ဆရာေဇာ္ (သို့မဟုတ)္ ဓါးသံလွ်က္နဲ႔ပန္း

“ အႏုပညာသမားသည္ သူ႔သဘာှအရ “ ရွင္းလင္းဖြင့္ဆိုသူ ” မဟုတ္ပါ၉ “ ဖန္တီးသူ ” သာျဖစ္ရပါမည္၉ ” ဟု

အႏုပညာသေဘာတရားသစ္မ်ားကို ကိုယ္တိုင္ေတြးေတာႀကံဆသူ၈ ႏိုင္ငံရပ္ျခားရွိ စာေပသေဘာတရား၈ သီအို
ရီစသည္တို႔ကို ျမန္မာစာဖတ္ပရိသတ္မ်ား ခံစားသိႏိုင္ေအာင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ေရးသားျပဳစုေနခဲ့သူ
စာေရးဆရာ ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္ သည္ ေမလ ဿ၆ ရက္ ၀ှဿှ တြင္ အသက္ ၅၁ ႏွစ္ျပည့္ခဲ့ၿပီျဖစ္သည္၉

ဿ၇၄ှ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွ ျမန္မာစာအဓိကျဖင့္ မဟာှိဇၨာဘြ႔ရ

ဲ ခဲ့ၿပီး ရန္ကုန္စီးပြားေရးတကၠသိုလ္
တြင္ လက္ေထာက္ကထိကအျဖစ္တာှန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္၉ ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္ အမည္အျပင္ ေမာ္ေဇာ္၈ ေဇာ္ရဲ
ေအာင္၈ ေဇာ္ျမင့္သက္၈ ေဇာ္သလႅာ၈ အမည္မ်ားျဖင့္လည္း မဂၢဇင္းအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ေဆာင္းပါး၈ ှတၳဳတို၈
အက္ေဆးမ်ားကို ေရးသားလ်က္ရွိသည္၉
သူ၏ အသြင္းဆန္းၿပီး စူးရွေသာ စာေပေှဖန္ေရးသေဘာတရားအျမင္မ်ားေၾကာင့္ စာေပအႏုပညာေလာက
တြင္ ထင္ရွားလာၿပီး ေမာ္ဒန္၈ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္သေဘာတရားမ်ား က်ယ္ျပန္႔လာသည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္၉

အႏုပညာသည္ အႏုပညာအတြက္ သက္သက္ဆိုတဲ့ှါဒ ဒီေန႔ျမန္မာျပည္မွာမရွိဘူး၉ အဲ့ဒီှါဒဟာ ကမၻာမွာလည္း

ေခတ္ကုန္သြားၿပီ၉ ေမာ္ဒန္သမားမ်ားသည္ အမွန္တရားဘက္မွ ရပ္ၾကပါသည္ဟု ဆိုသူျဖစ္သည္၉ “ က်ေနာ္တို႔
၏ ေမာ္ဒန္ ႏွင့္ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္သမားမ်ားသည္ ှါဒတစ္ခု၈ အေတြးအေခၚစနစ္တစ္ခု၏ လက္ေအာက္ခံမဟုတ္ပါ၉
ဘယ္ှါဒကိုမွ က်ေနာ္တို႔ ဦးထိပ္ရြက္မပန္ဆင္ပါ၉ ” ဟု သူ၏ စာေပှါဒသေဘာထားအျမင္ကို ေဖာ္ျပရဲသူျဖစ္
သည္၉

“ ျမန္မာေမာ္ဒန္စာေပ၏ ေရေသာက္ျမစ္သည္ လူငယ္ထု၏ ေှဒနာျပည့္လွ်မ္းေသာႏွလံုးသားမ်ား ” ျဖစ္သည္၉

