urednik

Vesna Pešić

lektura i korektura
Ivan Ristić
Branko Vukušić
štampa
Foto-futura

plasman i marketing O
064/1661754 TROJANSKO-SLOVENSKOJ
dizajn MISTERIJI
Dimitri Vladimir

izdavač
Pešić i sinovi
Beograd, Topličin venac 17
tel/fax: 183-740
e mail: dimitri@drenik.net
sva prava zadržava izdavač

ISBN 86-7540-022-5
 Na naslovnoj strani knjige: "Mislilac iz Černa v o d e "
(neolitska kultura starost 6500 godina, rumuska strana
delte Dunava)
Najstariji, predantički naziv Dunava je bio Černa, čiju su
tragovi u germanizovanom izvorištu u Crnoj šumi (Švarcvald). Izvorno
slovenski naziv sačuvan je u kasnijem neslovenskom okruženju u još
nekim neolitskim i kasnijim podunavskim predantičkim kulturama.
Černika, neolitsko naselje u Muteniji (Vlaška) koje predstavlja ranu
fazu Bojan kulture (5-4 milenijum s. e.), neolitska kultura Kocofeni u
Srednjem Podunavlju u Transilvaniji, Banatu razvila se pod uticajem
Černa vode III, sve do Černjagovske kulture u Rumuniji, Moldaviji i
Ukrajini pre rimskih, potom germanskih osvajanja (Il-V vek n. e). Više
neolitskih i mlađih kultura Balkana i podunavlja imaju takođe
slovenofonične nazive: Jezero (Ezero), kultura bronzanog doba u
Bugarskoj, nastavak neolitskih kultura Marica, Veselinovo, Gumelnica,
kao i neolitsko nalazište Izvor (Izvoare) u Mildaviji, koje pripada
Kukateni kulturi. Keramika kulture Jezero ima paralele sa kulturom
Černa voda, građevinski horizonti Jezero Vl-ll su sinhroni sa
maloazijskom Trojom Ml. U vezi sa indoarijevskim-trojanskim stazama
nije slučajan naziv nalazišta neolitske, prekukatenske kulture Trajan.
Kultura Golaseča (X-V vek s. e.) u sevemoj Italiji nije izgubila svoj
slovenski naziv, za razliku od germanizovane kulture Lužičkih Srba
(Lausitz), u Nemačkoj. Sve ovo teško je objasniti zvanič-nom tezom o
pojavi Slovena u istoriji Evrope tek u VI veku n.e.
Na zadnjim koricama: "Pogrebna zlatna maska iz
Trebeništa"
(kod Ohrida, VI vek s.e.)
Ova maska gotovo je istovetna sa Šlimanovom, pronađenoj u
Maloazijskoj Troji i pripisanoj mitološkom Agamemnonu, maskama
otkrivenim u Atrijevskoj riznici u Mikeni i drugim kulturama Balkana.
Nedavno otkrivene kod Ohrida, makedonske pogrebne maske
očigledno kriju deo slovensko-trojanske misterije, čiji su nepobitni
istorijska pripadnost makedonskim vladarima, slovenski karakter
makedonske države, slovenski naziv makedonske prestonice Izvori
koji je Filip II promenio u Filipi. "Prijamovo blago" i "Agamemnonova
zlatna maska" ostaju u sferi mitologije. Kult sunca iz makedonske
Vergine, izvorna arijevska svastika, otkrivena širom Evrope, ukazuje
na vedsku tradiciju slovenske civilizacije i arijevsko-slovensko-
trojanske veze.
Ova knjiga pripremljena je u cilju upoznavanja
čitalačke publike sa novim istraživačkim temama o
drevnoj evropskoj prošlosti, poreklu Slovena i mestu
slovenske civilizacije u praistoriji Evrope u okviru
biblioteke "Tragom Slovena".
Novija istraživanja pokazuju da se "homerovska"
pitanja Troje i trojanske civilizacije, koja je pokrenuo
Meksikanac Roberto Salinas Prajs, prepliću sa ništa
manje misterioznim pitanjem porekla Slovena i danas
najmnogobrojnije porodice evropskih naroda.
Osnovne ideje Salinasa izložene u radovima
"Homerova šlepa publika" i "Atlas homerovske
geogralije" dobijaju novu afirmaciju. Čitaocima koji nisu
imali prilike da se svojevremeno upoznaju sa njegovim
tezama o Troji i Trojancima želimo da pružimo osnovne
informacije o toj temi, ali i da na nju podsetimo one koji su
je možda već i zaboravili. Korisno je najaviti nameru
izdavačke kuće "Pešić i sinovi" da objavi novo prerađeno i
dopunjeno izdanje "Homerove slepe publike", kao i
"Atlasa homerovske geogralije".
Autor Branko Vukušićje povodom naše promocije
teza Salinasa priredio tekst pod naslovom O
TROJANSKO-SLOVENSKOJ MISTERIJI koji predstavlja
izvode iz dve knjige ovog autora "DREVNA AMERIKA -
varvarika ili autohtona civilizacija" i "SLOVENI -
INDIJANCI EVROPE", koje su takođe u pripremi za
objavljivanje u izdanju "Pešić i sinovi".
Na kraju, objavljujemo intervju koji je Roberto
Salinas dao nedeljniku NIN prilikom svoje nedavne posete
Jugoslaviji.
 SALINASOVA TEZA -
DVADESET GODINA KASNIJE

Prošlo je dvadeset godina od objavljivanja hipo-

teze Meksikanca Roberta Salinas Prajsa o tome da legen-
darna Troja nije bila u Maloj Aziji, nego na jugoslovenskoj
obali Jadrana.
U javnosti je zaboravljeno čime je to Salinas
uznemirio naučnike, čuvare neprikosnovene istine o našoj
prošlosti i uzburkao širu javnost. U međuvremenu rastao
je interes među slovenskim istraživačima o poreklu Slove-
na, za Salinasov rad u vezi trojanskih istraživanja i novih
odgovora na staro "homerovsko pitanje". Ono potiče još
iz antičkih vremena, Salinas ga ponovo pokreće u svetlo-
sti novih saznanja - gde se zaista nalazila i u kom
vremenu je cvetala trojanska civilizacija, ko su autori
"Ilijade i Odiseje". Po tezama Salinasa istorijsko geo-
grafska saznanja o trojanskoj civilizaciji i posle arhe-
oloških otkrića 19. i 20. veka i drugih saznanja o evro-
mediteranskim civilizacijama i dalje ostaju u mitološkoj
magli. Savremena nauka raspolaže mogućnostima da se
sa velikom preciznošću utvrde istorijsko vreme nastanka
arheoloških nalaza (metod karbon 14) i etničko poreklo
tvoraca određenih kultura (DNK). Zato nema opravdanja
misteriji oko trojanske civilizacije koja je ostavila tako
duboke tragove u evropskoj kulturnoj baštini i činjenici da
istorijska istina o njoj ostane zaodenuta mitološkim velom,
kojim je prekrivena još od antičkih vremena. To su razlozi
koji opravdavaju ponovno pokretanje drevnog "homerov-
skog pitanja" - ko su zapravo bili Trojanci?
Evidentno je, takođe, da je Salinasova teza u
neposrednoj vezi sa novijim istraživanjima slovenskih
pobornika autohtonističke škole o poreklu Slovena. Novija
saznanja opovrgavaju važeću teoriju o Slovenima kao
neistorijskim varvarima koji su se pojavili u istoriji Evrope
"niotkuda" u 6. veku n.e i kojima ne pripada uloga u
stvaranju autentične istorije i civilizacije Evrope.
Salinasova teza o Trojanskoj civilizaciji počiva na
analizi veličanstvenih dela te civilizacije Ilijadi i Odiseji,
koje sadrže ne samo opis fatalnog boja u kome je Troja
uništena, već su i neiscrpan izvor vrednosti i saznanja i
najbogatije nasleđe savremene civilizacije. Iza mitoloških
ličnosti i događanja počiva istorijska istina tog vremenu,
mesta Troje i naroda koji su učestvovali u njenom rušenju,
a kriju se iza Ahejaca, Danajaca i njihovih saveznika.
Salinas je svoje teze izložio u radu pod naslovom
"Homerova šlepa publika". Podsećamo na njen sadržaj.
"Homerova šlepa publika"
(Prikaz koji sledi rađen je na osnovu originalnog,
engleskog izdanja knjige "Homers blind audience", - An
essay on the Iliad s geographical prerequisites \or the site
01 Ilios, by Roberto Salinas Priče, San Antonio 1983.
Knjiga je objavljena na srpskom u izdanju izdavačke kuće
"Rad" 1985. god.)
Sam naslov Salinasove knjige je sugestivan.
Tobožnje slepilo Homera poslužilo je helenskim istori-
čarima kao objašnjenje za nesklad između događaja koje
nam Homer opisuje i mesta koja su sa njima u vezi. Za
Salinasa nije bio šlep Homer, naprotiv, slepi smo mi,
njegova publika koja prihvata takva objašnjenja.
U predgovoru svoje knjige, Salinas kaže da je
osnovni cilj njegovog rada novi prilaz starom "homerov-
8
skom pitanju", koje potiče još iz antičkih vremena. On
polazi od premise da Troja nije bila u Maloj Aziji, nego na
jugoslovenskoj obali Jadrana.
U prvom poglavlju (Ilijada) on ukazuje na to da
pažljiv čitalac teško može da dovede njen sadržaj i
događaje u određeni geografski i istorijski kontekst. Osta-
ju mnoge nedoumice oko povezivanja lokaliteta Troje na
brdu Hisarlik u Maloj Aziji sa stvarnim događajima. Na
primer, da li naracija počinje na jednom od ostrva ili na
kopnu? Ahila koji se povukao iz čitavog poduhvata kasnije
posećuje Prijam na trojanskom kopnu, dok Danajci vrše
napad sa mora na kopno. Salinas navodi više autora koji
su ukazivali na neusklađenosti opisanih događaja u Ilijadi
sa topografijom maloazijske Troje. Nijedan od opisa Iliosa
prema tekstu Ilijade ne odgovara arheološkom sloju koji je
po Šlimanu bio označen kao Troja 8, pošavši od toga da
je naselje tog sloja bilo srušeno u zemljotresu a ne u
požaru. Pored toga, strane sveta su pogrešne, sunce
izlazi na pogrešnoj strani, reke teku suprotno tekstu
Ilijade, planine su drugačije raspoređene, saveznici prema
"katalogu brodova" dolaze sa nelogičnih strana, ako se
prihvati da je Troja u Maloj Aziji itd... Za sve nelogičnosti
odgovor je daje faktografska nepreciznost Ilijade posledi-
ca toga što je nastala usmenim predanjem, odnosno što
je Homer bio šlep. Mada su po Strabonu, koji je smatran
najboljim antičkim poznavaocem homerovske geografije,
događaji u Ilijadi verodostojni.
Od antičkih vremena bilo je brojnih pretpostavki o
mestu homerovskog Iliosa - Troje, odnosno stvarnog
mesta i porekla trojanske civilizacije. Međutim, nije bilo
interesa da se na sva pitanja traže odgovori. Šlimanovim
lociranjem Troje na brdu Hisarlik pitanje se smatralo
rešenim, a njegovo otkriće "ugaonim kamenom"
konačnog uključenja trojanske civilizacije u helensko
 nasleđe. Tako je "Hisarlik postao mesto kontakta između
iluzornog sveta Ilijade i istorijskog okvira stvarnosti".
Pre Šlimanovog otkrića legenda o opsadi Troje,
stvarana je stolećima usmenim predanjem i na kraju
uobličena u najveće literarno delo svih vremena. Ilijada i
Odiseja kao vrhunska dela jedne civilizacije omogućavaju
nam razumevanje ne samo homerovskog doba iz vreme-
na njihovog definitivnog uobličavanja, nego nam daju
značajna saznanja o prehomerovskom društvu.
Posle Šlimanovog otkrića, istraživanja home-
rovskog, prethomerovskog doba i trojanskog porekla
Ilijade i Odiseje bila su zanemarena. Trojansko nasleđe
je konačno smešteno u helensko, a dalja trojanska
istraživanja su svedena na oubličavanje proto-istorij-
ske slike Helade. Međutim, Salinas se vraća na pitanje -
ako su, kako kaže Strabon, Ilijada i Odiseja pouzdan
dokumenat, a događaji koje opisuje verodostojni, onda se
ona nikako ne može povezati sa mestom u Maloj Aziji,
gde je Šliman otkrio Troju.
U drugom poglavlju svoje knjige (Homerovski
položaj Iliosa) Salinas dokazuje da je vezivanje opsade
Troje za lokalitet u Maloj Aziji nespojivo sa tekstom Ilijade.
U nekim antičkim i kasnijim izvorima Salinas je naišao na
pretpostavke o tome da je Troja bila u Evropi, na Balkanu,
a ne u Maloj Aziji. Na primer, jedan vizantijski autor,
geograf iz 10. veka n.e. Stefanos, opisujući propast Troje i
izgradnju Rima, kaže da se Troja nalazila u Evropi, zapa-
dno od Makedonije. Posle višegodišnjeg traganja na
obalama Jadrana, Salinas je konačno zaključio da je
mesto Troje (grada Ilios) u delti Neretve. Za razliku od
maloazijske Troje ova lokacija potpuno je u skladu sa
opisima u Ilijadi, sve se poklapa, nema nikakvih geo-
grafskih nelogičnosti, niti su strane sveta pogrešno
raspoređene. Neretvanska dolina na ušću reke; zapadno
od neretvanske Troje (današnje Gabele) su brojna
10
homerovska ostrva; planine Biokova i Veleža takođe su
na pravoj strani; reka Skamander (Neretva) i njene pritoke
teku u pravom smeru, itd. Pošto navodi dokaze u prilog
svoje hipoteze, Salinas postavlja pitanje - ko je, kada i
zašto imao interes da preseli Troju sa Balkana i
Evrope u Malu Aziju? Dolazi do zaključka da je Šliman
krajem 19. veka otkrio Troju tamo gde su je Grci, od
vremena kada su prevodili Ilijadu i Odiseju na grčki i
prisvajali bogato trojansko nasleđe, namerno smeštali u
Malu Aziju. U vreme kada su Grci osnivali prvu trgovačku
koloniju na maloazijskom tlu, lokalitet na brdu Hisarlik je
bio napušten već više vekova. Međutim, lokalitet je, sam
po sebi, bez obzira na početnu zbrku oko sloja koji je
trebalo da bude homerovska Troja (8 - 7 b2), savremenoj
arheologiji poslužio za konačnu, naučnu verifikaciju toga
pitanja. Novo pitanje - zašto su Grci imali interes da
prebace Troju sa Balkana u Malu Aziju blizu svoje
trgovačke kolonije, mada za Salinasa nije homerovsko
pitanje, ima ključni značaj za ćelu knjigu... Jer, premeš-
tanjem Ilijade u odgovarajući geografski, helenski kon-
tekst, zauzima se "polazna osnova grčke istorije", što je
predstavljalo klasičnu političku manipulaciju. Zato su i
grčke reakcije na Salinasovu hipotezu bile skoro isto tako
žestoke kao i nekih naših naučnika.
U trećoj glavi (Korpus homerovske geografije)
Salinas razmatra homerovsku geografiju kao vrlo preciznu
strukturu naziva mesta i imena (toponima i etnonima).
Priroda homerovskog sveta nije pitanje špekulacije o
tome da li je Homer bio svestan svih činjenica, ,da li je
poznavao geografiju i si. Radi se, kako kaže Salinas, o
"parametrima geografske sintakse u jeziku geograiske
gramatike", o metodu klasiranja informacija neposredno ili
posredno vezanih za Trojanski rat. Salinasovo "čitanje"
Homera otkriva nam da nema ničeg nejasnog u
homerovskoj geografiji, informacije koje se iz nje mogu
11
dobiti imaju enciklopedijske razmere. Salinas ih deli u 5
grupa.
Prva grupa je Katalog brodova i predstavlja spisak
učesnika Trojanskog rata u skladu sa katalogom brodova
koji prati Ilijadu. Spisak je pravljen u grčkoj redakciji
prilikom prevođenja i priređivanja Ilijade i Odiseje u skladu
sa tezom da je Troja bila u Maloj Aziji, a da su anti-
trojanske snage došle iz Grčke. Salinas smatra da je
Troja bila na Balkanu, a da su glavne antitrojanske snage
došle sa Zapada, iz Italije, Sicilije, sa Sardinije, Korzike,
ukazuje na mesta odakle su došli, narode kojima su
pripadali.
U drugoj grupi su Trojanske snage (spoljne),
odnosno trojanski saveznici koji su učestvovali u boju. I taj
spisak je prateći tekst Ilijade. Od osam učesnika na spis-
ku tri su lokalni saveznici Troje sa Balkanskog kopna, a
pet su saveznici koji su došli sa Apeninskog poluostrva.
Treća grupa je sastavljena na osnovu rezultata
izučavanja Ilijade, od naroda i mesta koji se ne pominju ni
u Katalogu brodova, ni u Trojanskim snagama, niti se
smatraju trojanskim u užem smislu. Radi se o geograf-
skim (planine, ostrva, reke, jezera) i društvenim nazivima
(oblastima, plemenima, naseljima, imenima) koja se na
njih odnose.
Četvrta grupa, takođe rezultat izučavanja Ilijade,
obuhvata oblasti Troje u širem smislu. Podeljena je kao i
prethodna u dve grupe po geografskom i socijalnom
kriterijumu.
Peta grupa odnosi se na sam sveti grad Troja-
naca, Ilios oko koga se vodio Trojanski rat. Ona je najviše
i razrađena, sa najviše argumenata u prilog evropsko-
dalmatinske lokacije Troje - Iliosa. Informacije o trojan-
skom svetilištu Iliosu su više topografskog nego geograf-
skog karaktera. Salinas navodi kako je analizom teksta
Ilijade sklapao mozaik i rešavao određene nazive. Na
12
primer, Satnios je identifikovao kao Cetinu, tamošnja
plemena "ratoborne Lelege" uvrstio je u trojanske savez-
nike, pošto su se nalazili na obalnom području čijih je
sedam gradova razbesneli Ahil zapalio posle ubistva
Patrokla. Identifikovao ih je na Dalmatinskoj obali kao
naselja u Stonskom zalivu, Omiš (Pedazos), Makarsku
(Makar) itd, kao i planinu Biokovo (Ida). Lelezi su, po Sali-
nasu, preci ili potomci Ilira, Dalmata. (Interesantno je da
se u jednom od slovenskih jezika - ukrajinskom tako
nazivaju rode, ptice selice, a da je to pojam vezan za
Pelazge).
U obimnoj četvrtoj glavi koja nosi naslov Osam
geografskih poređenja, su argumenti u prilog tezi da Troja
nikako nije mogla biti u Maloj Aziji, na brdu Hisarlik, nego
na Balkanu, na Dalmatinskoj obali Jadrana. Kao dokaze
Salinas je obradio i uporedio osam geonima iz prethodne
četvrte grupe o Troji - more, ostrva, reke, planine, oblasti,
plemena, gradove. Na primer, nikakvog mora iz koga se
rađa sunce u Troji nema istočno od Male Azije (citira
mesta iz 7, 17. i 19. poglavlja Ilijade). Zvezda Špica, koja
u vreme žetve najviše šija na nebu iznad mora, se
identifikuje kao Sirius koji se oko 1200. god s.e, u vreme
trojanskog rata, u maloazijskoj Troji nikada nije pojavljivao
iznad mora. Na Dalmatinskoj obali sunce uglavnom izra-
nja iz mora tokom godine. Za astronomske podatke za
poređenja položaja sunca i zvezda u tom dobu Salinasu
je pomagao meksički astronom Guillermo Mallen
Fullerton.
Povezivati ostrva u Egejskom moru sa scenom iz
13. poglavlja Ilijade, sa Zevsom i Posejdonom u vreme
zalaska sunca, planinom Ida i vrhom Samosa, morskom
pećinom Posejdona Imbros, između Tenedosa i Lem-
nosa, je nemoguće. Nasuprot tome, u Dalmatinskom
kontekstu sve se odlično uklapa - Biokovo i vrh Pelješca,
ostrva Tenedos (Korčula), Lemnos (Vis) i Imbros (Bišev-
13
 ska plava pećina) leže upravo na pravcu o kome je reč u
dijalogu između Zevsa i Posejdona.
Postojeći sistem reka u Maloj Aziji je nemoguće
povezati sa opisima iz Ilijade prema kome Posejdon i
Apoio upućuju moćnu snagu reke Skamander i njenih
planinskih pritoka na zidine Troje da je potope. Malo-
azijska reka Menderes, koja je identifikovana sa Skaman-
derom iz Ilijade, nema preteču snagu svog toka kako je
Homer opisuje, dok je povezivanje sa plahovitom Neret-
vom i njenim pritokama Ramom, Bunom, Bregavom,
Trebižatom vrlo logično. Salinas je poistovetio svih sedam
pritoka homerovskog Skamandera sa pritokama Neretve.
On je, takođe, bio oduševljen naknadnim saznanjem o
jednom naizgled nevažnom detalju koji daje prednost
dalmatinskoj u odnosu na maloazijsku Troju. Metaforična
scena u Ilijadi u kojoj zbog zapaljenih brodova prilikom
opsade Troje, Skamander proključa i površina mu se
zabeli od belih trbuha jegulja skuvanih u vreloj vodi,
slikovito govori o njihovom velikom prisustvu. Delta Neret-
ve je i danas poznata po bogatstvu jegulja kojih u malo-
azijskom Skamanderu nikada nije bilo!
Za homerovske Planine, Salinas navodi jedno
mesto iz 14. poglavlja Ilijade u kome je opisano cik-cak
putovanje boginje Here iz Trakije u Troju, preko Atosa,
Imbrosa, po kome bi mesec trebalo da se kreće sa
zapada na istok i da mesečina osvetli morsku površinu
tamo gde mora nema. Bila je to loša konstrukcija prilikom
prevođenja Ilijade na grčki i smeštanja trojanske civili-
zacije u helenski prostor. U dalmatinskoj okolini Troje,
gledano sa Gargarosa, vrha Biokova prema Visu i Hvaru,
svi astronomski podaci se potpuno poklapaju, što Salinas
potkrepljuje odgovarajućim mapama.
U pogledu oblasti koja je scenario Trojanskog boja
u 10. poglavlju Ilijade precizno se određuje ravnica
između zidina grada Iliosa u dubini kopna, uzvodno od
14
ušća reke Skamander i Agamemnovog tabora i brana na
obali mora, na desnoj strani od ušća reke. Tu se još
govori o drugoj ravnici na levoj obali reke. Kao u dolini
Neretve, današnje Hutovo blato, za razliku od Troje u
Maloj Aziji, odgovara tom opisu. Još manje se može po-
vezati ime Dardanije sa Malom Azijom, dok se na Balkanu
i posle trojanskih vremena često registruje kao jedna od
značajnih ilirskih oblasti.1
Od plemena koja su učestvovala u trojanskom
boju kao saveznici Trojanaca, Salinas se posebno bavi
Mizijcima (Zahvaljujući praslovenskim istraživanjima sada
se zna da se pod imenom Mezi, Tribali, Rašani podra-
zumevaju ilirsko-slovenski preci Srba). Međutim, Salinas
njihovu postojbinu prema Ilijadi nalazi tada u Italiji gde i
Tračane, a ne u Maloj Aziji. Tako se i homerovski Eneti -
Veneti (odnosno Raseni) nalaze posle propasti Troje i
velikih komešanja naroda ("narodi s mora") na Apenin-
skom poluostrvu a ne u Maloj Aziji, a Tračani na Balkanu.
U pogledu homerovskih gradova Salinas posebno
ističe primer grada Makar (Makarska) koji je sačuvan do
današnjih dana kao istoimeno staro naselje iznad Makar-
ske. U Maloj Aziji nema tragova naselju tog imena. Prema
24. poglavlju Ilijade Makar je kod ostrva Lesbos (Brač).
Naselje je dobilo ime po vladaru Makaru, kao što je Vis
dobio ime po kćerki svog vladara Isa. I ostale gradove i
naselja koji se pominju u vezi trojanskog boja Salinas je
pronašao na Dalmatinskoj obali.
U Dardaniji, čije centralne oblasti zauzima današnja Raška
oblast sa Kosovom i Metohijom, u predantičkim vremenima bio
je jedan od centara neolitske vinčanske kulture. Arheološka
nalazišta govore o kontinuitetu razvoja sve do ilirskog perioda
pre rimske okupacije.To je jedan od argumenata za balkansku
tezu o Troji. Dardanija je bila jedna od oblasti slovensko-ilirskih
Dardanaca, odnosno Tribala, Rašana predaka Srba.
15
 U Ilijadi pojam mesta ima određeni naziv kao
toponim za razliku od uopštenih položaja u određenim
fazama bitke. Na primer, mesto gde je Hera smestila
svoju konjicu, ispregla konje iz kočija i hranila ih ambro-
zijom, najverovatnije je na ušću Skamandera. Interesan-
tne su u vezi sa tim Salinasove pretpostavke o sastavu
ambrozije i halucinogenim efektima nekih gljiva koje su se
koristile pri njenoj pripremi.
Peta glava (Kratak opis Troje) posvećena je
analizi podataka iz Ilijade o širem pojmu Troje kao
naroda, ne samo kao jednog od trojanskih gradova gde
se odigrao "kosovski boj" trojanske civilizacije. Među
geonimima koji ulaze u širi pojam Troje, Salinas je utvrdio
njih desetak. Grupisao ih je u tri osnovne oblasti - Troju,
Frigiju i Dardaniju. Salinas smatra da je Frigija bila obalna
oblast severno od Troje - Iliosa, Askanija južnije, a Dar-
danija prema kopnu, unutrašnjosti Balkana.
Frigija prema Salinasu, zauzima obalni deo Troje
severno od mesta Trojanskog boja. U predantičkim vre-
menima, pre i posle rimske okupacije ilirskih oblasti, to je
bila Dalmacija. U Ilijadi se pominje više ostrva za koje
Salinas tvrdi da su Lesbos (Brač), Lecton, Pharos (Hvar),
Lemnos, Issa (Vis), Imbros (Biševo). Interesantan je po-
datak koji u vezi sa Bracom ovde pominje Salinas, još iz
predhomerovskih vremena. U pismima Mutavalis iz hetit-
skih arhiva oko 1300. god s.e. pominje se "blagosloveni"
Makar, kao kralj Lesbosa i lek za kosu koji odatle potiče.
Salinas pominje i ćelavu lezbosku pesnikinju Sapo čije
ime je slično baskijskoj reci zapoa, odnosno spanskoj
sapo (zapo) žaba, što otvara mogućnosti novih traganja.2
Misterija Baska na Iberijskom poluostrvu i Berbera u
Zapadnom Mediteranu, pored etrurske misterije na Apeninskom
i trojansko-slovenske na Balkanskom poluostrvu, predstavlja
deo još nerasvetljenih pitanja - ko su bili starosedeoci u
16
Inače, antičko ime Brača bilo je Bratia koje je ilirsko-
slovenskog porekla. Homerovska Askanija predstavlja
obalne oblasti južno od Troje - Iliosa, odnosno, po Salina-
su, južno od Pelješca. Ova oblast je, pre ili kasnije od
Homera, bila vezana za Ardijejce, Dukleate i druge ilirsko-
slovenske oblasti pre rimske okupacije, do Albanije i
Grčke, odnosno velike makedonske države, uključujući
poslednju ilirsku kraljicu Teutu. U Ilijadi se pominju samo
ostrvlja koja su pripadala toj oblasti kao Tenedos (Kor-
čula), Aegilips, Elaphites (Sipan, Lopud i Koločep),
Zacvnthos, Melita (Mljet) i Echinae, Ladesta , Lagosta
(Lastovo).
Na Korčuli je, po Salinasu, Agamemnon sagradio,
zahvaljujući tadašnjim gustim, crnim šumama na ostrvu,
najveći deo brodova za opsadu Troje, uključujući i čuve-
nog trojanskog konja koji je presudio ishod desetogo-
dišnje opsade Troje.
Naziv Mljeta, koji u korenu ima značenje "sličan
divljem psu", odnosi se na mungose, prirodne neprijatelje
zmija kojih je, očigledno, bilo i u to doba na ostrvu.
Lanac Konavoskih ostrva (Sipan, Lopud, Koločep)
Salinas dovodi u vezu sa jezičkim korenima kao "ostn/lje
koza i jelena".
Lastovo u svom homerovskom nazivu ukazuje na
bogatstvo morskih ježeva i rakova, što podseća i na latin-
ski naziv Ladesta, odnosno španski ladilla, kao što ita-
lijanski lagosta liči na špansku langostu.
Dardania je pojam trojanske unutrašnjosti prema
kopnu Balkana bez određenih granica u Ilijadi, u kojoj se
samo baca pogled prema unutartrojanskim kopnenim
oblastima u balkanskim prostranstvima. U Ilijadi, kopno je
vezano isključivo za sam grad Troju - Ilios i područje
evromediteranskim oblastima pre nego što su ih pokorili
Rimljani.
17
gornjeg toka Neretve. Sva mesta u toj oblasti delte
Neretve na levoj i desnoj strani reke su se višestruko
pominjala u toku bitke i Salinas je za svako od njih našao
sadašnji naziv i mesto.
Ovaj pokušaj određivanja trojanskih oblasti,
odnosno geografskog određenja trojanske države i civi-
lizacije, počivao je na ograničenim izvorima Ilijade i stoga
ima ograničeni domet, kaže Salinas. Jer, bilo je moguće
da se iz Ilijade dobiju samo informacije o širim trojanskim
oblastima i plemenima, ograničeno i posredno u meri u
kojoj je to bilo vezano za trojanski boj.
U poglavlju šest (Preliminarni pregled Iliosa) je
težište Salinasovih istraživanja o mestu trojanskog svetili-
šta Ilios, oko koga se vodio Trojanski boj. U delti Neretve
smešta se trojanska priča o desetogodišnjem boju iz
Ilijade. Povezivanjem događanja iz Ilijade sa lokalitetima u
delti, Salinas pokazuje da je Homer, odnosno autor Ilija-
de, bio vrlo intimno povezan sa scenarijem boja, da
zaista nije bio šlep. To ilustruje na primerima mesta
Prijamove palate-svetilišta Apolona, Prijamovih štala, zidi-
na, osmatračnica, kuće Hektora i Hekabe itd.
U 6. poglavlju Ilijade govori se o Aleksandrovim
odajama u kojima stanuje Hektorov brat Aleksandar
("slavni Hektor je žurno izlazio na kapiju, sa njim je bio
njegov brat Aleksandar", poglavlje 7. Ilijade). Ime Alek-
sandar koje se javlja u Ilijadi je vrlo tipično za istorijski
poznate makedonsko-slovenske kraljeve, mnogo pre no
što je "varvarska" Makedonija pokorila grčke polise, čak
pre nego što je Ilijada prevedena na grčki. To, takođe,
može da upućuje na tezu o balkanskoj Troji, o poveza-
nosti trojanske i slovenske misterije.
Interesantno je Salinasovo zapažanje u vezi Prija-
move palate (Svetilište Apolona). On je uočio ostatke
nekadašnje ovalne platforne za megalitsku opservatoriju.
Njena osovina se prostire u pravcu izlaska sunca u vreme
18
zimskog ekvinocija. Spoljni markeri, njih 50, izgleda da su
povezani sa mesecom, za razliku od Stounhendža gde ih
ima 56 i vezani su za sunce. U odajama se pojavljivala i
Afrodita, a pravio ih je "najbolji majstor Troje".
U gradu duž Centralne avenije bile su raspo-
ređene nastambe Prijamove brojne familije, a u vreme
opsade Troje bile su pune trojanskih izbeglica pred Danaj-
skim pokoljima.
Sa Osmatračnice na zapadnoj strani grada pružao
se pogled na ravnicu sa leve i desne strane Neretve. Na
tom vidikovcu je Agamemnonova žena Helena, koju je
Pariš kidnapovao i zbog koje je, navodno, i došlo do
trojanskog boja, bila "pozvana od Prijama da posmatra
svog bivšeg gospodara i svoj narod" (Poglavlje 3. Ilijade).
Na južnom uglu nekadašnjih Zidina Iliosa naziru
se rimski ostaci ovalne kule u sastavu utvrđenja. Među
tim ostacima su i ruševine Hrama Atine.
Sedmo poglavlje knjige nosi naslov "Nemikensko
nasleđe Helade" i u njemu Salinas zaključuje razmatra-
nje geografskog konteksta Trojanskog rata, odnosno
Iliosa na Dalmatinskoj, a ne na Maloazijskoj obali, kolevke
trojanske civilizacije na Balkanu, a ne u Maloj Aziji. U
ovom poglavlju on otvara pitanje istorije, hronologije
trojanske civilizacije. To zaslužuje posebnu pažnju s
obzirom na njegova kasnija istraživanja i povezivanja
trojanskog sa slovensko-ilirskim nasleđem.
Polazeći od premise da su geografske informacije
iz Ilijade verodostojne, Salinas postavlja pitanje kakva
istorijska pozadina može da se utvrdi na osnovu ostalih
homerovskih geonima? Teza o Dalmatinskoj Troji izaziva
mnoge istorijske kontradikcije, do te mere da izgleda bolje
da se pomirimo sa tim da sve ostane kako jeste. Međutim,
pošto se homerovski stav smatra neoborivim, jedina alter-
nativa je nastaviti sa pokušajem izgradnje koherentne
istorijsko-hronološke strukture koja je u osnovi mitolo-
19
gizovane legende Ilijade i Odiseje. Teškoću predstavlja
činjenica da su velika imena antičke literature krajnje
ignorisala stvarnu homerovsku tradiciju i njen istorijski
značaj. Njima je odgovarala legendarno-mitološka magla
kojom je prikrivano sve vezano za Ilijadu i Odiseju za
istinite činjenice, istorijsko vreme i geografsko mesto
njihovog nastanka. Tako je, uglavnom, ostalo i posle
antičkih vremena, uprkos novim arheološkim i drugim
otkrićima. Ostale su u prvom planu mitološke, mistične,
literarne, filozofske, religiozne i druge vrednosti Ilijade i
Odiseje, jer se nije čitalo pažljivo "između redova".
Salinas vrlo krirički ističe ulogu Grčke u prisvajanju
celokupnog trojanskog nasleđa, koje je počelo još u
antičko doba sa prevođenjem Ilijade i Odiseje sa
"nepoznatog jezika" na grčki i preuzimanjem trojanskog
nasleđa kao autentično grčkog od strane Rimljana.
Salinas kaže da je kasnije uporno ignorisana mogućnost
"namemog iskrivljavanja njihovog značaja i istoričnosti.
Pojednostavljena slika kulturnog porekla Helade, matice
njihovog jezika, mita, religije, tehnologije, običaja itd,
upućuje da je grčki nacionalni karakter proizišao iz
nasleđa Mikenske civilizacije... Ali, takva slika grčke
protoistorije je faktički iskrivljena i istorijski anahrona".
Helenska protoistorija je toliko maglovita i velika je teš-
koća shvatiti je. Na isti način je čitaocu Ilijade teško da
poveže morfologiju Troje sa postojećim terenom u Maloj
Aziji. Salinas smatra da se ne može isključiti određeni
uticaj dorske invazije sa severa na Herojsko doba Grčke i
njihovu mitologiju, ali se ignoriše činjenica da su koreni
dorske invazije u Italiji. Pitanjem kako je došlo do heleni-
zacije Troje, Salinas se bavi kasnije u glavi osam.
Sama reč "mit" ima homerovsko poreklo u zna-
čenju "poredak stvari", "sređena priča". Nije to priča uzeta
iz narodne mašte, nego smišljen i razvijen mit sa
određenim parametrima. (Mesta za koja su vezani grčki
20
mitovi su posejana širom evromediteranskog prostora, od
Atlanta na Gibraltaru čak do Prometeja na Kavkazu, od
Krita do Hiperboreje, da bi se tako obeležio helenski
kulturni prostor). Salinas kategorički tvrdi: "sadašnje
stanje grčkih mitova kao slika života u drevnim vreme-
nima liči na dečju kutiju punu nesređenih poštanskih
markica koje tek traže Masiranje po zemljama, dobu,
vrednosti itd". Neki grčki mitovi su dobri jer daju
mogućnost otkrivanja istorijskog i geografskog smisla u
njima. Drugi su loši i beskorisni jer sadrže namernu
istorijsku aberaciju. Činjenica je da svi veliki grčki mitovi
imaju trojansko poreklo, a da trojanska civilizacija
uprkos svim arheološkim i paleografskim otkrićima, i dalje
ostaje istorijski nedefinisana, homerovsko pitanje je i dalje
otvoreno. Ti mitovi vezani za Troju postali su, nekako i
negde, poseban literarni žanr u punom smislu. Pošto je
jezik mita poetičan imao je religioznu funkciju slično
Starom zavetu u judeo-hrišćanskoj civilizaciji.
Salinas zatim razotkriva mitološki zamagljenu
istorijsku osnovu u nekim od najpoznatijih antičkih
mitova koji su do nas došli uglavnom kao grčki - o krit-
skom princu Skamanderu i njegovom drugu Teukrosu, o
Kadmu i njegovoj sestri Europi, Samotračkoj misteriji,
Dardanu - Tračaninu iz Kortone, Tezeju, Minotauru itd.
Iza mita o kritskom princu Skamanderu i njegovom
prijatelju iz mladosti Teukrosu, pretku Krićana, Salinas
otkriva istorijske činjenice o Troji i Kritu, odnosno minoj-
skoj civilizaciji, iza mita o princu Eneju seme kasnijeg
mita o Romulu i Remu, osnivačima Rima. Prema Grku
Lvcophronu (iz 4. veka s.e. prema njegovom delu
"Aleksandra'), koji upućuje na trojansko-minojsku vezu,
moglo bi se zaključiti da su Krićani došli iz Podunavlja,
odnosno iz Troje na Balkanu. Prema Strabonovoj verziji
tog mita, znajući da on smišljeno navodi na helenizaciju
Troje, Teukrosovi Krićani su došli u Troju, a ne obratno. U
21
svakom slučaju, ime homerovskog Krita je preživelo i
propast minojske civilizacije (u erupciji vulkana Tera
najverovatnije u 14. veku s.e.) i propast Troje (12. vek
s.e.) i pojavljuje se 860. g. s.e. u vezi sa Rimom. (Sada je
poznato da su Etrurci istorijski osnivači Rima, ali u rimskoj
preradi etrurskog mita to su Rimljani. Slično je bilo sa
helenizacijom Troje i neobična preciznot datuma za ta
vremena - za osnivanje Rima fiksiran je datum 753. g. s.e,
za trojanski boj 1183. g. s.e).
Mit o Kadmu i njegovoj sestri Europi za kojom
ovaj, po nalogu oca Agenora traga, pruža takođe, moguć-
nosti za otkrivanje istorijske osnove. Europa je bila
zavedena od Zevsa pretvorenog u bika i poslata morem u
Kretu (to jest Rim), gde je rodila sinove. Kadmo ubija bika
(ili zmaja) zavodnika od čijih posejanih zuba niče Sparta,
ali ta homerovska Sparta, po Salinasovom tumačenju
Kataloga brodova nalazila se u dolini reke Po u Italiji,
izme-đu današnjeg Trsta i Venecije. Kadmo je posle
došao u Iliriju, tragajući za Europom, oženio se Harmo-
nijom, doneo im pismo.
Dardanov sin Erihton imao je sina Trosa koji je bio
osnivač Troje, a Ilios je dobio ime po njegovom sinu, itd...
Grčko Herojsko doba počinje završetkom trojan-
skog rata. Salinas zapaža da homerovski mitovi nisu
nastavili da žive u posle-trojanskim vremenima. Kvazi-
istorijske informacije pohranjene u mitovima su prestale,
događaji su izgubili svoje mitološko obeležje i poetiku
mitova. Činjenica da su mitovi naglo prestali govori o
njihovom namemom ukidanju kao žanra. Pretvoreni su u
rasute, nepovezane ostatke nestalog literarnog dela.
Svodeći zaključke o istoričnosti Ilijade, Salinas
smatra da je Homer u svom delu govorio o "Troji kao
savezu brojnih ilirskih plemena". Trojanci su poznavali
pismo, zato nije bilo potrebno smišljati način usmenog
prenošenja tako velikog teksta kako bi se sačuvao. Mada
22
je tradicija Orfeja, narodnih pesama u desetercu uz gusle
izrazito trojanska tradicija. U Troji su postojale biblioteke
koje su kasnije uništene i teško je dokazati gde su se
nalazile. Možda u Tebi koju je osnovao Kadmo (ali to je
trojanska, a ne kasnija grčka Teba). Najveće antitrojanske
snage pod Menelajem i Agamemnonom došle su sa
Apeninskog poluostrva. Odiseja nosi ime po njenom
verovatnom autoru. U povratku kući, sa teretom krivice da
je izdao Trojance u korist Agamemnona, Odiseja su
progonili bogovi, tokom njegovog dugog lutanja po
Jadranu. Salinas se poziva na Dubrovčanina Aristida
Vučetića koji ovu tezu iznosi u svojoj knjizi.
U zaključku ovog poglavlja Salinas je kategoričan:
"Nomenklatura iz Kataloga brodova kao ni mitovi Heroj-
skog doba Grčke ni u najmanjoj meri ne odražavaju
mikensku civilizaciju iz koje bi, veruje se, mogli da potiču
Grci".
Osma glava nosi naslov Dorska i jonska migracija.
Postepenu dezintegraciju i slom mikenskog društva (oko
1400. g. s.e, pre razaranja Troje, 7 b2, u Maloj Aziji)
pratilo je u Grčkoj Mračno doba u periodu od oko 1100.
do 776. g. s.e. To je vreme Dorske invazije sa severa iz
opštih ilirskih oblasti. Dorska plemena su razorila ono što
je ostalo od mikenske kulture, preplavila južne delove
Grčke i prešla na južne obale Male Azije. Iz priča o
dorskoj invaziji se može zaključiti da se radilo o mešavini
zalutalih Danajaca i beskućnih Trojanaca.
Po Grku Eratostenu hronologija tog doba izgleda
ovako:
1313. g. s.e. - Kadmo uvodi alfabetsko pismo
1183. g. s.e. - propast Troje
1103. g. s.e. - povratak Heraklida (Dorska invazija)
1O43.g. s.e. - Jonska invazija (Jonska kolonizacija)
884. g. s.e. - Likurgovi zakoni
776. g. s.e. - Prve olimpijske igre
23
 Ovakva preciznost u datumima grčkih hroničara
antike sama po sebi deluje vrlo nepouzdano i veštački
konstruisano za istoriju tog doba.
Dorsku invaziju koja se dogodila oko 1100. g. s.e,
arheološka otkrića dokumentuju zajedno sa poznavanjem
proizvodnje i obrade gvozda. Legende o povratku Hera-
klida, tj. dece Herakla, poistovećuju sa Dorskom invazi-
jom. Međutim, nelogično je da Heraklo ide u Iliriju, a
njegova deca se vraćaju da je ponovo pokore i donose iz
Ilirije grčki protojezik. Ovakva kretanja arheologija ne
potvrđuje, mada su postojali određeni kontakti između
Mikenskog i Ilirskog sveta. Salinas navodi primer da je u
Dalmaciji otkrivena zlatna pogrebna maska, slična onoj
koju je Šliman pripisao Agamemnonu.
Zatim dolazi do Dorske invazije iz ilirskih oblasti
Balkana i Jonske invazije Atinjana u cilju kolonizacije
Maloazijske obale, nešto sevemije od mesta gde su stigli
Dorani. Datum je, naravno, vrlo precizan - 1043. g. s.e.
Međutim, Salinas postavlja pitanje: koja Atina, ona
homerovska iz Kataloga brodova u oblasti Tarentuma na
jugu Italije, koja je kasnije poznata i kao Velika Grčka
(Magna Greda) ili još nepostojeća grčka Atina u Beotiji?3
Arheološka istraživanja Atine iz Beotije pokazuju da je
ona nastajala postepeno od malog naselja na mestu
srušenog Pelazgona do velikog grada, koji je dobio
homerovsko ime. (Arheološki podaci potvrđuju da se na
Takva pitanja se ne postavljaju oko sličnih preseljavanja u
naše doba. Mnoge španske Meride, Kartagine, Valensije
posejane su po Latinskoj Americi, ili britanski istoimeni gradovi
po Severnoj Americi, Australiji ili Kanadi. Zna se i da je američki
Novi Jork prevazišao višestruko svog engleskog imenjaka. Tako
je po Salinasu bilo sa Atinom u antičko doba, ali se izbrisalo ili
namerno zaboravilo koja je Atina izvorna, ona na jugu Italije u
Tarentumu, Velikoj Grčkoj, ili ona u Beotiji. Sve to može ličiti i
na pitanje otkuda Troja u Maloj Aziji.
24
mestu Atine, pre Dorske invazije, nalazio Pelazgion, grad
balkanskih starosedlaca Pelazga, ilirsko-slovenskih pre-
daka). Čudnom kombinacijom dorske invazije koja je
došla iz ilirskih oblasti Balkana i jonske invazije iz Italije,
stvaraju se grčke kolonije na obali Male Azije u kojima se
govori mešavina jonskih i dorskih dijalekata. Čak je utvr-
đeno da se navodno eolski dijalekt govorio u okolini
Šlimanove Troje 8 u 7. veku s.e. Salinas daje kritičku sliku
grčke protoistorije kakvu znamo, od Herojskog doba do
prvih olimpijskih igara.
"Tako je već oko 1000. g. s.e. Helada posedovala
nešto što izvorno nije bilo njeno - homerovsko ime, kult
Atine, neke značajne pretke u Herojskom dobu, itd", kaže
Salinas. Atina je za sebe prigrabila primat u tome. Već
oko 900. g. s.e. u keramici iz geometrijskog perioda nalazi
se sličnost sa Ilijadom, kao da se radilo o njihovim
savremenicima. Izgleda verovatnije da je keramika geo-
metrijskog perioda nekim putem bila inspirisana starom
Atinom iz Tarentuma, kao što je bio inspirisan Platon za
njegovu legendu o Atlantidi.4 Međutim, i Sparta, pomorsko
trgovački rival Atine, gradila je mit o svom primatu u
stvaranju grčke slave.
Godine 884. s.e. (opet preciznost datuma!) Likurg
osniva spartansku državu od ostataka dorske zajednice.
To što je i Sparta dobila naziv poznat iz Kataloga brodova
govori da su neka sećanja o tim vremenima, doneta
dorskom invazijom, očigledno u to vreme bila sačuvana.
Manje je poznato daje Platon pokrenuo mit o Atlantidi, moćnoj
prepotopskoj nestaloj civilizaciji, na osnovu dvadesetgodišnjeg
boravka u progonstvu u Egiptu, impresioniran egipatskom
kulturom. Kao veliki atinski patriota, on se uključio u tadašnje
napore za stvaranje mita o najvećoj slavi i drevnosti Atine.
Navodno, Atinjani su još stariji i napredniji od Atlanta, čak su
zahvaljujući Atinjanima, ovi bili zaustavljeni u pokušaju da
pokore Grčku.
25
Zato otpada verzija o osnivanju Sparte linijom Pelopida,
pošto je Likurg putovao u Troju da traži savete iz zako-
nodavstva. To nadmetanje između Atine i Sparte oko
trojanskog porekla obeležiće vekovima njihove sukobe i
opšti rivalitet za primat među grčkim gradovima - polisima.
Navodna Troja u Maloj Aziji na brdu Hisarlik bila je tada
već oko četiri stotine godina napuštena - od 1100. do 700.
g. s.e. Zato je logičnije Likurgovo dorsko poreklo. Ova
dosta maglovita protoistorijska konstrukcija završava se
helenizacijom Olimpijskih igara 776. g. s.e. koje su
nastale u zajedničkom svetilištu balkanskih pelazgijsko-
ilirskih starosedelaca. Bilo je to vreme makedonske drža-
ve koja će tek kasnije biti helenizovana, o čemu ima više
informacija koje se istorijski i arheološki mogu pratiti bez
mitološkog zamagljivanja.
O samim olimpijskim igrama, helenizovanim kao i
celokupno trojansko-pelazgijsko nasleđe, znalo se već
dosta iz negrčkih izvora. Igre su se održavale davno pre
trojanskog rata i bile vezane za kult Zevsa u Dodoni.
Novina je bilo njihovo premeštanje u grčki vremenski i
geografski prostor, na planinu Olimp kao sedište bogova i
u svetilište Olimpiju, na granici sa Makedonijom. Naziv
Olimpa kod Homera je bio nebeski panteon bogova i
boginja a ne planina, olimpijski Zevs sa svojim hramom u
Olimpiji jednostavno je preuzet iz homerovskog panteona.
(Ime Olimpije su nosile mnoge makedonsko-ilirske prin-
ceze. Makedonski vladari su bili pokrovitelji svetilišta pre
nego je ono helenizovano). Zahvaljujući svom pomorsko-
trgovačkom prosperitetu grčki gradovi, pose-bno Atina,
postali su bogati ktitori i pokrovitelji igara u svetilištu, kao i
tadašnji ilirsko-makedonski i drugi vladari. Kult nije bio
samo grčki, zahvatao je mnoge oblasti Balkana i Medi-
terana, svako je imao svoje praznike (svoju slavu!) u tom
svetilištu. Hronologija perioda vezanog za Olimpijske igre
između 756. i 700. g. s.e, do vremena maloazijske Troje
26
8, pokazuje da je tada u ceremonijama igara bila još
prisutna homerovska tradicija, saznanja o Ilijadi. Home-
ridi, narodni pevači, rapsodi homerovskih epova i Ilijada
su posle igara uneti u grčko kulturno nasleđe, kada su
Ilijada i Odiseja bile prevedene na grčki, kada je izvršena
grčka redakcija, definitivna helenizacija trojanskog (dru-
gim recima makedonsko-ilirskog) nasleđa.
U zaključku, Salinas kaže da grčki kulturni identitet
ima u najmanju ruku bikulturalan karakter. Nije se razvio
samo iznutra, na autohton način, nego uz postepeno
ugrađivanje i prisvajanje spoljnih, tuđih uticaja, ostataka
mikenske civilizacije, dorskih i jonskih invazija.
U glavi devet, Maloazijska Troja, Salinas se vraća
na ključno pitanje svojih istraživanja - zašto je Grcima
odgovarala priča o maloaziskoj Troji, čime je to bilo
motivisano? Njegov je odgovor - iz političkih razloga.
Homeridi su se zaista pojavljivali sa svojim rapso-
dijama, najverovatnije u Olimpiji, kao zabavljački deo
igara. (Slično običaju sačuvanom kod jugoslovenskih
naroda sa guslama i guslarima.) Heksametar Ilijade i
Odiseje bio je prilagođen guslarskom desetercu, pesme
dugog epskog sadržaja su recitovane, pevane uz gusle i
tako usmeno prenošene sa generacije na generaciju.
Zato je u grčkom prisvajanju homerovskih tekstova
insistirano na njihovom usmenom prenošenju, pošto
pismo nije bilo poznato u Grčkoj sve do negde 750. g. s.e.
Ali Ilijadu je, zbog njenog literarno bogatog, delikatnog
teksta i unutrašnje harmonije, skoro nemoguće bilo
prenositi usmeno. To naravno nije isključivalo da rapsodi -
guslari pripreme zgusnutu verziju ili neke epizode sa
posebnom pričom za usmeno pevanje uz gusle. Homeridi
su u početku bili trojanski sveštenici koji su jedini imali
pristup svetim homerovskim tekstovima.
Grci su u prvom susretu sa Ilijadom bili više
impresionirani njenim intelektualnim nego zabavnim
27
 sadržajem. Uočili su u njenom sadržaju nešto važnije od
popularne potrošnje, umetničke vrednosti i literarnog
dometa - neprocenjive vrednosti istorijskih informacija
sadržanih u njoj. Oslanjajući se na bogatstvo informacija i
ugled Ilijade kao neiscrpnog izvora mitova i legendi,
stvorena je istorijska legitimnost Helade. Oko 700. g. s.e.
grčki gradovi su kroz svoju trgovačku komunikaciju već
upoznali mnoge kulturne vrednosti Danajaca i Trojanaca.
Postepeno, neke od tih vrednosti su pozajmljivali i
prisvajali, uključujući trojanske, mitološke motive u svojim
umetničkim i trgovačkim radionicama. Ono što je bilo
politički poželjno postalo je i istorijski izvodljivo, prerađena
je nomenklatura Ilijade, kako bi se grčko poreklo kao
drevno i autentično vezalo za Herojsko doba.
Katalog brodova je, na taj način izvučen iz svog
izvornog geografskog konteksta, prebačen u Heladu i
postao vrhunski izvor za sva pitanja vezana za istoriju i
poreklo Helade u Herojskom dobu. U tom cilju prostor
Grčke je preimenovan na sređen, zaokružen način.
Prisvajanjem Kataloga brodova bilo je moguće preuzeti
Ilijadu i Odiseju od njenih autentičnih tvoraca. Ali to je
takođe imalo za posledicu da je istorija Helade ostala
nenapisana, zarobljena u sleri mitologije i legendi, sa
Ilijadom kao opštom slikom slavne prošlosti. Čitava
Helada, zajedno sa gradovima preimenovana je u skladu
sa "svojom" slavnom prošloću. Već sledeće generacije su
zaboravile ranije nazive mesta, koja su sada nosila grčku
nomenklaturu sa odgovarajućim istorijskim asocijacijama.
Grčka je tako kulturne vrednosti trojanske civilizacije
proglasila nestalim, preuzela ih i proglasila svojim
(logikom bogatih trgovaca koji su u stanju da dođu u
posed svake vrednosti). Slavni "Povratak Heraklida" bio je
stoga potvrda da je nekada davno protogrcki jezik otišao
iz rodne zemlje daleko na sever do Ilirije, gde je Ilijada
navodno bila komponovana na grčkom.
28
Međutim, helenizacija Kataloga brodova, sa svim
mogućim posledicama koje su iz toga proisticale, bila je
nespojiva sa Trojom na Balkanu, Iliosom u Iliriji, na dal-
matinskoj obali. Nije bilo moguće izbaciti iz sećanja
dorsku invaziju naroda, niti izmisliti neki drugi pravac
odakle su nesumnjivo došli - sa severa, iz ilirskih oblasti
na jug u Grčku. Najbolje i najednostavnije rešenje za taj
problem bilo je dislociranje mesta Iliosa u Malu Aziju,
zamena paralele Italija - dalmatinska obala sa paralelom
Grčka - Mala Azija. Sa znalačkom redakcijom Ilijade, za-
nemarivanjem nekih detalja, Katalog brodova je mogao
izdržati probu da je Troja u Maloj Aziji. Tako se postepeno
uobličavao konačni i zvanični tekst Ilijade i Odiseje u
grčkoj redakciji, uz razna ubacivanja gde i kada je bilo
potrebno. Oblasti odakle su došle celokupne grčke
antitrojanske snage za opsadu Troje smeštene su na mali
prostor koji predstavlja pojam Grčke - na kopno južno od
Termopila sa ostrvima i severno od Termopila do Olimpa,
a Troja je prebačena u Malu Aziju. "Tako je počela
komedija grešaka, sve dalje od istine i sve dublje u
misteriju", kaže Salinas.
Još u antičko vreme bilo je Grka koji su se
usuđivali da misle drugačije o zvaničnoj verziji
homerovskih tekstova i prošlosti Grčke. Na primer,
Hesiod, grčki pesnik polovine 7. veka s.e, veliki znalac
homerovskih tekstova, ali po definiciji i najpoznatiji
"nehomerovac", možda čak "antihomerovac". On je bio
proizvod vremena prosperiteta i trgovačke ekspanzije
grčkih polisa i ponosa autentično grčkom kulturom. Po
njemu, Grcima nije bilo potrebno da se oduševljavaju,
zanose i ponose tuđom prošlošću i pesništvom, da je
prisvajaju. Postoji i drugačija poezija, drugi izvori za
istoriju, drugačije škole mišljenja... Mudrost je po njemu
"čitati tačno sadašnjost, a ići u skladu sa prilikama".
Međutim, Hesiod je bio ličnost a Homer institucija. U
29
 međusobnom nadmetanju pobedio je pragmatizam -
grciziranje Homera uz Troju u Maloj Aziji.
U poslednjoj, desetoj glavi (Postskriptum) Salinas
kaže da nema podataka da je Homer bio šlep. U himni
jonske škole homerovske tradicije, naprotiv, koren imena
autora Ilijade je "oči". U vreme Pizistrata (7. vek s.e.)
kada su prevedene i redigovane Ilijada i Odiseja i
uključene u redovne Panatinske festivale Homerovo
slepilo, odnosno oči, bile su simbol njegove poetske vizije
iznutra. Kasnije je, međutim, slepilo Homera poslužilo kao
objašnjenje za nemogućnost da se Ilijada stavi u uverljiv
geografski kontekst.
Salinas je u svojim višegodišnjim istraživanjima
upravo nastojao da izvuče geografske informacije iz
Ilijade uz odgovarajući geografski i istorijski kontekst,
kao dve strane iste medalje. To nije bilo lako, naprotiv, za
to je bila potrebna izuzetna hrabrost zbog tereta tradicije,
univerzalnog značaja teme i opšteprihvaćenog zvaničnog,
akademskog stava koji se smatra nedodirljivom dogmom.
Ni klasična literatura i homerovski tekstovi ne pred-
stavljaju, kao što se misli, celovitu podršku maloazijskoj
lokaciji Troje, drugačija čitanja tih izvora pokazuju da je
homerovsko pitanje bilo otvoreno još u klasično vreme.
Posle hrabre Salinasove postavke ostala je potreba za
arheološkim argumentima i daljim istraživanjima na loka-
litetu Iliosa i okoline, za daljom multidisciplinarnom prove-
rom svih argumenata u prilog nove teze, ispravljanja
mogućih grešaka novim otkrićima.
Salinas je posle objavljivanja "Homerove slepe
publike" još uvereniji u svojoj tezi o balkanskoj kolevci
trojanske civilizacije. Nova značajna arheološka i druga
otkrića u pravcu povezivanja trojanskog sa ilirsko-
slovenskim pitanjem daju mu sve više za pravo. Danas je
sve aktuelnija hipoteza o Trojancima kao precima
Slovena, o trojanskoj civilizaciji kao praslovenskoj,
30
Ilijadi i Odiseji kao proizvodima autentične ervopske
civilizacije na Balkanu. Svojim delom Salinas je
razotkrio istorijsko-geografsku osnovu koju je skrivao
trojanski mit, otvorio put razrešavanju trojanske misterije.
Time je neočekivano otvorio put jednog novog pitanja
iz predantičke istorije Evrope, pitanja misterije
Slovena.
"Atlas Homerove geograiije"
U ovoj knjizi (Atlas 01 Homeric Geography,
compilled by Roberto Salinas Priče, Scylax Press Ine,
San Antonio 1992.), Salinas precizira svoja saznanja
posle "Homerove slepe publike" i nagoveštava pravce
daljih istraživanja.
Geografija Homerove Troje i Homerove Itake u
vezi sa trojanskim bojem smeštena je u "Homerovoj
slepoj publici" u centralni deo jugoslovenske jadranske
obale. Ovde se Salinas bavi delom Homerove geografije
vezanim za Grke i svetski poredak nakon pada Troje.
Polazi od osnovnog pitanja - zašto su Troja i Itaka o
kojima Ilijada i Odiseja nose tako elokventna svedo-
čanstva namerno izbrisane iz istorijskog sećanja? Salinas
kaže da je "opšte neznanje o Troji ili potpuno ignorisanje
istrorijske realnosti Troje tokom antičkog perioda teško
razumeti, posebno u svetlu svuda prisutnog uticaja Ilijade
i Odiseje na grčku misao i život". Koliko je Salinasu
poznato "kod grčkih pisaca od Hesioda nadalje nigde
nema jasnih odrednica za lokaciju Troje među ilirskim
narodima sa severa". Tako je bilo za vreme Vergilijeve
(70-19. g. s.e.) Velike Eneide, u kojoj su dati neki podaci o
trojanskom poreklu Rimljana. Salinas citira jevrejskog
31
 istoričara Josifa (37-93. g. n.e.) koji je gledao na Grke sa
prezirom zbog njihove nepažnje u čuvanju istorijskih
podataka, govoreći da nisu znali ništa o svojoj istoriji i da
je "običaj daljeg prenošenja istorije bio bolje čuvan od
strane varvara (Slovena), nego kod Grka". Ali, i pored
pretpostavke da su pojedini antički naučnici mogli imati
dovoljno saznanja o homerovskim spisima i bili svesni
njihovog istorijskog porekla, ipak ostaje pitanje koje je
postavio Salinas - zašto ili kako je Troja izgubljena?
Grci su imali dovoljno mogućnosti za razumevanje
pravih istorijskih činjenica o antici, kaže Salinas. Zato
smatra da je možda suvišno insistirati na važnosti
Homera za razumevanje grčkog smisla za istoričnost.
Bitno je shvatanje "kako su nastale i razvijale se
institucionalne predpostavke naše zapadne civilizacije. Da
lije istorijska činjenica daje Grčka kolevka naše zapadne
civilizacije ili je to humanitarna iluzija", kaže Salinas. On
sumnja da je "trojanska" tradicija koju su razneli raseljeni
Trojanci posle pada Troje, opstala u Evropi posle toliko
vekova. Sigurno je da je, tradicija kao neka vrsta kulturne
pupčane vrpce, imala daleko važniji istorijski smisao nego
što je to prikazano značenjem Troje u Maloj Aziji. Grčka,
čiji narod je u suštini proizišao iz danajskih (tj. netro-
janskih) plemena i klanova, koji su mrzeli i konačno
osvojili Troju, nastojala je da se usredsredi na svoje
interese radije nego da slavi narod koji nije bio njen nego
neprijateljski. Dok je Rim - preokupiran svojim tradi-
cionalnim trojanskim nasleđem - postao sveprisutan u
Evropi među potomcima raseljenih Trojanaca, dotle je
Grčka, suprotno tome, ostala sveprisutna samo u
zemljama na istoku Evrope".
Sadržaj Atlasa podeljen je u četiri poglavlja:
1. Ideja homerovske geografije
2. Istorijski kontekst
3. Atlas homerovske geografije
32
4. Spisak homerovskih geonima
Za našu temu najinteresantnije je poglavlje o
istorijskom kontekstu - Ahajcima, Trojancima i Trojanskim
migracijama, posebno deo o "Novom Ilirskom poretku".
Po Salinasu, ilirski identitet je nastao iz etničkih,
socijalnih i političkih institucija Troje, drugim recima, Iliri
su neposredni naslednici Trojanaca. Ma koliko važeći
pojam Trojanaca i Ilira podrazumeva dve različite etničke
grupe koje su neodvojive. To je posledica mešanja dose-
ljenih etničkih grupa sa autohtonim, starosedelačkim
stanovništvom. Zato se može reći da "svi Trojanci nisu
Iliri, niti su svi Iliri Trojanci", ali imaju zajedničku etničku
osnovu (Kao što se kaže da "svi Sloveni nisu Srbi, ali svi
Srbi jesu Sloveni", zajednička je etnička osnova svim
Slovenima).
Salinasovo poistovećivanje Slovena i Ilira
osvetljava na nov način radove slovenskih autora 19.
veka (Šafarik i dr.) o autohtonosti Slovena. Pojam
ilirskog i slovenskog, odnosno južnoslovenskog, bili
su sinonimi sve do 19. veka i germansko-nordijske
doseljeničke teorije o Slovenima. To je od posebnog
značaja za rehabilitaciju zaboravljenih i odbačenih teza
slovenskih autohtonista, kao i za dalja trojansko-ilirsko-
slovenska istraživanja.
Od važnosti je i stav Salinasa o "ilirskom rastu i
ekspanzionizmu", koji dovodi u vezu sa rastom make-
donske imperije, utemeljenjem olimpijskih igara 776. g.
s.e. u Olimpiji. Po Salinasu, Olimpija je ilirsko ime za nebo
(Olimpija je inače staro makedonsko-ilirsko ime, često
među makedonskim princezama, te se tako i majka
Aleksandra Makedonskog, takođe zvala Olimpija). Make-
donsko, slovensko-ilirska imperija, najveća imperijia
Starog sveta iz vremena 1. milenijuma s.e., koja je osta-
vila najdublji trag u svetskoj civilizaciji i koja je zatim
33
helenizovana, jedna je od najjačih argumenata za potvrdu
ove Salinasove teze.
Ukazivanje Salinasa na rast "ilirskog ekspan-
zionizma" otvara značajna pitanja istorije Balkana pre
Grčke i Rima, posebno kasnijeg odnosa Makedonije i
ostalih Ilira i grčkih gradova - polisa. Grčka mitologija
obiluje mitovima o borbi "plemenitih Lapita", koji
simbolišu civilizovane Grke protiv divljih Kentaura,
poluživotinjskih bića koja simbolišu varvare. Odgovor na
pitanje - ko su ti varvari? može se naći u "ilirskom
ekspanzionizmu" moćne slovensko-makedonske države.
Otvaranjem trojanske misterije pokreće se mo-
gućnost šireg preispitivanja predantičke istorije Evrope. Salinasov prikaz invazije Troje
Mnoge arheološke, istorijske, antropološke, piktografske na Balkanu od strane Danajskih
činjenice koje su otkrivane poslednjih decenija upućuju na snaga sa Apeninskog poluostrva
pod Menelajem i Agamemnonom.
Salinasovu Troju na Balkanu, pružajući argumentaciju za
osporavanje vladajuće teorije o Slovenima. Sve više
slovenskih i ne samo slovenskih, autora uočava po-
vezanost trojanske i slovenske misterije.

