Fo muR

1925

bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«

bjhFâ 1

bgÇah® âuhÉl® fHf«

29 ïjÊayhs® FoÆU¥ò
âUtŸSt® ef® - âUth‹Äô®
br‹id - 600 041
 üš És¡f« T£LiH¥ã‹ Éis¢rš

üÈ‹ bga® : Fo muR 1925 1925 M« M©oš bjhl§f¥g£L 1949 et«g® Koa
bghUŸ : bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R« btËtªj ‘Fo muR’ thu VL jÄHf tuyh‰W¥ ngh¡
ifí« mjndhL bjhl®òŸs ïªâa tuyh‰W¥ ngh¡if
bkhÊ : jÄœ
í« r_f¥òu£á¥ gh®itÆš òǪJ bfhŸsî«; bgÇ
gâ¥ghs® : bfhs¤ö® jh.br.k ahÇ‹ bghJthœÉš Ãfœªj ïa§»aš kh‰w§fisí«,
gâ¥ò : ïu©lh« gâ¥ò, 2008 bfhŸif, ntiy¤â£l ts®¢á¥ ngh¡Ffisí« btË¥
cÇik : gâ¥ghsU¡F gL¤jîkhd Äf¢áwªj MtzkhF«.

jhŸ tif : ne¢Ruš nõ£ bgÇah® fh§»uáš gÂah‰¿a fhy f£l« beL
üš msî : 1 / 8 bl«Ä »Y« bjhŒÉ‹¿ tÈíW¤â tªj tF¥òÇik nfhÇ¡if fŸ
Nœ¢áahf Vkh‰w¥g£nl tªjj‹ c¢rkhŒ 1925 et«g® 21,
vG¤J msî : 11 òŸË
22 ehŸfËš fhŠáòu¤âš eilbg‰w khÃy kheh£oš
g¡f§fŸ : 488 f£á ÉâfS¡F ïz§f cÇa v©Â¡if cW¥ãd®fS¡
m£il totik¥ò : £uh£Þ» kUJ, F« nkyâfkhŒ x¥òjš bg‰W K‹ it¤j tF¥òÇik¤
br«g£o ïuhrh Ô®khd« Éthj¤J¡F¡Tl vL¤J¡bfhŸs¥glhkš
òw¡f¡f¥g£ljhš j‹ e©g®fSl‹ btËna¿
fÂÅah¡f« : mRu‹ Clf«, â©L¡fš
RakÇahij ïa¡f« f©lh®.
Éiy : cU. 200 / -
RakÇahij ïa¡f« Rl®É£L¥ guÉ fh£lh‰W
btËpL : bgÇah® âuhÉl® fHf«
btŸs«nghš rKjha¡ frLfis mo¤J¢ áij¤jthW
29 ïjÊayhs® FoÆU¥ò KG å¢nrhL fsÄw§»aJ. 1938 or«g® ïWâ eh£fËš
âUtŸSt® ef® - âUth‹Äô® br‹idÆš eilbg‰w kheh£oš Úâ¡f£á v‹D« bj‹
br‹id - 600 041 ïªâa eycÇik¢ r§f¤â‹ jiytuhf ïªâ v⮥ò¡fhŒ
áiw¥g£oUªj ÃiyÆnyna bgÇah® nj®ªbjL¡f¥
g£lh®. K‰W KGjhf ntW âir ÉyfÈ‹¿ rKjha
rk¤Jt«, gF¤j¿î¥ gÂfis k£Lnk M‰¿tªj mUik
ahd fhyf£l« 1925 Kjš 1938 tiuÆyhd fhykhF«.

