Fo muR

1926-1

bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«

bjhFâ 2

bgÇah® âuhÉl® fHf«

29 ïjÊayhs® FoÆU¥ò
âUtŸSt® ef® - âUth‹Äô®
br‹id - 600 041
 Kj‰ gâ¥ã‹ btËp£lhs® ciu
üš És¡f«
üÈ‹ bga® : Fo muR 1926-1 Mâ¡f¤ âÄU«, moik kd¥gh§F« - Ô©lhikí«, m¿ah
ikí« - Ru©lY«, Äu©L »l¤jY« vd g‹}W M©LfshŒ
bghUŸ : bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R« mirt‰W, nj¡fK‰W¡ »lªj jÄœ¢ rKjha¤âš ïUgjh« ü‰wh©
bkhÊ : jÄœ o‹ bjhl¡f¤âš - ÉÊ¥ig, mâ®it, mirit V‰gL¤âat‰WŸ
KjÈlK« bgU«g§F« t»¤j bgUik¡FÇaJ ‘Fo muR’ ïjœ.
gâ¥ghs® : bfhs¤ö® jh.br.kÂ
gâ¥ò : ïu©lh« gâ¥ò, 2008 áªâ¡fnt kwªâUªj N¤âu®fËl« - ïJF¿¤J áªâ¥gnj
ght« v‹W fUj¥g£l JiwfËš - fG¤âš ò© tȤjhY«
cÇik : gâ¥ghsU¡F Ef¤joia¡ f©lJ« FŪJ V‰F« khLfshŒ ‘N¤âu®fŸ’ ïʤJ,
jhŸ tif : ne¢Ruš nõ£ gʤJ, xJ¡f¥gLtij - MÇa¥ gh®¥gdU«, Mâ¡f¥ãÇÉdU«
k£LkšyhJ, moik¢ ‘N¤âunu’ ïJ mâf«jh‹ vd ÄuS«
üš msî : 1 / 8 bl«Ä tifÆš - fU¤J¡fis¥ gu¥ãaJ ‘Fo muR’ ïjœ.
vG¤J msî : 11 òŸË
mo¤j£L k¡fŸ cŒa, cau muáaš ÉLjiyna nghJ«
g¡f§fŸ : 432 v‹gh® eLÉš rKjha ÉLjiyna, RakÇahij¤ j‹Dz®nt
m£il totik¥ò : £uh£Þ» kUJ, mid¤J ÉLjiy¡F« mo¥gil v‹wJ ‘Fo muR’ ïjœ.

br«g£o ïuhrh áªjid¥ òu£áia V‰gL¤âa mªj ‘Fo muR’ V£oš

bgÇah® vGâat‰iwí«, ngáat‰iwí« eh« m¿ªJbfhŸs
fÂÅah¡f« : mRu‹ Clf«, â©L¡fš
v©gJ M©LfŸ fh¤J¡»l¡f neÇ£lJ bgU« bfhLik.
Éiy : cU. 200 / -
v‹whY«, jªij bgÇah® âuhÉl® fHf« j‹ÅlKŸs áW
btËpL : bgÇah® âuhÉl® fHf« r¡âfis¤ âu£o ‘1925’ Fo muir btËÆ£lJnghš, ï¥nghJ 1926
29 ïjÊayhs® FoÆU¥ò M« M©o‹ Kjš MWkhj ‘Fo muáš’ cŸs ‘bgÇahÇ‹
vG¤J« ng¢R«’ ïu©lh« bjhF¥ghŒ btËÆL»wJ.
âUtŸSt® ef® - âUth‹Äô®
br‹id - 600 041 bgÇah® vG¤J« ng¢R« k¡fËl« nrunt©L« v‹w Ôuh
nt£ifnahL 1980 fËš j§fsJ _‹W nfhil ÉLKiw ehŸfis
KGikahŒ bryÉ£l bgÇahÇa bjh©l®fS¡F v§fŸ beŠr«
be»œªj e‹¿fŸ.
vL¤bjGj¥g£lj‹ gofis vk¡F bfhL¤JjÉa bgÇah®
ika¤ njhH®fS¡F«, m›ntisÆš »il¡fhj 23.5.1926 FomuR
ïjiHí«, 28.2.1926, 25.4.1926, 9.5.1926, 27.6.1926 ïjœfËš ÉLg£o Uªj
gFâfisí« 03.01.1926 ïjÊ‹ m£iliaí« jh§fŸ ghJfh¤J
it¤JŸs E©gl¢RUËš ïUªJ xË m¢R vL¤J¡bfhL¤JjÉa
br‹id nuh#h K¤ijah MŒî - üyf¤jhU¡F« mj‰FjÉa
br‹id¤ njhH®fŸ jgá. Fku‹, m‹ò. jdnrfu‹ M»nahU¡F«
e‹¿fŸ.
1925 Fo muR Kjš bjhF¥ig¥ ngh‹nw ï›Éu©lh«
bjhF¥igí« tif¥gL¤â, bghUsl¡f«, brh‰bghUŸ vGâ,
bkŒ¥ò gh®¤J cjÉa njhH® g. jÄœ¡FÇáš mt®fS¡F«,
mtU¡F cjÉa njhH® nk.fh. »£L mt®fS¡F« xË m¢R brŒj
â©L¡fš mRu‹ fÂÅ ika¤ njhH® â. jhkiu¡f©z‹ mt®
fS¡F«, m£ilia mHFw totik¤J m¢á£l njhH® ah¡f‹
mt®fS¡F«, m¢á£L bfhL¤j br‹id »Çna£o› »uh~ã¡Þ
m¢rf¤jhU¡F«, üyh¡f¤âš mÇa Mnyhrid tH§»a Éoaš
áth mt®fS¡F« v§fŸ beŠr« Ãiwªj e‹¿fis ctifíl‹
T¿ Ãiwî bfhŸ»nwh«.
ïijbah¤j bjhF¥òfis¤ bjhl®ªJ btËÆl¤ â£l
Ä£LŸs v§fS¡F¥ bgÇahÇ‹ vG¤J¡fŸ, brh‰bghÊî xÈ¥
ngiHfŸ cŸst®fŸ mD¥ãí«, Fiwfis¢ R£o¡fh£oí«,
üšfis th§»í« C¡FÉ¡FkhW m‹òl‹ nt©L»nwh«.
17. 09. 2005 njhHikíl‹
bfhs¤ö® jh. br. kÂ
jiyt®,
jªij bgÇah® âuhÉl® fHf«.
Fo muR - 1926 ( 1)
RakÇahij ïa¡f« ãwªjJ
1926 M« M©L¡fhd ïªj Kjš bjhFâ ‘bgÇah® âuhÉl®
fHf’¤â‹ ïu©lhtJ gâ¥ghF«. 1926 ïš Kjš MW khj fhy¤âš
‘Fo muR’ gâî brŒj bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R« ï¤bjhF¥ãš
ïl«bg‰¿U¡»‹wd. 2005 ïš btËÆ£l Kj‰ gâ¥ãš ïl«
bg‰¿uhj Vuhskhd f£LiufŸ ïâš ml§»íŸsd.
bgÇah® fh§»uáÈUªJ Éy» rKjha ÉLjiyÆš fhš gâ¤j
fhyf£l« ï¥bghGJjh‹ bjhl§F»wJ. r_f«, muáaš, bkhÊ,
fyh¢rhu« vd gšntW js§fËš bgÇahÇ‹ r_f¥gh®it ÉǪJ
Égij ï¡f£LiufËš fhzyh«. jhœ¤j¥g£nlhU¡F¤ jÅ¡
nfhÉš, jÅ¡ »zW vd fh§»uÞ f£á K‹it¤j â£l§fis¡
fLikahf v⮤j bgÇah® bghJ¡nfhÉšfŸ, bghJ¡»zWfŸ
tunt©Lbk‹W tÈíW¤JtnjhL - bjhl®t©o czî Ãiya§
fËš gh®¥gd®fS¡F¤ jÅ ïl« xJ¡Ftij v⮤J¡ Fuš bfhL¡
»wh®. fhªâia neÇš rªâ¤J gh®¥gd® g‰¿a mtuJ fU¤ij
v⮤J thj« brŒ»wh®. flîŸ g¡â¡F« r_f ïÊîfS¡F« cŸs
bjhl®ig cz®ªj bgÇah® “N¤âuid¡ f©L XL« rhÄia¡
F«ã£lhby‹d? âU¥ã¥ ngh£L ntZo Jit¤jhby‹d?” v‹w
mâuoahd nfŸÉia vG¥ò»wh®. “ãuhkz®” v‹w brhšY¡F
kh‰whf “gh®¥gd®” v‹w brhšiy¥ ga‹gL¤j¤ bjhl§»aJ« ï¡
fhyf£l¤âš jh‹. M£á îthf¤âY« kh‰w§fisí« tÈ íW¤J«
mt®, rk¤Jt«, RakÇahij v‹w khDl Éoaš j¤Jt§ fis K‹
bkhÊ»wh®. midtU¡F« rk¤JtK« RakÇahijí« »il¤jhš
m‹¿ “Rauh{Ía«” m®¤jÄHªJ “ X® #hâah® ãiH¥ã‰nf
Mjhukhf ïU¡F«” v‹W v¢rÇ¡»wh®. ïnj M©oš bgÇahÇ‹
ïªâ v⮥ò« bjhl§F»wJ.
rydnk ïšyhkš nj§»¡»lªj moik¤jÄH® thœÉš
bgÇah® jkJ M¤jukhd¡ fU¤J¡fshš mirit¤ bjhl§»
it¤j fhyf£l« ïJjh‹.
- gâ¥ghs®
4 5 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 21. $kh‹ C.S. ïu¤âdrghgâ KjÈah®
mt®fS¡F xU g»u§f foj« 59
22. ãw¥òÇik Rauh{akh? RakÇahijah? 61
23. bj‹ M¥ãÇ¡fh ãuâÃâfŸ 64

bghUsl¡f« 24. nfhaK¤ö® KÅághšoÆš Rauh{Ía¡f£áí«

Ô©lhikí« 66
25. bj‹Åªâa buÆšnt Mnyhrid fÄ£o 68
1. $kh‹ ïuh#nfhghyh¢rhÇah® 15
26. “mjdhšjh‹ c§fŸ å£o‹nkš fhf« gwªjJ” 70
2. njáa fh§»u° 19
27. $kh‹ Ì. uh#nfhghyh¢rhÇah® 71
3. ãuhkzušyhjh® fh§»u° 22
28. <Ht®fË‹ nfhÆY¡FŸ bršy òiyaU¡F mDkâ 73
4. nfhit Íšyh br§Fªj® kfhehL 26
29. bgh‹d«gy RthÄ kl«,
5. jÄœ khfhz nfh-t«r¤âdÇ‹ $ áj«gu RthÄfŸ FUói# knfh‰rt« 74
(nfhÉš g©lhu§fŸ) ïu©lhtJ kfhehL 28 30. bksyhdh kf«kjÈí« tF¥òthÇ ãuâÃâ¤JtK« 75
6. $kh‹ R. åuŒa‹ »uhk¥ gŠrha¤J 31. jŤjÄœ f£LiufŸ 78
r£l¤â‰F âU¤j« 29
32. fjÇ‹ j‰fhy Ãiy 79
7. fh‹ó® njÓa fh§»u° Ô®khd« 31
33. RÓªâu« r¤âah¡»uf« 82
8. Ó¥ig vL¤J xˤJ it¤J¡ bfh©lâdhnyna
34. bksyhdh m¥JšghÇ 85
fÈahz« ËW nghFkh? 35
35. ãuhkz¥ g¤âÇiffS« mj‹ ãurhu§fS« 86
9. ãuhkz®fŸ Nœ¢á - “$kh‹. r¤âa_®¤âÆ‹
j‹id m¿ah bkŒíiufŸ” 36 36. jiyt®fË‹ nahf« 93
10. br¤j gh«gh£l« 38 37. kfh¤khÉ‹ Ãiy 94
11. bj‹dh¥ãÇ¡fhî« #hyɤijí« 40 38. e‹¿ ghuh£Ljš 96
12. fø¡fhu‹ gz¤ij¡ ifahoa X® ãuhkzt¡Ñš 42 39. vby¡õ‹ jªâu« ( nj®jš th¡F¤j¤j« ) 98
13. fj® ïyhfh á¥gªâfŸ 43 40. râahnyhrid 107
14. nfhaK¤ö® KÅághÈ£o 44 41. ngo¥ ngh® 109
15. tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t« 42. âU. KjÈah® 111
njrg¡j®fË‹ nah¡»aij 45
43. r£lrig nj®jš bryî¡F¥ gztNY«
16. kJiu¡ nfhÆš ãuntr« nyo nfhõD« - ehlh®fS« 51 e« eh£o‹ jiy vG¤J« 113
17. Éõk¥ ãurhu« - fj® g¡â 53 44. fh§»uÌš ïU¡f cÇik c©lh? 115
18. âUth§TÇš kWgoí« r¤âah¡»uf« jah® - jah® 54 45. ãuhkz®fŸ mfªijí« br‹id
efu gÇghyd rigí« 116
19. fj®gßiBÆš jtW 56
46. kfh¤khÉ‹ XŒî 119
20. ‘RnjrĤâu’Å‹ Phndhja« 58

Fo muR - 1926 ( 1) 6 7 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

47. “jUk¤â‹ nkš jUk«” 121 73. o¥o fby¡l® c¤ânahf« 186
48. kânkhr És¡f« 122 74. bfh§F ntshs® kAheh£o‹ Ô®khd¤â‹ gy‹ 190
49. FwŸ 123 75. ïJth åu«? ïJth åu bkhÊ? 191
50. X£l®fis Vkh‰Wjš 126 76. ã. tujuh#Y ehíL - ãuhkz®fË‹ bfhLikí«
FW«ò¤jdK« 194
51. ãurhu¡ T£l§fËš FH¥g« 132
77. ϪJ kAhrig 197
52. j‰fhy Ãiyik 133
78. tUz ngj És¡f« 199
53. Rauh{a¡ føÆ‹ ntõK«
#°o° føahÇ‹ kd¢rhøí« 140 79. ïu©nl thu« 200
54. k‹Å¡f nt©L« 142 80. Ruiza‰w bghŒ 201
55. Vkh‰W¥ ãurhu« 143 81. $kh‹ j§f¥bgUkhŸ ãŸisÆ‹ Phgf¢ á‹d« 202
56. t§fhs¤âš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« 147 82. fhªÔa« 205
57. ãuhkz®fË‹ r§f§fŸ 148 83. bjhÊyhs® ïa¡f« j‰fhy Ãiyik 209
58. ãuhkz cgh¤âaha®fË‹ ngÇš cŸs 84. Rauh{a¡ føí« kJÉy¡F« 214
rªnjf§fS¡F Mjhu« 149
85. “$kh‹ fÈahzRªâu KjÈ”ahÇ‹
59. ãuhkz¥ g¤âÇiffË‹ ãurhu« R‰W¥ ãuahz« 216
cõh® ! cõh®!! cõh®!!! 150
86. lh¡l® tujuh#&Y ehíLÉ‹ R‰W¥ ãuahz« 217
60. jÄʉF¤ JnuhfK« Ϫâ ghiõÆ‹ ïufáaK« 154
87. bj‹dh£L¤ jiyt®fË‹
61. ghâÇkh®fS« M¢rhÇah®fS« 159 R‰W¥ ãuahz¤â‹ bgUik 219
62. ïªJ kfhrigÆ‹ c©ik Ãw«! 162 88. tF¥òthÇ cÇik 220
63. r¡fiu v‹ e©gušy 164 89. Rauh{a¡ fø¡F e‰rhø¥ g¤âu« 223
64. bjUÉš el¤jY« r®¡fhÇ‹ kd¥gh‹ikí« 167 90. r®. br£oahU« lh¡l® m«ikahU« 224
65. ïªJ njt°jhd r£l« 169 91. kfh¤khî¡F bghJ #d§fËl« cŸs e«ã¡if 225
66. ghuj¤ jhÆ‹ J®¥gh¡»a« 171 92. Rauh{a¡ føí« kfkâaU« 226
67. fj® 174 93. nghä° Ã®thf« 227
68. Rauh{Ía føÆ‹ nj®jš cWâbkhÊ 94. rkhjhdK« tªjdK« 229
Ãiwnt‰wš! 177
95. njnrhgfhÇ 231
69. X£l®fis Vkh‰W« jªâu« 178
96. $kh‹ á.É.bt§f£ukz mŒa§fhÇ‹
70. ãuhkz®fS¡F xU if xoªjJ kªâÇfS¡F j®k És«gu« 233
xU cg¤âut« xʪjJ 180
97. Ô©lhik 240
71. <nuhL KÅághÈ£o 182
98. uhÍÆ‹ gy‹ Rauh{a¡ føÆ‹ fâ 244
72. nfhaK¤öÇš fh§»uÞ ãurhu¤â‹ nah¡»aij! 184
99. âU. M®.nf.õ©KfŠ br£oah® 247

Fo muR - 1926 ( 1) 8 9 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

100. rg®kâ uhÍ 249 126. j£o¥ ngr MËšyhÉ£lhš
j«ã r©l¥ ãur©l‹ 297
101. Rauh{a¡ føí« Kf«kâaU« 250
127. br‹id X£l®fS¡F ïÅahtJ ò¤â tUkh? 300
102. fhªâaofS« âU. fÈahzRªâu KjÈahU« 251
128. fšgh¤âí« bjUÉš el¡fhikí« 301
103. _£il nrhjid 253
129. ïªJ kfhrigÆ‹ gyD« »yhg¤J« 304
104. r£lrig¡FMŸão¡»w “nj®jš f§fhÂfŸ” 254
130. $kh‹ r¤âa_®¤â
105. “RnjrĤâu”Å‹ njrg¡â 255
všyh ïªâa¥ ãurhufuhŒ É£lhuh« 307
106. r¤âa_®¤âí« fjU« 257
131. nj®jš mngBf®fŸ 308
107. ïÅ brŒa nt©oaJ v‹d? 259
132. Mir bt£fk¿ahJ Rauh{Ía¡ f£áahÇ‹
108. ekJ g¤âÇif 262 btËna‰w« 311
109. ïªâah r£lrigí« br‹id ãuhkz®fS« 266 133. Mâ âuhÉlU« Rauh{a¡ føí« 313
110. kfh¤khÉ‹ e‹¿a¿jš 268 134. g£lhãnõf« 315
111. °jy °jhgd§fËš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« 269 135. x¤JiHah eh‰w« åR« Rauh{a¡ f£á bk«g®fS«
nfhaK¤ö® Íšyh ngh®L« 318
112. ãuhkz mfuhâ Édh - Éil 270
136. $kh‹ âU.É.fÈahzRªju KjÈah® 320
113. “etr¡â” Æ‹ J¡f« 273
137. RÓªâu« r¤âah¡»uf« 322
114. òJ ïw¡Fkâ 274
138. Ã%g nea®fS¡F É©z¥g« 323
115. khatu¤âš K«_®¤âfŸ 275
139. bksyhdh KfkjÈÆ‹ kj g¡â 324
116. ekJ ÃUg®fS¡F 277
140. g¥Ë¡ r®å° fÄõ‹ r®¡fh® CÊa
117. fhªâÆ‹ k»ik
r«kªjkhd Érhuiz¢ rig 326
ïu©L »uhk tháfË‹ r«ghõid 278
141. VHhÆu« g©iz ghÈa ehlh® r§f¤â‹
118. r£l nfh®£
ïu©lhtjh©L bfh©lh£l« 329
g¤âuhâgU¡F« FoahdtD¡F« r«ghõid 280
142. kjK« kjj®k gÇghydK« 333
119. mŒa§fh® j®k« 284
143. bjhÊyhs® r§f« öŒikíw nt©L« 339
120. rg®kâ uhÍÆ‹ K¿î 288
144. â©iz¥ ãurhu« 345
121. x¤j¡fhR¢ br£oah® ãuhkz¤ jªâu¤â‹ njhšÉ 290
145. Rauh{a¡ f£á 353
122. Rauh{a¡ f£áah® fh®¥bghnuõÅš brŒj ntiy 292
146. âUth§TÇš g¤âÇ¡if¢ r£l« 357
123. v§F« ïuhkrhÄ eha¡f® g«ghÆš
ãuhkzušyhjh® kfhehL 293 147. bj‹ ïªâa uÆšnt °nlõ‹fËš
rh¥gh£L ÉLâfŸ 359
124. nfhaK¤öÇš gŠr Ãthuz ntiyí«
$kh‹ á.É. bt§»£lukzŒa§fhU« 295 148. tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« I 361
125. ïªJ kfhrig 296 149. ãuhkz¥ g¤âÇiffË‹ mnah¡»a¤jd« 369
150. vby¡õ‹ jªâu« 372

Fo muR - 1926 ( 1) 10 11 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

151. KÞÈ«fS« Rauh{a¡ f£á g¤âÇiffS« 375
152. ãuhkzušyhjh® ïa¡f¤ j¤Jt« 376
153. Phndhja« ( c©ik cz®¢á ) 388
154. xU nrâ 393
155. jÄH® flik 395
156. tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt« II 397
157. ïÅ jhkj« nt©lh« 402
158. tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt¤â‹ bt‰¿ 407
159. ïJ v‹d khd¡nfL 408
160. nfhãÆš âU. ÓÅthrŒa§fh® ehlf¡ f«bgÅ 410
161. nfhãÆš kh bgU§T£l« 413
162. ekJ gh®¥gd® “ïu£il M£á”” ia¡
bfhšyKaštâ‹ ïufáa« 422
163. mUŠbrhš bghUŸ 428

Fo muR - 1926 ( 1) 12 13 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 $kh‹ ïuh#nfhghyh¢rhÇah®
$kh‹. ïuh#nfhghyh¢rhÇah® btËÆ£l m¿¡iffËš,
KjÈš fh§»u° j‰fhy« bghJ #d§fS¡F¢ nrit brŒa v›Éj¤
â£l¤ijí« cil¤jhÆU¡fÉšiy v‹W«, fh§»uá‰F ï¥ngh
âU¡F« kâ¥bgšyh«, mJ br‹w eh‹F, IªJ tUl§fshf njr¤
J¡F mETykhd â£l§fis V‰gL¤â¡ bfh©L mj‰fhf¥ gy
jiyt®fS«, bjh©l®fS« fZl§fisí«, eZl§fisí«
V‰W¡bfh©L bgÇa âahf§fisí« brŒJ â£l§fis Ãiwnt‰
w¥ ãua¤jd¥g£lj‹ gydhŒ fh§»uR¡F V‰g£l kâ¥ig it¤J¡
bfh©L, fh§»uá‹ _ykhŒ bghJ #d§fS¡F e‹ik c©lhF«
goahd v›Éj¤ â£lK« mâš ïšyhkš, giHa ÃiyÆ‹ thrid
iana Mjhukhf it¤J¡ bfh©L, fh§»u°, fh§»ubr‹W áy®
brhšÈ tU»wh®fŸ. ï¥gona fh§»u° ïU¡Fnkahdhš, ïÅ¡
bfhŠr¡ fhy¤âš fh§»u° kâ¥ng nghŒÉL« v‹W« vGâÉ£L,
fh§»ủF óuz kJ Éy¡ifahtJ â£lkhŒ it¤J mij
X£l®fS¡F vL¤J¢ brhšÈ X£L¥ bg‰W r£lrig¡F¥ nghŒ xnu
tUl¤âš kJghd¤ij ÃW¤âÉlnt©L« v‹W« vGâÆUªjh®.
ïJ vGâd rka« x¤JiHahjhU§Tl ïªj j¤Jt¤njhL r£l
rig¡F¥ nghŒ ntiy brŒa nt©Lbk‹gJ jh‹ mtUila
fU¤jhŒ ïUªjJ. v¥gobaÅš, ïij¥g‰¿ e«Äl« nahá¡ifÆš,
jhD« r£lrig¡F¥ nghtâš MnBgid ïšiy v‹W«, ï‹D«
gy ïl§fS¡F x¤JiHahjhu®fisna ÃW¤j nt©L« v‹W«
brhšÈ, mt®fSila bga®fisí« brh‹dh®. mj‹ ãwF vGâa
xU Éahr¤âš, “K£L¡f£il ngh£L murh§f¤ij °j«ã¡f¢
brŒí« ng¢R ïÅ cjthJ, eh« xnu neh¡f¤Jl‹, âlò¤âíl‹
ciH¤njhkhdhš, kJÉy¡if¢ brŒJ Ko¡fyh«. mL¤j nj®jš
fis, ïªj kJÉy¡F v‹D« xnu Éõa¤â‹ nkš el¤J§fŸ,
r£lrigfËš j‰nghJ ViHfS¡F ntW v‹d ešy bjh©L brŒa
Koí«” v‹W«, “kJÉy¡if r®¡fh® V‰W¡ bfhŸsh É£lhš,
murh§f ntiy K‰¿Y« jil brŒtJ ÃahakhF«. br‹id
r£lrigia¥ bghW¤j tiuÆš, Rauh{a¡ føÆ‹ v⮥ò¤ â£l«
fh»jksthfnt ïU¡»wJ” v‹W Rauh{a¡ føÆdU¡F« k‰W«

Fo muR - 1926 ( 1) 14 15 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

njÓathâfS¡F« ò¤â brhšYtJ nghš xU ÉahrK« rkhjhdK«
vGâÆU¡»wh®.
ãwF á¤öÇš 22-12-25-š eilbg‰w X® bghJ¡ T£l¤âš
“Rauh{a¡ føah®, K£L¡f£il nghl nt©Lbk‹W r£lrig¡
F¥ nghdt®fŸ K£L¡f£il ngh£lh®fsh? mt®fshš nghl
Koíkh? K£L¡f£il nghLtj‰F m§F VjhtJ ïl« ïU¡»wjh?
Mjyhš, eh« všyhU« x‹W nr®ªJ ntiy brŒa¡Toa â£l¤ij¡
f©L ão¡fnt©L«. mj‰F kJÉy¡F¤ â£l« bghU¤jkhd
bj‹W« všyhU¡F« bghJthdbj‹W« Ãid¡»nw‹. ïj‰F¡
ft®‹bk©L K£L¡f£il nghLkhdhš, ft®‹bk©L eil
bgwhkš K£L¡f£il nghl ïªj¤ â£l« cjî«. Mjyhš, #d§fŸ
ïªj kJÉy¡F¡F rhjfkhdt®fisna r£lrig¡F mD¥ãdhš
ft®‹bk©L eilbgwhkš K£L¡ f£il nghl rhjfkhÆU¡F«.
ïJjh‹ gu°gu x¤JiH¥ò¡F¢ rhjfkhÆU¡F«” v‹W ngá
ÆU¡»wh®.
ãwF nry¤âš or«g® khj« 24 - ª njâ eil bg‰w xU
bghJ¡T£l¤âš ngáÆU¥gjhtJ:-
“ïJtiuÆY« fj®, fŸS v‹w gy Éõa§fŸ ngr¥g£L
tªjd. ïÅ kJÉy¡F«, r£lrig¤ nj®jY« kh¤âu«jh‹
ngr¥gL« v‹W brhšÈÉ£L, jh‹ khWjš nt©lhj føia¢
nr®ªjt® v‹W«, r£lrig¥ g»Zfhu¤âš e«ã¡if cilat®
v‹W«, r£lrig¡F¥ nghf ÉU¥g« ïšyhjt®fis¥ nghF«goí«,
nth£ brŒí«goí« gytªj¥ gL¤Jtâšiy v‹W«, r£lrig¡F¥
ngh»wt®fŸ kJÉy¡if¡ f£lhakhf tÈíW¤j nt©L« v‹W«,
m¥go tÈíW¤âdhš, ft®‹bk©L¡F K£L¡f£il V‰gL«
v‹W«, Mifahš ï«khâÇ r£lrigÆš mL¤j Kiw kJ
Éy¡if¥ ó®¤âahŒ ntiy brŒ»wt®fS¡nf nth£ bfhL¡f
nt©Lbk‹W«, kj«, #hâ, tF¥ò, Fy mãkhd« ïitfis¡
fUâ nth£l®fŸ nth£ brŒa¡TlhJ v‹W«eh‹ nth£l®fis¡
nf£L¡bfhŸS»nw‹” v‹W« ngáÆU¡»wh®.
mnjhlšyhkš, ïijna jh‹ X® ãurhukhf¡ bfh©oU¥
gjhfî«, M§fh§F nghŒ¥ ãurhu« brŒa¥ nghtjhfî« brhšÈ
ÆU¡»wh®.
nkšf©l ïu©L Éahr§fŸ, ïu©L cgªahr§fŸ Mf
eh‹F rªj®¥g¤âY«, $kh‹. M¢rhÇahÇ‹ mã¥uha§fŸ x‹W¡
bfh‹W v›tsî khWg£oU¡»‹wJ v‹gij C‹¿¡ ftÅ¥gt®
fS¡F ïâš Vnjh X® ïufáa« ïU¡»wbj‹gJ e‹whŒ btË¥
Fo muR - 1926 ( 1) 16
gL«. KjÈš, fh§»ủF X® nah¡»aij c©lhtj‰fhf X® â£l«
nt©L« v‹W Mu«ã¤J óuz kJÉy¡if fh§»uÌš X® â£l
khf it¤J, r£lrig¡F¥ nghŒ xnu tUl¤âš kJghd¤ij ÃW¤â
Élnt©L« v‹W vGâdh®. mJrka« r£lrigÆš jd¡F xU
e«ã¡ifí«, r£lrigÆ‹ _ykhŒ kJÉy¡if ÃW¤âÉlyh«
v‹»w cWâí« mtU¡F ïUªJ ïU¡»wJ. mL¤jh‰nghš r£l
rigÆ‹ _y« ft®‹bk©L el¡fhkš K£L¡f£il nghl
Koahbj‹W brhšÈÉ£L, kWgoí« ekJ â£l¤ij¢ r®¡fh® V‰W¡
bfhŸshÉ£lhš K£L¡f£il nghlyhbk‹W brhšY»wh®. kWgo
í«, jh‹ khWjš nt©lhjt bu‹W«, r£lrig¡F¥ nghtâY«
nth£ bfhL¥gâY« e«ã¡if ïšiyba‹W«, ngh»wj‰F
ïZl¥gL»wt® ï¥go el§fbs‹W«, #hâ, kj, tF¥ò ɤâah
r§fis¡ ftÅ¡fhkš nth£ bfhL§fŸ v‹W« brhšÈÉ£L, jh‹
mij¥g‰¿ ãurhu« brŒa¥ nghtjhfî« brhšY»wh®.
fhŠáÆš, gh£dh¤ Ô®khd¤ij, Rauh{a¡ føah® brh‹dgo
el¡fÉšiy, r£lrig¡F¥ nghtâš ãunah#dKÄšiy v‹W
$kh‹. <.bt. ïuhkrhÄ eha¡f® v⮤jnghJ, m›bt⮥ò¡F
ÉnuhjkhŒ $kh‹ ïuh#nfhghyh¢rhÇah®, Kjš ghf¤ij MjÇ¡
ifÆš r£lrigÆš e«ã¡if ïšyhjt®fŸ, e«ã¡ifíl‹ r£l
rig¡F¢ br‹W ntiy brŒgt®fis V‹ Fiw Tw nt©L«? v‹W
brhšÈÉ£L, mj‰F X® cjhuzK« brhšÈ¡ fh£odh®. mjhtJ,
khÄr« rh¥ãl¡TlhJ v‹W xU r§f« V‰gL¤â¡ bfhŸStjhŒ
it¤J¡bfhŸSnth«; m¢r§f¤âš ïUªj áy® eh§fŸ rh¥ã£L¤
jh‹ ÔUnth« v‹W brhšÈ r§f¤â‹ mDkâ bg‰WÉ£lhš,
m¢r§f¤âš ïU¥gt®fS¡F nghdt®fis¥ gh®¤J ïªj khâÇ V‹
FH«ò it¤J¢ rh¥ãlÉšiy? V‹ bgh¿aš it¤J¢ rh¥ãl
Éšiy? v‹W nf£f v‹d mâfhu« ïU¡»wbj‹W brhšÈí«,
mt®fŸ ïZl«nghš É£LÉl nt©Lbk‹W« ngá Ô®khd¤â‹
Kjš ghf¤ij MjǤjh®. m¥goÆU¡f, ï¥bghGJ Rauh{a¡
føahU¡F, mt®fŸ #d§fis v¥go Vkh‰w Koí« v‹gj‰F
nahrid brhšÈ¡ bfhL¥gJnghš, kJghd¤ â£l¤ij mâš
nr®¤J¡ bfhŸS§fŸ; ï¥go¢ brh‹dhš, #d§fËl« nth£L«
bg‰W¡bfhŸsyh«; r£lrig¡F¥ nghŒ m¥go¢ brŒayh« ï¥go¢
brŒayhbk‹W jd¡F e«ã¡if ïšyhj Éõa§fis mt®fŸ
e«ò«go brhšY»wh®.
mJkh¤âukšyhkš nth£l®fisí«, #hâ, kj, tF¥ò¥
gh®¤J nth£ brŒa¡TlhJ; c§fS¡F mDTykhd fhÇa¤ij¢
brŒtjhf ah® th¡F¡ bfhL¡»wh®fnsh, mt®fS¡nf nth£ brŒa
17 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
nt©Lbk‹W« brhšY»wh®. r£lrigÆš xU fhÇaK« brŒa
Koahbj‹W Ãid¡»w xUt®, ï‹Å‹d fhÇa§fŸ brŒtjhf ah®
th¡F bfhL¡»wh®fnsh, mt®fS¡nf nth£ brŒant©Lbk‹W«
brhšY»wh®. r£lrigÆš xU fhÇaK« brŒaKoahbj‹W, Ãid¡
»w xUt® ï‹Å‹d fhÇa§fŸ brŒtjhf th¡F¡ bfhL¡»wtU¡F
nth£ bfhL§fŸ v‹W brhštjhdJ, vt® bgÇa òu£L¡fhunuh
mtU¡F nth£ bfhL§fŸ v‹W brhštJjhnd fU¤bj‹W v©z
nt©L«. Rauh{a¡ føah® brh‹dgo el¡fîÄšiy; brh‹dgo
el¡fî« KoahJ v‹W« brhšÈÉ£L ï‹Å‹d khâÇ brhšÈ
nghŒ nth£ nfS§fŸ v‹W brhšYtâdhY«, #hâ, kj, tF¥ò
ɤâahr§fËšyhkš nth£ bfhL§fŸ v‹W brhšYtâdhY«,
x¤JiHahjh® všyh« r£lrig¡F¥ nghfnt©Lbk‹W Ãid¤jâ
dhY«, mL¤j nj®jÈš K‹nghynt, ãuhkzušyhjh®fS¡F
r£lrigÆš Mâ¡f« tªJÉLnkhbt‹W ga¥gLtjhí«, mj‰F
Vnjh áy tÊfŸ f©Lão¥gjhfîªjh‹ ïâÈUªJ eh« •ô»¡f
nt©oÆU¡»wnjašyhkš, ntW x‹W« Ãid¥gj‰»lÄšiy.
Mjyhš, nth£l®fŸ ïªj r£lrigahdJ, njr¤â‰F v›Éj¤âY«
e‹ik brŒa KoahJ v‹gij e‹whŒ czu nt©L«.
r®¡fhU¡F ÉnuhjÄšyhkš, tF¥ò e‹ikfis c¤njá¤J,
VjhtJ brŒJ bfhŸs nt©Lkhdhš, mitfS¡F kh¤âu«
bfhŠr« r£lrig cjî«. ï›Éjkhf¤jh‹ mitfŸ M¡f¥g£L
ÄU¡»‹wd. m¥ng®¥g£l fhÇa§fËš K¡»a fU¤Jilat®fŸ,
mªjªj tF¥gh®fisí«, mªjªj tF¥ò¡F e‹ikahd bfhŸif
íilat®fisí«, r£lrig¡F mD¥g nt©Lnkašyhkš, brŒa
Koahj X® fhÇa¤ij c¤njá¤J, brŒa¡Toa fhÇa§fis myø
a« brŒJ tF¥ò ɤâahrÄšyhkš, r£lrigia Ãu¥ã ÉLnth
nkahdhš, fZl¥gL« tF¥ghU«, jhœ¤j¥g£l tF¥ghU«, ã‰g£l
tF¥ghU« ï‹D« mâf¡ fZl¥glî«, jhœ¤j¥glî«, ã‰gl
î«jh‹ Koíbk‹gij kdâš it¤J¡bfhŸs nt©L«.
Mjyhš, r£lrig KjÈa nj®jšfËš fyªJ bfhŸs nt©L
bk‹»w MirÆU¡»wt®fŸ, f©o¥ghŒ j§fŸ tF¥ò e‹ikia
kwªJÉl¡ Tlhbj‹W eh« v¢rÇ¡if brŒ»nwh«.
Fo muR - f£Liu - 03.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1)
njáa fh§»u°
ï›tUl« fh‹óÇš ïªâahÉ‹ ÉLjiy¡F ciH¡F«
rigba‹D«, ïªâa njáa kfhehlh»a fh§»u°, fh‹óÇš To¡
fiyªjJ.
ïªâahÉ‹ ÉLjiy¡F«, ïªâaÇ‹ RakÇahij¡F«,
murh§f¤ij bfhŠrK« vâ®ghuhkY«, mt®fË‹ muáaš khŒif
fis cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸshkY«, mt®fnshL Éy»ÆUªJ
îkhz¤â£l¤ij Ãiwnt‰¿ it¥gj‹ _ykhfnt âahf¤â‰F«
fZl eZl¤â‰F«, JÂîbfh©L ciH¥gJjh‹ c©ikahd
Rauh{a kh®¡f« v‹»w cWâia¡ bfh©l T£l¤jh®, ï›th©L
fh‹ó® fh§»uÌš rÇtu¡ fyªJ bfhŸsntÆšiy. kfh¤kh
fhªâí« jh‹ jÅahf ËW el¤JtjhŒ V‰gL¤â¡ bfh©oU¡F«
fj® °jhgdkh»a üš ü‰F« r§f¤ij VjhtJ xʤJ ÉLth®fnsh
vd¥ gaªJ mij¡ fh¥gh‰¿¡ bfhŸS« tiu Tl ïUªJ É£L,
k‰witfËš mtU« fyªJ bfhŸshkš fh§»u° kfheh£L¡F¡Tl
tuhkš, bkšy eGÉ É£lh®. fh¡»ehlhÉš $kh‹ <.bt.ïuhkrhÄ
eha¡f® “ï‹D« ïu©L tUl¤âš ïªj fh§»u[hdJ gHago
ng¢ir ɉW¥ ãiH¡F« t¡Ñš T£l¤jh® trK« go¤jt®fŸ
v‹ngh® iftrK« nghŒÉl¥ ngh»wJ; c©ikahŒ njr¤â‰F
ciH¡»wt®fS¡F fh§»uÌš ïl« ïU¡f¥ nghtâšiy. M§»
y« go¤j áy® j§fŸ c¤ânahfK«, gjÉí« r«ghâ¥gj‰fhfnt
fh§»u° cgnahf¥gl¥ ngh»wJ; ïj‰nf $kh‹ á. uh#nfhghyh¢
rhÇah® tÊ âwªJ É£L É£lh®. mt® jkJ âahf¤â‹ gydhŒ
milªj bršth¡if ï¥nghJ j‹ T£l¤jtuh»a go¤j tF¥gh
Uila e‹ik¡nf cgnahf¥ gL¤J»wh®” v‹W fj¿dJ xU
vG¤J¡Tl bghŒahfhkš elªJ nghŒÉ£lJ.
jÄœeh£oš ïUªJ«, k‰W« gy khfhz§fËÈUªJ«
x¤JiHahikÆ‹nghJ âahf« brŒJ áiw br‹w K¡»a njr
g¡j®fŸ mnefkhŒ ïªj¡ fh§»ủF¥ nghfnt ïšiy. Kªâa
tUõ§ fËš, ViH k¡fS« ÉtrhÆfS«, bjhÊyhsUkhd njr
g¡j®fns K¡»a¥ ãuâÃâfshŒ ïUªjh®fŸ. ï›tUõnkh,
x¤JiHahik c¢r¤âš ïU¡F«nghJ fh§»uir¤ âU«ã¡Tl
18 19 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
gh®¡fhjt®fS«, bgU«ghY« $kh‹ á.É. bt§»£lukzŒa§fh®
ngh‹wt®fS«, ãuhkz®fSnk jÄœeh£o‹ rh®ghf K¡»a¥
ãuâÃâfshÆUªâU¡»wh®fŸ. Vw¡Fiwa x›bthU khfhz¤
âÈUªJ« ïJnghynt bghJ #d§fis Vkh‰¿ r£lrig¥ gjÉ
bgwî«, c¤ânahf« bgwî«, j§fŸ tF¥ò Mâ¡f¤ij¥ gy¥gL¤
â¡ bfhŸsî« Mir¥g£lt®fŸjh‹ nghÆU¡»wh®fŸ v‹gâš
rªnjfÄšiy.
fh§»uá‹ ãuâÃâ¤Jt« ï¥go ïU¡f, Ãiwnt¿d Ô®khd§
fis¥ g‰¿nahbt‹whš, vªbjªj r®¡fh® c¤ânahf¤ij x¥ò¡
bfhŸStJ; vªbjªj r®¡fh® c¤ânahf¤ij jŸËÉLtJ; v¥go¥
g£l Ô®khd¤ij¢ brŒjhš ghku #d§fis Vkh‰¿ X£L¥ bgwyh«
v‹»w Éõa§fns fh§»uÌ‹ K¡»a neu§fis¡ ft®ªJ¡
bfh©lJ. mtut®fŸ khfhz¤âš cŸs mtut®fS¡FÇa
brsfÇa¤ij Mjhukhf it¤J¡bfh©nl r©ilfŸ ão¡f¥g£
ld. jÄœeh£L Rauh{a¡ f£áahU¡F, jÄœeh£oš c¤ânahf«
»il¥gj‰F tÊ ïšyhjjhš, jÄœeh£L¤ jiyt® “Ó! ïªj¥ gH«
òË¡F«” v‹gJ nghš c¤ânahfnk bgw¡TlhJ v‹W thjhodh®
fŸ. MdhY« ïªâah r£lrigÆš, j§fS¡F bfhŠr« bršth¡F
ïU¥gâ‹ ÃĤj«, áy c¤ânahf« bgw brsfÇa« ïU¥gjhš
m§FŸsitfis kh¤âu« bg‰W¡ bfhŸtâš MnBgid ïšiy
v‹»‹wd®. ïJnghynt k¤âa khfhz¤âY« Rauh{a¡ f£áahU¡
F¢ áy c¤ânahf§fŸ »il¥gj‰F brsfÇa« ïU¥gjhš mt®fŸ
mij¥ bg‰W¡ bfhŸsyh« v‹»‹wd®. ï›Éu©L f£áahÇ‹
Éthjnk fh§»uá‹ elto¡ifahŒ¥ nghŒÉ£lJ. giHa tH¡f«
nghš jÄœeh£L¥ ãuhkz®fŸ Mâ¡fnk fh§»uÌš ïUªjjhš
jÄœeh£L Ãiyikia mErǤnj (jÄœ eh£oY« c¤ânahf« r«gh
â¡f¡Toa Ãiyik tU»wtiuÆš, ïªâah r£lrig c¤ânah
f§fŸ Ú§fyhf) áy c¤ânahf§fŸ bg‰W¡ bfhŸs¡TlhJ v‹»w
Ô®khd« Ãiwnt¿‰W.
mnjhL ghku X£l®fis Vkh‰w¤j¡fbj‹W brhšY«goahf
xU Ô®khdK« Ãiwnt‰w¥g£lJ. mjhtJ, j§fŸ nfhÇ¡iffis
r®¡fh® V‰W¡bfhŸshÉ£lhš, ã¥utÇ khj¤âš fî‹áš gjÉia
uhÍehkh¢ brŒJ ÉLtbj‹gJ. ïJ njr¤jhiu Vkh‰Wtj‰bf‹nw
brŒj Ô®khd« v‹Wjh‹ brhšynt©L«. VbdÅš kh®¢R khj¤âš
jhdhfnt r£lrigfŸ fiya¥ ngh»wJ. m¥goÆU¡f kh®¢ mšyJ
V¥uš khj« fiya¥ nghF« r£lrig °jhd¤ij ã¥utÇ khj«
28-ª njâ uhÍehkh¢ brŒtâš r®¡fhuh® gaªJÉLth®fsh? mšyh
kY« Rauh{a¡ f£áah® nfhÇ¡ifia ïj‰F K‹ gy jlitfËš
Fo muR - 1926 ( 1) 20
Ãiw nt‰¿dij r®¡fhuh® V‰W¡bfhŸshkš F¥ig¤ bjh£oÆš
ngh£LÉ£lh®fns; m¥nghJ V‹ uhÍehkh brŒâU¡f¡TlhJ.
óid f©iz _o¡ bfh©L ghš Fo¥gJ nghš, ïitfis
bašyh« bghJ #d§fŸ m¿a kh£lh®fŸ vd Ãid¤J¡bfh©L
v›tsnth jªâukhf¡ fh§»uir el¤â É£lh®fŸ.
33 nfho #d§fË‹ ÉLjiy¡F«, RakÇahij¡F«, rk¤Jt¤
â‰F« ciH¥gjhf¢ brhšy¥gL«, ïªâa njáa kfhehnl NJ
kfhehlhŒ¥ nghŒÉLkhdhš, F£o kfhehLfË‹ nah¡»aijia¥
g‰¿¢ brhšyî« nt©Lkh?
fh§»u° Ô®khd¤ij¥ g‰¿ fšf¤jh ‘r®bt©L’ g¤âÇif
vGJtjhtJ:-
“fh§»uáš Ãiwnt¿d g©oj neUÉ‹ Ô®khdkhdJ Äfî«
rhJ®akhf (#d§fŸ ïu©L Éjkhf v©Q«go) ïU¡»wJ. mjhtJ,
fh§»u° Rauh{a¡ f£áahÇl« ruzhfâ milªJ É£lJ v‹D«
mã¥uha§bfh©l j¤Jt¤ij btË¥gilahf¢ brhšYtj‰F¥
gâyhf, fh§»u° Rauh{a¡ f£á¤ â£l¤ij vL¤J¡ bfh©L mij
el¤j nt©L« v‹»w th®¤ijfis¡ bfh©L jªâukhŒ Ô®khd«
mik¡f¥g£L ïU¡»wJ.
#d§fË‹ X£L¥ bgWtj‰fhfnt ghku #d§fis Vkh‰w¤
j¡f t©z« r®¡fhiu¡ filá Kiwahf áy âU¤j§fŸ nf£gJ
mJ »il¡fhÉ£lhš btËna tªJ ÉLtbj‹W«, r£lkW¥ò
brŒa¥gL« v‹W r®¡fhiu Äu£LtJkhdJ« r£lrig¡F btË
Æš îkhz¤â£l« el¤JtJ v‹»w ng¢rsÉš Ãiwnt‰w¡ Toa
â£lK« m¤Ô®khd¤âš f©oU¥gjhdJ X£l®fis Vkh‰Wtj‰F
Äfî« mETykhdJjh‹.” ïâÈUªJ ï›tUl njáa¡ fh§»uÌ‹
ngh¡if thrf®fŸ m¿ªJ bfhŸsyh«.
Fo muR - jiya§f« - 03.01.1926
21 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

ãuhkzušyhjh® fh§»u°
br‹id khfhz¤âš cŸs ãuhkzušyhjh® ïa¡f«, jÄœ
eh£L¥ ãuhkz®fshš br‹rh® it¤J, btË khfhz§fS¡F¥
nghfhkÈU¡F«go jL¤J tªj gy¤j N£áfisí« jh©o¡bfh©L
ï¥nghJ ïªâah KGtJnk guÉ tU»wJ. m»y ïªâah ãuhkz
ušyhj fh§»uR¡F ïJ ïu©lhtJ tUõ«.
njÓa¡ fh§»u° MâÆš T£l¥g£l fhy¤âš mj‰F ïªâah
KGtJ¡Fkhf 75 ng®fŸjh‹ ãuâÃâfshf tªâUªjh®fŸ. mJ
ehS¡F ehŸ mila nt©oa ts®¢áia milªJ kfh¤kh
fhy¤âš 5000-fz¡fhd ãuâÃâfis milªJ, v›tsî nkš nghf
nt©Lnkh m›tsî« nghŒ ï¥nghJ ïw§F Kf¤âš ïU¡»wJ.
ïJ ï›ÉjÄU¡f, ïªâah KGtJ¡Fnk ãuhkzušyhjh®
kfhehL Mu«ã¤J ïu©L tUõ«jh‹ M»wJ. Mu«g Kjš tU
õ¤âš, Mâ njÓa¡ fh§»u° nghš g¤J¡ fz¡fhŒ ãuâÃâfŸ
ïšyhkš, ü‰W¡fz¡fhd ãuâÃâfŸ bgšfhÄš Todh®fŸ. ïu©
lh« tUõ¤âš m«nuho v‹D« mkuhtâÆš 5000 ãuâÃâfŸ
gâî brŒJ bfh©oU¡»wh®fŸ. gâdhÆu¡fz¡fhd #d§fŸ ïâš
fyªJ bfh©oU¡»wh®fŸ. ï‹D«, ehshf Mf mJ v‹d Ãiy
tªbjŒJ« v‹gJ nahrid íŸst®fS¡F e‹whŒ És§F«.
ãuhkzušyhj ïa¡f¤â‹ jiyt®fsh»a $kh‹fŸ lh¡l®
o.v«. eha®, [®.ã. âahfuha br£oah® M»a ït®fŸ fhykhdj‰F¥
ãwF ãuhkzušyhj ghku #d§fË‹ c©ik Ãiyia¢ rÇahŒ
m¿ahjt®fS«, mt®fËl« gHfhjt®fS«, gz¡fhu®fS«,
bgÇa Äuh°jhu®fS«, uh#h¡fS«, #Û‹jhu®fS«, c¤ânahf°
j®fS« jiyik it¤J el¤JtjhÆU¥gjhš ãuhkzušyhj ghku
#d§fË‹ KG bršth¡ifí« bgw fhyjhkjkh» tU»wJ.
MdhY« ãuhkzušyhjh® ïa¡f« v‹W xnu f£L¥ghlhd ïa¡f«
ïªâah óuhití« ï‹D« rÇahdgo x‹whŒ¢ nr®¡fÉšiy
ba‹W it¤J¡ bfh©lhY«, M§fh§F áWáW »uhk§fËš Tl
ãuhkzhâ¡f¤â‹ fZl§fisí« jªâu§fisí« cz®tJ«,
mâÈUªJ j¥g jŤjÅahŒ tÊ njLtJkhd kh®¡f§fËš Vnjh
áy® jÉu, (mJî« ãuhkz®fŸ jaî ïšyhkš monahL ãiH¡f -
Fo muR - 1926 ( 1)
K‹D¡F tu - jiytuhf Koahkš ïU¡»‹w áy® jÉu) k‰bwš
nyhU« <Lg£oU¡»wh®fŸ. ãuhkzušyhjh® tF¥ãš ãwªj
kfh¤khit¥ nghš gh®¥gdušyhjhuhd X® c¤jk® ï›Éa¡f¤ij¤
jiyik t»¤J el¤Jth®fnsahdhš, _‹W tUl§fS¡F nkš
ï›Éa¡fnk njitÆšyhj msî K‹nd‰wkilí« v‹gâš
vŸssî« rªnjf« ïšiy. ïªj gh®¥gdušyhj fh§»u°, ïÅ
tUõh tUõ« x›bthU bgÇa g£lz§fËš To¡bfh©Ljh‹
tU«. m¥go¡ TLtâš njÓa¡ fh§»u° T£LÄl§fËš, ïij¡
T£LtJ e‹ik ju¤j¡fjšy v‹gJ ekJ mã¥uha«. VbdÅš
njÓa fh§»u° TLÄl§fËš gh®¥gdušyhjh® fh§»u° TLtjhÆ
Uªjhš ãuhkzušyhj #d§fŸ Ml«gukhÆU¡F« Éõa¤â‰F
kd« brY¤Jth®fnsašyhkš K¡»akhd Éõa§fis¢ rÇtu¡
ftÅ¡f kh£lh®fŸ. cjhuzkhf, fjÇ‹ nk‹ikia vL¤J¢ brhš
yî« FoÆ‹ nf£il xÊ¡fî« ghku #d§fŸ cŸs xU ïl¤âš
xU T£l« T£o mj‰F¥ g¡f¤âš, fiH¡ T¤jdhd xU bjh«g
idí« k¤js« j£o M! M!! v‹W brhšÈ¡ bfh©oU¡f¢ brŒjhš
ghku #d§fŸ fiH¡T¤ij¥ gh®¡f¤jh‹ nghth®fnsašyhkš,
fjÇ‹ nk‹ikiaí«, FoÆ‹ Ôikiaí« nf£f tukh£lh®fŸ.
mJnghynt, njÓa¡ fh§»ủF¥ gz« ïU¡»wJ; jhuhskhŒ
gz« bryî brŒí« jiyt®fŸ v‹W brhšy¥gLnth® tUth®fŸ;
ešy ng¢R¡fhu® tUth®fŸ v‹W Ãid¤J ntõ« gh®¥gânyna,
ghku #d§fË‹ ftd« ïG¡f¥g£L¥ nghF«. Mjyhš, gh®¥gd
ušyhjh® kfheh£il njÓa¡ fh§»u° Tlhj ïl¤âšjh‹ T£l
nt©L«. njÓa¡ fh§»u° Ô®kh d§fis¥ nghš r£lrig¡F¥
nghf¤ jFªj khâÇí« c¤ânahf« bgw¤jFªj khâÇíkhd
Ô®khd§fis kh¤âu« ngh£L¡ bfhŸshkš, kfh¤kh fh§»u°
Ô®khd§fis¥nghš njr¤â‰F« mETyKŸsjhfî«, »uhk«
»uhkkhŒ¥ nghŒ ãurhu« brŒJ »uhktháfS¡F e‹ik ga¡f¡
Toajhd Ô®khd§fisna brŒa nt©L«. brŒjgo el¡fî«
nt©L«.
âahf« brŒtj‰F«, fZl¥gLtj‰F«, Jªjt®fns K‹
tªJ ntiy brŒa nt©L«. fhyU«, ilí«, ó£[&«, ruhí«,
M§»y bjh¥ãíKŸst®fŸ ãuhkzušyhjh® e‹ikia¥ g‰¿
ngádhyhtJ, jiyik t»¤J el¤âdhyhtJ, mnjhL xU gaD«
ÉisahJ, murh§f¤jh® jaÉUªjhšjh‹ ãuhkzušyhjh® K‰
ngh¡fila Koí« v‹w v©z¤ij monahL xÊ¡f nt©L«.
murh§f¤jh® jaÉšyhkny K‹D¡F tu¡Toa Ãiyikia
c©lh¡»¡ bfhŸs nt©L«. jÅ¥g£l Raey v©zÄšyhkš,
ãuhkzušyhjh® f£L¥ghlhŒ ciH¥gjhÆUªjhš, kfh¤khÉ‹
22 23 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
x¤JiHahik j¤Jt¤jhY«, îkhz¤ â£l¤jhYnk K‹D¡F
tuyh«. mªj ÃiyikÆš V‰gL¤j¥gL« K‹nd‰w«jh‹ Ãiy¤J
Éf¡ ToaJ. m¥go¡»šyhj K‹nd‰w« Ãiyahdjšy v‹gij
ãuhkzušyhjh®fŸ czu nt©L«.

Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 03.01.1926

Fo muR - 1926 ( 1) 24 25 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


nfhit Íšyh br§Fªj® kfhehL
ekJ eh£oš br§Fªj® FykhdJ j¡f bgUikílD«,
bršth¡FlD« ïUªJ tU»wJ. MdhY«, mâš bg©fis
nfhÉšfË‹ nguhš bgh£L¡f£o jhá ntᤠbjhÊš brŒa
mEkâ¥gjhš m¡Fy¤â‰F xU ïÊî ïU¡»wJ v‹gJ kiw¡f
Koahj fhÇakhdhY«, ï¢r§f« V‰g£l br‹w 10 tUõ§fS¡
FŸshf v›tsnth Ó®âU¤jkilªJÉ£lJ. ï›tsî öu« K‹
nd‰wkilí«goahd fhÇa« ntW vªj Fy r§fK« brŒant
Æšiy. ï¡Fy K‹nd‰w¤â‰F ï¢r§f¤â‹ _ykhŒ gy Fyhã
khÅfŸ c©ikÆš ghLg£ljdhšjh‹ ïªj nah¡»aij¡F
bfh©L tu¥g£oU¡»wJ. MdhY« ïJ kh¤âu« nghjhJ. ï¡
Fy¤â‹ áy M©fËlK« cŸs áy Fiwîfisí« Ó®âU¤j«
brŒa nt©L«. mjhtJ, ekJ eh£oš ï¡ Fy¤jhÇš áy® nks«
thá¡F« bjhÊiy étdkhŒ¡ bfh©oU¥gjhš xU Fiwthd
bga® ïUªJ tU»wJ. ï¤ bjhÊš fhuzkhfnt M©fŸ RakÇah
ijia¡ ftÅ¡fhkš j§fS¡FŸshfnt áy® j§fis¤ jhœªj
t®fshf¡ fUâ¡ bfh©L Äfî« xL§»í« gJ§»í« elªJ
bfhŸ»wh®fŸ v‹W«, k x‹W¡F 100 %. bgw¡Toa ehfRu ɤJ
thD« rigfËš r§Ñj Phdnk ïšyhj xU j‰F¿ia¡ f©lhY«
mDkh® nghš xL§FtJ« F«ãLtJ« jdJ Fyj®k« v‹W
v©Q»wh® v‹W«, njt¡ nfh£ilÆš xU C®ty¤âš 350 %. ngá
ehfRu« thá¡f tªj xU ehfRu¡fhu® nt®itia¤ Jil¡f jdJ
njhË‹ nkš xU áW JÂia ngh£L¡bfh©L thá¤jâš, mªj
nkš JÂia vL¡fhkš thá¡f¡ TlhJ v‹W m›ñÇš áy® brh‹
dh®fŸ v‹W«, r§Ñj« nfœ¡f 350 %ghí« 2-tJ tF¥ò goí«
bfhL¤j xU ɤJthid njhËš J©L ngh£L¡bfh©LTl
thá¡f¡ TlhJ v‹W brhšY«nghJ ekJ ãuò¡fŸ r§Ñj¤ij v›t
sî kâ¡»wh®fŸ v‹gJ bjÇ»wbj‹W«, Mjyhš m¤bjhÊiy
É£LÉl nt©Lbk‹W«, r§Ñj¤â‰F nah¡»aij tU«nghJ
gh®¤J¡ bfhŸsyh« v‹W«, ekJ #d§fS¡F ï‹dK« gF¤j¿î
»ilahJ v‹W«, cjhuzkhf xU ãuhkz‹ x¤J CâdhY«, xU
jhá¡F ã‹Å‹W bfh©L M®nkhÅa« Û£odhY«, e£Lth§f«
brŒjhY«, m¤jhá¡F xU ehafid¥ ão¤J bfhL¥gj‰F öJ
Fo muR - 1926 ( 1) 26
elªjhY« mtid¥ gh®¤J RthÄ v‹Wjh‹ T¥ãL»wh®fŸ. öJ¡
foj« th§F« nghnj vGªJ ËWjh‹ th§F»wh®fŸ v‹W«,
Mjyhš ï›t¿ahik ÃiyikÆYŸs #d§fŸ K‹ÅiyÆš
ɤJthdhÆUªJ nks¡fhu‹ v‹»w bga® th§FtijÉl åâÆš
fš cil¤njh, bjU¡ T£onah KjÈ ahuhŒ thœtJ nkby‹W«,
mšyhkY« Rght¤ânyna ek¡F M©ik¤jd« nt©Lbk‹W«,
mdhtáakhŒ eh« jhœªjt®fŸ v‹W v©Â¡ bfh©L xUtiu¡
F«ãl¡ TlhJ v‹W«, ãuhkz®fŸ KjÈat®fŸ ek¡F nkyhd
#hâ v‹W v©Qtnj bgÇa eufbk‹W«, ãuhkzD¡F¥ gz«
bfhL¥gjhš ekJ ght« nghŒÉL bk‹gJ«, ãuhkzD¡F¥ gz«
bfhL¥gjhš jkJ bg‰nwh®fŸ nkhB¤â‰F¥ nghth®fbs‹gJ«
mt®fŸ gL¡if ÉǤjhšjh‹ ešy rªjhd« c©lhFbk‹gJkh»a
v©z§fŸjh‹ ekJ RakÇahijia¡ bfL¤J ÉL»wbj‹W«,
mnjhL ek¡F¤ jhœªjt®fŸ ïU¡»wh®fŸ v‹W v©Qtnj
moik kd¥gh‹ik¡F m°âthu« v‹W«, ek¡F¡ Ñœ xUtÇšiy
v‹W c©ikahŒ Ãid¥nghkhdhš ek¡F nkyhf xUt‹ ïU¡
fnt kh£lh‹ v‹W«, eh« mt‰iw¡ ftÅahkš ek¡F cjÉ
brŒgt®fisí«, gy tÊfËY« e‹ik brŒ»wt®fisí«, e«ik
gÇR¤jkhd fh‰iw Rthá¡F«go brŒgt®fisí«, rhJ¡fisí«
ek¡F¡ ÑHhdt®fŸ v‹W v©Âd F‰w¤â‹ fUk gy‹ j¤Jt¤âš
e«ikÉl xU Éj¤âY« nkyhd nah¡»aušyhjt®fS«, Ñœ k¡f
S« ekJ ïu¤j¤ij c¿Šána étd« brŒa nt©oat®fS«,
ek¡F nkyhd #hâahbu‹W« mt®fis tz§f nt©oaJ ekJ
nkhB rhjdbk‹W« Ãid¡F«go brŒJ É£lJ. ï¡FiwfŸ
Ú§»d Ãiyjh‹ rk¤Jtbk‹gJ«, r_f K‹nd‰wbk‹gJ«
v‹gjhf eh‹ Ãid¡»nw‹.
F¿¥ò : 27, 28.12.1925 ïUehŸ mÉeháÆš eilbg‰w nfhit kht£l
br§Fªj® kheh£oš brh‰bghÊî.
Fo muR - brh‰bghÊî - 10.01.1926
27 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 jÄœ khfhz nfh-t«r¤âdÇ‹
( nfhÉš g©lhu§fŸ )
ïu©lhtJ kfhehL
ehsJ ij µ 11, 12 (1926 #dtÇ 24,25) njâ PhÆW
â§fŸ»HikfËš bfhLKo kFnl°tu RthÄ nfhÉY¡
F¥ g¡f¤âš cŸs r¤âu¤âš fhukil $kh‹ N.fU¥g©z
g©lhu« mt®fŸ jiyikÆ‹ Ñœ jÄœ khfhz nfh -
t«r¤âdÇ‹ 2-tJ kfhehL eilbgW«:-
mnj rªj®¥g§fËš $kâ yøÄ m«khŸ m¡uhrd¤
â‹ Ñœ $fŸ kfhehL«, $ fzgâ m¡uhrd¤â‹ Ñœ khzt®
fŸ kfhehL« eilbgW«. gyÉl§fËÈUªJ« mnef
ãugy°j®fŸ É#a« brŒtjhŒ th¡fˤâU¡»wh® fŸ.
Mjyhš všyh FyhãkhÅ fS« ïju r_f fdth‹fS«
mtáa« É#a« brŒa nt©LkhŒ nt©l¥gL»wh®fŸ:-
- bfhLKo tunt‰ò¡ fÄ£oah®.
ekJ F¿¥ò: -
ekJ jhÿ¡fhÉš cŸs irt¥ g©lhu§fË‹ K¡»a T£l
ÄJthifahš, ï¤jhÿ¡fh ntshs r_f¤jh® midtU« É#a«
brŒJ mt®fŸ K‹nd‰w¤J¡fhd fhÇa§fis m¿îW¤â m¢
r_f« K‹nd‰wkila cjÉ brŒa nt©oaJ K¡»akhd flik.
VbdÅš, mt®fŸjh‹ bgU«ghY« ekJ »uhk njtijfŸ KjÈa
nfhÉšfËš ói# brŒgt®fshfî« jtá¥ãŸisfshfî« òZg«
bjhL¥gt®fshfîÄU¥gjhš mtáa« mt®fŸ K‹nd‰w¤ijí«
xG¡f tH¡f§fisí« Ó®âU¤j« brŒa nt©oaJ Fok¡fŸ
flikahF«.
( g¤âuhâg® )
Fo muR - g¤âuhâg® F¿¥ò - 10.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 28
$kh‹ R. åuŒa‹ »uhk¥ gŠrha¤J
r£l¤â‰F âU¤j«
Ô©lhjh® tF¥ò¥ ãuâÃâahŒ r®¡fhuhš ÃaÄ¡f¥
g£l r£l rig bk«guhd $kh‹ M®.åuŒa‹ mt®fŸ
br‹id »uhk¥ gŠ rha¤J r£l¤âš xU âU¤j« bfh©L
tu¥ nghtjhf r£lrig¡F xU K‹d¿¡if mD¥ãÆU¡
»wh®. mjhtJ, m¢r£l¤â‹ xU ghf¤âš »uhk¥ gŠrha¤J
bk«g®fŸ °jhd¤â‰F jhœ¤j¥g£l tF¥ghÇÈUªJ áy
ãuâÃâfis r®¡fh® ÃaÄ¡f nt©L« v‹»w th¡»a¤ij¢
nr®¤J¡ bfhŸS«go mâš vGâÆU¡»wh®.
mj‰F mt® fhuz« brhšYifÆš nj®jšfŸ _ykhf
Ô©lh jh® v‹ngh®fŸ °jhd« bgw KoahkÈU¡»wgoahš
KÅághÈ£o, Íšyh, jhÿfh ngh®LfŸ nghš »uhk¥ gŠrh
a¤J rig¡F« Ô©lhjh U¡F« r®¡fh® Ãakd« »il¤jhš
mšyhkš °jhd« bgw Koah jhjyhš r£l¤âš ï›Éj
âU¤j« ïU¡f nt©oaJ cl‹ mtáa kh»wJ v‹W
vGJ»wh®.
ekJ F¿¥ò:-
ït‰iw eh« KG kdJl‹ MjÇ¡»nwh«. òUõ‹ bg©
#hâahŒ thG»‹wt®fns òUõ‹ rÇahdgo bg© #hâia MjÇ¡
fhÉ£lhš r®¡fhU¡F nghtijí«, jf¥g‹ ãŸis r®¡fhU¡F
nghtijí«, m©z‹ j«ã r®¡fhU¡F nghtijí« eh« âd«
mDgt¤âš gh®¡»nwh«.
mj‰fhf nt©o¤jh‹ , kÅj®fS¡F r®¡fh® v‹gJ flî
shš mË¡f¥g£oU¡»wJ. ekJ J®mâ®ZltrkhŒ j‰fhy« ek¡F
ïU¡F« r®¡fh® ekJ e‹ikfisÉl j§fŸ e‹ikna ãujhdkhf¡
fUJ»w xU Éahghu¡ T£l¤jhuhŒ nghŒÉ£lgoahš, bjh£lj‰
bfšyh« ï«khâÇ r®¡fhÇl« nghfyhkh v‹»w xU Phd« á‰áy
rka§fËš njh‹W»wJ. MdhY« kfh¤khnt ïÅ bfhŠr fhy¤
â‰F j«khš x‹W« brŒa KoahJ v‹W mY¤J¥nghd ãwF
29 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
j‰fhy ÃiyikÆš ViHfS¡F«, â¡f‰wt®fS¡F«, ã‰g£lt®
fS¡F«, gy¡ FiwîŸst®fS¡F«, jhœ¤j¥g£lt®fS¡F«
r®¡fh® jÉu ntW fâ v‹d ïU¡»wJ? $kh‹ ÓÅthrŒa§fh®
ngh‹wt®fS¡F j‰rka« r®¡fh® jaî nt©oaâšiy. Vbd‹whš
bfhŠr ehis¡F K‹ghf r®¡fhU¡F mDTykhŒ ïUªJ, kfh¤kh
fhªâia¡ Tl b#ÆY¡F ão¡F«go nahrid brhšÈ, r®¡fh® jaî
bg‰W ca® gjÉí«, c¤ânahfK«, gzK«, MŸfS« Ãiwa
r«ghâ¤J¡ bfh©lhŒ É£lJ. j§fŸ gjÉ Fiwahkš ïU¥gj‰F
mETykhŒ, Ô©lhjh® K‹nd‰wkila nfŸ¡F« tF¥òthÇ
cÇikia v⮡f $kh‹ #antY ngh‹wt®fisí«, »U°jt®fŸ
tF¥ò thÇ cÇik¡ nf£gij v⮡f $kh‹ FHªij ngh‹wt®
fisí«, kfkâa® tF¥òthÇ cÇikfŸ nf£gij v⮡f #dh¥fŸ
õhã kfkJ, mÛ¤fh‹ ngh‹wt®fisí«, ãuhkzušyhj ïªJ¡fŸ
tF¥òthÇ cÇik¡ nf£gij v⮡f $kh‹ âU.É.fÈahzRªju
KjÈah® ngh‹wt®fisí« milªâU¥gjhš mtU¡F¡ ftiy
Æšiy. MdhY«, ïªeh‹F tF¥gh®fŸ j§fŸ j§fŸ tF¥ò¡
bf‹W T£L« tF¥ò kfhehLfËš j§fŸ Rjªâu§fis¡ fh¡f
r®¡fh® jait¤jh‹ ehL»wh®fŸ.
Ô©lhjh® tF¥ò kfheh£oY«, kfkâa®fŸ kfheh£oY«,
k‰W« ãuhkzušyhjh® kfheh£oY« cÇik jŤ nj®jš _ykhdh
Y«, xJ¡» it¥gj‹ _ykhdhY« bgwnt©Lbk‹W nf£gbjš
yh« r®¡fhÇl«jhnd xÊa ntW xUtiuíkšy. tF¥òthÇ¥ ãuâ
Ãâ¤Jt« nt©L«, nt©lh« v‹gJ« mªjªj tF¥ò kfhehL
fS¡F¤jh‹ gh¤âa¥g£lnj jÉu, $kh‹ ÓÅthrŒa§fhuhš
RthÔd¥gL¤â¡bfh©l jÅ¥g£l xU áy®fS¡F mšy. Mjyhš,
$kh‹ åuŒa‹ nf£F« cÇik Äfî« Ãahakhdbj‹W«, mJjh‹
m›tF¥ghÇ‹ mã¥uhank jÉu fh§»uÌÈU¡F« $kh‹ #a
ntY ngh‹wt®fŸ mã¥uha« m›tF¥gh® cilaJ mšybt‹
W«, Mjyhš r£lrigÆš ïU¡F« ãuhkzušyhjh® ahtU« ïij
MjǤJ m› tF¥ò¡F©lhd Ãahakhd cÇikia mË¡f jh§
fŸ jahuhÆU¥gjhfî« bjÇÉ¡f nt©LkhŒ¡ nf£L¡ bfhŸS
»nwh«. ï«khâÇ eh« x›bthU tF¥ghÇ‹ cÇikfisí« mt®
fS¡F mˤJ všnyhU« rk« v‹»w j¤Jt¤ij KjÈš Ãiy
ÃW¤â É£nlhkhdhš, ekJ r®¡fh® Tl jkJ Éahghu¤ jªâu¤ij
É£L É£L nah¡»akhŒ elªJ bfh©lhbyhÊa ïªâahÉš thH
KoahJ v‹W Ãid¡F«goahd Ãiyikia V‰gL¤â Élyh«.
(g-® )
Fo muR - g¤âuhâg® F¿¥ò - 10.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1)
fh‹ó® njÓa fh§»u° Ô®khd«
fh‹ó® fh§»u° Ô®khd¤ij¥ g‰¿ njÓa¥ g¤âÇiffbs‹W
j§fis¢ brhšÈ¡ bfhŸS« g¤âÇiffbsšyh« “f§fhjuh
kh©lhnah! f§fhjuh kh©lhnah!” v‹»‹w fijnghš xnu _¢rhf
bfhŠrK« ÉrhÇ¡fhkY« nahridÆ‹¿í« “ešy Ô®khd«! ešy
Ô®khd«!” v‹nw vGâ¡bfh©L tU»‹wd. bghJ #d§fS«
ït‰iw¥ g‰¿ rÇtu¢ áªâ¡fhkš g¤âÇiffis e«ãna VkhªJ
ngh»wh®fŸ. fh§»u° Ô®khd¤â‹ K¡»a j¤Jt§fbsšyh«
ïu©L, _‹W Éõa§fËnyna ml§»¥nghÆU¡»wJ. mjhtJ,
r£lrigfis¡ fh§»u° if¥g‰w nt©oaJ; mj‰fhf¡ fh§»u°
gz¤ij cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸsnt©oaJ. r£l kW¥ò¤jh‹
ešy MŒj«; Mdhš, njr« mj‰F yha¡»šiy. îkhz¤
â£l¤ij¥ bghJ #d§fisna Ãiwnt‰¿ it¡f¢ brhšÈÉl
nt©oaJ. r®¡fhiu ïWâahf¢ áy Éõa§fis¡ nf£gJ, mt®fŸ
x¥ò¡ bfhŸshÉ£lhš r£lrigfis É£L Éy»ÉLtJkhd
Éõa§fŸ Ô®khÅ¡f¥ g£oU¡»wJ.
r£lrig bršY« neh¡f¤Jl‹ $kh‹ jh° jiyikahf
ÆUªJ, fh§»u[&¡F Énuhjkhd ãurhu« brŒJ tU« fhy¤ânyna
r£lrig ãuntr« njÓa ÉLjiyia mË¡fhJ, njÓa x‰Wik
ia¡ Fiy¡F« v‹gjhf eh« M£nrã¤j fhy¤âš gy fhuz§fŸ
brh‹ndh«. mjhtJ, gy fhuz§fshš r£lrigÆš ek¡F nah¡»a
khd bk#hÇ£o »il¡fhbj‹W«, xU rka« »il¤j nghâY«,
mjdhš njr¤â‰F ãunah#d¤ij mË¡f¡Toa khâÇÆš xU
ntiyí« brŒJ bfhŸs Koahbj‹W« brhšÈtªnjh«. br‹w nj®
jÈš Rauh{a¡ føah® r£lrig¡F Ëwh®fŸ; áy °jhd§f
isí« if¥g‰¿dh®fŸ; á‰áy khfhz§fËš “bk#hÇ£o” milª
jh®fŸ; j§fSila Ô®khd§fisí« Ãiwnt‰¿dh®fŸ. ïj‹ _y«
eh£o‰F v‹d gy‹ c©lhƉW? myøa« brŒa¥g£L¡ »lªj
gjÉfËš nkhf« c©lhfî«, xUtU¡bfhUt® mte«ã¡if
c©lhfî«,r®¡fhuhiuna gaªJ eL§F«goahŒ¢ brŒj x¤JiH
ahik¤ j¤Jt« xL§fî«, kfh¤kh fhªâí« k‰W« gy ÔÉu njr¤
30 31 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
bjh©l®fS«, fh§»uáš xU ntiyí« brŒa Koahkš fh§»uir
É£L Éy»ÆU¡f nt©oaJkhd Ãiyikínkašyhkš
ntbw‹d brŒa KoªjJ?
r£lrigÆš x¤JiHahik brŒtbj‹W«, K£L¡f£il
nghLtbj‹W« brhšÈ¥nghd Rauh{a¡ f£áah® ÄjthâfnshL
nr®ªJ¡ bfh©L r®¡fhiu Ó®âU¤j« nf£fî« mij¥g‰¿ ÉrhÇ¥g
j‰fhf xU T£l¤ijí«, xU fÄõidí« ÃaÄ¡F«go r®¡fhiu¡
nf£fî«, r®¡fhÇ‹ uhéa ghu¤â‰F mETykhf mt®fS¡F
nahrid brhštj‰F mt®fshš V‰gL¤j¥g£l fÄ£ofËš m§
f« bgwî«, ïªâa r£lrigia xG§fhŒ el¤â¡ bfhL¥gj‰fhf
r®¡fhuhš r«gs« bfhL¡f¥g£l c¤ânahfkh»a m¡uhrdhâgâ
gjÉfis V‰W¡bfh©L r®¡fh® r£lrigia xG§fhŒ el¤â¡
bfhL¡fî« kh¤âu« Koªjnjašyhkš ntW v‹d fhÇa« brŒa
KoªjJ? khfhz r£lrigfËY« fšf¤jh, k¤âa khfhz« M»a
ïu©ol§fËš bk#hÇ£oí« bg‰wh®fŸ. kªâÇfŸ r«gs¤ij
ÃuhfǤjh®fŸ; Fiw¤jh®fŸ; kªâÇfS« vLg£lh®fŸ, j§fS¡F
mETykhd gy Ô®khd§fisí« brŒjh®fŸ. ï›tsî« brŒJ
v‹d ga‹? xU kÆ®¡ fhysî r®¡fhÇ‹ m¡»ukkhd Mâ¡f¤ij
mir¡f Koªjjh? t§fhs¤âš ÃuhfǤj r«gs¤ij Rauh{a¡
f£áah® jh§fns kWgoí« mEkâ¡f ne®ªjJ. k¤âa khfhz¤âš
Fiw¡f¥g£l kªâÇfË‹ r«gs¤ij kWgoí« Rauh{a¡ f£áah
uhnyna ca®¤j ne®ªjJ. k‰w khfhz§fis¥ g‰¿nah bt‹whš
ãuhkz®-ãuhkzušyhjh® r©ilí« ïªJ - K°ä« r©ilí«
gy¥g£lJ. X® fhy¤âš fj® kakhÆUªj kfkâa®fŸ ï‹iwaâd«
fjbu‹whš, mJ X® kj Énuhjkhd á‹dbk‹W fUJ»wh®fŸ.
fh§»u° j§fŸ e‹ik¡F Äfî« Mjhukhdbj‹W Ãid¤j
ãuhkzušyhjh® ï‹iwa¤âd« fh§»u°, ãuhkz® Mâ¡f§
fS¡F mETykhdbj‹W, bgU«gh‹ikahd ãuhkzušyhjh®
Ãid¡»wh®fŸ. k§»¥ òifªJ¡ bfh©oUªj #°o° f£á Jy¡f«
brŒa¥g£L ïªâah KGikínk g‰¿¡ bfh©lJ. x¤JiHahik
Æ‹ bghU£L clš, bghUŸ, MÉ _‹iwí« âahf« brŒa¤
jahuhÆUªj bjh©l®fËš bgU«ghnyh®, ï‹iwa âd« tƉW¡
bfhLik¡fhf j§fŸ kd¢rh£á¡F Énuhjkhf TÈ¡F vby¡õ‹
ntiy brŒa ne®ªJ É£lJ. ï›tsî fhÇa§fis¢ r£lrig¥
ãuntõ¤â‹ _ykhf e‹whŒ m¿ªJÉ£L, kWgoí« r£lrig¡F¡
fh§»u°fhu®fŸ nghf nt©L« v‹W«, fh§»u° gz« mj‰fhf
bryî g©znt©L« v‹W«, fh§»u° °jhgd§fŸ mj‰F cjÉ
brŒa nt©Lbk‹W« fh§»u° Ô®khÅ¡Fkhdhš njr¤âYŸst®
fS¡F¡ fh§»uÌÅl« v¥go kâ¥ò tU«? ïnj khâÇ mL¤j
Fo muR - 1926 ( 1) 32
tUlK« nj®jšfËš r£lrig¡F ËW °jhd§fŸ bg‰W, ï‹D«
bfhŠr« mâfkhfnt b#a« bgWtjhfnt it¤J¡ bfh©lhY«,
r£lrigfËš ïij Él ntW ntiy v‹d brŒa¡TL«? ïªj
ntiyiana âU«g¤ âU«g¢ brŒJ¡bfh©L tUtâš njr¤J¡F
v‹d gy‹ Éisí«? îkhz¤ â£l¤ij¥ g‰¿¡ bfhŠr§Tl
ftiyÆšyhj khâÇÆš fh§»u° X® Ô®khd« brŒâU¡»wJ.
mjhtJ, îkhz¤ â£l¤ij #d§fns Ãiwnt‰¿ it¡f
nt©Lbk‹W Ô®khŤJ ïU¡»wJ. #d§fŸ îkhz¤ â£l¤ij
Ãiwnt‰¿ it¥gj‰F fh§»u° vj‰fhf ÆU¡f nt©L«? fh§»u°
gzbkšyh« r£lrig nj®jY¡F brytÊ¡f¥gl nt©L«;
fh§»u°fhu®fŸ ï›tUõ« óuhî« vby¡õ‹ ntiyahŒ ïU¡f
nt©L«; îkhz¤ â£l§fis #d§fŸ gh®¤J¡ bfhŸs nt©L«
v‹W Ô®khÅ¥gâš v›tsî nkhrÄU¡»wbj‹gij¥ bghJ
#d§fŸ e‹whŒ m¿a nt©L«. fh§»u° ãurhuÄšyhkY«,
fh§»u° bjh©l®fË‹ f£L¥ghlhd ntiyÆšyhkY« îkhz¤
â£l« v¥go ÃiwntW«? fj® ntiy x‹W kh¤âu« kfh¤kh fhªâ
V‰W¡bfh©lh®. k‰wgo kJÉy¡F, Ô©lhik Éy¡F, gy tF¥ò
x‰Wik KjÈa fhÇa§fŸ njr¤âš V‰glhkš Rauh{a« v¥go
V‰gL«? ïitfis všyh« òw¡f¤JÉ£L r£lrig¡F¥ nght
ij kh¤âu« fh§»uÌ‹ neuhd ntiyahŒ it¤J¡ bfhŸStâ
dhš go¤jt®fS¡F¢ áy ntiyí«, gjÉí«, r«gsK« »il¡F
nkašyhkš ViH #d§fS¡F - bghJ #d§fS¡F - bjhÊyhs
U¡F v‹d gy‹ c©lhF«? Mdjhš njr e‹ik¡F ï«khâÇ
fh§»ui[ vâ®gh®¥gJ nghš gƤâa¡fhu¤jdkhd fhÇa«
ntbwh‹WÄšiy v‹gnj ekJ mã¥ãuha«.
ïÅ fh§»uÌ‹ nah¡»aij gHa fhy¥go, c¤ânahf§fis
c‰g¤â g©zî«, nfh®£Lfis c‰g¤â g©zî«, mj‰nf‰w
go¥ghd gŸË¡Tl§fis c‰g¤â g©zî« Md fhÇa¤ij¢
brŒa¡ Toajhí«, fh§»u°fhu®fŸ ïj‰fhf r£lrig KjÈa nj®j
Èš b#a« bgw nt©oajhí« ïU¡Fnkašyhkš ntbwhU fhÇa¤
â‰F« cgnahf¥gl KoahJ. ï¡fhÇa§fshš Foahdt®fS¡F
ïÅí« tÇ mâfkhf cau¥ ngh»wJ. bjhÊyhËfS¡F ïÅí«
ntiya‰W jǤâu« mâfkhf¥ ngh»wJ. nfh®£LfS¡F«, t¡Ñš
fS¡F« ntiy V‰gLtj‰fhf nt©o kJghd¤ij mâf¥gL¤j
nt©oajhŒ¥ ngh»wJ. ãuhkz®fŸ j§fSila bršth¡»dhY«,
r®¡fhU¡F ïufáakhŒ e‹ik brŒtj‹ _ykhfî« j§fSila
Mâ¡f¤ij¥ gy¥gL¤â¡ bfhŸs tÊ V‰gl¥ ngh»wJ. ïj‹
gydhŒ Ô©lhikí«, ãwÉÆš ca®î jhœî« Ãiy¤J Éf¥ ngh
»wJ. ï«khâÇahd gy‹fis ju¤j¡fjhd fh§»u° Ô®khd§fis
33 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ešy Ô®khd« v‹W brhšÈ¡bfh©L g¤âÇiffshš ãiH¡f
nt©oat®fS« uhéa Éõa§fË‹ nguhš ãiH¡f nt©oa
t®fS« ghku #d§fis Vkh‰W»wh®fŸ. ïªÃiyíŸs fh§»uÌ
dhY« mj‹ j‰fhy Ô®khd§fËdhY« ïªâahɉF vªj tÊÆ
nyí« c©ikahd Rauh{a« »il¡fhJ v‹gnj ekJ Kothd
mã¥ãuha«.
c¤ânahf MiríŸst®fŸ nghf, fh§»u° bgauhš
ãiH¡f nt©oat®fŸ nghf, k‰wt®fŸ j§fŸ r_f e‹ik¡F«,
njr e‹ik¡F«, îkhz¤ â£l§fis Ãiwnt‰Wtj‰F«, ï«khâÇ
fh§»ui[na e«ãÆuhkš ü‰ngh® r§f« nghy ntW gy °jhgd§
fis V‰ghL brŒJ¡bfh©L mj‹ _ykhf ciH¡fî« r£lrig
Æ‹ _y« ït‰¿‰F VjhtJ bfhŠr« eŠr« mETy« njo¡
bfhŸsyh« v‹»w kdrhøíŸst®fŸ mªjªj °jhgd§fŸ _y
khfnt r£lrig¡F¢ brštJkhd fhÇa§fis¢ brŒtJ«jh‹ njr
K‹nd‰w¤J¡fhd fhÇabk‹gJ ekJ mã¥uha«.
kfh¤kh fhªâ mt®fS« bfhŠr fhy« bghW¤jhtJ fh§»u
i[¤ jkJ tÊ¡F mjhtJ, njr¤â‰F c©ikahd Rauh{a«
r«ghâ¤J¡ bfhL¥gj‰fhd tÊ¡F kWgoí« bfh©Ltu¡ TL
bk‹W Ãid¥gJ«, mJtiuÆš nk‰f©l fhÇa§fis monahL
É£L Élhkš jÅ ïa¡f¥ bghW¥ãyhtJ brŒJ¡bfh©L tu
nt©L« v‹gJ« ekJ mã¥uha¤J¡F MjutË¥gbjd¡
fUJ»nwh«.
Fo muR - jiya§f« - 10.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 34
Ó¥ig vL¤J xˤJ it¤J¡
bfh©lâdhnyna fÈahz« ËW
nghFkh?
ekJ ‘Fo muR’ g¤âÇif¡F Énuhjkhf áy ãuhkz®fS«,
ãuhkzušyhj áy thu¥ g¤âuhâg®fS«, tƉW¡»šyhkš fZl¥
gL« áy fh§»u° bjh©l®fbs‹nghU¡F¥ gz« bfhL¤J«,
j§fSila thu¥ g¤âÇiffis ïytrkhf mD¥ã¡ bfhL¤J«,
M£fis VÉÉ£L eh« #°o° føahÇl« gz« th§»¡ bfh©L
g¤âÇif el¤Jtjhfî« b#ÆY¡F¥ gaªJ bfh©L« gjÉfS¡
fhir¥g£L« r®¡fhU¡fDTykhŒ¤ âU«ã É£ljhfî«, ï‹D«
gy ïÊthd fhuz§fisí« brhšÈ mjdhš “Fo muir” th§»
thá¡f¡ Tlhbj‹W« M§fh§F â©iz¥ ãurhu§fŸ el¤â tUt
jhŒ mo¡fo ek¡F¤ jftšfŸ v£o¡bfh©nl tU»‹wd. ït‰
iw¥ g‰¿ ekJ cg g¤âuhâg® ïu©blhU ïl§fËš neÇY« gh®¤
âU¡»wh®. “FomuR”¡F« mj‹ g¤âuhâgU¡F« bršth¡F
Fiw¤J« nghtâdhnyna ãuhkzušyhjhUila K‹nd‰w¤ij
ml¡» Élyhbk‹W Ãid¥gJ “Ó¥ig vL¤J xˤJ it¤J¡
bfh©lhš fÈahz¤ijna ÃW¤âÉlyh«” v‹W Ãid¡»w m¿
åd¤ij¥ ngh‰jh‹ Koí«. ï›Éj Éõk¥ ãurhuf®fŸ ïu©
blhU g¤âÇ¡ifia âU¥ã mE¥ãÉl¢ brŒjnghâY«, g¤âÇif
Æ‹ ts®¢á eh« vâ®gh®¡»w msî¡F nkš ts®ªJ bfh©L jh‹
ngh»wJ. mJ v¥goahdhY« ek¡F ftiyÆšiy. njr ÉLjiy
Æ‹ bghU£L«, ãuhkzušyhjh® K‹nd‰w¤â‹ bghU£L« ekJ
fU¤ij btËÆl g¤âÇifia it¤J¡ bfh©oU¡»nwhnk jÉu,
g¤âÇif el¤â mjdhš gz« r«ghâ¥gj‰fhf mij eh« it¤J¡
bfh©oU¡fÉšiy ba‹gij kh¤âu« mt®fS¡F¤ bjÇɤJ¡
bfhŸS»nwh«.
Fo muR - m¿¡if - 10.01.1926
35 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

