denkers en doeners

Keen milder?
Toon blijft ambivalent
Sociale media roepen nog steeds gemengde gevoelens op bij Andrew Keen, die
vaak bewust confronteert. Zelf is hij ook te vinden in de online scene. Al is het
maar om een oordeel te kunnen vellen, meent hij.

Door Edwin Mijnsbergen

I
n Digitale Bibliotheek nummer 3, 2009 stond een interview
met David Weinberger, auteur van het boek Everything is
miscellaneous. Dat artikel opende met de woorden “Wein-
berger is een veelgevraagde spreker, die vaak wordt neer-
gezet als de tegenpool van Andrew Keen. Door dat te stellen
doe je de man echter tekort. Als je de boeken en artikelen van
Weinberger leest, en zijn indrukwekkende cv bekijkt, zul je
begrijpen dat deze man veel serieuzer genomen zou moeten
worden dan Keen.”
Dit tamelijk ongenuanceerde oordeel over de auteur van het
boek De @-cultuur was een reactie op het feit dat de man die
zichzelf graag presenteert als ‘The Anti Christ of Silicon Val-
ley’ zelf ook niet bepaald genuanceerd is. Een willekeurige se-
lectie uit interviews en lezingen die Keen sinds 2007 gaf, leert
ons dat de auteur bewust de confrontatie zoekt met iedereen
die enthousiast is over sociale media en het internet zoals we
het nu kennen. Hij beschreef web 2.0 ooit als “een grote uto-
pische beweging”, die amateurs gelijk stelt aan experts. Dat is
volgens hem een bedreiging voor creativiteit en onze cultuur.
Het is echter niet alleen dit tegengeluid waarmee Keen de aan-
dacht op zich heeft weten te vestigen. Zijn boodschap krijgt
ook veel bijval. Zo sprak hij in november 2009 op het NVB
Jaarcongres in Ede en zagen wij dat de commentaren op we-
blogs achteraf opvallend mild waren. Na afloop schreef Keen
zelfs op Twitter (hij is zelf een fervent twitteraar): “Librarians
give the best audience #nvb09 especially Dutch librarians”.

