Ἡ Πατριαρχικὴ Ἐγκύκλιος
τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας
Β΄
τὸ προηγούμενο ἄρθρο μας ἀ-
ναφερθήκαμε στὸ περιεχόμενο
τῆς Πατριαρχικῆς Ἐγκυκλίου καὶ
στὸν λανθασμένο τρόπο μὲ τὸν
ὁποῖο ἀποδοκιμάζει τοὺς πιστοὺς οἱ ὁ-
ποῖοι ἀπὸ ἀγάπη καὶ πόνο γιὰ τὴν Ὀρ-
θοδοξία ἀντιδροῦν στοὺς διεξαγόμενους
μὲ τοὺς ἑτεροδόξους διαλόγους. Θὰ συν-
εχίσουμε τώρα τὶς παρατηρήσεις μας ἐπὶ
τῆς Ἐγκυκλίου.
2. Ἀναμφιβόλως μέσα στὴν Ἐκκλησία
ἐκδηλώνονται μὲ διαφορετικοὺς τρόπους
οἱ πιστοὶ στὰ ποικίλα θέματα ποὺ αὐτὴ
ἀντιμετωπίζει. Ἄλλοι ἠπιότερα, ἄλλοι δυ-
ναμικότερα. Ἐμεῖς δὲν ἔχουμε τὴ συνεί-
δηση ὅτι διακατεχόμαστε ἀπὸ σύνδρομο
ὑπερορθόδοξου ζηλωτισμοῦ, ὥστε νὰ
τοποθετηθοῦμε ὑπεράνω τῶν Ἐπισκοπι-
κῶν Συνόδων τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖες,
κατὰ τὴν Ἐγκύκλιο, ἔχουν ἐγκρίνει τὴ
διεξαγωγὴ τῶν διαλόγων. Συνεπῶς δὲν
ἀρνούμαστε τὴν ἀναγκαιότητα τῶν δια-
λόγων. Καλὸ πράγμα εἶναι νὰ διεξάγον-
ται οἱ διάλογοι, γιὰ τοὺς λόγους ἀκριβῶς
ποὺ ἡ Ἐγκύκλιος σημειώνει.
Ἀπὸ τὸ σημεῖο ὅμως αὐτὸ μέχρι καὶ
τοῦ νὰ δεχθοῦμε ὅτι διεξάγονται καὶ μὲ
σωστὸ τρόπο, ὑπάρχει χάσμα μέγα. Ὁ
τρόπος διεξαγωγῆς εἶναι ἡ πηγὴ τῶν ἀμ-
φιβολιῶν τῶν ἀντιδρώντων πιστῶν καὶ
ὅλων μας. Εἶναι διάχυτη ἡ αἴσθηση δη-
λαδὴ ὅτι οἱ διάλογοι διεξάγονται μὲ σκο-
πὸ τὴν ἀναζήτηση διατυπώσεων ἀμφίση-
μων, τέτοιων ποὺ νὰ βολεύουν ὅλους.
Κραυγαλέο παράδειγμα ὁ διάλογος μὲ
τοὺς Ἀντιχαλκηδόνιους. Χαρακτηρίσθη-
κε ἐπισήμως ὡς ἐπιτυχημένος, στὴν πρα-
γματικότητα ὅμως ἀποτέλεσε τραγικὴ ἀ-
ποτυχία, ἀφοῦ κατέληξε σὲ ΚΟΙΝΕΣ ΔΗ-
ΛΩΣΕΙΣ ἀπαράδεκτες Ὀρθοδόξως, ὅ-
πως ὑπεύθυνα καὶ τεκμηριωμένα ἔχει
ἐπισημανθεῖ ἀπὸ σημαίνοντες θεολό-
γους καὶ Συνόδους τοπικῶν Ἐκκλησιῶν.
Δὲν εἶναι μόνο ὅτι χρησιμοποιήθηκε δι-
φορούμενη ὁρολογία, ἑρμηνευόμενη δι-
αφορετικὰ ἀπὸ τὶς δύο πλευρές. Εἶναι
κυρίως τὸ γεγονὸς ὅτι μεθοδεύθηκε προ-
οπτικὴ ἑνώσεως μὲ παραμερισμὸ τεσ-
σάρων Οἰκουμενικῶν Συνόδων – πρά-
γμα ἀπολύτως ἀπαράδεκτο!
