TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS 3527
Aralık 1980

ICS 91.100.15
1. Baskı

BETON AGREGALARINDA İNCE MADDE ORANI TAYİNİ

Test Method for Determining the Proportion of Fine Materials

In Aggregates for Concrete

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya
çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini
ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde
görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin
değerli katkılarını şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul
edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında
Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

UDC 620.16 TÜRK STANDARDI TS 3527/Aralõk 1980

İÇİNDEKİLER
0 - KONU, TANIM, KAPSAM ..................................................................................... 1
0.1 - KONU........................................................................................................................ 1
0.2 -TANIMLAR ................................................................................................................. 1
0.2.1 - İnce Madde .......................................................................................................................... 1
0.2.2 - Değişmez Ağõrlõk.................................................................................................................. 1
0.2.3 - Etüv Kurusu ......................................................................................................................... 1
0.3 - KAPSAM ................................................................................................................... 1
1 - İNCE MADDE ORANI TAYİNİ YÖNTEMLERİ ...................................................... 1
1.1 - İNCE MADDE ORANININ ÇÖKELTEREK TAYİNİ YÖNTEMİ ................................... 1
1.1 1. - Aygõtlar................................................................................................................................ 1
1.1.2 - Deney Numunesi ................................................................................................................. 1
1.1.3 - İşlem .................................................................................................................................... 1
1.1.4 - Hesaplama ve Sonuçlarõn Gösterilmesi .............................................................................. 2
1.1.5 - Değerlendirme ..................................................................................................................... 2
1.2 - İNCE MADDE ORANININ YIKAMA İLE TAYİNİ YÖNTEMİ.................................... 3
1.2.1 - Aygõtlar................................................................................................................................. 3
1.2.2 - Deney Numunesi ................................................................................................................. 3
1.2.3 - İşlem .................................................................................................................................... 3
1.2.4 - Hesaplama ve Sonuçlarõn Gösterilmesi .............................................................................. 3
1.2.5 - Değerlendirme ..................................................................................................................... 3
1.3 - DENEY KAYIT VE HESAPLAMA FORMU................................................................ 3
2 - DENEY RAPORU.................................................................................................. 4
EK — 2 ....................................................................................................................... 6
UDC 620.16 TÜRK STANDARDI TS 3527/Aralõk 1980

BETON AGREGALARINDA İNCE

MADDE ORANI TAYİNİ

0 - KONU, TANIM, KAPSAM

0.1 - KONU
Bu standard, beton agregalarõnda, ince madde oranõ tayini deney yöntemlerini belirler.

0.2 -TANIMLAR

0.2.1 - İnce Madde

İnce madde, tane büyüklüğü 0,063 mm den küçük olan malzemedir.

0.2.2 - Değişmez Ağõrlõk

Değişmez ağõrlõk, belirli bir sõcaklõkta bekletilen agreganõn 2 saat ara ile yapõlan ardõşõk tartanõnda
% 0,5 den fazla ağõrlõk değişmesi saptanmayan ağõrlõğõdõr.

0.2.3 - Etüv Kurusu

Etüv kurusu, sõcaklõğõ 105°C ± 5 °C da tutulabilen hava dolaşõmlõ bir etüvde en az 24 saat bekletildik
ten sonra çõkarõlan agreganõn değişmez ağõrlõğa erişmesi durumudur.

0.3 - KAPSAM
Bu standard, beton yapõmõnda kullanõlacak doğal veya yapay agregalarõn ince madde oranõnõ belirle-
yebilmek için uygulanan deney yöntemlerini kapsar.

1 - İNCE MADDE ORANI TAYİNİ YÖNTEMLERİ

Agreganõn içinde bulunan ve tane (büyüklüğü 0,063 mm den küçük olan ince maddelerin oram, tane
büyüklüğüne bağlõ olarak, aşağõdaki yöntemlerden biri ile belirlenir.

1.1 - İNCE MADDE ORANININ ÇÖKELTEREK TAYİNİ YÖNTEMİ

Bu deney 4 mm göz açõklõklõ kare delikli veya kare gözlü cicikten geçen agregalara (ince agregalara)
uygulanõr.

