Muna-munang pagpanarbaho sa labas

Paper nga gi-submit ni Alvin Concha, MD, MA Gender Studies, Ateneo de Davao University,
kang Dr Lourdesita Sobrevega-Chan, niadtong 27th August 2005,
in partial fulfillment sa mga requirements sa Women and History (MASOR 539)

About sa language

Ang original nako nga intention mao ang pagsulat ani nga paper sa language nga
ginagamit diri sa Mindanao, especially diri sa Davao: Cebuano, sagol Pilipino,
sagol English. CePiLis ang tawag nila. No pun intended sa binisaya nga paglitok
sa “syphilis,” usa ka sexually-transmitted disease. Walang rules ang paraan sa
pagsagol ng mga words sa CePiLis. Pwedeng ang Pilipino o Tagalog na word
ngayon, Bisaya o Cebuano na mamaya, sa ngadto-ngadtong istorya. Pwede ra pud
nga straight Cebuano sentence, straight English sentence o straight Tagalog
sentence. Saksak sinagol gyud. Kung di na kaya ibinisaya, itinagalog. Kung wala
say counterpart nga Cebuano o Tagalog words, iininglish. Way kurat. Ing-ani ta
mag istorya, mag text o mag compose ug mga letters sa atong mga friends. For
most of us, ganito rin tayo mag-isip. Kita rang bahina diri sa Pilipinas ang hanas
kaayo mo-CePiLis. Dala siguro sa ka-varied sa mga cultures nga naa diri sa
Mindanao. Na karon, since ing-ani man ang atong sinultihan, ug sa ing-aning
language man ta magkasinabot, tama ra siguro nga sa ing-aning paagi pud nato
ipadayag ug i-preserve ang atong mga huna-huna, sama pananglitan sa pagsulat ug
usa ka paper for submission sa klase, sama niini nga paper.

Dagan sa atong diskurso

Sa paper na ni, hisgutan nako ang sitwasyon sa mga Overseas Filipino Workers
(OFWs). Mag mention kog gamayng statistics para ma-picture nato ang papel sa
atong mga igsoong nanarbaho sa abroad dinha sa atong kahimtang, labi na sa
atong ekonomiya. Mag focus pud ko kadali sa mga health workers nga OFWs para
mas mapalaluman ang akong ginapadayag. Then, later sa paper, akong i-
problematize ang atong “tradisyonal” nga pagbasa sa sitwasyon sa mga OFWs,
ginamit ang mga prinsipyo ni Joan Kelly-Gadol, usa ka feminist historian.
Basahon pud nako sa laing angulo ang sitwasyon sa mga OFWs, gikan sa gitawag
natog feminist perspective.

1
Mga bagong bayani

Angkop masyado ang tawag natin sa ating mga kababayan na OFWs: mga
“modern-day heroes.” Sa economic crisis ba naman sa Pilipinas karon, kadtong
maka-ensure nga naay kwarta always nga makasustento sa household expenses,
makabayad sa mga bills, makapadala sa mga bata sa eskwelahan ug makatabang sa
mga naghirap na relatives, sila ang atong mga liberators and icons in the family.1
Para sa kadaghanan sa mga OFWs around the world, gina-tolerate lang nila ang
mga exploitation, discrimination ug kalisod sa pagpanarbaho sa labas, labi na ang
mahilayo sa mga mahal sa kinabuhi, para lang makab-ot ang ilahang mga
economic goals, nga dili nila pwedeng mahimo diri sa Pilipinas.2

Sa macro level, ang mga OFWs ang nagabuhay sa ating economy with their
remittances.3 Kadtong 2004, ang aggregate remittance sa mga OFWs niabot ug
US$8.5 billion. Tumaas na yan ng 12.82%, from the US$7.5 billion remittance of
the previous year. From the data of the first half of 2005, nitaas pa gyud ug samot
ang growth rate sa remittance by 21.48%.4

Labor diaspora

Galing sa data ng Philippine Overseas Employment Administration (POEA) noong

end of 2004, may mga 933,588 na ka OCWs (new hires and rehires) ang employed
ngayon in over 180 countries. Higher na ni nga figure by 7.56%, compared atong
2003, nga 867,969 pa lang ang mga OCWs nato.5