3. Fo muR 1925
2. Fo muR 1925
ïªj¡ fhy ïilbtËÆš ‘Fo muR’ V£oš btË
tªJŸs bgÇahÇ‹ vG¤Jfisí« ng¢Rfisí«
bjhF¤J btËÆl nt©Lbkd bgÇah® âuhÉl® fHf«
ÉU«ãaJ. 2001 #&‹ khj¤âš òâa mik¥ghf¤ njh‹¿a
‘jªij bgÇah® âuhÉl®fHf«’ (j‰nghJ ‘bgÇah®
âuhÉl® fHf«’) 2003 M« M©L et«gÇš ‘Fo muR 1925’
v‹w Kjš bjhFâia btËÆ£lJ. 2005 M« M©o‹ ïU
ÃfœîfËš 1926 M©o‹ bjhF¥òfis ïu©L bjhFâ
fshf btËÆ£lJ.
2006 M« M©oš bgÇahÇ‹ Ãidî ehsh« or«g®
24 ïš 1927 M« M©o‹ ïu©L bjhF¥òfis btËÆl
všyh K‹nd‰ghLfS« Koªj ÃiyÆšjh‹ Óu§f¤âš
âuhÉl® fHf¤jhš ÃWt¥g£l bgÇahÇ‹ áiyia ïªJ
kj bt¿a®fŸ áij¤j r«gt« ÃfœªjJ. mij¤ bjhl®ªJ
bgÇah® âuhÉl® fHf¤âd® Ãfœ¤âa vâ®ÉidfS¡fhf
50 ¡F« nk‰g£l njhH®fŸ jis¥gL¤j¥g£lJ«
F¿¥ghf, VG njhH®fŸ ÛJ Érhuiz ï‹¿ Xuh©L
áiwit¡f mâfhukË¡F« njáa¥ ghJfh¥ò¢ r£l¥
ãÇîfË‹ Ñœ áiw¥gL¤j¥g£lJkhd ÃfœîfŸ
btËp£L Ka‰áia¤ jŸË¥nghl¢ brŒJ É£ld.
xUthW tH¡Ffis bt‹W njhH®fŸ ÉLjiyahd
ã‹d® 1938 M« M©L tiuÆyhd ‘Fo muR’ bjhF¥ò
fis xnu KiwÆš btËÆ£LÉlyhnk v‹w áªjid
gšntW ju¥òfËÈUªJ »s«ã, ïWâÆš m›thnw
btËÆ£LÉlyh« v‹W Ô®khŤnjh«.
1983, 1984 M©LfËš bjhF¤J vGâat‰iw go
vL¤J it¤âUªj bgÇah® ika¤â‹ K‹d cW¥ãd®
fshd jŠir tH¡FiuP® gh©oa‹, âU¢á rK¤âu
uhr‹, ïyhšFo ehfuhr‹ M»nah® fHf¤â‹ ÛJ
e«ã¡if it¤J j§fËlÄUªj bjhF¥òfis ifaˤj
ikna ï¤bjhF¥ò¥ gÂÆ‹ bjhl¡fkhƉW. ï« Ka‰á
fŸ bjhl®ªj nghJ, ïilÆš jh‹ âu£o it¤âUªj Fo
muR ïjœfË‹ bjhF¥òfisí« TLjš juîfshŒ¥
4. Fo muR 1925
ga‹gL¤â ïªj¤ bjhF¥ò¥ gÂia nkY« áw¥ghf
btË¡bfhzu Jiz Égjhf th¡fˤJ ïizª jh®
jŠir njhH® ïu¤âd»Ç. ehK« M®tÄ¡f gy bgÇah
Çaš g‰whs®fS« ï¥g¡fhf _‹wiu ïy£r«
%ghia njhH® ïu¤âd»Ç mt®fËl« jªnjh«. mj‹
ã‹d® mt®, jh‹ âu£oa Fo muR ïjœfis¥ ga‹gL¤
Jtj‰fhfî« jdJ flªj fhy ciH¥ò, bryÉd§fS¡
fhfî« mŒªJ ïy£r %ghŒ nf£lj‰F ehK« ïz§»
ndh«. ã‹d® nf£ò¤ bjhif gy kl§FfŸ ca®ªjJ.
mj‹ bghUªjhikiaí« ïayhikiaí« vL¤J¡
T¿ndh«. eh§fŸ mˤj bjhifÆ‹ xU gFâia¡
bfh©L xË m¢R brŒâUªj 1931, 1933 - 1938 M»a VG
M©LfS¡fhd FWªjfLfis v§fËl« bfhL¡fhkš
ïG¤jo¤jgona ïUªjh®.
2008 #&iy ïWâtiu ïªj ïG¤jo¥ò bjhl®ªjJ.
ïÅ mtÇlÄUªJ FWªjfLfŸ »il¡fnt »il¡fhJ
v‹gij¥ òǪJbfh©l ÃiyÆšjh‹ V‰fdnt <Lg£L
ÃW¤â it¤âUªj Fo muR ïjœfis âu£L« gÂÆš
bjhF¥ò¡FG KGå¢áš ïw§»aJ. ïªj Ka‰á¡F cjÉl
K‹tªj ešy cŸs§fis e‹¿íl‹ Ãidî T®»nwh«.
KjÈš, âuhÉl® ïa¡f _¤j vG¤jhs® V.vÞ.ntQ
mt®fË‹ üšfis bghW¥òl‹ guhkǤJtU«
fhŠáòu« âU. nf.ã.âUPhd r«gªj« mt®fis mQ»
1936, 1938 MfÞ£ - or«g® Koa cŸs Fo muR k‰W«
gF¤j¿î ïjœfis¥ bg‰nwh«. mij¤ bjhl®ªJ kJiu
ahjt® fšÿÇÆ‹ jÄœ¤JiwÆš ghJfh¤J it¤âUªj
1936 ï‹ ã‰ghâ, 1937 KGJ«, 1938 Kjš VG khj fhy Fo
muR ïjœfis jŠir jÄœ¥gšfiy¡fHf¤â‹ ehlf¤
Jiw¤ jiyt® nguháÇa® K.ïuhkrhÄ mt®fË‹ tÊ
fh£LjÈš ahjt® fšÿÇ jÄœ¤JiwÆš gÂah‰W«
nguháÇa® nkhf‹ mt®fË‹ fÅî ÄFªj x¤JiH¥ghš
go vL¤J¥ bg‰nwh«.
5. Fo muR 1925
 òfœbg‰w g£ok‹w ciuahs® kJiu nguháÇa®
rhyk‹ gh¥igah mt®fŸ jh‹ ngh‰¿¥ ghJfh¤J
it¤âUªj 1928, 1931, 1932, 1933 M»a M©LfS¡fhd Fo
muR ïjœfis¡ bfhL¤J mUËdh®. mj‹ã‹ “ehlh®
Fy Ĥâu‹” vD« RakÇahij ïa¡f Mjuî V£oid
el¤â tªj kJiu N.m.K¤J ehlh® mt®fŸ âu£o
it¤âUªj 1934, 1935, 1939, 1940 M©LfS¡fhd Fo muR
ïjœfis mtuJ kf‹ âU. K¤JKUf‹ mt®fË‹ kfŸ
K. mšÈuhÂ, kUkf‹ r¡â tontš M»nah® bfhL¤J
cjÉd®. mnjhL ehlh®Fy Ĥâu‹ VL btËahd g¤J
M©LfS¡fhd ïjœfis FWªjfLfsh¡»í« mˤjh®.
mJ k£LÄ‹¿ »il¤j‰fÇa mWgJ¡F« mâfkhd
giHa RakÇahij ïa¡f btËpLfis jhnd go vL¤
J« bfhL¤jh®.
fHf¤â‹ nfhit tl¡F kht£l¤ jiytuhf beL§
fhy« gÂah‰¿atU« XŒî bg‰w üyfUkhd njhH®
nk£L¥ghisa« ïuhk¢rªâu‹ mt®fŸ 1927, 1929, 1930
M»a _‹wh©LfS¡fhd Fo muR ïjœfis¤ jªjh®.
KGå¢áš bjhF¥ò¥ gÂfS«, m¢R¥gÂfS«,
K‹ btËp£L¤ â£l¥gÂfS« elªJ tªj ÃiyÆš
âuhÉl® fHf¤ jiyt® lh¡l® ».åuk mt®fŸ bgÇah
Ç‹ mid¤J üšfS« j§fsJ m¿îrh® brh¤J vdî«,
ahU« btËÆlyhfhJ vdî« m¿¡if btËÆ£lh®.
ï›t¿¡if¡F¥ ã‹dnu fHf¤â‹ btËp£L
Ka‰áfis m¿ªj M¤ö® âU.kîyhdh rh»¥Í mt®
fS« br‹id âU.Phy‹ R¥ãukÂa« mt®fS« mt®f
shfnt bjhl®òbfh©L j§fËlÄUªj Fo muR ïjœ
fisí« áy bjhl¡ffhy RakÇahij ïa¡f ü‰ bjhF¥ò
fisí« kdKtªJ mD¥ãit¤jh®fŸ.
ehif áWJ«ó® bj‹dt‹ mt®fË‹ òjštU«,
jŠir jÄœ¥ gšfiy¡fHf¥ nguháÇaUkhd bt‰¿¢
bršt‹ jdJ jªijahÇ‹ üš nrÄ¥òfËÈUªJ ek¡F
mD¥g Fo muR ïjœfis¤ njo vL¤j nghJ mit
6. Fo muR 1925
áijªJ« behW§»ínk »lªjd. bgÇah® ïa¡f¤â‹
tuyh‰W¥ gâthd Fo muir c©ikahd gy bgÇah®
bjh©l®fŸ fhy« fhykhf ghJfh¥gâš fh£oa cWâ
í« M®tK« v§fis bkŒáÈ®¡f it¤jJ. v‹bw‹W«
ga‹gL« Ãuªju¥ gâthd ïitfŸ m¢nr‰w¥glhkš
ï› mty¤J¡F cŸsh» É£ldnt v‹w cz®î ïªj¥
gÂfis¢ brŒJ Ko¥gj‰F v§fis nkY« cªâ¤
jŸËaJ. xU f£Liuia KGikahf¥ bgw _‹W eh‹F
ïjœfnshL x¥ã£nl ïWâah¡f nt©oÆUªjJ.
ïjœfŸ »ÊªJ« áy ïl§fËš áijªJ« vG¤JfŸ
kiwªJnk ïUªjd. v©gJ M©LfŸ flªj ÃiyÆš
ntW v¥go¤jh‹ mit ïU¡f Koí«? ÉLg£l gy
f©Âfis KGikah¡Ftâš bjhl¡f Ka‰áÆÈUªJ
cjÉ¡fu« Ú£oait nuh#h K¤ijah MŒî üyfK«
kiwkiy mofŸ üyfKnk MF«.
j§fŸ bgaiu btË¥gL¤j ÉU«ghj ( âuhÉl®
fHf¤ bjhl®òl‹ ïU¥gjhš ) áy ngUŸs§fŸ òu£á,
Fo muR, gF¤j¿î VLfË‹ gofis¤ jªJ cjÉaJ«
e‹¿íl‹ R£o¡fh£l¥gl nt©L«.
ït‰iwbašyh« njo¥nghŒ go vL¤J tªJ cjÉa
njhH®fŸ br‹id jgá.Fku‹, kJiu KUnfr‹,
br«g£o ïuhrh, É‹br‹£, e¡Ñu‹ brŒâahs® át
R¥ãukÂa‹, jŠir gR.fîjk‹ M»nahÇ‹ g§fË¥ò
ms¥gÇaJ.
jŠir ehty® eh.K.nt§flrhÄ eh£lh® âUtUŸ
fšÿÇ Ã®thf mw§fhty® nguháÇa® ã.ÉU¤jhrydh®,
Kjšt® Kidt® F.âUkhw‹, jŠir bg.kUjthz‹,
F¥ò.åukÂ, Kidt®f.beLŠbrÊa‹, Kidt® ïuh.
r¡FghŒ, Kidt® F.kh.ïuhkh¤jhŸ, nfhit âU.
eluhr‹, bghŸsh¢á kh.ckhgâ, òyt®.åu. ãuh£yh,
bgh¿P® K¤J.kÂt©z‹, Kidt® É.ghÇ, Kidt®
É.jÄœ¢bršt‹, bgh¿P® É.ÉLjiyntªj‹ M»nah®
Fo muR bjhFâfŸ btËtu nt©L« v‹w bgU«
7. Fo muR 1925
nt£ifnahL ï¥gÂfËš fh£oa M®tK« bfhL¤j
x¤JiH¥ò« bjhF¥ò¡ FGî¡F bgU« C¡fkhŒ
mikªjJ. jŠir eh£lh® âUtUŸ fšÿÇÆš ï¥ gÂ
Æš <Lg£l âUths®fŸ bt.tujuhr‹, eh.mU©Fkh®,
Kidt® K.ïsKUf‹, Kidt® É.jÄHf‹, Kidt®
eh.bgÇarhÄ, nfhã Mdªj. fîjk‹, kÆyhLJiw ïu.
ïuÓ¤fh‹ ngh‹nwhU« eh£lh® fšÿÇ khzt®fS«
M‰¿a mU«gÂfŸ e‹¿¡F cÇad.
jŠir njhH® ïu¤âd»Ç cUth¡»a ïl®¥ghL
fshš jŠirÆÈUªJ ÉLɤJ¡bfh©L Û©L« nk£^Ç
ÈUªJ gÂfis¤ bjhlu nt©oajhƉW. nk£^®
miz jhŒ¤jÄœ¥ gŸËÆš Kj‰f£l bkŒ¥ò gh®¡F«
gÂfŸ 2008 nk khj¤âš bjhl§»d. Rkh® xUkhj fhy«
ï¥g bjhl®ªjJ. fHf¤ jiyt® njhH® bfhs¤ö®
k bjhF¥ò¡ FGî¡F¤ jiyik V‰W KGå¢áš
brašg£lh®. ãiH âU¤jš, x¥ã£L rÇgh®¤jš v‹W nk
khj« mt® bjhl§»a g ïjœ jahǤJ Koí« fhy«
tiu bjhl®ªjJ. xË m¢R brŒí« gÂÆš njhH®fŸ
R.r«g¤ Fkh®, eªjFkh®, Mnuh¡»arhÄ, n#hr¥, gh®¤
Ôg‹ M»nah® fLikahf ciH¤jd®. bkŒ¥ò¥ gh®¤jš
cŸË£l gšntW gÂfËš fHf¤ njhH®fŸ nk.fh.»£L,
ïuh.K¤J¡Fkh®, ïy¡f«g£o m.Fkh®, nk.fh.fhªâ,
rh. #Þo‹uhR, bfhs¤ö® MáÇa® br.bršntªâu‹,
bg.Mir¤j«ã, bgh¿ahs® á. nfhɪjuhR, khzt¤
njhH®fŸ gh.m¿î¢bršt‹, kh.ãughfu‹ M»nah®
KGneuK« bjhl®ªJ gÂah‰¿d®. ïilÆš bkŒ¥ò¥
gÂÆš cjÉl òyt® brªjiy e. fîjk‹, Nÿ® nf.njt
uhR, nfhã nejh. Mir¤j«ã M»nah® áy ehŸfŸ nk£^®
gŸËÆnyna j§» trâ¡Fiwîfisí« bghU£gL¤jhJ
kdÃiwnthL g§fË¥ig tH§»d®.
bjhF¥ò¥gÂÆ‹ xU§»iz¥ghsuhf njhH®
g.jÄœ¡FÇáš brY¤âa ciH¥ò« áªjidí« ms¥gÇa
jhF«. f©o¥ò Ãiwªj MáÇauhf mt® tÊ el¤âdh®.
flikah‰¿a fHf¤âd® VnjD« xUehŸ ÉL¥ngh
8. Fo muR 1925
mšyJ áy k neu jhkj tUif¡nfh gŸË khzt®
fis¥nghš ja§»¤ ja§» mtÇl« mDkâ nf£gJ«
mtnuh nfhÇ¡ifÆš ghâia mJî« ja¡f¤Jl‹ mD
kâ¤jij bašyh« ï¥nghJ Ãid¤jhšTl eif¥ig
V‰gL¤j¡ Toait. nk£^® jhŒ¤jÄœ¥ gŸËÆš ÉL
Kiw fhy« KGJ« bjhl®ªj ï¥gÂfŸ gŸË âw¥
ã‰F¥ ãwF bfhs¤ö® bgÇah® go¥gf¤â‰F ïlkh‰w«
brŒa¥g£ld.
xË m¢R¥ gÂfis Û©L« òâjhf nk‰bfhŸs
nt©o ïUªjjhš mªj¥ gÂfŸ nry«, nfhit ef®
fËY« elªjd. 1931, 1933 M©LfS¡fhd xË m¢R¥
gÂfis nry¤âš njhH®fŸ mlš tiufiy rutz‹,
ïuÉ, f©z‹ M»nah® brŒJ Ko¤jd®. bfhs¤öU¡
F« nry¤J¡F« ïilna elªj ï¥gÂfË‹ ïiz¥ghs
uhf m§»UªJ ï§F« 炙UªJ m§Fkhf gofis
th§»¤ jªJ ïu©lh« âU¤j«, _‹wh« âU¤j« v‹W
g Koí«tiu rȥ㋿ brašg£lt® nry« efu
fHf¤â‹ brayhs® njhH® ïuh.nlÉ£ Mth®.
1934, 1935, 1936, 1937, 1938 M©LfS¡fhd xË m¢R¥
gÂfis nfhit ‘mŒßÞ »uhã¡Þ’ ÃWtd cÇikahs®
njhH® ïuhrhuh« - Ójh ïiza® nk‰bfh©ld®. njhH®
ïuhrhuh« bgÇahÇayhs®, bgÇah® ika¤âš brašg£
lt®. nfhit Éoaš gâ¥gf cÇikahs® njhH® áth
ïªj¥ g¡fhf jkJ mYtyf¤ijna jªJ cjÉdh®.
njhH®fŸ bfhs¤ö® kÂ, g.jÄœ¡FÇáš, ïuh.K¤J¡
Fkh®, nfhit r£l¡ fšÿÇ fHf khzt¤ njhH®fŸ
g‹Ü®bršt«, nrf® M»nah® ïuî« gfYkhf bkŒ¥ò¥
gÂÆš <Lg£oUªjd®. m¥nghJ njhH®fS¡fhd
czit j§fŸ ïšy¤âš jahǤJ¡bfh©L tªJ njhH®
fS¡F tH§»a Éoaš É#ah mt®fË‹ Jizt® njhH®
j©lghÂia kw¡fKoahJ. ïiza®fË‹ Mjuî«
m‹ò« g¢ Rikfshš vGªj nrh®îfis¡ fisªJ
c‰rhf¤ij jªjnghJ m⮢áahd xU brŒâ tªJ
nr®ªjJ. Kjš ehŸ ïuî 12 kÂtiu v§fSl‹ ïUªJ
9. Fo muR 1925
czî gÇkh¿ ïšy« âU«ãa njhH® j©lghÂ
Éoa‰fhiy khuil¥ghš KobtŒâa m⮢á brŒâ
v§fis¡ fy§f¢brŒJ É£lJ. Kjš ehŸ v§fËl«
mt®bg‰w Éil Ãuªju ÉilahF bk‹W eh§fŸ
Ãid¤J¥gh®¡fnt ïšiy.
bfhs¤ö® bgÇah® go¥gf¤âšjh‹ fÂÅah¡f«
k‰W« bjhF¥ò¥ gÂfŸ KGikahf elªjd. Ñœ¤js¤
âY« Kjš js¤âY« gÂfŸ v¥nghJ« RWRW¥ghf
elªJbfh©nl ïU¡F«. fhiy g¤J k¡F¤ bjhl§F«
gÂfŸ kWehŸ mâfhiy 2 k tiu Úo¡F«. mijí«
jh©o 4 k tiu Úo¤j eh£fS« c©L. Rkh® _‹W
khj fhy« gÂfŸ bjhŒÉ‹¿¤ bjhl®ªjd. njhH®fŸ
bfhs¤ö® kÂ, g.jÄœ¡FÇáš, ïuh.K¤J¡Fkh®,
nk.fh.»£L, bfhs¤ö® jh.br.gHÅ¢rhÄ, rh.#Þo‹uh{,
nk.fh.fhªâ, MáÇa® br.bršntªâu‹, fhtyh©oô®
<. fÅfh¢bršt‹, nk¢nrÇ MáÇa® unkR, ïs«ãŸis
nfhFy¡ f©z‹, fhtyh©oô® f©z‹, j.ÉRtehj‹
M»nah® KGikahf¥ gÂah‰¿d®. njhH® Nÿ®
åukÂ, njhÊa®fŸ Ókh, fiy¢bršÉ, khjÉ M»nahU«
m›t¥ nghJ tªJ gÂah‰¿¢ br‹wd®. gŸË, fšÿÇ
khzt® fŸ gyU« M®t¤Jl‹ cjÉl K‹tªjd®.
jŠir njhH® gR.fîjk‹ bjhF¥ò¥ g¡F gšntW
tÊfËš cjÉa njhL m‹whl« bjhiy ngáÆš bjhl®ò
bfh©L bra ÿ¡»ahŒ flikah‰¿dh®.
fÂÅah¡f¥ gÂfis mJtiu âU¢áÆš jdJ
ïšy¤âÈUªnj brŒJ tªj njhH® jhkiu¡f©z‹
Ãuªjuthr« òÇa bfhs¤ö® tªJ nr®ªjh®. Ä‹rhu« ïš
yhj ntisÆš gÂfŸ jilgl¡ TlhJ v‹gj‰fhf
Ä‹dh¡» ( b#dnu£l®) v¥nghJ« jah® ÃiyÆš ïUª
jJ. ïj‰fhd bghW¥ig XÉa® _®¤â, fuh¤nj Fkh® ïU
tU« V‰wd®. ïWâ¡ f£l¥g beU§»a nghJ fHf¤
njhH®fns j§fsJ brhªj¡ fÂÅfis¡ bfh©L tªj
d®. eh‹F fÂÅfËš ïuî« gfY« ntiyfŸ elªjd.
fÂÅah¡f¤âš njhH® jhkiu¡f©zD¡F cjÉahf
10. Fo muR 1925
br‹id jgá. Fku‹, âU¥ó® ïuhtz‹, nk£^® thdÉš
r«g¤, bfhs¤ö® N®ah m¢rf cÇikahs® R¥ò, fht
yh©oô® rá, fãy‹ ÞLonah É#aFkh® M»nah®
brašg£ld®.
go¥gf¤âš ïUgJ njhH®fŸ v¥nghJ« KG
neuK« gÂÆš ïU¥gh®fŸ. ït®fŸ midtU¡F«
cztf§fŸ tÊahf czî V‰ghL brŒtJ TLjš
Ãâ¢RikíkhFnk v‹W ftiynahL áªâ¤j njhH®fŸ
x›bthU ehS« xU fHf¡ FL«g« czî tH§Ftbjd
Koî brŒjd®. fHf¤ njhH®fŸ kht£l¢brayhs®
ilf® ghy‹, g.NÇa¡Fkh®, mUŸRªju«, bgÇarhÄ,
efu¢ brayhs® bg.ïsŠbrÊa‹, fhtyh©oô® <Rtu‹,
M»nah® ïªj V‰ghLfS¡F¥ bghW¥ng‰wd®. fHf¡
FL«g¤âdU«, Mjuths®fS« tif tifahf czî
jahǤJ, jiyÉí«, jiytD«, FHªijfSkhŒ tªJ
m‹òl‹ gÇkh¿a njhHikí« ghrK« bgÇah® FL«g§
fË‹ ešYwití« ghr¥ãiz¥igí« cWâah¡»
be»H¢ brŒjd. bjhiyöu¡ »uhk§fËš ïUªJ fHf¡
FL«g¤âd® czî jahǤJ gh¤âu§fËš Ãu¥ã ngUªJ
fËY« thfd§fËY« bfh©LtªJ gÇ kh¿a ehŸfË‹
v©Â¡if mâfkhF«. fHf¤ njhH® ïuhk_®¤â jdJ
MíŸfh¥Õ£L Kft® gÂfS¡»ilna neu« jtwhJ
cÇa neu¤âš czî« njÚU« tH§ »dh®.
bjhl¡ffhy bryîfS¡fhf njit¥g£l bgUª
bjhifia tH§» cjÉa nk£^® bjhÊyâg® á. ïu¤âd
rhÄ, njhH®fŸ bfhs¤ö® ïuh.ešyj«ã, F«gnfhz«
á‰ã ïuhr‹, nk¢nrÇ nfh. jÄHur‹ M»nahÇ‹ ngUŸ
s¤J¡F beŠrhu e‹¿T¿ k»œ»nwh«.
ï¤â£l¤â‰F Ãââu£L« tÊahf eh« K‹ btË
p£L¤ â£l¤ij m¿É¤jnghJ mij M®t¤Jl‹ tu
nt‰W K‹gz« mD¥ã gâî brŒJbfh©l mid¤J¤
njhH®fS¡F« btËp£LÃâahf xU ïy£r« %ghŒfis
tH§»a jŠir kht£l¡fHf«, I«gâdhÆu« %ghŒfis
11. Fo muR 1925
nk£^® M®.vÞ »is¡fHf¤J¡F« e‹¿ brY¤j¡
flik¥g£oU¡»nwh«. ïj‹tÊahf¡ »il¤j Ãâjh‹
ï¤ bjhF¥òfŸ btËtUtij rh¤âakh¡»aJ. K‹
gâɉfhd És«gu§fis njhHikíl‹ btËÆ£l
jÄÊd cz®îŸs ïjœfS¡F« ïiza¤js§fS¡F«
beŠrh®ªj e‹¿fis¤ bjÇÉ¡»nwh«.
vªj áW jtW« tuyh‰W¥ ãiHí« ÃfœªJÉl¡
TlhJ v‹gâš KG¡ftd« brY¤â ï¤bjhF¥ã‹
x›bthU g¡f¤âY«, x›bthU tÇÆY« T®ikahd gh®
itia¡ FɤJ gy khj§fŸ ïuî gfyhf ciH¤J bjhF¥
ò¡F cU¡bfhL¤j bgUik njhH® g.jÄœ¡FÇáiy¢
rhU«. ïªj mU«g tÊahf Fo muá‹ KGikahd
tuyh‰W¥ òyikahsuhf mt® ca®ªJ É»wh®.
mnj nghš gy khj§fŸ ehbsh‹W¡F¡ FiwªjJ
gâidªJ k neu« mk®ªJ gÂah‰¿ clY¡F« f©
fS¡F« ma®¢ájU« gÂia mauhJ brŒJ fÂÅ¡F
mU»š gL¤Jw§», cw¡f« fiyªjîl‹ Û©L« gÂ
bjhl§» ï¤bjhF¥ò cU¥bgw KG ciH¥ig eš»a
njhH® jhkiu¡f©zÅ‹ g§fË¥ò kf¤jhdJ.
ï¤bjhF¥ò¥ gÂfŸ elªj fhy« KGtJ« Ãâ
âu£lš Kj‰ bfh©L mid¤J ÃiyfËY« cÇa Mnyh
ridfis tH§», gÂah‰¿a njhH®fis m›t¥nghJ
neÇš rªâ¤J c‰rhf_£o, bjhFâfS¡F ïWâtot«
bfhL¤j fHf¥ bghJ¢brayhs® ÉLjiy. f. ïuhnrªâu‹
mt®fË‹ g Äf K¡»akhdJ.
‘Fo muR’ bjhF¥ig bfh©L tu nt©Lbk‹W
fHf« Koî brŒj ehËš bjhl§» bjhF¥ò btËtU«
tiu ïijna Kj‹ikahd Kj‰gÂah¡»¡bfh©L,
bjhF¥ò¡fhd Ãâ âu£lš, Fo muR VLfis¤ njo
nrfǤjš, bkŒ¥ò¥ gh®¤jš, fÂÅah¡f«, m¢rh¡f«,
gÂfis xU§»iz¤jš vd x›bthU f£l¤âY«
j‹id <LgL¤â¡ bfh©L khj§fŸ gythŒ eŸËuî tiu
12. Fo muR 1925
g§fh‰¿anjhL, gÂKo¤j mâfhiy¥ bghGâY«
g§fh‰¿a njhH®fis jdJ thfd¤âš bfh©L nghŒ åL
nr®¡F« thfd X£oahŒ brašg£L bgÇah® âuhÉl®
fHf¤â‹ tuyh‰¿š òfœ nr®¤j flikia¢ brŒJ Ko¤j
bgUik jiyt® njhH® bfhs¤ö® kÂiana rhU«.
v¤jidnah njhH®fË‹ ciH¥ò, C¡f«, Mjuî
r¡ânahL cUth» ïU¥gJjh‹ ïªj Fo muR bjhF¥ò.
ïâš g§fË¥ig tH§»a m¤jid njhH®fS« rKjha¡
flik x‹iw M‰¿a kd Ãiwit¥ bg‰WŸsh®fŸ
v‹gij cWâahf¡ TwKoí«. ïâš vtU« vtU¡F«
e‹¿ TW« fl¥ghLfŸ VJ« ïšiy. ïJ T£LiH¥ã‹
Éis¢rš. e‹¿ ghuhJ bjh©lh‰¿a tuyh‰W ehafÅ‹
áªjidfis k¡fËl« bfh©L bršy nt©L« v‹w
V¡f¤njhL mªj¥ òu£áahsÇ‹ bjh©lhš jiyÃÄ®ªj
jÄH®fŸ e‹¿íl‹ nk‰bfh©l xU Ka‰á.
ï¤ bjhF¥ã‹ ÃiwFiwfis¢ R£o¡ fh£L«
bgÇahÇaš áªjidahs®fË‹ fU¤Jfis¥ gÇÓÈ¡fî«,
kWgâ¥òfËš rÇahdt‰iw V‰W âU¤â¡ bfhŸsî«
jahuhfnt ïU¡»nwh«.
jÄH® rKjha¤â‹ K‹ ï¤bjhF¥òfis ÄFªj
óÇ¥òl‹ rk®¥ã¡»nwh«.
M}®. nfh. brfÔr‹ nfhit. F. ïuhk»U£oz‹
Jiz¤ jiyt® bghJ¢ brayhs®
tH¡f¿P® br.JiurhÄ âUth%®.nf.j§fuhR
jiyik¡ FG jiyik¡ FG
bgÇah® âuhÉl® fHf«
13. Fo muR 1925