Salinasovo tumačenje Dorske seobe u Heladu sastavljene od mešavine

Danajaca i Trojanaca iz trojansko-ilirskih oblasti Balkana. Za njom je sledi-
la Jonska invazija iz oblasti Tarentuma na jugu Apenina koji su osnovali
34 Atinu u Beotiji. Oni su naselili zapadne obale Male Azije, eolski dijalekt iz
vremena Slimanove Troje VIII je kasnijeg porekla.oko 700 god s.e.
Prikaz grčke kolonizacije od VIII- VI veka s.e. Salinas ukazuje na paradok-
salno veću gustinu grčkih „kolonija,, u oblasti Velike Grčke na jugu Italije /
Magna Graecia/ u odnosu na „matične,, gradove polise. Za razliku od infor-
macija Herodota, snažan rast grčkih gradova- polisa u Grčkoj je posledica Salinasova slika trojansko-ilirskih oblasti u „užem smislu,, /propii dicti/
trgovine sa njihovim spoljnim kolonijama. Sadi t 6 t a t r O j a n s k o
^ svet0§ Šrada Iliosa' m e s t a
Trojanske bitke prema

Salinasova skica Ahejske dominacije u Zapadnom Mediteranu.Njihovo
poreklo je semitsko, sidonsko-feničansko sa Bliskog Istoka. Iz mesavine sa
indoevropskim Pelazgima nastali su razni italsko-grčki dijalekti.
DREVNA AMERIKA I DREVNA EVROPA
Prema zvaničnoj istoriografiji istorija i civilizacija
Amerike počinju "otkrićem", dok je prekolumbovska
Amerika bila naseljena divljacima, varvarima. Imajući u
vidu da Amerika - "Novi svet" predstavlja produžetak
zapadnoevropske civilizacije, tu tezu nametnula je
zapadnoevropska istoriografija. Ona je osporena arhe-
ološkim i drugim otkrićima u 19. i 20. veku posle
dekolonizacije Amerike. Novijim otkrićima i saznanjima
upotpunjuje se sasvim obrnuta slika o Drevnoj Americi i
stvarnoj ulozi evropske civilizacije u Novom svetu.
Lažnom slikom o narodima koji su naseljavali Ameriku pre
"otkrića" i njihovim kulturama skrivana je istina da je
okupacija Amerike predstavljala, u stvari, kraj autentičnih,
miroljubivih, visokorazvijenih civilizacija, naprednijih od
one koja im je silom nametnuta. Konkvistadorskom tezom
o "varvarskim" domorocima Amerike prikrivana je tako
istina o do tada, najvećem genocidu i pljački u istoriji
čovečanstva. Iza predstave o anonimnim varvarima -
"Indijancima", izronila su svedočanstva ne samo o civili-
zacijama koje su se tragično "susrele" sa evropskim
osvajačima (Asteci, Maje, Inke), već i o mnogim,
milenijumima starijim (Olmeci, Ćavini, Tiauanako i dr.).
Vladajuća akademska teza da istorija evropske
civilizacije počinje od Grčke i Rima, da je Drevna
Evropa bila varvarska, takođe, je dovedena u pitanje
arheološkim i drugim otkrićima 19. i 20. veka. S obzirom
da se iz tamnih dubina evroazijske i evromediteranske
"varvarike" pojavljuju razvijene hiljadugodišnje civilizacije,
naprednije od onih koje su ih pokorile i prisvojile,
35
neizbežno se nameće poređenje o Slovenima kao
Indijancima Evrope. Teze R. Salinasa Prajsa, koje su
povod ovog rada, bacaju novo svetio na zaboravljena, ili
odbačena otkrića velikih slovenskih, i ne samo slovenskih
istraživača o poreklu i drevnosti Slovena. Revolucio-
narnim otkrićima prof Pešića, da je klasičnim civili-
zacijama Helade i Rima prethodila razvijena proto-
slovenska civilizacija koja je iznedrila najstarije pismo
Evrope, stvara se nova, revidirana slika o predantičkoj
Evropi i mestu Slovena u stvaranju evropske civilizacije.
Podsetimo se nekih činjenica o Slovenima. Ovi
"varvari", Indijanci Evrope i danas su najveća porodica
evropskih naroda. Preko 300 miliona Slovena, potomaka
evropskih starosedelaca i danas živi širom Evrope od
Istočnih (Rusi, Ukrajinci, Belorusi), Zapadnih (Poljaci,
Česi, Slovaci) do Južnih Slovena (Slovenci, Hrvati,
Makedonci, Crnogorci, Bugari, Srbi). Mnogi tragovi pri-
sustva Slovena nalaze se širom Evrope, gde je nekoliko
starih slovenskih naroda nestalo ili asimilovano pod
raznim okupatorima. U toku poslednje dve hiljade godina
smenjivali su se rimski osvajači nad Slovenima Balkana i
Podunavlja, germanski nad Slovenima Centralne i
Zapadne Evrope, Mađari nad Slovenima Srednjeg Podu-
navlja, mongolsko-tatarski nad Slovenima Istočne Evrope,
Turci i Germani nad Južnim Slovenima. Najveće
posledice po slovenstvo su nastale na prostorima pod
hiljadugodisnjom germanskom okupacijom gde je nestalo
ili germanizovano nekoliko starih slovenskih naroda
(Prusi, Lužički Srbi, Baltički Veneti i dr). Usledilo je potom,
da je upravo "germanskom" ili "nordijskom" tezom naj-
mnogobrojnija porodica evropskih naroda proglašena
evropskim skorojevićima, da su odjednom, izronili
"niotkuda" tek u 6-7. veku n.e., pošto su u vreme
propasti Zapadnorimskog carstva bili izbačeni iz evropske
istorije. U verziji germanske škole civilizacija, pismenost
36
ove najveće porodice evropskih "varvara" počinje,
navodno, tek njihovim pokrštavanjem u 9-10. veku n.e.
Teško je poverovati u ovu priču posle svih otkrića i
brojne literature o poreklu Slovena i slovenske civilizacije.
Daleko je logičnije prihvatiti da je istina obrnuta kao i u
slučaju Drevne Amerike, naime, da se rimskom oku-
pacijom završava slovenska autentična pismenost i
civilizacija, kao i španskim osvajanjima civilizacija američ-
kih naroda. Prof. Pešić je svojom sistematizacijom vin-
čanskog pisma, najstarijeg do sad poznatog pisma
Evrope (VI milenijum s.e.), već ukazao na te "neuočene"
srodnosti, utvrdivši da je pismo neolitske Vince ishodište
mnogih kasnijih, predantičkih pisama evromediteranskih
oblasti, da je identično sa etrurskim, slično sa minojskim,
tripoljskim, sa kasnijim venetskim i još kasnijim runama. A
pismo je vrhunsko obeležje svake civilizacije, dokaz njene
autentičnosti. Polazeći od sličnosti pisama i drugih
etnokulturnih karakteristika predantičkih evromedi-
teranskih kultura dolazi se do zaključka o njihovom
zajedničkom etničkom stablu, o protoslovenskim karakte-
ristikama i do uverljivih argumenata da su Sloveni ne
samo najveća, nego i najstarija porodica evropskih
naroda, da su čak kolevka evropske civilizacije.
Malo je poznato da je germanska teza o
Slovenima kao evropskim došljacima i varvarima,
narodima "bez korena i stabla", kako kaže genijalni
Šafarik, "smišljena politička podvala" 19. veka, u vreme
pangermanskih planova širenja na slovenski "životni
prostor". Pre toga bila je poznata istina o Slovenima kao
evropskim starosedeocima, ne samo kod slovenskih
autora od 16-19. veka, nego i zapadnih istoričara,
uključujući i germanske.
Uporedo sa tezom o Slovenima kao neistorijskom
narodu, varvarima i skorojevićima Evrope, nastala je i
indoevropska teza o "germansko-arijevskoj civiliza-
37
 čiji", iz koje su Sloveni, najstariji Indoevropejci, bili
isključeni. "Teorija o indoevropskim jezicima je maska iza
koje su se političan postarali da sakriju istinske vrednosti
slovenske civilizacije", kaže prof Pešić. Na indoger-
manskoj teoriji je kasnije nastao monstruozni Hitlerov
nacizam i teza o Slovenima kao nižoj rasi.
Aleksandar Petrović u svom izuzetnom delu
"Praistorija Srba" ("Pešići sinovi", 2000.), citira
germanskog autora iz 1791. godine - Johana Godfrida
Herdera, koji govori o Slovenima potpuno drugačije od
njegovih kasnijih sunarodnika, sa nepristrasnim
poznavanjem slovenskog bića i očiglednim poštovanjem.
On kaže da su Sloveni "zauzimali više mesta na zemlji
nego u istoriji". Kao miroljubivi, neagresivni narodi bili su
žrtve osvajačkih ratova od strane "surovijih suseda -
Nemaca, Mađara, Tatara, Turaka", koji su uspevali da ih
potisnu i "umanje njihov etnički i istorijski značaj". Bili su
"darežljivi, gostoljubivi do raspikućnosti, voleli su mir i
slobodu u svojoj zemlji"... Sagradili su mnoge pomorske i
trgovačke gradove, među njima Vinetu na Baltiku, koja je
bila "slovenski Amsterdam", Kijev, Novgorod. U Nemačkoj
su se bavili rudarstvom, metalurgijom, proizvodnjom
tekstila, trgovinom. "0 Slovene su se jako ogrešile mnoge
nacije, a najviše narodi nemačkog stabla" Osvajački ratovi
pod Karlom Velikim imali su "kao povod korist, a hriš-
ćansku veru za izgovor". To što su počeli Franci dovršili
su Sasi... u njihovim zemljama "Sloveni su istrebljeni ili
pretvoreni u robove"... njihovu trgovinu na Baltiku i grad
Vinetu "uništili su Skandinavski Germani. Njihovi ostaci u
Nemačkoj nalik su na ono što su Španci uradili Peruan-
cima" (odnosno svim domorocima - Indijancima Amerike).
Jedan Nemac krajem 18. veka već govori o Slovenima
kao Indijancima Evrope! On kaže da je nesreća miro-
ljubivih Slovena, koji su stanovali u "najlepšim krajevima
Evrope" što su "za susede dobili Nemce". (U Meksiku je
38
popularna slična izreka - "Isuviše smo daleko od boga, a
suviše blizu Sjedinjenim Državama'). Herder upućuje
ohrabrenje i nadu Slovenima koji su tada uglavnom u
austrougarskom i turskom ropstvu: "Vi ćete, nekada
vredni i srećni narodi, najzad probuđeni iz svog dugog,
tromog sna, oslobođeni ropskih lanaca smeti da koristite
svoje lepe krajeve od Jadranskog mora do Karpata, od
Dona do Moldave kao vlastitu svojinu i slaviti svoje stare
svetkovine mirne marljivosti i trgovine". Nažalost, on nije
mogao ni da sanja šta će u sledećih 200 godina, njegova
nacija u pangermanskom zanosu, uraditi Slovenima.
"Evrocentristička Evropa se uplašila buđenja slovenske
civilizacije i svim silama je zapela da je odbaci kao
nestvarnu", kaže prof Pešić. Sloveni su, tako, izbačeni iz
evropske istorije kao varvari i evropski došljaci u 6. veku
n.e.
Nije pomogla borba Šafarika, Surovjeckog,
genijalnog Lomonosova i mnogih drugih slovenskih
naučnika za istinu o Slovenima. "Dobri" slovenski đaci
bečke i berlinske škole podanički su prihvatili nove teze i
ugradili ih u nacionalnu istoriografiju. Sloveni su i fizički
nestajali, germanizovani u Nemačkoj i Zapadnoj Evropi
(Lužički Srbi, Prusi, Baltički Veneti i dr.). Ostali su bili pod
austrougarskom i turskom vlašću u vreme formiranja
evropskih nacionalnih država.
Sloveni- Indijanci, slične sudbine
Sloveni su trajno obeleženi još u antičko vreme
kao anonimni varvari, robovi. Slično je bilo sa pojmom
Indijanac koji je nastao iz zablude Kolumba da je stigao u
Indiju "sa obratne strane". Pojam se zadržao gurajući u
anonimnost imena starosedelačkih naroda Amerike.
39
Zajedničko i jednom i drugom pojmu jeste da ni slovenski
ni američki narodi nisu sebe tako nazivali, ime su im
nametnuli njihovi okupatori, a zbirnim nazivom osvajača
brisan je njihov nacionalni, kulturni, verski identitet, i oni
su postajali anonimni robovi. Jedno od objašnjenja po-
rekla imena Sloven i jeste sinonim za roba u rimsko
vreme, kada su pokoreni Sloveni uistinu bili najveći izvor
robovske snage za imperiju. Tako se ime Slovena prema
latinskom zadržalo i u ostalim zapadnim jezicima, na pr.
na engleskom slave-Slave, španskom eselavo-Eslavo itd.
Bitan preduslov svakog pokušaja traganja za
istinom o poreklu Slovena, rekonstrukcijom istorijske
istine jeste uklanjanje, zanemarivanje osnovne prepreke
"smišljene političke podvale" o Slovenima, vladajuće
germansko-nordijske, zapadne istoriografske teze. Svojim
do danas neprevaziđenim, pionirskim poduhvatom, Šafa-
rik je razobličio lažne teze o Slovenima u i danas aktu-
elnim, kapitalnim delima: "Poreklo Slovena" i "Slovenske
drevnosti".
Problem izvora otežava preispitivanje zvanične
istine o Slovenima u Drevnoj Evropi kao i Indijanaca u
Drevnoj Americi. Mada su starosedeoci Amerike i Evrope
imali svoju sopstvenu istoriju i pismenost dokazi o tome,
njihove knjige i biblioteke su uništavane, tragovi brisani, a
oni proglašavani za neistoirijske narode i varvare. Istinu o
njima pisali su okupatori, ugradivši je kasnije u sve
udžbenike i enciklopedije sveta. U tom pogledu slična je
pouzdanost primitivnih, inkvizitorskih španskih hroničara o
konkvisti i divljim Indijancima u Americi i rimskih hroničara
i istoričara antike Tacita, Strabona, Plinija, uključujući i
"oca istorije" Herodota o varvarima Evrope.
Problem izvora i argumenata za slovensku
predantičku istoriju i pismenost i pored arheoloških
otkrića, egzistira i dalje zbog odnosa istorijske nauke
prema tim nalazima. Polazi se od premise da se u datoj
40
oblasti Sloveni nisu nalazili ili da u datoj istorijskoj eposi
oni nisu imali pismenost, pa se nalazi prećutkuju, pripisuju
drugim istorijskim narodima, datiraju u kasniju epohu ili
jednostavno proglašavaju falsifikatima. Takvu je sudbinu
doživela i Veles knjiga kapitalno delo slovenske istorije i
civilizacije, o kojoj zvanična istoriografija i dalje ćuti. Dra-
gocenost ovog dela sadržana je u pogledu na svet
autentične slovenske civilizacije, pregledu njene istorije u
trajanju od najmanje dve hiljade godina pre hrišćanstva,
potvrđujući tako slovensku pismenost koja je za zvaničnu
nauku primljena tek sa hrišćanstvom i Ćirilom. U duhu
naših poređenja Veles knjiga ima sličan značaj za
Slovene kao otkriće i prevod svete knjige Ćilam Balam i tri
kodeksa (pariški, dresdenski i madridski) za Maje.
Pre te, ne tako davne, "podvale" o Slovenima u
19. veku bilo je poznato da drevno domorodačko sta-
novništvo Evrope pre rimske okupacije nije govorilo ni
grčki, ni latinski, još manje galski ili germanski, anglo-
saksonski. Stoga je dešifrovanje kojem su etničkom
stablu pripadale novootkrivene, "nestale" predantičke
civilizacije, preko ovih jezika bilo nemoguće. Pošto je
slovenska istoriografija podanički prihvatila "istinu" o
svojoj prošlosti, nikom drugom nije bilo u interesu da traži
"slovensku vezu" kod predantičkih kultura Evrope. Time je
izgledalo da je svaka dalja priča o Slovenima u istoriji
Evrope završena.
Međutim, posle arheoloških otkrića u 19. i 20. veku
zvanična istina se sve više dovodila u sumnju. Lingvisti
su, posebno primenom "slovenskog ključa" za deši-
frovanje nekih predantičkih napisa, otvorili novi put
utvrđivanja etnoistorijskog karaktera misterioznih, "nesta-
lih", evromediteranskih kultura i naroda. Danas mnogi
istraživači tragaju za odgovorima na pitanja:
- koji narodi su bili tvorci čudesnih dela koja je
otkrivala i otkriva arheologija od Urala do Atlantika, na
41
Balkanu i Podunavlju, od Baltika do Krita? Ko su tvorci
nedavno otkrivenog kružnog grada Arkaim na Uralu, u
centru jedne od najstarijih evroazijskih civilizacija, koji je
prototip mnogih kasnijih gradova observatohja širom
Evrope sve do (barem dve hiljade godina mlađeg ali vrlo
čuvenog) Stounhendža? Ko su tvorci najstarijeg naselja
Evrope u Lepenskom Viru, "neolitske revolucije", naj-
starije metalurgije, zemljoradnje, najstarijeg pisma Evrope
- vinčanskog, nastalog na području današnjeg Beograda,
u Srednjem Podunavlju, epicentru najstarije evropske
civilizacije?
Međutim, i pored obilja podataka, istina o Drevnoj
Evropi se teško probija, kao što je bilo i u slučaju Drevne
Amerike.
Put ka istini o Americi vodio je najpre od onih
najmlađih kultura i naroda koji su imali nesreću da dođu u
neposredan susret sa evropskim osvajačima - Asteci,
Maje, Kećue, Ajmare i dr, čija je kultura i nasleđe bilo
najsurovije uništeno, i nad kojima je izvršen najveći
genocid u istoriji, a sami proglašeni divljacima, čak kani-
balima. Njihovi gradovi, prebogate biblioteke, veličan-
stvena i autentična umetnička dela uništena su. Nijedan
od "živih" gradova tih "najmlađih" naroda nije preživeo. Od
najvećeg grada svog vremena na planeti Tenoćtitlana,
prestonice Asteka, nije ostao "ni kamen na kamenu".
Međutim, ostali su "mrtvi", velelepni već napušteni
gradovi, koje konkistadori nisu nikada ni upoznali jer su ih
smatrali bezopasnim, mrtvim ostacima nestalih naroda. U
njima su sačuvani uklesani ostaci alfabeta, u Kopanu u
Hondurasu čitave knjige Maja pisma. Bila su to dela
kultura koje su se u tzv. Novom svetu razvijale u
miroljubivoj evoluciji, dostizale svoj zenit i smenjivale se
bez ratova i međusobnih razaranja, toliko karakterističnih
za civilizacije Starog sveta, koje su ih uništile. Arheologija
je, posle dekolonizacije, obilato otkrivala po džunglama
42
Centralne Amerike ili bespućima Anda prava čuda Drevne
Amerike - stotine, čak hiljade piramida Tiauakana, Monte
Albana, Teotiuakana, Palenkea, Ušmala, Tule, Čićen Ice,
Kopana, Tikala itd. ili neponovljiva graditeljska dela and-
skih civilizacija sa Tiauanakom, Ćavinom de Uantarom,
Saksauamanom, velelepnim Macu Pikćuom itd. Pored
nesrećnih Maja, Inka, Asteka, koji su bili neposredne žrtve
konkiste, izronile su iz dubine milenijuma mnogo starije
kulture Olmeka, Tiauakanaca, Ćavina i drugih.
Kada je poljski naučnik Poznanski, početkom
prošlog veka, posle tridesetogodišnjeg istraživanja kultu-
re Tiauanaka u bolivijskim Andima, izneo hipoteze o
starosti ove civilizacije od 16 hiljada godina, bio je pro-
glašen za fantastu i odbačen. Danas neki američki
istraživači potvrđuju teze Poznaskog, ali ih pripisuju svom
senzacionalnom otkriću. Ova kultura i neke druge kao
Olmečka, čak se dovode u vezu sa potomcima prepo-
topske, mitološke Atlantide koja je, po tezama atlantologa,
doživela svoj procvat i propast upravo u tom delu sveta.
Čudesna otkrića koja su počela da izranjaju iz kolo-
nijalnog mraka, najpre su u duhu evrocentrizma bila pripi-
sivana Rimljanima, Grcima, zatim Feničanima ili izgu-
bljenim jevrejskim plemenima. Na kraju, nekim "nestalim"
narodima ili vanzemaljcima, sve kako bi se sakrila istina
dobro poznata onima koji su iste civilizacije uništili. Na
"svemirskom rasizmu", mistifikovanom tumačenju osnov-
nih činjenica o delima "nestalih" ili vanzemaljaca koje su
radoznalcima bile nepoznate, Deniken zarađuje bogatstvo
i postaje popularan i čitan u ćelom svetu. Mistifikacijom se
prikriva prava istina o zločinu nad istinskim tvorcima ovih
civilizacija, čiji su preživeli potomci danas dovedeni do
stvarnog varvarstva i bede. Jer, kako prihvatiti jedno-
stavnu istinu da su ta veličanstvena ostvarenja Drevne
Amerike ostvarili preci današnjih bednih "Indijanaca"? Bilo
bi to priznanje zločina nad njima.
43
 Slično je bilo u Evropi. Najviše podataka o
"varvarskim" savremenicima Grčke i Rima sačuvano je
pod raznim nazivima kao: Etrurci, Veneti, Iliri, Sarmati,
Tračani, Kimeri, Skiti, Kelti, Makedonci, itd. Arheologija
nam tek otkriva i druge "nestale", mnogo starije kulture za
koje ni Grci ni Rimljani nisu znali, poput Minojske,
Tripoljske, Hetitske, Trojanske itd. Međutim, ostalo je
otvoreno pitanje kog su oni etničkog porekla, pošto se
znalo da ne pripadaju Grcima ili Rimljanima.
Arheološka otkrića mogu biti najznačaniji
doprinos formiranju istinske slike o skrivenoj prošlosti
Drevne Evrope i Amerike, obzirom da su pismene tragove
njihovi okupatori nemilosrdno uništili. Međutim, ni arheo-
logija nije od pomoći ukoliko se njena otkrića ne uvrste u
istinski etno-istorijski kontekst, ukoliko se ne potvrde
multidsiciplinarnim istraživanjima, pre svega pismenim
dokazima. Gradovi Drevne Amerike bili su "nemo ka-
menje" pre nego što su pisani spomenici "progovorili", a
njihov jezik i verovanja posvedočila usmena tradicija
naroda, pamćenje, ali iznad svega pismo kao vrhunsko
obeležje autentičnosti svake civilizacije. Kada je Maja
pismo delimično dešifrovano, bilo je poznato da su tvorci
Maja kulture preci istog naroda kome su pripadali i
preživeli potomci.
Slično se dogodilo i sa istinom o evropskim
domorocima. Arheološki nalazi su najpre svedočili o
"nestalim", misterioznim narodima dok nisu stigli rezultati
drugih istraživanja, pre svega njihovih pisama i jezika.
Pokazalo se da je na području Balkana i Srednjeg
Podunavlja bio centar najstarije evropske "neolitske
revolucije" u kome su se u periodu od više milenijuma,
neprekidno razvijale bogate kulture. Praslovenskim
istraživanjima uspostavlja se etnokulturna veza i
kontinuitet između mlađih i starijih kultura od neolita do
44
rimske okupacije Balkana, pri čemu su Sloveni
nezaobilazni.
Tragove drevnih predantičkih kultura Evrope
najlakše je bilo otkriti preko "varvarskih" naroda Evrope,
antičkih savremenika, koji su potpali pod rimsku vlast i
postali njihovi robovi ili su, pak, Rimljani sa njima bili u
dodiru i ratovima. Sada je poznato koji se narodi kriju iza
anonimnih varvara pod raznim nazivima poput: Veneti,
Iliri, Kelti, Sarmati, Tračani, Dačani, Dardanci, Rašani,
Makedonci i dr. Ali, svojevremeno, u antičkim vremenima,
pitanje ko su bili svi ti narodi, kom etničkom stablu su
pripadali, nije se ni pokretalo. Pripadali su jednostavno
varvarskom svetu. I pored toga, njihovo nasleđe je
ugrađeno u grčko-rimsku antiku i nekritički uneto u zajed-
nički fond zapadne civilizacije. Isti postupak je primenjen
naknadno i u vezi nasleđa evromediteranskih kultura koje
nisu bile poznate ni Grcima ni Rimljanima, već su otkri-
vane zahvaljujući arheološkim otkrićima (na primer
minojska, hetitska i dr. Tako se sada može reći da su
Sloveni zauzimali najznačajnije mesto među pred-
antičkim "varvarima" Evrope, da je domorodačko
nasleđe Evrope praslovensko, da je prisvojeno od
strane njihovih pokoritelja i ugrađeno u temelje zapadno-
evropske civilizacije.
U tu svrhu vratimo se na vezu između trojanske
misterije i porekla Slovena.
45

TROJANSKO-SLOVENSKA MISTERIJA
Šlimanova Troja u Maloj Aziji - Salinasova teza o Troji
na Balkanu
Istorijska je činjenica da su Ilijada i Odiseja
prevedene sa Grcima nepoznatog jezika za vreme
Pizistrata u 7. veku s.e. Bilo je to bar 500 godina posle
datuma koji su sami Grci odredili za datum trojanskog
boja (1183. g. s.e.). Elijan, grčki učitelj govorništva u Rimu
(3. vek n.e.) saopštava, skoro hiljadu i po godina posle
pada Troje, da je ovaj jezik pripadao ilirskim Brigima,
srodnicima Dardanaca iz porodice drevnih Pelazga. Već
smo rekli da se na mestu gde je kasnije sagrađena grčka
Atina, pre dorskih invazija, nalazio pelaški grad Pelazgon.
Od Pizistrata do današnje zvanične verzije, koja je
urađena u Aleksandriji u 3. veku s.e, bilo je više uglavnom
grčkih dorada Ilijade. Aristotel je raspolagao drugačijom
verzijom od nama poznate. Platon u svojoj "Republici"
moli oproštaj od Homera što su brisana neka mesta "koja
vređaju moralna osećanja Grka", čime se podrazumeva
da ni za njega Homer nije bio Grk. Sve pouzdane
istorijske činjenice o Troji dalje su zamagljivane helen-
skom mitologijom do današnjih dana, a drevno "homersko
pitanje", kako smo već pomenuli, bilo je "rešeno"
helenizacijom trojanske civilizacije, da bi rimskom okupa-
cijom njeno nasleđe ugrađeno u temelje zapadne
civilizacije.
Bogati nemački trgovac i arheolog amater Hajnrih
Šliman (1822-1890) je 1873. konačno "otkrio" i mesto
46
trojanske tragedije - grad Troju - Ilios u Maloj Aziji na brdu
Hisarlik, približno gde joj je bilo određeno mesto još u
antičko doba. Zašto je mesto Troje bilo određeno u Maloj
Aziji objašnjava nam Salinas. Koliko je to otkriće bilo
naučno zasnovano pokazao je sam Šliman u odgovorima
na sumnjičava pitanja naučnika - "tačnoje, rođen sam da
bleliram".
Šlimanov "blef" - Troja u Maloj Aziji, bez kritičke
naučne verifikacije ušao je u sve udžbenike i enci-
klopedije sveta kao konačna, istorijska istina o Troji.
Nauka je samo, na osnovu kasnijih arheoloških otkrića,
promenila Šlimanov sloj na brdu Hisarlik, za koji je
utvrđeno da je stariji od vremena legendarne Troje preko
hiljadu godina (2400 g. s.e.), za onaj koji je bio bliži
vremenu po kome je još u antičko doba "utvrđen" datum
trojanskog boja (1183 g. s.e.). Nije bio problem otkriti
tragove drevnih kultura u Maloj Aziji, isto kao i na
Balkanu. Mala Azija u kojoj je u toku III i II milenijuma s.e.
cvetala hetitska civilizacija i mlađa lidijska, karijska i druge
krezovski bogate civilizacije prepuna je arheoloških
lokaliteta. Njihovo bogatstvo i veza sa bliskoistočnim
kulturama još u antičko doba privukle su stanovništvo
grčkih trgovačkih gradova da na maloazijskim obalama
nastanjuju svoje pomorsko-trgovačke kolonije.
Postoje, takođe, sumnje u autentičnost nakita koji je
Šliman otkrio na maloazijskom lokalitetu Troje. Proglasio
ga je Prijamovim blagom, zlatnu masku Agamemnovom,
ženski nakit i ogrlice Jeleninim itd. Bio je to simboličan
poklon njegovoj mladoj supruzi Grkinji. Sumnje počivaju
na tome što je, uoči objavljivanja da je otkrio Prijamovo
blago, Šliman otpustio sve radnike sa nalazišta, a nakit su
otkrili samo on i njegova supruga. Ima arheoloških indicija
za sumnju da je blago možda otkriveno na nekom drugom
lokalitetu. Na primer, nekoliko decenija posle Šlimanove
maske Agamemnona, otkrivena je u Makedoniji maska iz
47
Trebeništa, vrlo slična Agamemnovoj. Nedavno je u
Makedoniji otkrivena još jedna zlatna maska na nekropoli
Samuilovog grada u Ohridu, koja je identična onoj iz
Trebeništa, takođe iz ohridske oblasti. "Prijamovo blago" i
posle Šlimana pratile su misterije i polemike. Šliman ga je
poklonio berlinskom muzeju, a posle II svetskog rata
"nestalo" je i pojavilo se u Rusiji, odakle je nedavno
vraćeno Nemačkoj i postavio se kao međunarodni
problem kome zapravo pripada (Turskoj, Grčkoj ili
Nemačkoj, jer Makedonci su odavno izbačeni iz igre). I
pored svega nejasnog, Šlimanu je pripala svetska slava, a
za nauku je homersko pitanje bilo definitivno rešeno. Oni
koji se usude da to dovedu u sumnju proglašavaju se
neznalicama.
Teza Roberta Salinasa Prajsa da je trojanska
civilizacija cvetala na slovensko-ilirskom Balkanu, u
vreme kada Grci još nisu postojali kao narod, predstavlja
ogroman podsticaj praslovenskim istraživanjima Balkana i
evromediteranskih prostora. Mesto trojanskog "kosovskog
boja" sveti trojanski grad Ilios (krije drevno slovensko
božanstvo Peruna, Gromovnika, odnosno Iliju) nalazi se
na teritoriji ilirsko-slovenskih Dalmata. Salinas kaže da su:
"Homeridi ("deca Homera"), rapsodi, guslari, pevali o
dalmatinskoj Troji i o "ilirskom narodu kao glavnom
junaku trojanske tragedije". Ta tradicija je ostala živa do
danas na jugoslovenskim prostorima. Na primer, način
stvaranja srpskih narodnih pesama koje je Vuk sabirao u
cikluse (ciklus o kosovskom boju) upućuje na moguće
sklapanje trojanskih ciklusa u velike spevove, kao što su
Ilijada i Odiseja. Pitanje ko je autor tih veličanstvenih dela
- jedan čovek, Homer, ili brojni, anonimni autori - narod,
nije od važnosti, već odgovor ko su zapravo bili Trojanci i
gde je nastala civilizacija koja je stvorila takva dela?
Nemca Šlimana, međutim, nisu mučila pitanja - da
li su Trojanci "nestali narod", ili su to drevni Pelazgi, Iliri,
48
Sloveni, za njega su svi bili Grci, uključujući i Homera, u
skladu sa tada upravo^ obnarodovanom germanskom
idejom da o Slovenima ria Balkanu, ili u Maloj Aziji tada
nije moglo biti govora.
Salinasova teza je komplementarna sa tezama prof.
Pešića i mnogih slovenskih autohtonista da su Sloveni
starosedeoci Evrope, Balkana i Mediterana. Trojanska
civilizacija koja je cvetala na Balkanu i Podunavlju,
bila je pelazgijska, ilirska, protoslovenska.
Neki ruski autori, ne znajući za Salinasove teze,
izražavaju sumnju u helenističku verziju homerskog mita.
J.A.Šilov kaže: "Već dve hiljade godina Evropejci smatraju
da njihova istorija počinje sa Grčkom, preciznije opsadom
i zauzećem Troje u Maloj Aziji. Međutim, sami pobednici
su zaboravili "Istoriju" svog Herodota, da njihova civili-
zacija počinje na ruševinama neke Pelazgije, koju je
osnovao mitološki Hiperborejac - Pelazg. Grčka je tražila
poreklo svojih bogova najpre u Egiptu, zatim u Pelazgiji,
Hiperboreji, tvrdeći na kraju da ih je izmislio Pelazgo-
Trojanac Homer, koga su proglasili Grkom. Pošto "otac
istorije" nije našao Slovene ni na Balkanu, ni u
Pricrnomorju - "nije ih ni bilo", ironiše Šilov. Prof Pešić
citira Gregorija Dankovskog (1829) da je homerski,
trojanski jezik, supstrat praslovenskih jezika - jezik
Pelazga. Pismo, jezik, običaji, religija, društveno uređenje
Trojanaca, uočili su već prvi grčki prevodioci Ilijade,
odnose se na ljude "drugačije od naših", na vreme vrlo
daleke, najdublje prošlosti.
U Evropi, na Balkanu i Mediteranu u višemi-
lenijumskom kontinuitetu i mirnoj evoluciji smenjivale su
se razne kulture u svim periodima predantičke praistorije -
od neolita, bronzanog, gvozdenog doba, do rimske oku-
pacije. Taj kontinuitet od Lepenskog Vira, Starčeva, Vince
do ilirsko-slovenskih kultura pre rimske okupacije,
direktnih predaka svih današnjih južnoslovenskih naroda,
49
arheologija stalno dokumentuje i pored toga što je vrlo
mali procenat lokaliteta otkriven i obrađen. Ovaj konti-
nuitet trajao je preko 5 hiljada godina pre Grčke i
Rima. Grci su svojom maloazijskom Trojom smišljeno
uspeli da spreče povezivanje trojanskog sa bogatim
balkansko-podunavskim nasleđem.
Po novijim praslovenskim istraživanjima pojavljuje
se još jedna znatno starija trojansko-praslovenska veza -
hiperborejska prepotopska arijevska prošlost. Iz zajed-
ničkog arijevskog etničkog stabla izdvojila su se tri
ogranka: induski, iranski i indoevropski. Osnovno, naj-
starije jezgro indoevropskih Arijevaca su Sloveni. To
potvrđuje slovenska mitologija, tradicija, arheološka
otkrića kao i novootkriveno kapitalno delo praslovenske
pismenosti Veles knjiga. Hiperboreja je arijevska pra-
domovina, trojanske staze su arijevske. Saznanja o
Troji na Balkanu bila su živa sve do Šlimanove teze. Na
osnovu ovih saznanja dubrovačko-dalmatinski pesnik Ivan
Gundulić u svom "Osmanu" kaže:
"Pri moru, ukraj srpskih strana, u pržinah pusta žala,
leži Troja ukopana od grčkoga ognja pala."
Ponovimo još jednom da je vladajući akademski
stav o Troji u Maloj Aziji zaodenut u mitološki veo i da ne
počiva na etnoistorijskim činjenicama, dok se s druge
strane u evromediteranskoj oblasti, u predantičko istorijski
definisano vreme i na arheološki potvrđenoj teritoriji,
razvio niz kultura. Neke od njih, kao na primer minojska
civilizacija na Kritu, vrlo su prisutne u mitovima u Ilijadi i
Odiseji, mada su se nesumnjivo istorijski ugasile (u 14.
veku s.e.) pre navodnog datuma Trojanskog boja (1183.
s.e.) Većina balkansko-podunavskih kultura su, takođe,
mitološki vrlo prisutne u Ilijadi i Odiseji, ali se ne mogu
povezati sa Trojom u Maloj Aziji. S druge strane, u Maloj
Aziji u istorijsko vreme (od 2300-700. g. s.e.) cvetala je
50
vrlo značajna hetitska civilizacija što, takođe, dovodi u
pitanje Troju u Maloj Aziji.
Zvanična istorija kaže da se Sloveni pojavljuju na
Balkanu tek u 7. veku n.e. Međutim, kod svih predantičkih
evromediteranskih kultura prisutni su slovenski tragovi koji
se ne mogu objasniti zvaničnom vladajućom tezom da
Slovena nema na Balkanu pre 6. veka n.e, u vreme
propasti zapadnorimske imperije Međutim, mnogobrojni
izvori upravo potvrđuju da su pojam Ilira i Slovena bili
sinonimi još tada, da je tako ostalo i kroz ceo Srednji vek
do germanske teorije u 19. veku. Pojam Ilirije kao
sinonima sa Južne Slovene poštovali su i austrougarski
okupatori i Napoleon u svojoj administrativnoj upravi. U
austrougarskom parlamentu je postojala slovenska, zatim
ilirska deputacija za Južne Slovene. Za italijanske huma-
niste kuatroćenta Ilirija je bila Skjavonija, itd. Ilirske
predantičke kulture se mogu objasniti jedino kao direktni
preci današnjih južnoslovenskih naroda.
Nameće se zaključak da Salinasove trojansko-
ilirske veze, odnosno slovenske povezanosti, "Ho-
mersko pitanje", misterija Troje i trojanske civilizacije,
sadrže "slovensko pitanje" - tajnu porekla Slovena i
slovenske civilizacije.
51

PITANJE POREKLA KOD NEKIH
PREDANTIČKIH EVROMEDITERANSKIH
KULTURA
Zahvaljujući pre svega arheologiji, svet je upoznao
nekoliko naprednih civilizacija "nestalih" za vreme rimske
okupacije (ili Grčka i Rim nisu ni znali za njihovo po-
stojanje jer su se zaista ugasile pre istorijskih saznanja o
njima). Ostalo je nejasno u kakvoj vezi one mogu biti sa
trojanskom civilizacijom koja, takođe pripada tom vreme-
nu i prostoru.
Osvmućemo se ukratko na slovenske tragove kod
nekih predantičkih evromeditenanskih kultura - Minojci,
Hetiti, Mikenci, Etrurci, Kelti. Najviše ćemo se poza-
baviti Ilirsko-slovenskim kulturama, posebno najpozna-
tijom od svih, predantičkom Makedonskom državom i
svetskom imperijom.
Minojska civilizacija
Pre stotinak godina arheologija je na Kritu otkrila
jednu od najblistavijih i najdugotrajnijih civilizacija Starog
sveta Minojsku (od 3400-1400. g. s.e.). Pre tog otkrića
znalo se iz egipatskih izvora, za misterioznu evropsku
kulturu za čije postojanje Grci nisu znali. Na primer, u
Egiptu je bilo otkriveno oko 800 minojskih vaza. Otkrivač
ove autentične civilizacije, kraljevske palate u Knososu,
bio je A. Evans (kao i freske Beli anđeo u Mileševu). Ova
52
civilizacija je dobila naziv minojska po mitološkoj ličnosti
Minoju, sinu boga Zevsa, koji je u helenističkom maniru
proglašen za istorijsku ličnost - kralja Krita. Ni grčki, ni
rimski autori nisu znali za njeno postojanje, jer je nastala
nekoliko milenijuma pre Grčke i Rima, a ugasila se skoro
hiljadu godina pre Perikla u Atini. I pored toga, ubrzo
posle Evansovih otkrića krajem 19. veka, bila je uvrštena
u nasleđe Helade.
Minojska civlizacija je stvorila tri vrste pisma koja i
pored autentičnosti ove kulture, upućuju na neke još
starije izvore. Dešifrovano je samo najmlađe, minojsko
pismo ("linearno B"). Novija istraživanja su pokazala da
je ovo pismo najbliže mikensko-makedonskom pismu,
otkrivenom na lokalitetu Cerje kod Skoplja u Makedoniji i
slično mnogo starijem vinčanskom. Prema profesoru
Pešiću, to govori o srodnosti minojske civilizacije sa
pelazgijskim, protoslovenskim kulturama Balkana.
I jezik Minojaca pripada evroarijevskom, pelaz-
gijskom, protoslovenskom etničkom stablu. Arheološko-
istorijske informacije upućuju na vezu minojske sa mito-
loškom trojanskom, odnosno sa njenom balkansko-
podunavskom kolevkom. Gašenje minojske civilizacije
povezuje se mitološki sa istorijski još neo-bjašnjenim
vremenima nestanka trojanske civilizacije, pojavom
mikenske na Balkanu i burnom selidbom "naroda sa
mora", koja je zahvatila široke oblasti Balkana i
Mediterana u 13-12. veku s.e.
Mikenska civilizacija
Najvažniji centar Mikenske kulture (18-12. v. s.e.),
Mikenu u Argolidi, otkrio je, takođe, Šliman. Kao i Troja i
Mikena je uvrštena u helensko nasleđe, ali je etnoistorijski
53
obavijena helenskom mitološkom maglom. Tako je
Mikenu osnovao legendarni Persej, a proslavio ne manje
mitološki Agamemnon. Srušena je u 12. veku s.e. u
vreme propasti trojanske civilizacije. Ostaje nejasno ko su
istinski tvorci mikenske kulture, jer kao ni Trojanci oni nisu
bili Grci, mada su pripisani mitološkom, "herojskom dobu"
Grčke. Jer, u istorijsko vreme na istom području Balkana
već je postojala makedonska država, a za Makedonce
sami Grci kažu da nisu Grci nego njeni najveći, "var-
varski" neprijatelji. Nije moguće istorijski "preskočiti"
Makedonce i uspostavi vezu Grčke sa Mikenom, u vreme
kada još nisu postojali grčki gradovi polisi, još manje
pojam grčke države.
Navodna maska Agamemnona iz Šlimanove Troje
istovetna je sa pogrebnim maskama iz Trebeništa u
Ohridu, nedavno otkrivenim maskama u Samuilovom
gradu, iz "Atrijeve riznice" pronađenim u Mikeni na
Peloponezu, među nalazima u grobnici makedonskih
vladara u Vergini. Za razliku od mitskog Agamemnona iz
Šlimanove Troje, za ove nalaze je moguće tačno utvrditi
kada su istorijski nastali i kojim vladarima i ličnostima su
pripadali. Kad bi se na nepristrasan naučni način veri-
fikovalo otkuda te sličnosti, verovatno bi to bio veliki
doprinos razjašnjenju trojanske i slovenske misterije.
Hetiti
Otkriće hetitske arhive u Hatuši (Bugazkej u
današnjoj Turskoj) iz 2400-2200. g. s.e. sa 10.000
glinenih tablica, bilo je svetska senzacija 1906. g. Pismo
je dešifrovao pomoću "slovenskog ključa" češki lingvista
Bedžih Hrozni, pošto su kao i na primeru Etruraca, propali
svi pokušaji dešifrovanja uz pomoć drugih jezika. To je
54
dalo dragocene podatke o ovoj autentičnoj, dugotrajnoj,
prosperitetnoj civilizaciji, čije je mesto nedovoljno priznato
u opštoj kulturnoj baštini čovečanstva. Njeno otkriće je
posebno značajno za dalja praslovenska istraživanja jer
govori o tipično arijevsko-slovenskoj etnokulturnoj tole-
ranciji, otvorenosti hetitskog društva, vrlo različitoj od
robovlasničkih despotija. U imperiji Aleksandra Make-
donskog ostvareno je kasnije na širim evroazijskim
prostorima to uzajamano kreativno prožimanje kultura,
umesto nasilnog nametanja samo jedne vladajuće i
uništenja prethodnih.
U hetitskoj arhivi pronađeni su tekstovi na osam
različitih jezika, među kojima se hetitski zove jednostavno
"našili", odnosno "naški". To deluje slavofonično poput
mnoštva završetaka na - aš, iš, oš, složenih deklinacija,
tipično slovenskih gramatičkih formi i brojnih reci sličnih
slovenskim jezicima. Zamenice su slične slovenskim
jezicima - "meš" - mi, "šumeš" - ti, "miš" - moj, "tiš" - tvoj
itd. Koreni mnogih hetitskih reci su, takođe, slični
slovenskim. Tako hetitsku reč "svit-svet" ne treba pre-
voditi, "vada" je voda (bliska ruskom izgovoru), a vodeni
"vedenaš" itd. Zabeleženo je da je Aleksandar Make-
donski naišao na hetitskoj teritoriji na toliko poznatih reci
"kao daje došao kući".
Hetitsku tradiciju u Maloj Aziji nastavio je narod
Muški (što zvuči slavofonično). Ostaci te "muške kulture"
otkriveni su na brdu Bor nedaleko od Hatuše.
Utvrđena je takođe i velika srodnost između Hetita
i Etruraca. Hetitska reč "ras" - ris, odnosno "kap ras" -
sveti ris je vrlo značajna. Koren je isti kao i za etrurski
"kapen" - sveštenik ili slovenski "kapišće" - svetilište. Ime
Etruraca Rasi, Raseni, Rašani je istog porekla.
Velika sličnost hetitskog i etrurskog jezika govori o
njihovom zajedničkom etničkom arijevsko-praslovenskom
55
stablu. A Sloveni su, za zvaničnu istoriju, prostorno i
vremenski daleko hiljadama godina.
Otkriće hetitske civilizacije pomaže osvetljavanju
istorije evromediteranskih oblasti između egipatske,
vavilonske i minojske civilizacije kao i rasvetljavanju
trojanske misterije, odnosno "homerovskog pitanja". To je
prostor i vreme trećeg i drugog milenijuma s.e, najviše
zamagljenih grčkom mitologijom.
Etrurci
Etrurci (2-1. milenijum s.e.) su dugo bili "uno
popolo misterioso", dok njihova autentična kultura nije
zablistala zahvaljući arheologiji. Danas je poznato da je
"Rim grobnica Etrurije a Etrurija kolevka Rima".
Etrurci su imali pismo vrlo slično mnogo starijem
vinčanskom. Posle ponovnog otkrića etrurske civilizacije
smatralo se da pismenost Evrope počinje sa trojanskom
civilizacijom, da je etrursko pismo trojanskog porekla i da
je od Etruraca rašireno Evropom. I pored naredbe rim-
skog senata, kako saopštava Tit Uvije, da se "potpuno
unište sve knjige i sva dokumenta, koji su imali bilo kakve
veze sa Etrurcima", etrursko pismo je sačuvano i na kraju
dešifrovano. Najveći sačuvani tekst je sa "zagrebačke
mumije". Jezik Etruraca, kako je još Dionizije Halikamaški
rekao - "ne liči ni na jedan drugi jezik". Mnogobrojni
pokušaji dešifrovanja preko latinskog i drugih jezika bili su
bezuspešni. Uspeh je postignut opet preko "slovenskog
ključa", zahvaljujući radovima i naših etruskologa kao što
su Pešić i Bilbija. Pokazalo se da jezik Etruraca pripada
arijevsko-praslovenskom stablu. Na primer, Pešićev pre-
vod etrurske zlatne ploče iz Pirgija glasi: "...boginja baci
prokletstvo na nas Slovene koji su ovde Uveli a vi pođoste
56
u bekstvo i napustite nas i svu zemlju Rašansku i
predadoste nas razjarenim Italima, ćelu zemlju i sve nas
rasute po Italiji u bedi izdate od svojih vođa koji ne
pomisliše na svoje naraštaje i sve Slovene koji su mogli
imati srećnu sudbinu, pa neka je hvala tim izdajničkim
sinovima".
Misterija porekla Etruraca, zajedno sa trojanskom,
stvorena je još u antička vremena. Od Herodota potiče
verzija o njihovom maloazijskom poreklu. Međutim, novi
autori su više za balkansko-podunavsko poreklo Etruraca.
Srodstvo sa pelazgijsko-ilirsko-slovenskim domorocima
Balkana i Podunavlja potvrđuju mnogi arheološki nalazi.
Etrurci su sami sebe nazivali Rasenima, Rašanima.
Na kamenoj ploči iz Kremone pominje se trojanska reka
Ras, koja je drevno-arijevskog porekla. Mnogi poznati
toponimi i etnonimi širom Evrope sa tim korenom, saču-
vani su i do danas. Ime Rusa je tog porekla, stari Srbi-
Tribali su, takođe Rašani, osnivač prve srpske države
Nemanja je bio župan Raške, tu je i reka Raška u Istri itd.
Mnoge etrurske reci srodne slovenskim jezicima ostale su
skrivene u latinskoj transkripciji kao na pr. Etrurska reč
goloseča (golosetia). U Veles knjizi "goloseča" je mesto
gde je vođena žestoka bitka - "seča" sa neprijateljima,
"prsa u prsa". Najstariji etrurski naziv za Rim je Gorčin
(Gortin) itd.
Neki ruski autori ukazuju na jednu tipično
slovensku karakteristiku, međusobnu neslogu, koja navo-
di na praslovenski "genetski fond" kod Etruraca. Neka od
imena 12 etrurskih gradova-polisa zvuče slovenski:
Volčina, Kosa, Luka, Artana, Vada, Maljuta i dr. Dru-
štveno uređenje bilo je ustanovljeno na principu veća,
tipično arijevsko-slovenske saborne demokratije, pri čemu
vođe i vojni komandanti birani godišnje glasanjem. Protiv
Rimljana su ratovali pojedinačno a ne u savezu i tako su
57
potpali pod rimsku vlast svi etrurski gradovi, jedan po
jedan.
Kelti
Među predantičkim staroevropskim kulturama Kelti
zauzimaju posebno mesto. Njihovi tragovi su doku-
mentovani u istoriji Evrope od 6-1. veka s.e, kada su ih
posle vekovnih galskih ratova pokorili Rimljani. Kasnije su
ih na kontinentu pokorili zajedno sa zapadnorimskom
imperijom novodošli "germanski varvari", a na britanskim
ostrvima Anglosaksonci. Irci, Velšani, Škoti, Kamrijci-
Kimerijci na ostrvima i Bretonci u Francuskoj, smatraju se
preživelim potomcima keltskih starosedelaca Evrope.
Grci su nazivali Keltima jedno od plemena među
Hiperborejcima severno od Grčke, na Balkanu i
Podunavlju. Sada znamo da Kelti kao i Sloveni pripadaju
zajedničkom pelazgijsko-evroarijevskom stablu u bal-
kansko-podunavskoj kolevci, odakle su se kao i brojna
druga srodna plemena raseljavali širom Evrope. Kasnije
su poznati najviše kao Gali u Zapadnoj Evropi kuda su se
pomerali slivom Dunava. Najpre je Latenska, halštatska
kultura gvozdenog doba Evrope u gornjem Podunavlju,
Austriji i Švajcarskoj uvrštena u keltsku. Brojna literatura o
Keltima, njihovo prisustvo u Evropi pomera s pravom, u
sve dublju prošlost, pa se i megalitske kulture Bretanje i
Britanije sa Karnakom, Stounhenžom pripisuju keltskoj,
druidskoj kulturi. Pri tome, naravno, nema ni pomena o
Slovenima u Evropi.
Mesto Kelta u istoriji Evrope je vrlo specifično.
Obzirom da su Sloveni isključeni iz evropske istorije sve
što je arheologija otkrivala širom Evrope, a nije se moglo
pripisati Rimljanima ili Grcima smatrano je keltskim. Nije
58
bilo opasnosti da ih neko poveže sa Slovenima jer su oni,
navodno, vekovima još daleko od Evrope, pa se Keltima
pripisuje autohtonost i mnoge slovensko-venetske kulture
po Zapadnoj Evropi. Ima pokušaja da se Kelti dovedu u
vezu sa Anglosaksoncima ili Germanima, mada je isto-
rijski poznato da se Germani pojavljuju u Evropi u prvim
vekovima nove ere, a Anglosaksonci znatno kasnije.
Zloupotrebom Kelta pokušava se spasiti već dobro
poljuljana germanska, zapadna teorija, što predstavlja
novu, anglosaksonsku varijantu germanske škole o
Slovenima.
Procvat keltske kulture vremenski sledi etrursku,
prepliće se sa balkanskim ilirsko-slovenskim kulturama.
Navedimo neke istorijske podatke iz 335. g. s.e, u vreme
tridesetgodišnjeg mira između Gala i Rima i priprema
Aleksandra Makedonskog za svetski pohod, kada prima
keltske izaslanike na Dunavu. Posle moćnih ilirskih
Tribala, predaka Srba, Aleksandar se osigurao da mu
Kelti, očigledni rivali, ne prave probleme za vreme po-
hoda. (U toku kampanje u Vavilonu 324. g. s.e. Alek-
sandar takođe prima keltske izaslanike.) Međutim, odmah
posle njegove smrti, oni kreću u ofanzivu na Balkanu i
nanose poraz Auterijatima, ilirskim precima Bosanaca,
vrše pohod na Trakiju (298. g. s.e.), prodiru u Makedoniju
pod vlašću Ptolomeja Keraunosa (280 g. s.e.), stižu do
Delfa koji su pod makedonskom vlašću, iz Trakije prelaze
u Malu Aziju i formiraju Galatiju na Bosforu. U to vreme
Skordisci se naseljavaju između Save i Dunava.
Kelti se u toku nekoliko stotina godina javljaju na
raznim mestima širom evromediteranskog prostora - od
Iberije, širom Evrope do Balkana i Male Azije, učestvuju
kao plaćenici kod makedonsko-egipatskih, sicilijanskih
vladara, bore se na strani Hanibalovih Kartaginjana itd.
Očigledno da se pod imenom Kelta mogu naći i neki drugi
slovenski srodnici, pošto za zvaničnu istoriografiju
59
Slovena "još nema" u Evropi. Istraživači koji bez sumnje
prihvataju doseljeničku tezu o Slovenima, najradije
Keltima pripisuju nalaze koje ne mogu pripisati Grcima ili
Ko su Pelazgi (Pelasti) ?
Rimljanima, pa je to slučaj i sa poslednjim otkrićem
keltskog utvrđenja na Juhom.
Istaknuti srpski naučnik, keltolog prof. dr. Ranka
Veliki srpski naučnik Milan Budimir u svojoj knjizi
Kuić, član Velške akademije nauka u svom delu "Srpsko-
"Grci i Pelasti' navodi da su Pelasti najstarije stanovništvo
keltske paralele" (Banja Luka 2000.) navodi do sada
Balkana i Evromediterana. Prema grčkim izvorima,
nepoznate dokaze etno-kultume srodnosti Kelta i Slo-
Pelazgi su severni, borealni narodi. Iliri, odnosno Tračani,
vena. Otkuda slovenski tragovi kod preživelih potomaka
Tribali, Makedonci, Dalmate, Auterijati, Dardanci i druga
Kelta u dalekoj Britaniji? Jer, Rimljani su bili okupatori u
plemena, koje znamo kao pretke Slovena, razvili su se od
Britaniji približno koliko i na Balkanu. U rimskim mapama i
pelazgijskog, odnosno evroarijevskog etničkog stabla, čije
administrativnim spisima iz tog vremena u Britaniji, pose-
se grane pružaju širom Evrope i Mediterana, uključujući
bno Irskoj, Škotskoj, Velsu mnoga imena reka, planina i
Kelte i Venete, do Crnog, Kaspijskog, Baltičkog, Severnog
drugih toponima i etnonima podudarna su sa imenima u
mora. Preko Krita i minojske civlizacije šire se na jug do
današnjoj Srbiji i drugim delovima bivše Jugoslavije.
egipatskog carstva i na istok do Palestine, a po indo-
Neverovatan je spisak reka: Soča, Bojana, Buna, Mo-
evropskim tezama do Indije. Dokazana je srodnost
rava, Pek, Tisa, Una, Sana, Korana, Malena, Vedra,
pelazgijskog, filistejskog i hananskog pisma na kome je
Dobra, Vardar, i dr, čak i ukrajinski Don, češka Vltava,
nastala Biblija. U filistejskom gradu Ekronu otkrivene su
bugarska Osma itd. Spisak planina je takođe veliki:
pločice sa pismom koje upućuju na vinčansko, najstarije
Orjen, Korab, Mosor, Šator, Durmitor, Pirlitor i dr.
na pelazgijskom području, pa bismo mogli zaključiti da su
Kraljevska prestonica i sveto brdo u irskoj je Tara, staro
oni Grcima dali pismo, a ne Feničani kako je opšte-
arijevsko ime.
prihvaćeno prema grčkim izvorima.
Odakle sve to ako Kelti nisu bili u dodiru sa Ime Pelazg se tumači na razne načine. Po
Slovenima? Sloveni su se, navodno, doselili na Balkan Hesiodu ono znači "najstariji", "onaj iz davnina", što
čitavih 700 godina kasnije no što se beleži poslednje ukazuje na arijevsko poreklo Pelazga. Na Balkanu se
prisutvo Kelta na Balkanu. Primer rimskog perioda iz pojavljuje mnoštvo arijevskih nalaza uključujući i jedan od
"Keltsko-srpskih paralela" prof. Kuić, ilustruje sledeće: na najdrevnijih arijevskih simbola - svastika (kukasti krst).
jednom nadgrobnom spomeniku iz rimskog perioda na (Ovaj mnogoznačni arijevski simbol Hitler je prisvojio
Kosovu (1. vek n.e.), tzv. prištinskojploči, na latinskom se obrnuvši opravac kretanja njegovih krakova, umesto
pominje srpska reč "praotac". arijevsko-vedskog s leva na desno.) Boginja Demetra je
pelaško božanstvo, a njeno ime sadrži arijevski pojam
"zemlja i majka". Njen kult se javlja još kod Vinčanaca,
zatim Minojaca, Sarmata, Ilira, odnosno Slovena. Prema
Britanskoj enciklopediji pojam Pelazga se povezuje sa