ãuhkz®fŸ Nœ¢á
“$kh‹. r¤âa_®¤âÆ‹ j‹id m¿ah
bkŒíiufŸ”
$kh‹ S.r¤âa_®¤â mt®fË‹ uhéa thj¤ij¥ g‰¿ eh«
mnef Éõa§fËš khwhd mã¥uha« bfh©oUªjhY«, mtU¡F
Mntr« tU« fhy§fËš j‹id m¿ahkny uh# jªâu¤ij¡
ifahshkš c©ikia¡ bfh£oÉL»wh® v‹»w rªnjhõ« ek¡F
mo¡fo V‰gLtJ©L. rÛg fhy¤â‰F« ïu©L rªj®¥g§fËš
ïu©L c©ikia jhuhskhŒ btËÆ£oU¡»wh®. mt‰¿š x‹W
Äfî« K¡»akhdJ. ïJ ãuhkzušyhj bghJ #d§fŸ e‹whŒ
m¿a nt©oa Éõa«. mjhtJ, fh§»u° âd« v‹W or«g®
26- ² br‹id rîªj®a kfhÈš $kh‹. ô.uhkuh› m¡uhrd¤â‹
Ñœ $kh‹ r¤âa_®¤â ãuhkzušyhjh® kfheh£il¥g‰¿ ngRif
Æš xU bgÇa ufáa¤ij btËÆ£oU¡»wh®. mJ tUkhW:-
“$kh‹ ahjt® ï§F tªJ tF¥ò¤ Jntõ¤ij _£l¥
gh®¤jh®. r£l bk«g® ( kD.r®. C.P. uhkrhÄ mŒa®) jh« ãuhkz
bu‹W gaªJ r£l¥ãufhu« ftÅ¡fhJ É£LÉ£lh®. ïtU¡F
ijÇaÄšyhÉoš j« gjÉia uhédhkh brŒJÉ£L xU
ãuhkzušyhjhiu¡ bfh©L V‹ j¡fJ brŒâU¡f¡ TlhJ.”
(ïJ 27.12.25 RnjrĤâu‹ mDgªj« 7-tJ g¡f« 4-tJ fy«
24-tJ Kjš 32-tJ tÇ tiuÆš) v‹W ngáÆU¡»wh®. ï›îiu
fË‹ _y« ãuhkzušyhjhU¡F ÉnuhjkhŒ ãuhkz®fŸ j§fŸ
mâfhu gjÉia v¥go cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸ»wh®fŸ v‹gijí«,
jh§fshf¢ brŒa¥ ga¥gL»w rªj®¥g§fËš v‹d Éjkhd
tÊia¡ ifahS»wh®fŸ v‹»w Éõa¤ijí«, g»u§fkhŒ vL¤J¡
fh£o É£lh®. ïJ fšgh¤â Éõa¤âš j§fŸ mâfhu« v¥go
cgnahf¥gL¤j¥g£lJ v‹gJ«, jh§fŸ bfhŠr« ga¥gl nt©oa
rªj®¥gkh»a fhŠÓòu« kfheh£oš $kh‹ <.bt. uhkrhÄ eha¡f®
tF¥òthǤ Ô®khd Éõa¤âš xU ãuhkzušyhjhiu¡ bfh©L
m¤Ô®khd« xG§F¡F ÉnuhjkhdJ v‹W jŸS«go brŒjJ«,
Fo muR - 1926 ( 1)
v¥go j¡fJ brŒa¥g£lJ v‹gJ« thrf®fŸ cz®tj‰F¢ rÇahd
rªj®¥g« v‹W Ãid¡»nwh«:-
ïªj ïu©L Éõa¤âY« ïUtifÆš jh§fŸ bt‰¿
milªjij kdâš it¤J¡bfh©nl bt‰¿KuR mo¡F« Mdª
j¤âš c©ikia¡ f¡»É£lh®. ïij¥g‰¿ ãuhkzušyhjh® rh®
ghf eh« e‹¿ brY¤J»nwh«. MdhY«, r£l bk«giuí«, fhŠÓòu«
kfheh£L¤ jiytiuí« btËah¡» rªâÆš ïG¤J É£LÉ£l
âdhš mt®fË‹ kd¡fr¥ò¡F $kh‹ r¤âa_®¤â Mshfhkš
ïU¡f Koahnj v‹gj‰F eh« Äfî« tUªJ»nwh«.
jÉu “kJÉy¡F Éõa¤âš ãuhkzušyhj kªâÇfŸ v‹d
rhâ¤J É£lh®fŸ” v‹W mo¡fo ãuhkz¥ g¤âÇiffshd ïªJ,
RnjrĤâu‹, Rauh{ah KjÈait ghku #d§fS¡F ãuhkzuš
yhjh® f£áÆ‹ ngÇš btW¥ò©lhF«go j§fŸ g¤âÇifÆ‹ _y«
Éõk¥ ãurhu« brŒtJ ahtU« m¿ªj Éõa«. nghjh¡ Fiw¡F
fhŠÓòu« kfheh£o‰F¥ ãwF v‹W brhšÈ¡bfh©L $kh‹ âU.É.
fÈahzRªju KjÈahU« kJÉy¡F v‹»w bgaiu¢ brhšÈ¡
bfh©L $kh‹ C. uh#nfhghyh¢rhÇahU« òw¥g£oU¡»wh®fŸ.
$kh‹ M¢rhÇahU¡F¥ gâš brhšY« tifÆš kJÉy¡if¥ g‰¿
$kh‹ S. r¤âa_®¤â ngRifÆš “eh« Rauh{a« bg‰whbyhÊa
Foia xÊ¡f r£l« V‰gL¤j KoahJ” v‹W brhšÈÆU¡»wh®.
ïjdhš ï¥g¤âÇiffŸ ãuhkzušyhj kªâÇfŸ ngÇš FiwTW«
T‰W¡F v‹d Mjhu« ïU¡»wJ v‹gij thrf®fns m¿ªJ
bfhŸsyh«.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 10.01.1926
36 37 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 b#ÆiyÉl nkhrkhd ftiya‰w ÃiyÆš g¡FtŠ brŒJ
ngh£L¡bfh©L ïUªjij ehK« e«Kl‹ tªj k‰W« áy
e©g®fS« neÇnyna gh®¤njh«.
Mjyhš, Rauh{a« v‹»w bgaÇdhš, #d§fŸ VkhªJ
nghŒ mj‰FŸËU¡F« jªâu§fis m¿ahkš Rauh{a¡ f£á¡FŸ
br¤j gh«gh£l« ÉGtJ nghš FUFy«, Máuk« v‹»w bga®fËdhš, bg‰nwh®fŸ
VkhªJ nghŒ mj‹ ufáa¤ij m¿ahkš j§fŸ ãŸisfis mE¥ã
gÈ bfhL¡fhâU¡f nt©LkhŒ¡ nf£L¡ bfhŸ»nwh«.
jÄœeh£o‹ njÓa ãuhkz®fË‹ Nœ¢áfisí«, jªâu§
fisí«, jÄœeh£L njÓa ãuhkzušyhjh® v‹nghU¡F btË bghJ #d§fË‹ e‹ikia c¤njá¤J kdjhu m¿ªjijí«,
ahF« go brŒjJ nru‹khnjÉ FUFynkahF«. m¡FUFy ïufá neÇš gh®¤jijí«jh‹ ï§F vGâÆU¡»nwhnk jÉu, k‰wgo ntW
a¤ij btËah¡Ftj‰fhf eh« vL¤J¡ bfh©l Ka‰á¡F jÄœ vªj¡ fhuz¤ijí« c¤njá¤jšy v‹gij¤ bjÇɤJ¡ bfhŸ
eh£oYŸs ãuhkz¥ g¤âÇiffS«, ãuhkz¤ jiyt®fS« v›t »nwh«.
snth ïilŠršfŸ brŒJ¡ bfh©L tªâUªjhY«, jÄœeh£o
YŸs ãuhkzušyhjh® g¤âÇiffS«, ãuhkzušyhjh® jiyt® Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 10.01.1926
fS« v›tsnth cjÉ brŒjâ‹ gydhŒ KoÉš bt‰¿ »il¤j
njhL jÄœ eh£o‰nf X® òâa cz®¢áiaí« c©lh¡» it¤J
nru‹khnjÉ FUFyK« fiyªJ nghŒÉ£lJ v‹gJ cyfnk
m¿í«. m¥goÆU¡f, br¤j gh«ig vL¤J M£LtJ nghš
FUFy¤jhš tÆW ts®¤j áy ãuhkz®fŸ, F¿¥ghŒ $kh‹ â.uh.
kfhnjtŒa® bfhŠr fhy¤â‰F K‹ò g¤âÇiffS¡F xU És«
gu« mD¥ãÆU¡»wh®. mâš FUFy« xG§fhŒ elªJ tU»w
ghtidahfî«, jhnd mâš M¢rhÇahuhŒ ïU¡»wJ nghY«,
Rauh{a¡ f£áahÇ‹ njÓa¤ â£l« nghy fšÉ¡F Vnjh gy â£l§
fŸ it¤âU¥gJnghY«, ghrh§F brŒJ ãŸisfis mD¥ò«go
bg‰nwh®fis¡ nf£»wh®. ãuhkzušyhj bg‰nwh®fŸ ï«nkhr
És«gu¤ij e«ã j§fŸ ãŸisfis mD¥ã¡bfhL¤J VkhªJ
nghfhkš ïU¡F«go nf£L¡ bfhŸS»nwh«.
FUFy« m§F e‹whŒ elªJ bfh©oU¥gjhŒ, $kh‹
t.bt.R. Ia® brhšÈ¡bfh©l fhy¤ânyna eh« m§F nghÆUªj
rªj®¥g§fËš ãŸisfŸ el¤j¥gL« Kiwiaí« gh®¤njh«.
$kh‹. kfhnjtŒa® v‹W brhšy¥gL»wtU«, mt® FHªijfS«
TÅ Kiw v‹gjhf¥ ng® it¤J¡bfh©L jh§fŸ gH§fS«,
nj§fhí«, btšyK«, fU«ò«, kh«gHK«, KªâÇif¥ gU¥ò«,
ngߢr« gHK«, rhu¥gU¥ò« ngh‹witfis¢ rh¥ã£L¡bfh©L
M°uk¤âš go¡f tªj k‰w ãŸisfS¡F ãŸis x‹W¡F µ
x‹W¡F %.13 tiuÆY« bg‰W¡bfh©L khj« x‹W¡F 4 %ghŒ
Tl¥ bgwhj khâÇÆš fŠá rhjK«, mÇá¡ fËí«, c¥ò fhuÄšyhj
mÇá c¥òkhî«, òËÆšyhj FH«ò« ï«khâÇ gjh®¤j§fŸ,

Fo muR - 1926 ( 1) 38 39 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


bj‹dh¥ãÇ¡fhî« #hyɤijí«
bj‹ M¥ãÇ¡fhÉš ïªâa®fis m›Él¤âa btŸis¡
fhu®fŸ Ô©lhjh® nghš el¤Jtjhfî« njr¤â‹ ãui#fS¡FŸs
rkcÇikia miltj‰»šyhkš btŸis¡fhu®fŸ r£l« brŒ
âU¥gjhfî«, ï¡fhuz§fshš m§F ãiH¥gj‰fhf¥ nghd ekJ
rnfhju®fshd Rkh® x‹wiu yB« ïªâa®fŸ fZl¥gLtjhfî«
mj‰F VjhtJ gÇfhu« brŒJ bfhL¡F«go ekJ njÓa fh§»ui[
nf£L¡ bfhŸtj‰fhf áy® m§»UªJ tªâUªjJ«, mj‰»z§»
ekJ njÓa fh§»uR« kfh¤kh mt®fË‹ mã¥uha¥go X® Ô®kh
d¤ijí« Ãiwnt‰¿, tªâUªjt®fŸ f©iz¤ Jil¤J mE¥ã
É£lJ« thrf®fŸ m¿ªj Éõa«.
ïij mErǤnj ãuhkzušyhjh® fh§»uR« X® Ô®khd¤ij¢
brŒJÉ£lJ. g¤âÇiffS« ïij¥g‰¿ vGâ j§fŸ fy§fis
Ãu¥ã¡ bfhŸStj‰F X® rªj®¥g¤ijí« milªJ bfh©lJ. Ko
bt‹d? ï›Éj Ô®khd§fshš btŸis¡fhu®fŸ ga¥gl¥
ngh»wh®fsh? mšyJ njÓa fh§»uáÅlkhtJ btŸis¡fhu®f
S¡F kâ¥ãU¡f¥ ngh»wjh? ekJ njÓa fh§»un[h #hyɤij¡
fhuDila brŒiffŸ nghyh»É£lJ. #hyɤij¡fhu‹ v¥go
#d§fis Vkh‰Wtj‰F jdJ ig¡FŸËUªJ x›bthU rhkhid
í« tutiH¤J¡ fh£oÉ£L, filáÆš v¥go e«ik fhR nf£f
tU»whndh, mJ nghynt fh§»uáY« áyÇUªJ #d§fŸ rªnjh
õ¥gL«go gy Ô®khd§fis vGâ¡fh£o É£L filáahf e«Äl«
X£L¡nf£f tªJ É£lh®fŸ. ït®fS¡F v›tsî r¡âÆU¡»wJ,
ït®fshš v‹bd‹d fhÇa« brŒa Koíbk‹gJ btŸis¡fhu®
fS¡F¤ bjÇíkh? bjÇahjh? “F¥ig V¿ nfhÊ ão¡f Koahjt‹
thdnk¿ rªâuid¥ ão¥ngbd‹W” brhšYtJ v›tsî
e«g¤jFªjjhÆU¡F«. mJnghy, fšgh¤âÆš ekJ f©Q¡bfâÇš
e«Äl« th§»¤â‹W ãiH¡f nt©oat®fŸ mt®fisÉl nfho¡
fz¡fhŒ mâfKŸs r_f¤jhiu - ïªj eh£lhiu - ïªeh£L Mâ
k¡fis - bjUÉš el¡f¡ TlhJ; Fs¤âš FË¡f¡ TlhJ; »£l
tu¡TlhJ; f©Âš bj‹gl¡ TlhJ; mt®fŸ bjŒt¤ij¡ fhz¡
TlhJ; mt®fŸ ntj¤ij¥ go¡f¡TlhJ v‹W bfhLik¥gL¤Jt
ijí« mj‰fhf 144 nghLtijí« r»¤J¡bfh©L ïªj 144 - I Ûw
Fo muR - 1926 ( 1) 40
Koahkš ga§bfh©L, òwKJ»£L Xo¥nghF« T£l¤jh® bj‹
dh¥ãÇ¡fh btŸisa®fis - J¥gh¡», Õu§», btoF©L, Mfha¡
f¥gš it¤âU¥gt®fis Äu£Ltbj‹whš, mt®fŸ v¥go
ga¥gl¡TL«? ekJ eh£oYŸs e«ik mªÃa eh£oÈUªJ ãiH¡f
tªjt®fŸ brŒí« bfhLikfis xÊ¥gj‰F ek¡F nah¡»aij
ïUªJ, x‹WTo VjhtJ X® Ka‰á brŒJ bt‰¿ bg‰nwhkhdhš
ãweh£lh® e«ik¡ f©lhš bfhŠrkhtJ kâ¥gh®fŸ. m¥go¡
»‹¿, ekJ nah¡»aij ekJ eh£oš ï¥go ïU¡f bj‹dh¥ãÇ¡fh
btŸis¡fhu®fis - Õu§», J¥gh¡», Mfha¡ f¥gš, btoF©L
it¤âU¥gt®fis Äu£Ltâš v‹d ãunah#d«? c©ikÆš
bj‹dh¥ãÇ¡fhÉš btŸis¡fhu® e«ik el¤J« Éõa« ek¡F
mtkhdkhÆU¡Fkhdhš ïªâahÉš e«ik xU áy® el¤J«
Éõa¤ij eh« r»¤J¡ bfh©oU¡f Koíkh? ek¡F nuhõÄU¡
»wJ v‹gij mªÃaU¡F¡ fh£o¡bfhŸs nt©Lkhdhš, ekJ
cliy, bghUis, MÉia Él¤ jahuhÆU¡»nwhkh? v‹W
gh®¤J¡bfhŸs nt©L«. mj‰F eh« jahuhÆU¡»nwhbk‹W e«
kdnj ek¡F cWâ brhšYkhdhš ït‰W¡ bfšyh« Ô®khdnk
njitÆšiy; kdâš Ãid¤jîlndna tÊ âwªJ ÉL«. r£l§f
bsšyh« rh«gyhŒ¥ nghŒÉL«. m¥go¡ »šyhkš, ï«khâÇ #hy
ɤijahd Ô®khd§fis it¤J¡bfh©L ãiH¡f¥ gh®¡»nwh«;
mjdhš gz« nr®¡f¥ gh®¡»nwh«; gjÉ bgw¥ gh®¡»nwh«. ïª
ÃiyÆš ï¤Ô®khd§fS¡F v¥go r¡â c©lhF«? Mjyhš,
c©ikahŒ ï›Éj fZl§fS¡F¥ gÇfhu« nt©Lkhdhš,
kfh¤kh brhštJ nghš r¤âah¡»uf« brŒtJ«, mj‹ _ykhŒ
clš, bghUŸ, MÉ M»aitfis¤ Jw¡f¤ jahuhÆU¥gJ« jÉu
btW« #hyɤijfËdhš gy‹ V‰glhbj‹gij tz¡f¤Jl‹
bjÇɤJ¡ bfhŸS»nwh«.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 10.01.1926
41 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 fø¡fhu‹ gz¤ij¡ ifahoa fj® ïyhfh á¥gªâfŸ
X® ãuhkz t¡Ñš
jÄœeh£oš fj® °jhgd§fS¡F r«gªj¥g£l c¤ânahf§
fËš ïU¥gt®fËš áy® fj® f£lhkš ïU¡»wh®fŸ v‹W«, fj®
ïu©blhU thu§fS¡F K‹òjh‹, br‹id I¡nfh®£L »is o¥ngh¡fËš fj® ɉgt®fŸ Tl fj® f£lhkš m‹Åa
t¡Ñš $kh‹ v«.M®. Rªju« Ia® v‹»wt® MWkhj¡ fL§fhtY« eh£L¤ JÂia mªJ bfh©oU¡»wh®fŸ v‹W« mo¡fo
1000 %ghŒ mguhjK« bg‰¿Uªjij vGâÆUªnjh«. ïªj thu« ek¡F¥ òfh®fŸ tªJ bfh©oU¡»‹wd. j‰fhy« fh§»uáÈU¥
k‰bwhU ãuhkz t¡ÑÈ‹ j©lidia¥ g‰¿ vGj ne®ªâU¡»wJ. gt®fŸ v¥nghJ« fj® mÂa nt©oaJ mtáaÄšiy v‹W
mjhtJ:- V‰g£L É£lhY« fj® °jhgd§fS¡F mªj r£l« v£L«goahd
br‹id I¡nfh®£L t¡Ñš $kh‹ V. JiurhÄ Ia® v‹gt® fhy« ï‹dK« tuÉšiy v‹nw Ãid¡»nwh«.
jdJ fø¡fhu‹ gz¤ij¡ ifahoajhf mt® ÛJ X® tH¡F mšyhkY« fj® °jhgd§fËš Câa« bg‰whdhY«, Câa«
V‰g£L URthdâ‹ngÇš, mt® ïÅnkš, t¡Ñš ntiyna brŒa bgwhkyhdhY«, bjh©L brŒgt®fŸ fj® cL¤âahf nt©L«
yha¡»šiyba‹W brhšÈ mtUila bgaiu t¡Ñš #h¥jhÉÈ v‹»w Ãgªjid V‰gL¤JtJ ghtkšybt‹nw Ãid¡»nwh«.
UªJ Ú¡»ÉLkhW I¡nfh®£ #£{ Ô®¥ò¢ brŒJÉ£lh®. fø¡fhu‹ Mjyhš, jÄœeh£L fj® ft®d®, fj® °jhgd á¥gªâfS¡F
gz¤ij¡ ifahlhj t¡Ñš, t¡Ñš ntiy¡nf yha¡»šiyba‹W ïij¥g‰¿ X® R‰W¤âuî mD¥g ntQkhŒ nfhU»nwh«.
X® gHbkhÊ brhšYtJ©L. mj‰nf‰wh‰ nghynt ekJ g¡f§fËš
fø¡fhu‹ gz¤ij¡ ifahlhj t¡ÑšfŸ Äfî« mó®t«. ï¥ Fo muR - m¿¡if - 10.01.1926
bghGJ v¤jidnah t¡ÑšfŸ fø¡fhu®fË‹ gz¤ij¥ gy
tÊfËY« rh¥ã£LÉ£L, fšY¥ nghÈU¡»wh®fŸ. m¥goÆU¡f,
$kh‹ V. JiurhÄ IaU¡F kh¤âu« V‹ ïªj j©lid V‰g£lnjh
bjÇaÉšiy.
cyf¤âš v¤jidnah bga®fŸ âUodhY«, bfhiy
brŒjhY«, ngh®#Ç brŒjhY«, mf¥g£L¡ bfhŸtâdhY«, nghärh
U¡F« ÃahahâgâfS¡F« yŠr« bfhL¡fhjjhY«, e‹whŒ¡
F©L¥ òu£L òu£l¤ bjǪj t¡Ñš it¡fhjâdhY«, j©lid
aila ne®tJ nghš, Inah ght«! ekJ Ia®thS« á¡»¡ bfh©lh®
nghY«.

Fo muR - brŒâ És¡f« - 10.01.1926

Fo muR - 1926 ( 1) 42 43 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 nfhaK¤ö® KÅághÈ£o
nfhaK¤ö® KÅághÈ £oÆ‹ br‹w tUl¤âa îthf
m¿¡if btËah»ÆU¡»wJ. m›t¿¡ifÆÈUªJ bghJthf
nfhaK¤ö® KÅághÈ£oÆ‹ îthf« xG§fhŒ eilbg‰¿U¥
gjhfnt fhz¥gL»wJ. nuhLfŸ e‹whÆU¥gjhf¡ fiy¡l® mã¥
ãuha¥g£oU¡»wh®. fšÉ Éõa¤âš fšÉ f‰f nt©oa áWt®
fËš 100-¡F 99 ng® åj« thá¡»‹wh®fbs‹W« gŸË¡ Tl§fËš
áWt®fshd M©fS¡F«, bg©fS¡F« üš ü‰fî« beŒaî«,
f‰W¡bfhL¡f¥gL»‹wbj‹W«, MíŸntj it¤âarhiy Äfî«
cgnahf¥g£L tU»‹wbj‹W«, mâš ï›tUl¤âš 20,000 ng®
fS¡F nkyhf nehahËfŸ cjÉbg‰¿U¡»‹wh®fbs‹W«, ãns¡
nehŒ br‹w tUl« nfhaK¤öU¡FŸ tuhkny jL¡f¥g£oU¡
»‹wbj‹W«, fhywh KjÈa bjh¤J ÉahâfS« K‹ida tUl§
fisÉl Äf¡ FiwthŒ ïUªâU¡»‹wbj‹W«, KÅágš bršt
Ãiy xG§fhŒ ïU¡»‹wbj‹W«, r¥ fÄ£oah®fŸ C¡f¤Jl‹
ntiy brŒâU¡»‹wh®fbs‹W«, fî‹áy®fS« nr®kD« x‰W
ikahÆU¥gjhš fî‹áÈš rkhjhd« V‰g£oU¡»‹wbj‹W
fiy¡l® vGâÆU¡»‹whbu‹W« k‰W« gy Éõa§fS« F¿¥
ã£oU¡»wJ. ïj‰fhf nr®bk‹ $kh‹ C.S. ïu¤âdrghgâ KjÈ
ahU¡F nfhaK¤ö® tháfŸ ÄFâí« e‹¿ ghuh£l¡ flik¥ g£l
t® v‹gâš rªnjfÄšiy. Mdhš, <nuhL KÅághÈ£oÆš
ïU¡»wt®fŸ ïij¥gh®¤J bghwhik¥glhkY«, bt£f¥glhkY
ÄU¡f KoahJ. nfhaK¤ö® nr®kid¥nghy cŸS®tháahfî«,
cŸS® nBk¤âš m¡fiu V‰glnt©oat®fshfî« cŸs xU
nr®k‹ <nuh£L¡F« V‰g£lhš X® fhy¤âš ïJ nghš rªnjhõ¥
gl¡TL«. ïJ rka« åzhf Mir¥gLtâš ãunah#dÄšiy.
Fo muR - brŒâ¡ F¿¥ò - 10.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 44
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t«
njrg¡j®fË‹ nah¡»aij
“tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t«” v‹»w gj¤ij eh« bghJ
#d§fË‹ Phgf¤â‰F¡ bfh©Ltªjîlnd, mjdhš ãuâTy«
mila¡Toa #d§fŸ, j§fshš Toa jilfis bašyh« brŒa
kWgoí« Mu«ã¤JÉ£lh®fŸ. tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t« v‹»w
cÇikia¥ g‰¿ ekJ eh£oš btË¥gilahf eh« m¿a Rkh® 20
tUl fhy§fS¡F nkyhf¥ ãu°jhã¡f¥g£L tªâUªjhY«, Rkh®
10 tUl§fS¡F K‹ghfnt uhéa °jhgd§fËš mJ ãuntá¤J
K°ä« r_f¤jhU¡F ekJ njÓa fh§»uá‹ _ykhfnt, mjhtJ
“njr«jh‹ ãujhd«; tF¥òfŸ mj‰F¥ ã‰g£lJ” v‹»w j¤Jt¤
ijna bfhŸifahf cila fh§»uÌ‹ _ykhfnt mij x¥ò¡
bfh©L r®¡fh® _ykhŒ mij mKY¡F¡ bfh©L tU«go V‰ghL
brŒa¥g£L, ï¥bghGJ òH¡f¤â‰F tªJÉ£lJ.
mnjhL kh¤âukšyhkš, fh§»u° °jhgd§fËnyí«, mâ
YŸs °jhd§fS¡F tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t« mË¡f¥g£L«
tªâU¡»wJ. mjhtJ, fh§»u° v‹gij uhéa °jhgd îthfkhf
it¤J¡bfh©lhš, m»y ïªâa fh§»u° fÄ£o v‹gJ gh®È
bk©£ ngh‹w X® M£á rig¡F¢ rkhdkhF«. m›Éj M£á
rig¡F ïªâahÉ‹ rfy ãui#fË‹ rh®ghf 350 bk«g®fŸ x£L
bkh¤j« îzÆ¡f¥g£oU¡»wJ. mt‰¿š ekJ jÄœeh£o‰F
kh¤âu« 25 °jhd§fŸ xJ¡f¥g£oU¡»wJ. ïªj ïUg¤ijªJ¡F«
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t« mË¡f¥g£oU¡»wJ. mjhtJ, jÄœehL
fh§»u° fÄ£o ÉâfË‹ 8- tJ ãÇÉš m»y ïªâa fh§»u°
fÄ£o¡F¤ nj®jš v‹»w jiy¥ã‹ Ñœ “eh‹F K°ä«fŸ, xU
»¿°jt®, Ô©lhjh® v‹W brhšy¥gL« xUt®” M»a ït®
fisí« ït®fis¤ jÉu bkh¤j¤âš mâf th¡F bg‰w 19 m§f¤
âd®fisí« nj®jš brŒa nt©oaJ v‹W brhšy¥g£oU¡»wJ.
ïj‰F¥ bgabu‹d? ïJ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jtkh? mšyth?
m‹¿í« 1917 - « tUl¤âš ãuhkzušyhjh® uhéa cÇikfŸ
45 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
bgWtj‰F«, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« miltj‰F« lh¡l®
o.v«.eha® mt®fshš Mu«ã¡f¥g£l ãuhkzušyhjh® ïa¡f«
ehbkšnyhU« m¿ªjnj. m›Éa¡f¤â‹ bfhŸiffis¥g‰¿,
m›Éa¡f¤âš nruhâUªj áy ãuhkzušyhjh®fS« x¥ò¡
bfh©LjhÅUªjh®fŸ. Mdhš, mjDila â£l§fËY« mt‰iw
milí« tÊfËY« kh¤âu« mã¥uha ngj« V‰g£L mj‰fhf
mâš nruhkš, mnj bfhŸiffis Mjhukhf it¤J¡bfh©L
br‹id khfhz¢ r§f bk‹»w bgauhš ãuhkzušyhjh® ïa¡f«
x‹W V‰gL¤j¥g£lJ. ï›Éa¡f« ãuhkzušyhjh® ïa¡fbk‹W
brhšy¥g£lhY« c©ikÆš ãuhkz®fSila bghUS«,
MjÇ¥ò«, el¤J« mâfhuK« M»a ïitfns mitfËš Fo
bfh©oUªjd. m¥goÆUªj nghâY« uhéa cÇikfS¡fhf¡
fh§»uir¥ ã‹g‰WtJ«, ãuhkzušyhjh® tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤
t« miltJnk mj‹ bfhŸifahÆUªjbj‹gâš ï¥nghJ
ahU¡F« mã¥ãuha ngjÄšiy.
mj‰fhjhukhf 1919-« tUl« m¡nlhg® khj« 11,12 njâfËš
<nuh£oš $kh‹ yh£ nfhɪjjh° m¡uhrd¤â‹ Ñœ elªj
“br‹id khfhz¢ r§f fh‹gbu‹°” v‹D« kfheh£oš cgruiz
m¡uhrduhÆUªj $kh‹ <.bt. ïuhkrhÄ eha¡f® tunt‰ò¥
ãur§f¤âš 6- tJ g¡f« “br‹id khfhz¢ r§f¤jh® ntiy”
v‹D« jiy¥ã‹ Ñœ 2-tJ fy¤âš, “bjhÊyhs® 100-¡F 99 ng®
ãuhkzušyhjhnuaht®. ït®fS¡F ey‹ brŒJ tUnth® ekJ
ïa¡f¤âš nr®ªjtuh? k‰w¥ nghÈ ïa¡f¤âš nr®ªjtuh? bjhÊ
yhs® ïa¡f¤J¡F«, K‹nd‰w¤J¡Fnk fhuzkhíŸs br‹id
khfhz¢ r§f¤â‹ mtáa¤ij¥ g‰¿¡ Twî« nt©Lkh? fh§»u°
bfhŸifia¤ jGîtJ« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t« bgw KaštJ«
ïªâahÉš ãwªj midtiuí« ïªâabud¡ bfh©L mtnuhL
rnfhju¤Jt« ó©L njr nritia¢ brŒt Jnk ekJ r§f¤â‹
bgU neh¡fkhjyhš, mªeªneh¡f¤ij Ãiwnt‰w ek¡bfd jÅ
ahf¥ g¤âÇiffS«,ãurhuf®fS« nt©L«” v‹W ngáÆU¡»wh®.
mj‹gona ³ kfheh£oY« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t¤ij¥ g‰¿
$kh‹fŸ âU.É.fÈahzRªju KjÈah®, nfrtãŸis KjÈnah®
fshš Éõahnyhrid¡ fÄ£oÆš jahÇ¡f¥g£l xU Ô®khd¤ij
lh¡l® tujuh#&Y ehíLthš kfheh£oš ãnunuã¡f¥g£lâš
$kh‹ jŠir ïuhk¢rªâu« br£oahut®fshš M£nrã¡f¥gl
mj‰F $kh‹ ehíLnt tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t¡ bfhŸifia
x¥ò¡bfhŸshjt®fS¡F ï«kfheh£oš ïlÄšiyba‹W
brh‹dâ‹ ngÇš VfkdjhŒ Ãiwnt¿ÆU¡»wJ.
Fo muR - 1926 ( 1) 46
mšyhkY« fh¡»ehlh fh§»uÌY« $kh‹ jh[&«, fšf¤jh
kfkâa®fS« brŒJ bfh©l x¥gªj¤âš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤
t¤ijna K¡»akhf¡ F¿¤J $kh‹ ïuh#nfhghyh¢rhÇah® mt®
fshš ãnunuã¡f¥g£L ïU¡»wJ. br‹id r£lrigÆY«, ïªâah
r£lrigÆY« k‰W« gy khfhz r£lrigfËnyí« tF¥ò thÇ¥
ãuâÃâ¤t¤â‹ nguhš ï‹iwa âdK« ïªâa m§f¤â d®fŸ
c£fh®ªJ¡ bfh©Ljh‹ ïU¡»wh®fŸ. °jy °jhgd§fËY« k‰W«
gy uhéa °jhgd§fËY« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t¤â‹ bgauhš
jhœªj tF¥gh®fŸ r®¡fhuhš Ãakd« bg‰W c£fh®ªJ¡ bfh©L
jh‹ tU»wh®fŸ.
ï‹iwa âdK«, fhŠÓòu« kfheh£oš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤
t« Tlhbj‹W thjhod Ô©lhj tF¥ig¢ nr®ªjtbu‹W brhšY«
$kh‹ b#antYî«, kfkâa® tF¥ig¢ nr®ªjt®fshd #dh¥fŸ
õhã kfkJ, mÛ¤fh‹ ït®fS«, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t bfhŸif
Æ‹ _ykhŒ m»y ïªâa fh§»u° fÄ£oÆš °jhd« t»¤J¡
bfh©Ljh‹ ïU¡»wh®fŸ. âU¢áÆš ïu©L tUl§fS¡F K‹
Tod khfhz¡ fh§»u° fÄ£oÆš $kh‹ <.bt.ïuhkrhÄ eha¡f®
m¡uhrduhÆU¡F« nghJ, #dh¥fŸ õhã kfkJ, br‹id m¥Jš
AÛ¤fh‹ KjÈat®fŸ j§fS¡F eh‹F °jhd§fŸ nghjhbj‹W«
MW °jhd§fŸ mË¡f¥gl nt©Lbk‹W« É©z¥g« vGâ
k‰W« gy kfkâa®fËlK« ifbaG¤J th§»¡ bfhL¤âU¡»wh®
fŸ. »¿°jt kj¤ij¢ nr®ªj $kh‹ FHªijí« j§fŸ tF¥ghU¡
FŸs tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t¤â‹ gyid mEgt¤âU¡»wh®.
mtUila bga® ï‹iwa¤âdK« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t
“nth£l® È°oš” ïUªJjh‹ tU»‹wJ. ï›tsî gy« bg‰W
mKÈš ïU¡F« xU mã¥uha¤ij -bghJ #d§fË‹ ÉU¥g¤ij
j§fSila gz¥ bgU¡f¤jhY« Ĥâu ngj¤jhY« mG¤â
Élyhbk‹W Ãid¥gJ v›tsî nah¡»a¥ bghW¥g‰w fhÇabk‹
gij¥ bghJ#d§fns nahá¡f nt©oaJ. mšyhkY« $kh‹
KjÈahiuí«, #dh¥fŸ õhã kfkJ, mÛ¤fhidí«, $kh‹fŸ
FHªij, #antY KjÈat®fisí« gz§fhR bfhL¤njh, ntW
tÊÆš mt®fis Vkh‰¿nah, jh§fŸ RthÔd« brŒJ bfh©lâ
dhš ït®fshš v‹d fhÇa¤ij¢ rhâ¤J¡ bfhŸs Koí«? T£l§
fËbyšyh« $kh‹ ÓÅthrŒa§fhiu¤ jiyik t»¡f¢ brŒayh«.
$kh‹ ÓÅthrŒa§fh®jh‹ jÄœeh£L¤ jiyt® - jiytbud r¤j«
nghl¢ brŒÉ¡fyh«. Mdhš, njr¤jh® ït®fis¥ ã‹g‰w¢
brŒa¡TLkh? ït®fŸ th®¤ijia njr¤jh® e«ãÉLth®fsh?
ne‰W« K‹D« ït®fŸ ngáaijí« ït®fË‹ el¤ijiaí«
bghJ #d§fŸ Muhakh£lh®fsh? v›tsî ehis¡F¥ bghJ
47 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
#d§fis Vkh‰w Koí«? “j©ÙÇš ÉGªjtid¥ ão¡f nghŒ¤
jhD« MœªJÉ£l fij” nghš $kh‹ KjÈah®, $kh‹fŸ ÓÅ
thrŒa§fhU¡F« á.ïuh#nfhghyh¢rhÇahU¡F« cjÉ brŒa¥
nghŒ ehza cyf¤âÈUªJ Éy» É£lh®. bghJ #d§fŸ j‹id
v¥go kâ¡»wh®fŸ v‹D« ftiyna ïšyhkš mâf kJghd«
brŒjt®fŸ j§fis cyf¤jh® v¥go Ãid¡»‹wh®fbs‹gij¥
g‰¿ ftiy ïšyhkš ïL¥ò¤ J eGîtJ Tl¤ bjÇahkš
v¥go¤ âÇth®fnsh, mJnghynt ekJ KjÈah® j‹idna
RthÔd« ïHªJ “xUtUl fhy¤J¡F tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t¤J¡F
ÉnuhjkhŒ ãurhu« brŒa¥ngh»nw‹” v‹W åuf©lhk M£L
»wh®. g¡f¤âš ïU¡F« mtUila ãuhkz e©g®fŸ “rghZ,
rghZ” v‹W ifj£L»wh®fŸ. ïu©L ãuhkz®fŸ thÆdhš rghZ
v‹W brhšy¥gLtij¡ nf£L¡ bfh©L T¤jhL»‹whnubahÊa
nfho¡ fz¡fhd k¡fŸ ïtiu v‹d brhšY»wh®fbs‹gij¡ ft
Å¡f¡Tl neuÄšyhkš ka§»ÆU¡»wh®. ãuhkzušyhj bjhÊyh
s® mãkhd¤jhš V‰g£l j‹Dila g¤âÇifah»a “etr¡â”ia
mj‹ c©ik¥ bgaU¡nf‰g mj‰F x‹gJ Éj r¡âia¡ f‰ã¤J¡
bfh©L ngh»wh®. mjhtJ : -
1 tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t« jh‹ br‹id khfhz¢ r§f¤âÈ
UªjnghJ nt©L« v‹wh®.
2 ãwF fhŠá m¡uhrd¥ ãur§f¤âš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤
t« fh§»uÌš jh‹ K£o¡bfhŸs nt©Lbk‹»wh®.
3 m¡uhrd¥ Õl¤âš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t Ô®khd¤ij kfh
eh£oš mEkâ¥gJ xG§F¡F ÉnuhjkhdJ v‹»wh®.
4 “etr¡â” g¤âÇifÆš Rauh{a¡ f£áia V‰W¡bfhŸsh
jt® tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t« nt©Lbk‹W nf£gj‰F¥
bghUnsÆšiy v‹»wh®.
5 tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t¤ij MjǤJ jh‹ v§F« ngrnt
Æšiy v‹»wh®.
6. ãwF tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t¤jhš e‹ikíÄU¡»wJ;
ÔikíÄU¡»wJ v‹»wh®.
7 j‰fhy Ãiy¡F vd¡ nf£f¥g£l tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤
Fo muR - 1926 ( 1) 48
t¤ij v‹W§ nf£L¡bfh©oU¤jš Ãahakh? v‹»wh®.
8 ãwF #°o° f£áia xÊ¥gj‰fhf¡ nf£l tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤t¤ij c©ikba‹W Ãid¤J¡ bfhŸsyhkh?
v‹»wh®.
9 ã‹ò tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t¤â‰F ÉnuhjkhŒ jÄœ
ehbl§F« xU tUl¤â‰F¥ ãurhu« brŒa¥ngh»nw‹
v‹»wh®. ( ïJahiu¡ bfL¥gj‰fhf¢ brh‹nd‹ v‹W
ehis¡F¢ brhšY thnuh bjÇaÉšiy)
M»a x‹gJ r¡âfS« ekJ KjÈahU¡F v¥go go¥go
ahŒ c©lh» tªâU¡»‹wbj‹gij “etr¡â” m‹g®fŸ ftÅ¡f
nt©L«. ï‹D« v¤jid r¡âfŸ bjh¡» ïU¡»‹wnjh $kh‹
KjÈahU¡F« Tl¤ bjÇahJ v‹nw Ãid¡»nwh«.
ekJ $kh‹ KjÈah® jdJ thj¤J¡F r¡âÆšyhj rka§
fËš fhªâaofË‹ bgaiu ïG¤JÉ£L ÉLtJ tH¡f«. Vbd‹
whš, mªj¥ bgaiu¢ brhšÈ j¥ã¤J¡ bfhŸSt njhL, etr¡âÆ‹
thrf®fŸ j‹id fhªâ tÊÆš Énghbu‹W v©z nt©Lbk‹»w
Mir. mjhtJ, kfh¤kh fhªâ Rauh{a¡ f£áahU¡F cjÉ brŒí«
go brhšÈÆU¡»wh® v‹gij mo¡fo vGâ¡ bfh©L, jh‹ mªj
rh¡»š $kh‹ ÓÅthrŒa§fhU¡F cjÉ brŒa tÊ njLtJ. ï¥
bghGJ Rauh{a¡ f£á¡F cjÉ brŒtJl‹ Éfhkš ãuhkzušyh
jhU¡F bfLâ brŒa¤jFªj msî¡F tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t¤â‰F
ïilôwhŒ¥ òw¥gLntbd‹»wh®. kfh¤kh fhªâ Rauh{a¡ fø
ahU¡F cjÉbrŒí« â£l¤âš tF¥ò thÇ¥ ãuâÃâ¤t¤â‰F vâ®
ãurhu« brŒtijí« nr®¤âU¡»‹whuh v‹gij¥ bghJ #d§fŸ
ftÅ¡f kh£lh®fbs‹W $kh‹ KjÈah® Ãid¤JÉ£lh® nghY«.
ïitfbsšyh« v¥go ïUªj nghâY« ek¡F mij¥g‰¿ mâf
khd ftiy ïšiy. MdhY« x‹W kh¤âu« eh« brhšyhkš ïU¡f
KoaÉšiy. njr¤â‹ nguhY«, r_f¤â‹ nguhY«, ÉLjiyÆ‹
nguhY«, Rauh{a¤â‹ nguhY«, cÇikÆ‹ nguhY«, fhªâaofË‹
nguhY« ekJ eh£oš nfho¡ fz¡fhd ghku #d§fË‹ ãuâÃâ
fshŒ v¥ng®¥g£l nah¡»a®fŸ ntiy brŒ»wh®fŸ v‹gJ«, ït®
fËl¤âš v›tsî ehza« ïU¡»wJ v‹gJ«, ït®fSila
“bghJ nritÆ‹” fU¤bj‹d v‹gJ« M»a ïitfis #d§fŸ
czunt©Lbk‹gJ kh¤âu« e«Kila bgÇa ftiyahÆU¡»wJ.
15 %ghŒ r«gs¤â‰fhf K‹ã‹ m¿ahj b#®khÅanuhL« JU¡
»anuhL« r©il brŒtj‰fhf¥ nghŒ cƮɣl ïªJ , kfkâa®,
»¿°jt®fŸ cŸs X® eh£oš, v›tsnth gjÉfS¡fhfî«, v›t
49 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
snth rghZ g£l§fS¡fhfî«, v›tsnth r«ghjid¡fhfî«
khd« ÉL»w #d§fŸ mó®tkhf¥ nghŒÉLkh? njr¤â‰F ešy
fhy« ïU¡Fnkahdhš, ït‰iw všyh« b#ƤJ¡bfh©L
nghdhšjh‹ Koínk jÉu ït‰iw bašyh« uhÍ brŒJ¡bfh©L
nghtjhŒ ïUªjhš xU ehS« ÉoahJ; cÇikí« »ilahJ.

Fo muR - jiya§f« - 17.01.1926

kJiu¡ nfhÆš ãuntr«
nyo nfhõD« - ehlh®fS«

kJiu $kh‹ F¥òrhÄ Ia® v‹»w xU ãuhkz® br‹id

ft®dÇ‹ kidÉahiu, kJiu Ûdhøa«k‹ nfhÉY¡FŸ
miH¤J¥ nghŒ všyh ïl§fisí« T£o¡ fh£odjhfî«, ÄFªj
kÇahij brŒjjhfî« mj‰F e‹¿a¿jyhŒ m«ikah®, nfhɉ
ò¤jf¤âš j«ik Ä¡f kÇahijahf nfhÆY¡FŸ miH¤J¢br‹W
gy ïl§fisí«, eiffisí«, bgh¡»õ§fisí« fh£od $kh‹
F¥òrhÄ Ia® KjÈnahU¡F e‹¿ brY¤J»nw‹ v‹W vGâ e‰rh
ø¥ g¤âuK« bfhL¤JÉ£L¥ nghdh®fsh«. ïij eh« MnBã¡f
Éšiy. MdhY«, mªj m«ikah® v›tsî bgÇa mªj°J
cilatuhdhY«, mªÃa eh£lh® - mªÃa kj°j®- ekJ kj¤ijí«
rhÄfisí« gh®¤J gÇfhr« g©Q»wt®fŸ- ekJ kj¤J¡F
ÉnuhjkhŒ ãurhu« brŒJ e«kt®fis j§fŸ kj¤J¡F¢ nr®¡»
wij MjÇ¥gt®fŸ- e«ik mŠPhÅfbs‹W brhšY»wt®fŸ -
e«ik ml¡»ah©L ekJ ïu¤j¤ij c¿Šá thG« #hâia¢ nr®ªj
t®fŸ v‹gij ahU« kW¡f KoahJ. m¥goÆU¡f, ï¥go¥g£l
xUtiu eh« ekJ nfhÉY¡FŸ kÇahij ÉUJfSl‹ T£o¡
bfh©L nghŒ¡ fh£o e‰rhø¥ g¤âu« bgW»nwh«. mnj nfhÉY¡
FŸ ekJ eh£lh®, ekJ kj°j®, ekJ bjŒt¤âY« kj¤âY« e«ã¡
if¡ bfh©L f©L jÇá¡f Mir¥gL»wt®fŸ - ekJ eh£o‹
nBk¤ijí«, kj¤â‹ nBk¤ijí« rjhfhyK« nfhU»wt®fŸ -
Ú nfhÆY¡FŸ ãuntá¡f¡ TlhJ; Ú jhœªj #hâ v‹W cij¤J¤
jŸËdhY«, c§fŸ kj¤ij É£L ntW kj¤â‰F¥ nghnf‹; c§fŸ
RthÄia É£L ntW RthÄia¡ F«ãnl‹ v‹W brhšÈ¡ bfh©L
e«ik É£L¥ nghfhkš e«ikna tªJ bfŠR»wt®fŸ - ekJ
eh£o‹ nBk¤J¡F ciH¡»wt®fŸ M»a xU bgÇa r_f¤jhuhd
ekJ ehlh® rnfhju®fis kh¤âu«, mnj Ûdhøa«kD¡F c‹D
ila gz« cjî« ; c‹Dila ghš cjî« ; c‹ nguhš f£lis
m®¢rid brŒJ gz« th§»¥ ãiH¡fyh«; c‹ å£L¡F¢ rÛg¤âš
Ûdhø tªJ ËW bfh©L Ôgh®¤jid brŒayh«; c‹ k©lg¤

Fo muR - 1926 ( 1) 50 51 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

â‰F Ûdhø tªJ k©lg¡ f£lisbrŒJ bfhŸsyh«; Mdhš Ú
nfhÉY¡F« - nfhÉš btË¢R‰W¥ ãufhu¤J¡FŸTl •EiHa¡
TlhJ; Ú •EiHªjhš v§fŸ RthÄ¡F¢ r¡â FiwªJnghF«, nfhÉš
bf£L¥nghF«, ïªJ kj« nghŒÉL«, ntj¤â‰F« rh°âu§fS¡
F« ÉnuhjkhŒÉL« v‹W brhšYnthkhdhš ehK« kÅj®fŸ
jhdh? bjŒt« x‹¿U¡Fkhdhš, r¤âa« x‹¿U¡Fkhdhš, j®k«
x‹¿U¡Fkhdhš e«ik mitfŸ thH ÉLkh? ekJ ehlh®fŸ
nfhÉY¡FŸ nghtjdhš ïªJ kj« bf£L¥ nghFkhdhš, mJî«
xU kjkhFkh? m« khâÇahd kj« ek¡F vj‰F? ekJ rnfhju®
fshd ehlh®fŸ nfhÉY¡FŸ nghtjdhš ekJ RthÄÆ‹ r¡â
FiwªJ nghFbk‹W brhšYnthnkahdhš, m«khâÇahd RthÄ
í« RthÄahFkh? j‹id¡ F«ãlhjt®fS« gÇfá¡»wt®fS«
nfhÉY¡FŸ tUtâdhš j‹ r¡â FiwªJ nghfhJ; j‹ g¡j‹
nfhÉY¡FŸ tUtjdhš j‹id¡ F«ãLtj dhš j‹ r¡â FiwªJ
nghFbk‹gjhdhš, m«khâÇahd RthÄia¡ F«ãLtâš v‹d
ãunah#d«? ntj§fS« rh°âu§fS« ehlh® rnfhju®fŸ nfhÉ
Y¡FŸ nghŒ j§fŸ bjŒt§fis tz§Ftj‰F mEkâ¡fÉšiy
ba‹W brh‹dhš, mitfis eh« ntjbk‹W«, rh°âubk‹W«
brhšyyhkh? btŸis¡fhu®fŸ v¥go e«ik¥ ãǤJ it¤J xUt
U¡bfhUt® x‰Wik¥glhkÈU¡F«go brŒJ it¤âU¡F« jªâu¤
jhš, 33 nfho #d§fS¡FŸs njr¤ij, J¥gh¡»iaí«, Õu§»ia
í« fh£o¡ bfh©L ml¡» M©L, ekJ bršt¤ij¡ bfhŸis
ao¤J tU»wh®fnsh mJnghynt ãuhkz®fS« e«ik¥ gy
#hâfshf¥ ãǤJ xUtU¡bfhUt® ca®ªjt®, jhœªjt® v‹»w
ɤâahr§fis¡ f‰ã¤J e«Änyna xUtU¡bfhUt® ca®ªjt®,
jhœªjt® v‹W r©ilÆ£L¡ bfhŸS«goahf¢ brŒÉ¤J ntj«,
rh°âu«, òuhz«, tH¡f« v‹»w Míj§fshš e«ik ml¡»
M©L jhœik¥gL¤â, ekJ ïu¤j¤ij c¿Šá¥ ãiH¤J¡bfh©L
tU»wh®fŸ. ïij m¿ahkš ãuhkzušyhj rnfhju®fS« j§fŸ
ò¤âia, j§fŸ Raey¤â‰fhfnth m¿ahikÆdhnyh g¿bfhL¤J
É£L, btŸis¡fhu®fË‹ m¡»uk¤â‰F¥ ãuhkz®fŸ cjÉ
brŒtJ nghš ï«khâÇ ãuhkz®fË‹ m¡»uk¤â‰F¥ ãuhkz
ušyhjhÇš áynu ïufáa¤âš cjÉ brŒJ bfh©L j§fŸ khd¤
ijí« bt£f¤ijí« É£L ãuhkzušyhjhU¡F¤ Jnuhf« brŒJ
tU»wh®fŸ. ï«khâÇ Fz« ekJ r_f¤âÈUªJ v‹iw¡F
ÉyFnkh m‹Wjh‹ ekJ ehL rk¤Jtkilí«; RakÇahij
íkilí«.
Fo muR - f£Liu - 17.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 52
Éõk¥ ãurhu« - fj® g¡â
lh¡l® enlr‹ nry¤âš fj®¢ rhiyia¤ âwªJ it¤jâdhš
ãuhkz®fŸ f£áahd Rauh{a¡ f£áahU¡F¥ bgÇa eL¡f«
V‰g£L¥ nghŒÉ£lJ. Vbd‹whš fjÇ‹ ngiu¢ brhšÈ¡ bfh©L,
jh§fŸ nth£l®fis Vkh‰WtJ nghy, ãuhkzušyhj f£áÆdU«
mij¥ ã‹g‰¿ ÉLth®fnshbtd¥ gaªJ bfh©L $kh‹ r¤âa
_®¤âí« mt® nfhZoahU« x›bthU ãur§f¤âY«, “lh¡l®
enlr KjÈah® mªÃa Milia mªJ bfh©L fj®¢ rhiyia¤
âwªJ it¤jh®. ïJ bghJ #d§fis Vkh‰Wtj‰fhf¢ brŒj
ntiy”ba‹W Xahkš ngáí« tU»wh®fŸ; vGâí« tU»wh®fŸ.
ï¥go¢ brŒtJ btW« Éõk¥ ãurhunk jÉu, ïâš nah¡»
aij bfhŠrKÄšiy. KjyhtJ, lh¡l® enlr KjÈah® fj®¢
rhiyia âwªJ it¡F«nghnj lh¡l® tujuh#&Y ehíL X® Ó£oš
Ú§fns‹ fj® cL¤jÉšiy v‹W vGâ mtiu¡ nf£lh®. mj‰F
gâyhŒ lh¡l® enlr KjÈah® ngRifÆš, jh‹ mªâU¥gJ fj®
jhbd‹W«, j§fSila bfhŸif¥go g£L« cŸeh£L aªâu¤jhš
brŒa¥g£l üiy¡ bfh©L cŸeh£L berî¡fhu®fshš beŒa¥
g£l JÂí« fj® v‹W ghÉ¥gjhfî«, mªj¡ bfhŸif¥gona eh‹
ï¥nghJ cŸeh£L¥ g£lhiljh‹ mªâU¡»nwbd‹W«
brh‹dh®. ÄjthâfS« Rauh{a¡ føahU« ïnj bfhŸifia
cilat®fŸjh‹. mj‰F¡ fhuzkhf¤jh‹ Rauh{a¡ føah®,
fh§»uÌšTl fj® xU î¥gªjkhÆU¡f¡ Tlhbj‹W V‰ghL brŒJ
bfh©oU¡»wh®fŸ. ne‰W bgšfh« fh§»uÌY«, fh‹ó® fh§»u
ÌY« $kh‹fŸ V. bu§frhÄ Ia§fh®, r¤âa_®¤â ït®fS«,
mga§f®, b#af®, _Šá ït®fS« Kiwna mªÃaeh£L üY«,
#Çifí« bfh©l t°¤âu¤ij¤jh‹ mªJ bfh©oUªjh®fŸ.
jh§fŸ nth£ ãurhu« brŒí« nghJ kh¤âu« j§fŸ fjU¡F j§fŸ
ïZl« nghš Éah¡»ahd« brŒJ bfhŸsyh«; k‰wt®fŸ kh¤âu«
mt®fŸ c©ikahd bfhŸifia¥ ã‹g‰Wtnj bgÇa j¥ãjkhf¡
fUj¥gL»wJ. ï›Éj Nœ¢áahš ãuhkzušyhjhiu ïªj¥ ãuhkz®
fŸ v›tsî fhy¤â‰F Vkh‰wyhbk‹¿U¡ »wh®fnsh bjÇa
Éšiy.
Fo muR - f£Liu - 17.01.1926
53 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

