Professional Documents
Culture Documents
Μάρτιος 2010
ΡΥΠΑΝΣΗ ΚΑΙ ΘΟΡΥΒΟΣ ΣΤΗΝ ∆ΥΤΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ
Η ποιότητα της ατμόσφαιρας γενικά και ιδίως η ποιότητα του αστικού ατμοσφαιρικού
περιβάλλοντος αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα περιβαλλοντικά
προβλήματα, αφού επηρεάζει καθοριστικά κυρίως την υγεία ενός μεγάλου τμήματος
του αστικού πληθυσμού. Από τις σχετικές έρευνες προκύπτει ότι ανεξάρτητα από τις
διαχρονικές τάσεις, και μία μείωση σε συγκεντρώσεις διοξειδίου του θείου (SO2), τα
αιωρούμενα σωματίδια (PM10) και οι φωτοχημικοί ρύποι αποτελούν σήμερα το
σημαντικότερο πρόβλημα του αστικού ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος.
Ταυτόχρονα, αποδεικνύεται ότι νέοι ατμοσφαιρικοί ρύποι διαδραματίζουν σημαντικό
ρόλο για την υγεία των κατοίκων των πόλεων, όπως οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες
(π.χ. το βενζόλιο) και γενικότερα οι Πτητικές Οργανικές Ενώσεις (ΠΟΕ) – Volatile
Organic Compounds (VOCs) – που συμμετέχουν καθοριστικά στη δημιουργία του
φωτοχημικού νέφους.
2
συνδυασμοί των προαναφερόμενων τριών παραγόντων σε κάθε περιοχή, μπορούν
είτε να ευνοούν τη συσσώρευση ρύπων, είτε να προκαλούν το φυσικοχημικό
μετασχηματισμό των ρύπων στην ατμόσφαιρα δημιουργώντας νέους ρύπους, είτε να
συμβάλλουν στην απομάκρυνση των ρύπων.
Από όλες τις διαδικασίες καύσης και ιδίως από τα οχήματα (πετρελαιοκίνητα και
βενζινοκίνητα) εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα πρωτογενείς ρύποι, γεγονός που
οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο αυξημένος κυκλοφοριακός φόρτος αποτελεί κύρια
πηγή ρύπανσης.
Άλλες παράμετροι που συντελούν σημαντικά στη διαμόρφωση των επιπέδων της
ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι η βροχόπτωση, η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας
και έμμεσα η θερμοκρασία.
Από μετρήσεις στην περιοχή της Αθήνας προκύπτει ότι, μικρότερες τιμές ρύπανσης
για όλους τους ρύπους, εκτός του όζοντος (Ο3), παρατηρούνται με ανέμους του
βορειοανατολικού τομέα, γεγονός που κύρια αποδίδεται στους ακόλουθους λόγους:
Οι βόρειοι άνεμοι είναι συνοπτικοί και έχουν συνήθως μεγάλη μέση ταχύτητα,
συντελώντας έτσι καθοριστικά στη διάχυση των ρύπων και τη μεταφορά τους
προς τον Σαρωνικό.
3
δευτερογενών (φωτοχημικών) ρύπων στο βόρειο τομέα του λεκανοπεδίου. Σε
περίπτωση νότιας συνοπτικής κυκλοφορίας, ευνοείται σε πολλές περιπτώσεις η
ανάπτυξη αναστροφών, λόγω μεταφοράς θερμών αερίων μαζών από την
Αφρική.
Η μόνη ευρωπαϊκή χώρα με πληθυσμό μεγαλύτερο του ενός τρίτου του συνόλου
συγκεντρωμένο στην πρωτεύουσα της με τη σύγχρονη παρουσία ευαίσθητων
οικοσυστημάτων που αρχίζουν να πλήττονται από την περιβαλλοντική
επιβάρυνση.
Βλάστηση – ελεύθεροι χώροι 2,55 m2 ανά κάτοικο (το 1960 ήταν 6 m2 και το
1977 4 m2 ανά κάτοικο), με ευρωπαϊκά δεδομένα της τάξεως του 8~10 m2 ανά
κάτοικο.
Τέταρτη σε αύξηση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στο διάστημα 1993-
1999 με ποσοστό 17%.