Nagstart ang pagpanglabas sa “best and brightest” Pinoys niadtong 1970s. Naay
political instability sa Middle East region niadtong early 1970s, which caused the
oil price to soar. Krisis sa Pilipinas, pero nakinabang ug maayo ang mga Middle
East countries like Saudi Arabia sa oil price increase. Gigamit nila ang ilang
ginansya for development. Kauban sa development nila, nanginahanglan sila
karon ug daghang trabahante to work for them. Ngadto nagsugod ang
pagpanglabas sa mga laborers, nurses, engineers, domestic helpers ug office
workers nga mga Pinoy.6 Sukad ato, nagsunod-sunod nag pangabroad ang mga
Pinoy. Pwede man diay maka-survive sa krisis sa Pilipinas by working abroad.
Hala, kung-asa ang kwarta, ngadto ang Pinoy: North America, Europe, Africa ug
ubang Asian countries. Sabay lang sa labor diaspora.

Ang totoo nyan, mataas masyado ang possiblility that OFWs get employed in low
status occupations abroad, compared sa kanilang trabaho dito sa Pilipinas. Pero
kasi, at least fourfold to fivefold increase ang income mo pag nagtrabaho ka
abroad, compared kung dito ka sa Pilipinas magtrabaho.7 Kung atong huna-

2
hunaon, improved, man pud, kahit papaano, ang standard of living sa pamilya
kung naay nagatrabaho abroad.

Hangtud karon, wa na gyud nikalma ang pagpangawala sa atong mga skilled

workers ug mga cream-of-the-crop nga mga professionals from our country.
Gisuportahan lang pud sa atong gobyerno. Taas man ang remittance.

Doctors becoming nurses

Mas maka-expound ko sa sitwasyon sa mga health professionals bahin niining

butanga, kay doktor man ko. Mas maayo sigurog kini atong hisgutan.

So, mao na ni ron, kay lately, maski mga doktor nga arang-arang na man untag
kahimtang diri sa Pilipinas kumpara sa ubang mga professionals, gusto nga
mohawa sa Pilipinas aron manarbaho abroad.8 Pwede ni natong tan-awon simply
as disenchantment with the medical profession.9 Pwedeng reasons sa
disenchantment ang physiologically demanding working conditions, inadequate
medical facilities ug unattractive working packages for health workers.10 Pero, sa
pagkatinuod, economic lang gyud gihapon ang main reason for working abroad.
One month lang, or even less, kaya nang i-earn sa doktor sa US ang annual salary
niya diri sa Pilipinas.11

Ngayon, since lisod manarbaho sa labas as doctors, and nurses are very much in-
demand especially in the US and UK, daghan kaayong doctors ang nag-take up ug
nursing course. Isang estimate nagsabi na about 2000 doctors ang nag enrol ng
nursing sa year 2002, about 3000 sa year 2003, ug mga 4000 na sa year 2004.12
Pwedeng entry point una ang pagka-nurse, then mag-take ug licensure exam
ngadto sa padulngan nga country, then eventually mag-work as doctors.13 Pero
daghan pud ang ganahan magtrabaho as nurses na gyud, ug willing nga biyaan na
ang ilahang pagka-doktor. Less time man gud nga kinahanglan magtrabaho kung
nurse, less responsibilidad pa gyud, plus dili man pud mabitin and sweldo,
kumpara nimo sa average doctor nga muna-munag panarbaho diri sa Pilipinas.
Naay mga 50% sa mga doctors sa Pilipinas karon ang naga-earn ug less than
PhP20,000 a month. Mga “elite doctors” lang nga about 11% ang naga-earn ug
more than PhP1 million a year. Pero naman, ikumpara na sa PhP3 to 6 million per
year nga gina-earn sa usa ka licensed nurse sa US.14

Maayo kaayog track record ang mga Pinoy nga nurses abroad, lalo na sa US.15
Dali ra maka-adjust sa working conditions, plus hawod pa gyud kaayo mag-
ininglish ang mga Pinoy.16 Every year, mga 300 to 500 nurses ang kawalan ng
Pilipinas to employment abroad. By 2008, the Philippines will be having a medical

3
crisis kung dili mahunong ang pagpanghawa sa atong mga doktor ug nurses sa
Pilipinas.17 By 2010, mga 10,000 doctors na ang kulang sa Pilipinas.18

Pero, on the other hand, ayawg kalimti... garantisado sab nga motaas pag samot
ang remittance sa mga OCWs sa umaabot nga katuigan.