ျမန္မာေမာ္ဒန္သည္ ျမန္မာ့ေရေျမတြင္ ျမန္မာ့ခံစားမႈ၈ ျမန္မာ့ေှဒနာကို ျမန္မာ့အႏုပညာသမားမ်ားမွ ေရးဖြဲ႔ၾက
ေသာ အႏုပညာျဖစ္သည္၉ “ ျမန္မာ့ခံစားမႈ ” ၈ “ ျမန္မာ့ေှဒနာ ” ဟု ဖြင့္ဆိုျပသည္၉ ေမာ္ဒန္၈ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ကို က်
ေနာ္တို႔ ျမန္မာလူငယ္မ်ားက လြတ္လပ္စြာ ထူေထာင္ေနၾကျခင္းသာျဖစ္သည္၉ က်ေနာ္တို႔၏ သီးျခားလကၡဏာ
မွာ လူတစ္ေယာက္ခံစားရေသာ ခံစားမႈသာမက ျမန္မာလူငယ္တစ္ေယာက္ခံစားရေသာ ခံစားမႈအာ႐ံုမ်ားကို
လြတ္လပ္စြာ ေရးဖြဲ႔ဖန္တီးျခင္းသည္ အႏွစ္သာရျဖစ္သည္ဟု သူ၏စာေပအျမင္ကို ရဲရဲှင့္ှင့္ ေတြးေခၚတင္ျပ
ႏိုင္သူျဖစ္သည္၉ ဆရာက “ ဿ၇၅ှ ေနာက္ပိုင္း လူငယ္မ်ားေရးသားေသာ ကဗ်ာ၈ ှတၳဳေတြကို အာ႐ံုစိုက္ေလ့
လာခံစားၾကည့္တဲ့အခါ လူငယ္ေတြမွာ လူႀကီးေတြ ထင္ထားတာထက္ ေှဒနာေတြ ပိုမ်ားေနတာေတြ႔ရတယ္ ”
ဟု ေျပာခဲ့သည္၉

စာေရးဆရာ အႏုပညာသမားက တစ္စံုတစ္ခုေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ သူ႔တြင္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ခံစားမႈကို

ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ရန္အတြက္ ဖန္တီးေရးသားလိုက္ေသာ ခံစားမႈကို ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ရန္အတြက္ ဖန္တီး
ေရးသားလိုက္ေသာစာကို “ စာေပ (သို႕) စာေပအႏုပညာပစၥည္း (Literature Art) ” ဟုေခၚဆိုရပါမည္ဟု အဓိ
ပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ အသစ္ကို ဖြင့္ဆိုျပသည္၉ သူ၏ “ ှတၳဳအေၾကာင္းစာေပါင္းစာတမ္း ” တြင္ “ အႏုပညာသမား
တစ္ေယာက္အဖို႔ အေရးႀကီးဆံုးက သူ႔ရင္ထဲျဖစ္ေပၚလာေသာ ခံစားမႈကို သူေရးခ်င္ေသာအခါ ေရးခ်င္သလို
ေရးခ်လိုက္ဖို႔ပင္ျဖစ္သည္ ” ဟု သူ၏ အႏုပညာခံယူခ်က္ကို ေဖာ္ျပထားသည္၉
ယေန႔ျမန္မာစာေပေလာကတြင္ အျငင္းပြားဖြယ္၈ နားလည္ရခက္ေနေသာ ေမာ္ဒန္၈ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ စာေပသေဘာတ
ရားသီအိုရီအျမင္မ်ား ႏွင့္ပတ္သတ္၍ သူ၏ “ ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္ဖတ္စာ ” တြင္ အေတာ္အတန္ဖြင့္ဆိုရွင္းျပထား
သည္၉ ႏိုင္ငံရပ္ျခားရွိ စာေပသေဘာတရားမ်ားႏွင့္လည္း ထိစပ္ခံစားနားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ ဖြင့္ဆိုရွင္း
ျပႏိုင္သူျဖစ္သည္၉

ေမာ္ဒန္ မွ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ေျပာင္းလဲလာသည္ႏွင့္ပတ္သတ္၍ ဆရာက အႏုပညာျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈကိစၥသည္ သူ

ငယ္တန္းေအာင္မွ ပထမတန္းတတ္ရမည္ဆိုေသာ ကိစၥႏွင့္ မတူေၾကာင္းႏွင့္ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္၏ေလာကအျမင္သည္
“ ရွိမႈ ” (Modes of Being) ေပၚတြင္ မူတည္ေၾကာင္း ယံုၾကည္သူျဖစ္သည္၉

ေမာ္ဒန္ေတြ၈ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ေတြသည္ တိုင္းတစ္ပါးမွ သြင္းလာေသာေမွာင္ခိုပစၥည္းျဖစ္သည္ဆိုေသာသူမ်ားရွိ၏၉