Ἂς ἔλθουμε τώρα στὸν διάλογο μὲ τοὺς
παπικούς. Εἶναι ἐμφανὴς μιὰ ἀνησυχη-
τικὴ τάση συμβιβασμῶν.
Μήπως ὑπερβάλλουμε; Τί ὅμως σημαί-
νει τὸ γεγονὸς ὅτι, ἐνῶ λίγο πρὶν τὸ θέ-
μα τῆς Οὐνίας ἀποτελοῦσε στοιχεῖο ἀνα-
σταλτικὸ τοῦ διαλόγου, κάποια στιγμή,
μετὰ τὴν Ζ΄ Συνέλευση τῆς Μικτῆς Ἐπι-
τροπῆς τοῦ διαλόγου Ὀρθοδόξων καὶ
Ρωμαιοκαθολικῶν στὸ Balamand τοῦ
Λιβάνου τὸ 1993, παραμερίστηκε, χωρὶς
μάλιστα νὰ ὑπάρξει πειστικὴ αἰτιολόγη-
ση;
Δὲν ἀποτελεῖ τὸ στοιχεῖο αὐτὸ πράξη
 ΑΡΙΘ. 2001, 15 ΜΑΪΟΥ 2010
συμβιβασμοῦ καὶ ὀπισθοχώρηση ἀπὸ
θέσεις ποὺ προηγουμένως ἐθεωροῦν-
το ἀδιαπραγμάτευτες; Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος
Αὐστραλίας Στυλιανός, ἐπὶ 20ετία Συμ-
πρόεδρος στὸν «Ἐπίσημο Θεολογικὸ
Διάλογο» Ὀρθοδόξων καὶ Ρωμαιοκα-
θολικῶν, ἀγανακτισμένος παραιτήθηκε,
γιὰ νὰ μὴν ἔχει πλέον, ὅπως ἐδήλωσε,
«οὐδεμίαν σχέση μὲ ἕνα τέτοιο ‘‘ἀνούσιο
παίγνιο’’». Ἄλλοτε πάλι δήλωσε ὅτι τὸν
ἐξοργίζει ὁ ἰσχυρισμὸς τοῦ νῦν Προέ-
δρου (τοῦ Μητροπολίτου Περγάμου)
ὅτι «ἡ Οὐνία δὲν ἀνήκει στὰ θέματα τοῦ
Διαλόγου». «Ἡ Οὐνία ὅμως εἶναι ἕνας
ἐμπαιγμός, μία καθαρὴ ἀπάτη, ἕνα μα-
σκάρεμα ἀνθρώπων», ἐπισημαίνει ὁ Ἀρ-
χιεπίσκοπος.
Εἶναι λοιπὸν ἀδικαιολόγητη ἡ ἀνησυ-
χία τῶν πιστῶν;
3. Ὑπάρχει ὅμως καὶ κάτι σοβαρότερο
ἀκόμη, γιὰ τὸ ὁποῖο ἡ Ἐγκύκλιος σιωπᾶ
ἀπολύτως· ἐννοοῦμε τὰ παράπλευρα
στοιχεῖα τοῦ διαλόγου, ὅπως εἶναι οἱ συμ-
προσευχὲς καὶ ἡ ἑκατέρωθεν συμμετοχὴ
σὲ λατρευτικὲς ἐκδηλώσεις, ἀποκορύ-
φωμα τῶν ὁποίων ὑπῆρξε ἡ πρὸ ἐτῶν
ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα στὸ Φανάρι. Οἱ ἐκ-
δηλώσεις αὐτὲς δίνουν τὴν ἐντύπωση
στὸν πολὺ κόσμο ὅτι ἔχει ἐπιτευχθεῖ συμ-
φωνία μὲ τοὺς παπικούς, μὲ ἀποτέλε-
σμα νὰ προωθεῖται σὲ ἐξοργιστικὸ βα-
θμὸ μιὰ ἕνωση ἐν τῇ πράξει καὶ νὰ ἐνι-
σχύεται ἑκατέρωθεν ἡ συμμετοχὴ τῶν
πιστῶν στὰ Μυστήρια καὶ τὶς λατρευτικὲς
ἐκδηλώσεις τῆς ἄλλης πλευρᾶς.