Tradisyunal nga reading

So far, nahisgutan na nato kung gi-unsa sa atong mga igsoong OFWs pag tabang
ug sustain sa atong economy sa nasud pinaagi sa pag-intrigo ug kwarta sa atoa,
even to the extent nga magkalisod sila sa pagpanarbaho halayo sa ilang pamilya,
or magkambyo sila ug propesyon. Simple lang: lisod ang kinabuhi diri sa
Pilipinas, unya naa may opportunities abroad; “gamayng sakripisyo lang” ang
kamingaw o ang pagtulon sa pride; basta maluwas lang ang pamilya sa kalisdanan.
Makatabang man pud kunuhay sa ekonomiya sa beloved Philippines. So, why not,
di ba?

Pwede ra baya unta nga sa ing-aning paagi nato basahon ang sitwasyon. Heroic na
masyado ang picture ng mga OFWs sa ganitong kalagayan. Pero, teka muna. Pag
ganito kasi ang basa natin, parang hindi pa captured lahat ng mga nuances sa issue.
How do we explain, for instance, na hindi pa rin improving ang ating economy
despite the rising numbers of OCWs? Ask an average family na may kapamilya
abroad, hirap pa rin naman ang buhay nila financially, and emotionally pa gani.
Tapos, are the increasing number of OFWs and higher remittances really signs of a
better Philippines or better status of the Filipino people?

Feminist reading

Daghang mga feminist historians ang naga-challenge sa atong

present conceptual categories sa history aron ma re-inscribe ang
dugay nang gibura nga contribution sa kababayenhan sa
history.19

Ang sabi ni Joan Kelly-Gadol, meron daw tatlong problematics sa

ating paraan ng pagbasa sa mga nangyayari sa society. First,
masyado daw panglalaki ang ating pagkahati-hati sa mga periods
through which history unfolds. Second, ang ating mga categories
daw of social analysis are unmindful of women as a distinct social
category. Ikatulo, kulang daw tayo paminsan sa analysis of social
issues from the point of view of the society’s mode of
production.20

4
For this paper, murag sa mode of production man talaga naka-
anchor ang atong discussion ganina pa. It is all about supporting
a capitalist mode of production, maong “employee” o
“trabahente” kaayo ug dating ang mga pangkabuhayan nga
atong ginahisgutan. Dili pud siguro ing-ana ka dako ang atong
concern as periodization of history, kay wala man gyud ta nigamit
ug mga “encompassing historical periods” diri sa atong istorya.
Pero sa usaping social categories, murag mas maayo sigurong
seryosohon nato ang gisulti ni Kelly-Gadol.

Tinuod bitaw, close to one million OFWs na ang nagapanarbaho

karon. Tinuod sab siguro nga nagsugod niadtong 1970’s nga
mao-mao ra ang gidaghanon sa babae ug sa lalaki ang
nanarbaho abroad. Ang earliest nako nga nakuha nga mga
figures kadto nang early 90s. Niadtong 1992, sa dihang 260,594
pa lang ang count sa mga newly-hired OFWs, 129,869 (50%) sa
ilaha babae, ug 130,725 (50%) lalaki.21 Way problema. Buot
pasabot, equal (tingali) ang opportunities sa babae ug sa lalaki sa
pag panarbaho abroad niadtong mga panahuna.

Kaso mo lang, pagka next year dayon, 54% na sa mga newly-

hired OFWs ang babae, ug 46% na lang ang lalaki. Nagpadayon
pag increase and porsyento sa kababayenhan nga OFWs over the
years, hangtud karong after year 2000. Sa latest figures sa POEA
atong 2002, of the 288,155 newly-hired OFWs, 69% ang babae ug
31% lang ang lalaki.22 Gani, POEA records lang ni. Wala pay labot
sa kwentada ang illegally-trafficked women and girls from the
Philippines. Lisod kuhaon ang mga figures niini, kay illegal man
lagi, but from the estimates of the Philippine-based Coalition for
Trafficking against Women – Asia Pacific (CTAW-AP), more than
200,000 Asian women have been trafficked to Pakistan between
1986 and 1996. Mga 200 to 400 women daw ang gina-traffick
every month.23 Sigurado, dakong bahin ani ang mga Filipina. SA
klarong istorya, dili lang ni simpleng labor diaspora ang
nagapanghitabo karon. More specifically, it is a “contemporary
female labor diaspora.”24