10 Digitale Bibliotheek dib nummer 1, 2010


Voldoende reden voor Digitale Bibliotheek om de auteur te in-
terviewen. Het gesprek vond plaats op 7 december via Skype.
Dag meneer Keen, leuk u eindelijk eens spreken! Ik begreep dat
u werkt aan een nieuw boek, Digital Vertigo. Verloopt het voor-
spoedig?
Wel, ik ben nog maar net aan het boek begonnen en ik kan
er alleen aan werken in mijn vrije tijd. Ik ben namelijk geen
professioneel auteur; ik verdien mijn geld vooral als journalist
en spreker.
Waar gaat het boek over?
Ook dit boek is een kritiek op sociale media maar waar De
@-cultuur inging op de impact van internet op de media, zal
Digital Vertigo meer een analyse worden van de impact die
sociale media hebben op gemeenschapsgevoel en identiteit.
Hoe ervaart u sociale media zelf? Na het lezen van uw eerste boek
vonden veel mensen dat uw kritiek op deze media niet geloof-
waardig was omdat u er zelf ook gebruik van maakt. Drie jaar
later bent u nog steeds actief op uw weblog en op Twitter…
Ik vind dat je geen oordeel kunt vellen over sociale media als
je er zelf nog nooit gebruik van hebt gemaakt. Kansen en be-
dreigingen kun je alleen benoemen als je ze zelf hebt ervaren.
Sociale media roepen gemengde gevoelens bij me op, wat on-
getwijfeld tot uiting zal komen in mijn nieuwe boek. Ambiva-
lentie beïnvloedt je toonzetting nu eenmaal.
De lezer kan dus minder polemiek en meer nuance verwachten?
Inderdaad. Het sociale web heeft namelijk ook veel positieve
kanten. Neem nu het interessante gegeven dat ik nu uit mijn
raam kijk, in de tuin van een buurman die ik nog nooit heb
ontmoet, en die ik ook niet wil ontmoeten omdat hij een ‘red-
neck’ is en ik niets met hem gemeen heb. Tegelijkertijd ben ik
met jou in gesprek via internet. Wij hebben elkaar ook nooit
ontmoet maar we hebben waarschijnlijk meer gemeen dan ik
met mijn buurman hier in Alabama. We maken gebruik van
hetzelfde netwerk. Dat heeft diepgaande invloed op wie we
zijn en wat we voelen.
Op Picnic 2007 in Amsterdam was ik getuige van uw discussie
met David Weinberger, een schrijver die ik zeer waardeer. Ik
moet bekennen dat ik voor de discussie nog dacht dat het u voor-
al te doen was om aandacht maar dat u mij tijdens het gesprek
deed inzien dat de door Weinberger gelauwerde informatiesam-
enleving van nu ook z’n keerzijden heeft. Hoe denkt u nu over
Weinberger?
David Weinberger is een bijzonder aardige man, maar je moet
niet vergeten dat hij op Picnic als keynotespreker eerst zijn
verhaal mocht houden en ik niet. Dat maakt je positie er in
een discussie niet sterker op. Verder vind ik dat David’s boek
niet echt tot de kern komt. Het is te hoogdravend en te filoso-
fisch, en daarom zwak: de mensen kunnen er niets mee.
Dat zeg ik niet omdat we het niet met elkaar eens zijn maar
omdat zijn boek me niet heeft kunnen overtuigen. Chris An-
derson is een onaangenaam mens. Met hem ben ik het ook
denkers en doeners
vaak niet eens. Zijn boeken vind ik echter wél goed. De een
respecteer ik dus als mens maar niet als denker, de ander als
denker maar niet als mens. Clay Shirky waardeer ik als denker
én als mens. Dat kan dus ook.
U profileert uzelf weliswaar als ‘Antichrist van Sillicon Valley’
maar baalt u er nooit eens van dat u op symposia en in inter-
views vaak ook die rol krijgt toebedeeld?
Dat is lang niet altijd het geval. Vorige week nam ik in Brus-
sel deel aan een paneldiscussie voor een gehoor van vertegen-
woordigers uit de muziekindustrie. Mijn opponent was een
fanatiek voorstander van open source. In die discussie was
hij de gebeten hond. Een paar weken daarvoor sprak ik voor
de leden van een technologische denktank van de Europese
Unie. Ook in dat gezelschap konden mijn woorden rekenen
op bijval. Dat ik soms ook veel kritiek krijg is te wijten aan de
agressieve toon van De @-cultuur. Die toon was toen nodig
omdat web 2.0 op z’n hoogtepunt was, maar is twee jaar later
alweer gedateerd en toe aan een herziening. Als ik het boek
nu zou herschrijven zou ik de traditionele media bijvoorbeeld
minder verdedigen dan toen. Zij betekenen minder voor onze
cultuur dan ik in mijn boek beweerde.
Vindt u dat traditionele media verstandige keuzes maken als
het gaat om internetcultuur? Is het volgens u bijvoorbeeld slim
van Rupert Murdoch dat hij weer geld wil gaan vragen voor on-
line krantenartikelen? Kan een mediaconglomeraat nog zonder
Google?
Mmm, dat weet ik niet, goede vraag. Het is een politiek on-
derhandelingsspel met een hoge inzet. Murdoch is te slim om
commerciële zelfmoord te plegen. Het hart van Newscorp
wordt echter gevormd door de televisiezenders, niet door de
kranten. Kranten als de New York Times en Wall Street Jour-
nal overleven de strijd wel maar lokale en regionale dagbla-
den niet. Nieuws krijgt meer en meer een globaal karakter en
wordt steeds vaker aangevuld door onbetrouwbare en moei-
lijk te vinden user generated content.
Maar die user generated content is toch juist makkelijk te vinden,
ondanks de overvloed?
Dat zeg jij. Ik heb nooit beweerd dat er geen digitale elite is
die de weg weet op het web, maar de meeste mensen weten die
weg niet en zijn daarom kwetsbaar. Ik heb er zelf ook genoeg
moeite mee om mijn weg te vinden. Ik kan goed overweg met
zoekmachines maar ik heb nog steeds geen goede manier ge-
vonden om het kaf van het koren te scheiden op het sociale
web. De mensen die dat wel kunnen zijn professionals die een
groot deel van hun tijd doorbrengen op het web.
Zouden bibliothecarissen volgens u ook veel tijd op het web moe-
ten doorbrengen?
Als een bibliothecaris niet goed is op het web is het een dode
bibliothecaris, zoals een schrijver dood is als hij niet op Twit-
ter zit. Mensen uit ‘de informatiebusiness’ die het web negeren
zijn idioten. Die plegen professioneel gezien zelfmoord. Het is
belangrijk om de menselijke waarden van oude media te koes-
Digitale Bibliotheek dib nummer 1, 2010 11
denkers en doeners

