Professional Documents
Culture Documents
3. Αναγεννητική ιατρική.............................15
Έξυπνα βιοϋλικά.........................................................15
Μόρια με βιοενεργή δράση........................................16
2
Intellectum teuxos 04:maios 08
Κυτταροθεραπείες.......................................................16
Pictures
Figure 1: Βιοαισθητήρας υψηλής
ευαισθησίας για την ανίχνευση της
γλυκόζης στο αίμα σε σχεδόν πραγματικό
χρόνο.Αποτελείται από νανοσωλήνες
άνθρακα με επικάλυψη από σωματίδια
λευκόχρυσου διαμέτρου 1-5nm (University
of Arkansas, USA).........................................5
Figure 2: Νέα γενιά συσκευών
αποδέσμευσης φαρμάκων με τη μορφή
δοχείων τα οποία κατασκευάζονται με
συνδυασμό λιθογραφίας και
αυτοοργάνωσης (Johns Hopkins
University, USA)..........................................12
3
Efarmoges nanotexnologias stin iatriki
1. Διαγνωστική Ιατρική
Η εφαρμογή της νανοτεχνολογίας στη διαγνωστική ιατρική έχει οδηγήσει
στην ανάπτυξη μίας νέας γενιάς διαγνωστικών τα οποία έχουν μικρό μέγεθος,
απαιτούν μικρή ποσότητα δείγματος και παρέχουν σε σύντομο χρονικό
διάστημα ακριβή βιολογικά δεδομένα μέσω μίας απλής μέτρησης. Επιπλέον,
η σύγκλιση της νανοτεχνολογίας και της ιατρικής απεικόνισης αναμένεται στο
μέλλον να καταστήσει δυνατή την ανίχνευση ενός μόνο μορίου ή ενός
κυττάρου μέσα σε ένα πολύπλοκο βιολογικό περιβάλλον.
In vitro διάγνωση
Ένα in vitro διαγνωστικό εργαλείο μπορεί να είναι ένας απλός χημικός ή
βιοχημικός αισθητήρας ή μία ολοκληρωμένη συσκευή πολλαπλών
αισθητήρων. Ο αισθητήρας φέρει ένα στοιχείο, ικανό να αναγνωρίζει την
παρουσία, δραστηριότητα ή συγκέντρωση ενός συγκεκριμένου βιομορίου σε
ένα διάλυμα και να παράγει σήμα μέσω κάποιας βιοχημικής αλλαγής. `Ενας
μετατροπέας σήματος χρησιμοποιείται για την ποσοτικοποίηση του
βιοχημικού αυτού σήματος. Ο συνδυασμός της ελαχιστοποίησης του
μεγέθους των συσκευών και της ενσωμάτωσης διαφόρων λειτουργιών σε μία
μοναδική συσκευή, με βάση προηγμένες τεχνικές της βιομηχανίας
ηλεκτρονικών, έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας νέας γενιάς συσκευών οι
οποίες είναι μικροσκοπικές, γρήγορες, έχουν χαμηλό κόστος, δεν απαιτούν
εξειδικευμένο προσωπικό για τη χρήση τους, χρειάζονται μικρά δείγματα, το
οποίο συνεπάγεται λιγότερο επώδυνες και τραυματικές μεθόδους λήψης
δειγμάτων αίματος, βιολογικών υγρών και ιστών, και εξάγουν ολοκληρωμένα
και ακριβή δεδομένα από μία μοναδική μέτρηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχουν
ήδη αναπτυχθεί νανοσυσκευές διάγνωσης σε μορφή πλακιδίου (chip), ικανές
να αναγνωρίσουν και να ποσοτικοποιήσουν συγκεκριμένα τμήματα του
ανθρώπινου γονιδιώματος, καθώς και των εκφρασμένων πρωτεϊνών τους
χρησιμοποιώντας ως ανιχνευτές τα αντίστοιχα συμπληρωματικά DNA
τμήματα ή κατάλληλα αντισώματα.
4
Intellectum teuxos 04:maios 08
Figure 1: Βιοαισθητήρας υψηλής ευαισθησίας για την ανίχνευση της γλυκόζης στο
αίμα σε σχεδόν πραγματικό χρόνο.Αποτελείται από νανοσωλήνες άνθρακα με
επικάλυψη από σωματίδια λευκόχρυσου διαμέτρου 1-5nm (University of Arkansas,
USA).
In vivo διάγνωση
Ο όρος in vivo διάγνωση αναφέρεται γενικά σε τεχνικές απεικόνισης (π.χ.
μοριακή απεικόνιση), ωστόσο περιλαμβάνει και τις εμφυτεύσιμες διαγνωστικές
συσκευές. Τα πλεονεκτήματα της μοριακής απεικόνισης είναι η έγκαιρη
διάγνωση διαφόρων ασθενειών και η παρακολούθηση της εξέλιξής τους (π.χ.