Domestic helpers and female entertainers ang kasagarang gina-

recruit paadtog abroad karon. Mga low-wage service work ni,
kasagaran.25 Pinakamadalas na gina-puntahan ng mga Filipino
women is Hong Kong, where they work as “amahs” or domestic

5
helpers or tig-bantay ug mga gagmayng bata. Katunga sa mga
amahs didto, mga mama sab diri sa Pilipinas, nag-alaga ug dili
nila mga anak sa Hong Kong, para lang makapadalag kwarta sa
ilang mga tunay na anak diri sa Pilipinas. Very ironic. Ang halos
katunga sab, usually mga eldest daughters sa pamilya nga maoy
pag-asa nga makasuntento sa mga igsoon diri sa Pilipinas.26

Mas kusog daw mopadalag kwarta sa Pilipinas ang babae kaysa

sa lalaki nga OFW.27 Naa puy another study (nga limitado ang
sample size) nga nag-ingon nga dili man mas kusog ang babae
mag padalag kwarta, pero mas gamay man pud gyud ang
average nga sweldo sa babae kaysa sa lalaki nga OFW.28 Mao pud
nga ang pamilyang gibilin diri sa Pilipinas sa babaeng
nagatrabaho abroad, dili lang gihapon ing-ana ka maayo ang
kahimtang financially. Pero, maski asa sa ilaha ang tama, dili lagi
nato kalimtan nga more than twice as much ang gidaghanon sa
mga babaye nga nanarbaho as OFWs. So, kung buot huna-
hunaon, mas dako gyud ang papel sa kababayenhan kaysa sa
kalalakinhan nga OFWs sa ekonomiya sa Pilipinas.

Wa pa gani ta ana maghisgot sa mga epekto sa usa ka pamilya

nga mawad-an ug inahan kay nanarbaho abroad. Mas daghang
anak ang dili maka-breastfeed ug tarong kung kinahanglan
dayong mobalik ang nanay sa pagpanarbaho. Naay puy mga
studies to support that young children of OFWs have poor school
performance and social adjustment pagbiya sa mga mama to
work abroad.29-30

Wala pa puy labot sa istorya ang dakong utang sa atong society

ngadto sa kababayenhan. Sa pagpadayon nato pagsuporta sa usa
ka sistema, diin mas ubos ang kahimtang sa mga babae kaysa sa
mga lalaki, pananglitan sa average income, atong gina-
perpetuate ang patriarchy, o ang tanan buhat around the belief
that men are superior to women. Women will continue to be
viewed as occupying subordinated labor. Sa ing-ani nga
sitwasyon, it is easy to imagine how vulnerable women can be sa
ubang aspeto sa kinabuhi: health, human rights, sociopolitical
status, and so on.31

Conclusion

6
Busa, sa atong gamayng diskurso, atong nakit-an nga dili lang diay simpleng
kwentahay lang sa remittance, underemployment o kambyuhay lang ug propesyon
ang isyung pagdaghan sa mga OFWs karon. Kung tan-awon man gud nato sa ing-
ani lang ka simple nga mga points-of-view, matabunan ang mga impotanteng
nuances sa sitwasyon: nga mga babae gyud diay ang mas nag sakripisyo para sa
financial status sa pamilya ug ang adunay mas dakong contribution sa ekonomiya
sa nasud. In the same vein, na-uncover pud nato nga, sa sitwasyon sa mga female
OFWs karon, mas lalong na highlight ang female stereotypical role nga inferior
sila to men, kay mas gamay ug bayad ang mga babae sa ilang pagpanarbaho,
maski unsaon nila pagpaningkamot. Patriarchal gyud diay gihapon ang kalibutan
karon, maski, on the surface, murag naa nay “relative freedom” (kunuhay) ang
kababayenhan to look for jobs and help support the family financially. Tama si
Kelly-Gadol, kung dili nato i-consider sa atong social analysis nga category of its
own ang women, dako na kaayong parte and mawala sa atong analysis.

