOCBeTHO, OCBeTHO, crracao H Y3.D:Hrao ra .D:O Ce6e, .D:O nora. OTY.D:a H 3arrOBeCT nara O.D: Xpacra ArrOCTOJIHMa - .D:a npononenajy Jenaaberse CBHMa HapO.D:HMa (a TO nponose-

uacm U cnaey, U Ibeuy jeounoue npUJby6lbyjme ce, U HMeliOM Hseeoeuu lie K)JHUme ce, ueeo uexa je eatua pelt no Anocmony: oa oa, U lie llel2l). H yontume, nexa ce uexaxo lie cnouuue Mel)y eaua opyeu Boe, OCUM 01l02a Koju je cmeopuo ueto U 3eMlbY; IlUlteMY ,,00 ouoea tumo je na lle6y eope U tumo je na 3eMlbU OOJle U tumo je y eoou noo 3eMlbOM, oa ce lie noxnonume numu My nOCJlYJICume'122), OCUM Focnooy B02Y eatueu, y K02a ce KpCmucme U noeepoeacme, U oopexocme ce majuoea cpaMa123), U nocmaoocme sajeonuuapu 006pe eepe Hseeoee U caysecnuuu tiecupmnocmu Hseeoee. Hseea jeouuoea neoocmynuo ce opocume, jep je "npeo osuua Hseeoeuu cee omxpueeuo", xao tumo pese AnocmoJll24), U ,Jep je B02 uaui ozat« KOju cnalbyje"125); U "Y3epana sa epexe oueea na oeuu 00 mpeheea U uemepmoea «onena, OIiUMa KOjU Ta lie lby6e U lie meope eOIbY Ibeeoey, a ltUHU MUJlOCm na xunsaoe U oecemuue xunaoa OIiUMa KOjU Ta lby6e U op:»ee sanoeecmu Hsezoee'U»), Jep je 011 .Boe Ilao 6020eUMa U Focnooap uao 20Cnooapuua, Boe Be.n.UKU U CUJlIlU U Cmpatunu-V'). Ila "opJICume sanoeecmu Hseeoee, U oa usepuiyjeme npeo osusca Ibeeoeuu cee peuu «oje eau sanoeeoux", "oa 6yoe 006po eaua U cuuoeuua eaiuuu nocne eac, U »cueu tiyoeme ooeexa, aKO «unume o06po U Y2001l0 npeo Tocnooou BOZOM eaWUM"128), KOMe (uexa je) cnaea U tiecnoxemnocml-") y tiecxouauue eexoee, aMUIi.

ITo CBOM canpxcajy Beceoa Cseror Case 0 npaeoj sepu MO)l{e ce rrO.D:eJIHTH na TpH .D:eJIa. ITPBH neo (naparparpn 1-3 naurer npenona) otiyxnara YB0.D:HIf neo Becene, y xoiesr ce orsapa resra 0 rrpasoj sepa upxaeaoj . Ilpyrn neo (naparpadnr 4-10) npencrasrsa rJIaBHH .D:OrMaTCKIf neo Becene. Tpehn neo (naparparpn 11-15) aaxrsyxyje TeMY 0 npasoj sepa H naje 3aBpllIHY rraCTHpCKY noyxy CaBHHY rseronoj rracr-

121) JaK.5,12 (cp. MT.5,37). Y 5Moj.6,13 H 10,20, OJJ.aKJIe no-ra-re neo OBe pexeaane, CTOjH: "H l1MeHoM lherOBHM «ynume ce". OBO je npouerseno aa "He xyuume ce" CXOJJ.HO HOB03aBeTHoj 3arrOBeCTH y MT.5,34, a BepOBaTHO je YUIJIO Y naury Beceny xao OJJ.rOBOp norYMHJIHMa KOjH cy OJJ.pHu;aJIH 3aKJIeTBY. - AaHHqHneB TeKCT aesra peua "no AnocmoAY"·

122) 2Moj.20,4-5.

123) Cpo 2Kop.4,2.

124) JeBp.4,13. 113pa30M omKpU6eHO nperrenn CMO pex naeo, xoja ynpaso TaKO

CTOjH y opar aaany.

125) JeBp.12,29. nYKBaJIHo: ca:JICUJlCe, npoocoupe.

126) 2Moj.20,5-6.

127) 5Moj.l0,17.

128) Cpo 5Moj.6,2; 10,13; 5,29; 13,18.

129) Y 06aJJ.Ba TeKCTa CTOjH: GE:JN4~EI\"1( = 6e3HaqaJIHOCT, 6eCrrOqeTHOCT, BeqHOCT.

Onaj aaase y 3aBpmHHM JJ.oKCOJIOrHjaMa penax H aeyotia-rajen H3pa3 cycpehejao KOJJ. AOMeHTHjaHa H aa xpajy ./Kumuja Cserora Case (.IJ:aHHqHh, CTp. 345). Y CBOM "Pje'lHUlg!' AaHHqHh 6eJIe.lKH jour jenan cnyxaj ynorpefie oaor nspasa y saspmaoj JJ.oKCOJIOrHjH (KIb. 1, CTp. 34, HOBO q,OTOTHrrCKO H3JJ.aIbe, "BYK Kapauah", Beorpan 1975). He BHJJ.H ce JJ.a 6H ynorpeoa OBaKBor aspaaa 6HJIa ynyhena rrpOTHB norYMHJIa, jep Y TOM cnyxajy npe 6H ce Morao OqeKHBaTH H3pa3 I(A"H0H4'1EI\MI( = jeounouauaacmeo (lLovapXLa), jep cy raj jeoan npuuuun, jeinto uaueno y Bot-y CBOjHM oyanusscos« nOrYMHJIH ynpaso H nopanana,

130) Y jemroj CBOjOj 6eceJJ.H peha he CB. JOBaH 3JIaTOYCT: "OBU;e H nacrapa (y l.I,PKBH) nocroje y OJJ.HOCY aa IIOJJ.eJIY npesea .JbYJJ.HMa, a y OJJ.HOCY na XpHCTa CBH cy OHH osne. Jep H nacrnpe H CTaJJ.O PYKOBOJJ.H jenan H HCTH He6ecKH IIacTHp" (Ha Baanecen.e,

11. PG 52, 784).

106

XHJJAH)l,APCKH nYTOKA311

s o r OTAlJ,A HAlllHX

107

)l:albe Jeeaubena KapaKTepHCTHqHO ce Y OBOj Becena noacrosehyje ca nponosenarsesr, rrporaamaearsesr, acnoaenarsew 60:»caHCKUX ooeuama .u:PKBe) - npencraan,a nponyacen,e cnacoaocnor nena H )l:OMOCTPOja XPHCTOBor (yrr. § 11: "H ooeuame nosrocrpoja Oxeaor H Csor H3BpIIIH )l:HBHO"), nponyscen,e 60.>KaHCKOr cnacersa JbY)l:H Y .u:PKBH H Kp03 .u:PKBY, xoja H jecre OBarrJIOneHH XPHCTOC H Hseros )l:OMOCTPOj crraceIba nponysceaa Kp03 CBe BeKOBe.

DBa 3arrOBeCT XpHCTOBa, BeJIH narse )l{HqKH 6eCe)l:HHK, )l:aTa je ArrOCTOJIHMa Y rrpBHM BeKOBHMa XpHIIInaHCTBa aJIH naje rrpecraJIa ca lbHXOBOM csrphy, Hero je rrpexo ArrOCTOJIa npenara H rrpenera na One .u:PKBe, HaCJIe)l:HHKe eserax ArrOCTOJIa, a on Oraua onna osrynana H narse npenara y .u:PKBH xao arrOCTOJICKa HaYKa ("peqH lbHXOBe"), Te TaKO )l:OIIIJIa H no Hac, no Ca)l:aIIIlbHX enacxona .u:PKBe IlpaaoCJIaBHe xao HaCJIe)l:HHKa H npejexiaaxa arrOCTOJICKHX. 0 TOMe rosopa npyra neo osor 2. naparpadia, rne )l{HqKH 6eCe)l:HHK jacao noaaan,a pexa CBeTHx Orana 0 anOCmOJlCKOM npejeucmey y .u:PKBH, OC06HTO pexa CB. Hpnneja nHOHCKor, KOjH je y 60p6H ca fHOCTHqKOM jepecjy HapOqHTO HHCHCTHpao na arrOCTOJICKO-errHCKorrcKoj CYK:u;ecHjH y CBHM rrOMeCHHM .u:PKBaMa xao 6HTHOM 06eJIe.>Kjy H KapaKTepHCTH:U;H HCTHHHTOCTH CBaKe .u:PKBe, aa pa3JIHKy on HearrOCTOJICKHX jeperaxxax cxynana H lbHXOBor caojenorsnor H JIa.>KHOr yxersa 131). OBO nax arrocTOJICKO npejesrcrno y .u:PKBH raxobe aaje JbY)l:CKa CTBap, HH JbY)l:CKO )l:eJIO, Hero je 6JIarO)l:aTHH nap .u:PKBH on npetinaror H 6ecKpajHo MHJIOCTHBOr Bora, nap ca :U;HJbeM na ce 60.>KaHCKO )l:eJIO crracen,a CBeTa Kp03 .u:PKBY rrponyacyje H na rroroa,e renepannje H BeKOBe, TaKO na "He normre najenaa on Hac" Hero na ce CBH JbY)l:H Mory cnacrn (yrr. JH.3,16, KOjH jeBaHljeJICKH CTHX JIe.>KH Y OCHOBH cser 60roJby6HBor H qOBeKOJby6HBor 60rOCJIOBJba Cnerora Case, xoje je CBO npoxcero H nanojeao 6H6JIHjcKo-jeBaHljeJICKHM )l:YXOM H TeMaTHKOM)132).

OBO qOBeKOJby6Jbe BO.>KHje H H3 rsera rrpOH3aIIIJIa 3arrOBeCT XpHCTOBa ArrOCTOJIHMa, a H3 OBe HaCTaJIO arrOCTOJICKO npejesicrno Y .u:PKBH Kp03 One, Tj. Kp03 enncxone, Kp03 npexo erracxona y .u:PKBH O)l:p.>KaBaHY H rrpenasany arrOCTOJICKY 6JIarO)l:aT, sepy, rrporroaerr, HaYKY, xpnrraaarse, XHPOTOHHcaIbe, CBeIIITeHO)l:ejcTBoBaIbe, je)l:HOM pesjy Kp03 "CBemUmeJbCmBO" y lI,PKBH, TO HCTO BO.>KHje qOBeKOJby6Jbe je raxobe H cana, Y CaBHHOM nocrajarsy apxaenacxonosr CprrCKHM, H3BOP H TeMeJb rseroaor nocrojaacraa, qHHa, ayropnrera H BJIaCTH. Caaa, xao apxaenacxon )l{HqKH H npencenanajyha na CBecprrCKOM Cafiopy, naje naxrre ry nenerar, npencraanax HJIH orrYHOMoneHHK

BaCeJbeHCKOr Ilarpnjapxa HJIH napa HJIH rrarre, HJIH 6HJIO xor soaeaa H BJIaCTH on onora CBeTa, Hero je on Xpacra Bora y3)l:HrHYTH H na arrOCTOJICKH npecro .u:PKBe Ca60pHe y Cp6HjH rrOCTaBJbeHH ceemumen; TO jeer apxujepej (apXL£pElJi; = CR£THTeA .. ), enucxon, nosraaaa H XHPOTOHHcaH caMHM ,n:YXOM CBeTHM, KOjH H KOHCTHTYHIIIe H onpacasa H XHBOTBOPH :u;eJIO 6Hne .u:PKBe na 3eMJbH H CBaKY rseay YCTaHOBY, CJIY.>K6y, qHH H aKT133). 3aTO CBeTH Casa MO.>Ke C npanoxr peha: ",n:yXOM CBOjHM CBeTHM aanoaena MH Bor na BaM 06jaBHM ... ", xao IIITO cy H ArrOCTOJIH H aa IbHMa CBeTH O:U;H rOBOpHJIH: "H3BOJIH ce Ilyxy CBeTOMe H aasea" (yrr. ,n:.Arr.15,28 H O)l:JIyKe BaCeJbeHCKHX Cafiopa). Illra BHIIIe, CBOjy CJIY)K6y xao apxaenacxona )l{HqKH CBeTHTeJb )l:HpeKTHO ynopebyje osne ca CJIY.>K60M ArrOCTOJIa ITaBJIa, jep xao IIITO npexo ITaBJIa Bor ,,)l:OrrYIbaBaIIIe He)l:OCTaTKe HeBOJba XPHCTOBHX aa TeJIO XPHCTOBO xoje je .u:PKBa" (KOJI.l,24), TaKO H npexo apxnjepeja Case Bor xohe na y xpHIIInaHcKoM aapony CBOM y Cpncxoj 3eMJbH ,,)l:OrrYHH He)l:OCTaTKe" rrpeTXO)l:HHX oraua, r]. na rrOTrrYHO YCTPOjH H asrpana y Cp6HjH .u:PKBY xao TeJIo H HeBeCTY XpHCTOBY caspnreHy134). A asrpabaaaa,e .u:PKBe 6HBa rrpBeHCTBeHO npexo ArrOCTOJIa H IbHXOBHX HaCJIe)l:HHKa - nacrapa H yqHTeJba, r]. enucxona (yrr. EcjJ.4,11-12; RArr.20,28), IIITO je Cana cana H nocrao y caMOCTaJIHoj arrOCTOJICKO-KaTOJIHqaHcKoj .u:PKBH Cpncxoj.

DBa BHCOKa CBeCT Cserora Cane 0 60rO)l:aHOM H nenpaxocnoBeHOM errHCKorrCKOM )l:OCTojaHCTBY y .u:PKBH ITpaBOCJIaBHoj, H rropen cser JIHqHOr csrapersa CB. Cane, jacao HaM CBe)l:OqH 0 60rOCJIOBCKOeKJIHCHOJIOIIIKoj CBeCTH a.eroaoj 0 cetia xao apxnerracxorry H 0 Ca- 60pHOKaTOJIHqaHcKoj .u:PKBH CBOjOj aa qHjeM je OH cana qeJIY (yrr. HCTY eKJIHCHOJIOIIIKY CBeCT H y §§ 11 H 12). 360r 'rora je H Morao IlosseaTHjaH rsera na Ha30Be "canpeCmOJlHUKOM H CaHaCJleiJHuKoM H sajeonu'tapeM (C .. OG .. lUT .. NHK .. ) ArrOCTOJICKOr rrpecrona" (CTp. 218, 234, 245), "carrpeCTOJIHHKOM ArrOCTOJICKHM" (315), ,,3aje)l:HHqapeM H CBPCTHHKOM (C .. Rp .. CT .. NHK .. ) HCTHHCKe 6JIarO)l:aTH" CBeTHx ArrOCTOJIa (286), H IIITa BHIIIe, na xasce na je Apxaenncxon Casa "caM Ilpxea Boxcuja (UM .. l\p .. K .. RH &o~Hm), OCHOBaH na TeMeJbY ArrOCTOJIa H Ilpopoxa"

133) Cp. CAY3IC6a Ileoecemuuue, aa Be-reprsa, rJI. 1: "CBe napyje Ilyx Csera: TO'lH npoponrrsa, CBeIIITeHHKe caspurasa ... canpsca H onpscaaa u;eJIOKynHY YCTaHOBY (OAOV 'TOV {}E!Tj1.0v) U:PKBe". Cp. C6. Hpunej, Contra haereses III, 24, 1: "f,ll,e je U:PKBa, T3.MO je H Ilyx DoxcjH; H rne je )l,yx DoxcjH, TaMO je H :U;pKBa H CBaKa 6JIarO,ll,aT". CIl. Bacunuje BeJlUKU, PG 30, 289: ".II.yx CBeTH asrpabyje U:PKBY", HT,lI,. - KapaKTepHCTH'IHO je na ce y Ilpaaocnasnoj U:PKBH aa XHPOTOHHjH erracxona CJIYXCH CJIyxc6a CHJIaCKa Ilyxa Cseror aa AnOCTOJIe, jep je CBaKa xaporoaaja enacxona nOHOBJbeHa Ileneceraana.

134) Cp. Iloueumujan, 285: "oorornacHH H 6oroMHcaoHH oaaj PYKoBO,ll,HTeJb (KphMh'lHH), ynpasrsajyha npessvnpourhy pexa U:PKBOM oOXCjOM, XCeJbaille je npencraaara XpHcTy-)KeHHKY aeriecxoa xao npeCBeTJIY HeBecTY XpHCTOBY H CBHMa npaaoaepaasca CJIaTKY aa BHl)eIDe". H jOIII, CTp. 245: "Jep 8JIa)lHKa IDerOB XPHCTOC, cmnaanra y nOCJIe)lH.a spesseaa. H3BPiliH cas Oxea ,lI,OMOCTPOj; a osaj Y'leHHK 8JIallHKe csora 6H nOCJIaH aa xpajy BeKOBa on acrora Oua Hefiecxora H carsopa nena aeha on oraua CBOjHX". Cp, H Teooocuje. CTp. 132, H np.

131) Cpo aarrpen npHMe,Il;6y 9 na CTp. 158. Tpe6a nO,Il;CeTHTH aa nO,Il;y,Il;apHOCT H y OBOj Ta'lU;H (HHnO,Il;aIIITaBaIDe anocmoncxoe npejeucmea y U:PKBH H caMHM THM aeraparse U:PKBe) H3Mel)y DorYMHJIcKe H fHOCTH'IKe jepeca. YOCTaJIOM, H HCTOPHjCKH EOrYMHJICTBO ce, npexo MeCaJIHjaHcKe, IIaBJIHKHjaHcKe H Maaaxejcxe jepecn, xopena y fHOCTHQH3MY.

132) 0 anOCTOJICKOM npejesrcray y lJ,PKBH roaopa ce, H TO BPJIO KapaKTepHCTH'IHO, H na nO'IeTKY CTY,Il;eHH'IKe 6ece,Il;e, Ilouenmujan, CTP. 230.

108 XlfJIAHAAPCKH nYTOKA3lf (286), CXO,n;HO OHOj noaaaroj pe-ra CB. Karrpnjana Kaprareacxor-:

"Episcopus est in Ecclesia, et Ecclesia in Episcopo - Enacxon je y ll,PKBH, H Ilpxaa je y errHcKorry"135). Jep y npaaocnasnoj eKJIHCHOJIOrHjH, CBaKH erracxon je cxaahen xao XHBa HKOHa Xpacra - I'naae Ilpxae, H 3aTO xao carrpeCTOJIHHK H CaHaCJIe)1,HHK cBHxCBeTHx ArrOCTOJIa (yxrsyxyjynH ry H Arr. Herpa, KaKO je rosopao HCTH CB. Kanpajan), H CBaKa je enacxonanna Ilpxsa (aKO je KaHOHCKa H rrpaBOCJIaBHa) cxaahena xao anocmoncxa, 6e3 063Hpa na TOIIITO uaje CBaKa ,n;HpeKTHO OCHOBana on crpane nexor on Ilsaaaecropane ArrOCTOJIa 136).

AJIH, Apxaernrcxorr arrOCTOJICKe Ilpxne y Cp6HjH 3Ha H oceha BPJIO )1,06po, H 3aTO TO aapaacasa ,n;aJhe y Becemr (xpaj § 2.), na je rserona cynriarra xao nacrnpa H rseroso JIH-qHO cnacerse najrenrrse rroBe3aHO ca cnacersesr nosepenor My sepyjyher aapona, H 3aTO OH MOJIH cana raj napon na C Jby6aBJbY YCBOjH HCTHHHTe pexa nepe, Tj. norMaTe xoje HM OH rrpononena, ,n;a 6H TaKO H OH Morao "HMaTH ynena ca CBeTHMa" - C ArrOCTOJIHMa, Ilpoponasra, I1acTHpHMa, OU;HMa. (OBaKO nax aspaacena BHCOKa nacrapcxa CBeCT y Becenn, KO)1, Teonocnja jour jaxe rrarnanrena, CTp. 146, CMaTpaMO rra jour BHIlIe H,n;e y npanor rseHe aYTeHTH-qHOCTH).

Y ,n;aJbeM TOKY osor yaoaaor )1,eJIa Becene (§ 3) CB. Casa npeJIa3H na 6JIHXe onpebaaaa,e oaora IlITO je on Bora ,n;06HO ,I1;YXOM CBeTHM xao aarroaecr, Tj. na npenaaapaa,e ,n;a "pe-qH cnacersa" (§ 2) H ,,60xaHcKH norsrara'' (§ 1) jecy YCTBapH .npaea eepa" Bozcaja, TO

s o r OTAlJ,A HAUIHX

109

jeer npaeocnaeua sepa Ilpxse norapbena H rrocaenosrena na 7 BaceJbeHCKHX Catiopa. Y OBOM aaapumosr ,n;eJIY ynona Y Beceny, npe Hero IlITO npebe na casro asnararse Te npane sepe, arrOCTOJICKH HacnenHHK y Cpncxoj ll,PKBH orrer rroeraaa on arrOCTOJICKOr yxen,a, KOHKpeTHO on Arr. I1aBJIa: ,n;a je casco npasa H HCTHHHTa sepa xpmnhaucxa meuers aanrer xpmnhaacxor 6Hna H XHBOTa, TeMeJb rrOCTaBJbeH on Ilyxa Cserora rrpexo CB. ArrOCTOJIa H CB. Oraua. MCTa OBa TeMa 0 nepa xao TeMeJbY rtpasor XHBOTa 6Hne HCTaKHYTa H Y § 12, me he )l{H-qKH nponoaenmrx jour nonara na cy na sepa OCHOBaHH H CB~ CBeTH ,,'lUH08U" U;pKBe, jep je sepa xpajeyraoaa KaMeH U;pKBe, a raj KaMeH je YCTBapH casr XpHCTOC.

Bepa OBaKO cxaahena HMa He casro MOPaJIHO H COT~pH.OJIOiliKO snaxetse, Hero HCTOBpeMeHO H eKJlUCUOJlOlUKO aaaxen,e, jep je TO Bepa Ilpxae H rsenax Caoopa, npxaeno-cafiopaa Bepa CBeTHX BaceJbeHCKHX Caoopa (a naje 6HJIO KaKBa HJIH 6HJIO xaja nepa). THMe ce 6e3YCJIOBHO H aenorpeumso paanaxyje rrpaBOCJIaBHa upxnena aepa on pa3HHX aeposarsa jepernuxax. U;pKBeHocT H catiopnocr Bepe,. TO jeer rsea arrOCTOJICKO-CBeTOOTa-qKH, cseronpenarscxa xapaxrep H jecTe rapannaja rsene rrpaBOCJIaBHOCTH, 60rOOTKpHBeHOCTH H nenaraopeHOCTH Kp03 BeKOBe, H jour - rseae crraCOHOCHOCTH, )KHBOTBO~HOCTH. 3aTO casro npasa, rrpaBOCJIaBHa npxaena sepa MO)Ke 6HTH H jecre OCHOBa acnpasaor H ,n;06po,n;eTeJbHOr )KHBOTa H nenosaa,a, ,n;06PHX nena, BpJIHHe. Pasnajajyha TO narse Apxaenacxon CP~CKH ~e rr03HBa na rr03HaTY jeBaHl)eJICKO-CBeTOOTa-qKY HCTHHY 0 Y3ajaMHOj nonesaHOCTH H Mel)yc06Hoj YCJIOBJbeHOCTH npase aepe H acnpaaaor )KHBOTa. 3aTO H U;HTHpa ArrOCTOJIa IIaBJIa (faJI.5,6), a HMa y BH,n;y H ArrocTOJIa Jaxosa (2,17-26), CB. Hrrsaraja Boronocna (IIoc~. Ediecnasra 14, 1), CB. KHpHJIa JepYCaJIHMCKOr (Karaxesa 4, 2) H najnepoaarnaje CB. JOBaHa 3JIaTOYCTa (Becene 7, 1 H 12, 2 aa 1. THM.; nec. 13, 4 na IMojc.; Bee. 28, 2 aa JOBaHa H ,n;p.), KOjH CBH rosope na ce caspnreaa -qOBeK nO)KHjH cacroja y npasoj aepa H acrrpaanoes, BPJIHHCKOM ~HBOTY, TO jeer y opmoooxcuju H opmonpaxcuju, 6e3 KOjHX otiansora jenHO casco He cnacana.

Hnax H nopen TaKBe paBHOTe)Ke H yaajaerae rrOBe3aHOCTH Be-

, . .

pe H )KHBOTa, npenaocr je nara npasoj nepa, jep je OHa TeMeJb H H3-

BOP aa notipa, 60royro,n;Ha, crraCOHOCHa nerra. OBO ~3Mel)y OCTaJIOr H 360r jepenorxor H aaranpxnenor MOpaJIH3Ma H rrajeraassa H3~eCHHx Jby,n;H H jonr BHIlIe rpynaua, cexara (a TaKBH cy .6HJIH MeCaJIH~a~U;HEBXHTH H BOryMHJIH), KOjH ce H3 nexor cnor najerassra H3,n;BajajY on Ilpxse aafiopaarsajyha na XpHIlInaHCTBO naje casro HOBH MOPaJI, HH HOBa penaraja, Hero OTKpHBeIbe u;eJIOCHe H CBecrraCOHOCHe HCTHHe 0 Bory KOjH je nocrao qOBeK na 6H xonexa y-qHHHO 60roM, na 6H ra npenoponao y MCTHHH H 6JIaro,n;aTH na HOBH H Be-qHH )KHBOT, 060- )KHO ra H yneo ra Y Be-qHY H 6ecMpTHY sajennany ca Borosr, IlITO H

135) Epist, 66(69), 8. Hsn. L. Bayard: St. Cyprien, Correspondance, Paris 1961. lUI, 266.

136) Y Be3H C roplbHM XTeJIH 6HCMO aa cana na HarrOMeHeMO HOBO: aKO Y3MeMO xao avrearaxan H3BeIUTaj .IJ:oMeHTHjaHoB 0 nocnarsy H rrHCMY CB. Case PHMCKOM nana (CTp. 245-6), oana Taj .u.oral)aj rpeea CXBaTHTH casro Y KOHTeKCTY BHIUeH3JIOJKeHOr npaBOCJIaBHOr eKJIHCIIOJIOIUKOr cxsararsa, HeCYMlblIBO npacyrnor Y CBHM rroc-ryrmaxra H .n:eJIIIMa CB. Case. II jour: aKO ce Y3Me Y 063IIP 'IlIlbeHIIu;a .u.a je TeK JIaTIIHCKa oxynanaja IIcToKa Y 13. BeKY (II .u.eq,IIHIITIIBHO, aeycnena rrOKYIUaj JIlIoHcKe YHlIje 1274. r.) KOHa'iHO npeKIIHYJIa CBaKO ornrrrerse IIcTo'IHe II 3arra.u.He U;pKBe, H aKO ce 3aTIIM rrpoananasapajy naJKJLIIBO II3pa3II vnorpeerseaa KO.u. .IJ:oMeHTHjaHa (KOjH je HeCYMlbHBO nncao csoje 2(umuje JOIU aa spesre JIaTHHcKor uapcraa, naxne rrpe 1261. r.), oana ce BH.u.H na CB. Caaa HHIUTa Y u;pKBeHOM ncrneny He rrpasnaje PHMCKOM nana IUTO 6H CaBY rrOHHJKaBaJIO a nanaa npnsrar nOTBpI)HBaJIO. PHMCKH enacxon je casro "carrpeCTOJIHHK Ilerpa H IIaBJIa" (He je.u.HOCTpaHO Ilerpa, 0 'IeMY cp. xopexuajy VII Bacers. Cafiopa H3BpIUeHY HaA nHCMOM rrarre Anpnjaaa, r. OCTporopCKH, PUM U Busaumuja Y 6op6u 3a xynm UKOHa, Catipana nena, Klb. V, Beorpan 1970, CTp. 164-181), a IIHa'ie OH je "rrarra BeJIHKe pHMCKe opocaee" . .IJ:aJLe, CB. Casa, IUaJLynH caoj 6JIarOCJIOB, TpaJKII 6JIarOCJIOB on CBeTHX ArrOCTOJIa, H on rrarre _ ".u.a My nOIUJLe 6JIarOCJIOB on CBeTHX ArrOCTOJIa" aa CBOjy oTaI,I6HHY. 0 CBOMe nax rrocrajarsy caMOCTaJIHHM ApXHenHCKonOM OH casro 06aBeIUTaBa rrany, HHKaKBY norspny HII npaaaan,e HIITH TpaJKenII HIITH O'ieKyjynlI, jep je aa Ty 6JIaro.u.aT "caM Borosr BeH'IaH" (npexo Ilaparpancxor rrarpnjapxa, HapaBHO, a HaMepHO He npexo nane HJIH aexora KO je 6HO norsarsea nana, IIaKO je rrana rana 6110 caesrohaa, a Ilapnrpancxa narpnjapx cJIa6 H nporaaa y Many Haxejy). On oaora rrax noanpaarsarsa H ysajasraor 6JIarOCHJLalba rperia pa3JIHKOBaTH CaBHHO 'rpaxcerse KpYHe on narre aa caora fipara Crediaaa, KojeM Op:JICafJHOM 'IHHY je H CJIYJKIIO CaBHH "u;pKBeHH" 'IIIH noanpaarsarsa H nacarsa nann, HO 0 TOMe heMo oIIIUHpHHje rOBopHTH aa .n:pyroM MecTY. Cp. H cnosrenyry pacrrpasy .IJ:. Aaacracajennha y "EOZOC/lOfJlbY" 1935, 6p. 2-3. - 0 npaBOCJIaBHoj nax eKJIHCHOJIOrHjH y 13. BeKY B. 'lJIaHaK J. Meyendorff-a, Saint Pierre, sa primaute et sa succesion dans la theologie byzantine, y 360PHHKY La prirnaute de Pierre dans I'Eglise Orthodoxe, Neuch€lteI1960, CTp. 100-115.

110

s o r OTAQA HAlIIHX

111

XHflAHAAPCKH nYTOKA3H

jecre YCTBapH Ilpxsa. 3aTO je XpHIIInaHCTBO rrpe csera Ilpxsa, oorosroae=rarrcxa sajemrana XpHCTOBa - "caoop CBeTHX (=BepHHX) y XPHCTY, CaCTaBJbeH 0)]; npaae sepe H caspnrenor XHBOTa" (CB. HCH)];OP ileJIYCHOT, PG 78, 685). Hapanao, nesra HH nepe oe3 acnpasnor XHBOTa, aarnanrana )l{HqKH OeCe)];HHK, jep ce rrpasa H HCTHHHTa nepa oam rro TOMe npenosnaje mTO ce HeMHHOBHO npojaarsyje Kp03 noopa nena (TO cy oam OHa "oe.tla eepe" xoja ce crrOMHIDY narse y § 13), xao mTO ce )];OOPO )];PBO rro nnony noaaaje (srana He qHHH notiap rrJIO)]; )];P_ BO )];OOPHM, Hero casro MaHHQJecTyje lDerOBY nocroiehy )];OOPOTY). 3aTO ce na xpajy oeor rracyca H apaha CBeTHTeJb )l{HqKH na rr03HaTY oorOOTKpHBeHY pes Arr. Flanna xoja OB)];e npencraarsa MepHJIO H KPHTepHjYM: "CrracaBa sepa, xoja Kp03 JbyoaB nena" ('TTLlTTL<; 8L u-YU'TTll<; EVEp-yolJIliVTJ - faJI.5,6, rne je naprannrr EVEP-YOlJIl-EVll y Me)];HjaJIHOM, He y rraCHBHOM saasen.y, Tj. ocraje eepa xao )];eJIaTHH npaauan, )];eJIaTna Kp03 lby6a6, Kp03 nena JbyoaBH). KapaKTepHCTHqHO je, najsan, na je aa noxerxy onor rracyca crrosreayra uaoa, 3aTHM je ronopeao 0 eepU, rra je nacyc aaspurea ca lby6a6lbY.

Ilpanpewanura OBaKO ceecmpauo cnoje cnymaoue, OTBopHBmH HM cpna H nynre aa cnyurarse H rrpasran,e npaae aepe XpHCTOBe, Apxnerracxon CprrCKH npacryrra y )];pyrOM )];eJIY caoje Becene H3JIOXelDy H HCrrOBe)];aIDY npaee eepe Ilpaeocnaeue H O)];Oan;HBaIDY 3aOJIY)];HHX H JIaXHHX jepera-rxax yseisa. Onaj npyrn neo, xao mTO pexocsro, ofiyxsara naparpadie 4-10 H npencraan,a HeCYMIDHBO n;eHTpaJIHH neo Harne )l{HqKe Becene. Taj rJIaBHH )];OrMaTCKH neo Becene JIaKO ce MOxe rrO)];eJIHTH na nna )];eJIa: rrpaa, KOjH Ca)];pXH TPOjHqHO (§ 4) H XPHCTOJIOmKO (§§ 5-6) acnosenan,e sepe, H npyra, KOjH Ca)];pXH acnoaenaIDe OCTaJIHX norssara H anaresracan,e jeperaxa (§§ 7-10). Ila BH)];HMO najnpe onersxe TpHja)];OJIOmKOr H XPHCTOJIOmKOr acnoaenarsa, OHe yrrpaso KOjH cy KO)]; Teonocaja H30CTaBJbeHH H na MeCTY KOjHX KO)]; rsera croje OBe pe-nr: .Xohy, )];aKJIe, acnosenajvha sepy na ce CBH YTBP)];HMO KaKO aepyjeero .... Xohy na Mel)y aasra yqHHHM 06H06lbelOe (OGHOBt\IEH·i£, yn, ,II,oMeHTHjaH, 234: OG .. mBt\IEHHIE), CBeTe, HCTHHHTe, 00- xaHCKe sepe y Ona H CHHa H Cserora Ilyxa", rrOCJIe srera )];OJIa3H najnpe CiiOMHlDaIDe a OH)];a H qHTalDe CUM60.lla eepe (CTp. 146, 147, 149). Ben CMO narrpen CiiOMHlDaJIH na OBO nasoberse CHMBOJIa sepe KO)); Teonocaja (aajsepoaaraaje caste Haxejcxo-uaparpancxorj Moxe OHTH Y3eTo xao aaxrena H nanoxnaben,e nponynrreaor rpajanononrxor H XPHCTOJIOIliKOr onersxa H3 ,IJ,oMeHTHjaHa, jep H CHMBOJI sepe ca)];P)I{H xparxo acnosenarse 0 Caeroj Tpojmra H 0 XPHCTOBOM OBarrJIOneIDY, aJIH anax CBe TO jenaa na Moxe na noxpaje ORY HaBe)];eHY KO)]; Teonocaja xeJbY rrpnor Apxaenacxona Cpncxor: na yqHHH 06H06lbene sepe y CBeTY Tpojauy. HaKO CB. Casa KO)]; Teonocnja xasce na TO oriaasrsarse OHBa OGp43M'" CB£TbJ€ B-kp .. , (CTp. 147), Tj. CU.M60.ll0M, qHTaIDeM H acrrosenarsesr CHMBOJIa nepe (KOjH nosan,e peqHMa "Bepy-

jeM y jennora Bora", CTp. 149), anax OHCMO MOrJIH rrpeTrrOCTaBHTH H ITO Teonocajy na je na Catiopy y )l{H'HI qHTaH H acnosenan He casso KpaTKH Haxejcxo-uaparpancxa CHMBOJI, Hero H jour HeKH onnrapaaja, narrp. eIIHCKorrCKO Hcnoaenaa,e Bepe137), xoje Ca)];pXH rpajanoJIOmKO-XpHCTOJIOiliKO HCIIOBe)];alDe H YOIIIIITe CBe OBO mTO canpxca osaj n;eHTpaJIHH aeo )KHqKe Becene (HJIH MO)l{,ll;a TaK03BaHH ATaHacajen CHMBOJI, KOjH raxobe canpxor TpHja)];OJIOIliKO H XPHCTOJIOmKO acnosenaa,e, aJIH je TO MaJIO BepOBaTHo)138). Y CBaKOM cnyxajy MOxeMO ca carypaomhy TBP)];HTH ,Il;a OBe ,Il;eJIOBe acnosenan-a npane Bepe 0 Cuero] TpojHI(H H 0 OBarrJIOnelDY XPHCTOBOM (§§ 4-6) ,n:oMeHTHjan HHTH je H3MHCJIHO (jep cy TO naj-reurhe ,Il;OCJIOBHH CBeTOOTat.£KH TeKCTOBH, aeorybnao nacnebe ,Il;OrMaTCKor Ilpenan,a y Ilpaaocnasnoj U:PKBH), HHTH je OH CaMOBOJbHO H oe3 HKaKBe OCHOBe yneo TO y )l{Ht.£KY Beceny npnor Cpncxor Apxnenncxona. OojaBHTH, rrpOKJIaMOBaTH, H3BplIIHTH OOHOB1belDe npaae = npaeocnaeue nepe na rrpsosr BeJIHKOM Catiopy caMOCTaJIHe Cpncxe Apxaenacxonaje CBeTH Casa nuje MOeao oe3 acnosenaa,a najsaacnajax xpaurhancxax ,Il;OrMaTa - 0 Ceemoj Tpojuuu H 0 OeaTl.llolie1bY Xpucmoeou, KOjH )];OrMaTH H xaae jesrpo OBe Becene 0 npasoj aepa,

CBa xpaurhaacxa sepa Ilpxae no-rasa na oorooTKpHBeHHM HCTHHaMa 0 Cseroj TPOjHI.I;I1 H 0 OBarrJIOnelDY Jenaora 0)]; Tpojaue, CHaa Bozcajer, KOjH je rrOCTaO qOBeK. Ilorraar 0 Cseroj TPOjHU;H, TO jeer Teonoeuja (-fiE:OAo-YLa, KaKO cy rOBOpHJIH CB. On;H), H ,Il;OrMaT 0 OBarrJIOneIDY, TO jeer Hxououuia (oLxOVOIl-La = AOMOCTPOj crracersa, oner rro Cs. OU;HMa) , casarsaaaiy cymTHHY Ilpaaocnaarsa, cseyxynHH canpzcaj IIpaBocJIaBHe sepe, U:PKBe, xpurrersa, Jlnrypraje, BaceJbeHCKHX Catiopa, CHMBOJIa, 3HaKa KpCTa, enacxoncxor Hcnosenaa,a HT)];., jep ce y ra naa OCHOBHa H CBeOOYXBaTHa norsrara canpxce CBH OCTaJIH CBeTa ,lJ,OrMaTH, CBa rajaa Bora )KHBor H YlcTHHHTor H Hserosor IIOCJIa crsapan,a H crraceisa CBeTa H sroaexa y XpHCTY. 300r rora ce H CBa oOrOCJIOBCKO-)];OrMaTCKa fiopfia CBeTHx Oraua na CBHM BaceJbeHCKHM Cafiopaera xperana OKO onjipaae 0)]; jeperaxa OBa nna uenTpaJIHa xpHIIInaHCKa norssara, jep ca Ta naa CBeTa norssara CTOjH HJIH nana nenoxynaa x:pHIIInaHCKa aepa H Ilpxna.

137) OBHX enHCKOIlCKHX Hcnosenarsa HMa aaure, ann cy OHa yrnaaaosr Mel)yco6HO CnH'IHa no canpxcajy. Tpajanonourxe H xpncronourxe nenose Tor Hcnoaenaisa na cpnCKOM xaranau MOJKe HahH y Iloeuamuuu J. Ilonosaha, Klb. I, 127-130 H II, 170-171.

138) Oaaj CHMBon nOTH'Ie He 0)1; CB. Aranacnja Benaxor Hero ca 3anana, H3 5.-6. sexa, rne je Ha~Tao aa naTHHCKOM. llPBH rp'IKH npesona rseroaa H ynoTP.e6a y I1CTO'lHOj U.PKBH cy C xpaja 12. HJIH noxerxa 13. sexa, ya pa3YMJbHBO H30CTaBJbalbe Je)l;HHOr y lbeMY uenpasocnaaaor nspaaa et filio (rj, filioque). Kana je aacrao CJlOBeHCKH npeson (urrasrnaa y npOlIlJIOM BeKY aa nO'ieTKY Bennxor Ilcanrapa) HHje HaM n03HaTO. Mano je BepOBaTHO na je CB. Casa yrrorpeeno oaaj CBMBOJI, ana je aa lbera Morao 3HaTH MaKap aa rp'lKOM. Cpncxa npeson B. y JJozMamu~u J. Ilonoaaha, I, 130, q,ycHoTa 1, H II, 90-91. Cp, H V. Laurent, Le Symbole ~Quicumque" et l'Eglise byzantine, "Echos d'Orient", 35 (1936), 385-404.

112

XHflAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAIJ,A HAIllI1X

113

Tpetiano 6H HaM ,n:OCTa npesrena H npocropa na rterarsno npoaHaJIH3HpaMO onaj TaKO 3rYCHyr no canpacajy H 60rOCJIOBcKoj TepMHHOJIOrHjH TeKCT 0 Cseroj TPOjHU:H (§ 4), 3aTO heMo ce OrpaHHqHTH caMO na rronanauerse OCHOBHHX 60rOCJIOBCKHX HCTHHa npaBOCJIaBHe Tpujaoonoeuje H3JIO)KeHe y OBOM nacycy. XpHIIIhaHCKa, HaHMe, npana H npaBOCJIaBHa sepa y Bora naje casro "Bepa y jeonoza Boea", Hero je TO mpojuuna nepa: aepa y jeouoea E02a Oua H Jennnoponnor CUHa Hserosor H Ilyxa Ceemoe Hserosor (MT.28,19; CHMBOJI nepe; JIHTYPraja; CB. KHPHJI JepycaJIHMCKH, I'paropnje HHCKH H np.), nepa y "TpojUI{Y BO)KaHcKY", KaKO BeJIH onne CBeTH Casa, TPOjHQY HnocraCH, HJIH JIHu:a, JIHqHOCTH y jenaosr BO)KaHcTBY, jennoj BO)KaHcKoj Ilpnpornr HJIH CYIIITHHH. Tpaanocracnocr (TPHJIHqHOCTHOCT, He npOCTO "Tpojcmeo", Hero Tpojuua, TPH JIHQa)139) xpamhancxor Bora, TO jeer: Omau, CUH H Ilyx Ceemu, jecre najseha rajaa BO)KH:jer casroOTKpHBeH>a, Ha,n:YMHa H HeCXBaTJbHBa Tajna nan rainassa, xojy je caM Bor 0 Ce6H OTKPHO CBeTY H qOBeKY onannohersesr CHHa liO)KHjer H CHJIaCKOM Ilyxa Cneror y CBeT. Osaj TPOjHqHlf nepCOHaAU3a.M XPHIIIhancxe sepe, xoja npeBa3HJIa3H H crporn jespejcxa MOHOTeH3aM H jeJIHHCKH nOJIHTeH3aMI40), H jecre OHO IIITO XpHlllhaHCTBO Y3,n:H)Ke H3- nan CBHX sepa H penarnja y CBeTY, Te 3aTO IIpaBocJIaBHo XpmnhaaCTBO H naje penaraja, Hero Omxpueesee Bora )KHBor H HCTHHHTor, y TPOjHQH CJIaBJbeHOr H nesaaor: Ona H CHHa H Cserora Ilyxa, H aajemrnua ca TOM CBeTOM TPOjHU:OM. IIpaBY u;pKBeHY sepy y OBY .Jenaay aexnonocrojehy, 6eCnOqeTHY, HeCTBopeHY H 6eCMpTHY" TPOjHU;y H3BPTaJIH cy HJIH xax HerHpaJIH Kp03 BeKOBe pa3HH jepermia (KOjH cy rrorpeurao TYMaqHJIH HJIH KPHBOTBOPHJIH BO)KaHCKO OTKpHBeIbe, caqYBaHO Y)KlfBOj nepa Llpxae H 1f3pa)KeHO y Ca. IIHCMY H CB. IlpenaH>Y), Mel)y xoje cnanajy H BorYMHJIHI41). JepeTHU;H cy HerHpaJIH CBeTy TPOjHU;y THMe IIITO cy HJIIf CJIHBaJIH TPH BO)KaHCKe HnOCTaCH y jenny 6e3JIHqHY Je,n:HHHU;y, HJIH cy TPH JIHu;a pasnersasana no CYIIITHHH H nan,e HX YMaH>HBamf H nerpanapana, IIpOTHB TaXBHX jepeTHqKHX yxersa npxneaa sepa H 60rOCJIOBJbe HCTHu;aJIH cy, C jenne crpane, peaJIHO nocrojan.e mpujy BO)l{aHCKHX H.MeHa: Ona, CHHa H Cserora Ilyxa, xao TPH casro ITO JIHqHHM CBojcTBHMa, no HnOCTaCHHM KapaKTepHCTHKaMa pa3JIHQHTa Iluua (Hnocraca, JIlfqHOCTI1), a C npyre crpaae, HYMepHqKO jeouucmeo ThHXOBO H jenaaxocr no npapona H CYIIITHHH, no 06JIHqjy (ILOP'Pll) H ClfJIH H BJIaCTH H qaCTH BO)l{aHCTBa, If yonnrre no CBHM OHHM npaponaasa caojcraasra xoja KapaKTepHIlIY

BO)KaHCTBO xao TaKBO. 3aTo cy 06e OBe 60rOCJIOBCKe TpHja,n:OJIOIIIKe HCTlfHe nonjenaaxo aarnamene y nauroj Becena: If mpojusnocm JIHna H jeouucmeo CYIIITHHe BO)l{aHCKe: "TpojHu;a BO)l{aHCKa je jeone cytumune, TO jeer npapone, If y Tpu Iluua, TO jeer HnOCTaCH". HJIH JOIII xpahe: "Tpojul{a (JIHu;a) je y JeOUHUI{U (CYIIITHHe), H JeOUHUl{a (npnpone) je y TpojU14U (JIHu;a)", "Je,n:HHHu;a TpHHnOCTaCHa H Tpojaua Je,n:HOCYIIITHa", KaKO cy TO y 60ro,n:OJIlfqHHM 1f3pa3HMa najra-nurje seh cPOpMYJIHCaJIIf BeJIHKH Kananoxajcxn OU:H, OC06HTO CB. BaClfJIHje BeJIHKH H CB. I'paropaje BOrOCJIOB. TaKO je xpanrhancxa nepa y CBeTY TPOjHU:Y anax nepa y JeOHo2a Boea ("HcnOBe,n:aMO J ennora Bora" BeJIH CB. Casa onne y Becenn), IIITO he 6HTH HapOqHTO HarJIaIIIeHO y 3aBpIIIHOM o,n:eJhKY(§ 15) OBe )KHqKe Becene, CBaKaKO npOTHB ,n:yaJIH3Ma 60rYMHJICKor. Ilporna 60rYMHJICKOr ,n:yaJIH3Ma ynepeno je (y OBOM HCTOM 4. naparparpy) If ncrrouenaa,e na je CB. Tpojnna jenaHH "Y3pOK If Casnarers csera crsopenora, BH,n:JbHBOra H HeBH,n:JblfBOra", TO jeer H .n;YXOBHor H MaTepHjaJIHOr CBeTa, If na OHa "CBe ,n:P)KIf" CBOjOM snamhy H ,,0 CBeMY npOMHIIIJba", a He xao na je HeKH .n;pyrlf npHHU:Hn (HeKO 3JIO 60)KaHCTBO, IfJIH bane) CTBOPHO MaTepHjaJIHH CBeT H H>HMe yrrpaarsa, KaKO cy yqlfJIH MaHHxejU;H H npyra ,n:yaJIHCTIf 3aKJbyqHO ca BorYMHJIHMa.

J 0111 je canpacajnaja 60rOCJIOBJbeM H 60rOCJIOBCKOM TepMlfHoJIOrHjoM XPHCTOJIOIIIKH onersax )KHqKe Becene (§§ 5-6), jep je TajHa JIHqHOCTH Xpacrone ,n:BOCTpYKa rajaa: C jenne crpane OHa canpzca meonoeujy, TO jeer BO)l{aHCTBO XPlfCTOBO H Hserono MeCTO y Cseroj TpojHU:H, TO jeer Hseros O,n:HOC npesta Bory OU;y, a C npyre crpane ca.n;P)l{H UKOHO.Mujy, TO jeer ,n:OMOCTPOj cnacersa Kp03 XPHCTOBO OBanJIOheH>e If nocrajan,e HCTHHCKHM qOBeKoM H Kp03 Hseroao crpanan,e H BaCKpCeH>e.

Tajna JIHqHOCTH XpHCTOBe je nearpamra rajna XpmnhaaCTBa, no KOjOj OHO H nocroja, )KHBH, Ha3HBa ce If jecre OHO IIITO jecre. To je 60rooTKplfBeHa HCTHHa, 60ro,n:aHIf norsrar 0 Bory KOjH je nocrao qOBeK, 0 "Je,n:HoMe on Tpojaue", CHHY BO)l{HjeM, KOjH je nocTao CHH qOBeqlfjlf ca peaJIHOM H nOTnYHOM Jby.n;CKOM rrpaponosr, Jby,n:CKOM .n;YIIIOM If TeJIOM. Canpurenn Bor H canpurerra qOBeK, na anax J enaa If J e.n;HHH, jenao JIHu;e, jenna JIHqHOCT, jenna Hcnocrac ca nse If y nne caspurene npapone, 60)KaHCKOM If qOBe'laHCKOM, If ca ,n:Be caapnrene BOJbe H enepraje, 60)l{aHCKOM If qOBeqaHCKOM. JenanCTBeHOCT H HenOHOBJbHBOCT JIIf'lHOCTH E020ItOeeKa Xpacra je y TOMe IIITO je OH, xao CHH H JIoroc Bora Ona, BeqHO H aanapesreno pobea on Thera no EOJICaHcmey If 3aTO je.n;HocYIIITaH TheMY, PO,n:HO ce 360r npesmoror 'IOBeKOJby6Jba Csor, y Hallie npesre If y nane Hallie HCTOpnje, on Ilpecsere Ilenojxe Mapaje If nocrao HCTHHCKIf qOBeK, jennoCYIIITaH Hsoj H HaMa Jby.n;lfMa no uoeeuancmey. Y Hserosoj BO)KaHcKoj JIIf'lHOCTH cjenanaae cy ce, 6e3 IfKaKBe nposrene If YMaH>eH>a aJIIf H

139) Cp. 0 TOMe Haw 'lJIaHaK Y600 y meonoeujy Kanaooxujcxux Omaua 0 C6. JI.yxy, Y" TeAOUlKU noeneau". 1, 1973,22-35.

140) Cp, CB. I'paropaje IiOrOCJIOB, Beceaa 20,5-6. PG 35, 1072.

141) Ilonarxe 0 TOMe npyzca HaM 3U2a6eH y onersxy csoje ,a02MamC.Ke Ilanonnuje nOCBeneHOM IiOryMHJIHMa, rJI. 27, 3 H 23. PG 130, 1293 A H 1320 B. Taxobe H y PG 131, 44A. Cp. H H. C. Puech - A. Vaillant, Le traite contre les Bogomiles de Cosrnas Ie Pretre Paris 1945, 178-181. '

114

XHflAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAQA HAIIIHX

115

6e3 Meljyc06Hor CJIHBalba H ry6Jbelba, )1;Be rrornyne H caspmene npapone - 602KaHCKa H sronestancxa, H 3aTO je XPHCTOC, 0)1; TpeHYTKa Caor oaannohen,a na 3eMJbH Y YTp06H CBeTe EOrOpO)1;Hn;e, .Jeona C/lO:JICeHa Hnocmac y 06e.Ma ca6pWeHU.M npupooaua U 1bUX06UM C60jCm6U.Ma". A TO CBe "pa)1;H HaC H pana aaurer cnacersa". J ep Ha)1;YMHa H crraCOHOCHa rajaa CJlO:JICeHe HUIlHOCmU XpHCTOBe (CJlO:JICeHe jep 060- npupooue, 60rOqOBeqaHCKe) jecre rajaa cjenarsersa Bora H xoaexa, cjenan.ersa najrennser H HajHHTHMHHjer H aesaor, aJIH 6e3 YMalbersa HJIH annjeuanaje HJIH aurseaayha qOBeKa, Hero pana qOBeKOBor aexaor cnacena, npocnasrsersa H 0602KeIba, otioroxoaesrersa, TOMe je CJIY2KHO H CJIY2KH can XPHCTOB 1l06eKO/by6u6U )1;OMOCTPOj onannohersa (ouoaeaersa), 2KHBJbeIba qOBeqaHCKHM 2KHBOTOM, yxersa, qY)1;OTBOpersa, crpanarsa JbY)1;CKOr H CMPTH na KPCTY, H CJIaBHOr sacxpcersa H3 MpTBHX H saaaecersa na He60 ca JbY)1;CKOM rrpHpO)1;OM, ca KOjOM ocraje HrrOCTaCHO cienarseu na CBY 602KaHCKY H 60rOqOBeqaHCKY BeqHOCT, H Ce)1;H Y CJIaBH C )1;eCHe crpaae Bora Oua.

QBY H OBaKBY rrpaBOCJIaBHY Xpucmonoeujy, TO jeer npasy H rrpaBHJIHY 60rOOTKpHBeHY aepy y XpHCTa xao HCTHHHTor EOZOIl06eKa, TaKolje cy H3BPTaJIH H KBapHJIH MHor06pojHH jeperaua Kp03 HCTOPHjy U:PKBe, KOjH cy HJIH rropHIJ;aJIH CTBapHOCT osarrnohersa H crpanarsa XPHCTOBor, HJIH aKO cy OBO rrpH3HaBaJIH OH)1;a cy norpeumo TYMaqHJIH TajHY cjenaa.ea,a nsejy npapona y XpHCTY. Je)1;HH cy TO cjemnserse CXBaTaJIH TaKO )1;a cy HJIH JbY)1;CKY npapony YMaIbHBaJIH H KPIbHJIH rrpe cjenarsen,a, rj. KaO)1;a XPHCTOC anje yseo na Ce6e rrOTrrYHY JbY)1;CKY rrpapony ca TeJIOM H )1;YllIOM pa3YMHOM (ArrOJIHHapHjeBa jepec), HJIH cy TY npapony rrOCJIe cje)1;HIbeIba CXBaTaJIH xao CJIHBeHY ca 60- 2KaHCKOM Te npesra TOMe He naure je)1;HOCYllITHYHaMa ca CBOjHM HeH3ry6JbeHHM rrpHpO)1;HHM qOBeqaHCKHM CBojcTBHMa (BOJbOM, enepraJOM, )1;ejcTBOM) (MOHOcPH3HTCKa jepec) . Ilpyra cy nax jeperana OBO cje)1;HIbelbe Y XpHCTY CXBaTaJIH TaKO na OHO H naje CMaTpaHO sa HCTHHCKO cjenarsene Y jennoj Hnocmacu XPHCTOBOj nsajy npapona, Hero casro aa HeKO 3)1;pY2KeIbe H CarJIaCHO cnajarse nsajy nocetianx JlHqHOCTH: CHHa E02KHjer, Jloroca, KOjH ce crrYCTHO Y YTp06y Iljese, H Hcyca Hasapehaaaaa, KOjH ce xao nocetiaa H caMOCTaJIaH qOBeK Ben aaxeo Y YTP06H Iljene H OH)1;a TeK 6HO Y3eT y cjenarsetse (60Jbe peha snpyacen,e) ca Jlorocosr (jepec Hecropajesa). 360r OBHX OBaKBHX MeljYC06HO cynpcrnnx jeperaxxax yxeisa 0 XpHCTY CrraCHTeJbY, IlpaBOCJIaBHa U:PKBa H IbeHH CBeTH 60rOCJIOBH 60rOMY)1;pO cy H3JIaraJIH arrOCTOJICKO-OTaqKY sepy 0 I'ocnony Hcycy XpHCTY, notinjajyha xac je)1;HY xac npyry jepec. 3aTO je H y nauroj )l(HqKOj EeCe)1;H XPHCTOJIOllIKO acnosenan,e TaKO 60rOqOBeqaHCKH ypaBHOTe2KeHO: na tioro)1;OJIHqHO H aenorpemaso H3JI02KH rrpasy sepy 0 I'ocrrony XpHCTY - xao J ennoj llHqHOCTH aJIH y )1;BeMa caspmenasr rrpaponasra, H )1;a rro- 6Hje norpennra jeperaxxa yqeIba 0 TOMe. OTY)1;a cy y nanroj EeCe)1;H

MHorH H3pa3H H 60rOCJIOBCKa npenasnpaa,a 0 XPHCTy onjex )1;OrMaTCKHX 60p6H U:PKBe H CBeTHx Oraua IbeHHX na BaCeJbeHCKHM Ca60- pasta H y IbHXOBHM 60rOCJIOBCKHM )1;eJIHMa, nobenax nporas ArrOJIHnapajescxe, Hecropajancxe H MOHOq,H3HTCKe jepeca, a H nporaa XPHCTOJIOllIKHX jepecn rrpe H nOCJIe nojaae OBHX, Meljy xoje cnana H EOryMHJICKa jepec.

Tenrxo je ca raxaourhy YTBP)1;HTH nrra cy CBe EorYMHJIH yqHJIH H BepOBaJIH 0 XpHCTY, aJIH je H3 OHHX 0 IbHMa aanacanax H IbHXOBHX corrCTBeHHX )1;0 Hac )1;OllIJIHX TeKCTOBa HeCYMIbHBO na cy nopan;aJIH peaJIHOCT XPHCTOBor osannohersa H caMHM THM peaJIHOCT Iberosor crpanarsa na KpCTy Gep cy EorYMHJIH, npanacyjyha crsaparse MaTepHjaJIHOr CBeTa, npesra TOMe H JbYACKor TeJIa, ljaBOJIY, CMaTpaJIH na XPHCTOC He 6H Morao Y3eTH na Ce6e TY bason.y TBopeBHHY, H saTO je casro rrpHBH)1;HO H3rJIe)1;aO 06yqeH y TeJIO H rrpHBH)1;HO CTpa)1;aO aa KPCTY, KOjH cy xpcm raxobe 0)1;6an;HBaJIH). Y TOM OH)1;a CMHCJIY aa EorYMHJIe 6H ce O)1;HOCHJIH H3pa3H H3 )l(HqKe Becene KOjH rosope na je CHH E02KHjH "y YTp06H Iljese cjeouuuo ce c menou" H "CYllITHHCKH rrpHMHO" 0)1; Iljese )1;YllIY H TeJIO. H raxobe H3pa3H: "rrpoH3Hlje H3 IljeBe Bor oeannoheuu ... Y3eBllIH na Ce6e 06JIHqje (J-LOP'Pll) cnyre, ucmuuCKU a He npU6UOHO yrrO)1;06H ce HaMa y CBeMY OCHM rpexa". Kao H H3- paaa (H3 § 6): "ucmUHCKU a He npU6UOHO nperpneo je CBa npaponna H

6 "

6ecrrpeKopHa CTpa)1;aIba xoee-raacxa ... H HO pacner H CMpT OKYCHO .