καρκινικές μεταστάσεις). Η στοχευμένη μοριακή απεικόνιση επιτρέπει την
αναγνώριση του τόπου ανάπτυξης μιας φλεγμονής, την οπτικοποίηση των
5
Efarmoges nanotexnologias stin iatriki
Ιατρικές συσκευές
Η παρακολούθηση των μορίων που κυκλοφορούν στο αίμα παρουσιάζει
μεγάλο ενδιαφέρον κυρίως για τις χρόνιες ασθένειες όπως είναι ο διαβήτης και
το AIDS.
Κατά συνέπεια, η συνεχής μέτρηση της γλυκόζης ή/και των δεικτών
κάποιας μολυσματικής ασθένειας στο αίμα, αποτελεί μία σημαντική εφαρμογή
των ιατρικών συσκευών. Οι τεχνολογικοί στόχοι στον τομέα των ιατρικών
συσκευών μπορούν να συνοψιστούν στους εξής:
i.ελαχιστοποίηση του μεγέθους των στοιχείων που
εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα κατά την ανάλυση με
στόχο την όσο το δυνατόν πιο ανώδυνη χρήση τους
καθώς και τροποποίηση της επιφανειών τους ώστε να
εξασφαλιστεί η αποδοχή τους από το ανθρώπινο σώμα
(αύξηση βιοσυμβατότητας)
ii.χρήση νανο-οντοτήτων που μπορούν να αναγνωρίσουν
παθολογίες/ατέλειες σε πρόωρο στάδιο και να
επιτρέψουν έτσι τη γρήγορη αντιμετώπισή τους
6
Intellectum teuxos 04:maios 08
7
Efarmoges nanotexnologias stin iatriki
Φορείς Φαρμάκων
Τα μικύλλια σχηματίζονται με αυτο-οργάνωση των μορίων αμφίφιλων
συσταδικών συμπολυμερών σε υδατικά διαλύματα και αποτελούν μία
σημαντική πλατφόρμα για τη νανοιατρική λόγω του μικρού μεγέθους τους (10-
100 nm) και των εξαιρετικών τους ιδιοτήτων. Μέσω της τεχνικής παρασκευής
τους είναι δυνατός ο ακριβής έλεγχος του μεγέθους και της μορφολογίας τους
καθώς και η δυνατότητα εγκλεισμού υδρόφιλων φαρμάκων στον πυρήνα
8
Intellectum teuxos 04:maios 08
9
Efarmoges nanotexnologias stin iatriki
10
Intellectum teuxos 04:maios 08
11
Efarmoges nanotexnologias stin iatriki
12
Intellectum teuxos 04:maios 08
Μελλοντικές προκλήσεις
Οι κύριες επιστημονικές και τεχνολογικές προκλήσεις στον τομέα των
συστημάτων ελεγχόμενης αποδέσμευσης φαρμάκων συνοψίζονται στις
παρακάτω:
Ανάπτυξη συνθετικών νανοσυστημάτων ελεγχόμενης
αποδέσμευσης για θεραπευτικούς παράγοντες υψηλής
πολυπλοκότητας, κατάλληλων για την αντιμετώπιση σοβαρών
ασθενειών, όπως:
i.συστήματα στοχευμένης αποδέσμευσης που επιτρέπουν τη
συσσώρευση του φαρμάκου στους όγκους για τη
θεραπεία του καρκίνου
ii.ομάδες στόχευσης που επιτρέπουν την αποδέσμευση ενός
φαρμάκου που σταθεροποιεί την αθηρωματική πλάκα και
εμποδίζει τη διάρρηξή της
iii.νανοσωματίδια που προσδένονται σε εμβρυονικά κύτταρα
και απελευθερώνουν τοπικά διεγερτικούς παράγοντες
για την αντιμετώπιση μυοσκελετικών παθήσεων
iv.νανοφορείς με ιδιαίτερες επιφανειακές ιδιότητες που
μπορούν να περάσουν από το αίμα στον εγκέφαλο και
μικροσκοπικές, βιοσυμβατές διατάξεις που επιτρέπουν
την απελευθέρωση φαρμάκων για εκτενείς χρονικές
περιόδους ή την ηλεκτρική διέγερση περιοχών του
εγκεφάλου για τη θεραπεία ασθενειών του κεντρικού
νευρικού συστήματος και
13
Efarmoges nanotexnologias stin iatriki
14
Intellectum teuxos 04:maios 08
3. Αναγεννητική ιατρική
Η αναγεννητική ιατρική έχει τη δυνατότητα να επιφέρει μελλοντικά αλλαγές
στον τρόπο αντιμετώπισης ορισμένων ασθενειών. Στηριζόμενη σε νέες
τεχνικές κυτταροκαλλιέργειας και στο σχεδιασμό βιοαποικοδομήσιμων
πολυμερών, η μηχανική ιστών εμφανίζεται στο προσκήνιο ως η πιο
προηγμένη μέθοδος θεραπείας στην αναγεννητική ιατρική. Στους στόχους της
μηχανικής ιστών συγκαταλλέγονται η αναγέννηση παθολογικών ιστών και η
πρόληψη και θεραπεία χρόνιων διαταραχών που επιφέρουν ανικανότητα,
όπως η οστεοαρθρίτιδα, και ασθενειών του καρδιαγγειακού και κεντρικού
νευρικού συστήματος.