fhytÇir¤ bjhF¥ò : fhy¤â‹ njit
tuyhW v‹gJ M£áahs®fË‹ fhytÇir¥ g£oaš mšy;
mijÉl MHkhdJ. tuyhW v‹gJ kÅj thœî g‰¿aJ; kÅj
r_f¤â‹ thœÉa¡f« g‰¿aJ; ntW bkhÊÆš brhšy nt©L
khdhš, r_f kh‰w§fË‹ bjhF¥ng tuyhW.
tuyh‰W¥ bghUŸKjšthj neh¡»š rKjhakhdJ òuhjd¥
bghJîilik, moik cilik, Ãy ãuò¤Jt«, KjyhˤJt«,
nrhõÈr« v‹w goÃiyfËš kh‰w« bgWtjhf brhšy¥gLtJ
c©L. Mdhš, ïªâa¢ rKjhakhdJ ï¥go¥g£l go Ãiyfis
flªJ tªjJ v‹gij tuyh‰W¢ rh‹WfŸ mo¥gilÆš îzÆ¡f
ïayhJ v‹W kh®¡Ìa tuyh‰W MáÇa® o.o.nfhrh«ã TW»wh®.
ïij¤jh‹ fhuš kh®¡R«, “ ïªâahÉ‹ flªj fhy¤âš muáaš m«
r¤âš v›tsî kh‰w§fŸ ÃfœªâUªjhY« Äf¤ bjhš gH§fhy«
Kjš 19 M« ü‰wh©o‹ Jt¡f fhy« tiu mj‹ rKjha Ãiy
kh‰wÄ‹¿ nj¡f ÃiyÆš ïUªJ tªJŸsJ” v‹W T¿dh®. ( The
British Rule in India - Karl Marx ) ïijna bgÇah®, “ ekJ eh£L moik¤
jd« v¤jid fhykhŒ ïUªJ tU»wJ v‹gij Ãid¤J¥ ghU§fŸ.
j®k uh{a«, ïuhk uh{a«, r¤âa_®¤â mÇ¢rªâu uh{a« KjÈa
mtjhu uh{a« Kjš, bjŒåf¤ j‹ik bghUªâa _ntªj® KjÈa
rǤâu uh{a« tiu ïªâa k¡fŸ Ãiyia r‰W Phgf¥gL¤â
MuhŒ¢á brŒJ c©ikia¡ f©L ghU§fŸ” ( Fo muR- 20.9.1931 )
v‹W F¿¥ã£lh®. ïªj¤ nj¡fkhd rKjha mik¥ãš jÅ m«rkhf
rhâ mik¥ò ïUªjJ.
1901 M« M©L k¡fŸ fz¡bfL¥ò m¿¡if br‹id
khfhz¤âš m‹W ÃyÉa rhâa« g‰¿¡ TWifÆš, “ xU kÅjÅ‹
thœit, ntiyia, ïU¥ãl¤ij, r_f mªjÞij, czit, bgaiu,
cilia rhâna Ô®khÅ¡»wJ” v‹W R£o¡fh£oaJ. ãÇ£oõh®
tUif¡F¥ ãwFjh‹ gh®¥gd nkyh©ikia ÃiyÃW¤J« rhâ
aik¥ò r_f¤â‹ c‰g¤â cwîfËš, kh‰w§fS¡fhd m¿F¿fŸ
njh‹¿d.nj¡f§fŸ mira¤ bjhl§»a m¡fhyf£l¤âš gh®¥gd
14. Fo muR 1925
ušyhjh® ïa¡f§fË‹ cÇik¡ FušfS« nf£f¤bjhl§»d. vâ®
mÂÆš gh®¥gd¥ ãoÆš fh§»uR« - ïªJ kfhrigí«- ‘njrg¡â’
v‹w Kf¤âiunahL btËna tªjd. ï¥go r_f Ku©ghLfŸ
brašgl¤ bjhl§»a tuyh‰W¢ NHÈš - gh®¥gdušyhj N¤âu,
Ô©l¥glhj k¡fË‹ cÇik¡fhd KH¡f§fnshL - bgÇahU«
mtuJ ïa¡fK« fs¤J¡F tU»wJ. tuyh‰W¥ ngh¡»š- ïJ xU
K¡»a fhyf£lkhF«. j‰nghJ ü‰wh©L ÉHh fhQ« m¿P®
m©zh ïij¤jh‹ “bgÇah® xU rfh¥j«; xU fhyf£l«; xU âU¥ò
Kid” v‹W gl« ão¤jh®.
c‰g¤âÆš gu«giu mo¥gilÆyhd Fy¤ bjhÊiyí«, kW
c‰g¤âÆš xnu rhâ¡FŸ el¡F« mfkz Kiwí« ÔÉu¤Jl‹
Ãfœ¤âa brayh¡f¤â‹ ÛJ«, mj‹ fhuÂfŸ ÛJ« bgÇah® mo¤j
mo ‘ïU«ò cy¡ifahf’ 圪jJ. gh®¥gd®fS« Mâ¡f r¡âfS«
my¿d; rhâaik¥ò¡fhd fU¤âaiyí« braš â£l§fisí«
tH§»¡ bfh©oUªj ntj kjkh»a gh®¥gd kj¤â‹ MÂntiu¥
bgÇah® mir¡f¤ bjhl§»dh®. mªj mir¥ò¡FŸns ntj«,
òuhz«, rhÞâu«,kj«, r«ãujha« k£Lkšy, ‘flîS«’ á¡»¡
bfh©lJ. åÇa¤Jl‹ - åWbfh©blGªj - mªj “fyf¤â‹” fhy¥
gâîfshŒ rh£áa§fshf ï‹D« Égit, bgÇahÇ‹ vG¤ijí«
ng¢irí« bfh©oUªj mt® el¤âa VLfŸ jh‹ v‹gâš, ïU ntW
fU¤JfS¡F ïlÄšiy.
bgÇah® fh§»uR¡FŸ ïUªj fhy« 5 M©LfŸjh‹. mªj
mŒªjh©LfËš jÄœehL fh§»uÞ f£áÆ‹ jiytuhfnth mšyJ
brayhsuhfnthjh‹ brašg£L tªâU¡»wh®. ‘Fo muR’ V£il
fh§»uir É£L btËnaWtj‰F 6 khj« K‹ng fh§»uÞ f£á¡FŸ
ïUªj fhy¤ânyna bjhl§»ÉL»wh®.m¥nghnj mt® ‘Fomuá’š
vGâdh®.
“x›bthU tF¥ò« K‹ndw nt©L«. ïij mwnt ÉL¤J
njr«, njr« v‹W T¡FuÈLtJ vkJ g¤âÇifÆ‹ neh¡fk‹W.
k¡fS¡FŸ j‹kâ¥ò«, rk¤JtK«, rnfhju¤JtK« X§» tsu
nt©L«”. ï¥go fh§»uáš ïU¡F« nghnj Kjš ‘Fomuáš’ jdJ
neh¡f¤ij bgÇah® gâî brŒJŸsh®. fh§»uÞ K‹ it¤j ‘njáa«
- fhyÅa«’ v‹w t£l¤J¡FŸ RH‹W bfh©ouhkš, mj‰F
btËna ËW r_f¥ ãu¢áidfis bgÇah® K‹ it¤jh® v‹w
c©ikia ïâÈUªJ òǪJ bfhŸs Ko»wJ.
fh§»uÞ f£á¡FŸnsna mâfhu¥ gá¡fhf cUthd gh®¥
gd® Tlhukhd Rauh{a¡ f£áiaí«, gh®¥gdušyhj cÇik¡fhf
15. Fo muR 1925
muáaÈš ïw§»a bj‹Åªâa ey cÇik¢ r§f¤ijí« ( Úâ¡f£á)
bgÇah® x¥Õ£L msÉš âwdhŒî brŒjh®. Rauh{a¡ f£áia
KGikahf¥ òw¡f¤j bgÇah® - Úâ¡f£á¡fhd Mjuit Ãgª
jidfSl‹jh‹ K‹ it¡»wh®. “fhyU«, ilí«, ó£R«, ruhí«,
M§»y¤ bjh¥ãíKŸst®fŸ ãuhkzušyhjh® e‹ikia¥ g‰¿
ngádhyhtJ jiyik it¤J el¤âdhyhtJ, mnjhL xU gaD«
ÉisahJ. murh§f¤â‹ jaÉUªjhšjh‹ ãuhkzušyhjh®
K‰ngh¡fila Koí« v‹w v©z¤ij monahL xÊ¡f nt©L«”
v‹W bgÇah® ïo¤Jiu¡»wh®. ( ‘Fo muR’ 3.1.1926 )
gh®¥gdušyhjh® ah® v‹gj‰F bjËthd És¡f¤ijí«,
mt® tiuaiw brŒ»wh®.
“ gh®¥gdušyhjh® v‹whš, gh®¥gdušyhjh® r_f¤âš 100¡F
90 ng®fshÆU¡F« ghku k¡fisí« ViH k¡fisí« F¿¡Fnk
ašyhkš, 100¡F 5 ng®Tl ïšyhj ïuh#h¡fisí«, #Û‹jh®fisí«
kh¤âu« F¿¡fhJ v‹gijí« bjÇɤJ¡ bfhŸ»nwh«”. ( ‘Fo muR’
26.12.1926 ) fh§»uÞ f£á¡F KG¡F¥ ngh£L É£L, btËna¿a
ãwF« Tl bgÇah® fhªâahÇ‹ Ô©lhik xÊ¥igí«, fj® gu¥g
iyí« ÔÉukhf MjǤJ tªjnjhL, bj‹Åªâa eycÇik¢ r§f
khd Úâ¡f£áí«, ïªj¡ bfhŸiffis, jkJ trkh¡»¡ bfhŸs
nt©L« v‹nw tÈíW¤JtâÈUªJ f£áfis¤ jh©o brhªj
ÉU¥ò btW¥òfS¡F m¥ghš mtuJ bfhŸif¥ gh®it nfhnyh¢
áaij¥ òǪJ bfhŸs Koí«.
1926 ïš br‹id khfhz¤âš Rauh{a¡ f£áÆ‹ kiwKf
x¤JiH¥òl‹ R¥guha‹ jiyikÆš Rna¢ir mik¢ruit
mikªjnghJ, KjÈš R¥guhaid MjǤj Rauh{a f£á, ãwF,
R¥guha‹ mik¢ruitia¡ fÉœ¡F« Ka‰áfËš ïw§»anghJ,
bgÇah® nk‰bfh©l mQFKiwfŸ Äfî« F¿¥ãl¤j¡fit.
khfhz§fS¡F TLjš mâfhu§fis tH§Ftj‰fhf uhaš fÄõ‹
( irk‹ FG ) tUif òǪj fhyK« mJjh‹. mªj¡ FGit¥ òw¡
f¡F« Koitna fh§»uRl‹ nr®ªJ Úâ¡f£áí« vL¤âUªjJ.
m¥nghJ bgÇah® Fuš k£L« jŤJ xȤjJ. irk‹ FGit¥
òw¡f¡f¡ TlhJ v‹W tÈíW¤âa bgÇah®, òw¡fÂ¥ghs®
it¤j thj§fis jf®¤J v¿ªjh®. Û©L« Úâ¡f£á MjunthL
R¥guha‹ mik¢ruitia Ú£o¡f¢ brŒJ cWâahd Mjuî jªJ,
jLkh‰w¤âÈUªj Úâ¡f£á¤ jiyt® gdfš muriu ïo¤Jiu¤J,
irk‹ FGit gh®¥gdušyhj k¡fË‹ cÇik¡F¥ ga‹gL¤â¡
bfhŸS« NHiy cUth¡»¡ fh£oat® bgÇah®.
16. Fo muR 1925
1926 ïš Úâ¡f£á gLnjhšÉia rªâ¤j ÃiyÆš mL¤j
nj®jš tiu J¡f« bfh©lhl¥ ngh»Ö®fsh? mšyJ gh®¥gd
Mâ¡f¤ij mʤJ gh®¥gdušyhjh® RakÇahijia¡ fh¥gh‰w¥
ngh»Ö®fsh? v‹W Úâ¡ f£áÆdiu¥ gh®¤J, Édh vG¥ãanjhL,
gh®¥gdušyhjh® khehL x‹iw¡ T£o, braš â£l§fis cUth¡
F« nahridia K‹it¤jh®. m¡fhyf£l¤âš ehL KGtJ«
R‰W¥ gaz« brŒJ, gh®¥gdušyhjhiu vG¢á¥ bgw¢ brŒjh®.
Jt©L »lªj Úâ¡f£áia ÃÄ®ªJ Éf¢ brŒjh®. bgÇahÇ‹
Mnyhridia V‰W¤jh‹ 1926 or«g® 26 M« njâ kJiuÆš
Úâ¡f£á gh®¥gdušyhjh® kheh£il T£oaJ. mj‰fhd ntiy¤
â£l§fisí«, bgÇahnu K‹ it¤jh®. “ gh®¥gdušyhjh® RakÇ
ahij¢ rigfŸ” kht£l«, t£l«, »uhk§fŸ njhW« bjhl§f¥ gl
nt©L« v‹W tÈíW¤âanjhL, gh®¥gdušyhj fh§»uR f£á
Ædiuí« kheh£oš g§nf‰f miH¤jh®. “ ïªj khehL v›Éj
mã¥ãuha ngjKŸs gh®¥gdušyhjhU¡F« bghJthdbj‹nw
brhšYnth«” (‘Fo muR’ 19.12.1926) v‹W bgÇah® R£o¡ fh£Ltij
F¿¥ã£L¢ brhšy nt©L«. f£á všiyfS¡F m¥ghš Ra
kÇahij bfhŸiffS¡fhd js¤ij ÉÇîgL¤J« bgÇahÇ‹ braš
c¤âia ïâš fhz Ko»wJ.
bj‹Åªâa ey cÇik¢ r§fkhd Úâ¡f£á el¤â tªj
‘âuhÉl‹’ ehns£il mt®fshš el¤j KoahjnghJ bgÇahÇl«
mj‹ bghW¥ò tªjJ. bgÇahU« mj‰F x¥ò¡bfh©lh®. m¥nghJ
bgÇah® vGâdh®:
“ âuhÉl‹” bfhŸif ‘Fo muR’ ¡ bfhŸif¥gona jh‹
ïU¡F«” v‹W m¿É¤j bgÇah®, “ ïj‰F ‘âuhÉl‹’ brhªj¡
fhu®fŸ r«kâ¡fhj nghJ eh« Éy»ÉLnth« v‹gJ cWâ” v‹W
m¿É¤J É£nl, ‘âuhÉl‹’ bghW¥ig V‰wh®. brhšÈathnw
brašg£lh®.
Úâ¡f£áÆš gh®¥gd®fisí« nr®¤J¡ bfhŸsyh« v‹w
Koit m¡f£á vL¤jnghJ mnj ‘ âuhÉl‹’ V£oš bgÇah®, Úâ¡
f£áia fLikahf f©o¡f¤ ja§fÉšiy. fL« Ék®rd§fis¤
jh§f Koahj Úâ¡f£á jiyt®fŸ ‘ âuhÉlid’ bgÇahÇlÄUªJ
âU«g¥ bgW« Ka‰áfËš ïw§»d®. bghUŸ ïH¥nghLjh‹
bgÇah® ‘âuhÉl‹’ V£o‹ bghW¥ãÈUªJ Éy»dh®. áy khj§
fËš my®nkY k§if¤jhah® vD« m«ikahiu MáÇauhf¡
bfh©L, ‘âuhÉl‹’ ehns£il Úâ¡f£á btË¡bfh©L tªjJ.
mâš ï¥go xU m¿É¥ò ïl« bg‰wJ. “âuhÉl‹ kjntWghL,
tF¥ò ntWghL fh£lhkš ïÅ btËÆl¥gL«.” ïªj m¿É¥ng,
17. Fo muR 1925
bgÇahÇlÄUªJ ‘âuhÉl‹’ Û©L« vL¤J¡ bfhŸs¥g£lj‹
neh¡f¤ij R£o É»wJ.
ït‰iw všyh« eh« ï§nf R£o¡fh£Ltj‰F K¡»a¡
fhuz§fŸ ïU¡»‹wd. bgÇahiuí« mtuJ ïa¡f¤ijí« g‰¿a
vªj xU rÇahd òÇjY¡F bgÇah® ïa§»a tuyh‰W¢ NHšfnshL
ïiz¤ J¥ gh®¡f nt©L« v‹gij tÈíW¤J»nwh«. m¢ NHnyh
L«, NHY¡FŸS« bgÇahiu¥ bghU¤â¥ gh®¡F«nghJjh‹ KG
ikahd bgÇahÇaÈ‹ btË¢r¤ij¥ bgwKoí«. fhytÇir¥go,
bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R« bjhF¡f¥gl nt©L« v‹gâš bgÇah®
âuhÉl® fHf« cWâ fh£o tUtj‰F« ïJnt mo¥gilahd
neh¡f«.
eh« bjhl¡f¤ânyna R£o¡fh£oaJnghš tuyh‰W Ãfœî
fis tÇir¥gL¤â¥ gh®¥gjšy ïj‹ neh¡f«. tuyhWfnshL
bgÇah® ïa¡f¤ij ïiz¤J« bghU¤âí« bgÇahÇaÈ‹ KGik
ahd gÇkhz¤ij òÇjY¡F c£gL¤J« Ka‰ána ïj‹ neh¡f«.
ïªj neh¡f«jh‹ bgÇah® vG¤J - ng¢RfË‹ fhytÇir¤
bjhF¥ig î¥gªj¥gL¤J»wJ.
1925 ïš jdJ gaz¤ij¤ bjhl§»a RakÇahij ïa¡f«
1938« M©L tiu KGikahd å¢nrhL NwhtËahf RH‹wo¤jJ.
RakÇahij ïa¡f¤â‹ tuyh‰¿š c‹djkhd ï¡fhy¡f£l¤ij
cŸsl¡»a bgÇah® vG¤Jfisí«, ng¢Rfisí« KGikahf xnu
neu¤âš btËÆl bgÇah® âuhÉl® fHf« â£lÄ£lJ. ï¡ fhy
f£l§fËš bgÇah® fhªâa¤ij MjǤJŸsh®; v⮤JŸsh®;
Úâ¡f£áia MjǤJŸsh®; v⮤JŸsh®; f£áfis¡ flªJ
gh®¥gdušyhjh® x‰Wik¡F fs« mik¤âU¡»wh®. bfhŸif¥
gh®itÆš fL« th®¤ijfshš - f©o¤jt®fisí« - ãwF - mnj
bfhŸif¡fhf mutiz¤JÄU¡»wh®; jdJ RakÇahij bfhŸif
fis¡ bfh©L bršy áW btË »il¤jhY« Tl mijí« jtwhkš
ga‹gL¤âÆU¡»wh®; ml¡F KiwfS¡F mt® xU nghJ«
mŠáaâšiy. mÇkhthf vâ® bfh©oU¡»wh®. v¥goahtJ - ïªj
k¡fis khdK« m¿î« cŸs k¡fshf kh‰¿na ÔUtj‰F mt®
bfhL¤j ÉiyfŸ Vuhs«; mtuJ fU¤J¥ ngh®¡fs§fshd VLfŸ
- rªâ¤j ml¡FKiwfŸ ; x›bthU Kiwí« #hÛ‹ gz« f£l¢
brhšÈ muá‹ bfLãofŸ; ï›tsî âahf¤ jG«òfS¡FÄ
ilna gh®¥gd®fS«, gh®¥gd VLfS« tH§»a g£l« ‘ãÇ£oZ
ÉRthá’ . ml¡FKiwfis vâ®bfhŸtâš Tl brhªj¥ bgUik¡
F«, òfG¡FÄ‹¿ bfhŸif¡fhfnt rªâ¤j mtuJ ne®ik¥ g©ò
Éa¡f it¡»wJ.
18. Fo muR 1925
bgÇah® tuyh‰iw jÄH®fS¡F gil¤jˤj rhÄ.áj«gudh®
bgÇah® g‰¿ TW« nghJ
“ ït® ïªâahÉnyna bgÇah®jh‹. kÅj ïa‰if¡F khW
g£lt®. njhšÉ v‹gJ mtUila åu¤ijí« m¿ití«
ngh£L fhŒ¢R« beU¥ò. ï¤ÔÆš it¤J¡ fhŒ¢r fhŒ¢r
mtUila ï› Éu©L g©òfS« UáÆš mâf¥ g£L¡
bfh©nl ïU¡F«. ïij¥ nghynt bt‰¿ »il¤jhY«
mj‰F nkš brŒa nt©oaij¥ g‰¿í«, mjdhš V‰g£l
mâf¥ bghW¥ig¥ g‰¿í« jh‹ ftiy¥ gLth®. áy ïÊ
k¡fis¥ nghš bt‰¿ ka¡f¤jhš T¤jhL« áWik¡ Fd«
mtÇlÄšiy. RU§f¡T¿dhš, bgÇah® xU ãwÉ¥ ngh®
åu®” v‹W JšÈakhf¥ gl« ão¤J¡ fh£L»wh®.
7 rjåj« ng® k£Lnk vGj¥ go¡f bjǪj fhy¡f£l¤âš
( ïâš 5 rjåj¤J¡F« nk‰g£lt®fŸ gh®¥gd®fŸ ) thu« njhW«
10000 ‘Fo muR’ g¤âÇiffis m¢nr‰¿a bgÇah®, gz« »il¡f¡
Toa És«gu§fis¡Tl mâf« btËÆl KoahJ v‹w m¿É¥
igí« btËÆ£L, tUthiaí« ïH¡f¤ jahuh»ÆU¡»wh®. És«
gu¤J¡F TLjš g¡f§fŸ xJ¡Ftjhš, fU¤J¡fis brhšy Koah
kš nghŒÉL»wJ v‹W tUthiaí« xJ¡»¤ jŸËÆU¡»wh®.
........ “bfhŠr ehis¡F ‘Fo muR’ 16 g¡f¤Jlnd btË¥gL¤j
nt©oa mtáa« V‰g£L É£lJ. v‹whY« ïjdhš thrf®fS¡F
mâfkhd Fiw V‰glhâU¡F« bghU£L ï¥nghJ És«gu¤â‰fhf
cgnahf¥gL¤â tU« Rkh® 7, 8 g¡f§fis ïÅ 3 mšyJ 4 g¡f§
fS¡F mâf¥ glhkš brŒJÉ£L r‰nww¡Fiwa 12 mšyJ 13 g¡f§
fS¡F Fiwahj Éõa§fŸ btËah¡f c¤njá¤âU¡»‹nwh«.
ïjdhš xU rka« És«gu ÉahghÇfS¡F r‰W mâU¥â ïU¡
fyh«”...... ( ‘Fo muR’ - 23.12.1928
)
bgÇahÇ‹ ïªj¥ òu£áfu ‘vG¤J« ng¢R«’ òijFÊ¡FŸ
òijí©L nghŒÉl¡ TlhJ v‹w ftiynahL, ïit rKjha
kh‰w¤J¡fhd ‘gil¡fy‹fshf’ kh‰w¥g£lhf nt©L« v‹w xnu
neh¡f¤njhLjh‹ bfhŸif cz®îŸs bjh©l®fË‹ tÈikÆš
k£Lnk brašgL« bghUshjhu tÈik VJk‰w bgÇah® âuhÉl®
fHf« ‘Fo muR’ 27 bjhFâfisí« ‘Çnthš£’ thu V£oš btË
tªj K¡»a f£Liu¤ bjhF¥òfisí« jÄœTW« ešYyf¤â‹ K‹
gÂîl‹ rk®¥ã¡»wJ: ïâš bgUikail»wJ. c‹djkhd
flikia¢ brŒnjh« v‹w cz®Éš jiy ÃÄ®ªJ É»wJ.
19. Fo muR 1925
 2003 M« M©L bgÇah® âuhÉl® fHf« btËÆ£l ‘Fo
muR’ 1925 Kjš bjhF¥ò¡fhd btËp£lhs® ciuÆš R£o¡
fh£oaijna Û©L« F¿¥ãL»nwh«:
“ jÄH® cÇik Û£g® bgÇah®................... “ mªj¤ bjh©L brŒa
vd¡F nah¡»aij ïU¡»wnjh, ïšiynah, ïªj eh£oš mªj¥ gÂ
brŒa ahU« tuhjâdhš eh‹ mij nk‰ngh£L¡ bfh©L bjh©
lh‰¿ tU»nw‹”....... v‹W TWtJ nghynt jh‹ v§fŸ Ka‰áí« Fo muR : xU gh®it
v‹gij¤jh‹ ïªj ÃiyÆš eh§fŸ T¿¡bfhŸs Koí«”.
- bjhF¥ò¡FG
KjÈš. . . . . .
1925 - 1938 fhyf£l« tiu bgÇahÇ‹ vG¤Jfisí« ng¢R
fisí« Fo muR, òu£á, gF¤j¿î ïjœfËÈUªJ bjhF¤âL«
gÂÆš ã‹g‰¿a be¿Kiwfis És¡»l ÉU«ò»nwh«.