1.1 1. - Aygõtlar
— Terazi : 2 kg çekerli 0,1 g duyarlõ bir terazi
— Etüv: sõcaklõğõ 105°C ± 5°C,da,tutulabilen hava dolaşõmlõ bir etüv
— ölçü silindiri (mezür): Yaklaşõk 50 mm çapõnda, camdan yapõlmõş 1000 ml lik bir ölçü silindiri.

1.1.2 - Deney Numunesi

Deneyde kullanõlacak numune miktarõ en büyük tane büyüklüğüne bağlõ olarak değişir. Gerekli deney
numunesi miktarlarõ Çizelge - l de verilmiştin

1.1.3 - İşlem
1)
TS 707 ye uygun olarak ve yaklaşõk Çizelge - 1 de gösterilen miktarda oluşturulmuş deney numunesi
etüv kurusu durumuna getirilir, tartõlarak kuru ağõrlõğõ (W) saptandõktan sonra yaklaşõk 750 ml su ile
birlikte ölçü silindirinin içine konur. Ölçü silindirinin ağzõ kapatõlõr, 20 dakikalõk aralarla üç kez 1-2
dakikalõk süre ile şiddetle çalkalanõr. Üçüncü çalkalamadan sonra ölçü silindiri ve içindekiler daha
sarsõlmayacak şekilde bir yere konularak 1 saat dinlendirilir. Normal bir gözün ince kum olarak
ayõrdedebileceği malzemenin üstünde çökelen ince ma'dde1 yüksekliği ölçülür (h).
1 saat beklendiği halde ölçü silindirindeki suyun yeterince berraklasmamõş olduğu gözlenir ve bu

1) Atõf yapõlan Türk Standardlarõnõn numaralarõ ve yayõm tarihleri bu metnin sonunda belirtilmiştir.

1
UDC 620.16 TÜRK STANDARDI TS 3527/Aralõk 1980

ÇİZELGE - 1 İnce Madde Oram Tayini İçin Gerekli Deney Numunesi Miktarlarõ

En Büyük Tane 0,25 0,50 1 2 4 8 16 31,5 63 90 125

Büyüklüğü (mm)

Deney Numunesi 1 1 1 1 1 2 5 5 S 5 5

Miktarõ (kg)

neden ile çökelmenin tümü ile gerçekleşmediği kanõsõna varõlõr ise, dinlendirme süresi başlangõçtan
itibaren 24 saat geçinceye kadar uzatõlõr.

1.1.4 - Hesaplama ve Sonuçlarõn Gösterilmesi

1 veya 24 saat dinlendirmenin sonunda çökelen ince madde; çökelen ince madde ağõrlõğõnõn
agreganõn etüv kurusu ağõrlõğõna oranõ olarak aşağõdaki formüllerle, onda bir hanesine yuvarlatõlarak
hesaplanõr :

Ah1 .8 k1
m1 = x100
W

A.h24 .8 k 24
m24 = x100
W

m1 = 1 saat dinlendirme sonunda çökelen ince madde oranõ (%)

m24 = 24 saat dinlendirme sonunda çökelen ince madde oranõ (%)
h1 = 1 saat dinlendirme sonunda ölçü silindirinde çökelen ince madde yüksekliği (cm)
h24 = saat dinlendirme sonunda ölçü silindirinde çökelen ince madde yüksekliği (cm)
3
8k1 = Bir saat dinlendirme sonunda çökelen ince maddenin eşdeğer kuru birim ağõrlõğõ (0.6 g/cm )
8k24 = 24 saat dinlendirme sonunda ölçü silindirinde ince maddenin eşdeğer kuru birim ağõrlõğõ (0.9
3
g/cm )
2
A = Ölçü silindiri kesit alanõ (cm )
W = Deney numunesinin etüv kurusu ağõrlõğõ (g)' dõr.

Yukarõda verilen eşdeğer kuru birim ağõrlõklarõ yaklaşõk değerlerdir. Eşdeğer kuru birim ağõrlõklarõnõn
gerçek değerlerinin bu değerlerden az da olsa sapabileceği düşünülür ve ince madde oranõ için daha
gerçekçi değerler bulmak istenirse Madde 1.2 de anlatõlacak olan yõkama deneyi uygulanarak
bulunacak alõrlõktan yararlanarak hesap yapõlmalõdõr.