Ha xpajy, HMa y OBOM XPHCTOJIOIllKOM )1;eJIy acrrosenarsa rrpaae sepe jour jenan H3pa3 sa KOjH 6HCMO TaKolje MOrJIH pehn )1;a je ynepea rrpOTHB EorYMHJIa. To je H3pa3 "H nl\bTb ... nptmi\£ H£ npHIETO'(1O npHIEMb" (§ 5), sa KOjH CMO rrpHJIHKOM npenobersa peKJIH na M02Ke 6HTH cxsaheua xao ynepena aajnpe rrpOTHB aecropajaacxor yqelba (rro xojesr ce TeJIO Hcyca y YTp06H Iljene Mapaje najnpe 3aqeJIO H orpopMHJIO y xoeexa, rra TeK OH)1;a cje)1;HHHJIO HJIH 3)1;PY2KHJIO C Jlorocoxr), aJIH H nporas yqeIba paaajax H xacaajax jeperaxa KOjH cy rOBOpHJIH na je XPHCTOC )1;OllIaO y YTp06y Iljene Ben ca HeKHM TeJIOM ca He- 6a142). 3a TaKBO yxea,e nocroja CBe)1;OqaHCTBO na cy ra sacrynana H EorYMHJIH143) . .IJ:a cnoxeaewo, KOHaqHO, jour H TO na H rrpaBOCJIaBHO acrrosenarse Ilpecsere .IJ:jeBe Mapaje DOZOPOOUijO.M (y §§ 5 H 7), xoje cy HCTO 0)1;6an;HBaJIH Hecropajanua H aa IbHMa EorYMHJIH, H OHO raxobe rrorspbyje peaJIHOCT XPHCTOBor pohetsa ca HCTHHCKOM npapo)1;OM JbY)1;CKOM, TO jeer norapbyie CTBapHOCT Hseroaor onanrrohersa H oxoaexersa y YTp06H Iljeae, xana je CHH E02KHjH, "ocTajynH OHO llITO 6ellIe", TO jeer Bor, .nocmao OHO tumo He tietue", TO jeer npasa H peaJIHH qOBeK xao H MH (OCHM, HapaBHO, rpexa, jep rpex H He cnana y npapony xoaexa), TaKO na je Morao CTBapHO H HCTHHCKH, Ma)1;a He

142) Cp. I'paropaje EorOCJIOB, Ilucuo 101, 30. PG 37,1818.

143) Hanp, y )/(umujy CB. MJIapHOHa MerJIeHCKOr, H3)1;. A. M. JaQHMHpCKH y IhBtCTHX OP.HC I1AH, C. Ilerepoypr 1909, XIII, KH. 2, CTp. 151.

116

XHnAH~APCKH nYTOKA3H

s o r OTAIJ.A HAIlIHX

117

,II,a nOfJIe,JJ;aMO cana YKpaTKO H Tpetm, 3aBpllIHH neo )l(HqKe Becene, KOjH 6H ce neo, qHHH ce, raxobe MoraO nO,JJ;eJIHTH no canp)l{ajy na ,JJ;Ba O,JJ;eJbKa': rrpsa 6H O,JJ;eJbaK qHHHJIH naparparpa 11-13, a npyrn - ,JJ;Ba nOCJIe,JJ;lDa (14-15).

Y npBOM ce O,JJ;eJbKY )l(HqKH 6ece,JJ;HHK spaha na CBOjy nOqeTHY TeMY 0 npaeoj eepu, xojy cana Ha3HBa Bnaro=reurhesr (Gj\4ro"M~cTHJ( = n060)l{HOCT, rpxxa EU<T€!3ELn). Osaj MHoroca,JJ;p)l{ajHH H MHOr03HaqajHH H3pa3, KOjH cycpehesro qeCTO H y CBeToM llHCMY H KO,JJ; CBeTHx OTana, oanaxaaa o B,JJ; e, a H yormrre y npaBOCJIaBHHM TeKCTOBHMa, OHO HepaCKH,JJ;HBO H Hepa3)1;eJbHBO je)1;HHCTBO npaee eepe H npaeoe »cuenefba no Bory, je)1;HHCTBO HCTHHe H MOpaJIHOr )l{HBOTa, OPTO)1;OKcHje H opronpaxcaje. 360r rora osaj rrojasr y llpaBOCJIaBJbY naje MOpaJIHCTHqKO-nHjeTHCTHqKa (0)1; JIaTHHCKor pietas, pietismus) 03HaKa BpJIHHe, Hero je npe csera 60Z0CIloeCKU nojasr, HCTOBpeMeHO )1;OrMaTCKO-MOpaJIHH. OTY)1;a cy MHorH 0)1; CBeTHX Oraua je,JJ;HOCTaBHO asjennasaeaJIH H nOHCTOBenHBaJIH Bnaeoueiuhe (ll060)l{HOCT) ca llpaBOCJIaBJbeM (EOO€!3EL<X ='Op{}-o80£Ln), IlITO HaJIa3HMO H KO,JJ; CB. Caae (Cnucu, 152, 160 H ,JJ;p.), KO)1; ,II,oMeHTHjaHa (CTp. 119, 120, 315 H np.), Teonocnja (95-96) H Y CHHO)1;HKY Ilpaaocnasrsa (B.B. XVII, 282, 296, 306, 310

HT)1;.). 360r Tora H HaIII )l(HqKH 60rOCJIOB-nponoBe)1;HHK (y §§ 11-13) y6paja y n060:J1CHOCm, )1;aKJIe y OHY ECTY npaey eepy (=llpaBOCJIaBJbe) xoja ie nanpen H3JIO)l{eHa, ncnoaebe aa H nOCBe)1;OqeHa H xojy OH cana (y OBOM npyrosr 3aBpllIHOM )1;eJIy caoje Becene) )KeJIH )1;a npHMeHH na H y )I{lfBOT cnaxor sepyjyher npaBOCJIaBHOr xpmnhaaaaa (csor CJIymaoua), y Ty )1;aKJIe npuueteeuy nepy y6paja: HaYKY AnOCTOJIa, Ilpopoxa H CBeTHTeJba, TO jeer nayxy castor I'ocnona Hcyca XpHCTa (peaaMHpaHY y peqHMa "H)1;HTe H nayxa-re CBe napone ... yqenH HX oa C6e op:J1Ce IlITO casr BaM 3anOBe)1;HO" - § 11), rra 3aTHM narse jour ytipaja:

MOJIHTBy, )1;p)KalDe 3anOBeCTH Boxc ajax, "peq Boxcajy H CBeTY sepy XpHCTOBY", ,,)1;yXOBHy HaYKY" xoja n aje "Hrpa pexa" Hero nponosenaaa H 06jaBJbeHa "Bepa BO)KHja", OHa sepa na KOjOj je OCHOBaHa CBa Ilpxsa H CBR lDeHH CBellITeHH qHH OBH H )1;eJIa. J e)1;HOM peujy, y OBO Bnaeoweuihe, rj, npa60CIla6HY n060:JICHOCm, CBeTH Casa y6paja CBY ,,60- Jby DO:J1CUjy" (§ 12 H TO )1;Ba nyra), Y KOjOj ce BOJbH H Ca)1;p)KH H qHjH H3pa3 npencrasrsa CBe rope HaBe,JJ;eHO H noopojano.

Pe3YJITaT rrax npaxaaran,a H )l{HBOTHOr ycnajatsa OBe CBe- 06YXBaTHe H CBe:u;eJIOCHe ll060)KHOCTH jecre, no pexnsra )l(HqKOr BJIarOBeCHHKa: ,,)1;06HneTe 0)1; Bora cnacerse y OBOM BeKY H y 6y)1;yneM", TO jeer BeqHH )KHBOT y XPHC'I'Y Bory, H3Ha)1; rpexa H CMpTH. Ila ce nonaje KapaKTepHCTHqHO na "caMO TO neoxyuran,e CMPTH Ben je )1;aJIeKO 0)1; rpexa, jep je ynpaso orcymarsess rpexa YKYC CMpTH (xao ropxa H rpytia peaJIHOCT) ymao y c an pO)1; Jby)1;CKH )1;0 XpHCTa" (§ 13). 0)1; ropaane rpexa H TparHqHOCTH CMPTH cnacao Hac je H cnacasa je)1;HHO XPHCTOC CBOjHM onannoherr.era, csrphy H aacxpcersesr, H MH "BepOM y Ibera" (=llo60)KHOllIny) OKYlliaMO Ben OB)1;e na 3eMJbH, y lI,PKBH Hseronoj, OHY 6JIa)KeHY 6eCMpTHOCT H )KHBOT BeqHH, Taj ,,6ecMpTHH nap XPHCTOB" (§ 14) pana x.ojer Hac je nor H CTBOPHO H pana xojer je XPHCTOC H )1;OllIaO y nam CBeT, H3BPllIHO )1;OMOCTPOj namer crracea.a H OCHOBao lI,PKBY xao nponyxcen,e (rj. CTaJIHO aKTYaJIH3HpaIDe 6JIaro)1;any Ilyxa CBeTor)" Tor oorO)1;aHOr )1;eJIa cnacersa CBeTa H

xonexa.

3aBpllIHH nax neo Becene (nOCJIe)1;lDa )1;Ba naparparpa, 14-15)

npeacranrsaiy jour 6JIH)KY KOHKpeTH3a:U;Hjy MOpaJIHe npaxtene Hanpen acnoaebeae llpaBOCJIaBHe sep e H n060)KHOCTH na CBaKO)1;HeBHH )KHBOT xpnmhana. To nax nspaaca.aa ce y pe-noaa: nJIa)KeHH CTe CBH "KojH CTe npHMHJIH sepy BO)KHjy (=npaBOCJIaBHY) H CaqYBaJIH je Y qHCTOTH" ()1;OrMaTCKOMOPaJIHOj), !Cp03 CBaKO)1;HeBHH )KHBOT, BJIa)1;alDe H nocrynxe )1;OCTojHe re sepe, TO j eCT Kp03 CBaKO)1;HeBHe 60royrO)1;He nO)1;BHre ("qHCT )KHBOT KOjH je nO:)ImjHM oqHMa yronaa" - § 14). TaKaB ce )KHBOT nOCTH)Ke H ocrsapyje aKO ce qOBeK can nOCBeTH Bory H 6e3pe3epBHo fa Jby6H H BOJIH "CBHM cpnesr CBOjHM, CBHM YMOM CBOjHM, CBOM )1;YIlIOM CBOjOM H CBOM CHarOM CBOjOM". CaMO TaKaB CTaB npesra Bory )l(HBoMe H CBeBH,JJ;elieM, Y XpHCTY OBanJIOneHOM jan-

npHHy)1;HO Hero )1;06POBOJbHO, na )1;O)l{HBH Hallie JbY)1;CKe npaponne Hy)K,ll;e (rJIa,JJ;, )Ke1), crpax, CMpT), xoje cy no ceria 6e3 npexopa H 6e3 rpexa.

Illro ce ra-re npyror O)1;eJbKa onor :u;eHTpaJIHOr ()1;OrMaTCKor) )1;eJIa )l(HqKe Becene 0 rrpasoj sepa (naparpadra 7-10), OH Ca)1;p)KH HCnosenan,e npaBOCJIaBHe sepe 0 nOIliTOBalDY qacHor Kpcra H CBeTHX HKoHa Xpncra, BOrOpO)1;H:u;e H CBeTHTeJba, H raxobe CBeTHX npxseHHX cacyrra, xpasrona H CBeTHX MeCTa (§ 7). 3aTHM Ca)1;p)KH HCnOBe)1;aIDe 0 npnxrarsy H npHXBaTalDY CBeTHX Ce)1;aM BaCeJbeHCKHX Catiopa (KOjH ce nojenana-mo H nafipajajy) H CBeTHX Tlosrecnax Cariopa IlpaBOCJIaBHe Ilpxse (6e3 IDHXOBor H3pHqHTOr aatipajarsa). Ha xpajy (rj. § 8, xpaj § 9. H neo § 10.) )1;OJIa3H O)1;JIyqHBalDe H aaaresracaa,e CBHX jepernxa H IDHXOBHX ,,3JIHX )1;OrMaTa" (rj. 3a6JIY)1;HHX jeperasxax yxeIDa), KOjHX cy ce y csoja spexseaa O,JJ;peKJIH H aHaTeMHCaJIH HX H CBeTH O:U;H Ilpxse. Onaj O)1;eJbaK, KOjH je ynepen He casro npOTHB CBHX npeTXO)1;HHX jepeca H jeperaxxnx cynpornax 0)1; npase sepe CXBaTaIDa H neposaa,a, Hero je HCTOBpeMeHO (H MO)K,ll;a jour sanre) ynepea H npOTHB jeperaxa norYMHJIa, Taj neo ce Y MHoro qeMY noacronehyje ca )1;eJIOBHMa CUHOOUKa IIpa60CIla6Jba (360r xera re )1;eJIOBe )1;OHOCH H Teonocnje H TO CKOPO )1;OCJIOBHO), TaKO na lDerOBO npHCYCTBO y )l(HqKOj Becena CB. Case MO)Ke 6HTH CXBaneHO H oojannseao casro y KOHTeKCTY rrposrynrapaa,a na HCTOM Catiopy y )l(HqH Cpncxor CHHO)1;HKa, xao IlITO cy TO C npaaosr Ben 3aKJbyqHJIH A. COJIOBjeB, B. MoIlIHH H npyra.

118

XHllAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAJJ;A HAIIlHX

119

JbeHOMe H yrr03HaTOMe H Y KpUITeIbY (npa crynarsy Y IJ;PKBY) npasHaTOMe H npaxaahenosre, 6Hne npano CJIY)KeIbe JeOUHOMe Hcmuuumoue Boey (§ 15), ,IJ;aJIeKO O,IJ; CBaKe BpCTe MHor060IIITBa H H,IJ;OJIOrrOKJIOHCTBa, xoje H,IJ;OJIOrrOKJIOHCTBO MO)Ke 6HTH HJIH JIa)KHOM BePOM HJIH nprsanasr )KHBOTOM. OBO CaBHHO HHCHCTHpaIbe na TOMe ,IJ;a rseros CprrCKH HapO,IJ; rpeea ,IJ;a CJIY)KH casro J e,IJ;HHOM I1cTHHHTOM .00- ry, HaBO,IJ;H Hac OB,IJ;e na MHCaO,IJ;a ra rpeoa Y TOM MOMeHTY ynopenaTH ca IIpopoKOM EO)KHjHM I1JIHjoM TecBHnaHHHoM (urro ,Il;oMeHTHjan YOCTaJIOM H qHHH, CTp. 315), Ka,IJ;a je onaj rOBopHO HapO,IJ;Y 113- paHJbCKOM: "HeMojTe xpasrara na 06e nore, Ben aKO je Tocnon HCTHHHTH Bor, H,IJ;HTe aa InHM" (lIJ;ap.18,12). OBO HapaBHO He 3HaqH ,IJ;a je Y Cprrcxoj 3eMJbH H CprrCKOM HapO,IJ;Y Y OHO spesre 6HJIO TOJIHKO MHoro jeperaxa HJIH xax H,IJ;OJIOrrOKJIOHHKa ,IJ;a je CBeTH Casa rrpOCTO rro rrpsa nyr yqHHHO Cp6e npanasr (rrpaSOCJIaSHHM) xpHIIInaHHMa, aJIH OBO HCTO TaKO He 3HaqH ,IJ;a Ta,IJ;a H aaje yonurre 6HJIO HHKaKSHX jepernxa HJIH qaK H cnojenpcmrx H,IJ;OJIOrrOKJIOHHKa Y Cp6HjH (rj. cyjesepja, BpaI,I6HHa, OCTaTaKa MHor060IIITBa, HJIH MOpaJIHOr H,IJ;OJIOrrOKJIOHCTBa).

MH CMO ,IJ;O cana sen SH)1;eJIH ,IJ;a Y uenoj )l{HqKOj Beceou 0 npaeoj eepu nocroja jenaa CTaJIHH ",IJ;HjaJIOr" ca jeperanasra, aajnpe ca CSHMa OHHMa KOjH cy HKa,IJ;a panaje KSapHJIH rrpaSHJIHY sepy Ilpxse H pa36HjaJIH IbeHO je,IJ;HHcTsO (360r xera H 6HBa cease eoouue qHTaIbe CHHO,IJ;HKa Ilpasocnaarsa ca aaaresracassesr CSHX jeperaxa), a OH,IJ;a HecYMIbHBO H ",IJ;HjaJIOr" ca KOHKpeTHHM jeperauasra Casaaor ,IJ;06a Y Cp6HjH, Y JIHD;Y KOjHX cy 6HJIe O)KHSJbaBaHe crape jeperaxxe 3a6JIY,IJ;e HJIH cy HHD;aJIe H IIIHpHJIe ce Hose. Taj ",IJ;HjaJIOr" ce HaCTaSJba H Y OSOM 3aBpIIIHOM ,IJ;eJIY apxaenacxoncxe Becene Y )l{HqH. TaKO, Y OSOM 3aKJbyqHOM ,IJ;eJIY npenosnajesro pexa H aapase HeCYMIbHSO ynepene rrpOTHB jepecn H 3a6JIY,IJ;a EoryMHJIa. TaKBa cy rro aauresr MHIIIJbeIbY CJIe,IJ;ena MeCTa: "OSO je ,IJ;aKJIe rrpasa sepa: KPCTHTH ce Y HMe OD;a H CHHa H Cserora Ilyxa" (§ 11), xao H OHO Y rraparpadiy 15:

He CJIY)KHTe HHKOMe OCHM "focrro,IJ;Y Eory aanresr Y Kora ce KPCTHCre" (a rrpaSOCJIaBHO KpIIITeIbe ce 06aBJba Y HMe Csere Tpojaue). IIo- 3HaTO je ,IJ;a cy EorYMHJIH 0)1;6aD;HSaJIH D;pKseHO KpIIITeIbe, Te yrrpaso 3aTO CB. Casa H narnamasa Hepa3,IJ;BojHOCT H je,IJ;HHCTBO rrpase nepe H npxseaor KpIIITeIba Y HMe Csere Tpojaue. Y HCTOM D;HJbY OH narnamasa HOBO: "qys.ajTe paaysr cseror KpIIITeIba npocsehersa BO)KHjer" (§ 14), TO jeer xyaajre npaso rrpaSOCJIaSHO sepoaaa,e H cxaararse jenner H HerrOHOSJbHSOr cseror KpIIITeIba, HeOrrXO,IJ;HOr aa onpourraj rpexa H cnacea,e (xao lIITO ce H y CHMBOJIY sepe xasce: "l1crrose,IJ;aM je,IJ;HO KpIIITeIbe sa onpourraj rpexona"), ,IJ;OK cy BorYMHJIH noaaarsaJIH KpIIITeIbe Ha,IJ; CSHMa OHHMa sen panaje KpIIITeHHMa KOjH cy IbHMa rrpacrynana. Ilarse, y HaIIIoj Bece,IJ;H ce raxobe aarnanrasa ,IJ;a cy CBH 'lUHOeU Ilpxae IIpaBocJIaBHe, CBe IbeHe YCTaHOBe H caeurreno-

pamse, 3aCHOBaHe na nepa EO)KHjoj, He JbY,IJ;CKOj, H ,IJ;p)Ke ce H spnre CHJIOM Ilyxa Cseror (§ 12), 're HHYKOM cnyxajy He Mory ce CMaTpaTH aa H3MHIIIJbOTHHe JbY)1;CKe H rrorroncxe, KaKO cy rOBOpHJIH H KJIeBeTaJIH BorYMHJIH. (BorYMHJIH cy yornrrre HerHpaJIH qHTaBY HHCTHTYD;Hjy IJ;pKBe xao TaKSY, H 3aTO y Eece,IJ;H KaO,IJ;a ce rronceha: aa xora cy OH,IJ;a 60PHJIH ce H rrO)1;SH3aBaJIH ce IIpOPOD;H, Anocrona, MyqeHHD;H, CBeTHTeJbH H IIperro)1;06HH, lIITa cy TO OHH yqHJIH H IIITa cy nasra caqYBaJIH H npenann? - § 12)144).

I1cTO TaKo, EorYMHJIH H IbHXOBH rrpeTXO,IJ;HHD;H H ,IJ;YXOBHH po,IJ;HTeJbH MecaJIHjaHD;H HJIH ESXHTH, HHCHCTHPaJIH cy casso na ycasrrsenoj JIHqHOj H CTaJIHoj MOJlUmeU, xao je,IJ;HHOM Cpe,IJ;CTBy cnaeersa. Ami, KaKO MOJIHTBa nnje casro IbHXOB MOHOrrOJI, HHTH je MOJIHTSa KpHBa IIITO je OHH anoynorpefirsaaajy, jep MOJIHTBa rrpanana CBaKOM xpHIIInaHHHY H npencraarsa ,IJ;eJIO H rrO,IJ;BHr norpeoaa CBaKOM KO rsy- 6H Bora H )KeJIH cnacen,a, 3aTO CBeTH Cana y O,IJ;rOBOp na TO yxasyje OS,IJ;e CBOjOj rraCTSH H noysaaa je pexasra: "MH KOjH CMO xpanrhaaa 06enaJIH CMO uonumu ce Boey c80Me ceaeoa" (§ 12), "rrpH3HBaTH 'lUCmUM cPZ4eM (a He xao BorYMHJIH C JIHD;eMepjeM H nyxasourhy) rrpeCBeTO HMe Hseroao" (§ 13). Ilperrrocrasxa rrax MOJIHTSe jecre "Hcrrosenaa,e Bora", 'rj, rrpaBHJIHO sepoaarse H HCrrOBe,IJ;aIbe I1cTHHHTor Bora, jep TeK TaKO Bor "OYX08HO YJIa3H 8epOM y cpna OHHX KOjH ,IJ;06po cnynrajy HaYKY Hserony" (§ 12) 145), TaKO ,IJ;a CBeTH Apxaerracxon C

144) 0 CBHM OBHM 60rYMHJICKHM BepOBaIbHMa B. nerarsnaje Y 10. K. EerYHoB, K03Ma npesaarep B CJIaBKHCKHX nsrreparvpax, EAH, COcjJHK 1973, 297-374. A. COJIOBjeB, Svedocanstva ... Godisnjak istor. drustva BiH, I, 1953, 1-103, ys HapaBHO cnOMeHYTa )J.eJIa 3Hra6eHoBa H np, - Ill'ro ce TH'Ie 3ana)J.He JIaTHHcKe upxse H ")J.HjaJIOra" ca IbOM npHCYTHOr Y )KH'IKOj EeCe.IJ;H, Tpe6a OB.IJ;e )J.O.IJ;aTH H cnenehe aanaacaa,e, y3 aeh: aanpen pexeno (0 anOCTOJICKOM npejesrcray). IToHMaIbe QpKBe y HaI1Ioj Becena noxaaa HecYMIbRBo na n03HUHjaMa npaBOCJIaBHe eKJIRCHOJIOrHje, jenaao n03HaTe H npasaare aa HCTOKY KP03 BeKOBHH )KHBOT QpKBe. ITo TOj eKJIHCHOJIOrHjH TeMeJb QpKBe je npaea, npasocnaena eepa, H ra] TeMeJb nOCTaBR ,D,Yx CBeTR npexo Anocrona H Oraua H nOTBp.IJ;H ra aa BaCeJbeHCKHM Cafiopasra, xao I1ITO xaace H HaI1I )KR'IKH 6eCe.IJ;HHK (§ 3). OBO nax OCHHBaIbe 6RJIO je H jecre "y XpHCTY Hcycy rOCnO.IJ;y HaI1IeM", KOjH H jecre "Hei)e;&u6u xpajeyeaonu KaMeH I(pK6e" (§ 12). O'lRrJIe.IJ;HO je OBaKBO CXBaTaIbe )KH'IKOr 6ece)J.HHKa npaaa KOMeHTap aa MT.16,16, Tj. cynporcraarsaise npaBOCJIaBHOr eKJIHCHOJIOI1IKOr CXBaTaIba 0 YTeMeJbeIbY QpKBe aa XpRCTY R aa npasoj sepa y Hsera, aacynpor JIaTRHCKOM (HoBRjeM) CXBaTaIbY 0 An. Ilerpy H nana PRMCKOM xao "TeMeJbY" QpKBe. HaI1Ia Becena 10 He cnossarse R3PR'IHTO (I1ITO MO)Ke 6HTH 06jaI1IIbeHO BpeMeHOM Ka.IJ; je Becena aarosopeaa HJIR Ka)J. je .Il.oMeHTHjaH nacao csoje )KHTHje, CHrypHO npe 1261. r.), aJIH je jacao na OBaKBO RCTHuaIbe npasocnaaaor CXBaTaIba QpKBe HCKJbY'lyje naTHHCKY exnacaonorajy, OCTaJIa cnopna narana ca 3ana)J.HoM UPKBOM HaI1Ia Becena, 'IHHH ce, He crrosran,e (6ap no .Il.oMeHTHjaHY, )J.OK TeO.IJ;OcHje nsncxyje nocetiaa OCBpT).

145) Osaj H3pa3 AO,()(OS"NO aajeepoaaraaje je npaaocnaaaa O)J.rOBOp Cseror Case aa 60ryMHJICKO narnaurasaae na je "YJIa3aK" Ilyxa Caerora y cpne 'IOBeKa jenaaa CTBap xoja H3rOHH basona KOjH 06HTaBa y caMOM 6Hliy H npHpO.IJ;H caaxor 'IOBeKa (cp. 3Hra6eH, PG 130, 1309 H 1316). HCKYCHH CBeToropCKH npasocnaaaa nO.IJ;BH)KHHK H 6orocnoB CB. Caaa, npaxsara H 3Ha na Bor YJIa3H iJYX060, Tj . .Il.YXOM CBeTHM, y cpua HCTHHCKH aepyjyher H Monelier ce HCKpeHO xpHI1IliaHHHa, aKO onaj npaaanao sepyje H He H3.IJ;Baja ce H3 Ilpasocnasae Llpxae (H 3aTO )J.O.IJ;aje H3pa3 " 6epOM"), ana He npnxsara MeCaJIHjaHcKo- 60rYMHJICKO XYJIHO yqeIbe )la baso (H nOCJIe cseror KpI1ITeIba) 06HTaBa y cPUY H .IJ;yI1IH 'IOBeKoBoj, jep je on CBeTHX Oraua aayxao (aa np . .Il.Hja.IJ;OX <1>OTH'IKH, I'naae ... 76), 8 H caM 6JIarO)J.aTHO )J.O)f{HBeO .IJ;a CBeTO KpI1ITeIbe H3rOHH H3 'IOBeKa H 1)8BOJIa H CB8KO

120

XHnAHAAPCKH ilYTOKA3H

npasosr Tpa)l{M 0)]; csoje rracrse "Bepy lfMCTY M MOJIMTBY xecry" (§ 14), Tj. cmanuy uonumey M OCTaJIe aCKeTCKe nonaare (rrocr, 6)];eFhe, aa 3eMJbM nexcan,e, csrapea,e, rroxajarse M np. - § 14), aJIM 3aCHOBaHe He na jepernxxoj M3BPHYTOj sepa, jep Y TOM cnyxajy TO He 6M 6MJIO ,,6ecMpTHO )];eJIO Y XpMCTY" (ib.), Tj. He 6M 6MJIO crraCOHOCHO sa sroaexa, He 6H My )];OHOCMJIO 6eCMpTHO cnacerse Y XpMCTY (nITO nocpenao sna-ra )];a 60rYMHJICKa MOJIMTBa, aKO 6M M )];OHOCMJIa HeKaKBO rrCMXOJIOlliKO cpehanan,e H HeKY KOPMCT lfOBeKY, naje Bory yromra M He KOPMCTM BelfHOM cnacersy).

Ha xpajy, )];a )];O)];aMO M cnenehy rrpMMe)];6y: HaMepHO orrIIIMpHO U:HTMpaFhe Crapor 3aBeTa 0)]; crpane )KMlfKor EeCe)];HMKa (y OBa nocJIe)];Fha )];Ba naparpadia) jensa na ce MO)l{e 06jacHMTM HelfMM )];pyrMM Hero yrrpaso no-rnpbaaarsesr ana-raja M Ba)l{HOCTM Crapor 3aBeTa y ll,PKBM XpMIIInaHcKoj, nacnpasr 60rYMMJICKOr 0)];6aU:MBaFha M nopnnarsa cser CTap03aBeTHor OTKpHBeFha M npanacanan,a ucrora l)aBOJIY. OBO 3aBpIIIHO MHCMCTMpaFhe na MOlwmeU3MY (a BH)];eJIM CMO panaje asnararse npxaene sepe y J ennora Bora y TpojMU:M), TO jeer na CJIy)l{eFhY cawo Je)];HOMe Eory Ceeopotcumen-y, "OHOMe KOjM je CTBOPMO He60 U 3eMJbY" (§ 15), npencraarsa HecyMFhMBM rrpaBOCJIaBHM u:pKBeHM O)l;rOBOp na jepernsxa oyanusau, xora cy sacrynana MaCaJIHjaHU:M, EorYMMJIM M OCTaJIM ueosranaxejcxa jepernua.

;Il;BE CTY;Il;EHMqKE EECE;Il;E CBETOr A CABE

Y u:eJIOM rrpaBOCJIaBHOM CBeTY MaHaCTMpM cy 0)]; casror rroxerxa 6MJIM )];yXOBHM paCa)];HMU:M 60rOCJIOBJba M )];YXOBHOCTM. Taxo je 6MJIO M Y cprrcxosr rrpaBOCJIaBHOM napony. Crynenaua xao npna naur BeJIMKM MaHaCTMp 6MJIa je, 0)]; caora OCHMBaFha )];0 nanac, M3BopMIIITe rrpaBOCJIaBHOr 60rOCJIOBJba M )];YXOBHor )l{HBOTa, He casro sa, cryneHMlfKe MOHaxe Hero M aa napon crynennsxora M OCTaJIMX cprrcxnx xpajesa. MM 6HCMO OB)];e XTeJIH na nporonopnsro neurro 0 caMMM rrolfeU:MMa rrpaBOCJIaBHOr 60rOCJIOBJba H )];YXOBHOCTH Y CTy)];eHMU:M.

*

(1997, Beorpan)

II03HaTa je HCTMHa CBeTMx ArrOCTOJIa M CBeTMx Orana na 6MTM npaeocnaenu xpnurhaaan sna-ra MCToBpeMeHo: MMaTM npany, MCTMHMTy eepy XpMCTOBY M npana, XPMCTOJIMKM »cueom. MJIM KaKO TO xaxce CBeTM Anacracnje CMHaMT: "CaBpIIIeHM xpMIIInaHMH je MCTMHMTM OOM Xpucmoe, castan-ea 0)]; ootipux oena M 6JIarOlfeCTMBMX [=rrpaBOCJIaBHMX] ooeuama" (PG 89, 329). CJIMlfHO FheMY BeJIM M CBeTH CMMeoH HOBH EOrOCJIOB: "CBa rrOXBaJIa H 6JIa)l{eHCTBO CBeTMx [=Kao MCTMHCKHX xpmuhana] cacrojn ce 0)]; osora nsora: 0)]; npaeocnaene eepe M noxeanuoe [= 60royrO)];Hor] »cueoma, H 0)]; tinaeooamnux oapoea Ceemoea Ilyxa. J ep rne je OBO nsoje, npnnpyzcyje ce M OBO rpehe. J ep, xana HeKO )l{MBH notipo H 60royrO)];HO, ca neponarser-r rrpanoCJIaBHMM, M xana 6Y)l;e 06JIarO)];aneH 0)]; Bora H rrpOCJIaBJbeH naposi Ilyxa Cnerora, OH)];a ra nparn rrOXBaJIa H 6JIa)l{eHCTBO 0)]; nene Llpxse sepyjyhnx M 0)]; CBHX FheHMX yxarersa" (Karnxeaa, 10).

OBe CBeTOOTalfKe pe-ia rrOTrrYHO cy npasrenrsane M na KTMTOpe MaHaCTMpa Crynennne, Cseror CMMeOHa MMPOTOlfMBor M Cseror CaBY, MrYMaHa M Apxaermcxorra. Hsax nnojana cy MMaJIM M npasoCJIaBHY nepy M 60royrO)];aH )l{HBOT H napone Cseror Ilyxa. Kao TaKBM, OHM cy 6MJIM M npan 3alfeTHMU:M npaeocnaeuoe 60Z0CAOeJba M oyxoeuoe :JICU60ma y MaHaCTMpy CTy)];eHMU:H, a npexo Crynenane M IIIMPOM aamer 6JIarOlfeCTMBor [=rrpaBOCJIaBHor] M )];06pOTBopHor [=)];YXOBHO )l{MBener] napona Kp03 BeKOBe. ,I1;a no-nresro najupe 0)]; Cneror CMMeOHa M xascesro neurro 0 FherOBOM rrpaBOCJIaBHOM sepo-

*

C 063HPOM na najxeurhe, CBaKaKO He cnyxajuo, noaasarse y 3aBpIIIHOM )];eJIY )KMlfKe Becene 0 npasoj sepa na IIeTY KFhMry Mojcnjeny, KFhMry 3BaHY I!oHOeJbeHU Saxonu, M3l'JIe)];a na je CTBapHO 6MO y npany "EoroYMHM jeposronax ,UoMeHTMjaH" Ka)]; je OHaKO OIIlIIHPHO yrropebasao Apxaenacxona CaBY Cpncxor ca BOl)OM Jenpejcxor naporta Mojcajesr EOrOBM)];u:eM (CTp. 314-323), jep ie na CBecprrCKOM Ca- 60py y )KMlfM rrpsa Cpncxn Apxnenacxon 3aMCTa nOHa6JbaO U otinaenao 60rooTKpMBeHe 3aKOHe M norraare sepe Xpacrose IIpaBocJIaBHe y CBOM CprrCKOM napony, TO jeer 06HaBJbaO 3aBeT Bora M Hserosor napona - HOBor Hspaarsa, lfera je )];OKa3 M OBa CaBMHa Becena 0 npaBOj nepn onpxcana na CrraCOB)];aHCKOM Cafiopy y ,UOMY Cnacososr y )KH'fM.

.n;eMOHCKO npHCYCTBO H nejcrso, jep ce Y xoaexa ycersaaa cscsrohaa H cseocsehyjyha 6JIaro.n;aT Cserora Ilyxa, xoja ce JhY.l\HMa naje on XPHCTOBor ncsrocrpoja crracersa H acxynrsea,a. - OBO ysrpen H xao O){rOBOp A. Ilparojnosnhy (EOZYMUJlcm60 ua Bantcauy .).

122

XHITAHRAPCKH nYTOKA3H

60r OTAIJ,A HAlIIHX

123

BaFbY H 60royrO,ll;HOM XHBJbeFbY, Tj. 0 OHOM ,ll;Boje,ll;HHOM ,ll;YXOBHOM 6JIary xoje je OH OCTaBHO Y nacnebe CBOMe MaHaCTllpy CTY,ll;eHHU;H.

Jour je CBeTH Caaa Y )J(umujy CBem02a CUMeOHa nocaenoxao sa Crediaaa HeMaFbY na je H. rrpe MOHameFba 6HO rrO,ll;BHXHHK Y 6JIarosepjy [=rrpaBOCJIaBJbY] H ,ll;06POM [=,ll;YXOBHOM] XHBOTY: "Jep OH YTBP,ll;H H ypa3YMH cpua CBHX H HayqH Hac KaKO rrpHJIHqH npaaoaepaasr xpanrhanasra ,ll;pXaTH npasy sepy Y Bora; C060M najnpe 6JIarOBepje [=rrpaBOCJIaBJbe] rroxasa, a rrOTOM H ,ll;pyre nayxa, npxae OCBeTH, MaHaCTHpe casna, CBeTHTeJbe [=apxHjepeje] pano cnymame, jepeje nomTOBame, npesra MOHaCHMa BeJIHKO CMHpeFbe H Jby6aB HMa1)ame"I).

OBa HeMaFbHHa opmoooxcuja H opmonpaxcuja nojaxaae cy H YMHoxeHe FberOBHM MOHameFbeM, FberOBHM y CTy.n;eHHU;H H XHJIaHnapy MOHamKHM rrOCTpHrOM, aepoaarsesr, XHBJbeFbeM, rronaaaasra H qy.n;HMa. Hesiarsa je BOJIeO MOHamTBO H aa IhHM qe3HYO jour rrpe onJIaCKa y CBeTY ropy. To rroxasyje FberOBO rpaberse MHorHX MaHaCTHpa, a HapOqHTO xana je, y je,ll;HOM "rrycToM MecTY" Crapora Bnaxa, KaKO BeJIH 6Horpacp CBeTH Caaa, "YCTBOPHO osaj MaHaCTHp [=CTY,ll;eHHU;Y] aa noxoj H na YMHoxelbe MOHamKora qHHa"2).

Ca nonasarseer Cryneaane xon Hesrarse CBe same jaxa xeJba 3a JIHqHHM MOHamKHM XHBOTOM H OH ce rana nocetino MOJIH Bory: ,ll;a ra Y,ll;OCTOjH "aHl)eJICKOr H arrOCTOJICKOr ofipaaa" MOHaIIIKor3). OBO HeMalhHHO nparrpesrasse sa MOHamTBO, xao H casto MOHameFbe H MOHaIIIKO XHBJbeFbe rrOTOM, onsaja ce CBe Y 3HaKY rrpaBOCJIaBHOr 60- ZOCAOB/ba H rrpaBOCJIaBHOr iJYXOBHOZ :HCUBOma, HCTO OHaKO xao H xon CBHX Kp03 BeKOBe rrpaBOCJIaBHHX sronaxa H rro.n;BHXHHKa H KO.n; CBHX HCTHHCKH rrpaBOCJIaBHHX xpmnhana. AJIH, rpetia O,ll;MaX peha .n;a TO naje OHO ,,60rOCJIOBJbe" KaKO ra MM, Y HOBHje spesre, 3HaMO H CXBaTaMO: CYBO, axanesicxo, KFbHmKo, CXOJIaCTHqKO, Hero je TO HCTHHCKO H XHBO rrpaBOCJIaBHO seposaae Y HCTHHHTor Bora Y XpHCTY H Ilyxy (JH.3,23-24), HCTHHCKO YMOM, cpuesr H .n;ymoM 60roJby6Jbe H 6ororrosnan,e, H oana, TeCHO ca FbHM rrOBe3aHO, HCTHHCKO XHBJbeFbe TOM npasosr BepOM, Tj. aYTeHTHqHH .n;YXOBHH XHBOT Y XpHCTY 6JIaro.n;any Cnerora ,Il;yxa.

To HaM oner rrocaeno-rana aa Cneror CHMeOHa HeMaFbY rserOB 6Horpacp CBeTH Caaa (KOjH nocpenno THMe cseno-ra H sa ce6e caMora): "XpHCTOBa rsyfian paurhanre Y FbeMY", BeJIH CBeTH Casa aa Cseror CHMeOHa, "H OHa pasrapame cpue rserono, xao ,n;OM Ibesry [=XPHCTY] rrpanpejarsea H xao cacyn npeaacra Ilyxy Hseroaosr CBeTOM; TO je XPHCTOC HeKHM yrrJIHBOM [=YTHu;ajeM, nanaxayhesr] Y yM rseron CTaBHO H na TO ra yrrYTHo"4).

Hesra cyMFbe na je aa HeMaFbY I'ocnon yranao H aenocpenao, aJIH HapOqHTO npexo CHHa My Case, KOJIHKO CaBHHHM o.n;JIaCKOM na MOHamKO nonnaaasarse y CBeTY ropy, TOJIHKO H CaBHHHM ,ll;YXOBHHM YTHu;ajeM oryna. Jenan on THX yrnnaja CaBHHHX 3a6eJIeXHO je 6HOrparp ,Il;oMeHTHjaH, a aapascea je y rr03HaTOM rrHCMY xoje je Cana MOnax yrrYTHO OU;Y rrosaaajyha ra na H OH nobe MOHamKHM rryresr H noI)e KO.n; CHHa y CBeTY ropy. HaKO je, rro CBOM ofiaxajy, 6Horpacp IloMeHTHjaH TO CaBHHO rrHCMO OU;y HeMaFbH onnrapao rrpenpaxao, CBOjespcmoa "rrJIeTeHHjeM CJIOBeC" YKpaCHO, KaKO 6H HeKO pexao, arrax nesra cyMFbe .n;a je npeneo OCHOBHe MHCJIH CaBHHe. Ila ce MaJIO OCBPHeMO na Ca,ll;pXHHY Tora rracsra, jep HaM Ben OHO naje .n;OCTa enesreaara na 60Jbe CXBaTHMO 60rOCJIOBJbe H .n;YXOBHOCT otiojane npaax cTy.n;eHHqKHX CBeTHTeJba.

Caaa Y rrHCMY OU;Y najrrpe rosopa 0 "Jby6HTeJbY namesr XPHCTY" H 0 HOBOM XHBOTY xao "pol)eFbY ,Il;YXOM CBeTHM", xao H 0 TOMe na je "CaM DOZ - Ibytiae" (13KO CAM I\IOGbJ IECT .. ) H ,ll;a Hac je "OH npna 3aBOJIeO H Y TeJIO HaIIIe 06YKao ce"S). 3aTHM BeJIH na Taj qOBeKOJbY- 6HBH Eor H rsera - CaBY - "HCTHHHTOM seposr H Jby6aBJbY CBOjOM" aanaja H xpaaa, rra 3aTO Casa rr03HBa H oua csora na H OH .n;ol)e Y CBeTY ropy na saienao "OBora qOBeKOJby6HBora Bora Y3BeJIHqajy [ ... ] BepOM ItUCmOM nosuatee lbeZOBO uwmyliu"6). IIOTOM ce CB. Casa xapaKTepHCTHqHO, xao Y MOJIHTBH Bory, ofipaha OU;y OBaKO: ",II,a notua/be HaM Bnaouxa Xpucmoc Ilpeceemoea Ilyxa Ceoea u 06HOBU y uaua 06- pas TpUCBemAOZa DOJICaHCmBa, U sa /by6aBHo nocneooeatee lbeMY, YCeAU ce y Hac U otiumen. y uaua cameopu, xao UITO pexe 60rOCJIOB J esaabeJIHCT JOBaH"7).

IIOCJIe,ll;Fbe pexa Cserora Caae rro caJ],pXHHH cy CKOPO HCTOBeTHe ca aanpen nasenemoe peqHMa Cseror CHMeOHa HOBor BorocJIOBa H Cseror Anacracaja CHHaHTa, BeJIHKHX 60rOCJIOBa H BeJIHKHX yqHTeJba nyxosaor )l{HBOTa y IIpaBOCJIaBJbY. Casa nperxonao HCTHqe rJIaBHe npernocrasxe osora sa mTO ce MOJIH, a TO je UCKpeHa U npaea eepa y Bora )KHBor H QOBeKOJby6HBor H 6e3pe3epBHa /by6aB npesra Ibesry, a ynpaso TO H naje HCTHHCKO nosnaise Bora, Tj. npano tioeocAOB/be, a TaKol)e H HCTHHCKH iJYXOBHU, 6JIarO,ll;aTHH :HCUBom. Kao nnon rora H raxsora 60rorr03HaFba H fioroyronnor )l{HBJbeFba naje ce, rro CBeTOM CaBH H HaBeJ],eHHM CBeTHM OU;HMa, HCTHHCKO tioeoomume»e, KOjHM qOBeK nocraje ,,06umeJb" [=MaHacmup] CBeTe Tpojane, xao mTO je TO sanacao H nocaenoxao H CBeTH jeBaHl)eJIHCT JOBaH BoroCJIOB (JH.14,2 H 23, H nena 17. rnaaa rseroaor Jesaabersa).

IIo 6Horpaq,y-OqeBHU;y CBeToMe CaBH, TaKaB 6ororr03HaBarers H fioroonurrtrax 6HO je HeCYMFbHBO H CBeTH CHMeoH MHPOTO-

1) Cnucu C6. Case, H3~. B. Tiopoaaha, Beorpan 1928, 152.

2) Hcmo, 152.

3) Hcmo 153

4) Hcmo' 155'

, .

5) ,IJ;oMeHTHjaH, JKumuje C6. Case, H3~. n. ,IJ;aHH'lHlia, Beorpan 1865, 140-141.

6) Hcmo, 142.

7) Hcmo, 144 (BH~ JH.14,23).

124

Xl1nAH}J,APCKI1 nYTOKA311

s o r OTAll,A HAIllI1X

125

qHBH. CaBHHH nax 6Horpaq,H, a H MH sa IbHMa, M02KeMO rrOCBe,ll;O~IHTH na je TaKaB, H jour nehn, 60rOCJIOB H 60r02KHTeJh 6HO H casr apxaerracxorr Cana. Ilpasiepa pana, HaBO,ll;HMO ,II;oMeHTHjaHa: "D6a OBa CBpCTHHKa [CbRPbCTbN"K4 = sajenna-rapa] 602KaHCKe 6JIarO,ll;aTH - orau H CHH - HaopY2KaHH cy CBeTHM ,II;YXOM [yn. Eq,.6,11-18] H BeHqaHH D02KHjOM finaronahy, H OHH npenaaofipaacasajy 60roJhy6Jhe H CBeTHIbY qe,ll;HMa CBOjHM; 06a cy OHH HCTHHCKH arrOCTOJIH, HCTHHHTHM DOrOM y3,ll;HrHYTH na npocneherse H 602KaHCKO nayxen.e aananne crpaHe [=3arra,ll;Hor HJIHpHKa]; 06a cy HCTOqHHU:H 602KaHCKe 6JIarO,ll;aTH, KOjH cy CHHOBe csoje [=,ll;YXOBHY neny csojy] nanojann CBOjHM 6oropa- 3YMHHM [=60roMY,ll;pHM, 60rOCJIOBCKHM] yqeIbeM ... , nonrro ce XPHCTOC, pann xacaora [=qeCTHTora] 2KHBOTa IbHXOBor, yceJIHO y npexpacHe nynre IbHXOBe, rro HCTHHCKOM orieharsy CBoMe"8).

H3 naaenenor ,II;oMeHTHjaHoBor TeKCTa, xao H H3 rrperxonnax TeKCTOBa Cserora Case, neno ce M02Ke BH,ll;eTH na cy H CBeTH CHMeOH H CBeTH Casa, CBaKH na CBOj HaqHH H rro CBOjOj MepH, 6HJIH ayTeHTHqHH rrpe,ll;CTaBHHU:H BeKOBHor rrpaBOCJIaBHOr 60rOCJIOBJha H rrpaBOCJIaBHOr ,ll;YXOBHor 2KHBOTa, H OHH TO sacabyjy H y CTY,ll;eHHU:H. To nornpbyjy H rrpojaarsena y IbHMa H Kp03 IbHX 6JIarO,ll;aTHH napona Cnerora Ilyxa, KOjH ce, 360r IbHXOBe npase sepe H npasor 2KHBOTa, HaCTaHHO y IbHMa H yqHHHO HX otiumanuiumeu EO:»CUjUM y XpHCTY, xao llITO BeJIH ArrOCTOJI IIaBJIe (yn. Eq,.2,10; 13,18-22), TO jeer o6ume/by [=MaHacTHpoM] Ceeme Tpojuue, xao llITO je XPHCTOC rrpexo Joaana DOrOCJIOBa H otiehao CBOjHM BepHHU:HMa H xao llITO TO nOCBenosyjy H CBH CBeTH ArrOCTOJIH H CBeTH DU:H, on KOjHX CMO MH oane HaBeJIH casro rro ,ll;BOjHU:Y: CBeTe AnOCTOJIe J OBaHa H IIaBJIa H CBeTe One Aaacracnja CHHaHTa H CHMeOHa HOBor DOrOCJIOBa.

*

CTY,ll;eIlliqKHM MOHaCHMa H CBeMY cpncxosr napony KOjH ce oxynrsa y CTY,ll;eHHU:H H OKO Crynemme - na 6H ce narrajao IbeHHM 60rOCJIOBCKHM H ,ll;YXOBHHM canpzcajexr.

DBY I Cmyoeuuuxy 6eceoy, na je TaKO Ha30BeMO, H3rOBopHO je CBeTH Caaa xao apxaraaanpar, xana je, rro 2KeJhH H MOJI6H 6paTa Crerpaaa, a H rro conCTBeHOM naxobersy, nourao H3 CBeTe rope ca MOllITHMa ona CHMeOHa (OKO 1206. ronane), nan xojasia je H3MHPHO sasabeny 6pahy. Casa je H3rOBopHO OBY Beceoy rrOBO,ll;OM rrOHOBHor H3JIHBaIba cseror MHpa H3 CHMeoHoBHx CBeTHX MOllITHjy - Y MaHac-

THPy CTY,ll;eHHU:H.

MH heMo ,ll;OHeTH TeKCT OBe I tieceoe (y nanresr npesony) OHa-

KO KaKO je 3a6eJIe2KeHa H cavysaaa xon ,II;oMeHTHjaHa Y )J(umujy C6emoea Caee (asn. n . .II.aHHqHha, npesra 6eqKOM pYKorrHCY 6p. 57 H3 XVI sexa), aJIH TeKCT cpamsyjeeao H ca cTapHjHM JIeIbHHrpa,ll;CKHM PYKorrHCOM, H3 rpehe nenenaje XV BeKa)9). He M02KeMO osne YJIa3HTH y nonpotiaaje noxasaaarse aYTeHTHqHOCTH OBe CaBHHe Beceoe, a~H ca carypaonrhy M02KeMO peha na je OBaKBa CaBHHa 6ece,ll;a nocrojaJIa H na cy xon ,II;oMeHTlfjaHa BepHO npeaere rseae OCHOBHe MHCJIH H H,ll;eje. H3 HellITO nerarsnaje aHaJIH3e rseae canpaorae, xojy heMo naTH nourro najnpe ,ll;aMO cav TeKCT y rrpesony, O,ll;HOCHO rrpeaocy na caapexreaa cpncxa je3HK, mrnehe ce na je ynyrpaunsa CTpYKTypa OBe Beceoe HeCYMIbHBO neno apxmaaanpara Case no Ta,ll;a Xanaanapna, a on cana H CTY,ll;eHHqKOr MOHaxa H HrYMaHa. (III TO ce THqe TeKc~a OBe Beceoe xon 6Horpaq,a Teonocnjal'U, MH cana aehesro nerarsanje ynopehaaarn CJIHqHOCTH H pa3JIHKe xon nsojane 6Horpaq,a. Teonocnje OqHrJIe,ll;HO rrOJIa3H on .II.oMeHTHjaHa H OCHOBHe CaBHHe MHCJIH cy H xon n.era HCTe, aJIH OH Beceoy HellITO npoumpyie H YHOCH H3BeCHe HOBe eJIeMeHTe.)

Haaeuihesro nperxonao YBO,ll; 6Horpaq,a .II.oMeHTHjaHa Y OBY

CaBHHY I Beceoy Y CTY,ll;eHHU:H.

IIocJIe nonoarseaor MHpOTOqeIba H3 TeJIa Cserora CHMeoHa, y MaHaCTHpy CTY,ll;eHHU:H, npen cTY,ll;eHHqKHM MOHallIKHM 6paTcTBoM H MHOllITBOM nepnor napona H3 ranaunse Cptiaje: "DoroHocHH H xynecaa jeposronax KHP Casa", BeJIH ,Il,oMeHTHjaH, "BH,ll;e~llIH na ponaTeJhY CBOMe 6JIarO,ll;aTHO acnyrserse pexa CBOjHX - xoje H aspanaje Ha3HaMeHOBa KIbH2KHHM rrHCMOM npopoxyiyha 0 IbeMY H ysnoceha CJIaBY ,II;06POTBOPY CBOMe [Dory] H aeceneha ce panomhy ,ll;YXOBHOM, HcrrYHH ce Boross naposane MY 6JIarO,ll;aTH, na OTBOPH 60rOpe'IHTa YCTa cnoja K rrJIeMeHHTHM CpO,ll;HHU:HMa CBOjHM H qaCHHM qpHU:HMa [=MOHaCHMa] H 6JIarOBepHOM napony orantinne csoje, noncraxyha

3a npasrep H noxas 60rOCJIOBJha H ,ll;YXOBHor 2KHBOTa npse nsojane CTY,ll;eHH'IKHX CBeTHTeJha, y casroj CTY,ll;eHHU:H, MH heMO nasecTH nna aaaxajna cryncaa-nca rexcra, KOjH rrocaenoxaaajy npacycrao 60rOCJIOBJha H nyxosnor 2KHBOTa Y OBOM aamesr MaTH'IHOM MaHaCTHPY neh on casror rroxerxa.

To cy TeKCTOBH o6ejy tieceoa Cserora Case, O,ll;p2KaHHX Y CTY,ll;eHHU:H, aJIH KapaKTepHCTHqHHX H aa Cserora CHMeoHa H 3a CBeTora CaBY, aa IbHXOBY opmoooxcujy H opmonpaxcujy.

Haxo je 06e OBe 6eceJl:e H3rOBopHO CBeTH Casa, npea ce on IbHX O,ll;HOCH H3pa3HTO na Caerora CHMeoHa, jep y IbOj CBeTH Cana rosopa 0 npanocnannoj nepa H BPJIHHCKOM 2KHBOTY CHMeoHa MHPOToqHBOr, xao H 0 npojaan.emoa y IbeMY H Kp03 rsera D02KHjHM napoBHMa H xynecaera, qHMe je CBeTH CHMeoH nocrao otipaaan H yqHTeJh

8) Hcmo, 168-169.

9) Jlersmrrpancxa PYKOnHC fHJbq,ep,IJ.HHr 54, JIHCT 786-81a.

10) TeO,IJ.OcHje, )[(umuje C6. Case, npeBO,IJ. Jl. MHpKoBHna, y pe,IJ.aKUHjH ,Il,.

SOr,IJ.aHOBHna, CK3, Beorpan 1984, 90-92.

126

XHnAHAAPCKH llYTOKA3M

s o r OTAlJ,A HAlllHX

127

HX na rrpencrojeha 6JIara, H rroyxaname HX, npanonajyha If xasaaaIDe 0 Ilperro.D:06HOM Cnsreony, ony CBOMe, rra pexe":

Hseeoeuu U ca 1hUMa oa AUKyje26) uepasoeojno y tiecxpajue eexoee. H tumaeutue: oa HaM U KP03 teeea nOKa:JICe U 'lyoeca - oa 60AecHUMa oaje 30pa6/be U haeone oa U3Z0HU nOCAe cupmu.

Cmoea U eu, tipatu: Jby6JbeHa, U oew)27) oeoe ceemoe Yuumessa sausee, KOjU eau je noxasao 006pu otipasau paou eatueea cnacetea, nOCAeoyjme sa ceojuu nacmupou, nooeueou 006PUM U eepou IlUCmOM U oytuaMa npeouuiuheuuu y menuua HeOCKep1heHUM U YMoeUMa uenopounuu U npoceehenuu caeecmuua, ceazoa28) uocehu uucao uucmy y oYUlaMa ceojUM, yeex eomoeu ua ceaxo 60zoJby6Jbe, olluUlliyjyliu ce 00 ceaxoea epexa, a usotiunyjyhu y ceaxou 006pOM oeAy29), op:JICeliu sopaey eepy, U Boea ceeea - He6a U 3eMJbe - uenpecmano uonehu U cnaeehu U tinaeooapehu, U npeysuocehu Ta noxeanaua U necuaua oyxoeHUM30) , cuupaeajyhu ce YMOM ceojuu, npunaoajyhu My U 6e3 cyM1he notcnateajyhu My ce ceaeoa, U Y30p:JICaeajyliu ce yeex 00 ceaxoea 3Aa, 6P30 U «uno U «ucmo ynpaenajyhu ceaeoa »cueom ceoj, xumajyhu na usepuiaeatee ceemux sanoeecmu Hseeoeux.

Cehajyhu ce (maxohe) peuu peuene 00 Tocnooa HaUlez31): »Saucrna eaM32) Ka:JICeM: Ceaxu xoju eepyje y ueue, Helie yupemu 00 eexa, U na cyo Helie oohu, ueeo lie npehu U3 cupmu y :JICueom«33). H on em peue: Bac-

. KpCHyliy eac y »cueom eesnu, U mena hy eatua onem oocueemu, U oytue lie eatue onem34) yhu y cxpoeutuma cpua eatuux, U tiuheme onem xao tumo U 6ujacme npe - u eehua u eutue 00 moea eeOMa35). Jep, eenu, nuje mo cupm: yupemu meAOM 6e3 zpexa u onem oocueemu y epeue Cyoa u y 6yoyliu Ilau Ilpyeoe oonacxa Xpucmoeoz. Heeo je cupm, peue Tocnoo: »AKO He nocnytuame peu MOjy u He noeepyjeme OHOMe KOjU je ueue nocAa036). 3aucma37) eau Ka:JICeM: »y zpecuua ceojuu nOMpelieme«38), u HuomKYoa39) ueheme npehu npezpaoe cupmu, ueeo heme eaeex yupemu uuajyhu »cuea meneca u »cuee oyiue y ce6u, u y MYKY ee'lHy tiuheme npe-

I CTY.D:EHHqKA BECEM CBETOr A CABE

.Bpaho, u ouu, u oeuo, npuQumell) u uyjme 006po, u pasyuume tinaeooam jaemeuy HaM Kp03 Focnooa uatuee Hcyca Xpucmal2) u Kp03 oeoea Focnoouua uatuee, xoju je Tocnooy npucmynuo u saeoneo Ta, no jeeaubencxoj sanoeecmu peuenoj caMUM Tocnooou: ",aa Jby6UMO Eazal3) ceuu cpueu ceojUMI4), u ceou OYUlOM ceojou, u ceou MUUlJbY ceojoMI5), u ceuua ocehateuua ceojUM"16) oa 2JleOaMO sanoeecmu Hseeoee.