âUth§TÇš kWgoí« r¤âah¡»uf«
jah® - jah®
jÄœehL jdJ flikia¢ brŒa¤
jahuhÆU¡»wJ
( lh¡l® M.E.ehíL vGJ»wh®)
âUth§T® rkÞjhd¤âš ò©Âa nB¤âu§fshf gy
Þjy§fŸ ïU¡»‹wd. mitfËš tl¡nf it¡fK«, k¤âÆš
âUtdªjòuK«, bj‰nf RÓªâuK« K¡»a nB¤âu§fshF«.
it¡f« r¤âah¡ »uf¤â‹ gadhŒ it¡f« nfhÆiy¢ R‰¿íŸs
nuh£LfŸ #hâ ca®î jhœî ï‹¿ rfy ãui#fS¡F« rkkhŒ
cgnah»¡f É£lhŒ É£lJ. k‰W« áy nuh£Lfis rkkhŒ cgnah
»¡f murh§f¤jh® nt©oa cjÉ brŒâU¡»wh®fŸ, Mjyhš
âUth§TÇY«, RÓªâu¤ âY«, nfhÆiy¢R‰¿íŸs bghJ nuh£L
fËš, kfhuh#hÉ‹ všyh¥ ãui#fS¡F« el¡f cÇik nt©L
bk‹W Ka‰áfŸ elªJ tU »‹wd. ïªj ij µ 5-ª njâ khiy 4
k¡F RÓªâu« nfhÉiy¢ R‰¿ rfy ïªJ #hâahiuí« miH¤
J¢ bršYtjhŒ Ô®khd« brŒâU¡»wJ. ïij¥g‰¿¢ r®¡fhU¡F«,
nfhÉš mâfhÇfS¡F«, kh®fÊ µ 28-ª njâ K‹d¿¡if bfhL¡
f¥g£oU¡»wJ. cÇik jL¡f¥g£lhš r¤âah¡»uf« el¤jî«
nt©oa V‰ghLfŸ brŒa¥g£L tU»‹wd.
ekJ F¿¥ò :-
ï«khâÇ ehf®nfhÉiy¢ nr®ªj nfh£lh® lh¡l® v«. bgU
khŸ ehíL mt®fŸ ek¡F vGâÆU¡»wh®. kiHÉ£L« ö‰wš Él
Éšiy v‹W brhšYtJ nghš it¡f¤âš r¤âah¡»uf« brŒJ
bjUÉš el¡F« cÇik bg‰whš, mJ it¡f¤â‰F kh¤âu«jh‹
bršY«; k‰w ïl§fS¡F¢ bršyhJ v‹»w Éah¡»ahd« brŒJ
bfh©L, m§FŸs t®zháuÄfŸ kWgoí« cg¤âut« brŒtjhŒ¤
bjÇ»wJ. it¡f« r¤âah¡»uf« r«gªjkhŒ âUth§T® murh§f¤
Fo muR - 1926 ( 1) 54
jh® v›Éjkhd c¤âuî« nghlntÆšiy. it¡f« r¤âah¡»uf¤
â‰F¢ r®¡fhu® brŒj bjšyh« bjUÉš #d§fis¤ jL¡f ÃW¤â
ÆUªj nghä°fhu®fis vL¤JÉ£lJjh‹ mt®fŸ brŒj ntiy.
ïj‰fhf X® c¤âuî nghL«go r®¡fhiu¡ nf£lj‰F mt®fŸ
“jh§fŸ btF tUõ§fS¡F K‹gjhfnt, bghJ u°jh¡fS«,
bghJ¡Fs§fS« #hâkj ɤâahrÄšyhkš bghJ #d§fŸ
mEgÉ¡f¤j¡fJ v‹W c¤âuî ngh£oU¡»nwh«” v‹W kWbkhÊ
brhšÈÉ£lh®fŸ. Mjyhš, ï¥bghGJ r®¡fhuh® ngÇš F‰w« Tw
ïlÄšiy. ãuhkz®fbshʪj, eha® KjÈa ãuhkzušyhj ca®ªj
#hâahbu‹W brhšy¥gL»wt®fS«, j§fŸ tF¥ò kfhehLfË‹
_ykhf bghJ u°jh¡fËY«, bghJ¡Fs§fËY«, rfy ïªJ¡fS«
jhuhskhŒ elkhlyhbk‹»w Ô®khd¤ijí« VfkdjhŒ¤ Ô®khŤ
âU¡»wh®fŸ. Mjyhš, ï¥bghGJ rk cÇik¡F ïilŠryh
ÆU¥gt®fŸ ãuhkz®fbs‹W jh‹ brhšy nt©oÆU¡»wJ.
ï«khâÇ x›bthU fhÇa§fS¡F« rk cÇik¡F ÉnuhjkhŒ ËW
bfh©L kÅj®fis¡ bfhLik¥gL¤J« ïªj #hâah®, v¤jid
ehis¡F ï¥gona thH¡ TLbk‹W Ãid¡»wh®fnsh bjÇa
Éšiy. jÄœeh£L¢ rnfhju®fns! RÓªâu¤âš lh¡l® v«. bgUkhŸ
ehíL mt®fŸ vGâÆU¥gJnghš r¤âah¡»uf« brŒant©oa
mtáank‰gLnkahdhš, it¡f« r¤âah¡»uf¤J¡F ekJ flik
ia¢ brŒjJ nghynt, RÓªâu« r¤âah¡»uf¤J¡F« eh« jahuh
ÆU¡f nt©L«. jÄœeh£o‹ rh®ghf lh¡l® v«. bgUkhŸ ehíL
mt®fS¡F, jÄœehL jdJ flikia¢ brŒa¤ jtwhJ v‹W
th¡F¡ bfhL¡»nwh«.
( g - ®. )
Fo muR - g¤âuhâg® F¿¥ò - 17.01.1926
55 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 uh£ilfisí« ntiy brŒí« nghJ neÇš gh®¤J«, fz¡Ffis
MânahlªjkhŒ gÇnrhâ¤J¥ gh®¤J« gy tÊfËY« rªnjfkw
âU¥âailªJ kWgoí« òâjhf e‰rhø¥ g¤âu« bfhL¡f¥
g£oU¡»wJ. jÄœeh£oš fj® ngh®lhuhš e‰rhø¥ g¤âu« bg‰w
Rkh® 30, 40 fj®¢rhiyfËš x‹whtJ, mªjz®ng£il fj®¢
fj® gßiBÆš jtW rhiynghš m›tsî öu« gßiB brŒJ âU¥â milªJ
bfhL¡f¥g£oU¡fhJ v‹nw Ãid¡»nwh«. Mjyhš mªjz®
všyh« e‹ik¡nf ng£il fj®¢ rhiyia fj® ngh®lh® rªnjf¥g£L mj‹ e‰rhø¥
g¤âu¤ij xU jlit u¤J brŒJ kWgoí« bfhL¤jjhdJ ³ fj®¢
rhiyahdJ jdJ gÇR¤j¤ij¥g‰¿ beU¥ãš FˤJ btËÆš
mªjz®ng£il fj® ÉõakhŒ fj® ngh®L mâfhÇfŸ tªjJ nghš M»É£lJ. vJî« e‹ik¡fhf¤jh‹ v‹W bgÇat®
gßiB brŒJ¥ gh®¡fnt©oa mtáa« V‰g£lJ. Vbd‹whš, m› fŸ brhšY« th¡F ïJ Éõa¤âš rÇahŒ gȤâU¡»wJ.
Él« jah® brŒa¥g£l fj®¤ JÂfËš áyJ üš r‹dkhí« xnu
khâÇahí« ïUªjnjhL, mâf¡ bf£oahfî«, gh®it¡F Äš JÂ
nghyî« ïUªjJ. ï›tsî ešy J R¤jkhd fj® JÂahŒ, Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 17.01.1926
ï›tsî Fiwªj mjhtJ rhjhuz fj®¤ J Éiy¡F bfhŠr«
Vw¡Fiwa ïU¡Fkh v‹»w rªnjf¤â‹ ngÇš mij mEnghf
rhÈfshd ïu©blhUtU¡F gßiB¡fhf mD¥g¥g£lJ. gßiB
Æš, gßBf®fŸ mJ fjuhÆU¡f Koahbj‹W mã¥uha¥g£ljhš,
clnd mj‰F fj® ngh®lhuhš mË¡f¥g£oUªj e‰rhø¥
g¤âu¤ij th¥ÕR mD¥ò«go vGâÉ£L g¤âÇiffS¡F«
mªjz®ng£il fj® R¤jkhd fj® mšy v‹gjhf m¿É¡f¥g£L
É£lJ. ãwF mªjz®ng£il¡ fjuhya¤jh® j§fŸ Mtyhâia¤
bjÇɤJ¡ bfh©lj‹ ngÇš, fhÇajÇá $kh‹ uhkehj‹ neÇš
nghŒ gh®¤J mªjz®ng£il¡ fj® R¤jkhd fj® v‹W«, mâš
v›Éj ɤâahrK« ïšiy v‹W« kd¥ó®tkhŒ m¿ªjâ‹ ngÇš
gßiBÆš jt¿¥ nghdj‰F« mªjz®ng£il fjuhya¤â‰F,
bf£lng® V‰glnt©o tªjj‰F« jh« Äfî« tUªâ xU m¿¡if
btËÆ£oU¡»wh®. mij KoÉš ãuRǤâU¡»nwh«. fj® ngh®lh®
gßiBÆš jt¿É£lâdhš Kothf mªjz®ng£il fjU¡F
c©ikÆš e‹ik V‰g£lnj jÉu, bfLâ x‹W« V‰glÉšiy.
v¥go v‹whš, jÄœehL fj®ngh®lh® jÄœeh£oš Rkh® K¥gJ
eh‰gJ fj®¢ rhiyfS¡F nkš R¤jkhd fj® v‹gjhf e‰rhø¥
g¤âu« bfhL¤âUªjnghâY«,mitbašyh« c¤njr¤â‹ ngÇY«,
kÅj®fSila nah¡»aijÆ‹ ngÇY«, m¡f« g¡f« ÉrhǤjâ‹
ngÇY«, MŸfis É£L m¿ªJ tu¢brhšYtâ‹ ngÇY«jh‹ e«ã
bfhL¡f¥g£oU¡»wJ. mªjz®ng£il¡F« K‹ ï¥go¤jh‹
bfhL¡f¥g£lJ. Mdhš, ï¥bghGJ fhÇajÇá $kh‹ uhkehj‹
mªjz®ng£il¡F neÇš nghŒ x›bthU j¿fisí« x›bthU

Fo muR - 1926 ( 1) 56 57 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 ‘RnjrĤâu’Å‹ Phndhja«
#&iy µ 16 ² “Ĥâu”‹ “ïªJ kj j®k °jhgd§fŸ
rÇahf el¡F«go brŒa¤j¡f r£l« x‹W ïa‰w¥gl nt©L
bk‹gij všnyhU« x¥ò¡bfhŸth®fŸ” v‹W vGâÆU¡
»wh‹. kjÉõa¤ âš murh§f¤jh® ãuntá¡f¡ TlhJ v‹W vGâ
ïJtiu ghku®fis Vkh‰¿ tªj gh®¥gd ĤâuD¡F ï¥nghjhtJ
r®¡fhuhš r£l« x‹W brŒa¥gl nt©L« v‹W brhšY«goahd
ò¤â tªjj‰F eh« k»œ»nwh«. Mdhš ïªj¥ò¤â jhdhf¤ njh‹w
Éšiy. $kh‹fŸ tujuh#&Y ehíLfhU«, <.bt.ïuhkrhÄ eha¡
fU« njt°jhd¢ r£l¤ij MjǤJ« mij vâ‰F« gh®¥gd®
fË‹ Nœøia¥ bghJ #d§fŸ m¿í«go brŒjâ‹ gydhfî«
ïij x¥ò¡bfhŸshÉ£lhš j§fS¡F X£L¡»il¡fhkš nghF
nkh v‹»w gaK« gh®¥gd Ĥâudhd “RnjrĤâu”id “ïªJkj
°jhgd« rÇahf el¡f xU r£l« mtáa«” v‹W brhšY«go
brŒJ É£lJ. Mdhš “Ĥâu‹” mâ‹ ÑHhfnt “ïªj r£lkhdJ
j®k§fŸ rÇahf eilbgW«go brŒtj‰F kh¤âu« c¤njá¡f¥
g£ljhf ïU¡f nt©L«” v‹»wh‹. m¥goahdhš ï¥nghâU¡
F« r£l« nfhÆšfËš ïU¡F« “fšYrhÄ”fis bašyh« ãL§»
v¿ªJÉ£L, mªj °jhd¤âš $kh‹fŸ gd¡fhš uh#hî« tuj
uh#&Y ehíLfhU«, ïuhkrhÄ eha¡fU« c£fh®ªJ bfh©L ïªj¥
gh®¥gd®fis¡ bfh©L mãnõfK« ói#í« brŒí«go
nf£gh®fŸ v‹W “Ĥâu‹” c©ikÆnyna ga¥gL»whdh mš yJ
ïªj Kfhªâu¤ij¢ brhšÈ mij xÊ¡f Nœø brŒ»whdh v‹gij
thrf®fŸ cz®th®fshf.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 18.07.1926
Fo muR - 1926 ( 1)
$kh‹ C.S.ïu¤âdrghgâ KjÈah®
mt®fS¡F xU g»u§f foj«
Iah, jh§fŸ bj‹ ïªâah buÆšnt f«bgÅ¡F nahrid
brhšY« fÄ£oÆš xU m§f¤âduhÆU¥gJ g‰¿ Äfî« rªnjh
õnk. Mdhš, mâš jh§fŸ ïUªJ bfh©L brŒ»w ntiyfŸ
x‹W« òâjhahtJ, K¡»akhdjhfthtJ bjÇaÉšiy.
mjhtJ, f¡T° Ç¥ng® brŒtJ«, t©oÆš á‰W©o tH§F
tJ«, t©oÆ‹ neu§fis kh‰WtJkhd fhÇa§fŸ M»a vJî«
bghJ #d§fS¡F Énrõ e‹ik vJî« brŒJÉlhJ. j§fŸ
fhy¤âš VjhtJ xU Ãuªjukhd e‹ik brŒjjhÆU¡f nt©L
khdhš - bgU«gh‹ikahd #d§fË‹ cz®¢áfis¤ jh§fŸ
kâ¤jt®fshÆU¡f nt©Lkhdhš - xU fhÇa« brŒjhš nghJ«.
mij¢ brŒJÉ£L j§fŸ ntiyia uhéehkh brŒJÉ£lhY« rÇ
mšyJ mªj¥go brŒa jh§fŸ ãua¤jd¥g£L Koahkš nghdhš,
jh§fŸ uhéehkh bfhL¤JÉ£L tªJÉ£lhY« rÇ. mjhtJ, bj‹
ïªâah buÆšntfhu®fŸ buÆšnt ïªJ ãuahÂfS¡F czî
trâ¡fhf K¡»akhd °nlõ‹fËš f£ol« f£o X£lš tif
awhî¡F ãuhkz®fS¡F bfhL¤J ïU¡»wh®fŸ. mitfis th§»
X£lš it¤âU¡F« ãuhkz®fŸ rÇgFâ ïl¤ij xJ¡» ãuhkz®
fS¡F kh¤âu« v‹W ngh®L ngh£L É£L, k‰w gFâÆš v¢áiy
nghlî«, if fGtî« ïl« brŒtnjhL, mªj ïl« ãuhkzuš
yhjhU¡F v‹W«, áy ïl§fËš N¤âu®fS¡F v‹W« ngh®L
ngh£L ÉL»wh®fŸ. ïJ Ãahakh? 100-¡F 3 1/2 ng® cŸs ãuhkz®
fS¡F ghâ ïl« 100-¡F 96 1/2 ng® cŸs gy tF¥ghul§»a ãuhkz
ušyhjhU¡F ghâ ïl« v‹whŒ¥ ãÇ¥gJ xG§fhdjhFkh? vj‰fhf
bghJ °jy¤âš xU tF¥ghU¡F kh¤âu«, mJî« 100-š 3 1/2 ngU¡F
jÅ ïl« V‰gL¤j nt©L«? btŸis¡fhu® jk¡F kh¤âu« jÅ
t©o V‰gL¤â¡ bfhŸtj‰F eh« v›tsî MnBgiz brŒ»
nwh«. mšyhkY« mJ ek¡F v›tsî mtkhdkhÆU¡»wJ.
m¥goÆU¡f ïJ V‹ j§fS¡F¤ njh‹Wtâšiy? ãuhkz®fŸ
jÅahŒ¢ rh¥ãLtjhš ek¡F¡ ftiyÆšiy. mªj¥go mt®fŸ
58 59 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
rh¥ãl nt©L« v‹W Ãid¥gJ«, mj‰fhf ãuhkzU¡F kh¤âu«
v‹W ngh®L nghLtJ« vij c¤njá¤J? e«ik jhœªj #hâah®
v‹W v©Âašyth? ïJ ekJ #hâ ïÊit¡ F¿¡F« xU Ãuªju
khd milahsK« MjhuKkšyth? ï›Éj ãÇÉidfS«
ngh®LfS« ïU¥gJ RakÇahij cŸs xUt‹ ï«khâÇahd
ngh®Lfis¥ gh®¡»wnghJ mtDila ïu¤j« Jo¡Fkh? Jo¡
fhjh? kd« gjWkh? gjwhjh? ïj‰F Ú§fŸ v‹d brŒ»Ö®fŸ? Mj
yhš, jaî brŒJ mL¤j Mnyhrid rig¡ T£l¤âš ïij¥ g‰¿
xU ãnunugid bfh©L nghf ntQkhŒ¡ nfhU»nw‹. mjhtJ:-
“bj‹ïªâa buÆšnt °nlõ‹fËš cŸs x›bthU
ngh#d rhiyfËY« ãuhkz®¡F k£L« v‹W«, ãuhkzušyh
jhU¡F v‹W« ïl§fis ghFgL¤â ngh®L nghLtJ, ãuhkzušyh
jh® ãwÉÆnyna jhœªjt®fŸ v‹gij¡ fh£Ltj‰F V‰g£l
m¿F¿ nghš ïU¥gnjhL ãuhkzušyhjh® RakÇahij¡F Énuhj
khŒ ïU¥gjhY« mij¥ gh®¡F« nghbjšyh« ãuhkzušyhjh®
kd« ò©gLtjhY« ïªj ghFgh£il xʤJ rkkhŒ el¤J«go
V‰ghL brŒant©L«.”
- á¤âuò¤âu‹
Fo muR - foj« - 17.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 60
ãw¥òÇik
Rauh{akh? RakÇahijah?
ekJ eh£oš cŸs bghJk¡fŸ xUtU¡bfhUt® j§fŸ
Nœ¢áfshY« jªâu§fËdhY« xUtiubahUt® ïÊîgL¤âí«
moik¥gL¤âí« bfhLik¢ brŒJ tUtâ‹ gydhŒ, mªÃa
murh§f¤â‹ Ñœ Ms¥g£L J‹gkilªJ tU»nwh«. ï¤J‹g«
ek¡F xÊa nt©Lkhdhš eh« ãwiu¢ brŒí« J‹g« xÊa
nt©L«. mªÃa murh§f¤jh® e«ik¢ brŒí« bfhLikia xU
j£oš it¤J, e« eh£oš áy® ek¡F¢ brŒí« bfhLikiaí«
e«ik¡ bfh©L k‰wt®fis¢ brŒa¢ brŒí« bfhLikiaí« xU
j£oš it¤J¤ ö¡»¥ gh®¤jhš murh§f¤â‹ bfhLikia Él
e«kt®fË‹ bfhLikna bgÇa gSthdjhÆU¡F«.
ekJ eh£oš áy ntõ¡fhu®fŸ Rauh{a« v‹»w gjK«,
Rjªâu« v‹»w gjK«, cÇik v‹»w gjK«, thœ¡ifia c¤nj
á¤J thasÉš ngá, bghJ #d§fis Vkh‰¿, ef¤âš mG¡F¥
glhkš fhy§fÊ¡f¥ gh®¡»‹wh®fnsašyhkš, mj‰fhf¢ brŒa
nt©oa fhÇa§fËš j§fS¡F¢ brŒa nah¡»aij ïšyhÉ£lh
Y« ntW ahuhtJ brŒjhY« j§fS¡F nah¡»aij FiwªJ
nghFnkba‹»w ga¤jhš mj‰F nt©oa K£L¡ f£ilfis¥
ngh£L jh§fns K‹dÂÆÈU¡f nt©oa khâÇÆš uhéathâf
bs‹D« nguhš thœªJ tU»‹wh®fŸ. ekJ eh£L¡F K¡»akhf
nt©oaJ Rauh{akh? RakÇahijah?
Rauh{a« vdJ ãw¥òÇik v‹W brhšÈ #d§fis Vkh‰¿¥
ãiH¡»‹w mnef®, Rauh{a« ï‹dbj‹gij¥ g‰¿ xU th®¤ij
ahtJ brh‹dt®fsšy. mij #d§fŸ m¿ahâU¡F«go
v›tsnth Nœ¢áfŸ brŒJ tU»‹wh®fŸ. kfh¤kh fhªâ mt®fŸ
Rkh® IªJ tUl§fS¡F K‹ghf br‹id¡F tªâUªj rka« X®
T£l¤âš ngR« nghJ, “v‹Dila RakÇahijia¡ fh¥gh‰¿¡
bfhŸs nah¡»aij ïšyhkš ïU¡Fkhdhš, eh‹ Rauh{a¤ij
ÉU«òtâš m®¤jnk ïšiy” ba‹W brhšÈÆU¡»wh®. kÅj
D¡F mtDila RakÇahij v‹D« j‹khd¤ij¡ fh¥gh‰¿¡
61 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
bfhŸStJjh‹ ãw¥òÇiknaašyhkš, muáayhd uhéabk‹D« nyh® RakÇahij m‰¿U¡F« j‹ik, mªÃa murh§f¤jhU¡F
Rauh{a« xU¡fhY« ãw¥òÇik Mfkh£lhJ. uhéa ghukhdJ xU mETykhÆU¥gâdhš ï¡bfhLikfis¥ ngh¡f mt®fS¡F
bjh©L. åâ T£LtJ«, És¡F nghLtJ«, fhtš fh¥gJ« v¥go mâf¡ ftiyÆšiy.
nritahÆU¡»‹wnjh, mJnghynt, uhéa ghubk‹gJ« xU
MdnghâY«, mt®fSila j¤Jt« xU ehS« ï›Éj
nritjh‹. njr¤âš mtdtdJ thœ¡if¡F« mšyJ bghJ
RakÇahij¡ nfL¡F mETykhŒ ïU¥gâšiy. xU njr« Rjªâu
e‹ik¡F« v¥go gy bjhÊšfŸ ïU¡»‹wdnth, mJnghy uhéa
kila nt©L« v‹w c©ikahd ftiy ïU¡Fkhdhš, m¡
ghubk‹gJ« xU bjhÊšjh‹. ï¤ bjhÊiy ï‹dh®jh‹ brŒa
ftiy¡F mt®fŸ mUf®fsh? ïšiyah bt‹gij gßø¡f
nt©Lbk‹whtJ, ï‹dh®¡F¤ jh‹ cÇik v‹whtJ “fl
nt©Lkhdhš, mt®fŸ RakÇahij cŸst®fsh? ïšiyah
ahU¡F« ãǤJ¡ bfhL¡fnt ïšiy. kÅjuhf¥ ãwªjt®fŸ
bt‹gâÈUªJjh‹ mt®fSila mUfij btË¥gL«.
všnyhU« Cik, T‹, FUL, brÉL c£gl ïj‰F mUf®fŸjh‹.
m~âšyhkš Rjªâu¤â‰fhf brŒa¥gL« v›Éj Ka‰áfS« jÅ¥
Mjyhš, ï›îÇikia všnyhU« rkkhŒ mila nt©oaJjh‹.
g£lt®fŸ tƉW¥ ãiH¥ò¡F«, thœ¡if ey¤â‰F«, RakÇahij
MdnghâY«, kÅj b#‹k¤â‰F ï¡nfty M£á ãw¥òÇik v‹W
ïšyhj Ãiyikia gy¥gL¤jî«jh‹ MFnkašyhkš ntbwh‹
brhšy KoahJ. kÅjD¡F c©ikahd ãw¥òÇik v‹W brhštJ
W¡F« cjthJ. mij c¤njá¤njjh‹ kfh¤kh fhªâí«, Rjªâu«
mtdJ RakÇahijí« gnuhgfhu bk‹gJnkjh‹.
bgWtj‰fhf V‰g£l â£l§fns RakÇahij miltj‰fhd â£l§
RakÇahij ïšyhj xU kÅjD¡F Rauh{a« mtáank fshf¥ ngh£L É£lh®. Ô©lhik xÊa nt©L« v‹W brhšY
ïšyhjjhF«. Rauh{a« ïšyhj vªj kÅjD¡F« Tl RakÇahij tJ« fj® mÂa nt©L« v‹W brhšYtJ« e« eh£L k¡fË‹
v‹gJ mtáakhdnjahF«. RakÇahij m‰wtid¥ ãzbk‹W RakÇahijÆ‹ ét ehofŸ. xU kÅjid k‰bwhU kÅj‹ bjUÉš
jh‹ brhšynt©L«. m¥go¥ gh®¡»‹wnghJ ekJ njr¤âš RakÇ el¡fî«, g¡f¤âš tuî«, f©Âš bj‹glî«, mtdJ bjŒt¤
ahij m‰W ó¢á òG¡fŸ nghY«, ehŒfŸ g‹¿fŸ nghY«, ãrhRfŸ ij¡ f©L jÇá¡fî« Koahk‰go it¤âU¡»w tiuÆš RakÇ
mu¡f®fŸ nghY« thG« #d§fŸ nfho¡ fz¡fhŒ ïU¡»‹wd®. ahij ïšiyba‹W«, m¥go¥g£ltD¡F Rjªâubk‹gJ xU
yB¡fz¡fhŒ âd« ãw¡»‹wd®. ï¢r_f¤â‰F Rauh{a« vj‰F? kÅj‹ j‹ clȉ nghâa r¡âÆUªjhY«, étd¤J¡F nt©oa
msî bjhÊÈšyhkš it¤âU¥gjhdhš, mt‹ v›Éj¤âY«
cjhuzkhf, kÅj clš jh§»a xUt‹ mtDila bjŒt¤
RakÇahijnahL thH Koahbj‹W«, étd¤â‰fhf v¥goahtJ
ij¡ fhz, jÇá¡f cÇika‰w xUt‹ v¥go RakÇahijíŸs
j‹Dila RakÇahijia ïH¡f¤jh‹ neÇLbk‹W« fUâna,
tdhth‹. mªj r_f¤â‰F Rauh{a« vj‰F? vªj uh{aÄUªjhš
bgU«gh‹ikahd ViHfS¡F étndhgha¤â‰F Mjhukhd
jh‹ mt®fS¡F ftiyba‹d? ï«khâÇ xU r_f¤jhiu RakÇ
fjiuí« t‰òW¤â tªjh®. k‰wt®fis moik¥gL¤â it¥gâdh
ahij m‰W xL¡» it¤âU¡F« xU uh£r[ r_f¤jh® Rauh{a
nyna thH Koí« v‹»w Ãiyik ailªJ ekJ eh£oš cŸs xU
kiltJ k‰w r_f§fS¡F e‹ik jUkh? mšyJ xL¡f¥g£l
r_f¤jh®, ï¤â£l¤ij monahL xÊ¡f giHago j§fSila
tF¥ghU¡F« nr®ªJjh‹ Rauh{a« njLtJ v‹W brhšYnth
Mâ¡f¤ij¥ gy¥gL¤â¡bfhŸs¤ jFªj khâÇÆš b#a« bg‰W
khdhš mt®fŸ j§fŸ bjŒt§fis¡ fhzî« jÇá¡fî« Koahj
tU»wh®fŸ.
goí«, bjUÉš el¡fî«, f©Âš bj‹glî« Koahj goí«
it¤J ïU¥gj‰F¡ fhuz« Rauh{a« ïšyhikjhdh? ïªÃiyikÆš “Rjªâu«” “Rauh{a«” “cÇik” v‹»w th®¤
ijfŸ njr #d§fS¡F¥ bgÇa ïÊî¡F« bfhLik¡F« Mjhu
mªÃa uh{a« ekJ #d§fis ï«khâÇ bfhLikahf
khdJjh‹. Mjyhš, ekJ njr« c©ikahd cÇik mila ghLgl
el¤J«go ek¡F¢ brhšyntÆšiy. vªj¡ fhuz¤ij¡ bfh©nlh
nt©Lkhdhš k¡fË‹ RakÇahij¡fhf¤jh‹ KjÈš ghL gl
mªÃa uhéaghu§fŸ ekJ eh£o‰F V‰glhkÈU¡Fnkahdhš, ïªj
nt©L«.
RakÇahij ï‹dbj‹W cz®tj‰F¡ Tl ek¡F¢ brsfÇa«
»il¤âU¡fhJ. ekJ eh£L k¡fË‹ RakÇahij¡F Énuhjkh Fo muR - jiya§f« - 24.01.1926
ÆU¥gJ, e« eh£lh® áyÇ‹ Mâ¡f¤âdhnyašyhkš, mªÃa
murh§f¤â‹ Mâ¡f¤âdhyšy. Mdhš, ekJ eh£oš bgU«gh

Fo muR - 1926 ( 1) 62 63 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 Mdhš, M§fh§F T£o¡bfh©L nghtâš mt®fŸ ït®
fS¡F cgrhu« go¤J¡ bfhL¡fÉšiy; ït®fŸ mt®fS¡F¢
rh¥ghL nghlÉšiy; ït®fŸ mt®fS¡F t©o bfhL¡fÉšiy
v‹W ï«khâÇ xU føahÇ‹ nkš bghJ #d§fS¡F¤ Jntõ
K©lhF«goahd Éõk¥ ãurhu« brŒa kh¤âu« cgnahf¥gL
bj‹ M¥ãÇ¡fh ãuâÃâfŸ bk‹gij eh« kiw¡f KoahJ.

Fo muR - f£Liu - 24.01.1926

bj‹ M¥ãÇ¡fh¥ ãuâÃâfŸ ehsJ 24-ª njâ nfhaK¤ö®
Íšyhth»a ekJ Íšyhî¡F tu¥nghtjhf m¿ªJ Äfî«
rªnjhÎ¥gnjhL, kd¥ ó®¤âahŒ tunt‰»nwh«. bj‹ M¥ãÇ¡fh¡
ft®‹bk©lh® bj‹ M¥ãÇ¡fhɉF¡ Fona¿d ïªâa rnfhju®
fS¡F¢ brŒJ tU« Mzt« bghUªâa bfhLikfŸ RakÇahij
íŸs r_f¤jhU¡F¢ r»¡f KoahâU¥ãD« - cÆiu¤ JwªjhtJ
j§fSila RakÇahijia¡ fh¥gh‰¿¡ bfhŸs nt©oa mtáa
KŸsjhÆU¥ãD«, ï¡fZl¤ij Ú¡Ftj‰F¤ bj‹ M¥ãÇ¡fh
ïªâa®fŸ jÄœeh£oš R‰W¥ãuahz« brŒtâš fhjWªj Cáasî
ãunah#dkhtJ c©lhFkhbt‹gJ ek¡F¢ rªnjfkhfntÆU¡
»wJ. MÆu« bj‹dh¥ãÇ¡fh ft®‹bk©il¡ fr¡»¥ ãʪJ r¤J
vL¤jj‰F¢ rkhdkhd jÄœeh£L¥ ãuhkz®fŸ áy®, mjhtJ, jÄœ
eh£oš j§fS¡F KªâíŸs ó®åf¡ Fofshfî« j§fŸ eh£lh
uhfî« ïU¡»w #d§fis¤ bjhl¡Tlhjt®fŸ, bjUÉš el¡f¡
Tlhjt®fŸ, f©Âš bj‹gl¡ Tlhjt®fŸ, mt®fŸ bjŒt¤ij¡
fhz¡ Tlhjt®fŸ, mt®fŸ kj - ntj bk‹gij¥ go¡f¡ Tlhjt®
fŸ v‹W bfhLik¥gL¤â it¤âU¡»w xU T£l¤jh® - ï¡ bfhL
ikfS¡F Mjhukhf °ÄUâfisí«, rh°âu§fisí«, òuhz§
fisí« r£lkhf it¤J¡ bfh©oU¡»w xU T£l¤jh®- ï¡bfhL
ikfis xÊ¡f¥ ghLg£l kfh¤kh fhªâ ngh‹wt®fis _iyÆš
c£fhu it¤j xU T£l¤jh® - ï¡ bfhLikfis ÃiyÃW¤j
t®zháuk °jhgd§fisí« “ãuhkz‹” M»a g¤âÇiffisí«
it¤J¡bfh©L« ï¡bfhLik¥gL»wt®fËnyna áy RakÇahij
a‰wt®fisí«, r_f¤ Jnuh»fisí« gytÊfËš j§fŸ RthÔd¥
gL¤â¡bfh©L« ãurhu« brŒí« xU T£l¤jh® - ï¤ bj‹dh¥
ãÇ¡fh öj®fis C® CuhŒ T£o¡bfh©L âÇtâdhY«, ït®
fis¡ fh£o, tu¥nghF« vby¡õD¡F j§fS¡F nth£ »il¡F«
goahd khâÇÆš Nœ¢á¥ ãurhu« brŒtâdhnyí« bj‹dh¥ãÇ¡fh
ïªâa®fS¡F v‹d e‹ik V‰g£L Él¡TL«. ï«khâÇahd
#d§fË‹ jªâu§fshš el¤j¥gL« ãurhu« bj‹dh¥ãÇ¡fh
rnfhju®fS¡F v›Éj« ga‹gL« v‹gij kh¤âu« eh« btËÆš
brhšyhkÈU¡f KoaÉšiy.

Fo muR - 1926 ( 1) 64 65 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 brŒJ it¤jj‰fhf j‹ kd¢rhø¡F khuhŒ Ô©lhik Éõa¤âš
ï›tsî jiyÆLthwhdhš, v›thW e« eh£oš ViH gŠrk
k¡fS¡F rk¤JtK«, fšÉí« bfhL¡fKoí«. »uhk ïuî ghl
rhiy m¡uAhuÄšyhj ïl«. ïªj ghlrhiyÆš gŠrk ãŸisfŸ
nr®¡f¡ Tlhbj‹W xU jÅ ïuî ghlrhiy it¥ghnd‹? fšÉ
nfhaK¤ö® KÅághšoÆš Æyhfhî¡F ï¤jifa bk«g®fËU¥gjhš ViH gŠrk®fŸ ghL
Rauh{Ía¡f£áí« Ô©lhikí« â©lh£lkh» ÉLtjšyhkš frh¥ò¡filfhuU¡F étfhU©a
r§f¤J¥ ãuábl©L ntiy bfhL¤jJ nghyhF« v‹gij¤
bjÇɤJ¡ bfhŸS»nw‹
nfhaK¤ö® KÅágš Û£o§F 18-1-26ª njâ elªjJ. m‹W
$kh‹ fhyŠbr‹w Ršjh‹ rhŒ¥ò mt®fS¡F mEjhg¤ Ô®khd« X® ÃUg®
x‹W Ãiwnt‰¿dh®fŸ. ïu©lhtJ xU K¡»akhd Ô®khd«
Mnyhrid¡F tªjJ. gh¥ghdha¡f‹ghisa¤âš ïu©L ïuî
ghlrhiy ÆUªJ tU»wJ. x‹W “#hâ ïªJ¡fŸ” ïuî ghl rhiy, Fo muR - f£Liu - 24.01.1926
ï‹bdh‹W “gŠrk®” ïuî ghl rhiy. ïu©L ghlrhiyí« KÅá
ghš£oahš ît»¡f¥g£L tU»‹wJ. #hâ ïªJ¡fŸ ïuî ghl
rhiy¡F mâf thlif nt©Lbk‹W« ï‹bdhU cjÉ cgh¤â
aha® nt©L bk‹W«, gŠrk® ghlrhiy¡F 5 %ghŒ thlif
nt©Lbk‹W«, m¥ghlrhiy¡ f£ol¡fhu®fŸ, É©z¥g« brŒJ
bfh©oU¡»wh®fŸ. ï›Éõa« Û£o§»š Mnyhrid¡F tªj
nghJ $kh‹ É. mUdhry« br£oahut®fŸ gŠrk® ghl rhiyÆš
8 ãŸisfŸ jhÅU¥gjhš mj‰F jÅ¥ ghlrhiy nt©oaâšiy
ba‹W« #hâ ïªJ ghlrhiyÆš ïªj 8 ãŸis fis¢ nr®¤J¡
bfh©L xU cjÉ cgh¤âahaU«, 15 UghŒ thlif í« ntQkhdhš
bfhL¤J Élyhbk‹W« brh‹dh®. Rauh{a¡ f£áia¢ nr®ªj
$kh‹ á. v«.uhk¢rªâuŠbr£oahut®fŸ, gŠrk¥ ãŸisfis
ïªJ¡fŸ ghlrhiyÆš nr®¡f¡ Tlhbj‹W MnB ã¤J É£lh®.
fhuz« »uhk¤âš jfwh® c©lhF« v‹W brhšÈ É£lh®.
ïªj $kh‹ uhk¢rªâuŠbr£oah® jh‹, nfhaK¤ö® KÅá
ghšoÆš fh§»uÞRauh{a¡f£á fî‹áyuhf¤ nj®ªbjL¤J khiy
N£oat®. ï‹D« ït® oÞÇ¡L vLnfõdš fî‹áš ãuábl©L.
ï¤jifa c¤jk® ãuhkz®fŸ ò‹áÇ¥ò¡F ka§» fhyk¿ahk‰
nghdJjh‹ ɪij. »uhk¥gŸË¡Tl«, mJî« KÅágš bghJ¥
gŸË¡Tl« ïâš gŠrk ãŸisfis¢ nr®¤J¡bfhŸs MnBã¥
ghuhdhš ït® v¥go fh§»uÞ f£áia MjÇ¥gtuhth®. ït®
ãuhkz® ãurhu¤jhš Þjhd« bg‰wj‰fhf¤ Ô©lhik Éy¡F¡F
ï›tsî jilahŒ ïU¡fyhkh? mnef ïl§fËš ït® #hângj«
ïšiyba‹W«, Ô©lhik ïšiyba‹W« ngáÆU¡»wh®. ï¥go¥
g£lt®, nksth¤âa¤Jl‹ ókhiyÆ£L ãuhkz®fŸ C®nfhy«

Fo muR - 1926 ( 1) 66 67 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 njhL Äfî« ghuh£L»nwh«. c©ikÆnyna ï¤Ô®khd§fŸ btF
fhy¤â‰F K‹djhfnt brŒâU¡f nt©oaJ. bj‹Åªâa
buÆšnt Mnyhrid¡ fÄ£oÆYŸs k‰w fdth‹fS« ïij
MjǤJ mKY¡F¡ bfh©Ltu V‰ghL brŒa nt©LkhŒ¡ nf£L¡
bfhŸS»nwh«. Mdhš, ãuhkz rika‰fhuiuna ÃaÄ¡f nt©L
bj‹Åªâa buÆšnt bk‹gj‰F¥ bghUŸ És§fÉšiy.
( g - ®. )
Mnyhrid fģo
F¿¥ò :- 27-1-26- ª njâ eilbgw¥nghF« bj‹Åªâa buÆšnt
Mnyhrid¡ fÄ£o¡ T£l¤âš Ãiwnt‰w¥ nghF« Ô®khd§fis
ï«khj« 27-ª njâa‹W br‹idÆš eilbgw¥nghF«, ï.e.ïu¤âd rghgâ bjÇɤjJ g‰¿a brŒâ És¡f¡ F¿¥ò.
bj‹Åªâa buÆšnt Mnyhrid¡ fÄ£o¡T£l¤âš, Ñœ¡f©l
Ô®khd§fis bfh©Ltu¥ nghtjhf, ³ fÄ£o bk«g®, nfha Fo muR - g¤âuhâg® F¿¥ò - 24.01.1926
K¤ö® $ kh‹ . á.vÞ. ïu¤âdrghgâ KjÈahut®fŸ bjÇÉ¡»wh®.
(1) buÆšnt ãsh£ghu¤âš ãuahÂfS¡F j©Ù® bfhL¥
gâš v›Éj ɤâahrK« ghuh£l¡TlhJ.
(2) buÆšnt Þnlõ‹fËYŸs 炙äÞ czî¢rhiy¡F,
Inuh¥ãa®fnsh m‹¿ ïªâa®fnsh br‹whš mt®fŸ ahtiuí«
x‹W nghynt el¤jnt©L«. k‰W«, buÆš t©oÆÈUªJ
bfh©nl czit¤ jUɤjhY«, m¥nghJ« Inuh¥ãa®, ïªâa®
v‹»w ɤâahrÄ‹¿na el¤jnt©L«. 劉d« brŒa ³
czî¢rhiyfis ît»¡F« bk[®Þ Þbg‹[® f«bgÅahiu
ï¢rig nf£L¡bfhŸS»wJ.
(3) buÆšnt Þnlõ‹fËYŸs ïªâa czî¢rhiyfËš
v›Éj #hâɤâahrK« ghuh£lyhfhJ. #hâ nt‰Wikia¡ fh£l¡
Toa - ï¥nghJŸs rhjd§fis- clnd Ú¡» Élnt© L«. nkY«,
x›bthU ngh#d rhiyÆY«, rfy #hâah®fËY«, ku¡f¿
gjh®¤j§fŸ c£bfhŸSgt®fS¡bf‹W«, khÄr Mfhu tiffŸ
c£bfhŸSgt®fS¡bf‹W« ïu©L ïl§fŸ ãÇ¡f¥gl nt©L«.
K‹d® T¿a ãÇɉF, ãuhkz rika‰fhuiuí«, ã‹d® T¿a
ãÇɉF kfkâa rika‰fhuiunah, mšyJ u#ò¤u rika‰
fhuiunah ÃaÄ¡fnt©L«. x›bthU ãÇÉY« bg©fS¡bfd
jÅ ïl§fŸ xJ¡f¥g£oU¡f nt©L«,
( 4 )ï¥bghGJŸs nfhaK¤ö® buÆšnt Þnlõid xU
#§õdhf kh‰wnt©L«.
ekJ F¿¥ò:-
Ô®khd§fË‹ ãnunugidfis eh« kd¥ó®tkhŒ MjÇ¥g

Fo muR - 1926 ( 1) 68 69 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 “mjdhšjh‹ c§fŸ å£o‹nkš
fhf« gwªjJ”
áW ãŸisfŸ xUtU¡FbfhUt® r©il ngh£L¡ bfhŸS«
nghJ - rÇahd njhõ« brhšYtj‰F tÊÆšyhjnghJ nfhg¤âš
bt¿ahš Vjhtbjh‹iw¢ brhšÈ ittj‰F xUt‹ k‰wtid¥
gh®¤J mâdhšjh‹ c§fŸ å£o‹ nkš fh¡fhŒ gwªjJ v‹W
brhštJ©L. mJnghynt, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t¤ij¥ g‰¿
F‰w« brhšy tif ïšyhk‰ nghdhš VjhtJ brhšÈ¤ Ôu nt©oa
Ãiyik¡F $kh‹ fÈahzRªâu KjÈah® tªJÉ£ljhš, br‹w
thu¤â‰F Kªâd g¤âÇifÆš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t« v‹»w
jiy¥ã‹ Ñœ K°ä« ä¡ Ô®khd¤ij¥ g‰¿ vGâÉ£L tF¥ò thÇ
Ô®khd« j¥ò v‹»wj‰F Mjhukhf K°ä« ä¡»š bksyhdh
KfkjÈ¡F«, [®. m¥Jš uëK¡F« ³ Ô®khd Éõa¤âš V‰g£l
mã¥ãuha ngj¤ij vL¤J¡fh£o ï›Éj mã¥ãuha ngj«
c©lhtjhš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t« TlhJ v‹»wh®. ïUtU¡ F«
mã¥ãuhangj«, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nt©Lkh? nt©
lhkh? v‹»w Éõa¤âš ïšynt ïšiy v‹gijí« mj‰fhf
V‰gL¤J« â£l¤âšjh‹ v‹gijí« $kh‹ KjÈah® m¿ªâ
UªJ« ïij¥ bghJ#d§fS¡F âǤJ¡Tw nt©oa Ãiyik
mtU¡F V‰g£lJ g‰¿ eh« gÇjhg¥ gL»nwh«. $kh‹ KjÈah®
T‰W¥ nghynt mã¥ãuha ngj« ïUªâUªjhY« mj‰fhf m¤
j¤Jtnk nt©lhbk‹W brhšÈ Élyhkh? Rauh{a Éõakhd Ô®
khd Éõa¤âš, mã¥ãuha ngjnk‰g£lhš mj‰fhf Rauh{ank
nt©lhkh? v‹W eh« nf£»nwh«.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 24.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 70
$kh‹ Ì. uh#nfhghyh¢rhÇah®
“fŸË‹ bt‰¿na bt‰¿” v‹w jiy¥ã‹ Ñœ “murh§f¤jh®
el¤âtU« bghšyhj fŸS¡filfis _l tÊ njL§fŸ” v‹W
brh‹nd‹. mj‰F tF¥òthÇ¡fhuU« #°o° føahU« ï‹D«
áyU« j‹id¥ g‰¿ rªnjf¥gL»wh®fŸ v‹W brhšY»wh®.
Mdhš, føah®fŸ ït®ngÇš rªnjf¥gLtj‰F brhšY«
fhuz§fS¡F kh¤âu« gâš brhšYtâšiy. rªjo rh¡»š #°o°
føia¥ g‰¿ brhšY« nghJ “Ãaha¡ f£á (=ãuhkzušyhjh® -
#°o° fø) v‹W bga® it¤J¡ bfh©L áW tF¥gh®fis
(=ãuhkz®fis ) mÃahakhŒ (= nah¡»akhd ãuhkz®fË‹
nkš mgh©lkhd gÊfis¢ brhšÈ) gR gy¤jhš (= ÄUf
gy¤jhš) xL¡»ahs (=mt®fS¡F nkny nghf) KaY«
(=tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤t« nf£F« ) føahiu (= ãurhu«
brŒí« føahiu) eh‹ MjÇ¥gjhŒ (=ãuhkzuhf¥ ãwªj eh‹
MjÇ¥gjhŒ) V‹ v©Q»Ö®fŸ(=ãuhkz®fns gƤâa¡
fhu¤jdkhŒ V‹ v©Q»Ö®fŸ) v‹W vGJ»wh®.” ïâÈUªnj
$kh‹ M¢rhÇahÇ‹ gÇR¤j¤ j‹ikí«, ãuhkz®fisí«
ãuhkzušyhjhiuí« rkkhŒ Ãid¡F« j‹ikí« thrf®fŸjh‹
czu nt©L«.
m‹¿í« $kh‹ M¢rhÇah® xnu moahŒ fŸisna ÃW¤â
Él¥ nghtjhfî« m¥ò©Âa fhÇa¤ij tF¥ò thÇ¡fhuU«
($kh‹ <.bt. uhkrhÄ eha¡fU« #°o°fhuU« k‰W« gy ãuhkz
ušyhjhU«) MnBã¥gjhí«, ghku X£l®fŸ Ãid¡F«go Äfî«
J¡f¥gL»wh®. $kh‹ M¢rhÇah® ïJtiu fŸis ÃW¤j fhÇa¤âš
el¡f¡ ToajhŒ v‹d tÊ brhšÈ ïU¡»wh®? r£l kW¥ã‹ nguhš
áy ng®, K£L¡f£ilÆ‹ nguhš áy ng®, Rauh{a¤ â‹ nguhš áy
ng®, bt‰¿ nkš bt‰¿Æ‹ nguhš áy ng® r£l rig¡F nghf¥
gh®¥gJ nghš fŸis xÊ¥gj‹ nguhš jd¡F nt©oa áy ngnuh
mšyJ jhndh r£lrig¡F nghf¥ gh®¡»wh®. fŸis Éy¡f r£l
rig cjîkhdhš kfh¤kh mij É£LÉLthuh? mšyJ fŸS¡fil
k¿aY¡fhf b#ÆY¡F¥ nghŒ _¤âu¢ r£oÆš fŠá th§» Fo¤j
t®fŸ r£lrig¡F nghf¥ ga¥gLth®fsh? mšyJ mt®fS¡F
71 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
nah¡»aij ïšiyah? ïijbašyh« bghJ #d§fŸ nahá¡f
kh£lh®fŸ v‹W« bghJ #d§fis R¤j K£lhŸ fŸjhnd v‹W«
Ãid¤J¡ bfh©ljhš ï›Éj jªâu tÊfËš j‹ fhÇa¤ij
Ãiwnt‰¿¡ bfhŸs JªJ É£lh® v‹Wjh‹ v©z nt©o
ÆU¡»wJ.
fŸis ÃW¤j r£l« brŒa r£lrig¡F nghfyh« v‹gt®
Ô©lhik xÊ¡f r£l« brŒa r£lrig¡F nghfyh« v‹W V‹
brhšy¡ TlhJ? m¥go¢ brh‹dhš xU rka« r®¡fhuh® Ô©lhik
xÊa r£l« brŒa Ryg¤âš x¥ò¡ bfhŸSth®fŸ. ãuhkz r£l
rig bk«g®fŸ MnBgid gÈ¡fhkš nghŒ fhÇa¤âš xU rka«
Ô©lhik xʪjhY« xʪJ nghF«. Mjyhš, mij xÊ¡f Koahj
ïlkh»a #d§fËlnk brhšÈ¡ bfh©L fhy¤ij el¤jyh«.
fŸisí« xÊ¡f Koahj ïlkh»a r®¡fh® r£lrigÆlnk brhšÈ¡
bfh©oU¡fyh«. v¥goahtJ uhéa ng¢R uj« Xo¡ bfh©oU¡f
nt©L« v‹»w v©z« nghY«.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 24.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 72
<Ht®fË‹ nfhÆY¡FŸ bršy
òiyaU¡F mDkâ
bfh¢á, âUth§T® rk°jhd§fËš br‹w áy tUl§fshf
ft®‹bk©lhuJ gÇghyd¤J¡F c£g£oU¡F« Mya§fS¡F«
br‹W bjhH j§fS¡F mEkâaË¡f nt©Lbk‹W <Ht®fŸ
»s®¢á brŒJ tªj Éõa¤ij thrf®fŸ kwªâU¡f KoahJ.
vÅD«, ït®fS¡F¢ brhªjkhd nfhÆšfŸ bfh¢á, âUÉjh§T®
rk°jhd§fËÈUªjnghâY«, ït®fŸ j§fËY« Ñœ¥g£lt®
fshf¡ fUj¥gL« òiya®fis mt‰WŸ mEkâ¡»wh®fsh v‹»w
rªnjf« bghJ#d§fS¡F ïUªJ tªjJ. ïªj rªnjf¤ij¥
ngh¡»¡ bfhŸStj‰fhf mt®fŸ j§fSila všyh nfhÉšfS¡
FŸS« òiya® KjÈa jhœªj #hâah® v‹nghiu Él Ka‰á
brŒJ tU»‹ wh®fŸ. mšyhkY« V‰fdnt áy nfhÆšfS¡FŸ
òiya®fŸ bršy mEkâ aˤJ É£ld®. k‰w nfhÆšfËY« ïnj
khâÇ òiya®fis mEkâ¡F«go itÔf nfhZoahiu¤ ö©l
Ó®âU¤j¡ nfhZoah® rfy Ka‰áfisí« brŒJ tU»‹wh®fŸ.
gšYU¤â gthÜ°tu nfhÉY¡F¤ bj‰nf, $kh‹ nf. ehuhz
D¡F¢ brhªjkhd <Ht¡ nfhÆY¡FŸ bršy òiya®fS¡F Kjš
Kjyhf mEkâaË¡f¥ g£lJ. $ ehuhzFUÉ‹ ãujk Óluhd
RthÄ nghjhdªj® jhnd òiya®fis¡ nfhÆY¡FŸ ãuj£rzkhf
miH¤J¢ br‹W m§F mt®fS¡F¥ ãurhj§fŸ tH§»dh®. RthÄ
r¤âa Éuj‹ v‹gtU« $kh‹ nf. Ia¥gD« j§fS¡F«, Ñœ Ãiy
ikÆYŸst®fS¡F« cŸs ɤâahr§fis¥ ngh¡»¡ bfhŸs¡
Toa mtáa¤ij¥ g‰¿¥ ngRifÆš rÛg¤âš gšYU¤âÆš
òiyaUl‹ rkgªâ ngh#d« brŒjj‰fhf <Ht®fS¡F V‰g£o
Uªj kd°jhg§fis¤ jh§fŸ ngh¡» É£ljhfî« T¿dh®. F«g
khj¤âš j§fŸ njh£l¤âš g¿¡F« všyh nj§fhŒfisí« ï›ñÇ
YŸs (bfh¢á) <Ht®fŸ gŸË¡Tl§f£F bryɉF Ãâ nr®¥g
j‰fhf bfhL¤JÉl nt©Lbk‹W Ô®khÅ¡f¥g£ljhf¤ jftš
v£oÆU¡»wJ.
Fo muR - brŒâ És¡f¡ F¿¥ò - 24.01.1926
73 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 bgh‹d«gy RthÄ kl«
$ áj«gu RthÄfŸ FU ói# knfh‰rt«
br‹w ïu¤jhÎ tUl« ij µ 24-ª njâ ÉnjfK¡â vŒâd,
$ fhá thá áj«gu RthÄfË‹ FUói# knfh‰rt«, ehsJ ij µ
13 - njâ k§fsthu« âUthâiu e£r¤âu¤âš tUl FUói#
itgt¤ âUehŸ eilbgW«. m‹g®fŸ ahtU« tªâUªJ ïUik
ey‹ bg‰W cŒa âUtUis ÉiH»‹nwh« vd $ bgh‹d«gy
RthÄfŸ kl¤J $guŠnrhâ RthÄfŸ vGJ»wh®.
ekJ F¿¥ò:-
bj‹dh£oYŸs gšntW kl§fËY« $ bgh‹d«gy
RthÄfŸ klkhdJ itÔf¥ ngh®it ngh®¤j bysÑf klkhÆuhkš,
c©ikÆš ét‹fËl¤âš m‹ò«, rkur¤ j‹ikí« bfh©L
És§Ftij eh« neÇš gh®¤âU¡»nwh«. mj‰F¤ j‰fhy klhâgâ
ahÆU¡F« $ guŠn#hâ RthÄ mt®fŸ ekJ kfh¤kh mt®fË‹
bfhŸifia¢ áunk‰bfh©L mEgt¤âš eilbgw ciH¤J
tUgt®. m¤Jl‹ kl¤âš fj® c‰g¤âí«, ãurhuK« eilbg‰W
tU»wJ. tUl¤âš yB¡fz¡fhŒ tU«goíŸs gy kl§fŸ
nrh«ng¿ kl§fshŒ És§Ftij eh« neÇš gh®¡»nwh«. mitfŸ
ekJ $ bgh‹d«gy RthÄfŸ kl¤ijí«, $ guŠn#hâ
RthÄfË‹ cŸs¤ijí« ã‹g‰¿dhš jÄœehL« ét‹fS« K¡â
aila V‰w rkakhŒ És§F«.
(g-®)
Fo muR - g¤âuhâg® F¿¥ò - 24.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 74
bksyhdh kf«kjÈí«
tF¥òthÇ ãuâÃâ¤JtK«
$kh‹ $Åthr rh°âÇah® mt®fŸ rÛg¤âš jdJ g¤âÇ
ifÆš “bksyhdh kf«kjÈ mt®fŸ kfh¤kh fhªâíl‹ bfhŠr¡
fhy« njÓa neh¡f¤njhL ntiy brŒj ãwF kWgoí« j‹Dila
giHa Fz¥go ϪJ - K°ä« ntWgh£il¡ fUJ»wh®” v‹W
vGâaj‰F Éilahf bksyhdh mt®fŸ vGâa Ñœ¡f©l
ghf¤ij jÄH®fS¡F m¿îU¤J»nwh«.
“ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤JtkhdJ V£L¢ Rw¡fhŒ mšybt‹W
$kh‹ rh°âÇahU¡F eh‹ btË¥gilahŒ¢ brhšY»nw‹. e«KŸ
Fiwªj bjhFâahíŸs tF¥ghU¡F e«Äl¤âYŸs mte«ã¡
ifí«, eh« K‰fhy¤âš brŒj mÚâfSila f®k gyD«jh‹
ï›tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jtbk‹W eh« x¥ò¡bfhŸs nt©L«.
mte«ã¡if V‰gL»w ïl§fËš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«
bfhL¤nj Ôu nt©L«. °jy °jhgd§fbs‹whtJ gŸË¡Tl§f
bs‹whtJ ï¡bfhŸifia É£L¡bfhL¡f KoahJ. Mdhš,
ï›tte«ã¡if v›tsî fhy« Úo¤âU¡f nt©Lbk‹gJ bgU
thÇahd k‰w r_f§fË‹ ifÆšjhÅU¡»wJ. Kjyhtjhf ϪJ¡
fŸ j§fŸ kj¤ij¢ nr®ªj jhœªj tF¥ghbu‹W fUj¥gL»‹wt®
fis kÅj®fshfî«, rnfhju®fshî« el¤j¡ f‰W¡bfhŸs£L«.
njÓa¤ â‰F bgU« gifahd #hâ v‹D« ngia mt®fŸ monahL
X£l£ L«. xU K[škhÅ‹ jhœªj Ãiy j§fSila jhœikjh‹
v‹W fUâ njÓa Ka‰áÆdhš m¤jhœik ca®¤j¥gl nt©L
bk‹W«, ϪJ¡fŸ kh¤âu« K‰ngh¡filahkš njrnk K‰ngh¡
fila nt©Lkhdhš ϪJ¡fŸ ïªneh¡f¤Jl‹ ghLglnt©L
bk‹W« mt®fŸ fh£l£L«. m¥go¡ fh£odhš xU K[škhdhtJ
jÅ¥ ãuâÃâ¤Jt« nf£fkh£lhbd‹W $kh‹ rh°âÇahU¡F
cWâ TW»nw‹.”
$kh‹ rh°âÇahU« k‰W« áy ϪJ k¡fS« tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt¤â‰F xU jlit ïl§ bfhL¤jhš mJ vªehS«
kiwahkš ts®ªJ njÓa¤ij¡ bfL¡F« v‹W brhšY»wh®fŸ.
75 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 Mdhš, áWgh‹iknahUila mte«ã¡ifahny‰g£l ï› jlit baL¤J¢ brhšÈí« v‹idí« K°ä«fisí« v⮡»wt®
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« mªj mt e«ã¡if¡F¡ fhuzÄšiy fŸ, #hâ mãkhdKŸst®fË‹ FW»a neh¡f¤ij¡ fh©»‹wh®
v‹W ϪJ¡fŸ th¡»dhyšyhJ brŒifÆdhš v‹iw¡F %ã¡»‹ fËšiy.
wh®fnsh, m‹nw ï›tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« kiwªJÉL«. Fo muR - f£Liu - 31.01.1926
j§fŸ kj¤âd®fS¡F e‹ik njo¡bfh©l ϪJ¡fŸ go¥ãY«
bršt¤âY« jhœik milªâU¡F« K°ä«fS¡F v‹d e‹ik
brŒjh®fbs‹W njo¥ gh®¡f£L«. c©ikÆš ϪJ¡fŸ njr¤ij
Él j§fŸ kj¤ijna K¡»akhf¡ fUJ»wh®fŸ. nkY« j§fŸ
kj¤ijí« Él j§fŸ #hâiana ãujhdkhf¡ fUJ»wh®fbs‹W«
brhšYnt‹. ekJ rh°âÇahÇ‹ ïd¤jt®fŸ j§fSila #hâ
mãkhd¤ij btË¡F¡ fh£o¡ bfhŸshÉ£lhY« ï› Éõa¤âš
k‰w ϪJ¡fis¥ nghynt elªJ bfhŸS»wh®fŸ. eh‹ xU
ϪJthÆUªJ $kh‹ rh°âÇahiu¥nghš njr CÊa‹ v‹W
bga® it¤J¡bfh©nlndahdhš ïªâa‹ v‹D« KiwÆY« njr
CÊa‹ v‹D« KiwÆY« ekJ njr¤âš jhœ¤j¥g£l tF¥ã
d®¡F CÊaŠbrŒJ mt®fis ca®¤jî«, áW bjhifÆduh
»at®fis k‰w r_f¤âdiu¥nghš ešy °ââ¡F bfh©L tu¥
ghLg£L« mt®fŸ e«ã¡ifia¥ bgWnt‹. xU r§»ÈÆ‹ gy«
mâš gy« FiwªâU¡F« xU bfh¡»Æ‹ gy¤ijÉl mâfkšy.
ï›î©ik ϪJ jiyt®fËš mnefU¡F ï‹D« òy¥gl
Éšiy. ekJ uhéa thœ¡ifÆš ngh£o gy¤âU¡»wJ. gyëd®
fis MjÇ¥ghÇšiy. xU ϪJ FL«g¤âš rßu âlKŸst‹ jd¡
fhftšyhJ m¡ FL«g¤â‹ gyëdU¡fhfnt ghLgL»wh‹. ï¡
Fyj®k¤ij ϪJ¡fŸ j§fŸ uhéa thœ¡ifÆY« el¤âdhšjh‹
e‹ik ga¡F«.
ï¥bghGJ $kh‹ rh°âÇahUila khfhz¤âš ãuhkz
ušyhjh® tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij jGÉ Ã‰»wh®fŸ. K[š
kh‹fis kh¤âu« FiwTw ïlÄšiy. K°ä«fS¡F mÚâ
tH§f¥gL« tl ïªâahÉš, K°ä«fŸ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«
nfhUtJ«, ãuhkzuhâ¡f¤âdhš ãuhkzušyhjhU¡F mÚâ
tH§f¥gL« bj‹dh£oš ãuhkzušyhjh® tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤
Jt« nf£gJî«, ï›tÚâfË‹ f®kgy‹jhbd‹W brhšy
nt©L«. ï›î©ikia vªj ϪJthtJ kW¡f Koíkhbt‹W
eh‹ nf£»nw‹. #hâ ntWghbl‹D« m¡»uk¤ij¡ ifah©L
Ô©lhik, beU§fhik - v‹D« mÚâfis uø¤J tU« xU
r_f¤jh® jh§fËiH¡F« F‰w§fis¤ âU¤jhkš jh§fŸjh‹ njÓa
neh¡fKilat®fbs‹W bgUik ngá k‰wt®fis FW»a neh¡f
Kilat®fbs‹W ïÊîgL¤JtJ rf#«. eh‹ ï›î©ikia gy

Fo muR - 1926 ( 1) 76 77 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 jŤjÄœ f£LiufŸ
ï¥bga® bfh©l ò¤jfbkh‹W tu¥bg‰nwh«. ï~J gšyh
tu«, ɤnahjah kfË® fšÿÇÆ‹ jÄHháÇa® $kâ ehif Úyh«
ãif m«ikahuhš vGj¥g£lJ. jÄœ ghiõÆ‹ ts®¢á ând
ând FiwªJbfh©LtU« ï¡fhy¤âš tlbkhÊ fythJ, jŤ
jÄÊš f£LiufŸ tiua¥g£L, mJî« X® ò¤jf %gkhf btË
tªâU¥gJ jÄGyF¡F X® ešÉUªbj‹nw TWnth«. ï¤jifa
ò°jf§fns jÄœ ts®¢á¡F c‰w rhjd§fshF«. ek¡F mE¥g¥
g£LŸs ï¥ò¤jf¤â‹f© tlbkhÊ¢ brh‰fŸ v§fQ« f©nlh
Äšiy. mj‹ mUik bgUikia e‹F És¡Fth‹ nt©o
“jÄÊš tlbkhÊ fy¤jš MfhJ” v‹D« f£Liuia ïjdoÆš
ãuRǤâU¡»‹nwh«. ï¥ò¤jf¤â‹ Éiy xU %gh eh‹fzhthF«.
ï¤jifa gy ò¤jf§fis btËÆLkhW flîŸ mE¡»uf« ï¢
rnfhjÇ¡F¡ »il¡Fkhf.
Fo muR - üš kâ¥òiu - 31.01.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 78
fjÇ‹ j‰fhy Ãiy
br‹w khj« “a§ ïªâah” g¤âÇifÆš ïªâah x£L¡Fkhf
fj® c‰g¤âí« bryî« F¿¡f¥g£oUªjJ. (mâš c‰g¤âia Él
bryî mâfkhf¡ fh£l¥g£oUªj nghâY« mj‰F¡ fhuz« áy
òŸËfËš VjhtJ fz¡F¤ jtWjyhf ïu£o¡f¥g£oU¡fyh«
v‹W F¿¡f¥g£oU¡»wJ.)
m¡fz¡»š ïªâahÉš bkh¤j« br‹w tUl¤â‰F fj®
c‰g¤â %. 19 yB«. ï¥g¤bjh‹gJ yB¤âš áy ghf« ányh‹,
knyah, bj‹ M¥ãÇ¡fh KjÈa ïªâahit É£L btË ehLfS¡
F¥ nghd tifÆš yB %ghŒ fʤjhY« 18 yB¤â‰F¡ Fiwahkš
ïªâahÉš bryth» ïU¥gjhf¤ bjÇ»wJ. ïªâahÉ‹ #d¤bjhif
31 1/2 nfho. ït®fS¡F tUõ« x‹W¡F njitíŸs J Vw¡
Fiwa 130 nfho %ghŒ bgWkhdKŸsJ. ït‰¿š 65 nfho %ghŒ
bgWkhd KŸs J mªÃa ehLfËÈUªJ ïw¡Fkâ brŒa¥
g£L«, 65 nfho %ghŒ bgWkhd J ïªâahÉnyna aªâu üiy¡
bfh©L aªâu§fŸ _ykhfî« if¤j¿fŸ _ykhfî« c‰g¤â
brŒa¥gLtâY« <lh» tU»wJ.
Mf¡To ³ 130 nfho %ghŒ JÂfisí« 30 nfho JÂ
cL¡f¡Toa #d§fS¡F¥ g§»£L¡ bfhL¤njhkhdhš, MŸ
x‹W¡F r‰nww¡Fiwa ehyiu %ghŒ J åj« brythtjhf
fz¡F V‰gL»wJ. ïªj¡ fz¡F¥go ³ fj® c‰g¤â bkh¤j¤
Jifah»a 18 yB¤ij ³ ehyiu %ghŒ åjnk g§»£L bfhL¥
nghnkahdhš ïªâah bkh¤j¤â‰F« 4 yB« #d§fŸjh‹ fj®
f£L»wt®fshth®fŸ. 30 nfho¡F 4 yB« g§»£lhš, ïªâahÉš
cŸs kÅj® 1000-¡F x‹nwfhš kÅj® åj«jh‹ fj® f£Ltjhf¡
fz¡F M»wJ. ïâš c‰g¤âÆ‹ msî« 130 nfho %ghŒ¡F 19
yB« ãǤJ¥ gh®¤njhnkahdhš (1000-¡F 1 1/2 ) MÆu %ghŒ¡F
x©ziu %ghŒ åj«jh‹ fj® c‰g¤â M»ÆU¡»wJ. kfh¤kh Rkh®
5 tUl fhy« ïilÉlhkš fjiu¥g‰¿ ngáí« fh§»uá‹ nguhš
tNš brŒa¥g£l xU nfho %ghÆš Vw¡Fiwa K¡fhš nfho %ghŒ
tiuÆš fjU¡fhf bryî brŒJ«, ïªâah KGikÆY« cŸs
79 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
fh§»u° °jhgd§fË‹ K¡»akhd neubkšyh« fjU¡fhf¢ ï«khâÇ Ãiy fjU¡F V‰g£l fhuz¤âdhš fj® f£L
brytʤJ« Rkh® 25000 ng® tiuÆš b#ÆY¡F¥ nghŒ tªjt® gt®fis bghJ #d§fŸ rªnj»¡fî« RafhÇa¤â‰fhf ntõ¤â‹
fS«, fj® fj® v‹W fj® ãurhu« brŒJ«, ïJtiuÆš MÆu« bghU£L fj® cgnah»¥gjhfî« fUj¥gL»wgoahš mj‹ ts®¢á
kÅjU¡F x©nzfhš kÅj® åj«jh‹ fj® cL¤âÆU¡»wh®fŸ Fiw»wJ. ï¥ngh¡F¡F VjhtJ j¡f khWjš V‰glhj gB«, fjU¡
v‹W« ïªâahî¡F nt©oa JÂfËš (MÆu«) 1000 %ghŒ¡F fhf¢ brŒí« ãua¤jd§fŸ všyh« åzhŒ¥ nghŒÉLnkh v‹»w
x©ziu %ghŒ åj«jh‹ fj® c‰g¤â brŒa¥g£oU¡»wbj‹W« ga« gyU¡F V‰g£oU¡»wJ.
fz¡F V‰gLkhdhš, kfh¤khÉ‹ v©z¥go fj® j¤Jt«
Mjyhš fj® °jhgd§fŸ ïâš jFªjgo ftiy baL¤J¡
ÃiwntWkh v‹gâš bfhŠrK« e«ã¡ifna‰gl ïlÄšyhk
bfhŸs nt©L«. m¥go¡»šyhkš, iftr« ïU¡F« gz« bry
ÈU¥gnjhL, ïªâahit¥ ão¤j jǤâuK« Vœik Ãiyí«,
thF« tiu fhÇa« el¤â bgUik milªJ bfh©L tªJ gz«
Ó¡»u¤âš khW« v‹W Ãid¥gj‰F« ïlÄšyhkš ïU¡»wJ.
Ô®ªjîl‹, filia¡ f£o É£lhš fjÇ‹ Ãiy, f©o¥ghŒ xU
ïJ kh¤âukšyhkš uhéa mã¥uha§fŸ khWg£lâdhY«, fhy¤âš fj® c‰g¤â g©Ândh«; mJ m¥go ïUªjJ, ï¥go
fh§»uR¡F fjÇl¤âš fhÇa¤âš el¤j e«ã¡ifÆšyhkš ïUªjJ v‹W vâ® fhy¤âš rǤâu« brhšy¡Toa khâÇÆšjh‹
nghdâÈUªJ«, fjÇ‹ ts®¢á F‹w Mu«ã¤âU¥gjhfnt fUj tªJ Koí« v‹gijí« v¢rÇ¡if brŒ»nwh«.
ïlnk‰g£L É£lJ. ïJtiu fj® f£otªj #d§fËš bgU«
x¤JiHahikÆ‹ fijí« if¥gz« Ô®ªjîl‹ xU fhy¤
gh‹iknah® uhéa ãujhd¤ij¡ fUâna f£o tªjh®fŸ. mJî«
âš m¥goÆUªjJ, ï¥goÆUªjJ v‹W brhšy¡ ToajhŒ
Vw¡Fiwa brštªj®fS«, eL¤ju tF¥ghU« f£l Koªjnj
nghŒÉ£lij neÇš gh®¤jhŒÉ£lJ. ïªj¡fâ fjU¡F« V‹ tuhJ
mšyhkš mªÃa eh£L¤ J¡F« fj® J¡F« cŸs Éiy ɤâ
v‹gj‰F x‹W« fhtš ïšiy. Mjyhš, x›bthU ÍšyhÉY«
ahr¤jhš ViH k¡fŸ f£l Koahkny ïUªJ tªâU¡»wJ. ïªj
jhÿ¡fhÉY« fjiu¥ g‰¿ bfhŠrK« rªnjfK« mã¥uhangjK«
ÃiyÆš fj® â£l¤ij fh§»uáÈUªJ ãǤJ jÅ °jhgdkh¡»
ïšyhjt®fis¡ bfh©L fj®¢ r§f« v‹gjhf áWáW r§f§fis
el¤â tUtâš Vw¡Fiwa fh§»uá‹ ngh¡»š e«ã¡ifa‰wt®
°jhã¡f nt©L«. j¡f ãurhu®fisí« ÃaĤJ rÇahdgo fj®
fS«, khWg£lt®fS« (mjhtJ, x¤JiHahik j¤Jt¤ânyna
ãurhuK« brŒa nt©L« v‹gij eh« Äfî« t‰òW¤J»nwh«.
e«ã¡if cŸst®fns) fj® ïa¡f¤âš bgÇJ« <Lg£oU¡»wh®fŸ.
fh§»uá‹ nguhš fh§»u° â£l¤ij Ãiwnt‰Wtbj‹gJ, nj®jš Fo muR - jiya§f« - 31.01.1926
fËš ngh£o ngh£L r£lrig °jy °jhgd«, c¤ânahf« KjÈaJ
fis if¥g‰ Wtnj fh§»u° ntiyahf fh§»u°fhu®fŸ v‹ngh®
brŒtjhY«, fjÇ‹ nk‹ikiaí«, mtáa¤ijí« jFªjgo
ãurhu« brŒa nghâa trâ ïšyhjnjhL, VjhtJ bfhŠr« eŠr«
ãurhu« brŒtjhÆUªjhš mJ fh§»u° nj®jš ãurhu§fis¤
jh¡FtjhŒ fUj¥gL»wgoahY«, ãurhu¤â‰F ïšyhkny nghŒ
ÉL»wJ. mšyhkY« fh§»uáš fjiu f©Âakhd °jhd¤âš
it¡fhkš, fyf¤J¡F«, x‰Wik¡ FiwɉF« M°gjkhd nj®jš
ãurhu rka¤â‰F kh¤âubk‹w f©Âak‰w °jhd¤âš mij
it¤JÉ£ljhš fjÇÅl¤âš bgÇa mUtU¥ig tsu¢ brŒa
ïlK©lh» tU»wJ.
mjhtJ, nj®jšfS¡F mngBfuhŒ Égt® X£L bgWt
j‰F X£l®fS¡F gz« bfhL¤J X£L th§FtJ v¥gonah mJ
nghš X£l®fËl« jh§fŸ fj® f£Ltij¡ fh£o Vkh‰¿ nth£L
th§Ftjhd fhÇa¤â‰F cgnahf¥gLtjhÆU¡»wJ.