bgÇahÇ‹ vG¤Jfisí« ng¢Rfisí« vªj kh‰wK« ï‹¿

btËÆLtâš mšyJ m¥gona btËÆLtâš KGikahd
ftdK« ftiyí« brY¤ândh«.
bgÇahÇ‹ vG¤JfŸ F¿¤J âUbešntÈÆš 28.11.1927 ïš
eilbg‰w kht£l RakÇahij r§f kheh£oš, kheh£il¤ âwªJ
it¤J ciuah‰¿a jÄH¿P® ïuáfk o.nf.áj«guehj KjÈah®
ngáaijí« mj‰F bgÇah® jªj gâiyí« ï§F F¿¥ãLtJ
bghU¤jkhf ïU¡F« v‹W fUJ»nwh«.
“ Fo muR¡F ï‹¿U¡F« nah¡»aij c§f£¡F¤ bjÇí«.
mâš k¡fŸ kdij ftu¤j¡f msîflªj r¡â ïU¥gj‰F¡
fhuz« mHfhd MuhŒ¢áah? jÄHh? ïšiy. ã‹? mt®
cŸs¡»l¡»YŸsij m¥gona vL¤J¢ brhšYtJ, mJî«
Äf¢rhjhuz jÄÊnyna jh‹ ïU¡»wJ. eha¡f® go¥ãš g£l
jhÇ mšy. v¤jifa fšÉahsU«, nfho¡fz¡fhd #d r_f
K« âif¡f¤j¡f t‹ikíila g¤âÇifia ït® bfhL¤jJ
ekJ ó®t ò©ÂankahF«.” ( Fo muR 04.12.1927, g. 6 )
v‹W o.nf.áj«guehj KjÈah® F¿¥ã£lj‰F bgÇah® ï›thW
gâyˤjh®.

“ Fo muir¥ g‰¿ Äf mâfkhf¡ T¿dh®fŸ. mâš cŸs

F‰wbkšyh« vd¡F¤ bjÇí«. mâš cŸs bkšÈd tšÈd«
ngh‹w gy ïy¡fz¥ ãiHfS«, k‰W« gy ãiHfS«