Ila, eaucmuuy oeaj Ilpenoootiuu omau Haw mateo saeone Boea u YCPOHO nobe sa !bUM, oa uujeonoj 00 Hseeoeux ceemux sanoeecmu He oaoe oa naoue na 3eM/byI7), ueeo [uxJ18) cee npuxeamu y ceemu yM ceoi u y ueopa oytue ceoje, u na onmapy cpua ceoea HanucaI9), u HeAa:JICHO noxuma sa ceemuu sanoeecmuua Hseeoeuu, cee meopehu u cee ucnYlUyjyliu20) , [mel maxo uuteatue me'le1he21) HeOCAa6HO 00 KOHttUHe ceoje, xomehu u xonaunoj pesu rOcnoo1h0j22) uacm ooamu: »Koju npempnu 00 «paia, 6ulie cnaceH«23). Kao tumo cme u MHOZU 00 eac oveeuuu nosemxa 1he20eOZ meuetea u mUM ucmuu O'lUMa ceojuu euoume [ul tcpaj teeeoe, yxpatuen npeeenuxuu 'lyoecUMa, u sa m024) Jby6aeHo meuetee teeeoeo yoocmoju ea monuxoea oapa Bnaouxa Ilap Hetiecxu: oa 6yoe u ca60paij25) Ceemuua

11) Pexa U oeuo, npuhume U - HaJIa3e ce casro Y crapajex (JIeILHHrpa,ll;CKOM) pyxorracy, KOMe H onne H ,naJbe najejao H3BeCHY npenaocr, KaKO 360r lLerOBe crapaae, TaKO H 360r Tora WTO CMO ra HMaJIH Y PYKaMa (,nOK je .IJ:aHH'IHh, aa caoje H3JJ;alLe Ilouenmujana, KOPHCTHO 6e'lKH PYKonHC He caM JIH'IHO, Hero TeK nperrnc je nnor rrpajarersa, KaKO caM BeJIH Y npenrosopy, CTp. XI).

12) YII. 2THM. 1,9-10; THT.3 ,4-7. >

13) Kon .IJ:aHH'IHha YMecTO Boea CTOjH Focnooa. Y MT.22,37; MK.12,30; J1K.I0,27, croje o6e pexa: Focnooa Boea. O'lHrJIe,ll;HO cy IIpenHCHBa'lH H30CTaBHJIH CBaKH no jertay pex.

14) Hapas C80jUM H30CTaBJbeH je Y crapajesr pyxonacy.

15) H C80M MUUlJbY C80jOM TaKol)e H30CTaBJbeHO Y crapajesr pyxonncy,

16) Y Jeaaabersaera Mapxa, 10,27, H JIYKe, 12,30, CTOjH U C80M CHaZOM (HJIH C80M Mohu) CBOjOM, ,nOK Y HaWHM PYKonHCHMa CTOjH 'I0I(B"CTBW: 'IYAUMa, ocehawuua, WTO rrpencraarsa H3BeCHO TYMa'lelLe CMHCJIa oparaaana, aajaepoaarnaje 360r nonarxa: 00 ZAeoaMo sanosecmu Hseeoee (rne eneoamu - 3ptTH - HMa WHPOKO 6H6JIHjCKO snaxerse).

17) AJIY3Hja HajeBaHl)eJICKY npH'IY 0 cejaxy H cesseay, MT.13,3-8 H 18-23.

18) CBe WTO CTOjH Y yrnacrnsr sarpanasra Haw je nonarax pa;rJ;H [acaohe H

Te'lHHjer 'IHTalLa TeKCTa Becene.

19) Beposarao Y Be3H ca Jep.31.31-34, H JeBp.8,10 H 10,16.

20) Yn. MT.5,18-19.

21) Hspaa TE'IENHK OCTaBJIaMO, OB,Il;e H narse, xao meseue, aJIH ce MO)Ke npeaera If ca uoeH>e, xobene, mpuatee, Yn . .IJ:An.20,24; 2TIfM.4,7.

22) Pex Focnoinsoj nenocraje Y cTapHjeM PYKonHCY.

23) MT.10,22 If 24,13. 3aHHMJblfBO je Ha3BaILe OBe jeaaabencxe pexa KOlla'lHOM, aarsna Y Be3H ca JeBp.12,l-3 If lIlT. 1,9, If ,n;PyrlfM MeCTHMa npaBOCJIaBHe anOCTOJICKOMapTlfpCKe rpanaunje, 'Ilfjlf ecxamOAOIUKU canpzca] npo,n;f)Kyje npaBOCJIaBHO MOHalliTBO.

24) YMecTo mo KO;rJ; Ilaaaxaha CTOjH mOAUKO.

25) Hspas C"pET"NHKb rrpenena CMO ca catiopau, capamnux (yn. $IfJI.2,25), aJIH je MO)K,l1;a 6JIH)Ke CMHCJIY capeenumens, sajeouuuap .

26) Jluxoeamu _ yxecrsoaara y "AUKY", Tj. XOPY HJIH 36opy(ca6opy) CBeTHx (npessa rp'IKOM xop6c;; xopdiw).

27) Pes oe'4o 1f30CTaBJbeHa Y crapajesr pyxorracy.

28) Pexa If npoceeheuusc ca8ecmUMa If ceaeoa TaKol)e nenocraiy Y crapajesr

pyxOIIHCY·

29) Yn. 2Kop.9,8.

30) Yn. Eq,.5,19; KOJI.3,16.

31) Pes natuee H30CTaBJbeHa Y crapajesr PYKonHCY·

32) Pex 8aM TaKol)e H30CTaBJbeHa.

33) JH.5,24 H 8,51.

34) Y cTapHjeM PYXOIIHCY 1f30CTaBJbeHa pex on em .

35) Flaparppaaapane pexa JH.6.39-40; lCoJI.4,14-16; PHM.8,11; 1Kop.15,42-49.

36) Yn. JH.3,18; 5,24; 14,23-24.

37) Kon .IJ:aHH'IHha croja AMHN", a Y crapajesr PYKOIIHCY npaeo [=ynpaBo, HCTIfHa,

saacra].

38) JH.8,21; 24 IfTA.

39) Y o6a pyxonaca CTOjH NHK0I(AtlKE, WTO MO)Ke 3Ha'lHTH H HUKyoa, HUKaKO. uunotumo,

128

XHJIAHAAPCKI1 fl),l'OKA3H

s o r OTAlJ,A HAIllI1X

129

oauu, U my, cauu yuopuetuu ce6e epecuua'»), ueheme yupemu «ouauH041), neeo ca epecuua ceojusc y eexoee 6e3 xpaja MYileHU tiuheme.

[Jep] peue: Kaoa ycmaH;fo2) eepue cnyee uoje, KOjU cy YlIUHUIlU oo6pa oena eepou MOjOM U nocnytuateesc pesu uoje, »npehu he, eenu, U3 cupmu y »cueomeis), U [mol y »cueom eeuuu, U CIlaeOM MOjOM npocnaeuhy ux y tiectcpajue eexoee, U paooeahe ce ca ceuua He6eCKUM Cu/UIMa.

Kao tumo U oeoea FocnOOUHa uatueea npocnaeu npe OHOea eenuxoea Ilana - paou npojaes.ueatea naua tiestipojne uunocmu Ceoje pacnpocmpme na Hac.

[Cmoea], U MU, tipaho, noxumajuo nocneooeamu lUeMY. tJa Hac ca IUUMe y ouaj eeJlUKU Ilan npaeeoue uaepaoe npocnaeu Focnoo Em Hazu44) jep Hseuy npunusu ceaxa cnaea U uacm U noxnoteetee 00 C8e meapu, O~ U CUHY U Ceemoue Ilyxy, U caoa U yeex U y tiecxpajne eexoee. AMUIl''45).

*

Ta BeJHlqaHCTBeHa "UKoHoMuja" (="CMompeHuje", "ooMocmpoj") crracersa, nap je If ,n:eJIO je EO.JKlfjer BeJIIfKOr qOBeKOJby6Jba, aJIIf je OHa nasaaa If ocraapasaaa YBeK, na If cana Mel)y aasra, xao onronop na UCKpeHY U npaey eepy y Xpacra If na rsyfiaano npuxeamatee U meopetee CBeTHX pesra If 3arrOBeCTIf Hserosor J esaabersa. ,II,pyrlfM pexasra: xao onrosop na nanry opmoooxcujy If opmonpaxcujy, xao mTO cy rOBOplfJIIf If CBeTIf ArrOCTOJIIf If CBeTIf O:U:1f Ilpxse rrpe Cnerora Case.

Kapaxrepacraxao je na ce CBeTIf Casa osne CKOPO ,n:OCJIOBHO nanoseayje na )j(umuja Cneror Kapana If Cseror Meronaia, npocseTIfTeJba CJIOBeHCKlfx, rne ce raxobe y npaa nnan IfCTHqe BeJIIfqaHCTBeHIf If crraCOHOCHIf ,n:OMOCTPOj cnacersa y XpIfCTY, Y xoja cy rro- 3BaHIf If yxrsy-reaa cana If CJIOBeHCKIf aapona. Oane HHje rrocpemr caMO IfCTIf "JIIfTepapHIf .JKaHp", Hero, If KO,n: jermora If KO,n: ,n:pyrlfx, npBeHCTBeHO je npacyrao .JKIfBO ocehaa,e peaJIHOCTIf Ilpxae, rseaor 6JIaro,n:aTHor 6lfna If .JKIfBOTa - xao rrponyzcasaaor Kp03 renepanaje If BeKOBe cnaconocnor oena If mena Xpacrosor. Ha TO CBeTIf Casa If nonceha cpncxn sepyjyha aapon oxynrsea y CTy,n:eHIf:U:H: "Pa3YMIfTe Bnaeooam, jaeneuy HaM Kp03 Tocnona XpIfCTa", IfCTY OHY 0 KOjOj rOBOpa H cseno-m If ArrOCTOJI DaBJIe na xora ce OH nosasa (2TIfM.1,9-10, H TIfT.3,4-7). Ilpasrep If noxas npncycrsa If ,n:eJIOTBOpHOCTIf Tor XPIfCTOBor cnacoaocnor nosrocrpoja cnacea,a y cpncxosr 6JIar-OBepHOM napony jecre, rro CBeTOM CaBIf, 6JIaro,n:aTHO rrpocnasrserse If qy,n:OTBOPHO npojasrserse Ilpenonotiaor CIfMeOHa MIfPOTOqIfBOr, KOMe 3aTlfM If nocsehyje, TO jeer iserosoj BepHOCTl1 If Jby6aBIf Bory, cnenenlf rracyc I tieceoe y CTy,n:eHIf:U:If.

MO.JI(.IJ:a ce HeKOMe MO.JKe qlfHIfTH na Casa oane npeysenasasa ana-raj Cseror Casreoaa, snaxaj aa cas aapon n.erose na-me npaaoCJIaBHOCTIf If CBeTOCTIf, aJIIf TO nehe 6lfTIf TaKO aKO ce Y3Me y 063lfP na rJIaBHIf :U:HJb XPIfCTOBor nosrocrpoja cnacersa H jecy ceemu Jby,n:1f - Ceemumensu, xao .JKIfBIf 'IIlaH06U Ilpxee, seposr If Jby6aBJbY cjenarsena C Borosr y XPIfCTY If 6JIaro,n:any Ilyxa Cserora rrpOCJIaBJbeHIf, If TO He casro na He6y Hero jom osne aa 3eMJbIf: CBOjlfM CBeTIfM nenasra H xynecassa If CBOjlfM CBeTIfM MomTIfMa. A yrrpaso na rrpocnaarserse ceemux sunumujy Casseonoeax If cxpehe narse naacrsy CBOjlfX CJIymaJIaua CBeTIf Casa y Beceou, YKa3yjynlf na re MomTIf If na qy,n:OTBOPCTBO Bozorje Kp03 lblfX xao na norspny If ,n:OKa3 naposaaora aasra Jby,n:IfMa y XplfCTY .JKIfBOTa nexaora. TOMe cy nocseheaa nsa npernocnenrsa rracyca y OBOj I Cmyoenuuxoj tieceou. TIf O,n:JIOM:U:l1 cy BeOMa CJIHqHIf KJIaClfqHIfM CBeTOOTaqKIfM TeKCTOBIfMa H3 lblfXOBIfX 6ece,n:a 0 BaCKpcersy MPTBIfX If .JKIfBOTY BeqHOM, TaKO na je osne CBeTIf Casa jenaa saacra rrpaBOCJIaBHIf narpacraxxa TeOJIOr, xoja na npasrepy MIfPOTOqHBOr H qy,ll;OTBOpHor TeJIa Cseror Casseoaa TYMaqH pesa XPHCTOBe If ArrOCTOJICKe 0 aamesr sacxpcersy y XplfCTY H cyaacneby Y IheMY H ca ffilfMe .JKIfBOTa se-raora.

Ilpenaseha cana na KpaTKO TYMaqelbe OBe I Cmyoenuvxe 6eceoe Cserora Cane, npassehyjesro, xao npno, na je OHa yrryhena He caMO cTy,n:eHlfqKIfM CBemTeHOMOHaCHMa If MOHaCIfMa, Hero H TIPIfCYTHIfM cpncxaxr BeJIMO.JKaMa If CBeMY rr060.JKHOM cprrcxox napony, CaMIfM TIfM OBa Beceoa, a If MaHaCTlfp Cryneaana If OBO rrporrosenano If nocaenoaeno 60rOCJIOBJbe H ,n:YXOBHOCT y lbOj, IfMa aa caa cpncxn rrpaBOCJIaBHIf napon catiopuu xapaxrep, TO jeer najurape exnucujanne ,n:IfMeH3Ifje, xao nrro je TO YOCTaJIOM cnyxaj If ca 60rOCJIOBJbeM If AYxonnomhy CBl1X CBeTIfX Oraua I1paBOCJIaBJba Kp03 BeKOBe.

Ilpyro mTO onsrax rrana y OqH Y OBOj Caaaaoj Beceou, a mTO je aaaxe KapaKTeplfCTlfqHO If aa CBe rserone 6ece,n:e (caxyaaae OIfJIO y lberOBIfM nenasra, 6lfJIO KO,n: rserosnx 61f0rpaq,a, csejenno UITO If X OBIf qeCTO npenpa-raaajy If rrpourapyjy), TO je na CBe mTO ce C lblfMe, ca onesr My CBeTl1M CIfMeOHOM l1 ca cpncxasr :u:pKBeHHM naponosr 361fBa, OH rrocsiarpa l1 TYMaqlf xao aenocpenao ,n:eJIO Boxorje, xao rtponvacerse, caoa U oeoe, BeJIHKOr aoscocmpoja tinaeooamu EOJICuje (yrr. Eq,.3,2 If 9, If KOJI.1,25), janrserre y XplfCTY Oaartnohenosa sa cnacen.e pona rsyncxor H caera CBeTa, a CBeTIfM ,II,YXOM OCTBapHBaHe If aKTYaJIlf30BaHe y lI,PKBIf I1paBOCJIaBHoj narse Kp03 CBe reuepauaje.

40) Y o6a PYKOflHca CTOjH CAMH OI(MOpHllbWCE rpi;.XbI = caMH ce YMOPHBlIIH (=YMOPCTBO) rpecasra.

41) T . .

aKO CTOjH Y crapajev PYKOI1HCY (KOH"'lNO), .n;OK KO.n; ,l1.aHH'IHha croja Sb IIi;.KbI.

42) YMecTo ycmauy MOrJIH CMO Y3eTH pex 6aCKpCHY, lllTO je HCTO (jep rp=rxa rJIarOJI ixv(T'1"1]lLt, KOjH CTOjH Y I103a.n;HHH, 3Ha'iH H ycmamu H eacspcnymuy.

43) YI1. JH.5,24 H 29.

~) YI1. MT.7,22; 2CoJI.l,l-11; OTKp.6,17. Pen pexa Y OBOj nocxemsoj pexeaaua pa3JIH'IHT je Y PYKOI1HCHMa, aJIH TO He MelLa csracao TeKCTa. CTapHjH PYKOIlHC H30CTaBJba pex 6eAU1CU, a xon ,l1.aHH'IHha HeMa pexa Haw.

45) Haura nsa PYKOI1HCa osne HMajy pasmrxrrre aaspume .n;OKCOJIOfHje. Y crapaiesr JIelLHHrpa,llCKOM, I10CJIe pexa noxnowetee CTOjH casro: 00 C6e meapu y 6ecKofia'l/Je 6e1C06e. QMUH. Kon ,l1.aHH'IHha I10CJIe noxnoseen» CTOjH: Ol{Y U CUHy U C6emO.Me Ilyxy, u caoa U Y6e1C. MH CMO Je,llHOCTaBHO CI10jHJIH o6e sapaiaare y jenny u;eJIHHy.

130

XHJIAH)J,APCKH JIYTOKA3H

s o r OTAlI,A HAIIIHX

131

Ila 6HCMO rrOKa3aJIH HCTOBeTHOCT 60rOCJIOBJha Cserora Case ca CBeTOOTa'lKHM 60rOCJIOBCKHM rrpenarsesr, HaBeIIIlieMO OB)1,e, npasrepa pana, casro nexe MHCJIH Cseror JOBaHa ,UaMaCKHHa (H3 Iberosor Ta'UI02 U3.1l0JICelba IIpa6oCJla6He eepe, nornaarse IV, 15, rne rOBOpn ,,0 CBeTHMa H 0 rrOIIITOBalbY IbHXOBHX CBeTHX MOIIITHjy")46). CBeTH ,UaMaCKHH, HaHMe, pasnaja MHcao na cy CBeTHTeJhH npujamensu D02lmjH H CYHaC.IleOHUl1U XPHCTOBH Y sacxpcersy H )KHBOTY BeqHOM. CBeTH cy "O)1,YIIIeBJheHH xpaMOBH DO)KHjH, O)1,YIIIeBJheHa CTaHHIIITa DO)KHja" (=06HTaJIHIIITa HJIH ,,06HTeJhH" DO)KHje, KaKO 6H pexao CBeTH Casa), H TO KaKO )1,YIIIaMa TaKO H TeJIHMa CBOjHM. "BJIa)1,HKa XPHCTOC", BeJIH narse ,UaMaCKHH, ,,)1,ao HaM je MOIIITH CBeTHX xao crraCOHOCHe nsnope, KOjH HaM MHOrOpa3JIH'IHTO 'rosre )1,06p0'laHCTBa". To je orrer, H3Mel)y OCTaJIOra, ,Il;OKa3 na CBeTHTeJhH "HHCy MPTBH, jep 0)1, KaKO je CaMO)KHBOT [AUTO~Wll] H Y3PO'lHHK )KHBOTa [XpHCTOC] 6HO rrpatipojaa MpTBHMa Iri. )1,06POBOJhHO YMPO xao qOBeK, ann H 8aCKpcao], MH 0)1, Ta)1,a OHe KOjH cy Y Ha)1,H na aacxpcerse YCHYJ1H y nepa, BHIIIe He Ha3HBaMO MpTBHMa; jep KaKO MO)Ke MPTBO TeJIO '1Y)1,OTBOPHTH? Crora MH, aaxrsyxyje ,UaMaCKHH, H rpetia na nourryjeuo CBeTe, H TO OHHM 'IHMe ce H Bor rrourryje H CJIY)KH, a THMe lie ce pa)1,OBaTH [na 6y)1,Y rrOIIITOBaHH] H Hseroan CBeTHTeJhH, a TO je: rrCaJ1MHMa H XHMHaMa H necsraaa )1,YXOBHHM" (Eq,.5,19 UHTaT HaBeJJ:eH H KO)1, Cseror Cane Y OBOj Beceoui.

Y HaCTaBKY caora TeKCTa, JOBaH ,UaMaCKHH rosopa H 0 TOMe KaKO H MH rpetia CBeTHTeJhe ,,)1,a nonpaacaaasro, na ce na lDax yrne)1,aMO, na rJIe)1,aMO na lDHXOBO CBeTO )KHBJhelDe H peaayjesro FbHXOBOj sepa [yrr. JeBp.13,7], IbHXOBOj Jhy6aBH, IbHXOBOM rpnzsea.y a OCTaJ1HM BpJIHHaMa H rrO)1,BH3HMa, na 6HCMO ca IbHMa rrQCTaJIH 3aje,IJ,HH'IapH H IbHXOBHX nenana CJIaBe"47). Onaj rrOCJIe)1,IbH ,UaMaCKHHOB nacyc na CBOj Ha'lHH nonasn,a yrrpaso H CBeTH Casa, HapO'lHTO y TpelieM H y rrOCJIe)1,IPeM nacycy HaIIIe I Cmyoenusxe tieceoe, rne OH CTY,IJ,eHH'IKHM MOHaCHMa H CBeMY aepyjyheer napony cpncxosr yxasyje H caneryje: na ce yrnenajy na ,,)1,06PH otipasan" sepe H )KHBOTa Cserora Casreona H )1,a sa IbHMe nocnenyjy xao ,,3a CBOjHM nacraposr", H TO - "noo6U- 20M 006PUM U 6epOM sucmou", Tj. CBOjOM opronpaxcajosr H OPTO)1,OKCHjOM.

DBO 6H, )1,aKJIe, 6HJIe OCHOBHe MHCJIH OBe 3aHCTa CBeTOOTa'lKe IIoYKe ApXHMaH)1,pHTa Cane CBOjOj 06HTeJhH cTY)1,eHH'IKoj 11 lbeHOM upKBeHOHapO)1,HOM catiparsy. MOrJIH 6HCMO na narse y TaH'IHHe pasBHjaMo rrojemnre MHCJIH OBe aaasrajae 60rOCJIOBCKe 6ece)1,e npsora cpncxora IIpOCBeTHTeJha H Y'IHTeJha, aJIH cy H H3 osor Ba)1,He n.ene OCHOBHe 6020CJl06CKe xapaxrepacrnxe. IIpHCYTHO y rsoj rrpaBOCJIaBHO 6020C.ll0 6.fbe, naje, HapaBHO, HHKaKBO reoperacaa.e, Hero )KHBO HC-

KYCTBO 6JIarO)1,aTHOr cnacersa y XpHCTY, )1,O)KHBJhaBaHOr xao HOBH, xpamhaacxa, CBeTH )KHBOT, xao HCTHHCKH 0YX06HU JlCU60m. Osaj ce nax cacroja y HCKpeHOM )1,p)KalDY npase, rrpaBOCJIaBHe eepe XpHCTOBe H y CBeCp)1,HOM TBopelbY Hserosax crraCOHOCHHX H )KHBOTBOPHHX sanoeecmu. IIJIO)1, onora je - JlCU60m 6e'tHU, KOjH ce sano-rarse )KHBeTH JOIII OB)1,e aa 3eMJhH a HaCTaBJha y lJ,apCTBY Hetiecxosi, xao IIITO je TO rrOKa3aHO H npojaarseno y JIH'IHOCTH H MOIIITHMa Ceerora CHMeOHa, xora je Bor 3aTO H rrpOCJIaBHO jasno H '!y,IJ,OTBOPHO npen ueJIHM cprrCKHM rrpaBOCJIaBHHM HapO)1,OM.

Tpefia, na xpajy, KOHCTaTOBaTH na OBa I Cmyoenuxxa tieceoa Caerora Cane cnana yrJ1aBHOM y pen OHHX Tpa)1,HUHOHaJIHHX MOHaUlKUX nOYKa KaKBe cy nosaare y 'IHTaBOM CBeTOOTa'lKOM npenarsy npaBOCJIaBHOr HCToKa, 0)1, )1,peBHHX erHrraTCKHX MOHaIIIKHX nncana, rra npexo rraJIeCTHHCKHX, canajcxax H CTY)1,HTCKHX, CBe )1,0 caapesreaax CBeToMe CaBH cseroropcxax. He MO)Ke ce pehn na je y IbHMa 60roCJIOBCKO-)1,OrMaTCKH eJIeMeHaT 3arrOCTaBJheH, xao YOCTaJIOM HHr)1,e y )KHBOj npaaocnaaaoj Tpa)1,HUHjH, aJIH je OH YKJhY'leH y )1,YXOBHO-MOpanne OKBHpe, y q,YHKUHjy n006UJlCHU'tK02 = OYX08H02 )KHBOTa, TaKO na ce OPTO)1,oKcHja npojaarsyje KP03 opronpaxcajy, H KBaJIHTeT )1,YXOBaor )KHBOTa CBe)1,O'lH (=Ha AeJIY nocseno-rasa) 0 KBaJIHTeTY sepe, a TO ynpaso H jecre rrpaBOCJIaBHa EU(fE(3WX = tinaeoeepje ntinaeouatuhe, 0 'IeMY H rosopa OB)1,e CBeTH Casa. DBO 6H, npesra TOMe, H 611JIa OCHOBHa KapaKTepHCTHKa najpannjer CTY)1,eHH'IKOr 60rOCJIOBJha H nyXOBHOCTH, xoje cy y OBY "MajKY" cprrcxax MaHaCTHpa H npxasa 3aJIO)KHJIH caMH rsena KTHTOPH H OCHOBOrrOJIO)KHHUH.

*

IIpeJIa3HMO cana aa II Cmyoenusxy tieceoy Cserora Case. !by je CBeTH Caaa onpzcao y MaHaCTHpy CTYAeHHUH xao apxnenacxon, rrOCJIe nosparxa ca xaporonaje H3 Ilaparpana (npexo CBeTe rope H COJIYHa), He nyro rrOCJIe npyror )1,OJIaCKa y Cpriajy. Baorparp ,UOMeHTHjaH48) BeJIH na je, rro )1,OJIaCKY y ,,3eMJhY OTa'laCTBa csora'', Cana oramao y "JIaBpy CBeTe DOrOpO)1,Hue CTY)1,eHH'IKe" H TaMO je, KaKO TO nojannsana H Teonocaje+", CJIY)KHO csenohna 6AeHHja H 60)KaHCTBeHe narypraje y aenerse H npasnaxe, H TOM rrpHJIHKOM pyxononarao HOBe CBeIIITeHHKe, baxone, nonbaxone H -rreue. Ha OBHM CJIY)f{- 6aMa ce rrOHOBO H3JIHBaJIO 6JIaroyxaHo MHpO H3 rpotia Cserora CHMeOHa, a Casa je na CBe TO Dory 6JIaro)1,apHO H MOHaIIITBO H HapOA y CTYAeHHUH noysaaao. lJ,eo nax TeKCT jemre rroyxe apxaemrcxorra Case Y CTY)1,eHHUH AOHOCH casco ,UOMeHTHjaH.

Baorpadi Teonocaie, xao IIITO pexocsio, yrJIaBHOM nperrpaxana TO I1CTO, aJIH OH na OBOMe MeCTY Y )/(umujy Cseror Case He AOHOCH

46) CB. JOBaR )J.aMacKHR, PG 94, 1164-1168.

47) Hcmo, PG 94, 1165-1168.

48) 1'13.11;. 0. )J.aRH'IHha, 228-229.

49) 113.n. CK3. 133-134.

132

XHflAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTALI,A HAIIIHX

133

HHKaKBY CaBHHY 6ece,ll;Y Y u;eJIHHH, Hero casro xaxe: "rrorrOBe H baKOHe H rronbaxoue H xane nOCBenHBaIIIe, a neo aapon yxanre noxajalbeM npaeoeepjy, H rosopame na ce ofipare 6PU:JICIbUBUM ;»CU60mOM Bory, qHHenH Y lbeMY nena nocrojaa noxajaa.a" (OBO nocnena,e rrpesra .II:.Arr.26,20; U;HTaT je Y3eT H3 IIaBJIoBHx rroysaaarsa Jynejasra H CBHMa ,ll;PyrHM naponasra, naxrre H3 arrOCTOJICKOr pana H eBaHreJIH3aU;Hje). Teonocaje jOIII nonaje na CB. Caaa Y CTY,ll;eHHU;H ,,60Z0CJl06HUM je- 3HKOM anOCmOJlCKU CBe rroysaaaure" (asn. CK3, 134), aJIH, xao IIITO peKOCMO, Teonocaie He ,ll;OHOCH TeKCT CaBHHe II Cmyoenuuxe tieceoe.

Jenano .II:oMeHTHjaH HMa CaqYBaH neo TeKCT jenae Beceoe apxaenacxona Case Y CTY,ll;eHHU;H (KOjH MH ,ll;OHOCHMO Y HaIIIeM rrpeBO,ll;Y), aa KOjH oner MO)l{eMO peha na je, Y CBOjHM maBHHM uprasra, HeCYMIbHBO neno Cserora CaBe50). MO)l{eMO ca CHrYPHoIIIny peha na cy Y OBOj Beceou qaK nenocpenuaje ca-rysane MHore MHCJIH, pexn H xaraae pexeaane CaBHHe, jep OBa II Cmyoeuusxa tieceaa BPJIO je 6JIHCKa CaBHHoj )l{HqKOj Beceou 0 npaeoj eepu (xojy CMO Y csoje spesre npeaerra H npOKOMeHTapHCaJIH onIIIHpHHje Y CnOMeHU14U xojy je H3- nao CBeTH CHHO,ll; nOBO,ll;OM 800-rO,ll;HIIIIbHu;e poben,a Cseror Case, Beorpan 1977, (158-167). OBa CaBHHa II Cmyoenuuxa tieceoa 60roCJIOBCKH je 60raTHja a canpxcajnaja no eJIeMeHTHMa ,ll;YXOBHor )l{HBOTa on OHe npse, 0 qeMY neMO HeIIITO BHIIIe peha IIOIIITO aajnpe ,ll;0- necesro cass rserr TeKCT.

Tlperxonno nax na aasenesro .II:oMeHTHjaHoB YBO,ll; Y OBY II CmyoeHU'IKY tieceoy, xoja je Y PYKorrHCHMa OBaKO HaCJIOBJbeHa .Jloytca npeoceeheuoe KUP Caee C6emOM catiopy Y naepu ceeme Cmyoeuuue". Kao YBO,ll; Y IbY .II:oMeHTHjaH xazce: "A Ilpeocseheaa ApXHenHCKon, OTBOpHBIIIH 60rOpeqHTa YCTa cnoja npen rrpenO,ll;06JIHM qpHU;HMa [=MOHaCHMa] H npen CBHM ca60pOM neue csoje oTaI,I6HHe, 06jaBH HM 60rono,ll;06HY nOYKY", H narse HaBO,ll;H rsen cneneha TeKCT:

II CTY.II:EHWIKA BECE.II:A CBETOr A CABE .Bpaho U 014U U «eoa,

Pasyuume CMucaOHO .Mojy pelt eatuoj tinaeoeepnocmui-): oeaj 60- ZOC.MUULlbeHU [=hOZOM U360/beHu] 00Mocmpoj52) 0 natueu cnacetey, npunpesoue« npe 6eK06a, U C6emUM J(yXOM KP03 ceeme Ilpopoxe npopeuen; [a mo je]53) - OOJla3aK54) CUHa Boocujee uaua [/byouMa] - U 00 ceemux Anocmona, ucmuuumuxin Olte6UOa14a Jloeoca, jotu euuie jaeno otijaenen, U 00 60Z0HOCHUX C6emUme.tba56) U npenoootiuux Omaua noojeouaxo nomepbeu, U nocne 1UUX on em uaua npeoan mUM ucmuu ,aYXOM C6emUM oa HanO.MU1UeMO eatuoj npaeoeepuocmu; a napouumoil) je 00 ceemoe Anocmona Ilaena, yuumena cee eacenene, 06ja6/beH U uaua sanoeeben. Jep [OH] 6eJlU: »Ilasume na pa3YMHO cmaoo ceoje, y xojeu eac Ilyx Ceemu nocmaeu sa nacmupe U yltume.tbe«58) .

Taxo U MeHU, ysoueuymou hOZOM59) na oeaj cmeneu, He npunuuu ..MU 00 caoa hymamu, numu, na ceoje (cauo) eneoajyhu, 6umu Haja.MHUK a He ucmuucxu nacmup60) .

MOJlUM sac, oaxne, 6pa Ii 0, oa uajnpe cxeamume hO;»CUjU MUJlOCPOHU CUJla3aK K naua U Xpucmoeo C.MUpefbe61) paou natueea cnacetea, Koju je npuxnonuo Heu3MepHY 6UCUHY [C60jy] U cutuao c uetieca, U 06annomuo ce 00 ,ayxa Ceemoea U Mapuje Iljeee Olt06e'lUO ce62), U 6yoyliu tiecmpacmau [=HecmpaOaJlaH] Boxcaucmeou, 60/bOM C60jO.M npuuuo je cmpaoatee menou, U pacnehe U cupm 006P060/bHO je npuuuo Hac paou, U nocmpaoacet), U yupo menou xoje je 00 uatue npupooe yseo y ympotiu

51) Bnaeoeepnocm OB,IJ,e, H narse, anasa: H HCTHHCKY noeoacaocr H rrpaBOCJIaBHOCT.

MOJKe ce npeaera H ca npaeoeepnocm. xao IIITO je TO pexeno HHJKe Y OBOM TeKCTY· To je Y CTBapH CJIOBeHCKH npeson rpxxe pe'lH nJaEIJELU, xoja Y 'IHTaBOM arrOCTOJICKO-CBeTOOTa'lKOM I1pe,I:(aIbY 3Ha'iH npa60CAa6HY eepy U n060JICHOcm.

52) J],aHH'IHIi. OB,IJ,e HMa (H3 6e'lKOr PYKOIlHca H3 XVI sexa) H3pa3: &orOM ... C"hNOK ChMOTPENI4K ,IJ,OK crapaja PYKOIlHC (JIeIbHHrpa.IJ;CKH, H3 npae rrOJIOBHHe XV aexa) HMa: &orOMh H3BOAKNOE ChMOTpENNK. 360r Tora CMO CTaBHJIH o6a napasa: 60z0CMulUibeHu H EOZOM U360lbeHU [=IiOJKHjOM BOJbOM O,I:(JIyqeH) oOMocmpoj. Pexjy ChMOTP£NHK CTapH TeKCTOBH 06H'IHO rrpesone rp'lKH HOB03aBeTHH H3pa3 oi.XOVOJ.Lt<x, Te ra 3aTO H MH OB,I:(e npenocasro ca aeh yo6H'IajeHHM KO,IJ, Hac 60rOCJIOBCKHM TepMHHOM oouocmpoj.

53) Cse IIITO je y yrnacrasr sarpanasra naur je ,IJ,O,IJ;aTaK pa,IJ,H [acaohe H Te'lHOCTH

TeKCTa.

50) R3,I:(. D. AaBH'lHIi., 229-232; rUlbfjjepiJuHz 54, JIHCT 112-114.

54) Crapaja pyxonac OB,IJ,e HMa "PHWhCTBHK = oOAa3aK, ,IJ;OK KO,IJ; J],aHH'IHli.a CTOjH 'hWhCTBHK = CUAa3aK. Heurro xacaaje, y 3. rracycy OBe Becene, y pYKorrHCHMa crajahe 06paTHO: crapaja he HMaTH CUAa3aK, a MJIal')H OOAa3aK.

55) 113pa3 I4CTOK",MH npenena CMO ca ucmuuumux, Ma,IJ;a OH MOJKe 3Ha'lHTH H

U3Ha'laAHU, U360pHU.

56) C6emUmeibU cy OB,IJ;e: apxujepeju, enucxonu - Ceemu OI4U QpKBe.

57) R3pa3 a uapouumo (IIA'I£ lKE) CTOjH casro Y crapajesr pYKorrHCY·

58) J],Arr.20,28.

59) Pex EOZOM HaJIa3H ce casro Y crapnjesr PYKorrHCY·

60) Yrr. IH.10,1l-14.

61) Yrr. <1>HJI.2,7-8.

62) BH,IJ;H 3. unan CUM60Aa eepe.

63) IIocJIe O'106eIlUO ce crapnja PYKorrHC HMa onaj pen pexa: U tiecmpacman (6Y.IJ.YIi.H) EO:JICaHCm60M, cmpaoatee je meAOM npUMUO 60lbOM C60jOM, U pacnehe U cupm, 60lbOM

134

XHflAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAlIA HAIlIHX

135

Majxe, mo jecm 00 Ilpesucme U Tlpucuoojeee Mapuje, U 6uo nputipojau yMPJlUMa, U y epoti 6uo nonoxceu; U cutuao y uaioon« uecma xa OHUMa KOjU ceoe mauu U ceuuu CMpmHoj64) U Op:JICaHUMa noo enatuhy mauooptuua (=MpaKoopwqa) U epexooptuuao) U snooenamema baeona - KOjU je 00 nOttemKa66) noeytiuo MHOze u y C60jy massy Y6YKao pOO Haw U unoee cmpacmu l=cmpaoasea} U cmeteatea [=MYKe] metuxa cmaeuo y cpua uatua 00 nosemxa - U Y my HU3UHY cutuao je Tocnoo Haw Hcyc Xpucmod/') paou Hac IbYOU, xomehu Hac oCJl0600umu U eacxpcuymu [wnoouhu], xao tumo Hac je U cmeopuo (=Y'lUHUO), OCJl0600U6WU Hac me 6eoe u maue, U npOC6emAUO Hac ceaxlojlaxo - 060cmpYKO U mpocmpyxo U MHOZOpa3JlUuumo [C60jUM] oenuua, a Ceoje nax BAaOUttaHCm60 He u3zy6u68), uumu nax, eenuuajyhu ce Ceojuu Tocnoocmeou, npespe Hac69) .

A npUJlUKOeaJlO je oa OH He tipune 0 naua, aKO 6u ce 006po noZJleOQJlO KaKO Ta 00 nosemxa He cnytuauo, uumu 60lbY Hsezoey meopuMO, neeo npecmynauo cee sanoeecmu Ibeeoee, u y3 mo jotu eehe70) 3Jl 0 'lUHUMO tumo He na3UMO na ce6e, xooehu npomueuo Boey; MU KOjU CMO uutumaenu He yeabauo lheMY Ceecytumou U Ceesoeyheu, ueeo jotu eutue U3a3U6aMO euee Hseeoe MHOZUM epecuua ceojuu.

OH naK71), ua cee mo He eneoajyhu, U euoenu Hac maxeuua U 3Hajyhu cea natua majna oena, unax Hac He ocmaeu da no ceojoj 3Jl06u nponaOHeMO [=nozUHeMO], ueeo [HaM] oo1je, U ootipomy Ceojy uaouaiuu, U noxnonu uatuy 3Jl06y, U C60jOM 006pomoM72) owucmu, U mauna cpua natuu omxpu, U npoceemu nosuateeu C60za RO:JICaHCm6a, HaYKOM Hac ysehu U ynyhyjyhu na npasoy, u npusaua (je6aHQe.tbCKUM) yeeoe Hac y eepy, u syaecuua saouenaeaiue cee Hac, xao tumo [mol U oauac euoe eatua ceema lby6a6 na oeou eatueu IIacmupy u Yuumemy u BOQu tiuetueu, KOju 6aM je C060M noxasao ucmunumu nyrn cnacelba73).

Ila ceatdax]o, 'lY6WU u pasyueetuu [=cx6amu6wu] mOJlUKY lby6ae RO:JICujy xojy je uuao npeua uaua, ceu74) ce n01q)eHeMO YCPOHO (oa uoeMO) no cmasaua 0YX06HUX sanoeecmu, npUlbe:JICHO uonehu Tocnooa Boea C60za ceaeoa. Jep mo je npeo u nocneoue oeno: uenpecmano u tioeo-

YZOOHO MOlbelba u MOJlUm6e Boey (npuuocumuft u, nenoposuo xooehu [=:JICueehu] y ceemuu sanoeecmuua Hseeoeuul»), u op:JICehu ce npeoatea Ceemux Anocmonall) Hseeoeux, u upxeeuoe catiopa [=ca6palba] He ooeajajyhu ce78) .

Jep je [mol npea sanosecm, oama C6aKOMe uoeexy, u peweuo [MY] je: »Ila ce noxnatea Tocnooy Boey C60Me u Ibeuy jeounome oa CJlY:JICu«79) ca C6aKOM sucmomou oytueenou u meJleCHOM u ca ceaxou tinaeoeepuoiuhy [=n060:JICHowhy u npaeoeepjeu], u lheMY oa CJlY:JICUMO tiesepeiuHd10), cae C60j :JICU60m ynpasnajyhu no 60lbU Ibezoeoj, u Hseea jeounoea tiojehu ce, u cuupaeajyhu ce npeo Hsus«. u ce6e sa uutuma cuampajyhuB 1) , a Boea cuampajyhu sa C6e: «ao CUJly u Moh u Cnacumena, H36a6umelba u II06eoHuKa y 60p6aMa ca «enpujamen.eu, U Hyeapa Od nouemxa, u Caeptuumeaa 00 Kpaja82) - Hcyca Xpucma, CUHa RO:JICujez, KOMe uexa je cnaea U Moh, sajeono ca Oueu u Ilpeceemuu ,aYXOM, u caoa u Y6eK u 00 eexa".

nOCJIe OBe Beceoe Cserora Cane AOMeHTHjaH nonaje xapaxrePHCTHqHO:

"DJIarO,l1;any nax DO:>ImjoM H CHJIOM Cnerora Ilyxa can ce ca- 60p napona Boacajer y,l1;HBJbaBaIIIe qy,l1;eCHMa D02KUjHM H (OBHM) CBeTHM nOMOnHHU;HMa D02KHjHM, KOjH HMal)axy 060CTpaHY 6orO,l1;apOBaay BJIaCT - He6ecKY H 3eMaJbCKY, H He ,l1;a,l1;OIIIe na najenna pea H3 YCTa npeOCBeIIITeHOra (Cane) rranne aa 3eMJbY; CBeTHM nax MOJIHTBaMa rseroaasr CBeTII Ilyx CBe (OBe pexa) 02KHBJbaBarne y cprnrsra npasoBepHHX [=rrpaBOCJIaBHHX]; H crpesosaure MHornTBO JbY,l1;H fioroasafipaHHX y cienmsen,e CBeTe Je,l1;HOCYIIIHe H )l(HBoTBopene Tpojane".

*

Hac paou nocmpaoa, Kon Ilaaaxaha nax .n;OCJIOBaH pen pexa je oaaj: u Becmpacmau (6y.n;yliH) 60lbOM 603fCaHcm6oM (sic!) cmpaoatse npUMU, pacnehe CMpmHO Hac paou 60lbOM npUMU. O'lHrJIe.n;HO je na Y TeKCTY KO.n; ,ll.aHH'IHlia HeWTO uaje Y peny, 3aTO CMO CJIe.n;OBaJIH yrJIaBHOM crapnja PYKOnHC.

64) Yn. E<lJ.4.9; lTIT.3,19.

65) Taxo CTOjH y o6a pyxormca: TbMOAPblK4A H rp-S)(OAP .. lK4A.

66) Ken Ilaaaxaha oane CTOjH He "pbKA.

67) Hcyc Xpucmoc HeMa KO.n; Ilaaaxaha.

68) Hspaa NE lIorONE (y o6a PYKOnHca) npenena CMO ca He useytiu, aJIH 6H ce MO:lK,ll;a Morao npeaecra H .n;PYK'IHje.

69) Yn. <l>HJI.3,6-8. Hapase BJlaOU'laHCm60 H Focnoocmeo OCTaBHJIH CMO KaKO croje y 0pHrHaJIY·

70) Y o6a pyxonaca osne CTOjH KEWTE.

71) YMecTo ONb lKE, Y crapajesr PYKonHCY CTOjH \liT HlKE, WTO je O'lHrJIe.n;HO

Kao nrro CMO Ben HarrOMeHYJIH, OBa II Cmyoeuuuxa tieceoa apxaenacxona Cserora Case BPJIO je CJIHqHa iserosoj Beceou 0 npaeoj eepu, aaroaopenoj y6p30 3aTHM na BeJIHKOM u;pKBeHO-Hapo,n:HOM Ca- 60py y )l(Hl·m, aa Cnaconnan 1221. ronane. HapOqHTO je CJIHqHa OBa Beceoa OHOj y CBOMe no-rerxy, rne apXHIIaCTHP Cpncxe Ilpxae BPJIO narnaureao rosopa 0 D02KaHCKOM OOMocmpojy Harner cnacersa, 0 qeMy je Ben 6HJIO pexa H y aauresr KOMeHTapy CaBHHe I Cmyoenuutce tieceoe. Mel)YTHM, ,n:OK je y I tieceou Casa, rana JOIII apXHMaH,n:pHT,

rpeurxa,

72) YMeCTO oo6pomoM Y crapajesr PYKonHCY CTOjH 'lUCmomOM.

73) Tj. CB. CHMeoHY. Yn. ,ll.An.16,17; 18,25 H .n;p.

74) CTapHjH PYKonHC HeMa C6U.

75) Yn. E¢.6.l8; <l>HJI.4,6; lTHM.2,1, H 5, 7

76) Yn. JIK.l,6; l1H.2,3; 3,22-24; 2JH.6.

77) Yn. lKop.ll, 2; lCoJI.2,15.

78) Yn. JeBp.1O,25.

79) 2Moj.20,2-5; MK.12,29.

80) Y o6a pyxonaca CTOjH NEebrp-SwbNo.

81) KOA ,ll.aHH'IHna CTOjH: NH'lbTOlKE CE HM0I(WTE. CTapHjH PYKOnHC H30CTaBJba CE.

AKo 6H OH OBAe 6HO Ta'lHHjH, OH.n;a 6H OBY pe'leHHIJ;Y 6HJIO Morylie npeaera H OBaKO: U nutuma He UMajyliu, neeo Boea 3a C6e UMajyhu.

82) Yn. JeBp.12,2, H MlIOro6pojHa CJIH'IHa MeCTa Y IIcaJIMHMa.

136

XMJlAH.n.APCKH nYTOKA3H

60r OTAUA HAIlIMX

137

TeK rrOMeHYO CBeCnaCOHOCHY EOXaHCKY HKOHOMHjy cnacersa, jaarseHY H nOCBe,n;O'leHY CaMHM EOrOM H Y CprrCKOM rrpaBOCJIaBHOM napony rrpexo KOHKpeTHOr npocnaarsarsa CBeTOr CHMeOHa MHPOTO'lHBOr, naxne na je,n;HOM XHBOM rrpasrepy HOBOra CBeTHTeJba Y namesr napony, ,n;OTJIe cana Caaa KaO apxaerrncxon, KaO HaCJIe,n;HHK CBeTHX AnOCTOJIa H CBeTHX Oraua y U.PKBH EOXHjOj, rOBOpH 0 TOj Boroxoaexaacxoj HKOHOMHjH cnacersa ,n;aJIeKO OrrIIIHpHHje, jep npn TOM Henocpenao oceha H casnaje ce6e KaO rJIaBY Ilpxse y CpnCKOM aapony, KaO HOCHO:u;a H aacraarsaxa TOr cnaconocaor ,a;OMocTpoja EO)I{Hjer, KOjH ce noacrosehyje ca caMOM U.PKBOM XPHCTOBOM.

Y Beceou 0 npaeoj eepu (§ 2) CBeTH Casa he pehn na ie XPHCTOC CBOj EoxaHCKH ,n;OMOCTPOj cnacersa nponyxcao KP03 CBeTe ArrOCTOJIe H Kp03 "O:u;e HaIIIe", Tj. KP03 CBeTe One U;pKBe (y xoje CBaKaKO YJIa3e H CBeTH KHPHJIO H Meronaje CJIOBeHCKH), H na cana OH HCTH, "rro HCTOj TOj CBOjOj 3arrOBeCTH H HCTHM Ha'lHHOM rro Hay:U;H H rrpononena CBeTHX ArrOCTOJIa Y30UJlCe U Melle na OBO ceemume.scmeo", Tj. na enucxoncmeo y U.PKBH EOXHjoj y cpncxosr napony, OBne, nax, y OBOj II Cmyoeuuuxoj 6eceou, apxaenacxon Casa BeJIH na noJIa3aK [=oBarrJIOnelbe] H ,n;OMOCTPOj CHHa Bozcajer, KOjH je on CBeTHx ArrOCTOJIa H CBeTHx Oraua ,,06jaBJbeH H norspbea", cana, "rrOCJIe lbHX oner je naua npeoau THM HCTHM CBeTHM )1.YXOM: na ra HarrOMHlbeMO BaIIIoj rrpaBOBepHOCTH, Te U ja, Y30uZIlym EOZOM na oeaj cmeneu, nehy on cana nYTaTH".

)1.pyrHM pe'lHMa, ca rryHHM casaaisea HCTHHCKor ArrOCTOJIa H Oua U.PKBe XpHCTOBe J enane, CBeTe, Ca60pHOKaTOJIH'IaHCKe H ArrOCTOJICKe - na Cpncxoj 3eMJbH H y cprrcxosr napony, apxaenacxon Cana y OBOj Beceou carnenaaa, H CBOMe BepHOM aapony HanOMUlUe, BeJIH'IaHCTBeHY UKOHOMUjy CBeTe Tpojaue, H Y rsenoj npenacropaja, H 3aTHM y rseno] CTap03aBeTHoj H HOB03aBeTHoj HCTOPHjH, xao H y rseaoj narso] XHBOj npxsenoj peaJIHOCTH, y )l{HBOM TOKY cnaconocnor jeBaHl)eJICKOr Ilpeoatea, on AnOCTOJIa H OTaIJ,a rra CBe no rsera - Case XHJIaH,Il;apCKor H CTy,n;eHH'IKOr, a cana Ben H )J(HqKOr H Cnecpncxor. Crora OH onne BH,n;H H casnaje ce6e y HCTOj 60rO,ll;aHoj MHCHjH H CJIyx6H H ,n;eJIaTHOCTH cseroorasxoj, arrOCTOJICKoj, XPHCTOBOj, Tj. Y MHCHjH, CJIYX6H H ,n;eJIaTHOCTH :u;pKBeHO-naCTI-lpCKOr pyxosobersa H cnacaeatea JbY,ll;H csora OTaqaCTBa.

Apxnenacxon Caaa He xaace ,n;a rseros cprrcxn napon cana rrpBH nyr nocraje XpHllJnaHCKH H :u;pKBeHH aapon Hero HM OH casro "llanOMUlUe" na cy, nosepoaanma Y XpHCTa y csoje spesre, OHH Ben cTyrrHJIH y EoxaHCKH ,n;OMOCTPOj crracersa, aJIH lbHMa, xao H CBHM npaBOCJIaBHHM xpmnhanasra H cana H y6y,n;ylie, npencroja CTaJIHH rronaar HCTHHCKe sepe H npasor xpanrhaacxor XHBOTa rro XpHCTY CrraCHTeJbY. Jep, YJIa3aK y U.PKBY XpHCTOBY naje xpaj Hero noxerax xpaurhaacxor XHBOTa H nenan-a, noserax CTaJIHOr H CBeXHBOTHor

nonsara sepe H XHBJbelba rro Jesaabersy, rro XpHCTY. To je MYKoTprrHH, xpcnosacxpcaa nonsar paushetea y npanoj nepa H 6JIaro,n;aTHoM XHBOTY (2Kop.l0,lS; KOJI.2,19), CTaJIHH npenopobaiaa nonnar nocTeneHor ,n;YXOBHor yapacrarsa H oprancxor ypacratsa y XHBH opraHH3aM U;pKBe Borosonexa Xpacra,

Cnenehn neo OBe Beceoe CBeTH Casa je rrOCBeTHO I'ocnony

" 6

XpHCTY, "lberoBoM csrapea-y pana naurer cnaceisa , rne naur ecen-

HHK y jenaocrasaav nponoaenaaaxass H3pa3HMa H3HOCH OCHOBHe ,n;orMaTcKo-60roCJIOBCKe HCTHHe 0 TajHH XPHCToBor Boronannohersa H HaIIIer crracersa, 0 qeMY he nerarsunje H ornnapnaje OH rOBopHTH H Y CBOjOj Beceou 0 npaeoj eepu (§ 5-6 H 11). OBoMe je rrocsehea H najaeha neo OBe II Cmyoeuusxe tieceoe, aJIH je y rso] axneaar CTaBJbeH na 6e3MepHo XPHCTOBO qOBeKOJby6Jbe, na Hserony 6e3rpaHHqHY H HHqHM He YCJIOBJbeHY EoxaHCKY ,n;06pOTY npexa nasra Jby,n;HMa, ca :U;HJbeM na ce THMe notiyne CJIyllJaO:U;H y CTY,n;eHH:U;H aa HCKpeHY Y3- BpaTHY Jby6aB npesra XpHCTY H na "YCp,n;HO anerse CTa3aMa ,n;YXOBHHX 3arrOBeCTH" Hserouax, llJTO je aaaxe jenaa on OCHOBHHX TeMa y nenoxynaosr ,n;eJIy Cserora Cane H TaKol)e KO,n; rserosax 6Horpa<pa. (Toste je nocaehen H notiap neo CaBHHe Beceoe 0 npaeoj eepu, § 12- 15.)

He MHCJIHMO ce osne orrumpuaje aanpacaaara na CBHM ene-

MeHTRMa TeOJIOrHje Cserora Case H nocerino aa rseroaoj XPHCTOJIOrRjH, H3JIOXeHoj y OBOj II Cmyoeuuuxoj tieceou, Hero heMO casio narJIaCRTH R3pa3RTO comupuonouucu xapaxrep osne H3HeTor CaBRHor 60rOCJIOBJba. OH CBe y XpRCTY, Y Hseronoj Boroxonexancxoj nRqHOCTH H HCKyrrRTeJbCKOM ,n;eJIY, aajrennse H HajKoHKpeTHHje noseayje ca HallJRM Jby,n;CKRM crraceisesr H ca CBaKo,n;HeBHRM xpHIIIhaHCKHM XHBOTOM, TaKO na ie OBO jenno 3aHCTa npuueteeuo 60rOCJIOBJbe, KaKBO je YOCTaJIOM y BehRHH H CBeTOOTaqKO rrpaBOCJIaBHO 60rOCJIOBJbe KP03 BeKOBe. OCHOBHa HHT y TOM 60rOCJIOBJbY Cserora Caae jecre BeJIRKa Ibytiae EOJICuja npesra nasta Jby,n;HMa, EoxaHCKO l[oeeKoJby6Jbe, aJIH He casro xao MOpaJIHa HCTHHa, HJIH jom Malbe xao ,n;OKTpHHa, Hero rrpBeHCTBeHO xao ifjaKm H ooeabaj y CBeTY H HCTOPHjH pona rsyncxor, TO jeer: xao aajxonxperaaie ,n;eJIO Boacajer oeannohetea R ouoeeuetea y Xpucmy, HJIH jour TaqHHje: xao caxra Xpucmoc Boeosoeex; KOjR R jecre casra oeannoheua Ibytiae EOJICuja u l[oeeKolby6lbe.

Y OBaKBOM CBOM npacrvny rrpaBOCJIaBHOM 60rOCJIOBJbY CBeTR Casa je, osnrrnenno, BepHH Y'leHRK H CJIe,n;6eHRK CBeTRx ArrOCTOJIa, HapO'lRTO ArrOCTOJIa J OBaHa R IIaBJIa, H CBeTHX Oraua, HapOqHTO Cseror Hpaueja, Cseror Araaacnja BeJIRKOr H Cseror JOBaHa 3JIaTOYCTa (xora je CB. Casa H nnaxe MHoro BOJIeO, npay MY :U;PKBY nonarao R y CBojRM rroyxasia H nponoaemoaa HaJ6JIHXe lbeMY CJIe,n;OBao).

OHO llJTO je osne raxobe BaXHO na ce HarJIaCH, TO je - ,n;a CBeTR Caaa TY HCTY Jbytias EOXHjy npesra Jby,n;RMa, npojaarseuy y

138

XHnAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAQA HAlIIHX

139

XpHCTY, CTaBJba H xao OCHOBY H xao canpxcaj aanrer xpmnhaacxor OYX06H02 :JICU60ma. Mana qeCTO rosopa 0 ,,3anOBeCTHMa B02KHjHM" H n03HBa CJIYIllaOn;e na IbHXOBO naspuraaarse, aa rsera je anax xapaxTepHCTHqHO na TO naje casro MOPaJIHCTHqKO .n;On;HpaIbe, HJIH eTHqKO y6el)HBaIbe, HJIH ".n;YIllenOJIe3HO napasoysenaje", aero je TO KO.n; CBerora Case 2KHBO H npaKTHqHO aapaacaaarse .n;02KHBJbeHe 60roJby6aBH, aKTHBHO na .n;eJIY H Y HCKYCTBY ornnreise ca BorOM )l{HBHM H HeTHHHTHM, HCTHHCKO rrpaBOCJIaBHO 6JIaro.n;aTHo-no.n;BH:}KHHqKO 6020- ontumetee, KaKBO HaM je n03HaTO H KO.n; OCTaJIHX CBeTHX Orana H ITO.n;BH2KHHKa na ITpaBOCJIaBHOM HCTOKY, a KaKBO je CBeTH Caaa BHneo H .n;02KHBeO Y IbeMY caapeerenoj Cseroj Topa. 3aTO naje HHMaJIO xynao, HHTH HeOCHOBaHO, OHO IIITO aa rsera BeJIH Iloxrearajan, JOIll npa IberOBOM npBOM .n;OJIaCKY H3 CBeTe rope H HrYMaHOBaIbY Y CTYneaaua, na Caaa: "CBaKH ofipasan CBeTe rope npeaece Y CBOjy OTaJ,I- 6HHY" H na "CHJIOM [=6JIaro.n;aliy] Cserora Ilyxa CBe Y 6JIarOqeIIIlie npaaobaure; nonooeha ce CBOMe BJIa.n;Hn;H XpHCTY, KOjH je He60 YKpaCHO aaesnasra, H OH [Casa] rro TOM HCTOM qHHY [=rropeTKY] yxpaca CBOjy oTaJ,I6HHY CBaKHM 6JIarOBepjeM" O1.oMeHTHjaH, 205).

Hs nocanannser aanararsa .n;OBOJbHO je jacao, MHCJIHMO, na cy H Y OBOj II tieceou Cnerora Case, asroaopenoj Y MaHaCTHpy CTy.n;eHHua, 6020cA06lbe H 0YX06HU :JICU60m najreum,e rrOBe3aHH H na npencrasrsajy .n;Be crpaue jenue HCTe xpaurhaacxe CTBapHOCTH, OHe CTBapHOCTH xoja ce BeKOBHMa Ha3HBa anOCTOJICKO-CBeTOOTaqKO JIpa- 60CAa6Jbe. CP2K 'raxaor JIpa60CAa6Jba aaje npyro Hero casta Jbytiae, Jby6aB B02KHja npesra aasra Jby.n;HMa, npojaan.ena najaenocpennaje y XpHCTY CrraCHTeJbY, H Jby6aB aaura npesra Bory H 6JIH2KIbHMa, rrpojaarsasana TaKol)e y XpHCTY H Kp03 XpHCTa, y TeJIY Iberoaoxr xoje je Ilpxsa - aaienuaua QOBeKOJby6HBora Bora H 60roJby6HBHx Jby.n;H. Csrarpasro na ce na OBOMe naje norpeono narse aanpacaaara, jep je TO no ceria jacao CBaKOMe KO HOJIe rra2KJbHBO 6y.n;e qHTaO OBe nse CaBHHe Crvneaasxe 6ece.n;e.