Fo muR - 1926 ( 1) 80 81 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


RÓªâu« r¤âah¡»uf«
âUth§T® rk°jhd¤ij¢ nr®ªj RÓªâu« v‹DÄl¤âš
r¤âah¡»uf« eilbgW« Éõa¤ij¥ g‰¿ ïj‰F K‹ ekJ
g¤âÇif _ykhf¤ bjÇa¥gL¤âÆU¥gij thrf®fs¿th®fŸ. mJ
Éõakhf mik¡f¥g£LŸs fÄ£oÆ‹ Éõa¤ijí« ïªj ïjœ
3-tJ g¡f« ãuRǤâU¡»nwh«.
it¡f« r¤âah¡»uf« KotilªJ btFeh£fsh»Él
Éšiy. mj‰FŸshf k‰nwh® ïl¤âš rk¤t¤ij Ãiyeh£l
njh‹¿íŸs r¤âah¡»uf¤ij¡ fhz eh« k»œ¢áíW»nwh«.
mÚâí«, m¡»ukK« bjhiya nt©Lkhdhš btW« r£l§fsh
Y«, vG¤jhY«, ng¢rhY« Koahbj‹W«, r¤âah¡»ufK«, âahf
Knk c‰w rhjdkhFbk‹W« gy jlitfËš t‰òW¤âÆU¡»nwh«.
ekJ eh£oš #hâ¡ bfhLikí«, ãwÉÆdhš ca®î - jhœî v‹D«
mf§fhuK« clnd bjhiya nt©oaJ mtáakhF«. ï¡bfhL
ikfis X® g¡f¤âš it¤J¡bfh©nl, #«gkhf bj‹ M¥ãÇ¡fh
ïªâaU¡fhf¥ gǪJ ngRtJ«, vGJtJ«, jhœ¤j¥g£l tF¥ãd®
fË‹ e‹ikiana bgÇJ« ftÅ¥gJnghš eo¤J ÚÈ¡f©Ù®
ÉLtJ« j‹ kdrhø m¿a¢ brŒí« kf¤jhd m¡»uknka‹¿
ntwšy.
nkY«, ït®fŸ bgaiu¢ brhšÈ¡bfh©L, bghJ#d§fis
Vkh‰WtJ«, vby¡õ‹ ãurhu« brŒtJ« Ä¡f nkhrkhd brŒif
ahF«. jh§fŸ ãiH¡f nt©L«, j§fŸ k¡fŸ e‹whÆU¡f
nt©L«, j§fŸ r_f¤jh® nk‹ikahd °ââÆÈU¡f nt©L«,
k‰wt®fŸ mt®fS¡F¡ Ñœ¥g£oU¡f nt©L« v‹w v©zKil
at®fshŒ, rh°âu§fisí«, òuhz§fisí«, ïâfhr§fisí«, kD
j®krh°âu« v‹D« mnah¡»a übyh‹iwí« fh£o¡bfh©L
tÆW ts®¥gJl‹, j§fŸ f£áia¥ gy¥gL¤â¡bfhŸs RakÇah
ija‰w - M©ika‰w áyiu¢ nr®¤J¡bfh©L« brŒí« Nœ¢á
fbsšyh« behW¡f¥glnt©LkhÆ‹, bghJk¡fŸ r®t #h¡»uij
ílÅUªJ ÉʤJ¡bfhŸs nt©oaJ mtáakhF«. ïitfis
bašyh« R£o¡ fh£ltšyJ RakÇahijí«, r¤âah¡»ufK«,
c©ikahd âahfKnk v‹WTwyh«.
Fo muR - 1926 ( 1) 82
ekJ eh£onyna ãw¥ghš kÅj®fshÆUªJ«, jhœ¤j¥g£l
t®fŸ - f©Âš bj‹gl¡ Tlhjt®fŸ - j§fŸ bjŒt§fis¤
jÇá¡f¡ Tlhjt®fŸ - j§fŸ ntj¤ij¥ go¡f¡ Tlhjt®fŸ vd
v¤jidnah yB« ng®fis xJ¡» it¤âU¡»nwh«. ehŒfS¡F«,
g‹¿fS¡F« bfhL¤JŸs cÇikia¡Tl mt®fS¡F mË¡f
kW¡»‹nwh«. ïªÃiyikÆš ek¡F Rauh{aK«, ÉLjiyí«
m¤âahtáakh? mšyJ K‹ T¿at®fË‹ K‹nd‰wK«, RakÇah
ijí« m¤âahtáakh bt‹gij bghJ #d§fns áªâ¡f nt©L«.
rk¤t«, RakÇahij v‹gJ ekJ eh£oYŸs ahtU¡F«
V‰g£lhy‹¿, mj‰F K‹d® »il¡F« Rauh{a« X® #hâah®
ãiH¥gj‰F MjhukhÆU¡FnkašyhJ ntwšy. Rauh{a« »il¡
F« K‹, e«kt®fS¡FŸ v›Éõa¤âY« x‰Wik , rk¤t«, RakÇ
ahij V‰gl¡Toa Éjkhd ntiyfis¢ brŒJ bfhŸs nt©oaJ
Ä¡f mtáakhÆU¡»‹wJ. rk¤t« V‰gLkhdhš ãuhkz®fŸ ghL
â©lh£lkh»ÉLbk‹gJ c©ikna. K‹d® T¿a üšfis¡
fh£o¡ bfh©L ãuhkz®fŸ tÆW ts®¥gJ ËW nghŒÉL«. Ra
kÇahij c©lh»ÉLkhdhš ãuhkz®fŸ Ãiyik ï¥nghâU¥gJ
nghÈuhkš Ñœ Ãiyailayh«. 劉d« neÇLbk‹gij¡ fU¤
jhf¡ bfh©nl, uhéa ãuhkz®fshf£L«, áy r®¡fh® c¤ânahf
ãuhkz®fshf£L« mt®fŸ Äjthâfnsh, Rna¢ir¡ fønah,
M¢rhÇahnuh, Ia§fhnuh, Ianuh, gªJYnth vtuhÆUªj nghâY«
rÇ x‹W To¡bfh©L ãuhkzušyhjhiu - jÄH®fis v⮤J
É»‹wh®fŸ.
Éf, ãuhkz®fŸ mÃaha« jÄœeh£oš k£Lkšy âUÉjh§
TÇY« mâfkhf ïU¡»‹wij it¡f« r¤âah¡»uf¤â‹ _ÈakhŒ
ahtU« m¿th®fŸ. âUth§T® ft®‹bk©lh® ï›tÃaha§f
S¡F clªijahÆU¡»‹wh®fnshbtd¢ áy® rªnj»¡f¡TL«.
âUÉjh§T® uh{a¤âYŸs bghJ u°jh¡fS«, bghJ¡ Fs§fS«
#hâkj ɤâahrÄšyhkš bghJ #d§fŸ mEgÉ¡fyh« vd áy
tUl§fS¡F K‹dnu c¤juî ngh£oU¡»‹wd®. Mf ft®‹
bk©lh® ngÇš F‰wÄšiy. ãuhkz®fŸ jÉ®¤j Vida #hâ
ah®fsh»a eha® Kjyhdt®fŸ j§fŸ r_f kfhehLfËš, bghJ
u°jh¡fËY«, bghJ¡ Fs§fËY« #hâ kj ɤâahr§ fh£lyhfhJ
vd¤ Ô®khd« brŒâU¡»‹wd® - brŒJ tU»‹wd®. Mf bghJ
#d§fË‹ rk¤Jt¤J¡F« - RakÇahij¡F« ïilŠryhÆU¥g
t®fŸ ãuhkz®fnsahF«. ïâY« kiyahs e«óâÇ¥ ãuhkz®
fisÉl m§F ãiH¡fî« m§FŸs nfhƉ nrh‰iw¢ rh¥ãlî«
br‹WŸs jÄœeh£L¥ ãuhkz®fns mâf ïilŠrš brŒgt®f
83 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
bs‹W Tw¤ j¡f MjhuK©L.
ït®fË‹ ïilŠršfS«, bjhªjuî« bjhiya nt©Lkh
dhš, r¤âah¡»ufªjh‹ áwªj tÊ. RÓªâu« r¤âah¡»uf« Mu«ã¡
f¥g£oU¡F« neh¡fbkšyh« rk¤t¤ij Ãiyeh£Ltj‰nfahF«.
jÄœeh£od®, it¡f« r¤âah¡»uf¤â‰F v›thW gz«
bfhL¤J«, M£fŸ cjÉí«, x¤jhir brŒjh®fnsh m›thnw
bksyhdh m¥JšghÇ
RÓªâu« r¤âah¡»uf¤â‰F«, jh§fŸ e‹bfhilaˤJ« M£fŸ
cjÉí« KG x¤jhirí« mË¥gh®fbs‹W e«ò»nwh«. c¤jk njrg¡jU«, K°ä«fSŸ áwªj Phdth‹ vd¡
ãuhkz®fŸ gyU«, k‰w tF¥ig¢ rh®ªj áy Raey¡fhu® bfh©lhl¤j¡ftUkh»a bksyhdh m¥JšghÇ mt®fŸ rÛg¤âš
fS« ï¢r¤âah¡»uf¤â‰F vâÇilahÆU¥gh®fbs‹gJ c© kuzkilªjhbud¡ nfŸÉ¥gl Äfî« tUªJ»nwh«. ïtUila
ikna. ï¤jifa FW»a neh¡fKilnah® btF áynuahdgoahš bgU¤j Mjuit¡ bfh©nl »yhg¤ ïa¡fkh»a kj Éõa¤âš
bghJ k¡fŸ ït®fis¥ g‰¿¡ ftÅ¡f nt©oa mtáank ïšiy. kfh¤kh fhªâ jiyÆ£LiH¡F«goahƉW. fhyŠ br‹w bksyhdh
j§fŸ flik vJnth vJ Ãahabkd j§fŸ kdâš gL»wnjh mij mt®fŸ, K°ä«fË‹ kj fšÉ Éõa¤âš vL¤J¡ bfh©l áu¤ij
kh¤âu« bf£oahf¥ ão¤J¡bfh©L ï¥ng®¥g£l rka¤âš, ï¤j bfhŠrkšy. ï¤jifa bgÇah® fhyŠbr‹wJ kfkâa r_f¤J¡nf
ifa r¤âah¡»uf¤â‰F Mjuî mË¡f nt©Lbkd¡ nf£L¡ bgU¤j eZlkhF« v‹gij eh« vL¤J¡fh£l nt©oaâšiy.
bfhŸS»nwh«. jÄœeh£L njÓa thÈg®fshdhY« rÇ, k‰W« vªj¡ (g-®)
føia¢ nr®ªj vtnuahdhY« rÇ midtU« r¤âah¡»uf¤â‰F¤
bjh©L brŒa mtáank‰gL« nghJ jahuhÆU¡f nt©Lbkd¡ Fo muR - g¤âuhâg® F¿¥ò - 31.01.1926
nf£L¡ bfhŸS»nwh«.
jÄœeh£lh® RÓªâu¤âš cÇik¥ ngh® el¥gj‰F j§fshš
ïa‹w e‹bfhilia¡ bfhL¡fî« jahuhÆU¡f nt©Lbk‹gnj
ekJ nt©LnfhshF«.
RÓªâu« r¤âah¡»uf« bt‰¿ bgUkhFf !

Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 31.01.1926

Fo muR - 1926 ( 1) 84 85 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


ãuhkz¥ g¤âÇiffS« mj‹
ãurhu§fS«
mL¤JtU« r£lrig¤ nj®jšfËš ãuhkzušyhjh®
K‹nd‰w¤âš ftiyíŸs vªj ãuhkzušyhjhU« b#a« bgw
Koahjgo Éõk¥ ãurhu§fŸ brŒJ ãuhkz®fS« mt®fŸ jhs¤
â‰F¤ jFªjgo ML«goahd ãuhkzušyhjh®fisínk r£lrig
ia¡ if¥g‰W«goahd khâÇ¡F ntiyfŸ brŒa¥g£L tU»w
ij¥ ãuhkzušyhj ghku #d§fŸ ï‹dK« m¿ahkš VkhªJ
nghŒ¡bfh©nl ïU¡»wh®fŸ. ïj‰F mETykhfnt áy ãuhkz
ušyhj g¤âÇiffS«, jiyt®fŸ v‹ngh®fS«, bjh©l®fŸ
v‹ngh®fS« x¤J¥ gho¡bfh©nl tU»wh®fŸ. MdhY« ï¥
g¤âÇiffS«, jiyt®fS«, bjh©l®fS« j‰fhy« bršth¡F«,
bgUikí«, étndhgha kh®¡f« milªJ ïUªjnghâY«, nj®jš
fŸ KoªJ ãuhkz®fŸ fhÇa« Koªjîlnd fhjWªj Cánghy
fUj¥gLth®fŸ v‹gâš ahbjhU rªnjfK« ïU¡fhJ. MdhY«,
ï¥bghGJ V‹ ãuhkz®fS« mt®fŸ g¤âÇiffS« mâfkhd
ãua¤jd§fŸ vL¤J¡bfh©L ï›tsî gz§fŸ bryî brŒJ
ãurhu§fŸ brŒ»wh®fŸ v‹»w Éõa¤âš áyU¡F mj‹ mtáa«
És§fhknyÆU¡»wJ. ï¥ãurhu§fË‹ K¡»a¡ fhuz« mL¤jh‰
nghš Vnjh áy uhéa Ó®âU¤j§fŸ v‹gJ V‰gl¥ ngh»wJ v‹gjhf
ãuhkz®fË‹ ftiyahÆU¡»wJ. m¢Ó®âU¤j§fS¡fhf 1920 -«
tUl¤âa Ó®âU¤j§fŸ tH§f nt©oa murh§f¤jh® xU Érhu
iz¡ fÄ£o V‰gL¤âaJ nghš, ï¥bghGJ« xU Érhuiz¡
fÄ£o V‰gL¤Jth®fŸ. m¡fÄ£o Vw¡Fiwa 1927 nyh mšyJ 1928
- « tUl¤ânyh mkY¡F tªJ M§fh§F br‹W ÉrhuizfŸ
brŒa¤ bjhl§F«. m›ÉrhuizÆš ãuhkzušyhjh® j§fŸ Ãiy
ikiaí« njitfisí« cŸsgo x‰WikahŒ¢ brhšÈÉ£lhš,
mJ ãuhkz®fS¡F bgÇa Mg¤jhŒ KoªJÉL« v‹»w ga«
it¤J 1920 - « tUõ¤âa Ó®âU¤j ÉrhuizÆ‹ nghJ #°o°
fø¡F Énuhj khŒ br‹id khfhz r§f« v‹W x‹iw °jhã¤J
mj‰F¥ g¤âÇiffisí« °jhã¤J ãurhu§fS¡F MŸfis V‰
gL¤â mj‰F gz§fŸ cjt Nœ¢áfŸ brŒJ, #°o° føÆ‹
Fo muR - 1926 ( 1) 86
mã¥uha« Ãiwnt‰wbth£lhkš brŒjJ nghš, ï¥bghGJ«
ãuhkzušyhjhÇš áyiuí« áy g¤âÇiffisí« RthÔd« brŒJ
ãuhkzušyhjhÇ‹ njit¡F ÉnuhjkhŒ¥ ãurhu« brŒÉ¡f nt©
oaJ j§fŸ mtáa khŒ nghŒÉ£lJ.
Mdhš 1920-« tUõ¤âa Ó®âU¤j¤âš ãuhkzušyhjhiu
Vkh‰¿ rÇ brŒJ bfhŸs $kh‹ á.ã. uhkrhÄ mŒa® bryî¡F¥
gz« KjÈaitfS«, ãurhu V‰ghL »uk« KjÈaitfS«
brŒí« ntiyia V‰W¡ bfh©oUªjh®. ï¥nghJ 1930-« tUl¤âa
Ó®âU¤j¤â‰F ãuhkzušyhjhiu tŠá¡f bryî¡F¥ gzK«
ãurhu V‰ghL« $kh‹ v°. ÓÅthrŒa§fh® V‰W¡ bfh©oU¡»wh®.
ãuhkzušyhjh®fËš m¥bghGJ ah® ahiu j§fŸ tr¥
gL¤â¡ bfh©lh®fnsh, mJnghynt ï¥bghGJ« Vw¡Fiwa mnj
MŸfns mt®fŸ tr¥g£oU¡»‹wd®. mitfË‹ ïufáa¤ij
í« áy® nfhg ka¡f¤âš btËÆ£oU¥gijí« Tl ftŤâU¡
fyh«. mjhtJ, #°o° føia xL¡f (ghku #d§fis Vkh‰¿)¤
jh‹ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nf£f¥g£lJ v‹W brhšÈÆU¥
gij¡ ftŤjhš e‹whŒ És§F«. br‹w “Ó®âU¤j” ÉrhuizÆ‹
nghnj br‹id khfhz¢ r§f« v‹D« xU Jnuhf¢ r§f« njh‹¿
ÆUªâuhâU¡FkhÆ‹ ãuhkzušyhjh® j§fŸ r_f e‹ik¡fhf
vâ®gh®¤j e‹ikfŸ Vw¡Fiwa milªnj ïU¡f¡TL«. ï¥bghG
jhtJ mij mila kh®¡fÄšyhkš ãuhkzušyhj k¡fisna
RthÔd¥ gL¤â¡ bfh©L bfhLik brŒtnjhL j§fŸ g¤âÇif
fËY« ïijna K¡»a bfhŸifahf it¤J¥ ghLgL»‹wd.
ït‰iw ãuhkzušyhj ghku #d§fŸ e«ã nkhr« ngh»wh®fŸ.
mjhtJ, eh« btËÆl§fS¡F gy fhÇakhŒ¢ br‹w rªj®¥
g§fËš rªâ¡f ne®ªj áy ãuhkzušyhj rnfhju®fŸ e«Äl« tªJ
ÄFªj gÇjhg¥gLtij neÇš gh®¤njh«. v¥gobaÅš, e«ik¥
gh®¤J, “Iah, j§fis¤jhnd jÄœeh£L c©ikahd njrg¡j®
v‹W v©ÂÆUªnjh«. jh§fns ï¥bghGJ #°o° føÆš
nr®ªJ É£O®fns. v§fis ï¥go¡ ifÉ£L Élyhkh? jh§fns
ï¥go¢ brŒjhš nghÈ njrg¡j®fis¥g‰¿ brhšyî« nt©Lkh?
ïÅ eh§fŸ ahiu e«òtJ” v‹W ftiy¥g£lh®fŸ.
eh‹ #°o° føÆš nr®ªjjhŒ jh§fŸ v¥go bjǪԮfŸ
v‹W nf£lhš “Rauh{ah” “RnjrĤâu‹” g¤âÇiffË‹ _ykhŒ
m¿ªnjh« v‹W brhšY»wh®fŸ. rÇ, eh‹ #°o° føÆš nr®ª
njdh ïšiyah v‹gij¥ g‰¿ m¥òw« ngá¡bfhŸsyh«, #°o°
fø v‹whš v‹d m›tsî ghtkhd føahŒ¥ nghŒ É£lJ
v‹W nf£lhš,
87 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 1. m¡f£á¡F¡ fjÇš e«ã¡ifÆšiy.
2. c¤ânahf Mir.
3. b#ÆY¡F¥ nghd njrg¡j®fS¡F brsfÇa« brŒa¡
TlhJ v‹W mj‹ jiyt® [®. br£oah® brh‹dh®.
4. jŠrhñ® Íšyh ÉtrhÆfS¡F Ãy¤Ô®it ca®¤j¡TlhJ
v‹W r£lrigÆš thjhoanghJ #°o° føah® mij
MjÇ¡fhkš vâÇilahŒ nth£L¡ bfhL¤jh®fŸ.
M»a ï¡fhÇa§fis eh§fŸ Äfî« K¡»akhdjhŒ¡ fUJ»
nwh«. Mjyhš, ï«khâÇ¡ føia jh§fŸ MjÇ¡fyhkh v‹W
nf£»wh®fŸ. ïJ nghy¤jh‹ k‰W« ghku #d§fŸ Ãid¤âU¥
gh®fŸ v‹gJ« $kh‹ ÓÅthrŒa§fhÇl« gz« th§»¡ bfh©L
ãurhu« brŒí« ãuhkzušyhj bjh©l®fS« ïij¤jh‹ brhšÈ¥
ãurhu« brŒJtU»wh®fŸ v‹gJ« ek¡F ïâÈUªJ e‹whŒ
És§»‰W.
1 - tJ, #°o° fø¡F¡ fjÇš e«ã¡ifÆšiy v‹gJ xU
K¡»akhd Fiwîjh‹. j‰fhy« ïªâahÉYŸs vªj fø¡F fjÇš
e«ã¡ifÆU¡»wJ? Äjthj¡ fø¡F e«ã¡ifÆU¡»wjh?
Rna¢ir¡ fø¡F e«ã¡ifÆU¡»wjh? bgr©£ fø¡F e«ã¡if
ïU¡»wjh? mšyJ fh§»u° fø¡fhtJ e«ã¡if ïU¡»wjh?
ü‰ngh® r§f¤âš ïªâah x£L¡Fkhf m§f¤âduhÆU¡»w Rkh®
3000 ngiu¤ jÉu k‰w uhéathâfS¡F¡ fjÇš e«ã¡ifÆšiy
v‹nw brhšy nt©L«.
e«ã¡if ïUªâU¡Fnkahdhš, mtut®fŸ uhéa â£l¤âš
fj® Kj‹ikahd °jhd« bg‰¿U¡F«. mšyhkY« Rauh{a¡
fø¡F¡ fjÇš e«ã¡ifÆšyhj fhuz¤jhnyjh‹ fh§»ui[ É£L
fjiu btËna‰w nt©oajhƉW v‹gâš rªnjfK©lh? m¥go¡
»U¡f Rauh{a¡ føia MjÇ¥gt®fis¥g‰¿ ftiy bfhŸshkš
#°o° føia¥ g‰¿ kh¤âu« V‹ ï›tsî M¤âu¥gl
nt©L«?
2 - tJ, c¤ânahf Mir v‹gJ. c¤ânahf Mir ekJ
eh£oš vªj¡ fø¡F ïšiy? nkšf©l gy føfŸ c¤ânahf«
t»¡»wjh? ïšiyah? Rauh{a¡ føahU« c¤ânahf« t»¡»wh®
fsh? ïšiyah? mt®fS« r®¡fhÇl« 4000, 5000 r«gs« th§»
tU»wh®fsh? ïšiyah? ïij¥g‰¿ mt®fS¡F rhjfkhd g¤âÇ
iffsh»a “etr¡â”, “jÄœehL” M»a g¤âÇiffns $kh‹fŸ
g£nlš, neU, bu§frhÄ Ia§fh® KjÈnah®fŸ gh®¡F« ntiy¡F«
j«ng KjÈat®fŸ gh®¡F« ntiy¡F« ɤâahrÄšiy v‹W
Fo muR - 1926 ( 1) 88
vGâaij¡ ftŤjhš És§fhjh? áy khfhz§fËš K¡»akhŒ¤
jÄœeh£oš Rauh{a¡ føahU¡F c¤ânahf« »il¥gJ fZlkh
ÆU¡»wgoahš Ó .. mªj¥ gH« òË¡F« v‹W Vkh‰¿ nth£L
th§f¥ gh®¡»wh®fŸ. »il¡F« nghÈUªjhš clnd bg‰W¡
bfhŸSth®fŸ. fh§»u° br¡u£nlÇahd $kh‹ A.bu§frhÄ Ia§
fhU«, Rauh{a¡ fø br¡u£nlÇahd $kh‹ T. Mâehuhaz
br£oahU«, j« k¡fS¡F ü‰W¡fz¡fhd r«gs« bgw¤j¡f
c¤ânahf« r«ghâ¤J¡ bfhL¤âU¡»wh®fsh? ïšiyah? m‹¿í«
j§fŸ â£l¤âyhtJ c¤ânahf« TlhJ v‹W V‰gL¤â¡ bfh©o
U¡»wh®fsh? mJ rka« nghš gh®¤J¡ bfhŸsyh« v‹W jhnd
vGâit¤J¡ bfh©oU¡»wh®fŸ.
3-tJ, b#ÆY¡F nghdt®fS¡F¢ rîfÇa« brŒa¡TlhJ
v‹W [®. br£oah® brh‹dJ.
ïªj th®¤ijjh‹ áyU¡F¥ bgÇa MjhukhÆU¡»wJ. ïij
it¤J¡ bfh©Ljh‹ $kh‹ ghZa« Ia§fhU«, $kh‹ r¤âa
_®¤âí«, mt®fŸ e©g® #dh¥ õhã kfkJ« âahfuha br£oah®
jÄœeh£L “la®” v‹W brh‹dh®fŸ. ï‹dK« mijna áy
tƉW¢nrh‰W njrg¡j®fS« brhšÈ¡ bfh©L ãuhkz®fS¡F
nth£L th§»¡ bfhL¡»wh®fŸ.
[®. br£oah® brh‹dij c©ikba‹nw it¤J¡ bfhŸS
nth«. V‹ m¥go¢ brh‹dh®? vj‰fhf m¥go¢ brh‹dh®? v‹g
ij¡ ftÅ¡f nt©lhkh? mtU¡F b#ÆY¡F¥ nghŒ mt°ij¥
g£l $kh‹fŸ tujuh#&Y ehíL, v°. uhkehj‹, <.bt. uhkrhÄ
eha¡f® mt® ik¤Jddh»a njt eha¡f® Kjyhdt®fËl« [®.
br£oahU¡F Énuhjnkh, Fnuhjnkh, Rauh{a« tªJ ÉLnkh?
v‹dnkh v‹»w gakh? ï¥go¢ brhšÈ¤jh‹ VjhtJ gznkh c¤â
nahfnkh r«ghâ¤J¡ bfhŸsyh« v‹»w Raeykh? v‹gij¡
ftÅ¡f nt©lhkh?
KjyhtJ [®. br£oah® x¤JiHahik¤ j¤Jt« xG§fhŒ
eilbgW« v‹»w e«ã¡ifÆšyhjt®. x¤JiHahik¤ j¤Jt¤âš
ãuhkzušyhjh® <Lg£L ciH¥gâš mj‹ gaid ãuhkz®fŸ
milth®fŸ v‹»w Ô®¡fjÇrdKŸst®. mšyhkY« x¤JiHah
ikÆ‹ nguhš ãuhkzušyhjhÇš áy bghW¡F kÂfŸ j§fŸ
K‹nd‰w¤ij bfL¤J¡ bfhŸ»wh®fns v‹»w ÉrdKilat®.
ï›Éj FzKŸs xUt® k¡fŸ b#ÆY¡F¥ nghtij v¥go MjÇ¡
f¡TL«? mnjhL, mt®fS¡F nt©oa rîfÇa§fis¢ brŒJ
bfhL¡f v¥go kd« tU«? b#ÆY¡F¥ ngh»wt®fS¡F rîfÇ
a« brŒJ bfhL¥gjhÆUªjhš, btËÆš fŠá¡»šyhkš âÇ»w
89 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ViH k¡fŸ všnyhU« jh‹ b#ÆY¡F¥ nghŒ ÉLth®fŸ. mšyh
kY« b#ÆY¡F¥ nghtJ j¥ò v‹W Ãid¡»wt® ï‹D« mnef«
ngU¡F b#Æš Mir c©hlF«goahf rîfÇa§fŸ brŒJ bfhL¡f
v¥go r«kâ¥gh®? ïij nahá¡f nt©lhkh? ïJ xUòw« ïUª
jhY«, Rauh{a¡ fø¤ jiytuhd fhyŠ br‹w njrgªJ jhi[ xU
rka¤âš gh®¤J “b#ÆY¡F¥ nghÆU¡F« njrg¡j®fis¡ ftÅ¡
fhkš r£l rig¡F¥ nghf Mir¥gLtâ‹ _y« r®¡fhU¡F cjÉ
brŒ»Ö®fns” v‹W nf£lj‰F “b#ÆY¡F nghdt®fis¥ g‰¿¡
ftiyÆšiy. btËÆš tÆW ts®¡f nah¡»aij ïšyhj fŠá¡F
tifa‰wt®fns jh‹ nghÆU¡»wh®fŸ” v‹W brh‹dh®. mJ
kh¤âu« F‰wÄšiyah? m¥ng®¥g£lt®fË‹ bgaiu¢ brhšÈ¡
bfh©LTl e« eh£L¥ ãuhkz®fŸ ãiH¡fÉšiyah? [®. br£o
ah® brh‹dJ nkhrkhdjh? njrgªJ jh° brh‹dJ nkhrkhdjh?
ïij¥g‰¿ nahá¡f nt©lhkh?
m‹¿í« jÄœeh£L¤ jiyt® mnef njrg¡j®fS¡F j‹
tF¥ò ey¤â‰fhf fŠá th®¡F« j®k¥ ãuò $kh‹ fÈahzRªju
KjÈah® thahnyna, xU x¥g‰w¤ jiyt® v‹W brhšy¥gL«
bgÇahuhd $kh‹ v°. ÓÅthrŒa§fh® x¤JiHahik m‹fh‹°£
ooôõdš - r£l ÉnuhjkhdJ, Mjyhš fh§»u° °jhgd§fis
bašyh« r£l Énuhjkhd T£lkhf¤ Ô®khŤJ, fh§»u° bk«g®
fisbašyh« kfh¤kh cŸgl b#ÆÈš mil¤J x¤JiHahik
iana xʤJÉl nt©Lbk‹W brh‹dhnu! ïJ F‰wÄšiyah?
ïtiu ï‹iwa¤ âd« jÄœeh£L¤ jiytuhf¡ bfhŸsÉšiyah?
ït® brh‹dJ nkhrkhdjh? [®.br£oah® brh‹dJ nkhrkhdjh?
m¥ng®¥g£l [®.br£oahiu $kh‹ Ia§fh® jd¡F kªâÇgjÉ
nt©L« v‹W nf£lij Él [®.br£oah® brh‹dJ nkhrkhdjh?
4-tJ, jŠir Íšyh Ãy¤ Ô®itia¡ Fiw¥gj‰F #°o°
føah® ÉnuhjkhÆUªjjhf¢ brhštJ.
ïij¥ ghku #d§fŸ rÇahdgo czUtj‰nf kh®¡fÄš
yhkš Éõk¥ ãurhu« el¥gjhš VkhªJ nghf neÇL»wnja‹¿,
ïâš #°o° føah® F‰wbk‹d v‹gnj És§fÉšiy. Kjyh
tJ jŠir Ãy¤Ô®it Éõa« føia¢ nr®ªjnj mšy. #°o°
fø bk«g®fŸ áy ng® tÇ ca®¤j¡ TlhJ v‹gj‰nf X£L¡
bfhL¤jh®fŸ. #°o° fø mšyhj bk«g®fŸ gy ng® tÇ ca®¤j
nt©L« v‹gj‰nf X£L¡ bfhL¤jh®fŸ.
VbdÅš, tÇ ca®¤âdJ jŠir Íšyhî¡F kh¤âu« mšy.
Fo muR - 1926 ( 1) 90
30 tUl¤â‰F xU ju« ß br£ošbk©£ v‹»w r®¡fh® r£l¥go,
x›bthU Íšyhití« 30 tUl¤â‰F xU ju« msªJ r®nt brŒJ
%ghŒ¡F ï›tsî mâf¥gL¤JtJ v‹»w Kiw¥go mndf
Íšyh¡fis msªJ r®nt brŒJ tÇ mâf¥gL¤âÉ£L, jŠir
Íšyhî¡F tªJ msªJ tÇ nghL« nghJ jŠir Íšyh¡fhu®
MnBã¤jhš v¥go x¥ò¡ bfhŸs¡TL«? cjhuzkhf, xU KÅá
ghÈ£oÆš 5 tUl¤â‰F xU ju« ftŤJ tÇ nghL»wJ v‹»w
r£l¥go ftŤJ tÇnghL« Kiw Jt¡f¥g£L 20 åâfS¡F tÇ
ca®¤â¥ ngh£L É£L 21 - tJ åâ¡F tÇnghl tU«nghJ j§fŸ
åâ¡F kh¤âu« tÇ ca®¤j¡TlhJ v‹W m›åâ¡fhu® nguhš
m›åâ¡ fî‹áy®fŸ thjhodhš k‰w fî‹áy®fŸ x¥ò¡ bfhŸS
th®fsh? xU rka« m¿ahikÆdhš x¥ò¡ bfh©lhY«, r®¡fh®
r«kâ¥gh®fsh? mJ nghynt, k‰w Íšyh¡fS¡F¥ ngh£L
mKÈš tUtij jŠir ÍšyhÉš kh¤âu« v¥go ïšyhkš brŒa
Koí«? jŠir ÍšyhÉš ãuhkz ÄuhRjhu® mâfkhÆU¥gjhš,
jŠir¡F kh¤âu« xU r£l«; k‰w Íšyhî¡F ntW r£lkh? ntW
gy Íšyh¡fis¢ nr®ªj njÓa bk«g®fŸ Tl ï¤Ô®khd¤ij
v⮤âU¡»wh®fŸ. m¥goÆU¡f ïJ v¥go #°o° føÆ‹ ÛJ
F‰wkhF« v‹gij¥ ghku #d§fŸ m¿tâšiy. mšyhkY«
ïj‰fhf tÇ bfhlh ïa¡f« v‹W xU ã¤jyh£l ïa¡f« Tl jŠir
Íšyh¡fhu®fŸ Mu«ã¤jh®fŸ. ïij¡ Tl fh§»uÌš K¡»a°j®
- ï¥nghJ ãuhkz®fshš bgÇJ« bfh©lhl¥gLgtuhd $kh‹
âU.É. fÈahzRªju KjÈah® jŠirÆš el¡F« tÇ bfhlh ïa¡f«
R¤j¥ bghŒahd ïa¡f bk‹W« g¤âÇif ïa¡fbk‹W« Tl¢ brh‹
dh®. mij¥ g‰¿ ngRnth® ahiuí« fhnzh«. ï¥nghJ mtiu
ãuhkz®fŸ nyhfFUî¡F mL¤jgoÆš bfh©lhL »wh®fŸ.
j§fŸ e‹ik¡F bfhŠr« ÉnuhjkhŒ ahuhtJ ngádhš
khßr‹ v‹W brhšÈ ÉL»wh®fŸ. j§fŸ e‹ik¡F mETykhŒ
j§fŸ jhs¤â‰F V‰wh‰nghš Modhš kfh r¤âaÑ®¤â, c¤jk®
v‹W brhšÈ ÉL»wh®fŸ. M»a ï«khâÇ ãurhu§fshš ekJ #d§
fŸ monahL VkhªJnghŒ gÇjã¡»wh®fŸ v‹gJ Ãj®rdkhÆU¡
»wJ. Mjyhš, ãuhkzušyhjh® VjhtJ K‰ngh¡fila nt©L
khdhš, RakÇahijnahL thH nt©Lkhdhš, j§fŸ r_f¤J ghku
#d§fŸ c©ikia m¿í«goí«, ãuhkz¥ ãurhu¤jhš VkhªJ
r_f¤ Jnuh»fŸ Mfhjgoí« brŒa¤ jFªj ãurhu§fŸ eilbgw
nt©L«. #°o° føÆ‹ c©ikia bghJ #d§fŸ m¿í«go
í«, bghJ #d§fS¡F m¡f£áÆš c©ikahŒ v‹d Fiw ïU¡
»wJ v‹gJ cz®ªJ, VjhtJ ïUªjhš mij¤ âU¤j trâ
c©lhF«goí« nt©oa V‰ghLfŸ ãuhkzušyhjh® tF¥ãš
91 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
m¡fiw cŸst®fŸ clnd brŒa nt©oaJ Äfî« mtáa«
v‹gijí« ïJ rka« VkhªJ nghŒ É£nlhkhdhš ãwF Inah
v‹whY« tuhJ, m«kh v‹whY« tuhJ v‹gijí« czu¡
nfhU»nwh«.

Fo muR - f£Liu - 07.02.1926

jiyt®fË‹ nahf«
r£lrig nth£L¥ ãurhu¤â‰F µ 30 %ghŒ r«gs¤âY« µ
30 %ghŒ g¤jhÉY« Mf µ 60 %ghÆš ãurhuf®fis ÃaÄ¡f
jÄœehL fh§»u° îthf¡ fÄ£o mj‹ m¡uhrdU¡F¥ óuz
mâfhu« bfhL¤âU¡»wJ.
ïÅ njáa¤ bjh©l® v‹nghU¡F ïJ if KjÈšyhj Éah
ghukhŒ¥ nghŒÉ£lJ. x¤JiHahik K«kukhf elªj fhy¤âš
Mntr¤â‹ fhuzkhŒ b#ÆY¡F¥ nghŒtªJ g£lz§fËY«,
»uhkªju§fËY« bršth¡F¥ bg‰W ï¥nghJ fŠá¡»šyhkš âUl
î«, xUtÇl« TÈ th§»¡ bfh©L xUtiu¤ â£lî«, mo¡fî«
brŒJ bfh©oU¡F« bjh©l®fS¡F ï¥go xU rªj®¥g«
V‰g£lJ bjh©l®fË‹ nahf«jh‹.
$kh‹ ÓÅthrŒa§fh® ngh‹w jiyt®fŸ, ï¥go xU Ô®khd
ÄšyhkÈU¡F« nghnj ï«khâÇahd bjh©l®fis¡ bfh©L
jiytuh»ÆU¡f, fh§»uÌny ï« khâÇ X® Ô®khdK« mj‹ mâfh
uK« mt® ifÆny ïU¡f V‰g£ljhdJ, bjh©l®fË‹ nahf¤ij
Él jiyt®fË‹ nahfnk bgÇbjd¢ brhšy nt©L«.
ïÅ x›bthU CÇY« Rauh{a¡ fø¤ jiyt®fS¡F
“b#Œ” r¥j« thd¤ij¥ ãs¡F«. #°o° føia¤ â£L« r¥j«
nkš cyf¤ijí« eL¡Fw¢ brŒí«. Rauh{a¡ føia x¥ò¡
bfhŸshjt®fŸ btË C®fËš Û£o§F nghl KoahJ, ngh£lhY«
És¡F tuhJ, tªjhY« fšYfS«, k©QfS«, nfŸÉfS«
gw¡F«. ÄŠá ï¤jidí« r»¤J¡ bfh©L el¤âdhY« g¤âÇif
fËš tuhJ. T¢rY« FH¥gK« Û£o§if¡ fiy¡F«. ïbjšyh«
$kh‹ ÓÅthrŒa§fh® gzK«, fh§»u° gzK« brŒjhY« ãuhk
z¥ g¤âÇif #°o° føí« Rauh{a¡ føia x¥ò¡ bfhŸshj
t®fS« brŒjbjd¥ ãurhu§fŸ brŒí«. Mjyhš Rauh{a¡
fø¡F ïÅ nkš v‹d Fiw! ï«khâÇ Rauh{a¡ f£ána! Ú ÚLÊ
thœf!!

Fo muR - f£Liu - 07.02.1926

Fo muR - 1926 ( 1) 92 93 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


kfh¤khÉ‹ Ãiy
fhªâ mofË‹ ânuf Ãiyí« kd¥gh‹ik Ãiyí« mir
î‰W¥ nghŒÉ£lJ v‹gJ mtU¡F mo¡fo V‰gL« fhayh _y
khfî« mt® mo¡fo btË¥gL¤J« mã¥uha« _ykhfî« e‹F
btËah»wJ. mtU¡F kd cWâíŸs fhy¤âš fhayhnt V‰gLt
âšiy. V‰g£lhY« ïa‰if KiwfËnyna rî¡»a¥gL¤â¡
bfhŸth®. ï¥bghGnjh mtU¡F bfhŒdhî« ïŠr¡õD« njit
ahŒ¥ nghŒÉ£lJ. Mjyhš ïa‰if ỢirÆš cŸs cWâ
M£l« bfhL¤JÉ£lbj‹nw brhšy nt©L«. mJnghynt uhéa
Éõa¤âš ïUªj cWâfS« M£l« bfhL¤J É£ljhfnt fUj
nt©oajhŒ É£lJ. kfh¤kh b#ÆÈš ïUªJ tªjîl‹ ïUªj
kdÃiyí«, $kh‹fŸ jh°, neU ït®fŸ nf£L¡bfh©l ã‹
V‰g£l kdÃiyí«, fšf¤jh x¥gªj kdÃiyí«, gh£dh x¥gªj
kdÃiyí«, jh‹ XŒî vL¤J¡ bfh©l kdÃiyí«, jd¡F
e«ã¡ifÆšyhj â£l¤â‰F jh‹ j‹dhš Toa cjÉ brŒtjhf¢
brhšY« kdÃiyí« gh®¤jhš jaî jhB©Âa«, fUiz
v‹gJfŸ ekJ kfh¤khit Mthfd¥gL¤â¡bfh©L gh¤âuh
gh¤âuk¿ahkny kfh¤khit M£o it¡»‹wd. ï›tsî« nghjh
kš $kh‹ á.uh#nfhghyh¢rhÇah® mt®fŸ Éõa¤ânyh ïitfŸ
jiyfhš Tl bjÇahkš M£o it¡»‹wJ.
$kh‹ jh°, neU ït®fŸ Éõa¤ânyna mt®fŸ brhšY
tJnghbyšyh« kfh¤kh Modhbu‹whš $kh‹ M¢rhÇah®
Éõa¤âš nf£fî« nt©Lkh? M¢rhÇah® Ãid¥gJ nghbyš
yh« Modhšjhnd rÇahfÉU¡F«. Mjyhš mj‰F V‰wh‰
nghynt ï¥bghGJ kfh¤kh MotU»wh®.
$kh‹ M¢rhÇah® :-
kfh¤khnt! eh‹ ãÇ£OZ nfh®£L¡F¥ nghŒ vdJ t¡Ñš
rhkh®¤âa¤jhš M®¡»íbk©£ brŒJ xU nfR b#ƤJ
tªnj‹. Mdhš, #d§fŸ rªnjf¥gL»wh®fŸ. jaî brŒJ ïj‰F
Má TW§fŸ.
Fo muR - 1926 ( 1) 94
kfh¤kh:-
M ! M ! buh«gî« rÇ. mJjhnd x¤JiHahikÆ‹
mo¥gil. ahnuh v‹dnkh brhšy£L«. Ú§fŸ ga¥glhÔ®fŸ.
$kh‹ M¢rhÇah®:-
kfh¤khnt! kJÉy¡F v‹»w bfhŸifia it¤J
Rauh{a¡ f£áÆ‹ nguhš vdJ ãuhkz tF¥ghU¡F X£L
th§»¡ bfhL¡f nt©L«. jaî brŒJ ïijí« MjǤJ Má
TW§fŸ.
kfh¤kh :-
M ! M! MnBgiz v‹d, Ú§fŸ brŒjJ buh«gî«
rÇ. Rauh{a¡ f£áah® guk c¤jk®fŸ. mt®fŸ kJÉy¡if
V‰W¡ bfh©lJ njr¤â‰nf bgÇa yhg«. mt®fns b#Æ¡f
nt©L«. Ú§fS« mt®fS¡F ntiy brŒtJjh‹ nkhB«.
v‹W ï«khâÇ mo¡fo cjÉ tUtij¥ gh®¡F« nghJ
kfh¤khÉ‹ kd cWâÆ‹ Ãiy ekJ ò¤â¡F òy¥glhâU¥gnjhL
ftiy¥gl nt©oajhfntÆU¡»wJ. xU rka« kfh¤kh ï›th£l
khd kd cWâfË‹ gydhš ã‹dhš všyh« rÇ¥gL¤â¡ bfhŸ
syh« v‹W e«ã¡if bfh©L ïU¡fyh«. cij¤j fhš òG¥gj‰F
K‹ motƉ¿š Ó f£L« nghÈU¡»wnj mj‰F v‹d brŒtJ
v‹»w ftiyí«, kWgoí« ekJ eh£il el¤j nt©oa Ãiy ekJ
kfh¤khî¡F tUkhdhš ï¥bghGJ kfh¤khit M£lKw¢
brŒjt®fns mªj¡ fhy¤âY« tªJ FW¡»£L ïªj khWjšfis
bašyh« vL¤J¡fh£o kWgoí« cg¤âut« brŒa tªJ ÉLth®
fns v‹»w gaK«jh‹ ït‰iw¥ g‰¿ ftiy¥gl it¡»wnj
mšyhkš k‰wgo kfh¤khÉÅl« v›Éj¢ rªnjfnkh, f‰gidnah
ahU¡F« bfhŠrK« ïU¡fhJ v‹nw cWâ TWnth«.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 07.02.1926
95 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 3. fj® ntiy¡F« fhy¤ij¢ bryÉl nt©oÆU¡»wnjhL
ï‹D« gy fhuz§fshY« ïJ rka« kh‰w KoahkÈU¥gj‰F
k‹Å¡fî«.
nt©Lkhdhš ntW fdth‹fŸ ahuhtJ V‰W¡bfh©L
el¤JtjhŒ ïUªjhš, mt®fËl« r®t Rjªâu¤Jl‹ “Fo muR”
e‹¿ ghuh£Ljš g¤âÇifia x¥ò¡ bfhL¤JÉ£L “Fo muR”¡F CâaÄšyhj
cjÉia¢ brŒtâš ahbjhU MnBgidí« ïšiy v‹gijí«
c©ik¢ rnfhju®fns! c©ikahŒ¤ bjÇɤJ¡ bfhŸS»nwh«.

“Fo muR” 34 -tJ ïjœ (27-12-25) x‹gjhtJ g¡f¤âš “Fo Fo muR - jiya§f« - 07.02.1926
muR”¡F¥ òJ M©L r‹khd« v‹gjhf xU áW nt©LnfhŸ
ÉL¤âUªnjh«. m›nt©Lnfhis¢ rnfhju®fŸ kâ¤J¡ fd¥
gL¤âaj‰F mjhtJ 1-1-26 - ª njâÆÈUªJ 31-1-26 - ª njâ Koa
#dtÇ µ¤âš 307 rªjhjhu®fŸ ³ nt©Lnfhis c¤njá¤J¤
jh§fshfî«, j§fŸ e©g®fŸ _ykhfî« rªjhjhu®fshf¢ nr®ªJ«,
ïu©blhUt® áW bjhif cjÉí« fd¥gL¤âanjhL bfhG«ò,
kJiu, âU¢á, ehif, nfhit KjÈa C®fËš “Fo muᔋ mãkhd
V#©LfŸ, j§fŸ ášyiu ɉgidia #dtÇ khj¤âš x‹W
ïu©lhŒ, _‹whŒ¥ bgU¡»í«, “Fo muᔋ K‹nd‰w¤âš
bghW¥ò vL¤J¡ bfh©lj‰F« Fomuá‹ rh®ghfî«, ãuhkz
ušyhjh® ghku k¡fŸ - Ô©l¥glhj k¡fŸ rh®ghfî« eh« beŠrhu
e‹¿ ghuh£L»nwh«.
“Fo muR” thu« ïUKiw - K«Kiw - âd¥gâ¥ò M»a
itfshf khwnt©L« v‹gjhf Mirg£L, mj‰F‰w tÊfis¢
brh‹dt®fS¡F« gyÉj§fËš cjÉ brŒtjhf¢ brh‹dt®
fS¡F«, k‰W« “Fo muá”Ål« j§fS¡F¥ óuz e«ã¡if
ÆU¥gjhf¢ brhšÈ ek¡F C¡f_£oat®fS¡F« ekJ kdkh®ªj
e‹¿a¿jiy¤ bjÇɤJ¡ bfhŸS»nwh«. jÉu “Fo muir” thu¥
gâ¥ãÈUªJ ïJ rka« v›Éjkhfî« kh‰w r¡âa‰wtuhŒ ïU¡
»nwh«. VbdÅš,
1. ekJ “Fo muR” Éahghu¥ g¤âÇifahÆšyhkš ãurhu¥
g¤âÇif v‹gij c¤njá¤J Fiwªj rªjh it¤âU¥gjhš eZl
kila neÇ£oU¥gnjhL mâf eZlkilaî« ïJrka« brsfÇa
ÄšyhâU¡»wJ.
2. m‹¿í«, mj‹ g¤âuhâguhd $kh‹ <.bt. ïuhkrhÄ
eha¡f® x›bthU thuK« 2 mšyJ 3 ehŸ ãurhu¤â‰F btËô®
fS¡F¥ nghf nt©oajhíÄU¡»wJ.

Fo muR - 1926 ( 1) 96 97 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


vby¡õ‹ jªâu«
( nj®jš th¡F¤j¤j« )
-á¤âuò¤âu‹
jÄœeh£oš ãuhkzhâ¡f« tYtiltj‰fhf, tu¥nghF«
r£lrig¤ nj®jšfËš ãuhkz®fS« k‰W« ãuhkz®fË‹
ãuhkzušyhj moikfS« ãuhkzhâ¡f¤â‹ rh®ghŒ v¥goahtJ
°jhd« bg‰W, ïJtiuÆY« ãuhkzušyhjh® ïa¡f§fË‹
_ykhfî«, kfh¤khÉ‹ x¤JiHah¡ bfhŸifÆ‹ îkhz¤ â£l§
fŸ _ykhfî« xU á¿jsî K‹nd¿ÆU¡F« ãuhkzušyhjh®
K‹nd‰w¤ijí«, njr ey¤ijí«, monahlʤJ Mâ¡f« bgw
fh§»uÌ‹ bgauhš ekJ eh£L¥ ãuhkz®fË‹ Nœ¢á¡ bfho
thdksht¥ gw¡»wJ.
ï¡bfhoia ãuhkzušyhjhÇnyna áy Éóõzhœth®fŸ
jh§»¤ âÇ»‹wh®fbsd¢ brhšy bt£f¥gL»‹nwdhÆD«
c©ikia¢ brhšy mŠRtJ mijÉl bt£f¡ nflhjÈ‹ brhš
yhkš ÉLtj‰»šiy.
1. j‰fhy« ïªâa njáa fh§»u° v‹W brhšY« ÉLjiy
ïa¡fkhdJ bgU«ghY« ãuhkz®fŸ ifÆš á¡»¡ bfh©l
bj‹gij ahtuhY« kW¡f KoahJ.
2. fh§»uÌ‹ jiyt® $kâ rnuh#Å njÉahuhth®. mªj
m«ikah® ãuhkzušyhjhU¡F thœ¡if¥g£oUªjhY« ït®
ãuhkz °âß ba‹gâš vtU¡F« rªnjfÄU¡fhJ.
3. mj‹ fhÇajÇáfnsh jÄœeh£L¥ ãuhkz®fŸ ïUt®.
xUt® $kh‹ V. bu§frhÄ Ia§fh®. mtUila kd¥gh‹ikí«,
ãurhuK«, thœî« ãuhkzušyhjhiu¤ Ô©lhjhuh¡», ãuhkzhâ¡
fnk cyf¤ijbašyh« M£bfhŸs nt©Lbk‹»w fU¤JŸst®
v‹gij vtU« MnBã¡f KoahJ. mt® el¤J« RnjrĤâu‹
g¤âÇif¡F¥ gaªJ ekJ eh£oYŸs v¤jid ãuhkzušyhj ‘åu®
Fo muR - 1926 ( 1) 98
fŸ’ r®¡f°fhuÅl« mf¥g£l òÈia¥nghš elªJ tU»‹wh®
fbs‹gJ«, m¥g¤âÇifÆ‹ ãurhu¤jhš v›tsî öu« ãuhkz
ušyhjh® K‰ngh¡F mG¤j¥g£L tU»‹wbj‹gJ« cyfk¿ªj
Éõank.
4. k‰bwhU fhÇajÇá $kh‹ nf. rªjhd« v‹W brhšY«
( gŠrhãYŸs ) jÄœeh£L Ia§fh® ãuhkz®. ït® ikyh¥ó® Ia§
fh® t¡Ñyhd $kh‹ nf. ghÎa¤â‹ rnfhjuuhth®. “ïªâa¥ ãuhk
zhâ¡f¤â‹ r§f¤â‹ rh®ghŒ ïju x›bthU khfhz§fS¡F«
br‹¿U¥gJ nghy, gŠrh¥ khfhz¤J¡F¢ br‹WŸs ãurhu V#©L
ït® v‹gijí«” vtU« kW¡f KoahJ.
5. fh§»uÌ‹ ( o¡nl£l® ) v‹D« r®thâfhÇahd $kh‹
nkhâyhš neU mt®fŸ btË¥gilahŒ khÄr« rh¥ã£lhY« kJ
tUªâdhY« ãuhkz®, ãuhkznu v‹gâš ahU¡F« rªnjf«
ïšiy.
6. k‰W« jÄœeh£o‹ rh®ghŒ fh§»u° îthf¤âš °jhd«
bg‰wtU« ïª eh£L¡nf‰w â£l« tF¥gtUkhd $kh‹ v°.ÓÅ
thrŒa§fhU« v¥goÆUªjnghâY« mtU« ãuhkznu v‹gij
eh‹ vL¤J¡fh£l nt©oaâšiy.
7. jÄœeh£L¥ ãuhkz®fË‹ Nœ¢á¡F¡ fLfsî« ã‹th§
fhj, kAhuhZou njr¤J¥ ãuhkzÇš $kh‹ mga§fh® v‹D«
ãuhkzU« fh§»uÌ‹ îthf m§f¤âd® v‹gijí« vL¤J¡
fh£l nt©oaâšiy.
8. k‰wgo kfh¤kh fhªâ, bksyhdh kfkjÈ, $kh‹ #«dyhš
g#h{ ït®fŸ m§f¤âd®fshÆUªjhY«, jŸs Koahkš jhB©
a¤â‰F¡ f£L¥g£L¤ j§fŸ bgaiu¡ bfhL¤J îthf¤âš fy¡fh
kÈU¡»‹wt®fŸ v‹gJ« eh‹ vL¤J¡ Tw¤ njitÆšiy.
9. yhyh y#gâuhŒ mt®fnsh gŠrh¥ khfhz¤âš bk#hÇ£o
ahÆU¡F« kfkâa r_f¤jhÇl« rªnjfK« gaK§bfh©L, ãuhk
zhâ¡f rigah»a ïªJ kfhrigÆl« mil¡fy« òFªjt®.
10.ÛâahÆU¥gt® $kh‹ br‹F¥jh. mt® itáauhÆUªj
nghâY« jÄœeh£L $kh‹ r¤âa_®¤â¡F x¥ghd r¤âa_®¤â
ahth®. mtU¡F« ekJ r¤âa_®¤â Iaiu¥ nghynt Û£o§F¡F
X® cilí«,å£oš X® cilí«, btŸis¡fhuiu¥ gh®¡f X® cilí
khf Mf _îil jÇ¥gt®. mtU¡F cyfnk fšf¤jh fh®bghnuõ‹
ãuábl©L °jhd«jh‹.
99 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 M»a ït®fŸjh‹ 33 nfho ïªâaU¡F« #hjfbkGJ
gt®fŸ.
m¥goÆUªjhY«, jÄœeh£L¡F #hjf« vGJ»wt®fŸ,
F¿¥ghfî« áw¥ghfî« $kh‹fŸ V . bu§frhÄ Ia§fh®, nf.
rªjhd« Ia§fh®, v°. ÓÅthrŒa§fh® M»a _‹W Ia§fh® “RthÄ
fŸ” v‹gij vL¤J¡fh£l nt©oaâšiy. ït®fS¡F rhuâah
ÆU¥gt® ghuj¥ nghU¡F »UZz‹ nghy ãuhkzhâ¡f¥ nghU¡F
ekJ $kh‹ á. uh#nfhghyh¢rhÇah® “RthÄfŸ” mk®ªâU¡»wh®.
mtU¡F jÄœeh£o‹ bgU«ghf¤âš ešy ãŸisba‹»w
bgaU©L.
Mjyhš, jÄœeh£L ÉLjiy ïa¡f« ï›tŒa§fh® “RthÄ”
fËl¤ânyna ml§»É£lJ. ïij mErǤJ nj®jš ãurhuK«
btË¡»s«ã É£lJ. ïj‰fhf $kh‹ ÓÅthrŒa§fh® fh§»u°
f£áÆ‹ ntiy¤â£l« v‹»w xU Míj¤ij btË¥gL¤âÆU¡
»wh®. mjDila c¤njr« jÄœeh£L¥ ãuhkzušyhjhiu Vkh‰W
tj‰F ï›thíj« nghJkh, nghjhjhbt‹W gßiB gh®¥gj‰fhf
mD¥g¥g£l Kjš Míjbk‹nw Ãid¡»nw‹. m¤â£l¤âš cŸs
j¤Jt§fshtd:-
1. ïu£ilah£áÆš c©ikahd mâfhuK« bghW¥ò«
ïšiy ba‹gJ« mâš r¢ruî¡F« ãsî¡F«jh‹ïlÄU¡
»wbj‹gJ.
2. ï«Kiw mKY¡F tªj 6 tUl mEgt¤âš mâf¢
bryî« å© ãuahirí« V‰g£oU¡»wnjašyhkš #d§f
S¡F v›Éj e‹ikí« brŒa VJÄšyhkÈU¥gjhš
ï«Kiwia ÃuhfÇ¡F«go nth£l®fis¡ fh§»u° f£á
nt©o¡ bfhŸS»wJ.
3. MW tUõkhŒ #°o° f£áah® kªâÇ gjÉfis t»¤J
tU»wh®fŸ; mt®fŸ #d§fS¡F e«ã¡if bgw¤j¡f xU
fhÇa¤ijí« brŒaÉšiy; Rauh{akiltj‰F¥ ghjf«
brŒâU¡»wh®fŸ. Mjyhš, #°o° f£áahU¡F nth£
brŒahkš fh§»u°fhu®fS¡nf nth£ brŒJ r£lrig¡F
mD¥gnt©Lbk‹gJ.
4. fh§»u° f£á mngBf®fŸ m¥nghij¡f¥nghJ fh§»u°
fÄ£oahuhš ãw¥ã¡f¥gL« c¤âuî¥go el¥gjhf¥
ãukhz« brŒth®fŸ v‹gJ.
Fo muR - 1926 ( 1) 100
5. njr¤â‰F ÉLjiy mË¡f tšyJ rh¤åf r£lkW¥ò¤
jh‹ v‹W«, Mdhš njr« mj‰F¤ jahuhÆšiy
ba‹W«, Mjyhš fh§»u° f£áahdJ Rauh{a¤â‰F jil
ÉisÉ¡f¡Toa fhÇa§fŸ r®¡fhuhš brŒa¥g£lhY«,
k‰wt®fshš brŒa¥g£lhY«, v⮤J¥ nghuhLtbj‹W«
cWâ TW»wJ.
6. fh‹ó® fh§»u° Ô®khd¤âš brhšÈíŸs Ãgªjid
fS¡F r®¡fhuh® âU¥âahd gâyË¡F« tiu c¤ânahf«
V‰fhj bfhŸifia mErÇ¡»‹wbj‹W«, îkhz¤
â£l¤ij¢ r£lrigÆš Ãiwnt‰¿ it¡f¥ ghLgL
bk‹W«, všyh #hâÆdU¡F« rk mªj°J« rªj®¥g§
fS« mË¡fnt©Lbk‹gij MjÇ¥gjhfî«, br‹id
r£lrigÆš óuz kJÉy¡F¡fhf mâf¥go v⮤J¥
nghuhLbk‹W«, ï‹D« gy Mir th®¤ijfisí« br‹w
nj®jšfËš bfhL¤j th¡FWâfis Él ï‹D« áy òâa
th¡FWâfisí« bfhL¤âU¥gjhf¡ fh©»wJ.
ïitfS¡F¢ rkhjhd« vGJtj‰F K‹ xU áW gHbkhÊ
ia¢ brhšÈ És¡»É£L ã‹dhš rkhjhd« brhšnt‹. xU
ãuhkz‹ xU fÈahz¤âš j£riz th§F« nghJ M¤k°Jâ,
guêij, âuÉahng£ir M»a _‹iwí« btW¤J, eh‹F ntj«,
MW rh°âu«, mWg¤JehY fiy¡»ahd¤ijí« be£LU¥ g©Â
ÆU¡F« bgÇa fdghoah»a vd¡F« 2 mzh, vâÇš ÉF« x‹W«
bjÇahj j‰F¿¡F« 2 mzhth? v‹W brh‹dh® v‹gjhf X®
gHbkhÊ brhšYtJ©L. ïâš vªbjªj Fz¤ij btW¤jjhf¢
brhšY»whnuh, mitbašyh« mªj brhšY« th®¤ijÆnyna
mtUl‹ jiy áwªJ És§Ftij¥ gh®¡fyh«, mjhtJ M¤k°
Jâ ïšiyba‹»wh®; ehY ntj«, MW rh°âu« KjÈat‰iw
be£LU¥g©Âd fdghofŸ v‹W brhšY»wh®. guêijia
btW¤njbd‹»wh®; vâÇš ïU¥nghid x‹Wª bjÇahj j‰F¿
v‹»wh®. âuÉahng£ir ïšiy v‹»wh®; mtD¡F« ïu©lzh
vd¡F« ïu©lzhth v‹»wh®.
ïJ nghy ekJ Rauh{a¡ f£á¡fhf fh§»u° ngh£oU¡F«
â£lK« ïU¡»wJ. mjhtJ,
1. “nkšf©l fh§»u° â£l¤âš ïu£ilah£áÆš c©ik
ahd mâfhuK«, bghW¥ò« ïšiyba‹gJ«, mâš
101 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 r¢ruî¡F«, ãsî¡F«jh‹ ïlÄU¡»wbj‹gJ.”
Rauh{a¡ f£áah® ï«khâÇ Ãid¥gJ th°jtkhdhš ït®
fŸ m›Éu£ilah£á °jhgd¤ij¡ if¥g‰w nt©oa mtáa
bk‹d? mªj °jhgd¤âš bghW¥òÄšiy; r¢ruî¡F« ïlÄU¡
»wJ v‹W brhšY»wh®fŸ. m¥goahdhš bghW¥òŸst®fS«,
r¢ruî nt©lhjt®fSkhd nah¡»a®fsh»a Rauh{a¡ f£á
ahU¡F m§F v‹d ntiy? ïâÈU¡F« ïufáa¤ij thrf® fŸ
jh‹ jaî brŒJ ftÅ¡f nt©L«.
2.“ï«Kiw mkY¡F tªj 6 tUõ mEgt¤âš mâf¢
bryî« å© ãuahirí« V‰g£oU¡»wnjašyhkš, #d§
fS¡F v›Éj e‹ikí« brŒa VJÉšyhkÈU¥gjhš,
ï«Kiwia Ãuh fÇ¡F« go nth£l®fis¡ fh§»u° f£á
nt©o¡ bfhŸS»wJ” v‹gJ.
mâf¢ áyî«, å© ãuahirí« V‰g£L #d§fS¡F v›Éj
e‹ikí« brŒa VJÉšyhj °jhgd¤ij¡ fh§»u°fhu® ÃuhfÇ¥g
bj‹whš mj‰F m®¤jbk‹d? kfh¤kh fhªâ brh‹dgo mªj
°jhd§fisna ÃuhfÇ¥gjh? mšyJ mªj °jhd§fËš cŸst®
fis btU£oÉ£L njr k¡fŸ gz¢ áyÉš Rauh{a¡ f£áah®
nghŒ c£fh®ªJ¡bfh©L, mªj °jhd§fshš c©lhf¡ Toa
fhÇakh»a, mâf¢ áyití«, å© ãuahiriaí«, f£á¥ ãsî
fisí« Rauh{a¡ f£áah® brŒa fh§»u°fhu®fŸ nth£L r«ghâ¤
J¡ bfhL¥gjhbt‹gij C‹¿¡ ftŤjhš Rauh{a¡ f£áÆ‹
fh§»u° â£l¤â‹ j¤Jt« btËahF«.
3.“MW tUõkhŒ #°o° f£áah® kªâÇ gjÉfis t»¤J
tU»wh®fŸ; mt®fŸ #d§fS¡F e«ã¡if bgw¤j¡f xU
fhÇa¤ijí« brŒaÉšiy. Rauh{akiltj‰F¥ ghjf«
brŒâU¡»wh®fŸ. Mjyhš #°o° f£áahU¡F nth£
brŒahkš fh§»u°fhu®fS¡nf nth£ brŒJ r£lrig¡F
mD¥g nt© L«” v‹gJ.
ïu£ilah£áÆ‹ mik¥ò bghJ #d§fS¡F xU e‹ik
í« brŒa Koahbj‹W«, mâš e‹ik brŒa¡Toa xU Éjkhd
nah¡»aijí« ïšiyba‹gJ«, r¢ruî¡F«, ãsî¡F« ïlÄU¡
»wbj‹gijí« fh§»u°fhu®fns x¥ò¡bfh©L, kWgoí« #°o°
f£á¡fhu®fŸ x‹W« brŒaÉšiyba‹W mt®fŸ ÛJ gÊ brhšY
tâ‹ m®¤j bk‹d? mªj °jhd§fËš ïlÄUªJ e‹ik brŒ
Fo muR - 1926 ( 1) 102
anth, bghW¥ ng‰fnth ïlÄUªJ, #°o° f£á¡fhu® brŒahk
ÈUªâUªjhš xU rka« #°o° fø¡fhu® ngÇš F‰w« brhšy
yh«. m¥go ÆU¡f brŒtj‰F ïlÄšyhj X® fhÇa¤ij #°o°
f£á¡fhu® brŒaÉšiyba‹W brhštJ nah¡»akhFkh? m›ts
îl‹ Éfhkš, mt‹ »l¡»wh‹ Fofhu‹ vd¡F ïu©L âuh« thU
v‹gJ nghš, #°o° f£áahU¡F nth£ brŒahnjí§fŸ v§fS¡F
nth£ brŒí§fŸ v‹W brhšYtJ ïU¡»wJ. ï«khâÇahd
ehzak‰w th®¤ijfŸ jÅ¥g£l nAhjhÉš x›bthUt® brhšÈ¡
bfh©L nghdhY« xU Éj¤âš r»¡fyh«. Mdhš, fh§»uÌ‹
nguhš ï«khâÇahd Mghr§fŸ btËÆLtij v¥go r»¤J¡
bfh©oU¡f Koíbk‹gij thrf®fŸjh‹ cz®ªJ bfhŸs
nt©L«.
4. “fh§»u° f£á mngBf® m¥nghij¡f¥nghJ fh§»u°
fÄ£oahuhš ãw¥ã¡f¥gL« c¤âuî¥go el¥gjhf¥ ãukh
z« brŒth®fŸ” v‹gJ. rªijí« xUtUila jhÆUªJ
mâš bfhŸisao¥gJ« mtuhfntÆUªJ É£lhš m¥òw«
mt®fis¡ nf£»wt®fŸ ah®? mJnghy fh§»uR«, fh§»u°
îthfK«, r£lrig¡F¥ ngh»wt®fS« xnu T£l¤âduh
ÆU¡F« nghJ ntW ahU¡F #th¥jhÇahÆU¡f¡ TL«? ntW
ah®jh‹ ït®fis¡ nf£f¡TL«. ÄŠá ahuhtJ nf£lhš
nf£gt®fis #°o° f£á¡fhu®fbs‹W brhšÈÉL»wh®fŸ.
Mjyhš, ïªj th¡FWâfËdhš v‹d ãunah#d«?
5. “njr¤â‰F ÉLjiy mË¡ftšyJ rh¤åf r£l kW¥ò¤jh‹
v‹W«, Mdhš njr« mj‰F¤ jahuhÆšiy ba‹W«, Mj
yhš fh§»u° f£áahdJ Rauh{a¤â‰F jil ÉisÉ¡f¡
Toa fhÇa§fŸ r®¡fhuhš brŒa¥g£lhY«, k‰wt®fshš
brŒa¥ g£lhY« v⮤J¥ nghuhLtbj‹W« cWâ TW»wJ”
v‹gJ.
r£l kW¥ãdhšjh‹ njr¤â‰F ÉLjiyba‹W thÆš
brhšÈÉ£L, njr« r£l kW¥ò¡F yha¡»šiyba‹W brhšYtjh
ÆUªjhš r£l kW¥ig¥ g‰¿ ngRtâš ãunah#d« v‹d? r£l
kW¥ig¥ g‰¿ ngR»w Rauh{a¡ f£áahU« “r£l kW¥ò v‹»w
th®¤ij Rauh{a¡ f£áÆÈUªJ tUtjhš” Rauh{a¡ f£áia eh‹
bk¢R»nwbd‹W brhšY«, âiu kiwÉÈU¡F« Rauh{a¡ f£á
ahU« M»at®fS¡F, r£lkW¥ò ekJ njr¤âš K«Kukhf ïUªj
fhy¤âš ït®fS¡F mâš e«ã¡ifÆUªjjh? MÆu¡fz¡fhd
103 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
bjh©l®fŸ jÄœeh£oš r£l kW¥ò¢ brŒJ b#ÆY¡F¥ nghF«
nghJ ï¢r£l kW¥ò åu®fŸ v‹d brŒJ bfh©oUªjh®fŸ? ït®f
S¡F¢ rªj®¥g« »il¡f Éšiyah? r£l kW¥ò ïU¡»w fhy¤âš,
e«ã¡ifÆšiy, e«ã¡ifÆšiy v‹W brhšÈ t¡Ñš c¤ânah
f¤âY«, g¤âÇif c¤ânahf¤âY« khj« 1000, 10000 khf¥ gz«
r«ghâ¤J¡ bfh©oUªjnjhL, r£l kW¥igí« njhšÉíw¢ brŒJ
É£L njrbkšyh« x‰WikahÆUªJ xUÄ¡f¢ brŒJ«, njhšÉ
í‰W¥ nghd r£l kW¥ig¥ ghku #d§fis Vkh‰w thƉ brhšY
tJ«, mJî« r£lkW¥ò¡ fhy¤âš x˪J bfh©L âǪj
ga§fhËfŸ thÆš tUtJ«,nahá¤J¥ gh®¤jhš ïitbašyh«
ghku #d§fS¡F És§fhk‰ nghfhJ. $kh‹fŸ ÓÅthrŒa§
fhU«, V. bu§frhÄ Ia§fhU«, r¤âa_®¤âí«, á.É. bt§»£l
ukzŒa§fhU«, Mâehuhaz br£oahU«, âU. É. fÈahzRªju
KjÈahU«, v«.nf. M¢rhÇahU« r£l kW¥ig¥ g‰¿¥ ngRtJ«,
r£l kW¥ò¡ fh§»uÌš ïU¥gâ dhš eh§fŸ rªnjhõ¥gL»nwh«,
Mjyhš, Rauh{a¡ fø¡F nth£ bfhL§fbs‹W brhšYtJ«
v›tsî f©Âak‰w fhÇabk‹gJ thrf®fŸjh‹ m¿ant©L«.
r£l rigÆš, Rauh{a¤J¡F Énuhjkhd fhÇa¤ij v⮤J¥
nghuhLnthbk‹W brhšY»wt®fŸ v§bf§F nghuho v‹bd‹d
gyid milªjh®fŸ? óuz bk#hÇ£oíŸs khfhz§fËyhtJ
nghuho gy‹ mila Koªjjh?
6. “fh‹ó® fh§»u° Ô®khd¤âš brhšÈíŸs Ãgªjidf
S¡F r®¡fhuh® âU¥âahd gâyË¡F« tiu c¤ânahf«
V‰fhj bfhŸifia mErÇ¡»‹wbj‹W«, îkhz¤
â£l¤ij¢ r£l rigÆš Ãiwnt‰¿ it¡f¥ ghLgLbk‹W«,
všyh #hâÆdU¡ F« rk mªj°J«, rªj®¥g§fS« mË¡f
nt©Lbk‹gij MjÇ¥g jhfî«, br‹id r£lrigÆš
óuz kJÉy¡F¡fhf mâf¥go v⮤J¥ nghuhLbk‹W«,
th¡FWâ¥go el¥ngh« v‹W« brhšYtJ”.
rfy r_f¤J¡F« rk mªj°J¡ bfhL¡»wt®fŸ br‹w
tUl« ïªâah r£lrig¡F«, ïuh#h§f rig¡F« v¤jid ãuhkz®
fis ÃW¤âdh®fŸ? v¤jid ãuhkzušyhjhiu ÃW¤âdh®fŸ?
v‹gij¡ fz¡F¥ gh®¤jhš ïªj th®¤ijÆ‹ c©ik bjÇí«.
jhœªj tF¥ghU¡F Rauh{a¡ føÆ‹ _y« nj®jY¡fhf v‹d
V‰ghL brŒâU¡»wh®fŸ? v« khâÇahd Ô®khd¤ij Ãiwnt‰¿
it¤âU¡»wh®fŸ? $kh‹ #antY¡F g¤J, IªJ bfhL¤J T£o¡
bfh©L âÇtâdhnyna jhœªj tF¥ò¡F e‹ik brŒjjhf V‰g£L
nghŒÉLkh? mšyhkY« kJÉy¡F¡fhf K¡»akhŒ ntiy
brŒa¥ nghtjhf X® Mir th®¤ij¡ fh£L»wh®fŸ. ïJ $kh‹
Fo muR - 1926 ( 1) 104
uh#nfhghyh¢rhÇahuhš Rauh{a¡ føÆ‹ bt‰¿¡F V‰g£l X®
òâa kUªJ. ïij v¥go¥ bghJ k¡fŸ e«g Koí«? “x‹W¡F«
cjthj r£lrigÆš - r¢ruîfS«, ãsîfS«, mâf áyî«, å©
ntiyí« V‰gL« r£lrigÆš” v¥go kJit Éy¡f Koí«?
ï›tsî öu« #d§fis Vkh‰w¤ Jªj r¤âa¡Ñ®¤âfshš
njr¤â‰F e‹ikfŸ V‰gL« v‹W Ãid¥gJ v›tsî K£lhŸ
jdbk‹gij thrf®fŸjh‹ czu nt©L«.
nkY«, r®¡fhÇl« njr e‹ik¡fhf ï¥nghJŸs r£l rig
fËš nf£f¡Toa fhÇa« x‹WÄšiyba‹W«, Mf¡ToaJ«
x‹WÄšiyba‹W« kfh¤kh fhªâ Kjš fh§»uÌYŸs x›bthU
tU« x¥ò¡bfh©Ljh‹ fh§»uÌš x¤JiHahik¤ â£l« Ãiw
nt¿‰W. m¥go ïU¡f ï¥bghGJ kh¤âu« r£lrigÆš v‹d
fhÇa« nf£fKoí«? MdhY« Rauh{a¡ føÆ‹ r®thâfhÇahd
$kh‹ neU cŸgl gy® Äjthj¡ f£áahiuí« nr®¤J¡ bfh©L
gy njitfis¡ nf£L bgU«gh‹ikahd nth£Lfshš r£l
rigÆš Ãiwnt‰¿í«, r®¡fhuh® mt‰iw¡ F¥ig¤ bjh£oÆš
ngh£LÉ£lijí« gh®¤JÉ£L, kWgoí« r®¡fhiu¡ nf£»nwh«
v‹W brhšYtâ‹ m®¤jbk‹d? m¥gona ïUªjhY« r®¡fhuh®
âU¥âahd gâš mˤjh®fsh? ïšiyahbt‹W brhšYtj‰F
mâfhÇ ah®? ah® nf£»wh®fnsh mt®fnsjh‹ bgU«ghY«
mâfhÇfshÆU¡»‹ wh®fŸ. jÄœeh£L¥ ãuhkz®fŸ if¡F kªâÇ
°jhd§fŸ »il¡f¡ Toa Ãiyik V‰g£LÉ£lhš, r®¡fhuh®
Rauh{a¡ fø¡F j¡f gâyˤJ É£lh®fbs‹Wjh‹ m®¤j«! mªj
Ãiyik V‰gL« tiu r®¡fh® j¡f gâš mË¡fÉšiyba‹W jh‹
brhšÈ¡ bfh©oU¡f nt©L«. mšyhkY« mJtiu c¤ânahf§
fis x¥ò¡ bfhŸSt âšiyba‹W brhšYtj‰F¤ jh‹ m®¤j«
v§nfÆU¡»wJ. $kh‹fŸ neU c¤ânahf« x¥ò¡ bfh©lh»
É£lJ; gnlš c¤ânahf« x¥ò¡ bfh©lh»É£lJ; V. bu§frhÄ
Ia§fhU« c¤ânahf« x¥ò¡ bfh©lh»É£lJ; k‰W« gy
Rauh{a¡ f£á¥ gâÉuijfS« c¤ânahf« x¥ò¡ bfh©lh»
É£lJ. mJ kh¤âukšy Rauh{a¡ f£áÆš ï¥nghJŸs bk«g®
fËY« uh›rhÏ¥, uh›gAö®, âth‹ gAö®fS«, jhÿ¡fh ngh®L,
Íšyhngh®L, KÅághÈ£o, •ôÅa‹, gŠrha¤J, brd£rig,
b#Æš fÄ£o KjÈa gy °jhd§fËš r®¡fh® jait eho Ãakd«
bg‰w bk«g®fS« ÃiwªâU¡»wnghJ eh§fŸ r®¡fh® c¤ânahf¤
ij¥ bgwkh£nlhbk‹W brhšYtJ v›tsî nah¡»a khd
ng¢br‹gij thrf®fŸjh‹ czu nt©L«.
r«gsÄšyhj ïªj c¤ânahf§fisna bgWtj‰F M¤âu¥
105 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
g£L¡ bfh©L âÇ»wt®fŸ r«gsKŸs c¤ânahf« »il¥g
jhÆUªjhš ït®fŸ nt©lhbkd¢ brhšÈ ÉLth®fbs‹W
brh‹dhš vªj gƤâa¡fhudhtJ e«ãÉLthdh?mšyhkY«
th¡FWâfis Ãiwnt‰Wth®fbs‹W« kWgoí« X® Kiw brhšÈ
òJ¥òJ th¡FWâfŸ brŒtij ah® e«gKoí«? _‹W tUl§f
S¡F K‹ brŒj th¡FWâfbsšyh« ï¥nghJ v§nf nghŒÉ£lJ?
r£lrigÆš ngh¡Ftu¤J tÊ¢áyîTl th§f kh£nlhbk‹W
brhšÈ¥nghd Rauh{a¡ f£á¥ ãuò¡fŸ bghŒ ãš bfhL¤J x‹W
ïu©lhf¥ gz« th§Ftij e‹whŒ¥ gh®¡»nwh«. ïij¥ g‰¿
ahuhtJ nf£lhš, Inah ght«! ãiH¤J¥ nghf£Lnk, mtU¡F
ïij¤ jÉu ntW tÊ v‹dbt‹W brhšÈ kG¥ã ÉL»wh®fŸ.
ï¥goÆU¡f, ït®fŸ th¡F¤j¤j¤ij ntfkhŒ XL»w j©ÙÇš
jh‹ vGâ it¡f nt©L«. bghŒ¢ r¤âa« brŒ»wt®fŸ, ïÅnkš
bghŒ¢ r¤âa« brŒtâšiyba‹W X® òJ¢ r¤âa« brŒjhš, mJ
giHa r¤âa¤njhL nrUtj‰F v¤jid ehŸ MF«. mšyhkY«
nj®jšfS¡fhf¢ brŒí« r¤âa§fËš F‰w« f©Lão¡f¡ Tlh
bj‹nw “fh§»u° kEj®k rh°âu«” brhšY»wJ. m¥goÆU¡f
ïitfËdhbyšyh« v‹d fhÇa« M»ÉL«. j‰fhy« kªâÇ
gjÉia t»¡F« ãuhkzušyhjh® bršth¡if v¥goahtJ xʤJ,
mij¥ ãuhkzhâ¡f¤J¡F c£gL¤j nt©Lbk‹gnj ekJ
ãuhkz®fË‹ K¡»a¤ j¤Jtkhf¥ nghŒÉ£lJ v‹gij eh‹
beU¥ã‹ nkš ËW brhšyî« ja§nf‹. m«khâÇ brŒtj‰F«
mt®fS¡F gh¤âaK©L v‹gijí« eh‹ xU¡fhY« kW¡f
kh£nl‹. Mdhš, mj‰fhf¡ fh§»uÌ‹ bgaiuí« kfh¤khÉ‹
bgaiuí« njr¤â‰fhf¤ âahf« brŒj, fZl¥g£l - njr g¡j®fË‹
brŒifÆ‹ gyidí« cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸStij¤jh‹ Égrh
u¤jd¤ij¡ fh£oY« ïÊthd fhÇabk‹gij brhšÈ ï›Éah
r¤ij Ko¡»nw‹.
Fo muR - f£Liu - 07.02.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 106
râahnyhrid
njÓa ãuhkz®fbs‹nghU«, njÓa¥ ãuhkz¥ g¤âÇif
fbs‹gJî« ãuhkzušyhjhiu v›Éj¤âš ml¡»ahŸtJ v‹
D« ÉõakhŒ bgÇa râahnyhridfŸ brŒJ, ãuhkzušyhjh®
bryÉY«, ãuhkzušyhjh® ciH¥ãY« j§fŸ fhÇa¤ij el¤â
tU»wJ. ãuhkzušyhjh®fËš ghku #d§fS« (j§fsJ m¿ahik
ÆdhY«) nrh‰W¥ ãurhuf®fS«, ït®fS¡fDTykhÆUªJ j§fŸ
r_f¤â‹ RakÇahijiana ghHh¡» tU»‹wh®fŸ. j‹Dila
rhk®¤âa¤âdhš ãuhkzušyhjhÇš bgU«ghnyh® j‹id e«ò«go
brŒJ, mt®fS¡F¤ jiytUkh» m¢bršth¡fhš kfh¤khÉ‹
ãujk Óluh» xU Ãiyahd ešy bgaiu V‰gL¤â¡ bfh©l $kh‹
r¡fut®¤â uh#nfhghyh¢rhÇah® ï¥bghGJ jkJ Ra%g¤ij¡
fh£l¤ JªJ É£lh®. x›bthU ehS« r£lrig¤ nj®jY¡F Ra
uh{a¡ føahU¡nf nth£ brŒí§fŸ; kJÉy¡F¢ brŒa mt®fŸ
x¥ò¡ bfh©lh®fŸ v‹W És«gu« ngh£L tU»wh®. Rauh{a¡
føahuhš v¥go kJ Éy¡F¢ brŒa¡TL« v‹gij¥ g‰¿ mnef
jlitfËš ïtnu kW¤J¥ ngáÆU¡»wh®. Rauh{a¡ fø fhÇa
jÇáah»a $kh‹ r¤âa_®¤âí« Rauh{a¡ føÆ‹ _y« kJ
Éy¡F¢ brŒa Koahbj‹W brhšÈÆU¡»wh®. Rauh{a¡ f£áÆ‹
Mâ¡f¤jhš fh§»u° fhÇajÇáah»a $kh‹ bu§frhÄ Ia§fhU«
jkJ g¤âÇifÆ‹ _y« âdK« rhuha« ɉW¥ gz« r«ghâ¤J¡
bfh©Ljh‹ tU»wh®. nfhaK¤ö® Íšyh Rauh{a¡ f£á¤ jiyt
uh»a $kh‹ á.É. bt§»£lukzIa§fhnuh ï‹dK« jkJ
ku§fËš fŸS‰g¤â brŒtj‹ _y« gz« r«ghâ¤J¡ bfh©L
jh‹ tU»wh®. Rauh{a¡ f£á¤ jiyt®fS¡nfh ï‹dK« kJghd«
ïšyhÉ£lhš xU fhÇaK« brŒa KoahJ.
ï›tsî« xUòwÄU¡f, $kh‹ uh#nfhghyh¢rhÇahnu,
r£lrig¡F¥ nghtij¥ g‰¿¥ ngRifÆš btËÆš r£l kW¥ig¢
brŒJ fŸis ÃW¤Jtbj‹W«, fhá¡F¥ nghf KoahÉ£lhš r£l
rig¡F« nghŒ fŸis¡ Fo¡f nt©Lbk‹W r£l« brŒtj‰F
mETykhÆU¡»w r£lrigah»a fŸS¡ fil¡F¥ nghtjhbt‹W
ngáÆU¡»wh®. ï›th®¤ij brh‹dj‰fhf, ït®ngÇš F‰w¥
g¤âÇif go¥gj‰F xU Ô®khd¤ij $kh‹ r¤âa_®¤â bfh©L
107 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
tªJ $kh‹ uh#nfhghyh¢rhÇah® r£lrigia¡ fŸS¡fil vd¢
brh‹dJ j¥ãjbk‹W« msî¡F ÄŠá¡ f©o¤J fhÇa¡ fÄ£o
Æš ngáÆU¡»wh®. ïij $kh‹fŸ v«.nf M¢rhÇahU«, o. Mâ
ehuhaz br£oahU« MjǤJ itJ ngádh®fŸ. mJ rka« $kh‹
<.bt.ïuhkrhÄ eha¡f® v⮤J (r£lrigia¥ g‰¿) îkhz¤
â£l§fisí«, ÉLjiyiaí« bghW¤j tiuÆY« $kh‹
uh#nfhghyh¢rhÇah® brh‹dJnghš r£lrigfŸ fŸS¡filfŸ
jhbd‹W« ngᤠԮkhd¤ij¤ njh‰fo¤jh®.
ï¥gobašyhÄU¡f ï¥bghGJ r£lrigÆš fŸis xÊ¥g
j‰F mETyÄU¡»wJ; br‹w tUl« fŸS¡filahÆUªj r£l
rigahdJ ï›tUõ« fhá¡F¢ rkhdkh» É£lJ. Mjyhš nkš
f©l fŸS c‰g¤â¡fhuU«, fŸS ɉgid¡fhuU«, fŸS Fo¥
gt®fS«, fŸS Fo¥gt®fËdhš étd« brŒgt®fS«, r£lrig
ahš fŸis ÃW¤j Koahbj‹»w Ô®khdKŸst®fSkhd Rauh{a¡
f£áahU¡nf nth£ bfhL§fŸ v‹W cgnjr« brŒa tªJ É£lh®.
ïijí« ãuhkz¥ g¤âÇiffŸ fiuf£o És«gu« brŒ»‹wd.
ïâš v›tsî râahnyhridfŸ ïU¡»‹w bj‹gijí« ãuhkz
ušyhjhiu xÊ¥gj‰F v‹d nt©LkhdhY« brŒayhbk‹W
ï¤njÓa ãuhkz®fS«, mt®fŸ g¤âÇiffS« f§fz§ f£o¡
bfh©L ïU¡»‹wd bt‹gijí« bghJ k¡fŸ cz®ªJ VkhªJ
nghfhkÈU¡F«go nt©o¡ bfhŸS»nwh«.
Fo muR - f£Liu - 07.02.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 108
ngo¥ ngh®
ekJ eh£oš ãuhkzušyhjhU¡F ÉnuhjkhŒ V‰g£oU¡F«
gy g¤âÇiffË‹ jiybaG¤J c©ikia vGâ åu¥ngh® el¤j
nah¡»aijÆ‹¿ bghŒia vGâ ngo¥ ngh® el¤J«goahf V‰
g£L¥ nghŒÉ£lJ. cjhuzkhf, tl M‰fhL r£lrig cg nj®j
iy¥ g‰¿ $kh‹ bt§»£lu§f« ehíLî¡F Énuhjkhfî«, $kh‹
g¤kehg KjÈahU¡F mETykhfî« eh« ãurhu« brŒa¥ nghtjh
fî«, mj‰F¡ fhuz« “K‹dt® Rauh{a¡ føahbu‹W« ã‹d
t® #°o° føahbu‹W« brhšÈ¡ bfhŸStJjhbd‹W«” vGâ
ÆU¡»‹wd. ï¥gona ï‹D« mnef bghŒahd Éõa§fis
vGâí«, bkŒahd Éõa§fis kiw¤J« vGJtij jkJ bjhÊ
yhf¡ bfh©oU¡»‹wd. r£lrig¤ j¤Jt¤âš, $kh‹fŸ bt§»£
lu§f« ehíLî¡F« g¤kehg KjÈahU¡F« xU ɤâahr¤ijí«
f‰ã¡f ïlÄU¥gjhf eh« fUjÉšiy. $kh‹ bt§»£lu§f«
ehíL r£lrig¡F¢ brštâdhš ek¡F VjhtJ Mg¤J tªJ
ÉLbk‹nwh, $kh‹ g¤kehg KjÈah® r£lrig¡F¢ bršYtâš
bgÇa e‹ik ÉisªJ ÉLbk‹nwh eh« fUjÉšiy.
ïJtiuÆY« ïj‰fhf xUtU¡fETykhfnth k‰bwhUtU¡
F¥ ãuâTy« brŒanth eh« v©zîÄšiy. m¥go mETykhf
î« ãuâTykhfî« ït®fŸ nj®jÈš ãurhu« brŒa nt©oaJ
ïJrka« mtáaKÄšiy v‹gnj ekJ Koî. mtáabk‹W fUâ
dhš f£áianah r£l¤ijnah gÊianah fUâ gaªJ bfh©oU¡
f¥ nghtJÄšiy. $kh‹ ehíLití« ek¡F 6,7 tUõ§fshf¤
bjÇí«. mt® v›tsîjh‹ ãuhkz®fnshL f£o¥òu©L âǪjh
Y«, mtUila mªju§fkhdJ ãuhkzušyhjh® Éõa¤âš mE
jhgkhfntjhÅU¥gij m¿ªâU¡»nwh«. ï›t¿î¡F khWjš
V‰gL»w fhy¤âš ekJ flik v‹dbt‹gJ ek¡nf bjÇí«.
$kh‹ KjÈahiu¥ g‰¿ ešytbu‹W«, gnuhgfhu ciH¥ãš
bfhŠr¡ fhykhf <Lg£ltbu‹W« nfŸÉ¥g£lnjašyhkš neÇš
gh®¤jnj ïšiy.
mšyhkY« $kh‹ KjÈahU¡F Énuhjkhí«, $kh‹
ehíLî¡F mETykhfî« rÛg¤âš brŒa¥gL»w nj®jš
109 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ãurhu§fËY«, ãurhuf®fŸ $kh‹ KjÈahiu¥ g‰¿ f©Âa
khfnt ngá tUtjhfî« g¤âÇiffËš gh®¡»nwh«. Mjyhš
ï›ÉUt®fËš ïJrka« ca®î jhœî fhz Koa Éšiy.
ï¥goÆU¡f ãuhkz¥ g¤âÇiffS«, ãuhkz Mjuîbg‰w
g¤âÇiffS« ï«khâÇahd bghŒfis¥ gu¥ãÉLtJ gydË¡
fhbj‹gijí« ï¥go¥g£l fhÇa§fËdhš mitfË‹ nah¡» âU. KjÈah®
aij ï‹D« mâfkhf jhœ¤j¥gLbk‹gijí« F¿¥ãL»nwh«.
ïJfhW« âiu kiwÉÈUªJ x¥ghÇ it¤j âU.
Fo muR - f£Liu - 07.02.1926
É.fÈahzRªju KjÈahut®fŸ ï¥bghGJ bt£l btË¢r¤âš
tªJÉ£lh®fŸ. br‹id¡ fl‰fiuÆš rÛg¤âš Toa xU T£l¤
âš tF¥òthÇ¥ ãuâââ¤Jt¤J¡F v⮥ãurhu« brŒa¥nghtjhf
És«gu« brŒJÉ£lh®. KjÈahut®fË‹ ï›îWâ Ãiyia
Äf¥ghuh£L»‹nwh«. beU¡foahd rka§fËš ‘tH tH’ ghLtnj
âU. KjÈahut®fŸ ïašò. mªÃiy kh¿ j‹ mã¥ãuha¤ij
KjÈahut®fŸ xU tÊ¥gL¤âaJ ngh‰w¤j¡fnj. Mdhš ïª
Ãiyia¡ fhŠá kfheh£o‹ nghJ bfh©oU¡fyhfhjh? c©ik
ahfnt tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤âš KjÈahut®fS¡F
e«ã¡ifÆšyhâUªâUªjhš, âU eha¡fut®fË‹ Ô®khd¤ij
kfheh£oš ãnunugid brŒa mDkâ bfhL¤J, j‹ KGgy¤njhL
mij v⮤âU¡fyh«. ‘ åu« åu«’ v‹D« bkhÊfis, j‹ m¡»uh
rd¥ ãur§f« KGJ« mL¡» it¤j âU.KjÈahut®fS¡F m›
“åu« ïšyhJnghƉW! FW¡FtÊÆÈw§» j‹ Fy¤J¡F Éid
njo, jÄGyf¤âš jh‹ bg‰¿Uªj kâ¥igí« nAhkŠ brŒJ
É£lh®fŸ. ï¥bghGJ KjÈahut®fŸTl¥ g¡fnks« nghL«
gh®¥gd¡T£l¤jh® vâ®gh®¤jJ« ïJnt. lh¡l® ehíL, âU.KjÈ
ah® âU eha¡f® M»a _tU¡F« jÄœeh£oš V‰g£oU¡F«
kâ¥ig¡ Fiw¡f m‹ndh® btFehshf Ka‰á brŒJ tUtij
jÄGyf« m¿ahjh? mt®fŸ ÉU«ãat©znk âU.KjÈahu
t®fŸ fhŠáÆš gÈahdh®fŸ. gh¡»ÆUtiuí« gLFÊÆš 圤j
mt®fŸ jUz« neh¡»ÆU¡»wh®fŸ; â©iz¥ ãurhuK« brŒ
»wh®fŸ. m›ÉUt® Éâí« v¥gonah? <rnd m¿t‹;
ãuhkzušyhjh® gy® Ú§» ÉF«nghJ “ #ÞoÞ” ïa¡f«
v›thW ãuhkzušyhjh® ïa¡f« MF« v‹»wh® ekJ m©zh
KjÈah®. j‰fhy fh§»uÞ jiyt®fŸ áW njUU£o Éisahoa
fhy¤ânyna fh§»uÞ åu®fshŒ És§»a âU. Éãd rªâughy®,
Rnuªâueh¤ gh®d®Í M»a jhuhs¡ f£áahU«, âU. bfšf®, b#af®,
M»a Rna¢ir¡ f£áahU«, #ÞoÞ f£áahU« nruhj fh§»uÞ
v›thW “ ehõzš fh§»uÞ, MFbk‹gij KjÈahut®fŸ Vndh

