Professional Documents
Culture Documents
Καθηγητής Χημείας
2ο Λύκειο Ηρακλείου ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΗ:
Ο αριθμός οξείδωσης είναι μια συμβατική έννοια, η οποία επινοήθηκε για να διευκολύνει:
i. τη γραφή των μοριακών τύπων και την ονοματολογία των ενώσεων
ii. τη συστηματική κατάταξη των χημικών αντιδράσεων (μεταθετικές – οξειδοαναγωγι
κές),
iii. την εύρεση των συντελεστών (ισοστάθμιση) στις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων
οξειδοαναγωγής
Θυμίζετε ότι:
Ηλεκτραρνητικότητα είναι η τάση που έχει το άτομο ενός στοιχείου, το οποίο βρίσκεται
ενωμένο σε ένα μόριο, να έλκει προς το μέρος του τα ηλεκτρόνια του ομοιοπολικού δεσμού.
Στον περιοδικό πίνακα η ηλεκτραρνητικότητα αυξάνεται από κάτω προς τα πάνω και από αριστερά
προς δεξιά.
Οι πρακτικοί κανόνες προκύπτουν με βάση τον ορισμό του αριθμού οξείδωσης και τη σειρά
ηλεκτραρνητικότητας των στοιχείων και είναι οι εξής:
1) Τα στοιχεία σε ελεύθερη κατάσταση έχουν αριθμό οξείδωσης μηδέν.
0 0 0 0 0
Για παράδειγμα: Na , Fe , O2 , O3 , P 4
2) Σε ένα μονοατομικό ιόν ο αριθμός οξείδωσης είναι ίσος με το φορτίο του ιόντος.
Για παράδειγμα: στο Fe +3 ο αριθμός οξείδωσης είναι +3, ενώ στο Ο-2 είναι αντίστοιχα -2.
3) Όλα τα μέταλλα στις ενώσεις τους έχουν θετικό αριθμό οξείδωσης.
Τα αλκάλια (ΙΑ ομάδα) Na, K, … έχουν αριθμό οξείδωσης +1 και οι αλκαλικές γαίες (ΙΙΑ
ομάδα) Mg, Ca, Ba, … έχουν αριθμό οξείδωσης +2.
4) Το φθόριο (F) στις ενώσεις του έχει πάντοτε αριθμό οξείδωσης -1.
Μέταλλα Αμέταλλα
K, Na, Ag +1 F -1
Ba, Ca, Mg, Zn +2 H +1 (-1)
Al +3 O -2 (-1, +2)
Cu, Hg +1, +2 Cl, Br, I -1 (+1, +3, +5, +7)
Fe, Ni +2, +3 S -2 (+4, +6)
Pb, Sn +2, +4 N, P -3 (+3, +5)
Mn +2, +4, +7 C, Si -4, +4
Cr +3, +6
Να λυθούν οι ασκήσεις 13, 14 και 15 από τη σελίδα 168 του σχολικού βιβλίου.
Ως οξειδωτικό συμπεριφέρεται μια ουσία που περιέχει στοιχείο με τον ανώτερο (ή έναν από
τους μεγαλύτερους) αριθμούς οξείδωσής του, οπότε μπορεί να αναχθεί σε μικρότερο αριθμό οξεί
δωσης.
Ως αναγωγικό συμπεριφέρεται μια ουσία που περιέχει στοιχείο με τον κατώτερο (ή έναν από
τους μικρότερους) αριθμούς οξείδωσής του, οπότε μπορεί να οξειδωθεί σε μεγαλύτερο αριθμό οξεί
δωσης.
• Τα πολύ δραστικά μέταλλα (K, Ba, Ca, Na) αντιδρούν με το Η2Ο και σχηματίζουν
τα αντίστοιχα υδροξείδια.
Μέταλλο + Η2Ο → Υδροξείδιο του Μετάλλου + Η2
Για παράδειγμα:
0 1 1 0
Na 2 H 2 O 2 Na OH H2
Τα υπόλοιπα μέταλλα, που είναι πιο δραστικά από το Η2, αντιδρούν με υδρατμούς
σε υψηλή θερμοκρασία και σχηματίζουν τα αντίστοιχα οξείδια και Η2.
Για παράδειγμα:
Mg s H2 O g MgOs H2 g
Τα οξέα ΗΝΟ3 και H2SO4 χαρακτηρίζονται ως «οξειδωτικά οξέα» και είναι ισχυρά οξειδωτικά
μέσα. Έτσι, μπορούν να οξειδώσουν μέταλλα, αμέταλλα και διάφορες αναγωγικές ενώσεις.
5 4 5 2
• Η Ν Ο3 πυκνό Ν O2 , Η Ν Ο3 αραιό Ν O
6 4
• Η 2 S Ο4 πυκνό−θερμό S O2
Οξειδωτική δράση του KMnO4 (υπερμαγγανικό κάλιο) και του Κ2Cr2O7 (διχρωμικό κάλιο):
Τα σώματα αυτά εκδηλώνουν την οξειδωτική τους δράση σε όξινο περιβάλλον και μετατρέπο
νται αντίστοιχα σε άλατα Mn+2 και Cr+3. Ως όξινο περιβάλλον χρησιμοποιείται συνήθως το H2SO4.
7 2
• αναγωγικό Κ Mn Ο4 H2 SO 4 Mn SO 4 K 2 SO 4 ...
6 3
• αναγωγικό Κ 2 Cr 2 Ο7 H2 SO 4 Cr 2 SO 43 K 2 SO 4 ...
Η διαδικασία που ακολουθείται για την εύρεση των συντελεστών, σύμφωνα με τη μέθοδο της
μεταβολής του αριθμού οξείδωσης, είναι η εξής:
Παραδείγματα: