1

Bùi Hữu Diên – Người tổ chức và lãnh đạo phong trào Cách mạng vùng biển
Thụy Anh, Thái Bình thời kỳ 1927-1928
Hoạt động của tổ chức “Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí hội” dưới
sự lãnh đạo của Tỉnh bộ “Thanh niên” Thái Bình cùng với ảnh hưởng của chủ nghĩa
Mác – Lê Nin và thành quả của Cách mạng tháng Mười Nga đã thức tỉnh lòng yêu
nước của nhiều thanh niên, giáo viên trong toàn tỉnh Thái Bình nói chung và huyện
Thụy Anh nói riêng (huyện Thụy Anh sáp nhập với huyện Thái Ninh thành huyện
Thái Thuỵ ngày nay).
Người đầu tiên tiếp thu tư tưởng Cách mạng ở vùng biển Thuỵ Anh chính là
Bùi Hữu Diên, quê ở thôn Chỉ Bồ, huyện Thuỵ Anh. Đồng chí là Tổng sư dạy học ở
tổng Vị Sĩ (Duyên Hà) và tham gia tổ chức “Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng
chí hội” tại trường Minh Thành, thị xã Thái Bình từ đầu năm 1927. Là ủy viên ban
chấp hành tỉnh bộ “Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí hội Thái Bình”, ông
được phân công phụ trách xây dựng cơ sở cách mạng vùng Duyên Hà – Tiên Hưng.
Cuối năm 1927, Bùi Hữu Diên về tuyên truyền Cách mạng cho một số thanh
niên, học sinh tại quê nhà ở thôn Chỉ Bồ và các vùng lân cận. Sau một thời gian
được tuyên truyền, nhiều thanh niên đã bước đầu giác ngộ và tham gia hoạt động
Cách mạng. Đến đầu năm 1928, tổ chức “Thanh niên” được hình thành ở địa
phương. Đồng chí Diên đã chọn lọc và kếp nạp được hai đồng chí là thầy giáo Nhạo
và là thầy giáo Lô vào tổ chức “Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội”,
đồng thời giao nhiệm vụ cho hai đồng chí là phải tuyên truyền phát triển thêm Hội
viên tiến tới thành lập được Chi bộ “Thanh niên”.
Sau một thời gian tuyên truyền, các đồng chí Nhạo, Lô đã kết nạp thêm được
đồng chí Vũ Khế là học sinh lớn nhất lớp của thầy giáo Nhạo cùng với các đồng chí
Bùi Hồng Nghĩa, Nguyễn Hữu, Phạm Nghinh. Lễ kết nạp bốn đồng chí này vào
“Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí hội” có đồng chí Bùi Hữu Diên và
đồng chí Tống Văn Phổ - là những người thay mặt Tỉnh bộ “Thanh niên” về công
nhận, đồng thời tuyên bố thành lập Chi bộ “Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng
chí hội” Phấn Vũ là một Chi bộ độc lập. Đồng chí Nhạo được chỉ định làm Bí thư
Chi bộ.
 2

Lúc này, phong trào Cách mạng ở vùng biển Thụy Anh có chiều hướng phát
triển mạnh nên để thuận lợi trong việc chỉ đạo phong trào, đồng chí Tống Văn Phổ
đã chọn nhà của đồng chí Bùi Hữu Thăng là anh ruột đồng chí Bùi Hữu Diên làm
địa điểm chỉ đạo phong trào Cách mạng ở vùng này và là cơ sở liên lạc của Tỉnh bộ
tại huyện Thuỵ Anh. Do hoạt động tích cực và nhiệt tình Cách mạng của Chi bộ
“Thanh niên” vùng biển Thuỵ Anh nên chỉ sau một thời gian ngắn, năm chi bộ nhỏ
của “Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí hội” vùng biển Thụy Anh đã được
thành lập vào năm 1928, gồm có:
• Chi bộ Chỉ Bồ: có 7 hội viên;
• Chi bộ Tri Chỉ: có 6 hội viên;
• Chi bộ Kha Lý: có 5 hội viên;
• Chi bộ Tu Trình: có 6 hội viên;
• Chi bộ Quang Lang: có 5 hội viên.
Phong trào Cách mạng ở huyện Thụy Anh đang trên đà phát triển mạnh mẽ
thì bọn thống trị đánh hơi thấy vai trò lãnh đạo của Bùi Hữu Diên đối với phong
trào Cách mạng ở quê hương Thụy Anh và vùng Thần Duyên nên chúng liền điều
Bùi Hữu Diên lên dạy học ở Bắc Cạn, nhằm tách rời sự hoạt động của cán bộ lãnh
đạo cốt cán với phong trào. Sau cuộc biểu tình của nông dân Duyên Hà – Tiên
Hưng ngày 01/05/1930 thì thực dân Pháp đã bắt Bùi Hữu Diên đầy đi Guyane,
thuộc địa của Pháp tại Nam Mỹ.
Tuy thiếu sự chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Bùi Hữu Diên nhưng những hạt
giống đỏ mà Bùi Hữu Diên đã dày công gieo trồng đã đâm chồi, nẩy lộc tiếp tục
lãnh đạo phong trào Cách mạng địa phương nên phong trào Cách mạng ở vùng này
vẫn tồn tại và phát triển mạnh mẽ. Khi Đông Dương Cộng sản Đảng được thành lập
thì một số hội viên “Thanh niên” thuộc các chi bộ Việt Nam thanh niên cách mạng
đồng chí hội do Bùi Hữu Diên trực tiếp gieo trồng nói trên đã được lựa chọn kết nạp
vào chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng vùng biển Thuỵ Anh.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Ban chấp hành Đảng bộ huyện Thái Thuỵ (1985). «Những sự kiện lịch sử
Đảng bộ huyện Thái Thuỵ (thời kỳ 1927-1945) »