ေမာ္ဒန္၈ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္အယူအဆမ်ားကို က်ေနာ္တို႔ တင္သြင္းယူေဆာင္လာျခင္းမဟုတ္၉ ကမၻာေပၚမွာ ေျပာင္းလဲ
ျဖစ္ေပၚေနေသာ ေခတ္တစ္ေခတ္တစ္ခုအတြင္း “ အခ်ိန္ခရီးသည္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ က်ေနာ္တို႔က တိုးှင္ေရာက္
ရွိသြားျခင္းသာျဖစ္သည္၉ က်ေနာ္တို႔က ယူေဆာင္မလာ၈ သူတို႔ရွိရာသို႔ က်ေနာ္တို႔ေရာက္ရွိသြားျခင္းျဖစ္၏ ” ဟု
သံုးသပ္ခဲ့သည္၉

ယင္းအျမင္ႏွင့္ပတ္သတ္၍ ေျပာၾကားရာတြင္ “ က်ေနာ္က ဿ၇၇၃-၇၄ မွာ သရဖူမဂၢဇင္းမွာ ေမာ္ဒန္အေၾကာင္း

စေရးခဲ့တယ္၉ အဲ့ဒါကို တင္းသြင္းတယ္ထင္လို႔ ေျပာဆိုစြပ္စြၾဲ ကရင္ေတာ့ က်ေနာ္မျငင္းပါဘူး၉ ဒါေပမယ့္ ဓါတ္
ေျမၾသဇာေတြ တင္သြင္းသလိုေတာ့မဟုတ္ပါဘူး၉ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ရွိၿပီးသား မြန္းၾကပ္မႈ၈ ပိတ္ေလွာင္မႈ၈ ခ်ဳပ္
ကိုင္မႈေတြေၾကာင့္သာ ေမာ္ဒန္၈ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္က ပိုၿပီး အသက္ှင္လာတာပါဗ်ာ ” ဟုဆိုသည္၉

လူငယ္ေတြကို အားေပးရန္လိုလားေသာဆရာသည္ ယခုေသာ္လည္း လူငယ္မ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ သူ၏အျမင္ကို

ေျပာၾကားရာတြင္ “ က်ေနာ္လူငယ္ေတြကို ယံုတယ္၈ သူတို႔ေတြမွာ မွားတယ္ဆိုတာသိပ္မရွိၾကဘူး၉ သမိုင္းအ
ေကြ႔ေတြဟာ လူငယ္ေတြဟာ မွန္တဲ့ဘက္ကရပ္တည္တာမ်ားတယ္၉ က်ေနာ္က ေက်ာင္းဆရာဆိုေတာ့ လူငယ္
ေတြနဲ႔ အေနနီးတာလည္းပါမယ္၉ လူငယ္ေတြကို အခင္းအက်င္းေတြ၈ လမ္းေၾကာင္းေတြ ေဖာက္ေပးရမယ္၈ အဲ့ဒါ
ေတြဟာ လူႀကီးေတြရဲ႕တာှန္ပဲဗ်၉ ”
 က်ေနာ္တို႔အေခၚ ကိုရဲ (သို႔) ဆရာသစၥာနီ ႏွင့္ ဆရာေဇာ္ေဇာ္ေအာင္

“ သီခ်င္းဆိုခ်င္သူေတြဆိုပါေစ၈ စာေရးခ်င္သူေတြေရးပါေစ၈ က ခ်င္သူေတြ က ပါေစ၈ ဆိုတာ မွားရင္မွားမယ္၉

ေရးတာ အမွားပါရင္ပါမယ္၉ က တာ ေကာင္းခ်င္မွေကာင္းမယ္၉ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕ အမွားေတြဟာ ေလာကႀကီး
အေမွာင္က်သြားမယ္၉ ဒုကၡေရာက္သြားလိမ့္မယ္မဟုတ္ဘူး၉ လူငယ္ေတြဟာ မဟုတ္တာေတာ့ လုပ္မွာမဟုတ္
ဘူးလို႔ က်ေနာ္ယံုၾကည္ပါတယ္ ” လို႔ ဆိုသည္၉

ပို႔စ္ေမာ္ဒန္တို႔၏ ေလာကအတြင္းက အစစ္အမွန္တို႔မ်ားျပား႐ွဳပ္ေထြးေနေသာေၾကာင့္ သူတို႔ေလာကသည္လည္း