60 61
makedonskom Pelagonijom. U osnovi je to pojam "belog, stare sedam hiljada godina. Najnoviji nalazi iz Vince (5.
svetog". Belo je jedan od najrasprostranjenijih toponima Markotic: Vinca culture) potvrđuju autohtonost vincanskog
širom slovenskih prostora - bele vode, bele planine, beli stanovništva i nastavak, ne samo antropoloških, nego i
bregovi itd. Najdrevniji slovenski grad je Bel-grad, Bel-Pel, kulturnih karakteristika sve do savemenog južno-
Pela - jedna je od prestonica ilirsko-slovenske slovenskog stanovništva.
Makedonije. Sve to upućuje na trojansko-arijevsko-slovensku
Zahvaljujući otkriću vincanskog pisma, najstarijeg međusobnu povezanost.
alfabetskog pisma Evrope, nastalom u balkansko-
podunavskoj, pelaškoj kolevci evropske civilizacije, deši-
frovanju etrurskog i hetitskog pisma uz pomoć "slo-
venskog ključa", izučavanju drugih jezika i pisama drevnih
kultura Evrope, bogate hetitske biblioteke u Hatuši,
utvrđena je etnoistorijska veza između evromediteranskih
starosedelaca, arijevskih Pelazga, sa kasnijim pred-
antičkim civilizacijama Evrope i Mediterana. Pelazgi
(Pelasti) kao najčešći naziv za evromediteranske
starosedeoce, prema helenskoj obradi Ilijade i Odiseje su
saveznici Trojanaca. Kada Grk Hesiod govori o najvećem
pelazgijskom svetilištu u Dodoni on kaže da je to "mesto
Pelazga", za Hekateja Pelazg je kralj Tesalije, za Eshila i
Sofokla Argos na Peloponezu je "pelazgijska zemlja".
(Sve je to bilo već poznato i Herodotu, no on je ipak,
Trojance "preselio" u Malu Aziju.)
Pelazgi su naslednici tvoraca vincanskog pisma
čak i ranijeg paleolitskog stanovništva Podunavlja, Bal-
kana, Evromediterana. Arheolog Sofija Davidović-
Živanović tvrdi da "rezultati antropoloških istraživanja
skeleta sa vinčanskih nalazišta metodom DNK analize
ukazuju na identičnost epigenetskih karakteristika
Vinčanaca sa prethodnim autohtonim stanovništvom
kromanjonskih odlika sa podunavskih nalazišta Padine,
Hajdučke Vodenice, Lepenskog Vira, Gomolave i kasnijim
stanovništvom Panonije (Žitište, Bački Petrovac)". To
potvrđuje i mlada srpska naučnica Biljana Čuljković
analizom DNK materijala đerdapske antropološke serije

62 63
 Etrurske vaze u bukero keramici iz Kjuzija i Tarkvinija/ VII - V vek s.e./

Kultna kolica, kultura Vis-Martijanec, povezana sa kulturom

Golaseča, nalayište Stretveg u Austriji / VII vek s.e./.
Zmijska boginja iz Knososa / III milenijum s.e./

Etrurska kultna kolica / 7. vek s.e./ Diskos iz Festosa na Kritu sa nedešifrovanim minojskim pismom koje
korišteno od 2.220do 1450 .propasti minojske civilizacije.
 Himera iz Areca / Etrurci - IV vek s.e./

Statua kentaura / Etrurija - Vului - VI vek s.e./

 Zadnja strana bronzanog ogledala / Etrurci /

Votivna bronzana statua sedećeg dečaka / Etrurija - IV vek s.e./

Posuda sa šest životinjskih vratova / Etrurija - VII vek s.e./

INDOEVROPSKE, EVROARIJSKE
TEORIJE
Indoevropska istraživanja o zajedničkim korenima
velikog etničkog stabla iz koga je potekla široka porodica
induskih, iranskih i evropskih arijevskih naroda otvorila je
potpuno nove oblasti ne samo evroazijske nego svetske
praistorije.
Misteriji Slovena, pored trojanske priključuje se i
indoevropska, arijevska veza, koja otvara nove, izuzetno
značajne oblasti istraživanja najstarije prošlosti Evrope.
Istočnoslovenski istraživači poslednjih decenija postigli su
značajne rezultate o poreklu drevnih prepotopskih kultura
Evrope i Azije u kojoj su Sloveni najstariji evropski
ogranak arijevskog stabla. Po ruskom autoru J.A.
Šilovu: (Praistorija Rusije, 8-1. milenijum s.e, Moskva
1999.) "Sloveni su naslednici i čuvari najstarijeg
indoevropskog jezgra".
Za indoevropske teme najdragoceniji su bili radovi
induskih naučnika, pre svega Bal Gangadhar Tilaka,
(1856-1920), "Arktička pradomovina Meda", nastalih pre
nego što su nemački autori ustanovili indoevropske,
odnosno indogermanske teorije. Tilakove briljantne
teze, zasnovane na izvornom tumačenju arijevskih, ved-
skih tekstova, potvrđuju arheološki nalazi u poslednjih 100
godina.
64
Ko su Arijevci, Indoevropljani?
Termin Indoevropljani počeo je da se koristi
početkom 19. veka kada je došlo do trgovinskog i kolo-
nijalnog prodora iz Evrope u Aziju. Osvajanjem Indije
evropski trgovci, misionari, za njima kolonizatori i naučnici
sa čuđenjem su zapazili sličnost sanskrta sa nekim
evropskim jezicima. Slična je bila leksika, gramatika,
imena paganskih, predhrišćanskih bogova Evrope i Indije.
Četiri svete knjige arijevske religije i kosmogonije su naj-
značajniji izvor za izučavanje induske, vedske prošlosti.
Rg-veda (Veda himni) je najstarija i najznačajnija. Sastoji
se od 10 knjiga sa 1017 stihova. Sama-veda (Knjiga
pesama) od 1549 stihova. Dopunjavaju ih Jadžur-veda
(Veda žrtvenih formula, crnih i belih) i Atharva-veda (Veda
zakletvi), a prate ih velika književno-filozofska dela i
poeme, vrhunska ostvarenja indoarijevske civilizacije -
Mahabharata, Ramajana i Purana koje neki autori
nazivaju "petim Vedama". Herojska poema Mahabharata
je najveća poema u istoriji čovečanstva, sastavljena od
100 hiljada četverostihova. Ramajana je poema o
drevnom induskom junaku i caru ovaploćenju Svevišnjeg.
Purana je zbir istorijskih poema o ovaploćenjima boga i
životu polubogova.
Ono što su Vede za civilizaciju Arijevaca uopšte,
odnosno za indijski ogranak indoarijevske civilizacije, to je
Avesta mlađa arijevska bliznakinja Veda za njen iranski
ogranak. Vedski induizam i zoroastrizam su dela iste
tradicije. Ova sveta knjiga iranske mitologije i religije boga
Zaratustre sastavljena je takođe iz 4 dela - poeme,
himne, razne molitve, zoroastriska liturgija, mitovi o
stvaranju sveta i Irana.
65
 U indoevropskim istraživanjima vrlo rano je
ustanovljena naizgled misteriozna kulturna i jezička veza
Arijevaca u Indiji i Iranu sa Evropejcima, što je izazvalo
istraživanja o etničkim, istorijskim, antropološkim a
naročito jezičkim obeležjima tog novog pojma-
Indoevropljani, koje je povezivalo zajedničko poreklo
jezika, religije i pogleda na svet, a naročito pri-
padništvo istoj, beloj rasi.
Preovlađujući stav kod evropskih istraživača u
početku je bio da je kolevka bele rase Evropa, da je ona
za belu rasu isto što Afrika za crnu. Međutim, tragovi su
otkriveni u širokom pojasu između 50. i 60. stepena
geografske širine od Evrope do Centralne Azije, Indije i
Kine. Bilo je potvrđeno da se Indoevropljani etnički i
kulturno razlikuju od drevnih indijsko, kinesko, baktrijsko,
mongolskih žarišta drevnih azijskih kultura, da ne pri-
padaju ni starosedelačkim kulturama Afrike, egipatskoj, ni
bliskoistočnim semitskim kulturama. Otuda i prvi naziv
indoevropoidi.
Prvi evropski indolozi u duhu evrocentrizma su
ustanovili (kveker Tomas Jung 1813) da najstarija
arijevska knjiga Rg-veda ("Himna svetih znanja"), pripada
evropoidnom narodu koji se doselio u Indiju sa severo-
zapada gde se nalazi pradomovina ovih Arijevaca ("gde
padaju snegovi i rastu breze'). Tada je počelo traganje
za zajedničkom pradomovinom arijevske, indoevrop-
ske rase, koje u nauci još nije okončano. U obimnoj
literaturi o toj temi, pored kvazi-naučnih germanskih teza,
autori se razilaze po pitanju koje sve narode obuhvata
pojam indoevropski, oko vremena i mesta nastanka
arijevske rase, vremena stvaranja svetih knjiga, seoba i
kasnijih podela u okviru ove, po svemu najstarije i naj-
značajnije etničke skupine na evroazijskim prostorima,
kolevke najznačajnije evroazijske civilizacije.
66
Indogermanska teza
Posle Britanaca nemački i austrijski autori
ustanovljavaju indogemansku teoriju (J. Šmit, K. Paape,
H Kosin i dr, u 19. veku) po kojoj se pradomovina
Indoevropljana, na osnovu vrlo spekulativnih antropo-
loških i arheoloških podataka, nalazila na teritoriji Nema-
čke i Skandinavije!
Indogermanska teza je, u stvari, predstavljala
drugo lice germanske teorije o Slovenima kao van-
evropskim strancima, varvarima. Tirinški Germani (odno-
sno germanizovani Lužički Srbi) postali su ta najstarija
indogermanska skupina. Tako su germanski doseljenici
ne samo germanizovali slovenske starosedeoce, nego
su preuzeli i njihovu prošlost. Ta teza se ubrzo uklopila
u pangermansku nacionalističku euforiju, pojavili su se
brojni germanski autori sa istorijskom razradom indoger-
manskih, odnosno germansko-arijevskih varijanti indo-
evropske teze.
Otuda je u germanskoj rasističkoj kombinatorici
bila tolika potreba da se Sloveni kao evropski skorojevići
isključe iz bogatog novootkrivenog indoevropskog nas-
leđa. Bila je to idealna šansa da Germani konačno
zauzmu mesto Slovena kao evropski starosedeoci, što im
je i uspelo famoznom doseljeničkom tezom o Slovenima,
po kojoj su Sloveni "dovedeni" u Evropu nekoliko vekova
kasnije pošto su se germanski varvari pojavili i srušili
zapadnorimsku imperiju.
Indogermanska teza je u vreme nacizma
postala otvoreno antislovenska. Po toj teoriji Germani
su čisti Arijevci, najstariji, najautentičniji Evropljani, pred-
stavnici "najstarijeg evropskog etničkog supstrata", naj-
čistije bele, arijevske rase od Evrope do Indije. Nemačka
67
je proglašena "domovinom Indoevropljana", evropskih
starosedelaca. Nauka je tako stala u službu politike i
pangermanskih planova. Ideolozi "trećeg rajha" su rasnu
teoriju o nemačkom nad-čoveku, čistoj germanskoj
beloj, arijevskoj super-rasi pretvorili u etničko čišćenje
nearijevaca, semitskih Jevreja, a zatim i indoevrop-
skih Slovena.
Nemački zastupnici indogermanske teze bez-
obzirno su, uz kvazi-naučna objašnjenja, projektovali
rasnu teoriju o suprematiji germanskog Arijevca u tako
daleku prošlost gde Germana uopšte nije bilo, barem ne
u Evropi. Nemački tvorci indogermanske teze nastavljaju
da i najnovija otkrića o starosedeocima Evrope vesto i
brzo priključuju svojim argumentima.
Pošto zvanična slovenska istoriografija apolo-
getski i dalje podržava germansku doseljeničku tezu o
prošlosti Slovena, ne uzimajući u obzir nova otkrića, ona
time ostavlja potpuno slobodan prostor drugima da i dalje
izvode političke, rasističke zaključke, što germanska škola
s pravom prima kao definitivno odricanje Slovena od
svoje prošlosti.
Pojam idealnog Nemca hitlerovci su poistovećivali
sa indogermanskom rasom, ali bez prefiksa "indo". Da bi
se što više izjednačili sa precima za koje su vezali svoje
poreklo nacisti su preuzeli i drevnu vedsku, arijevsku
svastiku za svoj simbol. Naslikali su svog pretka i ger-
manskog nadčoveka kao najčistijeg predstavnika bele,
arijevske rase - visokog, plavokosog, plavih očiju, koris-
teći mitološke "argumente" antičkih izvora, uključujući i
Homera, gde su se pod nazivom "žutokosi" podra-
zumevali starosedeoci Balkana. Razgovor iz Ilijade
"xanthos Menelaos" germanski naučnici su namerno
prevode kao "žutokosi Menelaos", umesto kao "smeđ",
"kestenjast", "boje prženog mesa", što je najbliže grčkim
opisima praslovenskih, ilirsko-tračkih "varvara" koji su im
68
bili susedi. Kada su kasnije, u vreme doseljavanja
Germana, Grci prvi put zaista došli u dodir sa njima boju
kose njihove dece su, na primer, opisivali kao "sedu".
Polazna osnova germanske teze je da je "centar
širenja arijevskih talasa" Indoevropljana na teritoriji
austrougarskog Podunavlja (tj. Balkana), kasnije je
pomeren na Nemačku i sever Evrope. Teza o Podunavlju
nije bila bez osnova jer je tadašnja germanska, odnosno
austrougarska teritorija, bila u znatnoj meri pradomovina
Slovena, koje su doseljeni Germani pokorili poput slo-
venskih, venetskih i lužičkih, Vindiš i Lausitz Slovena i
germanizovali. Pošto su izvršili istorijsko "čišćenje"
pomerili su u prošlost pojavu Germana u Evropi za
nekoliko hiljada godina.
Otkrića na evroazijskim prostranstvima dokaz su
da se vedsko, arijevsko nasleđe može smatrati
temeljem indoevropske, praslovenske, u osnovi isto-
čne civilizacije, koja ima potpuno drugačiju duhovnu
matricu od kasnije zapadne. Svojim autentičnim vred-
nostima ono privlači i danas opštu pažnju. Induski autori,
najbolji znalci izvornih vedskih tekstova, smatraju da tek
predstoji valorizacija neiscrpnih vedsko- arijevskih
izvora u stvaranju nove slike o temeljima svetske
civilizacije. Rusko-ukrajinski autori, takođe, smatraju da
je neophodna revizija veštačkih, civilizacijskih podela
Istoka i Zapada, u prilog zajedničkih vrednosti indo-
evropskih kultura, u čijim temeljima su velika vedska
dela. U tom novootkrivenom, patrijarhalno-misterioznom
pogledu na svet, u bogatstvu drevne životne mudrosti
koja dolazi do nas u izvornom vidu, iz vremena kada je
čovečanstvo živelo u skladu sa prirodom, nalaze svoje
izvorište mnogi novi filozofski pogledi, kritički prema
savremenoj civilizaciji. Nove sekte, zloupotrebljavajući ra-
zočarenja u velike svetske religije i ideologije zbog
njihovog udaljavanja od izvornih načela, koristeći
69
nepoznavanje i mistifikaciju vedske religije, nalaze
polazište u Vedama, dajući svoja tumačenja drevnim
arijevskim mudrostima, što je jedna od štetnih posledica
današnjeg kloniranja sveta od strane najagresivnijih
varijanti zapadne civilizacije, koja obogotvoruje sebe i
svoju moć, koja prirodu hoće da podredi sebi umesto da
živi i razvija se poštujući njene savršene zakonitosti.
Izopštenje slovenskog nasleđa iz civilizacije kojoj je ona
bila najbliža samo je jedna od posledica takvog
zastranjivanja. Šilov s pravom kaže da je u indoevrop-
skom, praslovenskom jezgru "stvorena najstarija i naj-
optimalnija civilizacija na planeti od čije sačuvanosti zavisi
i budućnost čovečanstva".
Tilakova teza o pradomovini Arijevaca
Induski autori su se umešali u rasprave
Evropejaca o vedskim tekstovima i indoevropskoj rasi tek
pošto su germanski istraživači već uspeli da poistovete
Arijevce sa Germanima. Njihovi radovi su tim intere-
santniji jer su, uprkos tome, rasterećeni od evro-
centrističkih pogleda na ove teme. Istraživanjima
mitologije, vedske religije i pogleda na svet upotpunjavali
su sličnost indoevropskih, arijevskih korena. Oni su došli
do srodnosti sanskrta sa nekim evropskim jezicima.
Prvi induski istraživači su bili pod uticajem vladajuće
difuzione teorije o arijevskoj postojbini, širenju kulturnih
uticaja iz bliskoistočnog žarišta prema Evropi i Srednjoj
Aziji, sa juga na sever i sa istoka na Zapad. Zato je i
starost nastanka vedskih tekstova bila ograničavana do
trećeg milenijuma s.e. Oblasti nastanka arijevske civili-
zacije ograničavane su uglavnom na Srednju Aziju. Teza
70
o Himalajima, odnosno Tibetu kao prvobitnoj postojbini
Arijevaca imala je, takođe, svoje pristalice.
Radovi induskog istraživača Veda Tilaka uneli su
pravu revoluciju u razmatranje ovih tema. Ovaj naučnik
koji se smatra "ocem indijskog oslobodilačkog pokreta",
bio je aktivan predvodnik u pokretu za oslobođenje Indije
od kolonijalne zavisnosti, čije je delo nastavio i ostvario
Mahatma Gandi.
Tilak je posle svestranog izučavanja vedskih
tekstova i prvih arheoloških rezultata objavio senza-
cionalnu teoriju o arktičkoj prapostojbini arijevske
civilizacije, po kojoj se nastanak arijevske, vedske
tradicije i kulture i prapostojbina Indoevropljana nalaze u
najsevernijim (hiperborealnim), arktičkim oblastima Evro-
azije, pomerajući vreme nastanka arijevske kulture za
više hiljada godina u prepotopski, međuglasijalni period.
Ova prepotopska, arktička teorija primljena je sa
krajnjom nevericom, odmah je odbačena i zaboravljena.
Međutim, posle stotinjak godina od njenog
objavljivanja, potvrđena je "zaključcima preistorijske
arheologije, antropologije, geologije i zdravog razuma",
radovima istočnoslovenskih istraživača. Uprkos dugim
godinama tamnovanja, ovaj genijalni naučnik napisao je
tri velika dela o vedskoj, arijevskoj civilizaciji, koja su do
danas ostala neprevaziđena u indoevropeistici.
U knjizi "Ono/7" (1893) Tilak je utvrdio hronologiju
stvaranja vedskih tekstova, pomerio vreme nastanka
ovih tekstova do najmanje 5. milenijuma s.e. a nastanak i
procvat arijevske civilizacije u međuglasijalni period
starosti preko 20 hiljada godina. U knjizi "Arktička
pradomovina Veda" (The arctic home in the Vedas, 1903),
Tilak je briljantno dokazao tezu o severnoj (hiper-
borejskoj), arktičkoj pradomovini Arijevaca, prvo-bitnoj
kolevci svih kasnijih ogranaka arijevskog etno-kulturnog
stabla. Zatim je izvorno izložio arijevsku kosmogoniju,
71
vedske mudrosti i filozofski pogled na svet, šastre (Srimad
Bhadgvad-gita-Rahasya 1915). O toj knjizi Mahatma
Gandi je rekao: "Njegovo nemek delo ostaće nepre-
vaziđeno za još dugo vremena u budućnosti. Niko nije
preduzeo savršenija istraživanja koja se uzdižu iz
Bhagavad-Gita i Veda".
U "Orion"-u, po istoimenom sazvežđu, Tilak
objašnjava osnovnu trijadu vedskih božanstava i odre-
đuje za tadašnje vreme vrlo smelu granicu starosti
stvaranja drevnih vedskih tekstova i geneze arijevske
civilizacije koja ih je iznedrila. Te granice je pomerio za
nekoliko hiljada godina dublje u prošlost u odnosu na one
koje je tadašnja istoriografija odredila, ograničena evrop-
skom antikom i sumerskom civilizacijom, kao osnovnim
parametrima drevnosti. Tilak je čvrsto verovao u izvornu
očuvanost vedske tradicije u tekstovima Veda. Zato je po-
klonio puno poverenje geografskim, astronomskim, me-
teorološkim podacima, opisima prirode i došao do vrlo
tačne slike o vremenu i prostoru geneze vedske tradicije.
Za njega su vedski obredi bili u čvrstoj vezi sa procesima
prirode, promenama godišnjih doba, kao sprega između
cikličnih promena na nebu i u prirodi. To je iziskivalo visok
stepen astronomskih znanja od vedskih sveštenika,
odnosno astronoma. Oni su znali za konjukcije sazvežđa,
razlike između zvezdane, sideralne i zemaljske godine,
imali su preciznu sliku neba severne hemisfere, njihova
godina je počinjala od zimskog solsticija, a ne od prolecne
ravnodnevnice. Tilak je u vedskim tekstovima uočio mile-
nijumima dug period pažljivog praćenja i beleženja
zakonitosti u promenama, izuzetno visok nivo astro-
nomskih znanja. Tumačeći astronomska obaveštenja iz
Veda, precizno je utvrdio hronologiju stvaranja starijih i
mlađih dela vedske književnosti od početka postglasijalne
ere do Budinog rođenja.
72
Pre Tilakovog kapitalnog dela "Arktička pra-
domovina Veđa"verovalo se da najstariji sloj Veda potiče
iz 2400. g. s.e. Tilak polazi od toga da je poslednjim
ledenim dobom, odnosno potopom (u X milenijumu s.e.)
uništena pradomovina Arijevaca, da je došlo do njihovog
pomeranja iz arktičke kolevke ka jugu i zapadu. U toku
milenijuma pomeranja prema jugu u postglasijalnom
periodu, zabeleženi su vedski tekstovi njihovog induskog
(Vede) i iranskog (Avesta) ogranka.
Tome se sada priključuju i treći, praslovenski
vedski ogranak - praslovenska mitologija, tradicija i
novootkrivena slovenska Rg-veda, sveta knjiga sloven-
skih arijevaca - Veles knjiga. Ranije se smatralo da su
slična dela evropskog arijevskog ogranka nestala, ili da su
ugrađena u Ilijadu i Odiseju. Vedska osnova Ilijade i
Odiseje, trojno-trojansko svojstvo vedske religije, "trojan-
ske staze" u Veles knjizi i istočnoslovenskoj mitologiji,
upućuju na autentične arijevsko-slovensko-trojanske ve-
ze, koje su u helenizovanoj redakciji Ilijade i Odiseje bile
iskrivljene, zamagljene.
Počeci arijevske civilizacije prema Tilaku, stariji su
više milenijuma od najstarijeg razdoblja stvaranja vedskih
tekstova. Tako se mogu razumeti polarni pridevi vedskih
božanstava, tragovi drevnog arktičkog kalendara u njima.
Po Avesti (i Veles knjizi) arijevski raj je bio smešten u
zemlji razorenoj snegom i ledom, zbog čega je došlo do
selidbe na jug. Tilak i nekoliko ruskih autora posebno
Aleksandar Asov (u knjigama "Mitovi i legende drevnih
Slovena", i "Veles knjiga') utvrdili su hronologiju pra-
slovensko-arijevske civilizacije, stvaranja vedskih tekstova
i kretanja Arijevaca prema jugu.
Po Tilaku prvi, Aditin, preorionski period obuhvata
vreme (od 8-5. milenijuma s.e.) kada vedska tradicija još
nije bila kristalisana u kasnije poznatim literarnim
73
 oblicima. To je vreme kada se preživeli Arijevci sele
prema jugu.
Drugi ciklus (od 5-3. milenijuma s.e.) je u razdoblju
sazvežđa Orion, kada se prolećna ravnodnevnica nalazi u
Orionu. Tada su nastale najvažnije vedske himne i
osnovna struktura vedske religije i pogleda na svet. Bardi
još nisu zaboravili značenje predanja iz arktičke
prapostojbine koja su im preneta. To je doba prvih
pokušaja reforme kalendara i žrtvenog sistema u skladu
sa novim uslovima.
U trećem periodu (3000 - 1400 s.e.) prolećna
ravnodnevnica se nalazi u sazvežđu Plejada (Kritikas). To
što su predanja o arktičkom poreklu već dosta izbledela
čini vedske himne teško razumljivim. U ovom periodu se
razvija žrtveni sistem i matematika, a brahmani siste-
matizuju vedsko nasleđe.
Četvrti period (1400-500. g. s.e.) predstavlja
predbudističko razdoblje, odnosno reakciju na izrođavanje
brahmanizma, stvaranjem budističke sutra i darshana,
nastaju i filozofski sistemi.
Pre Tilaka, istorijska granica za evropsku antiku je
oko hiljadu godina s.e, Egipta oko 5 hiljada godina.
Međutim, metode uporedne filologije, otkriće drevnih
jezika i svetih knjiga Indije, srodstvo između sanskrta,
zenda i praslovenskih jezika, dovodi u pitanje opšte ideje
0 drevnoj istoriji sveta, a arheologija s kraja 19. veka
obnovlja istoriju i kulturu čoveka u vrlo davnim vremenima
1 donosi novi ključ za tumačenje mitova i najdrevnijih
verovanja Indoevropljana. Sva istorija i preistorija čoveka
bila je smeštena u postglacijalni, poslepotopski period,
kada su uslovi života čoveka bili slični današnjim.
Verovanje da je čovek postglasijalnog porekla, da su
polarne oblasti večno bile nenastanjene, isključivala je
teoriju arktičke kolevke Indoevropljana.
74
Za Tilaka, arijevska civilizacija, njena religija i
obredi su međuglasijalnog, arktičkog porekla. On je
pre više od sto godina, izneo smelu tvrdnju da je ceo
ljudski rod, čovečanstvo, mnogo starije nego što se
pretpostavlja, što je kasnije potvrđeno mnogim geološkim
i arheološkim nalazima, pa je starost ljudskih civilizacija,
takođe, daleko veća od postglasijalnog perioda, od
desetak hiljada godina. Sadašnjim metodima (karbon 14 i
dr) potvrđuje se starost nekih civilizacija od više desetina
hiljada godina, oživljava se i mit o više prepotopskih cen-
tara naprednih civilizacija na raznim kontinentima -
Atlantidi u Atlantiku, Lemuriji u Pacifiku i sada Arktidi
na severu Evroazije, kao jednoj od prethodnih civilizacija.
Neki autori čak istupaju sa tezom o arktičkoj
kolevci ćele ljudske civilizacije. Matematička teorija
srpskog naučnika Milutina Milankovića ("Kanon osun-
čavanja'), pomerila je granice ljudske istorije u neza-
mislivu prošlost. A o istorijskoj nauci svog vremena, ovaj
veliki naučnik mislio je sledeće: "Svetska istorija, kako je
danas zovemo, nosi nezasluženo taj naziv jer je davno
pre onoga razmaka vremena od nekoliko hiljada godina
koji je ta istorija obuhvatila svojim ispitivanjima postojao
ljudski rod, a davno pre njega živi svet. Tako je istorijsko
doba samo jedan maleni delić u životu čovečanstva.
Razne iskopine svedoče da je davno pre istorijskog doba
živeo čovek na Zemlji, a iz njegovih zaostalih alata, oruđa
i oružja, pa i iz njegovih vlastitih ostataka, stvorena je
nauka preistonje koja nam kazuje kako i kakav je čovek
živeo u to drevno doba. Taj period prošlosti gubi se u
davnini koja je minula pre nekoliko stotina hiljada godina.
Koliko god da nam taj interval izgleda ogroman, on je
samo kratak časak u životu naše Zemlje. Jer pre no što
se čovek pojavio na njenoj površini, bilo je na njoj života i
događaja, preživele su na njoj bezbrojne generacije
stvorova koje su se postepeno menjale u svome obliku od
75
jednostavnijeg ka savršenijem, a čovečji rod je samo
najmlađi ogranak na velikom stablu života. O tome nam
govore geologija i paleontologija. U nanosima i talozima
prastarih vremena otkrili su geolozi okamenjena ili
pougljena životinjska i biljna carstva i red po kojem su
jedna druga nasleđivala na Zemljinoj kori, koja je bez
prestanka menjala svoje lice.
Svima tim naukama o prošlosti potrebno je
sredstvo merenja vremena da bi se mogao odrediti
vremenski razmak opisivanih događaja od sadašnjice i
međusobno. Istorija se, u tu svrhu, služi kalendarom;
pomoću njegovih elemenata, godine, meseca i dana,
određuje se doba kada se koji događaj istorije odigrao.
Preistoriji i geologiji nije pošlo za rukom da
događaje o kojim govore vežu za apsolutnu vremensku
skalu, već su samo uspele da, koliko-toliko, odrede red i
uzastopnost tih događaja, da ih, u neku ruku, numerišu,
zadovoljavajući se pri ocenjivanju vremenskih razmaka
nesigurnim nagađanjima. Zato slici prošlosti što su je te
nauke nacrtale nedostaje vremenski relje\, ona nema
vremenske perspektive. Donedavna se mislilo da će to
ostati večiti nedostatak Zemljine istorije, i jedan od velikih
istorićara Zemlje, Valter, godine 1908. rezignirano je i
pisao ovo: "Moraćemo, iako teška srca, napustiti nadu da
geološke događaje posvrstamo po godinama, vekovima i
milionima godina".
No nauka se nije zadovoljila takvom rezignacijom,
već je pristupila rešenju problema kalendara Zemljine
prošlosti. Zadatak ovoga predavanja je pokazati kako se u
tome pravcu mogu iskoristiti tekovine Nebeske
mehanike..."
(1924. g. iz pristupnog predavanja SKA)
U knjizi "Skrivena istorija ljudske rase" ("The
Hidden Historv of the Human Race", Michael A.Cremoa i
Richard Thompson, 1994) autori navode mnoštvo primera
76
o postojanju ljudske rase i drevnih civilizacija pre više
miliona godina.
Tilak smatra da starost i autentičnost arijevske,
indoevropske civilizacije pokazuje mnoštvo mitskih,
religioznih i kosmogonijskih motiva koji se javljaju u
raznim varijantama u raznim civilizacijama od evropske
antike, grčke, egipatske i bliskoistočnih civilizacija. One su
smatrane starijim od arijevske, ali su novija istraživanja
pokazala suprotno. Na primer, najdrevniji, planetarni mit
o potopu u raznim lokalnim verzijama, uključivši i biblijski
0 Noju, u stvari je legenda o Manuu iz vedske knji-
ževnosti. Tilak je pokazao na više primera da jedan
zajednički mitski element predstavlja potku glavne priče
koja se javlja u raznim kasnijim i lokalnim varijantama.
Sličnosti ukazuju na zajednički izvor i tradiciju.
Maks Miler dokazuje da ima mnogo podudarnih
motiva i imena u Ilijadi i Odiseji sa Vedama, stoje neke
evrocentristicke autore navelo na zaključak da je Rama-
jana plagijat Homera! Tilak pokazuje obratno - da Homer
1 Valmiki (redactor Ramajane) pripadaju istoj tradiciji, a
očigledno prednost daje vedskim izvorima, starijim od
Ilijade i Odiseje. Slovenski istraživači su pokazali da Ilija-
da i Odiseja pripadaju vedskoj, arijevskoj tradiciji i to
njenom evropskom, praslovenskom ogranku.
Tilakova knjiga "Arktička Pradomovina Veda"
(Književne Novine, Beograd 1987.), nažalost nije imala
odgovarajućeg odjeka među našim naučnicima, a ni u
javnosti. U ovoj knjizi Tilak izlaže rezultate svojih traganja
za prapostojbinom arijevske civilizacije i pruža mnoštvo
dokaza za svoju tezu da su to polarne evroazijske
oblasti Severnog Ledenog okeana i Sibira. Primer
opisa svete planine Meru iz Mahabharate, sa šesto-
mesečnim noćima i danima, prizori zore ili svitanja koja
kruže oko horizonta, ili figura boga Indre koji nosi nebesa
na vrhu jarbola i obrće ih kao točak, ne mogu se objasniti
77
 drugačije nego polarnim iskustvom. Prisetimo se da se taj
drevni arijevski motiv nalazi na dupljajskim kolicima, što
je jedan od primera koji upućuju na arijevsko poreklo
slovensko-balkanske civilizacije. U drevnim slovenskim
mitovima i legendama sačuvani su tragovi iz mnogo
starijih, pokazalo se, vedskih, zajedničkih izvora. Posebno
je interesantna teza da su te oblasti u međuledenom dobu
bile klimatski idealne za ljudsku delatnost. Krajem
ledenog doba (oko 10. milenijuma s.e.) došlo je do pome-
ranja iz drevne postojbine Arijevaca - Aratije prema jugu i
Zapadu, gde su kasnije i nastali prvi vedski tekstovi. Ove
smele teze o promeni klime na Severu Evrope i oko
Arktika, pomeranja ledenog pokrivača, otopljavanja i pora-
sta nivoa mora za preko I00 m, potvrđuju teorije osun-
čavanja Milutina Milankovića. U oblastima današnjeg
plitkog kontinentalog priobalnog pojasa (šelfa), na severu
Evroazije, koje je u prepotopskom periodu bilo kopno sa
idealnom klimom i vegetacijom, nalazila se drevna ari-
jevska postojbina. Veza između ledenog doba i potopa u
vedskim tekstovima je vrlo prisutna. O toj drevnosti Milutin
Milanković kaže: "...vekovi uništavaju i brišu tragove što ih
godišnja doba ostavljaju na površini Zemlje. Promene
godišnjih doba su kratkotrajne da bi ostavile traga koji bi
preživeo stotine vekova. Zato se nameće pitanje da li
kretanje naše Zemlje nema, sem godine, još kakvih
drugih promena koje bi zbog svoje veličine ostavile traga
na licu Zemljinom. Ovo pitanje bilo je postavljeno već pre
osamdeset godina, no u obrnutom smislu. Tada je već
bilo neosporno dokazano da se klima naše Zemlje u
prošlosti osetno menjala i da su te klimatske promene
našle najjačeg izražaja u takozvanim ledenim dobima,
kada su glečeri i snežne poljane pokrivali velike delove
Evrope i Severne Amerike da bi se nekoliko puta povukle
prema severu i u planinske visine i opet se spustile ka
jugu u doline. U to doba učinjeni su prvi pokušaji da se te
78
pojave objasne astronomskim uzrocima. No svi ti pokušaji
da se tim putem objasne klimatske promene ostali su
toliko bezuspešni da ih je godine 1908. veliki bečki
klimatolog Han sve zajedno odbacio, izjavljujući da se sa
atronomskog gledišta može zaključivati pre na
konstantnost Zemljine klime nego na njenu varijabilnost.
Sud Hanov bio je samo upola tačan. On je imao
pravo što je odbacio sve dotadanje astronomske teorije
ledenih doba, ali njegov opšti sud da se pomoću
astronomije ta doba ne mogu, ni po svojoj suštini,
rastumačiti i da astronomija zahteva nepromenljivost
Zemljine klime, bio je pogrešan. Spomenute teorije nisu
mogle ništa dokazati zbog toga što nisu vodile dovoljno
računa o svim astronomskim činjenicama koje utiču na
tok pojave. Zato sam u svojoj raspravi "O pitanju
astronomskih teorija ledenih doba", objavljenoj godine
1914. u "Radu" Jugoslovenske akademije, ukazao na
potrebu da se ćelo to pitanje savesnije i svestranije
stručno prouči i posvetio mu sedam godina naučnog rada.
Koliko je to pitanje zamašno, svedoči to da je njegova
matematička teorija, postavljena na tako široku bazu da
se mogla primeniti i na ispitivanje klimata i drugih planeta,
obuhvatila zasebno naučno delo: "Matematička teorija
toplotnih pojava prouzrokovanih sunčevim zracima".
No tim mojim delom nije bilo sve urađeno, već
izvršena tek prva polovina posla. Ispitivanje klimata
Zemljine prošlosti iziskuje saradnju dveju raznih naučnih
disciplina, astronomije i geologije. Astronom ima da,
polazeći od neospornih činjenica i neminovnih zakona
nebeske mehanike, egzaktnim jezikom matematike opiše
vekovne, "sekularne", promene rasporeda sunčeve toplo-
te na površini naše Zemlje, tj. one glavne laktore koji
stvaraju temperaturne pojave na Zemljinoj površini, a
geolog da rezultate tih računa uporedi sa dokumentima
Zemljine istorije. Te dokumente astronom ne ume da čita.
79
 Ovaj slučaj je isti kao i onaj datiranja istorijskih događaja
pomoću pomračenja Sunca ili Meseca. Astronom je u
stanju da izračuna datume svih pomračenja koja su se
desila za vreme istohjskog doba, ali je samo istoričar u
stanju da podatke astronomije uporedi sa dokumentima
istorije i da datume astronoma veže za istorijske
događaje. Pa kao što se Opolcer u svome "Kanonu"
ograničio na svoja izračunavanja, ostavivši istoričarima
praktičnu primenu svojih računa, tako sam i ja u svome
radu čuvao da ne prekoračim oblast egzaktne nauke.
Zato sam, kao što sam rekao, uradio samo polovinu
posla, čekajući da ga istoričari Zemlje nastave."
"Istoričari zemlje", geolozi, su višestruko opravdali
Milankovićeva očekivanja, što se ne bi moglo reći za
"učiteljicu života" koja se samouvereno držala svog
germansko-normanskog samoljublja. No, vratimo se
izvorima.
Među dokazima za severno, hiperborejsko,
arktičko poreklo svih ogranaka Arijevaca, Tilak je posebno
koristio Avestu, iransku, Zaratustrinu bliznakinju induskih
Veda. U dva prva poglavlja (Fargarda) Vendidada, knjige
zakona Mazdijanaca, nalazi se precizan opis selidbe
azijske grupe Arijevaca iz polarnih sevemoazijskih oblasti
ka jugu, odnosno Srednjoj Aziji kao novoj postojbini.
Mnogi autori su se bavili tim tekstom i davali mu razne
interpretacije, a Tilak je dao uverljivu verziju tumačenja
tog spiska od 16 oblasti-zemalja. Slični su opisi selidbe
evropskog arijevskog ogranka posle razdvajanja iz
centralnoazijskog Sedmorečja prema Evropi, Indiji i Iranu.
Arijevsku Rajsku zemlju (Arijana Vaejo) niko pre
Tilaka nije povezivao sa Arktikom. Sećanje na drevnu
prapostojbinu Arijevaca, odakle ih je oterala katastrofa
ledenog doba, dobila je tek 100 godina posle Tilaka svoju
punu potvrdu. Najdrevniji dokument u ljudskom pamćenju
govori o velikoj ljudskoj katastrofi, koja se dogodila na
80
severu Evroazije. Tek posle najnovijih otkrića atlantologa
(V. Ščerbakov - "Atlantida i Prasloveni" u izdanju Pešić i
sinovi) postalo je poznato da se upravo u to vreme
dogodila planetarna katastrofa, čime je smisao te poruke
postao shvatljiv. Po Tilaku, krajnja tačka seobe induskog
arijevskog ogranka, bila je dolina Inda, reka Rasa je Ind.
Najveći broj mesta i oblasti sa spiska iz Aveste prate
pravac seobe iranskog arijevskog ogranka i nalaze se u
današnjem Iranu, Afganistanu, u drevnoj Baktriji (Herat,
Kabul, Kandahar i dr), Uzbekistanu (Samarkand).
"Trojanove staze" selidbe evropskog, praslo-
venskog arijevskog ogranka posle razdvajanja u cen-
tralnoazijskom Sedmorečju imale su zapadni pravac, iz
južnouralskih stepa prema evropskim prostranstvima koja
su se oslobađala leda.
Taj motiv arijevskog raja i reke Ra, Sedmorečja,
Rajske planine Alatir na kojoj je posađen Rajski vrt,
ponavlja se u drevnim tekstovima sva tri ogranka Ari-
jevaca, prema Veles knjizi i u praslovenskoj mitologiji.
Reka Ra deli nebeski od zemaljskog sveta. Ra se javlja
kasnije u slovenskoj mitologiji kao ime boga sunca, ime
reke Volge (po Veles knjizi). Pošto arijevski kult boga
sunca Ra povezuje vedsku slovensku sa egipatskom
mitologijom, to je neke autore upućivalo ka zajedničkom
izvoru - Atlantidi. Posle Tilaka, to više upućuje na arktičku
pradomovinu Veda - Arktidu. Tragove arijevskih seoba,
trojanskih staza prema Evropi, bogato potvrđuje
arheologija.
Tilakovo tumačenje Ra-Ras kao imenom donetim
iz arktičke, arijevske prapostojbine može biti podsticajno i
za naše istraživače. Jer, taj naziv se naročito očuvao kod
evropskih Arijevaca, Praslovena širom Evrope - naziv za
Etrurce je Rasi, Raseni, Rašani, mnogo reka u sloven-
skim oblastima širom Evrope je istog imena Ras, Raška i
si, što govori o zajedničkom arijevskom poreklu ne samo
81
bogova, nego i naziva mesta koja se ponavljaju u novim
postojbinama, novim ovaploćenjima. Dragoš Kalajić u
izvanrednom predgovoru Tilakovoj knjizi kaže: "Titanski
teret rezultata Tilakovog dela zapravo potire i sahranjuje
postojeću istoriju, iziskuje novu učiteljicu života potpuno
drugačijeg kova i učenja".
Akademska nauka je zanemela pred pojavom
Tilakove teorije o Vedama, indologija uglavnom čitav vek
posle toga ćuti. Kritičari Tilakove teorije (kao i Salinasove)
smatraju da njegovom delu nedostaju materijalni, arhe-
ološki dokazi. Istina je upravo obratna. Drevne evro-
mediteranske i evroazijske kulture, uključujući Vincu,
dovođene su u vezu sa grčkim, egipatskim i blisko-
istočnim kulturama koje su im, navodno, vremenski
prethodile. Videli smo da je i kulturama Drevne Amerike
pripisivano evropsko-antičko, egipatsko i slično poreklo.
Američki autor Kolin Renfrju (Renfrevv) o tom metodu
kaže: "Revolucija u hronologiji pokazuje da su megalitske
grobnice Evrope i metalurgija Balkana stariji od pret-
postavljenih mediteranskih prototipova". Isto tako,
govoreći o vinčanskim figurama, ne znajući još za skulptu-
re Lepenskog Vira, on kaže da "atraktivne male skulpture
Balkana su za milenijum starije od pretpostavljenih
egejskih prototipova", i "megalitski spomenici" po Evropi
nisu delo "egejskih neimara" (Colin Renfrevv: "Carbon 14
an the prehistory o) Europe", San Francisco 1972).
82
INDOEVROPSKE, EVROARIJEVSKE TEZE
IPRASLOVENI
Autentično arijevsko nasleđe zapadna civilizacija
je upoznala naknadno, pošto je istoriografija već utvrdila
opšte parametre evropske civilizacije. Otuda se javila
potreba za naknadnom indoevropeizacijom, posebno
indogermanizacijom Veda, uz isključenje Slovena iz tog
bogatog, drevnog civilizacijskog nasleđa kao varvarskih
doseljenika u indoevropski svet. Ne slučajno, jer su
arheologija 19. veka i induski istraživači poput Tilaka,
upućivali upravo na Slovene kao najstariji ogranak
zajedničkog arijevskog stabla.
Zato ne iznenađuje pokušaj da se Ramajana
proglasi za plagijat Homera, kao i odbacivanje bilo kakve
mogućnosti povezivanja sanskrta sa praslovenskim
jezicima.
Najstarije evropske kulture - arijevske, indo-
evropske, praslovenske i osnovni pravci njihovih širenja
i migracija, pokazuju da su one vremenski prethodile
istočno mediteranskim i bliskoistočnim. Ostali su tragovi o
hiperborejskoj pradomovini i u grčko-rimskoj tradiciji, mito-
logiji i religiji. Hiperborejsku Tulu, koja u sanskrtu imenuje
zodijakalni znak sazvežđa Vaga, nalazimo širom evro-
azijskih "trojanskih staza" evroarijevske migracije. Rene
Genon o tome kaže: "Po kineskoj tradiciji zvezdana Vaga
je prvobitno bila sazvežđe Velikog Medveda". Ovo opa-
žanje je od velikog značaja jer je "simbolizam koji se
vezuje za Velikog Medveda prirodno i na najuži način
vezan za simbolizam Sevemog pola" (Rene Guenon: "Le
83
 Roi de Mond", 10, Pariš 1927). Herodot govori o Aristeju
sa Prokonesa koji svake zime odlazi u svoj hiperborejski
zavičaj i pogrešnim prevodom nam nehotično ostavlja
svedočanstvo o arijevskom porekiu Skita (Arimaspa,
odnosno Arianaspa - Arijevci koji vole konje). U vreme
sumraka rimske imperije oživela su sećanja na vedski kult
"nepobedivog sunca", sa nadom da će hiperborejski
Apolon spasiti Rim. Astronom poslednjeg francuskog
kralja posedovao je neke indijske astronomske mape iz
severnih oblasti između 60 i 50 stepeni severne širine,
koje je protumačio kao precizna astronomska zapažanja
"nepoznatog naroda" na putevima migracije prema jugu.
Miloša Cmjanskog je nešto neodoljivo vuklo prema
dalekom severu: "Mene te veze Evrope, Azije, Amerike
teše kao neko mirno, bistro, plavo more kroz koje
koračam lagano odlazeći prema severu, u Hiperboreju".
Vedska dela nastala su kao izraz jedne samo-
bitne, autohtone drevne civilizacije, stvarana su u toku
nekoliko milenijuma pomeranja iz prvobitne severne u
nove postojbine Veda. Induske Vede su usmeno
prenošene i konačno zapisane i sačuvane za čove-
čanstvo u svom izvornom vidu. Za razliku od Ilijade i
Odiseje, grčko-rimskih mitova, velikih svetih knjiga
judaizma, hrišćanstva i bliskoistočnih kultura - Biblije
(Stari i Novi Zavet), Talmuda i Kurana, Vede su ostale
van domašaja kasnijih dorada i prerada, sačuvane su ne
samo od evropske helenizacije i romanizacije, nego čak
od budizma i islamizacije. Vedske knjige su tako spašene
od uništenja i predstavljaju neprocenjivo civilizacijsko
bogatstvo čitavog čovečanstva. (Veles knjiga - Pra-
slovenska Veda, takođe, je ostala autentično delo
arijevsko-slovenske civilizacije bez stranih dorada i
primesa.)
Slovenski arijevski ogranak se u oblasti
Zapadnog Sibira, Altaja izdvaja od induskog i
84
iranskog ogranka arijevske rase, što odgovara vremenu
nastanka prvih vedskih tekstova 6-5. milenijuma s.e.
Jedni i drugi su nosili iz prapostojbine svoja osnovna
verovanja i pogled na svet, sećanja na zajedničku
pradomovinu u svoje nove postojbine i stvarali nove
kulture na bazi vedske tradicije Zato je svuda u arijev-
skom svetu očuvana osnova vedske tradicije.
Tragovi "trojanskih staza" nalaze se i kod grčkih i
rimskih autora. Pojam Hiperboreja, odnosno Pelazgija,
kod Herodota se odnosi na zemlju "gde ništa nije moguće
videti od letećeg perja" (snega), o Hiperborejcima "ne
znaju ništa ni Skiti ni drugi narodi tog dela sveta". Rimski
istoričar Plinije Stariji, preuzima to mišljenje i kaže da je
Hiperboreja na kraju sveta gde "sunce šija u toku pola
godine ceo dan". Ta tumačenja mogu da služe i kao
daleko sećanje na legendu o polarnom porekiu Arijevaca,
ali govore i o želji da se Hiperboreja zavije u mitološku
maglu i što više sakrije i udalji od Troje i trojanske
civilizacije. Herodot kaže da su "Hiperborejci predali
Skitima žrtvene darove uvijene u pšeničnu slamu sa
željom da ih predaju na svojim granicama susedima, sa
molbom da ih pošalju drugim narodima" do svetilišta u
Delfosu. Ma koliko u svemu tome bio krajnji cilj da se
Troja smesti u grčki prostor, za Šilova je očigledno da su
grčka saznanja o Pelazgima, Hiperborejcima, Trojancima,
Slovenima, bila neposredna, a ne mitološka. I geografski
ta Hiperboreja se poklapa sa Troadom severno od Grčke,
sa pojasom danas poznatih arijevsko-praslovenskih
kultura Srednjeg Podunavlja i Pricrnomorja.
Veza indoevropskih Praslovena sa Pelazgima,
Trojancima krije se i u samom imenu Pelazgi, kako su
ih Grci nazvali. Oni sami su se zvali po svom osnivaču
Lelegi. U osnovi reci "lelegi" je roda (ptica). Naziv "ptica"
iz tih dalekih vremena je sačuvan u savremenoj
ukrajinskoj reci "leleki". Po trojanskim legendama, oni su
85
poticali od boga Zevsa i Nebe, koja je rodila Inoha - oca
Pelazga. Njihova linija ide do Veneta, neposrednih
predaka Slovena. Oni su se vođeni mitološkim Enejom,
preselili iz Troade, logičnije balkanske nego maloazijske,
posle trojanskog boja u Italiju. U Italiji su dobili naziv
Etrurci, a sami su sebe nazivali Raseni, Rašani. Sa
sobom su doneli i svoje pismo, koje je skoro identično sa
vinčanskim. Antička saznanja o Trojancima iz grčkih i
rimskih izvora se razlikuju. Rimska se manje oslanjaju na
grčke mitove, a više na istorijsku vezu sa Troadom, iz
koje preko Eneja (Eneta - Veneta) Rimljani žele da vode
poreklo. Zato su rimski izvori bliži istorijskoj istini.
Međutim, sve to ukazuje na činjenicu da su Rim i Grčka
"izrasli na plećima istinskih roditelja evropske civilizacije -
Pelazgije, Troade".
Indoevropska teza kod slovenskih autora
Još je Šafarik ukazivao na to da je "slovenski jezik
samostalne prirode, da ne potiče ni od jednog drugog
evropskog jezika... da izgleda kao neposredni izdanak
istog prajezika iz kog je izišao i staroindijski sanskrt".
Komparativna lingvistika je pokazala da se u predrimskoj
Italiji govorio etrurski jezik. Sistematizacijom vinčanskog
pisma dokazana je sličnost etrurskog sa slovenskim
jezicima. Videli smo da hetitske arhive u Hatuši daju
najznačajniju potvrdu arijevsko-slovenske teze. Izuča-
vanjem sanskrta se pokazalo da su Arijevci koji su stigli u
Indiju očuvali najviše reci koje su se do danas održale u
rečniku Slovena. Zato se, posle induskih istraživanja
arijevske civilizacije, može reći da je praslovensko na-
sleđe najbliže vedskom.
86
Ovom temom su se bavili i naši istraživači, kao na
primer Niko Županić ("Trojanci i Arijevci", Beograd 1911).
Natko Nodilo uočava mnogo arijevskog, sideralnog
simbolizma u našim predanjima i predhrišćanskim
verovanjima (Natko Nodilo: "Stara vjera u Srba i Hrvata",
Split 1981.). U velikoj još neobjavljanoj zaostavštini prof.
Pešića kao sanskrtologa nalazi se i rad na temu
slovensko arijevskih veza. Knjiga Branislave Božinović
("Rečnik srodnih sanskritskih i srpskih reci", Pešić i sinovi,
Beograd 2000) predstavlja kapitalno delo srpske san-
skrtologije i značajan podsticaj daljim arijevskim, indo-
slovenskim istraživanjima kod nas.
Odnos rimske, zapadne civilizacije prema
varvarskom, odnosno paganskom, nasleđu pokorenih kul-
tura bio je razoran, pa se najviše autentičnog sačuvalo u
Istočnoj Evropi, u istočno-slovenskim evroazijskim
delovima indo-evro-arijevskog prostora, gde zapadna civi-
lizacija nije stizala, u širokom pojasu od Altaja do Bal-
kana, sa više hiljada arijevsko-slovenskih "stepskih
piramida" koje su građene po jedinstvenom, kružnom
obrascu arijevskog jajeta. Arijevsko kosmogonijsko-
religiozno, kulturno nasleđe, koje je najviše i najizvornije
sačuvano sve do našeg doba u drevnim vedskim
tekstovima u Indiji, najveću potvrdu dobija upravo u ovim
kulturama, posebno u Veles knjizi. Odgovor na pitanje -
ko su bili mitološki Hiperborejci, Arijevci, Indoevrop-
ljani, Prasloveni u ovim izvorima je zajednički - bili su to
ljudi arijevske, bele rase. Istorijski je utvrđeno, arhe-
ološki dokumentovano da su arijevski doseljenici u Indiju,
među rasno i kulturno drugačijim starosedelačkim stanov-
ništvom uskoro postali verska, društvena, kulturna elita -
brahmani.
Prvu evropsku potvrdu zajedničkih, arijevskih
korena i etničko-jezičke sličnosti Slovena sa Arijevcima
ostavlja nam Aleksandar Makedonski. On je na kraju svog
87
 pohoda u Afganistanu u dolinu Pendžaba otkrio srodnike,
slično kao u Maloj Aziji.
Ruski autori smatraju da dva vida vedske tradicije,
Rigvede i Avestu, bisere svetske kulturne baštine,
zapadna hrišćanska civilizacija nedovoljno poznaje i ceni.
Istovremeno do apsurda hiperbolise rimsko-grčko kulturno
nasleđe. Međutim, svakom kulturnom čoveku bi poz-
navanje osnova ovog neprocenjivog blaga bilo neo-
phodno barem toliko koliko poznavanje antičke civi-
lizacije ili grčkih mitova. Za Slovene je ova tradicija,
koja je u vedskim knjigama konačno zapisana, i dalje živa
u jeziku, pamćenju i mitovima i zato vrlo bliska, shvatljiva i
prihvatljiva. Veles knjiga predstavlja najsnažniji argument
u prilog teze da je slovenska civilizacija, pored indu-
izma i zoroastrizma, treći, najvažniji ogranak drevne
vedske tradicije. Slovenski vedizam se razlikuje od
induizma i zoroastrizma samo u meri u kojoj se oni
razlikuju etnički, po jeziku i kulturi.
Istočnoslovenski istraživači su uz pomoć
arheologije pratili u vremenu i prostoru izdvajanje
Slovena iz zajedničkog arijevskog stabla. Indo-
arijevcima i Slovenima bile su zajedničke rasne,
antropološke karakteristike, osnova mitologije, religiozno
kosmogonijski pogledi na svet. Sanskrt, jezik induskih
Arijevaca, ostao je najbliži slovenskim jezicima što nepo-
bitno ukazuje na njihov zajednički koren. Slovenski
vedizam je za neke autore čak sačuvao više izvornih
poruka o zajedničkoj prapostojbini u živom narodnom
pamćenju, mitovima, legendama nego što se nalazi u
arijevskim svetim knjigama nastalim u Indiji i Iranu. Jer
slovensko-arijevski, indoevropski jezici su ostali živi i
stalno se menjaju, dok je sanskrt odavno mrtav, znaju ga
samo brahmani. Ali, s druge strane, vedske knjige su
očuvane u svom konačnom, izvornom vidu što pruža
izvanredne mogućnosti slovenskim istraživačima u
88
komparativnom izučavanju svoje i zajedničke prošlosti i
dalekog porekla. Teritoriju pradomovine Aratiju u indo-
arijevskoj, odnosno, Hiperboreju u verziji evropske anti-
ke, naseljavao je zajednički etnos, bila je to zajednička
kolevka sve dok se nisu raselili do Indije, Irana, u Evropu i
na druge strane u raznim pravcima.
Iz obimne literature o indoevropskim istraživanjima
kod istočno-slovenskih autora pomenimo neke autore.
V.N. Danilenko je na obilju arheološkog materijala o
evroazijskim neolitskim kulturama {"Neolit Ukrajine" 1969.
i "Eneolit Ukrajine" 1974, posebno u kapitalnom delu
"Kosmogonija prvobitnog društva "Moskva 1999.) utvrdio
zajedničke karakteristike pogleda na svet, verovanja ranih
Indoevropejaca na čitavom evroazijskom području, pove-
zujući lingvističke, arheološke i druge aspekte. Napisao je
delo o zajedničkim karakteristikama raznih kultura od
Altaja do Balkana, preko Podunavlja do Britanije. Našoj
savremenoj nauci nedostaje jedan Danilenko. Američka
naučnica letonskog porekla M. Gimbutas, upoznala je
rukopis Danilenka pre nego što je objavila svoje kapitalno
delo "O Božanstvima Drevne Evrope, 7.000 do 3.500 s.e."
("The gods and godesses of Old Europe 7.000 to 3.500
B.C.", London 1974). J.A. Šilov je otišao dalje od radova
Danilenka, od indoevropske osnove ovih kultura i utvrdio
zajedništvo indoevropskog i praslovenskog ("Pra-
istorija Rusije VII milenijum s.e. - / n.e.", Moskva 1999,
"Pradomovina Arijevaca", 1996). Šilov je napisao naj-
značajnije delo o indoevropsko-praslovenskoj civilizaciji, o
etnoistorijskom arijevsko-praslovenskom kontekstu drev-
nih evrooazijskih kultura, njihovim zajedničkim vedskim,
arijevskim i praslovenskim korenima. Izdvajamo još neke
od autora: O.D.Čertkova ("Pelazgijsko tračka plemena
koja su naseljavala Italiju"), B.A.Ribakova ("Paganstvo
drevnih Slovena", 1969. "Kosmogonija i mitologija zemljo-
radnika eneolita" i dr.), N.Trubačova {"Indoarika u sever-
89
nom Pricmomorju", 1981), A.G.Kifišina ("Genostruktura
dogrčkog i starogrčkog mita", 1990, "Sumerski i proto-
sumerski natpisi Kamene Mogile" 1996.) L.N.Gumileva
("Drevna Rusija i Velika stepa", 1989), i dr. Posebno su
interesantni za našu temu radovi sledećih autora -
V.Ščerbakova o praslovenskoj vezi u mitu o Atlantidi
("Atlantida i Prasloveni"), V.A.Safronova o balkanskom
Podunavlju kao osnovnoj kolevci indoevropske civilizacije
("Indoevropske pradomovine", 1989). I.E. Šambarova o
velikoj severnoj, arktičkoj prapostojbini indoevropske
civilizacije ("Rusija, put iz dubine vekova", 1999). U vezi
sa praslovenskom pismenošću pored A.H. Kifišina,
značajni su radovi B.D. Mihajlova ("Petroglhi Kamene
Mogile u Ukrajini", 1994), V.A.Čudinova. A.Asov je
sačinio najpotpunije delo o mitovima i legendama drevnih
Slovena, sličnostima između vedske i praslovenske
mitologije i poreklu Slovena uopšte ("Mitovi i legende
drevnih Slovena", 1998). Njegovo najnovije delo ("Veles
knjiga", Moskva 2000) predstavlja prevod svih daščica
Veles knjige, njihovu tematsku i vremensku siste-
matizaciju uz iscrpne komentare.
90
VELES KNJIGA I SLOVENSKA
TRADICIJA, MITOLOGIJA, PRAISTORIJA
Rezultati izučavanja arijevskih jezika, poređenje
vedske tradicije iz Rg-veda, slovenske mitologije i drevnih
letopisa sa velikim arheološkim otkrićima na evroazijskim
prostorima izvan antičkog, grčko-rimskog sveta pokazali
su da je indoarijevska civilizacija ne samo indo-
evropska nego arijevsko-slovenska. Praslovenski ogra-
nak arijevskog stabla se pojavljuje kao treći samostalan
tok arijevske tradicije.
Novootkrivena Veles knjiga je, kao Rg-veda indu-
skog ili Avesta iranskog pogleda na svet, Sveto pismo
praslovenskog, arijevskog ogranka vedske religije i
zauzima posebno mesto među drevnim knjigama i
letopisima evropskih naroda. Skandinavski eposi o svetim
knjigama keltskih druida "Eda" i "Stara Eda" su nastale
tek u 13. veku i zapamćene su u kasnijim irskim
legendama.
Kao što je Tilak u induskim Vedama, otkrio
praistoriju arijevskog sveta, njihovu postojbinu tako su i
prvi istraživači Veles knjige, pre svega Jurij Miroljubov,
prof Pešić i A. Asov, otkrili da ona sadrži duhovnu vasionu
slovenskog sveta, njegovu vedsku religiju i pogled na
svet. U njoj su prepoznate krupne odrednice praistorije
Slovena i mnogih drugih naroda Evroazije, slovenskih
Praroditelja od zajedničke arijevske prapostojbine pre 20
hiljada godina, preko prve postojbine slovenskog ogranka
pre 8 hiljada godina, sve do 9. veka naše ere kada je
91
 pisana poslednja verzija Veles knjige. Ona potvrđuje
bogatstvo slovenske mitologije, usmene tradicije i preda-
nja. Poslednja verzija koja je došla do našeg doba ura-
đena je u 8. veku n.e u Novogorodu na severu Rusije.
U rezali su je na brezove daščice vedski sveštenici pre
pokrštavanja.
Istorijat Veles knjige, njena misteriozna sudbina,
nastanak, nestanak i ponovno otkriće, dostojno je prave
romaneskne priče i slikovito dočarava kako se stvarala
zagonetka Slovena. Opišimo ukratko pustolovinu Veles
knjige.
Novgorod je bio veliki centar još žive vedsko-
praslovenske kulture i religije u kome su se čuvali i
izučavali drevni arijevski tekstovi koji u to vreme, pre
crkvenog raskola, još nisu bili uništavani. U Novgorodu je
u 11. veku vladao knez Jaroslav (978-1054) nazvan
Mudri. Njegova kćerka Ana Jaroslavna udala se za
francuskog kralja Anrija Kapeta i sobom na njegov dvor
ponela ne samo nove hrišćansko-slovenske, nego i mno-
štvo drevnih arijevsko-slovenskih knjiga, pesama i leto-
pisa, a među njima i Veles knjigu. Svi ovi dragoceni
rukopisi su najpre smešteni u kraljevsku biblioteku, a
zatim u opatiju Sanlis koju je osnovala Ana. Čak su jedno
vreme na takozvanom Remskom Jevanđelju na staro-
slovenskom, zakletvu polagali francuski kraljevi!
Kakav je evropski kulturni centar tada bio
Novgorod, kakva je istočno-zapadna evropska komu-
nikacija postojala još tada, pre raskola u hrišćanskoj crkvi,
pokazuje još jedan primer. Sin Jaroslava se oženio kćer-
kom Istočnorimskog cara Konstantina Monomaha, koja je
obogatila biblioteku novgorodskog kneza mnogim starim
grčkim, takođe predhrišćanskim rukopisima, među kojima
je bio i najstariji puni tekst Ilijade. (Sačuvan je u ruskom
prevodu iz 14. veka poznat kao Lajdenski rukopis gde
se danas nalazi.)
92
Knjige iz "runske biblioteke" Ane Jaroslavne
preživele su inkvizicijski mrak u Francuskoj, verovatno
zahvaljujući tada nepoznatom sadržaju na čudnom jeziku
i pismu, da bi se ponovo pojavile posle punih 800 godina.
U burnim danima francuske revolucije, obrazovani
saradnik tadašnjeg ruskog poslanstva Dubrovski, otkupio
je za bagatelnu cenu biblioteku Ane Jaroslavne, zajedno
sa mnogim antičkim i egipatskim starim tekstovima i
odneo ih u Rusiju, gde je godine 1804/5. u svom stanu u
Petrogradu otvorio muzej za ljubitelje umetnosti i starina.
U Lajpcigu je objavio spisak dela "dostojan najbogatije
riznice" koja su se kod njega nalazila. Bile su tu i knjige iz
Anine "runske biblioteke", koje su posle toliko vekova
stranstvovanja ponovo stigle u Rusiju. Dubrovski je kas-
nije počeo da ih prodaje zbog materijalne oskudice.
Obzirom da je u to vreme među germanskim i nordijskim
istoričarima počelo formiranje kasnije čuvene teze o
Slovenima kao varvarima, Dubrovski je hteo da kolekcija
ostane u Rusiji, pa je veći i dragoceniji njen deo praktično
poklonio svom prijatelju, najvećem kolekcionaru starih
rukopisa u 19. veku, A.I. Sukaladzeu. U katalogu njegove
kolekcije, koja je predstavljala čitavu biblioteku
slovensko-vedskih tekstova, bile su i one iz kolekcije
Ane Jaroslavne, uključujući knjigu Velesa na 45 daščica,
zatim knjige drevnih basni na 143 daščice, Bojanova
himna iz IV veka na slovenskom jeziku i pismu, Zlatogor i
mnoge druge. God 1898. objavljen je katalog kolekcije
Sukaladzea pod sugestivnim naslovom: "Lažni rukopisi".
Istovremeno, germansko-nordijska teorija o Slovenima
već je pobedila i bila prihvaćena i od ruske istoriografije.
Za vedsko-slovenske knjige se već tada govori da su
"nepriznate, da nisu za čitanje, da držanje kod kuće nije
dozvoljeno". Jezik drevnih rukopisa okarakterisan je kao
"nepostojeće reći, nerazumljive skraćenice, besmislice da
93
 bi sve izgledalo što drevnije". Pravoslavna crkva ih
takođe, ocenjuje kao paganske i štetne.
A. Asov setno konstatuje da "nije lako vraćati u
slovensku i svetsku kulturu blago drevne slovenske misli,
poezije i umetnosti". Lutanja drevnih vedsko-slovenskih
knjiga, uključujući i "runsku biblioteku" Ane Jaroslavne i
posle 800 godina nastavila su se. Ni njihova domovina
više ih nije priznavala. Posle smrti Sukaladzea, njegova
udovica je rasprodavala njegove rukopise. Mnogi su
završili na Zapadu, neki su kopirani i dospeli u Ermitaž, u
imperatorsku bibiloteku.
Novu sovjetsku vlast nisu interesovala ovakva
dela, pa je 1931. g. 1700 knjiga i drevnih slovenskih
rukopisa iz imperatorske biblioteke prodato "na veliko"
njujorškom knjižaru Perlštajnu. Tako je bogata kolekcija
konačno izgubljena za slovensku nauku. Daščice Veles
knjige tek će doživeti vratolomnu istoriju, mada sa
srećnijim ishodom. Njih je od udovice Sukaladzea otkupila
porodica učenog ukrajinskog plemića Nehljudova. Godi-
ne 1919. za vreme građanskog rata u Rusiji, Nehljudovi
su stradali. U njihovoj kući je carski oficir Izenbek, koji se
interesovao za istoriju, pronašao Velesovu knjigu i mada
ne poznajući pismo kojim je pisana, ocenio je vrednost
ovih daščica. Poneo ih je sa sobom u emigraciju. Već u
Beogradu hteo je da ih preda jugoslovenskim naučnicima,
ali nije bilo interesa. Dospeo je u Belgiju, gde se sa njim
upoznao J.P.Miroljubov, koji je shvatio dragocenost
daščica za slovensku istorijsku nauku i civilizaciju. Stra-
hujući da se knjiga ne izgubi u toku 17 godina neumorno
je sređivao daščice, kopirao ih, prepisivao i precizno
sredio napravivši preko 100 fotografija, spasio za nauku.
Godine 1941. odmah posle nacističke okupacije
Belgije, Gestapo je, po belešci Miroljubiva, oduzeo sve iz
stana Izenbeka, oko 500 slika kao i originalne daščice
Veles knjige. Nestale su u nemačkim arhivama. Miro-
94
Ijubov se 1953. preselio u SAD sa dve tone rukopisa i
knjiga uključivši i sve prepiše i fotografije Veles knjige.
Posle njegove smrti, njegova udovica je sve preselila u
Ahen u Nemačkoj, gde je formiran arhiv Miroljubova.
O Velesovoj knjizi uz delimične prevode nekih
daščica pisali su neki autori, ruski sveštenici emigranti, ali
pravi stručnjaci (A.Kur, S.Ljaševski, B.A.Rebinder i dr) će
se sa njom upoznati tek kasnije. Paleolingvista prof.
Pešić bio je prvi čovek od nauke koji se zainteresovao za
Veles knjigu i arhiv Miroljubova. Udovica Miroljubova,
gospođa Žana, stavila mu je u potpunosti arhiv na
raspolaganje. Prof. Pešić je ubrzo posle početka rada na
Veles knjizi ocenio da se radi o kapitalnom delu slovenske
civilizacije, najstarijem pisanom dokumentu Slovena. U
toku više boravaka u arhivu Miroljubova u Ahenu, Pešić je
uspeo da napravi sistematizaciju velesovice - pisma Veles
knjige, koristeći prethodni rad Miroljubova i Skripnika.
Obradio je svih 45 daščica i prevod na srpski uz
komentare o značaju ovog dela za pismenost i istoriju
Slovena, izučavanje njihovog izvornog pogleda na svet,
društvenog uređenja, praslovenske religije. Smrt ga je
prekinula u daljem radu na tematskoj obradi ove slo-
venske svete knjige. Rad prof. Pešića Velesova knjiga
objavljen je 1997. u izdanju "Pešić i sinovi".
Ruska, srpska i ostale zvanične istoriografije
slovenskih zemalja, ignorisale su Veles knjigu. Kada su
se 1960. fotografije daščica pojavile prvi put u Rusiji,
primljene u Slovenskom komitetu u Moskvi, u Akademiji
nauka Rusije date su na recenziju. Zaključak recenzenta
LP. Žukovske bio je - knjiga je lažna ("poddeljka").
Ćutanje o Veles knjizi je nastavljeno sve do pada
sovjetske vlasti 1990. god, posle čega se za nju javlja
interes kod ruskih naučnika i većeg broja znalaca
staroruske kulture. Na prvom mestu A.Asov je objavio
kompletan prevod na ruski Veles knjige uz neke ispravke i
95
dopune ranijih prevoda i novu tematsku obradu u svojoj
knjizi (A.Asov: "Veles knjiga", Moskva 2000). Međutim,
"generali ruske nauke", kako ih naziva Asov, i dalje ćute.
"Danas je u Rusiji mesto partijske komunističke ideologije
zauzela antinacionalna, antiruska ideologija izrasla u
stranim ideološkim centrima", kaže Asov. Protiv knjige
Velesa već su ustali neki novinari, naučnici. Misterija
Veles knjige i posle hiljadu godina otkada je počelo njeno
stranstvovanje sa Anom Jaroslavnom se nastavlja.
Slovensko-arijevska mitologija i tradicija
Kod Slovena, pre svega Rusa, ostalo je najviše
sačuvanog vedskog nasleđa iz zajedničke arijevske
prapostojbine. Zbirka samo ruskih mitova, narodnih
pesama, legendi, basni sadržavala bi stotine tomova
izvornih mitova najstarijih Veda koji su se do vremena
stvaranja induske Purane već izgubile.
Zahvaljući mitologiji, osvetljene su mnoge tamne
stranice metaistorije čovečanstva koje nije bilo moguće
rekonstruisati u odsustvu pisanih izvora. Ruski istraživač
V. Ščerbakov je preko mitologije došao do realne osnove
mita o Atlantidi. To je put istaživanja i drugih "nestalih"
drevnih civilizacija, Hiperboreje, Lemurije, civilizacija Dre-
vne Amerike, planetarnih katastrofa u dalekoj prošlosti.
Bogata slovenska predhrišćanska mitologija malo
je korišćena u istoriografiji kao izvor za prošlost Slovena,
jer njihova mitologija navodno nije izvorna, već preuzeta
od starijih naroda. Stoga je slovenska mitologija, koju je
hrišćanstvo odbacilo kao pagansku, dugo ostala neza-
nimljiva i nepoznata.
Ruski autori u poslednje vreme vrlo uspešno
dokazuju da je, naprotiv, upravo u slovenskoj tradiciji
96
izvorno sačuvana, arhaičnost evropskih, čak mnogih
globalnih, svetskih mitova, posebno praistorija Slove-
na. Pokazalo se da je slovenska mitologija po sadržaju
pre svega vedska, arijevska, da su u njoj vrlo prisutni
tragovi arktičke arijevske prapostojbine iz koje su doneta
stara znanja i realno sećanje na tamošnji "hiperborejski
raj". Posle nekoliko milenijuma to znanje i sećanje ostalo
je zapisano i sačuvano za čovečanstvo u vedskim
knjigama indo-iranskih Arijevaca, Vedama i Avesti. Do
otkrića Veles knjige smatralo se da Sloveni nisu imali
zapisanu svoju arijevsku tradiciju. Kod slovenskih
Arijevaca u Evropi, nad kojima su se smenjivali razni
okupatori, svete biblioteke i hranilišta starih knjiga i
letopisa su u potpunosti uništene. Po mitologiji, tradiciji i
arheološkim otkrićima bilo je izvesno da je praslovenska
pismenost postojala vrlo davno. Te mitološke izvore
istočnoslovenski autori nazivaju Slovenskim Vedama,
smatrajući da su u njima sačuvani najdrevniji slojevi
arijevskog pamćenja. Mada je vedski period slovenske
civilizacije bio dugotrajniji, bogatiji, autentičniji od hriš-
ćanskog, Sloveni ovu tradiciju odbacuju kao pagansku i
bezvrednu.
Predhrišćanska, vedska praslovenska religija
bitno se razlikuje od grčko-rimske, vrlo je slična induizmu i
zoroastrizmu. I sudbina tog predhrišćanskog nasleđa se,
takođe, bitno razlikuje. Dok su slovenski narodi posle
pokrštavanja odbacili i zaboravili svoju bogatu slovensko-
vedsku tradiciju kao varvarsku i pagansku, grčko-rimska
predhrišćanska kultura i tradicija utemeljena je u antičku,
zapadnu civilizaciju. Poznavanje mnoštva mitova, bogova
i mitoloških bića iz antičke prošlosti Rima, a naročito
Grčke, smatra se značajnim delom opšteg obrazovanja i
kulture. Ostaje, međutim, nepoznato, skriveno u grčkoj
mitološkoj magli, da su antički bogovi, mitovi i legende
97
 kasnije prerađene verzije mnogo starijih vedskih izvora, Zvezdano nebo, kretanje zvezda i planeta, pramena
stigle u Evropu upravo preko praslovenskih tradicija. svetlosti i mraka podređeno je tim pravilima (Pravu),
Asov u svojoj knjizi "Mitovi i legende drevnih jedinstvenom zakonu čitave Vaseljene, koga zovu i
Slovena" iz mitologije izvlači dalekosežne istorijske trojnim zakonom Triglava, Jav-Prav-Nav. Prvi je Zakon
zaključke o prošlosti Praslovena i Slovena koje su Roda, Bića. Drugi je Zakon Velesa, koji sve u prirodi
komplementarne sa tezama Tilaka. Svaki motiv u stavlja u pokret, kruženje. Simbol tog večnog kruženja je
induskim Vedama ima svoj protolik u usmenim svastika. Treći je Zakon Koljade čime je uspostavljen
predanjima i drevnim knjigama Slovena. O tome ima prvi kalendar, veliko Kolo kretanja svih nebeskih tela i
mnogo podataka u zborniku slovenske-arijevske pojava u prirodi (Kolo-dar, Kalendar), odnosno Svarogov
mitologije "Zvezdana knjiga Koljada", od istog autora. U točak.
knjizi "Veda Slovena" koju je krajem prošlog veka objavio Jedanaesta daščica Veles knjige posvećena je
navodno na srpskom (ustvari na bugarskom) u Beogradu i religiji i uvodi nas u suštinu da je Priroda Trojedino
Sant Petersburgu - Stefan Ilić Verković, daje se opis (trojansko) božanstvo sastavljeno od tri suštine
zajedničke prapostojbine u slovenskoj vedskoj tradiciji, jedinstvenog boga, Jav, Nav i Prav. Vidljivi, materijalni,
precizniji nego u svetim knjigama induizma i zoroastrizma, zemaljski svet je - Jav, nebeski - Nav i duhovni svet
za koje je taj sever zaista dalek. mudrosti i pravde - Prav. On je sam zakon prirode,
Drevna slovenska mitologija uz adekvatno Svevišnji koji je stvorio svet i zato je i Svarog. Ime
tumačenje njene simbolike sadrži deo duhovne meta- Svevišnjeg, Višnu u induskim i slovenskim Vedama i
istorije celog čovečanstva. Datiranje je za Arijevce bilo Veles knjizi, je istovetno - Višnji, Svevišnji. U raznim
moguće jer su poznavali svemir, astronomiju, kretanja na ovaploćenjima dolazio je kao Krišna, Dažbog.
nebu, zakone prirode, jer su živeli u skladu sa prirodom i Bogomajka je u Rg-vedama i Mahabharati Matarisvan,
njenim zakonitostima, koje su pažljivo pratili i duboko kod Slovena Mater Sva. Iz ljubavi Mater Sva i Svaroga
poštovali. Zato su njihova znanja o svetu bila empirijska, rođena je Rada - boginja iz slovenskih Veda, identična sa
iskustvena, istinita. Radhom iz induskih Veda. Veles je bog koji odgovara za
opšti zakon prirode, postojanja i razvitka, zakon Triglava -
kruženja trojstva prirode - materijalne Jave, nebeske
Vedska religija i kosmogonija Praslovena Nave i mudrosti Prave. Iz tih osnovnih zakona proističu
svi drugi i brojna božanstva koja ih oličavaju. Sunce je
izišlo iz lica Svevišnjeg, mesec iz grudi, zvezde iz očiju,
zore iz obrva, noći iz misli, vetrovi iz daha. Sunčana reka
Bogovi i božanstva Slovena su bili simboli
Ra deli Jav od Nava. Ona donosi surju (medovinu,),
prirodnih pojava, dobrih ili zlih - vezanih za "zvezdane
božansko piće mudrosti, onima koji su dostojni Sve-
zakone" Prava (pravde, pravila). Njima je potčinjen Jav
višnjeg. "Pijte istinu božjih Veda" kaže se u Veles knjizi,
(pojavni, materijalni svet) i Nav (duhovni, posmrtni svet).
"Mi mu se obraćamo u raznim njegovim likovima ali on je
Prav je opšti zakon postanja i razvitka, uzajamnog
jedini".
dejstva, prožimanja, kruženja, smene Java i Nava.