Η μηχανική ιστών περιλαμβάνει τη χρήση κυττάρων για τη δημιουργία
τεχνητών δομών με στόχο την αντικατάσταση προβληματικών ιστών και
οργάνων του σώματος.
Περιλαμβάνει την απόθεση/ανάπτυξη κυττάρων σε πορώδη,
βιοαποικοδομήσιμα ικριώματα, τα οποία στη συνέχεια διαφοροποιούνται
αποκτώντας μορφή φυσικών ιστών ικανά να μιμηθούν τις λειτουργίες αυτών.
Οι τεχνητές αυτές δομές εμφυτεύονται στη συνέχεια σε ασθενείς με στόχο την
αντικατάσταση ασθενικών ή κατεστραμμένων ιστών. Με την πάροδο του
χρόνου, τα ικριώματα αφομοιώνονται από τον ανθρώπινο οργανισμό και στη
θέση τους αναπτύσσονται ιστοί οι οποίοι φέρουν αιμοφόρα αγγεία και νεύρα.
Μέχρι σήμερα, οι κλινικές εφαρμογές περιλαμβάνουν τη μηχανική δέρματος,
χόνδρων και οστών. Πρόσφατες εξελίξεις στις θεραπευτικές στρατηγικές
περιλαμβάνουν τη χρήση εμβρυονικών κυττάρων ως πηγή αναγεννητικών
κυττάρων και τη χρήση μορίων που άγουν συγκεκριμένες βιολογικές
αποκρίσεις και διεγείρουν την ανάπλαση ιστών σε μοριακό επίπεδο. Στον
τομέα της βιοτεχνολογίας / βιοϋλικών, ο όρος βιομίμηση (biomimesis) έχει
οριστεί για να περιγράψει την προσομοίωση των λειτουργιών των φυσικών
οργάνων. Η φιλοσοφία της βιομίμησης μπορεί να συνοψιστεί σε τρία βασικά
στοιχεία: έξυπνα βιοϋλικά, μόρια που διεγείρουν βιο-αποκρίσεις και κύτταρα.
Έξυπνα βιοϋλικά
Η τρίτη γενιά βιοϋλικών, που περιλαμβάνει τα απορροφήσιμα από τον
οργανισμό πολυμερή σχεδιασμένα σε μοριακό επίπεδο για να άγουν
συγκεκριμένες κυτταρικές αποκρίσεις, αποτελούν ιδιαίτερα ελκυστικά υλικά
για να χρησιμοποιηθούν ως ικριώματα ή μήτρες στην αναγέννηση ιστών. Τα
έξυπνα αυτά βιοϋλικά έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να αντιδρούν σε αλλαγές
στο άμεσο περιβάλλον τους (π.χ. pH, θερμοκρασία, ηλεκτρικά ή φυσικά
ερεθίσματα, ενεργειακή κατάσταση) και να διεγείρουν συγκεκριμένες
κυτταρικές αποκρίσεις σε μοριακό επίπεδο. Η νανοτεχνολογία επιτρέπει
επίσης τη βελτίωση των μη-απορροφήσιμων από τον οργανισμό υλικών (π.χ.
κεραμικών υλικών) και τον αποτελεσματικό έλεγχο των βιολογικών
αντιδράσεων με στόχο τη δραματική αύξηση της λειτουργικότητας και της
μακροβιότητας των εμφυτευμάτων.
Οι στόχοι της νανοτεχνολογίας σε ότι αφορά τα έξυπνα βιοϋλικά για τα
επόμενα χρόνια είναι οι εξής:
15
Efarmoges nanotexnologias stin iatriki
Κυτταροθεραπείες
Η ανάπτυξη, από την πλευρά των κυττάρων, είναι μία συνεχής διεργασία
κυτταρικής αναδιοργάνωσης που εξαρτάται από την παρουσία αυτο-
ανανεώσιμων εμβρυονικών κυττάρων και την εξέλιξη τους σε ώριμα κύτταρα.
Η κυτταρική αναδιοργάνωση είναι γρήγορη σε ορισμένους ιστούς όπως το
επιθήλιο του εντέρου, το αίμα και η επιδερμίδα και αργή σε άλλους όπως τα
οστά και οι χόνδροι, ενώ θεωρείται περιορισμένη ή και ανύπαρκτη σε ιστούς
όπως ο εγκέφαλος και η καρδιά. Όμως, πρόσφατα επιστημονικά
αποτελέσματα άλλαξαν τις αντιλήψεις περί της ικανότητας των ιστών αυτών
να αναγεννούνται μετά από ένα ισχαιμικό επεισόδιο. Αυτό είχε ως
αποτέλεσμα να εστιαστεί η έρευνα στην κατανόηση των μηχανισμών
στρατολόγησης ενεργοποίησης και ελέγχου των εμβρυονικών κυττάρων.
16
Intellectum teuxos 04:maios 08
17