Ocraje HaM, Mel)YTHM, na Ka2KeMO HeIllTO IllTO y OBOj II Cmyoenuutcoj tieceou nana nocetiao y OqH xana je peu 0 .n;YXOBHOM 2KHBOTY no CBeToMe CaBH. HaHMe, y cpemnm OBe Beceoe, xana nanr CryrteHHqKH CBeTHTeJb ronopa 0 TOMe KaKO Hac je XPHCTOC cnacao 0,0: rpexa, CMPTH H l)aBOJIa, OH H3HOCH na BH.n;eJIO H jenno .n;y60KO HCKYCTBO naeytiuocmu epexa U sna, rj. KOHKpeTHH .n;YXOBHH omrr carancxor 3JIOnejcrna H qOBeKoy6HcTBeHocTH rpexa, IllTO je CBaKaKO rrnon CaBHHor rro.n;BH2KHHqKOr JIHqHOr 60peIba ca rpexosr H 3JIOM Y nanoj rsyncxo], rpexorsyfianoj npapona.

QHTajyliH TeKCTOBe Cserora Case, rra H IberOBHX 6Horpa<i>a, HMaMO qeCTO YTHcaK - H OH je HecYMIbHBO TaqaH - na je KO.n; Cneror Case Cprrcxor aanre npacyrno jenno csernopanocao jeBaHl)eJICKO ITpaBOCJIaBJbe, Hero HeKO 3HOjHHM H CYMOPHHM aCKeTH3MOM npoxce-

TO onIIITepeJIHrH03HO no.n;BH2KHHIllTBO, HeKH HenpOCBeTJbeH H aepa.n;OCTOTBOPHH "MHCTHqKH" 2KHBOT. 3aHCTa, CBeTH Cana je npencrasHHK, JIHqHH HOCHJIan; H nacraarsa-r najcsernaje Tpa.n;Hn;Hje npaaoCJIaBHOr no.n;BH2KHHIllTBa H ,I(yXOBHor 2KHBOTa - xananoxnjcxor, rraJIeCTHHCKo-cHHajcKor, CTy.n;HTCKor (lIapOqHTO aacrynrseaor KO.n; CBeTor CHMeOHa HOBor BOrOCJIOBa), OHaKBor KaKaB he ce npojamrra H y Cseroi I'opa, HapOqHTO y HCHxa3MY (aa qHjer nperexy MHorH C npaBOM csiarpajy H Cserora CaBY)·

ITa nnax, OBa Beceoa HaM CBe.n;OqH na je Ta CBeTJIOpa.n;OCHa, 06- naronahena rrpaBOCJIaBHa .n;YXOBHOCT Cserora Case npouma KP03 ny- 60KO, aJIH Tpe3BeHO, aCKeTCKO HCKYCTBO 60p6e ca TaMHHM rOpqHHaMa rpexa H 3JIa, xao OTpOBHMa, CMPTOHOCHHM sa 6Hhe KaKBO je qOBeK H sa cpue KaKBO je Jby.n;CKO. To caenoxe OHH H3pa3H y OBOj Beceou rne CBeTH Casa rosopa 0 "TaMo.n;pIllU;y H rpexonpunry H 3JIo.n;eJIaTeJbY" l)aBOJIY, "KOjH je 0,0: noxerxa norytiao MHore, H y CBOjy TaMY YBYKao pO,IJ: nanr [-pon Jby.n;CKH O,IJ: A,D;aMa], H MHore je CTpaCTH [=cTpacTH xao cmpaoatea = crpananaa crarsa = ,IJ:YXOBHY namonoeujyi H remxa cme-

] "

ltJaltJa [=MYKe, MyqHHHY, narrse CTaBHO y cpua naura O,IJ: rroxerxa ,

xao H HeIllTO narse H3pa3H xao IllTO cy OHH 0 HaIllHM "TajHHM [aejneJIHMa", 0 namoj "corrcTBeHoj 3JI06H" y KOjOj nponanasso, 0 "TaMH cpnana namax", xao H y OHHM H3pa3HMa H3 I Cmyoeuuuxe tieceoe rne CB. Casa rosopa (HcTHHa, rronanrsajyha pexa Xpacrose) na lie rsy.n;H, 6e3 noxajarsa H sepe y Xpacra, "rrOMpeTH y rpecasra CBojHMa" H na lie "caMH ce6e yMOpHTH corrCTBeHHM rpecasra", KOjH H jecy naur BeqHH naxao, naure "BaBeK YMHpaIbe y 2KHBHM TeJIHMa H 2KHBHM nynrasra y cetia".

Hapasno, CBH OBH H3pa3H HHCY aexa HOBHHa HH H3YM casrora Cserora Case, Hero cy HaM neh rr03HaTH xao onaca .n;02KHBJbeHOr 6JIaro.n;aTHor aCKeTCKor HCKycTBa xpamhaacxor y 60p6H ca rpexosi H rpexOBHHM CTpaCTHMa, KaKBe M02KeMO qeCTO cpecrn KO.n; paaajax Orana H ITO.n;BH2KHHKa na rrpaBOCJIaBHOM MCTOKY, xao nnp. KO.n; CBeTor Maxapaja Eranarcxor, Cseror Hcaxa CHpHHa, Cseror JOBaHa JIecTBHqHHKa. OBO peaJIHO xpmnhancxo rro.n;BH2KHHqKO HCKYCTBO CBHX TaMHHX ropxana rpexa, CBHX narytianx H qOBeKoy6HcTBeHHX rroaopa 3JIa, CBe OHe "MyqHHHe" H "naTOJIOrHje" crapora, nanora xosexa aa IberOBOM nyry JIHqHOra nonanra, y noxajarsy H npenopony, xa HOBOMe XPHCTOJIHKOMe qOBeKY - TO je OHO IllTO OBa CaBHHa II Cmyoenuuxa tieceoa rrocnenovasa, HCTHHa casro xao neo, aJIH HeH3- 6e2KHH H He3a06HJIa3HH neo ayTeHTHqHOr .n;YXOBHor, npaBOCJIaBHOr 2KHBOTa. Osaj nax omrr .n;YXOBHH nocaenoxaaa ca csoje crpane na je y TaKBOM no.n;BH2KHHKy 3aHCTa aanoxeo HCTHHCKH .n;YXOBHH 2KHBOT H cnacerse y XpHCTY. Y CTBapH, casio 6JIaro.n;aTHO HCKYCTBO crnapnor OKYIIIaja H .n;02KHBJbaja peaJIHOCTH cnacersa y XpHCTY, TeK OHO naje rro.n;BH2KHHKy npocnerrserse .n;a rpex H 3JIO carnena H ocaaaa xao rra-

140

60r OTAQA HAIIIHX

141

XHJlAH.IJ.APCKIf nYTOKA3H

cpncxax npxaaa H MaHaCTHpa" nnojana CBeTHX cTy,n;eHHqKHX OCHOBOrrOJIO:>KHHKa, CHMeOH H Casa, xao n.ena rrpnn 60rOCJIOBH H rrpsa ,11YXOBHH:U;H. To je TaKol)e H lbHXOB ,n;YXOBHH 3aBeT HaMa - CBOMe rroTOMCTBY - ,n;o ,n;aHac.

rytiae, qOBeKoy6HcTBeHe CHJIe y -rosexy. OBY HCTHHY nornpbyje, sajenao ca CBeTHM ArrOCTOJIHMa H OCTaJIHM CBeTHM O:U;HMa (HIIp. ca ArrOCTOJIOM llaBJIOM H CBeTHM Maxapnjesr ErHuaTcKHM), H cass CBeTH Caea, xana y OBOj II tieceou BeJIH na je XPHCTOC Crracarers qOBeKOJby6HBO CHIlIao y "HaIlIY HH3HHY" na Hac .ocnotioau", nomao Y "HaIlIY TaMY" na Hac "CBaKaKO npoceemnu", xana je ",IJ,06pOTY CBOjy namraI.IIHO"83) H ,,3JIo6y HaIlIY rrOKJIOrrHO", jep je "CBOjOM ,n:06POTOM OqHCTHO H rrpOCBeTJIHO TaMHa cpua HaIIIa" H "rrOKa3ao HaM HCTHHHTH nyr cnacersa", CBH OBH H3pa3H MOrJIH cy 6HTH, H jecy, casro rrJIO,IJ, CaBHnor HCTHHCKor OKYIlIaja H ,u;O)l{HBJbaja peaJIHOCTH crracersa y XpHCTY H otinaronaheaor HCKYCTBa HOBor, ,n:YXOBHor :>KHBOTa y Jlyxy CBeTOM YTeIIIHTeJbY. 11 jom HeIIITO, CBa OHa notipo rroanara MOJIHTBeHOCT, 6oroJby6HBocT H QOBeKOJby6HBocT Cserora Cane, TaKO jacao HCIIOJbeaa H y OBHM CTy,n;eHHQKHM 6ece,n:aMa, Moma je GHTH caxo rrJIO,IJ. rserosor peanaor npaorrurrena panocroraopaoj, 6JIaro,n:aTHoj CTBapHOCTH cnacersa y XpHCTY H HOBor, otinaronabeaor 2KHBOTa y Ilyxy CBeTOM Koja O:>KHBJbyje H opanourhyje.

Ha xpajy, na cnosreaesro H jour jenan anaxajan MOMeHaT, HCTaKHYT YKpaTKO y OBOj II Cmyoenuuxoj 6eceiJu Apxanacrapa Case. To je OHa pexeaaua xoja ce HaJIa3H na xpajy npernocnenrser nacyca OBe II 6eceiJe cTy,n;eHHQKHM MOHaCHMa H rrapony: ",rr;p)l{enH ce npeoatsa CBeTHx ArrOCTOJIa XPHCTOBHX rca ynyhaaan.ese, OQHrJIe,n:HO, aa 1. IlocJIaHH:U;y KopHHnaHHMa 11,2 H 1. llOCJIaHH:U;Y COJIyaaHHMa 2,15], H He onsajajyha ce on '1PK6eH02a catipateo" (HJIH ca6opa; oner ca ynynHBaaeM na llOCJIaHHIJ;y Jenpejasra 10,25). OBHM peQHMa CBeTH cpncxa apxaerracxorr CBe caoje 6020Cfl06Jbe H CBY oyxoeuocm, aapexeHe y OBOj Beceou, noaesyje ca KOHKpeTHOM npaBOCJIaBHOM '1PK6eHoUlny. Ta :u;pKBeHOCT ce cacroja y BepHOCTH CBeToM JIpeiJafby xao )l{HBOM TOKY upxseae nepe H 6JIaro,n;aTHor )I{HBOTa, aJIH npenarsy KOHKpeTH30BaHOM y canannsoj :JICU60j apK6U xao 3aje,n:HH:U;H nepyjyhnx y XpHCTY, xao KOIlKpeTHOM I1PK6eHoM catiopy = numypeujcxou catipatey, Tj. OHOMe IIITO llpaBOCJIaBHa Llpxsa Xpacrosa Y CBOjOj CYIIITHHH H jecre: catiop C6UX y Xpucmy, no BOJbH Bora Ona, 6JIaro,n:any Caerora Ilyxa. To je yrrpaso OHO UITO je 6Horpa¢ ,u:oMeHTHjaH rrpaBHJIHO ocerao, xao rJIaBHY MHcao H )KeJbY nporronena Cne-rora Case y CryneHH:U;H, rra je 3aTO H rrporrpamo OBY CaBHHY II 6eceiJy pesnnra xoje CMO Ben HaBeJIH, a HaHMe: na rrOCJIe OBe CaBHHe Becene "CTpeMJbaIIIe ce MHOlUm60 JbyiJu 6oroH3a6paHHx y cjeiJU1befbe Ceeme J enaocynrrne H )KHBoTBopHe Tpojuue", A CBeTa Tpojaua, rr03HaTO je, H jecre npomomun Ilpxee Xpacrone llpaBOCJIaBHe xao aexae H 6ecMpTHe sajeouuue.

OBO 6H, QHHH HaM ce, H 6HO OCHOBHH xapaxrep CTy,n:eHHQKOr 6020Cfl06Jba H iJYX06H02 :JICU60ma, KaKO cy ra 3aIIOQeJIH y OBOj "Maj:U;H

(1986, CTy.n;eHHQa)

83) CB. JOBaR Ilassacxaa, Ha6. oeno, IV. 21, PG 94, 1197.

60r OTAlI,A HAIIIHX

143

PEQ 0 CBETOME CABH

MeIIIa Ty MaJIO H3BPHYO jenan CTHX H3 Kopana, HO ja MHCJIHM,n;a HHje, jep ca MYCJIHMaHCKHM AJIaXOM qOBeK H jecre YBeK na IIITeTH. 3aIIITO? 3aTO IIITO ie HCTHHa HCKYCTBa na xaxsor Bora qOBeK H3a6epe OHaKaB je H casr; KaKaB anean qOBeK asatiepe, Taj ra anean BO,n;H H 06JIHKyje, TO je rrpasna neocnopna. MYCJIHMaHlf cy CJIHKa csora AJIaxa H csora Myxasrena, JIa:>KHOr 60ra H JIa:>KHOr npopoxa.

CBeTH Casa je asatipao )l{HBora H HCTHHHTora Bora a KaKO

. . ,

Je qOBeK CTBopeH rro CJIH.u;H )l{HBora Bora, 3aTO je CBeTH Caaa TaKO

BeJIHqaHCTBeH, TaKO 60rOJIHKO nen, TaKO Jby,n;CKH rrpenasaa H nenpoJIa3aH. Ca JIHKa rseroaor H3 MHJIeIIIeBe, rserose nnase, CJIOBeHCKe, cprrcxe OqH rnenajy Hac BeKOBHMa H BH Y THM OqHMa BH,n;HTe ,n;y6HHe, IIIHpHHe, BHCHHe H rrpOCTpaHCTBa He603eMHa, aansesma H nanne- 6eCKa ... KaKO Te TOrrJIe OqH yxasyjy 3aIIITO je qOBeK yorrurre y OBOM CBeTY, IIITa je Bor xreo xan je CTBOPHO xoeexa, IIITa MO:>Ke qOBeK na yqHHH xan je qOBeK! BeJIHKH CJIe,n;6eHHK Cseror Case, HaIII Xepuerosan Ilpnojeaah, OCHHBaq rpana Ilernn,a H urrasrrrapnje .u;eTHIbCKe (3Ha ce na cy Ilpaoiesnha H3 Xepueroaane 1483. ronnne rrpeIIIJIH H OCHOBaJIH Lleran,e H npsa je cpncxa urrasmapaja .u;eTHIbCKa; 0,lJ; IbHX noraxe BeJIHKH CJIe,n;6eHHK Hapnojeaah, Apceaaje Tlarpnjapx H3 Ilpaojeaaha). Llpnojennh, naxne, rrHIIIyhH npenroaop npsoj urrasmano] KIbH3H cpncxoj "OKTOHXY", rra onna H "IlcaJITHpy " , aarracao je na je Bor CTBOPHO sonexa sa caora npujamensa; capaouuxa, npyra H caeoeopuuxa H caeemuuxa. CBeTH Cana je TO noxasao npe Hapnojesaha, a TO noxaayje nanac H osaj CprrCKH napon, aapoxaro neua; jep TaKO BOJIe Cserora CaBY H ocehajy na je TO npajaren, KOjH C Borosr pasroaapa H na Taj paarosop ca EorOM Ibera, xosexa, pa30TKpHBa, nponmpyje H Y3BHIIIyje. Taxo na, rro H,n;eaJIY KOjH je asafipao, rro anearry XpHCTa, OH je nocrao nenora, ,n:06pOTa, cBeToCT, rrpanemrocr, cnotiona, My,n;POCT, npocsera; yqHTeJbCTBO, BOl)CTBO osora napona.

Ja TO He rOBopHM, rocnono H 6paho H neno, 3aTO IIITO casr sa,n;Y:>KeH sa TO, 3aTO IIITO caM BJIa,n;HKa Xepueroaaxxa, rOBOpHM xao qOBeK KOjH je npomao H rrpOJIa3HO ropxo HCKYCTBO rsyncxora 6Hha. Hajseha CTBap y OBOMe CBeTY, najseha peaJIHOCT je 6HTH qOBeK - HH He60, HH sescsa, HH CBe ranaxcnje, HH CBa saarsa, HH CHJIe, HH TexHHKa, HH BJIaCT, HH .u;HBHJIH3a.u;Hja He npene jemror rsyncxor 6Hha. CBe je TO MaJIO H CHTHO sa xosexa.

J a aepyjesr na ce TaKO HeKaKO ocerao CBeTH Caaa xan je xao MJIa,n;Hn, CHH BeJIHKOr )l{yrraHa Cpncxor, rrOCTaBJbeH osne y TpaBYHHjH, y 3aXYMJbY, nanannsoj Xep.u;erOBHHH, sa :>KyrraHa na anana, H HarrYCTHO CBe TO H OTHIIIao aa XPHCTOM y CBeTY ropy. Ila ce ocerno xao IIITO caM ce H ja MaJIH jennow ocerno y CBOM :>KHBOTY: na CBe ranaxcaje, YHHBep3YM osaj HJIH KOJIHKO HX JOIII HMa, He spene KOJIHKO jenno Jby,n;CKO 6Hhe, KOJIHKO ,n;y6HHa H BHCHHa Jby,n;CKe Jby6aBH, Jby,n;CKe cpehe, rsyncxe pa,n;OCTH rra H rsyncxe Tyre H rsyncxe Tpare,n;Hje.

CBeTH Cana je najnenme, najsrynpaje H 6ecMpTHo Cpncxo neTe*). Ilpa3HHK Caeror Case y Cpncxosr aapony je, rrOCJIe EO:>KHha H Borojaarsersa, rrpasaax neue H rrocetino baxa, ca60pHH rrpasnax naIIIe Caerocascxe npxse H Cserocaacxe IIIKOJIe. XBaJIa Bory, na MO:>KeMO CJI060,n;HO CJIaBHTH II qHHHTH TO IIOHOBO xao IIITO CMO qHHHJIH BeKOBHMa.

Osaj napon je H npen EorOM H npen CBeTOM rroxasao JIH.u;e CBOje, xora HMa aa CBOj H,lJ;eaJI xan je yaeo Caerora CaBY, TO najnernne, HajMy,n;pHje H uajfiorse cpncxo nere, sa csor soby, yxaren,a H npocaeTHTeJba, HHKHM He3aMeHJbHBor H HHqHM neocrropaaor. MHorH 6H napona nO:>KeJIeJIH ,n;a HMajy jenno TaKBO caoje nere xoje Mory HCTahH xao npastep cseror EO:>KHjer -ronexa, MY,lJ;pa.u;a, yxarersa, ,n;HrrJIOMaTe, ,n;p:>KaBHHKa, nncna, necnaxa, H npe csera HCTHHCKor xoaexa.

OHO IIITO je KO,n; Cseror Case rrpso H nocnemse, najocaoanuje H BeqHO, TO je na je 6HO HCTHHCKH, H3BOpHH, aYTeHTHqHH qOBeK. KaKO xasce rpxxa npeaaa rrOCJIOBH.u;a: "KaKO je BeJIHKH qOBeK xan je xoBeK"! CBeTH Casa je 6HO BeJIHKH qOBeK jep je 6HO XPHCTOB qOBeK. Hnje My,n;pOCT rserona, HH snan,e rseroao, HH TaJIaHTH n-eroaa 6HJIH npecynaa na 6y,n;e TO IIITO je - je,n;HHCTBeHa nojasa y CprrCKOM aapony, BeqHTH jeBaHl)eJICKH Ha,n;aXHHTeJb H aeocnopasa BOl) osora napona, H He caxro onora HapO,IJ:a. CBH npaBOCJIaBHH napona ra nourryjy H CBH Jby,n;H on KYJIType H ,n;YXOBHOCTH .u;eHHJIH cy ra If ueae. CBeTH Cana je TO nocrao 3aTO IIITO ce onpenenao aa HCTHHCKor Hosexa, sa XpHCTa EOrOqOBeKa, jep onpenemrrn ce sa HCTHHCKor Hosexa Moryhe je, aJIH HeOCTBapHBO 6e3 onpenersersa aa HCTHHCKor )l{HBor Bora, sa Xpacra.

BeJIHKH Ilocroiencxa je y HOBHje spesee, ua HaqHH KaKaB je caMO OH xao BeJIHKH rmcau TO Morao, OTKpHO na je qOBeK 6e3 )l{HBora H HCTHHHTora Bora OIIITeheH. MeIIIa CeJIHMOBHh, qOBeK H nacau HaIIIe KPBH H3 HaIIIHX xpajesa, aJIH H3 MYCJIHMaHCKe cpenane, pexao je y CBOM rr03HaTOM neny ",n:epBHIli H CMPT" na caMOM noxerxy: na je "qOBeK ca AJIaXOM YBeK na IIITeTH". MYCJIHMaHH cy rOBOpHJIH na je

*) Becena asrosopeaa aa rrpOCJIaBH Cseror Case y oHJIehH, parne 1993. r. y .ll.OMY Cpncxe sojcxe,

144

XHnAH~APCKH nYTOKA3H

s o r OTAlJ,A HAIllHX

145

MH Y Harne ,IJ,aHe rrOHOBO npeacaarsasaero TO er3HCTeHlJ,Hja.rrHO nararse: 6HTH qOBeK HJIH He 6HTH qOBeK. Temxo HaM je ,IJ,a orrcraneMO Ka,IJ, cy H3 Hac, H3Mel)y Hac H jour BHme O,IJ, MonHora CBeTa, fiecnor CBeTa a aevoue-nror, H3,IJ,a.rrH Hac, rrpHTHCJIH Hac, ,IJ,aBe Hac, creacy HaM OMqy OKO npara, a MH Tpe6a,IJ,a OCTaHeMO ycnpasna H ,IJ,a rJIe,IJ,aMO y JIHK Cserora Case. Ila HaM OH 6Y,IJ,e yrnen, anean, H soba, yqHTeJb H rrpOCBeTHTeJb, xao mTO je lheMY 6HO XpHCTOC. Bepyjre na je TO 3aHCTa TemKO, aJIH je TO aajaocrojanje, rrajfiorse, TO je najneha 6HTKa xojy 6HjeMo, aajaeha 60p6a xojy BO,IJ,HMO. To 3HaqH je,l1;HOCTaBHo ,IJ,a 6Y,l1;eMO JbY,l1;H, na 6Y,l1;eMO xapaxrepa, ,IJ,a 6Y,l1;eMO CBeCHH, aJIH jour BHme caBeCHH xao Jby,IJ,H. BeJIHKa lJ,HBHJIH3alJ,Hja esporrcxa, xoja je 0)). BeJIHKOr Ilocrojescxor Ha3BaHa "qy,l1;OM" - ,,3eMJba qy,IJ,a" je rro lheMY Espona, jep je MHoro urra ypanana H CTBOpHJIa, ana Espona CTaJIHO HCTHqe, rocnono, "cBecT", HHKa,l1; CKOPO He HCTHqe caeecm. Hapon Caeror Case CTaJIHO ya CBeCT CTaBJba caeecm H xax acnpen CBeCTH. CBeT eeponcxo-ajaepasxa CTa.rrHO HCTHqe pasyi«, a MH ya pa3YM, xora raxobe nonrryjesro, CTaJIHO HCTHqeMO cP14e. qOBeK naje casro pasysr, qOBeK je 6ap TOJIHKO, a aa MeHe H jour name, H cP14e, oytua, caeecm. CBeTH Casa Hac je yqHO YBeK ,IJ,a 6y)).eMO He caxo CBeCHH, Hero caaecHH, He casro pa3yMHH Hero MY,IJ,PH, He casro npaaaxaa Hero npanenHH, a rrpaBe,IJ,HHK je name 0,l1; rrpaBHqHOCTH. Jep je npasenaax C EoXHjOM rrpaB,IJ,OM, a JbY,l1;CKa rrpasna YMe na 6Y,l1;e aenpasna. IlpasenHHK naje casro npocserap KOjH Hac yqH snarsy, Hero je rrpOCBeTHTeJb KOjH Hac rrpocserrsyje CBeTJIOmny EoxaHCKOM. CBe je TO 6HO CBeTH Casa H 3aTO je aa Hac narrac TaKO anaxajao caaarserse rsera, nourronarse rsera, yrrrenarse na Ihera, H,l1;elhe aa IhHM H ca IhHM sa XPHCTOM EOrOqOBeKOM. Kao mTO je pexao Ham cprrcxa rreCHHK aa XepueroaaHY: "MH nyr CBOj 3HaMO - nyr EorO~IOBeKa" (Anexca IIIaHTHn).

)KeJIHM ,IJ,elJ,H nauroj na asrpabyjy xapaxrepe nonyr Cseror Case, 6HTH xapaxrep He 3HaqH casro "qBPCT" H ",IJ,OCJIe,l1;aH", KaKO rrCHXOJIOrHja rosopa, - TaKaB Moxe na 6Y,l1;e H Te KaKO nrreraa H aa ce6e H sa npyre. Kapaxrep 3HaqH, rrpe csera, ,l1;06pOTY, H360p noopa, a He 3JIa; H360p BpJIHHa a He rropoxa; H360p cnyxcersa Bory H JbY,IJ,HMa, a He ananarsa EorOM H Jby,l1;HMa. Hasra cy rrOCTaJIH H,IJ,ea.rrH Jby,IJ,H KOjH ysrejy na ananajy, na KOMaH,IJ,yjy, na 6y,l1;y T060xe ",l1;OCJIe,IJ,HH" , "KOH3HCTeHTHH", na 6y,l1;y "rrpaBHqHH", a Tpe6a.rr0 6H na HaM 6y,IJ,y H,IJ,ea.rr JbY,IJ,H KOjH cy ,IJ,06PH, KOjH cy qeCTHTH, KOjH HMajy ofipasa, KOjH cy MY,l1;PH H rrpasenna. Ilocrano je, aa Xa.rrOCT, TaKO y csercxoj rrOJIHTHlJ,H na je HajMalhe rrOTpeOHO ,IJ,a rrOJIHTHqapH 6y,IJ,y qeCTHTH H nomTeHH, MY,IJ,PH H rrpasenaa JbY,l1;H aa BJIaCTH.

AJIH CBeTH Casa HHje caste TO, OH je rrpe csera, xao mTO peKOX, XHBa CJIHKa )KHBora Bora, qOBeK ,IJ,06pOTe, qOBeK BpJIHHe, qOBeK MHpa, qOBeK JbyoaBH, qOBeK HCTHHCKe CBeTOCTH H CBeTJIOCTH. MY,IJ,pa cpncxa KlhHXeBHHlJ,a HCH,IJ;Opa CeKYJIHn je npen par, Ka,IJ, cy ce MYT-

HH 06JIalJ,H Ha,l1;BHja.rrH nan Esponosr H nan aasra, O,IJ,rOBOpHJIa je,IJ,HOM q,paHlJ,YCKOM qOBeKY, KYJITYPHOM pa,l1;HHKY, KOjH je TBp,IJ,HO,IJ,a cy C~eTHTeJb H renaje HCTO. A I1cH,IJ,Opa, xoja je 6HJIa rennje, rOBOpHJIa Je: nessojre TaKO, jep Csera-rers je Bene 0,l1; reanja. I'enaje YBeK MHCJIH na je ,IJ,OCTHrao H na Moxe ,IJ,OCTHnH BpXYHalJ, H na je OH Malhe-BHme na TOM BPXYHlJ,y, 3HaqH: najseha. CBeTHTeJb HHKa,IJ, naje noscanrrsao na je seha H 60JbH 0,l1; npyrax, H aKO je TO OHO, HHKa,l1; naje CM~TP~O na je ,l1;OCTHrao, Hero je YBeK amao aa ,l1;aJbHM ycaapnraaarsesr, Jep Je qOBeK CTBopeH aa fiecxpajao ycaapmasarse y ,l1;06py, Y CJIOOO,l1;H, y rsy- 6aBH. CBeTH Casa je 6HO qOBeK Jby6aBH.

Saeoaume Boea IWO tumo OH saeone Hac! - TO je rseroaa nopyxa CprrCKOM aapony. ,Il,pJKHTe ce npasne, ,l1;pXHTe ce HCTHHe, CJI060,IJ,e y XpHCTY. CprrCKH napon je TO asatipao jep je npsa CBeTH Casa H3a- 6pao TaKO rr03HaTH KOCOBCKH 3aBeT H KOCOBCKO onpenersen,e sa Ilapcrso He6eCKO. OCTaBHO je lJ,apCTBO 3eMaJbCKO H orrpenenno ce sa He6eCKO, ana naje 3a60paBHO H HarrYCTHO CBOjy 3eMaJbCKY oTaI,I6HHY, BpaTHO ce y Ihy H CJIYX{HO joj, CJIYXHO Bory, CBOMe Hapony, H TaKO ,l1;BOCTPYKO Hac 060raTHO: H lJ,apCTBOM 3eMaJbCKHM y KOMe HMaMO Benerremre 3a,l1;yx6HHe, MaHaCTHpe, dipecxe, CBeTHTeJbe, MyqeHHKe, npaaenaaxe, H TaKol)e neaao Hac sa Ilapcrso HeOeCKo.

Y TemKOM BpeMeHY y KOMe je XHBeo OH ce onpenenno He,l1;BOCMHCJIeHO sa rpajae H nenpcnasae Bpe,IJ,HOCTH xpamhancxor HeTOKa, xpmnhaacxe BH3aHTHje, a Morao je na ce onpenena aa npenHOCTH xoje H naaac, na XaJIOCT, ,l1;OMHHHpajy cseross, sa 60raTCTBo BaTHKaHa, aa nerrore IIapH3a, HJIH MonHe CHJIe ca 3arra,IJ,a H HCToKa. OH ce onpenenao sa oaaj H3BOPHH JbY,l1;CKH JIHK KaKaB je HaCJIyneH y KJIaCHqHoj I'pxxoj, a KaKaB je OCTBapeH y jY,l1;eO-XpHmnaHcKoj rpanalJ,HjH HCToqHOr Menarepaaa If EaJIKaHa. To je anean jeBaHl)eJICKH, rrpaBOCJIaBHH. 3aTo je CBeTH Casa rrocrao H,l1;eaJI H sa HCTOK H sa sanan, sa cesep H jyr. CJIaBe ra If y PYCHjH, CJIaBHJIH cy ra ,IJ,OHe,l1;aBHO H y ,Il,aJIMalJ,HjH, y HTaJmjH, CJIaBe ra 6pana fPlJ,H, CJIaBe ra ,IJ,aHaC H y Aq,PHlJ,H H na AJbaCU;H, H y Janaay, H y JYXHOj AMepHlJ,H MoxeTe nahn JIHK Cseror Case, necsre Cseror Cane, jep je ymao y pen BeJIHKHX CBeTHTeJba KaKaB je CBaKH HapO,IJ, crrocorian na ,IJ,a aKO xpene EoXHjHM nyrest.

Hexa 6H OBO naaaunse CJIaBJbe, OBO catioposaa.e OKO Cserora

Case, 6HJIO nasra CBHMa npasrep na ce yrnenasso na rsera y asrpabasarsy xapaxrepa, ofipasa, CBeCTH H casecra, snarsa H MY,l1;POCTH, aJIH rrpe csera qOBeqHOCTH, HJIH na yrrorpetiass H3pa3 Hamer necanxa AJIeKCe IIIaHTHha - tioeouoeexnocmu. "MH nyr CBOj 3HaMO - nyr Boroxonexa", TO je AJIeKCa IIIaHTHn 0,l1; Cseror Case aayxao. MH CMO cana na TOM rryry TeIIlKOM, pacnerosr, ana ,l1;OCTOjHOM, H CHrypHO na HeneMO HarrYCTHTH raj nyr, jep Hac nehe HarrYCTHTH CBeTH Casa, aJIH Hac cxyno KOIIlTa raj nyr, J a BaM XeJIHM CBHMa cpehao CJIaBJbe, rro-

146

XHflAHAAPCKH nYTOKA3H

ce6HO namoj nena, - na 6y,D,Y ,D,eIJ;a KaO rrajnerrme CpnCKO Ilere - CBeTH Caaa.

(1993, Bnneha)

CBETH CABA Y TOKOBHMA KHPHJIOMETO,I1;HJEBCKOr IIPE,I1;AlbA

IIojaM H TajHa Ilpenarsa

BeOMa je 3aXBaJIHO rOBopHTH 0 TOKOBHMa cseror tmpHJIOMeTO,D,HjeBcKor Ilpeoatsa Y )KHBOTY H ,D,eJIY Cnerora Cane. HapO~HTO je TO 3aXBaJIHO Y Hallie nane, xana HapO,D, KojeM npananasro, 3aje,D,HO ca CBOjOM U;PKBOM H KYJITYPOM, npeacnaryje CBOj H,D,eHTHTeT, cnoje HCTOPHjCKO H ,D,YXOBHO naMnelbe, csoje Tlpeoatee.

3aXBaJIHO je H 360r Tora llITO ce OBe 1985. rO,D,HHe aanpnraaa XHJba,D,Y H CTO rO,D,HHa O,D, npecraarsersa Cserora MeTO,D,Hja H cenaxrCTO nenecer rO,D,HHa on rrpecraarsersa Cserora Case.

Ila nO,D,CeTHMO caxro: O,D, Xpacra ,D,O Cserora MeTO,D,Hja npoTeKJIO je OKO 850 rO,D,HHa; O,D, Cserora MeTO,D,Hja ,D,O Cnerora Caae npOTeKJIO je OKO 350 rO,D,HHa H O,D, Cserora Cane ,D,O ,D,aHaC npOTeKJIO je HeKHX 750 ronana.

)1,pyrHM peqHMa, CBeTH MeTO,IJ;Hje H rseros 6paT CBeTH KHPHJI HaJIa3e ce nerne na cpenoxpahn apesrena O,D, Xpacra ,IJ;O ,IJ;aHaC, a CBeTH Cana ce HaJIa3H, oner npH6JIH)KHO, na cpenoxpahn O,D, CBeTe Bpahe ,D,O Hac.

DBe 6pojKe caste no ceria HHCY TOJIHKO Ba)KHe, Hero HX HaBO,D,HMO casro ysrpen na 6HCMO, Y3eBllIH HX xao nOBO,D, H rroxerax, nporOBopHJIH 0 nHpHJIO-MeTO,D,HjeBcKoj H cserocaacxoj Tpa,D,HIJ;HjH, 0 xpHllInaHCKOM Ilpeoatsy CBeTe Bpahe H Caerora Cane.

Hesra CYMlbe na cy H CBeTa Bpaha, nHpHJIO H MeTO,IJ;Hje, H aa lbHMa CBeTH Casa, 6HJIH JbY,D,H xpaurhaacxor TIpaBOCJIaBHOr Ilpenarsa, n.eroaa )KHBH CBe,ll;OIJ;H H HOCHOIJ;H. DBO jour He 3HaqH na HM OJIaKO MO)KeMO npH,D,aTH Ha3HB "Tpa,D,HIJ;HOHaJIHCTH", HaKO CMO y06HqajHJIH na 6p30nJIeTO najeero Ha3HBe, errarere HJIH eTHKeTe na OCHOBY aamer ,D,06a H rserosor MeHTaJIHTeTa. MO)KeMO HX, ,D,aKJIe, CJI060,D,HO H C rrpasosr Ha3BaTH )l{HBHM CBe,D,oIJ;HMa H HOcHOIJ;HMa xpamhancxor Ilpenan,a, a ,D,a HX npa TOM He Ha30BeMO "Tpa,D,HIJ;HOHaJIHCTHMa". Ana nrra je TO Ilpeoatse Y xpHllInaHCKOM )KHBOTY, HCKYCTBY, HCTOPHjH?

DBO nararse je IIOCTaBJbeHO Ben KO,D, AnOCTOJIa TIaBJIa, Tor H3- pasaror jespejcxor "Tpa,D,HIJ;HOHaJIHCTe", 6ap ,D,OK je 6HO CaBJIe H ,D,OK

148

XI1JIAH)l,APCKH nYTOKA3H

s o r OTAll,A HAIIIHX

149

je Y HMe cnoje jynejcxe "Tpa.n:HU;Hje", Y HMe "npe.n:alOa oraua", nporoHHO XpHlIInaHCTBO H xpaurhaae xao "HOBHHY" H "HOBaTope". AJIH nOCJIe ce CaBJIe 06paTHO H nocrao TIaBJIe. Ta,IJ;a je npHxBaTHO XPHCTa aa Bora MCTHHHTor, aa TIYT H MCTHHY )KHBOTa csor H )KHBOTa cnera CBeTa . .II;a JIH je OH THMe caCBHM HanYCTHO cnoja "OTaQKa npenaa.a'', CBOjy jyrtejcxy 6H6JmjcKY 'rpannunjy? ITo lOerOBOM concrseHOM npH3HalOY - naje! HanpOTHB, HaIIJaO ie TO npenan.e Y XpHCTY, aJIH can O)KHBJbeHO, OHCTHlbeHO H OCMHIIIJbeHO, H 3aTO je Morao na xaxce ynpaso Y Ilocnauuuu Jeepejuua: "Hcyc Xpucmoc je ucmu jyue u oauac u y eexoee" (JeBp.l3,8). 3aTHM je nanrapoxo pa3BHO MHcao 0 HCTHHCKOM xpnurhancxosr (jyneoxpambaacxosr) rrpenarsy H nOHCTOBeTHO ra ca J eaaabersesr XPHCTOBHM, ra-nraje pexeno ca CaMHM XpHCTOM. 3aTo je 6HO H3pa3HTH anOCTOJI xpaurhancxora Ilpenan,a, Ma.n:a He H "Tpa.n:HlJ,HOHaJIHCT". Jep, ynpano je OH, raj HCTH TIaBJIe, 6HO TaKaB, peuasro CJI060.n:Ho, "HOBaTOp", TaQHHje pe-reno 06HOBHTeJb. H rrpenoponarers xpmuhancxor )KHBOr Tlpenarsa, na je C060M H CBOjOM nponosehy Jeaaabersa rtao nexar qHTaBoMe XpHIIIl'iaHCTBY. Je)l;HOcTaBHo pexeno, rroxasao je .n:a xpmnhaacxo )KHBO Ilpeoatee Ha.n:HJIa3H yotiaxajeao CXBaneHY "Tpa,n:HIJ;Hjy", xao nrro XPHCTOB Ho- 6U 3aBeT Ha.n:HJIa3H CBa rrpenarsa H rpaaanaje Crapor 3aBeTa. HanHJIa3H, aJIH He YKH.n:a. Hcnyrsana OCMHIIJJbajeM, HOBHM canpxcajexr, ocaehea.ev, npenoponosr, npeotipaacajea YBeK )KHBe MCTHHe xoja je )KHBOT, )KHBOT BeqHH H EO)KaHCKH, BorOtJOBeqaHCKH. CaMO crapo- 3aBeTHO Ilpenan,e MOrJIO je 6HTH, H 'IeCTO je nocrajano, nparacax "CJIOBa xoje ysrprnn.yje", a rrorpetiaa je ".IJ.YX KOjH O)l{HBJbyje" (2Kop. 34,6). Taj Ilyx H jecre ,D,yx )/(u6oma, Ilyx XpHCTOB. OH je HCTOBpeMeHO nocrao Ilpeoatee )/(u6oma, Ilpenaae MCTHHe, TIYTa H )KHBoTa KOjH je XPHCTOC Hcyc - jytte u oanac u 006eKa ucmu (PHM.8,2; JH.14,6; JeBp.l3,8).

. .II;a ce pa3YMeMO: CBaKO npenarse, 6HJIO KaKBO H 6HJIO qHje, nocraje, xan-ran, nparacax H reper aKO naje Ilpenaa,e )l{HBOr )KHBOTa H MCTHHe, aexaor )KHBoTa H nesne I1cTHHe. 3aTO je y XPHIIInaHCTBY 60)KaHCKO, raxaaje 60rOQOBeQaHCKO Ilpenarse He.n:eJbHBO rrOBe3aHO ca Jlnxaourhy )KHBora Boroxonexa XpHCTa. Ee3 Thera OHO MO)l{e 6HTH, H 6HBa, "CJIOBO xoje y6Hja", "Tpa,n;HU;Hja" xoja ysrp'run.yje YMeCTO .n:a oaomrsyje.

CBe OBO IIITO peKOCMO 0 rrpenarsy jour He 3HaqH na Ilpenan,e He nocroja HJIH na naje norpetiao y xpanrhancxoj ll,PKBH, nocetiao y TIpaBOCJIaBHoj xao J erraaoj HCTHHHTOj PeI.J,H HJIH I-bBOPY )KHBor Ilpenaa,a. HarrpOTHB, TIpaBOCJIaBHa Ilpxsa j e O)l;YBeK 6HJIa, a H naaac je 03HaQeHa xao Ilpxsa Ilpenan.a, ami )KHBor H MCTHHHTor Ilpenarsa, Ilpenarsa xao MCTHHe H )KHBOTa. Ta npenarscxa oc06HHa H jecre OHO IIITO qHHH lOy J e.n:HOM, CBeTOM, Ca60pHOM (KaTOJIHqaHCKOM) H ArrOCTOJICKOM ll,PKBOM XPHCTOBOM.

CBeTa Bpaha H CBeTHTeJb Casa - Jby,n;H Ilpenaa.a

CBe OBO IIITO je no cana pe-reno O.n:HOCH ce najnpe na CBeTY Bpahy, T:mpHJIa H Meronnja, a onna, aa lbHMa H ca lbHMa, H na CBerora CaBY. Kao Jby.n:H )l{HBOr H HCTHHHTor xpaurhancxor, npxaenor Ilpenaa,a - xoje je Hcyc XPHCTOC, jyue H nanac H nonexa jenan 're HCTH - OHH HHCY 6HJIH "Tpa,n;HU;HOHaJIHCTH" Hero H3pa3HTO aKTHBHH CTBapaOU;H, HJIH, jour 60Jbe, OCTBapHOU;H xpaurhancxe HOBHHe, "HOBO- 3aBeTHe HOBHHe Ilyxa", KaKO je rOBopHO jour CBeTH Hpnnej y II BeKY, TO jeer HOCHOU;H 06HOBJbelba H HOBHTeTa Ilyxa Cserora, KOjH H jecre jenana )l{HBa H csarna oacasrsyjyha CHJIa xpnurhaacxe MCTHHe H )KHBOTa.

MO)l{eMO ca carypnonrhy peha - a TO ce ,n;a H HCTOPHjCKH npoBepHTH H rrOTBp.n:HTH rro nacanasr CBe,n;OqaHCTBHMa 0 .n:eJIaTHOCTH H CBeTe Bpahe H Cserora Cane - na cy OHH, HCTOBpeMeHO H y noniennaxoj MepH, 6HJIH KaKO H3pa3HTH rrpHBp)KeHHU;H, BepHH CBe,n;OU;H H HOCHOU;H Cserora Ilpenarsa Ilpxse XpHCTOBe, TaKO H )KHBH crnapaoU;H jenanbencxe HOBHHe, HOB03aBeTHe 06HOBe, CBeTO)l;YXOBCKor 06- aoarsen,a YBeK aosora )l{HBOTa y XpHCTY, Y TIpaBOCJIaBHoj ll.PKBH XPHCTOBOj. A ra] )KHBOT H jecre jenaaa HCTHHCKH 06HOBHTeJbCKH eJIeMeHaT - na ce TaKO H3pa3HM - 3a Jby.n:CKO 6Hne H aa iserosy CY)l;6Hny aa 3eMJbH, y HCTOPHjH, H na netiy, Y BeqHOCTH.

)KHBO npenarse 3HaqH, )l;aKJIe, )l{HBJbelbe H CTBapaJIalliTBO y Ilyxy CBeToMe, ,,)l;eJIalbe nena xoja He rrponase", rrnanarse y TOKOBHMa ,,)I{HBe none" xoja "Teqe y )l{HBOT BeqHH". OHO je y l.1,PKBH no-reno .n:oral)ajeM CHJIaCKa Ilyxa Cserora on Bora na CBeTe AnOCTOJIe H OCTaJIe xpaurhane y CHOHCKOj "ropIbHU;H", aa nan CBeTe TIe)l;eCeTHHue, H on Ta)l;a ce nponyxcasa Kp03 nerrpexanny 6JIarO)l;aTHY TlenecerHHU;y y TeJIy, 6Hny H )KHBOTY Ilpxse XpHCTOBe na 3eMJbH, y HCTOPHja, O)l;HOCHO KP03 CTaJIHO rrpHCYCTBO H nejcrso Ilyxa Cseror y l.1,PKBH.

OBO IIITO rOBopHM MO)l{e ce TeKcTyaJIHO rrOTBp)l;HTH H3 cnaca - HCTHHa MaJI06pojHHX, aJIH 3aTO aYTeHTHqHHX - Be3aHHX sa CBeTY Bpahy H sa CBeTHTeJba CaBY, xao IIITO cy IbHXOBa »cumuja ()I{HBOTOrrHCH) , qHjy nyny HCTOPHjCKY Bpe)l;HOCT H BepO)l;OCTojHOCT caBeCHH HayqHHU;H y HOBHje spesre, Eory XBaJIa, CBe BHlIIe npasnajy H nornpl)yjy.

Y3MHMO casro, npnsrepa pann, xpaha nosreraa neo )/(umuja KOHCTaHTHHa-KHpHJIa HJIH ornuapnaje npao nornanrse Meronajesa )/(umuja, rra hesro BH)l;eTH na ce na 06a MeCTa npoanaxa jenna OCHOBaa MHcao H HCTHHa - MHcao H HCTHHa 0 je)l;HHCTBeHOM 60)l{aHCKOM AOMOCTPOjy (MKOHOMHjH), 0 je)l;HHCTBeHoM 60)l{aHCKOM rrJIaHY H rrpoMHIIIJbalbY ynpasrseaosr na cnacen.e CBeTa H pona rsyncxor: y ra] IloMOCTPOj YJIa3e H CTapH H HOBH 3aBeT, TO jeer CaBe3 EO)l{HjH ca po.n:OM JbY)l;CKHM, CKJIarraH H onpacanaa npexo H3pa3HTHX H 3aTO H3a-

150

XllJIAHAAPCKH OYTOKA3H

s o r OTAIJ.A HAIllHX

151

6paHHX rrpencranaaxa rser-onax Ilpopoxa, ArrOCTOJIa 1'1 CBeTHTeJba; Y raj )KHBH 1'1 CTBapaJIaqKH nOTOI::: cnacersa ymJIH cy 1'1 CBeTH rmpHJIO 1'1 Meronnje. MCTY MHcao HCTHlje xao rJIaBHY 1'1 CBeTH Caaa Y CBOjOj nosaaroj JKU"lKOj tieceou 0 npaeo eepu. IIPH TOM OH .n:OCJIOBIW aaaona pexa Cseror ArrOCTOJIa IIaBJIa HeBeTOr Hpnneja JIHoHcKor 0 )KHBOM Ilpenaa.y MCTHHe 1'1 6JIaro)l;aTH bO)KHje Y U;PKBH XPHCTOBOj 1'1 narnamana na je OHO HCTO 0,lJ, CBeTHX A.nOCTOJIa rra no nana xana je OH, CaM CBeTH Casa, ymao Y Taj )KIIBH nOTOK )KHBOra firraronartrora Ilpenarsa y U;pKBH. To )KHBO Ilpertan,e UpKBe Xpacrose .n:OIIIJIO je no CBeTora Cane Kp03 CBeTO haprrnoxeronajeacxo Ilpenaa,e, a OHO, orrer, naje HHmTa .n:pyro no arrOCTOJICKO Ilpenarse HJIH npeoaeatee jenne HC're MCTHHe. (IIJIeOHa3aM je, BH.n;IlTe, xana MH CJIOBeHH Ka)KeMO jenna HCTa MCTHHa. J ep, pex ucmuua Ben 3HaqH ucmocm, HCTOBeTHOCT, Henarsopeaa H.n:eHTHTeT. IIa mrax, KO CMe peha na MCTHHa, aKO je HeTHHa, He 3HaqH 1'1 )I{HBOT? He KIl)Ke Ham aapon TeK TaKO sa HCTHHY na je :»CUBa ucmuuay.

OCHOBHO mTO npeananaaa y TeKCTOBHMa, 1'1 KO,lJ, CBeTe Bpahe 1'1 KO.n; Cserora Cane, jecre yaeperse H HCKYCTBO na )KHBO Ilpenaa,e Y U;PKBH XPHCTOBOj HHje HHmTa npyro no HCTHHOBalhe 1'1 )KHBOT Y XpHCTY Boroxoaexy, CHJIOM 1'1 ,ll;ejcTBoM Ilyxa Cneror, a canejcrsosr, TO jeer CTBapaJIaqKOM 1'1 npenopchajnoxr capamsosr caMHX JbY,lJ,H. Jep, Jby.n:H cy, CBOjHM )KHBJbelheM 1'1 )l;eJIaIbeM, IiO)KHjH capannana 1'1, na HeKH HaqHH, CaTBOpI1;H y neny cnacersa CBeTa 1'1 qOBeqaHCTBa. Y TOM CMHCJIY CBeTa Bpaha 1'1 CBeTH Casa cy 6HJIH IIPOPOI1;H 1'1 ArrOCTOJIH csora .n:06a 1'1 CBOjHX napona, paEHH paHHjHM IIPOpOI1;HMa 1'1 ArrOCTOJIHMa IiO)KHjHM.

)I{HBO 1'1 HCTHHHTO Flpenarse Jesaahersa Xpacrosa qHHHJIO je 1'1 CBeTY Bpahy 1'1 Cserora CaBY apHqaCHHI1;HMa (yqeCHHI1;HMa, sajenHHQapHMa) I'ocnona XpHCTa, acror jyxe, nanac H nosexa. Ami TO IbHXOBO ysecrnonaa,e y Je.u;HOMe IlYTY, MCTHHH 1'1 )I{HBOTY xone-ranCTBa 1'1 CBeTa, 6HJIO je H3BOPHO, CTBapaJIaqKO, jep nnje 6HJIO npOCTO ma6JIOHCKO nonaarsarse pannjax KJIHIIIea, Hero je 6HJIO .n;O)KHBJbajHo, JIHqHO-6HTHjHO ("er3HCTeHI1;Hjanao"). YOCTaJIOM, )KHBOT y xpaurhanCKOM rronnary sepe 1'1 rrperropona y Ilyxy CBeToMe HHKa,lJ,a naje HHTH MO)Ke 6HTH ma6JIOH. Jep, )I{liBa H CBeTa JIHQHOCT YBeK je opHrHHaJIna, H3BopHa, HerrOHOBJbHBa. To HaM caenoxe )KHBOTH OBHX TPHjy CBeTHTeJba IiO)KHjHX, a CBe.n;01fH 1'1 HCKYCTBO csaxor HCTHHCKor xpaurhanana - jyuepaunser-, .n;aHaIIIIber 1'1 cyTpamlber ... 3aTO je rrorpeumo CBaKO ma6JIOHH3HpaIbe CBeTe Bpahe 1'1 Cserora Case, 6HJIO npesra paHHjHM 06paCI1;HMa, 6HJ£O nax rrpesra MepaMa 1'1 MepHJIHMa HOBHjer 1'1 Hamer nooa.

YHYTpamIbH csiacao rrpOCBeTHTeJbCKe MHcHje CBeTe Bpahe 1'1 CBeTOra Caae

Tpefiano 61'1 na 1'1 MaJIO KOHKpeTHHje nporoaopasro rro qeMY ce TO CBeTH Cana HaJIa3H y TOKOBHMa cseror tlHpHJIOMeTO,lJ,HjeBcKor Ilpenarsa, xao rseroa BepHH CBe.n;OK, aJIH 1'1 xao )KHBH 1'1 CTBapaJIaqKH nacraarsas.

Haje norpetino rroncehara na CBe OHO mTO je no cana OTKPHBeHO 1'1 aarracano rro MHorHM nHTaIbHMa 1'13 )KHBOTa 1'1 pana CBeTe Bpahe 'Iurpana 1'1 Meronnja 1'1 Cseror Cane. Jour MaIbe je Y je,lJ,HOM OBaKO KpaTKOM npenasarsy rrorpetiao KPHTHqKH ce OCBpTaTH na MHOre H3HeTe CTaBOBe 1'1 npacryne JIHqHOCTHMa 1'1 ,lJ,eJIY CBeTe Bpahe 1'1 Caerora Cane. OTKaKO je y rrpOmJIOM BeKY O)KHBeJIa TaK03BaHa hupunomemooujeecxa uoeja, 1'1 TO KO.n; MHorHX CJIOBeHCKHX napona, xao 1'1 aneia CBeTOCaBJba KO.n; Cp6a, MHoro je nrrourra aapexeno 1'1 narrncaHO 1'1 jour he ce CHrypHO MHoro Tora aarrncara 1'1 06jaBHTH, BepOBaTHO Ben y OBOj, .n;BOCTPYKO jy6HJIapHoj, ronaaa,

J a 6HX aexepac xreo na 3a.n;p)KHM nanty naxosy na HeKOJIHKO qHIbeHHI1;a 1'13 cseror hapanosreronajescxor Ilpenan,a, qHjH cy )KHBH TOKOBH .n;OIIIJIH no Cseror Caae 1'1 xoje je OH HaCTaBHO 1'1 060raTHO 06HJIHHM ,lJ,apOBHMa Ilyxa Cseror y )I{HBOM TeJIY )I{HBora XpHCTa.

IIPBO, rr03HaTO je na cy CBeTa Bpaha nOCJIaTa, HaKO rrOpeKJIOM J eJIHHH, na xao ArrOCTOJIH XPHCTOBH MHCHOHape y CJIOBeHCKOM napony, na TOM napony najy concraeny, HapO,lJ,HY U;PKBY, concraeay, naPO,lJ,HY CJIY)K6y, CBOjy Jlaryprajy. To asrnena BPJIO MaJIO aKO ce rnena casro 1'13 KYJITYPOJIOmKe HJIH nax casro 1'13 KOHBeHI1;HOHaJIHe TeOJIOmxe nepcnexrane, KaKO ce TOKOM rrpOIIIJIOr aexa, na 1'1 ,lJ,0 rrOJIOBHHe namera aexa, 1'1 rJIe.n;aJIO na "nHpHJIOMeTo.n;HjeBCKY anejy", xojy cy npoyxaaana MHoro6pojHH HayqHHI1;H ca MCToKa 1'1 ca 3arra,lJ,a, HJIH xaKO CMO H MH, O,lJ, XVII sexa na .u;OHe,lJ,aBHO, TYMaqHJIH CBeTOCaBJbe, a OHO je 6HJIO ,lJ,y6Jbe 1'1 IIIHpe on Tor Hamer TYMaqeIba. HaHMe, crsaparse aaponnor 60rOCJIY)KeIba aa HapO,lJ,HOM je3HKY sa H3BOPHO jesanljeJICKO HCKYCTBO 3HaqH HemTO .n;aJIeKO BHIIIe Hero casro osroryhara napony na HMa CJIY)K6y Boxcajy na CBOM je3HKY. To 3HaqH YKJbyqHTH jenaa aapon y U;PKBY, oMorynHTH MY na joj ce npaonurra, na KOMYHHI1;Hpa, na napranarrapa, na aajenaaaapa, na ce npa-reurhyje y saje,lJ,HHI1;H TeJIa XPHCTOBor, ca CBHMa OCTaJIHM aaponasra, na CBOj )KHBH JIHqHH H HerrOHOBJbHBH HaqHH. To 3aHCTa 3HaqH acl>HpMHcaIbe,

,

norapbaaaae HenOHOBJbHBOr, jenaucrneaor H,lJ,eHTHTeTa csaxor naporta H csaxor -roaexa. 3aTo je 6op6a CBeTe Bpahe aa CJIOBeHCKY JlnTyprHjy H3Ha,lJ, npofinesra oaora ,lJ,06a, H3Ha.n; np06JIeMa MCToKa 1'1 3anana, PHMa 1'1 Ilaparpana. MCTO TaKO je 1'1 6op6a Cserora Case H3Ha.n; npotinesra IberOBor ,lJ,06a, H3Ha.n; napnrpancxe H.n:eje, H3Ha,lJ, xpcranra, IiaJIKaHa, PHMa, Mabapcxe ... Boptia aa aapomra je3HK y JIHTyprHjH 03HaQaBa na ce .n;OTHqHH aapon 1'1 CBaKH qOBeK y IbeMY ocnocotin.ana

152

XHnAH~APCKH nYTOKA3H

s o r OTAU.A HAIIIHX

153

na npaaocn Bory CA06eCHY CJIY)l(6y, a TO 3Ha~1I - na CBIIM CBOjllM 611- neM yxecrayje y 6JIaro,n;aTII Bnare BeCTII, Jesaabersa, IIJIII, rraryprajCKIIM pcxasra, y naposasra Ilyxa Caerora, xoja cy paanospcan II HerrOHOBJbIlBII, aJIlI soja napyjy xonexy )l(IIBOT Be~HII. 3a CBeTY Bpahy CJIOBeHCKO fiorocnyacea,e je noaparax casioj mrrypraicxoj cymTIIHII IIpaBocJIaBHe Ilpxse.

He 6l1x xreo na YJIa3l1M y rrOJIeMIIKY ca OHIIM Hay~HIIII;IIMa KOja cy noxynrana ,n;a Csery Bpahy rrpnnoje IIJIII npntipoje 6l1JIO rp~KOM MCTOKY II napnrpancxosr narpajapxy, 6l1JIO JIaTIIHCKOM 3arra,n;y II PIlMCKOM nana. Jep, lIaKO cy OHII ,n;omJI1I1I3 Ilaparpana, nnax, ca JIIIryprajcxor, esxapacrajcxor CTaHOBlImTa, xoje je y cymTIIHII jesaal)eJICKO, rrpenarscxo, u;pKBeHO, a OTY,n; II hapanosreronajencxo II CBeTocaBCKO, u;eJIO TO mrrarse 0 IhIlXOBOj "rrpllrra,n;HOCTII" nocraje 6ecnpensrerao IIJIII, y CBaKOM cnyxajy, npyrocrerreno. OHII cy y casroj crsapa 6l1JIlI aa cauoceojuocm II ca.MOCmaJlHOCm Hapona Bozcajer II CBaKe ,n;yme rsyncxe - ,n;a CBaKO CJI060,n;HO, rryHIIM nnyhaera, u;eJIIIM cpuesr, nynrosr, YMOM, pesjy (CJIOBOM), MO)l(e na npnaoca Eory "CJIOBeCaoje CJIY)l(eHlIje", KaKO cy OHII na ,n;IIBHOM CJIOBeHCKOM je3l1KY Ha311- BaJIII xpamhancxo CBeTO 6orocJIY)l(elbe, II na na raj naxaa MO)l(e na yxecrayje, y CBaKO spewe II na CBaKOMe MecTy, y )l(IIBOTY CBeTe Tpojane, y TeJIY XpIlCTOBY, 6JIaro,n;any Ilyxa Cnerora.