98 99
 Nasuprot Grcima i Rimljanima, Drevni Sloveni nisu
stvarali svoje bogove prema ljudskom uzoru. Živeći u
potpunom skladu sa prirodom (kao drevne civilizacije
Amerike), sebe su smatrali njenim neraskidivim delom,
potpuno se sa njom stapali, poštovali njene zakonitosti.
Vedska religija ima sličnosti sa izvornim
hrišćanstvom - trojno jednoboštvo, besmrtnost duše, ali u
vedskoj religiji hramovi i kler, odnosno kasta žreca ne
postoji. Bogu se obraća direktno bez posrednika, bog
se ne moli, on se slavi. Prof Pešić kaže: "Originalna
religija jednog naroda predstavlja odraz narodnog duha,
njegove suštine, načina mišljenja, prirodnih i intelektualnih
kvaliteta. Grčki i rimski mitovi su nametnuti kao predmet
proučavanja u čitavom svetu, ali je nedopustivo nepo-
znavanje mitologije sopstvenog naroda." (R. Pešić,
"Velesova knjiga", Pešić i sinovi, Beograd, 1999). Religija
starih Slovena je bila živa, realistična, izraz neraskidivog
sklada sa prirodom i njenim zakonitostima. Zato oni nisu
imali hramove, sastajali su se na "belim" - "belastim",
svetim mestima, kod izvorišta, na proplancima ispod
hrastova, lipa. Sve se odlikovalo prirodnom jednostav-
nošću, radošću.
Vedska religija je kod Slovena, posebno Istočnih,
živela duže nego u induskoj arijevskoj postojbini. Kod
Indusa je ostala zapisana u Rg-vedama, ali ju je iz života
u većoj meri nego kod Slovena potisnuo budizam, a zatim
islam i druge religije. Kod evroarijevaca vedizam je kao
živa religija preživeo sve do hrišćanstva, kod Istočnih
Slovena čak do 9-10. veka n.e. Arijevske knjige kao
paganske tada su bile uništene, kao i sve biblioteke i
centri pismenosti, sem nekih prerađenih letopisa.
Pokazalo se da je čudnim sticajem okolnosti preživela
Veles knjiga, kao dragoceno svedočanstvo vedske
tradicije.
100
Vedska, arijevska, religija je živela na Balkanu u
kontinuitetu od neolitskih kultura sve do Grčke i Rima. O
tome svedoči deset hiljada samo vinčanskih figurina
vedskih idola, prepunih najstarijih arijevskih simbola, kao
što je na primer svastika. Vedska planina Meru pre-
poznaje se na leđima idola sa Dupljajskih kolica, ili idola iz
Kličevca iz 2000. god s.e. "Kako je moguće da se jedan
duhovni kontekst očuva u kontinuitetu na istovetnom tlu
skoro 3000 godina u istoj duhovnoj matrici", pita se prof
Pešić.
Grčki pesnik Hesiod (polovina 8. veka s.e.), koji se
smatra savremenikom Homera, svoju teogoniju i didak-
tičku poeziju zasnovao je na mitologiji i kosmogoniji
pelazgijskih, arijevskih starosedelaca Balkana. Međutim,
vedska religija je bila izmeštena iz svog prirodnog,
"varvarskog" zemljoradničko-stočarskog izvorišta i prese-
ljena u trgovačke gradove Grčke. Božanski panteon je
kod Grka predstavljao obogotvorene ljude, preseljen iz
pelazgijsko-homerovskog svetilišta Dodone u Delfe i za-
počeo potpuno novi život na nepristupačnom Olimpu, na
čelu sa Zevsom, preimenovanim arijevskim Deusom.
Okružen je božanstvima koja uživaju u nektaru i ambroziji
(arijevska surja, praslovenska medovina), ljubavnim
avanturama, obesti, međusobnim svađama i nadme-
tanjima u moći. Iz njihovih bračnih i vanbračnih avantura
rađalo se mnoštvo polubogova koji su pretvoreni u
mitološke vladare, osnivače dinastija, narodne junake
svuda gde je bio projektovan helenski mitološki svet. Te
mitološke ličnosti pretvaraju se u istorijske, bogovi sa
Olimpa silaze među ljude i posreduju u mitološko-
istorijskom svetu. U takvoj zbrci ni istoričari ne mogu da
se snađu, no evidentno je da je sve to bilo daleko od
prirodne, izvorne suštine kosmogonije i religije
pelazgijsko-arijevskih starosedelaca Balkana, od obogo-
101
 tvorenih sila prirode iz gustih šuma, širokih reka i
panonsko-ukrajinskih ravnica.
U istočnoj Evropi gde nisu stigli grčki, a potom ni
rimski bogovi, vedska tradicija i slava prirodnih, arijevskih
bogova se nastavila. Vedska, paganska religija je živo i
obredno vršena sve do prihvatanja hrišćanstva. Južnim i
Zapadnim Slovenima, koji su bili pod rimskom
okupacijom, nametnuti su novi rimski bogovi, a zatim
hrišćanstvo. Sloveni koji su ostali van vlasti Rima i
Vizanta prihvatili su hrišćanstvo u katoličkoj i pravoslavnoj
verziji dosta kasno (tek u 9. veku sa Ćirilom i Metodijem).
Sa hrišćanstvom su dobili i zajednički, praslovenski jezik
razumljiv svim Slovenima. On se kod pravoslavnih Slove-
na sačuvao u liturgiji i književnosti praktično do današnjih
dana. To je dodatno omogućilo da se izvorna slovenska
patrijarhalna tradicija, obredi, predanja i mitovi očuvaju i u
znatnoj meri ugrade u novu religiju. Kod katoličkih Slove-
na taj proces očuvanja praslovenskih tradicija i mitova bio
je znatno slabiji zbog latinskog jezika, ali su mnoga
drevna, praiskonska vedska verovanja preživela čak i
islamsku okupaciju.
Vedska tradicija kao paganska i kao vera
zabranjenih sekti (bogumili), bila je žestoko progonjena
u vreme pokrštavanja Južnih Slovena, njihove svete knji-
ge uništavane su. Istrebljenjem bogumila od strane
zapadno-katoličkog i istočno-pravoslavnog hrišćanstva
bila je najgrublje presečena živa veza sa drevnom ved-
skom tradicijom, što su otomanska okupacija i islam
dokrajčili. I pored toga, mnogi drevni vedski mitovi su se
očuvali u našim narodnim pesmama i legendama. Taj
prekid kod Istočnih Slovena nije bio tako radikalan. Zato
je kod Istočnih Slovena sačuvano najviše drevnih letopisa
i kasnijih prepisa vedskih svetih knjiga uključujući i Veles
knjigu.
102
Vedska tradicija je dugo koegzistirala sa
hrišćanstvom. Savremeno pravoslavlje, za razliku od
zapadnog hrišćanstva, duboko je ukorenjeno u vedsku
tradiciju. U nekim oblastima Rusije sačuvala su se u
praksi vedska verovanja sve do savremenog doba.
Porodične slave i daće kod Srba su primeri očuvani iz
najdublje vedske tradicije.
Mnogi mitološki sižei u slovenskoj i vedskoj
tradiciji su zajednički. Na primer mit o stvaranju sveta. U
Rg-vedama i u slovenskim mitovima, posebno Veles
knjizi, taj mit je istovetan. Iz tame je Višnu - Svevišnji
(Svarog) iznedrio Zlatno jaje iz koga je rođen Rod i sve
što nas okružuje - Priroda.
Legende o potopu, raspeću Boga, silasku u
pakao, vedski mit o kraju sveta, opisan i u Mahabharati,
prisutan je u svim religijama sveta kao i raspeće Hrista u
Jerusalimu, Prometeja na Kavkazu, silazak u pakao
Herakla, Tezeja. Ponovno rađanje sveta posle potopa i
razne varijante Nojeve barke imaju svoj praizvor u ved-
skim mitovima.
Po slovenskim mitovima slovenski narodi su
potekli od Dažboga, oni su, po Veles knjizi, njegovi
"unuci". Praroditelju Ariju i svim njegovim unucima dati su
"Zaveti oca Arija", odnosno "Zakon Svaroga", suština
vedske kosmogonije, slovenskog pogleda na svet, osnova
pojma patrijarhalne duhovnosti slovenske civilizacije. Po
njima, Dažbogovi unuci treba da "sleduju pravdu i heže od
krivde, da poštuju Rod nebeski i svoj rod, prijatelje i
porodicu". Žene da imaju samo jednog muža, razvodi i
mnogoženstvo se dopuštaju samo u krajnjoj nuždi.
Borba Dažboga i Crnoboga je slovensko-vedski
dualizam u prirodi kao nužnost, jedinstvo, borba dobra i
zla, pozitivnog i negativnog (slično kineskom odnosu jing i
jang sila).
103
 Zakonima Svaroga dato je i uređenje društva -
osnova vlasti je "saborska demokratija", za razliku od
grčko-rimskog robovlasništva. Svu vlast su vršila "narod-
na veća" (sabori), birala kneza koji je obavljao vlast samo
za vreme rata, funkcija je bila vremenski ograničena i
promenljiva, nije mogla da se prenosi na naslednike. U
Veles knjizi se kaže: "Ljubite zavet oca Arija. On je za vas
zeleni svet i život. Ljubite svoje prijatelje i budite u miru
među rodovima".
Vrlo često se u slovenskoj hrišćanskoj tradiciji
ponavljaju vedski mitovi skriveni iza hrišćanskih naziva i
imena. Drevni arijevsko-slovenski mitovi pored izvornog
sloja imaju i nove sadržaje u skladu sa novim inkar-
nacijama, ovaploćenjima božanstava, sve do istorijskog
vremena i hrišćanstva. Slovenska vedska legenda o
Devani kćerki boga Peruna (Gromovnik) i Dive (Dodole)
je istovetna sa induskim Perunom-Pradžana i Divom-
Indra. Grci, zatim Rimljani su je preuzeli od arijevskih
predaka Pelazga, Minojaca, Kimerijaca, Skita, kao boginju
lova - Dijanu.
Kod Zapadnih Slovena sve do dolaska Anglo-
saksonaca, najznačajniji bog je bio Radogost, kao treće
ovaploćenje Višnu-a. Kultu Radogosta je bio posvećen
hram u vedskom svetom gradu Retri, u poljskoj pri-
baltičkoj oblasti kod Poljaka-Ljutića (baltički Veneti).
Uništen je tek u 11. veku n.e. Radogostu je bio posvećen
dan mrtvih (7-8. novembra), i cvetna nedelja, dan njego-
vog rođenja (21. april). Tih dana su na grobljima prire-
đivane bogate daće sa jelom i pićem, razgovaralo se sa
duhovima predaka. "Tamo oni imaju život kao što je naš,
samo tamo nema ni Huna, ni Helena, tamo vlada Pravda."
(Veles knjiga). Istorijska je istina da su u vreme kada je
rađena (u 5. veku n.e.) jedna od poslednjih redakcija
Veles knjige, Huni i Vizant bili glavni neprijatelji Slovena, o
čemu knjiga vodi jasnu hroniku.
104
Najznačajnija posledica izvornog tumačenja
vedske, praslovenske tradicije je mogućnost da se
dokaže da bogato arheološko nasleđe kultura Drevne
Evrope jasno etno-istorijski, pripada arijevskoj tradiciji, a
ne nekim nedefinisanim, izgubljenim, nestalim narodima i
kulturama. Kulture balkanske civilizacije Starčeva, Vince i
drugih evromediteranskih kultura, odlikuju se vedskim,
arijevskim idolima i simbolima.
Praslovenski vedski Kalendar, Svarogov točak
Vedsko-arijevska znanja iz astronomije su bila
tako izuzetna da bi se moglo govoriti o "tradicionalnoj
astronomiji", kao što su i znanja iz "tradicionalne
medicine" dobila svoju naučnu potvrdu i priznanja. Uz
pomoć astronomije i hronologije kretanja nebeskih tela -
sunca, zemlje, meseca, planeta, posebno zvezda i zodija-
kalne simbolike, stvoren je vrlo precizan kalendar obreda
vezanih za svaku od pramena na nebu. Arijevci, Pra-
sloveni, su znali da svaku pramenu na zvezdanom nebu
dovedu u vezu sa odgovarajućim pojavama na zemlji. Ne
samo tako očigledne, kao što je smena dana i noći,
uključujući i šestomesečne polarne dane i noći, mesečeve
mene, nego i promene sazvežđa koja od jednog nultog
položaja do drugog naprave krug od više hiljada godina.
(Za naše pojmove o varvarima neverovatna preciznost u
datumima održavanja verskih obreda vezanih za pojave u
prirodi.) Poznavali su ne samo smene dana i noći zbog
kruženja zemlje oko svoje ose, godišnjih doba, zbog
kruženja zemlje oko sunca (ravnodnevnice, solsticije,
mesečeve mene), nego i smene sazveđa na zvezdanoj
karti severne hemisfere u ciklusima od 2160 do čak 26
hiljada godina. Zato su njihovi kalendari vezani za prirodu
105
 bili tačniji nego oni koji su kasnije bili vezani za bogove i
svece velikih monoteističkih religija, ili za obogotvorene
ljude.
Jedna od naznačajnijih tekovina vedske civilizacije
je Točak Svaroga - Večni kalendar, izveden iz ari-
jevskog učenja o Velikom Triglavu (Trojstvu) i Malim
Triglavima po Veles knjizi. Prvi lik Triglava je Svarog,
početak, uzročnik svega postojećeg. Iznad Svaroga je
Svevišnji. Drugi lik je Perun, Gromovnik, sin Svaroga, bog
borbi koji "oživljava svet". Treći lik Svetovid je sveti duh
"on zemlju sa suncem nosi, zvezde drži, svet ukrepljuje".
Svetovid čuva stožer oko koga se okreće nebo, a stožer
je Točak Svaroga. On poznaje zakone nebeskih kretanja
zemlje, sunca, zvezda. Točak je astronomski kalendar koji
predstavlja Svargu - Zvezdano nebo severne hemisfere.
On je vrlo složenog sastava i pravi kalendarski sistem koji
podseća na čuveni Astečki kalendar i slične "astronomske
kompjutere" drevnih američkih civilizacija.
Svarogov točak, Večni kalendar slovenske, ved-
ske religije bio je podeljen na 12 zodijakalnih znakova.
Tako je podeljeno zvezdano nebo severne hemisfere na
12 delova od po osam stepeni sa svojim znakom. Svaki
znak je dobio naziv po sazvežđu koje se u određenom
periodu nalazilo na zvezdanom nebu. Taj period od nultog
položaja do celog kruga tačno je utvrđen u kalendaru. Ovi
"astrološki znaci" danas su opšte poznati kao kineski ili
vavilonski, samo što im je naziv grčki-zodijakalni, po
životinjama. Manje je, međutim, poznato da je njihovo
najstarije poreklo arijevsko i da je u Evropi najstariji
slovenski Svarogov točak. Godine, dane, mesece broji
zvezdani bog Čislobog, a točak okreće bog Perun. Perun
prati poredak da se "zvezdani točkovi pravilno okreću".
Krug svakog od 12 sazvežđa, prema danas poznatim
zodijakalnim znacima, traje 2160 god. Veliki krug, godina
Svaroga, počeo je u poslednjem ledenom dobu u vreme
106
arktičke indoarijevske pradomovine od 27. milenijuma s.e.
i trajao do 368. g. n.e.
Slovenski zodijakalni znaci, prema Veles knjizi,
nosili su sleđeće nazive: Belojar (Ovan), Lađa (Bik)
Kupala (Blizanci), Koleda (Rak), Dajbog (Lav), Maja
(Devica), Veles (Vaga), Perun (Škorpija), Kitovras
(Strelac), Indra (Jarac), Krišnja (Vodolija), Rod (Riba).
Oni čine jedno ćelo kolo, jednu Godinu Svaroga, koja
traje ukupno oko 26 hiljada "naših" godina. (Tilak je
prema Vedama izračunao 25868 g.). Jedan Dan Svaroga
je trideseti deo zodijakalne epohe Meseca Svaroga od
2160, odnosno 72 "naše" godine. Sadašnji mesec
Svaroga u znaku Ribe počeo je 368. g, a završiće se
2528. g. kada će nastupiti epoha Vodolije. Po računanju
A. Asova mi smo 2002. g. u 1635. godini Svarogovog
kola, koje je počelo 368. g. n.e. Moguće je izvesti
računice sve do "naših" meseci, dana, časova, minuta,
sekundi. Jedan "mali čas Svaroga" traje 6 naših godina.
Njegov prvi period je bio znaku sazvežđa Ribe, odnosno
vedsko-slovenskog boga Roda (27-25. mil. s.e.), kada se
rađala vedska religija. U sazvežđu Vodolije - Krišne (25-
23. mil. s.e.) nastaje vedsko znanje. Svako od tih
zodijakalnih sazvežđa ima svoje vedsko-slovensko ime.
Ova naizgled apstraktna, mitološka nagađanja potvrđuje
arheologija. Iz tog perioda, potiče na primer Sungirska
kultura koja je arheološki otkrivena u Zapadnom Sibiru,
datirane starosti od 24000 godina. U epohi pod znakom
Jarca - Indre (23-21. mil) beleži se udar boga Indre,
odnosno pad komete, topljenje lednika i potop, što pot-
vrđuje krater Đavolski Kanjon u Americi iz tog doba. To je
vreme kada u mitologiji pobeđuju mesečeva božanstva
tame od kojih potiču vladari meseca. I među Slovenima je
bilo podele po toj liniji i oni su imali svoje "vedske sekte".
Po Veles knjizi kasnije su Veneti bili pobornici Indre-
Cmoboga. Epoha Strelca - boga Kitovrasa traje od 21. do
107
 19. mileniuma s.e. kada pobeđuju Svarogova božanstva
Sunca. Vreme Škorpije - Peruna (od 19-16. mil.) je borba
zlih i dobrih bogova, koji se objašnjavaju prvim sukobima
među severnim i južnim narodima. U periodu Vage -
Velesa (od 16-14. mil. se.) bog Veles obučava ljude
zemljoradnji, donosi im pismenost i umetnost o čemu je i
sam učio kod Višnjeg na Belogorju (Altaju). U periodu
Device - Maje (od 14-11. mil. s.e.) dolazi u toku 13.
miienijuma do najvećeg procvata arijevske civilizacije na
evroazijskom kontinentu i atlantske u Atlantiku. U periodu
Lava-Dajboga (od 11-9. mil. s.e.) dolazi do svemirske
katastrofe, topljenja leda i stvaranja novih lednika oko
polova. Većina atlantologa smatra da se upravo u to
vreme (oko 9800. g. s.e.) dogodila propast Atlantide i
opšti planetarni potop, koji je, po Ščerbakovu, bio
posledica ne samo redovnog kraja ledenog doba, nego i
udara meteora u regionu Zapadnog Atlantika, gde se
nalazila Atlantida. Potop je zahvatio ćelu planetu. Nivo
mora je narastao po raznim procenama od 120 do 200
metara, čime je najveći deo priobalnih nizija u kojima su
se i razvijale drevne civilizacije nestao pod morem. Time
je potopljena i uništena ne samo Atlantida, već mnoge
drevne civilizacije kao i arktička arijevska pradomovina.
Međutim, znanja tih prepotopskih civilizacija nisu potpuno
nestala. Njih su delimično preuzeli, sačuvali u pamćenju i
preneli u nove postojbine njihovi preživeli potomci.
Posle potopa nastupa period pod znakom Raka -
Koleda (9-7. mil. s.e). Po vedskoj slovenskoj mitologiji to
je vreme kada Arijevci dobijaju "Zvezdanu knjigu Veda",
kada uobličavaju sećanja na svoju arktičku domovinu
Arktidu i veru svojih predaka. Slovenska, poput induske
vedske tradicije, nosi najviše sećanja na to prvo zajed-
ničko stanište svih Arijevaca koji su preživeli katastrofu
ledenog doba i potopa. To je vreme boravka u prvoj
zajedničkoj postarktičkoj postojbini u Zapadnom Sibiru iza
108
Urala, na Altaju i u oblasti Sedmorečja. Kako je zahla-
đenje zahvatalo ove delove Evroazije i Sibir, tako su se
Arijevci pomerali dalje ka jugu i zapadu u novootvorene
oblasti Evrope. Tada počinje da se razdvaja slovenski i
indoiranski ogranak arijevskog stabla i započinje istorij-
ski period Slovena, koji obuhvata i dva poslednja
perioda Dana Svaroga, odnosno Trojanovih vekova i
Trojanskih staza. Tu se već istorija i mitologija prepliću, to
je vreme praroditelja, stvaranja posebnog slovenskog
etnosa, potpunog izdvajanja Slovena od njihovog zajed-
ničkog severnog, arijevskog, hiperborealnog stabla indo-
evropskih naroda. Taj proces se završava u periodu
Blizanaca (7-4. mil. s.e.).
U periodu Bika - boginja Lađa (4-2. mil. s.e.) i
Ovna - Belojara (2. mil s.e. - početak nove ere) boginja
Lađa donosi slovenskim praroditeljima Bogumiru i
Slavunji tajnu znanja, pripremanja svetog napitka surje -
surice (medovina) i umeće vladanja. Belojar je naučio
ljude zanatima, umetnosti i lečenju. O tom periodu najviše
govori Veles knjiga.
U vedskom kalendaru ima još 12 božanstava u
vezi sa Jupiterom (Kolo Dajboga), koji za 12 godina
prolazi svoj ciklus, u čemu je sličnost vedskog sa kines-
kim kalendarom, jer se smatra da je do toga došlo u
vreme Bogumira na Altaju. Kineska kultura je u to vreme
bila u dodiru sa praslovenskom.
Primer astronomske reforme kalendara staro-
ruskog kneza Busa je višestruko značajan dokaz da su
vedski kalendar, Točak Svaroga, Sloveni primenjivali
od početka Trojanovog doba, od vremena njihovog
mitološkog rodonačelnika Trojana u njihovoj evroazijskoj
postojbini (u 7. mil. s.e.) sve do hrišćanstva. Za vreme
ruskog kneza Busa Belojara - (Ovan) u 4. veku n.e.
završavala se Godina Svaroga koja je trajala 25920
godina, a počela je u vremenima prepotopske arijevske,
109
 arktičke prapostojbine. Bus Belojar bio je istorijska ličnost,
učesnik u čuvenoj bici Slovena protiv Germana na
Dnjepru, a mitološki, vedski "poslednje ovaploćenje boga
Krišne na zemlji". Za njegovog vremena počinjala je nova
godina Svaroga na proletnju ravnodnevnicu u petak 20-
21. marta 368. godine n.e. Tada je zvezda Alfa Devica
prolazila kroz nulti meridijan i trebalo je izvršiti korekciju,
reformu kalendara, utvrditi "godišnji točak" praznika i
kultnih obreda (Vreme cara Konstantina u Carigradu).
O Busovoj reformi kalendara ostao je tekst na
sačuvanom spomeniku, pisan na velesovici, pismu Veles
knjige. Bilo je to urađeno 31. Ijutena 5875. godine od
početka Trojanovog doba, (možda bi se moglo reći
trojansko-slovenske civilizacije) po slovensko-vedskom
kalendaru, što znači u 2003. godini, pre 7510 godina
(5875 - 368 + 2002). Pošto početak praslovenskog
kalendara obeležava odvajanje Slovena od zajedničkog
arijevskog stabla, može se smatrati i početkom pra-
istorije Slovena. Taj datum je bio uklesan i na spome-
niku Busu kod njegovog kurgana u mestu Etok kod
Pjatigorska, koji je podigla njegova žena.
Ovaj primer astronomske reforme Busa potvrđuje
zajedničko poreklo slovenskog i induskog ogranka arijev-
skog stabla i vedske tradicije, jer je sličnu reformu u 4.
veku izvršio u Indiji radža Vikramaditja, takođe istorijska
ličnost. Natpis na spomeniku Busu, napisan je istim
pismom kao i "Bojanova himna", dragoceni letopis iz tog
doba. Po mitologiji, Bus je dao Slovenima nauku Prava,
uspostavio kalendar vedskih praznika i obreda. To je
istorijski blisko vreme, međutim za istoriju Slovena naj-
mutnije u antičkim izvorima, o kome već govore svete
knjige i letopisi, hronike susednih zemalja i naroda, pa i
germanskih izvora, jer je to vreme germanskih osvajanja
slovenskih teritorija.
110
Oba hrišćanska kalendara, julijanski i grego-
rijanski, vezani su za ličnosti koje su ih propisali - julijanski
za Julija Cezara (mogao bi se zvati i cezarijanski, rimski)
i gregorijanski za ime pape Gregora 8. Julijanski kalendar
je uveo Julije Cezar sa početnim danom po njegovom
rođendanu 25. decembra. Manje je poznato da ovaj
kalendar zapravo nije bio rimski, već je izrađen u Egiptu,
Aleksandriji makedonskih Ptolomejevića u kojoj su bila
skupljena egipatska i druga drevna znanja. Kasnije, na
saboru u Nikeji 325. g. n.e. taj je kalendar prihvatila i
hrišćanska crkva.
Kalendari koji su nastali na drevnoj vedskoj tradi-
ciji bili su tačniji i pouzdaniji, naročito za vrlo velika
vremenska razdoblja do kojih je savremena astronomija
tek nedavno došla. Njih su vedski sveštenici - astronomi
redovno korigovali, precizirali, vršili reforme tako da u
datumima njihovih obreda i podnošenja žrtava vezanih za
prirodne pojave nije dolazilo do odstupanja. Te promene
su neznatne za kraća vremenska merenja, ali u dužim
vremenskim intervalima odstupanje se akumulira i oni su
znali kako da otklone "grešku" u kalendaru. Danas to
odstupanje nauka objašnjava sa precesijom zemaljske
ose, kada se prolazak zvezde kroz nulti meridijan pomera
za 1 čas i 20 minuta u toku jednog veka. Na duži rok se to
pretvori u dane. Zbog potrebe da se ta "greška" ispravlja
uveden je gregorijanski kalendar. Vedski sveštenici su
ovu korekciju ugradili u sam princip svog kalendara, kao
stoje uradio knez Bus u Ruskolaniji (Rusiji) 338. g. n.e.
Danas je moguće pomoću astronomije, geologije,
paleoklimatologije, kao i arheologije, utvrditi preciznost
drevne vedske hronologije do duboke meduglasijalne
prošlosti. U slovenskim mitovima je ta hronologija bila
očuvana izvorno. Meseci nose zodijakalne znakove i
imena božanstava, njihovih pokrovitelja koji su vezani za
prirodne pojave, sunce, mesec, zvezde, sazvežđa. Pri
111
tome su zodijakalni znakovi koji se koriste u savremenim
astrološkim kalendarima izgubili svoj izvorni smisao koji je
u vedskoj tradiciji bio drugačiji, zaista astronomski. Oni
sadrže vremenske podatke za vrlo duge zvezdane cikluse
na zvezdanom nebu severne hemisfere. Astronomski je
moguće tačno datirati vreme trajanja određenog ciklusa u
prošlosti i prema tome odrediti istorijski period u kome je
pokrovitelj bilo određeno sazvežđe.
Nauka je tek u 20. veku pokazala da iza mita o
Točku Svaroga u praslovenskoj mitologiji stoje vrlo
egzaktne astronomske činjenice. Ovi točkovi se vrte u
tako pravilnim ciklusima da se može izračunati vreme
ponovne pojave sazvežđa na nebu u hiljadama godina u
prošlost ili budućnost!!! Nije slučajno da svaka "godina
Svaroga" traje oko 26 hiljada godina što ima savremeno
naučno objašnjenje. Toliko približno traje jedan od ciklusa
između dva ledena doba po jednoj od najznačajnijih
astronomskih teorija 20. veka, "Kanonu osunčavanja"
Milutina Milankovića.
Arijevsko-slovenska praistorija i geografija
prema slovenskoj mitologiji, vedskoj tradiciji,
Veles knjizi
Slovenska, kao i indusko-iranska mitologija
potvrđuje severno poreklo Arijevaca, posebno Tilakovu
tezu o prvoj, arktičkoj pradomovini Veda. Dobila je
naziv Arktida poput sličnih mitoloških prepotopskih civi-
lizacija Atlantida, Lemurija, Pacifida. Posle potopa, odno-
sno pojave leda u oblastima te prvobitne postojbine,
stanovništvo se raseljavalo "trojanskim stazama" na jug
u Aziju i zapad u Evropu. Formirali su žarišta raznih
kultura koje su se dalje razvijale, ali uvek čuvajući sećanja
12
na zajednički život u prapostojbini, u hiperborealnom
Arijevskom raju (Arijana Vaejo) u prvobitnoj Aratiji.
Aratija će se posle pojavljivati u novim postojbinama
Arijevaca i sa novim ovaploćenjima istog trojnog
božanstva.
U grčkim mitovima, preuzetim od vedsko-
slovenskih i helenizovanim, znamo da se ta mitološka
zemlja nalazi na severu - Boreja i dalekom severu -
Hiperboreja. Za Grke je taj sever počinjao od Balkana, a
"rajska zemlja Hiperboreja" bila je skrivena mitovima
gde i kada se nalazila, dok se za Hiperborejce kao narod
kaže dasu Pelazgi, preci Grka.
Šambarov u svojoj knjizi "Rusija-put iz dubine
vekova", pruža vrlo argumentovanu podršku tezi da je
kolevka Arijevaca Arktida, naseljena iza današnjeg polar-
nog kruga pre 40 hiljada godina. Vedsko-slovenska
mitologija govori o polarnom danu, polarnim noćima,
polarnoj svetlosti kao o nečemu svakodnevnom. Zlatno
ostrvo iz vedske tradicije Alatir, po legendama zemlja
boga sunca, nalazilo se na raznim mestima duž severnih
obala Evroazije, do kraja Istočnog Sibira. Istoimena
svetilišta posle se nalaze u novim postojbinama Arijevaca,
novim ovaploćenjima Arija, širom evroazijskog arijevskog
sveta. U Severnom moru kao Alatir se pominje ostrvo
Tule u Belom moru, ostrvo Horsa u Karskom moru, razna
ostrva iznad Istočnog Sibira. Svetu zemlju Belovodje
drevna slovenska mitologija smešta na Belo ostrvo iznad
ušća Oba u Severni ledeni okean. Po legendama, ono je
u vreme poslednjeg potopa potonulo u okean, ostali su
samo vrhovi na kojima su se neki od prživelih spasili, da
bi potom prešli na kopno i dalje se odselili na jug. Sa
praslovensko-arijevskom osnovom "beli" ima bezbroj
reka, jezera, planina, mesta širom slovenskog sveta, od
evroazijskog severa, Urala do Podunavlja i našeg
Belgrada - Beograda.
113
 Koliko mitologija može da ukaže put arheologiji
pokazuje legenda o selidbi na jug sa obala Belog Mora.
Augusta 1997. tamo su otkrivene ruševine iz paleolita
"najstarije kultne građevine na svetu" - Sejdozersko
svetilište. Građevina je usečena u stene po kojima je
prošao lednik, što je dokaz da su međuglasijainog,
prepotopskog porekla. Vidljive su gigantske ploče,
stepenice, bunar, zatim urezi u kamenu kao dokaz da je
tu bila i opservatorija, mitsko svetilište boga Velesa. Naziv
planine na kojoj se nalazi Ninčurt, na lokalnom jeziku
("ženske grudi") podseća na ime Ninile, mitske žene boga
Velesa, pokroviteljice astronomije, što sve upućuje na
nesumnjivo vedsko poreklo ovog nalazišta na dalekom
severu Rusije. Sejdozersko svetilište je prvi otkriveni
spomenik u priarktičkoj Hiperboreji. Tek predstoji njegovo
izučavanje jer na njemu su otkriveni i natpisi.
Prema vedskim knjigama Indije, Irana, praslo-
venskoj Veles knjizi i slovenskim letopisima, narodnoj
tradiciji i mitologiji, na čelu svake seobe je kao praroditelj
bio Arij. Njegovo ime u svakom etnosu imalo je isti
značaj. Arij je bio vedska inkarnacija svih bogova, ova-
ploćenje Svevišnjeg. O Ariju se u Veles knjizi kaže:
"Bog... to je svet. Mi ga nazivamo Perun, Dažbog, Hors,
Jar i drugim imenima. Sloveni su ispunjavali volju Arija".
On je izveo pretke Slovena sa Krajnjeg Severa
(Hiperboreje) "jer da su ostali pretrpeli bi mnogo od leda".
Oblast Urala je najznačajnija poslepotopska
prapostojbina praslovenskih Arijevaca u njihovom pome-
ranju ka jugu i Zapadu, a u Veles knjizi to je Irijski kraj.
Na Uralu u 7-6. milenijumu s.e. nalazila se druga Arijana,
drugo Belovodje. Ural deli Evropu od Azije, a u pravcu
sever jug podupire se na Severni ledeni okean i sa
Novom Zemljom čini jedinstveni planinski venac. Sredina
je šumovita, a između njegovog juga i Kaspijskog mora su
beskrajne evroazijske stepe i kasnija "vrata naroda".
114
Smatra se da je Sedmorečje oblast velikih stepa
centralnog dela Evroazije, između Urala i Altaja, uglav-
nom u današnjem Kazahstanu. U centru oblasti je jezero
Balhaš u koje zaista utiče sedam reka. Ovde je nastalo
najstarije navodnjavanje na planeti, što potvrđuje drevnost
ovdašnje kulture.
Istočna granica Sedmorečja, Belovodja je oblast
Altaja u Zapadnom Sibiru. Ovaj 2000 km. dugačak
planinski masiv je po vedskoj mitologiji takođe Sveti
Alatir, Zlatogorje i Belogorje. U slovenskoj mitologiji to
je preteča mnogih "Belih gora" širom slovenskog sveta.
Najviši vrh Altaja od praiskonskih vremena do danas nosi
arijevsko slovenski naziv Beluha (visok je 4508 m).
Oblast Altaja bila je kao i Kavkaz prava košnica naroda. U
ovu "sredinu sveta" sticali su se mnogi narodi i odatle
razilazili širom Evroazije. Zato je Altaj postojbina brojnih
naroda ne samo arijevske bele, nego kasnije i žute rase.
Mongoli su po legendama došli sa Severa, iz Istočnog
Sibira. Odavde su arijevsko-slovenski narodi potiskivani u
Evropu, a širile su se kasnije velike svetske imperije. Bio
je to najpre centar prve slovenske države Bogumira,
kasnije velikog turskog kaganata, imperije Džingiskana i
današnje Rusije. On se nalazio u sredini između drevnih
azijskih kultura - arijevske, budističke i daoske (kineske).
Altaj i geografski formira jedinstven planinski lanac sa
Kun-Lunom, svetom gorom kineske daoske kulture, gde
prebivaju njeni bogovi. Po budističkim verovanjima ovamo
je sa Himalaja došao Heser, drevni tibetski bog i "vladar
deset zemalja sveta". Zlatna knjiga praslovenskih Veda
nastala je na Altaju i u njoj je glavna legenda Altaja o
bogu Velesu od koga su kasnije nastali Buda i mesije
drugih religija. Po altajskim legendama, vedska vera je
preneta ovamo sa Urala kao i u druge arijevske postoj-
bine na balkanskom Podunavlju i Kavkazu.
115
 Nazivi iz arktičke prapostojbine doneti su u nova
staništa. Tako se na jugu Urala nalazi opet Belovodje sa
Belom rekom koja ulazi u Kamu, a ova u Volgu, Ra reku
po vedskoj mitologiji. Ural je pradomovina vedske vere
induske i praslovenske, gde su uobličena sećanja na
severnu pradomovinu, nastala usmena predanja koja su
kasnije pretvorena u arijevske svete knjige. Svi narodi
slovensko-arijevskog-evropskog ogranka po predanjima i
letopisima potiču iz ove zajedničke postojbine, iz koje se
zatim odvajaju u razne ogranke. Tragovi o tome su u
izvornim slovenskim Vedama, u svetim knjigama Indije,
Irana, kao i Egipta.
Arijevsko-slovenske "Trojanske staze'
Iz prethodnog se može zaključiti da je osnovna
matrica poslepotopskih kultura Drevne Evrope bila
arijevska, da potiče iz jednog praizvora. Pojam Sedmo-
rečja, Petorečja su među najrasprostranjenijim obeležjima
zajedničke kolevke vedske tradicije. Najveći broj autora
koji su izučavali istoriju naroda tri najstarija arijevska
ogranka - induskih, slovenskih i iranskih Arijevaca, njihovu
poslepotopsku domovinu nalaze u centralno azijskom
sedmorečju. Istočnoslovenski autori su utvrdili istorijsko-
geografske puteve širenja slovenskog ogranka arijevskog
stabla, njegove "trojanske staze".
U uralsko-altajskoj oblasti Sedmorečja rađala se
po vedskoj mitologiji, najstarija praslovenska zajed-
nica. Odatle se "trojanskim stazama" širila Evro-pom, što
upućuje na mogući trag razrešenja antičkog homerovskog
mita o trojanskoj civilizaciji i njenom stvarnom poreklu.
Jer, vrlo rašireni pojam "trojanskog" u slovenskoj mito-
logiji, sinonim je za arijevsko. Shodno tome, "trojanovo
116
doba", "trojanske staze" kao arijevsko-slovenski
pojmovi, mogli bi se dovesti u vezu sa poreklom
"trojanske civilizacije" na Balkanu kao arijevske.
U Sedmorečju se, prema Veles knjizi, pojavio
praotac Slovena Bogumir i njegova žena Slava. O
Bogumiru govore i drugi slovensko-arijevski izvori. O
njemu su govorile i knjige Pelazga koje nisu do nas stigle.
Bogumir je poznat u Bibliji pod imenom Homer, što ranije
nije privlačilo pažnju istraživača jer Slovena još, navodno,
nije ni bilo u oblastima Evromediterana. U kakvoj bi to
vezi moglo biti sa helenskim mitom o Homeru kao tvorcu
Ilijade i Odiseje, još nije utvrđeno. U kolekciji starih slo-
venskih rukopisa A.I Sukaladzea pod nazivom Bela knjiga
nalazi se legenda o Bogumiru, prvom vladaru Slovena.
Ovaj božanstveni, mitološki unuk Svaroga, sin Dažboga i
Marene rođen je "pre pet hiljada godina" na Uralu, na
Irijskim gorama, duhovno i telesno besmrtan. Po Veles
knjizi on je u slovenskom trojnom rodoslovu treći. Rod je
otac svih rodova, drugi je Svarog, a treći Bogumir.
Prva postojbina Slovena u koju se Bogumirov
narod naselio, su po Veles knjizi, stepe između Urala i
Kaspija, kod izvora reke Ra (Volga).To je vreme kada se
iz opšte porodice arijevskih naroda izdvajaju Sloveni.
Za razliku od indo-iranskih Arijevaca, oni "svoje bogove
ne mole ni za šta. Samo slave njihovu moć, slave Sve-
višnjeg i njegovo ime". Možda je to najstarije objašnjenje
za poreklo imena Sloven. Srpske slave verovatno potiču
iz tih drevnih vedskih vremena.
Nedavnim otkrićem u Rusiji, istraživači su našli
potvrdu mita o postojbini Slovena. Otkriven je, naime,
drevni grad Arkaim, (ark = medved) na Južnom Uralu, za
koji se smatra da je bio centar prve postojbine arijevskih
Slovena. U Veles knjizi njegov naziv je Okrugli grad
(Kaile grad), u nekim drugim vedskim izvorima Slavni
grad.
117
 Arkaim je nesumnjivo bio vrlo značajno vedsko
svetilište i observatorija. Ovde, nedaleko od izvora reke
Ra leži i nova arijevska sveta gora Alatir, tu je i najviši vrh
Urala - Jamantau ("Jama" je vedsko ime za Bogumira,
"tau" je planina). Izgradnja Arkaima zasada je datirana u
6. milenijum s.e, a neki autori smatraju daje znatno stariji.
U iranskoj Avesti postoji detaljan opis kružnog grada koji
potpuno odgovara ostacima nedavno otkrivenog Arkaima.
Bogumir (Ijma) je dao da se sagradi "kružni grad za život
ljudi. U prednjem delu je devet prolaza, u drugom šest, a
u trećem tri". Spolja je opkoljen kružnim, zemnim valom-
nasipom. (Interesantno je da i Platonov opis Atlantide
odgovara ovakvoj kružnoj konstrukciji grada, ali na ostrvu,
u obliku nekoliko kružnih prstenova spojenih mostovima.
Predpostavlja se da je mit o Atlantidi Platon formirao na
osnovu egipatskih izvora, a možda i arijevsko-slovenskih).
Kružni oblik grada, koji je očigledno arijevskog
porekla, predstavlja prototip svih sličnih kružnih, mega-
litskih građevina koje su kasnije podizane širom Evrope,
od Urala duž "duge stepskih piramida", do Atlantika,
Britanskih ostrva. (Interesantno je da najstarija piramida u
Meksiku - Kuikilko ima sličnu kružnu osnovu. Nivo astro-
nomskih znanja drevnih pretpotopskih kultura je u skladu
sa ovim oblikom gradnje). Arkaim je bar 3 hiljade godina
stariji od čuvenog Stounhendža, Karnaka.
U Arkaimu su po knjizi Velesa, Avesti i drugim
zoroastrijskim legendama, prinošene žrtve bogovima u
skladu sa preciznim kalendarom. Po Velesovoj knjizi, svi
slovenski rodovi potiču od boginje krave Zemun, preko
unuka Dažboga, "mi Skiti, Anti, Rusi, Borusi, Surožci".
Kult krave iz zodijakalnog znaka bika stigao je i na
Balkan!
Među slovenskim precima koji vode poreklo iz ove
oblasti je i misteriozno pleme Masageta, koje su mnogi
istraživači poistovećivali sa Skitima, Kimerijcima, Antima u
118
vreme kada te granice među slovenskim plemenima nisu
bile još dovoljno jasne. Njihova sudbina je objašnjena tek
otkrićem Veles knjige. Pripadnici ovog plemena nisu hteli
sa ostalima da se sele u Evropu "trojanskim sta-
zama", a kasnije su ih pokorila ugro-finska plemena i
nestali su iz istorije. Njihovo sveto mesto i grobnica je bilo
Bajt na platou pored Kaspijskog jezera, gde se i danas
nalazi 70 gigantskih skulptura, za koje su arheolozi tek
1983/4. g, otkrili da potiču iz arijevskih vremena, pre više
hiljada godina. Dosta su oštećene, ali deluju impresivno i
imaju mnogo sličnosti sa čuvenim olmečkim skulpturama-
glavama, posebno sa toltečkim skulpturama sedećeg bo-
ga Ćakmola u Meksiku. Starost im je približna, a zajed-
ničko poreklo po nekim tezama atlantsko. Ove skulpture,
neke i po 4 metra visoke, stajale su na ulazima u svetilišta
i grobnice, sada su pored ruševina kružnih kurgana. Na
nekima od njih su znaci pisma koje još nije dešifrovano.
Sve glave su okrenute na Zapad i pripisuju ih drugim
slovenskim rođacima Skitima, Sarmatima, Kimerijcima.
Mešanje jednih slovenskih predaka sa drugima je vrlo
često u to antičko vreme, naročito ukoliko se prati prema
zbunjujućim grčkim izvorima. Nestanak Masageta sa
istorijske scene objašnjen je tek uz pomoć Veles knjige.
Svetilište sličnog plana gradnje i sličnih kolosalnih
figura kao u Bajtu otkriveno je u Maloj Aziji, na jugoistoku
Anadolije. Pripada takođe arijevsko-praslovenskim Heti-
tima. Po tezama Ščerbakova, najstariji sloj ovog nasleđa
potiče iz istog praizvora, Atlantide. Među Vanima, Heti-
tima i drugim drevnim kulturama Male Azije, Ščerbakov
nalazi Istočne Atlante-Praslovene. Među potomcima tih
drevnih naroda su Jermeni i Kurdi, koji su sličnog porekla
(i slične sudbine kao i Sloveni).
Ruski istraživači pokušavaju da odgonetnu
legendu o boginji Zlatnoj Majci, gospodarici svete pra-
domovine, izgubljenog arijanskog raja, odakle su došli
119
 slovenski preci. Nju su obožavali sibirski i uralski domo-
roci i posle hrišćanstva, sve do 20. veka. Po verziji
Ščerbakova, kult Zlatne majke potiče od atlanta - "zlatnih
ljudi" (atl - zlato, ant - čovek). Interesantno je da mnogo
domorodačkih toponima u Meksiku, Gvatemali i drugim
Maja oblastima Centralne Amerike, do danas ima koren
"atl".
Kavkaz je jedna od arijevskih postojbina u kojoj
Arijevci nisu bili autohtono stanovništvo, već su se mešali
sa domorocima. Po knjizi Velesa, za Slovene je Kavkaz
slično drugim postojbinama, u arijevskoj mitologiji takođe -
Zlatogorje, Belogorje, jedno od vedskih ovaploćenja.
Istorijski, međutim, nije uvek moguće utvrditi koji je narod
u ovoj "košnici naroda" autohton, starosedelački, a koji je
doseljen u nekom prošlom vremenu. To je slučaj sa Kav-
kazom i sa Balkanom gde postoje podaci o postojanju
prepotopskog stanovništva i tragovima vrlo drevnih kul-
tura. Neki naučnici smatraju da su Kimerijci doneli ari-
jevsku tradiciju na Kavkaz sa severa u 2. milenijumu s.e,
ali ima dokaza i o drugim starijim arijevskim migracijama
preko Male Azije i sa zapada i sa istoka, iz Evrope ka
Iranu i Indiji ili obratno.
Asov navodi jedan interesantan slučaj očuvanja
arijevske tradicije - neki arijevski kultovi su vršeni na
Kavkazu do našeg doba i to u izvornom vidu, bez maski-
ranja hrišćanstvom ili islamom. U Jermeniji nedaleko od
Jerevana, u mestu Garna, obnovljen je paganski, arijevski
hram boga sunca i njegove supruge (Ara-Mazda i Nana).
Veličanstveni hram sa kolonadama građen je u stilu grčko
rimskih hramova i potiče iz 1. veka n.e. Obnovljen je kao
kulturni spomenik, a jedna sekta u njemu vrši bogo-
služenje. Svoju veru dovode u neposrednu vezu sa
arijevskim korenima. Po slovenskim mitovima taj bog je
Veles i Nenila, a Svetigor se pretvorio u Svetu Goru-
Ararat. U antičkom svetu slovenska Nenila je bila Astarta
120
ili Istar, čiji kult je bio vrlo raširen. Najveća svetinja
Kavkaza je kurgan Busa Belojara na obali reke Etok,
nedaleko od Pjatigorska. Na tom mestu je stajala sve do
nedavno velika statua kneza Busa, takođe sa pogledom
na Zapad. Na njoj je natpis na pismu identičnom
velesovici. (Sada se nalazi u Moskvi u istorijskom
muzeju.)
Mnogi autori, među njima i neki ruski, zastupaju
tezu da je postojala još jedna praslovenska seoba
Slovena-Arijevaca u Evropu i to iz Indije. Asov o tome
govori kao o posledici pobune u induskoj postojbini
Arijevaca u 2. milenijumu, kada su poklonici kulta
meseca, zlog boga Indre pobedili. Sloveni su kao poklo-
nici kulta sunca, Svaroga, tada već naseljavali Evropu,
gde su došli "trojanskim stazama". Na Balkanu je for-
mirana najznačajnija evropska Aratija, pelazgijsko-
arijevska kolevka evropske civilizacije. Možda je to
poslednja, ali najznačajnija etapa na dugom putu "trojan-
skim stazama" iz daleke Hiperboreje.
Teorija Milutina Milankovića i paleoistorija
Evrope
U vezi sa značajnim otkrićima o drevnoj indo-
evropskoj, praslovenskoj kolevci evroazijske civilizacije,
posebno kulturama severa Evroazije i Zapadnog Sibira,
teoriji o Arktičkoj pradomovini Veda, neophodno je jedno,
naizgled, udaljavanje od teme. Novim otkrićima, kao što
smo već pomenuki, starost čovečanstva se pomera na
više miliona godina, što je, kako smo videli i Tilak na
osnovu analize vedskih tekstova anticipirao još pre više
od 100 godina. Isto tako starost ljudskih civilizacija se ne
ograničava vremenski na desetak hiljada godina posle
121
 poslednjeg ledenog doba, niti teritorijalno na Afriku, medi-
teranske, evroazijske oblasti. I evolucija ljudske vrste se
odvijala u više ciklusa u raznim delovima planete. Mnoge
novotkrivene činjenice, teorije i hipoteze iz daleke pro-
šlosti Starog sveta, Drevne Amerike, Azije i Afrike, još
deluju kao neverica ili senzacija u odnosu na ono što je
svima nama bilo poznato ili što je i dalje vladajuća istina.
Neka saznanja o evoluciji biljnog i životinjskog sveta
uočavaju se i u razvoju ljudske vrste, čovečanstva i
civilizacije.
Rasvetljavanje tajni drevne prošlosti, posebno
Evrope i Slovena, zasniva se dobrim delom na teoriji
jednog od velikana srpske i svetske nauke 20. veka,
Milutina Milankovića (1879-1958). Ona ima izuzetan
značaj za saznanja o više ciklusa u razvoju čovečanstva,
posebno o prepotopskoj prošlosti Drevne Evrope i evrop-
skim starosedeocima među kojima su i Sloveni.
Po teoriji Milankovića "Kanon osunčavanja",
dolazi do cikličnih pramena ledenih doba i otopljavanja u
raznim delovima planete. One su posledica pomeranja u
rotaciji Zemlje oko svoje ose, u nagibu ose rotacije,
eliptičnom okretanju Zemlje oko Sunca (revolucija).
Milanković je izračunao krivulju ovih cikličnih promena
osunčavanja planete, po kojoj se oni odvijaju mate-
matičkim zakonima u tri vremenska intervala. Ova teorija
uzima u obzir uglavnom promene tri elementa - zemljine
ose prema ekliptici, čiji je period vekovne promene oko
45000 godina, longitude perihela čiji je vekovni period oko
21000 godina i ekscentričnost zemljine putanje čija je
sekularna promena oko 100000 godina. Jedan tim ame-
ričkih stručnjaka (prema časopisu "Nature") vršio je
nedavno istraživanja sedimenata na rubnim delovima
Antarktika i naveo nove, nepobitne dokaze za teoriju
Milankovića i preciznost njegovih ciklusa. Na osnovu
fosila, hemijskih i magnetskih podataka iz Kejp Robertsa,
122
utvrđene su promene u toku više desetina miliona godina
- visine mora do 100 metara, promene temperature i
ciklično smanjenje, povećanje i pomeranje polarnih kapa.
To "geganje" zemlje, kako su ga nazvali, odvija se tačno
po Milankovićevim ciklusima od oko 20, 45 i 100 hiljada
godina.
Videli smo da su slični ciklusi ugrađeni u drevne
arijevske kalendare, kako induskog, tako i slovenskog
ogranka. Njihove posledice su promene klime na planeti,
smena ledenih doba i otopljavanja, potopa u raznim
delovima planete. Ledena doba su kraćeg trajanja,
manjeg intenziteta, regionalnog a ne globalnog karaktera
kada nastupa samo jedna od tih promena. Najradikalnija,
katastrofalna, planetarna ledena doba i otopljavanja su
kada se poklope sve tri promene, što je posledica uticaja
na zemlju i njeno magnetno polje raznih vanplanetarnih
nebeskih tela u kruženju zemlje oko sunca i zajedno sa
suncem u okviru naše galaksije, kada dolazi do takvih
klimatskih promena na zemlji, smena ledenih doba i
otopljavanja u raznim delovima planete, cikličnog "preme-
štanja" polova i zaleđivanja kao i otopljavanja prethodnih
ledenih površina, porasta nivoa svetskog mora odnosno
potopa. To utiče na uslove života biljnih i životinjskih
vrsta, evoluciju svih oblika života na planeti, naravno i
čoveka i ljudske civilizacije.
Praistorijski čovek je uvek tražio sredine sa
optimalnim klimatskim uslovima, selio se iz ugroženih
oblasti ka onima koje pružaju povoljnije uslove za život.
Poslednje ledeno doba koje je počelo pre oko, 25000
godina, trajalo je do potopa pre od oko 12000 godina. Taj
potop registrovala je i arheologija na sloju koji odvaja
paleolit od neolita.
Malo je naučnih teorija koje su tako široko
razumljive i u nestručnim krugovima, a koje imaju potvrdu
u velikom broju naučnih oblasti. Mnoge donedavno naiz-
123
 gled nerešive zagonetke iz više naučnih disciplina sa
predznakom paleo-geologija, biologija, hidrologija, geo-
grafija, botanika itd, posle Milankovićeve matematičke
teorije postaju objašnjive, razumljive. Mnoga nova otkrića
iz raznih oblasti su pokazala da "kanon osunčavanja"
nije značajan samo za astronomiju i geofiziku nego i
za objašnjenje tajni evolucije biljnog i životinjskog
sveta na našoj planeti, posebno čoveka. Mnoge
misterije paleontologije, paleobotanike i etnografije
ne mogu se objasniti bez Milankovića. Na primer,
otkuda u moru kod Špicberga korali, magnolija, čempresi,
kesteni, topole iza polarnog kruga, zašto su u Sibiru rasle
tropske šume, živeli slonovi, sibirski tigrovi, ili odkud
ostaci mamuta pod pustinjskim peskom Bliskog Istoka i
Sahare? Kako su dospeli pod 4 km debelim ledenim
pancirom Antarktika ostaci bogate flore, ležišta uglja?
Velika nalazišta nafte, tragovi nekada bogate flore i faune
u danas pustinjskim oblastima Sahare i arapskog polu-
ostrva itd? Starost ljudskog roda sada se meri milionima,
po nekima čak desetinama miliona godina, u toku čega je
čovečanstvo prolazilo kroz razne civilizacijske cikluse u
svojoj evoluciji u raznim delovima planete.
Pomoću teorije Milankovića mogu se objasniti i
mnoga nova otkrića iz paleoistorije. Uslovi za život i
opstanak čoveka su se menjali zavisno od promena
ledenih doba i otopljavanja, pomeranja polova i ledenih
pokrivača, tropskih i umerenih oblasti na planeti. Na
primer, u nekom od tih ciklusa ledeni pokrivač južnog pola
mogao je biti u amazonskoj, tropskoj oblasti Mato Grosa u
Brazilu, a na mestu današnjeg Arktika prašume i bogata
fauna.
Neka umetnička dostignuća paleolitskih ljudi,
astronomska i matematička znanja starih civilizacija,
posebno u Drevnoj Americi, otkrića tragova razvijenih
civilizacija u danas surovim delovima planete, sibirskom
124
ledu ili pustinjskom pesku Sahare, senzacionalna otkrića
ostataka pisama starih stotine hiljada godina, neo-
bjašnjiva dostignuća i znanja drevnih naroda, mogu se
objasniti jedino cikličnom pramenom uslova života nekih
civilizacija koje su bile dostigle zenit, prekidima u
njihovom razvoju, novim počecima evolucije u novim
uslovima.
Najsenzacionalniji je primer geografskih karti Piri
Rejsa, koje su tek posle Milankovića postale interesantne
za nauku, čak verovatne. "Atlas Bahrie" sastavio je turski
ademiral Piri Reis 1513, u vreme kada je "otkrivana"
Amerika, na osnovu 14 vrlo starih, misterioznih mapa.
Mada su bile poznate i objavljivane nekoliko puta (1811,
1929. i 1935.) nisu uzimane ozbiljno. Smatrane su
izmišljenim špekulacijama sve dok se nije pokazalo da su
neverovatno precizne. Privukle su pažnju naučnika pede-
setih godina 20. veka, kada je ustanovljeno da je među
njima i mapa antarktičkog kopna - bez ledenog pokri-
vača! Proglašene su za falsifikate pošto je bilo još
nepoznato da je Antarktik zaista kontinent sa preciznim
obalama, zalivima, uvalama, planinama, nizijama nad
kojima je već milenijumima led debeo 4 km. Tačnost tih
mapa o antarktičkom kopnu ispod današnjeg leda
precizno je do detalja utvrđena na osnovu američkih
sondaža i satelitskih snimaka NASA-e najsavremnijom
opremom. Tek tada su mape Piri Rejsa postale prvo-
razredna svetska senzacija i još nerazjašnjena misterija.
Čak je ucrtana Zapadna Antarktida kao arhipelag, a ne
kompaktno kopno što je tek nedavno utvrđeno pomoću
najsavremenijih aparata. Sve je bilo precizno ucrtano
mada je led nad Antarktikom ne samo debeo 4000 m.
nego i star bar 10 hiljada godina!
125
Kentaur iz Valača kod Zvečana na Ibru, naselje vinčanske kulture
/ V milenijum s.e./

