LABORATEGI

PRAKTIKETAKO

ESKULIBURUA

Gandasegi 5.maila B
2010eko maiatza
 Argiaren islapena

Hipotesia:
Gorputz opako batera argi izpiak iristen direnean, gorputz horrek
bueltatu egiten ditu jasotako izpiak. Fenomeno horri esker
objektuak ikus ditzakegu,
gorputza argituta dagoelako.
Gainalde gogor, lau eta leuneko
objektuetan, ispilu batean
adibidez, islatutako izpiak erabat
paralelo irteten dira eta
horregatik ikusten dugu ondo
irudiak. Ispilu lau batean,
objektuaren neurri bereko irudia ikusten da. Beste angelu batekin
sartzen badira argi izpiak, sartzen den angeluarekin ateratzen da
argazkian bezala.
Beharrezko materiala:
 ispilua
 eskuargia
 artaziak
 kartoi mehe beltza

Nola egin:

Ilundu gela, ahal bezainbat, jarri ebakidura estu bat duen kartoi mehe zati
bat eskuargia aurrean eta argitu ispilua, lehenik kartoi mehea ispiluarekiko
perpendikular jarrita, ondoren hainbat angelutatik argituz.

Ondorioak:

Guk ikusi dugu argi izpiak angelu perpendikular batekin sartzen badira argi
izpiak angelu berberarekin ateratzen direla eta angelu batekin sartzen badira
argi izpiak sartu den angelu berberarekin ateratzen dira.
ARGIAREN ERREFRAKZIOA
INGURU BATETIK BESTERA
PASA DENEAN

Hipotesia:

Argia ingurune batetik bestera igarotzen

denean eta abiadura aldatzen zaionean,
desbideratu egiten da.
Horri esker uretan dauden objektuak lekuz
aldatuta edo deformatuta (daudela) dirudi.

Materiala:

 Gardena den edalontzi bat

 Arkatza
 Ura
 Txanpona
 Gardena ez den ontzi bat

Nola egin:
Lehenengo, hartu edalontzia eta bete urez, edalontziaren hiru
laurden. Ondoren, sar ezazu arkatza edalontzian eta behatu
arretaz.Arkatza deformatuta bezala dago .
Beste aldetik txanponaren esperimentua dugu. Lehenengo,
txapona ontzian sartu. Atzerantz joan poliki-poliki txanpona begi
bistatik desagertu arte.Lagun batek poliki-poliki ura bota
ontzian.Eta txanpona apurka-apurka ikusiko da.
Ondorioak:

Arkatza deformatuta dagoela dirudi.Argia desbideratu egiten

delako gertatzen da hori.
Argia ingurune batetik bestera igarotzen denean eta abiadura
aldatzen zaionean, desbideratzen da. Horrela errefrakzioa sortzen
da.
Bigarren esperimentuan,gertatzen dena da,txanpona begi bistan
agertzen dela berriro uraren errefrakzioaren bitartez. Lagun batek
ura apurka-apurka bota egin behar du eta txanpona ikusiko da.

Paule Lara Andrea Barranco Ainhoa Basterra

 ARGIAREN DESKONPOSAKETA

Hipotesia:

Batzuk esaten dute eguzkitik datorren argia zuria dela, era

askotako argien elkarketa da. Hainbat ingurune zeharkatzen
dituenean (prisma adibidez) osagai dituen koloreetan bana
daiteke.
Fenomeno horri esker ostadarra sortzen da.

Material beharrezkoa:

 Edalontzi zuzen eta altu

bat.
 Kartoi mehe beltza, 1 cm-ko batekin.
 Orri zuria.
 Zinta itsaskorra.
 Ura

Nola egin:

Lehenengo, jarri zirrikitudun kartoi mehe beltza leihoko

kristalean, zintaz itsatsita.
Azkenik, bete edalontzia urez eta jarri orri zuriaren gainean,
kartoi mehe beltza ukitzen duela.
Ondorioak:

Ikusi dugu nola deskonposatzen den argi zuria, ostadarra sortuta.

Ez da asko ikusten, baina ikusi dugunean liluratuta geratu gara
hirurok. Beraz, argi zuria deskomposatzean ostadarraren kolore
guztiak agertzen dira.

Elene Arenas Olatz Sagarduy Asier Linaza

 Begiaren funtzionamendua

Hipotesia:
Objetuek islatzen duten
argia begi ninitik sartzen
da begietan. Begi ninia
irisean dagoen zulotxoa
da, begiaren erdian
ikusten den biribil beltza.
Irisaren atzean kristalino
izeneko lente bat dago,
eta lente horrek begiaren
atzealdean dago.
Kristalinoa argia fokatzea da bere lana hau da frogatuko duguna
ontzi esferikoarekin. Erretinan, milioika nerbio- zelulak jasotzen
dute argia eta eretina jasotzen du irudia alrebez . Nerbioek
erretinatik garunera eramaten dituzte mezuak, eta garunak
irudiak interpretatu ondoren, ikusi egiten ditugu.

Beharrezko materiala:
 Ontzi esferiokoa
 Kartoi mehe beltza
 Kartoi mehe zuria
 lanpara
 Ura

Nola egin:

Egin ezazu zulotxo bat kartoi mehe beltzaren erdian ( begi-

niniaren gisakoa)
Jar ezazu kartoi mehe beltza urez betetako ontziaren alde batean
eta kartoi mehe zuria beste aldean ( kartoi mehe zuriak
erretinaren portaera adieraziko du).
Kokatu lanpara bi kartoien meheekiko perpendikular.
Itzali gelako argia eta ilundu gela .
Mugitu kartoi mehe zuria aurrera eta atzera , lanpararen baten
irudia edo beste gauza baten irudia bertan ikusi arte.