Fo muR - 1926 ( 1) 110 111 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

áªâ¡fÉšiy. $kh‹fŸ. $ÅthrŒa§fh®, r¤âa_®¤â , mu§f
rhÄ Ia§fh® _tÇY« ïªâah yƤJ É£ljh ? $ÅthrŒa§fh®
nfhZoahU« âU. KjÈahut®fŸ ngh‹w ÉÕZz®fS« nr®ª
âU¥gâdhš k£L« fh§»uÞ ehõzš fh§»uÞ MŒÉL« nghY«.

Fo muR - f£Liu - 07.02.1926

r£lrig nj®jš bryî¡F¥
gz tNY« e« eh£o‹ jiy vG¤J«
tu¥nghF« r£lrig¡F¥ ãuhkz®fS« mt®fS¡fl§»d
k‰w tF¥ghUnk r£lrigia¡ if¥g‰w¤jFªj khâÇ¡F¥ ãurhu«
brŒa Ãâ tNš brŒa nt©oanj fh§»u° jiyt®fŸ v‹D«
e« ãuhkz¤ jiyt®fS¡F K¡»a ntiyahŒ¥ nghŒÉ£lJ. mj‰
fhf¢ brŒa¥gL« gy jªâu§fËš, klhâgâfis VŒ¤J¥ gz«
th§FtJ« K¡»a Nœ¢áfËš x‹whf ï¥nghJ mKÈš ïU¡
»wij thrf®fŸ m¿ªjnj. mj‰F Mjhukhfnt $kh‹fŸ á.É.
bt§»£lukzŒa§fhU«, ÓÅthrŒa§fhU« mo¡fo klhâgâ
fis¥ nghŒ gh®¥gJ« $kh‹fŸ r¤âa_®¤âí«, á.É. bt§»£l
ukzŒa§fhU« r£lrigfËš ãunah#dÄšyhj j¤Jt§fis¡
bfh©L njt°jhd knrhjhit¤ âU¤jî« kh‰wî« mo¡fo
ãnunugidfŸ bfh©L tUtJ«, cgnahfk‰w nfŸÉfis¡
nf£gJkhd fhÇa§fis¢ brŒJ« klhâgâfisí« kfªJ¡fis
í« Vkh‰w¥ gh®¡»wij¡ ftŤjhny c©ik És§F«. r£lrig
Æš ãuhkzušyhjhU¡FŸshfnt, kªâÇ føah® v‹W« mt®f
S¡F Énuhjkhf bghwhikÆ‹ ngÇnyh mšyJ kªâÇfË‹
el¤ij¡ FiwÉdhnyh ãǪâU¡F« v⮡føahU« ï¤njt°
jhd Éõa« r£lrigÆš tU«nghJ x‰WikahÆUªJ r£l¤J¡F
mETykhŒ nth£L bfhL¥gJ«, ãuhkz®fŸ všyh« x‰Wikah
ÆUªJ ³ r£l¤ij v¥goahtJ xÊ¥gj‰F mETykhŒ ïUªJ
nth£L bfhL¥gJ« ftÅ¡»wt®fS¡F njt°jhd r£l
Éõakhd »s®¢á ãuhkz® - ãuhkzušyhjh® v‹»w tF¥ò
nt‰Wik¡ »s®¢áÆš nr®ªjJ v‹gJ És§F«.
ï¥go ïU¡f, ãuhkzušyhj klhâgâfS« bfhŠrK«
j§fŸ kl¤â‹ brh¤J¡fŸ ahUilaJ v‹gijí«, ahU¡fhf
jh§fŸ ïU¡»wh®fŸ v‹gijí« ftÅ¡fhkš j§fŸ nghf¤ijí«,
ngh¡»a¤ijí« ãujhdkhf¡ fUâ¡bfh©L, mehtáakhŒ kl¤J¢
brh¤ij âUo ãuhkz®fS¡F¡ bfhL¤J ãuhkzušyhjhU¡F
ÉnuhjkhŒ ï¢r£l¤ij xÊ¡f¥ gh®¡»wh®fŸ. ekJ eh£o‹

Fo muR - 1926 ( 1) 112 113 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

jiybaG¤J¡fËš vj‰bf‹Wjh‹ eh« mH Koí«! Banuhf«
nghš e«eh£il¥ ão¤J ehS¡F ehŸ m¿¤J¡ bfh©LtU«
murh£áÆ‹ Ñœ ïU¥gj‰fGtjh? mšyJ ekJ eh£il mªÃa
M£á¡F¡ fh£o¡ bfhL¤J ek¡FŸ ïUªJ bfh©nl Foia¡
bfL¤J e«ik¤ Ô©lhjhuh¡» it¤âU¡F« ãuhkz¤ j®k¤â‰
fGtjh? mšyJ e«ktÇnyna áy® jkJ r_f¤ijna kwªJ jdJ
thœití«, bgUikiaí«, nghf ngh¡»a¤ijínk ãujhdkhŒ¡
fUâ ek¡FŸ ïUªJ bfh©nl e«ik¥ ãuhkzU¡F¡ fh£o¡
bfhL¤J«, mt®fS¡F moikahf¢ brŒtJkhd ãuhkzušyhj
klhâgâfŸ v‹W«, njÓa thâfŸ v‹W« brhšÈ¡ bfh©L thG«
nfhlhÈ¡ fh«òfS¡F mGtjh? e« eh£o‹ jiyÉâ ahnu m¿th®!
Fo muR - f£Liu - 14.02.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 114
fh§»uÌš ïU¡f cÇik c©lh?
Rauh{a¡ f£áÆ‹ bfhŸifia V‰W¡ bfhŸshjt®fS«,
#°o° f£á, Äjthj f£á, njÓa¡ f£á M»aitfis¢ nr®ªjt®
fS«, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij tÈíW¤Jgt®fS«, Rauh{a¡
f£á ãuhkz¡ f£á v‹W Koî brŒJ¡ bfh©oU¡»wt®fS«, gHa
x¤JiHahik¤ j¤Jt¤ânyna e«ã¡if ïU¡»wt®fS«,
Rauh{a¡ f£á ãuhkzušyhjhiu xL¡f tªj f£ába‹W Ãid¤J
Rauh{a¡ f£áia gÏZfÇ¡fnth mij xÊ¡fnth ãurhu« brŒa
nt©Lbk‹»wt®fS«, îkhz¤ â£l¤âš e«ã¡if ïšyhjt®
fS« fh§»uÌš ïU¡fyhkh? v‹W« ït®fËš ahiuahtJ
fh§»ui[ É£L¥ nghf¢ brhšy ahU¡fhtJ cÇik c©lh? v‹W«
ï‹D« gy® gyÉjkhf e«ik neÇY«, vG¤J _ykhfî« mo¡fo
nf£L tU»wh®fŸ. ïªâah Úâí« mikâíkhd tÊfËš Rauh{a«
bgwnt©L« v‹»w j¤Jt¤ij x¥ò¡bfhŸSgt®fshd
všnyhU« fh§»uÌÈU¡f gh¤âaKilt®fŸ. mâ‹ â£l§fËš
mte«ã¡ifí« mã¥ãuha ngjK«, v⮥ ãurhu« brŒa nt©oa
mtáaK« ïU¥gâdhnyna fh§»ui[ É£L¥ nghŒÉl nt©L«
v‹W ahU« Ãid¡f nt©oaâšiy. cjhuzkhf, fah fh§»u°
Ô®khd¤â‰F ÉnuhjkhŒ ãurhu« brŒj $kh‹ jh° - neU nfhZo
ahU« jÄœeh£oš ošÈ fh¡»ehlh fh§»uR¡F Énuhj khŒ¥ ãurhu«
brŒj $kh‹fŸ á. uh#nfhghyh¢rhÇah®, <.bt. uhk rhÄ eha¡f®,
v°. uhkehj‹ KjÈ nahÇ‹ mã¥ãuha« bfh©l nfhZoahU«
fh§»uÌÈUªJ bfh©nl j§fŸ ãurhu¤ij brŒJ tªâU¡»wh®fŸ
v‹gijí«, ïÅí« j§fS¡F ïZlÄšyhj Éõa§fËš brŒJ
bfh©LÄU¡»wh®fŸ v‹gijí« bjÇɤJ¡ bfhŸS»nwh«.
Fo muR - f£Liu - 14.02.1926
115 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

ãuhkz®fŸ mfªijí« br‹id efu
gÇghyd rigí«
fh§»uá‹ bgaiuí«, fhªâaofŸ bgaiuí«, b#ÆY¡F¥
nghŒ fZl¥g£l njrg¡j®fË‹ bgaiuí«, $kh‹ ÓÅthrŒa§
fh® gz¤ijí«, áy ãuhkzušyhj tƉW¥ ãiH¥ò¤ jiyt®fË‹
r_f¤ Jnuhf¤ijí«, fŠá¡F tifa‰w áy bjh©l®fË‹ fhȤ
jd¤ijí« MjhukhŒ it¤J¡ bfh©L br‹id efu gÇghyd rig
ah»a fh®bghnuõD¡F¥ nghd Rauh{a¡ f£á bk«g®fËš áy
fdth‹fŸ, fh®bghnuõidna F£o¢ Rtuh¡FtnjhL ïªâa®fŸ
Ra M£á¡F bfhŠrK« mUfušy® - khdKilatušy®- ÉLjiy
mila¤ jFâa‰wt® v‹gij itu¡fšÈš bgh‹ vG¤jhš vGj¥
ghLg£L tU»wh®fŸ.
Rauh{a¡ f£áah® v‹W brhšÈ¡ bfh©L fh®bghnuõD¡F¢
áy ãuhkzušyhj fdth‹fŸ nghÆUªj nghâY«, mj‰F¥ ãuhk
z®fŸ gzK« ãuhkz¥ g¤âÇiffË‹ ãurhuKnkjh‹ K¡»akh
ÆUªjgoahš, ït®fS« m¥ãuhkz®fŸ jhs¤â‰F¤ jFªjgo
Ml nt©oajhŒ¥ nghƉW. mj‹ gydhfnt fh®bghnuõ‹ fÄõ
duhd $kh‹ bt§»£lehuhaz ehíL v‹»w ãuhkzušyhj
fh®bghnuõ‹ fÄõd® xUtiu v¥goahtJ xʤJ mªj °jhd¤
âš xU ãuhkz iunah mšyJ j§fŸ jhs¤â‰F¤ jFªjgo ML«
ãuhkzušyhj xU r_f¤ Jnuh»ianah bfh©LtªJ it¡f¤
j§fshš TLkhd m¡»uk§fisbašyh« brŒJ tU»wh®fŸ.
ïij¥g‰¿ ãuhkz¥ g¤âÇiffËš tU« Éõa§fis¥ gh®¤jhny
mj‹ áWik¡Fz« e‹whŒ És§F«. fh®bghnuõD¡F bk«guhŒ
nghÆU¥gt®fŸ nah¡»aijiaí«, jh§fŸ v‹bd‹d Éjkhd
elto¡iffshš ïªj °jhd« bg‰nwh« v‹»w Éõa¤ijí«
j§fŸ beŠáš ifia it¤J¥ gh®¥gh®fshdhš ï›Éj áWik¡
Fz¤â‰F jh§fŸ mUf®fŸjh‹ v‹gij¤ jÉu ntbwh‹W«
És§fhJ. $kh‹ bt§»£l ehuhazh r«gs¤â‹ÛJ bghwhik¥
g£L mt® r«gs¤ij¡ Fiw¡f nt©L« v‹W $kh‹ r¤âa_®¤â
ãuhkz® r£lrig¡F xU Ô®khd« bfh©L tªJ ïU¡»wh®.
Fo muR - 1926 ( 1) 116
mšyhkY«, fh®bghnuõ‹ fÄõdiu r®¡fh® ÃaÄ¡f¡TlhJ,
jh§fns (j§fŸ moikia) ÃaÄ¡f nt©L« v‹W xU Ô®khdK«
bfh©L tªâU¡»wh®fŸ. mšyhkY«, m‰g Éõa§fisbašyh«
nt©Lbk‹nw mâf¥gL¤â fh®bghnuõ‹ rigia xl¡fhš bjU
khâÇ brŒ»wh®fŸ.
fÄõd® å£oš xU FHhŒ kh‰¿ it¤jj‰fhfî«, mt®
å£oš ïUªj j©Ù® nj¡f¤ij fh®bghnuõ‹ á¥gªâfis¡
bfh©L btËah¡»aj‰fhfî«, ïªâa®fË‹ nah¡»aijia
ghâ¡F«goahŒ MÆu¡fz¡fhd nfŸÉfS« ãuhkz¥ g¤âÇif
fËš “ïªj¡ fÄõd® ïÅ cjthJ” v‹»w jiya§f¤â‹ Ñœ
ïÊî¥ ãurhu§fS« el¡»wJ. ïªj c¤ânahf¤âš $kh‹
bt§»£l ehuhazhî¡F K‹ ïUªj Inuh¥ãa®, ïªâa® KjÈa
fÄõd®fŸ fhy¤âš ïUªj r«gsK«- ÃakdK« KÅágš
á¥gªâfŸ FL«g r»jkhŒ fÄõd®fŸ å£L¡F¥ nghŒ ntiy
brŒjJ«, mt®fŸ ïZl« nghš všyh« ModJ« ït®fS¡F
bfhŠrK« ftiyia c©L g©zntÆšiy . Mdhš $kh‹
bt§»£l ehuhazh ãuhkzušyhj ïªJth»É£ljhš ãuhkz®
fS¡F¥ bghW¡fKoaÉšiy. k‰wgo ãuhkz mâfhÇfŸ x›nth
Çl§fËš brŒí« bfhLikfŸ fz¡F tH¡»šiy . cjhuzkhf,
br‹w xU tUõ¤â‰FŸshf ft®bk©L ãuhkz mâfhÇfËš áy®
uhk»UZzh nAh« Ãâ v‹D« bgauhš, ehlfkho¡ bfh©L
M§fh§FŸs r®¡fh® á¥gªâfis¡ bfh©L 1000, 5000, 10000 %ghŒ
fS¡F o¡f£ ɉW¡ bfhL¡F«go brŒJ, »uhk mâfhÇfis í«,
Fo¤jd¡fhu®fisí«, ÉahghÇfisí« beU¡» o¡f£ 1 - ¡F 10 %.
åj« MŸ x‹W¡F 2,4-5,10 o¡f£LfŸ åj« f£lha¥gL¤â mt®fŸ
jiyÆš f£o, bj©l« tNš brŒtJ nghš gz« tNš brŒjh®fŸ-
brŒ»wh®fŸ-brŒaî« ngh»wh®fŸ. ïij¥ g‰¿ nf£g j‰F xU
ãuhkzidí« fhnzh«. xU Rauh{a¡ f£á bk«giuí« fhnzh«.
V‹?
ehlf mâfhÇ ãuhkz® - tNÈ¡F« mâfhÇfŸ bgU«ghY«
ãuhkz®fŸ - ïªj¥ gz¤ij mEgÉ¥gJ« uhk»UZzh kl«
v‹W brhšy¥gL« ãuhkz Mâ¡fKŸs ãuhkz kl«. ïJ Éf,
ft®d® KjÈat®fS¡F« I.C.S. c¤ânahf°j®fS« M»a
btŸis¡fhu®fŸ ïijÉl mâfkhf¢ brŒtij nf£gj‰F«
MËšiy. Vbd‹whš bgU«ghY« ïªj ãuhkz®fns ïUªJ gy
Mghr§fis el¤â¡ bfhL¡»wh®fŸ. ï«khâÇ eh« vGJtjhš
$kh‹ bt§»£l ehuhazhnth k‰W« gy ãuhkzušyhj mâfhÇ
fnsh bghJ¢ brh¤ijaDgÉ¡f nt©L«. mij¥ ãuhkz®fŸ
117 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
É£LÉlnt©L« v‹gJ ekJ mã¥uhakšy. Fnuhj¤ijí«, Jnt
õ¤ijí«, bghwhikiaínk K¡»a¡ fhuzkhf it¤J¡bfh©L
m‰g Éõa§fËš ãuntá¤J xU kÅj‹ ãuhkzušyhjhuuhŒ
ïU¥gjhš mtiu¡ bfL¡f nt©L« v‹»w FÎÆ‹ ngÇš brŒí«
mnah¡»a¤jdkhd fhÇa§fis eh« f©o¡fhkš ïU¡f KoahJ.
mšyhkY«, ekJ ãuhkz®fS¡F¡ fh®bghnuõÅš bfhŠr«
bršth¡F V‰g£lîl‹ xU ãuhkzušyhj mâfhÇia mJî«
yŠr« yhtz«, bghŒ òu£L ïšyhj f©o¥òthâahdtU« bf£o¡
fhuU« v‹W ãuhkz®fshnyna brhšy¥g£L tªjtuhd xU
K¡»a°jiuna xÊ¡f¥ gh®¥gh®fshdhš , ït®fŸ if¡F kªâÇ
c¤ânahfK« r£l« brŒí« mâfhuK« tªJÉ£lhš fgl«, NJ
m¿ahj ãuhkzušyhj ghku k¡fË‹ jiybaG¤J v‹d MF«
v‹gij¥ ãuhkz®fŸ ã‹dhš fÉgho¡ bfh©L«, mt®fis
jiytuh¡»¡ bfh©L« ãiH¡f Ãid¡F« ãuhkzušyhj FŸs
eÇfisí« j§fŸ Raey¤ij c¤njá¤J ãuhkz®fS¡F M¡f«
njo¡bfhL¤J gjÉ mila Ãid¡F« ãuhkzušyhj RafhÇa¥
òÈfisí« nahá¤J¥ gh®¡F«go nf£L¡ bfhŸS»nwh«.
Fo muR - f£Liu - 14.02.1926
Fo muR - 1926 ( 1)
kfh¤khÉ‹ XŒî
kfh¤kh XŒî vL¤J¡ bfh©lh® v‹gJ cyF¡nf bjÇí«.
Mdhš, mt® XŒbtL¤J¡ bfh©lhY« mtÇ‹ bghšyhj ntis
v‹gJ mtiu XaÉLtâšiy. mtuJ e©g®fŸ v‹ngh®fŸ
mtiu kWgoí« tG¡fÈš rW¡» É£L¡ bfh©nl tU»wh®fŸ.
r£lrigÆš e«ã¡ifÆšyhjjhš Rauh{a¡ f£áia¤ jh‹ x¥ò¡
bfhŸsKoahJ v‹W brhšÈ XŒbtL¤J¡ bfh©ltiu kWgo
kWgoí« bjhªjuî brŒJ mt® fhiy¥ão¤J rhÂia Äâ¡f
it¡»wh®fŸ. ïUªjhY« kfh¤kh joí« K¿ahkš gh«ò« rhfhkš
mo¡»wh®. mij És«gu rîfÇa¡fhu® j§fŸ rîfÇa¤â‰F¤
j¡fgo kh‰¿ És«gu¥gL¤â #d§fis Vkh‰W»wh®fŸ. kfh¤kh
ï›thu« “a§ ïªâahÉš” Rauh{a¡ f£áah® kJghd¤ij Éy¡F
tj‰F Ka‰á brŒtij¤ j§fSila ntiy¤â£l¤âš nr®¤J¡
bfh©lJ g‰¿ ViHfË‹ e©g®fŸ ghuh£l nt©L« v‹W«,
FoÆdhš bfLâ ViHfS¡F¤jh‹ mâfbk‹W«, Mdhš ïij
Rauh{a¡ f£áahnu brŒant©L bk‹gâšiy; ïju f£áahU«
brŒa nt©oaJ v‹W« vGâÉ£L $kh‹ á.uh#nfhghyh¢rhÇah®
rhk®¤âakhŒ kJÉy¡if¥ g‰¿ vGâÆU¡»wh® v‹W«, kJÉy¡F
Éõa« #d§fS¡F uhéa Éõa¤ij c©Lg©z xU tÊ v‹W«
vGâÆU¡»wh®. ï›tsî« k‰bwhUtUila f£lha¤â‰fhf
vGj¥g£ljhfnt njh‹W»wnjašyhkš, jhdhf vGâdjhf mâš
xU tÇTl¤ bj‹glÉšiy. m¥go ïU¡Fkhdhš , ï«khâÇ mt®
brhšY»wh®; ït® brŒ»wh®; mj‰Fjî«; ïj‰Fjî« v‹»w tH
tH vG¤nj vGâÆU¡fkh£lh®. mšyhkY«, kJghd Éy¡if
r£lrigÆ‹ _y« ÃW¤â Élyh« v‹»w v©zkhtJ kJÉy¡
F¡F r£lrigÆš cgnahf¥gL¤â¡bfhŸsyh« v‹»w v©z
khtJ mjÅl¤âš bjhÅ¡fhjgo #h¡»uijahfnt vGâÆU¡
»wh®. ïitfËš kfh¤khî¡F e«ã¡ifÆU¡Fkhdhš, mt® j‹
giHa fijia vGj¥ òw¥gLthuh? kÅj‹ XŒªJ nghŒ nkyhš
x‹W« brŒa Koahj nghJjh‹ c£fh®ªJ giHa fij ngRtJ
k‰W« yh®£ kh®È ngh‹w bgÇa uhéa jªâÇfŸ všyh« jh§fŸ
XŒªJ nghd ãwFjh‹ j§fŸ j§fŸ giHa fijia vGj Mu«ã¤
jh®fŸ. Mjyhš, ekJ kfh¤kh mt®fŸ, jh‹ brŒa nt©oaJ
118 119 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
brŒjhŒÉ£lJ v‹W«, ïÅ ït®fËl¤âš nkyhf x‹W« brŒa
KoahJ v‹W« Ô®khŤJ¡ bfh©L jh‹ XŒbtL¤jjhf¢ brhšÈ
j‹ giHa fijia vGJ»nw‹ v‹W c£fh®ªJ É£lh®.
MdhY«, ekJ eh£L ãuhkz®fŸ ïªj ešy ngUl‹ XŒbt
L¡f Él¡TlhJ; É£lhš mt® fhy¤â‰F¥ ãwF mtU¡F¥
bgUik Ãiy¤J ÉL«; Mjyhš mt® ïU¡F« nghnj mt®
bgUikiaí« cWâahd v©z¤ijí« v¥goahtJ xʤJÉl
nt©L«; xU ãuhkzušyhj bgÇah® e« eh£oš óÍ¡f¤jFªjt®,
òfH¤ jFªjt® v‹W ïU¡f¡TlhJ v‹»w bf£l v©z« it¤J,
kfh¤khî¡F ït®fŸ brŒj e‹¿¡F TÈ th§FtJ nghš, Ãid¤j
gobašyh« mtÇl« ntiy th§» mtUila gÇR¤j j‹ikia
bfL¡f¥ gh®¡»wh®fŸ. ï¥gobašyh« brŒtjhY« filáahŒ
ïªâahÉš fZl¥gL« ViH k¡fshd ãuhkzušyhjh® ïij e«ã
VkhWtjhY«, mt®fŸ jiyÆšjh‹ nghŒ ÉG»wJ! ek¡F¥ ò¤â
ÆšyhÉ£lhš ah® v‹d brŒth®fŸ?
Fo muR - f£Liu - 14.02.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 120
“jUk¤â‹ nkš jUk«”
nfhit $kh‹ á.É.bt§»£lukz mŒa§fh® kfh¤kh
fhªâ¡F gzkD¥ãajhfî«, kfh¤kh bg‰W¡ bfh©L tªjdkD¥
ãajhfî« gy g¤âÇiffËš btËahÆUªJ«, bghJ #d§fŸ mJ
xU bgÇa JifahŒ mjhtJ ehY IªJ MW °jhd§fŸ bfh©l
jhÆU¡fyh« v‹W Ãid¤jJ« PhgfÄU¡fyh«. Mdhš, ï¥nghJ
rÇahd ïl¤âÈUªJ tªJŸs jftšgo m¤bjhif Äf¢á¿a
bjhifba‹W« _‹W °jhd§fŸ bfh©lJjh‹ v‹W« bjÇa
tU»wJ. MÆu¡fz¡fhŒ bfhL¤j fdth‹fË‹ bgabušyh«
_oit¡f¥g£L ü‰W¡fz¡fhŒ bfhL¤j fdth‹fŸ bga® rªJ
bghªJfËbyšyh« mogL«goahÆU¥gJ«, mJî« c©ik¡F
ÉnuhjkhŒ #d§fŸ Ãid¤J VkhW«go ïU¥gJ«, ãuhkz¥
g¤âÇiffË‹ És«guK«, vby¡õ‹ jªâuK«jhnd mšyhkš
ntW v‹dbt‹W brhšYtJ.
ïJnghynt $kh‹ á.É. bt§»£lukz Ia§fhÇ‹ k‰bwhU
j®k«, mjhtJ 2 yB %ghŒ j®k«; mj‰F¡ fhY« ïšiy jiyí«
ïšiy. Mdhš, m¤j®k¤ij Jt¡f $kâ rnuhÍÅ tU»wh®;
$kh‹ neU tU»wh® v‹W mnrhána£ ãu° Kjš mogL»wJ.
vby¡õ‹ Ô®ªjîl‹ ïªj r¥j§fŸ ml§»¥nghF«. vby¡õ‹
ntõ« ngh£L¡bfh©lhš mj‰F jFªjgo Mo¤jhnd Mfnt©
L«. $kh‹ uh#nfhghyh¢rhÇahnu ML«nghJ Inah ght«! $kh‹
á.É. bt§»£l ukzŒa§fhiu¥ g‰¿ brhšyî« nt©Lkh?
ït®fŸ ngÇš F‰w« brhšYtâš gabd‹d? ï›Él§fS¡F e«
MŸfns âiuão¤J âÇaî«, ïij e«ã Vkhwî« jahuhÆU¡F«
nghJ mt®fŸ 劉d« brŒahkš ntW v‹d brŒa¡ TL«.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 14.02.1926
121 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 kânkhr És¡f« FwŸ
$kh‹. öá uh#nfhghy ógâat®fshš ïa‰¿aJ«, br‹id, ešyh©ik ba‹gJ xUtU¡F¤ jh‹ ãwªj
bgu«ó® ghu¡°, brštgâ br£o f«bgÅahuhš m¢ál¥ g£lJkhd ïš M©ik M¡»¡bfhsš.
“kânkhr És¡f«” v‹D« ò¤jf« ekJ gh®it¡F tªjJ.
m¥ò¤jf¤âš bghJ #d§fis Vkh‰¿¥ ãiH¡f¡Toa
ehadh® mt®fŸ FwËš, ešy M©ik v‹gJ xUtU¡F¤
ntõ¡fhu®fS«, jªâu¡fhu®fS«, bghŒa®fS«, ã¤jyh£l¡fhu®
jh‹ ãwªj ïšyh©ik M¡»¡bfhsš vd ciu¤âU¡»‹wijí«,
fS« v¥go j§fSila jªâu«, òu£L, bghŒ, ã¤jyh£l« KjÈa
mj‹ fU¤J xUtD¡F M©ik v‹W brhšy¥gLtJ j‹ Foia
itfis v¥go #d§fËl« cgnahf¥gL¤â tŠá¡»wh®fŸ v‹g
ca®¤â¡ bfhŸtJ v‹gijí« midtU« cz®ªâU¥gh®fŸ.
ij¥ ghku #d§fS« Ryg¤âš m¿í«goahf Rkh® 130 m¤â
Mdhš, ekJ eh£oš M©ik¡fhf¥ ghLgL»‹nwhbk‹W brhšÈ¡
aha§fshf¥ ãǤJ, mt‰¿š 130 Éj¤ jªâu§fis cjhuzkhf
bfhŸS»wt®fŸ ešyh©ik V‰gl nt©Lkhdhš tF¥ò
vL¤J¡fh£o, bgÇa i[áš 225 g¡f§fshfî«, ³ òu£LfS¡nf‰w
eyidí« Fy eyidí« kwªJÉl nt©L«; njr¤ijna bgÇjhf
gy á¤âu§fisí« bfh©L vËa eilÆš bjËthŒ¥ ãuRǤJ
Ãid¡f nt©L« v‹W kdjhu m®¤jÄšyhj kha th®¤ijfis¢
btËÆl¥g£oU¡»wJ. ïij th§»¥ go¤jhš, x›bthUtU«
brhšÈ, ghku #d§fsh»a j« Fy¤jhU¡nf Jnuhf« brŒJ, mt®
cyf¤âYŸs rfy Vkh‰w§fisí« RygkhŒ m¿ayh«. ï¥ò¤jf¤
fis¡ fh£o¡ bfhL¤J, mªÃa Fy¤jhU¡F x‰w®fsh», mt® ã‹
â‹ Éiy ò¤jf¤â‹ msî¡F« Éõa¤â‰F« Äf¡ Fiwªjbj‹W
dhš âǪJ tÆW ts®¥gijí«, j¤jk¡F M¡fªnjo¡ bfhŸS
brhšy¤jFªj xU %ghŒjh‹. Mifahš, x›bthUtU« ï¥ò¤j
tijí« eh« gh®¡F« nghJ ekJ Fy« v›tsî ïÊthd Ãiyik
f¤ij th§» thá¤J ò¤ârhÈfshf nt©LkhŒ ÉU«ò»nwh«.
Æš ïU¡»wJ v‹gJ« És§F«.
Fo muR - üš kâ¥òiu - 14.02.1926 j‰fhy uhéa cyf¤âš vtdhtJ xUt‹ j‹ tF¥ò K‹nd‰
w¤ij¥ g‰¿¥ ngRtJ«, k‰W« jhœªj tF¥ò K‹nd‰w¤ij¥ g‰¿¥
ngRtJ« njr¤ Jnuhfbkdî«, M©ik¤ Jnuhfbkdî« kâ¡f¥
g£L¥ ngh»wJ. ïªÃiyí« ekJ eh£o‹ ã‰g£l tF¥ghUila
î«, jhœ¤j¥g£l tF¥ghUilaî« <d°ââia És¡FtnjhL,
K‰g£l tF¥ghUilaî« ca®ªj tF¥ghUilaî« Mâ¡f¤ij
í« vL¤J¡ fh£L»wJ. jÄœeh£oš ešyh©ik¡bfd V‰g£l
g¤âÇiffŸ ÄFªâUªj nghâY« mitfŸ K‰g£l tF¥ghU¡F«,
ca®ªj tF¥ghU¡F« gaªJ bfh©L, tF¥ò eyid ehLtJ«, ïš
yh©ik ah¡»¡ bfhŸStJ« ešyh©ik Mfhbj‹W« brhšÈ
j§fŸ g¤âÇiffis el¤â tU»‹wd. eh£oš V‰g£l x›bthU
tF¥ghU¡F« j§fŸ j§fŸ M©ikfis milaî«, eh£L ey‹
fËš rkcÇik milaî« kh®¡fÄšyhâU¡F«nghJ njr cÇik
í«, eh£L cÇikí« ahU¡F? tF¥òÇik bg‰whš tF¥ò¢ r¢ruî

Fo muR - 1926 ( 1) 122 123 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

fis c©lh¡F« vd¢ brhšÈ¡ bfh©L gy tF¥òÇikfisí«
ehrkh¡», xU tF¥gh® rfy cÇikfisí« milªJ K‹ Égij
k‰w tF¥gh® gh®¤J¡ bfh©L mt®fS¡F moikahÆU¡f
nt©L« v‹W brhšYtâš v›tsî nah¡»aÄU¡F«? ekJ
eh£oš gy tF¥òfËUªj nghâY« x›bthU tF¥igí« ftŤJ
mj‰F nt©oa RakÇahij V‰g£oU¡»‹wjh? njr¤â‰F tU«
M¡f« gy tF¥òfS¡FŸ rÇtu¥ nghŒ¢ nru kh®¡fÄU¡»wjh?
v‹gij¡ ftŤJ ntiy brŒjhš mJ njr¤ijna K‹D¡F¡
bfh©L tªjjhF«. m¥go¡»‹¿ K‹dhÈU¡»w tF¥ghiu
kh¤âu« T£o¡bfh©L, mt®fŸ bk¢R«go mt®fŸ ã‹dhY«
âǪJ bfh©L, eh£Ley«, eh£Ley« v‹W brhšÈ¡ bfh©L«,
tF¥ò ey¤ij¤ njodhš ehL bf£L¥nghF« v‹W« brhšÈ¡
bfh©L âǪjhš xU ehL v¥go K‹D¡F tU«? xU ehL v‹gJ,
xU eh£oYŸs gy tF¥ghÇ‹ nBk¤ijí« bghW¤jjh? xU
tF¥ghÇ‹ nBk¤ij kh¤âu« bghW¤jjh? c©ik eh£Ley«
njLnth® jhœªj tF¥ghUila ey¤ijí«, ã‰g£l tF¥ghUila
ey¤ijí« njLtij¤jh‹ eh£Leybk‹W Ãid¥gh®fŸ. ehL v‹
gJ rfy tF¥ghU¡FnkbahÊa tY¤j tF¥ghU¡bf‹W kh¤âu«
V‰g£ljšy. “tF¥ò ey‹ njLtJ v‹whš ekJ ehL gy tF¥òfis
cil¤jhÆU¡»wJ. Mjyhš gy tF¥ghUila eyidí« njLt
jhŒ V‰gL« ; m¥nghJ mJ Koahj fhÇakh»ÉL« ; Mjyhš eh£L
ey«, eh£Ley« v‹W bghJthŒ¢ brhšÈ¡ bfh©oU¥gJjh‹
mETykhdJ” v‹W áy® brhšY»wh®fŸ. ekJ ehL gy tF¥ghiu¡
bfh©ljhfnt vªj¡ fhuz¤âdhnyh V‰g£L¥ nghŒÉ£lJ. gy
tF¥ghU¡F« e«ã¡if c©lhF«goahf elªJ bfhŸs nt©oaJ
jh‹ eh£o‹ ey‹ njLnthÇ‹ flik.
eh£Ley‹ njLnthÇ‹ x›bthU â£lK« rfy tF¥ghÇ‹
e«ã¡if¡F« V‰wjhŒ¤jh‹ ïU¡f nt©L« .j‰nghJ ekJ eh£oš
tF¥ò v‹W brhšy¡Toa khâÇÆš tF¥òÇik¡F Mtyhí«,
x‹W¡bfh‹W mte«ã¡ifahí« ïU¥gJ _‹nw tF¥ò¤jh‹.
mit ãuhkz®-ãuhkzušyhj ïªJ¡fŸ -gŠrk® v‹W brhšy¡
Toa _‹W tF¥gh®jh‹. ïij všnyhUnk r®¡fh® cŸgl - eh£L
cÇik njLnth® cŸgl - všnyhU« x¥ò¡bfh©lhŒÉ£lJ.
Mªâu® -jÄH®-f®ehlf®-nfus® v‹»w ãÇit¢ brhšÈ #d§fis
VŒ¡f nt©oaâšiy . ït‰iw¤ jŤjÅahfnt ãÇ¡fnt©L
bk‹W fh§»u° V‰ghL brŒjh»É£lJ. fh§»uÌY« mJnghynt
ãǤjh»É£lJ. Mjyhš mij¥ g‰¿¡ ftiyÆšiy. vdnt nk‰
brh‹d _‹W tF¥gh®jh‹ xUtU¡bfhUt® mte«ã¡ifílÅ
U¡»wh®fŸ. “ït®fS¡F cÇik tH§»É£lhš, ït®fS¡FŸsh
Fo muR - 1926 ( 1) 124
fnt gy tF¥òfŸ »s«ò«” v‹W áy® brhšÈ #d§fŸ ò¤âia¡
fiy¡f¡TL«. m¥goÆUªjhY«, rfy tF¥ghÇ‹ eyidí«
ftÅ¡f¤jFªj â£l« nghLtj‰F Koahbj‹W ga¥gl nt©oa
âšiy. tF¥òfS¡F¤ jFªjgo c¤ânahf§fS« °jhd§fS«
mik¡fî« rîfÇaÄU¡»wJ. 3 1/2 nfho #d§fŸ cŸs 炙yhªJ
gh®Èbk©oš 700 bk«g®fŸ ïUªJ uhéa ghu« brŒ»wh®fŸ.
MjÈdhš ekJ eh£oY« rfy tF¥ghiuí« uhéa ghu¤âš nr®¥gJ
fZlkšy. ïu£il Kjš tF¥ò¥ goí«, 5000, 6000 %ghŒ r«gsK«
bfhL¡fhkš 3-tJ tF¥ò¥ go¢ bryî« 400, 300 r«gsK«
bfhL¤jhš všyh« rÇ¡f£o¥ nghF«. m¥nghJ mâf¥ ngh£o
ïU¡fhJ. Mjyhš tF¥òÇikia¥ g‰¿ ga¥gl nt©oa âšiy.
mšyhkY«, ekJ eh£oš mâfkhd ãÇÉidfŸ ïU¡»w jhf
Ãid¤J¡ bfhŸS»‹nwhnkašyhkš, th°jt¤âš msî¡F
ÄŠádjhf x‹WÄšiy. ãuhkz®fS« jh§fŸ xU tF¥bg‹W«,
j§fis¤ jÉu k‰wt®fËš N¤âu® - gŠrk® vd ïu©L tF¥òfŸ
jh‹ ïU¥gjhf x¥ò¡ bfhŸS»wh®fŸ. ãuhkzušyhjhU« nk‰
brh‹d ãuhkzušyhjh® všyh« xU tF¥bg‹W«, j§fS¡F¡ Ñœ
gŠrk® v‹W xU tF¥ò« ïU¥gjhf¤jh‹ x¥ò¡ bfhŸS»wh®fŸ.
gŠrk®fŸ, jh§fŸ xU tF¥bg‹W«, k‰wt®fŸ j§fS¡F nk‰
g£l tF¥bg‹W« x¥ò¡ bfhŸS»wh®fŸ. ï«_‹W tF¥ghU«
j§fËš xUtU¡bfhUt® ɤâahrÄU¥gjhf¡ f‰ã¤J¡ bfhŸSt
jhš, ï« _tU¡F«jh‹ xUtU¡bfhUt® e«ã¡ifí©lhF«go
j¡f cÇikfŸ V‰gl nt©oaJ Äfî« mtáakhdjhF«. ï«
_tU« j§fS¡F« xUtU¡bfhUt® ca®î-jhœî ïšiy;
všnyhU« rk«jh‹; kÅj cÇikia miltâš eh« xUtU¡
bfhUt® ca®ªjt® jhœªjt®fsšy v‹»w cz®¢á tU»w fhy¤âš
tF¥òÇikia¥ g‰¿a ftiyna nt©oaJÄšiy. tF¥ã‹
nguhš cÇikí« nf£f mtáa« V‰glhJ. m¥go¡»šyhkš gy
tF¥ghU« nr®ªJ fZl¥g£L xU gjÉia¢ r«ghâ¤jhš, mij
xU tF¥ghnu mEgÉ¥gj‰F mETykhfî«, k‰w tF¥gh®fŸ
N¤âu®fŸ v‹W«, ã‰g£ltbu‹W«, Ô©lhjh®fŸ v‹W«, bjUÉš
el¡fî«-f©Âš bj‹glî« mUf®fsšybt‹W«, xU tF¥gh®
xU tF¥ghuhš fUj¥gL»‹w nghJ, tF¥òÇikia¡ ftÅ¡fhkš
eh£LÇikia¡ ftÅ¡f nt©Lbk‹W brhšYtJ ešyh©ik
ašyhjJ«, m®¤jÄšyhjJ«, ã¤jyh£l cÇikahfînk jh‹ Koí«.
Fo muR - jiya§f« - 14.02.1926
125 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

X£l®fis Vkh‰Wjš
$kh‹ á. ïuh#nfhghyh¢rhÇah® KjÈa
ãuhkz®fË‹ jªâu«
br‹w áy fhykhf ãuhkzušyhjh® bgU«ghY« r£l
rigfËY«, jhÿfh , Íšyh ngh®L, KÅághÈo KjÈa °jy °jhg
d§fËY« bk#hÇ£oahuhf V‰g£L, ãuhkzušyhjhÇ‹ K‹nd‰
w¤ij¡ ftŤJ¡ bfh©L tUtâš bj‹dh£L¥ ãuhkz®fŸ kd«
bghwhjtuh» bghwhikí§ bf£l v©zK§ bfh©L, v¥goahtJ
ãuhkzušyhjhiu¢ r£lrigfËÈUªJ«, °jy °jhgd§fËÈ
UªJ« Éu£oao¤J, K‹nghynt j§fŸ Mâ¡f¤ij¥ gy¥gL¤â¡
bfhŸs nt©L« v‹»w v©z¤â‹ ngÇš rfy ãua¤jd§fisí«
brŒJ tU»wh®fŸ.
ãuhkzušyhjhÇš áy uhéathâfbs‹ngh® ït‰iw e‹whŒ
m¿ªâUªJ«, j§fŸ tƉW¥ ãiH¥ò¡F«, thœ¡if eyD¡F«,
Ñ®¤â¡F« Mir¥g£L¡ bfh©L ãuhkz®fË‹ thiy¥ ão¤J¡
bfh©L âÇtnjhlšyhkš, ãuhkzušyhj r_f¤jhU¡nf nfL
NG«go thœªJ tU»wh®fŸ. mšyhkY«, ãuhkzušyhj njÓa¥
g¤âÇiffŸ v‹W brhšy¥gL« gy g¤âÇiffS« j§fS¡bfd
xU bfhŸifÆšyhkY«, kÅj¤ j‹ikí«, M©ik¤ jdK«
ïšyhkY« g¤âÇif el¤JtJ«, gz« r«ghâ¥gJ«jh‹ nkhB
rhjdbkd¡ fUâ¡bfh©L, rka¤â‰F¤ jFªjgo elªJ bfh©L
j§fŸ r_f K‹nd‰w¤ij¥ ghHh¡»¡ bfh©L tU»‹wd.
m‹¿í«, ãuhkzušyhjhÇnyna áy go¤jt®fbs‹nghU« ãuò¡
fbs‹nghU«, j§fŸ njr¤ijí« r_f¤ijí«, kd¢rhøiaí«
ɉW É£L v¥go elªJ bfh©lhš r£lrig¡F¥ nghfyh«; gjÉ
fŸ bgwyh«; c¤ânahf« r«ghâ¡fyh« v‹»w fU¤J¡ bfh©lt®
fsh» mt®fS« rka« nghš elªJ tU»wh®fŸ. M»a nk‰f©l
t®fbsšyh« ï«khâÇ j§fŸ Raey¤ij kh¤âu« ftŤJ el¥g
jhš ãuhkzhâ¡f¤ij Ãiy ÃW¤j¥ ghLg£L tU« ãuhkz®fS¡F
Fo muR - 1926 ( 1) 126
Äfî« mETy« V‰g£L, mt®fŸ tŠrf« Ryg¤âš <nlW«go
ahÆUªJ tU»wJ. ï«khâÇahd fhÇa§fshš bghJ #d§fS«
ït®fŸ tŠrf¤ij m¿a Koahk‰nghŒ ÉL»wJ. ïjdhš
ãuhkz®fS¡F« ãuhkzušyhjhiu v‹d nt©LkhdhY« Nœ¢á
fŸ brŒayh«; ïij btËah¡Ftj‰F kh®¡fÄšyhkš ãuhkz
ušyhj jiyt®fbs‹ nghiuí«, g¤âuháÇa®fbs‹nghiuí«
âir¡ f£L¡f£o, ml¡», RthÔd¥gL¤â it¤J¡ bfh©oU¡»
nwh« v‹»w mf«ght¤â‹ ngÇš, m©l¥ òu£LfS«, Mfhr¥
òu£LfS« òu£o tU»wh®fŸ. br‹w r£lrig¤ nj®jšfËš
K£L¡f£il nghLtj‰fhfî«, x¤JiHahik brŒtj‰fhfî« r£l
rig¡F¥ ngh»nwh« v‹W brhšÈ¥ nghŒ, j§fŸ ãŸis F£ofS¡
F«, ïd¤jhU¡F« c¤ânahf« r«ghâ¤J¡ bfhL¥gânyí«, mL¤j
nj®jÈY« r£lrig¡F¤ jh§fns nghtj‰F M¡fª njo¡ bfhŸS
tânyí« ftiyahÆUªJ É£L, kWgoí« ï›tUl« kJÉy¡if
monahL xʤJ ÉL»‹nwh« v‹W brhšYtâ‹ nguhš nth£l®
fis Vkh‰¿ r£lrig¡F¥ nghf¥ gh®¡»wh®fŸ.
ïj‰F mETykhf fh§»uirí« cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸSt
njhL kfh¤khÉ‹ bgaiuí« cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸS»wh®fŸ.
mšyhkY«, c©ikahd x¤JiHahjhbu‹W«, nah¡»abu‹W«,
brhšY«goahf X® fhy¤âš bghJ #d§fË‹ mã¥uha« bg‰W
É£l $kh‹ r¡ut®¤â ïuh#nfhghyh¢rhÇahU« ï¢Nœ¢áÆ‹
bgU« ghf¤ij¤ jhnd V‰W¡bfh©L el¤â tU»wh®. br‹w áy
thu§fshf, ãuhkz®fS¡nf nth£ bfhL§fŸ v‹W brhšYtj‰F¥
gâyhf, Rauh{a¡ f£áahU¡nf nth£ bfhL§fŸ; mt®fŸ r£lrig
fËš fŸis ÃW¤Jth®fŸ v‹W ijÇakhŒ ghku #d§fis Vkh‰W
»wh®. ïij¡ f©L áy ghku #d§fŸ VkhªJ nghf¡ TLkhjyhš,
$kh‹ ïuh#nfhghyh¢rhÇahÇ‹ nah¡»aijia¥ bghJ #d§fŸ
m¿a¢ brŒa nt©oaJ ekJ flikah»É£lJ. r£lrigia¥
g‰¿ br‹w M©L¡F K‹dh©oš, bghJ #d§fËl« ešy bga®
bgw ãua¤jd¥g£L¡ bfh©oUªj fhy¤âš $kh‹ ïuh#nfhgh
yh¢rhÇah® r£lrig v‹»w jiy¥ã‹ Ñœ btËÆ£oU¡F«
neh£Oáš f©l mã¥uha§fis btËÆL»nwh«. mjhtJ:-
“ïÅ el¡f¥ nghF« r£lrig¤ nj®jšfËš nruhkY«, vªj
mngBfU¡F« th¡F¡ bfhL¡fhkY«, njrg¡j®fŸ ahtU« mng
Bf®fshf ÉfhkY« ïU¡f nt©oaJ e«Kila flik.
ïj‰F K¡»a fhuz§fshtd : -
1. r£lrig¡F¥ nghtâš #d§fS¡F xU ãunah#dK«
c©lhfhjnjhL áW Éõa§fËš ftd« brY¤â bgÇa
127 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 Éõa§fis kw¡F«go brŒJÉL«.
2. ïuhQt gy¤jhY«, j§fŸ ÄUf gy¤jhY« M©LtU«
murh§f¤jh®, e«Kila r«kj¤â‹ ngÇY« rkhjhd¤â‹
ngÇY« M©L tUtjhf¢ brhšÈ¤ âÇa ïl§ bfhL¤
jt®fshnth«.
3. r£lrigia¥ g»Zfhu« brŒa 1920-« tUl¤âš ïUªj
fhuz§fŸ ï¥nghJ« ïUªJ bfh©L tU»‹wd.
4. murh§f¤jh® r£lrig Éõakhf¢ brŒâU¡F« ÉâfË‹
go, mâfhu t®¡f¤jhUila brašfis r£lrig m§f¤
âd®fshš jL¡f Koant KoahJ. r®t mâfhuK«, mâfhu
t®¡f¤jh® it¤J¡bfh©oU¥gnjhL e«Kila ãuâÃâfŸ
mâfhut®¡f¤â‹ Vkh‰WjY¡F« c£g£L¥ nghth®fŸ.
5. eh« brŒa nt©oa ntiyfŸ, fj®¥ ãurhu«, Ô©lhik
bahʤjš, #hâ x‰Wikia ts®¤jš KjÈa gy
ntiyfËU¡f, ïitfis É£L nth£LfŸ r«ghâ¡fî«,
r£lrig¡FŸ br‹W fhy¤ijí« gz¤ijí« åzh¡
FtJ« jtwhF«.
6. r£lrig¡FŸ br‹W ïuh#g¡â r¤âa« brŒtJ«, r£lrig
ntiyia¢ rÇtu¢ brŒntbd‹W ãukhz« bfhL¥gJ«
ekJ RakÇahij¡F« kd¢rhø¡F« ÉnuhjkhF«.
7. j‰nghJ mik¡f¥g£LŸs r£lrigfŸ, cgnahfÄšiy
ba‹W cyfnk nfhΤJ¡ bfh©oU¡f eh« mitfS¡
FŸ ãuntá¥gJ eif¥ã‰»lkhF«.
8. r£lrig¡FŸ ekJ c©ik¤ jiyt®fbsšyh« br‹W
É£lhš, fh§»u° kfhrig¡»U¡F« bfsutbkšyh«
FiwªJ, r£lrigfS¡F kâ¥ò ts®ªJ r®¡fh® M£á
Ãiybg‰W ÉL«.
9. mšyhkY«, ek¡FŸ ïUªJtU« #h⢠r©ilfS«
bghwhikfS« mâfkhF«.
10. fh§»u°fhu®fŸ r£lrigfis¡ ftÅahkÈUªjhš bghwh
ik¡»lÄšyhkš x‰Wik tsU«.”
Fo muR - 1926 ( 1) 128
ï›Éjkhf Rkh® 10 mã¥uha§fis¢ br‹w nj®jY¡F¢
brh‹dtU«, ïÅí« jh‹ x¤JiHahjhuuhfnt ïU¡»nw‹ v‹W
brhšYgtUkhd $kh‹ M¢rhÇah® ï›th©L ãuhkz®fis r£l
rig¡F mD¥òtj‰F Ka‰á brŒJ bfh©L Rauh{a¡ føÆ‹
rh®ghŒ gy És«gu§fŸ brŒJ¡ bfh©L tU»wh®. mjhtJ: -
1. fh§»u° føah® fŸis xÊ¡f cWâbkhÊ bfhL¤J
É£lh®fŸ. Mjyhš, mt®fS¡F nth£ bfhL§fŸ v‹W«,
2 fŸisí« rhuha¤ijí« xÊ¡f fh§»u° føah®fŸ r£l
rig¡FŸ fL« ngh® òÇth®fŸ, m¿ªÔ®fsh? Mjyhš,
mt®fS¡F bfhL§fbs‹W«,
3. kfh#d§fns ! fh§»u° f£áah® óuz kJÉy¡F¡fhf
ãothj¥ ngh® el¤Jth®fŸ. Mjyhš, mt®fS¡F nth£
bfhL§fŸ v‹W«,
4. fŸis ÃW¤j¡ fh§»uÌ‹ cWâbkhÊia V‰W¡bfh©L
mt®fS¡F nth£ bfhL§fbs‹W«, ï‹D« gy ï«khâÇ
btË¥gilahfî« bghUŸgL«goahfî« vGâ¡
bfh©nl tU»wh®. jh‹ nghFÄl§fËY« ï«khâÇna Ra
uh{a¡ fø¡fhuU¡F nth£ brŒí« goí«, ãuhkzuš
yhjh®fis #°o° føÆ‹ nguhš jªâukhŒ¤ jh¡»¡
bfh©L mt®fS¡F nth£ brŒa¡Tlhbj‹»w Éjkhfî«
ngá tU»wh®.
$kh‹ r¤âa_®¤â
$kh‹ ïuh#nfhghyh¢rhÇahUila nah¡»aijna ï¥goÆ
U¡Fkhdhš $kh‹ r¤âa_®¤âÆ‹ nah¡»aijia¥ g‰¿ vL¤J¢
brhšyî« nt©Lkh? $kh‹ uh#nfhghyh¢rhÇah® bfhŠr
ehis¡F K‹ò fŸis xÊ¥gjhf¢ brhšÈ r£lrig¡F¥ nghfyh«
v‹W Rauh{a¡ føahU¡F xU í¡â brhšÈ¡ bfhL¤j fhy¤âš,
$kh‹ r¤âa_®¤â $kh‹ M¢rhÇah® ÛJ rªnjf¥g£L,
1. r£lrigÆ‹ _y« fŸis xÊ¡f Koahbj‹W«,
2. Rauh{a« tªjhbyhÊa fŸis xÊ¡f Koahbj‹W«,
3. 25 tUl¤âš fŸis xÊ¡f xU â£l«nghlnt©Lbk‹W«,
4. r£lrigÆ‹ _y« xU fhÇaK« brŒa Koahbj‹W mu
129 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 áaš fÄ£o K‹ rh£áa§ bfhL¤J«,
5. $kh‹ ïuh#nfhghyh¢rhÇahnu fyhš ïyhfh kªâÇahŒ
tªjhY«Tl fŸis ÃW¤âÉl Koahbj‹W«,
6. Mjyhš, $kh‹ M¢rhÇah® brhšYtJ elthj fhÇa
bk‹W«, ïâš v‹dnkh jªâuÄU¡»wJ,
v‹W ï«khâÇ brhšÈ¡ bfh©oUªj $kh‹ r¤âa_®¤â,
j‹id kªâÇahŒ ÃaĤjhš clnd fŸis ÃW¤âÉL»‹nwbdd¢
brhšY tJ«, fŸis ÃW¤j¥ ghLgLtjhŒ $kh‹ M¢rhÇahU¡F
cWâ T¿ÆU¥gjhf¢ brhšYtJ«, $kh‹ M¢rhÇahU«, ï«khâÇ
ahd MŸfS¡F nth£ th§»¡ bfhL¡f¥ bghJ #d§fis tŠá¥
gJ« v›tsî nah¡»akhd fhÇabk‹gij thrf®fŸjh‹ ftÅ¡f
nt©L«. ïij¡ ftÅ¡»‹w nghJ rªij¡ filfËš kh£L¤
juf®fŸ brŒí« ã¤jyh£l§fŸ ekJ Phgf¤â‰F tU»‹wJ.
kh£L¡fil¥ ã¤jyh£l«
rªij¡filfËš áy® j§fSila cgnahfk‰w khLfis
tÆW Ãiwa¤ j©Ùiu Ãu¥ã¡ bfh©LtªJ ɉgj‰fhf bfh©L
tUth®fŸ. m›Él§fËš ɉW¡ bfhL¥gj‰fhf¤ juf®fŸ ïU¥
gh®fŸ. mt®fËš ïUt®, m«kh£L¡fhu®fËl« ïufáakhf ešy
Éiy¡F ɉW¡ bfhL¤jhš j§fS¡F ï›tsî bfhL¡f nt©L
bk‹W«, m¥go¡»šyhÉ£lhš, kh£oDila nah¡»aijia btË
Ɖ brhšÈÉLnthbk‹W« brhšÈ mtÅl« j¡fgo juF ngá¡
bfh©L, j§fŸ kh£il ɉW¡ bfhL¥gj‰F¥ ãua¤jd¥ gLth®fŸ.
m¥bghGJ juf®fŸ ïUtUnk, xUt‹ kh£L¡fhudhfî«, k‰bwh
Ut‹ khL th§F»wtid¥nghš ntõ« ngh£L¡ bfh©L c©ik
ahŒ khL th§F»wt®fŸ ahuhtJ m›tÊahf¥ nghF«nghJ,
kh£o‹ Mrd¤â‹ tÊahŒ kh£L¤âdR v‹»w ó¢áia cŸns
brY¤â m«kh£il¡ Fâ¡f¢brŒJ bfh©L, xUtU¡bfhUt®
ÉiyngRtJ nghš ngá¡ bfh©oU¥gh®fŸ. c©ikahŒ khL
th§F»wt‹ ïij th°jtbk‹W Ãid¤J, khL âdR Filtij¥
bghW¡fkh£lhkš m§FħF« jhÉ¡ Fâ¥gij¡ f©L, ïJ Äfî«
RWRW¥ghd khL v‹W Ãid¤J¡bfh©L rÛg¤âš tªjhš, juf®fŸ
xUtU¡bfhUt® mJ 20 %ghŒ bgwhj khlhÆUªjnghâY« , ït‹
60 %ghŒ¡F nf£gJ nghš nf£gJ«, mt‹ 100 %ghŒ¡F FiwªJ
bfhL¡fkh£nlbd‹W brhšYtJ«, k‰wt‹ mJ 6 khr¤â‰F
K‹ndašyth 100 %ghŒ Éiy ïUªjJ; ï¥bghGJ Éiy
ïw§»É£lJ; ïªj 60 %ghŒjh‹ bgW«; mj‰F nkš KoahJ vd¥
Fo muR - 1926 ( 1) 130
ngá¡ bfh©oU¥gJ«, c©ikahŒ th§F»wt‹, kh£il¤
bjh£L¥gh®¡f tªjhš 60 %ghŒ¡F¡ nf£»wJ nghš eo¤j juf‹,
mJ ɉ»w khlšy; 60 %ghŒ¡F eh‹ K‹dnk th§»ah»É£lJ
nghkŒah ngh« v‹W brhšYtJ«, kh£L¡fhu‹ nghš eo¤jt‹
ïšyŒah mJ 100 %ghŒ khL eh‹ 60 %ghŒ¡F bfhL¡fkh£nl‹;
mt® »l¡»wh®; Ú§fŸ nt©Lkhdhš ghU§fŸ v‹W brhšYtJ«,
khL th§f tªjt‹ ït®fŸ eo¥gij¥ gh®¤J c©ik jhbdd e«ã
VkhªJ, khL âdR Fil¢rš bghW¡f kh£lhkš Fâ¥gij¥ gh®¤J,
RWRW¥ghd khbl‹W« ït®fŸ Éiy nf£gij¥ gh®¤J c©ik
ahÆU¡Fbk‹W e«ãí«, ã‹D« ɉgjhŒ eo¡F« juf‹, th§F
»‹wtid¥ gh®¤J, ïªj khL rÇahŒ ntiy brŒahÉ£lhš bfh©L
tªJ É£LÉL§fŸ; ÔÅ¢ bryî, t£obašyh« nr®¤J¡
bfhL¤JÉL»nw‹ v‹W brhšY« tŠrf th¡FWâfisí« e«ã
th§» ÉLth‹. mt‹ th§»É£lJ«, gz¤ij _tUkhf¢ nr®ªJ
g§F ngh£L¡ bfh©L r¥ig kh£il mt‹ jiyÆš f£o É£L
Xo¥ nghth®fŸ.
ãwF khL th§»dt‹ åL bfh©L nghŒ¢ nr®¥gnj bgÇa
fZlkhŒ¥ nghŒ ÉL« . âdR br¤J¡ Fil¢rš ËW nghdj‰f¥
òw« khL _¤âu« bgŒaî«, rh nghlî« Tl vGªJ Égj‰F¢
r¡âÆšyhkš gL¡ifÆnyna ïitfŸ fÊ¡f nt©oajhf
ïU¡F«.
mJnghy, ekJ r¥ig kh£L¡fhudh»a r®¡fhU¡F ɉW¡
bfhL¥gt®fsh»a $kh‹fŸ ïuh#nfhghyh¢rhÇah®, ÓÅthrŒa§
fh®, r¤âa_®¤â ngh‹w juf®fŸ, khL th§F« Foahdt®fsh»a
ãuhkzušyhj ghku nth£l® #d§fŸ jiyÆš r¥ig kh£il¡
f£LtJ nghš mt®fŸ nth£il th§» jh§fŸ r£l rig¡F¥ nghŒ
Éiyia¥ g§F ngh£L¡ bfhŸStJ nghš, jh§fS« j§fŸ
ãŸis F£ofS« ïd¤jh®fS« c¤ânahf« r«ghâ¤J¡ bfh©L
khL th§»dt‹ mâf Éiyngh£L th§» r¥ig kh£il¡ f£o
mGtJ nghš, ãuhkzušyhjh®fŸ jhœªj ÃiyÆš Ô©lhjt®
fis¥nghš mt°ij¥gLtJ ï«khâÇ r«gt§fS¡F¥ bghU¤j
khdbj‹W vL¤J¡fh£l¤ njitÆšiy.
Fo muR - f£Liu - 14.02.1926
131 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 ãurhu¡ T£l§fËš FH¥g«
j‰fhy« Rauh{a¡ fø¥ ãurhu¤â‰fhf $kh‹fŸ ÓÅthrŒ
a§fh®, fÈahzRªju KjÈah® KjÈnah® M§fh§F bršYtJ«
r£lrig mngBf®fis¤ j§fŸ fø¡F ïG¥gJkhd ãurhu§fŸ
elªJ tUtij¥ g¤âÇif thÆyhf m¿»nwh«. mnjhL Tlnt
x›bthU T£l§fËY« FH¥g§fS« T¢ršfS« el¥gJ«
gh®¡»nwh«.
cjhuzkhf, kJiuÆš Û£o§F el¡fÉlhk‰ brŒjJ« F«g
nfhz¤âš nghä° cjÉÆdhš jiyt®fŸ v‹ngh® åL nghŒ¢
nr®ªjJ«, fhŠÓòu¤âš nfŸÉfS« FH¥g§fS« elªjJ« g¤âÇ
iffŸ _ykhfî« ÃUg®fŸ _ykhfî« bjÇa tU»wJ. ï«kh
âÇahd fhÇa§fis eh« kd¥ó®¤âahf btW¡»nwh«. ãurhuf®fŸ
v‹d fU¤njhL tªj nghâY« mt®fŸ brhšYtJ KGikí«
bghWikahŒ¡ nf£LÉ£L kW¥ò VjhtJ ïUªjhš ngRtj‰F
mtfhr« nf£f nt©oaJ, m¡T£l¤jh® mij kW¥gh®fshdhš
ngrhkÈUªJ É£L mL¤jehŸ xU T£l¤ij¡ T£o ekJ mã¥ã
uha¤ij¢ brhšy nt©Lnkašyhkš, FH¥g« brŒtnjh, ngr
Koahk‰ jL¥gnjh nghä° jait¡ bfh©L åL nghf¢ brŒtnjh
Äfî« ïÊthd fhÇabk‹nw brhšYnth«.
Fo muR - f£Liu - 14.02.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 132
j‰fhy Ãiyik
ghy¡fh£oš brh‰bghÊî
ekJ eh£o‹ j‰fhy Ãiyikia¥ g‰¿ ngRtbj‹whš
Ãid¡F« nghnj ntjidahfî« J¡fkhí« ïU¡»wJ. v›tsnth
bgUikahf ïUªjjhf¢ brhšy¥gL« ekJ ehL ï‹W ïU¡F«
Ãiy, mªÃa Mø¡F moikah»- mªÃa Mø v‹whš kÅj¤
j‹ik¡F mªÃa - mjhtJ, kÅjD¡F kÅj‹ ão¤J â‹D«
khâÇÆš tÈatD¡F vËat‹ MfhukhŒ eilbg‰W tU»‹wJ.
ekJ eh£o‹ kj¡ bfhŸiffË‹ gy‹fËš ï›tªÃa M£á x‹
bw‹W«, kj¤â‹ nguhš e« njr¤J¡F V‰g£l bfLâÆ‹ gydhŒ
ekJ ehL ï¡bfâia milªjJ, Mjyhš btW« uhéa Ó®âU¤
j¤ij¥ ngá¡ bfh©oU¥gâš ãunah#dÄšiy, ekJ kj¤â‹
nguhš V‰g£l #hâ ɤâahr§fËš kÅj®fŸ ãwÉÆnyna ãuhk
z‹ ca®ªj #hâah‹ v‹gJ«, gŠrk‹ jhœªj #hâahbd‹gJ«
ekJ eh£il É£L xʪjhyšyhJ ekJ ehL RjªâuK«, RakÇah
ijí«, Ra M£áí« bg‰W thH KoahJ. Ô©lhik ba‹gJ X®
kj¤âY«, eh£oYÄU¥gJ m«kj¤â‰nf bgÇa ïÊî. ãwÉÆ
nyna ca®ªj #hâahbu‹W X® T£l¤jhiu¡ bfh©lhLtJ, mªj
eh£o‹ RakÇahij¡F« k‰W« gy tF¥ò¡FŸ bgÇa ïÊî¡F«
MjhukhF«. Mjyhš ekJ eh£oš kÅj¥ ãwÉÆš cŸs ca®î¤
jhœî ɤâahr§fis ntnuhL fisªJ v¿tJjh‹ njr¤J¡F«,
r_f¤J¡F« X® kÅj‹ brŒa nt©oa K¡»a¡ flik. ït‰iw
É£LÉ£L uh#h§f¤âÅl¤âš r£lrigfŸ KjÈa °jhgd§fË‹
_y« njr¤â‰F Ó®âU¤j« bgWntbd‹W brhšYtJ bghJ njr
nritahfhJ. mJ Raey«, Ra #hâ ey¢ nritna jhdhF«. uhéa
Éõa¤âY« VjhtJ áW ghfkhtJ ekJ eh£L¡F cgnahf¥gL«
goahf ntiy brŒa nt©Lkhdhš mJ všyh uhéa cÇikfS«
ekJ eh£L rfy tF¥ghU¡F« rkdhŒ »il¡F«go V‰ghL brŒtJ
jh‹ #hâ tF¥ò ɤâahr§fË‹ bfhLikfis xÊ¡F«. ï›Éõ
a§fËš ftiy vL¤J¡ bfhŸshkš bghJthf ehL, ehL v‹W
ngá¡bfh©L fhy¤ij¡ fl¤JtJ, RafhÇa¤ij ftÅ¥gnjhL
mšyhJ, eh£L¡F xU nBk¤ijí« ÉisÉ¡fhJ. tF¥ò
133 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
rkcÇikfis myøa« brŒJÉ£L uhéa cÇik v‹W ngá¡ Koahj fhÇa§fis¢ brhšÈ Vkh‰W»wt®fŸ th®¤ijia e«ã
bfh©L el¤j¥gL« vªj¡ fhÇa¤ijí«, rk cÇikfŸ ïšyhj ãuhkzhâ¡f¤ij ÃiyÃW¤j¥ ghLgL« ãuhkz®fS¡nfh,
tF¥òfŸ ã‹g‰w KoahJ. mitfŸ tªJ, tF¥òÇik rkkhŒ mt®fŸ cjÉahY«, mt®fŸ ãurhu¤jhY«, r£lrig¡F¥ nghŒ
milí« tiuÆš FW¡»£L¡ bfh©Ljh‹ ïU¡F«. xU tF¥ghiu mt®fS¡F moikahÆU¡F« M£fS¡nfh nth£L¡ bfhL¤J
Vkh‰¿ xU tF¥gh® K‹ndWtj‰fhd uhéa ïa¡f§fis njr ey ïÊîglhkš #h¡»uijahí«, c§fŸ ifahnyna bfhŸË¡ f£il
ïa¡fbkd¡ bfh©L bghJk¡fŸ VkhªJ ã‹g‰WtJ«, mj‰F« ia vL¤J c§fŸ jiyia brh¿ªJ¡ bfhŸtJ nghš ïuhkš nth£
áy m¿ahjh®fS« Raey¡fhu®fS« M¡f§ bfhL¤J tªjhY« Éõa¤âš Ú§fŸ ò¤ârhȤjdkhŒ ïU¡f nt©Lbk‹W«,
KoÉš mJ 圪J nghFbk‹gJ cWâ. mj‰F cjhuzkhf uhéa
tF¥òey‹, tF¥òÇik M»aitfŸ r£lrigƉ nghŒ
cÇik bgWtj‰F jiyáwªJ És§FtjhŒ¢ brhšy¥gL«
milant©oa mtáa« ïšiy; btËÆnyna gh®¤J¡ bfhŸs
Rauh{a¡ f£á ba‹D« X® nghÈ¡ f£á bj‹dhL ngh‹w gy ïl§
Koí«. “Mjyhš, njr ey¤â‰F jh§fŸ ghLgl nt©L«” v‹»w
fËš ghku #d§fis Vkh‰¿ tªjhY«, mnef ïl§fËš mj‹
v©z« ahU¡fhtJ ïU¡Fkhdhš, mt®fŸ f©o¥ghŒ r£l
c©ik¤ bjǪJ mJ cilg£L« ïÊîg£L« tU»‹wJ. mJ
rigia¥ g»Zfhu« brŒJÉ£L fj® mÂtâY« fj® c‰g¤â
tu¥nghF« r£lrig KjÈa nj®jšfËš M¡f« bgw gyÉj Nœ¢á
brŒtâY«, Ô©lhikia xÊ¥gâY« ãua¤jd¥glnt©L«.
fS« És«gu§fS« brŒJ tU»‹wJ. br‹w nj®jšfËš m¡f£á
fjiu eh« if É£L É£L mªÃa JÂia MjǤjâdh‰jh‹ ekJ
brŒj Nœ¢áfisí«, th¡F¤ jtWjšfisí« ehza¡ Fiwîfis
eh£oš bgU«ghY« bjhÊyhËfshÆU¡»w ViHfS¡F¤ bjhÊš
í« bghJ#d§fŸ m¿ªâUªJ« ï›tUl« mitfŸ m¿ahkš
m‰WnghŒ É£lJ. X® fhy¤âš ïªâa °âß j®k¤ij¥ g‰¿ v›t
kÅj®fŸ fy§F»wh®fŸ. mj‰F fhuz« $kh‹ á.ïuh#nfhghyh¢
snth bgUikahŒ vGâ it¤J¡bfh©L« ngá¡ bfh©LÄUªj
rhÇah® ngh‹wt®fŸ ï¡f£á¡F mETykhŒ ntiy brŒtJ jh‹.
ïªâa °âß j®k« Äfî« ïÊthd ÃiyÆš ïU¡»wbj‹W«, f‰ò
$kh‹ M¢rhÇah® Rauh{a¡ f£áia MjÇ¥gâ‹ neh¡fbkšyh«
v‹gJ ekJ eh£L¥ bgU«gh‹ikahd °âßfS¡F¡ fh¡f¥glhj
r£lrigia bgU«ghY« ãuhkz®fns if¥g‰w nt©Lbk‹»w
fod¤ j¤JtkhŒ nghŒÉ£lJ. étd¤â‰fhf Égrhu« brŒa nt©
v©zªjhbd‹W eh‹ Ãid¡»nw‹. $kh‹ r¤âa_®¤â ngh‹nwh®
oa °âßfŸ ekJ eh£oš ehS¡F ehŸ ts®ªJ¡ bfh©L tUtj‰F
fŸ brŒí« M®¥gh£l§fbsšyh« ãuhkzušyhj jiyt®fis¥
ekJ eh£L¡ ifuh£od§fŸ mU»¥nghdJjh‹ fhuz« bjhÊyhË
g‰¿ ãuhkzušyhjhU¡FŸshfnt mUtU¥ò V‰g£L ãuhkz
fË‹ jǤâu¤ij xʤJ °âßfË‹ j®k¤ij¡ fh¥gh‰w nt©Lkh
ušyhj nth£l®fbsšyh« ãuhkz®fS¡nf nth£ bfhL¤J r£l
dhš, fjiu¡ if¡bfh©lšyhkš ntW xU rhjd¤jhY« KoahJ,
rigia ãuhkzhâ¡f rigahf kh‰wnt©L« v‹»w fU¤J¡
ekJ eh£L¥ bgUikia xÊ¡f °âß j®k§fis mʤJ, bjhÊyhs®
bfh©Ljhbd‹W«,
fisí«, ViHfisí« g£oÅ¥ngh£L , eh« ï¡fâÆš ïU¥gj‰F¡
j‰fhy¢ r£lrigfS« j§fŸ j§fŸ tF¥ò ey¤ij ehL fhuz« eh« r®¡fh® ngÇnyna brhšYtJ KGtJ« c©ikahfhJ,
nthU¡F kh¤âu« VjhtJ bfhŠr« ãunah#d¥gLnkašyhkš r®¡fhÇl« xU ghf« ïUªj nghâY«, bgU«ghf« ehnkjh‹ fhuz
ntbwhU fhÇa¤â‰F«, mjhtJ tÇ¥gSit Fiw¡fnth, kJ khŒ ïUªJ tU»nwh«.
ghd¤ij xÊ¡fnth, c©ikahd Ra M£á¥ bgwnth, ViHfŸ
eh« všnyhU« fjiu cL¤JtjhÆUªjhš ekJ r®¡fhU¡F
ãiH¡fnth, jǤâu¤ij xÊ¡fnth, bjhÊyhs®fis¡ fh¥gh‰wnth
ekJ eh£o‹ ngÇš ï›tsî MirÆU¡fhJ; ekJ #d§fS¡F«
KoahJ. Mjyhš tF¥ò rk¤Jt¤â‰F«, tF¥òÇik¡F«, tF¥ò
ï›tsî g£oÅ »l¡fKoahJ; ekJ eh£L¥ bghUŸfS« mªÃa
K‹nd‰w¤â‰F« ghLgl nt©L« v‹D« ftiyíŸst®fŸ
eh£L¡F¡ bfhŸis nghfhJ. cjhuzkhf, xU kÅj‹ 12 mzhî¡F
r£lrig¡F¥ nghtjhŒ ïUªjhš, m›Éj c©ikia¢ brhšÈ
xU bf#« mªÃa eh£L kš J th§Fthndahdhš, mt‹ 10
nghtJjh‹ xG§F, bghJ#d§fS« r£lrigÆ‹ _y« ï¡fhÇa§
mzh 9 igrh ekJ eh£oÈUªJ mªÃa eh£L¡F mD¥ã¡ bfhL¤J
fis¢ Ó®¤âU¤j« brŒJ bfhŸsyhbk‹W Ãid¤jhš tF¥òÇik
10 mzh 9 igrh bryÉš j§fŸ thœehis¡ fÊ¡f¡Toa ïu©L
iaí« tF¥ò RakÇahijiaí« g‰¿ r£lrigÆš ciH¡»nw‹
FL«g¤ij ekJ eh£oš g£oÅ ngh£lj‰F bghW¥ghËah»wh‹.
v‹W kd¥ó®tkhŒ x¥ò¡bfhŸS»‹wt®fS¡F¤jh‹ nth£L¡
xU bf#« kšÈš cŸs gŠá‹ Éiy x‹nwfhš mzhjh‹ bgW«;
bfhL¡f nt©L«, k‰wgo mij brŒ»nwh« ïij brŒ»nwh« v‹W