1.1.5 - Değerlendirme
İnce madde oranõnõn çökerterek tayini deneyi agrega numunesinin A ve B bölümünden TS 707 ye
uygun olarak yaklaşõk Çizelge - 1 de verilen miktarda üretilen iki deney numunesine uygulanõr.
% olarak hesaplanmõş olan deney sonuçlan arasõndaki fark 0,5 veya daha küçük ise sonuçlarõn
ortalamasõ alõnõr. Fark 0.5 don büyük ise, deney bir kez de C bölümünden üretilen deney numunesine
uygulanõr. Bulunan sonuçlarõn en yakõn iki tanesinin, farklarõ eşit ise üçünün ortalamasõ ince madde
oranõ olarak alõnõr. Elde edilen sonuç değer TS 706 da verilen sõnõr değerleri aşõyor ise kesin oranõ
bulabilmek için çökelterek tayin yerine, Madde 1.2 de verilecek olan yõkama ile tayin yöntemi
uygulanõr.

2
UDC 620.16 TÜRK STANDARDI TS 3527/Aralõk 1980

1.2 - İNCE MADDE ORANININ YIKAMA İLE TAYİNİ YÖNTEMİ

Bu deney, tane büyüklüğü 4 mm den büyük olan agregalara (iri agregalara) uygulanõr. Ancak, Madde
1.1.5 te sözü edilen neden ile veya gerektiğinde ince agregalara da uygulanabilir.

1.2.1 - Aygõtlar
— Terazi: Madde 1.1.1 de sözü edilen 2 kg çekerli 0,1 g duyarlõ ve 20 kg çekerli l g duyarlõ ilâ terazi
— Etüv: Madde 1.1.1 de sözü edilen etüv
— Elekler: 0,063 mm, 1 mm, 8 mm göz açõldõğõnda kare gözlü veya kare delikli üç elek
— Numune çalkalama kabõ: Deney numunesini ve ilâve edilen suyu alabilecek ve çalkalama, ve ka-
rõştõrma işlemi sõrasõnda deney numunesi ve suyun dökülmeyeceği büyüklükte bir kap

1.2.2 - Deney Numunesi

Deneyde kullanõlacak numune' miktarõ en büyük tane büyüklüğüne bağlõ olarak değişir. Gerekli deney
numunesi miktarlarõ Çizelge - 1 de verilmiştir.

1.2.3 - İşlem
TS 707 ye uygun olarak oluşturulmuş deney .numunesi etüv kurusu durumuna getirilir. Tartõlarak kuru
ağõrlõğõ saptanõr (W 1). Yeterli miktarda su ile birlikte çalkalama kabõna konur.

En az 12 saat su içinde bekletildikten sonra 0,063 mm den ince tanelerin daha irilerden ayrõlmalarõnõ
sağlamak üzere 5 dakika süre ile kuvvetlice karõştõrõlarak çalkalanõr. 8 mm, 1 mm ve 0,033 mm göz
açõklõklõ elekler sõra ile dizilir ve çalkalanmõş olan deney numunesi suyu ile (birlikte en üstteki eleğin
içerisine boşaltõlõr. Çalkalama kafamda ince malzeme kalmamasõ için kap yõkama suyu "berrak hale
gelinceye kadar yõkanõr ve yõkama suyu eleklerden geçirilir.
Eleklerin her üçünün üzerinde kalan agregalar bir araya toplanõr etüv kurusu durumuna getirilir ve
tartõlõr (W 2).

1.2.4 - Hesaplama ve Sonuçlarõn Gösterilmesi

Yõkanabilen ince madde, 0,063 mm göz açõklõklõ kara gözlü elekten geçen madde etüv kurusu ağõrlõğõ-
nõn, agroganõn etüv kurusu ağõrlõğõna oranõ olarak aşağõdaki formül ile onda bir hanesine yuvarlatõlarak
hesaplanõr.

