You are on page 1of 3

PASIAN KHE GING ZA

Rev. Dr. J.M. Ngul Khan Pau

“A nitak ciangin huan sungah Topa Pasian a hong paina ging amaute in za uh a,
Topa Pasian' muh loh dingin mipa leh a zi, huan sung singte lakah a bu uh hi.”
Piancil 3:8.

Amasa in i Lai Siangtho simna nam nih in kingaihsun thei hi. Khatna, Pasian lampai ging za uh
hi, ci-in kilet thei a; tua ciang, Pasian aw za uh hi, ci-in zong kilet thei hi. Ahizongin tuni adingin
Pasian ‘lampai ging’ cih in ngaihsun khawm leng ka ci hi. Pasian in khe nei hiam? Ama khe tawh pai
takpi mah hi ding hiam? Chrysostom in, “Vantung ka tutna leitung ka khe ngakna a ci Pasian khe tawh
pai ding hiam? Mun khempeuhah om Topa tua huan neu khat sungah bangci pai ding hiam?” ci-in
dotna bawl hi. Adam leh Eve mawhna sungah a sih zawh uh ciangin Pasian in Amah banga a bawlsa
mihingte zong hi. Tua hangin tua huan neu khat sungah Pasian khe ging kiza hi.

I. Pasian leh Adamte nupa kikhawl: Mihingte ganhing bangin hong kibawl hilo hi. Na
khempeuh Pasian in thu tawh na piangsak hi. Ahi zongin mihing hong bawl ding ciangin Ama khut
zanga, Ama nuntakna hu hong muam hi. Tua hangin mihing leh ganhing kibanglo hi. Nisimin Pasian
leh Adam te nupa kikhawl dingin ka ngaihsun hi. Mawhna hangin Pasian leh mihing kikhenna a om ma
na ngaihsun ngei hiam? Pasian leh a bawlsa mihingte lawmta bangin kikhawl ding uh hi. Pasian
thukhen dingin va pailo ding a, lawmta kihawh, kiveh bangin hun zang khawm ding uh hi. “Pasian
omna” cih leh “mihing omna” tuam om dingin na ngaihsun hiam? Mawhna hong lut a-kipanin “tuam
om” hong kipan hilo ding hiam? Kumpi Solomon in mihing hong kipiansakna thu hih bangin na gelh
hi. “Hih thute khempeuh banah gen ding thu khat bek om hi. Mihing hong kipian'sakna a thu bulpi pen
in: Pasian zahtakna leh a thupiakte man'na ahi hi,” (Thuhilhna 12:13) ci hi. Nang hong kipiansakna
hang na tel zo maw? Hong piansak deihna bangin na gamta maw?

II. Pasian hong paina ging za uh: Lai Siangtho telsut mi khat in, “Adam leh Eve kibu” cih pen
“Mawhna i bawl ciangin mite muhna dingah kibawl nuam lo hi, a simthamin kigamta hi,” ci hi. Mihoih
a kineihkhem vive ahih hangin lah hoihna neilote i hi uh hi. ‘Pasian paina ging za’ cih leh ‘Pasian amau
kiangah om’ cih Lai Siangtho in a kibangin zangkhawm hi. Amau tawh tengkhawm amau tawh
omkhawm cih tawh kibang hi. Hih a nuai a Lai Siangtho munte sim leteh Pasian amau kiangah a om
ciangin amau tawh lam paikhawm bangin kigen hi. “Keimah in note lakah omna ka bawl ding a,
keimah in note kong kih kei ding hi. Keimah, note' lakah omin note' Pasian ka hi ding a, note, keima
mite na hi ding uh hi,” (Siampi Laibu 26:11-12); “Bang hang hiam cih leh note hong hon ding leh note'
mai-a na galte uh a hong pia dingin Topa na Pasian uh na giahphual laizang uh ah hong pai hi. Tua ahih
ciangin note lakah a kilawmlo nate a muhlohna ding leh note kiang panin amah a paikhiat lohna dingin
na giahphual uh siangtho ding hi,” (Thuh 23:14); “Israel mite Egypt panin ka paikhiatpih toh ni-a kipan
tuni dongin biakinn sungah ka om nai kei a, puanbuk sungah omin ka pai kawikawi hi. Israel mite
khempeuh tawh ka painasa mun khempeuhah, ka mi Israel-te a cing dingin ka piak thukhente khat
peuhpeuh tungah, “Bang hangin taamtak biakinn hoih hong lamsaklo na hi hiam?” ci-in kam khat beek
gen ngei ka hi hiam?’ ci hi (II Sam. 7:6-7).