,UaKJIe, CBeTII KlIplIJI II Meronnje ce HIICY 60pllJIlI sa naponaa jesax y 60rOCJIY)l(eIhY 113 npesacxonao KYJITYPHIIX IIJIII nax HaU;1I0- HaJIHIIX notiyna, Hero ynpaso 113 numypeujcxux paanora, MCTO TO na)l(1I II aa u;pKBeHO-rrOJIIITlIqKII nonaar naurera Cserora Case. OBY IICTIIHy nan-a HapO~IITO HamaCIITII y nanannse spexre xana ce pasaaja eKY.MenU3a.M (Mil 6I1CMO, cnenehn Tpa,n;IIII;IIOHaJIHII rpxxa 1I3rOBOp, rrpe Ka3aJIlI uKY.MenU3a.M) xao nacrojan.e pasjemnseaax xpamhana na ce 36JIII)l(e, na ce Meljyc06HO 60Jbe ynosnajy II na ce IICTIIHCKII cjennHe, II TO nonaseha ca rnrryprnjcxora CTaHOBlIlIITa, TO jeer on esxaPIlCTlIjCKIIX CTBapHOCTII II IICTIIHa, KaKO cy IIX ,n;O)l(IIBJbaBaJIa II acrronenana CBeTa COJIYHCKa Bpaha II, nonnaie, CBeTII Casa. OHII xao 60- rOCJIOBII, XBaJIa Bory, npyxcajy Haj60JbllM rrpe,n;CTaBHIIU;IIMa IlpasoCJIaBHe Ilpxse, OCTaJIIIM xpllIIInaHcKIIM y~ecHIIU;IIMa y IIKYMeHCKOM nnjanory II, Y xpajrsoj JIIIHlIjll, CBIIMa nasca nyny MorynHocT na ce IICTIIHCKII aabesso sajenno Y J eaanbersy XpllCTOBY II Y IJ;PKBII Hseronoj, y KOjOj ce CBII napona II CBII Jby,n;1I xao nena Bozcaja cje,n;IIIbyjy na ce npasrecre )l(IIBOTOM CBeTe Tpojaue y jenaoj, aajemnrsxo] Jhrrypraja xao npenoxyuraisy Ilapcrsa netiecxor. AKO 6l1CMO CBY lI,PKBY - TaKO Hac CBOjllM )l(IIBOTIIMa, ,n;eJIIIMa II pe-rasra yxe CBeTa Bpaha II CBeTII Casa - CBeJIII na jenao jesrpo, onna 611 TO 6l1JIa "CJIOBeCHa cJIY)l(6a", CJIOBeCHa Jlarypraja, name nocrojarse II )l(IIBJbelbe y 3aje,n;HII[(1I ca Ouest, CIIHOM II CBeTIIM ,I1,YXOM II Y 3aje,n;HIIII;1I "ca CBIIMa CBeTIIMa" CBIIX aapanrraja II CBIIX reorpadicxax urapaaa, Ynpano Kp03 TY aa-

je,n;HIIII;y Mil Ben osne, y IICTOPlljll, npenoxyurasro ("aHTIIII;lIrrllpaMO") TajHY ecxaronoraje - TajHY Ilapcraa Hetiecxor II )KIIBoTa Be-raor. 3aTo CBeTa Bpaha II CBeTII Casa II jecy 6l1JIlI Jby,n;1I TaKO IICTOPlljCKII 06eJIe)l(eHII, yrpahena Y CBOj aapon II y caoje spexe, aJIlI y IICTO apeMe II "Ha,n;IICToplljCKII" Jby,n;H, CBe,n;OU;1I eCXaTOJIOlIIKIIX CTBapHOCTII, Jby,n;1I Hapcrsa Hetiecxora. Maorava on Hac, YCKorpy,n;IIM xpanrhanaMa, a II jOlII YCKorpy,n;lIjllM TYMa~IIMa Xpaurhaacrsa, xoja ce caMII HaJIa3e 1I3BaH Xpaurhancraa, ~IIHII ce na onpenersetse IIJIII aa IICTOpajy, sa "u;apCTBO 3eMaJDCKO", IIJIII aa ecxaronornjy, aa Ilapcrno He- 6eCKO, npencraarsa je,n;IIHY aJITepHaTIIBY. 3a CBeTY Bpahy II aa CBeTor CaBY, O,n;HOCHO sa IICTIIHCKO jeBaHl)eJICKO Ilpenan.e, yonurre He nocroja ,n;IIJIeMa OBe BpCTe: nocroja caste jenna ncropaja, caste jenna TBopeBIIHa Bozcaja, caMO jenno Ilapcrso, casro jenna IIKoHoMlIja Eo)l(lIjera IIpOMIICJIa II naurera cnacersa, II Y OBOj, oaaxsoj IICTOPlljll, Y OBOM, OBaKBOM CBeTY 6l1je ce 6l1TKa aa Ilapcrso Hetiecxo, )l(IIBII ce nonnarosr aa )KIIBOT BeqHII ... To je IICTIIHa jeaaabencxora Ka311Barsa 0 3PHY ropyura-oraosr (MT.13,31-32; MK.4,30-32; llK.13,18-19), 0 xsacny (MT.13,33; llK.13,20-21; yrr. lKop.5,6 II faJI.5,9), 0 pntiapcxoj Mpe)l(1I (MT.13,47-50).

3aKJbyqaK

HOCIIOU;II, TYMaqll II 06HOBlITeJbll Tora jesaabencxora rrporro-

senan,a, re jesanbencxe IICTIIHe, 6l1JIa cy CBeTa Bpaha y CBOMe speMeHY II CBeTII Casa Y CBOMe. Ilaaac, na rrpasnax Cserora Cane, npocnaarsajyhn sajenao ca IhIlM II CBeTY Bpahy, Mil ce panyjesro lIITO rrpananasro )l(IIBOM II aeupecynmosr hapanojaeronajeacxox II CBeTOcaBCKOM Ilpenarsy, Jep, OHO Hac oCJI06al)a on Be3aHOCTlI aa IICTOPlljCKe YCJIOBe, on OKOBaHOCTII o,n;pel)eHIIM pa3,n;06JbeM, 6e3 063l1pa na TO lIITO He MO)l(eMO na )l{IIBIIMO II na CTBapaMO MIIMO ncropaje, BaH CBOra spejaeaa II csera CJIO)l(eHOra KOMrrJIeKCa OKOJIHOCTII Y xojasra )l(1IBIIMO. He MO)l(eMO na IIX MIIMolll)eMo, aJIII xao xpmnhaan MO)l(eMO na ce yrnenasro aa CBeTY Bpahy II na CBeTIITeJba CaBY, rra na IICTOpnjy OCBeTJbaBaMO eCXaTOJIOrlljoM, ,,[(apCTBO 3eMaJbCKO" - Hapcrsor-r He6eCKIIM, II na ce IICTOBpeMeHO II nonjennaxo 60PllMO aa Ilpaany EO)l(lIjy II sa Ilapcrao Boacnje, a CBe OcnJIO HaM ce npnnortaje y OBOMe CBeTY, y OBOMe BpeMeHY, y OBOMe "u;apCTBY"; He 0,n;Y311Ma ce, Hero ce npanonaje OHOMe maBHOM (MT.6,33).

Tpefia na ce aanaxtsyjesto llIllPIlHOM nyxa KOjllM cy apaxann CBeTII KIIPIlJIO II Meronnje II CBeTII Casa, lIaKO cy rro rrpasnarsy 611- JIll MOHaCII IIJIII, pexao 611x, yrrpaso 3aTO lIITO cy 6l1JIlI npana MOHaCII. Kao eCXaTOJIOlIIKII onpenerseaa Jby,n;lI, OHII cy ce Y3,n;lIrJIII 1I3Ha,n; CBOra spesrena II npocropa. AJIII npesasanaaeha csoje spesre II CBOj )l(lIBOTHII, IICTOPlljCKII npocrop, caMIIM TIIM cy ra cnacasana, jep cy ra

154

XUllAHAAPCKH nYTOKA3H

HCTHHCKH XYMaHH30Ba.JIH HJIH, 60Jbe peseno, TeOXYMaHH30BaJIH, 060- rOQOBeqHBaJIH.

Panyjesro ce UITO MO)l{eMO, H TO oner na JIHQaH, H3BOpaH H HenOHOBJbHB HaQHH, na O)l{HBJbyjeMo H 06HaBJbaMO H Ilpenan,e, Ii ce- 6e, YKOJIHKO )l{HBHMO Y Ilpenarsy CBeTe Bpahe H CBeTOra Cane, jep ce OHO nOTIIYHO noxnana ca Ilpenarsesr CBeTHX AnOCTOJIa, ca IlpenaIbeM I'ocnona Hcyca XpHCTa, KOjH je HCTH jy-re, nanac H ,lJ.OBeKa. AMHH.

(1985, Beorpan)

HCnOBEMH>E nPABOCJIABHE BEPE

H3JI01KeHO OA CBeWTeHor MHTpOIIOJIHTa COJIyHCKOr CBETor rPHrOPHJA IIAITAME

[1]*) (Bepyjesr!' H HCIIOBe,lJ.aM)2) : Jenaa je Bor rrpe CBHX H csera H nan CBHM H Y CBeMY H H3Ha,lJ. cnera, y Ony H CHHY H CBeToMe Ilyxy 0,lJ. Hac BepOBaH H 060)l{aBaH: Je,lJ.HHHu;a y TPOjHU;H H Tpojaua y Je,lJ.HHHU;H, HeCJIHBeHO cjenarsasaaa H He,lJ.eJbHBO pasnersanaaa, jenaa HCTa J enaaana H Tpojaua CBeCHJIHa.

Orau (je) 6eCIIOQeTaH, He casro xao 6e3BpeMeHH, Hero H xao y CBaKOM norneny 6e3Y3pOQHH, je,lJ.HHH Y3POK H xopen H H3BOP Y CHHY H CBeTOMe Ilyxy coaepuanaaora EO)l{aHCTBa, je,lJ.HHH rrpenyrorosaTeJbHH Y3POK csera IIOCTaJIOra; He je,lJ.HHH Casnarers, Hero jeAHHH jennora CHHa Orau (IlaT11P) H jenaora Ilyxa Cserora IIpOH3Bo,lJ.HTeJb (Ilpo(3oAEuc;). Caarna CYIIITH, H csarna CYiliTH Oran, H csarna CYiliTH jeAHHH Orau H IIpOH3Bo,lJ.HTeJb; BellH 0,lJ. CHHa H Ilyxa je,lJ.HHO IIO TO-

*) Osaj npeaon je npsa nyr WTaMnaH Y "TeOJIOWKH nOrJIeJJ;H", 4,1978.

1) OBO npaBOCJIaBHO Hcnoeeoawe eepe Cseror ona aaurer Fparopaja IIaJIaMe, Apxaenacxona COJIYHcKor (1296-1359. r., CJIaBH ce 14. HOBeM6pa H II aenerse BeJIHKOr Ilocra), aanasa ce Y lLerOBOM nHCMY ynyheaoss "Haj6JIaro'leCTHBHjeM Mel)y MOHaCHMa KHp ,lJ.HOHHCHjy" (nacaaou aajsepoaaraa,e y JIeTO 1344. r.). Cycpehe ce 3aTHM H y JJ;pyrHM TeKCTOBHMa CB. Ilanasse (Becena 8), a H y H3BeCHHM 360pHHU;HMa TaJJ;aWlLHX ca60pcKHX O.IVIYKa, jep je OBO Hcnoeeoatee 6HJIO npO'lHTaHO na BeJIHKOM Catiopy y Ilaparpany 1351. r. H Ta.n;a catiopcxa rrorspbeao H npH3HaTO xao 3BaHH'lHH JJ;orMaTCKH TeKCT IIpaBOCJIaBHe QpKBe, xoja ra je YCBojHJIa 3aTO WTO je y lLeMY npenosaana mac caoje npase sepe H 60rOHaJJ;axHyror 60rOCJIOBJba CBeTHx Oraua CBOjHX (OC06HTO CB. Araaacaja, BeJIHKHX Kananoxajaua, CB. MaKCHMa H CB. ,lJ.aMacKHHa, WTO ce jacao BHJJ;H H H3 cassor TeKCTa).

Hawa CBeTa IIpaBOCJIaBHa Cpncxa QpKBa YCBojHJIa je uerroxynno 6orocJIOBCKO CBeTOOTa'lKO CBeJJ;O'lelLe CB. I'paropnja Ilanasre jow TaJJ;a, y 14. BeKY, sa lLerOBa JKHBOTa aa 3eMJbH, a OBO lLerOBO Hcno8eiJaH>e eepe y6p30 je 6HJIO npeaeneao aa TaJJ;awlLH cpncxa je3HK, xao H MHora npyra nena lLerOBa. Crapocpncxa npeson osor Hcnoeeoana aanasa ce Ca'lYBaH y aanre CJIOBeHCKHX pyxonaca cpncxe penaxmrje (y pyxonacy 6p. 80 H3 rOJJ;HHe 1469, "36opHHK BJIaJJ;HCJIaBa I'pasrarnxa", nanac y ApXHBY JyrOCJIOBeHCKe AKaAeMHje y 3arpe6y, JIHCT 562-564; 3aTHM y XHJIaHJJ;apCKOM PYKOnHCY 6p. 469, C xpaja 15. aexa, JIHCT 182-185; y pYKonHCHMa 6p. 82 H 83 Byrapcxe AKaJJ;eMHje HaYKa y CoqmjH, H3 XVI aexa, JIHCTOBH 301-4 H 67-69, a BepOBaTHO H y jour HeKHM PYKOnHCHMa no HaWHM MaHaCTHpHMa HJIH CTpaHHM 6H6JIHOTeKaMa H AKaJJ;eMHjaMa HaYKa).

Osaj Haw CaJJ;aWlLH npeBOJJ; H3BpweH je ca rpxxor oparanana (npesra HajHoBHjeM KPHTH'lKOM H3JJ;alLY JJ;eJIa CB. I'paropaja Ilanasre H3JJ;aBaHHX y COJIYHY OJJ; crpaae npodi. II. XpHCTY H lLerOBHX capanaaxa: I'pnvoptou TOU IIaAaf.Lci, IIffP AMMA T A, TOM II, 494- 499, COJIyn 1966). - IIpeBO~HJI8q I. AT8H8cHje.

2) CBe aspase y aarpanaxa JJ;oJJ;ao je npeBOJJ;HJIau; PaAH jacnohe TeKCTa H Te'lHHjer

156

XHnAHAAPCKH nYTOKA3H

60r OTAIJ,A HAIlIHX

157

Me mTO je Y3POqHHK (JH.14,28), a no CBeMY OCTaJIOMe HCTH je !hHMa H paBHOqaCTaH.

[2.] Kojera je CHH jenan, 6eCIIOQeTaH xao 6e3BpeMeH, He 6ecno-reran nax xao HMajynH noxerax :II .KOpeB H H3BOP Ona, H3 Kojera jenaaora npe CBHX BeKOBa 6eCTeJIeCHO, 6e3BCTeqHO, 6ecTpacBo pabaIDeM je npoasanrao, aJIH ce naje O.u;BOjHO; Bor CyIIITB on Dora, Be npyrH xao Bor, a npyra xao CHB; csarna CymUI B csarna CYIIITB CBB H jenana CHH, H caarna KO.u; Bora BeCJIRSeHO CyIIITH; He y3pOK H rroxeTaK EO)KaHcTBa noasranora y TpojHQH, jep OH rrocroja H3 Oua xao Y3pOKa H noserxa, Hero je OB y3pOX H IIOqeTaK caera rrOCTaJIOra, jep je Kp03 Hsera CBe rrOCTaJIO (KOJI.l,16).

KOjH ,,6y.u;ynH y 06mrqjy DO>ICHjeM, naje csrarpao aa OTMH:U:Y TO IIITO je pasaa Eory" (<t>HJI.2,6), aJIH je na cspmerxy BeKOBa YHH- 3HO Ce6e Y3eBIIIH pana Hac 06JIHqje Harne, H H3 Ilpacaonjene Mapaje, 6JIarOBOJbeIDeM Oua H canejcraox Cserora Ilyxa, saver rro 3aKOHY npapone, H poben, Bor yjenao H qOBeK, J{ nonrro ce HCTHHCKH OqOBeqHO nocrao je jenaax nasra y CBeMY OCHM rpexa, OCTaBIIIH OHO IIITO je 6HO Bor HCTHHHTH, cjennnannra HecnHBeHO H HeH3MeHJbHBO nne npapone H BOJbe H nejcrna, H OCTaBIIIH jenan CHH y jennoj HnOCTaCH H rrOCJIe oxoseaea,a, .u;eJIajynH CBe 6oxaHcKo xao Bor H CBe qOBeqaHCKO xao qOBeK, H nonnozcan Jby.u;CKlfM oecnpeKopHHM crpanaa.asea; 6y.u;ynH H ocrajyhn necrpananan K 6eCMpTaH xao Bor, OH TeJIOM .u;06POBOJbHO nocrpana xao qOBeK, H pacner 6H, H yxrpe, H norpeoea 6H, H rpehn nan sacxpce; Kojace J{ yqeHH:U:HMa rro aacxpcersy jaaa H otieha HM CHJIY C BHIIIe, H sanosena 11M .na "yqe CBe aapone H KpIIITasajy HX y HMe Oua H CHHa H Cserora Ilyxa, H ysre HX na npzce CBe mTO HM je aarroaemro" (MT.28,19; MK.16,15); OH HCTH ce H ysnece na He60 H cene C necne crpane Oua, YlfHHBBmH HaIIIY npapony (-TO cpupUf-UX) je.u;HOqaCHOM H je.u;HorrpeCTOJIHOM, 6YAynH na je cjenarseaa ca EO)KaHcTBoM (OJ.Lo{)-wv)3), ca KOjOM ne rrpHpOAOM oner noha ca CJIaBOM na Cy.u;H )KHBHMa H MpTBHMa H na na csaxosre no .u;eJIHMa lDerOBHM.

3) Hspas Of..Lo-3EOo;, ynorpetinrsea OB,II,e y XPHCTOJIOlllKOM snaxersy (a H aa npyrnsa 6POjHHM MeCTHMa KO,Il, CB. Flanasre H npyrax Oraua, aajnpe nax KO,Il, CB. Tpnr-opnja SOrOCJIOBa y SeCe,Il,H 45, 13), He 6n: rpetiano na 5Y,JI;e npeaenen y CMn:CJIY ,Il,a je aaura npupooa (pex 'Pup<xf..L<X npesena CMO ca npupooa, Tj. ueo naur cacmae, a He casro me.tlo) y XPHCTY jeoHo6oJICHa n:JIH pa6H06oJICHa (TaKBO 3Ha'lelbe HMa H3pa3 0f..L0{}EO<; yncrpefirsen aa SOJKaHCTBO CHHa y TpHja.n;OJIOllIKOM cMHcny. nanp. KO.n; CB. Tpnropnja EOrOCJIOBa, AHoHHcHja Apeonarara, CB. MaKCHMa H np.), HHrH casro y CMHCJIY na je 6oZ0npWIQCHa, 6ozo3ajeiJHu'lHa (xao llITO HHcHcTHpa na TOMe K. Kepu, AHTpOrrOJIOrHjj CB. I'paropas Ilanasrsr, Ilapazc 1950, CTp. 424-6), Hero OBaKOKaICO CMO H npesena orrHCHO: cjeouieena ca EOZOM, r]. cjenarsena aajenao, yjenao, Hepa3,I1eJJ.HBO ca DOJKaHCTBOM y jennoj a je,Il,HHCTBeHoj Hnocraca Dora CHHa, H TeK OH,II;a (8 360r rora) sajeonuxua ca DOJKaHCTBOM (Kp03 Y3ajaMHH nepuxopucuc CBojCTaBa), xao llITO TOBOPH H CB. lOBaH AaMaCKHH (llpaBOCJI. H3JIOJK. sepe III, 17). Lampe (A Patristic Greek Lexicon, Oxford 1969, 953) npeaona ca: "of Christ's humanity as wholly one with God" (rj, oaaj ce H3pa3 yrrorpetin.aaa: ,,3a XpHCTOBY "IOBe"laHCKY npapony xao CBeu;eJIO je,[lliY ca SorOM"), ana n: oaaj npeson He onroaopa 360r aerrpenasnocra eHrJIeCKOr je3HK:3. CTapH CJIOBeHCKH npeson ynorpetirsaaa OBe pexa: B"'KOl(II"GO~"CT"BHO HJIH B"KOl(II"GO~"H" H T aKO ,n;OCTa BepHO npenaje CMHcao rpsxor

[3.] Tana nax Y3amaBIIIH xa Ony, nocnao je na Cnoje CBeTe yxeaaxe H arrOCTOJIe ',I1;yxa Cserora, KOjH on Ona HCXO.u;H (JH.15,26), KOjH je catiecnoueraa Ouy H CHHY xao 6e3BpeMeH, a netiecnoseraa xao HMajynH H OH Oua xao xopen H H3BOP H Y3POK (CBOj), He xao poben, Hero xao ncxoneha, jep je H OH on Ona rrpe CBHX BeKOBa 6e3HCTeqHO H 6eCTpaCHO, He paharseja, Hero ncxobersess, rrpoasamao; Hepaanersas je on Ona H CHHa, jep on Oua npoacxona H y CHHY noxasa, HMajynH H HeCJIHBeHO cjernnserse (rro npapona) H Be.u;eJbHBO pasnersnaarse (rro HrrOCTaCH), Bor CYIIITH H OB on Dora, Be .u;pyrH xao Bor, Hero npyra YTemHTeJb xao Ilyx CBeTH (JB.14,16-17), casioanocTaCHH, KOjH on Oua HCXO.u;H H Kp03 CHHa ce nrarse, TO jeer janrsa (CBeTY), Y3POK H OH csera rrOCTaJIOra, jep ce !hHMe CBe KOHaqBO canpurana; OH HCTH je H paBHOqaCTaH (y CBeMY) OU;y H CHHY, OCHM aepobeBOCTH (Oxese) H pobersa (CHHOBor). Ilocnan je rrax on CHHa HseroBHM yqeHHU;HMa, TO jeer janao je ce; jep KaKO 6H ana-re 6HO rrOCJIaH on Hsera Onaj KOjH ce He paansaja o.u; Hsera? H KaKO 6H aaaxe nomao nerne Onaj Koja je csyna rrpHCYTaH? 3aTO ce He casro on CHHa, Hero H on Ona, H Kp03 CHHa IIIaJbe, H on Ce6e caaora .u;OJIa3H jasrsajynH ceo Jep je aajenaaxxo .u;eJIO nocnarse, TO jeer jaarsarse Oua, CHaa H Ilyxa,

[4.] Jasrsa ce nax (Bor) He rro cymTHHH - jep HHKO aaxana HHTH je saneo HHTH HCKa3ao npnpony EO)KHjy -, Hero rro 6JIaro.u;aTH H CHJIH H enepraja, xoja je aajemraxxa OU;y, CHHY H Ilyxy. Jep CBaKOMe on Hsax corrcrseaa je caoja Hnocrac H OHO mTO ce O.u;HOCH na IDY, a sajenaaxxa (HM) je Be casro aancyurracraena cynrraaa, - xoja je cacBHM 6e3HMeHa H nenpojaan.ana H nerrpasracrna nourro je aanan CBaxor HMeHOBalDa H npojaarsnsarsa H naprauarraparsa -, Hero H finaronar H CHJIa H enepraja H CBeTJIOCT H u;apCTBO H 6ecMpTHoCT (acp{)-upuLU) H yormrre CBe OHO qHMe Bor aajenna-rapa H rro 6JIaro.u;aTH ce cjenarsyje ca CBeTHM AHljeJIHMa H Jbynasra, He ry6enH (npHTOM CBOjy) rrpOCTOTY HHTH 360r .u;eJbHBOCTH H pa3JIHKOBalba Hnocraca, HHTH 360r .u;eJbHBOCTH H pa3HoBpcHOCTH CHJIa H eaepraja. Taxo je naMa Jenan Cnejaoryha Bor y Jenuosr EO)l{aHcTBY, jep HHTH on caspmeHHX Hnocracn 6HBa nexan CJIO)l{eHOCT, HHTH ce OHO IIITO je MonHO, caste 3aTO mTO HMa H nocenyie Mon, MO)l{e nxana 360r re csoje MonH CTBapHO Ha3BaTH CJIO)l{eHHM4).

oparnnana (yn. crapa npeson H3pa3a OIl-OOU(HOo; = K"KOl(lIiiCI(ltlHiii), aJIH je H cysaure 6YKBaJIaH H one r aenpeuocaa na caspesseua cprrcxa je3HK: cxvnaecxaacraea' 3aje.n;Ho6oJKaH! (yrr. cnosrenyra 3arpe6a"lKH HJIH XHJIaH,II,apCKH pyxomrc, 8JIH jom Hanp:

Cp6yJbCKH pyxonac AaMacKHHoBor SOrOCJIOBJba, H3 XIV sexa, MY3ej Cl'Hl y Beorpany, 6po] 176, JIHCT 154).

4) Omnapnaje 60rOCJIOBCKO T}'Ma"lelhe OBe 4. raxxe Hcnoaenaa-a CB. IIaJIaMe (0 pa3JIHKOBalhY EOJKaHCKe CYllITHHe H eneprnja) "IHTaJIau; ,;-toJKe. naha y 'maHKY I'. <l>JIOpOBCKor 0 Tparopajy Ilanaaa y "TeOJIOllIKHM rrornenmaa .' 6P?] ~~ 1972, r. (OC?611TO CTp. 34-37). A jour omnapanje KO,n; J. Meyendorff, Introduction a I etude de Gregoire

158

XHflAHAAPCKH llYTOKA3H

s o r OTAl.\A HAIIIHX

159

[5.] Y3 TO JOIII, noxnarsasro ce IlO"4aCHO (O"XE'TLXW<;) cseroj HKOHH onacaaora, jep sa HaC onannoheaora, CHHa DO)J(Hjer, rr060)l{HO npenoceha noxnorsen,e na rrpsonax; H qacHoM npnery KpCTa H CBHMa CHMsonHMa IherOBHX crpanarsa xao 60xaHCKHM rr06e)1,HHM 3Ha:U;HMa rrporns 3aje)1,HHqKOr aenpajaren,a pona HaIIIer (basorra). Y3 TO (rrOIIITyjeMO) H anasren,e Hacaora Kpcra xao crraCOHOCHO opyacje, H 60- )l{aHCKe Xpasroae H MeCTa H cneurrene cacyne H 60rOrrpe)1,aHe peua (Cs. IIHcMa H Cs. Jlarypraje), pa,n;H Bora KOjH y IbHMa 06HTasa. Taxobe ce xnarsasro H HKOHaMa CSHX CEeTHTeJba H3 Jby6asH npesra IbHMa H pana Dora Kora cy OHH HCTHHCKH H caBpIIIeHO aasonena H crry)l{HnH, ysnoceha rrpn xnarsarsy YM xa lbHXOBHM nHKOSHMa. Knarsasro ce H IbHXOSHM caerasr MOIlI'THMa, jep ce ocnehyjyha 6narO)1,aT aaie ynarsana on IbHXOBHX najcsernjax KOCTHjy, xao IIITO ce HH on I'ocrronrsera Tena naje onsojano DO)KaKCTBO y apesre TpO)1,HeBHe CMpTH.

[6.] 3HaMo na nesra HHIIITa no CYWTHHH ano, HHTH na nocroja HeKO )1,pyro naseno ana OCHM (casro) cxperarse pa3YMHHX 6Hha, xoja ano ynorpefirsasajy )1,aHy HM 0)1, Dora Cn060)1,HY BOJby.

[7.] IIpHMaMo cna upxseaa Ilpenaa,a, nacana H nenacaaa, H rrpe CBHX najrajaacrseaajy H cseCBeIIITeHY CnY)K6y (=nHTyprHjy) H Ilpaxeurhe H Caoparse (mrryprajcxo), 0)1, xojer H CBHM OCTanHM cnyx6aMa nonasa caBpIlIeHCTBO, y xojo] (TajHH) y cnosren Oaora KOja je Ce6e neyanacyjyhe rrOHH3HO !if reno yseo H pana Hac nocrpanao, rro Hserosoj 60rOpeqeHoj sanosecra H casronejcrsy «XlJTOlJP'YL<XV), 6Hsajy cseurrenonejcrnonana H 060)KeHH Haj60)KaHcKHjH )1,apOBH, Xne6 H qaIlIa (=BHHO), H CBpIIIaBa ce OHO casro )l{HBOHaqanHO Teno H KPB, H napyje ce HeH3pe:U;HBO npa-remhuaarse H onurrerse ca HeyCOM OHHMa KOjH qHCTO npacrynajy.

CBe nax OHe KOjH He acnosenajy Ii He sepyjy OHaKO KaKO je Ilyx CBeTH Kp03 Ilpopoxe najanao, [(aKO je I'ocnon jasHBIIIH HaM ce y renv O)1,pe)1,HO, KaKO cy ArrOCTonH rrocnann 0)1, Hsera rrponosenana, KaKO cy Hac CBeTH O:U;H HaIIIH H If>rlXOBH HaCJIe)1,HH:U;H (=ErrHCKorrH) yqHnH, Hero cy HJIH 6HJIH 3aqeTHIiIJ;H cnoje jepeca HJIH cy 3JIHM aaqeTHH:U;HMa )1,0 xpaja rrocnenosana, (TaKBe) O)1,6a:u;yjeMo H nonspranaMO aHaTeMH.

[8.] IIpHMaMo H ycaajasro CBeTe Ii BaCeJbeHCKe Ca6ope: Ca60p y HHKejH (325. r.) TPHCTOTHHeOCaMHaeCT 60roHocHHX Orana npOTHB Apnja 60r060p:u;a, KOjH je HeqeCTRBO HH3BO)1,HO CHHa Boxcajer na craoperse, H KOjH je paceuao na TBapHO H HeTBapHO Je)1,HO DO)KaHCTSO KOMe ce rrOKJIaIbaMO y Ouy II CHHY H Cserosre Ilyxy; Ca60p nocne osora y Ilaparpany (381. r.) CTOrre)1,eCeT Oraua rrpOTHB MaxeAOHHja Llaparpancxor, KOjH je HeqeCTHBO HH3S0)1,HO na crsoperse ,n:yxa Cserora H HHIIITa MaIbe 0,11; oaora paceuao J e,l1;HO DO)l{aHCTBO aa

. TBapHO H aernapao; Ca60p rrOCJIe osora y Erpecy (431. r.) ,I1;SeCTOTHHe Oraua rrpOTHB Hecropnja narpnjapxa Ilaparpancxor, KOjH je y XpHCTY nopauao cjenarsen,e rro MrrOCTaCH Hserosor DO)l{aHCTBa H qOBeqaHCTSa H HHKaKO naje xreo na Iljeny xoja je 3aHCTa pO,l1;HJIa DOra Ha3HBa DOrOpO,l1;HIJ;OM; H qeTBpTH Ca60p y XaJIKH)1,OHY (451. r.) IlIeCTCTOTHHaTpH)1,eCeT Oraua rrpOTHB EBTHxa H Ilaocxopa, KOjH cy 3JIO yqHJIH ,I1;a je jenna npapona y XPHCTY; Ca60p nocne onora y Llaparpany (553. r.) CTOlIIeCT,I1;eCeTrreT Oraua rrpOTHB nexor Teonopa H ,Il,HO,l1;Opa, KOjH cy MHCJIHJIH HCTO IIITO H Hecropnje H (CBOjHM) cnacaMa IberOBO yxerse rrO)1,p)KaSaJIH, H (nporas) Oparena H ,n:H)1,HMa H nexor Esarpaja, KOjH cy y )1,aSHHHH )l{HBeJIH a rrOKYIIIaBaJIH cy na Hexe MHTose yseny y UPKSY DO)KHjy; H Ca60p rrOCJIe oaora y HCTOMe rpany (Llaparpany, 681. r.) CTOCe,l1;aM)1,eCeT Oraua rrpOTHS Cepraja, Ilapa H Ilaana Ilaparpancxax nornasapa (H Xonopaja PHMcKor), KOJH cy Y XpHCTY O,l1;pHIJ;aJIH onrosapajyhe )1,SeMa npaponasra ,I1;Be enepraje H )1,Be BOJbe; H Ca60p orrer y HHKejH (787. r.) TPHCTOTHHeIIIeCTnecercenav Oraua rrpOTHS HKoH060pa:u;a.

[9.] IIpHMaMo H CBe OHe rro 6narO,l1;aTH DO)KHjOj y paaaa speMeHa H MeCTa cafipane CBeTe (noxrecne) Catiope pann yrspbersa no- 6mICHOCTH (EUO"E!3Ei:<x<; = npanocnasrsa) H jeaaabencxor )KHBOTa 0,11; KO-

. '

JHX Y H OSH (He,l1;aBHO) O,l1;p)KaHH Ca60pH y OBOM BeJIHKOM rpany (Ila-

parpany, 1341. H 1351. r.) y CJIaBHOM xpasry CBeTe Corpaje (=My,l1;pOCTH) DO)KHje rrpOTHB Bapnasra Kanafipnjcxor H nporns AKHH,I1;HHa

. . '

KOJH je rrOCJIe Ibera HCTO C IbHM MHCJIHO H nyxano aacrojao ,I1;a TO

cnposene, KOjH yxe ,I1;a je sajenaaxxa finaronar Oua, CHHa H Ilyxa, H CSeTJIOCT 6y,n;yher sexa, y KOjOj he "rrpaBe,l1;HHIJ;H sacajara xao cynne" (MT.13,43), xao IIITO je H XPHCTOC TO rrpeTXO)1,HO noxaaao 3a6JIHCTaBlIIH aa ropa (Taaopy, MT.17,1-2), H yormrre cnaxa CHJIa H enepraja TpI1HrrOCTacHor DO)KaHCTBa H cae IlITO ce na HeKH HaqHH pasnaxyje on DO)KaHCKe npapone, - ,I1;a je (cse) TO raapao (X'TLO"TDV = crsopeuo), Te H OHH HeqeCTHBO paceuajy J e,l1;HO DO)KaHCTSO na TBapHO H Heraapno, a OHe KOjH 6JIarOqeCTHBO acnosenajy ,I1;a je OHa Haj60)KaHcrnenaja CSeTJIOCT H cnaxa 60)KaHCKa CHJIa H Eaepraja nersapna (a:X1'LO"TOV = HeCa3,11;aHa) - jep HHIIITa lIITO je Dory no npapona CBOjCTseHO aaje xacnnje HaCTaJIO -, OHH naaasajy ,I1;S060III:U;HMa H MHoro- 6olII:U;HMa, xao lIITO Hac uasaaajy H JY,l1;ejH, CaSeJIHjaH:U;H H ApnjanIJ;H: AJIH MH Hose H OHe, xao 3aHCTa 6e360)KHe H MHor060III:u;e, 0,l1;6aIJ;YJeMo H caCBHM HX oncenasro 0,11; rrynohe 6narOqeCTHsoBepyjyhHX (TWV EUO"E!3ouVTwV = npaeocnaeuuxi, xao lIITO TO qHHH H CBeTa XPHCTOBa KaTOnHqaHCKa (=IIpaBocJIaBHa) H ArrOCTonCKa UpKBa CSOjHM Ca60pCKUM H Ceemoeopcxuu TOMOCOM, sepyjyha y J e,l1;HO DO)KaHCTSO, TpHHrrOCTaCHO H CBeMohHO, xoje HHKaKO He ry6H je)1,HHCTSeHOCT H rrpOCTOTY 360r CHJIa H MrrOCTaCH (CBOjHX).

Palamas, Paris 1959 (CTp. 279-311) H A. Pa~oRHIi, Tajna CBeTe Tpojaue noCs. Fparopajy TIalIaMH (aa rp'lKoM), COlIYH 1973. (CTp. 102-213).

160

XMJlAH)l,APCKH IlYTOKA3H

[10.] Y3 CBe TO (j01lI) qeKaMO aacxpcerse MPTBHX, H )l{HBOT 6ynyher aexa. AMHH.

OHAJ KOm JECTE (0 wv = CymTH, JaXBe) - )l{HBM M MCTHHHTII BOr CBETOr rPMrOPMJA IIAJIAME

3aMelbyjytiH nparor MH catipara H CaCJIY)l{HTeJba o. AM<pHJIoxaja Panoaaha, KOjH je xao H3BpcTaH rrosaasanan rraJIaMHTCKor 601'0- CJIOBJba 6HO rr03BaH, HO naje Morao noha na osaj Casmocaon, H3a- 6pao caM na rOBopHM na jenny onnrry TeMY 60rOCJIOBJba Cseror fPHropaja, Apxaenacxona Ilpxse Xpacrose Y COJIYHY H Oua qHTaBe Ca- 60pHO-KaTOJIHqaHCKe Ilpxse Bozcnje Y CBeTY*).

-IeMa xojy cast asatipao na npen sasca rOBopHM rJIaCH: .Jaxee (0 wv = Cywmu) xao )[(U8U U Hcmuuumu Boe", OHaKO KaKO fa ncnonena H o lheMY caeno-ra, 6JIarO,ll;aTHO,ll;O)l{HBJbajHo H 6JIarO,ll;aTH060roCJIOBCKH, CBeTH Tparopaje I1aJIaMa. HCKpeHo rrpasnajesr na Me 06Y3HMa H3BeCTaH crpax H 60ja)l{JbHBOCT IlITO rpetia, OBaKO nenpnnpesrrsea, na rOBopHM 0 jenaoj TaKBoj TeOJIOIliKoj TeMH npen OBaKO YBa)l{eHHM TeOJIOIliKHM aY,ll;HTopHjYMOM KaKaB je upxaena rryaoha npeanor H nparor HaM COJIYHa, CBeTe Tope H yonurre YMHe J enane. He 3HaM na JIH tiy ycnern na npen saurosr Jby6aBJbY rrpaBHJIHO H3JIO)l{HM H 06jacHHM OCHOUHY sepy H 60rOCJIOBJbe osor UeJIHKOr Ona H DOrOCJIOBa I1paBOCJIaBHe Ilpxse, IberOBO 60rOCJIOBCKO acnoaenaa,e OBe OCHOBHe 6H6JIHjcKe H CBeTOOTaqKe HCTHHe, xoja rrpencraarsa casry CP)l{ Hallie xpaurhancxe sepe, aanrer rrpaBOCJIaBHOr H)l;eHTHTeTa.

Omsax na Ka)l{eM YKpaTKO ,ll;a, H3a6paBllIH na rOBopHM na OBY TeMY, )l{eJIeo caM seh on noxerxa na Ka)l{eM na CBO 60rOCJIOBJbe CB. I'paropaja Ilanaste npencrasrsa casro jenny 60rOCJIOBCKY CXOJIHjy aa Jeeanberse CUeTOI' JOBaHa DOrOCJIOBa "Haj6oroCJIOBcKHjer on JeBaHljeJIHCTa" OI:EJIA, T. 2, 93)1), OC06HTO aa pexn Tor CB. JeBaHljeJIHCTa

*) OBO npenasaa,e je 1-l3rOBOpeHo aa Teonourxosr CHMIIOCHOHY Y '{aCT H cnosren CB. I'pnropaja Tlanasre, opraHH30BaHOM Y COlIYHY (12·14. HOBeM6pa 1984) on COlIYHCKe MHTponolIHje. OBO je rrpenanarse onpzcano 13. HOBeM6pa, YO'IH npaaaaxa CB. Tparopaja Ilanasre, YMeC-I"O HajaBJLeHOr npeaasaa,a o. AMcPHlIoxHja Panosaha, nexaaa oorOCJIOBCKOr cPaKYlITeTa H3 Beorpana, KOjH 360r 3aY3eToCTH HHje Morao na yxecrsyje na CHMnOCHOHY. IIpBH IIyT je IIITaMnaHO Y nTeOlIOlliKH nornena", 1·3, 1985.

1) AEJIA CB. I'paropaja Ilanasse KOPHC"rHMO Y rp'lKOM KPHTH'IKOM H3,naIbY non pe,naKll;HjoM npod» II. XpHCTY-a Y COJIYHY - nrP1J'YOPLOU TOU TIUAU,w, IIrrp AMMATA n, TOM I-III, 1962-1970; 3aTHM lberOBe OMuAuje no H3,naIbY Y PG T. 150-1. H C. HICOHOMY (ATHHa 1861), a Iloenasna H ,llP. H3 n<l>HJIOKanHja", 4. H3,llalbe (ATHBa 1961, TOM 4) .. 3a cpncxor '1HTaOl~a BanOMHlbeMO na je CBeTH Ilanasta npeaobea Y cpemseaexosnoj Cp6HjH

162

XI1JIAHJJ.APCKI1 IIYTOKA311

s o r OTAlJ,A HAIllHX

163

Y 17,3: "A OBO je :HCUBOm BeIlHU: oa nosuajy (y 6H6mIjcKoM 3HaqeIDY nosnaiea = sajeouuue, saienaasapea,a) Te6e - Jeounoea Hcmuuumoea Eoea - u Koea eu nocnao Hcyca Xpuema"2).

CBeTH TIaJIaMa je 3aHCTa jenan BeJIHKH, BaHCTHHY 6H6JIHjCKH H jeBaHljeJICKH 60rOCJIOB H caB ce HaJIa3H Y TOKOBHMa )l{HBOr npenaIDa BeJIHKHX 60rOCJIOBa Ilpxse XpHCTOBe, xoje rrornxe 0;I1; CB. JOBaRa DOrOCJIOBa H HaCTaBJba ce HerrpeKHHYTO Kp03 CB. Hpaneja JIHoHcKor, Cneror Aranacaja, Kananoxajcxe One, HapOqHTO CB. Tparopaja DOrOCJIOBa, 3aTHM Kp03 ,II,HoHHcHja Apeonarara, MaKCHMa MCrrOBe;I1;HI1- xa, CHMeOHa HOBor DOrOCJIOBa H npyre BeJIHKe One H DOrOCJIOBe TIpaBOCJIaBJba. To )l{HBO CBeTOrrpe;I1;aIDCKO, arrOCTOJICKOCBeTOOTaqKO 60rOCJIOBJbe CYllTHHCKH cnenyje H nponyacyje "OTKpHBeIDCKO 60roCJIOBJbe CaMoHcTHHe Xpncra", KaKO BeJIH caM CB. Ilanasra, aasasajyha H .n;OCJIOBHO XpHCTa "TIPBHM DOrOCJIOBOM" (ArrO;I1;HKTHqKa CJIOBa, I, ,IJ;EnA, T. 1, CTp. 25). Ta, rro TIanaMHHHM peqHMa "eK<paHToPHjcKa TeOJIOrHja", TeOJIOrHja XPHcToBor OTKpHBelDa H jann.an,a, TO jeer reodiaaajcxa, eCXaTOJIOllKa TeOJIOrHja, naje nexa <pHJIOCO<pHja 0 DOry, HHTH nexa <pHJIOCO<pCKa TeOJIOrHja, Hero je TO )l{HBO H HCTHHHTO "H3 Bora npen Borosr Y XpHCTY" 6JIaro;I1;aTHO CBe;I1;OQelDe 0 Dory )K11- BOM H MCTHHHTOM, CBe;I1;OQelDe Y "rrOKa3HBaIDY Ilyxa H CHJIe", Y U;PKBeHOM, 6JIarO;I1;aTHO-HcHXaCTI1QKOM IIO;I1;BHry "OTKpHBeHHM JIHueM O,D:paxcaaarsa CJIaBe fOCIIO;I1;lDe H npeotipaacanarsa Y Taj HCTH JIHK, 113 CJIaBe Y CJIaBY, xao 0;I1; fOCIIO;I1;a Ilyxa Caerora" (2Kop.2,17 H 3,8; 1Kop.2,4). Jep Bor Cseror Tparopaja TIaJIaMe naje "Dor <pHJIOCO<pa", Hero je TO )KHBH H MCTHHI1TH Bor Anpasra, Hcaxa H J axosa, Bor CBeTHX Tlpopoxa H ArrOCTOJIa H Oraua, 6H6JIHjCKH Bor OTKpHBelDa H cnacen.a, Bor aasera H caseaa ca QOBeKOM, Bor )l{HBOr jY;I1;eOXpHIIIhaacxor, npxsenor Tlpenan.a, Bor KOjH ce OTKPHO Y XpHCTY CHJIOM Ilyxa Cserora.

Mosce ce ca CHrYPHoIIlny TBP;I1;HTH ;I1;a CBO 60rOCJIOBJbe H fioroCJIOBCKO CBe;I1;OQelDe CB. I'paropnja TIaJIaMe H3BHpe H3 jeBaH1)eJICKOr CBe;I1;OQelDa CB. ArrOCTOJIa J OBaHa BOrOCJIOBa: .Boea HUKO nuje euoeo HUKao: JeOUHopOOHU CUH Koju je y uapyujy Oua, OH Fa otijaeu" (JH. 1,18). OBa 60rOCJIOBCKH BeOMa canpscajaa pe-r CB. JOBaHa DOrOCJIOBa OQHrJIe;I1;HO aapaxcaaa HCTOBpeMeHO ;I1;Be OCHOBHe 6H6JIHjcKe HCTHHe 0 Dory. TIpBa rrOCTaBKa: .Boea HUKO nuje euoeo HUKao" CBe;I1;OQH 0 He,D:Ocryrraoj H HeCXBaTJbHBoj TajHH TpaHCueH,D:eHTHOra 6H6JIHjcKora Bo-

ra. Ynpaso y OBOMe ce H cacroja rrOJIOBHHa 60rOCJIOBJba CB. I'paropnja Ilanasre, rserosa arro<paTHQ~ TeOJIOrHja, KOjOM nornpbyje QHlDeHHU;y 0 nornyaoj aesroha JbY;I1;CKOra YMa H JbY;I1;CKe pexa ;I1;a CXBaTH H aYTeHTHQHO H3pa3H TajHY Dora (yrr. TIHCMO I AKHH;I1;HHY, ,Il,EJIA, T. 1, 211). CBe nrro 6H MHCJIHO H rOBopHO JbY;I1;CKH pa3YM 0 Herr03HaTOMe H HeBH;I1;JbHBOMe H HeCXBaTJbHBOMe Dory rrpe;I1;CTaBJbaJIO 6H casro HeKY ,,<pHJIOCO<pHjy 0 Dory" HJIH HeKY ,,<pHJIoco<pHpajyny TeOJIOrHjy", xoja aa ce6e He MO)l{e ;I1;a rpaxca Halle nyno rroaeperse y CBOjy BepHOCT H H3BOpHOCT. Hajamne II1TO MO)l{e ;I1;a npyzor jenna TaKBa "TeOJIOrHja" Ca;I1;p)l{H ce y npaoaparsy H HaBo1)eIDY TeK H3BeCHHX enesrenara KOjH ynyhyjy na TO ;I1;a IIOCTojH "caMO nexa euepeuja (=;I1;ejcTBo, ;I1;eJIOBalDe BO)l{aHCKO), xoja ce carnenasa Y TBopeBHHH" (OMHJIHja 16. PG 151, 2048; yrr. H ,Il,EJIA, T. 2, 582), a He najy CTBapHO CBe;I1;OQelDe ;I1;a rrOCTOja )KHBH H MCTHHHTH "Bor y CyllTHHH H TpHMa MrrOCTaCHMa" (HCTO).

Me1)YTHM, y HaBe;I1;eHOM CBe;I1;OQeIDY CB. JeBaH1)eJIHCTa JOBaHa OHa npyra rrOCTaBKa rosopa H rrOCBe;I1;OQaBa je;I1;HY ;I1;pyry HCTHHY H aaTO OHa npencraarsa HCTHHCKO "eB-aHUIlUOH" (=6JIarOBeCT, pa;I1;OCHY BeCT) sa Hac JbY;I1;e H sa Halle 60rorr03HaIDe H 60rOCJIOBJbe. Jep Ta rrOCTaBKa roaopa 0 jaarsarsy H OTKpHBalDY rora HHaQe aenoaaaror Bora: .Jeouuopoouu CUH Koju je y HapYlljy Oua, OH Fa je otijaeuo", Y OBOj jeBaH1)eJICKoj, 60rooTKpHBeHoj HCTHHH canpxcana je npyra rrOJIOBHHa 60rOCJIOBJba CB. I'paropnja TIaJIaMe, lDerOBO KaTa<paTHQKO 60- rOCJIOBJbe, xoje H npencraarsa nonaaaurre rserosor 60rOCJIOBCKOr H HCHXaCTHQKOr rrO;I1;BHra H ;I1;YXOBHor HCKYCTBa y ll,PKBH. Jep JIHQHOCT Je;I1;HHopO;I1;Hor CHHa Boxcajer, KOjH "H3 aapyxja OQeBOr" OTKpHBa aasra Dora Ona, Ta JIHQHOCT H jecre rrpsa H npana H3BOP H rapaanaja 60rOCJIOBCKOr H )l{HBOTHOr CBe;I1;OQelDa Cseror Apxaenncxona CoJIYHCKor. 3aTo mro OBarrJIOneHH CHH BO)l{HjH, DOrOQOBeK XPHCTOC, OTKpHBa CBeTY H JbY;I1;HMa CBeTY H )KHBOTBOPHY TPOjHU;y, Dora Koju ucmuucxu Jeeme (=JaXBe = CYllTH) H KOjH je Je;I1;HHH )/(U6U U Hcmuuumu Boe, H TaKO OTKpHBa H napyje HaMa JbY;I1;HMa, HCTHHCKO 60rorro- 3HaIDe H 60rOCJIOBJbe, a THMe H npaso 60roorrllTelDe, HCTHHCKY saje;I1;HHU;y ca Borcsr H )l{HBOT BeQHH3).

3) EBo jenaor raxaor KapaKepHCTHqHOr MeCTa H3 Tpujaoa CB. TIaJIaMe ("y OJl6paHY CBeUITeHHX HCHXaCTa", 2, 3,45-46. AEnA, T. 1, 578-9): "CaJla ce nasra Bor jaaao y TeJIy, IIOBepOBaH je y HapOJlHMa, nponoaenaa je y CBeTY (1 THM.3,16); 3aKOH 6JIarOJlaTH OTKpHBeH je y CBHMa xpajeaasra 3eMJbe; cana CMO Jl06HJIH Ayxa DO.lKHjer na 6HCMO 3HaJUI nrra HaM je OJl Dora napoaano (1Kop.2,12); cana CMO rrOCTaJIH aayxeaa Borosr (JH.6,45) H yqeHHUH YTeIlIHTeJba ... H YM XPHCTOB HMaMO (1Kop.2,16) H OqH JlYXOBHe ... Cana CMO nayseaa He H3 nocstarpaa.a TBopeBHHe, Hero OJl castor CHHa DO.lKHjera KOjH ce jaaao y CHJIH, no Ilyxy CBeToMe (PHM.1,4). Hasra je (cana) jenaa YqHTeJb - XPHCTOC (MT.23,10) ... Hanre 60rorro3Halbe HMa aa csora yqHTelba Bora, jap He aabeo, HHTH qOBeK, Hero Hac je casr I'ocnon uayxao H cnacao, MH anure He noanajesro Bora casso rro CJIYTlbH, jep TaKO je nosaaae Bora H3 TBapH, Hero ce cana HaMa jaaao )i(HBOT, KOjH je 6HO KOJl Oua H jaaao ce aasra (IJH.1,2) H OH HaM je oojasao na je Bor CBeTJIOCT H na y lDeMY HeMa HHKaKBe TaMe

\

BPJIO pano H MHoro, JlOK je na caspesrena cpncxalnpeseneao casro: " Kcenuju MOHaXUH:>U: 0

cmpacmuua U 6pIIUHaMa U 0 nIIOa06UMa YMHOZ muxeeatea" (YO. Jycmun: ,,)i(HTHja CBeTHX aa HOBeM6ap", CTp. 455-485), "Hcn06eaaH:>e sepe" (" TeOJIOIlIKH nornena", 6p. 4, 1978) H "OMUliuja 18 na Heae/by MUPOHOCulja" ("XpHllInaHcKo neno", 6p. 2, 1936).

2) CarrOJlBH.lKHHK Cseror I'parapaja TIaJIaMe y HCHXaCTHqKOM noaaary H 60rOCIIOBJbY, C6. Fpuzopuje Cuuaum, OBaKO BeJIH sa TO HCTojeBaHljeJICKO MeCTO JH.17,3: .Ty jeBaHl)eJICKY pex rpetia OBaKO CXBaTHTH: »OBO je .lKHBOT BeqHH - na nosnajy Te6e JeJlHHOra IfCTHHHTora Bora« y TPH Hcnocraca, »H Kora CH rrocrtao Hcyca XpHCTa« y nne npapone H nse BOJbe" (Ilornaersa 32 - ,,¢HJIOKaJIHja", T. 4, CTp. 36, ATHHa 1961).

164

XI1JJAH)l,APCKI1 nYTOKA311

s o r OTAlJ,A HAllil1X

165

I'osopeha CBe OBO na noxerxy osor npenasaa,a, )l(eJIKM O,!I;MaX na HarJIaCHM na naje rrpaBHJIHO Ka,!I; ce rosopa H HCTHqe KaKO je 6oroCJIOBJbe CB. I'paropaja IIaJIaMe rrpe cnera "TeOJIOrHja pa3JIHKOBalha 60)l(aHCKe cynrraae H 60)l(aHCKHX eneprnja". Mana CBeTH TIaJIaMa y CBOjHM ,!I;eJIHMa qeCTO HaBO,!I;H H aarnanraaa 60rOCJIOBCKY I1CTHHY 0 pa3JIHKOBaIbY cyurrane H enepraja y Bory, anax cseyxyrraa BH3Hja rseroaor 60rOCJIOBJba HMa H3pa3HTO 6H6mljcKorrepCOHaJIHH, TO jeer mpujaoonouucu «apaxmep. OHO mTO rrpso nana y OqH rrpHJIHKOM yrrosnaaarsa rraJIaMHTCKe TeOJIOrHje jecre HCTHHa 0 ,!I;O)l(HBJbajy OlIIIITen.a H 3aje.IJ;HHIJ;e xosexa ca )KHBHM H MCTHHHTHM BorOM, jaBJbeHHM y Cseroj TPOjHI1;H, TO jeer CBeCTpaHO aajemnoraperse xoaexa y TeJIY Osannohenora XpHCTa finaronahy Ilyxa, a THMe H y BeqHOM H HeTBapHOM )l(HBOTY H Jby6aBH CBeTe Tpojaue - Oua H CHHa H Cnerora Ilyxa. PeaJIHOCT H orrHTHOCT OBe )l(HBe 3aje.IJ;HHl1;e ca B020M Cytumuu canpxca, y 60rOCJIOBJbY Caeror IIaJIaMe, HCToBpeMeHo H HCTHHY 0 TpaHCl1;eH.IJ;eHTHOCTH H HerrpHqaCTHOCTH Bozcaje cyurrane, arm H HCTHHY 0 rrpHqaCTHOCTH 11 sajenaa-rapersy xosexa y HeCa3.IJ;aHHM 60- )l(aHCKHM eaeprnjasra Tpojannora Bora. Ynpano TO H jecy OCHOBHH TeOJIOmKH eJIeMeHTH - Bor xao Tpojaua JIHl1;a (=JIHqHOCTH), 3aTHM aenocrvnaa (TpaHCl1;eH.IJ;eHTHa) Hseroaa cyurrana, H najsan, rrpaxacHOCT (KoMYHHKaTHBHocT) nasra JbY.IJ;HMa Hseroaax 60)l(aHCKHX HeCTBopeHHX eneprnja - TO cy eJIeMeHTH KOjH caxarsanajy CP)I( 6oroCJIOBJba Cneror Tparopaja COJIYHcKor 0 Ououe Koju Jecme, rj. 0 )K1fBOM H MCTHHHTOM Bory.

.IJ;a BH,!I;HMO cana casro nexe O.IJ; IIaJIaMHHHX TeKCTOBa Y KojHMa je npncyrao OBO IberOBO KaTOJIHqaHCKO 60rOCJIOBCKO BHljeIbe )KHBor H MCTHHHTor Bora, Bora xmBe 6H6JIHjcKe, jyrreoxpmuhancxe, I1;pKBeHe Tpa,!I;HI1;Hje.

Xreo 6HX najnpe .IJ;a OB.IJ;e HaBe.IJ;eM .IJ;HBHy 60rOHa,!I;axHYTY Mo.!lUmBY Cseror Tparopaja Ilanasre xoja CTOjH na noxerxv rseroaor I Anoouxmuuxoe C.!lOBa 0 acxobersy Cserora Ilyxa, (BpJIO je xapaxrePHCTHqHO H TaqHO sanaacarse rrpaBOCJIaBHHX npoysasanaua IIaJIaMHTCKor HCHXaCTHqKOr 60rOCJIOBJba, xao mTO je nnp. OTal1; AMqmJIOxaje Pa.IJ;OBHn4) H npyra, na je rraJIaMHTCKO HCHXaCTHqKO 60roCJIOBJbe o pa3JIHKOBaIbY Boacaucxecyurraae H enepruje H nomno O.IJ; rora, a H narse ce OCJIaIbaJIO, na 60rOCJIOBCKY HCTHHY 0 HrrOCTaCHOM acxobeIby H 0 6JIarO,!I;aTHOM .IJ;aBaIbY Ilyxa Cserora, TO jeer O,!I; )l(HBOr HCKYCTBa 6JIarO.IJ;aTHOr )l(HBOTa y Ilyxy CBeTOM y U;PKBH, xao TeJIY XPHCTOBOM H .IJ;OMY Bora Oua, HJIH, .IJ;pyrHM peqHMa, O,!I; TeCHor IIOBe3HBa-

rsa XPHCTOJIOrHje H IIHeBMaToJIorHje y nepa \f npenarsy MCTOqHe

U;pKBe). ~

1l0MeHYTa Monumea Cnerora Ilanasre rrpeTXO.IJ;H IberOBOM H3- nararsy 60rOCJIOBJba 0 JIHqHOM ucxobelUY H 6JIarO.IJ;aTHOM oaBalUY CBerora Ilyxa, a OBO 60rOCJIOBJbe je, Ben CMO TO rrOMHIbaJIH, "eK<paHTOpajcxa (OTKpHBeIbCKa, ce6e ofijaarsyjyha) TeOJIOrHja CaMoHcTHHe Xpacra", KOjH, lIO peqHMa CB. IIaJIaMe, xao "Bor Cytumu IlpennexHH, pana Hac H Teonor nocrane, nonrro je, 6Y.IJ;ynH casra cyurra HeTHHa, H3 qOBeKOJby6Jba jasao ce nasra H xao IIporroBe,!I;HHK MCTHHe, jep je pa.IJ;H Tora H nourao y CBeT.IJ;a CBe,!I;OqH MCTHHY, Te he IberOBOM HCTHHCKOM rnacy H CJIe.IJ;OBaTH CBaKH KOjH je O.IJ; MCTHHe H KOjH MCTHay HCTHHCKH rpazca" (TaMO, .IJ;EJIA, T. 1, 26).