W1 − W2
my = .100
W1

Burada;
my = Yõkanabilen ince madde oram (c/o)
W 1 = Numunenin deney öncesi etüv kurusu ağõrlõğõ (g)
W 2 = Numunenin deney sonrasõ etüv kurusu ağõrlõğõ (g) dõr.

1.2.5 - Değerlendirme
İnce madde oranõnõn yõkama ile. tayini deneyi, agrega numunesinin A,ve B bölümünden TS 707 ye uy-
gun olarak yaklaşõk Çizelge - 1 de verilen miktarlarda üretilen iki deney numunesine uygulanõr.

% olarak hesaplanmõş olan deney sonuçlarõ arasõndaki fark 0,2 veya daha küçük ise sonuçlarõn
ortalamasõ alõnõr. Fark 0.2 den büyük ise deney bir kez de C bölümünden üretilen deney numunesine
uygulanõr.

Bulunan sonuçlarõn en yakõn plan iki tanesinin, farklar eşit ise üçünün ortalamasõ ince malzeme oranõ
olarak alõnõr.

1.3 - DENEY KAYIT VE HESAPLAMA FORMU

Agreganõn ince madde oranõ tayini deneyinde kullanõlacak deney kayõt ve hesaplama formu Ek - 1 ve
Ek - 2 de verilmiştir.:

3
UDC 620.16 TÜRK STANDARDI TS 3527/Aralõk 1980

2 - DENEY RAPORU
Beton yapõmõnda kullanõlan doğal ve yapay agregalarõn ince madde oranõnõ tayin için yapõlan deneyin
sonucunu belirlemek üzere düzenlenecek raporda aşağõdaki bilgiler bulunmalõdõr.

— Deneyin yapõldõğõ laboratuvarõn, deneyi yapan ve raporu imzalayan yetkililerin adlarõ,

— Numunenin ait olduğu iş,
— Numunenin tanõtõlmasõ,
— Deneyde uygulanan standardlann numaralarõ,
— Varsa deney sonuçlarõnõ değiştirebilecek etkenleri! sakõncalarõnõ önlemek üzere alõnmõş olan
önlemler,
— Uygulanan deney metodunda belirtilmeyen veya zorunlu kõlõnmayan fakat uygulamada yer almõş
olan işlemler,
— İnce madde oranõ,
— Rapor tarih ve numarasõ.

4
 UDC 620.16 TÜRK STANDARDI TS 3527/Aralõk 1980

EK — 1 ince Madde Oranõnõn Çökelterek Tayini Deneyi Kayõt ve Hesaplama Formu

Çökelen Malzeme Yüksekliği (cm) ince Malzeme Oranõ

(h) (m) (%)
Deney ölçü Silindiri 1 Saat Sonunda 24 saat Sonunda
Numunesinin 1 Saat Sonunda 24 Saat Sonunda Kesit Ah1 0,6 A. H24 0,9
m1 = m24= õ
2
Kuru Ağõrlõğõ (g) Alanõ (cm ) W W
(W) (A)
1. 2. 3. 1. 2. 3. 1. 2. 3. Ort. 1. 2. 3. Ort.

Den Dene Den Den Den Dene Den Den Dene Den Den Den
ey y ey ey ey y ey ey y ey ey ey

5
UDC 620.16 TÜRK STANDARDI TS 3527/Aralõk 1980

EK — 2
İnce Madde Oranõnõn Yõkama İle Tayini Deneyi Kayõt ve Hesaplama Formu

Deney Numunesinin Yõkanabilen

İnce Malzeme
Oranõ (g)
Deney Öncesi Deney Sonrasõ
Kuru Ağõrlõğõ (g) Kuru Ağõrlõğõ (g) W1 − W2
my = x100
(W1) (W2) W1

1.Deney 2.Deney 3.Deney 1.Deney 2.Deney 3.Deney 1.Deney 2.Deney 3.Deney Ort.

6
UDC 620.16 TÜRK STANDARDI TS 3527/Aralõk 1980

Atõf Yapõlan Standardlar

Numarasõ Tarihi

TS 706 Aralõk 1980

TS 707 Aralõk 1980