21. Fo muR 1925

20. Fo muR 1925
 vd¡F¤ bjÇí«. ïj‰fhf eh‹ ïy¡fz« f‰f¥ nghtâšiy.” jÉw - jÉu
( Fo muR 04.12.1927, g. 6 ) ehza« - ehiza«
xU òw« - xU òu«
bgÇahÇ‹ bkhÊeil g‰¿ mtuJ thœ¡if tuyh‰iw ‘jÄH® giHa - gHa
jiyt®’ v‹w jiy¥ã£L üyhf vGâa jÄH¿P® rhÄ.áj«gudh® g¿¤J - gǤJ
F¿¥ãLtijí« R£o¡fh£l nt©L«. vtU« - batU«
“ït® vij¥g‰¿í« mŠrhkš vGJth®. ïtU¡F ïy¡fz« KÞä« - KÞÈ«
bjÇahJ. vGJtâš vG¤J¥ ãiHfS« kȪâU¡F«. brh‰ njÓa - njáa
ãiHfŸ ÃiwªâU¡F«. xU th¡»a« v¥go ïU¡f nt©L« K¤ijah - K¤jŒah - K¤jŒa
v‹gnj ïtU¡F¤ bjÇahJ. ït® vGJtâš fh‰òŸË, tujuh#&Y - tujuh#Y
miu¥òŸË, K‰W¥òŸË¡F ntiyÆšiy. ‘ »z®’ ‘tÆ®’ fšahzRªju KjÈah® - fÈahzRªâu KjÈah®
‘Rt‰¿š’ ‘Mø’ ‘Nø’ ‘MUjš’ ‘ bghUik’ ngh‹w ãiH bu§frhÄ - u§frhÄ
fŸ jhuhskhf¡ fhz¥gL«. rhjhuzkhf¥ ngRª jÄÊšjh‹ b#antY - #antY
vGJth®. mâY« vGthba§nfÆU¡»wJ, gaÅiy v§nf gªjY - gªJY
ÆU¡»wJ v‹W njodhY« áy brh‰bwhl®fËš mf¥glh. b#af® - #af®
xU th¡»a« eh‹F KH« mŒªJ KH« Ú©oU¡F«. ï›
tsî ãiHfŸ kȪâUªjhY« go¥nghiu j‹trkh¡F« r¡â v‹W gygl vGâíŸsh®. mt‰iw ‘ Fo muR’ ïjœfËš cŸs
ït® vG¤J¡F k£L« jÅahf mikªJŸsJ. mJ v‹d r¡â thnw bfhL¤âU¡»‹nwh«.
v‹W e«kh‰ brhšy KoahJ.” ( ‘jÄH® jiyt®’ .g. 169 ) M©L , khj«, njâ M»at‰iw¡ F¿¡f Kiwna ´, µ, ¦²
v‹w F¿pLfS« ‘nk‰go’ v‹gij¡ F¿¡f ³ v‹w F¿pL«
v‹W F¿¥ãL»wh®.
%ghŒ, mzh, igrh vD« m‹iwa ehzaKiw¡ fz¡Ffisí«
ï¥go bkhÊ ïy¡fz§fS¡F m¥ghš, mt‰¿DŸ Kl§»¡ m¥gona bfhL¤âU¡»‹nwh«.
bfhŸshkš MÆukhÆu« M©LfshŒ moik¥ g£L¡»lªj
bgÇah® Kjš Kjyhf vG¤J¢ Ó®âU¤j¤ij Fo muáš
jÄÊd¤ij ÉLjiy brŒí« vâ®Ú¢rš bjh©L¡nf K‹DÇik
m¿Kf¥gL¤j v©ÂdhY« m¿Kf¥gL¤âaJ 06.01.1935 gF¤j¿î
jªj mªj r_f¥ òu£áahsÇ‹ vG¤Jfisí« ng¢Rfisí« cŸsJ
thu ïjÊšjh‹. ïj‰fhd m¿É¥ò 30.12.1934 gF¤j¿î ïjÊš
cŸsgona btË¡bfhzu nt©L« v‹w ftiynahL ï¤ bjhF¥
( Jiz¤ jiya§f« ) btËtªâU¡»wJ.
ò¥ gÂfŸ elªjd. vL¤J¡fh£lhf¡ F¿¥ãl nt©Lkhdhš
bgÇah® áy ntis xnu g¤âÆš ....“ï‹dK« jÄœ ghiõ vG¤JfËš mndf khWjšfŸ
mDTy« - mETy« brŒa nt©o ïUªjhY« ï¥nghij¡F ïªj áW khWjiy
m‹Åa® - mªÃa® mDgt¤â‰F¡ bfh©L tuyh« v‹W fUâ mªj¥gona
jfuh® - jfwhU vG¤J¡fis cgnah»¤J mL¤jh¥nghš ãuRÇ¡f¥nghF«
Ú¢rš - Ú¢r« ‘Fo muR’ g¤âÇifia¥ ãuRÇ¡fyh« v‹W ïU¡»nwh«”.....
nrh«ng¿ - nrh«ngÇ ( gF¤j¿î 30.12.1934, g.12)
f£á - fø
nf£»nwh« - nfŸ¡»nwh« - nfœ¡»nwh« vG¤J¢ Ó®âU¤j¤ij, ËWnghŒ Û©L« btËtªj Fo
Nœ¢á - N£á - Nø muáš eilKiw¥gL¤Jtj‰fhd m¿É¥ig btËÆ£lhY«
filá - flá 05.01.1935 rÅ¡»Hik tiu mŠryf¤â‹ Miz »il¡fhjjhš
06.01.1935 ïjœ gF¤j¿î v‹w bgaÇnyna btËtU»wJ. ï§nf
23. Fo muR 1925
22. Fo muR 1925
x‹iw¡ F¿¥ãl nt©L«. 1935 ¡F¥ ãwFjh‹ bgÇah® vG¤J¢
Ó®âU¤j¤ij eil Kiw¥gL¤âdh® v‹whY« ï¤bjhF¥ò
KGikÆY« Ó®âU¤j vG¤J Kiwna jÉ®¡f Koahkš ga‹gL¤
j¥g£oU¡»wJ. giHa vG¤Jtot§fis¥ ga‹gL¤Jtâš cŸs
eilKiw¢ á¡fšfns ïj‰F¡ fhuz«. MdhY« giHa vG¤J
Kiwia bgÇah® filáahf¥ ga‹gL¤âa 30.12.1934 gF¤j¿î
ïjÊš btËtªj Jiz¤ jiya§f«, 06.01.1935 gF¤j¿î ïjÊš
btËtªj m¿¡if, ït‰iw k£L« ïsª jiyKiwÆd® m¿ªJ
bfhŸtj‰fhf giHa vG¤J tot¤ânyna bfhL¤JŸnsh«.
bgÇah® gšntW òid¥ bga®fËš f£Liufis vGâíŸ
sh®. ït‰¿š, ‘á¤âuò¤âu‹’, ‘giHa fU¥g‹’ v‹git e‹F
m¿a¥g£l òid¥bga®fshF«. vdnt m¥bgaÇš btËtªj
f£Liufis bjhF¥ãš nr®¤JŸnsh«. ïij¤jÉu njÓa¤Jnuh»,
xU bjhÊyhË, Rikjh§», ah® vGâdhby‹d, vt® vGâdh
by‹d, xU ÃUg®, ekJ muáaš ÃUg®, bghJey¥ãÇa‹, FW«g‹,
c©ik fh©ngh‹, e«ã¡ifÆHªjt‹, gh®¥gdušyhjh‹, c©ik
És«ã, t«gs¥ngh‹, giHa fh§»uÞfhu‹, t«g‹ v‹w òid¥
bga®fËš btËtªj f£LiufŸ bgÇahuhš vGj¥g£lit v‹
gij cWâ¥gL¤j KoaÉšiyahdhY« f£LiuÆ‹ K¡»a¤Jt«
fUâ ï¤bjhF¥ãš ïiz¤JŸnsh«. mnj ngh‹W áy ïjœfËš
gy fhuz§fshš ãwU« jiya§f« vGâíŸsd®. m›thwhd Fo
muR jiya§f§fŸ <.bt.»., rh.F., S.R., kh.th., rh.kh., a«.å v‹w
bga®¡F¿¥òfnshL btËtªJŸsd. ït‰iw ntW áªjidahs®
fŸ vGâÆUªjhY« m¡fhyf£l Ãfœîfis m¿a¤ jU« neh¡
nfhL mití« ï¤bjhF¥ãš m¥bga®¡ F¿¥òfSlndna
ïiz¤JŸnsh«. 13.12.1931 mŒnuh¥ãa R‰W¥gaz« nk‰bfh©lJ
Kjš 11.11.1932 <nuhL tªj nr®ªj ehŸ tiuÆyhd fhy¤âš Fo muáš
vGj¥g£LŸs jiya§f§fS«, Jiz¤ jiya§f§fS« bjhF¥
ãš ïl«bg‰WŸsd.
jiya§f«, f£LiufŸ ïitfis KGikahf¥ òǪJ bfhŸ
tj‰F cjÉahf ïa‹wtiuÆš mo¡F¿¥òfis¤ jªJŸnsh«.
cjhuzkhf, xU kheh£L¤ Ô®khd« g‰¿ jiya§f« Ô£L« nghJ
m¤Ô®khd« KGikahf mo¡F¿¥ãš ju¥g£LŸsJ. bgÇah®
Ãfœ¤âa brh‰bghÊîfŸ btËtªj Fo muR ïjÊ‹ njâíl‹
mªj brh‰bghÊit Ãfœ¤âa C®, njâ KjÈa Étu§fS«
ju¥g£LŸsd. ïJ jÉu Fo muáš ïjœ MáÇaÇ‹ fU¤J¡fŸ
g¤âuhâg® F¿¥ò v‹w jiy¥ãš btËÆl¥g£oU¡»‹wd. mªj¡
24. Fo muR 1925
F¿¥ig¥ òǪJ bfhŸtj‰F cjÉL« jftšfS« nr®¤J¤ ju¥
g£LŸsd. rh‹whf $kh‹ åuŒa‹ bfh©Ltªj nyh¡fš ngh®L
r£l âU¤j knrhjh g‰¿ g¤âuhâg® F¿¥ò vGj¥g£LŸsJ.
F¿¥ig¥ òǪJbfhŸtj‰F cjÉl mªj r£l âU¤j knrhjhÉ‹
Étu§fS« bfhL¡f¥g£LŸsd.
Fo muáš ïªâa¢ áªjidahs®fŸ, nkiyeh£L m¿P®fŸ
M»nahÇ‹ f£LiufS« ïa¡f§fË‹ m¿¡iffS« bkhÊ
bga®¡f¥g£L btËtªJŸsd. bkhÊbga®¥ò¡F Kfîiuahfî«
g¤âuhâg® F¿¥òfshfî« vGâíŸs F¿¥òfS« bjhF¥ãš ïl«
bg‰WŸsd. mt‰¿š ïu©L K¡»a bkhÊbga®¥ò¡fis¡ F¿¥
ã£lhf nt©L«.
x‹W, 1931 ïš btËtªJŸs “ rkj®k m¿¡if” ( Communist
Manifesto) 04.10.1931 Fo muáš bjhl§» 01.11.1931 Koa 5 ïjœfËš
‘rkj®k m¿¡if’Æ‹ Kjšghf« bjhl®ªJ btËtªJŸsJ. m¿¡
ifÆ‹ bkhÊbga®¥ò Kfîiuahf,
“ .....rkj®k¡ bfhŸif r«gªjkhf mªj¡fhy¤âš btËahd
xU m¿¡ifia k¡fŸ czU«goahf btË¥gL¤jyh«
v‹W eh« fUJtjhš mij bkhÊbga®¤J btËÆlyh«
v‹»‹w fU¤J¡F nkšf©l th¡»a§fis Kfîiuahf
vGândh«........” ( Fo muR - 04.10.1931 )
v‹W bgÇah® F¿¥ãL»wh®.
k‰bwh‹W, ngu¿P® m«ng¤fÇ‹ 1936 ïš yhT® #h£- g£ -
njhl¡ k©ly¤jh® ( #hâ xÊ¥ò¢ r§f¤jh® ) M©L kheh£L
jiyikíiu ( khehL el¡fhjjhš mtuJ ciu üyhf m¢á£L btË
Æl¥g£lJ.) ‘#hâ bahÊa nt©L«’ v‹w jiy¥ãš bkhÊ bga®¡
f¥g£L btËtªJŸsJ. ( Fo muR - 19.07.1936 )
‘rkj®k m¿¡if,’ ‘#hâ bahÊa nt©L«’ ïitÆu©L«
ïªâabkhÊfËš jÄÊY«, VLfËš ‘Fo muá’Y« jh‹ KjÈš
btËtªjd v‹gJ F¿¥ãl¤j¡fjhF«.
bjhF¡f¥g£l vG¤J, ng¢Rfis jiya§f«, Jiz¤
jiya§f«, f£Liu, brh‰bghÊî, ciuahlš, kâ¥òiu, gaz¡
foj§fŸ, bg£o¢brŒâ, brŒâÉs¡f«, brŒâ¡ F¿¥ò, ïu§fš
brŒâ, ïu§fYiu, m¿É¥ò, g¤âuhâg® F¿¥ò, brŒâ Ék®rd«
v‹W tif¥gL¤â F¿¥òfSl‹ ju¥g£LŸsd.
25. Fo muR 1925
 ‘Fo muR’ ïjÊš k£LkšyhJ ‘òu£á’, ‘gF¤j¿î’ ïjœfËš
btËtªj bgÇahÇ‹ f£LiufS« ï¤bjhF¥ãš ïl« bg‰WŸsd.
xnu fhy¤âš ‘ÉLjiy’ ehnsL« ‘Fo muR’« btËtªj nghJ Fo
muáš kWgâ¥ò brŒa¥g£LŸs ÉLjiy jiya§f§fS« njit
fUâ nr®¡f¥g£LŸsd. Fo muR btËÆ£l jiy¥òfËš kh‰w«
vJî« brŒaÉšiy. jiy¥ã‹¿ btË tªj bgÇah® brh‰bghÊ
îfS¡F k£L« mj‹ bghUŸ F¿¤j jiy¥òfŸ ju¥g£LŸsd.
»il¤j ïjœfŸ »ÊªJ mǤj ÃiyÆšjh‹ ïUªjd. áyt‰
¿š f£LiuÆ‹ tÇfŸ kiwªJnghŒÉ£ld. ïij Ãu¥òtj‰F
KGikahd g¡f§fŸ »il¡f bgU« Ka‰áfŸ nk‰bfh©L«
»il¡fÉšiy. vdnt ÉLg£l tÇfis¡ F¿¡f ............................. v‹w
F¿p£il¥ ga‹gL¤j nt©oÆUªjJ.
f£LiuÆš ïl«bg‰WŸs brh‰fŸ fhy¤jhš giHik
ahdit. j‰fhy¤âš òH¡f¤âš ïšyhjit. vdnt mt‰¿‹
bghUŸ òÇtj‰F mUŠbrhš bghUŸ És¡f« x›bthU bjhFâ
Æ‹ ïWâÆY« ïiz¡f¥g£LŸsJ.
Fo muR : vâ®Ú¢rš gaz«
1922 M« M©L fŸS¡fil k¿aÈš <Lg£L, nfhit
áiwÆš bgÇah® mil¡f¥g£lnghJ, mtU« mtUl‹ áiwÆš
clÅUªj <nuhL fU§fšghisa« tH¡f¿P® j§fbgUkhŸ