Kultna kolica iz Dupljaje u Banatu, žutobrdska kultura

/bronzano doba, III milenijum s.e./ Etrurija - VI vek s.e.
 Antropomorfna flgurina iz Nea Nikomedija u Makedoniji,
danas u Grčkoj,/Vmilenijum s.e./

Zlatan nakit i ukrasi za odeću iz kneževskog groba, Novi Pazar Kultna posuda, neolitska kultura Lenđel/ V milenijum s.e./ koja je zah-
/kraj VI veka s.e./. Među njima je izvorna arijevska svastika. vataia teritorije Slavoniju,Austrtiju,Moravsku, Jugozapadnu Poljsku.
 Borba lava sa jednorogim kao borba Crnoboga Indre i drugih Dijevića i
Svarožića. Crtež na sanduku ,XVII vek.

Perun, rekonstrukcija A.Asova prema statui iz Retre/ V-XI vek n.e./. Perun,
Gromovnik / Ilija u hrišćanstvu/ je sin Svaroga i Mater Sva, muž Dive-
Dodole, otac Devane Kod Rimljana ona je Dijana, boginja lova. U induskoj
vedskoj tradiciji Perun je Pradžana, mitovi o Zevsu su došli u grčku Borba Kitovrasa i lava iz manastira Studenica/XII vek n.e./. Kada je
mitologiju od kimerijsko-skitskih predaka Slovena. Simbol Peruna u ari- Kitovras ugrabio Horsu-Radogostu njegovu lepoticu Zoru po sloven-
jevsko- vedskoj tradiciji je svastika/ kukasti krsf . sko-vedskom mitu Bog Sunca gaje progonio u liku lava. Tog sižea
nema u grčkim mitovima
Borba Peruna i lava. U liku
lava je Devana kćerka
Peruna i Dive u kojoj je
„zaigrala krv Dija-Crnoboga,
htela da ode u Raj da pojede
rajsku jabuku i sedne na
tron Svaroga. Posle duge
borbe u kojoj se Devana
pretvarala u lavicu, pticu,
ribu Perun je savladao i
kaznio. Ovaj mit kao borba
Zevsa i Tifona došao je u
grčku mitologiju preko
Kimerijaca i Skita.

Mater Divija i Diva. Počiva na vedsko-slovenskora mitu o borbi između

Peruna Crnog Zmaja oko lepe Dive Dodole. kćerke noćnog boga Dija i
boginje meseca DMje. Pobedio Perun ali na svadbi došlo do nove nevolje, «
Divu se zaljubio bog Veles, nastali su novi sukobi. Desno statua Divije-
majke sa Krita / II milenijum s.e./, levo slovensko skitska statua I vek s.e»-
Na glavi je ptica Roda / kao i u Retri/. Zmija je znak vlasti nad Navom. Lav
i zec su otelotvorenje Peruna i Velesa, muževa suparnika Dive.

Boginja smrti Marena i Zmija-zmaj gospodar pakla. Freska u manastiru

Gračanica, Kosmet,1321.Ovde je arijevska boginja pakla, zla i smrti pred-
stavljena kao Marena a ne kao glavata zla žena Gorgona što je češće u grčkoj
mitologiji. U borbi protiv Crnoboga Kašćeja oko boginje smrti Marene
Dažbog je razbio Zlatno Jajce u kome je zatvorena smrt Crnoboga, ali i
propast sveta. Smrću Kašćeja Jav je nadvladala Nav, narušena je celina
Vasione, ravnoteža između smrti i života. Zato je Rod-Tvorac morao da vrati Dažbog sin Svaroga pretvoren u Aleksandra Makedonskog
svet na put Prava- prirodnog zakona. Legenda o zlatnom jajcu potiče iz naj- okruženog umesto žezla sa pticama koje hrani prilikom
dublje vedske tradicije. uznošenja, Dimitrovski sabor, XII vek
 Bogumilski stećak iz Radimlja, kod Stoca.
Predstavlja Dažboga sa magičnim
prstenom kojim je oživeo Maju Zlatogorku,
majku Kolade-Krišne. Taj koledarski mit
bio je vrlo raširen u slovensko-vedskoj
tradiciji.

Dažbog u nebeskoj kočiji, reljef na Kijevskoj lavri, VII-X vek n.e.

Arijevsko-skitski Bog Sunca.
Slovenska predanja o Krišni-
Koladi podudaraju se sa
indijskim vedskim legen-
dama o Krišni- Kalkinu.

Dažbog jašeći na lavu

pobeđuje Crnoboga.
Zlatni falar iz Sverskog
kurgana, X vek. Dažbog
je od tri žene imao
mnogo dece i unuka od
koji potiču sva slovens-
ka plemena. Sloveni su
prema Veles knjizi
Lik Svaroga, rad A.Asova. Po Veles knjizi Svarog je Tvastir - Tvorac, po „Dažbogovi unuci,,.
indijskim Vedama Tvaštar. Svarog ovde predstavlja Drvo života. Njegove Njegov zavet su Zakoni
četiri glave su simbol vlasti nad četiri strane sveta. Stoji na Zmiji u znak Svaroga- da poštuju
pobede nad Crnim Zmajem. U levoj ruci je Sveti kamen-Alatir u desnoj nebeski i svoj Rod, da
čekić kojim udara po gori Alatir u vreme Postanja. Tu su simboli Nava iza se klone Krivde, poštuju
leve ruke, Java iza desne ruke, sunčanog kruga simbola Prava, Veles u Pravdu, vole prijatelje i
ovaploćenju ptice, Perun. Ikonografija Svaroga je slična induističkoj ikono- čuvaju slogu među
grafiji Brahme. rodovima.
 Arktička, prepotopska pradomovina Arijevaca, Hiperborejaca skica

Spomenik Busu Belojaru / IV Vek n.e./, po A.Asovu. Prema natpisu na

spomeniku pisanom velesovicom Bus je 21 marta 368 god obeležio
početak novog kalendarskog ciklusa- Kolo Svaroga.
 Znaci vedske arijevsko-praslovenske tradicije.
1. Rod, roditelj svega postojećeg, koga Svevišnji oslobađa tame rada svet iz
Zlatnog jajca. Majka Lađa snagom Ljubavi porodila je Vaseljenu, bezbroj zvezdanih
svetova, Prirodu koja nas okružuje. 2. Surja je simbol Vedskog Znanja, zakona
vrhovnog boga Svaroga, sunčana medovina, božansko piće. 3.Hors- Radogost sin
boga Sunca Ra, brat Velesa. Upravlja kolicima Sunca na nebu, u zemaljskom
otelotvorenju je reka Ra / Volga/ simbol besmrtnosti i medovine. 4.Svarog po Knjizi
Velesa je Tvorac, vrhovno božanstvo koje je stvorilo „svarganilo,, Svargu- zemaljski
svet. Objedinjava Nav, Jav i Prav, jedinstvenu kosmogoniju arijevskog sveta. Od
Svaroga i krave Zemun potiče ljudski rod, sve obogtvorene sile prirode, bela božanst-
va 5.Perun Gromovnik, bog ratnika, sin Svaroga i Mater Sva čuvar opšteg poretka i
Zakona kruženja kao stilizovani simbol svastike. Hitler je taj vrhunski simbol ari-
jevskog pogleda na svet uzeo za simbol svoje ideologije, samo je izokrenuo krake i
njihov prirodni tok kruženja. 6.Višnja, sin Svaroga i Mater Sva. U arijevsko-
induskoj vedskoj tradiciji on je troglavi Višnarupi, sanskritski Višnu, nebo-otac,
zemlja-majka i Višnu-sin. Prema Rigvedi donosi vatru precima Arijevaca, prema ari-
jevsko-slovenskoj Veles knjizi Višnja / Svevišnji/ preko Mater Sva predaje Vede /
Znanje/ Slovenima. 7.Maja Zlatna Maja i Višnja su roditelji Krišne koji je rođen na
zemlji da pobedi zlo i preda ljudima vedsko znanje, daje da piju surju -„istinu božjih
Veda,, 8. Jarilo sin Velesa i Dive, bog proleća, šuma, podčinjava vile, vukodlake i
druga šumska bića 9. Veles praslovensko, arijevsko božanstvo sa više ovaploćenja.
Najpre kao nebeski sin Roda i svete krave Zemun, pre Višnje, kao treći lik vedsko-
slovenskog Trojstva. Među ljudima kao sin Svaroga i Mater Sva, umirao je i rađao se
više puta, učio je ljude mudrosti, znanju, doneo prve zakone, podelu zanimanja, dao
prvi kalendar. 10. Dažbog je sin Svaroga, drugo ovaploćenje Višnje 11. Semargl, bog
meseca i vatre, prinošenja vatrene žrtve koji noću čuva stražu na nebu sa vatrenim
mačem.Samo jednom godišnje u vreme jesenje ravnodnevnice silazi na zemlju na
zov boginje noći Kupalnice. 12.Šiva božanstvo kiše i izvora 13. Jav je čitav pojavni
svet koji po Velesovom zakonu neprestanog kretanja, razvitka, kruženja prelazi iz
jednog stanja u drugo, kao smena života i smrti, dana i noći, godišnjih doba, radosti
i tuge, izlaska zalaska, to je smena Java i Nava. 14. Prav je sveopšti Zakon, Pravilo
kojim se upravlja svet, zakon bića i opšteg razvitka, zakon uzajamnog dejstva sila
prirode, kruženja, smene materijalnog i duhovnog. Taj princip apsolutnog poštovanje
zakona prirode u mikro i makro razmerama, ravnoteže sila prirode, jedinstva
suprotnosti, smrti i života je najbliži savremenom naučnom pogledu na svet. Naziva
se i Zakonom Triglava - Java, Prava i Nava. Njihovu suštinu bliže određuju tri
osnovna zakona- Zakon Roda, Velesa i Kolade / Koledar- kalendar, osnova je kolo-
krug/..15 Nav je trancendentalni, duhovni, posmrtni, svet predaka i bogova.svet u
kome prebiva ličnost boga do njegovog ovaploćenja u zemaljskom svetu. 16.Crnobog
za razliku od osnovnih vedskih božanstva koje potiču od Sunca, je rodonačelnik
mesečeve, crne dinastije arijevskih božanstava. On je Crni Zmaj, gospodar tame,
carstva pakla, leda, smrti .Živi u crnom zamku zajedno sa boginjom smrti Marenom
a pred njim zaseda zagrobni sudija crni Radogost. Njemu služe demoni zla, vukod-
laci.veštice, od njega dolazi kosmička tama. Međutim, po arijevskoj kosmogoniji
prema Veles knjizi on je važna kosmička sila koja „održava Svargu,., njegova borba
sa Belobogom je neophodna za ravnotežu Java i Nava, materijalnog i duhovnog sveta.
Zlatno jajce sadrži ne sasmo zatvorenu smrt zlog boga Kašćeja nego i pogibiju
Vasione. 17 Sedunja je Koza, rodonačelnica mesečevih, tamnih božanstava kao što
je Krava Zemun sunčevih, belih. Ona je majka Dija, baka Indre. 18. Dij je bog noćnog
neba. U Indiji on je Djaus, kod slovenskih Arijevaca mešali su ga, zavisno od kulta
Sunca ili Meseca, sa Perunom, Horsom, Trojanom. Smatra se da grčki Zevs i rimski
Jupiter potiču od Dija. Ima dosta zajedničkog i sa Djavolom u hrišćanstvu.
 Zodijakalni tanjir iz Retre, uni- Svarga -Irijski Rajski Vrt po
šenog predhrišćanskog hrama slovensko-vedskoj tradiciji je
pribaltičkih Slovena / V-XI vek nebesko carstvo bogova na
n.e./. Kolo Svaroga predstavlja Alatirskoj gori / Altaj/ iznad
Zvezdano nebo. Kolo je učvršćeno Bele reke sa opisom raja koji
na Polarnoj zvezdi kao stožeru se javlja u raznim religijama.
oko koga se okreće. Taj krug-kolo Sa Vasiljevskih vrata
je u osnovi Koleda, kasnijih Pokrovskog sabora u
koledara -kalendar. Na vrhu je Aleksandrovu / XVI vek/
Perun u otelotvorenju orla i nat-
pis-Perun. Dan 13 červena/ 2
august/ je Perundan, hrišćanski
Ilindan. U centru plovka sa nat-
pisom Radomant, slovenski brat
Minosa. Tragom arijevskog
kruženja/ suprotno od kazaljke
na satu/ su zodijakalni znaci sa
odgovarajućim runskim natpi-
som 1. sazvežđe lava, simbol
Dažboga i Peruna, 2. Krilata
Zlatna Maja/ Lađa/, 3. Sazvežđe
Velesa, znak Vage, 4. Sazvežđe
Škorpije. Dalje ide Riba i
oštećena velika zimska i proletnja
sazvežđa tog dela neba.

Krilati Kitovras i car Solomon

Troglavi Višnu prema induskim
Vedama- Višna, Krišna i Maja ,
ugaoni stub Georgijevskog sabo-
r a u Jurjevu Poljskom.
Vasiljevska vrata Pokrovskog
sabora Aleksandrov, XVI vek.
Kitovras -bik sa trupom
čoveka se javlja u grčkoj
mitologiji kao Kentaur koji se
bori protiv Lapita- svih var-
vara. Po slovensko-vedskom
mitu Kitovras je otelotvorenje
hromog boga Meseca kao
Crnoboga koji hoće da ukrade
Belobogu Radogostu- Horsu
njegovu lepoticu ženu zvezdu
Zoru-Zornjaču.
 Zlatni bokal iz „Atiline riznice,,,
sarmatsko-slovenski rad iz
prvih vekova n.e sa vedsko-
slovenskim.arijevskim sižeom.
Ptica Gamajun uzdiže na
Svargu / nebo/ Krišnu, u desnoj
ruci drži čašu sa Surjom /
Vedsko znanje/ i poji pticu. U
levoj ruci je baklja sa Svetom
vatrom.

Kitovras i Zec,
Georgijevski sabor u
Jurjev Poljskom, XII
vek.U slovensko-vedskoj
tradiciji zec je jedno od
otelotvorenja Velesa čega
nema u grčkim i
,Veles knjiga,, iz biblioteke novgorodskih sveštenika apokrifno-hrišćanskim
/V -IX vek n.e./, lice i naličje daščice 11-16 vizantijskim legendama
o Kentauru.

BALKANSKO-PODUNAVSKA KOLEVKA
SLOVENSKE CIVILIZACIJE
Primer Makedonije
Nova arheologija za razliku od tradicionalne,
pruža sve više podataka o istorijsko-etničkom kontekstu
predantičkih evromediteranskih civilizacija. Naime, tradi-
cionalna arheologija nije u potpunosti koristila arheološke
podatke kao potencijalni izvor informacija o vremenu
nastanka određenog predmeta, kulturnoj istoriji, načinu
života, etničkom, socijalnom, ekonomskom, ideološkom
kontekstu datog vremena. Opisi arheoloških predmeta
postali su često sami sebi cilj, skoro u antikvarskom
smislu. Međutim, uprkos novim argumentima arheologije,
politička ograničenja sprečavaju promenu slike o
korenima evropske civilizacije, jer novi rezultati mogu
da dovedu u pitanje mnoge utvrđene vrednosti koje su
pretvorene u prave tabue.
Smatra se da je u južnim delovima prepotopske
Evrope koja je bila slobodna od leda, živelo samo neko-
liko desetina hiljada kromanjskih stanovnika, koji su
ostavili paleolitske tragove uglavnom u pećinama Španije,
Francuske, Italije, Balkana, Pricrnomorja. Poslepotopski
Arijevci preplavili su Evropu posle otopljavanja od 9-10.
milenijuma. Stapanjem retkog prepotopskog, kroma-
njonskog, verovatno negroidnog stanovništva, sa belim,
arijevskim masama stvorene su prve autohtone evropske
kulture, osnove evropske civilizacije.
126
Rezultati evroarijevskih istraživanja dokumentuju
arijevsku osnovu najstarijih poslepotopskih, neolitskih
kultura Evrope, Slovene kao najznačajniju evroarijevsku
etničku porodicu od Urala do Atlantika.
Arheološke mape Evrope sa Dunavom kao
kičmom, načičkane su brojnim nalazištima u vremen-
skom nizu od preko deset hiljada godina, od mezolita do
rimskog doba. Dunavski basen spaja dva žarišta naj-
starijih kultura Evrope - srednje Podunavlje i Balkan
sa donjim Podunavljem i Pricrnomorjem i istočno-
evropsku kolevku evropske civilizacije sa Volgom i
velikim rekama Crnomorskog sliva u Istočnoevropskoj
ravnici.
Iz područja Srednjeg Podunavlja i Balkana
uzvodno i nizvodno slivovima pritoka Dunava, Save,
Drave, Tise, Tamiša do ušća, Moravom koja povezuje
Podunavlje sa Vardarskom dolinom i Egejom, širile su se
balkansko-podunavske neolitske kulture. U ovom
praslovensko-arijevskom petorečju iz Velesove knjige,
one su se razvijale u miru i saživotu, prirodno odumirale i
nasleđivale jedna drugu bez osvajanja i rušenja u toku
više hiljada godina. U Evropi, ne tako davno oslobođenoj
od ledenog pancira, bilo je dovoljno slobodnog prostran-
stva za sve i nije bilo potrebe za osvajanjima. Posle
arijevsko-slovenskog talasa naseljavanja istočne, južne i
centralne Evrope dalje zaleđivanje sevemog Sibira
otvaralo je prostor za novo arijevsko, anglosaksonsko,
ugrofinsko naseljavanje uglavnom severnijih evropskih
oblasti. Kasnije su stigli već tatarsko-mongolski osvajači.
Na srednjem, balkanskom delu Podunavlja nastala
je u toku nekoliko milenijuma neolitska revolucija
Evrope. Balkansko-podunavskom neolitu je do pre
nekoliko decenija pripisivana starost približno do III
milenijuma s.e. Sadašnjim metodama ta starost se
udvostručuje. Prvobitno se smatralo da zemljoradnja,
127
 metalurgija, pismenost nisu bile autohtone nego uvezene
na Balkan. Danas i brojni zapadni autori ocenjuju da je
balkanski neolit autohton (Gordon Čajld, Ričard Pitoni i
dr). Ovde su nastale prva zemljoradnja, rudarstvo,
metalurgija Evrope i prvo najznačajnije obeležje
svake civilizacije - pismo.
Ceo Balkan je prekriven arheološkim nalazištima
od kojih je mali deo otkriven, a još manji istražen. To je
naročito slučaj sa oblastima u kojima je autohtono
slovensko stanovništvo preživelo sve okupacije - rimsku,
germansko-mađarsku, tursku. Prihvatajući germansku
doseljeničku tezu predantička nalazišta, ukoliko nisu
pripisivana Grcima ili Rimljanima, nisu bila interesantna.
Ovih dana je, na primer, u pomoravskom selu Belica
nedaleko od Kraljeva, za vreme rada na seoskom putu,
ispod same površine otkriveno nekoliko desetina figurina
od kamena starosti 6200. g. s.e. Među njima je jedna
figurina u obliku zrna pšenice, što pokazuje ne samo da
su Vinčanci znali za zemljoradnju, nego da je kultura
pšenice dobila već kultni značaj kao nekada kukuruz
kod centroameričkih Maja.
Ruski autor V. A. Safronov smatra da je upravo u
Podunavlju rođena "najstarija civilizacija i državnost
Evrope" sa zemljoradnjom kao osnovom privrede. Odatle
se raširila po celoj indoevropskoj teritoriji Starog sveta,
duž "grandiozne duge najstarijih indoevropskih kul-
tura" koja obuhvata Lepenski Vir, Starčevo i Vincu u
Podunavlju, Kamenu Mogilu i Tripolje u istočnoevropskoj
stepi. O arijevskoj, praslovenskoj duhovnoj matrici tih
kultura postoje nesumnjivi dokazi.
Najstarije evropsko mezolitsko i neolitsko naselje
je Lepenski Vir (9. milenijum s.e.) sa najstarijim
skulpturama Evrope. Posle Lepenskog Vira u ovoj oblasti
Srednjeg Podunavlja, našeg "petorečja", nedaleko od
ušća Save, Morave, Tise, Tamiša u Dunav, razvile su se
128
najstarije i najrazvijenije neolitske kulture Evrope u cen-
tralnom, balkanskom delu Podunavlja - Starčevačka (7.
milenijum s.e.), Vinčanska (6. milenijum s.e.) i Kereška
(5. milenijum s.e.). Zatim se nastavlja Karanovska (5.
milenijum s.e.) u donjem Podunavlju, Lenđelska u
gornjem Podunavlju (5. milenijum s.e.), koja se dolinama
dunavskih pritoka nastavlja sa mlađim kulturama u Istoč-
noj Austriji, Moravskoj, Slovačkoj, jugozapadnoj Poljskoj.
Butmirska u Bosni, koja je u neposrednoj vezi sa vinčan-
skom, bila je centralna kultura središta Balkana sve do
ilirskog perioda.
U knjizi "Balkanska civilizacija", Trajan Stojanović
smatra da sve te kulture čine jedinstvenu balkansku civi-
lizaciju, sa više kulturnih oblasti i podoblasti
U istočno-evropskoj ravnici i Pricrnomorju savre-
menik Lepenskog Vira je naselje Kamena Mogila na
Azovskom moru. Vrhunac razvoja u tom području
dostignut je Tripoljskom kulturom (5. milenijum), koja se
prostire od Donjeg Podunavlja širom rusko-ukrajinske
ravnice i nastavlja u kulturama Kukuteni (4. milenijum
s.e.), Černa voda (3. milenijum s.e.), Kocofeni (3.
milenijum s.e.). U oblasti koja se pružala iz Podunavlja
uzvodno Moravom prema vardarskoj, skopskoj dolini,
Makedoniji i Grčkoj, takođe su se u vreme neolita razvile
bogate kulture, varijante starčevačko-vinčanske, kao
Anzabegovo-Vršnik, Porodinska kultura u Makedoniji i
Sesklo, Dimini kulture u Tesaliji. Od bronzanog doba i
kasnije Halštatske, odnosno Latenske kulture u Zapa-
dnu i Severnu Evropu "Keltskim stazama" su se iz
balkanske kolevke širile brojne autentične kulture, sve do
rimskih osvajanja Galije.
Savremeni naučni metodi omogućili su istra-
živačima da dođu do teza o etničkim karakteristikama
neolitskog stanovništva Balkana. Po tim nalazima,
Pelazgi (Pelasti) su etnički naslednici Vinčanaca i
129
ranijeg paleolitskog, starosedelačkog, arijevskog stano-
vništva Podunavlja i Balkana kao centralnog područja
Drevne Evrope. Etničku sličnost stanovništva sa tih
prostora Evrope uočio je još prvi istraživač Vince, profesor
Miloje Vasić. Arheolog Sofija Davidović-Živanović kaže da
rezultati najnovijih antropoloških istraživanja skeleta sa
vinčanskih nalazišta ukazuju na identičnost antropoloških,
epigenetskih karakteristika Vinčanaca sa prethodnim
autohtonim stanovništvom kromanjonskih odlika sa podu-
navskih nalazišta Padine, Hajdučke Vodenice, Lepenskog
Vira, Vlasca, Gomolave i najstarijeg do sada poznatog
stanovništva Panonije u širem smislu (Žitište, Bački
Petrovac). Najnoviji nalazi iz Vince (V. Markotić: "Vinca
Culture") potvrđuju autohtonost vinčanskog stanovništva i
nastavak njihovih, ne samo antropoloških, nego i kulturnih
karakteristika sve do savremenog srpskog stanovništva.
Naš mladi naučnik Biljana Čuljković obavila je analizu
DNK materijala Đerdapske antropološke serije stare
sedam hiljada godina.
Dunav je praslovenska reka, jedan od njenih
najstarijih naziva Černa je nesumnjivo slovenski. Kod
drevnih Slovena reci crno, černo, čamo imaju isti koren
kao i magično, tajnovito, mračno. U njihovom poimanju
sveta crno izaziva strahopoštovanje, nasuprot belom kao
pojmu svetog, jasnog. Dunav je pojam crnog, tajnovitog,
mračnog naročito u Đerdapskoj klisuri, gde sabijen
između dve planine deluje moćno, tajanstveno. Upravo u
takvom ambijentu su nastale riboidne skulpture
Lepenaca, najstarije u Evropi. Tragovi tog Crnog Dunava
su se indirektno sačuvali do današnjih dana i u podu-
navskim oblastima koje su kasnije deslovenizovane. On je
"crn" od svog germanizovanog izvora (Švarcvald-Crna
šuma), gde nastaje od dve rečice koje su do danas
zadržale svoj praslovenski naziv - Breg i Brega. Utiče u
Crno more gde se u delti Dunava nalazi neolitsko
130
arheološko nalazište Černa voda (skulptura Mislioca sa
naslovne strane knjige pripada ovoj authtonoj slovenskoj
kulturi). Od tog evropskog Nila, Jangce-a, Eufrata i Tigrisa
širile su se kulture pritokama i bogatim podunavskim
basenom, slivom Dunava, na sever u Evropu i na jug i
istok prema ušću i crnomorskim oblastima Rusije.
Arheološki, paleolingvistički, paleografski i drugi
dokazi pokazuju da su kulture na teritoriji Balkana,
Srednjeg Podunavlja, posebno bivše Jugoslavije, pred-
stavljale pre rimske okupacije vrhunac evropske civili-
zacije. Njihov razvoj nije bio prekidan stranim elemen-
tima i uticajima, etnička osnova i kulturno nasleđe im je
ostalo praslovensko. Međutim, posle rimske okupacije,
ovo nasleđe je uneto, bez arheoloških i antropoloških
dokaza, zajedno sa misterioznom trojanskom, u temelje
zapadne civilizacije kao antičko grčko-rimsko nasleđe.
Na primeru Makedonije može se pratiti način
deslovenizacije Balkana i balkanske civilizacije,
trojansko-slovenska misterija. Način grciziranja,
deslovenizacije makedonsko-slovenskog nasleđa je bio
još bezobzirniji od trojanskog, jer je vršen u istorijski
poznatom vremenu. Makedonija nije bila nikakva misterija
ili mit, već relativno bliska istorijska činjenica koju nije bilo
lako mistifikovati.
Makedonska, slovensko-ilirska država na
Balkanu
O najvećoj državi i najznačajnijoj civilizaciji
Starog sveta - imperiji Aleksandra Makedonskog,
uglavnom je sve poznato. Međutim, odgovor na pitanje ko
su zapravo bili Makedonci zamagljeno je još od antičkih
vremena.
131
 Makedonija je posle rimske okupacije postala
rimska, vizantijska provincija, kraće vreme obnovljena kao
država, ostaje zatim pod turskom vlašću sve do 20. veka.
Izbacivanjem Slovena iz predantičke istorije Balkana
olakšan je put konačnoj helenizaciji i slavnog make-
donsko-slovenskog nasleđa. Slavu makedonske imperije i
njeno kulturno nasleđe još u antička vremena prisvojili su
najpre Grci, a zatim Rimljani, koji su pokorili najveći deo
te imperije zajedno sa Grčkom. Međutim, tezu da je
makedonska imperija grčka, demantuju sami grčki izvori.
Po njima je bilo nepobitno da, pre stvaranja velike
makedonske svetske imperije, koja se prostirala na tri
kontinenta - Makedonci nisu bili Grci. Naprotiv, pre no
što su ih Grci pokorili, Makedonci su bili najveći helenski
neprijatelji. Grčki antimakedonski savez za rat protiv
"varvarina" Filipa II Makedonskog (383-336. s.e.) pred-
vodila je Atina (Demostenove filipike)
U bici kod Heroneje 338. g. s.e. Makedonci su na
čelu sa Filipom pobedili Helensku ligu i pokorili grčke
gradove polise, koji su vodili vekovne peloponeske ratove
za pomorsku trgovačku prevlast u oblasti Mediterana i
Crnog mora i primat u Grčkoj. Tada je "varvarin" Filip
postao ujedinitelj Grčke i po prvi put u istoriji, grčki polisi
su prekinuli svoje vekovne ratove i postali ujedinjeni.
(Kakvu žestinu su imali ti peloponeski ratovi među grčkim
polisima, posebno između Sparte i Atine, pokazuje Tuki-
didova priča o Pateji. Pošto se Pateja u tom ratu
opredelila za Atinu, Sparta je pobila sve njene stanovnike
i mesto sravnila sa zemljom). Antički Grčki gradovi su
prethodno procvetali u trgovini sa Makedonijom i bogatim
balkanskim, podunavskim, crnomorskim "varvarskim" pro-
izvođačkim kulturama, od Balkana do Skitije. U trgovačkoj
i kulturnoj komunikaciji sa njima stvarali su ne samo
bogatstvo nego i svoj etno-kultumi identitet i prestiž. Zale-
132
đe tih gradova-luka ostalo je i dalje domorodačko, "var-
varsko", u stvari, praslovensko.
Pri helenizaciji makedonsko-ilirskog nasleđa
zaboravlja se (ili prećutkuje) da je makedonska država
postojala na istoj teritoriji Balkana, pod istim imenom
u istorijski poznato vreme, više vekova pre njenog
izlaska na svetsku istorijsku scenu, još od 10. veka
s.e. Zato Salinas i dovodi u vezu ovu ilirsko-slovensku
državu sa Trojom. Sve je to istorijski i arheološki moguće
dokumentovati, daleko pre prevoda Ilijade i Odiseje na
grčki i pre helenizacije trojanskog nasleđa!
U Makedoniji je vladao tipično slovenski način
života, plemenski, saborni poredak (veća) za razliku od
robovlasničke demokratije u grčkim polisima, za koje je
makedonski poredak bio varvarski. U Velesovoj se nalazi
obilje poređenja praslovenskih, skitskih kultura sa pred-
hrišćanskim sabornim poretkom koji je vladao u grčkim
trgovačkim kolonijama na rusko-ukrajinskim obalama.
Makedonska vlast se postepeno širila na druge, etnički
srodne oblasti Balkana, od Donje Makedonije u var-
darskoj dolini i solunskom zalivu do Gornje Makedonije
koja se graničila sa susednim tribalsko-dardanskim
oblastima na severu i tračkim na istoku. Od 7. veka s.e.
razvija se trgovina sa grčkim gradovima polisima, prven-
stveno s Atinom, preko kojih se izvoze makedonski
proizvodi (posebno drvo i plemeniti metali), a uvozi medi-
teranska roba grčkih trgovaca. Grčki gradovi, koji su
preko trgovine upoznavali unutrašnje prilike u balkanskim
zemljama, znali su preko plaćeničke vojske da se mešaju
u unutrašnje makedonske i međuilirske sukobe, najuspeš-
nije Atina i Teba od 5. veka s.e. Filip Drugi je jedno
vreme, pre nego što je postao vladar, bio talac kod
Tebanaca. Njegov otac Amintas (koji je vladao od 394-
370. g. s.e.) uspešno je branio državu od ostalih ilirskih
suseda i mešanja grčkih polisa. Filip je odlično shvatio
133
lekciju iz istorije - da bi bio slobodan i nezavistan, treba
pokazati superiornost u svakom pogledu. Izvršio je
reorganizaciju vojske i unutrašnje uprave, postigao
unutrašnju stabilnost kao preduslov za ostvarenje vizije
velike makedonske države. To je bio san još njegovog
dede Arkelaja (vladao od 413-399. g. s.e), osnivača
prestonice Pela, koju će uspešno ostvariti njegov sin
Aleksandar Treći, slavni Aleksandar Makedonski.
Za našu temu posebno je interesantna "trojanska
veza" prvih makedonskih vladara. Prva makedonska
vladarska porodica Argeada vezivala je svoje poreklo za
homerovskog junaka Herakla. Ta homersko-trojansko-
ilirska tradicija nije bila zavijena u helensku mitološku
maglu, nego je vezana za poznate istorijske ličnosti.
Negovanje ove tradicionalne trojanske veze bilo je
očuvano sve do Olimpije, majke Aleksandra, četvrte
žene Aleksandrovog oca Filipa. Njena epirsko-make-
donska porodica je vezivala svoje poreklo za Ahila,
junaka Ilijade. Filip je vaspitanje svog sina naslednika,
zasnovao na homerskim epopejama. Mnoge od njih je
Aleksandar znao napamet. Aleksandrov karakter je bio u
potpunosti formiran na homerskom svetu, prijateljstvu
Ahila i Patrokla, mržnji Ahila i Hektora. On se po očevoj i
majčinoj liniji smatrao u srodstvu sa Heraklom, posebno
sa Ahilom. Herojski homerski duh preneo je i na svoje
najbliže saradnike, koji su to kasnije i potvrdili u stvaranju
imperije. Aleksandar je dobio nadimak Ahil, a njegov
prijatelj Hefest - Patroklo. Aleksandar je, navodno, u
svojoj kampanji imao primerak Ilijade, koju je specijalno
za njega pripremio Aristotel, kao i dela grčkih tragičara
Eshila, Sofokla, Euripida, i "oca istorije" Herodota. Lažnu
sliku antičkog sveta iz nepouzdane Herodotove, tipično
grčke istorije, za koga su svi narodi sem Grka bili varvari,
Aleksandar je razotkrivao za vreme svojih osvajanja do
Indije. Pogrešne infoirmacije Herodota dovele su do
134
značajne promene u Aleksandrovim planovima (posle
Indije Arabija, ali ga je smrt sprečila).
Makedonska država je predstavljala prirodan
vrhunac prethodnog razvoja ilirsko-slovenskih kultura
Balkana, čiji su narodi učestvovali u ostvarenju velikog
svetskog projekta pod Aleksandrom Makedonskim. Uz
Aleksandrovo ime se najčešće vezuje epitet "veliki",
ponekad "makedonski", ali se obično ispušta da je bio
treći vladar viševekovne makedonske loze istog
imena Aleksandar - Treći. I da je Makedonija zadržala
ime svoje drevne balkanske postojbine i kao svetska
imperija. O makedonskoj državi ima istorijskih podataka i
brojnih arheoloških dokaza još od 10. veka s.e. Ona se
razvijala u istoj geografskoj oblasti Balkana, čiji je centar
bio u plodnoj vardarskoj dolini severno od Grčke, u kojoj
su Makedonci živeli od iskona. Njena etnička osnova je
bila slovenska. Njeni kraljevi iz istorijski poznatih dinastija
nosili su ista, slovenska imena pre i posle helenizacije
Aleksandrove imperije. Čak su i kristijanizacijom mnoga
od tih drevnih muških (Filip, Aleksandar itd.) i ženskih
(Aleksandra, Kleopatra, Olimpija, Verenica, Ladica
itd.) makedonsko-slovenskih imena prihvaćena, obično
kao helenska, a pri tom se njihovo slovensko, make-
donsko, pagansko poreklo namerno zaboravljalo. Naj-
poznatiji primer su imena trinaest Kleopatri, kasnijih
vladarki makedonskih Ptolomejevića u Egiptu, posle smrti
Aleksandra Makedonskog. One se obično smatraju
grčkim, egipatskim a nikako makedonskim princezama.
Istorijski je poznato da je sedma žena Filipa Drgog
Makedonskog, Aleksandrovog oca, bila makedonska
plemkinja Kleopatra, sestra njegovog najbližeg prijatelja
Atala, zbog koje se Filip posvađao sa ocem. Danas je već
teško i pomisliti da takva imena kao Aleksandar, Olimpija,
Kleopatra imaju drugo, sem grčkog porekla.
135
 Slovenskim toponimima bio je prekriven čitav
predantički Balkan i Makedonija. Na primer, 365. g. s.e.
Filip Drugi preselio je svoju prestonicu iz grada Filipi u
novosagrađenu, koja je imala čisti slovenski naziv Izvori.
Skoro hiljadu godina pre "doseljavanja" Slovena na
Balkan(!) (Taj podatak je preživeo i rimsku okupaciju i
romanizaciju na teritoriji neolitske Kukuteni kulture u
današnjoj Rumuniji i može se naći u Arheološkom
leksikonu akademika Srejovića).
Za trojansko-ilirsko-slovenska istraživanja
najinteresantnija je veza između makedonske i trojan-
ske tradicije u Ilijadi, koju prema grčkom istoričaru
Arijanu navode i neki savremeni autori (na primer u knjizi
"Aleksandar veliki" Nemca Hansa Joacnima Gerkea,
Minhen 1996.). Gerke ju je, međutim, koristio kao dodatni
argumenat za drevno poreklo helenske kulture, a ne kao
vezu sa slovenskim svetom. Poznato je da je Aristotel, sin
grčkog lekara na makedonskom dvoru, bio vaspitač
mladom Aleksandru. Međutim, manje je poznato da je
Aleksandar Makedonski bio vaspitavan, pre svega, na
homerskom nasleđu - imaginarnom svetu Ilijade, njenim
mitovima, herojima, tradiciji, pogledu na svet, odnosima
između pojedinca i zajednice, vezi božanskog i ljudskog,
prijateljstvu i neprijateljstvu, pravdi i osveti. On je tu
tradiciju rehabilitovao i ugradio u svoju svetsku impe-
riju, ne kao što se smatra po Aristotelovim idejama, već
zato što je homerska tradicija u Aleksandrovo vreme još
bila živa u Makedoniji. O toj vezi sa Ilijadom Makedonije i
Aleksandra lično, svedoči Arijan. Međutim, njegovo je
delo napisano skoro 500 godina posle smrti Aleksandra,
pošto je već bila obavljena helenizacija celokupnog
Aleksandrovog dela.
Imajući to u vidu, a polazeći od homerskih,
trojanskih tradicija, moguće je prepoznati trojansko-ilirsku
136
osnovu u stvaranju makedonske svetske imperije, kao
obnovu i nastavak slave predaka i drevnih tradicija.
Pojam "makedonski" se sačuvao i pod make-
donskim naslednicima, posle raspada imperije u čijem
sastavu su ostali i grčki gradovi. Za vreme rimske
okupacije makedonsko ime je ostalo u nazivu rimske
provincije, sačuvalo se i za vreme viševekovne vizan-
tijske, zatim i turske okupacije Balkana, sve do našeg
doba.
Pa ipak, ime i pojam Makedonije uporno se
odvajaju od njihovog slovenskog korena. Germanskom
teorijom o Slovenima, nasleđe ove civilizacije nije se
moglo vezati za neke "varvare" koji su se, navodno,
pojavili na Balkanu skoro hiljadu godina posle Aleksandra
Makedonskog. Kada su se slovenski narodi oslobađali
petstogodišnjeg turskog ropstva bili su već opterećeni
germanskom doseljeničkom teorijom i nisu imali prava da
pretenduju na svoje predantičko nasleđe. Samim Make-
doncima, koji su nepobitno još postojali, pošto nisu mogli
da budu Sloveni, izmišljeno je drugo, nepoznato poreklo.
Obavljena je veštačka podela između "dve vrste
Makedonaca" - helenskih i nekih drugih, navodno, kas-
nijih - slovenskih, pošto je makedonsko ime bilo istorijski
toliko poznato da se nije moglo brisati iz antičkih tekstova.
Ti "slovenski Makedonci", koji su na Balkan navodno došli
tek u 6. veku n.e, nisu imali nikakve veze sa
makedonskom državom Filipa i Aleksandra Makedon-
skog, sa onima koji su pokorili grčke gradove i stvorili
moćnu svetsku imperiju (Slična je bila konstrukcija
španskih okupatora u odnosu na Maje. Kada su arheolozi
otkrivali gradove Maja po džunglama Jukatana i Gvate-
male, "nestali" tvorci ovih dela, koji su stvorili jednu od
najsjajnijih američkih civilizacija, nisu imali nikakve veze
sa njihovim savremenim, bednim potomcima - Indijan-
cima. Ta teza pala je u vodu kada je dešifrovano Maja
137
pismo i otkriveno da su misionarske verzije njihovih svetih
knjiga, prevedenih na španski, Ćilam Balam i Popol Vu,
pisane istim jezikom kojim i danas govore njihovi potomci,
obespravljeni Maja - Indijanci).
Ima mnogo argumenata kojima može da se
opovrgne konstrukcija o dve vrste Makedonaca. Etnička
osnova makedonsko-ilirske države bila je ista pre i posle
imperije Aleksandra Makedonskog. Ime Ilir i Sloven bili
su sinonimi sve do 19. veka i germanske teorije. Ali,
zvanična verzija ostaje i dalje na snazi. Umesto da
naslednici stare Grčke isprave ovu istorijsku nepravdu
prema Makedoncima i Slovenima, današnji pravi potomci
Makedonaca ne smeju da koriste ni ime svojih predaka,
koji su od iskona živeli na istoj teritoriji. Slično je bilo sa
trijumfalnom proslavom 500. godišnjice "otkrića" Amerike.
Umesto da se Vatikan, savremena Španija i SAD izvinu
preživelim potomcima Indijanaca, za zločin i istorijsku
nepravdu nad njihovim precima i da ih oslobode bede i
obespravljenosti, u Santo Domingu podignut je morbidni
spomenik Kolumbu i njegovom "podvigu". Jedino je u
Meksiku učinjen pokušaj da se posredno prizna domo-
rodački doprinos formiranju savremene meksičke nacije
kao spoja tri kulture.
U vezi sa makedonskom imperijom, u kontekstu
trojansko-slovenske misterije, korisno je pozabaviti se
pitanjem - u kom se istorijskom vremenu i na kojoj
teritoriji nalazila antička grčka država? Taj pojam
istorijski, etnički i teritorijalno nije bio jasno definisan u
antičko doba. Na značaj tog pitanja ukazuje i Salinas u
svojoj tezi o Troji. Pa ipak, ono do danas ostaje nepo-
znato i zaodenuto u istorijski nedefinisane trojanske
mitove o grčkom Herojskom dobu.
Poznato je da su bogati pomorsko-trgovački grčki
gradovi polisi, pored grada obuhvatali samo prigradsko
zemljište za ishranu stanovništva. Sličan slučaj je bio sa
138
Dubrovnikom gradom-polisom, odnosno samostalnom
republikom na slovenskoj obali Jadrana. On je nastao,
trgovački se obogatio i razvio kao snažan centar "slovin-
ske" kulture zahvaljujući slovenskom zaleđu, pre svega
bogatoj srpskoj i bosanskoj srednjevekovnoj državi. Ali
trgovina i kulturni prestiž mu nisu davali za pravo, niti ga
je Dubrovnik koristio, da zemlje sa kojima je trgovao
smatra svojim kulturnim prostorom, još manje svojom
državnom teritorijom, sem Konavlja. Neposredno zaleđe
grčkih gradova polisa i teritorije na severu, prema
unutrašnjosti Balkana nisu bile slovenske nego ilirske -
"varvarske". Trgovačke kolonije, umetničke i zanatske
radionice grčkih polisa, bile su posejane širom obala
Mediterana i Crnog mora. Njihove trgovačke postaje
širom Evrope, karavanski putevi trgovine sa Istokom
prostirali su se čak do Kine i Indije još u antičko doba. Ali,
ne mogu se smatrati grčkim kulturnim prostorom sve
oblasti gde su postojale grčke trgovačke kolonije i postaje,
gde su grčki trgovci stizali, prodavali svoju ili kupovali tuđu
robu. Ne može se svako arheološko nalazište u kome se
nađe grčka amfora ili neka skulptura iz njihovih radionica
proglasiti grčkim. Šta je sa bogatim kupcima te robe, zar
oni mogu biti samo anonimni varvari?
Već je pomenuto da su grčki pomorsko-trgovački
gradovi polisi nastali uz velike, bogate proizvođačke
oblasti ilirsko-slovenskog Balkana, slično feničanskim
trgovačko-pomorskim gradovima na obali Palestine i
njihovoj koloniji Kartagini na sevemoj obali Afrike, gde se
razvila berberska kultura od Egipta do Atlantika. Ona je
kontrolisala trgovinu na zapadnoj obali Mediterana pre i u
vreme grčkih polisa, vodili su međusobnu borbu za
pomorsko-trgovačku prevlast u kojoj su Kartaginjani
postigli prevlast u Zapadnom Mediteranu, koja će biti
okončana rimskim rušenjem Kartagine. Posle toga, grčki
trgovci preuzimaju primat u trgovini na Mediteranu od
139
 Feničana. Nemoguće je berbersko-feničansko nasleđe
uvrštavati u rimsko, samo zato što su im Rimljani bili
okupatori, kao što Egipat nije isključivo arapski zato što je
to sada njihova zemlja. Još je teže prigrabiti tuđe pored
još živih naslednika, kao što je slučaj sa Makedonijom.
Za vreme stvaranja i rasta makedonske imperije,
bogati grčki gradovi ne samo da nisu bili ujedinjeni u neku
grčku državu, nego su vodili žestoke vekovne ratove za
tržišta i međusobni prestiž. Međutim, bili su već svesni da
uticaj grčke kulture u oblastima gde su bile posejane
njihove kolonije daleko prevazilazi značaj Atine, Sparte ili
bilo kog grčkog grada pojedinačno ili svih zajedno. Kada
je makedonska država pokorila grčke gradove i time ih
prvi put u njihovoj istoriji ujedinila, kada su grčki
pomorsko-trgovački gradovi doživeli ekonomski procvat u
okviru makedonske imperije nastao je vrlo širok, obuhva-
tan i ambiciozan pojam "helenizma".
Šta je to helenizam? Najkraće rečeno to je
sinonim za sve što je grčko u najširem smislu. Pošto su
Heleni - Grci. Interesantna je geneza tog pojma. Izvodi se
od imena lepe mitološke Helene (Jelene), kćerke Zevsa i
Lede, sestre Poluksa i Kastora, žene spartanskog kralja
Menelaja, čija je otmica od strane trojanskog princa
Parisa, dovela do trojanskog rata. Time je trojansko
nasleđe obeleženo kao grčko, uključeno u helensko.
Međutim, značajnije od mitološko-trojanskog je uključenje
celokupnog istorijskog ostvarenja makedonske imperije u
helenizam. Iz toga je sledila ambicija da helenizam
obuhvata sva istorijska i kulturna zbivanja vezana za
imperiju Aleksandra Makedonskog i njegovih naslednika.
To je ta grčka kultura koju prihvataju i negrčki narodi. To
je grčki civilizacijski uticaj među kulturama Istoka u
najširem smislu. Istorijski počinje sa dobom Aleksandra
Makedonskog i njegovih naslednika, proteže se kroz
rimsko doba i Vizant, povezuje se čak za humanizam i
140
renesansu u Srednjem veku i stalno se upotpunjuje posle
isključenja Slovena iz nasleđa antike. Tako se sada u
enciklopedijama (na pr. Hachette) nalaze i ovakve
definicije: "Koncept helenizma je nastao kao izraz
kulturnog identiteta svih grčkih naroda nasuprot
varvarima. Ne odnosi se toliko na poreklo pojedinca
nego na njegov kulturni nivo i njegovo poznavanje
zajedničkog jezika svih Grka-koine. Ovaj koncept gubi
snagu sa ekspanzionističkom politikom Aleksandra".
Grčki gradovi su i posle raspada imperije
Aleksandra Makedonskog ostali pod vlašću njegovih
naslednika u Makedoniji sve do rimske okupacije. Admi-
nistrativni pojam Grčke nije postojao ni za vreme make-
donskih vladara posle smrti Aleksandra, ni za vreme
rimske vlasti. Ostao je helenizam kao opšti pojam grčke
kulture, mada centar helenizma nije više bio Atina ili bilo
koji grčki grad nego Aleksandrija makedonskih nasled-
nika Ptolomejevića u Egiptu. Posle podele rimske imperije
Grčka je, kao i druge slovenske oblasti Balkana, uklju-
čujući Makedoniju, ostala u sastavu Istočno rimske
imperije, Vizanta. Ni uz nategnuto široko korišćenje pojma
helenizma, ni istočnorimska imperija se ne može smatrati
Grčkom imperijom, niti se ikad tako zvala. Isto tako ni
Vizant koji je bio sastavljen uglavnom od pokorenih
Slovena, nije se, naravno, nikad smatrao slovenskom
imperijom. Grci su, zatim, kao i južnoslovenski narodi, pali
pod tursku vlast sve do 19/20. veka. Renesansa antike
kao grčkog nasleđa u Zapadnoj Evropi, probudila je slavu
grčke kulture koju treba osloboditi od turskog ropstva. O
Slovenima je u senci austrougarske "istočne politike"
stvorena famozna teorija kao o evropskim varvarima i
skorojevićima.
Nekadašnja slovensko-makedonska država imala
je, kao i Grčka, vazalni status u odnosu na Vizant, dok je
nisu pokorili najpre Bugari, koji su se u 8. veku doselili u
141
slovenske oblasti Balkana i asimilirali se sa domorocima.
Kasnije je došla pod tursku vlast kao i svi Južni Sloveni.
Proces borbe za oslobođenje Južnih Slovena od turske
vlasti pratilo je nadmetanje Bugarske, Grčke i Srbije oko
makedonskih teritorija. Tako je najznačajniji deo Make-
donije ušao u prvu i drugu Jugoslaviju u kojoj je
Makedonija postala republika u sastavu SFR Jugoslavije,
ali su delovi teritorija nekadašnje klasične makedonske
države pripali Grčkoj (Vardarska Makedonija) i Bugarskoj
(Pirinska Makedonija). Posle njenog raspada stvorena je
samostalna makedonska država, prva samostalna država
Makedonije posle klasične makedonsko-siovenske države
Filipa i Aleksandra. Ali ona je ostala opterećena, uz
blagoslov Evrope, apsurdnom zabranom da ime svoje
države i svojih predaka koristi kao zvanično ime svoje
zemlje. Simbol sunca iz grobnice makedonskih vladara u
Vergini, tipično arijevsko-slovenski kult sunca, Makedonija
ne može da koristi kao svoj grb! Sve to je posledica
"rešenja" donetog još u antičko vreme u odnosu na prvu i
najslavniju makedonsku državu, osnaženog novom politi-
kom Zapada prema Slovenima uopšte.
Imperija Aleksandra Makedonskog - vrhunac
slovenske civilizacije
Izlazak grandioznog makedonsko-slovenskog
projekta sa Balkana u svet nije bio neobjašnjiv, neoče-
kivan, iznenadan. Nije to bio pohod nomadskih varvara
koji su se iznenada pojavili ne zna se otkuda, da bi
opljačkali bogate grčke gradove, niti imperijalni rat za
osvajanje novih teritorija i robova. Istorijski je poznato da
su Makedonci - Sloveni, nesporna je oblast Balkana koja
je bila i ostala njihova postojbina, poznato je koliko dugo
142
su stvarali svoju državu, kao i njihovi odnosi sa
slovensko-ilirskim rođacima, poznati su njihovi vladari kao
istorijske, a ne mitološke ličnosti. Za razliku od zapadne
predstave o varvarskom Balkanu upravo u balkansko-
podunavskoj kolevci slovenske i evropske civilizacije
stvarane su od neolitskih vremena u toku više milenijuma,
pretpostavke za rađanje takvog poduhvata koji je ostavio
neizbrisiv trag u svetskoj civilizacijskoj baštini.
Velika makedonska imperija koju je projektovao
Filip Drugi, a ostvario njegov sin Aleksandar, potekla je iz
balkanske prapostojbine Slovena i nosila sva obeležja
tipično slovenske civilizacije. Predstavljala je jedin-
stven, neponovljiv multikulturni, multireligijski, multietnički
poduhvat u istoriji čovečanstva. Bitno se razlikujući od
persijske, rimske i kasnijih osvajačkih, ropsko-kolonijalnih
imperija. Vodeća snaga u stvaranju imperije bili su
Makedonci kao prvi među jednakima sa ostalim
slovensko-ilirskim rođacima Tribalima, Odrisima,
Peonima, Tračanima, Dardancima idr. Oni su bili preci
ostalih južnoslovenskih naroda iz njihove balkansko-
podunavske kolevke koji su opstali do danas.
U stvaranju makedonske imperije, njeni tvorci Filip
i njegov sin Aleksandar, nisu imali za cilj porobljavanje
drugih naroda, uništavanje njihovog nasleđa, nametanje
modela Atine, Sparte ili nekog od grčkih polisa ili centra-
lizovanog, despotskog makedonskog poretka, već okup-
ljanje i stvaralačko prožimanje kultura i svega što je
najbolje stvoreno u tadašnjem poznatom Starom
svetu, od Balkana, Grčke, Bliskog Istoka do Indije.
Pod makedonskim pokroviteljstvom, a ne robovlasničkom
despotijom. Rušeći persijsku imperiju, Aleksandar je stva-
rao jednu novu, autentičnu svetsku civilizaciju, na bazi
poštovanja najvećih i najvrednijih kulturnih dostignuća
svakog naroda od Balkana do Indije (egipatske, vavilon-
ske, sumerske, iransko-persijske, baktrijske, induske),
143
 kroz stvaralački sinkretizam religija, kultura, iskustava
evroazijskog sveta. U srušenoj persijskoj imperiji Alek-
sandar Makedonski je ukinuo samo persijsku despotsku
vlast nad drugim narodima, smenio njihove despote u
pokorenim oblastima, ali su vraćeni stari zakoni, kulturna i
religiozna sloboda pokorenih naroda. Domaća vlastela je
nastavila da vlada uz makedonsku kontrolu. U ogromnoj
imperiji nastupio je proces slobodnog etničkog i kulturnog
mešanja ljudi, ideja, trgovine.
U tom duhu prvi i poslednji put u istoriji, vladar
jedne moćne imperije nije "pokorenim" narodima
nametnuo sopstveni jezik. Naprotiv, u interesu što
efikasnijeg ostvarenja tipično slovenskog, neagresivnog
projekta, bez ikakvog kompleksa prema svom "var-
varskom", makedonskom, uzeo je za službeni jezik
multietničke, multikulturne košnice naroda jednu varijantu
grčkog - koine. Bio je to najpre jezik komunikacije među
grčkim gradovima, zatim dosta raširen jezik trgovačke i
kulturne komunikacije evromediteranskih trgovaca sa
istočnim, u to vreme mnogo pogodniji za svetsku make-
donsku misiju od sopstvenog jezika. U tom specifičnom
Grčkom jeziku bilo je dosta slovenskih uticaja, zbog
vekovnih trgovačkih i kulturnih veza grčkih gradova sa
bogatim slovensko-ilirskim kulturama Balkana i Podu-
navlja i njihovim crnomorskim srodnicima - Skitima,
Kimerijcima, Sarmatima, Antima.
Slično je bilo i sa pismom, njegovim značajem
za razmenu civilizacijskog nasleđa i očuvanje kulturne
raznovrsnosti imperije. Feničansko pismo, koje su Grci
usvojili veoma je korišćeno u trgovačko-kulturnoj komu-
nikaciji širom Mediterana i Bliskog Istoka. Makedonija je
imala svoje pismo iz porodice raznih pisama Balkana i
Podunavlja, koja su potekla od vinčanskog. Međutim, za
njegov svetski projekat bilo je poznatije i korisnije pismo
grčkih trgovačkih gradova. Sam Aleksandar imao je
144
poštovanje prema atinskoj kulturi, znao je grčki jezik i
pismo, imao i grčko vaspitanje kao i njegov učitelj Ari-
stotel, takođe porekiom iz Stagire u Makedoniji. Sve to su
Grci uspešno koristili kao opravdanje za kasniju hele-
nizaciju celokupnog nasleđa makedonske imperije. Ali,
poštovanje nekih iskustava atinske demokratije i grčke
kulture Aleksandru nije bilo iznad njegovog "varvarskog",
makedonsko-slovenskog porekla i autentične, drugačije
vizije sveta bez ičije rasne i civilizacijske superiornosti. On
je kategorički odbacio robovlasnički poredak grčkih polisa
i rasistički odnos nipodaštavanja drugih naroda i kultura
kao varvarskih.
Grci su, naravno, profitirali od neviđenog poleta
trgovine i pomorstva u ogromnoj imperiji, koristeći pre-
dnost rasprostranjenosti svog pisma i jezika za kasnije
svojatanje celokupnog makedonskog nasleđa kao helen-
skog. U vlasti su, međutim, imali marginalnu ulogu ne
samo u okviru imperije Aleksandra Makedonskog, nego i
u makedonskim državama koje su nastale posle raspada
imperije. Političku vlast u imperiji za vreme Aleksandra i
njegovih naslednika imala je isključivo makedonsko-ilirska
politička i vojna elita. Najviši rang na dvoru Aleksandra
koji je imao neki Grk bio je majordom, šef protokola.
Vladarske kuće nastale u različitim delovima imperije
posle smrti Aleksandra - u Egiptu, Maloj Aziji, Mesopo-
tamiji, Persiji, Baktriji, Makedoniji, formirali su Makedonci,
najbliži Aleksandrovi saradnici.
U samo 12 godina kampanje koju je
Aleksandar Makedonski počeo u svojoj 20. godini
stvorena je najveća imperija Starog sveta. U tih
dvanaest godina smešteno je toliko veličine i svetske
slave, da je nastala i misterija Aleksandra Makedon-
skog, otkuda takva veličina da izraste iz balkanske
varvarike. Aleksandar Makedonski je umro pre nego je
ostvario svoje planove. Njegova imperija ubrzo posle
145
njegove smrti se raspala na više delova u kojima su ostali
da vladaju njegovi saradnici. Međutim, njegov civilizacijski
poduhvat je u potpunosti ostvaren, stvaralački je delovao
oko 600 godina, posebno u egipatskom delu njegove
imperije sa centrom u Aleksandriji.
Zato helenizacijom nije potpuno razrešena make-
donska enigma. U raznim istorijskim vremenima pona-
vljale su se ambicije da se njegov poduhvat ponovi - od
rimskog Cezara, preko Kolumba do Hitlera i Musolinija.
Međutim, nijedan nije uspeo jer, za razliku od
makedonsko-slovenskog projekta poštovanja samo-
bitnosti svakog naroda, pokretali su ih samo osvajački,
rasistički motivi nametanja ropske pokornosti i sopstvenog
poretka tuđim narodima.
Obimna literatura o Aleksandru Makedonskom i
njegovoj imperiji počiva na istorijski nepouzdanim i
pristrasnim delima grčkih i rimskih autora, nastalih u
antičko doba, nekoliko vekova posle njegove smrti. Ona
su bila sastavni deo "overavanja" helenizacije make-
donskog nasleđa, koja je u međuvremenu obavljena.
Bogata izvorna literatura koju su stvarali Aleksandrovi
savremenici još za vreme njegovog života, ili je nastala
neposredno posle njegove smrti, uništena je, nestala, ili je
korišćena u grčko-rimskoj verziji istorije Aleksandrovog
doba. Među tim izvornim istoriografskim delima najdra-
goceniji su bili radovi makedonskih autora, Kalistena,
zvaničnog hroničara Aleksandrove kampanje, zatim
Klitarha, koji je svoje delo izradio na osnovu razgovora sa
živim učesnicima Aleksandrovih osvajanja na stvaranju
njegove svetske imperije. Dragoceni su i memoari u slavu
vladara, komandanta i prijatelja, jednog od najbližih make-
donskih saradnika Aleksandra, Ptolomeja, osnivača ma-
kedonske dinastije, koja je vladala Egiptom sve do rimskih
osvajanja. Zatim memoari Niarkosa, Aleksandrovog ko-
mandanta flote. O tim radovima i njihovom sadržaju saču-
146
vali su saznanja samo grčki i rimski autori, koji su na
osnovu njih napisali svoja dela i svoju verziju istorije koja
je temelj celokupne kasnije literature o imperiji Aleksandra
Makedonskog i njemu lično sve do savremenog doba.
Najpoznatiji autori na kojima se temelji zvanična
istorija makedonske imperije su grčki istoričar Arijan (180-
105. g.. s.e.) sa delom "Anabis" i "Ekspedicija Aleksan-
dra", zatim grčki istoričar Diodor (90-20. g. s.e.) iz grčke
kolonije na Siciliji, koji je svoje delo napisao za vreme
Augusta, posle rimskih osvajanja ptolomejevskog Egipta i
smrti poslednje, najpoznatije, trinaeste Kleopatre iz make-
donske dinastije Ptolomejevića. Na osnovu radova Arijana
i Diodora, nastali su mnogi kasniji radovi rimskih autora,
uključujući Plutarha i Seneku, da bi se kasnije na njih
zaboravilo sve do renesanse antike u Srednjem veku, i
nove literature o slavi Aleksandra Makedonskog-Velikog.
Najveći deo literature o Aleksandru Makedonskom
i njegovoj imperiji potiče iz Aleksandrije iz vremena posle
Ptolomejevića, za vreme rimske vladavine, više vekova
posle smrti Aleksandra. Izvorne verzije Aleksandrovog
pohoda od strane učesnika hroničara, uključujući i prvog
guvernera Egipta Ptolomeja i istoričara Kalistena su
prerađene i nestale. Istorijska slika imperije u hele-
nističkom maniru sve više se menjala. Izgubljene su i
prepravljane izvorne hronike, pravljene nove verzije
Kalistena. Kako su vekovi prolazili tako se istorijska slika
o vremenu i imperiji Aleksandra Makedonskog udaljavala
od istorijske istine. Brisan je makedonski u prilog isklju-
čivo grčkog karaktera celog poduhvata. Najznačajnije
civilizacijsko nasleđe makedonske imperije, koje je
stvoreno u njenom egipatskom centru i najznačajnijem
kulturnom žarištu Starog sveta - Aleksandriji, bilo je
kasnije zaboravljeno i odbačeno od strane naslednika
rimske imperije. Zapadni deo imperije odbacivao je to
nasleđe kao pagansko, tuđe, istočno, koje je ostalo u
147
sastavu istočne, njima rivalske imperije - Vizanta. Zato
mračna, inkvizitorska srednjevekovna Zapadna Evropa
nije smela da zna za velikane antičke misli. S druge
strane, i Vizant je antičko nasleđe odbacivao kao pagan-
sko. Posle paljevine Aleksandrijske biblioteke, sva naučna
otkrića aleksandrijske škole bila su zabranjena kako na
istoku tako i na zapadu rimske imperije. Balkanska antika
je, ne samo u svojoj makedonskoj nego i helenizovanoj
verziji, bila zaista zaboravljena. Tako se dogodilo da je
najveće dostignuće evropske civilizacije - antička misao,
bila u Evropi ponovo otkrivana posle više od hiljadu
godina. U njoj je sve manje bilo prisutno makedonsko-
slovensko nasleđe da bi konačno bilo brisano german-
skom teorijom u 19. veku.
Iznenađujuće je, ali istinito, da su negovana i
sačuvana u arapskom, muslimanskom svetu. Čak su
razvijana i dalje u arapsko-maorskoj državi u Španiji i na
Siciliji, odakle je Evropa i dobila račun i "arapske" brojeve.
Arapski, islamski naučnik Avicena (980-937. g. n.e.),
poznat kao "knez filozofa" i "knez lekara", napravio je prvi
prevod Aristotela na latinski! Zahvaljujući arapskoj nauci,
Evropa je tek na kraju mračnog Srednjeg veka otkrila
antičku misao, nauku i filozofiju Aristotela, Platona, Pita-
goru, Heraklita. Tek je renesansa vakrsla, rehabilitovala
slavu antike i konačno je unela u zapadno-evropsko
kulturno, civilizacijsko nasleđe.
U vreme renesanse sa obnovom antike, slava
Aleksandrove imperije stigla je u Evropu preko latinske
verzije Kalistena iz 3. veka n.e. Kako ceo makedonski
poduhvat, tako i ličnost Aleksandra definitivno je hele-
nizovana i stvoren je mit koji je još više udaljio njegovu
ličnost i delo od stvarnosti. Pošto je odnos hrišćanstva
prema makedonskom civilizacijskom nasleđu bio kao i
prema drugim paganskim kulturama, slava Aleksandra
kao grčkog vladara "zavijena" je po starom grčkom
148
običaju više u mit nego istoriju. Aleksandar je, kako se
navodi u Britanskoj enciklopediji, postao Grk "mada je pre
njegove slave, makedonski narod kome je pripadao,
proglašen za van/are i najveće neprijatelje Grka".
Literatura o Aleksandru i makedonskoj imperiji
postala je mešavina literarne imaginacije, istorije, mito-
logije, starih legendi raznih naroda (Gilgameš i dr.). U
raznim delovima imperije stvarane su razne verzije i
svojatanja njegovog lika. U Persiji je bio sin Darija, među
muslimanima prorok, među ranim hrišćanima je progla-
šavan za sveca. Najmaštovitije i najtrajnije je ipak bilo
grčko zamagljivanje velikog istorijskog poduhvata Alek-
sandra Makedonskog. Po njihovoj verziji, Aleksandar nije
bio Makedonac nego mešavina Egipćanina i Grka. Navo-
dno je Egipćanin Nektanebus u prestonici Pela zaveo
Aleksandrovu majku Olimpiju u vidu Zevsa pretvo-
renog u zmaja.
Tako je i trojanska civilizacija i njeno vrhunsko
delo Ilijada i Odiseja helenizovano, mitološke ličnosti i
božanstva u njima pretvoreni su u istorijske, grčke vla-
dare. I druge velike antičke civilizacije - minojska, hetit-
ska, etrurska, skitska i danas su obavijene mistikom i
misterijom. Ipak, to se ne može ni izbliza porediti sa
načinom kako je rimska civilizacija postupala sa poko-
renim narodima i njihovim nasleđem. Ona je razarala
pokorene kulture, a njihove narode pretvarala u robove.
Tako je postupila sa berbersko-feničanskom Kartaginom,
starosedelačkim kulturama Drevne Evrope, ilirsko-sloven-
skim kulturama i narodima Balkana, njihovim kulturnim
nasleđem, pismima i spomenicima.
149