Ondorioak:

Esperimentu honetan irudia kartoi mehe zurian alderantziz

ikusten da. Zeren eta argi izpiak kartoi mehe beltzeko zulotik
sartzen dira (niniarena egiten duena) eta argia pasatzen uzten du
ontzi esferikora.

Urez betetako ontzi esferikoak argi izpiak errefraktatu egiten ditu

eta erretinan (kartoi zurian) alderantziz ikusten da lanparen
irudia. Beraz argia begira sartzen denean errefraktatu egiten da.

Itziar Legarreta-etxebarria Oier Menica Ane Pérez

 Irisaren- mugimenduak

HIPOTESIA:

Gure begiko irisa handitzen eta txikitzen da

eguzkiaren izpiak emateen digutenean.
Argi izpiak asko sartzen denean irisa
uzkurtu egiten da. Eta argi izpi gutxi
dagoenean irisa erlaxatu egiten da.

NOLA EGIN:

Joan eta jarri leiho ondoan argi asko sartzeko begian. Gero
begiratu lagunaren begi niniari. Ondoren begi ninia txiki -txiki
ikusten da.
Azkenik pertsiana jaisten dugu eta begi-ninia handitu egiten
da.Eta irisa erlaxatu egiten da.
ONDORIOAK:
Gure begiko irisa argi izpi asko sartzen
direnean uzkurtu egiten da argi izpi gehiegi
ez sartzeko.Eta erretina ez erretzeko. Eta
argi gutxi daudenean begi ninia erlaxatu
egiten da ondo ikusi ahal izateko.

Nerea Sanz, Aitziber Valdivielso, Saray Barcenilla

 Beroaren hedapena
gorputzetan

Hipotesia :
Beroa materialetan hedatzen da. Material batzuk eroale onak dira
eta beste batzuk eroale txarrak. Eroale txarretan beroa txarto
hedatzen da eta eroale onetan beroa ondo hedatzen da. Eroale
onak: Metala, kristala eta azala dira. Eroale txarrak: plastikoa,
papera, egurra ... hauek bero-isolatzaileak deitzen dira

Beharrezko materiala :

 kristalezko ontzia
 Gurina
 Bolatxoak
 Egurrezko koilara
 Metalezko koilara
 Plastikozko koilara
 Ur beroa
Nola egin :
Lehenengo, gurin bolatxoak material desberdinen (egurra,
metala, plastikoa) puntetan ipini genuen.

Gero ur beroa bota genuen, gutxi gorabehera 7,5 cm-ko

altueraraino .

Azkenik,itxaron ikusi arte zein bolatxo jausten den arinen.

Ondorioak:

Itxaron ondoren, ikusi genuen plastikoa eta egurra eroale

txarrak direla , eta metala eroale ona dela konturatu ginen.
Denbora pasa eta gero metalean zegoen bolatxoa pixkatxo bat
urtu egin da eta jaitsi egin da.

Markel , Maider eta Saioa

 SOINUAREN BIBRAZIOA

Hipotesia:
Guk azaldu nahi duguna soinuaren hedapena da,uretan airean baino
abiadura gutxiagoa dauka, airean berriz belositatea hadiagoa
eramaten du, eta bibrazioei esker soinua askoz gehiago entzuten da.

Materiala
 Diapasoia edo metalezko xafla bat.
 Iltzen handi bat.
 Urez betetako ontzia

Nola egin:
Lenengo kolpa ezazu diapasoia edo metalezko xafla iltzearekin,
Azkenik ukitu ezazu ura bibratzen ari den diapasoiaz edo xafla.
Ondorioak:
Ikusi dugu nola diapasoiak mailuaz jo eskero, bibratu egiten
duela, baina uretan sartu ezkero diapasoia
bibratzen usten du, baina uretan sartu ezkero ura bibratzen usten
du

.
Ondorioak:
Ikusi dugu nola diapasoiak mailuaz jo ezkero, bibratu egiten duela, baina
uretan sartu ezkero diapasoia bibratzen usten du, baina uretan sartu ezkero
ura bibratzen usten du.

Maitane-Alex
 SOINUAREN HEDAPENA
Hipotesia:
Soinu-uhinak hedatzeko bitarteko bat
behar dute. Soinua solidoetan,
likidoetan eta gasetan zehar hedaten
da. Baina, soinua hutsean ez da
hedatzen
Materiala:
 Kaskabiloa
 Mutur zabala duen botila bat eta
kortxoa
 Pospoloak
 Alkohola
 Burdin haria
 Kotoia

Nola egin:

Lehenengo, lotu kaskabiloa kortxoari burdin hariarekin.Ondoren,

jarrikortxoa botilari (ondo otxi behar da, zirrikiturik utzi gabe) eta
eragin botilari.

Jarraian, kendu kortxoa botilari eta sartu alcoholes bustitako kotoia

barruan. Gero, piztu pospolo nat eta bota botilla barrura, kotoiak su
har dezan eta barruan hutsa geratzeko.

Segindan, estali botila kortxoaz, ahalik eta azkarren.

Amaitzeko, sua itzaltzen denean, eragin botilari.

Ondorioak:
Lehenengo aldiz botilari eragin diogunean kaskabiloaren soinua
entzun dugu, bitarteko bat zegoelako. Bigarren aldiz botilari eragin
diogunean ez dugu kaskabiloaren soinua entzun, bitartekorik ez
zegoelako, hutsa zegoelako. Horrek esan nahi du soinua bitareko
bat behar duela hedatzeko eta hutsean ez dela hedatzen.

Ainho Sánchez Iñigo García