4
Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΤΟ ∆ΗΜΟ ΧΑΙ∆ΑΡΙΟΥ
Ένα άλλο σημαντικό τοπογραφικό στοιχείο της περιοχής είναι ο δίαυλος επικοινωνίας
από το ∆αφνί προς την Ελευσίνα, μέσω του οποίου είναι δυνατή η μεταφορά και
5
διάχυση μεγάλου αριθμού ρύπων από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Ελευσίνας
προς την περιοχή του Χαϊδαρίου. Στο τοπογραφικό τρισδιάστατο χάρτη της περιοχής
φαίνονται οι τόπο γραφικές εξάρσεις με το όρος Αιγάλεω και το ποικίλο όρος καθώς
επίσης και το άνοιγμα (με το βέλος) μέσω του οποίου είναι δυνατή η μεταφορά των
ρύπων
Η παραδοχή αυτή όμως δεν έχει λάβει υπόψη ορισμένες παραμέτρους που έχουν
αλλάξει κάτω από το βάρος της έντονης αστικού ποίησης των διαφόρων δήμων της
δυτικής αττικής. Ο δήμος Χαϊδαρίου δεν αποτελεί εξαίρεση με μια επέκταση του
6
αστικού ιστού προς τη δυτική πλευρά κοντά στο άνοιγμα του ∆αφνίου προς την
Ελευσίνα και φυσικά στις πλαγιές του Ποικίλου όρους και το Αιγάλεω .
Επειδή αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ικανοποιητική χώρο χρονική κάλυψη της
περιοχής του Χαϊδαρίου από ένα σύστημα μετρητών της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
για να έχουμε μια προκαταρτική αποτύπωση των επιπέδων των ρύπων και του
θορύβου στην περιοχή, το ινστιτούτο ερευνών περιβάλλοντος του εθνικού
αστεροσκοπείου Αθηνών στην προσπάθειά του να μελετήσει τις επιπτώσεις από τη
βιομηχανία και την κυκλοφορία στην περιοχή της δυτικής αττικής εφάρμοσε ένα
μοντέλο ατμοσφαιρικής προσομοίωσης και θορύβου ώστε να υπάρχει μια αρχική
αποτύπωση.
7
ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΘΟΡΥΒΟΥ
Επειδή αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ικανοποιητική χώρο χρονική κάλυψη της
περιοχής του Χαϊδαρίου από ένα σύστημα μετρητών της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
για να έχουμε μια προκαταρτική αποτύπωση των επιπέδων των ρύπων και του
θορύβου στην περιοχή, το ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος του εθνικού
Αστεροσκοπείου Αθηνών στην προσπάθειά του να μελετήσει τις επιπτώσεις από τη
βιομηχανία και την κυκλοφορία στην περιοχή της δυτικής Αττικής εφάρμοσε ένα
μοντέλο ατμοσφαιρικής προσομοίωσης και θορύβου ώστε να υπάρχει μια αρχική
αποτύπωση.
Αποτύπωση της μεταφοράς και διάχυσης της ρύπανσης από την περιοχή της
Ελευσίνας προς το Χαϊδάρι και το κέντρο της Αθήνας. Οι περιοχές με πράσινο
χρωματισμό είναι οι περιοχές που επηρεάζονται από τη μεταφορά των ρύπων
της Ελευσίνας.
8
παρόμοιες μελέτες. Στην προσπάθειά μας να δούμε τις επιπτώσεις που έχει η
βιομηχανική δραστηριότητα της περιοχής Ελευσίνας στην περιοχή Χαϊδαρίου
χρησιμοποιήσαμε το μοντέλο θεωρώντας ότι ο μεγαλύτερος όγκος εκπομπών
προέρχεται από την περιοχή Ελευσίνας. Τα μετεωρολογικά δεδομένα δεδομένα της
μελέτης προέρχονται από τις μετρήσεις του εθνικού αστεροσκοπείου Αθηνών και
αποτυπώνεται τις πιο συνήθεις καταστάσεις που επικρατούν στο λεκανοπέδιο των
Αθηνών.