Y HemTO cxpahenosr BH.IJ;y rrOMeHYTa 6020C/lOBCKa MOJIHTBa

CB. Ilanasre rJIaCH:

,,0, Bosce csera,

J e.IJ;HHH .IJ;apO.IJ;aBqe H Hysapy HCTHHCKor BOrOCJIOBJba H IberOBHX HCTHHCKHX .IJ;OrMaTa H pesa,

J emma J e,n;HHOHaqaJIHa Tpojane,

He casio 3aTO mTO J e.IJ;HHa BJIa.IJ;am Ha.IJ; CBHMa,

Hero H mTO y Ce6H HMam J e.IJ;HO je.IJ;HHO Ha.IJ;HaqeJIHO Haseno,

Je.IJ;HHY Be3Y3pOqHY Je.IJ;HHHl1;y (=Ol1;a), H3 Koje npoaaanase H xa Kojoj ce Y3BO.IJ;e,

aarrspesreno H Ha.IJ;Y3pOqHO,

CHH H Ilyx ...

... Oxe, Je,!I;HHH Hepobeaa H HeHCXO.IJ;enH, H, cBeYKYIIHo pexeac, Be3Y3pOqHH,

J e.IJ;HHH Oxe HeO.IJ;BojHBHx O.IJ; Te6e H pasnax TH rro qaCTH

CBeTJIOCTH (CHHa H Ilyxa) ...

Ilaj H aasra .IJ;a lIpaBHJIHO H Te6H yrO.IJ;HO 60rOCJIOBcTByjeMo

H CarJIaCHO OHHMa KOjH TH O.IJ; aexa .IJ;eJlOM H pesjy vronaure ...

.IJ;a 6HCMO Te CBH rr03HaBaJIH - Je.IJ;HO je.IJ;HHO M3BOPHO

BO)l(aHCTBO,

Je.IJ;HHOr 011;a H Ilponcxonarersa,

H Taora J e.IJ;HHOra CHHa .

H Tsora Je.IJ;HHOra Ilyxa .

ll.IJ;a lIpOCJIaBJbaMO Je.IJ;HOra Bora, y Je.IJ;HOMe H Ilpocroxre,

a Borarosre, .IJ;a TaKO Ka)l(eM, H Hecreunseaove BO)l(aHCTBY; H.IJ;a 6Y.IJ;eMO O.IJ; Te6e rrpOCJIaBJbeHH

60raTHM 060}l(eIbeM H TpHCBeTJIHM TBOjHM CBeTJIOH3JIHBOM (=BO}l(aHCKHM eneprajasra), cana H y 6eCKOHaqHe BeKOBe. AMHH".

(IJB.I,5), H p;a je OB sepyjyhe y Hsera yqHHHO AA.~OM CBeTJIOCTH ... H na heMO 6HTH CJIH'lHH HteMY H na heMo fa BH,n:eTH xao WTO jecre (1~.3,2)".

4) BH,n:H lberOB P;OKTOPCKH pan: "TajHa CBeTe TpojH~e no CB. fPHrOPHjy IIanaM1I" (aa rp'IKOM), COJIYH 1973.

166

XHnAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAl_\A HAlllHX

167

IbY, nejcrsyjyha (EVEP"(WV) CBe 60)l{aHCKO KaO Bor H CBe qOBeqaHCKO xao qOBeK"; H (Hseron je, 'rj. Oxes) "Je,ll;aH ,I1,Yx CBeTH, KOjH on Oua HCXO,ll;H ... Bor CYIIITH H OH on bora ... , casroarrocracaa, on Ona HCxoneha H Kp03 CHHa O,ll;aIIIHJbaH, TO jeer 06jaBJbHBaH, Y3pOK H OH caera IIITO je rrocrano, jep ce IbHMe (CBe) ycaspuryje" (TIHCMO MOHaxy

,IJ;HOHHCHjy, ,IJ;EJIA, T. 2, 494-6). .

HarJIaCHBIIIH TaKO CBeTH Ilanasra H HrrOCTaCHY noceonocr H !aKol)e je,ll;HHCTBO TPHjy CYIIITHX bO)l{aHCKHX JIH:u:a, y uearpy KOjHX Je JIHqHO~T bora Oua, KOjH THMe IIITO paba CHHa H rrpOHCXO,ll;H Ilyxa 06e36el)YJe Jezmoaasanaje (=MoHapxHjy) H CTBapHO je,ll;HHCTBO CBere Tpojaue, je,ll;HHCTBO Bozcaacxor Baha H )l{HBoTa, aJIH rrpHTOM H3- HeBIIIH TO na TaKaB rrpaBOCJIaBHO ypasnorezcea HaqHH na "TpHHrrocTaCHOCT bO)l{aHCTBa HH MaJIO He 6HBa nospebeaa rrpHH:U:HrrOM Monapxaje", KaKo.oH HCTH BeJIH H y C8emoZOpCKO.M Touocy (,IJ;EJIA, T. 2, 568; yn. H ,,0 cjennrsersy H pa3JIHKOBaIbY", TaMO, CTp. 86), CBeTHTeJb narse HaCTaBJba csoje Hcnoeeoatee npase sepe H, xao IIITO peKOCMO, TeK na OCHOBY TaKO npananae Tpajanonornje, TpHja,ll;OJIOIIIKOr pa3JIHKOBaIba bO)l{aHCKHX Hnocraca on Boxcaacxe CYIIITHHe, OH 3aTHM roBOPH 0 pa3JIHKOBaIbY Bozcaacxe CYIIITHHe H Boacancxax eaepraja, ,IJ;OCJIOBHO 0 TOMe OH xaace: "Jep aajenaasxo je ,Il;eJIO (TPHjy JIH:u:a) cnatee (Ilyxa Cserora), TO jeer ja8/balbe Oua H CHHa H Ilyxa. A jaena ce (Bor) He rro CYIIITHHH, - jep npapony Bora HHKO naxana naje HH BH~eo HH HCKa3ao, - Hero rro 6JIarO,ll;aTH H CHJIH H enepraja, xoja je 3aJe,ll;H~qKa Ony H C~HY H Ilyxy". 3aTHM CBeTHTeJb nonaje: ,,3aje,ll;~HqKa je (CBeTOJ TpOJH:U:H) He casso Ha,ll;CYIIITaCTBeHa CYIIITHHa, xoja je caCBHM HeHMeHJbHBa H HeOTKpHBJbHBa H aerrpaxacraa, rrOIIITO je asaan csaxor naasarsa H npojase H aajemraxapersa, Hero (je sajenHHqKa) H finarorta'r H CHJIa H eneprnja H CBeTJIOCT H :u:aPCTBO H Henponanrsasocr (=6eCMpTHOCT) H yormrre CBe OHO qHMe Bor sajennaxapa H rro 6JIarO,ll;aTH ce cjemnsyje ca CBeTHM aHl)eJIHMa H JbY,ll;HMa" (,IJ;EJIA, T. 2, 496).

Oxarnenao je, ,Il;aKJIe, H3 naaenenor TeKCTa onor TIaJIaMHHOr acnoaenan.a nepe na je nararse TeOJIOIIIKOr pa3JIHKOBaIba Boscancxe cyIIITHHe H eneprnje nOCTaBJbeHO y rserosoj TeOJIOrHjH y OKBHpHMa rrpaBOCJIaBHe Tpajanonoraje. TeK nOIIITO je nperxonao HCrrOBe,ll;HO H 60rOCJIOBCKH nocseno-rao xpHIIInaHCKO 60rOOTKpHBeHO pa3JIHKOBaae bO)l{aHCKHX MrrOCTaCH CBeTe Tpojaue, OH TeK Ta,ll;a rosopn 0 pa3JIHKOBaIbY Boacancxe CYIIITHHe H eneprnja, saienaa-rxax CBHMa TpHMa JIH:U:HMa. To ce jacno BH,Il;H H H3 narser HaCTaBKa rseroaor HcnoeeoalOa eepe, rne ce xasce: "bor He ry6H (CBOjy) rrpOCTOTY HH 360r oeeueocmu u pa3JlUK08alOa Hnocmacu, HHTH 360r Oe/bU80CmU U pasuoepcuocmu CUJla u enepeuja:.. J ep HHTH on caBpIIIeHHx Hnocraca 6HBa CJIO)l{eHOCT, HHTH ce on rora IIITO je (Bor) MonaH, casro 3aTO IIITO no-

(I ArrO,ll;HKTHqKO CJIOBO, ,IJ;EJIA, T. 1, CTp. 25-26).

AKO 6HCMO XTeJIH na natipojaao rJIaBHe MOMeHTe H3 OBe Monumee Cseror Flanaxre, BH,Il;eJIH 6HCMO zta y TOM KpaTKOM, MOJIHTBeHO-CJIaBOCJIOBHOM TeKCTY cycpehesro CBe OCHOBHe 3HaKe rraJIaMHTcxor HCHXaCTHqKOr 60rOCJIOBJba: rrpaBOCJIaBHY Tpujaoonoeujy, ca xapaKTepHCTHqHHM narnarnaaarsexr Mouapxuje 014a, KOjH je H3BOP CHna H Ilyxa H THMe nerrrap H rapannaja jemrncrna Bozcancxora Bnha, xoje ce HaJIa3H "y Jennosre H Ilpocrosre, aJIH Borarosre H HeCTeIIIIbeHOMe bO)l{aHCTBY", TO jeer y jenaoj npocroj Boxcaacxoj Cytumuuu ca CBojcTBeHHM joj 60raTCTBOM Cnaee H Ceemnocmu H Euepeuja, xoje oner HHCY 6e3JIHqHe Hero cy unocmacue, rpoja-me ("mpuC8emJlU CBeTJIOH3JIHB") H aa CBY 'map cy otioocyjytu: (,,60raTO otiooceise"). To cy, ,Il;aKJIe, concrseae 60)l{aHCKe enepraje Ona H CHHa H Cnerora ,IJ;yxa, xao IIITO HM je concrseno H IhHXOBO 60)l{aHCKO Bahe, 60)l{aHCKa CYIIITHHa HJIH Ilpapona, MOrJIH 6HCMO, ,Il;aKJIe, peha na H OBaKO xparxa MOJlUm8a CB. TIaJIaMe npencrasrsa rseroso caxcero JIHTyprHjCKO acnoaenan,e npase (=rrpaBOCJIaBHe) sepe, rseros xparax CHMBOJI sepe, HCKa3aH cascerasr MOJIHTBeHHM je3HKOM.

HCTH 60rOCJIOBCKH cacras H CTPYKTYPY HaJIa3HMO H y HcnoeeoalbY eepe Caeroropcxor H COJIYHCKor CBeTHTeJba, Ma,ll;a HapaBHO paasajenaje, 60rOCJIOBCKH npeuasaaje HCKa3aHY. To ce HCTO MO)l{e peha H sa iseros Ceemozopcxu To.MOC, xao H 3a H3BeCHe IberOBe O.MUnuje (nrrp, OMHJIHja 8. raxobe canpzcx Hcnoaenaa,e sepe, a BPJIO je auaxajaa H 16. OMHJIHja), rne CBeTH Ilanasra cnenyje OBY HCTY npaBOCJIaBHY 6H6JIHjcKo-cBeTOOTaqKY TeOJIOIIIKY nepcnexrnay y BHl)eay xpamhaacxor Tpojaxaor bora H HaIIIer O,ll;HOCa npesra aeMY. OqHrnenno je raxobe ,Il;a y OBOM 60rOCJIOBCKOM BHl)eay H acrrosenarsy TIaJIaMa nocetiao cnenyje sa Kananoxajcxasr O:U:HMa H CBeTHM MaKCHMOM HCrrOBe,ll;HHKoM.

,IJ;a rrorrrenawo casro yxparxo OCHOBHY CTPYKTYPY aerOBor Henoeeoatea 8epe5). Ben on castor noserxa COJIYHCKH CBeTHTeJb narnaIIIaBa na xpHIIInaHcKH Bor jecre "J enan Bor y Ony H CHHY H CBeTOMe Ilyxy, on Hac BepOBaHH H 060xaBaHH, J e,ll;HHH:u:a y TPOjH:U:H H Tpojaua y Je,ll;HHH:U:H ... Orau Becnoxerna, jenaaa Y3pOK H Kopen H H3BOP y CHHY H Ilyxy CBeTOMe carnenaaaaora Bozcaacraa, je.II.HHH npaonpanpesraa Y3pOK onora IIITO je rrOCTaJIO"; Hseroa je "Je,ll;aH CHH ... , Bor CYIIITH H3 bora ... , Y3pOK H Haxeno CBera IIITO je nocraJIO, jep je CBe Kp03 Hsera (=CHHa) rrOCTaJIO; KOjH ce, 6JIarOBOJbeIbeM Ona H canejcraosr Cserora ,11,Yxa ... , HCTHHCKH OqOBeqHO ... cjenaaaaIIIH HeCJIHBeHO H HeH3MeHJbHBO nse npapone H BOJbe H eneprnje H OCTaBIIIH Jenan CHH y jenaoj Hnocraca (=JIHqHOCTH) H rro osonese-

,,5) Haw cpncxa npeson "HcrroBeAalba sepe" CB. I'pnropaja IIaJIaMe y "TeOJIOWKH rrOrJIeAH , 6p. 4, 1978, CTp. 157-161. - BHAH ra H y OBOj KlbH3H aanpen.

168

XHJlAHJJ.APCKH nYTOKA3H

s o r OTAUA HAIIIHX

169

cenyje Mon (=ClfJIe, euepraje), M02Ke If CTBapHO, gOor Te Csoje Mohlf, nasaara CJI02KeHlfM"· (TaMO).

Ilpesra TOMe, nesra CYMIbe na je fiorocnoarse Cneror IIaJIaMe rrpBeHCTBeHO 60rOCJIOBJbe 0 )KlfBOM If HCTlfHHTOM Borv, jep ce y rseronoj reonoraja 60rOCJIOBCKO paanaxosan-e BOJKaHCKe cYIIITlfHe If enepraje aacaasa rrpe cnera na 60rOOTKplfBeHOM TpOjU'lHOM paarraKOBaIbY, TO jeer na nepconanuou (=TplfrrepCOHaJIHOM) xapaxmepy )KlfBor If Hcraaaror 6lf6JmjcKor Dora, Koja HaM ce OTKPlfO If janao y XplfCTY, Y JIlfqHOCTlf Je)1,HOra 0)1, Tpojaue, KOjH Y Cefin If C060M orxpnsa Ona If napyje Ilyxa . Ila je ynpaso Jlasaocr Oaarrnohenora JIoroca nOJIa3lfIIITe nanasorrcxe reonornje BHAH ce jacno, lf3Mel)y OCTaJIOra If as rseroae 16. Ouunuje (,,0 .n;OMOCTPOjy no TeJIY" ... PG 151, 2048), rne ce nena: ".n;a ce naje OBarrJIOTlfO JIoroc Boxcaja He 6lf ce Orau noxasao xao acrnncxa Orau, HH Can xao HCTHHCKlf CHH, naTlf nax Ilyx Csera, Koja If casr rrpOlfCXO)1,H OA Ona; mrra 6lf ce Bor rroxasanao Y CYIIITlfHlf If Hnocracassa, Hero casco xao nexa eaepraja xoja ce carnenasa y raapasra, xao IIITO cy nexana rosopana HeMY)1,plf My)1,paU;lf, a If cana ona xoja MlfCJIe xao BapJIaM H AKlfH)1,lfH. 3aTo je I'ocnon (XpHCTOC) If jaano Ce6e If CBOj .n;OMOCTPOj (cnacersa), KOJIlfKO je TO Moryne, a ofijaaao je If Bnnnsera Oua xao ucmUHCKU Cyuimoe Oua (00<; aA1]{)w<; OVTa)".

Y OBOM peTKOM If MO)l{)J,a y qlfTaBoj CBeTOOTaqKoj rnrrepa'rypn je)1,lfHCTBeHOM TeKCTY CBeTOra IIaJIaMe jacno ce BH)1,lf flU'lHOCmHU xapaxrep XplfIIInaHCKOr Orxpasen,a 0 Dory, TO jeer Blf)1,lf ce na OCHOBY 60rOCJIOBJba, OCHOBY lfCTlfHHTOr 60rOn03HaIba rrpencraarsa nusuo Eo»cuje omxpueetee y JIlfU;Y Oaanrrohenora XpHCTa. J ep, aKO He 6lfCMO HMaJIlf casroorxpaserse JIHqHOra Dora, "aBTypru"t{HO" (caMO)1,eJIaTHo) osarrnoherse If oxoseverse CHHa D02KHjer, KaKO TO roaope CBeTH Oua H aa IbHMa rroaaarsa CBeTH IIaJIaMa, OHAa saacra He 6HCMO aa 3HaJIlf )KlfBor If HCTlfHHTor Dora, HHTH 6HJIO IIITa lf3BOPHO H rrOY3- )1,aHO 0 IheMY. TeK 6JIarO)1,apenH J e)1,HHopO)1,HOM CHHY D02KHjeM, .Koju, 6yoyliu (eeuno) y HapY'ljy Boea Oua", CBOjHM JIlfqHHM OBanJIOneIbeM If ouoeexersesr y CBeTY H ncropaja "OH FlaM je omxpuo U 06- jacuuo" )1,0 rana aenosnarora H neaanrsaaora Bora (JH.l,18). De3 oeor casroorxpasersa H caerojasrsaa.a DO.X{Hjer y JIHtIHOCTlf Boroxoaexa Xpncra CBa HaIIIa JbY)1,CKa "TeOJIOrHja" 6HJIa 6H, KaKO KaJKY Otra, casro "TeXHO-JIOrHja" (=BeIIITHHa peqli), a He HHKaKO acrnnara pes If CBe2KHBOTHO CBe)1,OtIeIbe 0 )KlfBOM H HCTHHHTOM - Cytumeu Dory, Jaxeey.

IIocJIe osora, )1,0 cana pexeaora H naaeneaora, M02KeMO na roBOPlfMO HenITO xouxpernaje 0 )KHBOM H MCTHHHTOM Dory Cseror Tparopaja Ilanasre, TO jeer 0 6H6JIHjCKOM Bory Jaxee - OHOMe Koju ucmUHCKU Jecme - 0 wv -, KaKO 0 IheMY CBe)1,OLIH HaIII COJIYHCKH CBeTHTeJb. Y CBOMe npeoorarosre 60rOCJIOBCKHM H HCHXaCTHtIKHM HCKYC-

TBOM )1,eJIy "Y 006paHY ceetumeuux ucuxacma" ()J,eJIO ce cxpaheno jour 30Be Tpujaoei nHIIIe CBeTH IIaJIaMa: "A H MOjCHjy xana je Bor rOBOpHO naje pexao "Ja caM CYIIITHHa" (OU<TLU), Hero "Ja CaM Cytumu" (0 WV - 2Moj.3,14). Jep naje Cytumu H3 CYWTHHe Hero je H3 Cytumoea CYIIITHHa. Jep CaM Cytumu (0 WV) y Ce6H 06YXBaTa H Ca)1,p2KH CBO oHne ,,(TO e[vuL)" (Tpajane 3, 2, 12. IIocJIe)1,Iba pexeaatra rroraxe 0)1, I'paropnja DOrOCJIOBa, CJIOBO 45, 3).

II03HaTo HaM je CBHMa na je OBO HaBe)1,eHO MeCTO CB. Tpnropaja IIaJIaMe H3a3BaJIO csojespcay TeOJIOWKY )1,HCKYCHjy H3Mel)y noje)1,HHlfX rrpaBOCJIaBHHX TeOJIOra Ue)1,aH 0)1, IbHX je osne rrpHCYTHH O. Majennopdi npyra je O. POMaHH)1,Hc)6), HO MH ce nehesro cana sanp- 2KaBaTH na TOj )1,HCKYCHjH. OHO WTO je Y HaBe)1,eHOM MeCTY Cserora IIaJIaMe rrpBeHCTBeHO rrpHCYTHO If O)1,MaX Blf)1,HO TO je 6H6JIlfjcKa, nepcoaanaa, na TaKO Ka2KeM, OHTOJIOrHja 0 )KHBOM If HCTlfHHTOM Dory, Kora He onpebyje HHWTa npyro, xax HH rserosa concrnena npapona HJIH cyurraaa, jep je yrrpaso OH casr xao JIU'lHOCm, xao JIHqna ersacreauaja, xao D02KaHCKa Hnocrac, raj KOjH canpaca If otiyxaara CBOjy CYIIITlfHY lfJIH npapony D02KaHCTBa. CXO)1,HO OBOM aase)1,eHOM MeCTY KO)1, Cseror IIaJIaMe, D02KaHCKa JIlftIHOCT naje "rrpOlf3- BO)1," D02KaHCTBa, D02KaHCKe npapone, Hero je ynpaso CaM Cytumu, xao D02KaHCKa JIHtIHOCT, Taj xoja "HrrOCTa3Hpa" CBOjy, D02KaHCKY npapony, )1,ajynlf joj "HatIlfH JIlftIHOr ersacrapatsa" (Tp61TO<; U1Tap~ew<;), tIlfHenlf je na nocroja CTBapHO, KOHKpeTHO If JIlftIHO. Hnaxe, rro CBeTOM IIaJIaMH If CBeTlfM Ornoaa HCTOtIHe UpKBe, 6e3 JIlftIHOCTlf = Hnocracn, cyurrana HJIH rrpapona 6lfJIa 6H "aV\J1TO<TTUTO<;", Tj. neersnCTeHTHa, HeCYWTa, nenocrojeha.

ETO TO je, rro CB. IIaJIaMH, 6HOJIHjCKlf Bor - Jaxee = Cytumu, KaKO ce CaM CTap03aBeTHO )1,eJIlfMHtIHO OTKPlfO MOjCHjy H KaKO ce Y najsehoj Meplf Y HOBOM 3aBeTY JIHtIHO OTKPlfO Y Jlauy OBarrJIOneHOra Cana - DOrOqOBeKa Xpacra. 3aTO, TeK lfMajynlf xao rronasaurre H HCXO)1,lfWTe D02KaHCKY JIlfqHOCT Xpacra, B02KaHcKY Hnocrac J ennHOpO)1,HOra H Jhy6JbeHOra Caaa D02KHjer, Koja as OtIeBOr napyxja orxpasa H ofijasrsyje Dora Oua (JH.l,18), Morao je I'paropaje IIaJIaMa )1,a asaoca y CBOMe 60rOCJIOBJbY TaKBO 6lf6JIlfjCKO Blfl)eIbe Dora xao JIHqHOCTlf, raxnaje pexeno xao Tpojuue JIU'lHOcmu: Oua If Cana H Caerora Ilyxa. 3aTo je COJIYHCKlf CBeTHTeJb TaKO tIeCTO H narnanranao saaxaj OBaIIJIOneIba H Borojaarsea,a DOrOqOBeKa Xpacra: "A aajtiorse 0)1, csera, lfJIH 60Jbe peha je)1,HHO HCTHHCKlf If aeynopenaso najtiorse jecre - Oxose-rerse I'ocnona namer Hcyca Xpncra" (Osornaja 51).

Beosta je KapaKTepHCTHqHa OBa xpucmonouuca rrOJIa3Ha OCHOsa nanasorrcxor 60rOCJIOBJba, jep je TaKBa y OCHOBlf If 6lf6JIlfjcKa 60-

6) BII,lI;eTII 0 TOMe aasone xon O. A. Paooeuha, HaB. neno, CTp. 189-190, rne ce BII,lI;II II rseroa CTaB IIO TOM IIIITalby.

170

s o r OTAQA HAUIHX

171

XHnAHAAPCKH nYTOKA3H

rOCJIOBCKa nepcnexrasa CBRX Ilpopoxa Crapor 3aBeTa R CBRX AnocTOJIa HOBor 3aBeTa, a HapOlfRTO AnOCTOJIa IIaBJIa R Jonaaa. TaKBa je R nepcnex'rnna 60rOCJIOBJba CBRX CBeTRX Oraua IIpaBOCJIaBHe r(PKBe R ILeHRX BaCeJbeHCKRX Catiopa. 3aTO naje HR MaJIO qy,n;HO nrro je caoje RCRxaCTRlfKO 60rOCJIOBJbe CBeTR IIaJIaMa 3aCHRBao na norssarCKOM RcnOBe,n;aILY XaJIKR,n;OHCKor R Illecror BaCeJbeHCKOr Catiopa. (Y Ca60pCKOM TOMOCY R3 1351. ronaae BeJIR ce aa 60rOCJIOBJbe CB. IIaJIaMe: "ILera no npaBRJIY He 6R rpetiano 3BaTR oooamxos: - 'lTpo<Tih'jxT] _, jep je OHO YCTBapR casco paseujatee - lxVO:'lTTlJ~L<; - Cneror Illecror BaceJbeHCKOr Catiopa" - PG 151, 722).

Yrrpaso nOJIa3enR on 60rOCJIOBCKOr caenoxersa R norsrarcxor acnosenarsa Illecror BaCeJbeHCKOr Caoopa 0 JIRlfHOCTR Xpncra, ,n;a OH "Y je,n;HoM JIRU;Y R jermoj Hnocracn" RMa cienarseae "o6e npupooe, 60)l{aHcKY R xoaexaacxy, a TaKO RCTO R oee eone R oee euepeuje, 60)l{aHcKY R xoeeuaacxy", Morao je I'paropaje IIaJIaMa na roaopa 0 TeOJIOllKOM pa3JIRKOBaILY Y Eery 60)l{aHCKe rrpapojte (RJIR cynrrane) R 60)l{aHCKe enepraje. IIo IIaJIaMR, OHR KOjR Y XPRCTOJIOrRjR, TO jeer Y XpRCTY, He rrpasnajy OBO pa3JIRKOBaILe He casro nne npapone, Hero R nse BOJbe R nae enepraje, OHR cy jepermra uouomenumu R MOHOeuepeumu. CXO,n;HO TOMe, R OHR KOjR Y TeOJIOrRjR, TO jeer Y TpajanoJIOrRjR, Y casrosre Bory, He rrpnaaajy RCTRHY 0 pa3JIRKOBaILY npapone R eaepraje R OHR cy TaKol)e jepernna caeenujanuu, jep TR jepermra CJIRBajy R noacrosehyjy y Bory npenaexay rrpaponay nepconanuy ezsucmeuuujy nora xao Tpojaue Hrrccraca R 60JbHY raopasxy CUllY R enepeujy TPRjy nO)l{aHCKRX JIRu;a, xojy je eneprajy CaMOBJIaCTHO R CJI060,n;HO Tpojaua npojasana npa CBoMe 60)l{aHCKOM crsaparsy CBera R xoaexa y BpeMeHY.

nOrOCJIOBJbe, ,n;aKJIe, Illecror BaCeJbeHCKOr Catiopa 6RJIO je noJIa3Ha ra-rxa 60rOCJIOBCKOr csenoxea,a Cseror I'paropnja IIaJIaMe 0 pa3JIRKOBaILy y Bory 60)l{aHCKe CYllTRHe (RJIR npapone) R 60)l{aHCKe necrsopeae BOJbe R eaepraje. Ho OHO nrro je R y 60rOCJIOBJbY Illecror BaCeJbeHCKOr Catiopa R y 60rOCJIOBJbY Tparopaja IIaJIaMe na npsosr MeCTY, TO je npBeHCTBeHO JIRlfHOCT XpRCTOBa, jep HaM TeK Boroxosesaacxa JIRlfHOCT rseroaa OTKpRBa R otijaarsyje RCTRHCKO 60rOCJIOBrse, 60ron03HaILe R3BOPHO R cnaCOHOCHO, nOTnYHY, KaTOJIRlfaHCKY RCTRHY 0 )KRBOM R I1CTRHRTOM Bory. JIRlfHOCT OBanJIOneHOr JIoroca Xpacra OTKpRBa y CBeTY, aasra Jby,n:RMa npBeHCTBeHO R npenacXO,n;HO JIRlfHOCT nora Ona, KOjR je, no pelfRMa CB. IIaJIaMe, "RCTRHCKR Cytumu R Ilpo-cytumu (XUPLW<; WV XCXL 'lTpowv) R jenaaa Cytumu R npOCTO R jenaacrseao Cytumu" (IIRCMO 2. BapJIaMY, ,Il,EJIA 2, 274). JIRu;e nora Oua je JIRlfHOCT xoja y Ce6R canpzca 60)l{aHcKY npaporry (RJIR CYllTRHY), aJIR je ra R TaKBa Boxcaacxa JIRlfHOCT R CJI060,n;Ha, R BOJbHa, R nenarna. nor Orau xao JIRlfHa Er3RcTeHU;Rja (<'> wv), xao 113BopHa QO)l{aHCKa Hnocrac (AY€VVT]TO<;, fIT]'YcxLa E>eoTT]<;, E>cOTT]<; E>£O'Yovo<;

<'> fIcxnlP - Ano,n;RKT. I. ,Il,EJIA, T. 1, 25, 42), RMa Csora Jlasaora CRHa, pobenora on Thera, R Caora Jlaxnora Ilyxa, acxoneher on Thera, Koja CRH R Ilyx RMajy jenny R RCTY ca Ouesr 60)l{aHcKY npupooy (RJIR CymTRHY), aJIR RCTO TaKO R jenny RCTY 60)l{aHcKY 60lbY R enepeujy, re cy nonjenaaxo ca Oneer cJI06o,n;He, BOJbHe R nerrarae Hnocraca. Ta HaM je RCTRHa TaKO OTKpRBeHa y JIRlfHOCTR XpRCTa, OBanJIOneHOr CRHa Boxcajer, npa Iberoaosr caMo,n;eJIaTHOM oxoaeaersy, no finaroBOJbeILY Oua R caneicraost Ilyxa Cserora. Taxsora XpRCTa ncrrosenajy qeTBpTR R Illecra BaCeJbeHCKR Ca60p R aa IbRMa Hall BeJIRKR RCRxaCTRlfKR nOrOCJIOB R3 COJIYHa. 3aTO je ILerOBO 60rOCJIOBJbe 3aRCTa casro ,n;OCJIe,n;HO paseujatee 60rOCJIOBCKOr acnosenassa catiopae R cafiopcxe sepe Ilpxae 0 TajHR XpRCTa Boroxosexa, Koja HaM C060M OTKpRBa R TajHY CBeTe Tpojaue xao )[(u6oza R Cytumoea nora. C npaaosr, crora, npassehyje o. AMqmJIOxRje Pa,n;OBRn, KOMeHTapRllYnR naJIaMRTCKO 60rOCJIOBJbe OBaKO: ,,1 aBJbaILeM Cnoje Hnocraca (y OBaIIJIOneILY), XPRCTOC xao JIoroc R CRH nO)l{RjR csenosra He casro 0 Bory (=CBeToj TPOjRU;R) xao JIRlfHOCTR, Hero R 0 ILerOBRM eneprajaMa xao JIRlfHRM a He 6e3JIRlfHRM eneprnjasra" (HaB. ,n:eJIO, CTp. 71).

Osne on oua AMqmJIOxRja cnOMeHYTa TeMa naJIaMRTCKor 60- rOCJIOBJba, 0 IlUltHUM enepeujaua nO)l{RjRM YBo,n;R Hac narse y uenTPaJIHY TalfKY RCRxaCTRlfKor 60rOCJIOBJba CB. Tparopaja IIaJIaMe, aJIR R Y nenrap jyneoxpmnhancxor Orxpasea,a, y casry CP)l{ jesaabencxo-upxseaor Ilpenarsa R HCKYCTBa 0 )KRBOM R I1CTRHRTOM Bory. TeOJIOllKO caenoxerse npaBOCJIaBHOr naJIaMRTCKor, RCRxaCTRlfKor 60rOCJIOBJba 0 necasnanasr 60)l{aHCKRM eneprajaera, xoje ce CTBapHO paanaxyjy, RaKO He R CTBapHO nene, on Bozcaacxe npapone, npenCTaBJba casro HOBR ,n;OKa3 R rrorspny JIRlfHOra 6R6JIHjcKora nora, KOjR ce, HaKO aenocrynaa R aenpasacraa no CBOjOj 60)l{aHcKoj CymTHHH, anax RCTRHCKR OTKpRBa R jasrsa y cBeTY CBOjHM JIRlfHHM npaponHHM eaeprajassa, xoje R jecy "anoKallUnmUltKa (=OTKpHBeILCKa, OTxpanajyha ce) cuna" Hserosa (OMRJIHja 34. PG 151,436), KOjOM je naMa Jby,n;RMa Moryne aajemra-rapara y HeCTBopeHOM )l{RBOTY H 6JIaronara R CJIaBH sexaora nO)l{aHCTBa. IIo CBeToM IIaJIaMR, "eHeprHje 60)l{aHCKe npnpone" jecy sexaa R aecasnaaa H Heo,n:Y3RMJbHBa CBOjCTBa )KRBor R I1cTRHRTor, Jlasnora nora. OHe cy Hserosa R3JIaCU;R ('lTPOOOOL) R jaarsarsa" (EX'PO:V<T£L<; = npojane), "npRpo,n;Ha nejcrsa", ,,60- ro,n:OJIRlfHR nOKpeTH", "npOMRcaOHR R3JIaCU;H", ,,60ro,n;OJIRlfHR RCTyna R nenouarsa Tpaanocracnor nO)l{aHCTBa", xojasta ce )KHBR H Jby6enR (= qOBeKOJby6RBR) nor OTKpRBa H cnaCOHOCHO nenyje y CBeTY, crnapajyhn CBY raap R3 He6Rna R nposnnrnsajyha, Tj. cnaCOHOCHO ce crapajyhn 0 CBeTY R lfOBeKY, KaKO 0 TOMe caenoxa lfHTaBO 6R6- JIRjCKO Orxpanerse, uenoxynaa Boscaacxa I1KoHoMRja, xoja CBOj BPXYHau; ,n;OCTR)I{e y JIHlfHOM - "aBTyprHlfKoM" - OBanJIOneILY R c-ronelfeILY CRHa Boaorjer, Boro-rosexa XpHCTa.

172

XHrrAH~APCKH llYTOKA3H

s o r OTAQA HAIllHX

173

nOrOCJIOB.Jbe Cseror IIaJIaMe, ynpaso na OCHOBY nH6JIHje H HapOqHTO na OCHOBY JIIfqHOr Ilosrocrpoja (OLXOVOf.LLot) XPHCTOBor y TeJIY, noxasyje HCTHHY na ce Ha.u;CYUlTaCTBeHH, TpaHc:u;eH,n:;eHTHH nor aaxana H HHKaKO He OTKpHBa no CBOjOj CyUITHHH, Hero jemrao no CBOjOj CYUITHHCKOj, npaponnoj enepraja, xojy Me1)YTHM YBeK "EVEP,),01TOI.EL", Tj. aKTHBHpa, CTaB.Jba y nejcrso caM J1HqHH nor, nO)KaHCKa Hnocrac, Koja anocrasapa H .u;eJIOTBOpHOM npojaarsyje CBOjy npapony, BOJbHO H CJI060.u;HO aKTHBHpa rseae CHJIe, xoje H jecy TBOpaxxe MoryhHocTH )KHBora nora, no xojasra OH MO)Ke na crsapa "H3BaH" ce6e, a na CBOjy IIPHpO.u;y npHTOM He H3Melbyje, HHTH no)KaHCTBO nonnprana 6HJIO xaxsoj nposrena. HaBelIIheMO casro nexa MeCTa H3 nena BeJIHKOr COJIYHCKor H Cseroropcxor nOrOCJIOBa H Ona Llpxse, xoja rrornpbyjy OBY OCHOBHY 6H6JIHjcKo-cBeTOOTaqKY HCTHHy.

Jenaa on MO)K)l;a HajKapaKTepHCTHqHHjHx TeKCTOBa lIaJIaMHTcxor 60rOCJIOB.Jba 0 60)KaHCKHM HeCTBopeHHM eneprajasra, aJIH ca narJIameHHM nepCOHaJIHHM - TpHja.u;OJIOmKHM - KapaKTepoM THX eHepraja, jecre rseroaa Tpeha Ilocnauuua AKUHOUHY (,I1;EllA, 1, 296-312). Haxo je CKOPO :u;eJIO OBO ilUCMO nocseheao 1I0MeHYToj TeMH, aasonaMO casro nap o.u;JIOMaKa H3 rsera: "Jep TO CBe jecre jemro nO)KaHCTBO TPHjy 060)KaBaHHX Jlnua, cyurrnna, BOJba, CH.J1a, enepraja H OCTaJIO, He xao na je CBe TO jenno H Me1)yc06HO caCBHM uepaanaxyjyhe ce H na je CBe casro cyurrnna - jep TO je cxsaraa.e Bapnasrosor nepaaystrsa - Hero ce TO CBe je.u;HHCTBeHO H HeH3MeH.JbHBO (HCTOBeTHO) carnenaaa y Ouy H CHHY H CBeTOMe Ilyxy" (,I1;EllA 1, 302). Beh H3 osor naseneaor o.u;JIOMKa jacno ce BH.u;H na y )KHBOM H JilCTHHHTOM Bory Cseror Orxpasen,a, y Bot-y xaxsora HCIIOBe.n;a CB. I'pnropaje IlanaMa H Ilpanocnanrse, 60)KaHCKa cynrraua H 60.IKaHCKe eaeprnje Me1)yC06HO ce paanaxyjy, HaKO He pasnersyjy, HHTH paannajajy, Hero nocroje casro H jenano y Bot-y Cyuimeu H )/(ueOM, y nO)KaHCKHM llH:U;HMa CBeTe Tpojnue, He caMOCTa.J1HO, HJIH MHMO I-hHK, HJIH H3Ha.u; I-hHX. Jep llHqHOCT je HOCHJIa:u; cynrrane (HJIH npapone) H aKTHBH3aTOp cymTHHcKHX enepraja, TPOJIHqHOCTHH (TpHHnOCTaCHH) nor ce, BeJIH CB. IIaJIaMa, "caB y csaxoj enepraja noxasyje, 3aTO mTO My je cymTHHa aenersasa" (Tpajane 3, 2, 7. ,I1;EllA 1, 662-3). Hseroso OTKpHBaIbe H nenosarse euepeujaua, a He caMOM CYiliTHHOM, aaje HeKO Malbe orxpaaaise HJIH nenonaa,e HH)I{e BpCTe, Hero je TO raxobe CBe:u;eJIO orxpaaan,e H ,n:;ejcTBo Csenenora, aJIH Jlaxnora Bora, a llHqHH nor casro ce TaKO H OTKpHBa, Tj . .u;eJIaTHO, eaeprercxa, ocrajyhn HCTOBpeMeHO H HeOTKpHBeH no cymTHHH.

Y cnysrajy nax na ce He ncncaena, Tj . na ce He rrpasnaje JIHqHH H EHeprHqHH (=,I1;eJIOTBopHH) Bor, TO jeer Bor )KHBH H QOBeKO.Jby6HBH H ilaHmO-OUHa.MOC ("CBe-MohHH, Koju UMa CBe uohu = euepeujei, IIHme narse IIaJIaMa AKHH.u;HHY (y nOMeHYTOM III IIHcMY), xao mTO TO He HCIIOBe.u;a BapJIaM KaJIa6pHjcKH H iserosa CJIe.u;6eHH:U;H, onna

TO 3HaqH, BeJIH CBeTH Ilanasra, na TaKBH Jby.n;H nonrryjy "HeKor nora aenejcraenor" (lxVEV€P'Y'TrroV), xojera crora He Mory HH .u;a Ha30SY "TBop:u;eM HJIH 60rOTBopHHM (3EOlJP')'OV) HJIH yonnrre eHeprHqHHM (.u;eJIaTHHM)". Ha TaKaB HaqHH, BeJIH Ilanasra, BapJIaM H lbeMY CJIHqHH "YBO.u;H HaM aexor nenocrojeher Bora; jep OHO mTO nesra HHKaKBe CHJIe HJIH enepraje, HHTH yomnre jecre, HHTH HemTO jecre" (,I1;EllA 1, 298. Yn. H pexa Cs. Ilanasre y Iloenaena, 72; PG 150, 1172: .Flocroja jenauo nor KOjH je on BeqHOCTH nenaraa - EVEP,),1lc; H CBeMOhaa, 1I0mTO rrpensexao HMa CHJIe H enepraje"), Y HCTOj III IlocnanuI.{U AKUHOUHY nonaje COJIYHCKH CBeTHTe.Jb H TBp.u;lbY na onaj KO rOBOpa .u;a "nor HeMa npaponne H CYIIITHHCKe enepraje" Taj je YCTBapH xao 6e360)KHHK, jep raxaa xao na rosopa ".u;a HeMa nora". Taxas HCTO TaKO 1I0pHqe H casrora Boroxoaexa XpHCTa: "Jep CseTH O:U;H jacHO rosope na aKO HeMa npaponne H cyurrmrcxe errepr'aje, onna XPHCTOC, KOjH ce 1I0UITyje y nse TaKBe eneprnje H nse npapone, HHTH he 6HTH nor, HHTH qOSeK" (rasro, CTp. 298).

If y .n;pyrHM CSOjHM 60roHa.u;axHYTHM .u;eJIHMa pasaaja CseTH Apxaerracxon COJIYHCKH 60raTcTBo csoje 6H6JIHjcKo-cseTOOTaQKe TeOJIOrHje 0 )KHBOM H IfCTHHHTOM Bory, CBeMohHoMe H QOSeKO.JbY- 6HsoMe: Ouy H CHHY H CBeToMe Ilyxy. Taxo, anp., rrame OH y ilUCMY j(aHUAY EHCKOM: "CSH CMO MH craopersa He casro Jenaaora Oua, Hero H J enaaopomrora CHHa H Cserora Ilyxa ... Ho nourro je nejcrso Ilejcrsyjyhera (rj. enepraja je CSOjCTBO nejcrnyjyhe llHqHOCTH), 3aTO ce oena (r], pe3YJITaTH nenoaan,a: 'Ta EVEP'Y'tllL<l'T<l, r]. osne: oena, cmeopeH>a) naaaaajy ,I1;eJIaTeJbeSHM, .u;OK 6HBa .n;a ce OHa He 30Sy ,n:;eJIHMa Te .u;eJIaTHOCTH (Tj . nena HJIH craopersa cy rrnon He TOJIHKO .u;eJIaTHOCTH KOJIHKO Ilenyjyhera Kp03 concrseae .u;eJIaTHOCTH - enepraje - llHQHOra nora)". A csenox osora, HaCTaB.Jba Cs. Ilanassa, jecre SeJIHKH norOCJIOB I'paropaje (Ha3HjaH3HH). Jep OH BeJIH OHHMa KOjH rosope na CHH (Boxcaja) jecre CHH SOJbe (pex je 0 jeperanxsra apajaanasia):

"AKO je xoreha (-tl€}..wv) Orau PO.n;HO CHHa, oana Tpe6a 3HaTH na je npyro Xomehu H TO casro xmetee, Pabajytu: H pobeH>e, Toeopehu H pelt, OCHM aKO HHCMO cae nOMYTHJIH xao najana. OHO npso je noxpemau (0 XLVOUILEVOC;), a OBO npyro je xao noxpem (XLVll(J'LC;). Ilpesra TOMe, naje Xmeouymo (neno) - xrersa, HH Pobeno - pobersa, HH xyjna Pes - asroSOp a, Hero Xomeheea H Pabajyheea H Toeopeheea" (rj. CHH nO)I{HjH HHje CHH xrersa HJIH SO.Jbe, Hero je eHH HMajylieza xrea,e H BO.JbY Ol.{a; naxne: CHH Jlaxnora Ona, a He casro nexe 6e3JIHqHe SO.Jbe). (,I1;EJIA 2, 384-5, rne :U;HTHpa CA060 Teonoiuxo 3, 6 CB. I'paropnja Borocnosa, onaxne je oaaj roprsa HaBO.u;).

Hs aasenenor MeCTa OSHX nnojane CseTHX I'paropaja, apxaenacxona COJIYHCKora H apXHenHCKOlIa Ilaparpancxora, OQHrJIe,ll,aH je AUltHU xapaxrep 60)l{aHCKHX neicrasa )KHsora H IfCTHHHTora Bora, Tj. SH.u;H ce jacao npHMapHH saaxa] nO)l{aHCKHX TPOjHqHHX Hnoc-

174

XI1J1AHJJ.APCKI1 nYTOKA311

s o r OTA~A HAIllI1X

175

HOBO HarJIaIIIaBaMO OHO nanpen aaseneao caCBHM jacao H o,n;pel)eHo OOrOCJIOBCKO ncrroaenarse Tparopaja IIaJIaMe 0 mpojuuuou, nepcoaaJIHCTHqKOM xapaxrepy IJ,eJIOKynHor OOrOCJIOBJba H nocetino 0 mpujaiJOl4eHmpUIlHOCmU TeOJIOrHje 0 60)l{aHCKHM eneprajasra, KaKO CMO TO BH,n;eJIH H y OCTaJIHM nperxonao HaBe,n;eHHM TeKCTOBHMa (OC06HTO Y IIaJIaMHHoM Hcnoeeoawy eepe). TeIIIKone H3BeCHHX sanannax TeOJIOra, KaKO pHMOKaTOJIHKa TaKO H rrporecraaara, vnpaso ce H cacroje y IbHXOBOM HenOHMaIbY OCHOBHe 6HOJIHjcKe H npxseaonpenaa-cxe HCTHHe 0 nOTpeOH pa3JIHKOBaIba y Bory oaora IIITO Bor jecme H onora IIITO Bor IlUHU, TO jeer, C jenne crpane, 60)l{aHCKe npapone (CYIIITHHe) H, C npyre crpane, 60)l{aHCKe BOJbe H ,n;eJIaTHOCTH (enepraje). Be3 Tor aeonxonnor 60rOCJIOBCKOr pa3JIHKOBaIba nesra oana HH CTBapHe MorynHocTH pa3JIHKOBaIba Teonoeuie H HKOHO.Muje, TO jeer: npenaesnor YHYTapTpojHqHOr Buha H )[(u6oma Bora OIJ,a H H3 Hsera BeqHO H npupoouo poljeHoza CHHa H H3 Hsera BeqHO H npupoouo ucxooeheea Ilyxa, C jenae crpane, H C npyre crpaae 60lbHOZ H cllo600HOZ, casroBJIaCHOr H CBe,n;eJIaTHOr cmeapanatumea Boacajer y BpeMeHY, xoje je 3aje,n;HHqKO ,n;eJIO TIH1IHora, TpHHrrocTacHora Bora: npsonpanpesraor Y3pOqHHKa OIJ,a, casronenarnor CaY3pOqHHKa CHHa H caBpIIIHTeJbnor CaY3pOqHHKa Ilyxa Cserora, KaKO TO qeCTO noaaarsa CBeTH fPHropaje IIaJIaMa, BepHO CJIe,n;yjynH BeJIHKHM Karra,n;OKHjcKHM OIJ,HMa If CB. Araaacajy BeJIHKOM.

CBeTH IIaJIaMa je, xao IIITO CMO BH,n;eJIH, BepHH yxeaax CBe-

THX Tlpopoxa, CBeTHX AnOCTOJIa H CBeTHX OTaIJ,a Ilpxse. 3aTO rserOBO 60rOCJIOBJbe H rrOJIa3H rrpBeHCTBeHO on )KHBor H HCTHHHTor Bora, on Cytumee = Jaxeea, a He on nexe "eCeHIJ,HjaJIHCTHqKe" aneje 0 Bory, H,n;eje xoja ,n;OMHHHpa y CBHM cPHJIOco<imjaMa H TaKol)e y sarranHOM TeOJIOIIIKOM CXOJIaCTHIJ,H3MY, ca KOjHM ce IIaJIaMa cpeo Y JIHIJ,y Bapnasra Kanatipajcxor.

IIoJIa3HIIITe IIaJIaMHHor 60rOCJIOBJba, BH,n;eJIH CMO, jecre rrpa-

BOCJIaBHa Tpajanonornja, on xoje je aeonaoiasa XPHCTOJIOrHja If IIHeBMaToJIorHja, TO jeer 6JIaro,n;aTHO 60rOCJIOBCKO HCKYCTBO npase (=rrpaBOCJIaBHe) IJ,pKBeHe nepe H )l{HBOTa, HCKyCTBO HCTHHCKe sajenHHIJ,e H onurrersa ca Borosr )KHBHM H OTKpHBeHHM, KOjH je H CaM xao Tpojana )l{HBa saieonuua H CBOjHM jaBJbaIbeM y XpHCTY rr03HBa H xoaexa y 3ajeiJHUl4Y )l{HBOTa, Jby6aBH, 6JIaro,n;aTH, rj. Caoje aecrsopeHe CJIaBe H CBeTJIOCTH, a TO vnpaso H jecy nesae Eaepraje Tpnanocracaor BO)l{aHCTBa.

HaBeIIIneMo JOIII casso nexa MeCTa H3 IIaJIaMHHHx nena xoja

noxasyjy Te H TaKBe ,n;HMeH3Hje rserosor 60rOCJIOBJba. Taxo, HaBO)lC'

TaCH y omnroj TeOJIOrHjH CBeTHX OTaIJ,a H CB. Tparopaja IIaJIaMe, a HCTOBpeMeHO IbHXOBO KOHKpeTHO 60rOCJIOBCKO pa3JIHKOBaFbe CYIIITHHe H enepraje y Bory. Ty HCTHHY nocaenoxaaajy H MHora ,IJ,pyra MecTa y IIaJIaMHHHM ,n;eJIHMa, on KOjHX neMo osne HaBeCTH casco aexa. TaKO, nrrp., rrHIIIe COJIYHCKH CBeTHTeJb y nerry ,,0 cjeiJuHlefbY u pasnuK06aHlY": "CBaKa on (60)l{aHCKHX) enepraja sajenaasxa je OU;y H CHHY H CBeToMe Ilyxy, H rro csaxoj TOj nofipoj H OO)l{aHcKoj 0 nasra BOJbH OTaIJ, H CHH H Ilyx CBeTH jecy CYIIITeTBopHa (=6HneTBopHa) H )l{HBOTBOpHa H My,n;POTBopHa enepraja H CHJIa" (,D;ETIA 2, gO; Yrr. H Iloenaensa 91. PG 150, 1185). Y HaCTaBKY HCTor TeKCTa CBeTH BoroCJIOB Ilpasocnaarsa TeCHO uoaesyje TeOJIOrHjy 0 60)l{aHCKHM eaeprajasra ca HCTHHOM 0 yuymapmpojuuuou 60)l{aHCKOM »cueomy u" Mel)yC06HHM npOJICU.MaHle.M (1TEpLXWPT]CTLC;) TIHIJ,a CBeTe Tpojaue: .Flocroja H Mel)YCOOHO 06HTaBaIbe H yaajasmo rrpO)l{HMaIbe HrrOCTaCH. Koje ce CBeIJ,eJIO H caarna je,n;HHCTBeHO H aeonersaao rroseayjy MeljYCOOHO, TaKO rta je H jenna eaepraja (=je,n;HO nenoaarse) TPHjy Hnocracn ... Jep je jenan noxper 60)l{aHCKe BOJbe, xoja rrOJIa3H on npsonpnnperanor yspoxa OIJ,a, H KP03 CHHa rrpOH3HJIa3H, H y CBeToMe Ilyxy ce npojanrsyje" (TaMO, CTp. 84).

Oxameano je H3 rrOCJIe,n;IbHX HaBe,n;eHHX pexa Cseror Ilanasre na OH He,n;BOCMHCJIeHO HarJIaIIIaBa JIHqHO yxeurhe H ynory caaxora on TPOjHqHHX TIHIJ,a y neny craaparsa, rrpOMHIIIJbaIba H cnacersa CBeTa, TO jeer y IJ,eJIOKyrrHoj 60)l{aHcKoj HKOHOMHjH, ,D;OMOCTPOjy.

II03HaTo je MeI)YTHM, na H3BeCHH caspesreaa aarranaz TeOJIO- 3H orrryxcyjy CB. Tparopnja II an aMY ,n;a OH CBOjHM yqeIbeM 0 OO)l{aHCKHM eaeprnjasra xao na 3anOCTaBJba ynory H ana-raj BO)l{aHCKHX TIHIJ,a y HKOHOMHjH cnacersa CBeTa H xoeexa, jep Ty ynory Hrrocraca KO,n; rsera, BeJIe OHH, T060)l{e rrpeyaasrajy enepraje! Ha raj H3l.JHH, no IbHMa, I'paropaje IIaJIaMa rroxasyje TeH,n;eHIJ,Hjy xa nexoj ,.,n;ecPYHKIJ,HOHaJIHOCTH" TPOjHqHHX TIHIJ,a y cnacersy, jep xao na He IIpU"3Haje nocetiay ynory CBaKe HrrOCTaCH. TaKaB nocrynax, rro OBHM aananaasr TeOJI03HMa, yqHHHJIH cy Ben ,n;OHeKJIe Karranoxnjcxa OIJ,H U" CBeTH Araaacaje BeJIHKH. OBHM sananmoa KpHTHqapHMa Cserax OTaIJ,a Ben cy o,n;rOBOpHJIH xax H H3BeCHH sananaa TeOJI03H, KOjH aacynpor IbHMa narnanranajy ynpaso otiparny qHIbeHHIJ,y, HaHMe: ,n:a je 6aIII I'paropaje Ilanasra CBOjOM TeOJIOrHjoM yseo rrOHOBO y cPYHKIJ,HOHaJIHOCT BO)l{aHCKe HrrOCTaCH, r]. HarJIaCHO IbHXOBY aKTHBHy, JIHqHY ynory y cnacersy CBeTa H xoaexa.

He )l{eJIenH ce y OBOM npenaaarsy yrrYIIITaTH Y ,n;HCKYCHjy ca rrOMeHYTHM sasrepxasra CTaBJbeHHM rraJIaMHTCKOM 60rOCJIOBJby7), no-

BeJIHKOM" (aa rpxxost), COJIYH 1984, HapOqHTO CTp. 117-119. - BH,II;eTH H rrpe,Il;asulI.c J MajeHooprja: ",IJ;yx CBeTH Y TeOJIOrHjH CB. I'paropnja Ilanasse", xoje je O,Il;p:lKaHO na unClM HCTOM CHMnOCHOHY Y COJIYHY H YCKOPO he 6HTH oojaarseao, ca OCTaJIHM rrpe,Il;aBalbltMII, V

3aje,Il;HHQKOM noceenox 36oPHHKY.

7) 0 TOMe BH)l;eTH Dorothea Wendebourg: Geist oder Energie, MOnchen 1980, ana H KpHTHKY HCTe O,Il; .. crpaae Fairy von Lilienfeld: " Kirche im Osten" ... (Gtitingen), 25, 1982, 193-206. 3aTHM Jurgen Kuhlmann: Vergottung im Heiligen Geist, "Geist und Leben, Heft 5, 1984, 352-369 .• Taxobe r. MaP'4eJ1oc, "CYlIITHHa H eaepraja Bozorja lIO BaCHJIRjy

176

XHJlAH)J,APCKH nYTOKA3H

s o r OTAlJ,A HAlllHX

177

ha caM CBeTH Ilanasra 189. Ilocnauuuy Cneror Bacnnaja, THM nOBO,lJ;OM nena: Bora "Ha3HBaMO )KHBOTOM H ,I1,06POTOM H TOMe CJIH'IHO, nasaaajyha fa TaKO no npe,lJ;CTaBHHM (1To:pa<TTO:'TL%WV = npesenrapajyhHM, orxpanajyhasr, jaan.ajyhasr) enepeujaua H cunaua OHe HancymTaCTBeHOCTH (rj. BO)KaHcKe cyurraae), jep, no Bacanajy BenHKoM, nornpna CBaKe cyurrane jecre rseaa npaponna enepraja, xoja yM Hall Y3BO,lJ;H xa TOj npapona", IIo BO)KaHcTBeHoM nax I'paropnjy HHCKOM H CBHMa ,lJ;pyrHM OIJ;HMa, nena CB. Ilanasia "npHpO,lJ;Ha enepraja jecre jaensajyha CBaKY CyllITHHY cuna (i-J ST)AWTL%Tl 1TaO"T)<; OUO"LO:<; OVVO:j.J.,L<;), xoje je nHlIIeHO je,lJ;HHO He6Hhe (TO j.J.,TJ OV); jep 6Hhe (TO Ov), xoje HMa ynena y nexoj CyllITHHH, CBaKaKO he HMaTH ynena H y CHnH xoja H>Y (TY CYllITHHY) npHpO,lJ;HO janrsa H npojanrsyje" (onaj IJ;HTaT Tparopaja Hacxor nanasa ce KO,lJ; CB. MaKcHMa, PG 91,281). 3aTHM CB. Ilanasra nonaje H cnenehe csoje pexa: "MH Bora Ha3HBaMO H no csaxoj enepraja, jep je OH cas y csaxoj on THX 60rO,lJ;OJIH'IHHX enepraja. " Bynyha na cy 60rO,lJ;OnH'IHe enepraje MHore, OH CaB y cnaxoj CBaKaKO nocroja (EvlJ1TapXH) Hepa3,lJ;eJhHBO" (Tpnjane 3, 2, 7. ,I1,EJIA 1, 662-3).