Fo muR - 1926 ( 1) 134 135 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

gh¡» g¤nj K¡fhyzhî« mj‹ üš ü‰gj‰F«, berî¡Fkhfî«
mªÃa eh£odU¡F¡ bfhL¡»nwh«. mªj ü‰wš ntiyia ekJ
rnfhjÇfS¡F¡ bfhL¤J mªj berî ntiyia ekJ rnfhju®
fshd berî¡fhu®fS¡F¡ bfhL¤J ïUªjhš, ïªj ïu©L FL«g§
fS« xUehŸ fhy¤ij fʤJ ïU¡Fkh? mšyth? xU bf#«
mªÃa eh£L¤ J th§Ftâdhnyna xU ehis¡F 2 FL«g§
fis g£oÅ nghl¤jFªj gz¤ij mªÃa eh£L¡F mD¥ò»‹nwh
bk‹whš, Ú§fŸ mªJ¡ bfh©oU¡F« ï›tsî J¡F«,
Ú§fŸ tUlbkšyh« th§F« nfho¡fz¡fhd bf#¤ J¡F«,
v›tsî ngiu¥ g£oÅ ngh£oU¡»‹Ö®fbs‹W ftŤJ¥ ghU§
fŸ. v›tsî °âßfis bjhʉ brŒa tifÆšyhkš bjUÉš
KL¡» mt®fË‹ f‰ig ïH¡f¡ f£lha¥gL¤J»‹Ö®fbs‹gij
Ãid¤J¥ghU§fŸ.
Mjyhš, kl§fŸ f£LtJ«, m‹djhd« brŒtJ«, klhâgâ
fbs‹nghU¡F¥ gz¤ij¡ bfhL¤J nrh«ng¿fS¡F¥ bgh§»¥
nghl¢ brŒJ, mt®fŸ fhiy fGÉd j©Ùiu¤ Ô®¤jbk‹W c£
bfhŸtJ«, ò©ÂaK«, nkhBK«, m‹djhdK«, ét fhU©a
K«, ghtk‹Å¥ò« xU¡fhY« Mfnt MfhJ.
MifÆdhš, Ú§fŸ x›bthUtU« fjiu MjǤJ njr¤
ij¡ fh¥gh‰w nt©L«. njt°jhd M¡il¥ g‰¿ áy th®¤ijfŸ
brhšy nt©Lbk‹W fhÇajÇá $kh‹ kh¡f«ãŸis mt®fŸ
f£lis ïLtjhš mij¥ g‰¿í« áy th®¤ijfŸ brhšY»nw‹.
áy® c§fis Vkh‰¿ njt°jhd M¡lhdJ, ϪJ kj¤â‰F
bgÇa Mg¤J; ϪJ kj j®k °jhgd§fËY«, ϪJ kj¤ j¤Jt¤
âY« r®¡fhuh® ãuntá¤J É£lh®fŸ; #°o° f£áahbu‹W brhš
y¥gL« ãuhkzušyhj kªâÇfŸ mj‰F ïl§bfhL¤J kj¤ Jnuh»
fsh» É£lh®fŸ; mt®fis mªj °jhd¤ij É£L mf‰¿ É£L
njt°jhd r£l¤ij mÊ¡f¡ Toat®fS¡F«, mÊ¥gjhŒ brhšÈ
th¡FWâ bfhL¡»wt®fS¡Fnk Ú§fŸ nth£L¡ bfhL¤J mt®
fis r£lrig¡F mD¥gnt©Lbk‹W« k‰W« gy khâÇahfî«
gy® Nœ¢á¥ ãurhu« brŒJ tU»wh®fŸ.
ãuhkzušyhjhÇnyí« gy® ïij e«ã¡bfh©L«, áy®
ãuhkz®fËl¤âš gz« th§»¡bfh©L«, mt®fŸ jait v⮥
gh®¤J¡bfh©L« ïnjkhâÇ brhšÈ¡ bfh©L âÇ»wh®fŸ. Ú§fŸ
ït‰iw¡ bfhŠrK« e«g¡TlhJ. KjyhtJ ekJ j®k °jhgd§
fS«, klhâgâfS« nah¡»akhŒ elªJ tU»wh®fsh bt‹gij
Ú§fns nahá¤J¥ gh®¡f nt©L«. kj¤ij c¤njá¤J¤ j®k °jhg
d§fË‹ nguhš ϪJ klhâgâfS¡F«, ϪJ¡ nfhÉšfS¡F«,
Fo muR - 1926 ( 1) 136
tUl« x‹W¡F 2 nfho %ghŒ tU«go tU»wbj‹W«, ïªj 2 nfho
%ghÆš bgU« ghf« jhÌ - ntáfS«, fŸS-rhuhaK«, t¡ÑšfS«
- nfh®£LfS«, nrh«ng¿ ãuhkz®fS«, k‰W« cgnahfk‰w
M£fS« rh¥ã£L¡bfh©L ϪJ kj¤â‹ bgUikiaí«,
ãuhkzušyhjhÇ‹ RakÇahijiaí« mʤJ ïÊit c©lh¡fî«
cgnahf¥gL»‹wnjašyhkš, njr¤â‰fhtJ, kj¤â‰fhtJ, jÄœ
eh£oš cÇikíŸst®fS«, bgU«gh‹ikahdt®fSkhd ãuhkz
ušyhjhU¡fhtJ vŸssî ga‹gL»wjh? ït‰iw¡ fh§»u°
V‰g£l fhyKj‰bfh©nl mjhtJ 30, 40 tUl¡ fhykhfnt e«
eh£lt® m¿ªJ fh§»u°fËnyí«, khfhz Íšyh jhÿfh kfh
ehLfËnyí« njt°jhd M¡£ V‰gL¤J«go ãnunugidfŸ
bfh©L tªJ r®¡fhiu¡ nf£L¡bfh©L tªâU¡ »‹wh®fŸ. ïªj
2 nfho %ghí« tU«go tUtj‰F¥ bghJ #d§fŸ v›tsî
fZl¥g£L¢ r«ghâ¤J¡ bfhL¤âU¡f nt©L«. bfh©L tªJ
bfhL¥gt®fŸ v›tsî bryî brŒJ bfh©L -fZl¥g£L¡
bfh©L tªJ bfhL¤âU¡f nt©L«. cjhuzkhf, âU¥gâ njt°
jhd¤â‰F tUõ¤âš Rkh® 20 yB« %ghŒ tU«go tU»wJ. ïªj
20 yB %ghŒ ïkakiy Kjš f‹ÅahFkÇ tiuÆYKŸs
ϪJ¡fshš tÊ¢ áyî brŒJ bfh©L nghŒ, fhš- miu- x‹W-
g¤J- üW- MÆu«- gâdhÆukhf ϪJkj g¡j®fŸ v‹ngh®fshš
brY¤j¥gL»wJ. ï¥go¢ brY¤j áyî bjhif 20 yB¤J¡F
Fiwahkš 30 yBbk‹W¡ Tl¢ brhšyyh«. Mf âU¥gâ nfhÉY¡
fhf kh¤âu«, ïªJ¡fSila gz« ïªJ kj¤â‹ nguhš tUõ«
x‹W¡F 50 yB« bryth»wbj‹whš, ï‹D« k‰WKŸs nfhÉš
fS¡F«, eâfS¡F« Mf v›tsî nfho %ghŒ brythŒ¡ bfh©o
U¡F«. x£L bkh¤j« fz¡F¥ gh®¤jhš jÄœ eh£oš kj¤â‰fhf,
nfhÉšfS¡F«, itÔf¢ rl§FfS¡F«, ãuhkz®fS¡fhfî«
ϪJ¡fshš bryî brŒa¥gL« gz« r®¡fhuhš tNš brŒa¥gL«
tÇ tNš gz¤â‰F TLjyhÆU¡Fnk jÉu Fiwahbj‹gJjh‹
vdJ mã¥uha«. v¥goba‹whš xU Éj¤âY« r®¡fhU¡F¡
fhyzh¡Tl tÇ bfhL¡f mtáaÄšyhjt‹, kj¤â‹ nguhš
nfhÉY¡F«, itÔf¢ rl§FfS¡F« , FU¡fS¡F«, klhâgâfS¡
Fkhf 1-10 %ghŒ fz¡fhf Vw¡Fiwa x›bthU tUnk bryî brŒJ
bfh©Ljh‹ tU»wh®fŸ.
Mifahš r®¡fh® tÇiaÉl kjtÇ mâfÄU¡Fbk‹gâš
Ú§fŸ ahU« M¢rÇa¥glkh£O®fŸ. ï¥go¢ bryî brŒJ«, kj«
v‹whš v‹d? bjŒt« v‹whš v‹d? ò©Âa« ght« v‹whš
v‹d? v‹gJ Tl¤ bjÇtj‰»šyhkš, ãuhkzid tz§»¡
bfh©L, mt‹ brh‰goí« mt‹ vGâ it¤j ò¤jf¥goí«
137 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
el¥gJ jh‹ ϪJ kjbk‹W«, ãuhkz‹ jdJ tU«go¡fhf¡
fh£o¡ bfhL¤J ói# brŒtJjh‹ bjŒtbk‹W« mt‹ãiH¡f
tÊ V‰gL¤JtJjh‹ nfhÉby‹W«, ãuhkzD¡F¡ bfhL¥gJ jh‹
ò©Âabk‹W«, mtD¡F bfhL¡f¡ Tlhbj‹W brhšYtJjh‹
ghtbk‹W«, m¿ªJ bfh©L ïU¡»‹nwhnkašyhkš ï›t¿
î¡nf ï›tsî gz¢ bryî« cgnahf¥gL»wnj mšyhkš,
c©ikÆš M¤kh®¤j¤â‰bf‹W brhšy¥gL« ϪJ kj¤â‰F
VjhtJ ãunah#d¥gL»wjh? ϪJ kjnk ï‹dbj‹W, ϪJ¡
fËnyna 100-¡F 99 3/4 ϪJ¡fS¡F ï‹dK« bjÇant bjÇahJ.
xU kfkâaiu kfkâa kj« v‹dbt‹W nf£lhš j§fSila kj¤
â‰F ‘kfkJ eã’ Mjhu¥ òUõbu‹W«, kfkJÉ‹ f‰gid¥go
el¥gbj‹W«, kfkJit¥ ã‹g‰Wtbj‹W« brhšYth®.
xU »¿°jtiu¡ nf£lhš j§fŸ kj¤â‰F »U°Jehj®
Mjhu òUõbu‹W«, »U°Jit¥ ã‹g‰Wtbj‹W«, »U°JÉ‹
f‰gid¥go el¥gbj‹W« brhšYth®. mJnghš xU ϪJit¡
nf£lhš j§fŸ kj¤â‰F jh§fŸ ahUila f‰gid¥go el¡»w
bj‹W«, ahUila f‰gidia ã‹g‰W»wh®fbs‹W« j§fS¡F
ah® kj f®¤jhbt‹W« brhšYtj‰nfh, bjǪjt®fŸ ïU¡»wh®fsh
bt‹W« jh§fŸ ahiu¥ ã‹g‰W»nwhbk‹W«, jh§fŸ ah®
f‰gid¥ go el¡»nwhbk‹W« brhšy¤ jFªjt® 1000 - š xUt®
Tl ïU¥gjhf¢ brhšy KoahJ. Mdhš “ïbjšyh« ek¡F vj‰F?
Ia® brh‹dhš rÇ v‹W«, mbjšyh« nf£gJTl ghtbk‹W«”
brhšy¤jh‹ f‰¿U¡»wh®fŸ. ï¥go nfho¡fz¡fhd %ghŒ kj¤
â‰fhf, e« kj¤âd®fshš bryî brŒa¥g£LÉ£L, kj« ï‹d
bj‹nw m¿ahâU¥gh®fshdhš, m« kj« v¥go xU njr¤âš
Ãiy¤âU¡fKoí«? ï«khâÇ kj¤â‰F¡ fZl¥g£L r«ghâ¤j
gz«, ö§fhkY«, rh¥ãlhkY«, g£oÅ »lªJ bfh©L mehtá
akhŒ V‹ bryî brŒa¥gl nt©L«?
kj¤â‰fhf bryî brŒJ gh¥guhd FL«g§fŸ ekJ eh£oš
tUl¤â‰F tUl« v›tsî ts®ªJ¡ bfh©L tU»‹wJ. itÔf¢
rl§FfS¡fhf¢ bryî brŒJ gh¥guhŒ¡ bfh©L tU« FL«g§fŸ
v›tsî ts®ªJbfh©L tU»‹wJ. ït‰iw¥g‰¿ ïJtiu ah®
ftŤJ ïU¡»wh®fŸ? ït‰iw všyh« cz®ªJjh‹ j‰fhyKŸs
ãuhkzušyhj kªâÇfŸ ãua¤jd¥g£L njt°jhd¢ r£lbk‹
gjhf X® r£l« c©lh¡»ÆU¡»wh®fŸ. m¢r£l¤âš F‰wKŸs
ghf« ï‹dJjh‹ v‹W ehsJ tiuÆš xUtuhtJ vL¤J¡ fh£lnt
Æšiy. åzhf kj« ngh¢R, kj« ngh¢R v‹W r¥jÄL »‹wh®
fnsašyhkš F‰wbk‹dbt‹W brhšYtij¡ fhnzh«. ghku
Fo muR - 1926 ( 1) 138
#d§fisí«, #°o° føah® ïªj r£l¤ij¢ brŒjd® v‹»w
fhuz¤â‰fhf r£l¤ij rªnj»¡F«go áy ãuhkz®fS«, ãuhkz¥
g¤âÇiffS« ãurhu« brŒJ bt‰¿¥ bg‰W tU»‹wd®. VbdÅš,
#°o° f£á v‹whny, mJ njr¤ Jnuhf¡ f£á vd #d§fŸ Ãid¡
F«goahf ãuhkz®fS« mt®fshš Ñ®¤â¥ bg‰W tÆW ts®¡F«
ãuhkzušyhjhU« bghŒ¥ ãurhu« brŒJ #°o° f£áah® ngÇš
xUÉj j¥gã¥ãuha¤ij #d§fS¡FŸ c©lh¡» it¤J É£l¥
goahš ghku #d§fS« VkhªJ e«ã ÉL»wh®fŸ.
ïjdhš #°o° f£áahuhš ekJ eh£L¡F ÉisªâU¡F«
e‹ikfS« kiwªJ nghtnjhlšyhkš mijna #d§fŸ Énuhj
khf Ãid¡F«goahí« V‰g£L tU»‹wJ. fhuzbk‹dbt‹whš
ïªj¢ r£l¤â‹go j®k¢ brh¤J¡fis ãuhkz®fnsjh‹ rh¥ãl
nt©L« v‹gJ« ãuhkz®fS¡F¡ bfhL¤jhšjh‹ ò©Âa«
v‹gJ« ãuhkz®fŸjh‹ ïªJ kj j¤Jt¤ij m¿ayhbk‹gJ«
ãuhkz‹jh‹ rhÄia¤ bjhlyh«, ãuhkz‹jh‹ ntj« KjÈait
go¡fyhbk‹gJ«, mtD¡F gz« bfhL¤jh‰jh‹ rhÄ jaî r«gh
â¡fyhbkd v©QtJkhd FU£L e«ã¡iffŸ ekJ eh£oš xʪJ
nghŒÉL«. Mjyh‰jh‹ ãuhkz®fŸ ïij v⮡»wh®fŸ; r£lrig
fËY« ïij xÊ¥gj‰F¥ ãua¤jd¥gL»wh®fŸ; I¡nfh®£oY«
Éah{a« bjhL¤âU¡»‹wh®fŸ. klhâgâfbs‹ngh®fËY«
M¢rhÇah®fbs‹ngh®fËY«; nyhfFUbt‹ngh®fËY« gy® ï¥
ãuhkz®fS¡F gz¤ij¡ bfhL¤J¢ Óik¡F mD¥òtJ«, r£l
rigÆš °jhd« r«ghâ¥gj‰fhf nth£l®fS¡F yŠr« bfhL¥
gj‰F« ãurhu®fS¡F, ãuhkz®fS¡F nth£ th§»¡ bfhL¥gjhf¢
bryî¡F¥ gz« bfhL¤J¡ bfh©L« tU»‹wh®fŸ. Mjyhš
Ú§fŸ ït‰iw¡ f©L VkhªJ nghfhkš c§fËl¤âš ah® tªJ
nth£ nf£lhY«, c§fS¡F bfhL¡f ïZlÄU¡F« gB¤âš
njt°jhd M¡il¡ bfL¡fhkš fh¥gh‰W»nwh« v‹W ah® brhšY
»‹wh®fnsh mt®fËl« ãukhz« th§»¡ bfh©L mt®fS¡nf
nth£ bfhL¡fnt©L«. m¥go¡»šyhkš VkhªJ Ú§fŸ c§fS
ila nth£Lfis ftiya‰W¥ bghŒ¥ ãurhu§fis¡ f©L VkhªJ
mehtáakhŒ cgnahf¥gL¤â ÉLå®fnsahdhš ã‹dhš c§fŸ
njr¤â‰F« kj¤â‰F«, r_f¤â‰F«, bgÇa Mg¤J V‰gLtnjhL
Ú§fS« Ô©lhjh®fsh»ÉLå®fbs‹gij Phgf¥gL¤J»nw‹.
F¿¥ò : 15.12.1926 M« ehŸ ghy¡fh£oš brh‰bghÊî
Fo muR - brh‰bghÊî - 28.02.1926
139 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 bk«g®fŸ j§fŸ kd¢rhøia vL¤J¢ brhšYtâ‹ _y«,
#d§fS¡F mt®fËl« xU btW¥ig c©lh¡Ftj‰F f©L
ão¡f¥g£l X® Nœ¢ába‹gJ fLfsîŸs PhdKŸst®fS¡F«
e‹whŒ És§F«. v¥goba‹whš fh§»uáš fjiuí«, uh£od¤
ijí« f£lhakhf kfh¤kh ãnunuã¡F« nghJ, $kh‹fŸ nkhâ
Rauh{a¡ føÆ‹ ntõK« yhš neU, ÓÅthrŒa§fh®, bu§frhÄ Ia§fh®, r¤âa_®¤â KjÈa
ãuhkz®fŸ v⮤J¥ ngá m¤Ô®khd¤ij¤ njh‰ fo¤jJ njr
#°o° føahÇ‹ kd¢rhøí« g¡âí« kd¢rhøí«go elªjjhí« M»ÉL»wJ! fh®bghnuõ‹
T£l¤âš $kh‹fŸ ã.tujuh#&Y ehíL, Rªjuuhî ehíL, X. jÂ
br‹id fh®bghnuõÅÈU¡F« Rauh{a¡ f£á m§f¤âd® fhry« br£oah® KjÈa ãuhkzušyhjh®fŸ v⮤jJ njr¤
fŸ j§fS¡F e«ã¡ifÆšyhjJ«, jh§fŸ brŒahjJ«, jh§fŸ JnuhfK« m¡»ukK« M» ÉL»wJ. ïij nahá¡F« nghJ ekJ
v⮥gJkhd fj® uh£od« v‹D« Éõa§fis¡ fh®¥bgh eh£L uhéa thœî ãuhkz®fŸ brŒtbjšyh« njrg¡âba‹W
nuõD¡FŸ òF¤â, ãuhkzušyhjh® ngÇš gÊiaí« btW¥igí« brhštjhfî«, ãuhkzušyhjh® brŒtbjšyh« njr¤ Jnuhfbk‹W
bghJ #d§fS¡F c©lh¡Ftj‰fhf gy jªâu§fŸ brŒ»‹wh®fŸ. brhštjhfî« V‰g£L É£ljhf¤jh‹ Ô®khÅ¡fnt©L«.
mjhtJ fh®bghnuõ‹ á¥gªâfŸ f£lhakhf fj® cL¤j nt©L« mnjhlšyhkš ãuhkzušyhjhÇnyna áyng® ït‰iw MjÇ¡fî«
v‹»w X® Ô®khd¤ijí«, fh®bghnuõ‹ gŸË¡Tl§fËš go¡F« ï›Éj ãuhkz®fS¡F bršth¡F njo¡ bfhL¡fî« ãuhkz®fŸ
ãŸisfbsšyh« ifuh£od« R‰w nt©Lbk‹»w Ô®khd¤ijí« thiy¥ ão¤J¡bfh©L«, fÉ gho¡bfh©L« âÇaî« mt®fŸ
Ãiwnt‰¿ÆU¡»wh®fŸ. ï›ÉU Ô®khd§fisí« Rauh{a¡ brŒtJ rÇ, rÇba‹W j§fŸ g¤âÇiffËš KH¡f« brŒaî«
føah® j§fŸ â£l¤âš x‹whŒ x¥ò¡ bfhŸStJÄšiy; jahuhÆU¡F« nghJ eh« ahiu nehtJ?
jh§fS« elto¡ifÆš brŒtâšiy. fjiu¥g‰¿¡ fh®bghnuõ‹
Fo muR - f£Liu - 28.02.1926
rig¡F tU«nghJ kh¤âuK«, nth£L¡ nf£F« nghJ kh¤âu
K«jh‹ fj® f£o¡ bfhŸsnt©Lbk‹W Ô®khŤâU¡»wh®fŸ.
uh£od¤ij¥ g‰¿nahbt‹whš, mJ kfh¤kh gh®¤J¡bfhŸs
nt©Lbk‹W É£L É£lh®fŸ. ï¥go ïU¡f ïij fh®bghnuõ‹
á¥gªâfS¡F f£lha¥gL¤j Rauh{a¡ føahU¡F nah¡»aij
VJ? m¥go ït®fŸ VjhtJ Ô®khd« bfh©L tUtjhÆUªjhY«,
r«gs« th§F«nghJ kh¤âu« fj® f£lnt©Lbk‹W Ô®khŤjhš
mJ Rauh{a¡ bfhŸif¡F nah¡»akhdjhÆU¡F«! m¥go¡»š
yhkš, jh§fŸ kh¤âu« ntõ¤J¡F¡ fj® f£lnt©L«, á¥gªâfŸ
kh¤âu« v¥nghJ« fj® f£lnt©Lbk‹W brh‹dhš, Fofhu®fŸ
kJÉy¡F¥ ãurhu« brŒtJ nghÈU¡»‹wJ. uh£od¤ij¥ g‰¿í«
ït®fŸ Ô®khd« brŒtJ, jh§fS« uh£od« R‰whkš, uh£od¢
r§f¤âš jh§fŸ bk«guhf ïšyhkš,j§fŸ ãŸisfS« uh£od«
R‰whkš, uh£od« R‰W»wt®fisí« gh®¤J¢ áǤJ¡bfh©L«
gÇfhr« brŒJ bfh©L« gŸË¡Tl¤J¥ ãŸisfis uh£od«
R‰w¡ f£lha¥gL¤JtJ ÉgrhÇfŸ f‰ò¥ ãurhu« brŒtJ
nghÈU¡»‹wJ. vÅD«, ï«khâÇahd Ô®khd§fis¥ bghJ
°jhgd§fËš bfh©L tªJ ngRtâ‹ fU¤J, ït®fis¥ nghš
ntõ« nghl ïZlÄšyhj #°o° fø KjÈa ãuhkzušyhj

Fo muR - 1926 ( 1) 140 141 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 k‹Å¡f nt©L« Vkh‰W¥ ãurhu«
m¢R vªâu« xoªJ nghdjhš br‹w thu g¤âÇif mD¥g $kh‹fŸ r¡fut®¤â uh#nfhghyh¢rhÇah® fhªâÆ‹ ãuâÃâ
Koahkš nghŒÉ£lJ g‰¿ rªjhjhu®fŸ k‹Å¡f nt©LkhŒ ba‹»w ngiu¢brhšÈ¡ bfh©L«, âU.É. fÈahzRªju KjÈah®
ãuh®¤â¡»nw‹. ãuhkzušyhjh® ãuâÃâ v‹»w bgaiu¢ brhšÈ¡bfh©L«,
- <.bt.uhkrhÄ $kh‹fŸ V.bu§frhÄ Ia§fh®, v°. ÓÅthrŒa§fh®, v°. r¤âa
_®¤â M»at®fŸ Rauh{a¡ f£áÆ‹ ngiu¢ brhšÈ¡bfh©L«
Fo muR - m¿É¥ò - 28.02.1926 fh§»u° rh®ghf njr¤â‰F e‹ik brŒ»wt®fŸ nghš eo¤J, ekJ
eh£oš Vkh‰W¥ ãurhu« brŒJ tU»‹wh®fŸ. m¥go¢ brŒtâY«,
ït®fŸ brhšÈtU« Éõa§fŸ x‹W¡bfh‹W bghU¤jÄšyhj
jhŒ, bfhŠr« ò¤âíŸstD« ït®fSila òu£Lfis m¿ªJ
bfhŸs¡Toa khâÇÆš ngá tUtJ ek¡nf M¢rÇakhŒ ïU¡
»‹wJ. mjhtJ:-
ãuhkz®fË‹ føah»a jÄœeh£L Rauh{a¡ fø¡F X£L
th§»¡ bfhL¡F« Éõa¤âš “ãuhkzušyhjh® ãuâÃâahd”
KjÈah® Rauh{a¡ f£áah® r£lrigÆš x¤JiHahik brŒth®
fŸ; Mjyhš mt®fS¡F nth£L¡ bfhL§fbs‹»wh®. $kh‹
M¢rhÇahnuh Rauh{a¡ f£áah® r£lrigÆš kJÉy¡F brŒth®
fŸ; Mjyhš mt®fS¡F nth£ brŒí§fŸ v‹»wh®. Rauh{a¡
føahnuh c¤ânahfK« x¥ò¡bfhŸskh£nlh«, btËÆY« tªJ
ÉLnth« v‹»wh®fŸ. fh§»un[h r®¡fhÇl« ïªâahÉ‹ rh®ghŒ
X® Ó®âU¤j¤ â£l« bfhL¤jJ. mij x¥ò¡bfhŸs¢ brŒa¥
gh®¥gJ; r®¡fh® x¥ò¡ bfhŸshÉ£lhš, clnd r£lrigia É£L
btËna tªJÉl nt©oaJ v‹W f£lis Æ£oU¡»wJ.
r®¡fhnuh ïªâah r£lrigÆš Ó®âU¤j r«gªjkhŒ Ãiwnt¿d X®
Ô®khd¤ij ÃuhfǤJ F¥ig¤ bjh£oÆš ngh£L É£lnjhlšyhkš,
br‹w thu« ïuh#h§f rigÆY« “c§fŸ â£l¤ij V‰W¡
bfhŸsî« KoahJ; c§fS¡F ešyò¤â tU«tiu c§fis¥ g‰¿¡
ftÅ¡f¥ glî« kh£lhJ” v‹W brhšÈah»É£lJ. ïªj
ÃiyikÆš r£lrigÆš nth£L¡ nf£gâ‹ fU¤bj‹d bt‹gij
thrf®fŸjh‹ czu nt©L«.
$kh‹ KjÈah® brhšY»wgo r£lrigÆš x¤JiHahik

Fo muR - 1926 ( 1) 142 143 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

brŒtjhÆUªjhš, xU jlit Rauh{a¡ f£áahÇ‹ â£l¤ij
ÃuhfǤJ« br‹w thu¤âš ïuh#h§f rigÆš ïªâa®fŸ, v›Éj
Ó®âU¤j¤J¡F« yha¡»šiy ba‹W«, c§fS¡F¥ ò¤â tU« tiu
x‹W« bfhL¡f¥glkh£lhbj‹W« r®¡fhuh® brh‹d ãwF Tl,
Rauh{a¡ føah® r£lrig¡F¥ nghf nth£L th§»¡ bfhL¥gj‰F
V‹ C®, CuhŒ¤ âÇ»whnuh ek¡F És§fÉšiy. ekJ KjÈah
Uila mfuhâÆš cij¤j fhY¡F K¤jÄ£L¥ gšiy¡ bfŠRtJ
jh‹ x¤JiHahik¡F m®¤j« nghÈU¡»wJ.
$kh‹ M¢rhÇah® brhšYtJ mijÉl nto¡ifahÆU¡
»wJ. “âObu‹W r£lrigia É£L btËna tªJ ÉLtijí«,
x¤JiHahik cz®¢á cŸst®fisí«, c¤ânahf« x¥ò¡bfhŸ
shjt®fisí«” it¤J¡ bfh©L mt®fS¡F nth£ th§»¡
bfhL¤J, r£lrigÆš v¥go fŸis ÃW¤j Koínkh ek¡F¥ òÇa
Éšiy. fŸis ÃW¤j nt©Lbkd Ô®khd« bfh©L tUt
jhÆUªjhš mj‹ tU«goÆš eilbgW« r®¡fhU¡F mjdhny‰
gL« eZl¤J¡F¤ jFªjgo tuî - bryî¤ â£l« ngh£L¡ bfhL¡f
nt©L«. fŸis ÃW¤J« Ô®khd¤ijí«, tuî-bryî â£l¤ijí«
r®¡fhuh® x¥ò¡bfhŸsnt©L«; m›Éyh¡fh¡fis el¤j c¤â
nahf§fis V‰W¡bfhŸs nt©L«. ï›tsɉF« ït®fŸ r«kâ¤
jhY« r®¡fhuh® óuz kJÉy¡if x¥ò¡ bfhŸs nt©L«. mj‰fhf
ït®fŸ â£l¤ij x¥ò¡bfhŸs nt©L«. ït®fS¡F c¤ânahf«
bfhL¡fî« r«kâ¡f nt©L«. ï›tsî« el¥gjhÆUªjhY«
Ó®âU¤j â£l¤ij¢ r®¡fhuh® x¥ò¡bfhŸsh É£lhš ït®fŸ btË
ÆY« tªJ Él nt©L«. ï¥goÆU¡f Rauh{a¡ føah® kJ
Éy¡if¢ brŒJ ÉLth®fŸ v‹W brhšYtJ v¥go #d§fŸ
e«òth®fbs‹W ït® Ãid¡»‹whnuh bjÇaÉšiy. $kh‹
M¢rhÇah® mfuhâÆš, m©l¥ òu£nlh, Mfhr¥ òSnfh brhšÈ
ãuhkzušyhj nth£l®fis Vkh‰¿, nth£L th§»¡bfhL¤J
kJtUªJ« - kJ ɉF« - kJ c‰g¤âbrŒí«- r£lrig _y« kJ
xÊ¡f KoahJ v‹W brhšY« ãuhkz®fisí«, ãuhkz®fŸ
jhs¤J¡F¤ jFªjgo ML« áy ãuhkzušyhjhiuí«, r£lrigÆš
Ãu¥ã, ãuhkzušyhjhiu xL¡» xʤJ¥ ãuhkz Mâ¡f¤ij
ÃiyÃW¤j¥ gh®¥gJjh‹ kJ Éy¡F¥ ãurhu« v‹gj‰F m®¤j«
nghY«. “#°o° f£áahU« Äjthj¡ f£áahU« Rna£ir¡ f£á
ahU« x¤JiH¥ò¡fhu®fŸ; eh§fŸ gu°gu x¤JiH¥ò¡ Tl¢ brŒa
kh£nlh«; ft®‹bk©£L¡F njhšÉ nkš njhšÉ V‰gL¤â ÉL
nth«; v§fŸ brh‰go r®¡fh® nf£fhÉ£lhš r£lrigia É£L
Éy» tªJÉLnth«; c¤ânahf« V‰fkh£nlh«; ïu£il M£á
cŸs r£lrigÆš mâfhuKÄšiy, bghW¥ò« ïšiy; å© r©
Fo muR - 1926 ( 1) 144
il¡F«, f£á¡F«, mâf¢ bryɉF«jh‹ mâf ïlÄU¡»‹wJ.
Mjyhš mij cil¤bj¿a nt©L« v‹W brhšY« Rauh{a¡
føahU¡F r£lrigÆš vªj¡ fhÇa« brŒa bghW¥ng‰W¡
bfhŸs Koí«? jÉu g£ljhÇfS«, r®¡fh® Ãakd c¤ânahf«
bg‰wt®fS« br‹w nj®jÈš bfhL¤j th¡FWâfis Ãiwnt‰
whkš 1000, 5000 r«gs« tU« bgÇa c¤ânahf§fisí«, gjÉ
fisí« bg‰W¡bfh©L, mitfË‹ _y« r®¡fhU¡F cjÉ brŒJ
tU« føahuh»a ït®fŸ v¥go th¡F¤j¤j¥go el¡f Koí«?
v¥go ït®fŸ VjhtJ X® ÃiyÆš Éf Koí«? fŸis xÊ¡f
r®¡fh® r«kj« nt©L«. _‹W tUl¡ fhykhtJ Élhkš r£lrig
ÆÈU¡f nt©L«; r£lrigÆ‹ _y« fŸis xÊ¡fyhbk‹w
e«ã¡if nt©L«. M»a ï¡bfhŸiffis x¥ò¡bfhŸshjt®fŸ
nghš eo¥gt®fŸ v¥go r£lrig¡F nghf¥ ãÇa¥gL»‹wh®fŸ
v‹gJ thrf®fns nahá¤J¥ gh®¤jhš ïj‹ ïufáa« e‹whŒ
És§F«. ït®fŸ mfuhâÆš Rauh{a¡ f£á v‹gj‰F v‹d
nt©LkhdhY« brhšÈ, #d§fis Vkh‰¿¤ jh§fŸ r£lrigÆš
nghŒ c£fh®ªJ¡ bfh©L ãuhkzušyhjhuhš brŒâU¡F« njt°
jhd r£l«, fšÉ¢ r£l«, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« M»a á¿js
thtJ ãuhkzušyhjhU¡F mETykhÆU¡F« Éõa§fis
xʤJ, mâfhu¤âY« gjÉÆYÄU¡F« ãuhkzušyhjhiubašyh«
btËÆš ïG¤J É£L¤ jh§fŸ nghŒ mªj °jhd§fËš
c£fh®ªJ¡ bfh©L r®¡fhU¡F x‰w®fshÆUªJ, j§fŸ ïd¤jhU¡
bfšyh« c¤ânahf« th§»¡ bfhL¤J, ãuhkzušyhjhiu monahL
eR¡FtJjh‹ Rauh{a¡ f£á¡F m®¤j« nghY«. ïij¥g‰¿ g«ghŒ
khfhz¤âš, âyf® g¤âÇif ba‹W brhšy¥gL« “kuh£lh” v‹»w
X® ãuhkz¥ g¤âÇif vGâÆU¥gij¥ gh®¤jhny “jÄœeh£L
uhéa ãuhkz®fË‹ nah¡»a”ij e‹whŒ És§F«. mjhtJ:-
“jÄœeh£L¡ fh§»u° fÄ£oah® btËÆ£oU¡F« nj®jš
És«gukhdJ fh‹ó® fh§»u° Ô®khd¤J¡F ÉnuhjkhÆU¡»wJ.
r£lrigfisÉ£L ÉyFjY« jil ntiy brŒtJ« j§fSila
â£lbk‹W brhšÈ¡ bfh©L, mnj rka¤âš fŸis xÊ¡f¥
ãuahir¥gL»‹nwhbkd¢ brhšYtJ x‹W¡bfh‹W bghU¤jkh
Æšiy. fh§»u°fhu®fŸ mL¤j nj®jÈš ehzakhŒ elªJ bfhŸt
jhdhš, K£L¡ f£il nghLtj‹ _y« r£lrigÆš ntiy
brŒnthbk‹W jh‹ brhšÈ¥ nghŒ¥ nghuhl nt©LnkbahÊa,
Foia xÊ¡f¥ngh»nwh« v‹W brhšÈ¥ nghf¥ gh®¥gJ ghku
#d§fË‹ f©fËš k©iz¤ öîtjhd Jnuhf« brŒjjhF«”.
ïj‰F¡ fhªâaofis¥ ã‹g‰Wnth® v‹W brhšÈ¡ bfhŸ
145 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
S« $kh‹ KjÈahU«, fhªâaofË‹ áZa® v‹W bghJ #d§fŸ
fUJ«go el¡F« $kh‹ M¢rhÇahU« VjhtJ gâš brhšY
th®fsh? mšyJ “â£L tªJ bg£o Ãiw»wjh, J£L tªJ bg£o
Ãiw»wjh” v‹w gHbkhÊ¥ go¡F ahnuh, vtnuh e«ik v¥goí«
brhšÈ¡ bfhŸs£L«; ek¡F bfhŠr« eŠr« cŸs e‰ bgaiu¡
bfh©L ãuhkzhâ¡f¤ij ÃiyÃW¤â¡bfhŸsyh« v‹W j§fŸ
Vkh‰W¥ ãurhu¤ij el¤â¡ bfh©oU¥gh®fnsh bjÇaÉšiy.
Fo muR - jiya§f« - 28.02.1926
Fo muR - 1926 ( 1)
t§fhs¤âš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«
ï« khj« eilbg‰W¡ bfh©oU¡F« t§fhs r£lrigÆš
Rauh{a¡ f£áia¢ nr®ªj xU ãuhkzušyhj m§f¤âd® tF¥ò
thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij¥ g‰¿ xU Ô®khd« bfh©L tªjh®.
mjhtJ:-
“ï«khfhz¤âš g‰gy tF¥ãdUila #d¤ bjhif¡F¤
j¡fgo ïªj rig¡F¥ ãuâÃâfŸ nj®ªbjL¡f¥gLkhW V‰ghL
brŒa nt©L«” v‹»w Ô®khd¤ij¥ ãnunuã¤jh®. Fiwªj
v©Â¡if cŸst®fshd M§»nyh-ïªâa®, Inuh¥ãa®, ïªâa
»U°jt® KjÈat®fŸ j§fS¡F x‹WÄšyhkš nghŒÉLnkh
vd¥ gaªJ ïij MnBã¡f¤ bjhl§»dh®fŸ. [®. m¥J® uÏ«
ï›tF¥gh®fS¡F« rÇahd ãuâÃâ¤Jt« »il¡F« goahf xU
âU¤j« mrš Ô®khd¤njhL nr®¤jh®. mjhtJ:-
“Fiwªj tF¥ãd® KjÈat®fS¡F« nghJkhd ãuâÃâ¤
Jt« V‰gL¤â¡ bfhL¡f nt©L«” v‹w âU¤j¤ij ãnunuã¤jh®.
ïj‰F ÉnuhjkhÆUªj áy®, fhŠÓòu¤âš brŒj jªâu¤ij¥
nghynt r£l« xG§F v‹gj‹ nguhš ïij eR¡»Él¥ gh®¤jh®
fŸ. Mdhš m¡T£l¤â‹ jiyt® fhŠÓòu¤ jiyt® nghš ïšyh
kš ne®ikí« j‹ fhÈnyna ËW bfhŸs¡Toa r¡âí« thŒªj
tuhÆUªjgoahš, ï¤Ô®khd§fŸ xG§Fjh‹ v‹W brhšÈ X£L¡F
Él¥nghF« jUthÆš, m¡»uhrdhâgâia t«ò¢ r©il¡F
ïG¥gJ nghš áy® m¤J¡F Û¿¥ ngá jh§fŸ m¡»uhrdhâgâahš
btËÆyD¥g¥glnt©Lbk‹nw elªJ bfh©L btËÆš nghŒ
É£lh®fŸ. ãwF btËna nghf¥g£lt®fŸ x‹W To m¡»uhrdhâ
gâia Ú¡»Él xU Ô®khd« bfh©L tUtjhf¢ brhšÈ¡ bfh©L
cŸns tªjh®fŸ. m¤Ô®khd¤ijí« m§ÑfǤJ m¡»uhrdhâgâ
X£L¡F É£lâš m¡»uhrdhâgâia Ú¡» Él nt©L« v‹»w
Ô®khd« njhšÉí‰wJ. MdnghâY« Ãiwnt¿d tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt Ô®khd¤ij v¥goahtJ xÊ¡f kWgoí« áy® To¡
bfh©L nahrid brŒtjhŒ¤ bjÇatU»wJ.
Fo muR - f£Liu - 28.02.1926
146 147 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 ãuhkz®fË‹ r§f§fŸ
ãwÉÆš ca®î jhœî c©L v‹gijí«, mt‰¿š ãuhkz®
fsh»a jh§fŸjh‹ ca®ªjt®fŸ v‹gijí« Ãiy ÃW¤j ïJrka«
ekJ eh£oš M§fh§F ãuhkz r§f§fŸ ïufáakhí« btË¥
gilahí« V‰gL¤j¥g£L tU»wJ. ekJ njÓa ãuhkz®fŸ e«Ä
l« tU«nghJ všnyhU« rk« v‹W brhšÈ¡ bfh©L«, Ô©lhik,
ca®î - jhœî ïitfis xÊ¡f¥ ngh»nwh« v‹W brhšÈ¡
bfh©L« nth£L¥ bgWtJ«, ãuhkz r§f§fS¡F¥ nghŒ Ô©lh
ikiaí« ca®î jhœití« Ãiy ÃW¤j mt®fS¡F tÊ brhšÈ¡
bfhL¥gJ« mj‰fETykhŒ e«Kila nth£L gy‹fis
cgnahf¥gL¤JtJkhf ïU¡»wh®fŸ. ït‰iw e«Äš gy® m¿ªJ«
j§fŸ Ra ey¤ij K‹Å£L m¿ahjt®nghš eo¤J mt®fS¡F
nth£L th§»¡ bfhL¤J«, ãuhkz r§f§fis MjǤJ« âÇ»wh®
fŸ. ïij m¿a nth£l®fS¡F ï‹dK« nah¡»aij tuÉšiy
v‹whš ïªj nth£l®fË‹ ãuâÃâfŸ v¥go ekJ eh£L¡F¥
ãuâÃâfshth®fŸ?
Fo muR - brŒâ És¡f« - 28.02.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 148
ãuhkz cgh¤âaha®fË‹ ngÇš cŸs
rªnjf§fS¡F Mjhu«
ã¥utÇ khj« 19-ª njâ nfhaK¤öÇš elªj Íšyh¡ fšÉ¢
rig¡ T£l¤âš r£lrig bk«guhd $kh‹ M®.åuŒa‹ xU
Ô®khd« bfh©Ltªjh®. mjhtJ, “mG¤j¥g£l tF¥ig¢ nr®ªj
ãŸisfŸ gŸË¡Tl¤âš mâfkhf¥ go¥gj‰fhf¥ bghJ¥gŸË¡
Tl§fS¡F, jhÿfhngh®L, Íšyhngh®L, KÅágš fî‹áš KjÈa
t‰¿‹ jiyt®fŸ ãuhkzušyhj cgh¤âaha®fisna ÃaÄ¡f
nt©L«. ï¥bghGJŸs xU ãuhkz cgh¤âaha® ntW gŸË¡
Tl§fS¡F kh‰¿ Él nt©L«” v‹gjhf¥ ãnunuã¤jh®. ïij
#dh¥ fyªj® rhaò Mnkhâ¤jh®. ïij $kh‹ á.É. bt§»£l
ukzŒa§fh® ï¤Ô®khd« ãuhkz®fis¡ FiwTWtjhÆU¡»wJ
v‹w fhuz¤jhš xG§F¤ jtbw‹w MnBgid »s¥ãaâš
jiyt® ï›Éj Ô®khd« bfh©Ltu ahU¡F« mtfhr« c©bl‹
W« xG§fhdJjh‹ v‹gjhfî« brhšÈ É£lh®. ãwF ïJ
btË¥gilahŒ xU tF¥ghiu¥ ghâ¡»wJ v‹W áy® fUâajhš,
nfhaK¤ö® Íšyhngh®L ãuábl©L« - mªef® KÅágš nr®
bkDkhd $kh‹ á.v°. ïu¤âdrghgâ KjÈah® KG Ô®khd¤
â‰Fkhf xU âU¤j« bfh©L tªjh®. mjhtJ, “nyhfš ngh®L,
KÅághÈ£o ïitfË‹ m¡»uhrdhâgâfŸ, j§fŸ mâfhu¤â‹
Ñœ cŸs ghl rhiy¡F mG¤j¥g£l tF¥ò¥ãŸisfŸ jhuhskhŒ¢
nr®¤J¡ bfhŸs¤j¡f cgh¤âaha®fisna ÃaÄ¡f ï¡fšÉ¢ rig
ágh®R brŒ»wJ” v‹W ãnunuã¤jh®. Ô®khd« bjËthÆšyhjjhš
$kh‹ åuŒa‹ âU¤j¤ij x¥ò¡bfhŸs kW¤J É£lâ‹
fhuzkhŒ, mrš ãnunugid njhšÉí‰W¥ nghŒ É£lJ. thrf®fŸ
ïâÈUªnj Ñœju gŸË¡Tl¤âÈUªnj jhœ¤j¥g£l tF¥ò¥
ãŸisfË‹ go¥ò¡F¥ ãuhkz cgh¤âaha®fshš v›tsî jil
ïU¡»wJ v‹gij C»¤J¡ bfhŸsyh«.
Fo muR - f£Liu - 28.02.1926
149 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

ãuhkz¥ g¤âÇiffË‹ ãurhu«
cõh® ! cõh®!! cõh®!!!
-á¤âuò¤âu‹
bghJ #d§fŸ njr¤â‹ c©ik Ãiyia czUtj‰F
MjhukhÆU¥gJ t®¤jkhd¥ g¤âÇiffŸ v‹W brhšYth®fŸ.
Mdhš, mit ekJ eh£o‹ c©ik Ãiyia kiw¤J¥ bghŒia¢
brhšÈ ghku #d§fis Vkh‰¿, xUtiu¡ bfL¤J xUt® ãiH¥g
j‰F¤jh‹ mit KGtJ« MjhukhÆUªJ tU»wJ. ekJ eh£il¥
bghW¤jtiuÆš, bgU«gh‹ikahd k¡fŸ j§fŸ K‹ndh®fŸ
v›tsî bgUik cilat®fshí«, ï¤ njr¤ijna M©lt®
fshí«, guh¡»ukrhÈfshfî« ïUªJ tªâUªj nghâY« ï‹iwa¤
âd« “ã‰g£lt®”fshfî«, “N¤âu®”fshfî« ïU¥gJ V‹?
ïj‰F¥ bghW¥ghË ah® v‹W gh®¤jhš mJ ekJ eh£L¥ g¤âÇif
fnsahF«.
j‰fhy« ekJ eh£oš bršth¡F¥ bg‰W bgU«ghnyh®
ifÆY« CryhLtJ ãuhkz¥ g¤âÇiffns mšyth? m¥g¤
âÇiffS¡F m›t›Él§fË‹ rkh¢rhu§fis vGâaD¥ò«
Ã%g®fS« ãuhkz®fns mšyth? m¥ g¤âÇiffS¡F Vb#©L
fshÆUªJ ɉW¡ bfhL¥gt®fS« bgU«ghY« ãuhkz®fns
mšyth? m¥go ïUªJ« mj‰F¥ gz« bfhL¤J th§»¥ go¤J
bf£L¥ngh»wt®fŸ ãuhkzušyhjh®fshfnt kh¤âu« ïU¡»wh®
fŸ. ãuhkz¥ g¤âÇiffŸ ïJrka« ekJ eh£oš x›bthU
g£oz§fËY«, »uhk§fËY« ãuntá¤âU¡»‹wJ. m§FŸs
go¡f¤ jFªj x›bthUtU« m¥g¤âÇiffis¥ go¥gJ«, mt‰
iw c©ik v‹W e«òtJ«, k‰wt®fS¡F mt‰iw vL¤J¢ brhšY
tJkhd tÊfËš ãuhkz¥ g¤âÇiffË‹ mã¥uha¤ij njr
bkšyh« gu¥g¢ brŒJÉL»‹wd. rhjhuzkhŒ ekJ »uhk§f
ËYŸs ghku #d§fS« “RnjrĤâu‹” v‹D« ãuhkz¥
g¤âÇifÆ‹ mã¥ãuha¤ij¤jh‹ c©ikahd uhéa mã¥uha
bk‹W«, mJ ah® ahiu¤ jiyt® v‹W brhšY»wnjh mt®fis¤
Fo muR - 1926 ( 1) 150
jiyt®fŸ v‹W«, mJ ah® ahiu¤ njr¤ Jnuh»ba‹W brhšY
»wnjh mt®fis¤ njr¤ Jnuh» v‹W«, mJ brhšY»wgobašyh«
el¥gJ« Ãid¥gJ«jh‹ njr if§fÇabk‹W« Ãid¤J¡
bfh©oU¡»wh®fŸ. mJnghynt k‰W« “Rauh{ah” v‹D« xU
jÄœ âdrÇ¥ g¤âÇifí« ãuhkz®fshš el¤j¥g£lhY« ãuhkz
ušyhjhiu Vkh‰Wtj‰fhf nt©o mj‹ c©ik¥ g¤âuhâ g®fŸ
bgaiu kiw¤J ãuhkzušyhjh® bgaiu¥ ngh£L Vkh‰¿ tU»wh®
fŸ. c©ikÆš mj‹ MáÇa®fŸ xU Ia§fh® ãuhkzU« xU
Éó⥠ãuhkzUkhÆU¡f mJ btËÆš bjǪjhš m¥g¤âÇif
ia¥ ãuhkz¥ g¤âÇif ba‹W ghku #d§fŸ Ãid¤J ÉLth®fŸ
v‹W nt©Lbk‹nw kiw¤JÉ£L, x¤JiHahikÆš <Lg£L¤
j§fŸ c¤ânahf§fis É£L fZl¥g£ljhš bršth¡F V‰g£o
U¡F« $kh‹fŸ »UghÃâ, âÇTl Rªju«ãŸis M»a ïUt®
bga®fis¡ fh£o¤ j§fŸ e‹ik¡fhd mã¥uha§fis ³ah®fŸ
mã¥uhabk‹W Ãid¡F«go #d§fS¡FŸ òF¤â tU»wh®fŸ.
ïªj ãuhkzušyhj fdth‹fS« bfhŠrK« ftiyÆšyhkš
ï›Éj brŒif¡F¤ j§fŸ bgaiu¡ bfhL¤âU¡»wh®fŸ.
bgU«ghY« ï¥g¤âÇiffS¡F _yjd« Vw¡Fiwa K¡fhš
ghf« ãuhkzušyhjh®fSilanj. mij th§» thá¤J mt®f
S¡F yhg« bfhL¡»wt®fS« ãuhkzušyhjh®fns. ï›tsî
ïUªjhY« ï¥g¤âÇiffis¡ f©lhš ãuhkzušyhj jiyt®fŸ
v‹ngh®fËY«, g¤âuhâg®fŸ v‹ngh®fËY« bgU«ghnyh®
óidia¡ f©l vÈ nghš eL§F»wh®fŸ. j§fŸ #hjf¤ijna
mt®fËl« x¥gil¤J É£L mªj ãuhkz¥ g¤âÇiffisna
j§fS¡F gy‹ vGJ«go gšiy¡ bfŠá¡ bfh©L âÇ»wh®fŸ.
kfh¤kh ngh‹wt®fns ï¥ãuhkz¥ g¤âÇiffis¡ f©lhš áy
rka§fËš ga¥g£L rknahájkhŒ el¡f nt©oÆU¡»w bj‹whš
Inah! ght« k‰w Mfhr¡ nfh£ilfis¥ g‰¿¢ brhšyî« nt©
Lkh? m¥òw« F£o¤ jiyt®fŸ, bjh©l®fŸ v‹ngh®fis¥ g‰¿¡
nf£fî« nt©Lkh?
ï«khâÇ xU bgÇa r_f¤ijna mj‹ jiyt®fŸ v‹ngh
iuna ï¥g¤âÇiffŸ ml¡» M©L¡bfh©L, j§fŸ Mâ¡
f¤ij¥ gy¥gL¤â¡ bfh©L tUtij v¤jid ehŸfS¡F¤jh‹
r»¤J¡ bfh©L tUtbjd Ãid¤J rÇahd kÅj®fŸ v‹ngh® ahuh
tJ JªJ ïj‹ jªâu¤ij btË¥gL¤j¡ bfhŠr« ãua¤jd¥
g£lhš mt®fis monahL xÊ¡f ãuhkz¥ g¤âÇiffS«,
ãuhkz¤ jiyt®fS«, ãuhkz mâfhÇfS« všyhU« x‹W
nr®ªJ ÉL»wh®fŸ. mªj rka§fËš mŒa® - mŒa§fh® -
151 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
M¢rhÇah® - uhî v‹»w ngjnk ïšyhkY« Äjthâ - Rauh{a¡ ifÆÈU¡F« mâfhu§fS¡F¥ ga¥gLtJnk mšyhkš ntW
f£á - x¤JiHah¡ f£á -fhªâ áZa¡ f£á - r®¡fh® c¤ânahf°j® v‹d? Mjyhš M§fh§FŸs ãuhkzušyhj ãuKf®fŸ j§fŸ
v‹»w ɤâahrnk ïšyhkY«, xnu f£L¥ghL - f«ãÆšyhj r_f¤â‰F e‹ik brŒa nt©Lbk‹¿Uªjhš, j§fŸ r_f«
jªânghš xnu mã¥uha«, MS¡bfhU ntiy; mjhtJ g¤âÇif ï«khâÇ Vkh¿at®fŸ Mfhkš ïU¡fnt©Lbk‹W ÉU«ãdhš,
fËš ittbjhUt®; ãur§f« _y« ittbjhUt®; gz« bfhL¤J x›bthU »uhk¤âY«, x›bthU FoirÆY« “âuhÉl‹,” “Fo
ita¢ brhšYtJ xUt®; fhªâÆl« rho brhšYtJ xUt®; r®¡fh muR” KjÈaitfŸ ngh‹w c©ik ciu¡F« g¤âÇiffis¢
U¡F¡ fh£o¡ bfhL¥gJ xUt®; mâfhu¤ij¡ bfh©L eR¡Fgt® brY¤j nt©L«. c©ik ciu¥gj‹ _y« mj‹ MáÇa®fŸ
xUt®; Mf x›bthUtU« j§fshyhdij clnd brŒa¥ òw¥gL ãuhkz mâfhu¤jhš b#ÆY¡F¥ nghf nt©oa mtáa« V‰g£lh
tj‹ _y« v¥ng®¥g£ltidí« eL§f¢ brŒJ ÉL»wh®fŸ. Y« jahuhŒ¤jh‹ ïU¥gh®fŸ. Mjyhš tŠrf¥ g¤âÇiffis¥
cjhuzkhf, $kh‹ âU.É.fÈahzRªju KjÈah® Ãiyikia¥ gh®¤J nkhr« nghfhkÈU¡f¢ brŒant©L«.
gh®¤jhny ïj‹ c©ik bghJ #d§fS¡F e‹whŒ És§F«. br‹w
ïªj¡ fhÇa§fis Ú§fŸ brŒahkÈUªjhš tu¥nghF«
tUõ bkšyh« Rauh{a¡ f£áia itJ bfh©oUªjtU«, bfhŠr
r£lrig vby¡õÅš ãuhkzušyhjh® f©o¥ghŒ njh‰fo¡f¥
ehis¡F K‹bgšyh« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij x¥ò¡bfh©L
g£L nghth®fŸ. $kh‹fŸ o.v«.ehaU«, [®.ã.o. br£oahU«
ïUªjtU«, bršt¢ brU¡F« bršth¡F¥ bgU¡F« Ãiy¡fhJ
v›tsnth mU«ghLg£L ão¤J¡ bfhL¤j nfh£ilia kWgoí«
v‹W $kh‹ v°.ÓÅthrŒa§fhU¡F rhg« bfhL¤jtU« tF¥ò
ãuhkz®fŸ RthÔd¥gL¤â¡ bfh©L c§fis btËah¡»Él¥
thÇ¥ãuâÃâ¤Jt« bgw fh§»uÞjh‹ jFªj ïl« v‹W fhŠá
ngh»wh®fŸ. m¥òw« 10 tUlnkh, 100 tUlnkh flîS¡F¤jh‹
m¡uhrd¥ ãurhu¤âš brh‹dtU«, $kh‹ <.bt.ïuhkrhÄ eha¡f®
bjÇí«. åzhŒ¢ r®¡fhiu e«ã¡ bfh©oU¥gâš ãunah#dÄšiy.
jÄœehL fh§»u° jiytuhdnghJ, $kh‹fŸ t.bt.R. mŒa®,
r®¡fh® vªj¡ if tY¡Fnkh mªj¡ ifÆš nr®ªJ ÉLth®fŸ.
ÓÅthrŒa§fh® áZa®fŸ KjÈat®fŸ $kh‹ eha¡f® ÛJ
ï¥bghGnj r®¡fhU¡F¥ ãuhkz®fËl¤âš ga« tªJ É£lJ.
e«ã¡ifÆšyh Ô®khd« bfh©L tªj fhy¤âš “xU ãuhkzuš
mt®fŸjh‹ mL¤j r£l rigÆš b#Æ¡f¥ ngh»wh®fŸ v‹W
yhjhuhd $kh‹ <.bt. ïuhkrhÄ eha¡f® m¡uhrd« t»¥gij¥
v©Â¡ bfh©L mt®fis ï¥bghGJ ïUªnj jlÉ¡bfhL¤J¡
bghW¡f kh£lhkš ãuhkz®fŸ ïªj e«ã¡if ïšyh¤ Ô®khd«
bfh©L tU»wh®fŸ. ãuhkzušyhjhnu v¢rÇ¡if! v¢rÇ¡if!!
bfh©L tªâU¡»wh®fŸ; r£lrigÆš brŒtJ nghynt ï§F«
v¢rÇ¡if!!!
brŒ»Ö®fsh”bt‹W nf£ltUkhd ekJ KjÈah®, ï¥nghJ j‹id
khßr‹ v‹W brh‹dtU«, fhªâaofS¡F¥ ò¤âÆšiy v‹W Fo muR - f£Liu - 28.02.1926
brh‹dtU«, x¤JiHahik r£l Énuhjbk‹W brh‹d tUkhd
$kh‹ ÓÅthrŒa§fh® ã‹dhš âǪJ bfh©L«, mªj $kh‹
ÓÅthrŒa§fhiuna jÄœeh£L¡F¤ jiytuh¡f¥ ghL g£L¡
bfh©L«, Rauh{a¡ f£á nah¡»akhd f£ába‹W«, mjÅlK«
mj‹ jiytÇlK« x¤JiHahik thrid mo¡»‹w bj‹W«,
r£lkW¥ò m¡f£áÆš bjh¡»ÆU¡»‹wbj‹W«, tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt« TlhJ v‹W«, K‹ jh‹ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«
nf£lJ Tl #°o° f£áia xÊ¥gj‰bf‹W«, fh§»uÌš tF¥ò
thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nf£f¡ TlhJ v‹W«, Rauh{a¡ f£á¡nf
nth£L¡ bfhL§fbs‹W« brhšYtjhdhš, mj‹ r¡â v›ts
bt‹gJ xUt® brhšyhkny És§F«. ï›tsî gaK«, khWjY«
ï¥ng®¥g£lt®fS¡bfšyh« tu¡ fhuzbk‹d? ghku #d§fŸ
ãuhkz¥ g¤âÇiffis th§»¥ go¥gJ«, ãuhkz¤ jiyt®fis
bfh©lhLtJ« mt®fŸ Nœ¢áfis m¿ahkÈU¥gJ«, mt®fŸ