ãŸisí« ïizªJ áªâ¤j â£l¤â‹ Éis¢ršjh‹ ‘ Fo muR.’
áiwÆÈUªJ btËna tªjîl‹, 1923 M« M©onyna ‘ Fo
muir’ gâîbrŒj bgÇah®, 02.05.1925 <nuh£oš PhÅah® mofis¡
bfh©L btËÆ£lh®. PhÆWnjhW« Xuzh ÉiyÆš btËtu¤
bjhl§»aJ Fo muR. KjÈš m£ilÆš ghuj¤ jhŒ, ïuh£il
R‰W« fhªâah®, berî brŒí« bg©, cHî brŒí« ÉtrhÆ, R¤â
ahš mo¡F« bjhÊyhË, _£il Rk¡F« gh£lhË gl§fnshL«,
‘všnyhU« X®Fy«, všnyhU« X® ïd«,’ ‘ rhâfŸ ïšiyao
gh¥gh’ v‹w ghuâ ghlšfnshL« Fo muR btËtu¤ bjhl§»aJ.
bjhl¡f¡ fhy§fËš thu ïjÊ‹ 12 g¡f§fisí« jhnk vGâ
tªjjhŒ bgÇah® F¿¥ãL»wh®. ( Fo muR 18.04.1926 ) ã‹d®, k.á§fhu
nty®, rhÄ.áj«gudh®, iftša rhÄah®, kÆiy.ÓÅ. nt§flrhÄ,
rh.FUrhÄ, rªâunrfu ghty®, <H¤J áthdªj mofŸ, g©oj® K¤J
rhÄ, nfhit mŒahK¤J, #df r§fu f©z¥g®, m.ïuhft‹,
M®.Úyhtâ, m.m‹dóu ngh‹w áªjidahs®fË‹ f£Liu
26. Fo muR 1925
fS« ghuâjhr‹, éthdªj« ngh‹w fÉP®fË‹ fÉijfS« ïl«
bg‰WŸsd.
1925 ïš bjhl§»a ‘Fo muR’ 1933 M« M©oš muá‹
ml¡FKiw¡F cŸshdJ. “ï‹iwa M£á V‹ xÊa nt©L«?”
v‹w jiy¥ãš bgÇah® vGâa jiya§f¤J¡fhf ãÇ£oZ M£á
bgÇah® ÛJ muR Jnuhf¡ F‰w¢rh£LfË‹ Ñœ tH¡F bjhl®ªjJ. 9
khj áiw j©lidí« %.300 mguhjK« Éâ¡ f¥g£L bgÇah® áiw
na»dh®. ‘ Fo muá’‹ gâ¥ghs® bgÇahÇ‹ j§if f©z«khS«
6 khj áiw¤ j©lid¡F cŸshdh®. %.100 mguhjK« Éâ¡f¥gL
»wJ. ïªj ÃiyÆš 19.11.933 - ÈUªJ ‘ Fo muR’ j‰fhÈfkhf ÃW¤j¥
g£L Û©L« 13.01.1935 - ÈUªJ btËtu¤ bjhl§F»wJ. bjhl®ªJ
29.12.1940 tiu btËtªj ‘Fo muR’ Û©L« ÃW¤j¥g£L 16.10.1943 -
ÈUªJ btËtu¤bjhl§», 1949 M« M©oš Û©L« muá‹ xL¡F
Kiw¡F cŸshdJ. nkY« %.3000 #hÛ‹ bjhif nf£fnt ‘ Fo
muR’ Éilbg‰W¡ bfh©lJ.
“gh®¥gÜa¤â‹ tiyÆš 圪J eh« ï‹dJjh‹ brŒ
»nwh« v‹gij m¿ahknyna, x‹w‹ nkš x‹whf¥ òR
òR¤j m«òfis¥ ghŒ¢R« Rauh{a r®¡fhnu! c§fS¡F¢ áª
â¤J¥ gh®¡F« ngh¡F á¿jhtJ c©lh? ‘ ÉLjiy’¡F %.1000
v‹» Ö®fŸ! ‘ âuhÉl eh£L’¡F 3000 v‹»Ö®fŸ. ïj‰F ïªj
eh£L k¡fŸ mË¡F« gâš v‹d?
ïu©lzh, eh‹fzhthf v¤jid MÆu« gh£lhËk¡fŸ
åá v¿ªJ c§fŸ c¤juit v›tsî nftykhf¤ Jis¤J
É£oU¡»wh®fŸ v‹gij V‹ Ú§fŸ áªâ¡f¡ TlhJ? ïªj
#hÛ‹ T¤ij¡ f©L v¤jid MÆu« ViHfŸ tÆbwǪJ
‘thœ¤J’»wh®fŸ v‹gij V‹ Ú§fŸ v©Â¥gh®¡fÉšiy?
ïJjh‹ eh« c§fS¡F¡ TW« ò¤âkâ!” ( Fo muR 02.07.1949)
‘Fo muR’ 1933 M« M©oš ml¡FKiw¡FŸsh»a
NœÃiyÆš, “ mL¤jthu« ‘Fo muR’ g¤âÇif tu¤ jtW« g£r¤
âš ntW g¤âÇif btËtU«” v‹w m¿É¥ò 19.11.1933 M« ehË£l
‘ Fo muR’ ïjÊnyna btËtªJ ÉL»wJ. m¿É¤jJ nghynt
‘Fo muá’‹ mL¤j ïjœ btËtunt©oa 26.11.1933 M« ehŸ
‘Fo muR’¡F gâyhf ‘ òu£á’ v‹w bgaÇš ïjœ btËtU»wJ.
“ Fo muir xÊ¡f¢ brŒj Ka‰áahš ‘ òu£á’ njh‹w nt©oajh
ƉW. c©ikÆnyna ghku k¡fË‹ - mjhtJ bgU«gh‹ikahd
k¡fË‹ M£áah»a Fo muR¡F cy»š ïlÄšiyahdhš,
27. Fo muR 1925
f©o¥ghf¥ òu£á njh‹¿najh‹ Mfnt©L«” v‹w m¿É¥
nghL ‘òu£á’ bt‰¿eilnghl¤ bjhl§»aJ. “ òu£á”í« ml¡F
Kiw¡F¤ j¥gÉšiy. MáÇa® bga® ïšyhkš ‘òu£á’ btË
Æ£lj‰fhf btËp£lhs® rh.uh. f©z«khŸ ÛJ tH¡F bjhlu¥
g£L 1000 %ghŒ mguhj« Éâ¡f¥g£lJ. 1934 M« M©oš k£L«
3 tH¡FfŸ mL¡fL¡fhŒ bjhlu¥g£ld. murhš #hÛ‹bjhif
%.2000 nf£f¥g£ lJ. %.5000 - ¤J¡F« nkš ïH¥ig rªâ¤j ‘ òu£á’
VL 17.06.1934 ïjnHhL ÃW¤j¥gL« Ãiy¡F tªjJ.
‘òu£á’ VL btËtU«nghnj 15.04.1934 Kjš ‘gF¤j¿î’ vD«
ehËjiH¤ bjhl§»dh®. Mdhš, mJ btËtªjJ FW»a fhy«jh‹.
27.05.1934 M« ehnshL mªj ehnsL ËW nghdJ.
bgÇah® Xa Éšiy. òu£á Ëwã‹ Rkh® 2 khj ïil btË
Æš 26.08.1934 Kjš ‘gF¤j¿î’ thu ïjœ btËtu¤ bjhl§»aJ. 1934
nk 20 ïš bgÇah® áiwÆÈUªJ ÉLjiyahdh®. gF¤j¿î thu
V£il¤ bjhl§F« nghnj bgÇah® vGâdh®.
“KothŒ¡ TWÄl¤J, ‘gF¤j¿î’ kÅj éthãkhd¤J¡F
k¡fis tÊel¤â¢ bršYnkbahÊa v¡fhuz« bfh©L«
k¡fŸ ã‹ elªJ bršY«goahd moik thœÉš cÆ®
thHhJ v‹gnjahF«.” ( gF¤j¿î - jiya§f« - 26.8.1934)
06.01.1935 ïš gF¤j¿î thu VL ËWnghŒ ÉL»wJ. “gF¤
j¿î” V£ilí« muR É£Lit¡fÉšiy. gF¤j¿î thu ïjœ ËW,
khj ïjHhfî« fhyzh âdrÇ¥ gâ¥ghfî« el¤j Ka‹wnghJ
gF¤j¿î ïjG¡F« c©ik És¡f« m¢rf¤J¡F« ïu©lhÆu«
%ghŒ ãiza¤ bjhif f£lnt©L« v‹W 29.01.1935 ïš muR
Miz ãw¥ã¤jJ. ãwF khj Vlhf btËtu¤ bjhl§»aJ. 1935
ïš bjhÊ yhs® âdkhd nk Kjš ehËÈUªJ gF¤j¿î khj ïjHhf
gF¤j¿î ü‰gâ¥ò¡ fHf¤â‹ rh®ãš btËtu¤ bjhl§»aJ.
01.06.1935 Kjš thu« ïUKiw ïjHhf ‘ÉLjiy’ btËtu¤
bjhl§»aJ. m¥nghJ ‘Fo muR«’ thu ïjHhf btËtªJ
bfh©oUªjJ. 29.05.1937 ïjnHhL ÉLjiy thu« ïUKiw gâ¥ò
ÃW¤j¥gL»wJ. 01.07.1937 Kjš ‘ÉLjiy’ ehnslhf btËtU»wJ.
mj‰FK‹ #ÞoÞ f£á rh®ãš ‘ÉLjiy’ VL btË tªJ ãwF
ËWnghŒ ïUªjJ F¿¥ãl¤j¡fJ. bgÇah® ï›tsî ml¡F
Kiwfis vâ®bfh©nl g¤âÇiffis el¤âíŸsh®.
28. Fo muR 1925
Fo muR : njh‰w¤âš Ãfœªj kh‰w§fŸ
bgU«òu£á¡F ɤâ£l bgÇahÇ‹ ‘Fo muR’ bjhl¡f fhy§
fËš g¢ir Ãw m£ilílnd btËtªjJ. vdnt g¢ir m£il¡
‘Fo muR’ v‹w bršy¥ bgaiuí« thrf®fŸ N£od®. ‘Fo muR’
‘bfh§F ehL’ vD« bga®fËš bgÇah® 19.01.1923 nyna g¤âÇ¡
if¡fhd gâit brŒJŸsh® v‹whY« Rkh® ïu©L M©LfŸ
fʤJ 02.05.1925 m‹Wjh‹ Kjš ïjœ btËtªjJ. ( 2-5-25
rÅ¡»Hik. ïÅ PhÆWnjhW« btËtU« -m£il ) bjhl®ªJ
x›bthU PhƉW¡»Hikí« ïjœ btËtU»wJ.
M©o‹ Kjš ïjœ, MáÇa® bga® kh‰w« bg‰wit, kh‰w«
bg‰w Kf¥ò m£ilfŸ mªjªj¤ bjhFâÆš ïiz¡f¥g£LŸsd.
M©L¡F ‘khiy’ v‹W«, ïjG¡F ‘ky®’ v‹W« bga® N£l¥
g£oU¡»wJ.
Kjš g¡f m£ilÆš ghuâah® ghlš tÇíl‹ jh‹ ïjœ
bjhl§»aJ.
“všnyhU« X® Fy«, všnyhU« X® ïd«”
“rhâfŸ ïšiyao gh¥gh”
v‹w ghlšfŸ m£ilÆš ïl« bg‰WŸsd. 08.11.1925 ïjœ m£il
Æš ghuâ ghlš tÇfŸ Ú¡f¥g£L,
ãw¥bgh¡F bkšyh îÆ®¡FŠ áw¥bgh›th
brŒbjhÊš nt‰Wik ah‹.
xG¡f Kilik Foik ÆG¡f
Äʪj ãw¥ghŒ ÉL«.
v‹w FwŸfŸ ïl«bgW»‹wd. 18.04.1926 ïjÊš FwŸfŸ Ú¡f¥g£L
‘kfh¤kh fhªâ thœf! ’ v‹w KH¡f« ïl«bgW»wJ. mnj ïjÊš
m£ilÆš khiy, kyU¡F F¿¡f¥g£l jÄœ v©fŸ Ú¡f¥g£L
eilKiwÆš cŸs v©fŸ F¿¡f¥g£LŸsd. g¡f¤â‹ v©fŸ
k£L« jÄœ v©fshš F¿¡f¥g£LŸsd. 20.11.1927 ïjÊš ‘kfh¤kh
fhªâ thœf! ’ KH¡f« nghŒ ‘fj® thœf! ’ KH¡f« tU»wJ. 25.12.1927
ïjœ m£ilÆš vªj¥ glK« ïšyhkš btËtU»wJ. 25.12.1938
ïjœtiu ïªÃiyna bjhl®»wJ. ‘ Fo muR’ vG¤J tot« k£L«
kh¿ kh¿ tU»wJ. <nuh£oš bjhl§f¥g£L btËtªj Fo muR
16.06.1929 ehË£l ïjÊÈUªJ 29.12.1929 ïjœtiu br‹idÆÈUªJ
btË tU»wJ. 16.06.1929 ïjÊÈUªJ g¡f¤â‹ v©fS« eilKiw
v©fshf F¿¡f¥gL»‹wd. 19.01.1930 Kjš Û©L« <nuh£oš ïUªJ
29. Fo muR 1925
btËtu¤ bjhl§F»wJ. 19.11.1933 ïjnHhL ‘Fo muR’ ÃW¤j¥ mt®fns gâ¥ghsuhf¤ bjhl®»wh®. Kjš eh‹F ‘òu£á’ ïjœfŸ
gL»wJ. Û©L« 13.01.1935 ïš ïUªJ ‘Fo muR’ btËtU»wJ. m£ilÆš MáÇa® bga® ïšyhknyna btË tU»wJ. 24.12.1933
13.01.1935 Fo muá‹ m£ilÆš, xU ïjÊš k£L« MáÇa® <.bt.uhkrhÄ. 31.12.1934 Kjš
v¥bghUŸ ah®ah® thŒ¡ nf£ãD« - m¥bghUŸ <.bt.»UZzrhÄ MáÇauh»wh®. 04.02.1934 Kjš 17.06.1934 tiu
bkŒ¥ bghUŸ fh©gj¿î <.bt.»UZzrhÄ gâ¥ghsuh»wh®. bgÇah® bjhl§»a ‘gF¤j¿î’
v¥bghUŸ v¤j‹ik¤ jhÆD« - m¥bghUŸ 26.08.1934 Kjš thu ïjHhfî«, ãwF nk 1935 Kjš khj ïjHhfî«
bkŒ¥ bghUŸ fh©gj¿î btËtU»wJ. gF¤j¿î thu ïjG¡F MáÇauhfî« gâ¥ghsuh
fî« <.bt. »UZzrhÄna Úo¡»wh®. gF¤j¿î khj ïjG¡F bghW¥
v‹w FwŸfŸ ïl«bg‰WŸsd. 25.12.1938 ïjœtiu nk‰R£oa gháÇauhf <.bt.»UZzrhÄí« Kj‹ik MáÇauhf g©oj® rhÄ.
FwŸfŸ ïl« bg‰WŸsd. áj«gudhU« ïU¡»‹wd®. gâ¥ghs® bghW¥ãš <.bt. »UZz
Fo muR : MáÇa®, gâ¥ghs® kh‰w§fŸ rhÄna Úo¡»wh®.