MCTY 60rocnoBcKY HCTHHY - na Bor, xao HCTHHCKH Cyuimu H )[(U6U Bor OTKpHBeH>a, Bor Tpojaua Hnocraca, Bor Cn060,lJ;aH H CaMOBJIaCTaH, Bor Jbyfias H Bnaronar HT,lJ;. - CBeTHTeJh ConYHcKH pasnaja H y ,lJ;pyrHM CBOjHM ,lJ;eJIHMa, OC06HTO y n03HaTHM Tpujaoaua H y Iloenaemuua. Taxo, nanp., y IIoZJla6JbY 132 OH name: "BJIaro,lJ;ahy Bo)KHjOM no nanroj, TO jeer IJ,pKBe BO)KHje npaaocnasaoj sepa, Bor HMa y npapona CBOjOj euepeujy «oja Ta noxasyje (OH%TL%TJV EO:lJTOU = KOJOM Ce6e nOKa3yje) H no TOMe ce OHa paannxyje 0,lJ; Hserose cyurrane, jep OH H ynanpen rrosaaje H npOMHlIIJha 0 HH:>KJlM 6HhHMa H crnapa HX H onpacasa H rocnonapa H npeotipazcasa no C60jOj 60JbU KaKO CaM 3Ha, H xao TaKaB (rj, ca TaKBOM eaeprajosr) OH ce noxasyje xao Cytumu y Hnocmacu (tv il'TToO"TaO"EL WV), a He xao na je OH cauo CYUlmUHa tienmocmacna (OUO"LO: UVlJ1TOO"To:TO<; = CYllITHHa 6e3nH'IHa H HeCYllITa). Ho rronrro cy OBe enepraje TaKBe, H He O,lJ;HOCe ce casro na jennora, OH,lJ;a HaM Bor 6HBa n03HaBaH (063HaH>yje ce) xao Ilocmojehu y Tpu Hnocmacu. A npOTHBHHIJ;H nax (rj. jepeTHIJ;H aHTHHcHxacTH), rOBOpeha na Bor HeMa y npapona CBOjOj eneprajy xoja fa noxasyje, H no TOMe pa3nH'IHTY on H>erOBe CYlliTHHe, OHH THMe rosope na Bor naje y MnOCTaCH, Te caceuu 6e3unOCmaCHU.M IlUHe Tpuunocmacuoea Tocnooa, TonHKO npeaaaanaseha y snonepjy (=KpHBoBepjy) Caserraja H3 JIH6Hje (KOjH je nopanao TpOjHIJ;y MnOCTaCH) KOJIHKO je seha no any 6e360:>KHOCT 0,lJ; xpaaosepja" (PG 151, 1217). HaBe,lJ;eHO MeCTO H3 naJIaMHTCKor 60rOCnOBJha jacno noxasyje KOJIHKH je ana-raj 60rOCJIOBcxor paanaxosarsa y Bory HeOTKpHBJhHBe cynrrnae H 6orooTKpHBeH>CKIIX enepraja, xojasra ce ynpaso )[(U6U, HUIlHoCYUlmu Bor noxasyje H npojanrsyje CBOjy BOJbY H cnotiony, CBOjy He3aTBopeHOCT y "HY)KHOCT

npnpone", CBOjy HeOrpaHH'IeHOCT conCTBeHOM CymTHHOM (HnH npaPO,lJ;OM), CBOjy )KHBY H Cn060,lJ;HY rrepconannocr, Ta'lHHje TpunepcoHaJlHOCm (=TpHHrrocTacHocT) y je,lJ;HHcTBY Boacancxora Baha H )KH-

BOTa.

IJ,eJIOKyrrHa 60rocnoBcKa ,lJ;enaTHOCT H CBe,lJ;O'laHCTBO Ce.Tparopaja IIaJIaMe yrrpaso ce H cacroja y TOMe na rrpasanao npoTyMa'iH BO)KaHcKo OTKpHBeH>e, Tj. jaarsarse H nenarse )KHBor H MCTHHHTor Bora y ,I1,OMOCTPOjy cnacersa CBeTa H 'IOBeKa, 0 'IeMY H CBe,lJ;O'lH nerroxyrrao jy,lJ;eOXpHlIIliaHCKO, 6H6JIHjCKO-IJ;pKBeHO Ilpenarse H 6narO,lJ;aTHO HCHXaCTH'IKO HCKYCTBO. IIanaMH HHYKOM cnyxajy naje 6HO IJ;HJh na CTBOPH HeKY CBOjy TeOJIOlliKY "qmnocoqmjy" HnH qmnOCOc!>CKY "Teonorajy" 0 HeKaKBOM MeTac!>H3H'IKOM "BHhy" - TO Ov (TO OVTW<; OV nnaTOHH3Ma HJIH TO Ev HeonnaTOHH3Ma), Bahy xoje 6H y CTBapHOCTH 6HJIO MpTBO H aenocrojehe, 6e3JIH'IHO H 6e3HnOCTaCHO, 6e3)KHBOTHO H HeMohHO na ce orxpnje H nH'IHO nenyje y cBeTY H JhY,lJ;CKOj HCTOPHjH xao TBOpaIJ; H rrpOMHCJIHTeJh, xao peaJIHH cnacarers H npajarers 'IOBeKa, xao CTBapHO sajenaasapaa H napTHIJ;HnaHTaH (%OLVWVL%O<;, j.J.,E{}E%TO<;) aasra JhY,lJ;HMa, TO jeer xao Be'lHH )KJIBOTO,lJ;aBaIJ; H 060)KHTeJh 'IOBeKa, a na ce rrpHTOM caM He H3MeH>yje H TaKO HCTO He H3Me~yje, He otieann-ryje, He HlII'Ie3aBa (ancop6yje) y ceria Hac JhY,lJ;e xao nH'IHa H 60roCnH'IHa 6Hha. IIpoTHB jennor raxaor, XpHlIIhaHcTBY ,lJ;y60KO Tyljer CXBaTaH>a "Bo)KaHcTBa", rraure CBeTH IIaJIaMa y CBOjHM Tpujaoaua (3, 2, 24): "Tpe6a HaM Tpa)KHTH npyrora Bora (Hero lIITO je TO MPTBH »Bor« BapJIaMOBOr 'c!>HJIOCOc!>cKo-TeOJIOlliKOr »eceauajanaasra«), Bora KOjH naje casro CaMO,lJ;OBOJhaH (O:UTOTEATj = casrocaapnrea). CaMO,lJ;enaraa (O:UTEVEP'YT)TOV = casroceoexpesyha), KOjH casr Ce6e C060M nocMaTpa, Hero H Bora ootipoea (rj. HCTHHCKH Cytumee, )[(U60Z H lby6eliez). Jep ce OH TaKO nehe 3a,lJ;OBOJhHTH na ce noxpehe casro CorrcrseHHM C03epIJ;aBaH>eM, HHTH he 6HTH casro uerrorpetiar (rj. 6e3 He,lJ;OCTaTKa H 6HJIO KaKBe norpefie), Hero he 6HTH H np eusotiu anu (U1TEP1TAT)pEO"TO:TOV). Jep aa raj Ha'lHH, saxomehu xao J(06ap na 'IHHH notipo, OH nehe 6HTH 6e3CHJIaH, aesrohaa (=a,lJ;HHaMH'IaH); HHTH he 6HTH casro nerroxperan, Hero H xpehyha ce, jep he na Taj Ha'lHH CBeMy H CBHMa 6HTH rrpHCYTaH CBOjHM TBOpa'iKHM H rrpOMHCnHTeJhHHM H3naCIJ;HMa H eneprajasra, M npOCTO HarrpOCTO, rpetia HaM Tpa)KHTH Boea Cytumez «oju je HeKaKO sajeonuuapau (0EOV OVTo: 1TW<; j.J.,E{}E%TOV = napTHIJ;HnaHTaH, rrpaxacran), y Kojesi H MH sajennaxapeha, CBaKO na ceria csoicrsea Ha'lHH, 6HheMo H MH, rrpesra TOj ananornja saienmrsapen,a, cytumu H JlCU6U H 060JICeHU (OVTE<; %0:1. ~WVTE<; %0:1. EV{}EOL EO"OfLE{}O:)" (,I1,EJIA, 1,675-6).

IIocJIe OBHX penosa nocraje, MHCJIHM, caCBHM jacno na Bor, Kojera y CBOMe HCHXaCTH'IKOM 60rOCnOBJhY HCnOBe,lJ;a CBeTH Ilanasra jecre 3aHCTa Je,lJ;HHH Cytumu, )[(U6U H Hcmuuumu Bor, He "Bor c!>HJIOcorpa", Hero "Bor Aapaasra, Hcaxa H Jaxosa", Bor H OTaIJ; I'ocnona

178

XI1JIAH,!l,APCKI1 llYTOKA311

s o r OTA~A HAllIl1X

179

Haller Hcyca Xpacra, Bor Ilpopoxa H ArrOCTOJIa H OTaIJ,a nannrx, Bor crapor H HOBor Hapaarsa, Bor Ilpxae napona Boxcajer, Ilpxse CBeTHx H rrpOCJIaBJbaHHX y Je,Ll;HHo CBeToMe, Ilpxae )KHBHX y Je,Ll;HHO )KHBoMe H )KHBoTBopeneM, Ilpxse saierma-rapa (npa-racnaxa) y Sajeouuuu )KHBoTa, CBeTJIOCTH, CJIaBe H Jby6aBH OIJ,a H CHHa H Cserora Ilyxa.

To je Bor .JKHBe arrOKaJIHrrTHQKe, 6H6JIHjcKe H IJ,pKBeHe HCTOpaje crsapan.a, nposonmsarsa, cnaceisa H 060.JKelba CBeTa H xoaexa, a He HeKH MPTBH H CXeMaTHqHH q,HJIOCOq,CKH H,Ll;OJI "Do.JKaHcTBa". To je Jaxee (=Cywmu), Jluwnocytumu, KOjH C060M oriyxsara CBO Bahe DO.JKaHcTBa, a CaM je HHqHM He06YXBaTHB H HHqeMY nenonpemra. To je "C6emu" H3paHJbeB, "CBeTH" xao arrCOJIYTHO npyraxaja 0,Ll; CBHX naurax npencrasa H JIOrHqKHX xareropaja 0 "DHny" HJIH "Do.JKaHCTBY". To je D02 Cnaee, KOjH ce onenyo y Ceemocm H Beausancmeenocm, Bor Jbytiaeu H l[06eKolby6lba, Koja Hac je "rr03Bao CBOjOM Cna- 60M H BP/lUHOM" H3 "TaMe aa qy,Ll;eCHY Ceemnocm CBOjy" na 6HCMO ,,06jaBHJIH Bpnuue Hseeoee" H rrOCTaJIH ,,3aje,Ll;HHqapH DO.JKaHCKe npapone rserone", TO jeer .JKHBH H JIHqHH rrpHqaCHHIJ,H Cnaee Oaora Koja, CaM 6Y,Ll;ynH "rryH DJIaro,Ll;aTH H HCTHHe", noasao je H Hac na ce, ",Ll;06HjajynH 6JIarO,Ll;aT aa 6JIarO,Ll;aT" Iberosy, "HcrrYHHMO CBaKOM nyHonOM DO.JKHjoM", ocrajyhn npHTOM, y Hseronoj Jby6aBH H CJI060,Ll;H, .JKHBe H nerroapennse /lU'l.HOCmU, 60rOCJIHqHH H oorocjenarseaa C IbHMe, a H Mel)yc06HO, "no CJIHIJ,H" nepaxopa-mor HeCJIHBeHOr cjenmsersa H je,Ll;HHCTBa Tpojaxaor: OIJ,a H CHHa H Cserora Ilyxa. (Tpe6a caMO ynopemrra OB,Ll;e CTap03aBeTHe TIcaJIMe, rra OH,Ll;a nrrp. JOBaHOBe, TIaBJIOBe H Tlerpone HOB03aBeTHe cnace, xoje aaa-re CB. TIaJIaMa qeCTO IJ,HTHpa, rra BH,Ll;eTH KOJIHKO je TIaJIaMHHO 60rOCJIOBJbe H3BOPHO 6H6JIHjCKO, nanojeno HCTHM ca IbHMa ,Ll;YXOM).

TIaJIaMHTCKO 60rOCJIOBCKO pa3JIHKOBalbe 60.JKaHCKHX enepraja H 60.JKaHCKe cynrrane casco je Hy.JKHH 60rOCJIOBCKH nocrynax rysraxersa 60rOOTKpHBeHe HCTHHe 0 )KHBOM H HCTHHHTOM H CrnapanaxKOM-CnaCHTeJbHOM-060.JKyjyneM Dory, KOjH ocraje anCOJIYTHO rpaaCIJ,eH,Ll;eHTaH, a arrax y fbeMY H ca fbHM HMaMO peanny 3aje,Ll;HHIJ,y, 6e3 6HJIO xaxsor noacroaehersa no npapona (=MOHOq,H3HTcKa jepec y XPHCTOJIOrHjH) H 6e3 ry6Jbelba Haller JIHqHOr H,Ll;eHTHTeTa (=CaBeJIHjeBa jepec H rraHTeHCTHqKH nonopa 6e3JIHqHOr, 6e36JIarO,Ll;aTHOr MHCTHIJ,H3Ma).

OBO TIaJIaMHHO pa3JIHKOBalbe cyurraae H enepraja y Dory, xao nrro CMO Ben peKJIH, 3aCHHBa ce na IJ,eJIOKyrrHoM npaBOCJIaBHOM 60rOCJIOBJbY BeJIHKHX OTaIJ,a Ilpxse na HCTOKY, HapOqHTO na 60roCJIOBJbY BeJIHKHX Karranoxajana H Cseror MaKCHMa HCrrOBe,Ll;HHKa. To pa3JIHKOBalbe, rrOHaBJbaMO, HMa xao CBOjy OCHOBY OHO HeCXBaTJbHBO H HeH3peIJ,HBO pa3JIHKOBalbe DO.JKaHcKHx Hnocracn H DO.JKaHcKe npaponecpaanaxonan,e xoje no-rasa na HCTHHH 0 MOHapxHjH Boro-

nasranne JIHqHOCTH OIJ,a, KOjH H3 Ce6e npenne-nro paba CHHa H npoHCXO,Ll;H Cserora Ilyxa: CXO,Ll;HO TOM H TaKBOM 60rOCJIOBJbY BeJIHIrn:x OTaIJ,a HCTOqHe Ilpxae, rrpasrapaa sua-raj OB,Ll;e HMajy DO.JKaHcKa JIHIJ,a HJIH HrrOCTacH, OIJ,a H CHHa H Cserora Ilyxa, jep casro y IbHMa nocroja DO.JKaHCKa npapona, HJIH cynrrnaa, xoja je napasno jenna H je,Ll;HHCTBeHa. OIJ,H H3PHqHTO aarnamasaiv na He nocroja npapona HJIH cyurraaa aVU'TTO<TaTOC;, Tj. 6e3HrrOCTaCHa, er3HCTeHTHa BaH anocTaCH, nrro 3HaqH na casro anocrac qHHH npapony (HJIH CYllTHHY) ,Ll;a OHa nocroja CTBapHO H KOHKpeTHO,,Ll;a eesucmupa = cytumacmeyje. HapaBHO, OIJ,H HCTOBpeMeHO aarnamanajy na He nocroja HH anocrac HeCYllTHHCKa (aVOU<TLOC;), rj, HnOCTac 6e3 caoje npapone HJIH cyurraae xao caora 6HTHjHor canpacaja.

Kana nax CBeTH OIJ,H rosope 0 unocmacu HJIH 0 nuunoj e23Ucmeuuuju OH,Ll;a TO y TeOJIOrHjH, xao H y aHTpOnOJIOrHjH, oaaaxaaa HCTOBpeMeHO H 60lbY H cnotiooy, 're rrpesra TOMe oaaa-rasa raxobe H CHJIy H Mon oenatea, TO jeer euepeujy, xoja TaKO cnana y casiy npapony JIHqHe er3HCTeHIJ,Hje, y casry CYllTHHY peaJIHO nocrojeher H .JKHBOr JIHIJ,a HJIH HnOCTaCH. 3aTO he, cnenyjyha CBeTHM OIJ,HMa, Tparopaje Ilanasra peha na xao urro He MO.JKe na nocroja cynrrana HJIH npapona MHMO HrrOCTaCH, Tj. aKO He ezsucmupa (U'PLo-TaTaL) y jernroj KOHKpeTHOj HnOCTaCH, TaKO HCTO He nocroja najenaa CYllTHHa HJIH npapona a na HeMa CBOjy npHpO,Ll;HY CHJIY H eaeprajy: "TIo CBeTOM MaKCHMY, name CB. TIaJIaMa, aajenaa npapona HHTH nocroja HHTH ce nosaaje 6e3 cnoje CYllTHHCKe enepraje" (Tpajane 3, 3, 5. ,I.J;EJIA 1, 685). HJIH na ,Ll;pyroM MeCTY raxobe: "HeMoryne je na nocroja arrocrac 6e3 cyurTHHe H enepraje" (TIHCMO ,I.J;aMjaHY, ,I.J;EJIA 2,474; yn, ArrO,Ll;HKTHqKO CJIOBO I, 19. ,I.J;EJIA 1, 96: "OHO urro He nocroja no cetia = anocrac, HeMoryne je na HMa HJIH npyxca eneprnjy", rj. na HMa HJIH npojaarsyje ,Ll;eJIaTHOCT).

qHlbeHHIJ,a je, ,Ll;aKJIe, na y 60rOCJIOBJbY Cseror Apxaenacxona COJIYHCKor HCTHHa 0 pa3JIHKOBalbY - Ma,Ll;a He H paanersnaarsy - 60- .JKaHCKe cyurraae H 60.JKaHCKHX eneprnja rrpOH3HJIa3H ,Ll;HpeKTHO H3 HCTHHe 0 JIHqHOM HaqHHY er3HCTeHIJ,Hje (TPO'TTOC; U'TTap£Ewc;) )KHBor H HCTHHHTor H CBeCHJIHOra Dora, Koj1r-je xao TaKaB H CaMOBJIaCTaH, CJI060,Ll;aH H BOJbaH (=,I.J;06POBOJbaH) Bor TBopaIJ" CJI060,Ll;HH H HHqHM He npaaybena CTBapaJIaIJ, no BOJbH H _Jby6aBH CBOjOj H no CaMOBJIaCHOj npnponnoj MonH H enepraja CBOjOj. AKO je nax Bor 3aHCTa CJIO- 60,Ll;HH H CaMOBJIaCHH (alJTE£OU<TLOC;) TBopaIJ" OH,Ll;a OH HeCYMIbHBO rrocenyje H JIHqHY, npapona rserosoj csojcrneny Mon H ,Ll;eJIOTBOpHOCT (=eHeprHjy), - ,jep naje Moryne nejcraoaara H CTBapaTH (hEP'YELV 'Kat BTJf.LLOUPI'ELV) 6e3 eneprnje, xao IllTO naje Moryne nocrojarn 6e3 er3HCTeHIJ,Hje (U'TTap£EWC; = 6e3 nocrojarsa, 6e3 6HTHcalba)", BeJIH sajenao ca CBeTHM OIJ,HMa I'paropnje TIaJIaMa (I'nane 139. PG 150, 1217). Ha npyroxr MeCTY OH raxobe rosopa na HCTY TeMY: "Ko cnosrene Ilena-

180

XHJlAHAAPCKH nYTOKA3H

s o r OTA~A HAllIHX

181

8) Kana je pex 0 cauoenacmnocmu H eocnoocmey EmKHjeM rpetia 3arra3HTH HHTepecaHTHY 'IHlbeHHU;Y na je jespejcxo 60rooTKpHBeHo H Me Bozcaje JAXBE (TajaHcTBeHH TeTparpaM JXBX) npeseneao Y 2Moj.3,14 aa rpxxa ca 0 <jlv, a CJIOBeHCKH ca Cytamu, ,ll;OK je anaxe Y CBHM ,ll;pyrHM MeCTHMa Crapor 3aBeTa npeaobea aa rpsxa ca Kupw'i, a CJIOBeHCKH ca Focnoo. OBO HMe Tocnoo y HOBOM 3aBeTY je aaj-renrhe HMe KOjHM ce Ha3HBa I'ocnon Hcyc XPHCTOC, HO TO ce HMe ynorpefirsana TaKolje H aa Dora Ona H sa bora Ilyxa Caerora. ,l1;aKJIe: Jaxee H Focnoo cy jenao H HCTO HMe Boacaje.

TIPO';; TO EVEP'YEI.V), xana CaM xohe - jep TaKBa je 602KaHCKa Mon -, 3HaqH na Bor HMa Mon carrpHCYTHY «flJv8poJ.LoV = nparehy) Hserosoj BOJbH, Te sap je 360r rora 002KaHCTBO CJI02KeHo? II KaKO TO na rOTOBOCT rtenosarsa (Tj hOLJ.LOTll';;) noxasyje C.J102KeHOCT?" (IIHcMO )1.aHMJIY EHCKOM, 21-22. AEnA 2,392-3).

Y nocnemeexr HaBe.u;eHOM MeCTY Cseror Ilanasre M02Ke ce sarra3HTH a.eron onrosop aa rrp06JIeM KOjH je rrOCTaBHO BapJIaM H rserOBH CJIe.u;6eHH.u;H rrpen HCHxaCTe, a TO je mrrarse: na JIH pa3JIHKOBarse Y nary CYIIITHHe H eneprnje He rroapebyje 002KaHCKY rrpOCTOTY, rrpOCTOTY Baha 002KHjer? To nararse je, xao IIITO je rr03HaTO, H 6HO rJIaBHH aprysrenar aHTHHCHxaCTa, H OHHX CTapHX H OBHX naaac naMa caspesrenax, rrpOTHB rraJIaMHTCKor rrpaBOCJIaBHOr 60rOCJIOBJba. Me1)YTHM, CBeTHTeJb COJIYHCKH H Cseroropcxa 0.u;6a.u;yje Taj BHIIIe qmJIOco<pcKH HerOJIH TeOJIOIliKH rrp06JIeM sananaor CXOJIaCTH.u;H3Ma 0 "rrpocToTH" 002KHjOj, H TO je.u;HOCTaBHHM nonceharsesr na qHlheHH.u;y .u;a Ben nocroja jenno npm-rapno pa3JIHKOBalhe Y E02KaHCKOM Bahy H3Me1)y 002KaHCKe CYIliTHHe (HJIH npnpone) H OOrOHaqeJIHHX Jlnna (HJIH Hnocraca), rra anax OBO pa3JIHKOBalhe, xoje ca-nnsaaa KBHHTeceannjy XpHllInaHCTBa, He rronpebyje OO)KaHCKY rrpOCTOTY· 3a fPHropnja IIaJIaMY, xao H sa BeJIHKe Kananoxajne H npyre One Hero-rae u'PKBe, rapanuaja OO)KHje je.u;HHCTBeHOCTH H rrpOCTOTe naje qmJIOcorpcxa, eceH.u;HjaJIHCTH'IKa, Hero 6H6JIHjcKa, nepcoaanaa. Haje, HaHMe, casro jenaa H je.u;HHCTBeHa DO)KaHCKa CYIlITHHa ra xoja y rrpaosr peny rapanryje H 06e36e1)yje je.u;HHcTBO EO)KaHCKOr Baha, Hero je TO rrpBeHCTBeHO 60)KaHCKa Monapxnja Bora Oua xoja qHHH H rapanryje je.u;HHcTBO D02KaHCTBa, jep, rro peqHMa namer Cseror oOrOCJIOBa,

Oran je Becnoxeraa H Besvapoxaa, H Je,ll.HHH je Y3pOK H Kopen H

" "(ll

113Bop E02KaHCTBa carrrenasanora y CHHY H Ilyxy CBeToMe ricno-

senatse nepe, )1.EnA 2, 495. Yrr. I'pnropaje DOrOCJIOB, Becena 20, 6).

COJIYHCKH CBeTHTeJb BPJIO qeCTO aarnamasa y CBOjHM .u;eJIHMa (nnp. "0 60roTBopHOM sajenmorapersy" , 23-29) na TPH 002KaHCKe Hnocraca He caxarsaaajy "CJIO)KeHOCT" «J'lJV{}Eaw ""--cRHTe3Y), HH Meby C060M, HHTH ca EO)KaHCKOM CYIliTHHOM, Ma,ll.a cy xao Hnocracn (=nHqHOCTH) Me1)yc06HO pa3JIHqHTe H HeCJIHBeHe, aJIH cy HCTO TaKO H je.u;HOCYIliTHe H Me1)yc06HO ce npoxoorajy. IIaJIaMa raxobe narnanrasa na H y XpHCTY "BepyjeMo y Jenaora Tocnona Hcyca XpHCTa, TO jeer y Jennora CHHa DO)KHjer O'lOBe'leHOZ, HJIH, IlITO je HCTO, OBOCmpyxoea (8L1TAOliv)", naxne y .Jeauoea oeocmpyxoea xao OOrOqOBeKa" (Teorpaa, 6. )1.EnA 2, 226), aJIH na OBO acnosenano casronenaruo oaannoherse Hseroso H npaaaaaarse y XpHCTY rro osannohersy jenae

CJIO)KeHe Hnocraca" (auv{}ETO';; \I1TO(TTCXaL'i) He .u;OHOCH HHKaKBO OC-

" .

noaoserse y Dory, Te naxne HH THM ncnoaenarsev ce He nospebyje

OO)KaHCKa rrpOCTOTa. Ilpesra TOMe, aaxrsysyje CBeTHTeJb, na HCTH HaqHH H H3 HCTor pasnora aesra y Bory HHKaKBe CJIO)KeHOCTH aKO ce

melba (TOli 'EVEP'YolivTO';;), THMe je npehyrao C lhHMe CBaKaKO 03HaQHO H oenamnocm (TT]V Evep'YELCXv); H KO xazce oenamuocm, TOM peqjy je ofiyxBaTHO H oaora KOjU BPLUU (=qHHH) TY .u;eJIaTHOCT" (IIHcMO I'anpy, 13. )1.EnA 2, 340).

Kao HCTHHCKH xpaurhancxa 60rOCJIOB, a He casro xao HeKH jeJIHHCKH MHCJIenH <pHJIOCOcP, CBeTH Ilanassa notipo 3Ha H3 sepe H HCKYCTBa IJ,pKBe - a OHO je H rseroso JIHQHO acnoneaaa,e H 6JIaro.u;aTHO HCKYCTBO, - na )KHBH H llcTHHHTH Bor HMa H rrpojasrsyje CBOjy 60- )KaHCKH CJI060.u;HY BOIbY H CBOj 60)KaHCKH Caeem (yrr. OCHOBHY 6H6- JIHjCKY HCTHHY 0 "BeJIHKoM CaBeTY" (llc.9,6) Bora xao Tpojaue Jlana, MHcao xoja je rrpHCYTHa y qHTaBoj narpacrasxoj H HCHXaCTHqKoj rpananaja), H 3aTO OH Ka2Ke: .Borsa H xrerse 002KHje jecre enepraja OO)KHja H TO aecrsopena enepraja" (IIHcMO )1.aMjaHY, )1.EnA 2, 459). llJIH oner na rrpyrosr MeCTY: "OO)KHjH npouucao 60)KaHCKH jecre 006- pa eon-a ... II lhe pamr CBe je y BpeMeHY rrpoasneneno (=cTBopeHo) crsapana-rxosr BOJbOM H eneprajosr" E02KHjOM (0 jenarsersy H pa3JIHKOBalhY, 15. )1.EnA 2, 79). Jep nHqHH H )KHBH Bor H jecre onaj KOjH nposratnrsa H .u;eJIa CBOjOM JIHqHOM rrpaponaosr eaepraiow ("jep errepraja ce rrpHBo.u;H y nejcrno - EVEP'YELTCXL - H Kp03 lhY ce nejcrsyje" - Arro.u;HKTHQKO CJIOBO II, 27. )1.EnA 1, 103). OO)KHja BOJba H eaepraja noxaayjy Hseros CJI060.u;HH H 6JIarOBOJbHH, Jby6aBHH noxpem H OOHOC rrpesra CBOjOj TBopeBHHH, xojy je OH H CJI060.u;HO xreo H CJI060.u;HO CTBOPHO: "Jep noxper H xren,e, BeJIH CB. IIaJIaMa, jecre xao aexa Besa (auv8EaJ.LO';;) H3Me1)y lhHX, He noxasyjyha casra ce6e, Hero noxaayjyha OHO IlITa xohe Onaj KOjH xohe (Toli {}EAOVTO';; TO {}EATJ{}EV 8EL%vliacx)" (IIHCMO Tanpy, 29. )1.EnA 2,360).

Hapaano, rrpnponna crnapanasxa eneprnja EO)KHja, rro CBeTOM IIaJIaMH, nesra HeKH rrpaayinra xapaxrep, xao IlITO HMa, na npaMep, y Oparenonoj TeOJIOrHjH, rne Bor, HMajynH BeqHO TBOpaqKY Mon, npnnyben je H na BeqHO crsapa. Bor nax I'paropaja Ilanaxe je HCTHHCKH C/10600aH Bor, cJI060.u;aH H nacrrpasr Csoje npapone H CBOje npnponne enepraje, Te npesra TOMe OH CaMOBJIaCTHO, CJI060.u;HO H JIHQHO ynorpetirsasa, rj. aKTHBHpa MonH Csoje npapone xana xohe, rrpojaarsyjyha TaKO CBOjy csexroh H y CJI060.u;H CBOjOj, TO jeer Csoje JIHqHO casrosnanrhe (CXuTE~OUaLoTTJ';;) H Csoje rocrroncrso (%UPLOTTJ.;;)8) (yrr. IIHCMO I'aspy, 9 - 11. nEnA 2, 336-7). 0 TOMe nanre CBeTH IIaJIaMa cnenehe: "IIOIliTO TBOpaqKO H rrpOMHcaOHO CBOjCTBO (OO)KHje) naje HHIlITa npyro Hero crroc06HOCT H rOTOBOCT nenosatsa (ETOLJ.LOTTJ';;

182

XHJIAHJl,APCKH llYTOKA3H

s o r OTAIJ,A HAlllHX

183

n060:JKHO M 6orO,IJ;OJmqHO McnOBe,IJ;a 60rOCJIOBCKO pa3JIMKOBaIbe Bo:JKaHCKe CYIIITMHe M BO:JKaHCKe eneprnje.

TIMIIIe TaKolje KapaKTepMCTMqHO CB. ApXMenMCKon COJIYHCKIf:

CarJIaCHO CBeTlfM OIJ.lfMa, If aapoxaro CarJIaCHO AMOHMClfjy ApeonarMTY, "MM XHTaMO ,IJ;a BO:JKaHCTBO C pa3JIOrOM M cje,n;MIbyjeMo M pa3JIMxyjesio, jep je M casro BO:JKaHCTBO M cjenmseno M pa3JIMKOBaHO" (Apeonarar, 0 BO:JK. MMeHMMa 2, 6), re npesra TOMe "Tpe6a,n;a acnoaenasro na je ,IJ;pyro CYIIITMHa, a npyro Hnocrac MJIM JIMu;e Y Bora, Ma,n;a je Jenan Bor nOKJIalbaHM (=o60:JKaBaHM) Y jernroj CYIIITMHM M TPMMa Hnocracnsra. M (jOIlI) , npyro je CYIIITIfHa, a npyro H3JIa3aK (rrp6oBo,,) MJIH erreprnja HJIM BOJna y Bora, Ma,IJ;a je Jenan Bor ,IJ;eJIaTHM M BOJhHM. Ho, xao IIITO onaj KO (Bora) Ha30Be BOJhHMM (&EA'T]nx6v), TMMe fa je o6jaBlfo If ,IJ;a MMa 60JbY, TaKO H KO fa Ha30Be oenamnuss (EVEPyfj), TMMe caMMM fa je Ben noxasao na liMa M erreprnjy ... M on Tora ce BO)KaHCKa rrpocrora (brADT'T]") He nonpebyje, xao IIITO rnnne M BaCMJIMje BeJIMKM (TIPOTMB EBHoMHja, 2) ... Bor je jemmn aeaspeIJ.HBO M HeM3MeHJhHBO csarna nenaraa, M ... MMajytm CBe cneotiyxaarHO M jenancraeno, Bor He,n;eJhMBO CTaBJha y nejcrso (EVEP'YEi:) CBaKY O,IJ; (CBOjMX 60)KaHCKHx) enepruja; M 6y,n;ynM CBar,IJ;a OKpeHYT Ce6:H If Ce- 6e mrxana He nanyurrajyha M3JIa3enH na csaxora (rj. na TBap, CBeT, xosexa), Cseneo M Je,n;MHM ce CaM rroxasyje, xao Henersas y nersnaaMa (&ILEPUTTO<; EV ILEPUT'TLOL") ... Bor, naxne, je,n;HMM nejcrnosr CBe nejcrnyje (EVEP"yEi:), M CBaKMM nejcrnoss (=eHeprMjoM) jenmrcrneno H npOCTO M HeAeJhMBO CaB je npHCYTaH H nenaran ... , :H CaB ce :H Je,IJ;MH:H M csarna He,n;eJhMBM rrosaaje Kp03 CBaKY O,IJ; eneprnja" (0 BO:JKaH. eaeprajassa, 3-8 ,n:EJIA 2, 98-102). Taxobe KapaKTepMCTHqHO nonaie MCTM CBeTMTeJh na "C6aKa CUJla UJlU euepeuja jecme CaM ucmu Boe" (TIHCMO I'aspy, 13. AEJIA, 2, 340). MJIH jour jacnnje aa npyrosr MeCTY BeJIM: ",n:aKJIe cy Casrora Bora M3JIaCIJ.M ('TTp6oBm) H eaeprnje M napoBH, Tj. cvnrrernopen,a, :JKMBOTBOpeIba, My,n;pOTBopeIba M CBe IIITO je TOMe CJIHqHO, TO cy necrnopene npOMHCJIM M ,IJ;06pOTe BO:JKMje, :H OHe jecy CaM MCTM Bor, Ma,n;a M He no CYIlITMHM" (0 cjemnsen.y M pa3JIHKOBaIbY, 15. ,ll,EJIA 2, 79).

Kao HeKY BPCTY aaxrsysxa esera IIITO CMO no cana HaBeJIM, MO:JKeMO IJ.HTHpaTM cnenehn o,n;JIOMaK M3 TIaJIaMMHMX ,IJ;eJIa ("AHTHpHTHK npOTJIB AKHH,n;MHa", 5, 27. ,II,EJIA 3, 373-4): .Bor ce pasnaxyje no Hrrocracasra M no eaeprajasia ... Pasnersyje ce Bor no Hnocracasra, 6y,n;ynM cjenarsen (=je,n;MHcTBeH) no eneprajasra, jep cy jenae MCTe enepraje Oua H CMHa M Cserora Ilyxa. Pasnersyje ce nax no eaeprnjasra, cjenaaen 6y,n;ynM no MnOCTaCMMa, jep CBaKa on eneprnja jecre Oran M CHH M CBeTM Ilyx ... Taxo ce OqYBaBa HecmlBeHOCT HnocraCH, nOIliTO ce CaB OBanJIOTMO Bor M TaKO MM ce CaB HeM3MeHJhHBO cjenanao, npoyapoxyjyhu MM cnacerse Kp03 crpanan,e (Cnora) TeJIa, TO jeer (cjexarrana ce ca MHOM) BO:JKaHCKa npapona M CBa CMJIa M

enepraja y J ennoj on BO:JKaHCKHX MnOCTaCM ... M TaKO ce Kp03 CBaKY O,IJ; enepraja CaB Bor aajennaxapa (ILETEXE'TaL) M Kp03 CBaKY ce CaB HMeHyje. Ko Ca6? OTaIJ. H CHH M CBeTM AYx. AJIH ce Kp03 jenny eneprajy He Ha3MBa HHTH 3aje,lJ;HHqapH CBaKa enepraja".

Haaobetsesr oaora MeCTa M3 nena CB. TIaJIaMe MM ce TaKO orrer npahasro na nOqeTHY n03MIJ.Mjy, na nOJIa3HY MCTHHY naJIaM:HTcxor HCHXaCTHqKOr 60rOCJIOBJha M MCMXaCTMqKOr ,n;YXOBHor MCKYCTBa M :JKHBOTa, a TO je: Tpajanonornja M XPMCTOJIOrMja M TIHeBMaTOJIOrMja y IbMXOBOj Meljyco6Hoj nOBe3aHOCTM y npaBOCJIaBHOM 60rOCJIOBJhY :H 60ron03HaIbY.

Jep OHO IIITO rrornpbyje naJIaMMTCKY TeOJIOrMjy 0 HeTBapHMM 60:JKaHCK:HM, TPOjMqHMM eueprnjasra jecre YCTBapM 6JIaro,n;aTHO MCKYCTBO nyxonnor :JKMBOTa y XpMCTY Y UPKBM. J ep CBe 60:JKaHCKe eaeprnje aecrnopeaor 60)l{aHCKOr )KHBOTa, neraapae H 60rOTBopHe CBeTJIOCTH H3BMPy sa Hac Jhy,n;e caMO H jemnro 6JIaro,n;apenH OBanJIOhenosre M OqOBeqeHOMe XpMCTY, KOjM ce 6JIaro,n;any Ilyxa Cserora ,n;O)KMBJbaBa y UPKBM xao HOBM :JKHBOT M CBeTJIOCT M npocnaarserse H 060)KeIbe. Ynpaso H3 Tor ,n;YXOBHor, finaronarnor MCKYCTBa H3 UpKBe M rosopn :H CBe,n;OqH csoje 60rOCJIOBJhe M 60ron03HaIbe CBeTH I'paropaje COJIYHCKM M 3aTO je IberOBO 60rOCJIOBJhe TaKO H3BOPHO exmapnjCKO, 60rOHa,n;aXHYTO, ,n;YXOHOCHO. TIaJIaMa nosnaje H ,IJ;O)KMBJhaBa y UPKBH Boroxoaexa XpMCTa xao )KMBM H JIHqHM M3BOP 60)KaHCKHX M sa Hac cnaCOHOCHHX HeTBapHHX euepraja CBeTe Tpojaue. M3 Tor npxaeaor M JIHqHOr MCKYCTBa TY 60)KaHCKY M 60rOTBopHY eaepr ajy (MJIM enepraje) COJIYHCKM CBeTMTeJh 3aTO M Ha3HBa: ,,60rOTBopHa 6JIaro,n;aT BO)KHja", "O,n;HOC Bora ca 060)KeHMMa" (TIMCMO III AKHH,n;MHY), ,,6oro,n;OJIHqHH M3JIaCIJ.H M enepraje Tpaanocracnor EO:JKaHCTBa" (0 cjenarsersv M pa3JIMKOBaIbY, 3), "o,n; Ona Kp03 CHHa y Ilyxy CBeTOMe, on 60rOnpe,IJ;aHMX pexa nponosenaaa M on CBMX TBapM n03HaBaaa, aajenaasxa aecrsopena eneprnja", xoja je OHO .Llapcmeo BOJICuje nonasehe y CHJIM" (MK.9,1) (AHTHpHTHK npOTMB AKMH,IJ;MHa, 6, 12. AEJIA 3, 421).

Y Be3M ca TMM, BPJIO je KapaKTepMCTHqHa qHIbeHMu.a na je CBeTM IIaJIaMa no-reo csoje HCHXaCTHqKO 60rOCJIOBJhe on TYMaqeIba Ilpeoopaacea.a XPMcToBor na Tanopy H TaMOIlIIber on crpane AnocTOJIa BHljeIba "anOKaJIHnTHqKe (=oTKpHBeIbcKe) CMJIe OHe nO)KaHCKe CBeTJIOCTM (rasopcxe)" (OM:HJIMja, 34. PG 151, 436). Y CBOjMM ,IJ;aJhMM ,n;eJIMMa CBeTMTeJh ATOHCKH H COJIYHCKM qeCTO ce spaha na TeMY TaBopCKe HeCTBopeHe CBeTJIOCTM M Ha3:HBa Ty CBeTJIOCT HeTBapHOM CJla60M BO:JKMjOM M caMMM Ilapcmeosi BO:JKMjHM. Haaernhesro onne casro nexa on MHoro6pojHMX MeCTa M3 IberOBHX nena xoja 0 TOMe ronope.

AnOCTOJIH cy na Tasopy, BeJIM CBeTMTeJh, "BH.n.eJI:H, no CnaC:HTeJheBOM otiehan.y (MK.9,1), Ilapcmeo BOJICuje, OHY 60JICaHCK}' u HeU3-

184

s o r OTA~A HAIlIHX

185

XHJ1AHJ],APCKH flYTOKA3H

pe14U6Y Ceemnocm, «ojy BeJIHKH I'paropaje H BaCHJIHje DOJICaHCm60M nasueajy, rosopeha na je, 'ra CBeTJIOCT DOJICaHCm60 xoje ce yxenanaMa IIOKa3aJIO na ropa, H nenoma HCTHHCKH Mohaora jecre rseroao YMHO H carnenano (-{}ewP1l7'li) BO)l{aHCTBO" (Ilornaarsa, 146. PG 150, 1221). AnOCTOJIH cy npa Ilpeoopascersy XPHCTOBOM, nonaje CB. TlaJIaMa, BH,n;eJIH na TaBOPY "caMO BO:>KaHCTBO JIoroca MaJIO 06Ha)l{eHO" ('TTUpa'YlJf.LVwl'teLuuv), "ffierOBY 60)l{aHCKY CJIaBY", "oHaj necrsopeaa H 60:>KaHCKH Cjaj" (Ilornaan.a, 149. PG 150, 1225), "OHY 60)l{aHCKY CBeTJIOCT" xoja je aajenaaxxa CBeTJIOCT H aaiennasxa CJIaBa ,je,n;HOra H acrora BO)l{aHCTBa Tpojaue" (Ilornaarsa, 148. PG 150, 1224).

Jour jacnaje H omnapaaje rosopa COJIYHCKH Apxnenncxon 0 OBOMe Y Becerra aa Ilpeotipaacerse, otipahajyhn ce CBOjOj rraCTBH Y Il,PKBH COJIYHCKOj (OMHJIHja 35. PG 151,448-9). Haaasajyhx Y nosreHYTOj Becena Xpacra Ilpeotipaxcenor ,,11:3BOPOM 60)l{aHCKe If BeqHOTeKyne CBeTJIOCTH H CYHn;eM IIp anne " , OH BeJIH Y HaCTaBKY: "focno,n; HaIII Hcyc XPHCTOC lfMao je oaaj cjaj (aa TaBoPY) CBHIIIe H onysex, 3aTO H naje CaM HMao norpetie Y MOJIlfTBH xoja 6H 60)l{aHCKOM CBeTJIOIIIny npOCBeTJIHJIa TeJIO, Hero je casro noxaaaaao onax.re lie noha cjaj DO)l{HjH CBeTHMa H KaKO lie HM ce jasara, jep »sacnjahe npaaenHHIJ;H xao cynne y Llapcrny Oua osora« (MT.13,43); Te TaKO, CBH nocraenra CBeu;eJIO CBeTJIOCT 60)l{aHCKa, xao pobena on 60)l{aHCKe CBeTJIOCTH, BH,ll;ene XpHCTa KaKO 60)l{aHCKH HeH3pen;HBO rrpocajasa CBeTJIOIIIny, Kojera CJIaBa, npoacxoneha npnponno H3 BO)l{aHCTBa, sajenHlfqKa ce IIOKa3aJIa If TeJIY na TaBOPY, 360r jenaacraa HrrOCTaCH" Hseroae (OMHJIHja 34. PG 151,432).

II Y CBOjOj cnenehoj OMuAUju HaCTaBJba osaj 60rOHa,ll;axHYTH DOrOCJIOB Tasopcxe CBeTJIOCTH na onacyje CBeToanOCTOJICKM H CBOj CBeTOOTaqKlf onar H noxcnnrsaj aersapae 60)l{aHCKe CBeTJIOCTH. OH namanrasa na Ta 60)l{aHCKa H ofiozcyjyha CBeTJIOCT asaape H3 Boroxoaexa Xpncra H OHa je 60)l{aHCKa aersapna Eneprnja, aecrsopena H nenporranrsaaa CJIaBa BO)l{aHCTBa, KOjOM Bor peaJIHO sajennaxapa ca nasra, HaKO je no CBOjOj CYIlITMHH HaMa aenocrynan H aenpaxacTaH. OBa 6JIarO,ll;aTHa uersapna Eneprnja If CJIaBa jecre BeqHO naaaaxerse H orieharse H aacnebe: CBeTlfX y XplfCTY, Te 3aTO H BeJIM:

"Je,ll;Ha je H HCTa H sajennaxxa OBa CJIaBa H u;apCTBO H CBeTJIOCT Bor~ H Hseroaax CBeTHx, Te 3aTO If nesa Ilpopox If Ilcarneoneaau ,n;a je »CBeTJIOCT Dora aamera na nasra« (lIc.89,17), a TO nax, na je jenaa H HCTa aajermanxa CYIlITHHa Bora If CBeTHx, HIfKO ce no cana aaje ycynao na xaace. II TaKolje, aajenaasxa ce cana (npa Ilpeotipascersy) noKa3aO 60)l{aHCKIf cjaj aa ropa (Tasopcxoj) Jlorocosor bO)l{aHCTBa If TeJIa (n.eronor), a peha nax na je aajennaxxa CYIlITIfHa BO)l{aHCTBa If TeJIa TO je csojcrneao EBTHXY H ,II,HOCKOPY (=jepeTIfn;IfMa MOHO<p1f3HTHMa), a He OHIfMa xoja )l{eJIe na cy npaBOCJIaBHO n060)I{H1f" (OMIfnaja 45. PG 151,448).

II narse nponyzcyje CBeTIf BOrOCJIOB na rosopa CBOMe rrpasoCJIaBHOM aapony: "MIf ,n;aKJIe, 1f36eraBajynlf H OHe crape If OBe canaum,e 3JIOMlfIlIJbeHHKe (MIfCJIH na Bapnasra If OCTaJIe anraacaxacre), nepyjesro xao IIITO CMO H aayxeaa ,n;a CBeTIfTeJbIf sane If naprannnapajy (XOLvwveLv) u;apCTBO If CJIaBY H cjaj If HeH3peU;IfBY CBeTJIOCT If 6JIaro,n;aT DO)l{aHCKY, a He Boxcajy CYIlITIfHY; If XO,ll;IfMO xa cjajy re CBeTJIOCHe 6JIaro.n;aTH, na 6lfCMO n03HaJIIf H nourrosana TpIfCBeTJIOCHO BO)l{aHCTBO, Koje 1f3 jenue TpHHnOCTaCHe npapone 3paQH (exAaf.L'TTOlJUUV je,n;IfHCTBeHH If aeacxasaaa cjaj = CBeTJIOCT; If OKO YMa cnora ynpaaasro rope xa JIorocy - XpIfCTY, Koja ce cana HaJIa31f 1f3- nan aeoeca If 60ro,n;OJIIfQHO Ce,IJ,H C ,IJ,eCHe crpaae BeJIlfqaHCTBa [Oxesor] ... II nocsrarpajao [coaepuaaajsro] YHYTapH.HM OqHMa OBO BeJIHKO BlfljeH.e - HaIlIY npapony xoja caaexnyje HeMaTepHjaJIHOM OrH.Y Bo)l{aHCTBa ... II npauraama npOCBeTJIlfneMO ce, H caaeaaonahesro ocBeTJbaBaHIf CBeTJIOIlIny, na CJIaBY Tpocynxane H Hajsroaapxaxauje (=HajHaqaJIHHje, Hajjenaucrnenaje) CBeTJIOCTH" (rasro).

Haseneao MeCTO Cseror Ilanasre npetioraro je 60rOCJIOBCKlfM canpzcajesr H 3HaqeH.eM H jacao C060M noxasyje HCTIfHCKe 61f6JIlfjcKe H naTpHCTHqKe ,ll;IfMeH31fje nanaxnrrcxor HCHXaCTHqKOr 60rOCJIOBJba. Ho 6e3 aaurer narser KOMeHTapa na aaaeneno JOIII jenaa o,n;JIOMaK 1f3 IfCTe 35. Ouunuje, rne ce oner jacno BH,ll;H JIlfqHH, nepCOHaJIIfCTIfQKH, ynpaso xpucmouenmpuuuu xapaxrep naJIaMIfTCKe TeOJIOrlfje 0 HeTBapHHM 60)l{aHCKHM eneprnjaxra, 0 aecraopeaoj DO)l{HjOj 6JIaro,ll;aTIf. Ynopebyjyhn Ilpeotipaxceaora XpHCTa ca cynuesr, CBeTIfTeJb CoJIYHCKIf xaace KapaKTepHCTHqHO: "A XPHCTOC, xao CYHu;e IIcTHHe If Ilpasne, HMajynH He casro npapony If npaponny CBeTJIOCT H CJIaBY, Hero H onrosapajyhy BOJby, jemrao OHIfMa KojlfMa xohe, If KOJIHKO XOhe, npOMHcaOHO H cnaCOHOCHO npocajana. 3aTo H xoreha, jana ce xao CYHu;e (na Tasopy), H BHljeH 61f OqHMa AnOCTOJIa" (PG 151,444). II3 OBIfX no ceria jacanx pexa, xao If H3 OHHX npeTXO,IJ,HIfX, oxarnenan je jeBaHljeJICKH, COTHPHOJIOiliKH xapaxrep 60rOCJIOBJba Cseror Ilanasre, y uearpy xojer ce HaJIa31f DOrOqOBeK XPHCTOC, KOjH If jecre rJIaBHH canpzcaj nanaserrcxor HCHXaCTHqKOr 60rOCJIOBJba 0 60)l{aHCKIfM, HeTBapHHM H 060)l{yjynHM eaeprajaera, Tj. 0 tinaeooamu If Jbytiaeu H CBeTJIOCHoj CAa6U Bora )KHBora H IIcTHHHTora, OHOj CJIaBIf sa xojy ce XPHCTOC H MOJIHO OU;y na je BH,ll;e yqeHHU;H Hserosa H CBH OHH KOjH KP03 H.IfX noaepyjy y H.era (JoBaH, 17. rnasa). Ta CAa6a HJIH C6emAOCm IfJIH tinaeooam jecre Tpoja-nra 6JIarO,ll;aT H Jby6aB, ne-raa H necrnopeaa Mon TBOpaQKHX, rrpeofipazcajnax If oficxcyjyhnx eneprnja Tpaanocracaor DO)l{aHCTBa: Oua If CHHa H Cserora Ilyxa, Jep, no CBeToM lIaJIaMH If no npaBOCJIaBHOM 60rOCJIOBJbY H 60rocJIY)l{eH.Y, Ilpeoopascerse XPHCTOBO IfMa H3pa3HTO He casro XPHCTOJIOIlIKH, Hero H TPOjHqHH xapaxrep H npencraarsa nYHO 60rojaBJbeH.e, HOB03a-

186

s o r OTAQA HAlIIHX

187

XHJIAHAAPCKH TIYTOKA3H

BeTHY TPOjHqHY Teorpanajy, xao YOCTaJIOM H CBe XPHCTOBO y HOBOM 3aBeTY, Y ll,PKBH.

Ho apesre je Ben ,IJ;a 3aBpllIHMO OBO Hallie npenaaarse. Ocraje HaM, na xpajy, ,II;a Ka2KeMO casro HeKOJIHKO pe-ra Y qeMY ce, no CB. Ilanaxra, cacroja TO 6JIarO,IJ;aTHO, eneprnjcxo, 602KaHCKOM HeTBapHOM cnernomhy 0602KeH>e xoaexa Y XpHCTY. 0 TOMe HaM Caerm err, rOBOpa ,IJ;OCTa OlIllIHPHO H qeCTO Y CBOjHM 60rOHa,IJ;aXHYTHM ,II;eJIUMa. Hanemhesro sa cana casro je,IJ;HO KapaKTepHCTHqHO MeCTO H3 JberOBHX HCHXaCTHqKHX Tpujaoa: "M3Ha,IJ; rrpnpone (JbY,IJ;CKe) H H3Ha,II; BpJIHHe H II03HaH>a jecre 6JIarO,IJ;aT 0602KeH>a, H, IIO CBeToM MaKcHMY (HcnoBe,IJ;HHKY), CBe OBO H OBOMe CJIHqHO fiecxpajao saocraje H3a onora (rj. H3a 0602KeH>a). Jep CBaKa BpJIHHa H Harne (JbY,II;CKO), KOJIHKO CTOjH ,IJ;O Hac, IIO,II;pa2KaBaH>e Dora qHHH csora HMaou;a casro IIOrO,IJ;HHM sa 60- 2KaHCKO cjenmserse, ,IJ;OK je,II;HHO 6JIarO,ll;aT nsspuryje TO HeH3pen:HBO cjertarserse. Jep H>OMe (onaronahy, 6JIarO,IJ;aTHHM cjernnr.en.ei«) CaB Bor CBen:eJIO IIp02KHMa (1TEpLXWpEi:) OHe nocrojne, a H CBeTH CBen:eJIH CBen:eJIO rrpozcmrajy (1TEpLXWPOU<TL) Dora, ,IJ;06HBllIH YMeCTO ce6e CBenenora Dora H, xao HeKY narpany aa csoje ycxoberse K aeMY, CTHqy Casrora Dora, KOjH HM ce npnnenrsyje, IIOnYT nyure ca Ten OM, xao CBOjHM Y,IJ;OBHMa (CB. MaKCHM, PG 91, 1088), H KOjH HX je YIl:OCTOjHO ,IJ;a 6y,II;Y Y H>eMY Kp03 YHnOCTa3HpaHO no napy H 6JIarO,ll;aTH Ilyxa YCHHOBJbeH>e" (Tpnjane 3, 1,27. ,II,EJIA 1,639).

Oaaj H3pa3HTO XPHCTOJIOIIIKH, aJIH raxobe H TpHja,IJ;OnOlliKH H nHeBMaTOJIOIIIKH H eKJIHCHO-COTHPHOJIOlliKH O,IJ;JIOMaK Caeror IIaJIaMe nOHOBa Hac spaha na rseroae nasope, na 60rOCJIOBJbe CBeTHx AnOCTOJIa Ilaana H JOBaHa, 0 qeMY CMO rOBOpHJIH na IIOqeTKY osor npenaaarsa, J ep H OBH CBeTH AIIOCTOJIH H CBeTH- IIaJIaMa rosope HCTHM 6H6JIHjCKHM H jeBaHl)eJICKHM je3HKoM 0 aaureer BeqHOM 2KHBOTY Y XpHCTY H Cneroj TPOjHn:H - Je,IJ;HHOM CYUlmeM, )[(U60M H HcmuuumOM Dory namesr. M3 HaBe,IJ;eHOr O,IJ;JIOMKa H36Hja HCTH canpxcaj xao H3 llaBJIOBOr 60rOCJIOBCKOr H 2KHBOTHOr HCKYCTBa: "He 2KHBHM BHllIe ja, Hero 2KHBH Y MeHH XPHCTOC". (Tan. 2, 20). Pex je H KO,IJ; CB. IIaBJIa H KO,IJ; CB. Ilanasre 0 cje,II;HH>eH>Y Y,IJ;OBa XPHCTOBHX ca CBOjOM B02KaHCKOM fJIaBOM Y je,IJ;HOM TeJIY Ilpxse, xoje je cjernnsea,e ,IJ;eJIO ,,6JIaro,l1;aTH Tocnona Hcyca XpHCTa H Jby6aBH Dora Oua H 3aje,IJ;HHIJ;e CBeTora Ilyxa ca CBHMa rraxra'' (2Kop.13,13).

MCTO TaKO, OBO naJIaMHTCKO HCHXaCTHqKO MeCTO, xoje j e HCTOBpeMeHO TOJIHKO eKJIHCHOJIOlliKO H eBxapHcTHjCKO, xao H MHora ,l1;PYra, rosopa HaM jOBaHoBCKHM je3HKoM 0 fioroaonevancxoj nepuxopesu (Y3ajaMHoM npoxooaan.y) 3aje,IJ;HHqKOr 6JIarO,IJ;aTHOr, uereapaor H HenpOna,IJ;JbHBOr 2KHBOTa CBeTHTeJba ca TPOjHqHHM DorOHaqaJIHHM JIHIJ;HMa (JoBaH 1, 3, 6 H 17. rnana).

,II,OBOJbHO he, na xpajy, 6HTH ,IJ;a casro jour je,IJ;HOM IIO,l1;CeTHMO H HarJIaCHMO OHO IIITO CMO Ben HCTHII,aJIH, a llITO je TaKO npHCYTHO H

narnanrerro Y 60rOCJIOBJbY Cseror Ilanasre. To je HCTHHa sepe H HCKYCTBa npaBOCJIaBHHX HCHxaCTa, KaKO Cseroropcxax TaKO H ,IJ;PyrHx panajax H xacaajax, ,IJ;a 6JIaro,l1;aTHO 0602KeH>e HeTBapHHM 602KaHCKHM eneprajasra nnje 6e3JIHqn:0 HH ofieana-ryjyhe aa -roaexa, jep, xaKO CBeTH Ilanasra qeCTO aarrramasa, 602KaHCKe eaeprnje jecy Cauu Boe, Koja HaM ce TaKO naje y 3aje,IJ;HHII,y (=3aje,IJ;HHqapeH>e) H cjenarserse, na HaqHH KOjH je aa Hac jenaao Moryti H cnacoaocaa. OH je H y CBOjOj 6JIarO,IJ;aTH (=eHeprHjaMa) YBeK JIHqHH Bor, Bor Jhy6aBH H QOBeKOJby6Jba, Bor KOjH HaM ce, IIO peqHMa OMHJbeHOr Ilanasra Apeonarnra, naje xao "eKCTaTHqHH Epoc" (Ma,IJ;a CBeTH IIaJIaMa y CBOM 60rOCJIOBJbY ,IJ;aJIeKO IIpeBa3HJIa3H Apeorrarara H CBOjOM XPHCTOnearpaxnonrhy ncnpaarsa H nonyrsyje 60rOCJIOBJbe TajaHcTBeHor nHCII,a non HMeHOM Ilaonacnja Aeponarnra). CBeTH IIaJIaMa, BH,IJ;eJIH CMO, jacno aarnauraaa ,II;a ce y 6JIarO,II;aTHOM, enepeemcxou, nepcoHaJIHOM cje,IJ;HH>eH>Y Bor H CBeTHTeJbH yaajasnro IIp02KHMajy, H 'raj 60rOqOBeqaHCKH 1TEPLXWpTJ<W; je IIO CJIHII,H nepnxopacaca D02KaHcKHx TPOjHqHHX JIHII,a H, no MepH napa XPHcToBor, IIOIIYT onor nepaxopacaca KOjH nocrojn H3Mel)y HeCJIHBeHHX aJIH H Hepa3,IJ;eJbHBHX y XPHCTy IIpHpO,IJ;a, D02KaHcKe H qOBeqaHCKe. Mepa H ClIaCOHOCHOCT namer cjenarsersa ca Borosr H namer 0602KeH>a y Ilyxy CBeToMe jecre, sa Cseror IIaJIaMY xao H aa CBeTe OII,e, XPHCTOC Borosoaex, H OTY,IJ;a je CBO H>erOBO 60rOCJIOBJbe TaKO H TOJIHKO COTHPHOJIOlliKO H XPHCTOJIOllIKO.

Ynpaso onaj narrramena XPHCTOJIOlliKH MOMeHaT H xapaxrep naJIaMHTCKor 60rOCJIOBJba BO,II;H Hac H ,IJ;O IIOCJIe,IJ;ae, 6ap y OBOM npe,IJ;aBaH>Y, TaqKe H>erOBOr HCHXaCTHqKOr 60rOCJIOBJba 0 Dory Cynrresi, )KHBOM H llcTHHHToM, 0 Dory 6H6JIHjcKor OTKpHBeH>a H Ilojaocrpoja cnacersa, 0 Bory Ilpxae xao aajnehe Tajne B02KHje 0 nassa. Ta TaqKa ce cacroja y nOBe3aHOCTH IIaJIaMHTCKor 60rOCJIOBJba 0 HeTBapHHM D02KaHcKHM eneprnjaera ca D02KaHcKoM Eexapucmujou Llpxae, xoja y llpaBOCJIaBJbY O,l1;YBeK jecre HajH3BopHHjH II,eHTap H HajaYTeHTHqHHja rapannaja HCTHHCKor 60rOCJIOBJba H 6orOII03HaH>a, jep je OHa H3BOP H II,eHTap HCTHHCKor 60rOOIIIIITeH>a H 60r02KHBOTa ca CBeTOM TpOjHII,OM, ca Borosr )KHBHM H llcTHHHTHM.