«Λάθη τραγικὰ» τὶς χαρακτηρίζει ὁ
Ἀρχιεπίσκοπος Αὐστραλίας. Λάθη τὰ ὁ-
ποῖα «δημιουργοῦν πολὺ θόρυβο, πολ-
λὴ ζημία, χωρὶς νὰ ἔχουμε ἀπολύτως
κανένα κέρδος. Ἔτσι δίνουμε τὴν ἐντύ-
πωση ὅτι σπεύδουμε νὰ κάνουμε μία In-
tercommunio, μία μυστηριακὴ κοινωνία
μὲ τοὺς ἑτεροδόξους… κάνουμε μόνο ζη-
μιὰ καὶ ἀντιθέτως δὲν βοηθοῦμε καθό-
λου τὸν διάλογο»!
225
Ὅταν αὐτὰ τὰ λέει ὁ ἐπὶ 20ετία ὑπεύ-
θυνος τοῦ διαλόγου, μποροῦν νὰ θεω-
ρηθοῦν ὑπερβολικὲς οἱ ἀντιδράσεις τῶν
πιστῶν; Οἱ πιστοὶ δικαιολογημένα ὅλη
αὐτὴ τὴν κίνηση τῶν ἐκτὸς διαλόγου ἐπι-
κοινωνιῶν τὴν ἀξιολογοῦν ὡς σκόπι-
μη ἐνέργεια γιὰ νὰ παρακαμφθεῖ ὁ διά-
λογος καὶ νὰ μεθοδευθεῖ ἕνωση πρὸ τῆς
ὁλοκληρώσεώς του ἢ καὶ ἀνεξάρτητα
ἀπὸ αὐτήν.
4. Ἡ τελευταία μας παρατήρηση ἀφο-
ρᾶ τὸν ἰσχυρισμὸ τῆς Ἐγκυκλίου ὅτι οἱ
διαφορές μας μὲ τοὺς παπικοὺς εἶναι
πολλὲς καὶ θὰ ἀπαιτηθεῖ πολὺς χρόνος
γιὰ τὴ συζήτησή τους.
Ἐμᾶς ἀκριβῶς αὐτὸς ὁ πολὺς χρόνος
μᾶς ἀνησυχεῖ, διότι ὑποβοηθεῖ τὴν ἐν
τῇ πράξει ἕνωση. Ἔχουν περάσει ἤδη
τόσες δεκαετίες διαλόγου. Ποιὸ ἀποτέ-
λεσμα ἔχουν φέρει; Θὰ φανεῖ ὑπερβολι-
κὸ ἂν ποῦμε ὅτι μόνο ἀρνητικὰ ἀποτελέ-
σματα διαπιστώσαμε; Ἂς προχωρήσου-
με λοιπὸν σύντομα, ἐξετάζοντας πρωτί-
στως τὶς δύο καίριες διαφορές μας: Τὸ
δογματικὸ θέμα τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὸ λεγόμενο πα-
πικὸ πρωτεῖο καὶ ἀλάθητο, τὸ ὁποῖο
ἤδη συζητεῖται. Αὐτὰ πρέπει νὰ ξεκαθα-
ρισθοῦν ἀμέσως συντομότατα καὶ μὲ
κρυστάλλινη σαφήνεια: Δέχονται οἱ πα-
πικοὶ νὰ διορθώσουν τὶς βλάσφημες, ἐξ-
οργιστικὲς καὶ ἀπαράδεκτες αὐτὲς πλά-
νες τους; Ἂν ναί, συνεχίζουμε τὸν διά-
λογο καὶ στὰ δευτερότερα ζητήματα. Δι-
αφορετικὰ ἂς σταματήσουμε τὸ «ἀνού-
σιο παίγνιο».
Καὶ βέβαια νὰ χαραχθεῖ ἐπιτέλους σω-
στὴ πορεία. Ἐναγκαλισμοὶ καὶ συμπροσ-
ευχὲς δὲν μποροῦν νὰ συνεχίζονται, ἐν-
όσω ὑπάρχει βάσιμη πιθανότητα θεο-
λογικοῦ ἀδιεξόδου.
Ἂς μὴν παροργίζουμε τὸν Θεὸ καὶ ἂς
μὴν προκαλοῦμε περισσότερο τὸν λαὸ
τοῦ Θεοῦ. Διότι ἐπωμιζόμαστε εὐθύνη
μεγάλη.