Η ρύπανση από την περιοχή της Ελευσίνας , προστιθέμενη στην ρύπανση από
την κυκλοφορία και της εν γένει βιομηχανικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες
στην ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει σοβαρό πρόβλημα για την υγεία των
κατοίκων. ∆υστυχώς δεν υπάρχουν λεπτομερή στοιχεία καταγραφής από σταθμούς
μέτρησης της ρύπανσης στην ευρύτερη περιοχή οπότε είναι δύσκολο κάποιος να
καταλήξει σε ακριβείς αριθμούς συγκεντρώσεων ρύπων για το Χαϊδάρι. Η
μακρόχρονη εμπειρία και η χρήση των μοντέλων προσομοίωσης δείχνουν ότι τα
επίπεδα είναι υψηλά και χρειάζεται οπωσδήποτε μια λεπτομερής παρακολούθηση
της χρονικής διακύμανση των συγκεντρώσεων σε διάφορες περιοχές του Χαϊδαρίου
που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη επικινδυνότητα.
9
Χάρτης των αποτελεσμάτων της προσομοίωσης της μεταφοράς των ρύπων
από την περιοχή της Ελευσίνας προς την Αθήνα. Ο πράσινος χρωματισμός
αντιστοιχεί στο νέφος των ρύπων που μεταφέρεται από τους ανέμους ( βλ. τα
βέλη) προς τις διάφορες περιοχές του λεκανοπεδίου. Φαίνεται ότι η μεταφορά
των ρύπων φτάνει σε περιοχές όπως το Σχιστό ενώ μέρος του νέφους κάτω
από κατάλληλες μετεωρολογικές συνθήκες επηρεάζει και το κέντρο των
Αθηνών.
10
στην υλοποίηση ενός σχεδίου μείωσης των εκπομπών και αναβάθμισης της
ατμοσφαιρικής ποιότητας και των επιπέδων θορύβου. Προτεινόμενες δράσεις:
Κάλυψη της περιοχής στη γειτονία των μεγάλων οδικών αρτηριών με σκοπό την
αποτύπωση των επιπέδων της ρύπανσης από την κυκλοφορία
11
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Στρατηγικές Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης
Κοινοτικές Οδηγίες
Στα πλαίσια αυτά, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσφατα προχώρησε στην έκδοση της
Οδηγίας 99/30/ΕΚ για τον καθορισμό νέων οριακών τιμών για τις ατμοσφαιρικές
συγκεντρώσεις του διοξειδίου του θείου (SO2), διοξειδίου του αζώτου (NO2) και
οξειδίων του αζώτου (NOx), αιωρουμένων σωματιδίων με αεροδυναμική διάμετρο
μικρότερη των 10μm (PM10) και μολύβδου (Pb) και συμπληρωματικά, της Οδηγίας
2000/69/ΕΚ για τις οριακές τιμές του μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και βενζολίου
(C6H6). Επίσης, εξέδωσε την Οδηγία 99/13/ΕΚ για την πρόληψη ή τον περιορισμό
των επιπτώσεων που έχουν οι εκπομπές Πτητικών Οργανικών Ενώσεων (ΠΟΕ) στο
ατμοσφαιρικό περιβάλλον και οι οποίες οφείλονται στη χρήση οργανικών διαλυτών
σε ορισμένες δραστηριότητες και εγκαταστάσεις. Όσον αφορά στο όζον (Ο3), η
σχετική Οδηγία 92/72/ΕΟΚ καταργήθηκε από μία πιο πρόσφατη, την 2002/3/ΕΚ, η
οποία καθορίζει μακροπρόθεσμους στόχους, τιμές-στόχους, όριο συναγερμού και
όριο ενημέρωσης για τις συγκεντρώσεις του όζοντος στον ατμοσφαιρικό αέρα στην
Κοινότητα, με σκοπό την αποφυγή, την πρόληψη ή τη μείωση των επιβλαβών
επιδράσεων στην ανθρώπινη υγεία και το εν γένει περιβάλλον.