Pasian tawh lampai khawm i cih ciangin a kinaihna, lawmta bangin kikholhna lam genna hi.
JFB Bible Commentary in, “Amau kiangah Pasian in ni dang lai bangin itna kamnem tawh hong pai,
kinawh het loin Adam leh Eve in a zak theih dingin hong pai cihna hi,” ci hi. Pasian khe ging bil tawh
1
zak bek ding hi loin i lungsim tawh zak ding hi zaw hi. “Pasian paina ging” cih leh “Pasian tawh lam
paikhawm” cih Piancil sungah tam veipi kimu hi. Pasian khe ging a zak hangin a laulo mi siangthote
Enoch (Pian 5:21-24), Noah (Pian 6:9), Abraham (Pian 17:1) “Pasian tawh lam paikhawm” ci-in
kiciamteh hi. Adam leh Eve in mawhna hangin Pasian khe ging a zak uh ciangin a buk uh hangin, mi
siangthote'n Pasian tawh tonkhop ding na lungulh penpen uh hi.

III. Bang hunin Pasian va hawh hiam? Hebrew Lai Siangtho in Pasian hawh hun “huih nun
hunin” ci a, Greek Lai Siangtho in “huih” omsaklo in “nitak lamin” ci hi. Jerome in, “Sun lang huih
nun hiauhiau hun” ci-in gen hi. Hih in hong theihsak nop thu in sun hun pawlin Adam leh Eve na khial
khin uh a, nitak lamin thukhen dingin Pasian hong pai hi dingin kingaihsun hi. John Calvin in, “Kei
ngaihsutna panin Adam leh Eve theiteh tawh kituamin zan hun zang khin uh hi. Zan khuamial sung
amau kilimbawlna tawh a zat khit uh ciangin, a zing nisuak huih khi hong nung hiauhiau hun hi ding
hi,” ci hi. Zing nisuah hun huihkhi dam nung hiauhiau hunin Pasian amau kiangah va pai hiding hi.
Midang pawlkhat in sun hun sung mah hi ding a, Pasian khe ging zong hi kenteh, amau mawhna
sungah a puk khit uh ciangin singteh kia nangawnin lauhna pia hi ding hi, ci pawl zong om hi. John
Calvin mah in ama ngaihsutna hibangin gelh thuah hi. “Pasian a pai ciangin huih nung hiauhiau in zui
hi, tua bang huihnun’ hiauhiaute in Adam leh a zi sia leh pha theihna khanglosak hi,” ci hi.

Pasian pen eite theihzawh ding hi lo hi. Huihkhi dam hiauhiau i cih Ama gamtatna genna ahi hi.
Bang hang hiam cih leh Kumpi David in, “Na kamtai dingin huihte na bawl a, mei leh meikuangte na’
nasemte na hisak hi,” na ci hi (Late 104:3). Pasian in a bawlsa na khat peuhpeuh zang thei hi. Hih laiah
huihnung in Adam leh a zi thukhenna thuak ding limlahna hi kha ding hi. ‘Adam leh Eve na khempeuh
a muthei Pasian kiang panin kibuksawm hi’ cih na ngaihsun ngei maw? Zan khuamial zong Ama
adingin sun nitang tawh a kibang Pasian adingin, “Adam koiah om na hiam?” a cih a mu lo takpi mah
hi ding hiam? Eite zong Pasian kiang pan buk i sawm leh i bukna singsawlte'n hong seel zo takpi ding
hiam?

Tua hangin David in, “Nangmah a pelh dingin koi-ah pai ding a, nangma omna panin koi lai-ah
taikhia ding ka hi hiam? Vantungah kahto leng tua lai-ah nang na om a, Leinuai misite' gamah lupna
bawlta leng zong tua lai-ah zong nang na om veve hi. Leimong pekah leengin, tuipi mong pekah omta
leng zong, tua lai nangawnah nangma khut in kei hong paipihin, na khut taklam in kei hong len ding hi.
“Khuamial in kei hong tuamcip hen la, ka kiima khuavak omte zan khuamial suak hen,” ci ta leng
zong, tua nangawnah nangma-a' dingin khuamial pen miallo a, zan khuamial pen sun nitaang tawh
kibang hi. Bang hang hiam cih leh nang-a' dingin khuamial pen khuavak mah bang lel hi,” (Late 139:7-
12) ci hi.