‘Fo muR’ Kjš ïjÊ‹ MáÇa®fŸ <.bt.uhkrhÄ eha¡f®, jiya§f¥ g¡f« kh‰w§fŸ
th.K.j§f¥bgUkhŸ ãŸis M»nah®Mt®. 07.06.1925 ïjÊš
bjhl¡f¤âš jiya§f§fŸ ïjœfË‹ eL¥g¡f¤âš btËtª
th.K.j§f¥bgUkhŸ ãŸisÆ‹ ‘rhâ’¥ g£l« Ú§F»wJ. 26.07.1925
JŸsd. 10.02.1935 (khiy 9 - ky® 27) Kjš 09.06.1935 (khiy 9 - ky®
ïjÊÈUªJ <.bt.uhkrhÄ eha¡f® k£Lnk MáÇauh»wh®. 25.12.1927
44) Koa cŸs Fo muR ïjœfËš _‹wh« g¡f¤âš jiya§f§fŸ
ïjÊÈUªJ <.bt.uhkrhÄ eha¡f® bgaÇYŸs ‘rhâ’¥g£l«
btË tªJŸsd.
Ú§F»wJ. 1931 ïš bgÇah® cyf¥gaz« nk‰bfh©ljhš 01.11.1931
Kjš rhÄ. áj«gudh® MáÇauhf¥ bghW¥ò V‰»wh®. gaz« KoªJ 02.05.1925 (khiy 1 - ky® 1) Kjš ïjœ jiya§f¥ g¡f¤âš if
<nuhL âU«ò« tiuÆš m¥bghW¥ãš ïU¡»wh®. 29.11.1931 Fo muR ïuh£odK«
Kjš 19.11.1933 Fo muR tiu m£ilÆš MáÇa® bga® ïšyhkš ãw¥bgh¡F bkšyh îÆ®¡FŠ áw¥bgh›th
ïjœ btËtU»wJ. 19.11.1933 ïjnHhL ïjœ j‰fhÈfkhf ÃW¤j¥g£L brŒbjhÊš nt‰Wik ah‹.
Û©L« 13.01.1935 Kjš btËtu¤ bjhl§F»wJ. m¥nghJ MáÇa®
<.bt.»UZzrhÄ. 25.12.1938 tiu mtnu MáÇauhf Úo¡»wh®. xG¡f Kilik Foik ÆG¡f
Äʪj ãw¥ghŒ ÉL«.
Kjš ïjÊ‹ gâ¥ghsuhd f. m¥igah 20.09.1925 ïjœtiu nty‹W bt‹¿ jUtJ k‹dt‹
gâ¥ghsuhf ïU¡»wh®. 27.09.1925 Kjš <.bt.uhkrhÄ eha¡fU« nfhyöc§ nfhlh bjÅ‹ (FwŸ)
18.04.1926 Kjš rh. uhkrhÄ eha¡fU« ãwF 09.01.1927 Kjš <.bt.uh.
ehf«khS« gâ¥ghs® M»wh®fŸ. Fo muR mYtyf« br‹id¡F v‹w _‹W Fw£gh¡fS« ïl« bg‰WŸsd. 23.08.1925 ïjÊ
kh¿aJ Kjš 16.06.1929 ïjÊš ïUªJ n#.vÞ.f©z¥g® gâ¥ghs®. ÈUªJ FwŸfŸ vL¡f¥g£L if ïuh£od¤Jl‹
Û©L« <nuh£L¡F mYtyf« kh¿aJ« 19.01.1930 ïjÊš ïUªJ mid¤JÆ® x‹bw‹ bw©Â
<.bt.uh. ehf«khŸ gâ¥ghs® M»wh®. mtuJ kiwî tiu mt®jh‹ mU«gá bat‰F« M‰¿
gâ¥ghs®. 16.07.1933 ïjœ Kjš rh.uh.f©z«khŸ ( bgÇahÇ‹ rnfhjÇ) kd¤Jns ngjh ngj«
gâ¥ghs® M»wh®. 19.11.1933 tiu ïtnu Úo¡»wh®. 13.01.1935 ïjÊš tŠr« bghŒ fsî NJ
ïUªJ MáÇa® k‰W« gâ¥ghsuhf <.bt.»UZzrhÄ (bgÇahÇ‹ ád¤ijí« jÉ®¥gh ah»š
rnfhju®) tU»wh®. brŒjt« ntbwh‹ W©nlh
cd¡»J cWâahd
‘Fo muR’ ïilÆš ÃW¤j¥g£lij¤ bjhl®ªJ btËtªj cgnjr« MF« jhnd.
‘òu£á’ thu V£L¡F 26.11.1933 ÈUªJ 28.01.1934 tiu rh.uh.f©z«khŸ
31. Fo muR 1925
30. Fo muR 1925
 v‹w ghlš ïl« bgW»wJ. 08.05.1927 ïjÊš “mid¤JÆ®
x‹bw‹bw©Â” vL¡f¥g£L if ïuh£od« k£Lnk ïl«
bgW»wJ. 13.11.1927 ïjÊš Û©L« “mid¤JÆ® x‹bw‹bw©Â”
ghlš ïl« bgW»wJ. m›t¥nghJ ‘mid¤JÆ® x‹bw‹bw©Â’
v‹w ghlš k£L« ïl« bg‰W«, if ïuh£od« k£L« ïl« bg‰W«,
ïuh£od« - ghlš ïu©L« ïšyhkY« ïjœfŸ btË tªJŸsd.
10.08.1930 Fo muR ïjÊÈUªJ “mid¤JÆ® x‹bw‹
bw©Â” ghlY« if ïuh£odK« jiya§f¥ g¡f¤âš ïl«
bgwÉšiy. 25.12.1938 ïjœ tiu ïªÃiy bjhl®»wJ.
btËtªJŸs ïjœfŸ
(m) Fo muR (thu ïjœ)
khiy - 1
02.05.1925 (khiy 1 - ky® 1 ) Kjš 25.04.1926 khiy 1 - ky® 48)
Koa 48 thu« k£Lnk ïjœ btËtªJŸsJ.
1. 04.10.1925 ïš btËtunt©oa ïjœ m¢R¡Tl« kh‰¿a¡
fhuz¤jhš btËtuÉšiy.
2. 21.02.1926 ïš btËtunt©oa ïjœ m¢R ïaªâu« xoªJ
nghdjhš btËtuÉšiy.
3. 04.04.1926 k‰W« 11.04.1926 M»a ehŸfËš btËtunt©oa
ïjœfŸ òâa m¢R¡Tl« V‰ghL brŒtâš V‰g£l fhy Ú£l¤
jhš btËtuÉšiy.
khiy - 2
02.05.1926 (khiy 2 - ky® 1 ) Kjš 24.04.1927 (khiy 2 -ky® 52)
Koa 52 thuK« ïjœ btËtªJŸsJ.
khiy - 3
01.05.1927 (khiy 3 - ky® 1 ) Kjš 22.04.1928 (khiy 3- ky® 52)
Koa 52 thuK« ïjœ btËtªJŸsJ.
khiy - 4
29.04.1928 (khiy 4 -ky® 1 ) Kjš 28.04.1929 (khiy 4-ky® 53)
Koa 53 thuK« ïjœ btËtªJŸsJ.
32. Fo muR 1925
khiy - 5
05.05.1929 (khiy 5 - ky® 1 ) Kjš 27.04.1930 ( khiy 5 - ky® 48 )
Koa 48 thu« k£Lnk ïjœ btËtªJŸsJ.
1. 05.01.1930 k‰W« 12.01.1930 M»a ehŸfËš btËtunt©oa
ïjœfŸ ‘Fo muR mYtyf« br‹idÆÈUªJ <nuh£o‰F kh‰w¥
g£ljhš’ btËtuÉšiy.
2. 26.01.1930 ïš btËtunt©oa ïjœ ‘Fo muR mYtyf«
br‹idÆÈUªJ <nuh£o‰F kh‰w¥g£L M£áa® mYtyf¤âš
gâî (o¡snuõ‹) Miz bgWtâš V‰g£l fhy Ú£l¤jhš’ btË
tuÉšiy.
khiy - 6
04.05.1930 (khiy 6 - ky® 1 ) Kjš 26.04.1931 (khiy 6 -ky® 52)
Koa 52 thuK« ïjœ btËtªJŸsJ.
khiy - 7
03.05.1931 (khiy 7 - ky® 1) Kjš 24.04.1932 (khiy 7- ky® 52)
Koa 52 thuK« ïjœ btËtªJŸsJ.
khiy - 8
01.05.1932 (khiy 8 - ky® 1 ) Kjš 23.04.1933 (khiy 8 -ky® 52 )
Koa 52 thuK« ïjœ btËtªJŸsJ.
khiy - 9
30.04.1933 (khiy 9 -ky® 1) Kjš 11.08.1935 (khiy 9 - ky® 53)
Koa 53 thuK« ïjœ btËtªJŸsJ.
1. 21.05.1933 Kjš 09.07.1933 Koa v£L thu« âU. <.bt.uh. ehf«
khŸ kiwî¡F¥ã‹ gâî (o¡snur‹) kh‰w nt©oaâš
V‰g£l fhy Ú£l¤jhš ïjœfŸ btËtuÉšiy.
2. 19.11.1933 ïjnHhL Fo muR ÃW¤j¥g£L 13.01.1935 ïš jh‹
Fo muR Û©L« btËtU»wJ.
khiy - 10
‘Fo muR’ x‹gjhtjh©L khiy (khiy 9) ¡F¥ã‹ gândh
uhtjh©L gândhuhtJ khiyahf (khiy 11) btËtU»wJ. g¤jhtJ
33. Fo muR 1925
M©oš ‘Fo muR’ btËtuhj ÃiyÆš m¡fhy¤âš òu£á, (<) gF¤j¿î (khj ïjœ)
gF¤j¿î ïjœfŸ btËtªjij g¤jhtjh©L g¤jhtJ khiyahf
it¤J¡ bfh©L gâbdhuhtJ khiy btËtU»wJ. 1935 nk khj« Kjš njâÆÈUªJ ‘gF¤j¿î’ khj ïjHhf
btËtU»wJ.
khiy - 11
1935 nk .1 (ky® 1 - ïjœ 1) Kjš 1938 âr«g® 1 (ky®4 - ïjœ 8)
18.08.1935 (khiy 11 - ky® 1) Kjš 09.08.1936 (khiy 11 - ky® 52) Koa všyh khjK« 44 ïjœ btËtªJŸsJ.
Koa 52 thuK« ïjœ btËtU»wJ.
1925 - 1938 btËtªJŸs ïjœfŸ
khiy - 12
bkh¤j«
16.08.1936 (khiy 12 - ky® 1) Kjš 08.08.1937 (khiy 12 - ky® 52)
Koa 52 thuK« ïjœ btËtU»wJ. Fo muR - 637
khiy - 13 òu£á - 30
15.08.1937 (khiy 13 - ky® 1) Kjš 14.08.1938 (khiy 13 - ky® 52) gF¤j¿î (th) - 20
Koa 52 thuK« ïjœ btËtU»wJ.
gF¤j¿î (kh) - 44
28.11.1937 ïš btËtunt©oa ïjœ - ÉLjiy ehns£L¡F
òâa m¢R ïaªâu« ó£l¥gLtjhš btËtuÉšiy. bkh¤j« - 731
khiy - 14 »il¡f¥bgwhj ïjœfŸ
21.08.1938 (khiy 14 - ky® 1) Kjš 25.12.1938 (khiy 14 - ky® 19) 1. 10.02.1925 ( khiy 1 - ky® 2 ) ïu©lhtJ ïjÊ‹ K¡»a MW
Koa 19 thuK« ïjœ btËtU»wJ. g¡f§fŸ »il¡fÉšiy.
(M) òu£á (thu ïjœ) 2. 28.03. 1926 ( khiy 1 - ky® 46 ) ïjÊ‹ ïu©L g¡f« k£Lnk
»il¤JŸsJ.
khiy - 1
3. 27.04.1930 (khiy - 5 ky® 48 ) ïjÊ‹ K¡»a ïu©L g¡f§fŸ
26.11.1933 (khiy 1 - ky® 1) Kjš 17.06.1934 (khiy 1 - ky® 30) »il¡fÉšiy.
Koa 30 thu« k£Lnk ïjœ btËtU»wJ. 17.06.1934 ïjnHhL ‘òu£á’
ËWÉL»wJ. KothŒ . . . .
(ï) gF¤j¿î (thu ïjœ) ‘Fo muR’ bjhl§» 83 M©LfŸ cU©nlho É£ld. g¤jh
Æu¤J¡F« mâfkhd ‘Fo muR’ ïjœfŸ thuªnjhW« btËtªJ
khiy - 1 jÄHf¤âš m⮢á miyfis cUth¡»d. r_f tuyh‰¿š Éo
btŸËahŒ tªJ câ¤j mªj tuyh‰W¥ bg£lf¤ij fhytÇir¥go
26.08.1934 (khiy 1 - ky® 1) Kjš 06.01.1935 (khiy 1 - ky® 20)
bjhF¥gj‰F eh‹F jiyKiw ïilbtË njit¥g£LŸsJ. ïªj¡
Koa 20 thu« ïjœ btËtU»wJ. 06.01.1935 ïjnHhL ‘gF¤j¿î’
fdî ÃiwntWkh v‹w ftiyíl‹ jÄÊd cz®ths®fŸ,
ËWÉL»wJ.
bgÇahÇayhs®fŸ vG¥ã tªj nfŸÉ¡F ï¥nghJjh‹ Éil
»il¤JŸsJ. v¤jidnah jilfŸ, K£L¡f£ilfŸ, Äu£lšfis¡