Aleksandrija, najveći centar civilizacija Starog
sveta
Širom imperije Aleksandra Makedonskog izgra-
đeno je 70 gradova sa imenom Aleksandrija, sa ciljem da
budu centri - rasadnici nove kulture, koja će se stvarati
prožimanjem svih kultura imperije. Njihova izgradnja je
bila smišljeno određena u oblastima u kojima su postojale
već razvijene autohtone kulture koje su pod persijskom
vlašću bile prigušene. Zato su najznačajnije Aleksandrije
nastale u Egiptu i Baktriji, na zapadnom i istočnom kraju
imperije, u centrima drevnih civilizacija koje su fascinirale
Aleksandra. Aleksandrije u drevnoj Baktriji, "zemlji hiljadu
gradova", čiji je centar bio u današnjem tragičnom Avga-
nistanu, bile su na mestu gradova Herata, Kandahara i
Samarkanda u Uzbekistanu.
U ovu svrhu zadržaćemo se posebno na
egipatskoj Aleksandriji, najslavnijoj i prvoj koja je izgra-
đena još za života Aleksandra.
Aleksandar je imao posebno poštovanje prema
egipatskoj kulturi, na čijim izvorima su se napajali grčki
umovi vekovima pre njega - od Solona do Platona. On je
pokorio Egipat bez borbe za razliku od feničanskog Tira,
koga je opsedao mesecima i na kraju surovo kaznio.
Proglasio se počasnim egipatskim faraonom, pokrovi-
teljem Egipta. U ovom najvećem žarištu antičke kulture u
toku više vekova, korišćeni su paralelno egipatski i grčki
jezik i pismo, što je omogućilo Sampolionu u 19. veku da
na osnovu jedne sačuvane dvojezične ploče dešifruje
egipatske hijeroglife. Tako je bio otvoren put da se
ponovo otkrije bogatstvo egipatske kulture i aleksan-
150
drijskog nasleđa, koje je rimska civilizacija kasnije
nemilosrdno uništila.
Manje je poznato i nedovoljno priznato da oko
hiljadu godina od (4 veka s.e do 6 veka n.e) najznačajnije
žarište antike, odnosno grčko-rimske civilizacije nisu bili
ni Atina ni Rim, nego Aleksandrija. Međutim, ne kao što
se smatra zahvaljujući grčko-rimskoj civilizaciji, nego
uspešno ostvarenoj viziji makedonsko-slovenskog poretka
njegovih osnivača Filipa i Aleksandra, kao i tekovinama
velike egipatske civilizacije. Posle rimske okupacije
Egipta, Rim je postao politička i vojna prestonica imperije,
ali je Aleksandrija zadržala ulogu najznačajnijeg kulturnog
žarišta Starog sveta. Posle podele imperije i pada
zapadne prestonice Rima, istočnorimska imperija -
Vizant, odnosno Konstantinopolj, preuzima još skoro
hiljadu godina (od 6-15. veka n.e.) ulogu najznačajnijeg
civilizacijskog centra Evrooazije, umesto Rima i Aleksan-
drije. Rim je izgubio tu ulogu posle pada zapadnorimskog
carstva, smene novih, germanskih gospodara na njenom
čelu, međusobnih verskih ratova, inkvizicije i srednje-
vekovnog mraka. Aleksandrija je potpala pod arapsku
vlast kao i iberijsko ostrvo u Evropi. Arapi su tamo ostali
oko 800 godina kada su u 15. veku proterani iz Španije, u
vreme kada su Turci već osvojili Carigrad. Renesansa je
u Zapadnoj Evropi predstavljala pokret za povratak
antičke slave i obnove zapadne civilizacije na antičkim
osnovama.
Aleksandrija je posle smrti Aleksandra i raspada
imperije postala prestonica makedonske vladarske kuće
Ptolomejevića (Lagida) u Egiptu. Bilo ih ukupno 16 i svaki
je imao svoj nadimak. Njen osnivač je bio Ptolomej
Soter, ("Spasilac", 368-283. g. s.e.) Makedonac, najbliži
saradnik Aleksandra, vojni komandant koga je imenovao
za prvog namesnika Egipta. On je osnivač aleksandrijske
biblioteke i univerziteta. Njegov sin Ptolomej Drugi,
151
 Filadelf ("Sestroženac", 308-246. g. s.e.) prvi je od Sva velika dostignuća koja su obeležila pojam antike
Makedonaca preuzeo faraonski običaj ženidbe sa ses- rođena su u toj multikulturnoj klimi koja je obeležila više
trom. Bio je veliki graditelj uključivši Alesandrijski sveti- vekova evroazijske istorije. Došlo je do punog procvata
onik, jedno od Sedam čuda Starog sveta. Ptolomej Treći velikih, autentičnih kultura od Evrope, Egipta pa do Indije.
("Dobrotvor", 280-221. g. s.e.) pokorio je Malu Aziju koja Nastala je jedna nova civilizacija kao plod jedin-
je bila pod vlašću takođe makedonske dinastije Seleukida stvenog sinkretizma istočnih i zapadnih kultura u
i oblasti Egeja itd. Poslednji vladar makedonske loze Starom veku.
Ptolomej 16. bio je sin Kleopatre 13. i rimskog Cezara.
Kako je kulturna tolerancija u makedonskoj imperiji
Vladao je zajedno sa svojom majkom od 44-30. g. n.e.
kasnije bila zloupotrebljena, kao osnova za helenizaciju
Ubijen je po nalogu Oktavija. Tako se ugasila make- celokupnog viševekovnog makedonsko-slovenskog nasle-
donsko-slovenska loza Ptolomeja, Egipat je postao rim- đa, najbolje pokazuje primer upravo Aleksandrije i Egipta
ska provincija. Ptolomejevića. Najveći kulturno-civilizacijski procvat u egi-
Aleksandrija je za vreme skoro četristogodišnje patskom centru makedonske imperije ostavio je svetu
vladavine makedonskih Ptolomeja postala kulturni cen- najveća dostignuća u nauci i kulturi.
tar celokupnog evroazijskog Starog sveta. Ovde je Aleksandrijska škola kao najznačajnije žarište
sabirano, objedinjavano, stvaralački nastavljano celoku- nove kulture Starog sveta je najpre helenizovana, da bi
pno nasleđe istočno-zapadnih kultura iz sastava Aleksan- zatim postala temelj i vrhunski domet zapadne civilizacije.
drove makedonske imperije. Aleksandrija je postala cen- Zaboravljena je njena istinska geneza. Nije to bila više ni
tar prožimanja kultura Istoka i Zapada kakav nikada samo egipatska, ni samo makedonska, ni grčka, a još
više nije ponovljen u istoriji. Najveći kulturni procvat u manje rimska, zapadna kultura. Bio je to rezultat nepo-
Starom svetu bio je dokaz genijalnosti jedinstvenog novljivog spoja najvrednijih dostignuća kultura Istoka i
projekta u istoriji, kome su tipično slovenski, neagresivni Zapada u još živom žarištu jedne od najvećih, najstarijih i
duh tolerancije, uzajamnog uvažavanja u spoju sa auten- najplodnijih civilizacija na planeti - egipatske.
tičnim civilizacijama Egipta i Bliskog istoka, uz grčku
Aleksandrija je bila primer mirnog, stvaralačkog
preduzimljivost, dali dotad neviđeni pečat.
spoja grčke preduzimljivosti, makedonskog, slovenskog
I pored rane smrti Aleksandra, raspada imperije,
duha i "istočne mudrosti", rasadnik i riznica znanja celog
međusobnog sukoba vladarskih kuća u raznim provin-
Starog sveta. Osnovana u 3. veku s.e. za vreme
cijama, njegovi naslednici su više ili manje uspešno ostva-
Ptolomeja Drugog i u vreme najvećeg procvata imala je
rivali njegove vizije u toku nekoliko vekova njihovog
300. hiljada stanovnika. Aleksandrijska biblioteka nije
trajanja. Makedonske provincije su nakon njegove smrti
bila samo biblioteka, nego i najstariji univerzitet, najveći
postale žarišta autentičnih kultura koje su dobile punu
centar antičke nauke, kavog nije bilo u celoj istoriji čove-
autonomiju i slobodu razvoja. U nekim državama taj
čanstva. U njoj su bila skupljena sva naučna, književna
procvat pod makedonskim pokroviteljstvom bio je izu-
dela prebogatog nasleđa drevne egipatske civilizacije,
zetno uspešan u svakom pogledu - ekonomskom, politi-
dela starih mesopotamskih, mediteranskih i balkanskih
čkom, kulturnom, verskom, nacionalnom, civilizacijskom.
kultura. Drugim recima, najznačajnija dela poznatog sveta

152 153
Istoka i Zapada pre 3. veka s.e. I ona koja su tokom
nim dostignućima u navodnjavanju. Kolos sa Rodosa,
nekoliko vekova procvata Aleksandrije u njoj stvarana. O
simbol priznanja velikim mediteranskim moreplovcima.
tome koliki je značaj pridavan prikupljanju svekolikih zna-
Mauzolej u Halikarnasu u bogatoj Karskoj državi u Maloj
nja u Aleksandriju, govori i ptolomejevski propis po
Aziji, koju je Aleksandar oslobodio persijske satrapije, bio
kome je svaki rukopis sa brodova prispelih u aleksan-
je simbol poštovanja prema kultu mrtvih tog doba. Fidijin
drijsku luku, najveću raskrsnicu trgovačkih puteva
Spomenik Zevsu je bio izraz poštovanja prema kultu
Starog sveta, morao da se pošalje u biblioteku zbog
sličnog božanstva u svetilištu pelazgijskih starosedelaca
prepisivanja. I to je bio jedan od puteva da Aleksan-
Balkana iz Dodone, koga su po trojanskoj tradiciji slavili
drijska biblioteka dostigne 900.000 papirusnih svezaka,
Makedonci i drugi balkanski starosedeoci, a kasnije i Grci.
kataloški obrađenih prema svim tada poznatim nauč-
Hram Artemide u Efesu je bio simbol kulta Velike majke,
nim oblastima. Na osnovama takvog kulturnog blaga su
najvećeg ženskog božanstva evromediteranskih starose-
izrasla najveća imena antičke nauke, kojima je kasnije
delaca, koji je stigao još iz paleolita (praslovensko-
pripisana isključivo helenska slava.
arijevska Kubela). Svetilište kulta majke nastavljeno je i u
Ne podcenjujući značaj grčkog doprinosa nasleđu hrišćanstvu posle rušenja paganskog Artemidinog hrama.
makedonske imperije i stvaralaštvu aleksandrijske škole, U Efesu je 421. g. n.e. održan prvi ekumenski sabor.
time i svetskoj civilizaciji, ne treba zaboraviti da su najveći
Na spisku se nisu našla mnoga velika dela kultura
velikani antike potekli iz te makedonsko-egipatsko-ptolo-
iz tog ili ranijeg doba za koje se znalo, ali nisu bile u
mejevske škole. Na primer Pitagora, Demokrit, Anaksa-
sastavu makedonske imperije ili helenskog sveta. Gran-
gora, Anaksimandar, Tales Miletski, Ksenolan, Aristarh iz
diozna etrurska piramida u Kluziju, čuda Kartagine,
Samosa itd. Platon je pre dolaska Aleksandra u Egipat u
minojska palata u Knososu ili neka od velikih skitskih
njemu proveo 20 godina u izgnanstvu, naučio egipatski i
"stepskih piramida", da ne govorimo o čudima kitajske i
na osnovu tamošnjih izvora i saznanja o egipatskoj
induske civilizacije. Da je spisak pravljen u nekim drugim
demokratiji napisao svoju "Republiku". Solon, tvorac
delovima makedonske imperije, na primer u Baktriji,
atinske demokratije, takođe je u Egiptu preveo izvore za
takođe bi drugačije izgledao. Sigurno bi na njemu bili
svoje delo, itd.
grandiozni spomenici Budi u Bamijanu u Avganistanu
Spisak 7 čuda Starog sveta napravljen je, (6. vek s.e.). Oni su preživeli sve okupacije posle
takođe, u Aleksandriji Ptolomejevića (autor je Grk Filon). Aleksandra, ali su ih nedavno uništili islamski funda-
Za razliku od kasnije glorifikacije rimske civilizacije, mentalisti uz ravnodušnost "međunarodne zajednice".
podele na Istok i Zapad, ovde su bila odabrana naj-
reprezentativnija obeležja raznih kultura, na teritoriji Rimska imperija je razorila i razgrabila najveći deo
tadašnje makedonske imperije. Na čelu spiska su bile "čuda" sa aleksandrijskog Filonovog spiska, uništivši duh
egipatske piramide, Aleksandrijski svetionik, ali ne i tolerancije makedonsko-slovenske imperije. Rimsku oku-
Aleksandrijska biblioteka, u stvari najveće čudo Starog paciju preživele su samo neuništive egipatske piramide
sveta. Viseći vrtovi Semiramide su ušli u spisak kao čije bi rušenje zahtevalo sličan poduhvat kao i njihova
izraz poštovanja prema vavilonskoj kulturi, posebno nje- izgradnja. Delovi Mauzoleja u Halikarnasu nalaze se u
Britanskom muzeju. Artemidin "paganski" hram je pot-

154
155
puno uništen za vreme rimske okupacije u 4. veku n.e, i
tek u 20. veku su u ruševinama otkrivene mnoge statue
ove drevne mnogogrudne boginje. Ostaci aleksandrijskog
svetionika su pronađeni, Fidijinog Zevsa nisu, ali se zna
kako je izgledao, dok o izgledu Kolosa sa Rodosa postoje
samo maštovita nagađanja. Umesto ovih, Rimljani su
stvarali svoj spisak svetskih čuda, zapadnorimska
imperija i njeni naslednici svoja. Na prvom mestu je bio
rimski Koloseum, koji je dobio i naziv po Kolosu sa
Rodosa. Rimski koloseum kao i gladijatorske arene
širom imperije postali su najtipičniji arhitektonski simboli
nove rimske civilizacije. Pridružile su im se trijumfalne
kapije, slavoluci, hramovi novim bogovima, spome-
nici obogotvorenim imperatorima, carske i vlaste-
linske palate. U zapadnorimskom, posebno svetom ger-
manskom carstvu, nasledila ih je sakralna i fortifikaciona
arhitektura, velelepne katedrale i gradovi-tvrđave koje
su naročito u Srednjem veku obeležile Mediteran i
Evropu.
Današnja slava Ptolomejevog Egipta najviše se
vezuje za ime poslednje Kleopatre (13.) kao egipatske
vladarke, prvenstveno zbog njenih ljubavnih afera sa dva
rimska imperatora i njenoj legendarnoj smrti. Istorijsko
sećanje na ovu mudru i veliku vladarku zaboravlja prostu i
nepobitnu istorijsku istinu - Kleopatre nisu bile ni egipat-
ske, ni grčke kraljice nego vladarke Egipta iz make-
donske vladajuće loze Ptolomejevića. To drevno make-
donsko ime nosile su brojne princeze iz vladarskih kuća u
Makedoniji i za vreme Ptolomejevića u Egiptu, od Ale-
ksandrovog osvajanja do rimske okupacije. Slično je bilo
u drugim provincijama Aleksandrove imperije kojima se
posebno ne bavimo - od Makedonije do Baktrije. Njihov
slovenski karakter je prepoznatljiv u svim makedonskim
vladarskim kućama gde su, takođe, žene igrale značajnu
ulogu u vlasti. Na primer, majka Antioha 2, iz vladarske
156
kuće makedonskih Antagonida u Siriji zvala se Stratoni-
ca. Njegova prva žena je bila Ladica. Antioh je u ratu
protiv Ptolomeja 2, graditelja aleksandrijske biblioteke,
sklopio mir i oženio se njegovom kćerkom - Verenicom.
Itd.
"Kleopatrinim iglama" popularno se nazivaju
obelisci koji krase centralne trgove u dve velike prestonice
Zapada - Rimu, Parizu, Vašingtonu. Rimski obelisk koji se
nalazi ispred Bazilike Svetog Petra doneo je u Rim ne baš
slavni rimski imperator Kaligula. Vatikanu nije smetalo da
na vrh tog paganskog spomenika doda zlatni krst. Pariški
obelisk je na trg Konkord, donet za vreme Napoleonovih
osvajanja Egipta. Teško bi bilo uveriti građane tih presto-
nica zapadne civilizacije da su to i najstariji javni spome-
nici uopšte u tim gradovima, uključujući i "Večni Rim". I da
nisu njihovi. Takvo "kićenje tuđim perjem" po merilima je
osvajačke, zapadne civilizacije. Sve je počelo sa Kleo-
patrom koja je, u duhu tradicije novih gospodara Egipta,
obogotvorenim rimskim imperatorima u čast (obadvojici)
poklonila dva staroegipatska obeliska iz Heliona. Nekoliko
vekova kasnije, njihov naslednik Dioklecijan (ilirsko-dal-
matinskog porekla) će u Aleksandriji, u faraonskom stilu,
podići sopstveni spomenik visok 27 m.
Aleksandrijska biblioteka je stradala već za vreme
Cezarovih osvajanja 47. g. s.e. Zapaljena je po njegovom
nalogu. Delimično je bila obnovljena, ali je zadržala samo
nešto od svog uticaja iz vremena Ptolomejevića. Kada je
u vreme hrišćanstva postala centar prirodnih nauka,
"paganskih sekti" koje su ugrožavale monopol rimske
crkve, bila je razorena u 5. veku n.e. Aleksandrija se kao
centar kulture održala još za vreme arapske okupacije, da
bi je Turci konačno ugasili.
Paljevina aleksandrijske biblioteke, uništenje alek-
sandrijskog žarišta antike, bilo je najveći kulturni geno-
cid u Starom svetu. Može da se uporedi sa paljevinom
157
 astečke bibiloteke u Tenoćtitlanu, prestonici Asteka. I
egipatsko pismo bilo je uništeno zajedno sa najvećom
bibliotekom na svetu, pa se za njega saznalo tek uz
pomoć arheologije u 19. veku. Zahvaljujući slučajno
otkrivenom tekstu na dva jezika i dva pisma na jednoj
ploči iz ptolomejevskog perioda, posle skoro dva
milenijuma, bilo je dešifrovano (Šampolion). Ponovo je
počela da se otkriva veličanstvena egipatska civilizacija. A
kakvo bi blago za čovečanstvo predstavljala aleksan-
drijska bibilioteka da je sačuvana i kakva je praznina
nastala u svetskoj kulturnoj baštini njenim uništenjem,
kako bi izgledao razvoj svetske civilizacije da je ona
nastavila aktivno da zrači kroz ova dva milenijuma, danas
nije moguće ni zamisliti. Mnoga otkrića i saznanja drevnih
civilizacija koja su u Aleksandriji bila još izvorno sačuvana
i razvijana dalje, bila su prekrivena srednjevekovnim
mrakom, da bi tek u novije doba bila ponovo otkrivena.
Na primeru uništenja aleksandrijskog centra
kulturne antike od strane Rimljana, vidi se razlika između
makedonskog, grčkog i rimskog odnosa prema drugim
kulturama. Najveće i najpoznatije tekovine antičke kulture
potekle su iz Aleksandrije. Ono što je u nauci antike
stvoreno pre Aleksandrije, sačuvano je zahvaljujući
makedonskim vladarima koji su sačuvali, prihvatili sa
poštovanjem i dalje razvijali egipatsko nasleđe. Ono što
je u egipatsko-makedonskoj Aleksandriji stvoreno, Grci su
kasnije prisvojili, helenizovali, ali je zahvaljujući tome
ostalo sačuvano za čitavo čovečanstvo. Rimljani nisu
uništavali to nasleđe zbog uvažavanja njegovog grčkog,
helenističkog porekla, ono je romanizovano i uneto u
temelje zapadne civilizacije. Slovensko-makedonsko ute-
meljenje aleksandrijske škole je zajednički izbrisano kao
"varvarsko". Udeo prethodnih kultura u tome, pre svega
egipatske, bio je uništen, tragovi izbrisani, prošlost
zaboravljena.
158
Ogromni doprinos multikulturnog makedonsko-
slovenskog poduhvata opštoj civilizacijskoj baštini je bio
obezvređen. Zato je izostala njegova istinska valorizacija
od strane istoriografije, što je dokrajčeno istoriografskom
tezom o Slovenima.
U vezi sa "krađom i prekrađom" egipatsko-
makedonske kulturne baštine od strane Zapada,
zaslužuje pažnju nedavni grandiozni poduhvat obnove
aleksandrijske biblioteke, pod nazivom Aleksandrina.
Izveden je pod pokroviteljstvom UNESC-o. Spoljni zidovi
zdanja su ukrašeni hijeroglifima, ideogramima i slovima
desetak svetskih azbuka. Među njima, naravno, nema
vinčanske azbuke, najstarije na evromediteranskom pro-
storu, niti bilo kakvog makedonskog, balkansko-sloven-
skog obeležja u spomen istinskim osnivačima prve i
najslavnije aleksandrijske multikulturne riznice znanja
Starog sveta, Istoka i Zapada. Među 800 zvanica na
otvaranju biblioteke bili su lideri Zapada, naslednici one
iste civilizacije koja je Aleksandriju uništila, bez pred-
stavnika Makedonije, ili bilo kog slovenskog naroda čiji su
preci bili njeni tvorci. Na osnovu ovog primera, teško je
poverovati da ne postoji nikakva zavera ćutanja oko
slovenske civilizacije, kako kaže prof. Pešić.
159
Kerramički oblici i ornamentalne tehnike centralne kulture Srednjeg
Podunavlja i Balkana, od Vinča-Tordoš I do Pločnika II. Izrasta iz
starčevačke kulture, promene u poslednjoj fazi pod uticajem sa istoka,
kultura Černavoda III, Bubanj, Krivodol i dr. /VI -IV milenijum s.e./ Krater iz nalazišta Derveni u današnjoj grčkoj Makedoniji
/ IV vek s.e./, vreme Filipa Makedonskog.
Mozaik sa predstavom lova, freska iz Pele, makedonske prestonice
/ IV vek s.e./

Ostaci pelazgijskog svetilišta u Dodoni u Epiru, preteča Olimpije / X vek

s.e - II vek n.e. kada ga srušili Rimljani./. Kult Velike Boginje Zemlje
/Mater Sva/ svetog hrasta.izvora.Dodonskog Zevsa Grci su zvali Najos-
teror. Prorokovalo se po letu golubova, šuštanju lišća hrasta, žuboru sve-
tog izvora ili brujanju velikog bronzanog gonga

Oklop Filipa II Makedonskog iz Vergine, gvozdeni sa zlatnim trakama Modeli kultnih stubova, Kultura
/ 3 vek s.e./ Poljanica u Bugarskoj, savrem-
nik Bojan kulture u Rumuniji
/ 5.400 god s.e./.
Slikane vaze iz Stene, Makedonija, današnja Demir Kapija /V vek s.e./.
Sedeća statua na
prestolu, Predionica,
naselje vinčanske
kulture kod Prištine
/ 5 milenijum s.e./

PRECI OSTALIH JUŽNOSLOVENSKIH NARODA
MEĐU SLOVENSKO-ILIRSKIM
STAROSEDEOCIMA BALKANA
Čitava teritorija bivše Jugoslavije, Balkana i
Podunavlja bogata je nalazištima iz svih perioda
balkanske praistorije - od vremena neolita do ilirskog
perioda i rimske okupacije. Nauci je već poznato da su
kulture balkanske civilizacije od Lepenskog vira, Starčeva,
Vince do ilirskog perioda nosile neka zajednička kultumo-
etnička obeležja. Celovitost tog starosedelačkog, pra-
slovenskog prostora pre rimske okupacije nije se bitno
menjala, kao ni njihov etnokulturni kontinuitet. Nije bilo
takvih vanregionalnih uticaja ili migracija da bi se moglo
reći da su pre Rima tu živeli neki drugi narodi, da bi se
posle navodnog "doseljavanja" Slovena u vreme propasti
zapadnoprimskog carstva pojavili opet neki sasvim drugi,
tj. Sloveni. Kao što smo videli na primeru Makedonije, na
Balkanu su pre i posle Rima živeli isti narodi koji su
tu "od početka živeli", čiji potomci su uprkos poko-
ravanjima uglavnom opstali na svojoj zemlji. Preci i
potomci tih naroda etnički pripadaju istoj, slovenskoj
porodici, istom etničkom stablu kao i savremeni južno-
slovenski narodi koji žive na istim teritorijama. Sličan
Makedoncima je primer Dalmata-Dalmatinaca. Preci osta-
lih južnoslovenskih naroda kriju se pod imenima mno-
gobrojnih ilirskih plemena.
Mnogi nalazi su, međutim, neobrađeni otišli u svet
u privatne kolekcije, ili čame u depoima muzeja.
Najneobičniji, slučajni nalazi na kopovima ciglana ili pre
160
izgradnje brana, (slučaj Lepenskog Vira) potvrđuju bogat-
stvo kultura koje su se smenjivale na ovim prostorima i
koje su još neotkrivene. Proces smeštanja ogromnog
arheološkog blaga (preko 10.000 figurina koje pripadaju
samo vinčanskoj kulturi) u istinski etnički, kulturni i istorij-
ski kontekst usuđuju se da vrše tek pojedinačni istraživači
slovenske prošlosti. "Kada se istoriografija nađe pred
zagonetkama prošlosti, ona ih ili u potpunosti odbacuje, ili
ih svrstava u mitologiju, uprkos nepobitnoj argumentaciji
koja se nudf, kaže prof Pešić. Ili, kako to kaže akademik
V.V. Sjedov: "Svi mi Sloveni, izašli smo ispod iste kape...
svi potičemo iz iste slovenske zajednice".
U toku 2. milenijuma s.e. obrazuju se posebni
slovenski jezici, etničke zajednice kao direktni preci
današnjih slovenskih naroda. Oni su takođe izdanci zajed-
ničkog arijevskog stabla, njegovog praslovenskog ogran-
ka, kada su još govorili jednim zajedničkim jezikom.
Kontinuitet kultura balkanske civilizacije, posto-
janost njihovog etničkog domorodačkog karaktera značaj-
nije se menja neposredno pre, za vreme i posle rimske
okupacije, u vreme velikih seoba naroda iz Azije u Evropu
(Goti-Germani, Huni, Avari, Mađari idr). U tim ratovima,
seobama nasilno je menjan etnički sastav stanovništva,
uništavano nasleđe prethodnih kultura. Najveće promene
su nastale prema rimskim izvorima u periodu koji se može
smatrati ilirskim.
Opšte je poznata istina da mnogobrojni Iliri
etnički nisu pripadali ni Grcima ni Rimljanima.
Odgovor na pitanje - kom etničkom stablu su pripadali
tvorci predantičkih balkanskih kultura, nalazio se u
odgovoru - ko se krije iza imena Iliri, Veneti, Raseni,
Tribali, Tračani, Auterijati, Dardanci i drugim grčko-
rimskim nazivima za evropske varvare. Utvrđeno je da su
tvorci tih kultura etnički bliži precima Slovena, nego bilo
kom drugom od poznatih naroda. Imajući u vidu etno-
161
 kulturni kontinuitet u dužem vremenu na istoj teritoriji,
srodnost naroda koje su pokorili Rimljani sa njihovim
precima, nesumnjivo je da su tvorci tih kultura - Iliri,
etnički preci današnjih južnih Slovena. Sve do 19.
veka pojmovi Ilir - Sloven bili su sinonimi. To poisto-
većivanje ilirskog sa slovenskim poštovali su južno-
slovenski okupatori od Rimljana do Austrougarske. Slo-
venski i neslovenski autori koji su se bavili istorijom
Slovena u Srednjem veku, poistovećivali su Ilire sa
Slovenima. (Lomonosov, Orbin u monumentalnom delu
"Kraljevstvo Slovena"). Smatralo se da su Iliri Sloveni koji
su za vreme rimske vlasti romanizovani, ali samo gradsko
stanovništvo. Za humaniste italijanskog "quatrocenta"
Ilirija je isto što i Skijavonija. Jedan od najobrazovanijih
ljudi svog vremena Eneja Silvije Pikolomini, budući papa
Pije 2. (1440-1493. g. n.e.) napisao je u tom duhu delo
"Opis Evrope i Azije", koje još nije prevedeno kod nas
mada bi trebalo da bude nezaobilazno štivo za istoriju
Slovena neopterećenu doseljeničkom tezom.
U Austrougarskoj imperiji, carica Marija Terezija je
još 1747. osnovala ilirsku deputaciju pri Bečkom dvoru
za vođenje "slovenskih poslova". U to vreme se smatralo
da su Južni Sloveni direktni potomci Ilira. Napoleon je
ukinuo nezavisnu "slovinsku" Durovačku republiku, ali je
uveo provinciju Iliriju, poštujući tadašnja saznanja da su
Iliri-Sloveni. Itd
Zbog svega toga bilo je razumljivo da prvi pokret
za oslobođenje Južnih Slovena od turske i austrougarske
vlasti, jugoslovenski pokret dobije naziv - ilirski pokret.
Time je u borbi za oslobođenje Južnih Slovena davana
prednost imenu zajedničkih predaka u odnosu na bilo koji
od savremenih naroda. Razumljivo je da je Austrougarska
učinila sve da se razbije i na kraju zabrani ilirski pokret, ali
je bilo štetno da južnoslovenski narodi to prihvate.
Razumljivo je da su Germani bili protiv jugoslovenske
162
ideje, da su sprečavali svako jugoslovensko okupljanje,
učestvovali u razbijanju prve, druge i treće Jugoslavije.
Zahvaljujući germanskoj istoriografskoj školi i
njenoj politici prema Slovenima u 19. i 20. veku, kao i
neslozi među Južnim Slovenima, pojam jugoslovenstva je
danas satanizovan u svim delovima bivše Jugoslavije.
Pojam Ilira je deslovenizovan, prekinuta je svaka veza
između sadašnjih južnoslovenskih naroda i njihovih
ilirskih predaka. Tako su otvorene mogućnosti da se
među nekim drugim evropskim narodima traže potomci
Ilira.
Istočno pitanje je bilo, zapravo, slovensko
pitanje - šta uraditi sa Južnim Slovenima pod turskom
vlašću, pošto se "Bolesnik na Bosforu" - turska imperija
raspadne. Uprkos ilirsko-jugoslovenskom pokretu za oslo-
bođenje, hercegovačkom ustanku, oslobođenju Srbije i
Crne Gore, sprečeno je da Bosna i Hercegovina bude
oslobođena od Turaka zbog opasnosti da dođe do
oslobođenja i ostalih ilirskih, tj. slovenskih zemalja pod
Austrougraskom. Zato je Berlinskim kongresom slovensko
pitanje rešeno tako da je Austrougarska monarhija dobila
pravo da prvo okupira, potom i anektira Bosnu i
Hercegovinu. Zatim je krenula u obračun sa Srbijom da bi
se sprečilo jugoslovensko okupljanje. Rusija kao najveća
slovenska zemlja, bila je više okupirana svojim
imperijalnim nego nacionalno-slovenskim ili panslo-
venskim interesima. U velikom germanskom pohodu na
slovenski istok (Drang nach Osten), Srbija je pregažena u
1. svetskom ratu i izvršen prvi genocid nad Srbima u 20.
veku. U tom ratu raspala se Austrougarska, ali je ostala
žeđ za osvetom nad navodnim krivcima za raspad
hiljadugodišnjeg carstva, naslednika zapadnorimske
imperije. U novom germanskom, Hitlerovom pohodu na
slovenski svet u II svetskom ratu, prvo je surovo kažnjena
i raskomadana Jugoslavija, a njeni delovi podeljeni
163
susednim saveznicima da bi zatim bio izvršen novi
genocid nad srpskim narodom.
Od današnjih južnoslovenskih naroda, kao što smo
videli, najlakše je dokazati makedonsko ilirsko-slovensko
poreklo, jer je ime ostalo isto, vezano za istu teritoriju pre
i posle Rimljana, odnosno "doseljavanja" Slovena. Koristili
su ga sami o sebi i drugi o njima. Slično je bilo sa
Dalmatima - Dalmatincima. Međutim, moguće je, takođe,
identifikovati pretke svakog od južnoslovenskih naroda
među njihovim ilirskim precima pod imenima raznih
ilirsko-slovenskih plemena.
Srbija
Od davnina je Srbija zauzimala centralno mesto u
balkansko-podunavskoj kolevci Slovena. Na teritoriji
današnje Srbije se nalazi kolevka drevne balkanske
civilizacije - Lepenski Vir, starčevačka i vinčanska kultura.
Srbi kao narod i teritorija Srbije bili su od pamtiveka
izloženi najvećim nasrtajima osvajača, a njihova istorija
svojatanjima. Za zvaničnu istoriografiju istorija i civilizacija
Srbije i dalje počinju od navodnog doseljavanja na
Balkan, odnosno od Nemanjića. Predhrišćanski period
njihove prošlosti savremena srpska istoriografija smatra
za preistorijski, odnosno paganski.
Od svih evropskih naroda, Srbi su najduže opstali
na svom tlu, uprkos svim osvajanjima i sačuvali su najviše
patrijarhalnih, autentičnih, praslovensko-arijevskih tradici-
ja. Za S. Robera Srbi Ilirije su "najstariji među Slove-
nima". Pored imena Servija, Srbi, Sirbi, Serbi, Sorabi u
ilirskom periodu pre rimske okupacije, njihovi preci su bili
poznati i kao Rašani, Mezi, Skordisci, Tribali, na dana-
šnjem Kosmetu kao Dardanci.
164
U antičko vreme Srbija je bila poznata kao Raška,
Tribalija, Mezija i Drdanija. Tribalija je bila poznata kao
najveća, najbrojnija i najnaprednija ilirska zajednica
Balkana, u 1. milenijumu s.e, pre i u vreme imperije
Aleksandra Makedonskog. Herodot prvi pominje Tribal-
sko polje, plodno Podunavlje i Pomoravlje. Prestonica
Tribala je bila u gradu koji se u vreme Rimljana zvao
Viminacijum (današnji Kostolac na Dunavu), koji je bio
centar njihove provincije Gornje Mezije. Nalazio se u
centralnom delu praslovenske kolevke u Srednjem
Podunavlju Balkana, na ušću Mlave u Dunav. Primer
Viminacijuma, velikog i naprednog grada pre Rimljana, a
takvih ima više na Balkanu, pokazuje da Rimljani nisu
došli u varvarski, nerazvijeni Balkan, već da su pokorili
jednu od najnaprednijih kultura svoga doba. Požarevački
muzej čuva dokaze o tome.
Među ilirsko slovenskim učesnicima u svetskom
poduhvatu Aleksandra Makedonskog, Tribali su imali,
pored Tračana, najznačajniju ulogu. Moćna država
Tribala, pre i u vreme stvaranja makedonske, nalazila se
približno na teritoriji današnje Srbije.
Kod nekih savremenih srpskih autora prena-
glašava se isključivo srpska komponenta u traganju za
sopstvenim korenima ("Srbi narod najstariji"), što je
razumljivo za jedan od najstarijih slovenskih naroda, u
njegovoj balkansko-podunavskoj kolevci, koji je bio
izložen vekovnim naletima osvajača. Prof. Pešić je,
međutim, sagledavao centralno mesto Srbije i srpskih
korena u širem slovenskom kontekstu, tragajući ne samo
za srpskim, nego opšte slovenskim korenima. Jer, svi Siti
jesu Sloveni, ali svi Sloveni nisu Srbi.
Pojmovi Raška, Rašani, Rasi, su vrlo značajni za
autohtonističku teoriju o poreklu Srba kao starosedelaca
na Balkanu. Teritorija Raške od neolitskih vremena Vince,
preko etrurskih Rasena do ilirskih Tribala, bila je nepre-
165
kidno jedan od centara drevne srpske kulture. Pojam
Raška, Rasi očigledno je stigao do doba Nemanjića iz
velike drevnosti. Tako je prvi srpski vladar posle rimske
okupacije Stevan Nemanja - "veliki župan Raške". Oni
koji poštuju germansku doseljeničku tezu o Slovenima,
odbacuju povezivanje Srbije i Srba sa Tribalima ili
Mezima, još manje sa pojmom Raške i Rasena, Rašani-
ma. Međutim, povezivanje pojma Rašana i Rasena sa
Srbima može da bude ključ za osvetljavanje predantičke
istorije Srba, zatim za rasvetljavanje "misterije Slovena",
za predantičku istoriju celog Balkana. Tako je, na primer,
već pominjani Eneja Silvije Pikolomini (budući papa Pije
2.) nazivao još u 15. veku n.e. Srbe imenima iz antičkog
doba - Tribali i Mizi, dodajući da se danas zovu "čas Srbi,
čas Rašani". Tako su i Etrurci, takođe slovenski rođa-
ci, poznati kao Raseni, Rašani i doselili su se sa Balka-
na na Apeninsko poluostrvo. Dodajući tome da je kolevka
trojanske civilizacije, po tezama Salinasa, Balkan - sve to
može delovati vrlo izazovno za istraživače prošlosti
Drevne Srbije. Od Balkana do Istre, do danas je očuvano
mnoštvo toponima i hidronima sa nazivima Raška, Rasina
i si. Zbog svega toga bi "rašansko-etrurska veza", kao i
srpsko-tribalska veza, mogla biti značajna za praistoriju
Srba i Slovena na Balkanu. Možda "rašansko-etrurska"
veza postane jedan od ključeva za otkrivanje trojanske
veze sa drevnom prošlošću Balkana, doprinos razrešenju
"homerovskog pitanja" i nova potvrda za Salinasovu Troju
na Balkanu.
Današnji istraživači "enigme Ras", se usmeravaju
na grad, lokalitet u ovoj oblasti, na prestonicu prve srpske
države posle "doseljavanja", a zanemaruju putokaze koji
vode ka daleko značajnijim zaključcima. Jer, Nemanja
ipak nije bio "župan Rasa" nego Raške. Pojam Rasa,
Rasena, Rašana vremenski se vezuje za mnogo dublju
prošlost Balkana, ne samo za jedan lokalitet već za širu
166
oblast, ne samo za nemanjićke ili današnje Raške oblasti,
već za šire oblasti Srbije, što upućuje na dalekosežne
zaključke.
Teritorija Beograda neprekidno je bila naseljena
hiljadama godina još od paleolita, što je sigurno
jedinstven slučaj u Evropi, a možda i u svetu. Usred
Beograda, na današnjoj Bajlonovoj pijaci, otkrivena je
lobanja neandertalca, na padinama Banovog brda
sileksno oruđe iz starijeg kamenog doba. Beograd je
zahvaljujući svom jedinstvenom položaju na ušću Save u
Dunav uvek bio u centru kultura, koje su se u ovoj
balkansko-podunavskoj kolevci evropske civilizacije sme-
njivale u toku milenijuma. Beograd je bio u centru oblasti
gde su nastale najstarije neolitske kulture Evrope Lepen-
ski vir (8. milenijum s.e.), Starčevačka (7-6. milenijum),
Vinčanska (6-4. milenijum) sa najstarijim pismom Evrope,
kao i najstarije kulture bakarnog i gvozdenog doba Evrope
sa najstarijom metalurgijom. Kultura Tribala (Rašana-
Srba) na teritoriji današnje Srbije u ilirskom periodu bila je
njihov direktni naslednik, baštinik. Prva stalna naselja
vinčanske kulture pre najmanje 7.000 godina nastala su
upravo na teritoriji Beograda (Banjica, Kalemegdan,
Čukarica, Žarkovo). Najviše primeraka vinčanskog pisma
najstarijeg u Evropi, otkriveno je upravo na užem području
ovog najstarijeg grada Evrope, na Banjici, na širem pod-
ručju grada Vinca, na desnoj obali Dunava i Starčevo na
levoj, kao centri najstarijih i najdugotrajnijih evropskih
kultura. Pronalazak najstarijeg pisma Evrope na nje-
govom tlu, upućuje da je Beograd bio zaista najstarije
gradsko naselje Evrope. Jer, pismo ne nastaje u var-
varskom, nomadskom šatoru!
Na teritoriji Beograda, na Karaburmi je velika
nekropola takođe ilirskog plemena Skordiska, gde je
sahranjivanje vršeno do 1. veka s.e, odnosno do rimske
okupacije.
167
 I pored svega toga, starost Beograda kao
slovenskog grada zvanično se veže za datum kada se
njegovo slovensko ime navodno prvi put pojavljuje u
nekom dokumentu njegovih osvajača, ili drugih naroda
koji su se pojavljivali kao osvajači na njegovom tlu. Dajući
tako prednost nekom kasnom, okupatorskom, tuđem
dokumentu, ignoriše se ili briše najvažnije - najstariji
naziv najstarijeg grada Evrope bio je i ostao slovenski
- Belgrad, Beograd. Trag je ostao u kasnijim nazivima
grada u drugim jezicima - Belgrado, Belgrade, Fehervar
(na mađarskom) itd. Toponima gradova, naselja, sa slo-
venskim korenom "bel-belo" (Beligrad, Belgorod itd) ima
u celoj Evropi. Ali Belgrad-Beograd je najstariji od svih, jer
se nalazi u epicentru balkansko-podunavske kolevke
evropske, slovenske civilizacije. Kao što je u osnovi
najstarijeg naziv Dunava bilo praslovensko "crno"
(Černa), tako je i u nazivu Beograda "belo" - "Bel-grad".
Pojam "belog" pod novim tumačenjima arijevsko-pra-
slovenskog, pelazgijskog pogleda na svet (kosmogonije) i
verskog dualizma, "dobro-zlo" (Belobog-Čemabog),
"crno-belo" je sinonim "svetog", "čistog", "dobrog", ne
samo belog u današnjem smislu.
Beograd je trideset puta u svojoj istoriji bio rušen i
ponovo građen, i kao feniks ponovo vaskrsavao.
Bosna i Hercegovina
Na teritoriji današnje Bosne i Hercegovine
razvijale su se domorodačke kulture u visemilenijumskom
skog rata) uočavaju se prvi znaci ozbiljnijih poremećaja
kontinuitetu od paleolita pa do ilirskog perioda. Paleolitsko
ustaljenog domorodačkog poretka i pojava vanre-
nalazište Kamen kod ušća Usore u Bosnu je među
gionalnih kulturnih i etničkih pramena i uticaja. Broj
najbogatijim primerima balkanskog prepotopskog paleolita
grobova je naglo smanjen. To je inače doba propasti
(5000 predmeta). Starost nalazišta Badanj kod Stoca u
trojanske civilizacije, koje je još pokriveno mitološkom
Hercegovini, datovana je radioaktivnim ugljenikom na
12380-13200 g. s.e, na kraj poznog ledenog doba. Od
tada pa kroz neolit nije prestajao kulturni razvoj Bosne i
Hercegovine, koja obiluje "preistorijskim" i drugim nala-
zištima, koja su samo delimično istražena.
Uticaj centralnih kultura iz Srednjeg Podunavlja u
vreme "neolitske revolucije" - starčevačke i vinčanske,
vrlo rano se širio dolinama Save, Drine i Bosne. Za razliku
od kultura u matičnom podunavskom području, koje su se
bavile najstarijom zemljoradnjom u Evropi, u Bosni je
preovlađivalo stočarstvo.
U neolitu u dolini Bosne razvila se bogata,
dugotrajna Butmirska kultura (u toku 5. i 4. milenijuma
s.e.) kao varijanta starčevačke i vinčanske kulture.
Najveće naselje i najveća nekropola bronzanog i gvozde-
nog doba na čitavom evropskom tlu bio je Glasinac na
Romaniji. Na 1000 kv. km glasinačkog područja, od
nepreglednog broja tumula, istraženo je preko 1000.
Glasinačka kultura se prostirala u jugoistočnoj
Bosni, istočnoj Hercegovini, delu jugozapadne Srbije i
Metohije, u Crnoj Gori. To je bila kultura jednog od
najvećih ilirskih plemenskih saveza Auterijata. Na osnovu
brojnih nalazišta i obilja arheološkog materijala, ova
kultura je podeljena u više faza. Njen bronzani period je
podeljen u tri faze (od 1800-800. g. s.e.). Ukrasni pred-
meti u grobovima su karakteristični za bronzano doba
Srednjeg Podunavlja, posebno zapadnosrpsku varijantu
vatinske kulture, što ukazuje na kulturnu i etničku srod-
nost. Na primeru mirne dugotrajne glasinačke kulture,
pred kraj bronzanog doba (oko 1200. g. u vreme trojan-