Ο καθορισμός οριακών τιμών και ορίων συναγερμού για τις συγκεντρώσεις των
ατμοσφαιρικών ρύπων, ώστε να αποφεύγονται, να προλαμβάνονται, ή να
μειώνονται οι επιβλαβείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και στο σύνολο του
περιβάλλοντος,
12
Η συλλογή κατάλληλων πληροφοριών για τις συγκεντρώσεις και η εξασφάλιση
ότι οι πληροφορίες αυτές τίθενται στη διάθεση του κοινού,
Οι βασικές υποχρεώσεις των κρατών μελών για την επίτευξη των στόχων που
καθορίζονται στις Οδηγίες, είναι μεταξύ άλλων οι παρακάτω:
Συμμόρφωση με την οδηγία 99/30/ΕΚ μέχρι τις 19.7.2001 και με την οδηγία
2000/69/ΕΚ μέχρι τις 13.12.2002.
13
αποσπασματικό και δεν δημιουργούσαν ένα συνεκτικό νομικό πλέγμα για τη
προστασία του περιβάλλοντος.
τα πλεονεκτήματα από μια θετική διεθνή εικόνα της χώρας στα περιβαλλοντικά
ζητήματα και το αντίκτυπο στην τουριστική κίνηση.
Από τα μέσα της δεκαετίας του '90 κι έπειτα, το βάρος της περιβαλλοντικής πολιτικής
δόθηκε στην κατασκευή έργων υποδομής για το περιβάλλον, τα οποία οργανώνονται
στη βάση Εξαετών Προγραμμάτων ∆ράσης. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα
"Περιβάλλον", τα Περιβαλλοντικά Προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το
Ταμείο Συνοχής και οι περιβαλλοντικές δράσεις που εκπονούνται στο πλαίσιο των
Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ή των Τομεακών Επιχειρησιακών
Προγραμμάτων αποτελούν τον πυρήνα της ελληνικής περιβαλλοντικής πολιτικής.
Η χώρα μας έχει νομοθετήσει για τους ρύπους διοξείδιο του θείου (SO2), καπνό (BS),
διοξείδιο του αζώτου (NO2), μόλυβδο (Pb) και όζον (O3) τα όρια ποιότητας
14
ατμόσφαιρας, με βάση τις σχετικές Οδηγίες που έχουν καθιερωθεί στην Ευρωπαϊκή
Ένωση (βλ. Πίνακες 1-5).
Πίνακας 1 Τιμές ορίων για το διοξείδιο του θείου (SO2) εκπεφρασμένα σε μg/m3 με τις
συνδυασμένες τιμές για τα αιωρούμενα σωματίδια (όπως μετρούνται με τη μέθοδο
μαύρου καπνού 1 ) εκπεφρασμένα σε μg/m3.
Περίοδος
Τιμή ορίου για το SΟ2 Συνδυασμένη τιμή για τα PM10
αναφοράς
80 > 40
(διάμεσος ημερησίων μέσων (διάμεσος ημερησίων μέσων τιμών
ΕΤΟΣ τιμών απ' όλο το έτος) απ' όλο το έτος)
(1/4-31/3) 120 = 40
(διάμεσος ημερησίων μέσων (διάμεσος ημερησίων μέσων τιμών
τιμών απ' όλο το έτος) απ' όλο το έτος)
130 > 60
(διάμεσος ημερησίων μέσων (διάμεσος ημερησίων μέσων τιμών
ΧΕΙΜΩΝΑΣ τιμών απ' όλο το χειμώνα) απ' όλο το χειμώνα)
(1/10-31/3) 180 = 60
(διάμεσος ημερησίων μέσων (διάμεσος ημερησίων μέσων τιμών
τιμών απ' όλο το χειμώνα) απ' όλο το χειμώνα)
250 2
> 150
(98% όλων των ημερήσιων
ΕΤΟΣ (98% όλων των ημερήσιων μέσων
μέσων τιμών που λήφθηκαν όλο
τιμών που λήφθηκαν όλο το έτος)
(αποτελείται από το έτος)
μονάδες 24ωρων 2
περιόδων 350 = 150
μετρήσεως) (98% όλων των ημερήσιων (98% όλων των ημερήσιων μέσων
μέσων τιμών που λήφθηκαν όλο τιμών που λήφθηκαν όλο το έτος)
το έτος)
1Τα αποτελέσματα των μετρήσεων μαύρου καπνού που λήφθηκαν με τη μέθοδο ΕΛΟΤ 683
μετατράπηκαν σε μονάδες βάρους όπως περιγράφεται στο ΕΛΟΤ 683.