ေျမာက္ျမား႐ွဳပ္ေထြးေနပါတယ္၉ ဆရာက “ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ေလာကကေတာ့ ႐ွဳပ္ေထြးေနတယ္၉ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္
တို႔ဆီမွာက ရွင္းေနပါတယ္၉ အဲ့ဒီေလာက္မ႐ွဳပ္ပါဘူး၉ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္သေဘာတရားသီအိုရီကသာ ႐ွဳပ္ေနတာပါ၉
က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ပစၥဳပၸန္ေကာ၈ အနာဂါတ္ေကာ၈ အင္မတန္မွ ရွင္းေနပါတယ္ ” ဟု ဆိုခဲ့သည္၉
ေမာ္ဒန္၈ အထူးသျဖင့္ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္သမားသည္ ဘာသာစကား၏ မျပည့္စံုမႈ၈ အားနည္းမႈကို သိျမင္လာၾကသည္၉
သူတို႔ အဓိကေလာကအျမင္ႏွစ္ခုအျဖစ္ ရွိမႈမေသခ်ာျခင္း (Ontological Uncertainty) ႏွင့္ ဗဟိုခ်က္မဲ့ျခင္း
(Theme of Absent Center / Decentred) ဟု ဆရာကဆိုသည္၉ ေမာ္ဒန္၈ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္သမားမ်ားသည္ သူတို႔
ယံုၾကည္မႈေလ်ာ့ပါးေနေသာ ဘာသာစကား Medium ျဖင့္ေလာကကို သူတို႔ျမင္သည့္အတိုင္းေရးဖြဲ႔ၾကသည္၉
အစဥ္အလာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ၈ ႏွဳန္းစံေတြ၈ လိုက္နာရမည့္ဥပေဒသေတြ စတာေတြကို စြန္႔ပစ္လိုက္ၾက
သည္၉

ပို႔စ္ေမာ္ဒန္အျမင္ကိုလက္ခံရျခင္းႏွင့္ပတ္သတ္၍ ဆရာက “ က်ေနာ္က ဗဟိုခ်က္(Center) ဆိုေသာ ဖိႏွိပ္တဲ့သ

ေဘာ၈ ႏွိပ္ကြပ္တယ္ဆိုတဲ့သေဘာကို ေတြ႔ေနရေတာ့ ဒီ ဗဟိုခ်က္သေဘာထားကို မႏွစ္သက္ဘူး၉ ဒါေၾကာင့္ ဒီ
ဗဟိုခ်က္မဲ့ျခင္း(Decentred) သေဘာဟာ ငါတို႔အေျခအေနနဲ႔လိုက္မယ္ထင္လို႔ ဒီပို႔စ္ေမာ္ဒန္သေဘာထားကို
တင္သြင္းခဲ့တာပါဘဲ ” လို႔ ဆိုပါတယ္၉

“ လူသတ္မႈအတြက္ထားရွိေသာပုဒ္မသည္ (၁ှ၀) ျဖစ္သည္ဆိုပါလွ်င္ အေတြးအေခၚသတ္မႈအတြက္ပုဒ္မသည္

သံုးကုေဋႏွစ္ျဖစ္ႏိုင္စရာအေၾကာင္းရွိ၏၉ သူတို႔ ဘယ္သြားေနၾကသည္လဲ ……. ” ဟု “ ႏိုင္တဲ့သူအကုန္ယူသြား
သည္ (The winner takes it all) ” ဆိုသည့္ ဆရာေဇာ္ ၏ှတၳဳတိုထဲတြင္ ဆိုထားသည္၉

က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာစာေပ၈ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာှတၳဳတိုသည္ ေမာ္ဒန္ မွ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္သို႔ လ်င္ျမန္ေသာ အရွိန္အ

ဟုန္ျဖင့္ ဦးတည္ေရြ႕လ်ားေနသည္ဟု က်ေနာ္ယံုၾကည္ပါသည္၉ ထိုသို႔ဆိုလိုက္သျဖင့္ စာေပေလာကတြင္ ေှ
ဖန္မႈမ်ားရွိခဲ့ရာ ဆရာက “ အႏုပညာျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈကိစၥသည္ သူငယ္တန္းေအာင္မွ ပထမတန္းတက္ရမည္
ဆိုေသာ ကိစၥ ႏွင့္ မတူပါ ” ဟု ေခ်ပသည္၉

ဆရာက “ ယခုအခါ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ခံေနရတဲ့လူေတြဘက္က လူေတြဘက္ကတစ္ခုခုလုပ္ဖို႔ လိုေနလို႔ ပို႔စ္