168
169
 maglom u evropskoj istoriji, doba dorske invazije, mi-
kenske kulture i tzv. Egejske seobe.
Glasinačka kultura pokazuje milenijumski kontinu-
itet etnokulturnog razvoja na ovom području, povezanost
sa ranijim neolitskim kulturama Srednjeg Podunavlja, svo-
jim savremenicima širom Balkana, pre svega sa naj-
starijom neolitskom kulturom u Bosni - butmirskom.
O živoj trgovini sa mediteranskim centrima, ali i
udaljenim delovima Evrope, svedoče brojni ćilibarski ukra-
sni predmeti koji su stizali jantarskim putevima Evrope,
bronzane posude iz italskih radionica, luksuzni predmeti iz
grčkih radionica i dr. To ukazuje i na kulturni nivo lokalne
društvene elite kupaca tih dobara (kneževski grobovi). Na
glasinačkom nalazištu iz bronzanog i gvozdenog perioda
nađeno je obilje metalnih predmeta, jedinstvenih u svom
vremenu - duga ilirska koplja, mačevi, kacige, štitnici za
noge.
U Hercegovini su bile poznate i druge ilirske
plemenske zajednice i kulture pored Auterijata -
Desitijati, Daorsi, Ardijejci, Enheleji. Daorsi su stvorili u
oblasti današnje Hercegovine vrlo naprednu, osobenu
kulturu. Kiklopske zidine njihove prestonice Daorsona
kod Stoca, pripadaju mikenskom periodu. O kontinuitetu
ljudskih naselja u ovoj oblasti govori i Badanj, jedna
paleolitska potkapina starosti 15000 godina. Tragovi auto-
htonih ilirskih, bosansko-hercegovačkih predaka stigli su
preko bogumilskih stećaka sve do našeg doba.
Interesantno je da glasinačka kultura bronzanog
doba sadrži preteče po oblicima, stilu i tehnici mnogih
nalaza kasnijih kultura gvozdenog doba Zapadne i
Centralne Evrope kao što su Halštatska (800-500 g. s.e.
u Austriji) i Latenska (500. g. s.e. do početka n.e. Švaj-
carska). Tu je pre svega jedinstven nalaz bronzanih
kultnih kolica, sa tipično arijevskim kultom sunca, koja
će kasnije u toku gvozdenog perioda biti otkrivana širom
170
Evrope. Njihovo poreklo je bilo balkansko. Međutim,
halštatski i latenski period se u duhu germanske dose-
Ijeničke teorije o Slovenima pripisuju Keltima, a ne njiho-
vim starijim balkanskim uzorima, koje su sami Kelti doneli
sa Balkana u svoju novu postojbinu. Na primeru halštat-
ske i latenske kulture se može pratiti kako se metalurgija,
koja je nastala na Balkanu, proširila iz balkanske kolevke
uzvodno dunavskim slivom, prema Srednjoj Evropi.
U Bosni i Hercegovini najduže je bilo sačuvano
izvorno arijevsko-praslovensko, prethriščansko nasleđe i
tradicija. Zato je u zapadnim naporima deslovenizacije
Balkana, njegov slovenski karakter bio izložen najvećim
pritiscima i podelama. S obzirom da se paganska, pra-
slovenska tradicija najduže očuvala u Bosni i Hercegovini,
bogumilstvo je poslednje iskorenjeno.
Slovenija
U Sloveniji su starosedelački slovenski preci pre
ilirskih vremena bili poznati kao Veneti, Kami, Norici,
Reti, uz bogato nasleđe iz neolitske prošlosti sve do
rimske okupacije. Preci Veneta su naseljavali teritoriju
današnje Slovenije još od neolita. Ljubljanska kultura
najbliža je venetskom periodu (oko 1850. g. s.e.) i zas-
nivala se pretežno na stočarstvu i lovu. Bila joj je poznata
i metalurgija o čemu svedoče pronađeni kalupi za livenje
bakarnih predmeta, bodeži, sekire itd. Sve znatno ranije
od halštatske kulture, kojoj se i dalje pripisuje evropska
metalurgija.
Velika je zasluga Mateja Bora, jednog od
najznačajnijih slovenskih autohtonista, što je dokazao
neposrednu vezu između Veneta i Slovenaca ("Veneti
naši davni preci", Ljubljana). Ovaj značajan poduhvat u
171
istraživanju porekla Slovena, dokaz da su starosedeoci,
na primeru geneze jednog od najmanjih slovenskih
naroda koji se najduže očuvao u germanskom okruženju,
značajan je prilog razbijanju germanske doseljeničke
škole o Slovenima. Slovenci su posle rimske okupacije bili
tvorci prve slovenske države i uspeli da se odupru
romanizaciji i germanizaciji i sačuvaju svoje slovenske
korene.
Hrvatska
Ilirsko-slovenske kulture na teritoriji Hrvatske,
takođe, su se razvile na bogatom ranijem nasleđu sve do
ranog neolita. To su Korenovska, nedaleko od Bjelovara
(5. milenijum s.e.), Vučedolska sa centrom u Slavoniji
koja je zauzimala ogromna prostranstva do Češke na
severu, do Jadrana na jugu (4. milenijum s.e.), Lasinjska
sa centrom na Kupi (4. milenijum s.e.), Istarska,
Japodska i dr. U ilirskom periodu, na teritoriji koja se
nekad smatrala "užom Hrvatskom" (kajkavsko područje i
oblast prvih županija - zagrebačke, varaždinske i križeva-
čke), bilo je poznato ilirsko pleme Jaši.
Zvanična i nezvanična hrvatska istoriografija da-
nas je najvatreniji pobornik zapadnih, germanskih teza o
Slovenima. Kako je ovo bilo područje najbrojnijeg katolič-
kog naroda na Balkanu, pogledi Vatikana imali su najveću
tradiciju ne samo u Hrvatskoj, nego zbog prozelitizma i u
drugim južnoslovenskim oblastima, sa težnjom da se
među Južnim Slovenima katoličko i hrvatsko poistovete.
Na to je imalo uticaj i pokroviteljstvo austrougarske
monarhije.
Hrvatska država je formirana na teritoriji i etničkom
prostoru na kome su živeli i žive potomci više autohtonih,
172
slovenskih naroda, koji su tek u novije vreme hrvatizovani
zajedno sa njihovom prošlošću. Činjenica je da potomci
više starih slovenskih naroda žive na približno istim
teritorijama Hrvatske gde su živeli i njihovi preci. Sačuvali
su čak svoje starosedelačko ime, ali ne i autonomiju. To
su Dalmatinci, (Dalmati, Ardijejci), Istrani (Istri), odnosno
Ličani (Japodi), Slavonci (Panonci, Breuci), Primorci
(Liburni). Arheologija potvrđuje njihovu vezu sa prošlošću
do neolitskih vremena. Liburnska grupa iz gvozdenog
doba raširena od severne Dalmacije do reke Raše u Istri
(rašansko-etrurski naziv), obuhvatala je i jadranska ostrva
tog područja i Ravne kotare, sa hronološkim rasponom od
900. god do 1. veka s.e. Osnovna privredna grana
Liburna bila je zemljoradnja, stočarstvo, ribolov, zanat-
stvo, i posebno pomorstvo. Kao uspomena na pomorsku
slavu Liburna ostao je tip liburnskih brodova, što govori o
dugoj pomorskoj tradiciji pre Rimljana.
Za razliku od predaka drugih naroda na teritoriji
Hrvatske, zaista je teško utvrditi koje se od autohtonih
ilirskih starosedelačkih plemena može smatrati direktnim
precima Hrvata. Za razliku od Dalmacije, hrvatsko ime se
ne javlja pre i u vreme rimske okupacije, tek posle
raspada rimske imperije u vreme seoba, najpre u Ukrajini.
Dalmacija
Dalmati su ilirsko-praslovenska plemenska zajed-
nica, koja je pored Makedonaca sačuvala svoje ime kao
naziv za istu oblast i isti narod pre i posle rimske
okupacije do današnjih dana. Kontinuitet imena Dalmata
ključni je dokaz njihovog slovenskog, starosedelačkog
neprekidnog trajanja u etničkom smislu i na istoj teritoriji.
173
 Dalmatinci žive u tim oblastima već hiljadama godina pod
istim imenom.
Širom Dalmacije otkriveni su tragovi raznih kultura
od neolita do rimske okupacije. Danilska kultura se
razvijala u toku 6-4. milenijuma s. e., bila je u vezi sa
Butmirskom kulturom u Bosni, posebnom varijantom Vin-
čanske kulture u Metohiji (Reštani) i Cakran kulture u
današnjoj Albaniji. Hvarsko lisičićka kultura (5.
milenijum s.e.) razvijala se duž istočnog Jadrana i u
Hercegovini. Najpoznatija je Dalmatinska kulturna
grupa iz starijeg gvozdenog doba, 1200. g. s. e, od
vremena trojanskog boja, do 300. g. s. e, odnosno do
rimske okupacije. Ona se prostirala u srednjoj Dalmaciji,
od Krke do Neretve, kao i kraškim poljima Dalmatinske
Zagore. Osnovna privredna grana bilo je stočarstvo,
zemljoradnja, zanatstvo i trgovina. Sahranjivanje je vrše-
no u rodovskim i plemenskim nekropolama. U njima je
pored oružja pronađen vrlo bogat i raznovrstan nakit -
ogrlice, fibule, narukvice i dr. M. Zaninović u knjizi "Ilirsko
pleme Dalmata", pišući o duhovnoj kulturi Ilira, potvrđuje
ranije nalaze akademika Budimira, da su u rimsko vreme
dalmatinski stanovnici ostrva Brača govorili istim
jezikom kojim govore i sada. Matej Bor u knjizi o
Venetima kao precima Slovenaca, navodi tekst sa
jednog nadgrobnog spomenika iz 6. veka s.e. sa
Brača, u kome se obraća boginji Demetri da je
pokojnik otišao kod nje "ća". To je podatak koji govori
da je najmanje 2600 godina staro jedno od jezičkih
obeležja Dalmatinca, kao što je "bre" kod Srba ili "će"
Argentinaca.
Podatak o Dalmatineru, belom pegavom psu sa
freske u minojskoj palati u Knososu, star je oko 5000
godina. (Stvoriti i odnegovati takvu rasu psa mogao je
narod slovenske dobroćudnosti, isto kao što ne bi mogao
da stvori rasu krvoločnog bul terijera.) Pod istim, izvornim
174
dalmatinskim nazivom stigao je do naših dana, iako se
minojska civilizacija ugasila pre skoro 3500 godina.
Minojska civilizacija je uključena u helenistički kulturni
prostor, ali ime psa je ostalo nehelenizovano, vezano za
izvorno ime naroda koji ga je odnegovao.
U Dalmaciji se, za razliku od Hrvatske, sačuvala
veza sa ilirsko-slovenskom prošlošću. Dalmatinska,
slovenska tradicija se održala i kroz Srednji vek, pove-
zanost sa Hrvatskom je nametnuta tek kasnije u okviru
Austrougarske. U prvim pisanim delima iz tog doba
naglašava se "slovinski" karakter Dalmacije (Andrija Kačić
Miošić - "Razgovori ugodni naroda slovinskoga", kao i
"Kraljevstvo Slovena" Mavra Orbina 1601). Ta "slovinska"
tradicija Dalmacije bila je naročito naglašena u vreme
ilirskog pokreta.
O Dalmatima, njihovoj moćnoj državi pre rimske
okupacije, obnovljenoj državi posle Rimljana i razvijenoj
kulturi može se govoriti samo kao o neslovenskoj prošlosti
koja pripada nekim "nestalim" Dalmatincima. Od imena
Dalmacije ostali su tragovi u vatikanskoj svešteničkoj
odori (dalmatike), uspomena na nekoliko rimskih
imperatora dalmatinskog porekla (Dioklecijan), prvog
prevodioca Biblije na latinski (Jeronim Dalmatinac) - i
naziv psa - Dalmatinac!
Crna Gora
U Crnoj Gori najpoznatiji ilirski-slovenski starose-
deoci su Enheleji, Dokleati (Dukljani), Labeati. Naziv
Dokleata je ostao i u najznačajnijem rimskom gradu
Doklei na ušću Morače u Zetu, u oblasti rimske provincije
Dalmacija. Ilirska država Duklja, zauzimala je veliku teri-
toriju i objedinjavala više plemena u 3. veku s.e, za vreme
175
 Argona, sa centrom u Boki Kotorskoj. Prostirala se od veku bio najveći i najbogatiji grad rimskog Ilirikuma. Ra-
Neretve do Epira. Argonova udovica Teuta izgubila je rat čuna se da je preko dvadeset rimskih imperatora bilo po-
protiv Rimljana i njena država se najpre svela na teritoriju reklom iz slovensko-ilirskih oblasti Balkana i Podunavlja.
današnje Crne Gore. Kasnije je u 3. ilirskom ratu protiv Romanizacija ilirsko-slovenskog stanovništva Bal-
Rimljana, kralj Gencije bio zarobljen i njegova država je kana i Podunavlja za vreme rimske vlasti zahvatila je,
konačno okupirana. uglavnom, gradsko stanovništvo. Seosko stanovništvo
Argonova i Teutina ilirsko-slovenska država nasta- naročito u brdskim oblastima, sačuvalo je svoj slovenski
la je na mnogo starijem kulturnom nasleđu, kao i u drugim identitet, jezik i tradiciju.
južnoslovenskim oblastima Balkana. I ovde, arheološka
otkrića dokumentuju neprekinuti kulturni razvoj, od mezo-
lita do ilirskih vremena. Na primer, potkapina Crvena sti-
jena kod sela Petrovići, blizu Nikšića, jedinstveno je
nalazište u Evropi, možda i u svetu, sa kulturnim slojem
debljine 20,3 m. i čak 31. kulturnim horizontom. Vremen-
ski raspon tog nalazišta je od srednjeg paleolita (pre
130.000 g.) do prelaza iz bronzanog u starije gvozdeno
doba (oko 2000. g. s.e.). Ovde su, kao u nekoj knjizi,
složeni "listovi" kalendara praistorije ovog dela Balkana.
Nešto je mlađe nalazište Odmut (u 7 slojeva od 9000-
1800. g. s.e.), koje sadrži obeležja starčevačke i
vinčanske kulture. Ovakva nalazišta koja bi bila ponos
svakoj evropskoj zemlji i predstavljala turističku atrakciju,
ostaju nepoznata javnosti, čak i stručnoj.
U prilog autohtnosti Slovena na Balkanu govori
činjenica, koju smo već spominjali, da su ostali privrženi
svom slovenskom poreklu i za vreme rimske okupacije.
Sloveni su bili najveća robovska snaga imperije, pobuna
Tracanina Spartaka ugrozila je opstanak imperije. Mnogi
komandanti rimskih legija poreklom sa Balkana, dobili su
titule imperatora, neki od njih bili su među najčuvenijima.
Oni su dobili rimska imena, ali su na tipično slovenski
način, vezani za svoje poreklo i rodno tle, podizali sebi
rezidencije, zadužbine u krajevima iz kojih su potekli, kao
na pr. Dioklecijan u Splitu, Galerije u Gamzigradu, Kon-
stantin u Nišu, Justinijan u Lebanima, Sirmijum je u 4.

176 177
 Prikaz trepanacije lobanje, nalazi u
nekropolama iz bronzanog doba kod
Mokrina u Banatu, gvozdenog doba u
Krivoj reci na Zlatiboru kod Uzica,
Viminacijumu pre i posle Rimljana.

Korintski šlem /VI vek/

Šlem Filipa II iz Vergine

Keltski šlem /II vek/ Ilirski šlem /V vek/

Kultna kolica iz Trundholma u

Danskoj. U tresetištu dobro
Kultna kolica sa Glasinca kod Sarajeva, Šlem sa krestom /III vek/ očuvan disk Boga sunca, kolica
X vek s.e. vuče konj / VII vek s.e./.
 Crvenokosa Boginja Iz Donje Branjevlne Antropomorfna flgurina iz
kod Odžaka na Dunavu, nalazište nalazišta Korbovo kod Kladova
starcevačke kulture / VI milenijum s.e./. pod utlcajem Černavode III.

Riton iz Panađurišta, pri-

padao ilirsko-tračkom
kralju Seutesu III
Antropomforne figure iz Divostina, starcevačka i vinčanska kultura / IV vek s.e./.
/ VI milenijum s.e./

NESLOVENSKI DOSELJENICI MEĐU
SLOVENE
Na sudbinu Slovena najviše su uticali njihovi
osvajači, najpre rimska imperija, zapadnorimska i Vizant,
kao osvajači u Jugoistočnoj Evropi, Podunavlju i Zapadnoj
Evropi od početka prvog milenijuma do rušenja Vizanta.
Zatim Germani kao naslednici zapadnorimske imperije,
zajedno sa Vatikanom, posebno sa Mađarima kao Austro-
ugarska imperija sve do 20. veka. Turska imperija je
skoro 500 godina gospodarila nad najvećim delom Južnih
Slovena. Tataro-Mongoli su nekoliko vekova gospodarili
nad značajnim delom Istočnih Slovena. Svi osvajački
ratovi su vođeni na slovenskim teritorijama, pri čemu su
materijalne, duhovne i ljudske žrtve bile pre svega sloven-
ske, uništavano je kulturno nasleđe, paljene biblioteke i
hranilišta drevnih knjiga. Osvajači su pored asimilacije
domaćeg stanovništva unosili nacionalne i verske sukobe
među Slovene, čije su žrtve bili pagani, bogumili, kauri,
kao katolici, pravoslavci, reformatori (husiti) ili muslimani,
što je uticalo na fizički nestanak mnogih starih slovenskih
naroda, posebno u Zapadnoj Evropi, na proces deslove-
nizacije i asimilacije Slovena.
Neki germanski autori prihvatili su tezu o arkti-
čkom poreklu arijevske rase. Međutim, tu arktičku kolevku
su nalazili u oblastima između Švedske, Finske i Nema-
čke, odakle su se u talasima širili Evropom. Novija
istraživanja tu mogućnost isključuju, pre svega zbog
stanja ledenog pancira nad Evropom u to vreme i
nemogućnosti opstanka čoveka u tim oblastima. U to
postglasijalno vreme, s druge strane, klima u Srednjoj i
Južnoj Evropi bila je već vrlo povoljna za život čoveka,
178
približavala se današnjoj. Sever Evrope se tek oko 6.
milenijuma oslobađa leda. Pošto je u Severnoj Aziji i
Sibiru postajalo sve hladnije do današnjeg stanja to je
izazivalo dalja pomeranja i mongolskog, kineskog i
drugog stanovništva unutar Azije ka Srednjoj i Istočnoj
Aziji. Kasniji talasi germanskog i nordijskog doseljavanja
stigli su do Evrope tek krajem stare i početkom nove ere.
Kretali su se najpre iznad već odavno naseljenih
slovenskih oblasti prema slobodnim prostorima severa
Evrope, zatim kroz sukobe sa Slovenima u oblastima koje
su oni naselili još u postglasijalnom periodu. Tek mnogo
kasnije seobe su se razlikovale od prvog arijevskog talasa
naseljavanja Evrope. Do njih je došlo pod pritiscima
drugih nomadskih plemena iz istočnosibirskih i drugih
oblasti koje je zhvatalo zahlađenje, rasta stanovništva i
traženja novog životnog prostora. Ove migracije su
predstavljale nasilno osvajanje novih oblasti kroz
dugotrajne ratove i sukobe sa već domorodačkim
Slovenima pred kraj stare i početkom nove ere. Vreme,
pravci tih seoba i sukoba sa slovenskim stanovništvom
najpre u Istočnoj Evropi, a zatim i u ostalim delovima
Evrope, dobro su poznati. Među tim doseljenicima su bili
preci Germana, Anglosaksonaca, Ugrofinaca, Mađara,
Huna, Avara.
Odgovor na pitanje o starosedeocima i došljacima
Evrope olakšan je time što se najveći deo današnjih
evropskih naroda pojavio u Evropi u istorijski poznato
vreme pred kraj stare i početak nove ere. Tako je i
navodno doseljavanje Slovena skriveno u vreme "Velike
seobe naroda" od 4-6. veka, odnosno navale osvajača iz
Azije prema Evropi i centru rimske imperije. Preko sloven-
skih zemalja, prošli su mnogi osvajači sa Istoka - od Gota-
Germana, Alana, Anglosasa, Normana, do Huna, Avara,
Mađara, Ugrofinaca, Mongola. Sa mnogim osvajačima
Sloveni su bili u savezu, kad je bio u pitanju pohod na
179
zajedničkog neprijatelja - Rimljane. Neki od tih osvajača
su uspevali da stvore moćne države u Evropi, čak da
osvoje i opljačkaju Rim, ali su kasnije nestali iz evropske
istorije, poput Huna i Avara.
Iz zajedničke skupine germansko-teutonskih
plemena, Anglosasa, Normana, Alana, koji su u raz-
maku od nekoliko vekova stizali u Evropu, kasnije će se
formirati preci svih današnjih zapadnoevropskih naroda
Evrope, što je istorijski poznato, i oko čega nema nikakve
misterije. Pitanjem - ko su evropski starosedeoci a ko
došljaci - pozabavićemo se kratko na primeru Germana,
jer su najviše uticali na sudbinu Slovena i stvaranje
misterije o njihovom poreklu.
Germani
Germani su bili najuspešniji osvajači Evrope posle
Rimljana. Germani (Goti) su za samo dva-tri veka od
dolaska u Evropu u 2. veku n.e. uspeli da osvoje Rim i
sruše zapadnorimsko carstvo (Odoakar, 476. n.e.). Na
ruševinama zapadnorimske imperije dotada najveći nepri-
jatelji Rima, Germani su osnovali Sveto Germansko
rimsko carstvo. Čak su i prestonicu carstva iz "večnog
Rima" jedno vreme preselili u Ahen u Nemačkoj, pa je
tako nekoliko desetina hiljada osvajača iz Azije uspelo da
stvori najveću imperiju u Evropi. Polazilo je to za rukom i
drugim osvajačima, ali su se njihove imperije ubrzo
raspadale i oni su odlazili u istoriju (popt Huna, Avara,
Mongola). Međutim, germanska imperija je potrajala i
proslavila svoju hiljadugodišnjicu kao Sveto habzbursko
carstvo, opstajući do našeg doba.
Nemci su postali zvanični naslednici rimske
imperije, ali ne i njene paganske civilizacije i antičke
180
slave. Istorija i civilizacija je opet počinjala od njih. Evropa
je zaboravila na antičku nauku, Aristotela, Ptolomeja,
Perikla, jer je nova imperija počivala na dogmi da je
zemlja centar vasione, Rim centar sveta, a papa božji
namesnik na zemlji. Spaljivani su naučnici poput Đordana
Bruna, koji su tvrdili ono što je "paganskoj" antici već bilo
poznato. Ova inkvizitorska Evropa je otkrila Ameriku, što
je dovelo i do novih saznanja o svetu koja su podstakla
renesansu antičkog nasleđa.
Germanima, kao Latinima u antici u odnosu na
Etrurce, bilo je neophodno da utvrde svoju evropsku
drevnost i poreklo (svoj antički pedigre), pa je izmišljena
indogermanska teorija o Germanima kao starosedeocima
Evrope i Slovenima kao skorojevićima i varvarima, što nije
bilo ništa bitno novo po pitanju Slovena, u odnosu na ono
što su Grci i Rimljani već učinili u antici.
Po nemačkim izvorima, Germani se prvi put
pojavljuju u evropskoj istoriji kao Goti 155. g. s.e. (Ostgoti,
Vestgoti i Gepidi), dok se po verodostojnijim ruskim
izvorima, Goti pojavljuju u Evropi 80 godina kasnije.
Slovenske oblasti rusko-ukrajinskih stepskih područja i
Pricrnomorja bile su prve na udaru ovih agresivnih
došljaka iz Azije, do kojih je došlo na istočnim granicama
Ruskolanije, naslednice bogate Skitije, 230. g. n.e. Grčki
izvori iz njihovih pricrnomorskih kolonija navode 235-40.
g. kao prve nalete Germana. Oni su srodne Vandale, koji
su pre njih nadirali ka Evropi, proterali dalje ka
Dunavskom basenu. Već do kraja 3. veka, pokorili su
veliki deo slovenskih oblasti na jugu Rusije, koristeći
rivalitet među Slovenima kao svoje najmoćnije oružje. Uz
asimilaciju domaćeg stanovništva rasla je i njihova etnička
moć. Zatim su osvojili Dakiju i uz pomoć slovenskih
Karpa, žestokih neprijatelja Rimljana iz vremena rimskog
osvajanja Dakije, stigli na Dunav i postali glavna pretnja
zapadnorimskoj imperiji. Prešli su Dunav 250. g. n.e,
181
porazili rimsku vojsku 251. g. kod Filipopolja. U toj bici je
poginuo rimski imperator Decij. Međutim, za konačni
pohod na Rim morali su da obezbede pozadinu, da
potpuno pokore Istočne Slovene sa kojima su počeli
žestoke sukobe. Dugotrajni rat protiv Istočnih Slovena
vođen je sa promenljivim ishodom. Gotski hroničar Jordan
opisuje te dugogodišnje ratove pre no što su stigli do
Rima. Dalje je sve istorijski poznato i neosporno, ali je
zaboravljeno da su Goti pre Rima, po dolasku u Evropu
ratovali protiv Slovena, da bi posle izmislili obratnu priču.
Veles knjiga sadrži detaljne opise ratovanja
Germana i Slovena, vođenih od 3-5. veka n.e. u stepsko-
crnomorskim oblastima Rusije i Ukrajine. Germani su
zauzeli najpre Krim i Priazovje, drevnu bogatu Skitiju i
došli do severnih padina Kavkaza, odsekli ruskoj državi
Ruskolanj prilaz Crnom moru i saterali ih u stepu. Zatim
su krenuli na zapad i pokorili oblasti do Visle. Pod vod-
stvom Germanareha, njihovog slavnog vođe, sredinom 4.
veka, stvorena je u Evropi velika gotska država, koja se
prostirala od Tamiša do Dona. Gotski hroničar Jordan
poredi Germanareha sa Aleksandrom Makedonskim.
Pod Germanarehom se dogodila najveća bitka sa
Slovenima u kojoj je Germanareh poginuo. U "Bojanovoj
himni", letopisu iz 4. veka napisanom velesovicom,
posvećen najvećem slovenskom junaku bitke, dat je opis
ovog boja i pobedničkog slavlja (objavljen u Moskvi
1995). Na strani Rusa bili su svi "Sloveni na čelu sa
knezom Slovenom", Kelti, Anti, Kimerijci, Radimići,
Dregovići, Drevljani, plemena sa Venetskog mora,
Goljadi, Vlasi, Zemegolci. Slovenski pobednici su uz
pesmu velikog guslara i ratnika Bojana, priredili neviđenu
gozbu i veselje, "u stolnom gradu Slovenije Novgorodu",
blizu izvora Dunava, na obali jezera Mojska. Radi se o
Slovačkoj, centru Moravske kneževine, tada najveće
slovenske države u Evropi, koja se prema Bojanovoj
182
himni zvala Slovenija. Opis tog tipično slovenskog slavlja
potvrđuje ne samo prisustvo Slovena pre Germana u
Evropi, već i živu arijevsku, vedsku tradiciju u susedstvu
sa moćnom hrišćanskom rimskom imperijom. Ona je
podelila slovenski svet na porobljene podanike imperije i
one preko Dunava, od kojih ih je delila utvrđena granica
(limes). Bojana pominje i ruski letopis "Priča o Igorovoj
vojsci", u kome se opisuje pobedničko slavlje nad "banda-
ma (polčišća) konunga Germanareha". Knez Ruskolanja
(Rusije) Bus je poslao svog sina Bojana da "učvrsti
bratstvo Ruskolanije i Slovenije". Bojan će pesmom slaviti
Velesa, za slavu Slovena - "pijemo za sećanje na Zlato-
gora u slavu Arija". Tako je arijevska slava koju su preci
Slovena doneli iz prapostojbine stigla i do našeg doba.
U ovoj slovenskoj himni iz 4. veka, Germani još
nisu bili pokorili Slovene, ali će posle skoro hiljadu i po
godina izmisliti priču da su se Sloveni tek dva veka posle
te istorijske pobede nad permanarehom, pojavljuju u
Evropi! Ruski autor V.E. Šambarov, opisujući u svojoj
knjizi ratove Gota sa Slovenima, navodi da se od 4. veka
n.e. u zapadno-germanskim hronikama više ne pominju
Rusi-Roksolani i drugi Sloveni kao prethodnici Germana u
Evropi. Posle pokoravanja Slovena na jugu i istoku
Evrope, Germani su krenuli na sever i zapad, gde su opet
pokorili slovenske starosedeoce - Lužičke Srbe, odnosno
Venete. Tako je na slovenskoj teritoriji formirana buduća
Nemačka država, kolevka germanske rase i evropske
civilizacije.
Kod germanskih, čak i nekih slovenskih autora,
javlja se verzija o "civilizatorskoj" ulozi Germana među
Slovenima. Navodno su im doneli prve osnove državnosti
i kulture. Šambarov savetuje tvorcima lažnih hipoteza da
otvore oči nad činjenicama. U trećem veku, u vreme
gotskih naleta, arheološki je registrovan nagli pad visoko
razvijene kulture, prestanak kovanja zlatnog novca i
183
rimskih moneta iz razmene bogate slovenske Černja-
govske kulture na Donjem Dunavu sa Rimljanima.
Arheološko bogatstvo kurgana govori o viskorazvijenim
kulturama koje su se smenjivale u prirodnoj evoluciji
tokom više milenijuma, pre dolaska gotskih nomada iz
Azije. Isto će se kasnije dogoditi sa kulturom Lužičkih
Srba, Kelta. Germani su "pobedničkim istinama" sledili
tradiciju osvajača - Rimljana u odnosu na Etrurce, Skite i
druge pokorene slovenske pretke.
Podsetimo se ukratko kako jedan germanski autor,
K.F.Beker, prikazuje rušenje zapadnorimskog carstva od
strane Germana. Imperija se raspadala iznutra (to je
period građanskih ratova i borbe za vlast, pobune kolona,
ratova na svim granicama, opšte degeneracije rimskog
poretka, gladijatorske igre, pobune robova itd). Posle
"obesnih, raspusnih, brutalnih" imperatora (Kaligula,
Klaudije, Neron), niza "soldatskih imperatora" koje su
pretorijanci postavljali, zbacivali i ubijali, dolazi nekoliko
imperatora ilirsko-slovenskog porekla. Dioklecijan je (284-
305. g.) pokušao da spase imperiju decentralizacijom -
triumviratom, unutrašnjom reorganizacijom, odvajanjem
vojske od vlasti, obustavom progona, priznanjem hrišćan-
stva itd. U to doba Rim prestaje da bude centar, da bi ga
Konstantin (takođe ilirsko-slovenskog porekla, iz Niša),
osnivanjem Konstantinopolja, konačno zasenio. Svoju
Imperiju Konstantin je podelio na 4 prefekture - Istok,
Iliriju, Italiju i Zapad. Ilirija je obuhvatala Panoniju,
Dakiju, Makedoniju i Grčku. Konstantin je uspešno bra-
nio imperiju od njenih najvećih neprijatelja - german-
skih varvara. Međutim, posle Konstantinove smrti nastali
su međusobni sukobi među trojicom njegovih sinova i
naslednika, da bi svakim novim imperatorom država
gubila nove teritorije i slabila iznutra. Oronulo zdanje
zapadnog dela imperije se ubrzano rušilo pod naletima
Germana i Huna i pobuna pokorenih Slovena. Razna
184
germanska plemena su pustošila i osvajala Zapadnu
Evropu. Najpre Galiju (kasnija Francuska), zatim su
"bande divljih Germana upale u bogatu Španiju noseći
smrt, paljevine i rušenja. Germani su naselili opustošene,
opustele oblasti - u Portugaliji Alani, u Andaluziji na
Gornjoj Rajni i u Istočnoj Galiji Vandali". Opsednuti Rim je
408. g. n.e. plaćao danak Alarihu. Uz pomoć zapadnih
Gota i Alana branio se od Huna i "biča božjeg" Atile,
nanevši mu i poraz 451. g. na Katalonskim poljima. Bila je
to poslednja odbrana zapadnorimske imperije. Posle niza
novih međusobnih ubistava poslednjih rimskih imperatora,
kratkotrajne vlasti galskih vođa, 476. g. vođa germanskih
"varvara" Odoakar konačno ruši romansku zapadno-
rimsku imperiju, koja postaje germanska od Karla Velikog
(800. g. n.e.) i Sveto germansko rimsko carstvo. Od
dolaska Germana kao varvara u Evropu, prošla su samo
dva veka da bi Nemačka postali najveća i najmoćnija
evropska sila, predvodnici zapadne civilizacije.
Istočno rimska imperija će i pored pada Kon-
stantinopolja i kratkotrajnog stvaranja Latinskog carstva
produžiti kao Vizant čitav milenijum posle propasti
zapadno-rimskog carstva. Pod tursku vlast pada 1453.
god. Te vekove evropske istorije obeležio je rivalitet
zapadne, svete, germanske imperije sa Vizantom u
neprestanim ambicijama za stvaranje svetskog poretka
pod zapadnim liderstvom. Južni Sloveni su bili podeljeni
između istočnog i zapadnog dela rimske imperije. Zapadni
su dobili nove germanske gospodare, i zadržali vazalni
status, sem kratkotrajnog formiranja nezavisnih država.
Neke su bile moćnije od Vizanta (Dušanovo carstvo).
Mada je Vizant preko hiljadu godina bio jedini centar
rimske imperije, sa prestonicom u Konstantinopolju, zatim
najveći, najbogatiji i najrazvijeniji deo Evrope, on je i tada
ostao deo Istoka, više nego evropske civilizacije. Podela
Evrope između Istoka i Zapada išla je uglavnom granicom
185
 između pravoslavlja i katolicizma, zapadnog hrišćanstva.
Ta granica je podelila i slovenski svet.
Germani su ubrzo postali legitimni Evropejci, pred-
stavnici evropske civilizacije, formalni nastavljači rimske
imperije, Vizanta i Konstanti no polja.
Proces germanizacije slovenskih starosedeoca u
oblastima koje su danas germanske trajao je sve do 19.
veka, kada je Zapadna Evropa bila očišćena od sloven-
skih starosedelaca. Ostao je Balkan, Istočna Evropa kuda
je navodno doseljavanje Slovena bilo "maskirano" got-
skom migracijom.
U vreme rušenja zapadnorimske imperije i osva-
janja Nemačke, po Britanskoj Enciklopediji, "Nemačka je
bila puna Slovena" poznatih pod nazivom Lužički Srbi
(Lausitz), Pomoranaci (Pomerania), Veneti (VVindish) i
drugi. Lužička kultura (Lausitz) se razvila na širokom
prostoru između Saksonije i Zapadne Ukrajine, Baltičkog
mora i severnih delova Češke, Moravske i Slovačke.
Pripadala je grupi domorodačkih kultura neolita, bron-
zanog i gvozdenog (halštatskog) doba Evrope. One se
karakterišu po načinu sahranjivanja u velikim nekro-
polama (često preko hiljadu grobova) sa spaljenim pokoj-
nicima. Takve nekropole postojale su još 2000 godina pre
Germana - što govori o dugotrajnom, mirnom i stabilnom
razvoju te kulture. Kultura Lužičkih Srba bila je prva žrtva
novih, germanskih doseljenika. Pomeraniju (najstariji
slovenski naziv Pomorje odnosno Slavinia) su naseljavali
Sloveni od "preistorijskih vremena" na južnom Baltiku,
između Visle i Odre, odnosno Prusiji. Teutonci su je
zauzeli u 13. veku n.e.
Slovenski starosedeoci na teritoriji Zapadne
Evrope do Baltika najviše su bili poznati pod opštim
nazivom Veneti. Na severu Evrope su razvili poznatu
ertebelsku kulturu. Veneti su na Baltiku bili glavni
186
proizvođači ćilibara koji su odatle raznosili trgovci,
uglavnom Grci, ćilibarskim putevima širom Evrope.
Ostaje nerasvetljeno poreklo i drugih staro-
sedelačkih naroda u Zapadnoj i Severnoj Evropi, kao što
su Baski, Iberi, Bretonci, Korzikanci, Sardeni, Velšani,
Škoti, Irci (Kelti) i dr.
Pismenost Germana počinje sa Karlom Velikim
(početak 9. veka n.e.). Engleza u 7. veku, Nemačke u 8,
Holandije u 9, Skandinavije u 12 veku n.e. Postojale su
teze u vezi starosti runa kao najstarijeg evropskog pisma,
autohtonog, germanskog porekla, međutim, prof. Pešić je
poređenjem vinčanskog pisma sa ostalim starim pismima
Evrope i Mediterana, pokazao da i rune imaju sličnosti sa
svojim vinčanskim praizvorom i kasnijim etrurskim, venet-
skim pismima.
Najstariji naziv za rune nije bio slučajno - "vend-
ske rune" što je pravi trag njihovog porekla, koji se
kasnije briše. Ustvari, najstarije rune su sa teritorije
Danske iz 3. veka n.e, ali je to pismo izašlo iz upotrebe u
10. veku n.e. U nekim regionima Švedske rune su se
sačuvale i do novijih vremena. Nalazi runskog pisma
otkrivani su širom Evrope - od zapada Rusije, do istoka
Francuske, ali najviše u Skandinaviji i Engleskoj. Pre
najnovijih germansko-nordijskih špekulacija, autori su bili
saglasni da je poreklo runa na Balkanu, u Podunavlju.
Švedski arheolog B.Salin došao je do zaključka da su
rune došle u Skandinaviju iz Jugoistočne Evrope, da
pre 3-4. veka n.e. nema tragova runama u zapadno-
teutonskom svetu, odnosno jugozapadno od linije Šlezvig,
Berlin, Bukurešt. Zato su neki autori poreklo runa tražili u
grčkom ili latinskom pismu. Norvežanin C.J.S. Mastran-
der je poreklo runa izveo iz severno-etrurskog alfabeta,
čime je ustvari anticipirao Pešićeva otkrića. Taj alfabet je
bio u upotrebi kod Kelta (odnosno praslovenskih pleme-
na), u Istočnim Alpima i Bohemiji i na osnovu njih su
187
Teutoni izradili svoje rune. Germanska gotica je kasnije
nastala na osnovu runa. Najveći procvat rune su dostigle
u Britaniji i znatno su se razlikovale od kontinentalnih,
germanskih.
U poslednje vreme ima pokušaja da se bogato
kulturno nasleđe Kelta uključi u germansko, zapadno-
evropsko nasleđe. Istraživanja o poreklu Slovena istovre-
meno pokazuju da Kelti nemaju nikakve etničke, ni
kulturne veze sa Germanima, nego upravo sa Slovenima.
Mađari su pored Germana najviše uticali na
mesto Slovena u istoriji Evrope. Mađarska plemena
ugarsko-finske rase stigla su iz Azije Evropu u 10. veku
n.e. Kao ratnički narod, njih oko 30000 zauzeli su naj-
plodnije slovenske zemlje u Podunavlju i srušili Veliko-
moravsku kneževinu (6-10. vek). Prihvatili su katoličan-
stvo, postali partneri Germana u Svetom germanskom
carstvu-Austrougarskoj monarhiji. Zajednički ili samostal-
no pokorili su Čehe, Slovake i najveći deo Južnih Slove-
na: Bosance, Hercegovce, Hrvate, Slavonce, Dalmatince,
znatan deo Srbije. Vršeći asimilaciju i mađarizaciju
pokorenih Slovena sačuvali su svoj nacionalni identitet,
mada su intenzivnim mešanjem sa Slovenima izgubili
etničke karakteristike svog azijskog porekla. Nasleđe pra-
slovenskih, arijevskih kultura koje su dobile mađarske
nazive (Lenđel, Kereš, Kočofeni, Kukuteni) pripisano je
"nestalim" narodima i, takođe, mađarizovano. Pokoreni
Sloveni su dobili naziv Raci (od tada još aktuelnog naziva
za Srbe) kao sinonim za varvare.
Mongoli su vrlo značajno uticali na sudbinu
Istočnih Slovena i umalo da odrede sudbinu ćele Evrope.
Pojavili su se u istoriji u 13. veku, kada je Džingiskan
objedinio Tatare i Mogole i stvorio jednu od najvećih
imperija u Srednjoj i Istočnoj Aziji. Njegovi naslednici su
pokorili bagdadski kalifat i Kinu. O sjaju i raskoši velikog
mogula na kineskom dvoru u vreme najveće moći
188
mongolske imperije svedoče opisi Marka Pola. Džingis-
kanovi naslednici su se okrenuli osvajanju Evrope. Batu
Kan je osvojio kijevsku Rusiju (1240. g.), zatim Poljsku,
spalio Krakov i potukao nemačko-poljske knezove 1241.
g. Druga mongolska vojska pod Kadanom pobedila je na
Tisi Ugarskog kralja Belu 4. i gonila ga sve do Jadranske
obale. Na vest o smrti Ogotaja, Džingiskanovog sina i
naslednika, Mongoli su napustili opsadu Trogira i preko
Dubrovnika i Kotora otišli za Rusiju. Time je Evropa bila
spašena. Posle smrti Džingiskana i raspada imperije for-
mirana je mongolsko-tatarska država "Zlatna horda" u
Rusiji. Oni su vladali Rusijom oko dva i po veka (od 1240-
1480. g.) i uticali znatno na dalji razvoj Rusije i Ukrajine.
Bugari su krenuli prema Evropi iz iste oblasti
Azije kao i Mađari, stigli su ranije već u 8. veku s.e. Za
razliku od Mađara, Bugari su se ubrzo asimilovali sa
slovensko-tračanskim starosedeocima i potpuno sloveni-
zovali. Bugarski istoričari poklanjaju izuzetnu pažnju
izučavanju tračanskog nasleđa kao svog, a Makedonce
smatraju za Bugare, odričući im pravo na makedonsko
nasleđe kao i Grci.
Albanija se ne pojavljuje pod tim imenom nigde u
Evropi pre ni posle rimske okupacije Balkana. Neki autori
smatraju da su Albanci došli iz istoimene oblasti u
današnjem Dagestanu u 11-12. veku n.e. kao plaćenici
normansko-sicilijanskih vladara u pokušaju osvajanja na
istočnoj obali Jadrana. Posle poraza Normana, Albanci
ostaju na teritoriji današnje Južne Albanije. Očuvali su
svoj nacionalni identitet i autonomiju u mirnom saživotu sa
susednim Slovenima. Zajedno s njima su potpali pod
tursku okupaciju, čak su vodili borbu zajedno sa Srbima
protiv Turaka (Skenderbeg). Za razliku od susednih Slo-
vena, Albanci su se uglavnom islamizovali, mada je na
Kosmetu tursku okupaciju preživela enklava slovensko-
srpskih starosedelaca - Goranci, koji su sačuvali srpski
189
jezik. U novije vreme, koristeći germansku tezu o
Slovenima i nemarnost slovenskih istoričara, koji se odri-
ču svoje predrimske prošlosti, javlja se sve više dela
albanskih istoričara sa tezom da su Albanci direktni
potomci Ilira. To teško nailazi na prihvatanje zvanične ISTOČNOEVROPSKA KOLEVKA
istoriografije izvan Albanije. Salinas, na primer, smatra da SLOVENSKE CIVILIZACIJE
Albanci i Sloveni imaju isto poreklo. U svakom slučaju,
pitanje porekla Albanaca je još otvoreno.
Rumunija je specifičan slučaj formiranja jedne Zvanicna istoriografija se za vreme carske Rusije
neslovenske nacije u bogatoj balkansko-podunavskoj nije mnogo bavila istraživanjem prasiovenske, pred-
kolevci slovenstva. Ona je nastala na području rimske hrišćanske, paganske prošlosti. U skladu sa germanskom
provincije Dakije i moćnih praslovenskih plemena Dača- tezom o Slovenima, istorija Rusije |e počinjala Kijevskom
na, Karpa i drugih, asimilacijom i romanizacijom domoro- Rusijom, pismenost hrišćanstvom, Cirilom i Metodijem. Za
daca i doseljenika za vreme rimske okupacije u cilju razliku od germanskog nacionalnog zanosa, ruski impe-
zaštite imperije sa istoka. rijalni interesi su bili ispred slovenskih, nacionalnih.
U vreme Sovjetskog Saveza uspešno su otkrivana
arheološka bogatstva drevnih kultura na evroazijskim
prostranstvima i arheološka mapa tih otkrića širom Rusije
i Sibira postajala je sve bogatija. Međutim, sve je to bilo
van interesovanja zapadne istoriografije, nedovoljno valo-
rizovano ili nepoznato iz više razloga. Pre svega, zbog,
međunarodne izolacije SSSR-a poistovećivanjem ko-
munističkog Sovjetskog saveza sa Rusijom, odnosno
komunizma sa slovenstvom. Pored toga, za zvaničnu
sovjetsku istoriografiju internacionalno je bilo iznad
nacionalnog, posebno slovenskog. Uostalom, na čelu
najveće slovenske države jebio Gruzin - Staljin. Naučnici
nisu mogli, kako kaže J.A. Šilov, da "izlaze izvan okvira
ou'cijelne nauke. Ona je počivala i počiva na tezi da je
istorija počela u Sumeru, da su temelje evropske kulture
položili Grci, a da su Sloveni poslednji Evropejci".
Poznato je da je i Marks imao animozitet prema
Slovenima i njihovoj civilizaciji što je, takođe, imalo
dodatnog uticaja na sovjetsku istoriografiju. Rusko
ukrajinski istraživači prasiovenske prošlosti pružaju obilje
novih dokaza za - neosnovanost vladajuće teorije o