teren maar dat betekent niet dat je nieuwe media niet mag
omhelzen, integendeel. Google is een ‘parallelle bibliotheek’
die je als vriend moet beschouwen, niet als vijand. Biblio-
thecarissen kunnen sowieso niet om het web heen omdat zij
degenen zijn die kinderen informatievaardigheden moeten
bijbrengen.

Gaat u zelf nog wel eens naar de bibliotheek?

Zelf koop ik mijn boeken liever omdat ik ze gebruik als na-
slagwerk en er graag aantekeningen in maak, maar ik ben
een groot voorstander van bibliotheken. Daar kun je er niet
genoeg van hebben. Ik woon in Berkeley en Birmingham en
de bibliotheken daar hebben uitstekende collecties. Prima!

Maakt u nog wel gebruik van de online dienstverlening van

bibliotheken?
Ook dat niet. Amazon is mijn bibliotheek in die zin. Daar
ga ik na of boeken beschikbaar zijn. Dat ik meestal obscure
titels zoek is geen probleem; Amazon verwijst je dan ge-
woon door naar het aanbod van handelaren in tweedehands
boeken. Als bibliotheken online hun meerwaarde willen be-
wijzen zullen ze met iets moeten komen dat bedrijven als
Google en Amazon niet bieden.

Wat zou dat kunnen zijn?

Ik heb geen idee.

Een collega vroeg zich af hoe u zelf grip houdt op uw online
aanwezigheid. Kunt u daar iets over zeggen?
Zoals ik al zei kun je niet kritisch zijn als je geen ervaring
hebt. Ik beleef veel plezier aan mijn deelname aan sociale
media omdat ik interessante mensen ontmoet en in staat
word gesteld kennis te delen, maar ik ben tegelijkertijd kri-
tisch. Ik geloof niet in de puurheid van technologie zoals
die wordt voorgesteld door ‘born again christians’ als Kevin
Kelly. Die verheerlijking van technologie stuit me tegen de
borst. De nakomelingen van de fundamentalisten die dit
land hebben opgebouwd praten veel te eenzijdig over de
verworvenheden van het web. Technologie geeft je soms
vrijheid maar doet je soms ook je grip op de dingen ver-
liezen.
Maar hoe houdt u zelf dan grip op informatiestromen? Werkt u
bijvoorbeeld met informatiefilters of aanbevelingen van andere
mensen?
Ik weet niet wat je precies bedoelt met informatiefilters,
maar net als in het echte leven neem ik de aanbevelingen
van sommige mensen ter harte, ook op Twitter. Maar nu
moet ik echt gaan, bedankt. dib
Edwin Mijnsbergen werkt als informatiespecialist in de Zeeuwse
Bibliotheek in Middelburg. Binnen die functie is hij medeverantwoor-
delijk voor diverse projecten over digitale collecties, de duurzame
opslag daarvan, relevante media-educatie en de kwaliteitsbewaking
van die collecties.
De automatische piloot voor
E-Resource Management was
nog nooit zo dichtbij.
EBSCONET® ERM Essentials™ geeft u volledige
controle over uw elektronische bronnen en voert
al het werk achter de schermen voor u uit. Door
100 datavelden vooraf te vullen met de informatie
van uw EBSCO-collectie, vergemakkelijken wij de
implementatie en het onderhoud van uw ERM-
systeem. Het systeem is gemakkelijk in gebruik
en in onderhoud, waardoor u uw informatie
op efficiënte wijze beheert. U bespaart op wat
wellicht uw meest waardevolle bron is: uw tijd.
Hierdoor kunt u zich volledig richten op uw
eindgebruikers en de informatie die zij nodig
hebben.
www.ebsco.nl
Kwaliteitsinformatie • Beheer van bronnen
Toegang • Integratie • Consultatie

12 Digitale Bibliotheek dib nummer 1, 2010