မက္စ္ှါဒ(Post Marxism) ကို ပံုေဖာ္ေနပါတယ္၉ မက္စ္ှါဒအျမင္မ်ားျဖင့္ ေလ့လာေသာစာေပမ်ားကို ျပန္လည္
စိတ္ှင္စားတာ၈ ေလ့လာတာကို ဆိုတာပါ၉ အေရးႀကီးတာက ခံေနရတဲ့သူေတြအတြက္ စာေပဘက္က တစ္ခုခု
လုပ္ေပးဖို႔ ရည္ရြယ္ပါတယ္ ” ဟု ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္၉

ေရးသားသူ၉ ဏီဆက္
 ဆရာေဇာ္ေဇာ္ေအာင္အေၾကာင္းအက်ဥ္းခ်ဳပ္( ကိုယ္တိုင္ေရးသည္ )

ဿ၇၁၅ ခုႏွစ္ ေမလ (ဿ၆) ရက္၈ ဿ၀၇၇ ခုႏွစ္ နယုန္လဆန္း (ဿှ) ရက္၈ (အဂၤါေန႔) ညေန ၁းှှ နာရီတြင္ ဖြား
ျမင္သည္၉ ဖြားရာဇာတိခ်က္ျမွဳပ္သည္ မံုရြာခ႐ိုင္၈ ဆားလင္းႀကီးၿမိဳ႕ျဖစ္၏၉ အဖဦးဘသက္၈ အမိေဒၚတု တို႔၏
တစ္ဦးတည္းေသာသားျဖစ္၏၉ စစ္ႀကီးအၿပီးတြင္ မံုရြာၿမိဳ႕ ဗုဒၶဘာသာေက်ာင္း (ယခု အ.ထ.က-ဿ) တြင္ ပညာ
သင္ၾကားခဲ့သည္၉ ဿ၇၃၁ ခုႏွစ္တြင္ ဆယ္တန္းေအာင္၍ မႏၲေလးတကၠသိုလ္သို႔ တက္ခဲ့သည္၉ ရန္ကုန္တကၠ
သိုလ္သို႔ေျပာင္းေရႊ႕၍ ဿ၇၄ှ ခုႏွစ္တြင္ ှိဇၨာျမန္မာစာဂုဏ္ထူးဘြ႔ရ
ဲ ခဲ့သည္၉ မဟာှိဇၨာဘြ႔ယ
ဲ ူက်မ္းေခါင္းစဥ္မွာ
“ေဇာ္ဂ်ီ၏ ေဗဒါလမ္းကဗ်ာအပုဒ္ (၂ှ) ဖြ႔စ
ဲ ည္းတည္ေဆာက္ပံုေလ့လာခ်က္” ျဖစ္၏၉ ဿ၇၄ှ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္
တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာဌာနသို႔ ှင္ေရာက္ခဲ့၍ ဿ၇၆၇ ခုႏွစ္တြင္ စြန္႔ခြာခဲ့ရသည္၉ ဿ၇၃၁ ခုႏွစ္မွစ၍ စာတိုေပစက
ေလးမ်ား ေရးခဲ့သည္၉ ယေန႔အထိ အေပ်ာ္ဖတ္ှတၳဳလံုးခ်င္း အုပ္ (၂ှ) ခန္႔ေရးခဲ့သည္၉ စာေပသေဘာတရား
ႏွင့္ စာေပေှဖန္ေရးစာအုပ္ (၀ဿ) အုပ္ ေရးခဲ့သည္၉ စာေပေဆာင္းပါးမ်ားလည္း ယေန႔အထိ ေရးဆဲျဖစ္သည္၉

ငယ္စဥ္က အေတာ္ေတေတေပေပ ေနခဲ့သည္၉ ဘှတြင္ အမွန္မျဖစ္စေလာက္ႏွင့္ အမွားေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္

ခဲ့သည္၉ ယခုအခါတြင္ လိမၼာဖို႔ ႀကိဳးစားရင္း စာအမွန္မ်ား ေရးသားေနဆဲျဖစ္သည္၉

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

“ ဆရာေဇာ္ေဇာ္ေအာင္အေၾကာင္းအက်ဥ္းခ်ဳပ္ ( ကိုယ္တိုင္ေရးသည္ ) ” မွာ သံုးပြင့္ညီညာစာေပ မွ ထုတ္ေှခဲ့

ေသာ ဆရာေဇာ္ေဇာ္ေအာင္ ၏ “ မိုးပိေတာက္စကားေျပမ်ားလက္ေရြးစင္ှတၳဳတိုစ”ု စာအုပ္မွ ျပန္လည္ ကူးယူ
ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္၉