190 191
 Slovenima i potrebi revizije opštih pogleda na istoriju
svetske civilizacije iz koje su Sloveni praktično isklju-
čeni, a njihov doprinos brisan.
"Osam hiljada godina praistorije Slovena",
nosi naslov poglavlje knjige J.A. Šilova (Praistohja Rusije,
Jekaterinburg 1999.). Po vladajućoj teoriji Istočni Sloveni
se pojavljuju u istoriji Evrope u centralnom delu Evropske
Rusije još kasnije nego na Balkanu - sa hrišćanstvom, u
9-10. veku n.e. "Zar je pre toga ovde bila pustinja, u kojoj
su živeli divljaci u životinjskom krznu sa kamenim sekira-
ma?", pita se ruski autor V.E. Šambarov.
Skitija se ističe kao najznačajnija kultura antičkih
predaka Istočnih Slovena, slično Makedoniji na Balkanu.
U svojoj izvanrednoj knjizi o praistoriji Rusije i Slovena
uopšte, Šilov polazi od kategoričke teze - "niti je istorija
počela sa Rimom i Grčkom, niti je otac istorije Herodot",
to su "iskrivljeni kulturni stereotipi pretvoreni u tradiciju
koja onemogućava iznalaženje istine". Zvaničnoj istoriji i
pismenosti Rusije i ostalih slovenskih naroda koja navod-
no počinje od 9. veka n.e. "prethodilo je najmanje još 7
milenijuma istorije", kaže J.A. Šilov. Zato, smatra Šilov,
treba prihvatiti poziv Engleza Dž.Vuda da "početak evrop-
ske istorije treba ponovo pisatf. Šilov dodaje - ne samo
evropske i ne samo početak, nego istoriju svetske civili-
zacije.
Slika slovenske prošlosti iskrivljena od strane "oca
istorije" Herodota, kasnijim zlonamemim falsifikatima,
skrivana je dveipohiljade godina, kaže Šilov. Međutim,
istorijska istina je svetlucala ispod pepela milenijuma, u
riznicama etnografije, u hiljadama arheoloških spomenika,
pisanim svedočanstvima.
Rezultati istraživanja ruskih i ukrajinskih naučnika
o korenu i stablu slovenske civilizacije pokazuju da je
ona evroarijevska u kontinuitetu od drevne Aratije,
Hiperboreje, Pelazgije, Skitije, do današnje Rusije i ostalih
192
slovenskih država. U obimnoj literaturi rusko-ukrajinskih
istraživača o poreklu Slovena, neki autori potvrđuju Tila-
kovu tezu o arktičko-sibirskom poreklu arijevske rase
zaključujući da je "siovenstvo koren indoevroopskog sveta
i osnova planetarne civilizacije".
Šilov je dao periodizaciju praistorije:
Paleoevropska Aratija na prostorima Balkanskog
Podunavlja, Karpata, Povolžja, Krima, protoslovenski,
indoevropski, praslovenski, pelazgijski period, pad Troje i
preseljenje Veneta i Etruraca u periodu od 24-13. veka
s.e, slovenski period od 13. veka s.e. do granice n.e,
istorijski period od 10. veka n.e, odnosno perioda
hrišćanstva.
Najstariji period Aratije Šilov vidi kao sinkretizam,
spajanje starosedelačkog, prepotopskog kromanjonskog,
paleoevropskog stanovništva Balkana i Pricrnomorja,
Male Azije sa arijevskim, poslepotopskim stanovništvom
Evroazije i Sibira. To potvrđuju arheološki nalazi najzna-
čajnijih žarišta kultura u Podunavlju - Starčevo,
kereška, vinčanska, lenđelska kultura. Kultura
Lepenskog Vira Šilovu još nije bila poznata. U istočno
evropskim oblastima to su kulture Kamene Mogile,
bugo-dnjestrovske, sursko-dnjeprovske, tripoljske i
drugih kultura, čija je suština vedsko-arijevska, a Sloveni
su njeni najizvorniji naslednici.
Šilov kaže da "Evropejci smatraju više od dve
hiljade godina da njihova istorija počinje u Grčkoj, tačnije
sa opsadom Troje krajem II milenijuma s.e. Međutim,
prema njihovom "ocu istorije" Herodotu, i sami pobednici
nisu zaboravili da je njihova civilizacija nastala na
ruševinama neke Pelazgije, koju je osnovao mitski Hiper-
borejac Pelazg. Smatra, se takođe, da i evropska mudrost
potiče iz Grčke. Grci ne samo da nisu znali dobro svoju
preistoriju, nego ni poreklo Zevsa, Apolona i drugih
bogova. Grci su svoje poreklo tražili čas u Egiptu,
193
 Pelazgiji, Hiperboreji, te da ih je izmislio Pelazgo-Trojanac
Homer. Za njega su pretpostavljali da je Grk, a nisu mu
znali ni mesto rođenja, niti su mogli da kažu u kom
vremenu je živeo".
Tragajući za rodoslovom trojanske civilizacije,
Šilov i više ruskih autora, smatraju da ona potiče iz
zajedničke arijevske praslovenske pradomovine, što
potvrđuje bogata literatura arijevsko-vedskog pogleda na
svet, rodoslov i panteon bogova, mitologija, tradicija,
posebno arheologija i paleolingvistika, sličnost sanskrta
sa slovenskim jezicima. Zato se smatra da antička isto-
rija Evrope počinje od sredine III milenijuma s.e, od
istinskog patrijarha Grčke - Pelazga.
Trojansko-slovenske, pelazgijske veze bile su
posredno predmet istraživanja više rusko-ukrajinskih
autora. No i oni su lutali, vezujući Trojansku civilizaciju za
Malu Aziju, dok im Salinasova teza o balkanskoj Troji nije
bila poznata. Zato su dugo vremena pojmovi "trojanskih
staza,trojanske zemlje i trojanskih vremena" doseljavanja
Slovena iz starog ruskog letopisa "Slovo o Igorovom
narodu", tumačeni kao Trojanove staze, po rimskom caru
Trajanu i si. (Kada se prihvatilo tumačenje pojma "trojan-
ski" u smislu sećanja na staru, trojansku postojbinu, onda
je kopneni pravac tih staza bio dosta nelogičan -
prebacivanje preko Bosfora i Trakije, ili još nelogičnije
morskim putem iz Male Azije u Rusiju. Sve te teškoće bi
se, međutim, otklonile prihvatanjem Salinasove teze.)
Prva antička saznanja o narodima u ovim obla-
stima širili su grčki trgovci i hroničari. Grci su još od 7.
veka s.e. uspostavljali svoje trgovačke kolonije u pri-
crnomorskim oblastima, imali više vekova kontakte sa
starosedelačkim narodima iz pricrnomorskih i severno-
kavkaskih, prikaspijskih oblasti Evrooazije. O tome su
grčki hroničari, uključujući Herodota, ostavili brojna
svedočanstva, iz kojih novim čitanjem, a znajući koga su
194
sve Grci ubrajali među tamošnje varvare, mogu proisteći
mnogi podaci o starosedeocima u Istočnoj Evropi. Pose-
bno je interesantan period uoči i u toku "seobe naroda",
koji nosi i savremene pouke o Slovenima, Germanima,
pojmu varvarizma i zapadne civilizacije uopšte.
U istraživanjima najdubljih korena drevnih kultura
Evroazije ruski istraživači dolaze do zaključka da je
slovenstvo naslednik i čuvar "etnokulturnog jezgra
indoevropskih naroda koji su stvorili najstariju i u
celini najoptimalniju zemaljsku civilizaciju", kako kaže
Šilov - "Od očuvanja tog jezgra zavisi i budućnost
celog čovečanstva".
U istočnu kolevku Slovena u pridnjeprovskoj
oblasti knez Kij i njegovo pleme došli su sa jugozapada,
sa Balkana, obala Dunava i Tise, u vreme rimskih osva-
janja ovih oblasti. Oni su, prema Veles knjizi i starim
letopisima, tu obitavali i zajedno sa ostalim slovenskim
starosedeocima pružali otpor Rimljanima, koji su prodirali
dalje prema Istoku, u pohodima za robljem. Rimljani
(Romeji) su pokušali da potkupe vojsku Kija za svoju
strategiju "varvarin protiv varvara", nudeći novac i razne
"srebrne stvari", koje su takođe prethodno opljačkali. Kij je
prozreo planove Rimljana i povukao se sa svojim pleme-
nom najpre do Karpata, zatim preko Karpata na sever, a
potom su sišli u pridnjeprovsku niziju, gde su se pomešali
sa tamošnjim Poljanima i Drevljanima, podigavši grad
Kijev. U to vreme, (pre Dioklecijana i Konstantina), Rim i
Vizantija su još bili jedna država.
Velesova knjiga uverljivo potvrđuje Salinasovu
balkansku verziju Troje. Ovo kapitalno delo slovenske
civilizacije osvetljava oko dve hiljade godina najmračnijeg
perioda slovenske istorije - od njihovog stupanja na
istorijsku scenu Evrope u vreme trojanskog boja, krajem
2. milenijuma s.e, period pre i posle rimske okupacije,
"seobe naroda", raspada rimskog carstva, ratova protiv
195
Germana pa do pokrštavanja Slovena. Sačuvana verzija
Veles knjige nastala je u 5. veku n.e. uz poslednje dopune
u 8. veku n.e. Dragoceni istorijski podaci u njoj obuhvataju
period koji počinje "1300 godina pre Germanareha ", to
jest od 10. veka s.e. Pored tog relativno novijeg vremena
u ovoj slovenskoj Rg-vedi su i najdublji slojevi arijevske
prošlosti još od hiperborejske pradomovine. Ta istorija
počinje u postojbini "praroditelja" u 20. milenijumu s.e.
Svaka etapa je utvrđena na osnovu astronomskih, zodija-
kalnih podataka koji su ugrađeni u knjigu.
Skitija (Ruskolanija)
O Skitima i Kimerijcima, od kojih direktno potiče
više savremenih istočno-slovenskih naroda, u antičkim
izvorima ima najviše podataka, a arheologija ih je bogato
dokumentovala. Visoko razvijena skitska kultura nastala
je kao vrhunac razvoja više prethodnih kultura, koje su se
smenjivale u toku više milenijuma. Skiti su imali isti ključni
značaj u istraživanju "varvarske", praslovenske prošlosti u
njihovoj istočno-evropskoj prapostojbini, kakav imaju
Etrurci, Raseni kada je u pitanju balkanska kolevka
Slovena. Po Veles knjizi, došavši u svoju rusku postoj-
binu, arijevski slovenski preci su najpre nazivani
Skitima. Osnovni praotac Slovena po "skitskoj liniji", u
Veles knjizi je skitsko ovaploćenje Arija, što neposredno
potvrđuje daleko arijevsko poreklo svih Slovena. Arhe-
ologija dokumentije kontinuitet neolitskih kultura arijevsko-
slovenskog porekla koje su prethodile Skitskoruskoj
zajednici (Ruskolanj).
Tripoljska kultura je bila najznačajnija istočno-
evropska kultura, mlađi savremenik Vinčanske u Sred-
njem Podunavlju. Trajala je od polovine 6-3. milenijuma
196
s.e. Brojna arheološka nalazišta kružnih "stepskih pira-
mida", kurgana ove kulture, zauzimaju širok pojas rusko-
ukrajinske stepe do Dunava. Tripoljci su imali svoje pis-
mo, razvijenu astronomiju sa brojnim observatorijama.
Tripoljski gradovi u 3. milenijumu zauzimali su do 500
hektara površine, građeni u obliku koncentričnih krugova
sa svetilištem i observatorijom u centru. Ta kružna
svetilišta, čiji je najstariji prototip nedavno otkriveni arijev-
ski Arkaim na Uralu, proširila su se od 4-2. milenijuma s.e.
preko lenđelske kulture u Podunavlju, naslednice Vince,
širom Evrope sve do Stounhendža. Njihova kružna grad-
nja je potpuno u skladu sa arijevskim mito-ritualima. Ruski
istraživači smatraju da u etnogenezi Slovena, tripoljska
kultura označava kraj arijevsko-protoslovenskog i početak
slovenskog perioda praistorije Slovena. U periodu pre i u
vreme Skita, poznati su iz grčkih izvora i Veles Knjige
mnogobrojni preci Slovena pod raznim nazivima.
Tavro-Rusi koji se pominju kod Homera u Pricrno-
morju, bili su poznati kao arijevski Tiverci, odnosno Tavri.
Osnivači su grada Korsunja u 8. veku s.e, kasnijeg
Hersona. U Hersonu su Grci osnovali jednu od svojih
najvećih pomorsko-trgovačkih kolonija u Tavridi (tragovi o
tome se mogu naći u literaturi - "Ifigenija na Tavridi").
Tavrorusi su vršili iz Pricrnomorja pohode, kao i Skiti
kasnije, u Malu Aziju, Midiju odakle su se vratili. Grad
Surož, koga su takođe osnovali Tavrorusi, čitava četiri
veka kasnije osvojili su grčki plaćenici. Ekspediciju u
Tavridu je 437. g. s.e, predvodio čuveni Perikle.
Kimerijci su u odnosu na Skite i Tavre paralelna,
ali nešto starija linija slovenskih predaka. Kimerijska
kultura je dostigla najveći procvat od 13-11. veka s.e. i to
u oblasti Crnomorja od Volge do Dnjestra i Tereka.
Akademik Ribakov pokazao je da je to bila Činjecko-
komarovska kultura, koju je kasnije smenila, još
naprednija, Lužičko-skitska kultura. O Kimerijcima govore
197
mnogi antički autori, o njima postoje tragovi i u asirskim
izvorima. Na njihovoj teritoriji arheolozi su pronašli velike
gradove, svetilišta i nekropole, ogromne kurgane "step-
skih piramida". O impresivnim "Kimerijskim zidovima" u
Skitiji pisao je pet-šest vekova kasnije u 5. veku s.e i
Herodot. O Kimerijcima se u Velesovoj knjizi kaže da su
bili ratnici, ti "oci naši su pobeđivali i Grke i Romeje,
razgonili ih kao preplašene svinje". Kimerijski arheološki
tragovi nalaze se širom Evrope, u vreme kada ih već u
njihovoj Pricrnomorskoj postojbini smenjuju Skiti. Deo
Kimerijaca se još u 2. milenijumu s.e, selio uzvodno
pritokama Dunava na severozapad Evrope, sve do
okeana u zemlje "hladnih magli", gde su po Veles knjizi
podizali kurgane od belog kamena (za razliku od zemlja-
nih stepskih kurgana). Smatra se da od kimerijske seo-
be potiču rođaci Slovena u Zapadnoj Evropi i na
Baltiku, poznati pod etnonimima kao Kamri, Veneti,
Vindi, i najverovatnije - Kelti. Herodot je pisao da su
Veneti iz njegovog doba na Baltik došli negde od
Kaspijskog jezera. Kimerijci su vršili daleke pohode preko
Trakije čak do Male Azije, gde su na ostacima Hetitske
države osnovali "zemlju Kimir", kako se naziva u asirskim
izvorima, koja je obuhvatala Lidiju, Frigiju. Mnogi narodi
su ih prihvatili saveznički. U tradiciji naroda Zapadnog
Kavkaza, u Urartu, na primer. God 705. s.e. pobedili su
Asirce i ubili njihovog cara Sargona 2, poznatog po
surovim kaznama nad zarobljenicima (nabijanje na kolac,
dranje kože živim žrtvama, spaljivanje itd). Stigli su i do
Palestine i Egipta gde ih je zaustavio faraon Psametih 1.
Krajem 6. veka su ih iz Male Azije proterali Asirci i oni su
se vratili u Trakiju i na Donji Dunav, pomešali sa Skitima,
Sarmatima, Antima, Hazarima, Odrisima i mnogim drugim
slovenskim srodnicima. Od dela Kimerijaca koji su se
razišli po Zapadnoj Evropi, pojavili su se ponovo na
Balkanu Kelti, koji su u 2. veku s.e. prodrli u rimsku
198
imperiju. O tome nam daju podatke Strabon, Diodor Sicilij-
ski i drugi antički autori. O etničkim sličnostima tih naroda
govori i Herodot kada kaže da "Sarmati (Saromati) govore
skitskim jezikom, ali sa "greškama" (u svom dijalektu).
U grčkim izvorima, posebno kod Herodota, o
Skitima se govori vrlo slično kao što su govorili Rimljani o
Etrurcima kao o - varvarima, divljacima, pijanicama, krad-
ljivcima žena. (Dodaju im i kanibalizam, podnošenje ljud-
skih žrtava bogovima...) U Veles knjizi se, pak, o tim "civi-
lizovanim" Grcima govori kao o pokvarenim trgovcima
("našu stoku hoće badava'), "najopasnijim, neprijateljima
vere", odnosno drevnog vedskog učenja. Za razliku od
Slovena koji su bili uglavnom poklonici boga sunca -
Dajboga, Grci su bili poklonici meseca - Dija, od koga će
nastati kasnije Deus Pater, Zevs, Jupiter. Zato su za
Slovene Grci i Romeji bili pagani. Za praslovene,
baštinike arijevske tradicije, nezamislivo je da je njihovo
društveno uređenje počivalo na ropstvu. Time se odba-
cuje suština vedske vere - duhovna sloboda čoveka. Skiti
su smatrali da se ropstvo u životu pretvara u ropstvo
u posmrtnom životu. Zato je bolje umreti slobodan,
sačuvati svoju veru nego živeti kao rob. Herodot je
informacije o Skitima skupljao od grčkih trgovaca iz njiho-
vih kolonija i uklapao ih u svoju sliku o "skitskim var-
varima". Kod Strabona ima odjeka te antičke satanizacije
Skita. Naziv Crno more Grci su preuzeli od Skita, uz
objašnjenje da je "crno" zbog "divljih Skita koji su sve
strance ubijali i jeli njihovo meso'1
Skiti su, međutim, bili među najprofinjenijim pozna-
tim umetnicima u svetskoj civilizaciji. Prema izvorima,
njima su mnogi grčki običaji delovali divljački, primitivno,
posebno homoseksualnost. Zato su Skiti čuvali svoju
autentičnu kulturu, kažnjavali svoje građane, čak i neke
vladare koji bi potpali pod grčki uticaj. Po Velesovoj knjizi,
Skiti su arijevski "potomci boginje krave Zemun zajedno
199
 sa Antima, Rusima i Borusinima", a Vendi su sinovi Skita.
Velika Skitija se prema Nestorovoj "Hronici prošlih vreme-
na" smatra postojbinom Slovena, gde je živeo "Slaven sa
bratom Skitom", što neposredno potvrđuje vedsko, arijev-
sko poreklo Slovena uopšte, Skita posebno. Krava
Zemun je među nastarijim vedskim božanstvima, (iz prve
daščice Veles knjige u kojoj se govori o praroditeljima),
pokrovitelj epohe u zodijakalnom znaku bika. Njen mlečni
put na nebu osvetljava put Pravde. Skitija je doživela naj-
veći procvat u 2. milenijumu, pre Grčke i Rima.
O visoko razvijenoj civilizaciji Skita danas se već
mnogo zna. Zvanična istorija za Skite kaže da su nede-
finisanog iranskog porekla, da se pojavljuju između 750-
700. g. s.e, da su ih potisli Kimerijci do Male Azije. Me-
đutim, o takvoj migraciji nema pomena ni u persijskim ni u
kineskim izvorima. Istovremeno se opisuju kao plavokosi,
plavih očiju, "što baš nije opis iranskog tipa", kaže prof
Pešić. Grci su znali za postojanje dve Skitije - Velika Skiti-
ja (Skufija) na jugu Ukrajine i Mala Skitija u delti Dunava -
Dobrudža, gde su ostaci černjagovske kulture. Za Grke
"koji su pisali istoriju", "skutai" su svi varvari koji su nosili
krzno. Oni su za njih bili primitivni i zli nomadi, nemilo-
srdni, surovi prema neprijatelju. Međutim, istina je da je
Skitija bila zemljoradnička zemlja, jer prema grčkim
izvorima, "Skitskim Nebom se hranila čitava Helada".
Skitija je više vekova od kraja 3. milenijuma s.e.
zauzimala ogromne oblasti ruskih i ukrajinskih nizija i prio-
balja Crnog Mora, Krima i severnih oblasti Kavkaza.
Njihovi proizvodi su bili vrlo privlačni za grčke trgovce, koji
su ih razmenjivali širom Evrope i Mediterana. Trgovačku,
komercijalnu reprodukciju skitskih vaza i skitskih motiva
na njima, skulptura i drugih umetničkih dela, Grci su kao
svoje proizvode masovno prodavali širom Mediterana.
Grčki polisi su se najviše obogatili preko brojnih
trgovačkih kolonija na crnomorskim obalama skitske,
200
kimerijske civilizacije, još od 7. veka s.e. Desetine bogatih
grčkih trgovačkih gradova niklo je po primorskim obodima
bogate ukrajinsko-ruske nizije, posebno na Tamanskom
poluostrvu oko Azovskog mora. Te kolonije, počevši sa
Istrijom na ušću Dunava, Borisfenidom na ušću Dnjepra,
stvarane su zatim na ušćima svih severnocrnomorskih
reka i pretvarane su u kolonije bogatije od svojih matičnih
polisa. Kao desetine Dubrovnika ili Venecija u odnosu na
njihovo balkansko kontinentalno zaleđe! Trgovali su sto-
čarskim, zemljoradničkim, zanatskim, umetničkim proizvo-
dima tih naroda, prodavali im robu sa Mediterana i Bliskog
Istoka. Raznosili su i razmenjivali kulturu i kulturne uticaje,
ne samo robu. Preko Skita su, Grčka i ostali svet, upo-
znali puter i mnoge proizvode stočarstva, kože i kožnih
prerađevina.
Grci su maksimalno iskoristili vrednosti prebo-
gatog skitskog umetničkog stvaralaštva, koje su uspeli da
komercijalizuju, koriste u brojnim radionicama u svojim
kolonijama uz domaću radnu snagu. To izuzetno, izvorno
umetničko i kulturno blago, otkriveno u bezbrojnim skit-
skim kurganima, ili u raznim delovima Mediterana, u
Grčkoj obradi dugo je bilo pripisivano isključivo Grcima.
Kao i na Balkanu. Mnogi od bezbrojnih kurgana sa pravim
riznicama umetničkog stvaralaštva Skita, stigli su neo-
pljačkani i do našeg vremena. Umetnička dela u orna-
mentici životinjskog i biljnog sveta u bronzi i čuvenom
skitskom zlatarstvu, izrađivana su tako savršeno i
autentično, da im verovatno nema ravnih u svetu. (Za
vreme službovanja u Moskvi 1969, jedino uz specijalno
odobrenje direktora Ermitaža, akademika Piotrovskog,
mogao sam da uživam u tom nenadmašnom svetskom
blagu. Danas je ono pristupačno širokoj javnosti.) Skitsko
zlato ostavlja impresivan utisak, koji može da se meri sa
ćavinskim zlatarstvom u Peruu i kolumbijskim zlatom,
delima majstora andskih starosedelaca Drevne Amerike.
201
 Još u antička vremena, skitska umetnost je pripi-
sivana Grcima. Skitsko zlato koje je novija arheologija
otkrila u kurganima, navodno nije njihovo delo, nego
opljačkano od Grka ili Persijanaca! Međutim, kažu dana-
šnji ruski autori, ta velemajstorska dela zlatarstva su
izrađivali Skiti i njihovi Kimerijski i drugi praslovenski srod-
nici, od Altaja do Balkana, čitavih hiljadu godina pre nego
što su se uopšte pojavile prve grčke kolonije na obalama
Crnog mora. Njihovu autentičnost i osobenu umetničku
snagu nije bilo moguće imitirati. (Na jednoj od skitskih
zlatnih ploča u tipično skitskom umetnickom stilu je potpis
majstora u čiji slovenski karakter ne treba sumnjati -
Poranko.)
Visoko razvijena skitska kultura imala je i svoju
pismenost, naročito poeziju. Sačuvani se pismeni doku-
menti skitskih vladara iz prepiske sa azijskim. Jedno od
takvih pisama upućeno Dariju, izazvalo je njegov pohod
protiv Skita. Diogen Lartski pominje pismo Anaharsija
lidijskom Krezu, Lukijan iz Samosa pominje skitske
zakone na bakarnim pločama itd. V.E. Šambarov, na
primer, navodi posetu skitskog mudraca Anarhazija,
autora poeme od 800 stihova, Atini u 6. veku s.e. On je
svojim umom izazvao divljenje Atinjana, a o njegovim
aforizmima pisao je i Herodot. Međutim, kasnije su ga
Grci proglasili za jednog od svojih "sedam mudraca",
zajedno sa Solonom i ostavili priču da su ga zbog
njegovog helenizma sami Skiti ubili. U znanju astronomije
i geografije Skiti su bili ispred grčke antike. Njihovo pisano
zakonodavstvo je bilo po antičkim izvorima "vrlo pra-
vedno", imali su najpravičnije uređenje. Prema mnogim
antičkim izvorima čast i poštenje su bile najveće vred-
nosti skitskog društva, bili su "odaniji prijatelji nego
Heleni". Najveće dostojanstvo zaslužuje pomoć prijatelju
u nevolji, a najveći prezir "izdaja prijatelja".
202
Skitske žene su se mnogo doterivale, negovale su
šminku celog tela, nosile raskošne haljine i bogatu frizuru.
Arheolozi su otkrili mnoge skitske flašice za mirise. Me-
dicina im je bila vrlo razvijena. Po Hipokratu, poznavali su
osnove refleksoterapije i lečenja akupresurom, lekovite
trave. Njihova religija odgovara kosmogoniji i religiji Pra-
slovena prema Veles knjizi. Verovali su u reinkarnaciju.
Utvrđeni gradovi od tvrdog materijala nisu bili
karakteristka skitske civilizacije. Oni dugo nisu znali za
ratove što je dokumentovala arheologija. Mada Skiti nisu
bili ratnički narod, vrlo umešno su ratovali. O tome i
veličini i moći osobene skitske društvene zajednice
govore i ratovi drugih osvajača protiv Skita. Smatrali su ih
najboljim vojnicima starog sveta, ali ne u osvajačkom
smislu nego na osobeni, oštrouman, lukav, odbramben
način. Osnovni im je cilj bio da sačuvaju svoja ognjišta i
porodice, da što manje imaju žrtava među svojim
vojnicima, a da nanesu nemilosrdan poraz neprijatelju
lukavstvom. Zato se osvajači, koji bi ih jednom napali,
više nisu odlučivali da to ponove. Naime, Skiti su imali
savršeno izgrađenu odbrambeno-pobedničku taktiku.
Neprijatelju je namerno prepuštana teritorija, u početku
napada je zavaravan iluzijom brze pobede i lakog
osvajanja, ustvari, uvlačen je u klopku iz koje mu kasnije
nije bilo spasa. Skiti bi prethodno sve porodice sa decom i
starcima, stokom i imovinom stepskih naroda, koja je bila
uglavnom pokretna, sklanjali što dalje na sever u duboke
šume, gde je organizovan privremeni život. Puštali su
osvajača da napreduje, a ispred njega su palili stepu,
stvarali mu nemoguće uslove za opstanak, konjici za
ispašu, ljudima za hranu. Osvajači su bezuspešno
pokušavali da dođu u otvoreni sudar sa skitskom
vojskom, lutali su sve dublje stepom koja plamti, sa
otrovanim bunarima, zasipani strelama lutajućih "gerilskih
jedinica". Herodot je pisao da "nikakav neprijatelj koji se
203
 usudi da upadne u njihovu zemlju ne može više da se
spase bekstvom, ne može čak ni da ih stigne ako oni
sami ne požele da se otkriju".
Tako je, na primer, persijski car Kir poginuo u
borbi sa skitskim rođacima Masagetima. Njegov naslednik
Darije (513-512. g. s.e.) krenuo je na Veliku Skitiju u
osvetnički pohod, prešao preko pontona na Dunavu sa
najvećom vojskom Starog sveta od neverovatnih 700
hiljada vojnika. Prošao je kao i Kir. Uspeo je jedino da se
spase on lično i malobrojna pratnja, žalosni ostaci silne
vojske, kada je uvideo da je pobeđen. Skiti su se
prethodno povukli daleko na sever zajedno sa stadima,
ženama i decom. Skitska vojska se povlačila na dan hoda
pred Darijevim trupama, tako da one nikada nisu
uspevale da dođu u kontakt sa njima. Kad bi njihovi
vojnici počeli da se bune zbog gladi, namamljivali su ih da
ne odustanu i "podhranjivali" žrtvujući ponešto stoke,
uvlačeći ih sve dublje u bezizlaz. Darije je slao besne
poruke skitskom vođi Idantirsu - "zašto bežiš?", ali nikako
nije uspevao da ga stigne.
Progoneći ostatke iscrpljene, izgladnele,
razočarane Darijeve vojske, Skiti su čak prešli Dunav i
stigli do Grčke i Dardanela. Tako su, ne baveći se
osvajanjiima, uzgred spasili Grčku od Persijanaca, mada
grčka mitologija o tome ne govori ni reci. Persijanci
kasnije nisu dirali Skite, ali su potčinili grčke crnomorske
kolonije da im plaćaju danak. Kada su ovi to odbili, poslali
su kaznenu ekspediciju na Grčku. Grci su uz makedonsku
i pomoć plaćenika uspeli da pobede na Maratonu. O tome
je sve poznato, ali o skitskim varvarskim podvizima ništa.
Kasniji autori, kao na primer Strabon, pominju da je
Darijeva vojska izginula u "hetskoj pustinji", kuda su je
zaveli Skiti. Interesantno je povezivanje Skita sa Hetitima,
na čiju međusobnu srodnost ukazuju neki novootkriveni
izvori. Skiti su progoneći Darija zauzeli i Trakiju u 4. veku
204
s.e. Ostareli skitski kralj Atej se tada prihvatio osvajanja,
što nije bilo svojstveno Skitima. Sukobio se sa Filipom
Makedonskim i poginuo, što ipak nije navelo Filipa da
krene u osvajanje Skitije. Aleksandar Veliki je pre pohoda
na Persiju obezbedio svoje severne granice, sredio
odnose sa moćnim Tribalima. Da bi se obezbedio i prema
Skitima, poslao je svog komandanta Zopiriona da proveri i
osigura lakši prolaz za napad na Persiju sa severa. Ni on
niti iko od vojnika nije se vratio iz Skitije. Aleksandar je
nameravao da se osveti zbog gubitka omiljenog koman-
danta, ali tek posle osvajanja Persije, no, smrt ga je
sprecila. Skiti su poštovali njegovu moć, nisu želeli sukob,
ponudili su mu prijateljstvo, carevu kćer za ženu. Rana
smrt Aleksandra Velikog sprecila je još jedan grandiozan
poduhvat, da se u jedinstvenu imperiju balkanskih Slove-
na mirno uključe i njihovi istočnoevroposki rođaci Skiti. To
bi možda bio veći poduhvat od onog koji je Aleksandar
ostvario.
Ratnička, odbrambena strategija Skita podseća na
sudbinu moćne armije Napoleona posle 2500 godina, na
sličnu taktiku odbrane Kutuzova, na "spaljenu Moskvu",
na 2000 km. spaljene Rusije, kroz koju su se bedni ostaci
osvajača povlačili i zaglavili na Berezini. Nije li, takođe,
ruski "general zima" igrao određenu ulogu u odbrani od
Hitlera? Njegova moćna mašinerija do Moskve je stigla
vrlo brzo, tu se najpre zaglavila, da bi doživela katastrofu
kod Staljingrada. Sve to, takođe, podseća na Skite i
upućuje na to da su slovenski, ruski preci. Osvajači su to
zaboravljali, ili nisu izvlačili pouke iz tih iskustava. Sloveni
su tako i pored bezbrojnih okupacija i poraza uspevali da
opstanu na svojim ognjištima.
Međutim, Skiti su bolovali od jedne tipične, opšte-
slovenske boljke - međusobne nesloge. Ta bolest je, na-
žalost, stara koliko i starost najveće porodice evropskih
naroda. Ono što je grčki istoričar Tukidid rekao - "nijedan
205
 narod sam po sebi nije u stanju da se odupre Skitima ako
su oni složni", slično su o Slovenima govorili pod drugim
imenima - Herodot za Tračane, rimski autori za Venete,
Tribale itd.
Skitsko bronzano ogledalo sa figurom
Sa Kimerijcima, Antima, Skitima, Sarmatima, grčki Jelena /VI vek s.e./
polisi imali su ne samo trgovačke kontakte preko svojih
kolonija, već su se preko trgovine robovima i plaćenika
mešali u njihove međusobne sukobe. Zapadnorimska
imperija (Romeja) u osvajanjima pre podele imperije nije
stigla da prodre u Skitiju. Skiti su ratovali sa Istočno-
rimskom imperijom (Vizant), koja je prema slovenskim
letopisima i Veles knjizi za Istočne Slovene bila vezana za
pojam Grčke. Tako su i ratovi u kojima su učestvovali ne
samo grčki trgovački gradovi na crnomorskoj obali, ili koje
je Vizant tamo vodio bili u starim slovenskim letopisima
"grčki".

206 Zlatne narukvice iz skitskog kurgana Boljšaja Bliznica/ IV vek s.e./

 Sedeća statua na prestolu,
Predionica, naselje vinčanske Skitski oklop sa
kulture kod Prištine predstavom
/ 5 milenijum s.e./ Gorgone Meduze,
kurgan
Jelisavetinskaja
/ V vek s.e./.

Ukrasna ploča, ilirsko naselje

kod Sanskog mosta/ VI vek s.e./.
Sklti - zlatni pektoral sa tri friza Iz domaćeg života /IV vek s.e./
 Zlatna narukvica sa pred-
stavom sflngi, skitski kurgan Zlatni ornament sa
Kolj Oba, Kerč / VI vek .s.e./ glavom lava
/Skiti - VII vek s.e./

Zlatna slika životinje

/Skiti - V-VI vek s.e./

Zlatni češalj sa predstavom Skita u borbi, kurgan Soloha na Dnjepru/

F
IV
vek s.e./.
Ukrasna ploča u obliku pantera, Kelemerski skitski kurgan / VI vek s.e./.
 PREDHRIŠĆANSKA PISMENOST
SLOVENA

Sloveni kao varvari nisu, navodno, uopšte znali za

pismo. Njihova pismenost, odnosno civilizacija je počela
tek sa hrišćanstvom, sa Ćirilom i Metodijem u 9. veku n.e.
Do tada je "slovenski rod boravio u neznanju i mraku
greha". Međutim, poznato je da je ćirilica napravljena od
pisma u istočno-slovenskim skitsko-sarmatskim oblasti-
ma, gde se sačuvala od rimskog uništavanja. Posle
raspada rimske imperije, pojam varvarskog u odnosu na
Slovene, zamenjen je paganskim. Za crkvenu organiza-
ciju u proselitizmu prema porobljenim Slovenima, pismo je
Zlatna dijadema iz Kurkana skita /Vll-Vl vek s.e./
bilo neophodno, inače bi to bilo "pisanje po vodi". Papa
Jovan 8. u jednoj od svojih poslanica potvrđuje da je
postojala paganska, slovenska pismenost pre pokršta-
vanja ali da je sv. Ćirilo to pismo usavršio i prilagodio
potrebama crkve. Gde ga je našao? U "Žitiju Svetog
Konstantina Ćirila" prof. Pešić navodi, da je Ćirilo za
vreme boravka "u Hersonu našao Jevanđelje i Psaltir
pisan slovenskim slovima i čoveka koji je govorio tim
jezikom", izučio ih i razradio svoju ćirilicu.

Od Vinčanice do Velesovice

Rimljani su uništili slovensku pismenost i literaturu,

ali ne i tragove o njihovom postojanju. Ostaci pisma kod
raznih predantičkih kultura evromediteranskih prostora, od
Etrurije, Krita, Podunavlja, Makedonije do Istočne Evrope

+Detalj dijademe /VII-VI vek s.e./

207
 naknadno su dovedeni u vezu sa "nestalom" praslo-
venskom civilizacijom.
Vinčansko pismo je praizvor pisama pelazgijskih,
starosedelačkih kultura Evromediterana. Na balkanskom
području postoji oko 40 nalazišta sa raznim vrstama
pisma koje to dokumentuju. Oni obeležavaju kontinuitet
kultura na ovom području do rimske okupacije, kada je
sve to proglašeno varvarikom. Ugradnjom ovih otkrića u
istinski istorijski kontekst, kao što to rade istraživači
autohtonističke škole o Slovenima, falsifikovanje ili zama-
gljivanje istorije ne mode se više održati.
Ima mnogo neposrednih dokaza u prilog slove-
nske pismenosti pre Cirila. Filozof Etik, poreklom Skit,
rođen u Istri, sačinio je u 4. veku n.e. veku pismo za
Slovene pod Rimljanima. Na jednoj ikoni iz 6. veka n.e. u
Rimu, imena svetog Petra i Pavla su napisana slovenskim
pismom. Arapski pisac Horezma Fahr-Edin u svojoj
"Istoriji Hazara" navodi da su Hazari u VIII veku koristili
pismo Slovena od 22 slova. I skandinavske rune su se
zvale "vendske rune". U Mađarskoj je nađen kameni
natpis iz 3. veka n.e. na slovenskom jeziku.
Sličnost velesovice, pisma Veles knjige sa vinča-
nicom predstavlja nepobitan dokaz tnilenijumskog kon-
tinuiteta slovenske civilizacije kao najstarije u Evropi.
Alfabetno, slovno-zvučno pismo je karakteristično za sve
indoevropske, praslovenske kulture evroazijskih oblasti.
Međutim, za zvaničnu istoriografiju Starog sveta, odnosno
zapadne civilizacije, većina poznatih alfabetnih pisama,
navodno, potiče od grčkog, koje je proizišlo od starijeg
feničanskog. Po toj tezi, od grčkog je nastalo i latinsko
pismo, zatim germanske rune itd. Ova teza odavno je
dovedena u sumnju jer počiva isključivo na mitološkim
pretpostavkama. Helenska mitološka veza o feničanskom
poreklu grčkog alfabeta "od Kadma" veštački je iskon-
struisana, jer, alfabetsko, slovno pismo kod Feničana nije
208
imalo svoje istorijske korene. Pismo semitsko-hamitskih
kultura, kojima su pripadali i Feničani je klinopis. Pismo
susedne, egipatske kulture bilo je hijeroglifsko. Teorija po
kojoj feničansko pismo potiče od sinajskog je neosno-
vana, jer je i sinajsko hijeroglifsko i nema nikakve sličnosti
sa feničanskim. Osim toga i pismo ranih kultura Sirije i
Palestine bilo je klinasto. Nema tragova ni u medite-
ranskoj mitologiji o feničanskom pismu, "\storijski feničan-
ski kolonizatori nisu mogli da prenesu ono što ni sami još
nisu znali", kaže prof. Pešić.
Ceo evromediteranski kulturni prostor pre Grčke i
Rima je pokriven brojnim pismima. Većinu smo već
pomenuli - minojsko, etrursko, venetsko, više podunav-
skih i tračansko-frigijskih pisama, tripoljsko, pismo sa
ostrva Lemnos, elamsko itd. Zajednička karakteristika
ovih najstarijih spomenika evropske pismenosti jeste da
su ta pisma slovno alfabetska, ne silabička (samo-
glasnici se ne pišu već podrazumevaju). Ova pisma
pripadaju zajedničkim indoarijevskim, pelazgijskim, pra-
slovenskim kulturama i zajedničkom etničko lingvističkom
stablu. Čak su i neka pisma arijevskih naroda Srednje
Azije bila isključivo alfabetska, što takođe potvrđuje davnu
pripadnost zajedničkom arijevsko-praslovenskom stablu.
Svi ti alfabeti evroarijevskih kultura ukazivali su na
jedan zajednički praizvor. V.E. Sambarov ("Rusija-put iz
dubine vekova", Moskva 1999.), citira grčkog istoričara iz I
veka s.e. Diodora Sicilijskog: "Mada se ta slova zovu \eri\-
čanska, jer su došla do Helena iz zemlje Feničana, ona bi
mogla da se zovu i pelazgijska, jer su ih koristili i Pelazgf.
Sambarov podvlači da je to svedočanstvo za preko dve
hiljade godina bliže izvorima pismenosti od našeg doba.
Diodor Sicilijski govori o Etrurcima - "oni su pronašli
pismo", ili su ga doneli iz svoje pradomovine, kao i nauku
o bogovima i munjama (astronomiju). Na tu zajedničku
pradomovinu, odnosno praizvor pisma, ukazuje jedan
209
drugi grčki mit koji je zaboravljen - o Palamedu, učeniku
kentaura Hirona koji je živeo na severom Balkanu odakle
je doneo i pismo. (Znamo da mitološki Kentauri pred-
stavljaju najveće varvarske neprijatelje Grka-Lapida).
Otkrića pisma u Transilvaniji i u drugim delovima Srednjeg
Podunavlja potvrđivala su da taj grčki mit sadrži trag
istine.
Novija istraživanja britanskih i irskih naučnika su
pokazala da su keltski druidi znali za alfabet od 18
slova. Ta slova su imala svoje sakralno, astronomsko,
zodijačno poreklo. Neka slova su označavala mesece,
druga sunčane ravnodnevnice i solsticije. Bio je to kalen-
dar kojim je obeleženo 18 najznačajnijih događaja u godi-
šnjem ciklusu (U jednom od kalendara drevnih Maja
godina, takođe, ima 18 meseci). Ovim kalendarom i taj-
nom njegovog pisma su raspolagali sveštenici, žreci,
tadašnji naučnici. U tom svetlu, takođe, deluje senza-
cionalno otkriće arheološkog nalazišta na Južnom Uralu -
Arkaim, najstarijoj poznatoj opservatoriji na evroazijskim
prostorima, u čijem ustrojstvu je 18 astronomskih tačaka.
Arkaim je preteča čitavog niza takvih neolitskih observa-
torija od Urala do Atlantika, u čijem je nizu Stounhendž
među najmlađim. Britansko - irski istraživači zanemaruju
autohtonističke teze o balkanskom poreklu Kelta, o tome
da je Balkansko Podunavlje zajednički praizvor odakle je
i keltsko pismo stiglo do britanskih ostrva. Otkrićem
vinčanskog pisma - najstarijeg alfabetnog pisma Evrope,
najverovatnije je pronađen taj zajednički praizvor.
Pismo Kamene Mogile je još jedna nova karika u
kontinuitetu drevne pismenosti u Evropi. Teze ruskih istra-
živača da predstavlja vezu arijevskog, kromanjonskog
nasleđa sa prepotopskim, paleolitskim kulturama Drevne
Evrope, otvara mogućnosti za nove pravce istraživanja.
Pismo Kamene Mogile savremenik je silabičkog proto-
pisma iz Lepenskog Vira, nalazi se na pravcu velike,
210
"trojanske" duge protoslovenskih kultura Evrope. Moguće
je da predstavlja ostatak paleolitskog nasleđa koje se
razvilo u ovoj zoni iz prepotopskog perioda, ili prethodnicu
arijevskog nasleđa iz arktičke pradomovine. U slučaju
drugog, to bi značilo da je prvi talas arijevskog stanov-
ništva iz arktičke prapostojbine stigao u Evropu pre 8.
milenijuma s.e.
Nepobitna istina da je slovenska civilizacija tvorac
najstarije evropske pismenosti, vinčanskog pisma, među-
tim, još nije priznata. Biblioteke, arhive i literatura tih
kultura nisu sačuvane, kao ni u Drevnoj Americi. Pri tom
se ignorise činjenica da su ih razni okupatori nemilosrdno
uništavah kao varvarske ili paganske. Uništavanje pisme-
nosti praslovenskih kultura i literature olakšavala je činje-
nica da su tekstovi bili pisani na drvenim daščicama, koži i
slično, a ne na trajnijem kamenu ili glini. O pismu poko-
renih starosedelaca ostali su samo "mrtvi", slučajni,
parcijalni ostaci na kamenim spomenicima, koji su nedav-
no dešifrovani, ili se još dešifruju.
Na širokim prostranstvima Evrope od Crnog do
Jadranskog mora, Karpata i Krita, otkriveni su nalazi
pisma koje po starosti prethodi svim do sada poznatim
sistemima pisma. Njihov praizvor je vinčansko pismo.
Pogledajmo, prema prof. Pešiću, tablicu starosti
nekih najstarijih pisama, uz napomenu da on nije bio
upoznat sa pismom Kamene Mogile :
1. Protopismo Lepenskog vira (8000 - 6000 god s.e.)
2. Vinčansko pismo (5300 - 3200 s.e.)
3. Sumersko u Mesopotamiji (3100 s.e. - 75 n.e.)
4. Egipatsko (3000 s.e. - 400 n.e.)
5. Protoelamsko (između 3000 - 2000 s.e.)
6. Protoindijsko (oko 2200 s.e.)
7. Kritsko (2000 -1200 s.e.)
8. Hititsko (1600 -777 s.e.)
211
9. Kinesko (1300 s.e. do danas)
10. Etrursko (1200-200 s.e.)
Sve veći broj stranih autora prihvata da je
vinčansko pismo najstarije alfabetsko pismo Evrope, na
pr. M.S. Hud (Hood). On kaže da su pismo posle
Vinčanaca preuzeli i drugi narodi. Nalazimo ga i kod
Sumera tek oko 3000. g. s.e, bar hiljadu godina kasnije.
Vinčansko pismo je osim u Beogradu, na Banjici i u Vinči,
pronađeno širom Balkanskog Podunavlja, na kome se
prostirala starčevačka i vinčanska kultura. U nalazištu
Tartarija u Transilvaniji su nađene, na primer, pločice
ispisane vinčanskim pismom, identičnim sa onim nađenim
u Vinči. Nađeno je i pismo koje se pripisuje Sarmatima
identično sa vinčanskim, a potiče iz 5. milenijuma s.e. To
potvrđuje mišljenje Huda, na osnovu analiza sa karbonom
14, da je Vinčanska kultura mnogo starija od 5.
milenijuma s.e.
Profesor Pešić, naš najveći paleolingvista, znalac
sedam živih i nekoliko mrtvih jezika, među kojima je
sanskrt, nije imao zvaničnu podršku i razumevanje u
Jugoslaviji za prve rezultate svojih istraživanja o
vinčanskom pismu. Kao već afirmisani etruskolog prid-
ružio se grupi naučnika u Italiji, koja je tragala za odgo-
vorom na pitanje o "misteriji Etruraca", polazeći od
latinskog, grčkog i sličnih "ključeva". Znajući za fragmente
keramike sa nepoznatim pismom u Muzeju Beograda,
uočio je veliku sličnost između etrurskog pisma i tih
znakova. Primenom "slovenskog ključa", klasifikacijom je
došao do azbuke od 26 slova, kao i u etrurskom pismu i
zaključka da su ta slova praktično identična.
Međutim, prema zvaničnoj istoriografiji i dalje se
smatra da je najstarije slovno pismo - alfabet, nastalo od
feničanskog, da su ga od Feničana preuzeli Grci i preneli
Rimljanima i ostalim narodima. Bez obzira što su najstariji
212
pismeni spomenici starosedelačke Evrope slovni, alfa-
betski, bez sličnosti sa grčkim i feničanskim. Otkriveni su
poslednjih decenija od Apenina do Urala. Neke među-
sobne sličnosti tih pisama upućivale su na jedan izvor i to
najviše iz oblasti srednjeg Podunavlja. Otkrićem i siste-
matizacijom vinčanskog pisma ova misterija je raz-
rešena, matični izvor je Vinčansko pismo.
Dokazana je ne samo arheološka i paleogragfska,
nego i istorijska, etnička i lingvistička veza Praslovena sa
kolevkom arijevske, evropske kulture. Sličnošću između
vinčanice, etrurskog pisma, velesovice i savremene ćiri-
lice, prof. Pešić je pokazao da je pismenost drevnog
Podunavlja autentična, praslovenska. Iz toga je sledio
zaključak - ako se u nauci podrazumeva pod istorijom
pismena prošlost čovečanstva, ako je pismo vrhunsko
obeležje civilizacije, onda evropska istorija i civilizacija
počinje od praslovenskih starosedelaca Evrope, tvo-
raca tog pisma.
Veles knjiga je najznačajnije delo predhrišćanske
slovenske literature, pisano najmlađom vrstom sloven-
skog pisma koje je prethodilo ćirilici, a koje već ima naziv
velesovica. Ona je dragoceni dokument o slovenskoj
pismenosti između drevnih praslovenskih pisama Lepen-
skog Vira, Kamene Mogile, Vince, Tripolja i hrišćanskog
perioda, odnosno savremene rusko-srpske ćirilice. Zato
predstavlja značajnu kariku kontinuiteta pismenosti izme-
đu hrišćanskog i "paganskog" perioda slovenske istorije.
Sačuvani primerak je poslednja verzija iz 9. veka n.e. pre
pokrštavanja Slovena. Velesovica je, ustvari, prerasla u
ćirilicu posle Ćirila i Metodija.
Najznačajniji odgovor na pitanje - ko su bili nosioci
najstarije evropske civilizacije, daju pisma Drevne Evrope,
među kojima je potvrđena neprekinuta etno-kulturna veza
u trajanju od više milenijuma od arijevsko-slovenskih pre-
daka, neolitskih kultura na Balkanu i u Podunavlju,
213
vremena rimske okupacije pa do hrišćanstva u 9-10. veku
naše ere, kada se smatra da tek počinje istorija i
civilizacija slovenskih naroda. Kada se nova slika Drevne
Evrope posmatra samo iz tog ugla postavlja se pitanje - VRAĆANJE TROJI
ko su zapravo varvari? Da li su varvari oni koji su
stvarali najstarije evropske kulture i pisma, ili oni koji su (Sa Robertom Salinasom Prajsom razgovarao je
ih uništavali? novinar i pisac Dragan Jovanović. Intervju je
objavljen u NIN-u broj 2691, 25. 07. 2002. godine.)

Roberto Salinas Prajs rođen je 1936. godine i

odrastao je u Meksiko Sitiju. Školu je učio u SAD na
Akademiji Nove Crkve Brin Etin (Pensilvanija), a zatim
nastavio na koledžu Sent Džon u Anapolisu (Merilend).
Poslednjih četrdeset godina, Salinasova jedina
strast je proučavanje "Ilijade" i "Odiseje" na koje više nije
mogao da gleda kao na slučajni rezultat usmenog
proširenog razvojnog procesa (tačnije i jasnije - beleženja
usmenih predanja) i smatra da su ova dva epa prvobitno
zamišljena i napisana kao sveti tekstovi, mada je više
ruku učestvovalo u njihovom sastvljanju, te da je pitanje
da li je Homer uopšte postojao, i ako jeste, onda je on bio
nešto kao vrhovni rabin kod Jevreja. Prema Salinasu, Ilij
je pre svega, bio vrhovno svetilište onog vremena,
megalitska stanica poput one u Stounhedžu, u Britaniji, a
samim tim i bogata riznica, tako da su to bili motivi
napada na Troju, a ne lepa Jelena.
Roberto Salinas Prajs (65 g.), čovek koji se
svojevremeno drznuo da tvrdi da je legendarna Troja u
delti Neretve, ponovo je u Beogradu, ali ovoga puta
strogo inkognito! Jer, on voli Srbe, Jugoslaviju, ali ne i
novinare, iako je, ironije radi, pored ostalog, vlasnik
najveće meksičke televizije. Gospodin Prajs kao da ne
može da zaboravi kako su se ne samo novinari, već i
domaći naučnici, pre više od dvadeset godina sprdali sa

214 215
 njegovom teorijom da se Troja nalazi u delti Neretve, a ne
u maloazijskom Hisarliku gde ju je smestio slavni Hajnrih
Šliman.
Prajs je, inače, po zanimanju bogataš i u Beograd
je došao poslom. Ipak, kaže da priprema drugo dopu-
njeno izdanje "Homerove slepe publike", knjige koja je,
svojevremeno, uzdrmala svetsku naučnu javnost. Uskoro
će na srpskom biti objavljena i njegova druga knjiga o
Troji, pod nazivom "Katalog brodova".
Sa Robertom Salinasom Prajsom razgovaramo u
biznis centru hotela "Interkontinental".
Gospodine Prajs, Arhimed je genijalne ideje
smišljao u kadi. Njutnu je jabuka pala na glavu. Tesli su
velika otkrića dolazila u snu; da li se sećate časa, dana
kada vam je na um pala ideja da je Troja na ušću
Neretve?
Bilo je to još 1964. godine. Čitajući Homera,
nikako nisam mogao da razumem zašto o Ilirima čiji je
doprinos tako veliki, zašto o njima, dakle, ima tako malo
informacija i mnogo dezinformacija. Ispada da su posle
Trojanskog rata jednostavno nestali. Zatim, proučavajući
opsežne pripreme za trojanski rat, pitao sam se odakle
toliki kapital u novcu, robi, hrani? Trojanska armija morala
je da ima logističku podršku, bogato zaleđe, da bi mogla
da vodi jedan tako dug, naporan, odbrambeni rat.
Šlimanova Troja u maloj Aziji ne može nikako da bude
zapadno od Soluna i Makedonije, pa ni u susedstvu
Peloponeza. Ovaj dragoceni podatak Mojsija Horenskog
koristio je i Stefan Vizantijski, a on je bio crkveni poglavar,
znači službeno državno lice. I to mi je bilo veoma važno,
bio je to znak da sam na dobrom putu da nađem pravo
mesto gde je bila Troja.
216
Vi, gospodine Prajs još na prvim stranicama knjige
"Homerova šlepa publika" pišete daje izbor maloazijskog
Hisarlika za Šlimanovu Troju - "politička smicalica"?
Da, u "Homerovoj slepoj publici" zaista sam tvrdio i
u predgovoru i u postskriptumu, da je Homer pogrčen i da
je onda bilo neophodno izmisliti i lažnu Troju u maloj Aziji i
da sve to ima političku pozadinu. Činilo mi se, takođe, da
se problem Troje oprezno zaobilazi i da sve to miriše na
izbegavanje istraživanja, kao da je istina zataškavana.
Bilo mi je zaista čudno i sumnjivo da, na primer, nijedan
klasični filolog ne započinje ozbiljnu duboku raspravu o
homerskom pitanju niti se hvata neposredno u koštac sa
Homerovom literaturom.
Ali, sada, posle toliko godina, ne mislim da je reč o
političkoj teoriji zavere, već da je na delu zavera
neznanja. Zbog te zavere neznanja su današnje klasične
studije i dospele u ćorsokak, nema novih velikih otkrića o
drevnoj prošlosti čovečanstva, pa i o homerskom peroidu.
Klasične nauke postale su jalove kao laboratorijske voćne
muve i toliko su hibridizovane da u budućnosti neće dati
ništa značajno.
Gde je Šliman u ovoj priči?
Šliman je samo išao za zvaničnim teorijama, i za
njega je pitanje lokaliteta Troje bilo samo pitanje brda.
Njega nije mučilo ko su Trojanci, ko su Iliri, za njega su
svi oni bili Grci, za njega je i Homer bio Grk. A i šta može
da se očekuje od nekoga ko je nemački arheolog,
ponosan na nemačku istorijsku školu, koja je tada, krajem
devetnaestog veka, bila u ekspanziji. To je ono što se
može reći o politizaciji klasičnih nauka.
A nije li Homer pogrčen, davno pre Šlimana,
odmah posle pada Troje kada je na istorijsku scenu
stupila starogrčka ekspanzija i hegemonizam?
Da. Homer je još tada postao Grk. Ali, Grci su to
takođe uradili iz neznanja, misleći da sa njima počinje
217
 svet, što je svojstveno mladim narodima. U starom veku,
jedino Homer zna da postoje trideset ilirskih plemena,
jedino on ima ideju o federaciji plemena od Neretve do
Dunava i preko Dunava, dalje, na sever i do juga Italije,
na drugoj strani. Jedino Homer ima uvid u globalni
poredak arhajskog, herojskog doba kada Grci još ne
postoje kao narod. A i kasnije, kod pogrčenog Homera
vidi se da između grčkih gradova-država nije prazan
prostor, već tu postoje zemlje u kojima žive i neki drugi
narodi koji nisu Grci.
Primera radi, iščitavajući Homera, shvatio sam da
Menelajeva vojska na Troju stiže iz Lombardije i
venecijanskog zaleđa, a da Agamemnonove snage
dolaze iz južne Italije. Ali, posle pada Troje, kada tekst
"Ilijade" počinje da se rađa i da se seli polako iz Dalmacije
ka Solunu i Maloj Aziji, tamošnji narodi, pa i Grci, sve teže
razumevaju izvorni tekst "Ilijade". Jer, homeridi, rapsodi,
guslari ako hoćete, počinju polako da prilagođavaju
"Ilijadu" i "Odiseju" novonastaloj istorijskoj situaciji, pa i
topografiji. Prve generacije homerida i rapsoda još znaju o
čemu pevaju, znaju da pevaju o dalmatinskoj Troji i o
ilirskom narodu, kao glavnom junaku Trojanske tragedije.
Ali, kasnije generacije rapsoda potpuno su pogrčile
Homera, a Grke su homerizovali sa sve dalmatinskom
topografijom. Tako je pogrčeni Homer postao okovani
Guliver koji više ne može da daje informacije o ilirskoj,
dalmatinskoj prošlosti svog epa i svog naroda. I mi tog
Gulivera moramo razvezati, moramo ga osloboditi da
bismo saznali ko je on i ko je taj narod kome Homer
pripada.
Pripremate drugo, dopunjeno izdanje "Homerove
slepe publike". Šta će u njemu biti?
Biće nekih velikih iznenađenja za naše prijatelje
Albance. U dopunjenom izdanju "Homerove slepe
publike" dokazujem da su mnogi albanski toponimi
218
slovenskog porekla, šta više da i Albanci vode poreklo od
Slovena, tako da će njihove teorije o tome da su narod
neslovenskog porekla biti bukvalno smešne; kao kad bi
neko tvrdio da patka potiče od tigra.
Da li spremate još nešto?
Završavam i rad "Protiv Troje 8" u kome
pokazujem, tačku po tačku, zastoje topografija Šlimanove
Troje neodrživa, kao i rad "Neki primeri homerovske
etimologije", u kome etimološki obrađujem oko 300 reci,
300 toponima iz regiona dalmatinske Troje, veoma jasno i
ubedljivo.
Čime ste se ispomagali u razrešenju dalmatinskih
etiomologija?
Proučavanje sanskrta je od vitalnog, transce-
dentalnog značaja za proučavanje slovenske starosti. U
tom smislu veoma su važna naučna istraživanja Brani-
slave Božinović, koja radi na "Rečniku srodnih reci
srpskog i sanskrta". Bio sam dugo na pogrešnom putu, ne
uviđajući važnost sanskrta za utvrđivanje slovenskog
identiteta i duhovnosti. A kada bi se, recimo, u sanskrtu
našao etimološki koren reci Dunav, kao što su neki
naučnici već utvrdili sanskrtske korene u "Ilijadi" i
"Odiseji", onda bi se pokazalo da je Homer samo deo
jedne ogromne jezičke celine od Dalmacije do Dunava, pa
i veće. Pokazalo bi se, naime, da bi se i dunavska
civilizacija Lepenskog Vira u sanskrtskom kontekstu
otkrila u jednom sasvim drugom svetlu.
Tako je govorio gospodin Prajs, prošlog petka u
biznis centru hotela Interkontinental, a onda je seo u
avion i preko Amsterdama, se vratio u Meksiko Siti.
219

UMESTO POGOVORA
Hipoteza Salinasa Prajsa da je trojanska
civilizacija stvarana na Balkanu a ne u Maloj Aziji, da se
Homerova Troja - Ilios, mesto trojanskog "kosovskog
boja" nije nalazila na mestu gde je "otkrio" Nemac Šliman
krajem 19. veka, na obali Male Azije, nego na dal-
matinskoj obali Jadrana, u delti Neretve, izazvala je pravu
senzaciju. Međutim, tamo gde se očekivalo da će naići na
najblagonakloniji prijem - u Jugoslaviji, knjiga je primljena
sa znatiželjom javnosti uz žestoku odbojnost i
nipodaštavanje u stručno-naučnim krugovima. Ovaj neo-
čekivani "poklon" prijatelja iz dalekog, ali bliskog Meksika
utopio se u atmosferu potmulih nagoveštaja o raspadu
Jugoslavije, uz nadmetanje oko zloupotreba Salinasove
teze.
U deceniji u kojoj je usledilo krvavo sahranjivanje
zajednice Južnih Slovena na tezu Salinasa se zaboravilo.
Međutim, sam Salinas nije zaboravio zemlju koju je
zavoleo u toku svojih višegodišnjih istraživanja na jugo-
slovenskim prostorima. U vreme bombardovanja "ostat-
ka" Jugoslavije stao je javno na stranu Srba, jednog od
najstarijih slovenskih naroda i objavio knjigu podrške žrtvi
agresije.
Profesor Radivoje Pešić bio je upoznat sa
Salinasovim tezama, davao mu je podršku i ohrabrenje u
njegovim istraživanjima i vodeći sa njim duge razgovore
prilikom njegovih dolazaka u Jugoslaviju. Bilo je očigledno
da se hipoteza Salinasa o tome da je centar trojanske
civilizacije bio na Balkanu, na teritoriji Jugoslavije, uklapa
u tezu da su Sloveni starosedeoci na Balkanu, da se
220
homerovsko i slovensko pitanje prožimaju. Prerana smrt
sprečila je profesora Pešića da se plod tih dijaloga odrazi
u njegovim radovima.
Salinasova trojanska teza u potpunosti se uklapa
u nova traganja o autentičnoj istoriji i praistoriji
predantičke Evrope. U savremenim naučnim krugovima
sve više raste interes za preispitivanje slike drevne
prošlosti Evrope i sve je više autora koji svojim radovima
dovode u pitanje zvanične istine o predantičkoj istoriji
Evrope, menjajući postojeću sliku posebno o poreklu
Slovena i njihovom autentičnom mestu u stvaranju
evropske civilizacije.
Izdavačka kuća "Pešić i sinovi" je 1995. godine iz
ovih razloga pokrenula biblioteku pod nazivom "Tragom
Slovena", gde je do danas objavljeno oko četrdeset naslo-
va sadržajno namenjenih publici koja se ne zadovoljava
ponuđenim odgovorima i želi da sazna nešto više.
Biblioteka "Tragom Slovena" objavljuje dela pomo-
ću kojih se vrši temeljna analiza konstruisanih teorija sa
svim posledicama koje su ove teorije imale i danas imaju
po slovensku istoriografiju. Istovremeno, ona pomaže
slobodno istraživanje i prikazivanje istorijske i druge građe
koja je vremenom bila zaboravljena, ili zabranjena od
strane zvanične nauke, pa time nedostupna javnosti na
uvid.
Poznato je da su istoriju Slovena oduvek pisali
neslovenski autori, pre svega pripadnici takozvane ger-
manske, nordijske istorijske škole. Ignorišući činje-
nice, zagovornici ove škole, ponudili su svetu projekat a
ne istinu, kreaciju a ne spoznaju. Drugim recima, ova
istorija mogla bi se nazvati istorijom u službi politike kojom
je omalovažena celokupna duhovna i materijalna slo-
venska civilizacija. Poseban akcenat ovi autori su dali
svojim interpretacijama migracija u balkanskoj prošlosti, s
namerom da relativizuju njihovo nasledno pravo na bal-
221
kanski životni prostor. Jedna od najopasnijih, odomaćenih
teza jeste da su Sloveni došli na Balkan u 6. i 7. veku i sa
ovim kompleksom lutalica i došljaka naše generacije žive SADRŽAJ
stolećima. Imajući u vidu navode ovih istoriografa, da su
Sloveni bili nepismeni do 9. veka, istovremeno dok ih
arapski putopisci nazivaju "narodima knjige", da su došli SALINASOVA TEZA -
na Balkan u 6. veku, istovremeno dok istraživanja govore DVADESET GODINA KASNIJE 7
o civilizaciji staroj više hiljada godina, itd, nameće se "Homerova šlepa publika" 8
utisak da je neko to namerno prećutao ili falsifikovao, ne "Atlas Homerove geografije" 31
bi li dokazao zaostalost slovenske civilizacije u odnosu na DREVNA AMERIKA I DREVNA EVROPA 35
druge evropske narode. Naravno i da bi tako slovensku Sloveni - Indijanci, slične sudbine 39
civilizaciju predstavio kao civilizaciju koja naseljava tuđe
TROJANSKO - SLOVENSKa MISTERIJA 46
prostore, koja je ni više ni manje osvajačka, što ona
PITANJE POREKLA KOD NEKIH PREDANTIČKIH
nikada nije bila.
EVROMEDITERANSKI KULTURA 52
Život u lažnoj istoriji uzrok je mnogih sukoba i Minojska civilizacija 52
nesporazuma u mnogoljudnoj slovenskoj zajednici. Toga Mikenska civilizacija 53
smo, nažalost, i danas svedoci. Izdavačka delatnost kuće Hetiti 54
"Pešić i sinovi" temelji se na istraživanjima naučnika koji Etrurci 56
su čitav svoj radni vek posvetili istinskim izučavanjima, Kelti 58
otvorivši nove dimenzije za buduća istraživanja. U nameri Ko su Pelazgi (Pelasti)? 61
da se njihovo delo ne zaboravi i sa željom da ga buduće INDOEVROPSKE, EVROARIJSKE TEORIJE 64
generacije tretiraju, za razliku od svojih roditelja, na način Ko su Arijevci (Indoevropljani)? 65
koji mu pripada. Indogermanska teza 67
Tilakova teza o pradomovini Arijevaca 70
INDOEVROPSKE, EVROARIJEVSKE TEZE I
Vaš urednik PRASLOVENI 83
Indoevropska teza kod slovenskih autora 86
VELES KNJIGA I SLOVENSKA TRADICIJA,
MITOLOGIJA, PRAISTORIJA 91
Slovensko - arijevska mitologija i tradicija 96
Vedska religija i kosmogonija Praslovena 98
Praslovenski vedski Kalendar, Svarogov točak 105
Arijevsko - slovenska praistorija i geografija 112
Arijevsko - slovenske "Trojanske staze" 116
Teorija Milutina Milankovića, paleoistorija Evrope 121

222 223
 BALKANSKO - PODUNAVSKA KOLEVKA SLOVENSKE
CIVILIZACIJE 126
Biblioteka
Primer Makedonije 126 TRAGOM SLOVENA
Makedonska slovensko - ilirska država na Balkanu 131
Imperija Aleksandra Makedonsko - vrhunac slovenske
civilizacije 142 1. Vinčansko pismo
Aleksandrija, najveći centar civilizacije Starog sveta 150
2. Zavera poricanja
PRECI OSTALIH JUŽNOSLOVENSKIH NARODA MEĐU
3. Optužujem ćutanje
SLOVENSKO - ILIRSKIM STAROSEDEOCIMA NA
4. Praistorija Srba
BALKANU 159
5. Prvi vekovi srpske istorije pre Nemanjića
Srbija 164 6. Dve oskoruše
Bosna i Hercegovina 168 7. Velesova knjiga
Slovenija 171 8. Religija Slovena predhrišćanskog perioda
Hrvatska 172 9. Mementa arheologia et eruditiva
Dalmacija 173 10. Skandinavomanija
Crna Gora 175 11. Sušćepan-istorijski poučnik
NESLOVENSKI DOSELJENICI MEĐU SLOVENE 177 12. Kontinuitet vinčanske kulture
Germani 179 13. Život je ljubav
Mađari 187 14. Praroditelj evropskog čoveka
Mongoli 187 15. Atlantida i Prasloveni
Bugari 188 16. Srednjevekovna srpska kultura
Albanija 188 17. Učiti sanskrt
Rumunija 189 18. Sloveni i Srbi-kut, mit i religija
ISTOČNO - EVROPSKA KOLEVKA SLOVENSKE 19. Slovenska astrologija
CIVILIZACIJE 190 20. Novo čitanje i tumačenje
Primer Skitije (Ruskolanija) 195 21. Trojansko-slovenska misterija
PREDHRISCANSKA PISMENOST SLOVENA 206 22. Čitanje kamena-Jovanica
Od vinčanice do velesovice 206 23. Vedizam
VRAĆANJE TROJI 214 24. Religija Slovena
UMESTO POGOVORA 219 25. Slovenske starine

224