35. Fo muR 1925

34. Fo muR 1925
flªJ bgÇah® âuhÉl® fHf« fs¤âš ïw§»aJ. Fo muR ïjœ
fis jÄHf« KGJ« njl¤ bjhl§»aJ. ïilÉlh Ka‰á¡F¥
ã‹D« všyh ïjœfS« »il¡f¥bgwÉšiyna v‹w ntjid
ek¡F c©L. v›tsnth Ka‰á¤J« »il¡f bgwhj _‹W ïjœ
fË‹ áy g¡f§fis¤ jÉu mid¤J Fo muR, òu£á, gF¤j¿î
ïjœfËÈUªJ« bgÇahÇ‹ fU¤J¡ fUñy§fis KGikahf¤
âu£o bjhF¤J üyh¡» vâ®fhy ïs« jiyKiwÆl« bgÇah®
âuhÉl® fHf« x¥gil¤J ï› tuyh‰W¡ flikia M‰¿aâš Kj‰ gâ¥ã‹ btËp£lhs® ciu
bgU« kdÃiwî bfhŸ»wJ.
- bjhF¥ò¡FG
1925 nk â§fËš bgÇah® ‘Fo muR’ ïjiH jdJ e©g®
<nuhL th.K.j§f¥bgUkhŸãŸisiaí« MáÇauhf cl‹
ïiz¤J¡bfh©L bjhl§F»wh®. clš ey« Ó®bf£l th.K.j 19.7.1925
ïjGl‹ Éy»l bgÇah® k£Lnk bjhl®ªJ el¤J»wh®.
2.5.1925 ïš âU¥ghâÇ¥òÈô® PhÅah® mofis¡bfh©L
‘Fo muR’ ïjiH btËÆ£l bgÇah®, nrhÉa¤ òu£á ehshd
et«g® 7 M« ehis¤ nj®ªbjL¤J 1928 ïš, ‘Çnthš£’ ( Revolt )
v‹w M§»y thu V£il¤ bjhl§» 55 ïjœfŸ tiuí« btË
Æ£LŸsh®. 20.11.1933 ïš ‘òu£á’ v‹w thu V£il¤ bjhl§» á¿J
fhy« el¤âíŸsh®. mj‹ã‹ 15.3.1934 ïš‘gF¤j¿î’ v‹w ehns£
il¤ bjhl§» ïu©L khj fhy¤âš ÃW¤â, mijna bjhl®ªJ thu
Vlhfî« 1.5.1935 Kjš khj Vlhfî« Vw¤jhH eh‹F M©LfŸ
el¤âíŸsh®. 1.6.1935 ïš bj‹Åªâa ey cÇik¢ r§f« v‹D«
Úâ¡f£áahš thu« ïUKiw Vlhf¤ Jt§f¥g£l ‘ÉLjiy’ ïu©
lh©LfŸ fʤJ ehnslhf kh‰w« bg‰W ï‹W tiu btËtU»wJ.
1970 #dtÇÆš khj Vlhf¤ bjhl§f¥g£l ‘c©ik’ VL ï‹Wtiu
khj« ïUKiw Vlhf btËtU»wJ. 1971 br¥l«gÇš Jt§f¥g£l
‘The Modern Rationalist’ v‹w M§»y khj VL« ï‹W tiu btË
tU»wJ.
ï›ÉjœfËš Äfî« F¿¥ãl¤j¡fJ ‘Fo muR’ MF«. jÄœ
ïjÊaš tuyh‰¿š bgU« áªjid¥ òu£áiaí«, jÄœeh£L k¡fŸ
thœÉaÈš bgU« jh¡f¤ijí« c©lh¡»a bgUik ‘Fo muR’¡F
c©L.
Fo muR VL Jt§f¥g£lnghJ všnyhU« X® Fy«
všnyhU« X® ïd«’, ‘rhâfŸ ïšiyao gh¥gh’ ngh‹w ghuâ
ghlšfS«, jiya§f¥ gFâÆš ‘ãw¥bgh¡F« všyh cÆ®¡F«’,
‘xG¡fKilik Foik,’ ‘ntšm‹W bt‹¿ jUtJ’ M»a
FwŸfS«,
37. Fo muR 1925
36. Fo muR 1925
 mid¤JÆ® x‹bw‹ bw©Â
mU«gá vt®¡F« M‰¿........
v‹w ghlY« btËÆ£lJ. k¡fŸ midtU« rk« v‹D«
nfh£gh£il m›ntL tÈíW¤Jtjhf mikªJŸsJ. Kf¥ã‹
xU g¡f¤âš kNâ, khjh nfhÆš, ïªJ¡nfhÆš _‹W« bgh¿¡f¥
g£oUªjhY«, `Fo muR’ Jt§»a áy ïjœfËnyna kj _l
e«ã¡iffis Ék®rd« brŒí« gF¤j¿î¡ f£LiufŸ ïl«bgw¤
Jt§»íŸsd.
Vw¤jhH v©gJ M©LfS¡F Kªija ‘Fo muR’ ïjœfŸ
ek¡F KGikahf¡ »il¥gJ mÇjhfnt cŸsJ. mit m¢nr¿
btËtªjhšjh‹ bgÇahiu¢ rÇahf¥ òǪJ bfhŸs Kašnth
U¡F«, bgÇah® MŒths®fS¡F«, bgÇah® M®ty®fS¡F«
bgÇahÇ‹ cUky®¢á - ts®¢áia k£LÄ‹¿, m‹iwa rKjha,
muáaš á¡fšfisí« òǪJbfhŸs¥ ngUjÉahf ïU¡F«. 1983
ïš gy bgÇah® g‰whs®fŸ xU FGthf ïizªJ, bjhl®ªJ _‹W
nfhilÉLKiwfËš gÂah‰¿, ‘Fo muR’ ïjœfËš ïUªJ,
bgÇah® vGâajhf mt®fŸ fUâa f£LiufŸ, ïjÊš btËtªj
bgÇahÇ‹ brh‰bghÊîfŸ, ïu§fYiufŸ M»at‰iw¤ bjhF¤J
ifbaG¤Jgo vL¤J, âuhÉl®fHf¤ jiyikÆl« x¥gil¤JŸ
sd®. ( fh©f : ã‰nr®¡if I, II, III )
Mdhš, v‹d fhuz¤jhnyh mit ïJtiu m¢nr‰w¥ glhk
nyna »lªJ nghŒÉ£lJ.
ïªÃiyÆš bjhF¡f¥g£l m¡f£LiufË‹ gofŸ v§fS¡
F¡ »il¤jd. »il¤j f£LiufËš áy KGikahf ïšyhâUª
jijí« eh§fŸ cz®ªnjh«. v¥go ïU¥ãD« mt‰iw m¢R
toÉš btË¡bfhzu nt©L« v‹w Mtš v§fËl« nknyh§»
ËwJ.
vGâat® bga® F¿¥ãlhkš vGj¥g£oUªj m¡f£Liu
fËš vit vit bgÇahuhš vGj¥g£litahf ïU¡fyh« v‹gij
eh§fshfnt vG¤J eil, thâL« Kiw, btË¥gL« cz®î M»a
t‰iw it¤J C»¤J, bjhF¤J vGj¥g£oUªjt‰¿š áyt‰iw
Ú¡» É£nlh«. k‰wgo bjhF¤J vGâÆUªjt‰iw m¥gona
m¢nr‰¿aj‹¿ eh§fŸ v›Éj x¥ÕL«, MŒî« , njlY«
brŒaÉšiy v‹gij btË¥gilahfnt T¿¡bfhŸ»nwh«.
‘muáaš Ãiy’ v‹w jiy¥ãš vGj¥g£LŸs _‹W jiya§
f§fŸ, ‘$kh‹ ã.âahfuha¢ br£oah® kuz«’ v‹w ïu§fš brŒâ
38. Fo muR 1925
M»at‰¿‹ vG¤J eiliaí«, bghUsl¡f¤ijí« fUâ¥gh®¡
»wnghJ ah® vGâaJ v‹gâš mŒaKŸsJ. nkY« ‘Fo muR’
ïjœ bjhl¡f ÉHhÉš âU¥ghâÇ¥òÈô® PhÅah® mofŸ M‰¿a
ciuiaí«, ïjÊaš mwbe¿ia¢ R£o¡fh£l, RnjrĤâuD¡F
vGâ mâš btËÆl¥glhj nfhit âU.V.r©Kf Rªju«ãŸis
v‹ghÇ‹ kW¥ò¡ foj¤ijí« go¥ngh® m¿abtd¤ jªJŸnsh«.
vdnt, bjhF¥ò KGikahd bjhF¥ò v‹W v§fshš
cWâgl¡TwKoahÉ£lhY«, v§fË‹ ï«Ka‰á xU KGikahd
bjhF¥ãš Koahjh v‹w V¡fK«, Koant©L« v‹w Mirí«,
Koí« v‹w e«ã¡ifí« v§fS¡F cWâahf c©L.
Xiy¢Rtofshf ïUªj jÄœ üšfbsšyh« mʪ bjhÊ
tij¡ f©L mt‰iw m¢R toÉš bfh©Ltu thœehŸ KGt
ijí« x¥gil¤J¡bfh©ltU«, c.nt.rhÄehj mŒa® ãw¥gj‰F
Xuh©L¡F K‹ghfnt jÄÊy¡»a¥ gâ¥òfis btË¡ bfh©L
tu¤ bjhl§»É£ltUkhd m¿P® á.it. jhnkhjudh®
`` ešy jÄœ üšfS¡F tªj Éâiaí«, ifbaG¤J¥
ãuâfË‹ fâiaí« mit milªâU¡F« °ââiaí« gh®¤J¢
r»¡f Koahikbah‹nw v‹id ï¤bjhÊÈš tÈ¥gJ``
“...................... Mjyhš, g©oj®, fÉuh#g©oj®, kfhɤJth‹,
òyt® v‹¿‹d bgU« g£l¢Rikia¤ jiynkny‰¿¡ bfhŸshJ
ï‹D« gyfhyª jÄœ go¤j‰F cÇik ó©L ÉF« v‹ nghÈanu
ïâš ifÆLtJ ngutáakhƉW”v‹W X® gâ¥òiuÆš T¿ÆU¥
gJî«,
jÄH® cÇik Û£g® bgÇah® `` .......... mªj¤ bjh©L brŒa
vd¡F nah¡»aij ïU¡»wnjh ïšiynah, ïªj eh£oš mªj¥gÂ
brŒa ahU« tuhjâdhš, eh‹ mij nk‰ngh£L¡ bfh©L bjh©
lh‰¿ tU»nw‹.......`` v‹W TWtJ nghyntjh‹ v§fŸ Ka‰áí«
v‹gij¤jh‹ ïªj ÃiyÆš eh§fŸ T¿¡bfhŸs Koí«.
1925 et«g® ïWâtiu bgÇah® fh§»u° f£áÆš - jÄœehL
fh§»u° f£áÆ‹ brayhsuhf ïUªjh® v‹gij kdâš ÃW¤â¡
bfh©L go¤jhš bgÇahiu ï‹D« rÇahf¥ òǪJbfhŸsKoí«.
‘Fo muR’ V£oÈUªJ ït‰iw vL¤J vGj j§fsJ _‹W
nfhil ÉLKiwfis v›Éj vâ®gh®¥òÄšyhkš bryÉ£L
bgÇah® áªjidfis btË¡bfhz®tJ k£Lnk j§fŸ vâ®gh®¥ò
v‹w caÇa neh¡f¤njhL ciH¤j mªj ca®ªj cŸs§fS¡F«,
39. Fo muR 1925
( fh©f : ã‰nr®¡if I ) vL¤J vGj¥g£l ‘Fo muR’ f£LiufË‹
goia, mQ»¡nf£lîl‹ ja§fhJ v§fS¡F¡ bfhL¤JjÉa
jŠir tH¡FiuP® njhH® ïuh.gh©oa‹ mt®fS¡F«, fÂÅ
ah¡f« brŒJbfhL¤j á‹dhs¥g£o njhH® â. jhkiu¡f©z‹
mt®fS¡F«, f£Liufis tif¥gL¤â KGtotkh¡»í«,
bkŒ¥ò gh®¤J ãiH âU¤âí« ïuîgfš ghuhJ ciH¤JjÉa
nk£^® njhH® g. jÄœ¡FÇáš mt®fS¡F«, mtU¡FjÉa nk£^®
fHf¤ njhH®fS¡F«, nky£ilia totik¤J¡ bfhL¤j njhH®
ah¡f‹ mt®fS¡F«, mHFw m¢á£L¡bfhL¤j kJiu m‹ò
m¢rf¤jhU¡F« v§fŸ kdkh®ªj e‹¿fis¤ bjÇɤJ¡ bfhŸ
»nwh«.
ïijbah¤j bjhF¥òfis¤ bjhl®ªJ btËÆl¤ â£lÄ£
LŸs v§fS¡F¥ bgÇahÇ‹ vG¤J¡fŸ, brh‰bghÊî xÈ¥
ngiHfŸ cŸst®fŸ mD¥ãí«, Fiwfis¢ R£oí«, üšfis
th§»í« C¡FÉ¡FkhW m‹òl‹ nt©L»nwh«.
njhHikíl‹,
ehŸ : 29. 11. 2003 bfhs¤ö® jh. br. kÂ
jiyt®,
jªij bgÇah® âuhÉl® fHf«
40. Fo muR 1925
Fo muR njh‰w« bfh©l fhy«
1925 nk khj« or«g® tiu v£L khj§fŸ mªj ïjœ gâî
brŒJŸs bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R« ml§»a bjhF¥òjh‹ c§fŸ
fu§fËš jtœ»wJ. ïnj ngh‹W xU bjhFâia 2003 M«
M©onyna bgÇah® âuhÉl® fHf« nry¤âš el¤âa jÄH® tÊ
gh£LÇik kheh£oš btËÆ£lij¡ F¿¥ãl ÉU«ò»nwh«.
bgÇahÇ‹ vG¤J ng¢R¡fis fhytÇir¥go bjhF¤J btË¢
r¤J¡F¡ bfh©LtªJ Él nt©L« v‹w vkJ bgU« nt£ifÆš
vGªj Kjš Ka‰á v‹nw Twyh«. bjhl®ªJ 2005 M« M©oš
1926 M« M©L Fo muR gâîbrŒj bgÇahÇ‹ vG¤J, ng¢Rfis
ïu©L bjhFâfshf btË¡bfh©L tªnjh«. mj‹ ãwnf k‰bwhU
òâa áªjid¡F tªnjh«. x›bthU M©lhf m›t¥nghJ bjhFâ
fis btËÆLtij Él xU fhyf£l¤ij îzƤJ bgÇahÇ‹
vG¤J¥ ng¢Rfis¤ bjhF¤J fhytÇir¥go xnu neu¤âš btË
Ælyh« v‹gJ jh‹ mªj áªjid. mj‹go RakÇahij¡ bfhŸif
fis¥ gu¥òtâš bgÇah® KGå¢áš fsÄw§»a 1925 Kjš 1938
tiuÆyhd fhy¤ij¤ nj®î brŒnjh«.
ïªj¥gÂÆ‹ Rik v§fS¡F¤ bjǪnj ïUªjJ. MÆD«
flikÆš ïw§»ndh«. tuyh‰¿‹ ngh¡»id¤ âU¥ãa xU
jiytU¡F Kiwahd tuyh‰W¥ gâîfns ïšyhj mty - nrhf¢
NHÈš v§fË‹ njLjš Ka‰áfŸ bjhl§»d. v§bf§nf vtÇl
bkšyh« ïªj tuyh‰W¥ òijaš òijªâU¡»wbj‹gij¡ f©l¿a
Ka‰á¤j nghJ e«ã¡if xË gË¢á£lJ. c©ik¥ bgÇahÇayh
s®fŸ gyU« fhy« fhykhf¥ ghJfh¤J it¤âUªj mªj m¿î¢
brh¤J¡fis M®tKl‹ ifaˤJ v§fŸ g¡F C¡fK«
c‰rhfK« mˤjnghJ eh§fŸ milªj k»œ¢á¡F msnt ïšiy.
nry¤âš 2003 ïš eh§fŸ btËÆ£l Fo muR Kjš bjhF¥
ãš ïl« bg‰¿uhj gy f£LiufŸ ïªj¤ bjhF¥ãš ïiz¡f¥g£o
U¥gij¢ R£o¡fh£l ÉU«ò»‹nwh«. v§fŸ Kjš Ka‰áÆš
ïl«bg‰w f£LiufŸ mid¤J« 1980 fËš, bgÇahÇaš áªjid
41. Fo muR 1925
ahs®fŸ gyÇ‹ T£LiH¥ghš mt®fS¡F m¥nghJ »il¤j Fo
muR ïjœfËÈUªJ k£L« bjhF¤jitjh‹. mj‹ãwF njo
nrfÇ¡f¥g£l gy Fo muR ïjœfËÈUªJ »il¤j f£Liufis
ïªj¤ bjhFâÆš ïiz¤âU¥gjhš ïj‹ g¡f§fS« f£LiufS«
mâfǤJŸsd. 2003 ïš btËÆ£l Kj‰ gâ¥ã‹ g¡f§fŸ 248
ï¥nghJ c§fŸ fu§fËš jtG« ïªj¤ bjhF¥ã‹ g¡f§fŸ 488
ÉLgLjš ïUªJÉl¡TlhJ v‹w Jo¥nghL v«khš ïa‹wtiu
âu£oa f£LiufŸ ïâš ml§»íŸsd. bghUsl¡f«
jÄÊd cz®ths®fS«, áªjidahs®fS«, MŒths®fS«
fhytÇirÆš btËtU« ï¡fhy¥bg£lf¤ij¡ fhy tuyh‰W¢ 1. “ Fo muR ” 3
NHnyhL ïiz¤J¥ gÇÓÈ¡f¥ bgÇJ« cjî« v‹W e«ò»nwh«. 2. ekJ g¤âÇfhya¤ âw¥òÉHh 6
- gâ¥ghs® 3. ekJ g¤âÇfhya¤ âw¥ò ÉHh $y$ RthÄfË‹
brh‰bghÊî 7
4. $kh‹ ã. âahfuha br£oahÇ‹ kuz« 9
5. ïaªâuK« if ïuh£odK« 11
6. “üš tiy” 16
7. fU§fšghisa« thrfrhiy 18
8. ó¢rh©o 21
9. mŠRjš xÊf 22
10. xnu â£l« 23
11. ekJ muáaš Ãiy (II) 25
12. ekJ muáaš Ãiy (III) 30
13. <nuh£oš ehlf tÇ 35
14. âU¢á Ô®khd« 37
15. fhiu¡Fo Íšyh KjyhtJ muáaš kfhehL 38
16. ïªJ¡fË‹ bfhoa tH¡f« 40
17. fhiu¡Fo Íšyh KjyhtJ muáaškfhehL 44
18. it¡f« r¤âah¡»uf« 49
19. jÄœehL 51
20. òw¥ghL tÇ 54
21. J¡f« bfh©lhL« tif 56
22. âahf_®¤âÆ‹ ïW⤠âahf« 57
43. Fo muR 1925
42. Fo muR 1925
23. jhr® âd« 61 52. eh‹F á¤âu§fŸ 136
24. it¡f« 63 53. yŠr« 138
25. fhiu¡Fo Íšyh KjyhtJ muáaš kfhehL 64 54. etu¤âd« 142
26. fhiu¡Fo Íšyh KjyhtJ muáaš kfhehL 68 55. ïj‰F¥ bgabu‹d? 144
27. r¤âah¡»uf« uhÍ¡F c£glhJ 71 56. Ód®fË‹ fâ 146
28. r®kh rhŒªjh® 74 57. cyf« ngh‰W« kfh¤kh 147
29. muɪjU¡F miH¥ò 76 58. kiyahs¢ r«ãujha« 148
30. br‹id KÅágš X£l®fS¡F v¢rÇ¡if 77 59. khÍÞonu£o‹ ka¡f« 150
31. ïªâa¤ bjhÊyhs® 80 60. xU nfho %ghí«, ïUg¤njhU ehŸ c©zhÉujK«
K¥gâdhÆu« ng® áiwthrK« 155
32. îkhz â£l« 83
61. Rnuªâu ehjÇ‹ kiwî 157
33. nfhòu¤J ÛâUªJ Tînt‹ 86
62. âuhÉl r§f« 158
34. jÄH® fâ 89
63. mªjz®¥ng£il 159
35. <nuhL efurig îthf« 91
64. kJghd« 161
36. g®¡f‹bA¤ ãuòÉ‹ gߣir 99
65. bgÇa t¡ÑšfŸ 165
37. FUFy« 102
66. ãuha¢á¤j« 168
38. x›bthU khfhz¤âY« njtÞjhd r£l« njit 108
67. fŸS¡F« Éõ¤â®¡F« th¡Fthj« 169
39. yŠr« 110
68. tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« 170
40. br‹id¤ nj®jš 111
69. gŠrha¤J 175
41. nj®jšfË‹ nah¡»aijí« òJ¢r£l¤â‹ gyD« 113
70. nfhaK¤ö® th¡fhs®fS¡F X® nt©LnfhŸ 177
42. âUth§T® uh{a¤âš rhâ¡ bfhLik 115
71. nj®jš ngŒ 181
43. CÊa‹ 119
72. Rauh{a¡ f£á¡F fUnt¥ãiy 183
44. bjŒt tÇ 121
73. tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt« 184
45. RnjrĤâuÅ‹ kJÉy¡F¥ ãurhu« 124
74. t¡ÑšfŸ thŒjh th§FtJ 185
46. <nuhL KÅágš îthf« 125
75. Rauh{a¡ f£áí« $kh‹ gnlÈ‹ c¤ânahfK« 189
47. Fnuhjd tUõ¤â‹ gy‹ 130
76. br‹idÆš r®tfyhrhiy¥ g£lkË¥ò ÉHh 192
48. fhntÇ miz 131
77. nt«ò ïÅ¡Fkh? 197
49. $ át« kiwªjh® 133
78. kJiuÆš $kh‹ ÓÅthrŒa§fhÇ‹ T‰W 198
50. rhÞâÇahÇ‹ njrhãkhd« 134
79. #ÞoÞf£á kfhehL 200
51. m»y ïªâa njrgªJ Phgf Ãâ 135

45. Fo muR 1925

44. Fo muR 1925
80. jŠirÆš ãuhkzušyhjh® kfheh£L¡F¥ 108. RnjrĤâuÅ‹ #h⥠ò¤â 281
ngh£oahd njÓa ãuhkzušyhjh® kfhehL 201
109. <nuhL KÅághÈ£o 283
81. všyh ïªâa fh§»uÞ fÄ£o 28.12.24 njâÆ‹
110. Û©L« r¤âa_®¤âÆ‹ m£lfhr« 287
MwhtJ Ô®khd¤â‹ c©ik 203
111. jÄH® kfhehL 294
82. Rauh$a¡ f£áÆ‹ K¡»a ntiy 205
112. Ô©lhik 300
83. $kh‹ Mâehuhaz‹ br£oahÇ‹ T‰W 206
113. fhŠÓòu« kfheh£L¤ jiyt® 303
84. gjÉah? bghJ#d nritah? 211
114. fhŠÓòu« jÄH® kfhehLfŸ 306
85. gyehŸ âUl‹ xUehŸ mf¥gLth‹ 213
115. RnjrĤâuÅ‹ á‹dò¤â 307
86. nfhit¤ nj®jš 214
116. Rauh{a« 310
87. F«gnfhz« ãuhkz®fË‹ nj®jš jªâu« 217
117. <nuhL nr®kÅ‹ mlhj brŒif 316
88. nj®jš 218
118. jÄœ âdrÇ g¤âÇif 320
89. ngh® 220
119. Rauh{a¡ f£áí« mj‹ jiyt®fS« 324
90. f©Âak‰w x¤JiH¥ò 224
120. njtÞjhd knrhjh 327
91. fhŠÓtu« kfheh£L¤ jiy® 226
121. Ô©lhik¡F ah® bghW¥ghË 332
92. C‹¿¥go¤J c©ikia m¿í§fŸ 228
122. FkuD« CÊaD« 335
93. c©ikahd ÔghtË 234
123. tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« 338
94. nfhaK¤ö® ÍšyhÉš gŠr« 238
124. fhŠÓòu« kfhehLfŸ 341
95. C‹¿¥go¤J c©ikia m¿í§fŸ 240
125. fhŠÓòu« ïuhéa kfhehL 344
96. Þjy Þjhgd§fËš yŠr« 243
126. fhŠÓòu« ãuhkzušyhjh® kfhehL 347
97. jÄœehL g¤âÇifÆ‹ t«ò¢ r©il 245
127. it¡f« r¤âah¡»uf bt‰¿¡ bfh©lh£l« 349
98. gukátD¡F« gh®tâ¡F« elªj r«ghõiz 249
128. Mâ Kj‰bfh©nl Nœ¢á 351
99. gh£dh¤ Ô®khd« 252
129. fhŠÓòu« ãuhkzušyhjh® kfhehL 358
100. MÇahÉ‹ mã¥ãuha« 255
130. $kh‹ r¡fut®¤â uh#nfhghyh¢rhÇahÇ‹
101. mD¥gghisa« 259
10 f‰gidfŸ 360
102. bj‹ M¥ãÇ¡fh âd« 261
131. ïªJ kfhrigí« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤JtK« 366
103. m«gy¤J mâra« 262
132. âahfuha® âUehŸ 370
104. “Rauh{a¡ f£áÆ‹ gÇR¤j«” 268
133. fhŠÓ kfheh£L¤ jiyt® 371
105. RnjrĤâuÅ‹ #hâ ò¤â 273
134. nry« âahfuha Ãiya« âw¥ò« fj®¢rhiy âw¥ò« 378
106. br‹id nyhfš ngh®L r£l« 275
135. kEÚâ f©lKiw 380
107. ekJ g¤âÇ¡if 277

47. Fo muR 1925

46. Fo muR 1925
136. bfhšiy tÊ¥ãuntr«, rh¡fil tÊ¥ãuntr¤ij
Él nkhrkhdjh? 382
137. Rauh{a¡ fø¡F rhîk 384
137. <nuhL KÅághÈ£o 386
138. Rnfhja« g¤âÇ¡if 388
139. fh§»uÞ 389
140. $kh‹ âU.É.fÈahzRªjuKjÈah® 393
141. fšgh¤â 394
142. br‹id nj®jš fytu« 396
143. e«ã¡if Jnuhf« 397
144. x¤JiHahikna kUªJ 401
145. $kh‹ âU. É. fÈahzRªâu KjÈah® 404
146. Rauh{a¡ føÆ‹ nguhirí« mj‹ Ka‰áí« 408
147. #Û‹jh®fŸ å£oš ãuhkz vÈfŸ 410
148. nfhaK¤ö® $. âahfuha br£oah® KÅágš
MÞg¤âÇ âw¥òÉHh 412
149. nfhaK¤öÇš bj‹Åªâa eycÇik¢ r§f »is
Þjhgd« âw¥òÉHh 414
150. nfhaK¤öÇš 17-ªnjâ khiy lî© AhÈš
bghJ¡T£l« 417
151. òJ M©L r‹khd« 421
152. ãuhkzušyhjh® kfheh£il¥g‰¿ ãuhkz¥
g¤âÇ¡iffË‹ Xy« 422
153. bgÇah® fU¤J¡fUñy« kf¤jhd bjhF¥ò¥g 431
154. ã‰nr®¡if II 433
155. ã‰nr®¡if III 435
156. mUŠbrh‰bghUŸ 437

48. Fo muR 1925