Fo muR - 1926 ( 1) 152 153 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


jÄʉF¤ JnuhfK«
Ϫâ ghiõÆ‹ ïufáaK«
- á¤âuò¤âu‹
ekJ eh£o‹ nBk¤â‰fhf v‹W vªj¡ fhÇa« Mu«ã¡f¥
g£lhY«, mt‰iw e« eh£L¥ ãuhkz®fŸ if¥g‰¿¡ bfh©L
mjdhš jh§fŸ ãiH¡F«goahfî«, ek¡F bgÇa Mg¤J
Éisí«goahfnt brŒJ ÉL»wh®fŸ. vJnghby‹whš; ekJ
r®¡fh® ek¡F¢ Rauh{a« bfhL¥gjhŒ brhšÈ Kjš jlit,
ïu©lhª jlitahf¡ bfhL¡f¥g£L tªj Ó®âU¤j§fŸ v‹gJ,
ekJ eh£L¡F mâf tÇ nghlî«, #h⢠r©ilfS«, bghwhikí«
nkÈ£L xUtiubahUt® Vkh‰Wtj‹ _y« x‰Wik¡ Fiwî
V‰glî«, if¤bjhÊšfŸ m‰W¥ nghŒ ehS¡F eh« kd¢rhø
iaí«, f‰igí« É‰W éÉ¡F«go ViHfŸ mâfkhfî«, murh§f¤
jh® c¤njr« Ãiwntw¤j¡f t©z« ekJ eh£L¥ gz« bfhŸis
nghfî«, cgnahf¥gLtJ nghyî«, ekJ k¡fŸ go¡f nt©L«
v‹»w v©z¤â‹ ngÇš r®¡fhiu gŸË¡ Tl« it¡F«go eh«
nf£L¡ bfhŸtâdhš mªj¥go¥ò e« eh£L¡F¤ Jnuhf« brŒa¤
j¡f msî¡F¢ r®¡fh® Mø¡F mDTykhŒ ïU¥gJ nghyî«
MŒÉL»‹wJ. mJnghynt ekJ jÄœeh£oš Ϫâ ãurhuK«
bgU«ghY« ãuhkz®fS¡nf mDTy¤â‰fhf brŒa¥g£L
ïU¡»wJ.
kfh¤kh fhªâ mt®fŸ uhéa neh¡f¤ij K‹Å£L ïªâah
KGJ¡F« xnu ghiõahÆU¡fnt©L« v‹»w fU¤J¡bfh©L
Ϫâ ghiõ¡fhf¥ bghJk¡fŸ gz¤ij¢ bryî brŒJ«, bghJ
#d§fS« kfh¤kh brhšY»‹whnu v‹»w g¡âÆ‹ ngÇY« e«ã,
mij mKY¡F¡ bfh©L tªjâ‹ gy‹ mJî« xU ÉidahŒ
KoªJ tU»wJ.
ïJtiu Ϫâ¡fhf¢ brythÆU¡F« gz¤âš bgU«ghf«
ãuhkzušyhjhUilaJ v‹gâš ahU¡F« rªnjf« ïU¡fhJ. Ϫâ
go¤jt®fËš 100-¡F 97 ng® ãuhkz®fshfnt ïU¡»wh®fŸ.
jÄœeh£o‹ bkh¤j¤ bjhifÆš 100-¡F 97 ng® ãuhkzušyhjhuhŒ
Fo muR - 1926 ( 1) 154
ïUªJ« 100-¡F _‹W åj« cŸs ãuhkz®fŸjh‹ Ϫâ
go¤jt®fËš 100 - ¡F 97 ng®fshÆU¡»‹wh®fŸ. ãuhkzušyhjh®
100 - ¡F 3 nguhtJ Ϫâ go¤âU¥gh®fnsh bt‹gJ rªnjf«. ïªj
go¥ã‹ v©Â¡if v¥go ïUªjhY«, ek¡F mij¥g‰¿ mâf¡
ftiy x‹W« ïšiy. Mdhš ïâš 100-š xU g§F ftiyTl jÄœ
ghiõ¡F vL¤J¡ bfhŸStâšiy v‹gijí« Ïªâ go¤j
ãuhkz®fshš ek¡F V‰gL« bfLâiaí« Ãid¡F«nghJ, ïij¥
g‰¿ tUªjhkY«, ï«khâÇ gy‹ ju¤j¡f Ϫâ¡F eh« ghLg£l
K£lhŸ jd¤â‰F«, eh« gz« bfhL¤j gƤâa¡fhu¤jd¤â‰F«
bt£f¥glhkÈU¡f KoaÉšiy. ïªj Ϫâ ghiõahdJ, e«
gz¤âš - e« ãua¤jd¤âš - ekJ eh£oš gy ãuhkz®fŸ go¤J
btË khfhz§fS¡F¥ nghŒ, M§fh§F ek¡F ÉnuhjkhŒ ãurhu«
brŒtJ«, e«ik N¤âu®fŸ, ò¤â ïšyhjt®fŸ, K£lhŸfŸ v‹W«,
bj‹dh£L¥ãuhkzušyhjhU¡F _is ïšiy v‹W« brhšYtJ«,
btË khfhz§fËš cŸs t®¤jkhd g¤âÇiffËš nghŒ mk®ªJ
bfh©L ãuhkzhâ¡f¤ij njrbkšyh« Ãiy ÃW¤jî«, ãuhkzuš
yhjhiu mG¤j¥ ãurhu« brŒaî«, btËkhfhz fh§»u° KjÈa
bghJ °jhgd§fËY« ït®fns jiyt®fshfî«, mt‰¿š khj«
100, 200, 300 åj« r«gs« bg‰W¥ ãiH¥gJkhd fhÇa¤â‰fšyhkš,
ntW tÊÆš ek¡F xU gyidí« mË¥gâšiy. ï›Éõa¤ij¥
g‰¿ K‹ xU rka«, Ϫâ ãurhu¤â‰fhf e«Äl« gz« g¿¡f ekJ
ãuhkz®fshš btË khfhz¤âÈUªJ jUÉ¡f¥g£l $kh‹
òUnõh¤jk jh° jh©l‹ v‹gtiu neÇš f©L, ï›Éõa¤ij
mtÇl« xUt® neÇš bjÇɤjâš-mjhtJ gz« kh¤âu«
ãuhkzušyhjhÇl« tNš brŒ»Ö®fns; ïJ tiuÆš Ϫâ go¤j
ãŸisfŸ všyh« 100 - ¡F 95 ãuhkz¥ ãŸisfnsjh‹ go¤âU¡
»‹wd; mj‹ cgh¤âaha®fS« 100 - ¡F 97 ng® ãuhkz®fsh
fntjh‹ ïU¡»‹wh®fŸ. ïj‹ fhuzbk‹d? áy ãuhkzušyhj
thÈg®fŸ cgh¤âaha®fshf¥ gƉá bgw ïZl¥g£L tªjt®
fisí«, rÇahŒ el¤jhkš btËna‰w¥g£ljhfî« v‹Ål«
òfh®fŸ tªJ bfh©oU¡»‹w ïªÃiyÆš ïj‰fhf ãuhkzušyh
jhiu Ϫâ¡F¥ gz« nf£gJ rÇah v‹W brh‹dj‰F, ï›ts
ití« nf£L¡bfh©L všyht‰iwí« ÉrhǤJ bjÇa¥gL¤J
tjhŒ brhšÈ¥ nghdt® ïJtiu xU r§fâí« bjÇÉ¡fÉšiy.
mšyhkY« K‹nghynt fhÇa§fŸ kh¤âu« elªJ tU»‹wJ. ïnj
khâÇ ekJ eh£L¥ ãuhkz®fŸ, ïª eh£lhiu¤ j§fshš VŒ¡f
KoahJ v‹W bjÇ»w rka¤âš btË khfhz¤âš ïUªJ xUtiu¡
T£o tªJ Vkh‰¿ j§fŸ fhÇa¤ij¢ rhâ¤J¡ bfhŸtJ tH¡fkhf
ïUªJ tU»‹wJ.
155 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 cjhuzkhf, Rauh{a¡ f£á v‹»w ãuhkz¡ f£á¡F ekJ
eh£oš nah¡»aij ïšyhj fhy¤âš, $kh‹ njrgªJ jhi[¡ T£o
tªJ bršth¡F r«ghâ¤J¡ bfh©lh®fŸ. ïªJ kfhrig v‹»w
ãuhkz t®zháuk j®k rig¡F ekJ eh£oš nah¡»aij r«gh â¡f,
$kh‹ yhyh y#gâuhia¡ T£o tªJ Vkh‰¿dh®fŸ. fh¡» ehlh
fh§»uÌš r£lrig¥ ãuntr¤â‰F Mjuî bfhL¤jjhš jd¡F¡
bfhŠr« bršth¡F FiwªJ nghŒÉ£lbjd¥ gaªj ãuhkz®
xUt® $kh‹fŸ g#hi#í«, gh§fiuí« jUɤJ C® CuhŒ¤
âǪJ, cgrhu¥ g¤âu« bg‰W, #d§fis Vkh‰¿ nah¡»a ijia
Ãiy ÃW¤âdh®. ïÅ kfh¤khití« T£o tªJ Vkh‰w¥ ngh»wh®.
ï«khâÇahfnt ïJ rkaK«, Ϫâia bghJghiõ M¡f nt©
L« v‹»w ftiy cŸst®fŸ nghš njr¤â‹ nguhš M§fh§F gy
ãuhkz®fŸ ngRtJ«, mij¢ r®¡fh® gŸË¡Tl« KjÈa ïl§
fËš f£lha¥ ghlkh¡f¥ ãua¤jd¥gLtJ« ah® e‹ ik¡F? ïÅ
bfhŠr fhy¤J¡FŸ Ϫ⥠ãurhu¤â‹ gyid mEgÉ¡f¥ ngh»
nwh«. ãuhkzušyhjhU¡F V‰g£l gy Mg¤JfËš Ϫâí« x‹
whŒ Koí« nghÈU¡»wJ. bghJthŒ Ϫâ v‹gJ btË khfhz§
fËš ãuhkz kj ãurhu« brŒa j®¥ã¤J brŒí« ɤijahŒ
É£lJ. ïªj ïufáa¤ij ekJ eh£L¥ ghku #d§fŸ m¿tnj
Æšiy. ïu©blhUtU¡F mj‹ ïufáa« bjǪjhY«, ãuhkz®
fS¡F¥ gaªJ¡ bfh©L jh§fS« x¤J¥ ghoÉL»‹wd®. ahuhtJ
JªJ btËÆš brh‹dhš ït®fis¤ njr¤ Jnuh» v‹W brhšÈ
ÉL»wh®fŸ.
rk°»Uj«
ïjšyhkš, ekJ eh£oš rk°»Uj ghiõ¡fhf v›tsî
yB« %ghŒ bryth»wJ! mJ m›tsî« ahUila gz«?
rk°»Uj¤â‰bf‹W jÅahŒ, v›tsnth gŸË¡ Tl§fŸ ïU¡»‹
wd. ïâš go¡»wt®fŸ všyh« ah®? ïj‹ cgh¤âaha®fŸ ah®?
ãuhkzušyhj cgh¤âahaiuahtJ, ãuhkzušyhj ãŸisfisah
tJ ïâš nr®¤J¡ bfhŸS»‹wh®fsh? murh§f¤âyhtJ rk°»U
j¤â‰F ïU¡»‹w nah¡»aij jÄG¡F ïU¡»wjh? ï¢ rk°»U
j« ãuhkzušyhjh® - jhœªjt®fŸ - N¤âu® - ã‰g£lt®- moikfŸ
v‹gj‰F MjhukhÆU¡»‹wnj jÉu ntW vj‰fhtJ -
eh£o‰fhtJcgnahf¥gL»wjh?
jĜ
Ϫâí«, rk°»UjK« ï¥goÆU¡f¤ jÄiH¥ g‰¿nah
Fo muR - 1926 ( 1) 156
bt‹whš, jÄœeh£oš jÄG¡bf‹W jÅahŒ v¤jid¥ gŸË¡Tl«
ïU¡»wJ. rk°»Uj¤â‰F ïU¡F« gŸË¡Tl« msÉš ehÈš
xU g§fhtJ ïU¡»wjh? ãuhkzušyhj jÄœ ɤJth‹fŸ
nguhtJ bghJ #d§fS¡F¤ bjÇa¡ ToajhŒ ïU¡»wjh? ãu«k$
c.bt. rhÄehjŒa®, $y$. uhftŒa§fh® ï‹D« $, $, $, mŒa®,
Ia§fh®, M¢rhÇah®, uhî, r®kh v‹W ãuhkz®fŸ bga®jh‹ jÄœ
ɤJth‹fŸ È°oY« mogL»wnjašyhkš ãuhkzušyhjh®
bga® bjÇ»wjh? ïªj ãuhkz®fŸjh‹ giHa jÄœ¡ fhÉa§fË‹
V£L¥ ãuâfis¥ ãuhkzušyhjhÇl« ïUªJ th§», mij j§fŸ
ãuhkz kj¤â‰F¤ jFªjgo bkhÊ bga®¤J¡ bfh©L, mij
m¢ro¡f¥ ãuhkzušyhjhÇlnk ahrfkhŒ¥ gz« th§», m¢R¥
ngh£L, ò°jf« 1 -¡F 10, 15 %ghŒ v‹W ɉW¡ bfhŸis mo¤J
yB¡ fz¡fhf¥ gz« nr®¤J¡ bfhŸS»‹wh®fŸ. Éf, r®¡fhÇš
jÄG¡F Vnjh bgÇa nah¡aij bfhL¥gJ nghš ntõ« ngh£L
xU jÄœ mfuhâ vGj¡ fÄ£o V‰gL¤âdh®fŸ. mâš (jÄG¡F
th®¤ijfŸ f©Lão¤J m®¤jbkGj¤ jÄœ go¤j jÄH®- ãuhkz
ušyhj òyt®fS«, g©oj®fS« v¤jidnah bga® ïU¡f m¡
fÄ£o¡F ) ekJ rh®ghŒ ãuhkz®fns m§f¤âd®fshŒ ÃaÄ¡f¥
g£L ïU¡»wh®fŸ. ïj‰fhf yB¡fz¡fhd e« %ghŒfis tUõ¡
fz¡fhŒ¤ â‹W bfh©oU¡»wh®fŸ. ïªj ãuhkz®fshš V‰g£l
jÄœ jh‹ - jÄœ mfuhâjh‹- jÄœeh£o‰F jÄHhŒ - jÄG¡F
MjhukhŒ És§f¥ ngh»wJ.
ïJ ï¥goÆU¡f, kJiua«gâÆš jÄœ¢r§fbk‹W xU
r§fÄU¡»wJ. M©ltnd! ïj‹ fij btËÆš brh‹dhš bt£f¡
nfL. ïJ ãuhkzušyhjhÇ‹ gƤâa¡fhu¤jd¤ijí« K£lhŸ
jd¤ijí« Ãiy ÃW¤j¡ fšÈ‹ nkš vG¤J¡F neuhÆU¡ »wJ.
m§FŸs jÄœ gßiB mâfhÇfS«, jÄœ¢ r§f¤â‰F tUõhªâu¥
ãuábl©LfS« 100 - ¡F 90 ng® ãuhkz®fŸ. mâY« “åL ãǤJ¥
ngh£oU¡»wJ” v‹W brhšYtj‰F “åL mî¤J¥ ngh£oU¡»wJ”
v‹W ngR« goahd ãuhkz®fis m¡»uhrduhf¤ bjǪbjL¥gJ«
ï¢r§f¤â‰F e‰rhø¥ g¤âu§fshF«. rk°»Uj¢ r§f¤âš
v§fhtJ ãuhkzušyhjh® gßiB mâfhÇahŒ ïšyhÉ£lhY«,
m§f¤âd®fshfthtJ nr®¤J¡ bfhŸs¥gL»wjh? ï¥bghGJ
v§nfnah jÄœ fhny{ v‹W x‹W V‰gL¤â ïU¡»‹wh®fsh«.
mj‹ mâfhÇfS«, go¡F« ãŸisfS«, msî¡F ÄŠá
ãuhkz®fns. mj‹ bryî¡F kh¤âu« gz« ãuhkzušyhjhUil
aJ. ekJ ãŸisfË‹ go¥ò¡F murh§f¤âd® _ykhŒ¤ jÄœ¥
ò°jf« vGâ¡ bfhL¥gt®fS« bgU«ghY« ãuhkz®fns. mt®
fŸ jÄœ¥ ò°jf« v‹W bga® it¤J m¥ò°jf¤âš K¡fhš ghf«
157 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
rk°»Uj th®¤ijfisna Ãu¥ã ãuhkz t®zháuk¤ij¥ gy¥g
L¤Jtjhd Éõa§fis ekJ áW ãŸisfS¡F« ïu¤j¤âš
fyU«goahd fijfisí«, thrf§fisínk vG⥠gzK«
r«ghâ¤J¡ bfhŸS»wh®fŸ.
e«Äš ahuhtJ, “jÄœ¥ ò°jf« v‹gJ R¤j jÄÊš vGj ghâÇkh®fS« M¢rhÇah®fS«
nt©lhkh? mt‰¿‰F V‰w jÄœ th®¤ijfŸ ïšiyah? ekJ jÄœ
eh£o‹ gH¡f tH¡f«, ehfßf« mâš ïU¡f nt©lhkh?” v‹W nf£
lhš e«kt®fS¡FŸshfnt ghõhãkhd«, ghõhãkhd« v‹W e« eh£L ïªJ #d§fS¡F ghâÇkh®fbs‹whš xU Éj
ngá e«ik Vkh‰WgtU« ãuhkz áZa®fSkhd áy® clnd g¡âí« kÇahijí« mt®fËl« V‰g£L ïU¡»wJ. mt®fŸ ïufá
ãuhkz®fS¡F t¡fhy¤J th§»¡ bfh©L rk°»Uj th®¤ijfŸ a¤ij ekJ k¡fŸ czunt Koahkš nghŒ ÉL»wJ. bghJthf
jÄÊš fyªjhš jÄG¡F nah¡»aij FiwªJ nghfhJ; m¥go¡ ghâÇkh®fŸ v‹ngh® M§»y murh§f¤â‰F xU eL¤ ö© ngh‹w
fyUtJjh‹ ghiõÆ‹ K‹nd‰w«; giHad fÊjY«, òâad t®fŸ. RU¡fkhŒ xU th®¤ijÆš brhšYtjhdhš murh§f¤ â‰F«,
òFjY« tGty fhy tifÆdhš v‹W rkhjhd« brhšYtnjhL ïªâa¡ Fo k¡fS¡F« ïilÆš cŸs x‰w®fŸ v‹Wjh‹
ïâY« #h⤠Jntõ« v‹»wh®fŸ. m¥goahdhš jÄœ th®¤ijf mt®fis¢ brhšynt©L«. m¥ghâÇkh®fËnyí« c©ikahŒ
nshL mo¡fo 炙äZ KjÈa ghiõ brh‰fis fyªJ ngRtâš »U°JehjUila f£lis¥go el¡f¡ Toat®fnsh, el¡f nt©
- vGJtâš v‹d F‰w«? L« v‹»w MiríŸst®fnsh áy® ïU¡fyh«. eh« ekJ f©Q¡
F¤ bj‹g£l msî¡F bgU«gh‹ikahdt®fis¥ g‰¿ ekJ
ekJ å£L¥ bg©fËl« “eh« j©Ù® bfh©L th” v‹W
mã¥uha¤ij vGJnth«. xU njr¤ijnah xU kj¤ijnah
brhšYtj‰F¥ gâyhf, e«khš rÇahd c¢rÇ¥ig c¢rÇ¡fî«,
b#ƤJ¡ if¥g‰w nt©Lkhdhš, v¥go âUl‹ xU å£oš âUL
jÄÊš vGjî«, gH¡fK«, brsfÇaK« ïšyhj rk°»Uj th®¤ij
tjhdhš f‹d« it¤J Jthu« brŒJbfh©L KjÈš j‹ fhiy
ah»a “#y« bfh©Lth, #y« bfh©Lth” v‹W brhšYtJ F‰w
É£L gh®¥ghndh mJnghš ghâÇkh®fis, mjhtJ kj¡ FU¡fŸ
Äšiyahdhš, mj‰F¥ gâyhf “th£l® bfh©L th” v‹W M§»y¢
v‹gt®fis KjÈš mD¥òtJ v‹gJ xUÉj jªâu«. cjhuzkhf,
brhš brhšYtâš j¥bg‹d? jŤjÄœ v‹»w gj¤â‰F«,
ekJ eh£oš ãuhkz®fŸ v¥go j§fŸ kj¤ij¡ fh¡f -gu¥g-
ghõhãkhd« v‹»w gj¤â‰F« bghUŸjh‹ v‹d? ï«khâÇ
j§fS¡FŸshfnt xUtiu nyhfFU v‹W«, M¢rhÇah® v‹W«,
ghõhãkhd¤âÈUªnj ït®fsJ njrhãkhd¤â‹ nah¡»aijia
klhâgâfŸ v‹W«, kfªJfŸ v‹W« brhšÈ¡ bfh©L mt®fS¡F
í« m¿ªJ¡ bfhŸsyh«. giHad fʪJ òâad òFtjhÆUªjhš
k‰wt®fŸ gh®¤J gaªJ g¡â bfhŸS« t©z« mÂÉil
ek¡F¡ ftiy ïšiy; òâait tªJ gyh¤fhu¤âš òFªJ¡bfh©L
gÂÉilfŸ brŒtJ« if thŒ bgh¤â¥ ngRtJ«, RthÄfŸ,
giHaitfis¡ fG¤ij¥ ão¤J jŸStjdhš mijí« r»¤J¡
RthÄfŸ v‹W T¥ãLtJ«, mona‹, mona‹ v‹W brhšÈ¡
bfh©L mj‰F t¡fhy¤J¥ ngRtJ v‹gJ ghiõ¤ JnuhfK«
bfhŸStJkhd jªâu§fis¢ brŒJ j§fŸ kj¥ ãurhu« brŒJ
r_f¤ JnuhfK« Mtnjhlšyhkš, jÄœ¤jhÆ‹ f‰ig, jÄœ¤
(kj¥ ãurhu« v‹gJ ãuhkz®fŸ ca®ªjt®fŸ v‹W«, j‹id¤
Jnuh»fS¡F Raey¤â‰fhf ɉwt®fŸ v‹Wjh‹ brhšy nt©L«.
jÉu k‰wt®fŸ jhœªjt®fŸ v‹W« gL«goahd kd¥gh‹ikia
ï«khâÇna k‰W« ekJ muáaš, kj«, ghiõ, fšÉ, Mrhu« ,
c©lh¡» ÉLtJ) j§fŸ ca® thœ¡ifia ÃiyÃW¤j M¡fª
ehfßf« KjÈaitfËš ãuhkz®fŸ v›tsî öu« Mâ¡f« bg‰W
njo¡ bfhŸS»wh®fnsh, mJnghš Inuh¥ãa®fS« j§fS¡FŸ
ïU¡»wh®fŸ v‹gJ«, m›thâ¡f¤â‰F e«kt®fËnyna v›tsî
xUtiu kj¡FU v‹gjhf ng® it¤J ekJ eh£L¡F mD¥òtJ«,
ng® e«ik¡ fh£o¡ bfhL¤J¡ bfh©L thœ»wh®fŸ v‹gJ«, x›
mt® ekJ eh£o‹ ïufáa§fisí« ï§FŸs #d§fË‹ nah¡»
bthU ãuhkzušyhjhU« Raey¤ij É£L eLÃiyikÆÈUªJ
aijfisí« m¿a kj¥ ãurhu« brŒtJnghš ViH k¡fËilí«
nahá¥gh®fshdhš És§fhk‰ nghfhJ.
ghku k¡fËilí« ïl« bghUŸ, Vtš v‹»w rîfÇa§fshš âǪJ
Fo muR - f£Liu - 07.03.1926 gH» mt®fis j§fŸ kj¤âY« nr®¤J¡ bfh©L, j§fŸ RthÔ
dK« brŒJ bfh©L e« eh£L ïufáa§fis m¿ªJ, ãwF

Fo muR - 1926 ( 1) 158 159 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

eh£ilna RthÔd¥ gL¤â¡bfhŸs nt©oa V‰ghLfŸ brŒtJ ÉnuhjkhÆUªjhY«, kfh¤kh bgaiu¢ brhšÈ¡ bfh©L j§fŸ
khÆU¡»wJ. ïªj¥ ghâÇfŸ bgU«ghY« ekJ FU¡fis¥ fhÇa¤â‰F M¡f« njLtJ«, Rauh{a¡ føÆš cŸs òu£LfS«
nghynt gh®it¡F f©iz _o¡ bfh©L, #g« brŒgt®fsh ã¤jyh£l§fS« mij el¤JnthÇ‹ ehza¡ FiwîfS«
ÆUªjhY«, mªju§f¤âš ït®fS« mt®fis¥ nghynt bgÇa j§fS¡F e‹whŒ¤ bjǪâUªjhY«, ï¡fø¡F nah¡»aij V‰
uh#jªâÇfshŒ¤jh‹ ïU¥gh®fŸ. (uh#jªâu« v‹whšjh‹ bjÇínk! g£lhš j§fŸ fhÇa§fis jhuhskhŒ el¤jyh« v‹W«, ï¡føÆ‹
mjhtJ, bghŒ brhšyyh«; cŸ x‹W it¤J¥ òw«bgh‹W ngryh«; gydhš j§fŸ eh£L¡F« j§fŸ ft®‹bk©£L¡F« ëkâ V‰g£L
nkhr« brŒayh«. e«ã¡if¤ Jnuhf« brŒayh«; mjhtJ xU jhuhskhŒ j§fŸ fhÇa« elªnjWbk‹gijí« kdâš it¤J¡
fhÇa¤ij¢ rhâ¡f nt©Lkhdhš vijí« ï‹D« v‹d nt©L bfh©L m¡føiaí« føahs®fisí« ghuh£LtJ« mE
khdhY« brŒayh«. Mdhš, ïj‰F xU Éy¡F©L. mjhtJ nghf¤âš gh®¤J tU»nwh«. m¥go¡»šyhkš ïUªjhš mÏ«ir,
ï›tsî« jdJ Raey¤â‰fhf¢ brŒa¡TlhJ; bghJ e‹ik¡fhf r¤âa« KjÈaJ bfh©l x¤JiHahikia¥ g‰¿ F‰w« brhšÈ
v‹W brŒayh«; v‹W« ïj‰fhjhukhfî« “bghŒikí« thŒik ïªâa®fS¡F ò¤âÆšiy v‹W brh‹d ghâÇfŸ, bghŒí« òu£L«
ïl¤j òiu Ô®ªj e‹ik ga¡F bkÅš” v‹»w Fwisí« brhšÈ nkhrK« bfh©l Rauh{a¡ fø V‰g£l ãwF ï¥nghJjh‹ ïªâ
ÉLth®fŸ. ïij ekJ nyhfkh‹a®fËš mnef® x¥ò¡ bfh©lhY« a®fS¡F ò¤â tªâU¡»wJ v‹W brhšYth®fsh? MjÇ¥gh® fsh?
ekJ uhéathâfËš 100 - ¡F 99 K¡fhš ng® x¥ò¡bfh©lhY« - v‹gij •E£gkhŒ ftÅ¥gt®fS¡F¤ bjÇahk‰ nghfhJ. ïªâa®
fhÇa¤âš brŒJ tªjhY« kfh¤kh fhªâaofŸ kh¤âu« ïij¡ fS¡F RthÄah®, FU, r‹ahá, JwÉ v‹»w gj§fŸ ÄFâí«
f©o¥ghŒ x¥ò¡bfhŸtJ ïšiy. ï«khâÇ uh# jªâu¤âš kÇahij brŒa¤j¡fjh» É£ljhš, e«ik VŒ¡f nt©oat®fŸ
mtU¡F e«ã¡ifíÄšiy v‹Wjh‹ brhšth®fŸ. Mdhš jhB© ïªj ntõ¤ij¥ ngh£L¡bfh©L e«ik VŒ¤J¤ j§fŸ fhÇa¤ij¢
a¤jhY«, th¤ršÈa¤jhY«, fUizÆdhY« áy rka§fËš VkhªJ rhâ¤J¡ bfhŸS»‹wh®fŸ. m¥go¡»šyhk ÈU¡F« gB¤âš
nghŒÉL»wh® v‹W gy® rªnjf¥gl brhšÈ¡ bfhŸs¡ TL«. e«ik Vkh‰¿ e«ik ïÊîgL¤â ekJ ïu¤j¤ij c¿Šr tªj ghâÇ
Mdhš mtuJ áZa®fŸ btF ngU¡F uh#jªâu¤âš kh®fS¡F«, r§fuh¢rhÇah®fS¡F«, nyhf FU¡fS¡F«, klhâgâ
e«ã¡ifí©L. ) fS¡F«, kfªJfS¡F« eh« ï›tsî FU£L g¡â it¥nghkh?
x›bthU CÇY« ãuhkz®fŸ v¥go fø, ãuâ fø Fo muR - f£Liu - 07.03.1926
c©lh¡» Mis¤ö¡» MŸnkš ngh£L xU føÆš jh§fŸ
nr®ªJ¡ bfh©L Õášyhkš ngRtJ«, ÉiyÆšyhkš Tl Ô®¥ò¡
bfhL¥gJkhÆU¡»wh®fnsh, mJ nghynt M§fh§F cŸs ghâÇ
kh®fS«, j§fS¡F mETykhf xU føÆš nr®ªJ¡ bfhŸS
tJ«, tÊÆšyh tÊÆš mt®fsJ m¡»uk§fS¡F mETy«
brŒtJkhd fhÇa§fshš j§fŸ v©z§fis Ãiwnt‰¿¡
bfhŸS»wh®fŸ. uhéa Éõa§fËY« ah® ngiu¢ brh‹dhš j§fŸ
fhÇa¤ij¢ rhâ¤J¡ bfhŸsyh« v‹»w v©z¤ij it¤J¡
bfh©L, v¥go ekJ ãuhkz®fËš gy® ïuî« gfY« cŸs¤âš
kfh¤khit â£o¡ bfh©oUª jhY« mt®fŸ bfhŸiffis mÊ¡f
ãua¤jd¥g£lhY« btËÆš, mt® ngiu¢ brhšÈ¡ bfh©L j§fŸ
fhÇa§fis rhâ¤J¡ bfhŸS»wh®fnsh mJ nghY« x¤J
iHahik¤ j¤Jt¤â‰F nah¡»aij ïU¡»w fhy¤âš kdâš
x¤JiH¤J gjÉí« gzK« r«ghâ¡f Mir ïUªjhY«, x¤JiH
ahikÆ‹ bgaiu¢ brhšÈ¡ bfh©L, v¥go j§fŸ fhÇa¤ij
Ãiwnt‰¿¡ bfhŸS»wh®fnsh, mJ nghynt ï¥ghâÇkh®fS«
kfh¤khÉ‹ bfhŸif c©ikÆš j§fŸ c¤njr¤â‰F

Fo muR - 1926 ( 1) 160 161 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 fÄ£oÆš Ãiwnt¿‰wh«. ïJ Éõa¤ij¥ g©oj khsÉah
nfŸÉ¥g£lJ« ï›Éõa« kfheh£L¡F bfh©L tu¥g£lhš
kfheh£L¥ gªjiy¡Tl eh‹ v£o¥ gh®¡f kh£nl‹ v‹W brhšÈ
É£lh®. ïij m¿ªj RthÄ áu¤jheªj® clnd ïªJ kfhrig
îthf¤âÈUªJ Éy»¡ bfh©lh®. Mjyhš, ïªJ kfhrig t®zh°
ïªJ kfhrigÆ‹ c©ik Ãw«! ukrig v‹gj‰F«, Mrhu âU¤j¡fhu®fis Vkh‰w V‰g£lbj‹
gj‰F« ït‰iw Él ï‹D« v‹d Mjhu§fŸ nt©Lnkh ek¡F¤
áu¤jhdªjnu m¿ªJ Éy»¡ bfh©lh® bjÇaÉšiy. ï›tsití« m¿ªJ e«ktÇš áy® nt©Lbk‹nw
ïªJ kfhrig, ïªJ¡fŸ v‹ngh®fŸ všnyhU¡F« bghJthdJ,
bghJthdJ; v‹W brhšYth®fshdhš mj‰F eh« v‹d brŒa
ekJ eh£oš ïªJ kfhrig v‹D« nguhš xU ãuhkz
yh«? c©ikÆš ö§F»wt®fis¤ j£o vG¥gyh«; Phgf¤Jl
t®zh°uk rig V‰g£oU¥gij¥g‰¿ eh« gy Kiw - mJ, ïªâah
ndna nt©Lbk‹nw f©iz _o¡bfh©L ö§FtJ nghš
it mªÃaU¡F fh£o¡ bfhL¥gj‰F MjuthÆUªj - ïU¡»w
gL¤âU¥gt®fis v¥go vG¥òtJ? jo bfh©L jh‹ j£l
ãuhkz t®zh°uk¤ij Ãiy ÃW¤jî«, ïªJ¡fS«, K°ä«fS«
nt©L«.
x‹Wgl Koahjgo k¤âÆš xU jil¡fšyhÆU¡fî« (Vbd‹whš
ïªJ¡fS«, K°ä«fS« x‹whŒ É£lhš r®¡fhiu Él t®zh° Fo muR - f£Liu - 07.03.1926
uÄfS¡F bgÇa Mg¤J ) V‰g£lbj‹W«; ãuhkz Nœ¢áfŸ gy
t‰¿š ïbjh‹W vdî« ngáí«, vGâí« tªâU¡»nwh«. mj‰F
Mjhukhfî« jÄœ eh£oYŸs ïªJ kfhrig¡F tof£od t®zh°
uÄahd $kh‹ T.R. uhk¢rªâuŒa® m¡»uhrduhÆU¥gJ«; xU
ntis rh¥ghL xU ãuhkz¡ FHªij rh¥ãLtij xU ãuhkz
ušyhj FHªij gh®¤J É£lhš xU khj« g£oÅ¡ »l¥ng‹ v‹W
brh‹d $kh‹ M.K. M¢rhÇah® KjÈnah® K¡»a°j®fshfî«
ïU¥gnjhlšyhkš, jÄœ eh£oYŸs »is ïªJ kfhrigfŸ ïu©
blh‹¿š Ô©lhikia xÊ¥gJ j¥ò v‹W«, ïJ Éõa¤âš
ãuhkz®fŸ Ka‰áahÆUªJ mij v⮡f nt©L« v‹W«,
Ô®khŤâU¥gijí« vL¤J¡ fh£oÆU¡»nwh«. mšyhkY« mj‹
mâK¡»a°j®fËš K¡»a°juhd $kh‹ g©oj khsÉah mt®
fŸ ïªJ kfhrigÆš ngR«nghJ, Ô©lhik xÊa nt©L« v‹W
ngRtJ«, t®zh°uk gÇghyd rigÆÈU¡F« nghJ Ô©lhikia
xÊ¡f¡ TlhJ v‹»w Ô®khd§fŸ Ãiwnt‰WtJkhÆU¡»w jªâu§
fisí«, Ô©lhjhU¡F Äf cU¡fkhŒ¥ gǪJ ngRtJ nghš á‰áy
rka§fËš khŒkhy¡ f©Ù® ÉLtijí« vL¤J¡ fh£oÆU¡
»nwh«. ïªJ kfhrigÆ‹ jªâu¤ij m¿a ï›tsî« nghjhJ
v‹W brhšY»wt®fS¡F kWgoí« Mjhu§fŸ fh£lî«, g©oj
khsÉah mt®fË‹ cŸ fU¤ijí«, c©ik Ãw¤ijí«, Mrhu
âU¤j¤âš mtU¡FŸs ftiyÆ‹ Ãiyikiaí« btËah® m¿a
rÛg¤âš k‰bwhU r«gtK« elªâU¡»wJ. mjhtJ, ïªJ kfh
rigÆ‹ xU T£l¤âš ÉjitfŸ òd®Éthf« brŒJ bfhŸsyh«
v‹gjhf xU Ô®khd« VfkhdjhŒ xU bgÇa Éõahnyhrid¡

Fo muR - 1926 ( 1) 162 163 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


r¡fiu v‹ e©gušy
( e‹¿ bf£l j‹ik )
br‹id fh®bghnuõ‹ nj®jÈ‹ nghJ br‹id fh®bghnu
õid ãuhkz¡ fh®bghnuõdh¡f $kh‹fŸ r¡fiu br£oahU«,
Mânfrt eha¡fU«, ãuhkzušyhjh® gyU« mU«ghL g£lh®fŸ;
j§fŸ tF¥ghiu itjh®fŸ; njr¤ Jnuh» v‹wh®fŸ; r_f¤ Jnuh»
v‹wh®fŸ; ï‹D« xU kÆ®¡fhY¡F xU bghŒí« brhšÈ ghku
#d§fis Vkh‰¿ ãuhkz fh®bghnuõ‹ M¡»dh®fŸ. ãwF,
ït®fŸ fâ v‹d MƉW? $kh‹ Mânfrt eha¡fiu¥g‰¿ v§F
njo¥ gh®¤jhY« MrhÄ ïU¡»w ïlnk bjÇahkš xʤJ É£lh®
fŸ. $kh‹ r¡fiu br£oahiu¥ g‰¿nahbt‹whš Ãid¥gj‰nf
kÆ® T¢rš vL¡»wJ. mjhtJ, br‹w thu« fh®bghnuõ‹ Û£o§
»š $kh‹ r¡fiu br£oah® jdJ mU»š ïUªj xU ãuhkz
e©gÇl« jdJ e©g® v‹»w KiwÆš, Vnjh áy th®¤ijfŸ ngá¡
bfh©oUªjhuh«. mij x©o¡ nf£L¡ bfh©oUªj k‰bwhU
ãuhkz bk«g® clnd mij fh®bghnuõ‹ ãuábl©£ ïl« rho
brh‹dhuh«. ãuábl©£ m¥go brh‹dJ j¥ò v‹whuh«. m›th®¤
ijfŸ Û£o§»š Official MŒ Û£o§F¡fhf ngrÉšiy; eh‹ v‹
e©guh»a $kh‹ ò®wh r¤âa ehuhazhÉl« jÅ¥g£l XjhÉš
ngánd‹. mj‰F« Û£o§F¡F« r«gªjÄšiy v‹whuh«. clnd
$kh‹ ò®wh r¤âa ehuhazh v‹D« ãuhkz bk«g® vGªJ “r¡
fiu br£oah® v‹ e©gdšy” v‹whuh«. Éthj¤â‹ j‹ik v¥go
nah ïU¡f£L«, mij¥g‰¿ eh« ï§F x‹W« ngr tuÉšiy.
Mdhš ï¢r«gt¤ij Ãid¡F«nghJ Dr. eha® bgUkh‹ jÄœ
eh£L¡fhf - jÄG¡fhf y©lÅš cÆ® Jwªj fhy¤âš m§»Uªj
jÄœeh£L¥ ãuhkz®fŸ elªJ¡ bfh©l elto¡if ekJ Phgf¤
J¡F tªjnjhL ekJ ïU f©fËY« f©Ù®tªJ fh»j¤ij
eid¤jJ. ïªj $kh‹ ò®whÉ‹ vby¡õD¡F $kh‹ r¡fiu
ãuhkzušyhjhU¡F ÉnuhjkhŒ v›tsî ghLg£lh®; ïªj r¡f
iuia ïªj ãuhkz®fŸ v¤jid¡ T£l§fS¡F T£o¡ bfh©L
nghŒ ekJ e©g®, ekJ jiyt® r¡fiu br£oah® v‹W m¡»uhrd«
Fo muR - 1926 ( 1) 164
t»¡f¢ brŒJ n#Œ ngh£lh®fŸ. j§fŸ fhÇa« Koªj cl‹
ï¤jidí« kwªJ xU ešy rªj®¥g¤âš r¡fiu v‹ e©gdšy
v‹W xU ãuhkz® brhšYthuhdhš r¡fiu jÅahŒ rK¤âu¡fiu
Xu¤âš Ë¿Uªjhš, rK¤âu¤âš jŸStj‰F mŠRth®fsh?
ï›tsití« brŒJ É£L “r¡fiu br£oahÇ‹ ml§fh¤jd«”
v‹W ãuhkz¥ g¤âÇiffŸ jiya§f« ngh£L r¡fiu br£oah
iuna f©o¤bjGJ»‹wd. r¡fiu KjÈa r¡fiu ngh‹wt®fŸ
fâna ï¥go ïU¡Fkhdhš FHªij ngh‹w FHªijfË‹ fâ
v‹dhFbk‹gj‰F ahU« n#háa« Tw¤ njit ïšiy. $kh‹
ò®wh r¡fiu br£oahiu¡ fh£o¡bfhL¡f MirÆU¡F« gB«
$kh‹ ò®wh jdJ e‹¿bf£l j‹ikia¡ fh£lhkny elªJ¡
bfhŸs tÊÆšyhkš nghfÉšiy. f©ÂakhŒ vGªJ $kh‹
r¡fiu v‹Ål« bk«g® v‹»w XjhÉš jh‹ ngádh®; ï›
th®¤ijfŸ rig¡F¢ brhªjkhdJjh‹; v§fŸ Ra fhÇa¤ij¢ nr®ªj
jšy v‹W brhšÈÆUªjhš eh« mâš F‰w« brhšy ÃahaÄšiy.
m¥go¡»šyhkš “r¡fiu v‹ e©gdšy” v‹W brhštJ v›tsî
e‹¿ bf£l¤jd«, bfhiy ghjf¤ jd« v‹gij thrf®fns nahá¡f
nt©L«. ïªj ãuhkz®fŸ f©Q¡F, $kh‹ fÈahzRªju
KjÈah®, Rauh{a¡ fø tF¥ò¥ óriy c©lh¡F»wJ v‹W
brh‹dîl‹ khßrdhŒ¤ njh‹¿É£lh® . $kh‹ tujuh#&Y ehíL
ãuhkz¡ FHªij rh¥ãLtij ãuhkzušyhj FHªij gh®¤jhšTl
F‰wkh v‹W nf£lj‰F bj‹dh£L¤ âyf® Tl kh¿ É£lJ nghy¤
njh‹¿É£lh®; $kh‹ uhkrhÄ eha¡f® k¡fŸ ãwÉÆš ca®î
jhœî ïšiy v‹W brh‹dj‰F« tF¥òthÇ cÇik nf£lj‰F«
fh§»u° Jnuh» MŒÉ£lnjhL ³ ãuhkz®fS¡F ï«_tiuí«
fh§»uÌÈUªJ Éy¡f nt©oÆUªjJ ; $kh‹ MÇahit mo¡f
nt©oÆUªjJ; Ókh‹ r¡fiu br£oahiu e©gušyhjtuh¡f
nt©oajhŒ É£lJ. brŒe‹¿ bfh‹wh®¡F cŒÉšiy v‹gij
monahL kwªJ É£lh®fŸ. mšyhkY« ï¥nghJ $kh‹fŸ
KjÈahU«, ehíLî« Rauh{a¡ fø tF¥ò¥ óriy c©lh¡F«
v‹W brh‹dJ j¥ò; mij k‹Å¡f nt©L«. eh§fŸ K‹
nt©Lbk‹W brhšÈ¡ bfh©oUªj tF¥ò cÇik nfœ¥gJjh‹
tF¥ò¥ óriy c©lh¡F«; Rauh{a¡ føjh‹ r¤âakhd fø
v‹W brh‹d ïªj ãuhkz®fŸ f©Q¡F m›ÉUt®fS«
R¡»ßt‹, m§fj‹ nghy fhz¥gL»wh®fŸ. k‰wt®fŸ ï‹dK«
khwhjjhš fh§»ui[ É£L Éy¡f kJiuÆš r£l« brŒa nt©oa
jhŒ¥ nghŒÉ£lJ.
ãuhkz j®k¤â‹ gH§fij go¤jt®fS¡F« mt®fnshL
gH»dt®fS¡F« ïâš x‹W« M¢rÇa« ïU¥gjhŒ¤ njh‹w
165 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
Éšiy. Mdhš, ït‰iwbašyh« gh®¤J¡ bfh©L mEgɤJ¡
bfh©L ïU¡F«, ãuhkzušyhjhÇš áy® ï‹dK« ï«khâÇ
ãuhkz®fŸ ã‹dhš fÉ gho¡bfh©L, j§fŸ kd¢rhø¡F Énuhj
khŒ mt®fis¤ jiyt®, jiyt® v‹W brhšÈ¡ bfh©L mt®
fS¡F M¡f« njo¡bfhL¤J tÆW ts®¡»wh®fns, ïij Ãid¡
F« nghJjh‹ bt£f« c©lh»wJ. ïªj ãuhkz®fË‹ fhiy¡
fGɤ j©Ùiu¤ Ô®¤jkhf¡ Fo¤J¡ bfh©oU¡F« tiuÆšjh‹;
j§fŸ Tl¤ âÇí« ãuhkzušyhjhiu MjÇ¥gh®fŸ. mJ Koªj
îl‹ mšyJ bfhŠr« kh¿dîl‹ ãuhkz¤ JntÎ, fh§»u°
JntÎ v‹»w g£lK« K‹dt®fS¡F elªj fâí« jh‹ ek¡F«
»il¡F« v‹»w v©z« ãuhkzušyhj jiyt® v‹ngh®fS¡F«
bjh©l®fŸ v‹ngh®fS¡F« c©ikahfnt njh‹wÉšiyah?
mšyJ el¡»wtiuÆš el¡f£L« ekJ fhy¤ij¡ fÊ¥ngh« v‹»w
nguhirah v‹gJjh‹ ek¡F¥ òy¥glÉšiy.
Fo muR - f£Liu - 07.03.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 166
bjUÉš el¤jY«
r®¡fhÇ‹ kd¥gh‹ikí«
nfhaK¤ö® Íšyh cLkiy¥ng£il jhÿ¡fh Fkuȧf«
v‹D« »uhk m¡»uAhu¤âš xU r®¡fh® bghJ jghyhÕ° ïUªJ
tªjJ. m›ñ® m¡»uAhutháfsh»a ãuhkz®fŸ jhœªj tF¥gh®
v‹W brhšy¥gL« Mâ âuhÉl®fis Ô©lhjh® v‹D« fhuz¤
jhš mªj¤ jghš MÕ[&¡F¢ bršyî« m›åâÆš el¡fî« ÉLt
âšiy. mij¥g‰¿ $kh‹ R.åuŒa‹ r£lrigÆš xU nfŸÉ
nf£lh®. mjhtJ, 1924 ´ br¥l«g® - µ 25- ² rfy bghJ¤
bjU¡fËY« rfy #hâ kÅj®fS« el¡fyh« ahU« MnBã¡f¡
TlhJ v‹w 2660 - « be«g® murh§f c¤juî Fkuȧf« ãuhkz®
fS¡F¤ bjǪâUªJ«, mt®fŸ MââuhÉl®fis bjUÉš
el¡fÉlhkš jL¡»wh®fns; ïij¥g‰¿ nfŸÉÆšiyah v‹W
nf£lh®. mj‰F r®¡fh® bk«g® gâyˤ jjhtJ:- ïJ Éõa¤ij¥
g‰¿ ngh°£ kh°l® #duY¡F vGâ ÆU¡»wJ; mtU« ³ jghyh
Õi[ ntW åâ¡F “kh‰¿ É£lh®” v‹W gâyˤjhuh«. ïªj¥
gâiy¥ gh®¤jhš, rh¤öU¡F jl« vJ v‹W xUt® nf£lhš, rhuh
a« âuh« mŠrzh v‹W gâš brhšYtJ nghÈU¡»wJ. 2660 be.
r®¡fh® c¤juî¥go åâÆš kÅj® el¡F« cÇikia¥ ãuhkz®
ãL§»¡ bfhŸS»wh®fns v‹W nf£lhš ngh°lhÕR ntW åâ¡F
kh‰w¥g£L É£lJ v‹W brhšY« gâš ³ nfŸÉ¡F rkhjhdkh
Fkh? $kh‹ åuŒaD¡F« ek¡F« ngh°£lhÕi[¥ g‰¿ah mâf
ftiy? ï› Éõa§fis¡ ftÅ¡F«nghJ FHªijiaí« »ŸË
É£L bjh£oiyí« M£LtJ nghÈU¡»wJ. ïJ nghynt ghy¡
fh£oY«, fšgh¤â bjUî bghJ¤ bjUî m§F ahU« el¡fyh«
v‹W brhšÈ É£L, ït®fŸ th®¤ijia e«ã elªjt®fŸ m§FŸ
st®fshš mog£l ãwF, ï¥go mo¤J É£lh®fns v‹W brh‹
dhš Ú V‹ m§F nghdhŒ v‹W nf£L É£lh®fŸ. kWgoí« xU
jlit m§F elªjj‰fhf nf° V‰g£L nkÍ°£nu£ nfh®£o‹
_y«, elªjJ F‰wÄšiy v‹W ÉLjiyah»í«Tl, kWgoí«
el¡F«nghJ tÊ k¿¤J mo¤J¥ ga¥gL¤â elªjtÇlÄUªJ mªj
åâ¡F ò©ah®¢ rid brŒa 10 %ghŒ¡F gh©L vGâ th§»¡ bfh©
167 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
lh®fsh«. ïij¥g‰¿ nf° el¥gjhfî« bjÇ»wJ. ï«
khâÇbašyh« nto¡ if¥ gh®¤J¡ bfh©oU¥gJ ešy r®¡fhU¡F
mHfhFkh? ešy muR v‹gJ j‹dhš - j‹ gÇrd¤jhš, âUluhš,
mnah¡»a® KjÈat®fshš, j‹ Fo #d§fS¡F¤ Ô§F tuhkš
gh®¤J¡bfhŸs nt©lhkh? mij É£LÉ£L xUtid¥ gh®¤J Ú
el, tªjJ¡F ehdh¢RJ v‹gJ«, k‰wtid¥ gh®¤J Ú Élhnj,
tªjJ¡F ehdh¢RJ v‹gJ«, ïu©L ngU« cijngh£L¡ bfh©L«
t¡ÑY¡F«, nghä[hU¡F« mâfhÇfS¡F« gz§bfhL¤J thí§
ifíkhŒ miytij¥ gh®¤J, ï¥goí« e«k MŸfS¡F xU
tU«go M¢Rnj v‹W« xUtU¡bfhUt® RygkhŒ cij ngh£L¡
bfhŸS«go brŒJÉ£nlhnk v‹W« áǤJ¡ bfh©L nto¡if¥
gh®¥gij ešy r®¡fh® v‹W brhšy Koíkh?
$kh‹ åiuŒa‹ ï«khâÇ ã¤jyh£lkhd r£l rigia¡
f£o mGtij Él, kfh¤kh brhšgo r¤âah¡»uf« brŒJ FiwªjJ
xU MÆu« bjh©l®fisahtJ b#ÆY¡F mD¥gnth, mtáa
khdhš cÆiu¡ bfhL¡f¢ brŒanth jahuhÆU¥ghuhdhš, e«
eh£oYŸs nfho¡ fz¡fhd Mâ âuhÉl k¡fis euf¤âÈUªJ
ÉLjiy brŒjtuhth®.
Fo muR - f£Liu - 07.03.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 168
ïªJ njt°jhd r£l«
ïªJ njt°jhd r£l¤ij¥ g‰¿ ghku #d§fis Vkh‰w
jÄœeh£L njÓa ãuhkz®fËš bgU«ghnyh® brŒj »s®¢á, $kh‹
fŸ <.bt.uhkrhÄ eha¡f®, tujuh#&Y ehíL KjÈat®fŸ ngh£l
bto F©odhš eR¡F©L nghÆUªjhY«, ntW Éjkhd gy
jªâu§fŸ ï‹dK« elªJ bfh©Ljh‹ ïU¡»wJ. mjhtJ,
itáuhŒ ïj‰F mEkâ bfhL¡f¢ brŒahkÈU¥gj‰F v›tsnth
ghL g£lh®fŸ. mJî« njhšÉí‰wJ. ïªâah r£lrigÆš v›t
snth jªâu« brŒjh®fŸ. mâY« njhšÉí‰wJ. Óik¡F¥ nghŒ
r¡fut®¤âÆ‹ _y« ï¢r£l¤ij mÊ¡f¥ gh®¤jh®fŸ. mâY«
njhšÉí‰wJ. filáahf j§fŸ r£l Phd jªâu¤ij¡ bfh©L
iAnfh®£il¥ ão¤jh®fŸ. m§F Vnjh bfhŠr« #akil»wh®fŸ
nghš njh‹W»wJ. mjhtJ, gy klhâgâfŸ nguhš mt®fËl«
t¡fhy¤J th§» ï¢r£lnk r£l¥go bršyhbj‹nwh, ï¢r£l«
brŒa r£lrig¡F r£lÄšiy v‹nwh, thj« brhšÈ tH¡F¤
bjhl®ªâU¡»wh®fŸ. tH¡»‹ j‹ikia¥ g‰¿ ïJ rka« eh«
x‹W« brhšYtâšiy. Mdhš, xU Éõa«. r£lrigÆš
ãnunugid tªJ bk#hÇ£oahuhš Ô®khd« Ãiwnt¿, ft®d®
r«kj« bg‰W, ïªâah r£lrigÆY« x¥ò¡bfhŸs¥g£L uh#¥
ãuâÃâí« r«kj« bfhL¤J, r¡fut®¤âí« V‰W¡bfh©L mKY¡F
tªj xU fhÇa« ï›tsî« j¥ãd ãwF« óuh cWâahŒ É£lJ
v‹W Ãid¥gj‰F ïlÄšiyahdhš, ï«khâÇ murh§f mik¥
ig¥ g‰¿ eh« v‹dbt‹W Ãid¥gJ? murh§fbk‹whš ifÆš
gy¤jt‹ fhÇa« v‹Wjh‹ Ãid¡f nt©oÆU¡»wJ. âUt©zh
kiyÆš cŸs xU klhâgâÆ‹ ãuhâ‹ ngÇš njt°jhd r£l¤
ij¡ bfhŠr¡ fhy¤â‰F m«kl¤J fhÇa¤âš nfh®£lh® ãuntá¡
F« Éõa¤âš j‰fhÈfkhf jil¥gL¤j¥g£oU¡»wJ v‹W jÄœ
g¤âÇiffËš gh®¤njh«. ãuhkz¥ g¤âÇiffŸ rhjhuzkhŒ
ï«khâÇ Éõa§fis¥ g‰¿ vGJ« nghJ jiy¥ãš #£#&fŸ
bga® vGJtJ©L, Mdhš ïªj tH¡if¥ g‰¿ vGJ« nghJ ï‹d
#£#& ï«khâÇ Ô®¥ò¡ T¿dh® v‹W vGjntÆšiy. bjhl®ªJ«
gh®¤njh«; fhz¥glntÆšiy. ïâdhš bga® vGâdhš #£#&
ãuhkzuh, ãuhkzušyhjhuh v‹gij #d§fŸ m¿ªJ ÉLth®fns
169 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
v‹»w v©z« bfh©nlh v‹dnkh, #£#&fŸ bgaiu¡Tl
ï«khâÇ rªj®¥g§fËš vGj¥ ga¥gLtjhÆUªjhš, ït®fŸ
jªâu¤ij v‹bd‹W brhštJ? ït‰iw¡ ftÅ¡F« nghJ
v‹dkhtJ brŒJ, ahiuahtJ ão¤J ï¢ r£l¤ij xÊ¡F« tiu
Xakh£lh®fŸ v‹gJ â©z« . mj‰nf‰wh‰nghš njh£o Kjš
bjh©lkh‹ tiu mnef ïyhfh¡fËš, ït®fshfnt ït®fŸ
Mâ¡fkhfnt ïU¡»wJ. nghjh¡ Fiw¡F mL¤J tU« r£l
rigí« ït®fŸ kakhf¥ gÑuj¥ ãua¤jd§fŸ el¡»‹wJ. iA
nfh®£oš njt°jhd r£l« mog£lhY« moglhÉ£lhY« mL¤j
r£lrig ït®fŸ kakh» ït®fŸ ïZl« nghš ³ r£l¤ij cU¡
Fiya¢ brŒí« tiuÆš ³ r£l« mKÈšyhkš it¤âUªjhY«
nghJ«. nfÌ‹ Koî v¥gonah Mf£L« v‹gJ áyÇ‹ v©z«.
m«khâÇ v©z¡fhu®fS¡F ï›î¤âuî bt‰¿ bfhL¤âU¡»w
bj‹nw brhšyyh«. k‰witfŸ iAnfh®£ Koit¥ bghW¤âU¡
»wJ v‹gJ xU g¡fÄUªjhY« K¡»akhŒ mL¤j r£lrig¤
nj®jiyna bghW¤âU¡»wJ v‹gJjh‹ ekJ mã¥uha«.
Mjyhš, njt°jhd r£l¤ijí« xU ifÆš MjǤJ¡
bfh©L, r£l¤ij xÊ¡f Ãid¡F« ãuhkz®fS¡F« k‰bwhU
ifÆš nth£ th§»¡ bfhL¤J¡ bfh©oU¡»wh®fns. mt®fsJ
c¤njr« v‹d v‹gij eh« m¿a KoaÉšiy.
Fo muR - f£Liu - 07.03.1926
Fo muR - 1926 ( 1)
j§f¥bgUkhŸ
ghuj¤ jhÆ‹ J®¥gh¡»a«
jÄœeh£o‹ mUªjt¥ga‹, ekJ MUÆ® e©g® $kh‹
th.K. j§f¥bgUkhŸ ãŸis ï«khj« 6 - ª njâ fhiy 4 k¡F
cÆ® Ú¤jh® v‹D« nrâia vGjnt bkŒ eL§F»wJ. mtU¡F
ï‹dK« M©L K¥gJ Tl MfÉšiy. mt® <nuhL KÅágš
všiy¡FŸ fU§fš ghisa« v‹D« »uhk¤âš th¤âah® åL
v‹W brhšY«goahd òuhjdK« f©ÂaK« thŒªj xU itzt
ntshs bršt¡ FL«g¤â‰F¢ brštkhŒ ãwªjt®. mtuJ ïs«
taâny, mjhtJ 12 - tJ taânyna jªij ïwªJ nghdh®. MÆD«
á¿a jªijah® Mjuizahš fšÉ f‰f¥g£L jdJ 21 - tJ taâš
B.A g£l« bg‰W, 24 - tJ taâš B.L.g£lK« bg‰W, <nuhL Íšyh
KÅáò nfh®£oš 1921 - « tUõ¤âš t¡Ñš bjhÊiy Mu« ã¤jh®.
Mu«ã¤j khjnk 200 %ghŒ tU«go »il¤jJ. mL¤jkhj« 250 %.
tU«go »il¤jJ. k‰W« ïu©blhU khj§fËnyna khj« 300
%ghŒ¡F nkš tU«go tªJ bfh©oU¡F«goahd Ãiyik
V‰g£lnjhL CU¡FŸ ãugyK« bršth¡F« V‰g£L jh‹ go¤J
tªj kfh#d iA°Tš v‹D« gŸË¡Tl¤â‰F xU îthf m§f¤
âduhí«, <nuhL efu gÇghyd rig¡F îthf m§f¤âduhfî«
bjǪbjL¡F« goahd bghJ#d mã¥uha¤ij¥ bg‰wh®. mt®
jd¡F Égu« bjǪj fhy« Kjny bghJ Éõa§fËš C¡fK«
j‹id¥ ngh‹w ïs« thÈg®fË‹ ÄFâahd T£Lwî« jÄœ
ghiõÆÅl« xUÉj jÅ¥ g‰WjY« cilatuhÆUªjnjhL jdJ
Cuh»a fU§fš ghisa¤âš xU áW thrfrhiy v‹gjhf x‹iw
V‰gL¤â mj‹ _y« bghJey Éõa§fisí« jÄH® bgUik
iaí« g‰¿ mo¡fo jkJ e©g®fËl« ngRtJ« m›thrf
rhiy¡F tUõh tUõ« M©LÉHh v‹D« nguhš jÄœ eh£L¥
bgÇah®fis mjhtJ, $kh‹fŸ ghuâah®, tujuh#&Y ehíL,
t.bt.[& Ia®, âU.É.f. KjÈah®, _.bt. eh£lh® KjÈat®fis¤
jUɤJ bfh©lh£l§fŸ el¤JtJkhd Éõa§fËš bgÇJ«
jdJ rfh¡fnshL C¡f§fh£o tªjt®. ïªÃiyÆš 4, 5 khj« Tl
170 171 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
jdJ t¡Ñš bjhÊš el¤âÆU¡f kh£lh®, ïj‰FŸshf fhªâa go el¡f kh£lh®. jh‹ brhšYtJ c©ikahdhY« mjdhš
ofË‹ x¤JiHah ïa¡f« Mu«gkhƉW. jdJ t¡Ñš bjhÊ nyhL ahU¡fhtJ rÈ¥ò V‰gL« v‹W g£lhš gaªJ ÃW¤â¡ bfhŸth®.
x¤JiHah ïa¡f r«gªjkhd bghJ¡T£l§fŸ <nuh£oš eil jhuhs¡ ifa‹. jÄœeh£L¤ bjh©l®fŸ v‹ngh® mnef® mtÇl«
bg‰W tªj rka§fËš ekJ ãŸis mt®fns mnefkhŒ m¡»uh tªJ mo¡fo VjhtJ bg‰W nghth®fŸ . e©g®fS¡F rka§fËš
rd« t»¡f nf£L¡ bfhŸs¥gLtJ« ïtuJ m¡»uhrd¤â‹ Ñœ mtiu¥nghš cjÉ brŒgt®fŸ Äf¢ áy®jhÅU¥gh®fŸ. ïšiy
$kh‹ <.bt. uhkrhÄ eha¡f® KjÈnah® ngRtJ« tH¡fkh»ÆUª v‹W brhštjhdhš jd¡F« xU bgÇa ght¤ij¢ brŒ»nwhnk
jJ. ï¥gona ïU¡f xU ehŸ T£l¤âš ekJ ãŸisat®fŸ jdJ v‹W eL§Fth®. jÄÊY« M§»y¤âY« mnef ò¤jf§fŸ thá¤
KoîiuÆš jh‹ ehis Kjš bfh©L t¡Ñš bjhÊY¡F¥ jt®. jÄœ eh£oYŸs jÄœ MuhŒ¢á¡fhu®fËš ekJ ãŸisí«
nghtâšiy v‹»w nrâia m¿É¤JÉ£lh®. ï›t¿É¥ghdJ m¡ xU K¡»akhdt® v‹W brhšynt©L«. mt® fhÇahya« xU
T£l¤âš ïUªj midtU¡F« mtÇl« msî flªj g¡âí« ò¤jfhya«nghš ïU¡F«. MuhŒ¢á, MuhŒ¢á, MuhŒ¢á v‹W
m‹ò« V‰gL¤âÉ£lJ. ãwF fh§»u° îthf¤âY« mt® ïG¡f¥ v¥bghGJ gh®¤jhY« ïnj ntiyjh‹. ekJ eh£oš k¡fŸ ca®î
g£lh®. clnd Íšyh fhÇajÇá Mdh®. mL¤jh‰ nghš khfhz jhœî v‹gJ v¥go xÊí« v‹»w ftiy mtU¡FŸs k‰w všyh¡
îthfrig m§f¤âduhdh®. bga® bg‰w <nuhL fŸS¡fil ftiyiaí« Él K‹Å‹W bfh©nlÆUªjJ. KothŒ¡ TW
k¿aÈš ït® F‰wŠ rh£l¥g£L eha¡f® cŸgl 40 bjh©l®fnshL Äl¤J j‹dy¤ âahf¤âš <l‰w xU njrg¡j® - c©ik¤ bjh©l®-
nkÍ°£nu£lhš j©o¡f¥g£L áiwthrÄUªjh®. áiwÆÅ‹W mŠrh beŠr® - MUÆ®¤ njhH®-jÄœeh£o‹ xU K¡»a cUò-
btËtªjJ«, mâK«kukhf Íšyh KGJ« R‰W« goahd ntis nfhit ÍšyhÉ‹ ty¡f©-<nuh£o‹ Ko kiwªjbj‹Wjh‹
Æš jdJ bkšÈa rßu¤â‹ rîfÇa§fisí« jdJ thœ¡if brhšy nt©L«. ï¥ng®¥g£l xU u¤âd¤ij¥ ãǪj mtuJ
nghf¤â‹ gH¡f§fisí« bfhŠrK« ftÅahkš »uhk« »uhkkhŒ FL«g¤jh®, MUÆ®¥ ngh‹w kidÉ, guj‹ ngh‹w j«ã KjÈ
âǪJ ntiy brŒJ tªjh®. ï‹ÅiyÆš Íšyh jiytuhfî« nah®fS¡F«, f‹iw ïHªj jhŒ ngh‹w jÄœ k¡fS¡F« <rnd
khfhz fhÇajÇáíkhdh®. ïj‹ gydhŒ khfhzbkšyh« R‰wî« MWjš mË¥ghuhf.
âU¢áÆš khfhz fÄ£o fhÇahya¤â‰F¤ j‹ g¤âÅ r»jkhŒ
nghŒ khj¡ fz¡fhŒ FoíÄU¡fî« brŒJ tªjh®. uhéaÃiy kh¿ Fo muR - jiya§f« - 07.03.1926
ÃiyFiyªjâ‹ gydhŒ, fh§»u° îthf¤âš fyªJ bfhŸs ïZl
k‰wtuh», rfyÉj îthf¤âÈUªJ« Éy»¡ bfh©L “Fo muR”
v‹D« g¤âÇifia Mu«ã¤J el¤j K‰g£lh®. ïJ rka« fj®
ngh®L fhÇajÇá gjÉiaí« V‰W¡bfhŸs tÈíW¤j¥ g£ljhY«
clš eÈî V‰g£L gL¡ifÆš »l¡f¤j¡f mrîfÇa¤njhL ïUª
jjhY«, “Fo muR” îthf¤ij eha¡fÇl« x¥òɤJ É£L Éy»
dh®. mL¤jh‰nghš, clš ey« brŒJ bfhŸs br‹id¡F¥
nghfnt©oÆUªjjhš, fj® ngh®L fhÇajÇá gjÉiaí« $kh‹
eha¡fÇl« x¥òɤJÉ£L br‹id¡F¥ nghdh®. m§F« x‹W
ïu©L khj« ïUªJ Ợir brŒJ bfh©lh®. ã‹ it¤âa®fŸ
mEkâÆ‹ ngÇš CU¡F tªJ 3,4 khj fhy« gL¡if
ÆnynaÆUªJ Ợir brŒJ tªjh®. v‹d brŒJ« mârhu¡
fÊ¢rš v‹D« mtU¡F V‰g£l Éahâ Fz¥glhkš mtuJ
Koî¡nf T‰WtdhÆUªJ bfhŸis bfh©L É£lJ. gL¡ifÆš
ïU¡F«nghJ« vGJtJ«, go¥gJ«, rî¡»akhd ãwF njr¤â‰F
v‹d brŒtJ v‹W ntiy¤ â£l« nghLtâY« fhy¤ij¡ fÊ¥gh®.
ahÇlK« fodkhf¥ ngrkh£lh®. xUtU¡F« kdtU¤j« V‰gL«

Fo muR - 1926 ( 1) 172 173 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


fj®
rghehafut®fns, rignah®fns!
ïªj kfheh£oš vd¡F K‹ ngáa fdth‹fŸ x›bthU
tU« K¡»akhf fj®, kJÉy¡F, Ô©lhik vd _‹W Éõa§
fis¤jh‹ brhšÈÆU¡»wh®fŸ. eh‹ mâf« brhšy nt©oa
âšiy. Vnjh v‹ kdâYŸs áy Éõa§fis¢ brhšy mEkâ
bfhL¤jjhš brhšY»nw‹.
bfh§Fntshs Fy¤âd® ï¤Jl‹ _‹W kfhehL Toah»
É£lJ. r‰W cz®¢áiaí« bfhL¤âU¡»wJ. kfheh£o‰F ntshs
r_f¤âd® âUÉHhî¡F tUtJnghš v©Â tU»wh®fŸ. fh¥ãí«
rh¥ghL« rh¥ã£LÉ£L¥ nghŒÉL»wh®fŸ. ïªj r_f¤jh®fËU¡
F« Ãiyik¡F ï¢r§f« ïªj ntiy brŒjJ nghâajšy.
ï¢r_f¤â‹ fZlªjh‹ eh£o‹ fZlkhF«. ï¢r_f¤â‹ K‹nd‰
wªjh‹ eh£o‹ K‹nd‰wkhF«. fjU«, kJÉy¡F« c§fŸ r_f¤
âd® brŒahjJ bgU§Fiw. cgruiz¡ fÄ£o¤ jiyt® $kh‹
P.u¤âdrghgâ¡ fî©l® fjiu¥ g‰¿¤ jkJ ãur§f¤âš F¿¥ãl
Éšiyba‹W $kh‹ uh#nfhghyh¢rhÇahut®fŸ F¿¥ã£lh®.
mj‹ fhuz« ntbwh‹WÄšiy; mt® fj® f£lÉšiy; Mjyhš
mt® F¿¥ãlîÄšiy. fjiu kÅj‹ f£odhY«, ku§ f£odhY«,
ah® f£odhY« mj‹ gyid Ú§fŸjh‹ mil»Ö®fŸ. gŠrbk‹W
brhštJ ÉahghÇ¡fšy, t¡ÑY¡fšy, c¤ânahf°jD¡fšy,
gŠr¤jhš Fo¡f¡ Tl j©Ù® ïšiyba‹whš ahU¡»šiy? Foah
dt®fS¡F¤ jhÅšiy. Mifahš, gŠr« v‹whš Foahdt®fS¡
F¤ jh‹ v‹W fUj nt©L«. gŠr« tu¡fhuz« ÉisahikÆdh
yšy; gzÄšyhikÆdhyšy; K‹ fhy¤ijÉl¤ j‰fhy« C® e¤j«,
kiy, òw«ngh¡F všyh« Éisî brŒa¥gL»wJ. Éisî«
Fiwªjjhf¡ fhnzh«. jhÅa§fŸ, gU¤â, ÄsfhŒ, Ãy¡fliy,
jhÅa« KjÈa ru¡FfŸ všyh« j‰fhy¤âš K‹idÉl 1-¡F ehY
ghf« mâf Éiy¡nf ɉf¥gL»wJ. v¤jid gz« tªjhY« e«
eh£oš gz« j§f kh®¡fÄšyhkš nghƉW. g©l« kh‰¿¡ bfh©L
gzÄšyhkny m¡fhy¤âš gŠrÄ‹¿¥ ãiH¤njh«. bfhŠr«
gz« tªjhY« òij¤J it¥ngh«. m¡ fhy¤âš gŠrÄšiy.
Fo muR - 1926 ( 1) 174
ï¤jid gz« tªjhY« ï¡fhy¤âš v›tsî bgÇa FL«g
khÆUªjhY« fÈahz« tªjhY« ïHî tªjhY« eh£L¡nfh£il
ahÇlªjh‹ nghf nt©o tªJÉ£lJ. mnef FL«g§fŸ ï‹rhš
bt©L É©z¥g« nghl nt©oajhŒ¤jhÅU¡»wJ. rhjhuz¡
Foahdt®fŸ Ãiy v¥go ïU¡»wbj‹W nahá¤J¥ ghU§fŸ.
g£lz§fS¡F tªJ ghš, ÉwF ɉW¥ ãiH¡f nt©oÆU¡»wJ.
ï›tsî gŠr« tu¡ fhuz« ntiyÆšiy, bjhÊiy bašyh«
k‰wt®fS¡F¡ bfhL¤J É£nlh«. Mifahš, e« eh£L ViH k¡fŸ
btËeh£L¡F¥ nghtij¤ jL¡f KoaÉšiy. fh§fa eh£oš
ViH¡ Foahdt®fŸ f£oš, r£o, ghidíl‹ gŠr¤jhš btËehL
brštij¡ f©L Érdkilªnj‹. mt®fŸ btËehL br‹W«
fhšuh, bgU tÆW ïitfshš fZl¥g£L mnef® kh©L« ngh
Æd®. ïªj¥ gŠr« ek¡F vJ tªjhY« ÔuhJ. r®¡fh® c¤ânahf«
tªjhY« ÔuhJ. r®¡fh® bfhL¡F« Rauh{a« tªjhY« ÔuhJ. vªj
Ãiy ek¡F e‹ik, vªj Ãiy ek¡F¤ Ôik v‹gij¡ ftÅ¡f
nt©L«? mtut®fŸ ifÆnyna bjhÊÈU¡»wJ. uh£od« x‹W
e«ik É£L¥ nghdJ«, mnef gz¤ij eh« ïH¡f neÇ£lJ. Ä΋
fŸ tªj ã‹nd jh‹ ek¡F¥ g§f« tªjJ. xU bešY _£il F¤â
dhš ïU FL«g« xU ehŸ tÆwhu rh¥ãl ViHfS¡F tÊÆUªjJ.
ï«khâÇ MÆu¡fz¡fhd ViHfS¡F rh¥ghL »il¤J tªjJ.
ï¥nghJ MÆu¡fz¡fhd ViHfË‹ thÆš k©iz¥ ngh£L
É£L bešÄ΋ v‹w ãrhR mªj yhg¤ij¡ bfh©L nghŒ ÉL
»wJ. gU¤â üš Ä΋fS« m¥gonajh‹. xUehŸ 1-¡F 40
MÆu« ng® ü‰F« üiy xU Ä΋ ü‰WÉL»wJ. mªj TÈ, 40
MÆu« FL«g¤ij g£oÅ¥ ngh£LÉ£L KjyhË¡F¤ jh‹ nghŒ¢
nrU»wJ. ïâš áy ü‰W¡fz¡fhd TÈfS¡F¤jh‹ TÈ
»il¡»wJ. Mifahš xU Ä΋ KjyhË¡F yhg¤ijí« áy
ngU¡F brh‰g TÈiaí« bfhL¤JÉ£L xUehŸ 1 - ¡F 40 MÆu«
ViHfŸ thÆš k©iz¥ nghL»wJ. 3 uh¤j® gŠR vilíŸs xU
kš ÕÌš 1 - 4 - 0 %ghŒ gŠR¡F Éiy ek¡F¡ »il¡»wJ. gh¡»
Õ° 1 - ¡F 13-12-0 %ghŒ mªÃa ehL nghŒÉL»wJ. mªj 13 - 12 - 0
%ghia e« eh£oš ÃW¤jnt©L«. fh§fa« 㮡fhÉš gŠr
Ãthuz ntiy brŒjjhf áy® bga® bg‰W¡ bfh©lh®fŸ. mJ
rÇahd Ãthuz ntiyba‹W brhšy KoahJ. c©ikÆš gŠr
Ãthuz ntiy brŒjJ kfh¤kh fhªâjh‹. âU¥ó®, fh§fa« g¡f«
gŠr¤âš thoa ViHfis miu¡ fŠáahtJ C‰¿¡ fh¥gh‰¿aJ
ifuh£od« jh‹. mjdhšjh‹ kfh¤kh Äš bjhÊiy MjÇ¡f
Éšiy. fj® bfhŠr« Éiy mâfkhÆUªjhY« bfhŠr fhy«
bghW¤J¡ bfhŸs nt©oaJjh‹. ouhkh, fh¥ã, Õo, t¡Ñš ïit
175 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
fS¡F brythtâš fjU¡F bfhŠr« cgnah»¡fyh«. Mifahš,
eh« É£LÉ£l bjhÊiy Û©L« bfhŸsnt©L«. nghŒÉ£l
nah¡»aijia r«ghâ¡fhjt®fŸ v¥go¥ òJ nah¡»aijia
r«ghâ¡f¥ ngh»Ö®fŸ? Foia¥g‰¿¡Tl vd¡F KjÈš m›tsî
ftiyÆšiy, fjiu¡ f£L§fŸ, Foia Él fj® ãujhdkhdJ
v‹Wjh‹ brhšYnt‹. Rauh{Ía føÆ‹ nj®jš cWâbkhÊ
F¿¥ò: 20.2.26 M« njâ bghŸsh¢áÆš eilbg‰w bfh§Fntshs® Ãiwnt‰wš!
3 MtJ kfheh£L brh‰bghÊî.