2 Η αρμόδια αρχή πρέπει να κάνει τα κατάλληλα βήματα για να εξασφαλιστεί η μη υπέρβαση
της τιμής αυτής για πάνω από τρεις συνεχόμενες ημέρες. Επιπλέον πρέπει να προσπαθήσει
να εμποδίσει και να μειώσει κάθε τέτοιο περιστατικό κατά το οποίο γίνεται υπέρβαση αυτής
της τιμής.
3 Τα αποτελέσματα των μετρήσεων μαύρου καπνού που λήφθηκαν με τη μέθοδο ΕΛΟΤ 683
μετατράπηκαν σε μονάδες βάρους όπως περιγράφεται στο ΕΛΟΤ 683.
15
ΕΤΟΣ 80
(1/4-31/3) (διάμεσος ημερήσιων μέσων τιμών απ' όλο το έτος)
ΧΕΙΜΩΝΑΣ 130
(1/10-31/3) (διάμεσος ημερήσιων μέσων τιμών απ' όλο το χειμώνα)
ΕΤΟΣ 250 4
(αποτελείται από μονάδες (98% όλων των ημερήσιων μέσων τιμών που λήφθηκαν
24ωρων περιόδων μετρήσεως) όλο το έτος)
Πίνακας 3: Οριακή τιμή για το διοξείδιο του αζώτου (NO2) όπως μετρήθηκε με τη
μέθοδο χημειοφωταύγειας εκπεφρασμένη σε μg/m3. Η μέτρηση του όγκου θα πρέπει
να ανάγεται στις ακόλουθες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης: 293° Kelvin και
101,3 kPa.
Πίνακας 4: Οριακή τιμή για το μόλυβδο (Pb) όπως μετρήθηκε με τη μέθοδο ατομικής
απορρόφησης εκπεφρασμένη σε μg/m3.
16
2
ΕΤΟΣ
(μέσος 24ωρων μετρήσεων για ένα έτος)
Ο μέσος 24ωρος των μετρήσεων για ένα έτος θεωρείται αξιόπιστος όταν έχει
υπολογιστεί από 15 τουλάχιστον ημερήσιες τιμές για κάθε μήνα.
Πίνακας 5: Όρια συγκέντρωσης του όζοντος (O3) στον αέρα 7 όπως μετρούνται με τη
μέθοδο απορρόφησης στο υπεριώδες εκπεφρασμένα σε μg/m3. Ο όγκος πρέπει να
ανάγεται στις εξής συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης: 293° Kelvin και 101,3 kPa.
Για τον περιορισμό της ρύπανσης σε περιπτώσεις που, κυρίως λόγω εξαιρετικά
δυσμενών μετεωρολογικών συνθηκών, αναμένεται σημαντική αύξηση των τιμών
ρύπανσης, χρησιμοποιούνται τα «όρια εκτάκτων μέτρων». Τα όρια που ισχύουν για
την περιοχή της Αθήνας παρουσιάζονται στον Πίνακα 6.
17
CO (mg/m3) 8 ώρες 16 25 35
3
O3 (μg/m ) 1 ώρα 180 360 500
3
SO2 (μg/m ) 24 ώρες 250 300 400
3
Καπνός (μg/m ) 24 ώρες 250 300 400
18
Οριακές Τιμές για το ΝΟ2 και τα ΝΟx και Όριο Συναγερμού για το ΝΟ2 (99/30/ΕΚ)
19
20
Οριακές Τιμές για τα PM10 (99/30/ΕΚ)
21
Οριακές Τιμές για το Pb (99/30/ΕΚ)
22
Ορισμοί, Τιμές-Στόχοι και Μακροπρόθεσμοι Στόχοι και για το Ο3 (2002/3/ΕΚ)
23
Όρια Ενημέρωσης και Συναγερμού για το Ο3 (2002/3/ΕΚ)
24
Οριακή Τιμή για το C6H6 (2000/69/EK)
25
Στόχοι Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας
Κινητός Σταθμός
26
Εικόνα 1: Ο κινητός σταθμός του ΙΕΠΒΑ στον κόμβο Πεντέλης.
Παθητικοί ∆ειγματολήπτες
27