Nang kiangah Pasian bang hunin hong hawh hiam? Khua hun nuam mahmah hun a tel hiam?
Hong tai ding hi leh huihdam nung hiauhiau sangin meikuang tawh hong pai-zaw lo ding hiam? Topa
in na hun hoih penpen hunin hong hopih nuam ahih manin “nitak lam huih siang nun hunin' nang
kiangah hong pai hi. Hebrew pau-ah ruah pen huih leh “kha” cihna zong ahi hi. Tulaitak nang kiangah
Pasian huih hong nung tawntung hi. Na bukna munah nang na kiphawksak loh hangin Pasian huih, Kha
Siangtho in, “Nang koi-ah om na hiam?” ci-in hong sam hi. Na hun hoih penpen gupna ni a hong
sampa kiangah, “Topa aw, ka khial khin zo hi, na ta kici dingin ka kilawm nawn kei hi. Hong maisak
in” bang hangin ci lo ding ihiam? Bangtan nangma bawltawm singsawl nuai-ah kibu ding na hiam?
Singkung bel teitei ning na cih leh sing phung belhtak penpen Singlamteh, tua bekbek om hi. Tua
belhtaak Singlamteh a muh uh ciang la phuakte in,

“Singlamteh, Singlamteh,
Ka kisak theihna hi,
2
Vantung khua ka tun ciangin
A nuam ka ngah nang hi”

cih leh

“Tua Singlamteh ke’n ngilh ngei kei ning,


Zawhna minpha ka tutzawh mateng,
Tua Singlamteh khah lo lenlen ning,
Kham lukhu tawh ka khek mateng in,”

na ci ngeungeu bek uh hi.

IV. Pasian tai na mu ngei maw? Tapa taimangpa hong ciah kik ciangin i Lai Siangtho in, “Tua
ahih manin amah kithawi-in a pa kiangah a ciahkik dingin a pai hi. Ahi zongin inn a tun' ma-in a pa in
na galmuh a, hehpihhuaisa mahmah ahih manin va delhin, a tapa ngawngkawi-in a nam hi,” (Luke
15:20). Banghangin a pa in a omna panin na ngak lo hiam? Banghangin delh hiam? I Lai Siangtho in
‘hehpihhuaisa’ ci hi. Hih kammal ‘hehpihhuaisa’ cih “Topa in tua meigongnu a muh ciangin a khasiat
suak a, “Kap kei in,” ci-in a khem hi,” (Luke 7:13), “Ahi zongin Samaria mi khualzin khat tualai mun
hong tungin a liampa a muh ciangin hehpihhuaisa a…,” (Luke 10:33) cih sungah ‘hehpihhuaisa’ cih
kizang hi. A tapa hehphihuaisa ahih manin a dawn dingin ma’tai hi. A tai lam zong theilo kha ding hi.
Itna in amah taisak hi.

Lai Siangtho hilhcian khat ka simna-ah, tua hun lai Israel gamah mite tengkhawm uh hi, ci hi.
Tang ten cih bang omlo hi. Tua bek thamloin a tapa taikhiat, a pa a simmawhna a veng leh pamte in
zong theihpih, tua bek hiloin na sakpih lai uh hi. Tua hangin a tapa hong ciah a mu midangte in ‘nu leh
pa simmawhpa’ ci-in suang tawh deng ut phial ding uh hi. Tua bang a pianma in a pa in a tapa lamah tai
hi. Hihlai a tapa taimangpa' pa pen eite Pasian tawh kiteh thei hi. Pasian in a bawlsa mimangte a kileh
kik ciangin a tokhomah tu hithiatin ngaklo hi. Itna tawh kidim Pasian ahih manin nangma lamah hong
tai hi. Pasian tai ging na za ngei hiam? Pasian in nang hong ngawngkawi-in hong tawp (nam) lam na
thei ngei maw? Puan hoih penpen, khedap leh zungbuh hong bulhsak un ci a lungdamna tawh kidim
Pasian maitang na mu ngei maw? “Bawngno thau penpen go in pawikham ni.” Lungdamna lian lua
ahih manin a neih lakah a hoih penpen tawh nang hong pahtawi hi; na tel hiam?

‘Pasian ta ka hi’ cih kitelna na neih kei leh, “Singlamteh pua kawmkawm a pai lai Jesu khe ging
na za nuam hiam?” Kalvari mualtung zuanin sisan tawh kidim na Topa mel na mu ngei maw? A lampi
totna khempeuhah sisan kai zihziah ahih manin tuni dongin tua lampi “Sisan Lampi” a kicihna na thei
hiam? Eden huan pan a hong zonna khe pen Singlamteh tungah kikilhcip ahihlam na thei maw?

Pasian khe ging bil tawh zak ding hi loin lungsim tawh zak ding ahi hi.

***

You might also like