References

7
. Philippine Daily Inquirer. (2002). Manna from abroad. [Internet] Retrieved 24 August 2005.
1

Available at http://www.inq7.net/gbl/2002/aug/15/text/gbl_10-1-p.htm
. Mills, M.B. (2003). Gender and inequality in the global labor force. In: Annual Review of
2

Anthropology, volume 32, pp. 41-62.

. Roque, L. (2005). The impact of OFWs’ remittances on the Philippine economy. [Internet] Retrieved
3

24 August 2005. Available at http://qc.indymedia.org/news/2005/07/

4026.php
. Bangko Sentral ng Pilipinas. (2005). Overseas Filipino workers’ remittance. [Internet] Retrieved 24
4

August 2005. Available at http://www.bsp.gov.ph/statistics/sefi/ofw.htm

. Philippine Overseas Employment Administration. (2005). Deployed landbased overseas Filipino
5

workers by destination (New hires and rehires). [Internet] Retrieved 24 August 2005. Available at
http://www.poea.gov.ph/html/statistics.html
6
. Dolor, B.L. (2004). Economic salvation from overseas workers. [Internet] Retrieved 24 August 2005.
Available at http://www.philippinenews.com/news/view_article.html?
article_id=f9e9ccdbe9392cb1387
. Semyonov, M. and Gorodzeisky, A. (2002). Occupationaldestinations and economic mobility of
7

Filipino overseas workers. [Unpublished]. Tel Aviv University.

8
. Barias, E. (2004). Filipino doctors a.k.a. nurses exodus. [Internet] Retrieved 24 August 2005.
Available at http://doktorko.com/md.php?a=6&p=3&md=408
9
. Gatbonton, P.B. (2004). Doctors work abroad as nurses. In: The Manila Times, February 9.
. Salomon, F. (2005). Stressors and coping mechanisms among Davao Regional Hospital resident
10

physicians. [Unpublished]. Davao Regional Hospital.

11
. Tacio, H.D. (2005). When doctors become nurses. In: SunStar Davao, March 19.
. Ong, W.T., as cited by Tacio, H.D. (2005). When doctors become nurses. In: SunStar Davao, March
12

19.
13
. see reference number 8.
14
. Ruiz, J. as cited by Tacio, H.D. (2005). When doctors become nurses. In: SunStar Davao, March 19.
15

. Center for Immigration Studies. (1998). Doctors and nurses: A demographic profile. [Internet]
Retrieved 24 August 2005. Available at http://www.cis.org/articles/1998/ DocsandNurses.html
. Mission, G., as cited by Perry, G. (2003). The International Labour Organisation definition of 'decent
16

work': Implications for the well-being of families in the Philippines. In: Info, volume 6, number 1, pp
57-73.
17

. see reference number 11.

18
. see reference number 12.
19
. Chandler, L. (n.d.). Feminist historiography of early modern European women. In: Access: History,
volume 2, number 2, pp. 11-20.
 . Kelly-Gadol, J. The social relation of the sexes: Methodological implications of women’s history.
20

[Handout in MASOR 539].

. Philippine Overseas Employment Administration. (2005). Deployed new hires by skills and sex
21

[Internet] Retrieved 24 August 2005. Available at http://www.poea.gov.ph/

html/statistics.html
22
. see reference number 21.
23

. Go, S.P. (n.d.). Mainstreaming health issues in international migration. [Internet] Retrieved 24 August
2005. Available at http://www.phssa.org/pubs/nchss1/
mainstreaming_health_issues.htm
24
. Salazar Parrenas, R. (2001). Transgressing the nation-state: The partial citizenship and "imagined
(global) community" of migrant Filipina domestic workers. In: Signs: Journal of Women in Culture &
Society, volume 26, issue 4, p. 1129.
25
. see reference number 24.
. Perry, G. (2003). The International Labour Organisation definition of 'decent work': Implications for
26

the well-being of families in the Philippines. In: Info, volume 6, number 1, pp 57-73.
27
. see reference number 26.
. Semyonov, M. and Gorodzeisky, A. (2003). Labor migration, remittances and household’s income: A
28

comparison between Filipino and Filipina overseas workers. [Unpublished]. Tel Aviv University.
29
. see reference number 26.
30
. see reference number 6.
31
. see reference number 2.