HaHMe, Ben y CBOMe Hcnoeeoaiey eepe CBeTH ApxHelIHcKOII COJIYHCKH HCIIOBe,IJ;a 0 Cneroj EBxapHcTHjH cnenehe: "I1pHxBaTaMo npe caera npyrora HajMHCTHqKHjy H csecaemreay CJIY2K6y H 3aje,IJ;HHII,y (%OLVWVLUV = Ilpn-reurhe) H Cafiparse, O,IJ; xoje ,IJ;OJIa3H caspurenCTBO H OCTaJIHM CJIY2K6aMa (=60rOCJIY2KeaHMa), H na KOjOj ce y CIIOMeH Onora Kojn je HeHClIpa2KH>HBO Hcnpa3HHO Ce6e, H TeJIO yaeo, H nOCTpa,II;aO aa Hac, a IIO aerOBOM 60rOpeqHTOM ofiehatsy H CaMO,IJ;eJIaH>y - csenrreaonejcnsyjy H 60rOTBope Haj602KaHcKHje Tajne, XJIe6 H qallIa, H capurasa ce casco OHO 2KHBOHaqaJIHO TeJIo H KPB, H naje ce

188

XI1JlAHJJ.APCKI1 nY[()KA311

qHCTO rrpacrynajyhasra HeH3peU;HBO MCYCOBO cjenaa.erse H 3aje,IJ:HHxaperse" (,I1;EJIA 2, 497).

MCTO TaKO, y CBOjHM Tpujaoaua ("Y O,IJ:OpaHY CBeIIITeHH:X HCHxacra", 1, 3, 38. ,nEJIA 1, 449) COJIYHCKH CBeTHTeJb naje HOBO HCnOaenarse CBOra HCTHHCKH eexapucmujcxoe OOrOCJIOBJba 0 Je,Jl,HHOM CYIIITeM, Je;U;HHO )l(HBOM H Je;U;HHO MCTHHCKOM Dory - Boroxosexv XpHCTY. IIpHMelhyjyliH Ha;U;YMHY TajHY qOBeKOJbyoHBor osanrrohersa H o-rone-rersa XPHcToBor H na CBeTY Eaxapacrajy, na HaIIIe y JIHTyprHjH cjenmserse ca XPHCTOM Kp03 TajHY Cseror IIpHqeIIIha, CBeTH Ilanasra BeJIH: "CHH DO:X{HjH naje casro CBOjy DO.>KaHcKY Hnocrac - 0 He3aMHCJIHBOr JIH qOBeKOJbYOJba! - cjenaaao ca aanrosr rrpHpO,IJ:OM, H TeJIO yseo O;U;YIIIeBJbeHO H ,IJ:yIIIy pa3YMHY, H na 3eMJbH ce jasao H ca JbY;U;HMa noxcaneo (Bap.3,38), Hero - 0 -ryna xoje rrpeBa3HJIa3H CB3KO rrpeBaCXO,IJ:CTBO! - cje;U;HIbyje ce H ca caMHM JbY,IJ:CKHM HrrOCTaCHMa (=JIHqHOCTHMa), npacajenaisyjyha Cetie CBaKOMe O;U; aepyjyhnx Kp03 npaxenrhe Cnora cnerora TeJIa, H nocraje nasra cyTeJIeCHHK, H Hac qHHH xpaMOM Caeuenora DO.>KaHCTBa, jep y IbeMY, TO jeer y TeJIY XPHCTOBOM ,,06HTaBa CBa nyaoha DO.>KaHCTBa TeJIeCHO" (KOJI.2,9).

MHCJIHM ,IJ:a naje rrOTpeOHO na narse O,IJ:Y.>KyjeM OBO caoje rrpe,IJ:aBalhe KOMeHTapHIIIyliH OBa ;U;Ba naaenena MeCTa H3 rraJIaMHTCKe rrpaBOCJIaBHe TeOJIOrHje, xoja je HCTOBpeMeHO H HCHXaCTHqKa H eaxaPHcTHjcKa. CaMO jour je,IJ:HOM narnanraaasr na ce H H3 THX MeCTa jacHO BH,IJ:e rseae npane 6HOJIHjcKe, npxseae, HCHXaCTHqKO-JIHTyprHjcKe H eCXaTOJIOIIIKe passrepe, y xojasra ce pacxpasa IIaJIaMHHa CBeTOanOCTOJICKa H CBeTOOTaqKa TeOJIOrHja 0 fioro-rosexaacxoj ,,3ajer)HU14U o6o:JICelUa" (XOLVWVLU {h:W(TEW<;, KaKO caM BeJIH y "Arro;U;HKTHqKOM CJIOBY" II, 78. ,nEJIA 1, 149), a TO je aajenuaua OOO)KHTeJba Bora H IbHMe o60.>KeHHx JhY;U;H, 3aje;U;HHU;H Cynrrer, BeqHO )l(HBor, JIHqHOr TPOjHqnor Dora H y IheMY O)l{HBJbeHHX, ofiecsrphenax H BeqHOM H nernapHOM CJIaBOM DO.>KaHCTBa OOO.>KeHHX OOrOJIHKHX Jby,IJ:H.

LKHTHJE H IIOXBAJIA CTAP:QA HCAHJE (XHJIAHMP:QA)

Mecena aBrYCTa 21:

Cnosrea rrpactrocnosrmsaaor Ilpenonoeaor ona Hamer MCAMJE

Haxo cana McaHjHH1) nyx (=oywa) npasra netiecxa Ba3;U;YX, a TeJIO je na 3eMJbH, (OH) OCTaBH CBOjOj )l;YXOBHOj nena BeJIHKe yrexe H

(1984. COJlYH)

1) XHJIaH.u;apcKH MOHax H HrYMaH - Crapau HCA1UA, poben je 1I0'leTKOM 14. sexa, Y ,ll06a xparsa Ypoura (=MHJIyrHHa), Y CPIICKoj 06JIaCTH JIHMaH, UITO MO)Ke 3Ha'lHTH HJIH JIHM (OKO MHJIeUIeBa) HJIH JIHIIJhaH aa KOCOBY. 3aMoHaUIHo ce Y CPIICKOM MaHaCTHpy CB. JoaKHMa Ocoroscxor KO.u; KpHBe IIaJIaHKe, a onarne OTHUIao Y CBeTY ropy, rzre ce Y Ma~aC~HpHMa: CPIICKOM Xanannapy, rp'lKOM CBeTOM IIaBJIY H PYCKOM CB. IIaHTeJIejMOIIY (xoje je CBe 06HaBJhaO .n;ape)KJhHBOM 1I0Molijy napa .D:YUIaHa), IIpOCJIaBHO BeJIHKHM MOHaUIKHM 1I0.n;BH3HMa, ,llYXOBHHM HCKYCTBOM, yxenourhy H ,llHIIJIOMaTHjoM. KOJIHKO jc CMepHH HHOK Hcaaja 6HO yxeu H My.u;ap BH.n;H ce 110 TOMe UITO je yseo ynena Y onfipann CBeTHX HCHXaCTa IIpaBOCJIaBHHX, xoje je rana y CBeTOj I'opa npensonno CB. Tparopnje IIaJIaMa, on aanana jeperaxa ca JIaTHHCKor 3ana.n;a, IIa je y TO spesre npaa npeneo na CJIOBeHCKH je3HK .u;y60Ka 60rOCJIOBCKa H MHCTH'lKa nena CB . .D:HoHHcHja Apeonarnra ca CXOJIHjaMa CB. MaKCHMa HcnOBe.n;HHKa (TeKCTOBe KOjH cy H aa rp'lKOM TeUIKO CXBaTJhHBH H CKOPO aenpeaonaaa). Y nOZ060py Tor npeaona Crapau Hcanja HaM je OCTaBHO jenan nparonen 3anHC 0 rp'lKOM H CJIOBeHCKOM je3HKY H 0 HapY'lHOU;y caor npeaona DO)KaHCTBeHor Apeonarara, na aa xpajy OCTaBJha HaM CBOj n03HaTH HCTOPHjCKH sanuc (I Mapuxxo] tiumuu 1371. ronaae, KOjH osne .n;OHOCHMO:

"KlLHry OBY Caeror ,lJ;HoHHcHja y notipa apesrena noxex, xana 60)KaHCTBellc QpKBe H CBeTa I'opa, nO]l06Ho Pajy, U;BeTaXY xao HeKH BPT KO,ll asaopa YBeK aanaiau CBPUIHX nax lLY y najrope oa CBHX 3JIHX epesreaa, xana rlLeBOM (CBOjHM nocern) EOI" xpaurhane sananaax (= cpnCKUX) xpajesa. H 1I0.u;H)Ke necnor Yrrseina CBY cprrcxy H rpxsy BOjCKY H 6paTa csora BYKaUIHHa xparsa H npyre MHore BeJIMO)Ke, nerne no 60.000 aaatipaae sojcxe. H 1I01;0UIe y Maxenonajy aa aarnan,e Typaxa, He pacynasum na ce rrsesy DO)KHjeM HHKO He MO)Ke CYllpOTCTaBHTH. IhHX nax He H3rHaUIe seh caMH on IbHX y6HjeHH 6~UIe, H TaMO KOCTH lLHXOBe nanome, H aenorpetiena OCTa.u;ou're, H BeOMa BeJIHKO MHOUITBO jenanx on OUITpHu;a Ma'la YMpeUIe, a .u;pyrH y ponCTBO onaenena 6HUIe, HeK" nax on lLHX yreKaBUIH, nobome. H TOJIHKa HeBOJha H 3JIO rsyro 06JIHUIe CBe rpanose II xpajene aananne (=cpncKe), KOJIHKO HH YUIH CJIyUIaUIe, HHTH O'lH BH.u;eUIe. IIocJIe y6Hjaibu osor xpa6por My)Ka, .u;ecIIOTa Yrneure, npocyure ce HCMaHJhliaHH (= TYPl4u) 110 xaraso] 3eMJhH (Cpncxoj) xao IITHu;e no aasnyxy. H jenae xpmnhaae Ma'ieM xnaxy, npyre Y POIICTBO onaobaxy, OCTaJIe CMPT npepano 1I0)Ke, a KOjH CMpT H36erOUIe, rnaby lIory6JhclI" 6HUIe. Jep TaKBa rnan 6H 110 CBHM xpajesmra, KaKBa He 6H on craopersa CBeTa, IIHTH nOCJIe. TaKBe, XpHCTe MHJIOCTHBH, .u;a 6y.u;e. A xoje rnan He noryda, lLHX, .u;OIlYUITelbCM DO)KHjHM, BYU;H aohy H .u;alLY aarranajyhn, jebaxy. Aaaj, TY)KaH IIPH30P 6ejaUIe BH,llCTH' OCTa 3eMJha on CBHX notiapa rrycra: H Jhy.u;H, H )KHBOTHlLa, H npyrax lIJIo.u;OBa. Jep He 6cIIIC KHe3a, HH aobe, HH HaCTaBHHKa Mel;y JhY.!{HMa, HH H36aBHou;a, HH cnacaoua, seh CBC HC!IYHH crpax HCMaHJhliaHCKH, H cpua xpa6pa jYHa'lKHX MY)KeBa IIpeTBopHUIe ce Y aajcnatinja )KeHCKa cpua. Y TO apesre, MHCJIHM, H cpIICKe rocrrone Ce.u;MH pon xpaj npHMH If BaHCTHHY Ta.u;a )KHBH 6JI3)KeHHM aaaaaaxy paanje YMpJIe. H aepyjre MH, He ja, KojH

190

XI1JIAH,Il,APCKH llYTOKA311

60r OTAQA HAIllI1X

191

pa,Il,OCTH. Ha 3eMJbH OCTaBH Hcanja Ca3,Il,aHY (=nooumymy) HOBY 06H'rers ,Il,eU;H CBOjOj ,Il,YXOBHOj, XpHCTe MOj, (a) na He6eCHMa ce ,Il,YXOM BeCeJIH Y BeqHHM 06HTeJbHMa. TBOj ,Il,06pO,Il,eTeJbHH CJIaTKH je3HK aKO ce H yraca na 3eMJbH, o! Ose, HO HMarn MeJ)y BHrnIbHM He6eCKHM yMOBHMa HajCJIaJ)y 6ece,Il,y (=pa32060p). Y3HJ)e onanne xa Ba3,!lYXY BeJIHKa CJIaBa Hcanje, xojesry je CJIaBa BeJIHKa (H) na 3eMJbH. Te6e rrpusraure He6eCKa nacersa, o! Oxe, (TaMO) rne Bor rrpanpexra OHHMa KOjH fa Jby6e (lKop.2,9). 11 Hac ytiore aesrohjy H MHorHM cxoptiaxa aaxsaheHe, He OCTaBH CBeTHM MOJIHTBaMa TBOjHM.

na rrponobanre 6JIarOJberrHO, ,Il,06H 6JIarOCJIOB 0,Il, HrYMaHa H 0,Il, CBe 6paTHje, HcrrYHHBrnH ce ,Il,YXOBHOM )l{eJbOM nobe y CBeTY Topy ATOHCKY· 11 nouraa y CBeTH H qaCHH .MaHaCTHp Ilpecnere Boroponaue 3BaHH XHJIaH,Il,ap, H TY C panourhy 6H rrpasrrsen 0,Il, HrYMaHa H 0,Il, CBe 6paTHje. Y CP,Il,HO H TPY,II,OJby6HBO IberOBO )l{HTHje KOJIHKO noxasa, KO lie aspeha? Tpnrsersa, csnrpersa, rrocnyuran,a, vanpacarsa, nonrhea,a, 6,Il,eIba, xporourhy 6JIarOroBjeIba, MOJIHTBaMa H MOJbeIbHMa H CBaKOM BPJIHHOM YKpaCHB ce (TaKO) na rrpeaasnbe aHreJIOBH,II,HHM )l{HBOTOM y TeJIY CBe MOHaxe KOjH 6exy y TOj cseroj 06HTeJbH.

A Ka,II,a ,II,OCTH)J{e y BPJIHHY xonexa caspnreaa, y Mepy pacra nynohe XpHCTOBe (E<lJ.4,13), xojera H BH,Il,e Bor, KOjH CBe npensaba H 3Ha H KOjH xohe ,II,a ce CBH crracy H noby y nosnarse HCTHHe (1 THM. 2,4), 60)l{aHCTBeHoM nocerosr H 6JIaro,Il,aliy Ilpecaerora Ilyxa rrO,Il,BHsasaure ce, KOjHM (rrO,Il,BHrOM) He 6erne 3a,II,OBOJbaH na ce6e caxrora na BHCHHY Y3Be,II,e, Hero nyr H pO,Il,HTeJbHMa CBOjHM C060M noxaaa na H IbHX ,II,OBe,Il,e H ,II,O ,Il,06pO,Il,eTeJbH aHJ)eJICKOr )J{HBOTa Y3Be,II,e. (Ba'ro) aa)J{eJIe na nocera H BH,Il,H CBOjy oTaI,I6HHY (= Cp6ujy). 11 Ka,II,a ,II,oJ)e po,II,HTeJbHMa CBOjHM, OHH ra aaneure H nosnaure. 0 panocra! 0 secersa, KOJIHKO ce IbHMa Ta,Il,a naposa! Baneha csoje xeno, (xao) aHJ)eJIa y TeJIy IbHMa nourasnrer, panourhy ce secersaxy H CKp60M Jby6aBH (rj. my- 20M u lby6a6/bY) HeKaKO acnyrsaaaxy oxa CY3aMa, (jep) TOJIHKO spesreaa Jby6JbeHOra He sanenre. A 6JIa)l{eHH orau Ham Hcaaja He Tprrerne ,II,a ce aa MHoro CJIaBH O,II, pO,II,HTeJba H CpO,II,HHKa CBOjHX, Hero y6p30 rrpaasa csenrreae HHOKe (=jepoMoHaxe), JbY,II,e nyxosae, H OBe (= pOoume.tbe) ,II,yrneKopHCHHM pexasra noyaasma H aHJ)eJICKHM JIHKOM YKpacasnm (rj. 3aMOHawu6WU UX), HayqH 0 CBeMY OHOMe KaKO rpetia MOHaCH na ce rrO,II,BH3aBajy ,Il,YXOBHO. 11 IbHX npeasreaona: ona (Ha3- na) fepaCHMOM, a MajKY TeO,Il,OcHjOM. Ta,II,a ce aa IbHX MHoro rrOMOJIH, H O,II,Max O,II, IbHX OTH,II,e. J ep ce xcypaure ,II,a He 3aKaCHH MHoro O,II, npencrojeher My Jby6JbeHOr H aajcnaber rrO,II,BHra ,II,YXOBHor. A Ka,II,a ,II,oJ)e y CBOjy 06HTeJb, rrperrO,II,06HH pO,II,HTeJbH IberOBH, ,Il,06po rrO,Il,BHsaama ce KaKO rpetiaure, 60royrO,II,HO noacaseure KOJIHKO spesre (6eme), C MHpOM cxoaxanre 60royrO,II,HOM cMpliy, EO)l{HjoM aanosenrhy, 060je y jenaa nan. 11 TaKO (HX) 60royrO,II,HO rronozcaure y je,II,HY paxy H norpetiome.

o ,II,HBHora JIH qy,Il,a! Jep MHCJIHM,II,a H TO Bor yqHHH pann CBOjera yrO,II,HHKa, oua Harner Hcaaje MOJIHTBaMa.

EJIa)l{eHH nax xysma aa ,II,HBHO ycnyhe (= npecmaemeiees qecHHX pO,II,HTeJba CBOjHX H 3a6JIaro,II,apHB CBe6JIarOMe Eory sa IbHX MHoro MOJIHTBOBarne, H panourhy ,II,YXOBHOM MHoro ce 06pa,II,OBa. 11 'raxo, rrOCJIe rot-a 6JIaro,ll;any ,II,YXOBHOM nonaaaasame ce y nocnymaIby. 11 nabe nexor BeJIHKOr crapua, npocaehenor nynrox, pana IberoBHX MHorHX ,II,YXOBHHX BpJIHHa, rro HMeHY Apcennja (= u2YMaHa Xu/laHOapCK02). lheMY ce y I'ocnony rrOBHHOBa y CBaKOM nocnyurarey H

Y ,II,Ba,II,eCeT npsa (,II,aH aBrYCTa) CJIaTKa fiecena Hcanja YCHy2). Oxe, 6JIarOCJIOBH!

Oaaj npenonotina H CBar,II,aCrrOMHIbaHH 6JIa)J{eHH orau Ham Hcanja 6H poben.e H onrajea,e (=6acnumalOe) Cpncxe 3eMJbe, H3 enapxaje (=o6Aacmu) 3BaHe JIHMaH. PO,Il,H ce y spesre 6JIarOqeCTHBOr H XPHCTOJby6HBor casronpuma CBe Cpncxe sescse H I10,II,YHaBCKe H Tlosropcxe H Aptianaurxe cneror xparsa Yporna, 0,Il, 6JIarOpO,Il,HHX H 6JIarOqeCTHBHx pO,II,HTeJba ona I'eopraja H MaTepe KaJIHHe. EH onrajen (=6acnumaH) onaj MJIa,II,Hli H nayxen KlbHraMa. A 6erne MHoroJby6JbeH pO,II,HTeJbHMa CBOjHM, H XTe,II,Orne ra npenarn y rrana'ry napy (= na uapee oeop). OH nax rrocnyutanmn yqHHH HM BOJbY sa MaJIO speMeHa, H He XTe,II,e na HX O)l{aJIOCTH. J ep O,II, MaJIHX aory 3aBOJIe Bora CBHM cpnesr H CBOM ,Il,yrnOM. qYBrnH nax jeBaHJ)eJICKY pe-r: Kojn OCTaBH ona H MaTep H CBe xpacore osora CBeTa, rrpHMHlie CTO nyra OHOJIHKO, H )l{HBOT BeqHH lie HaCJIe,II,HTH (MT.19,29), OH ,II,YIIIOM ,II,oJ)e Y YMHJbeIbe (rj. 6u eanymy H OCTaBH (CBe) uapcxo H nanary, H ona H Ma'rep H Jby6JbeHY ,II,PY)l{HHY, H CBe KpaCOTe oaora csera H O,II,MaX Y3eBIIIH KpCT CBOj rrOCJIe,Il,OBa aa XpHCTOM. 11 YCTpeMH ce 6e)J{eliH, H ,Il,0- IIIaBIIIH ,II,OCTH)I{e y CBeTH MaHaCTHp Cseror oua Harner JoaKHMa KOja je y Capannanopy. 11 TY 6H rrpasrrsen O,II, HrYMaHa H 0,Il, CBe 6paTHje C panomhy. 11 TaKO nocrparaama BJIaCH (rj. KOCY) rrpHMH aHJ)eJICKH 06pa3 (r] . .MOHawKY CXUMY) O,II, cnerora HryMaHa. 11 TY KOJIHKO apesre-

cast He3HaJUIua Y CBeMY, Ben HH onaj rrpeMY.IJ.PH Mel)y JeJIHHHMa Jlnaaaaje He 6H Morao nacaa.esr npencraaara HeBOlhY xoja nocraace xpaurhaue sanamnrx (=cpnCKUX) xpajena".

OB)I;e )l;OHOCIIMO, Y npeaocy aa caspesrerra cpncxa je3HK, )[(HTHJE Ceemoe Cmapua Hcauje , xoje je nanacao Herr03HaTII HaM rseroa Y'IeHIIK (OCTaBIIBIIIII ra He)l;OBpllIeHHM). Haurna CMO ra H npenncana 113 PYKOrrHCa XHJIaH)l;apCKOr, C xpaja 15. sexa (6poj 463. Y onacy )1.. Bornanoaaha: panaje KO)l; Case Xanaanapna 6poj 473), na JIIiCTOBHMa 90a - 976. 3a)l;lba crpaaaua nocnenrser JIHCTa CKOPO na je 1I36JIe)l;eJIa 0)1; anare. Haur nperrac ynopeuana CMO ca panajasi npenacosr naurer )l;YIIIKor apXHMaH)I;pHTa Hahndiopa )1.yqHna (TeKcT 1I3)1;aO Y Cmapune xunanoapcxe, "fJIaCHHK CY)1.", KIb. 56, Beorpan 1884, cTp.68-77), xoja HaM je HapO'lHTO KOPIiCTIIO aa samsy CTpaHY PYKOIIHca, xoja je Y rrpOIlIJIOM BeKY 6HJIa 60lhe O'lYBaHa. - Ila cnosreuesro na cy 0 Crapny Hcaaja nacana H ,I1.aHHJIOB aacraarsax HErr. Mapxo Y )KHTlIjy CB. Ilarpnjapxa Jerppesra, a y Hallie spesae npora B. MOIliIIH: )KHTle crapua Hcaia, IIrYMeHa PYCCKaro MOHaCTupH aa Aq,OHt (Benrparrs, 1940) II n. TPIlq,YHoBlIn: Ilacau II npesonanan IIHOK Hcaaja (Kpymeaau, 1980).

2) )1.yqlln II MOIliIiH OB)I;e xarajy: yCHy y Tocnooy ; Hallie '1I1Talbe: owe tinaeocnoeu.

192

X H IT A H )J. APe K H n y r 0 KA 3 H

Bar OTA~A HAillHX

193

rrOKopHOCTH. 11 MHO rOM MapJbHBomny norpynn ce H IheMY II 0 C.JIyXH 60royrO)l.HO, KaKO rrpHJIHqH CBOMe OIlY )l.YXOBHOM, KOJIHKO (6H) lIpCMe.

Onor BeJIHKOr H cseror crapua Apcennja 6JIarO'IeCTHBH H XPHCTOJby6HBH nap Ham CTe<jJaH (=,l(ywaH) smoro Jby6Jbame H BeOMa ycpnno cnymanre, 360r rserosax MHorHX )l.YXOBHHX BpJIHHa. A xana nobe 6JIarOqeCTHBH nap Ham CTe<jJaH y CBeTY ropy, )l.ol)e K CTaplJ,Y BeJIHKOM Apcenajy, H MHoro pasronapame (c IhHM) H HaCJIaOKSame ce nynrexopacnasr pexasra. (Tana) Y3e CBeTH crapau sa PYKY ona Hamer Hcaajy, rosopeha: DJIarO'IeCTHBH H XPHCTOJby6HBH nape, B]JeMe O)l.JIaCKa Mora nomno je, H eBO ja H)l.eM na rryr orana MOjHX H aame Me nehem BH)l.eTH y TeJIY. 11 eBO Te6H CHHa Mor )l.YXOBHor Hcaaje, H HMaj n.era YMeCTO MeHe aa )l.YXOBHO PYKOBO)l.CTBO Y CBaKOM ,lI;eJIY H YTeCH TBOjOj. 11 on Tora apesreaa TOJIHKO MHoro noxasa 6JIar()Qe.CT¥IBH nap CTe<jJaH sepy (=n06epelbe) H Jby6aB H nourroaarse npeera 5JIaxeHOM ony aamesr I1caHjH, )l.a He 3HaMO KaKO (TO) na acxaaceoao.

Tana crapau Apcenaje npebe H3 osor XHBOTa xa roenO.Jl:y3).

ITo ycnyhy (= npecma6.1belbY) cnerora crapua, H3Hl)e OTalJ, HaIII Hcaaja y MeCTO 6e3MOJIBHO (=muxo) ca yqeHHKOM CBOjHM CHJIBeC1'pOM, y MeCTO 3BaHO Cseror ITaBJIa nycraa,a, HMajynH H caBeTHHKa H cartonBHXHHKa 6JIaXeHOr H rrpenonofiaor oua ,II,HoHHcHja ocseheaora (=jepoMOHaxa). 11 TY nposobanre ,n;OCTa spesrena y MHoroj oop611 II rronaary. 11 orynanoben ,II,YXOM CBeTHM, nobe y CBeTY 06HTeJb CBeTora II CJIaBHOra BeJIHKOMY'IeHHKa II lJ,eJIe6HHKa ITaHTeJIcjMoHa (=PyCKU uauacmup). Jep je H panaje MHoro nosrarao CBeTOMe TOMe MeCTY H YKpenJbHBaO (ra). 11 BH)l.eBmH OBO (MeCTO) nopyuieuo, sarrYCTeJIO 6e3MaJIO no xpaja, H nOKpeHYT pesnomhy 60xaHCKOM, rropenaona CBeTOM Aranacajy ATOHCKOM.

ITpH3HBajynH rrosroh DOXHjy H Cseror BeJIHKoMY1:.feHHKa ITaHTeJIejMoHa H npHMHBmH caner H 6JIarOCJIOB on CBeTHX ~ ;IJ;YXOBHHX orana, asabe npen 6JIarO'IeCTHBOr napa Crediana (Ilyurana). BH)l.eBmH ra CTe<jJaH nap, BeJIHKOM ce panomhy Y3BeCeJIH 300r noJIaCKa rseroaor. 11 nacnaname ce )l.YXOBHHX H 60xaHcTBeH~x pesra, pexe lheMY (Hcaaja) aa cBaKY CTBap xojy HMame, H sa 06HOBJDeThe H nonaaatsc MaHacTHpa Cnerora ITaHTeJIejMoHa, H 0 )l.pyrHM BYJKHHM rrorpetiasra cneroropcxax MaHacTHpa, (0) noxroha H 3aCTYOJbelhY (=3aY3UMalbY) H norxpenrsetsy. A 6JIarO'IeCTHBH CTe<jJaH I1,ap, ~1Horoycpnno H 06pa)l.OBaHO C panomhy npHMH CBe mTO rosopame OTaIl, Ham Hcaaja. Taxo HCTO H 6JIaroqecTlIBa napaua JeJIeHa MHoroycp)l.HO npasrame pesnr n.eroae. 11 CBe mTO (OH) xrene, C panonrhy MY CBe acnynmne H capunnne. 11 otinapanre (ra) ca MHoro 3JIaTa ~ l1Malha na nosroh H aa caanan.e (= u3zpaiJlbY) MaHaCTHpa, H na paanaaan,e y60rHM MaHaCTHpHMa H 60JIeCHHM MOHaCHMa. 11 TaKO ra C panomhv

H C MHpOM OTrrYCTHme. A OTalJ, Ham Hcaaja )l.ol)e on 6JIarO'IeCTHBHx napesa y MaHaCTHp C panomhy MHO rOM.

11 TaKO on caste OCHOBe rronaxce IJ,pKBY rrpexpacny H .rpneaaPHjy, H noxaje (=ocma6e, noiJpYMe), H CBe norpetie xoje cy MaHaCTHpy aa norpetiy H MOHaCHMa na cnoxojcrno, IJ,PKBY, H KeJIHje (CBe) xpacH04), naprose (= KYlle) , MeToxHje C XPHCOBYJbaMa lJ,apCKHM. CBe OBO CBpmH DO)l{HjOM nosroha H Cserora BeJIHKoMyqeHHKa Ilarrrenejsrona.

A xana HMal)ame on MHorHX Tpy.n;OBa nOqHHYTH H ynoxojarn ce, HO Mp3HTeJb notipa (baso) H CTapH snonjej (=31l0ItUHUme/b), KOjH MHorHMa CBeTHMa naaene acxymersa, H OBOMe CBeToMe MHora HCxyurersa npe KOH'IHHe aasene. J ep rana aexe BeJIMOXe rrOKpeHYIIIe ce sasmnhv H KJIeBeTaMa na Bnascenor. 11 xan 6H (TO) 6HJIH HeKaKO npyra, Hero OHH CYIIITH (= npucymuui H 6JIHCKH, KojHMa OH 6eIIIe MHOra )l.06pa Y'IHHHO. Baneunr TO DJIaxeHH (Hcaaja) He XOTenH nara HM cnorauaa,a HH Ca6JIa3H, YKJIOHH ce (= yiJa/bU ce) on IhHX na ce He 6H aehsra pacnarsxnana na 3JI06y. 11 Y3eBmH rsyfirsenora csora Y'IeHHKa, KOjH My 6eme 6JIaroyro.n;aH y csaxoj CJIyx6H, no HMeHY Haxannpa, H HeKY npyry 6paTHjy, H OTH)l.e na aarramry (= CpnCKY) 3eMJbY. 11 TaMO OTHIIIaBmH MHore nofiponerersa yqHHH y THM xpajeaasra, 6JIaro)l.any XPHCTOBOM. Maore I1,pKBe carsopa (=noiJu:>ICe), onurrexorraja caxyna, BeJIHKO MHomTBO Jby.n;H npasene 6JIarOpa3YMHjy. 11 TaKO 6JIaronahy XPHCTOBOM oner nobe y CBOj MaHaCTHp CBOjOj Jby6JbeHoj nena .n;YXOBHOj. A Ta)l.a H OHH cyrrpoTH060PHH (= nenpujamemu) noboure y oceharse (xajatsa), H rrOCTH.n;eBmH ce sa OHO IIITO cy 'IHHHJIH noxajame ce, H notiaure onpourraj on Ilperronotinora.

A BH)l.eBmH ra MOHaCH H Jby6JbeHa fipa'raja .n;YXOBHa Te CBeTe 06HTeJbH, Ta)l.a, yrrpaso Ta)l.a, 0 pa)l.OCTH H secen.a' KOJIHKO HM naposa Bor, na ce nacnane TaKBor CBeTHJIHHKa H Me.n;OTO'IHBOr rseroaor jesaxa. A DJIa)l{eHH, saneha TOJIHKO ycpbe H Jby6aB CBOjHx (6JIHCKHX) npesra H.eMY, otipanoaa ce H Y3BeCeJIH ce )l.YXOM. IloIIITo crajame Tana aa HeKOM MeCTY paBHOM H rrpospaxaosr, H OKO rsera catipaaa 6HIIIe XOPOBH CBeTHX orana H fiparnje lheMY Jby6JbeHHX MOHaxa, MHOIIITBO BeJIHKO aapona, TaKO aarenooopasno crojehn, H ca BepOM H crpaXOM H Jby6aBJbY )l.YXOBHOM CJIYIIIaxy H npasraxy pes n.er-ony y cpue caoje. A rnename DJIa)l{eHH H rrponnne Cp)l.aqHHM OqHMa nepy H rsy- 6aB CBOjHX rrOCJIYIIIHHKa npesra lheMY, na ce on pa.n;OCTH H YMHJbelha ca CY3aMa y ce6H rrOMOJIH na MHorH 'lac (rj, iJyzo). Tana oner pexe:

DJIarO)l.apHM TH, BJIa)l.HKO MHOrOMHJIOCTHBH, I'ocnone MOj Hcyce XpHCTe, CHHe H CJIOBe Dora )l{HBora, KOjH CH ca6pao OBO CBeTO Csoje CTa)l.O CJIOBeCHo5). TH ra Ca'IYBaj H ynyra na nyr CBeTHX sanoBeCTH TBOjHX.

3) .II.yqHh: Hozy.

4) YMeCTo: 1f]J/C8Y U /CeAujy /CpaCHO, .II.yqHh lIMa: ItfIKBH RAj·1! KpACHO.

5) Pelf nonara aa MaprnHH PYKOnHca OBaKO: CII06eCHO (,ll.yqHIi H30CTaBHO).

194

XHJlAH,ll.APCKH nYTOKA311

s o r OTAQA HAIlIHX

195

M TOJIHKY rroxasa Jby6aB ,IJ;YXOBHY npesra TY npacyraoj 6paTHja, He casro Y TOj cneroj 06HTeJbH, Hero H Y ,IJ;pyrHM OKOJIHHM MaHacTHpHMa, KOjH ce nanase Y Cseroj I'opn. CBHMa 6H O,IJ; rsera nocera H yxpenrserse H nosroh. A TaKO HCTO H OHHM CBeTHM On;HMa (rj, ucuxacmuuai KOjH cebaxy Y 6e3MOJIBHjy (=MoAum6eHoM mUX06aH>Y), KOjH Y casroha Y THIlIHHH Dory CJIY2Kaxy OKO Cseror AToHa, H IIpeqHcTY ,lJjeBy6) H IIpecBeTY BJIa,IJ;HqHn;y H DOrOpO,IJ;Hn;y nerrpecrano CJIaBJbaxy, BeJIHKO MHOIliTBO (rrpaBOCJIaBHHX ncaxacra) ,IJ;06H1IIe O,IJ; rsera ycnoxojersa H yreurersa, H ,IJ;YXOBHa H TeJIeCHa.

J e,IJ;HOM nax Ka,IJ;a HaCTa,IJ;e pacrrpa H paCKOJI H HeCarJIaCHOCT H3Meljy n;pKBeHHX crapemana I'pxxax H Cpncxax, H He rrpasraxy Tpua Y omnrerse (= nputtewne) rrpexacrax H 602KaHCTBeHHX TajHH (XpHCTOBHX) cpncxe CBeIIITeHOHaqeJIHHKe, Hero jour H BenMa xyrsaxy (ri. pyxcutue UX), BH,I(enH TO DJIa2KeHH orau aam Hcaaia, Te na ce He 6H YMH02KHJIa 3JIo6a, rrO,I(H2Ke ce ,I1,YXOM CBeTHM ca BeJIHKHM CTaparsesr, H Y3e ca C060M 6HBilier paaaje Ilpora y Cseroj fOPH, KOjH MHoro spesrena nposobanre (xao MOHax) H nocneo 6ellIe ,I(O crapocra (cnoje ... )7), rro HMeHY Teodiana, My2Ka MHOro npasenaat'. Jep 6eIIIe IIperro,I(06HoM ouy aanress Hcaaja onaj 6JIa2KeHH Teodiaa MHOroJby6- JbeH, pana rseroaax MHorHX BpJIHHa, jep 6ellIe (rrpe)qY,I(HHM H ,u:HBHHM 06HqajeM (= nOHaWaH>eM) yxpauren, 6JIar, KpOTaK, CMHpeHOMYnap, crpanorsytiau (= eocmonpusosuey, MHJIOCTHB, CJIa,I(aK y pexa, JOIII CJIaljH y 6eCe,I(H (=pa3Z060PY) H y CBaKOM 6JIarOM casery; HeKOM 6JIaropacrsopeaosr (= YMUAHO pa3AU6eHOM) H CBeTOM rrpOCTOTOM CBaKOM JbY,I(CKOM 06Hqajy (=nOHaWaH>Y) 6JIaroyrO,I(aH. Taxobe (Y3e) H HHKO,!l;HMa, sracaor H caeurreaor MY2Ka, CHJIHOr y KIbHraMa, jour CHJIHHjer Y 3HaH:.Y H pexasra H O,I(rOBopHMa, I'pxa PO,I(OM, KOjH je na YrpOBJIaIIIKOj 3eMJbH OCHOBao ,I(Ba BeJIHKa H xacna MaHaCTHpa ca BeJIHKHM TPY,!l;t>M H craparsesr MHorHM H ca caBeTOM H nosrohjy Ilpenonotiaor OIJ;a aanrer Hcaaie. M TaKO CHJIOM Cserora Ilyxa H D02KHjOM noceroa caKyrrHTH OrrIlITe2KHTHja MHOIliTBO MHoro aapona HHOKa (=MOHaxa), upaopasaua, KOjH H aa TOj 3eMJbH cajaure xao nexa CBeTJIa ,IJ;aHHIJ;a (3Be3,I(a), CBaKHM ,I(YXOBHHM BpJIHHaMa yxpamen. Taxo HCTO H O,I( CBOjHX yxeaaxa asaripa ,I(Ba xacrra MY2Ka, 6JIarOpa3YMHa H na CBaKY BPJIHHY ,I(YXOBHY MHoro HCKYCHa, rro HMeHY HHKaH,I(pa H CHJIBeCTpa, KOjH TO (!) 6exy EJIa2KeHoM 6JIaroyrO,I(HH na CBaKY CJIY2K6y. M Y3eBI1IH ca C060M ,I(OBOJbHO IlITO je na norpeoy, ,I(OCTH2Ke y napcrnyjyhn rpan (=l.(apuzpao). M cacranma ce y Ilyxy CBeToM ca BaCeJbeHCKHM CBeTHM Ilarpnjapxosr, C D02KHjOM nosroha H canejcraosr Cserora ,II;yxa CBe IlITO je xreo yqHHH. Cxrapetse H 6JIarOCJIOB H3MOJIH H cjenaua (rj, cacmaeu, npeeasuhei pasnop CBeTe II;pKBe. M ,I(O ,I(aHaC je y MHPY

6JIaro,I(any XPHCTOBOM II;pKBa D02KaHCTBeHa. A BaCeJbeHCKH CBeTH Ilarpajapx He casro na ncnyaa CBe aanosebeuo (SeA nOKEI\'kHHU) sa CBaKY pa60TY (rj. aenamnocmy ,I(YXOBHY, xojy xrene IIperro,I(06HH (Hcaaja), Hero H ca ,IJ;apOBHMa H BeJIHKOM rroxaurhy OTrrYCTH DJIa2Keaora?'.

A xana IIperro,IJ;06HH ,IJ;olje H3 Ilaparpana C panomhy BeJIHKOM y MaHaCTHp, OTY,I(a ,I(OHeCe MHore pa3JIHqHe norpetie H YTBapH npxsene, xpacne xacae HKOHe, saaece, csebrsaxe, TeMIIJIa (= cmOA06e sa uKoHe), xopose (= nonujeaeje), KaH,I(HJIa CHpCKa H ,IJ;pyre MHore xacae norpefie. M 6H BeJIHKa pa,I(OCT y MaHaCTHpy 0 ,I(OJIaCKY Ilpenonoonor ona HallIer10). (M) npecra crapa 3JIo6a nporast ... )11) IIpaBe,I(HHKa.

Kana nax je,I(HOM nobe DJIa2KeHH y (BeJIHKY) Jlaspy, H C IbHM ner 6paTHje, qaCHHX MY2KeBa HHOKa, pa,I(H nexe norpefie, o! anaj MeHH, yrranome ycpen sapuapa, H CBe (H:.HX) noxaarame H spronre y JIaljy. A Ilpenonoonor oua Hcaajy OHH rrpOKJIeTH xpnonajua HeMHJIOCTHBO TOJIHKO 6HllIe rro CBeMY TeJIY H rro caeroj rJIaBH, ,I(a ce H CBe TeJIO 06arpHJIO KPBJbY. Ho, 0 ryre! 0 2KanOcTH! KOJIHKa Hac rana caabe. AJIH ce HOBO rro rrpOMHCJIY D02KHjeM ,I(OrO,I(H IIpaBe,I(HHKY. Jep cy MHore HeBOJbe rrpaBe,I(HHKY (IIc.33,19). Ho EJIarH H MonHH H xoaeKOJby6HBH H MHJIOCTHBH Bor Csoje yrO,I(HHKe 6Hje acxymaaajyha HX, HO CMPTH HX He npenaje ,IJ;O xpaja (IIpeM.COJI.18,20)12). Ho O,I( OBe nanacra YCKOPO DJIa2KeHOra ca CBOM 6JIaroiliny OCJI060,IJ;H BOJbOM CBOJOM, KaKO OH CaM 3Ha. Ho H na ce 36Y,I(e pex aexor caeror BeJIHKOr crapua KOjH npopexe DJIa2KeHOMe, rosopeha: Hcaaja, xpatipa ce H CHa2KH ce, jep MyKe H HeBOJbe xexajy re ( ... ) H O,I( rora spesrena ( ... ... ) y npasenaora JOBa, H npyrax MHorHX CBeTHX, H O,I( TOJIHKHX HCKYurersa KOJIHKO ce ,I(OrO,IJ;HIIIe DJIa2KeHoMe.

Ho, 0 syna! 0 nyrorpnrsetsal 0 yrexe! 0 KPOTOCTH! 0 CMHpeHOYMJba! 0 YMHJbelba! 0 MHJIOCTH(BOCTH)! 0 CJIaTKHX H TOrrJIHX cysa! 0 CBeTe H He3JI06HBe rrpQCTOTe! KOJIHKO rroxasa CBeTa OHa H rrpocsehena ,I1,YXOM (nynra), xao I1ITO CJIYIlIaCMO y CBeTHM rrHCMHMa 0 CBeTOM H BeJIHKOM CHCOjy, HJIH 0 ,IJ;pyrHM MHorHM BeJIHKHM CBeTHTeJbHMa, KOjH cy ,I(OCTHrJIH y BeJIHKY H qy,I(eCHY rrpOCTOTY H He3JIo6HBOCT. Taxo H onaj DJIa2KeHH orau aaur Hcaaja nobe ,I(O TOJIHKe He3JI06HBOCTH H CBeTe rrpOCTOTe na He snabame na JIH je y OBOMe CBeTY, HJIH na (yon-

I1ITe) HMa nexe 3JI06e ( ) KaKO TeIlIKO, aaxora He TY2KH, HHTH

6) Pex lfje6)J nonara aa MaprHHH PYKOnHca OJ.}"IHli H30cTaBHo).

7) Jenaa pes aejacna Y PYKonHCY: no )l.}"IHny T1aH, a no aamesr 'IHTaILY: TilE.

8) 110 )l.}"IHliy: MYJKa MHorOH~EAH44 (=MHoro H3BpCHor).

9) Pex je 0 Hcaajanoj ycneuraoj MHCHjH, :lKeJbOM H Cseror KHe3a Jlasapa, H3MHpeILa Cpncxe H Ilaparpancxe Ilarpajapnraje 1375. ronaae, 0 'IeMY raxobe naury H )l.aHHJIOB nacrasrsax H Enacxon Mapxo y )J(HTHjy CB. Ilarpajapxa Jerppesra.

10) YMecTo Ilpenoootiuoe, )l.Y'lHli 'IHTa: Ilpaeeonoea, a YMeCTO: olta nauiee (xaxo CMO Henoil3.u;aHo npO'lHTaJIH) )l.}"IHli HMa: Ho u jotu.

1) Pex npomue HenOY3.u;aHO nposarana, a nocne lLe He'lHTJbHBO je jour nap pexa. )l.}"IHli HMa CaMO: 11d.

12) Onaane aaaarse 3a)1;ILH JIHCT pyxonaca (97a npa )l;HY H 976) aa Hac je 6HO CKOPO He'lHTJbHB, )l;OK je )l.}"IHli y npOlIlJIOM BeKY ycneo na npoxara CKOPO CBe, OCHM 5-6 peaa, 'IHje npasaane narse 03Ha'iaBaMO ca ( ... ) HJIH ( ...... ).

196

XI1J1AH,lI,APCKI1 nYTOKA311

HeKY pex HeyrO,IJ;HY HeKOMe pese, HJIH nenpanenno HeKO (= HeKY Henpa80Y) H 3JIO He cnOMeHY HHKaKo13).

(1998, Maaacrap TBp,n;OIII)

npOTA CTEBA ,I1;HMIITPHJEBKB. Y XlIJlA~Y

BeJIHqHHa rrpo're CTeBe ,n:HMHTpHjeBHna *) MO)Ke ce ,IJ;06PHM ,IJ;eJIOM carJIe,IJ;aTH H H3 ILerOBHX qeCTHX rrocera MaHacTHpy XHJIaH,IJ;apy H CBeToropCKOM MOHallITBY, 0 qeMY HaM je OCTaJIO HeKOJIHKO ILerOBHX csojepyaaax sarraca y XHJIaH,IJ;apCKHM KILHraMa rrocernnaua, xoje OB,IJ;e 06jaBJbyjeMO.

YMeCTO HallIHX pexa H otijaunsea.a MO)l{,Il;a 6H 6HJIO ,IJ;OBOJbHO casro HaBeCTH npsa sanae npore CTeBe y XHJIaH,IJ;apcKoj I KILH3H rroCeTHJIan;a H3 1906. rO,IJ;HHe, KOjH Haj60Jbe rosopa KaKO je CBeTY I'opy H CBeTH XHJIaH,IJ;ap BH,IJ;eO H ,IJ;O)KHBeO osaj yxeaa H MOHaXOJby6HBH Ilpora H Ilporpecop. Ho nnax, rrpe Tor nasobea,a, ,IJ;a crrossenesro nperxonao jour H npyre pe-ta Ilporaae H3 HeKOJIHKO ILerOBHX xnaaaxa, xoje ce onnoce na CBeToropCKO MOHalliTBO H MaHaCTHp XHJIaHnap H na ILHXOB BHllIeCTpYKH aaaxaj aa IJ,PKBY, HaYKY H KYJITYPY namy,

Taxo, Y qJIaHKY "llOM03HMO caojasra Y Cseroj fOPH" (ofijanrseHOM Y nrafiaxxoss "fJIacy IJ,pKBe" aa 1925, 6p. 6, CTp. 681-5) npora CTeBa H3Meljy OCTaJIOra BeJIH: "AToHcKa Csera Topa, 3eMaJbCKH paj, Y KOMe ce aa He60 )KHBH H pa,IJ;H, 6HJIa je YBeK H ,n;o naaac je rro ypeljeILY H CTporOCTH MOHalliKor 06eTa Y rsoj OCTaJIa najnocrrennaja xysapana Ilpaaocrranrsa H rajarsa aneana ILerOBHX. BeKoBHMa cy rro- 60)KHH HaJIa3HJIH y ILoj OHO sa qHM je nynra ILHXOBa Te)KHJIa ... DBOM CBeTHJIHllITY aajamne nyr'yjesio sa OHe TeKOBHHe nnreparype H YMeTHOCTH H aa nymesne BpJIHHe, xoje cy Hac YBeJIe y ,n;PYlliTBO 06- pa30BaHHX napona, CTeKJIe HaM nyao rrpaso rpabaacrna Meljy ILHMa". 3aTHM orau CTeBa nonaje H 0 Xanannapy H ,n;pyrHM HallIHM sa.II.Y)K6HHaMa y Caeroj fOPH, na cy OHe "He casso qyBapHn;e CBeTHX rpanaunja Hallie BeJIHKe rrpOllIJIOCTH, Hero H 60raTa XpaHHJIHllITa aajnparouenajax cnosrenaxa H3 ILe". I'onopeha OBaKO npora CTeBa OqHrJIe,n;HO He aatiopaarsa omnreupxsean H xYMaHH sua-raj CBeTOropcxor MOHalliTBa H Y ILeMY MaHaCTHpa Xnnannapa. "Be3 ,n;o6por MOHalliTBa, BeJIH OH, He MO)Ke ce 3aMHCJIHTH IJ,pKBa, HapOqHTO MH-

13) Oxarnenao je na je )KHTHje Crapua Hcaaje OB~e OCTaJIO aenospmeao. - CBeTH Crapau Hcaaja IIpeMHHYo je He 3a.n;YTO IIO IIOBpaTKY H3 Ilaparpana, ~aKJIe YCKOPO nOCJIe 1375. rO~HHe. BJIIl,IUIMHP MOWHH IIpeTIIOCTaBJba na je TO 6HJ10 Y PYCKOM MwaCTHpy CB. IIaHTeJIejMoHa. MOJK,IJ;a npe HIIax Y CBeToM Xanaanapy, rne MY je OBO )KHTBje B HaIIBcaHO.

*) IIpBH IIYT WTaMIIaHO Y nTeOJIOWKH norrremr", 1-2, 1984.

198

XHJlAH,UAPCKH nYTOKA3H

s o r OTAl.\A HAIIIHX

199

CHOHapCKa H X)'MaHa YJIOra rseaa ... CBeTa I'opa je H aa nanac on DOra asatipana mKOJIa npaBOCJIaBHOr MHcHoHapcTBa" (aa HCTOM MeCTY).

Jbytian rrpore CTeBe, aaaxe 02KelDeHOr CBemTeHHKa H npocneheaor nayxnaxa H XYMaHor panaaxa, npesra npaBOCJIaBHOM MOHamTBY yonurre, H nocetiao Cseroropcxoer, aanna je H y lDerOBOM qJIaHKY "KpH3a Hamer MOHamTBa" (06jaBJbeHOM y "BeCHHKY Cpncxe Ilpxse" aa 1926, CTp. 369-386).

I'onopeha 0 KpH3H MOHamTBa nOCJIe Ilpsor CBeTCKor para Ilpora ce TOM npHJIHKOM KPHTHqKH ocsphe H na n03HaTH, BeK H no panaje H3HeTH CTaB Ilocareja Otipartosaha rrpesra MOHamTBY. KPHTHKyjyliH Ilocarejen neraropcxa H H3pyrHBaqKH CTaB npesra MOHamTBY, npo'ra CTeBa :U;HTHpa ,I1;ocHTejeBY nOXBaJIHY neCMY cnenaay y qaCT napa JOCHq,a II, rne Ilocarej BeJIHqa oaora mTO je "YKHHYO nOCT H MOHamTBO", H 3aTHM IIpHMeliyje na HCTH Ilocrrrej H xacnaje, xao "nOneqHTeJb ,ll;YXOBHHX ,D;jeJI H naponnor npocajeurseaaja, ... He xoperapa ce6e, Hero ocraje j03eqJHHHCTa 6e3 peaepse" (TaMO, CTp. 375). ,,)[(u6om U npuxnyueuuje Ilocarejeno, nonaje npora CTeBa, TOJIHKO nanry (MpXlDOM) npOTHB xanybepcraa, nOCTa, CBeTHX MomTHjy, na H aajocern.anajax rpananaia cpncxor npaBOCJIaBHOr KJIHpa (He casso MOHamTBa - A. J.),,ll;a asrnena xao na HX je OH pana YHHmTeHHja CBera rora, HapOqHT_O xanybepcrsa, H rracao" (CTp. 376). CTeBa ,I1;HMHTpHjeBHli :U;HTHpa narse H caenoaerse BYKa Kapauaha, KOjH BeJIH na ie Ilocarejes Jby6HMa:u; 6HO AJIeKCa Persa-Penah 3aTO mTO je "BPJIO najeno anao BHKaTH na xanybepe H na nonose H nO,ll;CMHjeBaTH HM ce, KaKO npoce MHJIOCTHlDY H sapajy napon", a KOjH je rob TO snao, OH je xon Ilocareja 6HO "npocBjellITeH qOBeK" H ,,06,ll;apeH 3,ll;paBHM pas)'MOM" (HCTH qJIaHaK, CTp. 376).

Ilpora CTeBa He 6H 6HO OHO mTO jecre H He 6H crexao H caxysao rnac noopor ncropaxapa H aayxaaxa na ce noseo sa Ilocarejesr H lbeMY CJIHqHHMa, paHHjHM H KacHHjHM. 0 TOMe caeaoxe, Tj. 0 rserosoj npasoj H npananaoj ouena npaSOCJIaSHOr MOHaIlITSa, H nocetiao Caeroropcxor, H3Mel)y OCTaJIHX Hose rseroae pexa: "MOHamTBO je y finaroxenrhy (rj. y npaSOCJIaBHoj sepa H XHBOTY no Dory), y 06eTHMa (=MoHalliKHM 3aBeTHMa) H y nO,ll;SH3HMa, a notipa nHCMeHOCT H HaYKa casro cy KopHCTaH nonarax rrojenaaax H3a6paHHKa (Mel)y MOnacasra)" (HCTO, CTp. 381 - nenana y aarpanasia nama - A. J.) ... "AKO arne nanac y llpaSOCJIaBJbY HMa npaaor MOHamTsa, TO je cseroropCKO. M OHH, xao JbY,ll;H, a He aHl)eJIH, HMajy csojax nenocraraxa, aJIH OSH anrxeaaaajy npesra OqeBH,ll;HHM ,ll;06PHM oc06HHaMa MOHamKHM" (cTp.382).

Tlocetiaa Jby6as SeJIHKOr Ilpore rrpesia Cseroropcxosr MOHamTBy nanna je H H3 rseronor qJIaHKa (H3 HCTe 1926. ronnne, raxobe y BCll" CTp. 203-204) 06jaSJbeHOr non H nanac BPJIO aKTyeJIHHM HaCJIOSOM: "llospe,ll;a ayronosraje H seKOSHMa ocaenrranax 3aKOHa H Tpa-

,ll;H:U;Hja CBeTe rope ATOHCKe". HaHMe, qJIaHaK je nacrao nOBO,ll;OM nacan,a rpxxor JIHCTa "MaKe,ll;OHHja" y COJIYHY (6p. 4928 H3 1926. ronaae) 0 nasrepasra I'psxe ,ll;p2KaBe,ll;a orpaaaxa H xax 3a6paHH nona- 3aK MOHaxa y CseTY ropy, a C :U;HJbeM rrpersaparsa HCTe y TypHCTHqxe 06jeKTe. THM nOBO,ll;OM rrmne npora CTeBa cnenehe: "KaKo CBeTY ropy, lDeHe rpanauaje H lDeHY cassoynpaay MOHamKY mTHTe H Mebynaponaa yrosopa, nanara je ce ,ll;a H onaj HajHoBHjH nacpraj na lDeH oncranax Helie venera. BHCOKe H OpHrHHaJIHe oc06HHe rsenor HHOqKOr nacersa H 2KHBOTa rseronor :u;eHHJIa je H BeKOBHMa mTHTHJIa H MYCJIHMaHCKa ynpana, xao jenny aamy norpefiy He casro IlpanoCJIaBHe Ilpxse H Xpamhancraa yornrrre, Hero H OCTaJIOr npynrrsa rsyncaor. qaK H IbHxosa HeTpneJbHBOCT npesra Xpamhancray OCTaBHJIa je nocrojarse jenaor D02KHjer xpaja, y KOMe lie n0602KHH, 2KeJbHH ycasrrserravxor caMOHCIIHTHBalba H MOJIHTSe, paaoxapaaa y npynrray HJIH H3MyqeHH JbY,ll;CKOM nenpaanosr, naha CKJIOHHmTa H nynra CBOjOj JIeKa. Lleo KYJITYPHH CBeT, 6e3 063Hpa na sepy H naponHOCT, HMao je penmexra npesra Cseroj I'opa, nopen [enaacrneae OpHrHHaJIHOCTH ypebea.a rseaor, jour H xao npesra XpaHHJIHmTY nparoueaax CTapHHa, je,ll;HOM HH3Y MY3eja H ,ll;YXOBHor 6JIara, xoje ce SHwe He craapa, HHTH ce aoanesr KynHTH H HCnJIaTHTH M02Ke".

Ho na ce BpaTHMO nocerasra npore CTeBe MaHaCTHpy XHJIaHnapy, xora je OH YHYTap CBeTe rope nonajamne BOJIeo. Ilperxonno jour na aaaenesso casro nap rserosax pexa 0 Xanannapy H3 xparxor aJIH BPJIO canpscajaor qJIaHKa non Ha3HSOM .Xanannap - cpncxa napCKa rraspa y Cseroj Topn ATOHCKOj" (06jaBJbeHOr y xaneanapy "Il,PKsa" aa 1938. rO,ll;HHY, CTp. 93-95). Onacyjyha YKpaTKO HCTOPHjy H BHmeCTpYKH saaxaj OBe Hallie cseroropcxe cserarse, yMHH H yqeHH Ilpora H3Mel)y OCTaJIOra SeJIH: .Xanannap je nOJIeTeO CBOM CHarOMH na CBHMa nOJbHMa oanaunse npxseaocra, snaa,a H 06pa30BaHOCTH yormrre. Y Xanannapy je OTnOqeJIa H y lbeMY ce paasajana crapa cpncxa nHCMeHa KlDH2KeBHOCT. Ilocrao je OH nama mKOJIa H MaTH:u;a 60rOCJIOSCKe HaYKe H xpmnhaacxe YMeTHocTH Mel)y Cp6HMa, xonrnana H3 xoje cy H3JIeTaJIH y cpncxe sesnse pojesa ,ll;YXOBHHX rrsena parranaua. DHO je nenpecyuraa ,ll;YXOBHH H3S0P, H3 xora je cronehaMa aanaarsatra jepapxnja Cpncxe Ilpxae, MaHacTHpH lDeHH, rrpocsera H KIbHxeBHOCT cprrcxa. Xanannap nnje casro cpncxa BeJIHKa CBeTHIba, Hero je jenna on rnasnax 3HaMeHHTOCTH U;eJIe CBeTe rope ATOHCKe" (CTp. 94).

Ha xpajy, npora CTeBa nonaje H cnenehe: .Xanannap je 3aHCTa BeJIHKa caerarsa. llOKJIOHHqKa nyroaarsa Y Xanannap H npyre Harne 3a,ll;Y2K6HHe H y naaannse spesre HMajy BHCOKor ana-raja. M Haj06- pa30BaRHjeM Cp6HRY ORa cy MeJIeM nyura, neserse H xpenrsesse rseRO. Iloxabarse H nornosrararse Xanannapa ,ll;aHaC je H neonxonaa PO,ll;OJby6HBa ,ll;Y2KHOCT" (CTp. 95).