Fo muR - brh‰bghÊî - 07.03.1926 Rauh{Ía¡ fø¤ jiytuhd $kh‹ v°. ÓÅth[Œa§fh®,

bršYÄl§fËbyšyh« #°£o° føah® ft®‹bk‹L ÉUªJ
fS¡F¥ ngh»wh®fŸ. ft®d® KjÈa ft®‹bk‹L c¤ânahf°
j®fS¡F ÉUªJ bfhL¡»wh®fŸ. eh§fŸ ÉUªJ¡F« nghnfh«;
ÉUªJ« bfhL¡fkh£nlh«; Mjyhš eh§fŸ x¤JiHahik
thrid¡fhu® v‹W cWâbkhÊ T¿ X£L nf£»wh®.
ï›îWâbkhÊ¡F #hÛ‹ bfhL¥gJ nghš $kh‹ á.uh#
nfhghyh¢rhÇahU« Rauh{ah føah® cWâbkhÊ¥go el¥gh®fŸ
mj‰F eh‹ #hÛ‹ v‹W nkbyh¥gK« nghL»wh®. nkbyh¥g ifba
G¤J Kotj‰FŸshfnt Rauh{a¡ fø K¡»a°juhd br‹id
fh®¥gnuõ‹ jiyt® $kh‹ rhÄ bt§»lhry« br£oah® ft®d
U¡F« r®¡fh® c¤ânahf°jU¡F« ÉUªJ bfhL¤J tU»wh®.
nj®jš gh¡»ÆU¡F«nghnj ï›tsî ehzakhŒ el¥gt®
fŸ nj®jš K‰W« elªj ãwF v‹d brŒth®fŸ v‹gij #hÛ‹
jhuhd $kh‹ M¢rhÇahiuí« rhø¡ ifbaG¤J nghLgtuhd
$kh‹ KjÈahiuí« e«ògt®fŸ jh‹ gâš brhšynt©L«..

Fo muR - brŒâ És¡f¡ F¿¥ò - 07.03.1926

Fo muR - 1926 ( 1) 176 177 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


X£l®fis Vkh‰W« jªâu«
ï›thu« g¤âÇiffbsšyh« xnu _¢rhŒ Rauh{a¡ føah®
r£lrigfis É£L btËna¿ É£lh®fŸ, btËna¿ É£lh®f
bs‹W Rauh{a¡ føahU¡fhf tŠrf¥ ãurhu§fŸ brŒJ tU»‹
wd. Rauh{a¡ føah® v¥bghGJ Éy»dh®fŸ? vj‰fhf Éy»dh®
fŸ? v›tsî ehis¡F Éy»ÆU¥gh®fŸ? Éy»a ã‹ ït®fS
ila ntiy v‹d? ïªj eh‹F Éõa§fisí« ftŤJ¥
gh®¤jhš Rauh{a¡ føahÇ‹ jªâu« bghJ #d§fS¡F És§fh
k‰ nghfhJ.
v¥nghJ Éy»dh®fŸ?
ïU¡fnt©oa ehbsšyh« ïUªJ É£L mila nt©oa
bgUikiaí«, c¤ânahf¤ijí«, gz¤ijí«, j§fŸ ãŸisf
S¡F c¤ânahf¤ijí« r«ghâ¤J¡ bfh©L filáahŒ r£lrig
ntiybašyh« KoªJ, fhyhtâ Koa xU thuÄU¡F«nghJ Éy»
É£nlh«! Éy» É£nlh«!! v‹W Ml«gu« brŒ»wh®fŸ.
vj‰fhf Éy»dh®fŸ?
Éy» É£nlhbk‹W bghJ#d§fis Vkh‰¿ kWgoí«
j§fS¡nf nth£L¥ nghL«go brŒJ kWgoí« jh§fns nghŒ
K‹ÅY« gykhŒ c£fh®ªJ¡ bfhŸStj‰fhf Éy»dh®fŸ. mšyh
kš j§fSila fhÇabkh‹W« gÈ¡fhjâdhš j§fS¡nf bt£f«
tªnjh, mšyJ r®¡fhU¡F xU cz®¢á c©lhtj‰nfh Éy»
dt®fsšy.
v›tsî ehis¡F Éy»ÆU¥gh®fŸ?
monahL x‹W« uhÍehkh¡ bfhL¤J btËÆš tªjt®
fsšy. kWgoí« ehis¡F nt©LkhdhY« ït®fŸ nghtj‰F
ïl« it¤J¡ bfh©LjhÅU¡»wh®fŸ. kWgoí« cŸns nghŒ
_‹W tUl« c£fh®ªJ, gjÉí«, c¤ânahfK«, gzK« r«ghâ¤
J¡bfhŸs rîfÇa« »il¡»w tiuÆšjh‹ btËÆÈU¥gh®fŸ.
Fo muR - 1926 ( 1) 178
Éy»d ã‹ ït®fSila ntiy v‹d?
nth£l®fËl« nghŒ eh§fŸ btËÆš tªJ É£nlh«; v§f
Sila åu¥ ãujhg¤ij¥ gh®¤Ô®fsh? Mjyhš v§fis kWgoí«
mD¥ò§fbs‹W nth£l®fis Vkh‰WtJjh‹ ït®fSila
K¡»a ntiy. ït®fË‹ Ãiynah r£lrigia É£L btËnaW§
fhy¤âš fø¤ jiyt® g©ojneU brhšÈaâÈUªnj bjǪJ
bfhŸsyh«.
“r®¡fhiu eh§fŸ gaKW¤jÉšiy; r®¡fhU¡F kf¤jhd
mâfhu§fŸ c©L; r®¡fhiu v⮡f¤ jFªj gy« v§fËl« »il
ahJ; njr¤âš r_f nt‰Wik V‰g£L x‰Wik¡ FiyªâU¡»wJ.
Mjyhš, r£lkW¥ò¢ brŒa v§fshš MfhJ. ïªj ÃiyikÆš
r£lrigÆš eh§fËU¥gâš ãunah#dÄšiy. ï›tsî gyKŸs
bgÇa r®¡fhiu xʤJÉL« neh¡f¤Jl‹ eh§fŸ btËna nghf
Éšiy. eh§fŸ Mir¥g£lhY« mJ M»w fhÇakšy. v›tsî
bfŠá¡ T¤jhoí«, v§fŸ neh¡f§fis mila KoaÉšiy
v‹nw btËna ngh»nwh«. btF ehis¡F K‹dnkna eh§fŸ
r£lrigia É£L¥ nghÆU¡f nt©L«; r®¡fhUila jªâu«
v§fis Vkh‰¿É£lJ. Mjyhš eh§fŸ 炙U¥gâš ãunah
#dÄšiy, nghŒ tU»nwh«” v‹W brhšÈÆU¡»wh®. ïJ c©ik
ahd Éõa«. Mdhš, xU føah® ïªj c©ikia m¿ªJ ïªj
j¤Jt¤â‰fhf btËahdJ c©ikahŒ ïUªJ mt®fS¡F Ra
kÇahijí« nah¡»a¥ bghW¥ò« ïU¡Fkhdhš kWgoí« jh§fŸ
É£Ltªj r£lrigia¤ âU«ã¥ gh®¥gh®fsh? k‰wit kWKiw
ÉgukhŒ vGJnth«.
Fo muR - jiya§f« - 14.03.1926
179 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 ekJ $kh‹fŸ bu£oahU« br£oahU« ãuhkz®fnshL nr®ªJ
bfh©L mt®fis¤ jiyt®fsh¡» cÇik bgWtJ j¥ghFkh?
rÇnah - j¥ngh jÄœ kªâÇ gjÉÆ‹ Kjš rªj®¥g¤ij $kh‹
br£oahU¡F bfhL¤âU¡f nt©oaJ »ukkhdjhF«. br£oahÇ‹
mtruK« kªâÇfË‹ å«ò« ï¡»uk¤âÈUªJ jtW«go brŒJ
ãuhkz®fS¡F xU if xoªjJ É£lJ. ït®fŸ ïUtÇ‹ jtWjšfŸ jÄœ k¡fis bgÇJ«
kªâÇfS¡F xU cg¤âut« xʪjJ J‹g¤â‰fhsh¡f¥ ngh»wJ. Mifahš, ïÅahtJ kªâÇfŸ $kh‹
br£oahUl‹ uhÍ ngá¡ bfh©L mªj cg¤âut¤âÈUªJ«
-á¤âuò¤âu‹ j¥ã¤J¡ bfhŸs tÊnjl nt©oaJ. ïšyhÉ£lhš “Fo¡f Koah
kš nghdhš fÉœ¤j nt©oaJ” v‹»w j¤Jt« jiy áwªJ
És§F«. M¤J¤ j©Ùiu m¥gh Fo, mŒah Fo v‹W brhšy
br‹id r£lrigÆš bfhG¤j r«gs« bgW« kªâÇfis nt©oaJjh‹.
bghwhik¡ bfh©L nt©Lbk‹nw cg¤âut¥gL¤j ekJ ãuhkz®
fS¡F $kh‹fŸ C.uhkȧf bu£oah® mt®fS« A.uhkȧf Fo muR - f£Liu - 14.03.1926
br£oah® mt®fS« ty¡if ïl¡if nghš bfhŠr¡ fhykhŒ
ïUªJ tU»wh®fŸ. ïâš $kh‹ bu£oahU¡F khj« 2000 %ghŒ
r«gs¤âš xU c¤ânahf« »il¤JÉ£lJ. ïjdhš ãuhkz®f
S¡F xU if xoªjbj‹Wjh‹ brhšy nt©L«. kªâÇfS¡F«
xU cg¤âut« FiwªjJ v‹Wjh‹ brhšynt©L«. ïJnghynt
ekJ $kh‹ br£oah® mt®fS¡F« xU c¤ânahf« V‰g£L É£
lhš ãuhkz®fË‹ k‰bwhU ifí« j‰fhy rhªâahŒ xoí«.
kªâÇfË‹ KG cg¤âutK« Ú§»¥ nghF«. kªâÇfË‹ m¿ahik
Ædhš xU ešy rªj®¥g¤ij kªâÇfŸ eGt É£LÉ£lh®fŸ.
mjhtJ, r£lrig ãuábl©L c¤ânahf¤ij br£oahU¡F
bfhL¡f¤ jt¿É£lJjh‹. ïij kªâÇfË‹ k‹Å¡f Koahj F‰w
bk‹Wjh‹ brhšnt‹. ï›ÉUtU¡F« jaî¡fhf ahU« c¤â
nahf« bfhL¡f nt©oaâšiy. ïUtU« mªjªj °jhd§fS¡F
Äfî« bghU¤jkhdt®fŸ - cÇat®fŸ v‹nw brhšnt‹. (mªj
°jhd§fŸ bghJk¡fS¡F cgnahf¥gl¡ Toajh mšyth v‹gJ
ntW Éõa«) mtut® cÇik mtut®fS¡F mË¡f¥glhÉ£lhš
Éâia vâ®gh®¤J bghWikílÅUªJ bgUnth® áy®; Éâiaí«
bghWikiaí« åâÆby¿ªJ É£L í¤j« brŒJ bgWnth® áy®;
m›Éj í¤j« áy® j®k tÊÆš brŒth®fŸ; áy® mJ Ú§»a
tÊÆš brŒth®fŸ. Mdhš, ekJ kªâÇfŸ ït®fË‹ j®k í¤j¤
â‰F kl§fhj kªâÇfshŒ¥ nghŒÉ£ljhš ãuhkz®fnshL nr®ªJ
bfh©L í¤j« òÇa nt©oajhƉW- nt©oajhíÄU¡»wJ.
uhkhaz« v‹D« fij¥go uhknu jdJ cÇikia¥ bgw “uhB
j®fËš xUtuhd ÉóõzDl‹ x¥gªj« ngá¡bfh©L mtid
Mœthuh¡» uhtzndhL r©il brŒa nt©oÆUªjbj‹whš,

Fo muR - 1926 ( 1) 180 181 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 ï¥gz¥òH¡fkhd Éõa§fis¥ g‰¿¥ ã‹d® ÉÇth
baGJnth«.
ekJ eh£oš KÅágš îthfkhdJ á‰áy ïl§fËš Äf¡
nftykhí«, ehza¡ Fiwthí« eilbgW« Éõa§fŸ murh§f¤
<nuhL KÅághÈ£o jhU¡F¤ bjǪâUªJ« myøakhÆUªJ tUtâdhš KÅágš
îth»fŸ v‹d nt©LkhdhY« brŒa¤ JªJ ÉL»wh®fŸ.
r®¡fhuh® áW Éõa§fisna ftŤJ¤ jFªjgo v¢rÇ¡if brŒâ
<nuhL KÅághÈ£oÆ‹ nr®k‹ el¤ijia¥ g‰¿ fî‹áy® U¥gh®fshdhš mnef bgÇa F‰w§fŸ neÇLtj‰nf tÊÆšyhk‰
fŸ mo¡fo nfh®£LfS¡F¥ nghf V‰g£lij¥ g‰¿í«, murh§f¤ nghÆU¡F«. KÅágš ïyhfhî¡F« bf£lbga® V‰glî«, F‰w«
jhU¡F mo¡fo òfh®fŸ nghŒ¡ bfh©oU¥gJ g‰¿í« ïj‰F K‹ brhšyî« ïlÄšyhkÈUªâU¡F«. ïÅahtJ kªâÇfŸ ftŤJ
gy jlitfËš F¿¥ã£oU¡»‹nwh«. ït‰¿š á§fhutd j¡fJ brŒth®fbs‹W Ãid¡»nwh«. ï›Éõa« kªâÇfŸ Phgf¤
Éõakhf Ãiwnt¿d X® xG§fhd Ô®khd¤ij É£L É£L, Ãiw â‰F¡ bfh©Lnghfnt©Lbk‹W ehŸ ïJ tiuÆš Ãid¡fnt
ntwhj X® Ô®khd¤ij Ãiwnt¿ajhf bf£l v©z§ bfh©L Æšiy. Mdhš, Ãiyik ehS¡F eh« buh«gî« nfty¥g£L
bghŒahfî« m¡»ukkhfî« elto¡if¥ ò¤jf¤âš gâªJ tUtnjhL btW thia bk‹Wbfh©oU¡F« ekJ kªâÇfË‹ vâÇ
bfh©lh® v‹»w fhuz« bfh©L $kh‹fŸ nf.V.nõ¡ jhñ¤ fS¡F mtš »il¤jJ nghyhFbk‹nw ïij¡ F¿¥ãL»nwh«.
rhaò, K.r. K¤J¡fU¥g‹ br£oah® KjÈat®fŸ ï¤Ô®khd«
Ãiwnt‰w bth£lhjgo j‰fhy jil c¤âuî bg‰¿Uªj Éõa« Fo muR - f£Liu - 14.03.1926
nea®fs¿ªâU¡fyh«. mj‹ ãwF ïnj nr®k‹ $kh‹ $Åthr
KjÈah® KÅágš gz Éõa§fËš ehzakhŒ elªJ¡ bfhŸs
Éšiy ba‹gjhf gy òfh®fŸ mâfhÇfS¡F v£oÆU¥gj‹
gydhŒ, áÉš nfh®£L Étfhu§fis uhÍ brŒJbfhŸs nt©oaJ
nr®kD¡F mtáakhŒ¥ nghŒÉ£lJ. mij K‹Å£nl j‰fhy«
nfh®£oÈU¡F« bghŒ¤ Ô®khd Étfhu«, uhÍ brŒJ bfhŸs
V‰ghlh», Étfhu¤J¡F MjhukhÆUªj Ô®khd¤ ij elto¡if¥
ò°jf§fËÈUªJ vL¤J ÉLtj‰fhf X® T£l« To, mªj¡
T£l¤âš vLgl Ô®khÅ¡f¥g£LÉ£lJ. m¤Ô®khdkhtJ:-
“2-11-25-ª njâ KÅágš Û£o§»š Ãiwnt¿ajhf¢ brhšy¥
gL« X® Ô®khdkhdJ mJ c©ikÆnyna ÃiwntwÉšiy
ba‹»w fhuz¤jhš, áy fî‹áy®fS¡FŸshfnt curš V‰g£l
njhL, K¡»akhŒ KÅágš îthf¤â‰F¡ nflhŒ ïU¥gjhš elt
o¡if¥ ò°jf¤âYŸs ³ Ô®khd¤ij kiwªJ nghF«go mo¤J
Élnt©oaJ” v‹W KÅághÈ£oÆYŸs óuh fî‹áy®fS«
M#uh» VfkdjhŒ¤ Ô®khÅ¡f¥g£lJ!
nr®k‹ mt®fŸ ï¤Ô®khd¤â‹ thrf« buh«g¡ fLikahí«,
jdJ ehza¤ij¥ ghâ¡f¡ Toajhfî« ïU¡»wbj‹W v›tsnth
brhšÈí«, fî‹áy®fŸ mJjh‹ c©ikba‹W xnu ãothjkhŒ
m¥gona Ãiwnt‰¿dh®fŸ. ïj‹ gydhŒ KÅÓ¥ nfh®£oš
ï¥nghJ eilbg‰W tU« Étfhu« ã‹th§»¡ bfhŸs¥gL«.

Fo muR - 1926 ( 1) 182 183 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 ïÊk¡fŸ ifÆY«, fh§»uá‰fhf ahbjhU Éjkhd cjÉí«
brŒahj Raey¡fhu®fŸ ifÆY« á¡»¡bfh©L, j§fŸ tƉW
ãiH¥ò¡F gz§ bfhL¡fhjt®fisí« itaî« ãuhkz®fËl«
gz« th§»¡ bfh©L ãuhkzušyhjhiu¤ ö‰wî« cgnahf¥
gL»wJ. ï«khâÇ #d§fŸ cŸstiu ekJ eh£L¡F ÉLjiy
nfhaK¤öÇš fh§»uÞ ãurhu¤â‹ ba‹gJ fdntahF«.
xU Ã%g®.
nah¡»aij !
Fo muR - brŒâ És¡f« - 14.03.1926
áy âd§fS¡FK‹ nfhaK¤ö® nr®bkÅ‹ áy ãuhkz
ÉnuhâfS«, mt®fŸ thiy¥ão¤J¡bfh©L tÆW ts®¡F« áy
ãuhkzušyhjhU« nr®ªJ fh§»uÞ Û£o§F v‹gjhf bga® it¤J
fh§»u° bfhoíl‹ lî‹AhÈš, xU T£l« Todh®fŸ.
m¡T£l¤âš xU ãuhkz® m¡uhrd« t»¡fî«, k‰bwhU ãuhk
z® ngrî« áy ãuhkz®fŸ c£fh®ªJ bfh©L áÇ¡fîkhŒ ïUª
jJ. ïªÃiyikÆš ngáa ãuhkz®, nr®bkidí«, k‰W« áy
ãuhkzušyhj fî‹áy®fisí«, itJbfh©nl tU« nghJ, k‰w
ãuhkz®fŸ áÇ¡F« Mdªj¤âš _œ»ÆU¡f cgªahrf® KÅágš
fî‹ášfËš nr®bkD¡F mDTykhÆU¡F« fî‹áy® fbsšyh«
ifö¡F« fGijfŸ v‹W brh‹dh®. T£l¤âÈUªj xUt®, clnd
ml§fh¡ nfhg¥g£L, cgªahrfiu mtkhd¥gL¤jî«, J‹òW¤j
î« ãua¤jd¥g£lh®. mt® g¡f¤âÈUªj xUt®, mij jL¤J¥
g¡f¤âš njáa¡ bfhoí« kfh¤khfhªâÆ‹ glK« ïU¡»wJ
nghÈU¡»wJ, cgªahrf® nkšgLtâdhš ek¡F¡ ftiybah‹W
Äšiy; njÓa¡bfhoÆ‹ ÛJ ÉGªjhš bgÇa njhrkšyth, Mjyhš
Û£o§F fiyªJ btËÆš tªj ãwF Ú§fŸ mtiu v‹d
nt©LkhdhY« brŒayh« v‹W brhšÈ¤ jL¤JÉ£lh®. Û£o§F
fiyªjãwF, cgªahrf®fS¡F¥ ò¤â f‰ã¡f nt©Lbk‹W
jahuhfÆUªjh®fŸ. ïJ Éra¤ij T£l¤J m¡uhrdhâgâ m¿ªJ,
cgªahrf® ï«khâÇ ïÊj‹ikahŒ ngáaj‰fhf k‹Å¥ò¡ nf£L¡
bfh©lâ‹ ngÇY«, k‰W« áy bgÇat®fŸ ãua¤jd¥ó®tkhŒ
ïij ml¡»aj‹ ngÇY«, Éra« m›tsnthL ËW É£ljhŒ¤
bjÇ»wJ. ïâÈUªJ kfh¤khÉ‹ bgaU« mtUila bfhoí«
v›tsî nah¡»a¥ bghU¥ãšyhkš cgnahf¥gL»‹wbj‹W«,
fh§»uÞ T£lK«, fh§»uÞ bršth¡F« v›tsî mšg¤jdK«,
Ú¢r¤jdKkhd fhÇa§fS¡F cgnahf¥gL»‹wbj‹gijí«,
nfho¡fz¡fhd %ghŒfis¢ bryî brŒJ, gâdhÆu¡fz¡fhd ng®
b#ÆY¡F nghŒ, ü‰W¡fz¡fhd ng®fŸ ãuhzid É£L, brš
th¡F«, bgUikí« r«ghâ¤j ekJ ïªâa njÓa fh§»u[hdJ,
Fo muR - 1926 ( 1) 184 185 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

o¥o fby¡l® c¤ânahf«
ï›î¤ânahfkhdJ ekJ eh£o‹ uh{a ghu¤â‰F¡ fLfsî
cgnahfK« ïšyhkš - btW« jghyhÕir¥ nghš fh»j« th§»
nkyhÕR¡F mD¥òtJ« - murh§f #hâahÇ‹ Ra e‹ik¡fhfnt
ïUªJ ekJ gz¤â‹ xU K¡»a ghf¤ij¢ bryî brŒJ bfh©L«
tU»wJ. Rkh® 30 tUl§fS¡F K‹ghf xU Íšyhit 4-4 jhÿ¡
fh¡fŸ bfh©l 2 oÉõ‹ mšyJ _‹W oÉõ‹fshf¥ ãǤJ r¥
fby¡l® v‹gtU¡F xU oÉõD« bA£ mÌ°bl©L fby¡l®
v‹gtU¡F xU oÉõD«, mÌ°bl©L fby¡l® v‹gtiu
Íšyh¡ fby¡l® v‹gt® j‹Ål« it¤J¡bfh©L mtU¡F xU
á‹d oÉõDkhŒ bfhL¤J tªjh®fŸ. m¥goÆUªjhY« mt®
fS¡F¥ gyntiyfŸ ïU¡F«. mjhtJ »ÇÄdš nfR Érhuiz
fŸ, »ÇÄdš m¥ÕšfŸ, ÇÉ‹ô• ntiyfŸ KÅághÈ£o nk‰
gh®it, jhÿfh ngh®L nk‰gh®it, ï‹f«lh¡° nghL« Éõa«,
Ú®¡TÈ Éâ¥gJ, áthÍehkh c¤âuî KjÈaitfŸ nghLtJ, neÇš
gh®¥gJ« M»a ntiyfŸ ïU¡F«. ïtU¡F¡ ÑnH cŸs jhášjh
U¡F« ÇÉ‹ô• ntiyíl‹ »ÇÄdš ntiyí« Ãiwa ïU¡F«.
ï¥nghJ _‹W oÉõid, 2-2 jhÿ¡fh¡fŸ bfh©l 5 oÉõ‹
fsh¡» 5 o¥o¡ fby¡l®fS¡F¡ bfhL¤J fby¡lU¡F« cjÉ¡fhf
xU o¥o¡ fby¡l® bfhL¤J, Mf Íšyh x‹W¡F mŒªJ, MW o¥o
fby¡l®fshf V‰ghL brŒâU¡»wh®fŸ.
mšyhkY«, jhášjh®fS¡F ïUªj »ÇÄdš c¤ânahf¤
ijí« ãǤJ r¥ khÍ°£nuL v‹W«, o¥o jhášjh® v‹W« c¤â
nahf§fis V‰gL¤â mt®fS¡F mij x¥òɤJÉ£L, oÉõ
dš MÕ[® mšyJ o¥o fby¡l®fŸ v‹gt®fS¡F ïUªj
ÇÉ‹ô• ntiyfisí« bgU«ghY« jhášjh®fS¡nf bfhL¤J
É£lh®fŸ. mšyhkY« mt®fS¡F ïUªj k‰w ntiyfS« -
mjhtJ KÅágš r«gªjkhd ntiyfŸ , jhÿfh ngh®L r«kªj
khd ntiyfŸ ïitfŸ KGtâY« o¥o fby¡lU¡F xU
ntiyí« ïšyhkš nghŒÉ£lJ. ï‹f«lh¡° ntiyí« o¥o
fby¡l®fËlÄUªJ ãL§» ï‹f«l¡° MÕ[® v‹w Íšyh
x‹W¡F 2 mšyJ _‹W ng® åj« bfh©l ntW ogh®£bk©L
Fo muR - 1926 ( 1) 186
V‰gL¤â mt®fŸ tr« x¥òÉ¡f¥g£L¥ nghŒÉ£lJ. K¡»a
g£lz§fËš KjštF¥ò bgŠR nfh®£L V‰gL¤â É£ljhš »ÇÄ
dš m¥ÕšfS« FiwªJ nghŒÉ£lJ. gy jhášjh®fS¡F Kjš
tF¥ò¡ »ÇÄdš mâfhu« bfhL¡f¥g£ljhš o¥o fby¡l®fŸ
ÉrhÇ¡f¤ jFªj nf°fS« jhášjh®fS¡F mD¥g¤ jFªjjhŒ¥
nghŒÉ£lJ. ï›tsî mâfhu§fS«, ntiyfS« FiwªâU¡f,
v©Â¡ifí« r«gsK« Fiwahkš, mâfhu« FiwªJ É£ljhš
nkštU«goí« FiwªâU¡F« v‹»w v©z§bfh©L brŒjJ
nghš ãw® Ãid¡F«go r«gs§fisí« x‹W¡F x‹wiuahŒ
ca®¤j¥g£L« nghŒÉ£lJ. rhjhuzkhŒ ï¥bghGJ o¥o fby¡l®
v‹gJ«, o¥o fby¡l® MÕ° v‹gJ« xU jghyhÕir¥ nghš ÑnH
ïUªJ tU« fh»j§fis K¤âiu nghLtJ nghš o¥o fby¡l®
ifbaG¤J¥ ngh£L nkny mD¥òtJ«, nkny ïUªJtU«
fh»j§fis ³ åj« ÑnH mD¥òtJkhd ntiyfis¤ jÉu o¥o
fby¡l®fS¡bf‹W v‹d mrš (xÇ#dš bth®¡) ntiy ïU¡»wJ?
o¥o fby¡l®fŸ 500,600, 800, 1000, 1200 v‹W r«gs§fis
th§»¡bfh©L MÕ°fS¡F tªJ nki#Æ‹ nkny KH§ifia
it¤J, jhth¡bfh£ilia cŸs§iffËš jh§»¡bfh©L F¿¥ãš
(ilÇÆš) v‹d ntiy brŒjjhf vGâ¡fh£lyh« v‹W nahá¥
gJ«, ãuahz¢ bryî bgw (ouhtȧ myt‹° ) ehis¡F vªj C®
nghfyh« v‹gJ«, fby¡l® jaî bgw ah® ngÇš, v‹d Éjkhd
ufáa ahjh°J (fh‹ãbl‹Îaš Ç¥ngh®£) vGjyh« v‹»w
nahridí«, fby¡l®fS¡F ÛD«, K£ilí«, nfhÊí«, ML«
th§»¡ bfhL¥gJ« JiurhÅ jaî r«ghâ¡f thr‰goÆš fh¤â
UªJ, _¡F Ãy¤âš gL«go FŪJ ryh« nghLtJkšyhkš, ntW
xU bjhÊYnk ïšyhkš nghŒÉ£lnjhL, mehtáakhŒ ÇÉ‹ô•
ntiyfis ïu£o¡fî«, fhyjhkjkhfî«, bghJ#d§fS¡F« xU
ntiy Mfnt©Lkhdhš jhášjh® jaî, jhášjh® MÕ° Fkh°
jh¡fŸ, nrtf®fŸ jaî r«ghâ¥gnjhlšyhkš o¥o fby¡l® jaî«,
mªj MÕ° Fkh°jh nrtf®fŸ KjÈat®fŸ jaî« bgw
nt©oaJ mtáakhd ïu£o¥ò fZlK«, eZlK«, fhyjhkjK«
MF«goahŒ V‰g£L ÉL»wJ.
ïªj xU ïyhfhthš ekJ tÇ¥gz¤âš Vw¡Fiwa %.1 - ¡F
xU mzh åj« mehtáa¢ bryî M»wJ.
mjhtJ:- ekJ khfhz¤âš ïJ rka« Vw¡Fiwa 150
fha«(g®kbd©£) o¥o¡ fby¡l®fS«, Rkh® 90 mšyJ 100 M¡o§
o¥o¡ fby¡l®fS« ïU¡»‹wh®fŸ. ïªj 150 ngU¡F« MŸ 1 - ¡F
khj« 1-¡F 300 %ghŒ Kjš 1200 %ghŒ tiu r«gs« bfhL¡f¥
187 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
gL»‹wd. M¡o§ o¥o fby¡l®fS« khj« 300 %. Fiwahkš 500 rig bk«g® $kh‹ á.É.bt§»£lukzŒa§fh® mij vL¡f¡
%. tiu Tl th§F»wh®fŸ. TlhJ; vL¤jhš ãuhkz®fS¡F ntiy FiwªJ nghF« v‹w
fU¤Jl‹ mij v⮤J m›î¤njr¤ij¥ ghHh¡»É£lh®.
ït®fS¡fhf v‹d FiwªjhY« ekJ khfhz¤âš k£L« 150
vY«òU¡F Éahâ khâÇ ïªj c¤ânahf§fS« ï«khâÇ r£lrig
MÕ°fŸ tiu o¥o fby¡l® MÕ° v‹w bgauhnyna ïUªJ tU
bk«g® #hâí« ekJ eh£L¡F¥ bgÇa Mg¤jhÆU¡»wJ.
»wJ. ït®fS¡F Fkh°jh¡fŸ 80 %. RkhÇš 2 ng®, 35 Kjš 60 %.
RkhÇš 3 ng® Mf 5 Fkh°jh¡fS¡F FiwahkY«, ãô‹fŸ v‹W Fo muR - f£Liu - 21.03.1926
brhšY« ãšiy nrtf®fŸ 5 ngU«, ït®fS¡F« ruhrÇ µ 75
%ghí«, f©oŠbr©£ µ 200 %ghí«, ãuahz¢ bryî (ouhtȧ
myt‹°) µ 250 %ghí«, Mf xU o¥o fby¡l® MÕR¡F khj¤âš
ruhrÇ f£ll thlif c£gl 1600 %ghŒ åj«, tUl¤â‰F Rkh® 20,000
%ghí«, ï«khâÇ 150 MÕ°fS¡F 30,00,000 %. (K¥gJ yB« %ghŒ)
ït®fS¡F¥ bg‹õ‹, äî tifawh, M¡o§ o¥o¡ fby¡l®fŸ
KjÈaitfS« nr®¤jhš, mJî« »£l¤j£l 4 mšyJ 5 yB«
%ghŒ¡F FiwahJ. Mf, Rkh® tUl« 1- ¡F 35 yB« %ghŒ
bryth»wJ.
ïjšyhkš #d§fŸ ït®fŸ jaî bgw¡ bfhL¡F« Éiyí«,
r¥isí«, k‰W« gy ïÊbjhÊšfŸ brŒtj‹ _yK« v›tsnth
gz« bryth»wJ. Mf ï›tsî« FofSila gz« mehtáa
khŒ¢ brythtnjhL miy¢rš, xG¡f¡ Fiwî v›tsî V‰gL
»‹wd. ïjšyhkš ïªj c¤ânahf§fS¡F¥ ngh£o nghLtj‹
_y« e«Äš go¤jt®fŸ, ò¤ârhÈfŸ v‹W brhšy¤j¡ft®fŸ v›
tsî öu« j§fŸ kd¢rhøia ɉfî« moikahfî« neÇL »wJ.
ït‰iw ekJ eh£od® ftÅ¥gâšiy. ekJ eh£odiu Vkh‰¿¢
r£lrig¡F¥ nghF« go¤jt®fŸ, ò¤ârhÈfŸ v‹W brhšÈ¡
bfhŸS« ãuâÃâfS« ïij¥g‰¿¥ ngr¥ ga¥gL»wh®fŸ. Vbd‹
whš, ï« khâÇ c¤ânahf§ fis¡ bfh©L jhnd j§fŸ ïd¤jh®fŸ
ãiH¡f Koí«; r®¡fhU¡F« ï« khâÇ c¤ânahfkhd gy J©LfŸ
iftr ÄUªjhšjhnd fo¡f tUtj‰bf¿ªjJ nghš MS¡bfhU
J©L åryh«. r®¡fh® #hâah® ãiH¡fî« go¤j #hâah® ãiH¡f
î« ViH #d§fŸ gz« v›tsî åzh»wJ. ï«khâÇ mâf¢
bryî« ï‹dK« nghä° ïyhfhÉš r®¡»š ï‹°bg¡l® v‹»w
bj©l c¤ânahf¤â‰F mGF« bryî«, bl£by£l® MÕ° v‹W
brhšy¤ jFªj ÇÉ‹í ngh®L MÕR« xʪjhš, fŸS tU«go
Ëwhš r®¡fh® v¥go eilbgW« v‹W ahU« ga¥gl nt©oanj
ïšiy.
ïij¡ ftÅ¥gt®fŸ ahU« ïšiy. ïu©blhU tUl§
fS¡F K‹ò o¥o jhášjh®fis¡ Fiw¤JÉlyh« v‹W r®¡fhnu
nahrid brŒJ bghJ#d mã¥ãuha« nf£l nghJ e« Íšyh r£l

Fo muR - 1926 ( 1) 188 189 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 bfh§F ntshs®
kAheh£o‹ Ô®khd¤â‹ gy‹
<nuhL jhÿ¡fh tha¥gho rhuha¡fil 1-3-26 njâ Vy«
nghl¥g£lJ. m›ñ® ãugy ÄuhRjhuU« bfh§F ntshs Fy¤
âdUkhd $kh‹ u¤âdrhÄ¡ fî©l® Fkhu® K¤JrhÄ¡ fî©l®
VykhFÄl¤J¡F É#a« brŒJ ntshs Fy¤âd® ahU« tha¥gho
rhuha¡filia vL¡f¡Tlhbj‹W nf£L¡bfh©lh®. mt® nf£L¡
bfh©lj‰»z§», Vy« Tw tªâUªj ntshs Fy¤âd® Vy« Twh
kš ËWÉ£ld®. ntshs Fy¤âd® ËWÉlnt k‰bwtU« Vy«
TwÉšiy. mâfhÇfŸ v‹d Ka‰á¤J« xUtU« fil vL¡f
Éšiyba‹W nf£L rªnjhΡ»nwh«.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 21.03.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 190
ïJth åu«? ïJth åu bkhÊ?
ekJ eh£L¥ g¤âÇiffËš x‹WTl¤ jtwhkš mjhtJ
ãuhkz¥ g¤âÇiffŸ, ãuhkzušyhj g¤âÇiffŸ, kfkâa¥
g¤âÇiffŸ M»a mid¤J« Rauh{a¡ f£áÆd® r£lrigfis
É£L btËna¿dij bk¢áí«, MjǤJ« btËna¿dj‰F
g©ojneU brhšÈa fhuz§fis “g©ojÇ‹ åu bkhÊfŸ” vd
kFlÄ£L« ãuRÇ¡»‹wd. ãuhkz¥ g¤âÇiffis¥ g‰¿nah,
mt®fshš M£bfhŸs¥g£l g¤âÇiffis¥ g‰¿nah ftiy¥
glhJ jŸËÉoD« k‰iwa Rna¢ir g¤âÇiffS¡fhtJ M¤kh
c©lh? ïšiyah? v‹gJ« c©ikia m¿a M‰wY©lh?
ïšiyah? v‹gJ« mšyJ všyhÄUªJ« j‹ fhÈš Éf¢ r¡â
a‰W T£l¤âš nfhɪjh ngh£L¡ bfh©Lfhy§fl¤J»wh®fsh
bt‹gJ«, mšyJ Ku£L btŸs¤âš eh« v¥go vâ® Ú¢rš ÚªJtJ
v‹W gaªJ bghW¥ò ïHªJ thœ¡ifia el¤â¡bfh©L tU»wh®
fshbt‹gJ«, mšyJ uh#jªâu« v‹whš áy® vJnt©LkhdhY«,
v‹d nt©Lbk‹whY« brŒayh« v‹W Ãid¤J¡ bfh©oU¡
»wh®fns, mJnghy Ãid¤J mij¥ ã‹g‰W»wh®fshbt‹gJ«,
mšyJ îthz njr¤âš nfhtz« f£L»wt‹ gƤâa¡fhu‹
MtJ nghš, ã¤jyh£l muáaš T£l¤âÈUªJ bfh©L eh«
xUt‹ kh¤âu« c©ik ngá V‹ gƤâa¡fhudhf nt©L« v‹W
gaªJ bfh©oU¡»wh®fshbt‹gJ« ek¡F x‹Wnk És§f
Éšiy. ït®fËš Raey¤â‰fhfî«, uh# jªâu¤â‰fhfî«, vGJg
t®fis¥ g‰¿ eh« xU á¿JTl ftiy¥glnt ïšiy. jÄœeh£L¥
g¤âÇiffËš ïu©blhU g¤âÇiffis mjhtJ Raey¤â‰nfh,
RathœÉ‰nfh mšyhkš bghJ ey¤â‰bf‹W« c©ik btËp£o‰
bf‹W« ciH¤J tU»w bj‹W eh« fUâÆU¡F« g¤âÇiffS¡F
kWgoí« xU Kiw “btËna¿” aij¥ g‰¿í« “åubkhÊ” ia¥
g‰¿í« Phgf¥gL¤J»nwh«. mjhtJ, btËna¿ÆU¡»wt®fŸ x›
bthUtU« uhÍehkh brŒahkš r£lrig m§f¤âd® v‹D«
gjÉia it¤J¡bfh©nljh‹ ïU¡»wh®fŸ v‹gijí«, ï¥
gjÉÆ‹ bršth¡ifí«, btËÆš tªJ É£nlh« v‹W brhšY«
jªâu¤ijí«, òu£ilí« MjhukhŒ it¤J¥ bghJ #d§fis
Vkh‰¿ nth£L th§» kWgoí« r£lrig¡FŸ EiHtj‰fhfnt
191 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
btËÆš tªâU¡»wh®fŸ v‹gijí«, ïj‰fhjhukhf btËÆš bfhŸS»nwh«. g¤âuhâg®fshf ïU¥gt®fŸ njr¤â‰F e‹ik
tªjt®fËš mnef« ng® Rauh{a¡ f£áÆ‹ bfhŸiffŸ v‹W brŒah É£lhY«, njrk¡fis eštÊ¥gL¤jh É£lhY«, njr¤
brhšy¥gLtijí«, fh§»u° bfhŸif v‹W brhšy¥gLtijí«, JnuhfK« bfhiyghjfKkhtJ brŒahkš ïU¡f nt©lhkh
îkhz¤â£l¤â‹ j¤Jt§fisí« bfhŠr§Tl x¥ò¡ bfhŸshj v‹Wjh‹ Mir¥gL»nwh«. kfh¤kh fhªâia¥ ã‹g‰W »nwh«
t®fŸ v‹gijí«, mjhtJ áy® g£ljhÇfshfî«, áy® r®¡fhÇ‹ v‹W j¥ã¤J¡ bfhŸS»wt®fis c©ikÆš kfh¤kh fhªâiana
gy Ãakd¥ gjÉ bg‰wt®fshfî«, áy® fjÇš e«ã¡if ïšyhjt® ã‹g‰W»wh®fsh v‹W kdâš if it¤J¥ gh®¡F« go¡F«
fshfî«, áy® Ô©lhikÆš e«ã¡if ïšyhjt®fshfî«, áy® ãuh®¤â¡»nwh«.
kJÉy¡»š ftiyíŸst®fŸ nghš thahš k£L« ngáÉ£L kJ
Éf, nk‰T¿a gy th¡»a§fshš g©oj neUthš t®Â¡f¥
c‰g¤âÆY«, kJ ɉgidÆY«, kJghd¤âY« thœ»wt®f shfî«
g£l r£lrigfS¡F Rauh{a¡ f£áah® kWgoí« vj‰fhf¥ nghf
ïU¥gij x›bthUtU« eLÃiyikÆÈUªJ ftŤJ¥ gh®¤jhš
nt©L«? bghJ #d§fS« vj‰fhf ït®fS¡F nth£L¢ brŒa
És§fhkš nghfhJ.
nt©L«? KjyhtJ Rauh{a¡ f£á v‹gJ vj‰fhf ekJ eh£oÈ
“neUÉ‹ åu bkhÊ” v‹gij kWgoí« Phgf¥gL¤J»nwh«. U¡f nt©L«? r£lrigahnyna xU fhÇaK« brŒa KoahJ;
g©oj neU filáahŒ¢ brh‹djhtJ:- r£lkW¥ò¡F« njr« jahuhÆšiy; jh§fŸ r£lrigÆš bgU«
gh‹iknahuhf ïUªJ gy Ô®khd§fŸ brŒJ« ahbjhU gyD«
1. r®¡fhiu eh§fŸ gaKW¤jÉšiy.
ïšiy v‹W M»É£lhš kWgoí« r£lrigÆš òFtâš ga‹
2. r®¡fhU¡F kf¤jhd mâfhu§fS©L.
v‹d? btËtUtâš ga‹ v‹d? bk#hÇ£oahuhÆU¥gâš
3. r®¡fhiu v⮡F« gy« v§fS¡F ïšiy.
gabd‹d? M»a ïitfis¡ ftŤJ¥ gh®¥gh®fshdhš c©
4. njr¤âš r_f nt‰Wikahš x‰WikÆšiy.
ik És§fhkš nghfhJ. g¤âÇiffŸ Éõa« ï¥go ïUªjhY«
5. Mjyhš r£lkW¥ò¢ brŒa v§fshš MfhJ.
M§fh§F el¡F« ãurhu§fË‹ j‹iknah btËÆš vL¤J¢
6. ïªj ÃiyikÆš eh§fŸ r£lrigÆš ïU¥gJ
brhštj‰F¡Tl bt£fkhÆU¡»wJ. njr¤â‹ bgauhš âahf«
ãunah#d« ïšiy.
brŒjjhí«, áiw¡F¢ br‹wjhí« brhšy¥g£lt®fËš gy® j§fŸ
7. ï›tsî gyKŸs bgÇa r®¡fhiu xʤJÉL« neh¡f¤
m¿ahikahY«, tƉW¡ bfhLikahY«, Raey¤âdhY«, gyëd¤
Jl‹ eh§fŸ btËnawÉšiy.
âdhY« f£L©L ï¥ nghȤ bjh©L ãurhu¤âš ïw§» njr«
8. eh§fŸ Mir¥g£lhY« mJ M»w fhÇaK« mšy.
ghHhF« t©z« ghku #d§fËilna ãurhu« brŒJ tU»wh®fŸ.
9. r®¡fhiu eh§fŸ v›tsî mo gªJ bfŠáí« v§fŸ
ïij¥g‰¿ eh« ÄFâí« tU¤j¥gl nt©oajhÆUªjhY«, ghku
neh¡f§fis mila KoaÉšiy.
#d§fŸ monahL _l®fŸ v‹W e«òtj‰»šyhkš, ï¥nghÈ¥
10. mjdhnyna btËna ngh»nwh«.
ãurhu§fŸ el¡F« T£l§fËbyšyh« T£l¤â‰F tU« #d§fŸ
11. btFehis¡F K‹dnu eh§fŸ btËna nghŒ ïU¡f
VkhªJ nf£L¡ bfh©oU¡fhkš ãurhu®fË‹ Nœ¢áfis m¿ªâ
nt©L«.
U¥gj‰F MjhukhŒ gy nfŸÉfŸ nf£gJ«, mj‰F¥ gâš brhšy
12. r®¡fhÇ‹ jªâu¤jhš eh§fŸ VkhªJ nghŒÉ£nlh«.
Koahkš ãurhuf®fŸ T£l¤ij mtru¤âš Ko¤J¡bfh©L
13. ïÅ eh§fŸ ï§F ïU¥gâš ahbjhU ãunah#dK« ïšiy.
XLtJ«, nfŸÉ nf£gt®fS¡F yŠr« bfhL¤J thal¡FtJkhd
14. ïªj bgh«ik rigfËš ïÅ v§fS¡F ntiyïšiy.
fhÇa§fshš bghJ #d§fŸ ï‹dK« rÇahdgo VkhwÉšiy v‹W
15. njr¤â‹ khd¤ij¡ fh¥gh‰¿¡ bfhŸtj‰fhf eh§fŸ
Ãid¡f nt©oÆU¡»wJ.
btËna ngh»nwh«.
v‹W brhšÈ ïU¡»wh®. Fo muR - jiya§f« - 21.03.1926
ïªj j¤Jt« bfh©l th¡»a§fËš vªj tÇÆyhtJ vªj
th®¤ijÆyhtJ åuÄU¡»wjh? bt‹gij ftŤJ¥ gh®¡F«
goí«, nfhiH¤jdK« KJF fh£o XLªj‹ikíkhtJ ïšyhkš
ïU¡»wjh? v‹gij kdj¿a¢ brhšY«go tz¡f¤Jl‹ nf£L¡

Fo muR - 1926 ( 1) 192 193 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 fË‹ e‹¿a¿jiy v‹bd‹W brhštJ? ïnj lh¡l® ehíLit ïªj
ãuhkz¡ T£l¤jh® t©oÆš it¤J ïG¡fÉšiyah? bj‹
dh£L¤ âyf® v‹W brhšyÉšiyah? mt® gl¤ij Mrhu¤âY«,
gL¡if ïl¤âY«, ói# ïl¤âY« it¤âU¡fÉšiyah?
ï¥bghGJ V‹ mt® ngÇš ï›tsî btW¥ò? vªj¥ g¤âÇif
ã. tujuh#Y ehíL - ahtJ ï¥ãuhkz®fË‹ el¤ijia¥ g‰¿ xU th®¤ijahtJ
vGâdjh? ï«khâÇ $kh‹fŸ ÓÅthrŒa§fhU¡nfh, uh#nfhghyh¢
ãuhkz®fË‹ bfhLikí« FW«ò¤jdK« rhÇ¡nfh cgrhu¥ g¤âu« TlhJ v‹W ïu©L ãuhkzušyhj
fî‹áy®fŸ VjhtJ thia¤ âwªâUªjhš ïªj njÓa g¤âÇiffŸ
-á¤âuò¤âu‹ v‹W brhšY« ã¤jyh£l¥ g¤âÇiffS«, mt®fshš tÆW ts®¡
F« bjh©l®fS« ï¥ãuhkzušyhjh® Foia monahL bfL¥gj‰
fšyth tif njo ïU¥gh®fŸ. btŸis¡fhu®fŸ v¥go j§fŸ
khatu« KÅághÈ£oÆš $kh‹ tujuh#Y ehíLî¡F xU
ïd¤jhiu ahuhtJ xU ïªâa® bjh£LÉ£lhš mij r®¡fhnuhL
tunt‰ò¥ g¤âu« thá¤J¡ bfhL¡f nt©Lbk‹W xU Ô®khd«
í¤j« v‹W M¡» ïuhQt¢ r£l¤ij mKÈš bfh©L tªJ
tªjbghGJ, áy ãuhkz®fŸ mij v⮤jh®fŸ. ït®fŸ v⮥ig
ÉLtJ«, ahuhtJ xU btŸis¡fhu‹ ïªâaid¡ bfh‹WÉ£lhš
my£áa« brŒJ k‰w fî‹áy®fŸ xnuaoahŒ Ãiwnt‰¿ É£lh®
mJ mrhš£lh» 10 %. mguhj¤njhL nghŒÉL»wnjh mJ nghynt,
fŸ. j§fŸ MnBgid gÈ¡fÉšiy v‹W Ãid¤j ³
ãuhkzušyhjh® ahuhtJ ãuhkz®fis VjhtJ brhšÈÉ£lhš
ãuhkz®fŸ mnjhL R«khÆuhkš murh§f¤jhU¡F moƉ
mJ njr¤ Jnuhfkh» mt®fis monahL xÊ¡f¥ gh®¥gJ«,
f©lgo jªâ bfhL¤jh®fŸ. mjhtJ “khatu« KÅághÈ£oah®
ãuhkzušyhjhiu ãuhkz® v‹d brŒjhY« mJ njr¢ nrití«
lh¡l® tujuh#Y ehíLî¡F cgrhu¥ g¤âu« thá¤J¡ bfhL¤jhš
M»ÉL»wJ. ït®fŸ nah¡»aijia¥ gh®¤jhš btŸis¡fhu®
khatu¤âš rkhjhd¤â‰F Äfî« g§f« tU«. Mjyhš, murh§
MÆu« kl§F nah¡»a®fŸ v‹W beU¥ã‹ nkš ËW brh‹
f¤jh® ï¤Ô®khd¤ij ÃuhfǤJ Élnt©L«” v‹W f©oUªjjh«.
dhY« fhš ntfhJ v‹W Tl brhšyyh«. nfty« ïªj cgrhu¥
ïJ v›tsî mnah¡»a¤jdkhd fhÇa« v‹gij thrf®fŸjh‹
g¤âu¤ij¥ g‰¿ ek¡F¡ ftiy ïšiy. mj‰F kâ¥ãUªj K£lhŸ
Koî brŒant©L«. $kh‹fŸ ÓÅthrŒa§fh®, fÈahzRªju
mã¥ãuha« btF eh£fS¡F K‹nd nghŒÉ£lJ. kfh¤khî¡F«
KjÈah®, uh#nfhghyh¢rhÇah® KjÈat®fS¡F thá¤J¡ bfhL¡
cgrhu¥ g¤âu«, m‹dtiu¡ bfhiy brŒjt®fS¡F«jh‹ cgrhu¥
F« cgrhu¥ g¤âu§fŸ rkhjhd¤ij ÉisÉ¡F«; lh¡l® ehíLî¡F
g¤âu«, nah¡»aD¡F« cgrhu¥ g¤âu«, âUlD¡F« cgrhu¥
thá¤J¡ bfhL¡F« cgrhu¥ g¤âu« rkhjhd g§f« ÉisÉ¡F«
g¤âu«. cgrhu¥ g¤âu« th§f nah¡»aijÆšyhjt‹ ïÅ ekJ
v‹whš, mŒa§fh®, M¢rhÇah®, KjÈah® Kjyhdt®fËl« cŸs
ïªâahÉš ïšiy v‹gnj ekJmã¥ãuha«. Mjyhš, mij¥g‰¿
vªj Fz« lh¡l® ehíLÉl« ïšiy mšyJ mt®fËlÄšyhj vªj
ftiy ïšiy. lh¡l® ehíLî« ïij¥ ãujhdkhŒ v©ÂÆU¡f
Fz« lh¡l® ehíLÉl« ïU¡»wJ? vªj Éj¤âš m«_tU¡F«
kh£lh®. mt® å£L rikayiw¢ Rt®fŸ óuhî« r£l« ngh£l
lh¡l® ehíL ïis¤jt®? ã‹D« á‰áy rka§fËš lh¡l® ehíL
cgrhu¥ gl§fshnyna kiw¡f¥ g£oU¡»wJ. Mdhš ïªj
mt®fŸ áy ãuhkz®fË‹ mnah¡»a¤jd¤ij¥ g‰¿¢ brh‹d
ãuhkz kd¥gh‹ikia ï‹D« ekJ ghku #d§fŸ m¿aÉš
nghâY«, kW rka¤ânyna mnah¡»adhÆUªjhY« njÓathâ
iyna v‹Wjh‹ eh« ÉrÅ¡»nwh«. njr¤â‰fhf _‹W Kiw
ahÆUªjhš X£L bfhL§fŸ v‹WTl brhšÈ mnah¡»a®fS¡
b#ÆY¡F¥ nghdh®; nf¥ig khî miu¤jh®; $kh‹ ÓÅthrŒ
bfšyh« ntõ« ngh£L¡bfhŸs xU ngh¡»lK« fh£o ïU¡»wh®.
a§fhiu¥ nghynt gâdhÆu¡fz¡fhf %ghŒ bryî brŒjh®.
mnjhL $kh‹ âU.É.f. KjÈahut®fis¥ nghynt ïtU« xU
Mdhš, ÓÅthrŒa§fhuhtJ f£á¡fhu‹ gz¤âš nfR¡fhf¥ nghŒ
rka¤âš xU kfheh£oš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt Ô®khd« ãnunu
cgrhu¥ g¤âu« bg‰W tUth®. ït® j‹ brhªj¥ gz¤ijna bryî
ã¤âUªjhY« ï¥bghGJ ãuhkz®fS¡F mETykhf tF¥òthÇ¥
brŒJ bfh©LnghŒ cgrhu¥ g¤âu« bgWth®. ïâÈUªJ eh«
ãuâÃâ¤Jt« nt©lhbk‹»wh®. ï›tsî e‹¿ brŒjt®fËlK«
Ãid¡fnt©oaJ v‹d bt‹whš, ãuhkz®fË‹ nguhir¡F
ekJ ãuhkz®fŸ ï«khâÇ elªJ bfhŸth®fshdhš ï¥ãuhkz®

Fo muR - 1926 ( 1) 194 195 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

Énuhjkhd xU áW fhÇa¤ijahtJ vªj ãuhkzušyhjhuhÆD«
brŒa Ãid¤J É£lhš mt® Foia¡ bfL¡f ï¥ãuhkz®fS«
bfhŠrK« ga¥glkh£lh®fŸ v‹gJ«, ïj‰F¥ gaªJ bfh©nl
jh‹ ekJ ãuhkzušyhjh® v›tsî go¤jt®fshÆUªjhY«, v›
tsî gz¡fhuuhf ïUªjhY« ãuhkz®fis¡ f©lhš eL§F»wh®
fbs‹gJ«, mt®fŸ thiy¥ ão¤J¡bfh©L âÇ»wh®fŸ v‹gJ«
És§F»wJ. go¤jt®fS« gz¡fhu®fSnk ï¥go ïUªjhš
btW« MrhÄfŸ r§fâia¥ g‰¿¡ nf£fî« nt©Lkh?
ãuhkzušyhjh® Ãiy gÇjhg« ! gÇjhg« !! gÇjhg« !!!
Fo muR - f£Liu - 21.03.1926
Fo muR - 1926 ( 1)
ϪJ kAhrig
ϪJ kAhrigia¥ g‰¿ eh« gy jlitfËš mJ t®zh
áuk rig v‹W«, ïªJ K°ä« x‰Wik¡F Énuhjkhd rig v‹W«,
ãuhkzhâ¡f¤â‰fhf ciH¡F« rig v‹W« vGâ tªjJ thrf®
fS¡F PhgfÄU¡fyh«. áy e©g®fS¡F ï›thW vGâaij¥
g‰¿ kdtU¤j« V‰g£oUªjhY« ïU¡fyh«. Mdhš ï¥bghGJ
tutu mj‹ nah¡»aij eh« vGâagona KGtJ« btËah»
É£lJ. mjhtJ, Éjth Éthf¤ Ô®khd« ϪJ kAhrig kAh
eh£o‹ Éõahnyhrid¡ fÄ£oÆš Ãiwnt¿dJ«, mj‹ m¡»uh
rduh»a g©oj khsÉah kAheh£L¥ gªjš g¡f« Tl v£o¥
gh®¡fkh£nl‹ v‹W m¤Ô®khd¤â‰F MjhukhÆUªjt®fis
Éu£o¤ Ô®khd¤ijna kAheh£o‰F« bfh©L tuÉlhkš eR¡»
É£lh®. ã‹d® Ô©lhikia¥ g‰¿d Ô®khd« kAheh£oš Ãiw
nt¿dîl‹ rigÆš cŸst®fbsšyh« vGªJ Xo¥nghŒ
É£lh®fsh« . Mjyhš jiyt®fŸ vGªJ nghdt®fis miH¤J
tªJ ï¤Ô®khd¤â‹ ufáa¤ij vL¤Jiu¤J, mjhtJ ï¤Ô®kh
d¤âš Ô©lhik xÊa¤ jFªj khâÇ vªj Éjkhd V‰ghL« eh§fŸ
brŒJÉlÉšiy. bghJ #d§fis Vkh‰Wtj‰fhf nt©o Vnjh
Ô©lhikÆš m¡fiwíŸst®fŸ nghš fh£Ltj‰fhf¢ brŒa¥
g£lnj xÊa ntwšy v‹W bghUŸgL«go ngá m¤Ô®khd¤âš
ahbjhU r¤JÄšiy v‹»w ufáa¤ij btË¡fh£o, mJî« V‰ghL
brŒí§fbs‹W nf£L¡ bfhŸS»nwhnkašyhkš nt¿šiy.
c§fS¡F ïZlÄUªjhš brŒí§fŸ, ïšyhÉ£lhš nt©lh«.
btË¥ ãurhu¤â‰F ï«khâÇ Ô®khd§fisbašyh« Ãiwnt‰w
nt©oÆU¡»wJ. fhÇa¤âš brŒaÉšiyahdhš guthÆšiy. mJ
c§fŸ ïZl« v‹W brh‹d ãwF¡ Tl btËna nghdt®fŸ
nghna Ô®ªjh®fsh«. ïnjhL ϪJ kAhrigÆ‹ Ô®khd§fisí«,
cÇikfisí« fh¥gh‰Wtjhf th¡fË¥gt®fS¡F kh¤âunk
nth£L »il¡F«go ãurhu« brŒa nt©L« v‹W Ô®khŤJ¡
bfh©lh®fsh«. ïâÈUªJ m¿a¡ »l¥gbj‹dbt‹whš Éjth
Éthf¤ijí«, Ô©lhik xÊ¥gijí« x¥ò¡bfhŸS»wt®fS¡F
ϪJ kAhrig vâ® ãurhu« brŒí« v‹gJ«, kfh¤kh fhªâao
fns r£lrig¡F ÉãD« mtU¡F¡Tl nth£L¡ bfhL¡f¡
196 197 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
Tlhbj‹nwjh‹ brhšY«. ïJnt mj‹ bfhŸifíkhF« v‹gij
ï¥bghGjhtJ thrf®fŸ cz®th®fŸ v‹W Ãid¡»nwh«.

Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 21.03.1926

tUz ngj És¡f«

“tUzngj És¡f«” v‹D« ò¤jf« fhyŠbr‹w âU. k. khá
yhk mt®fshš vGj¥g£L bj‹Åªâa bgs¤j r§f¤âdh
juÉš $ á¤jh®¤j ò¤jf rhiyahuhš gâ¥ã¤J ãuRÇ¡f¥g£lJ.
ï¥ò¤jf« tUzngj¤â‹ ïufáa§fisí«, Mâfhy¤âÈUªnj,
ãuhkz®fË‹ Nœ¢áfisí«, jaî jhB©aÄšyhkš ijÇakhŒ
És¡F»wJ. ï¥ò¤jf¤ij th§»¥ go¥gt® ï›Éõa§fis¥ g‰¿
ekJ “Fo muR” vGâtU« Éõa§fŸ ï¥ò¤jf¤âÈUªJ vL¤
bjGj¥g£lnjh mšyJ Fo muáÈUªJ vL¤J ï¥ò¤jf«
vGj¥g£lnjh v‹W Ãid¡F«go bgU« ghf« x¤âU¡F«. Mj
yhš, á‰áy Éõa§fËš mã¥ãuha ngj« ïUªjnghâY« #hâ
ca®î-jhœî ïufáa« m¿a Mtš bfh©lt®fŸ ïjid th§»
thá¡f ágh®R brŒ»nwh«. ïj‹ Éiy mzh 0-4-0.

Fo muR - üš kâ¥òiu - 21.03.1926

Fo muR - 1926 ( 1) 198 199 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 ïu©nl thu«
ekJ “Fo muR”
muR”¥ g¤âÇif bfhŠr fhykhf TÈ m¢R¡ Tl¤
âš gâ¥ã¡f¥g£L tªjJ. Mdhš, m›t¢R¡ Tl¤jhš gy jlit
fËš vâ®ghuhj jhkj§fSl‹ fhyªjt¿ g¤âÇif btËahf
nt©o V‰g£lâÅĤj«, rªjhjhu®fËš gy® Vkh‰wkila ne®ªj
jhš j§fŸ kdtU¤j¤ijí« nfhg¤ijí« bjÇɤJ tU»wh®fŸ.
“Fo muR” v¤jid Éjkhd vâÇfË‹ Nø¡F«, bfhLik¡F«
j¥òɤJ elªJ tU»wJ v‹gij mt®fŸ m¿tâšiy. MjÈ‹,
g¤âÇifia ïu©blhU thu¤â‰F k£L« ÃW¤â ntW m¢R¡Tl«
V‰ghL brŒJ, Toatiu fhyª jtwhJ mD¥ãtu V‰ghL brŒa
áy aªâu§fS« vG¤J¡fS« tªâU¡»wJ. ïÅí« áy rhkh‹fŸ
th§f br‹id¡F MŸ ngh»wJ. Mjyhš, mJtiu thrf®fis
k‹Å¡F«go nt©L»nwh«.
Fo muR - jiya§f« - 28.03.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 200
Ruiza‰w bghŒ
ešy rka¤âš 2 thu¤â‰F¥ g¤âÇif jhkâ¡f V‰g£ljhdJ
ek¡F ÄFâí« Vkh‰w¤ij¡ bfhL¤J É£lnjhL thrf®fS¡F«
És¡f Koahj Vkh‰w« V‰g£oU¡F« v‹nw Ãid¡»nwh«.
ï›thu« vGj nt©oa Éõa§fŸ mnef«. mt‰¿š ãuhkz¥
g¤âÇiffË‹ bfhLikia vL¤J¡fh£l nt©oaJ ÄFâí«
mtáakhd rka«. mitfis És¡f ïâš ïlÄšiy. nfhit
jhÿ¡fh kfheh£il¥ g‰¿í« nfhit bghJ Û£o§if¥ g‰¿í«,
RnjrĤâu‹ Ruiza‰w btW« bghŒiana ãuRǤâU¡»‹wJ.
mt‰WŸ 100 - ¡F 90 bghŒ v‹gij thrf® czu nt©L»nwh«.
Fo muR - m¿É¥ò - 28.03.1926
201 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

$kh‹ j§f¥bgUkhŸ ãŸisÆ‹
Phgf¢á‹d«
btŸs¡»z‰¿š $kh‹.vÞ. ïuhkehjÅ‹ m¡uhrd¤â‹ Ñœ
eilbg‰w nfhaK¤ö® jhÿ¡fh kfheh£oš, moƉf©l Ô®khd«
Ãiwnt¿‰W. jÄœeh£L mUªjt¥ òjštU« khfhz fh§»uÞ
fÄ£oÆ‹ fhÇajÇáí«, Íšyh fh§»uÞ fÄ£oÆ‹ jiy tU«,
nfhit jhÿ¡fh kfheh£o‹ m¡uhrdU«, khfhz fh§»uÞ Ã®thf
rigÆ‹ m§f¤âdU«. fj®ngh®o‹ fhÇajÇáí«, M»a ïitfsh
ÆUªjtU«. c©ik¤ âahf _®¤âíkh»a <nuhL $kh‹. th. K.
j§f¥bgUkhŸ ãŸisat®fŸ fhyŠbr‹wij¡ F¿¤J ï« kfhehL
Mœªj J¡f¤ij miltnjhL, mt® FL«g¤jhU¡F mE jhg¤ij¤
bjÇɤJ¡bfhŸS»wJ.
fhykhd e«eh£L¥ bgUªnjrhãkhÅí«. ekJ Íšyhtháí
khd $kh‹. j§f¥bgUkhŸ ãŸisÆ‹ Phgf¢á‹dkhfî«,
mtuJ nghjidfis¥ gu¥g X® rhjdkhfî«, ïªj ÍšyhÉš X®
Þjhgd« V‰ghL brŒa nt©Lbk‹W«, mj‰fhf¥ bghUŸ nr®¤jš
KjÈa nt©Ltd brŒa, Ñœ¡f©l fdth‹fis X® fÄ£oahf
ÃaĤâU¥gjhŒ¤ Ô®khŤâU¡»wJ.
ghuh£L»nwh«. bghJ #d§fS« mtuJ Phgf¡ F¿¥ã‰F¤ j§fŸ
j§fshyhd cjÉia¢ brŒa nt©LkhŒ¡ nf£L¡ bfhŸS»nwh«.
gz« mD¥ò»wt®fŸ <nuhL $kh‹ v«.v°.K¤J¡fU¥g‹
br£oahut®fŸ ngU¡F mD¥ã¡ bfhL¡f nt©LkhŒ¡ nfhU»
nwh«. ï¤Ô®khd« Ãiwnt¿aîl‹ $kh‹fŸ o.v. ïuhkȧf«
br£oah®, <.bt. ïuhkrhÄ eha¡f®, É.á.btŸËa§»Ç¡ fî©l®,
á.É.bt§»£lukz Ia§fh®, M®. nf. õ©Kf« br£oah® M»a
It®fS« MS¡F 100 %ghŒ åj« 500 %ghŒ¡F¡ ifbah¥g«
brŒjij KG kdJl‹ ghuh£L»nwh«.
K¡»a F¿¥ò
ï¥ng®¥g£l ãuhkzušyhj njr g¡j® fhykhdij¡ F¿¤J
ãuhkz g¤âÇiffËš jiyáwªJ És§F« “ϪJ” g¤âÇif xU
th®¤ijahtJ vGjnt ïšiy. ï¥g¤âÇifia¤jh‹ ekJ lh¡l®
tujuh#&Y ehíL mt®fŸ kfh¤khÉl« nah¡»akhd g¤âÇif
v‹W brh‹dhuh«.
Fo muR - g¤âuhâg® F¿¥ò - 28.03.1926

fÄ£o m§f¤âd®
$kh‹fŸ.<.bt.ïuhkrhÄ eha¡f®, m¡uhrd®,
vÞ. ïuhkehj‹, fhÇajÇá.
<nuhL, v«. vÞ. K¤J¡fU¥g‹ br£oah®,bgh¡»õjh®.
nfhaK¤ö®, o.V.ïuhkȧf« br£oah®, á.É,bt§f£lukzŒa§
fh®, É.á. btŸËa§»Ç¡ fî©l®, M®.nf, õ©Kf« br£oah®,
m¤â¥ghisa« v‹.ïuhk»UZz eha¡f®, âU¥ó® nf.M®. <Þtu
_®¤â¡ fî©l® - m§f¤âd®fŸ.

ekJ F¿¥ò :
ï« K¡»akhd Ô®khd¤ij Ãiwnt‰¿aij eh« ÄFâí«

Fo muR - 1926 ( 1) 202 203 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 fhªÔa«
fhªÔa« v‹gJ kfh¤kh fhªâia _y òUõuhŒ it¤J
mtuJ rǤâu¤ijí«, bfhŸifiaí«, mj‹ gyidí« g‰¿aJ.
v¥go irt« v‹gJ átid Kj‹ikahf¡ bfh©lnjh, itzt«
v‹gJ ÉZQit Kj‹ikahf¡ bfh©lnjh, uhkhaz« v‹gJ
v¥go uhkiu Kj‹ikahf¡ bfh©lnjh mJnghš fhªÔa« v‹gJ
fhªâia Kj‹ikahf¡ bfh©lJ. ït‰¿š k¡fS¡fhf kfh¤kh
fhªâ V‰gL¤âa bfhŸiffS« mj‰fhf mtuJ nrití« mtuJ
âahfK« Kj‹ikahdJ. mjdhš V‰g£l gy‹fS« Ãfœ¢áfS«
ïu©lhtjhf¢ brhšyyh«. ekJ njr¤âš ï›ÉUgjh« ü‰wh©oš
uh#h¡fS«, ãuò¡fS«, bgU«gjÉ mâfhuKilat®fS« v¤j
idnah ng® ãwªâUªjhY« kiwªâUªjhY« 33 nfho k¡fS«
kâ¡f¤ jFªj khâÇ kfh¤kh fhªâia¥ nghš k‰bwhUtiu brhšy
Koahk‰ nghdj‰F¡ fhuz« v‹d? fhªâia kh¤âu« kfh¤kh
v‹W brhšy¡ fhuzbk‹d? j§fŸ j§fŸ Raey¤J¡fhf thœ»wt®
fŸ v›tsî bgÇat®fbs‹W brhšÈ¡ bfh©lnghâY« mt®fŸ
rhjhuz kÅj®fshf¤jh‹ cyf¤âduhš fUj¥gLth®fŸ. cyf¤
J¡fhf thœ»wt®fŸ v›tsî á¿at®fshf ïUªj nghâY« kfh¤
khthf¤jh‹ fUj¥gLth®fŸ. m¥goahdhš cyf¤J¡fhf thœ»w
jhf¢ brhšÈ¡ bfh©L v¤jidnah jiyt®fËU¡»‹wh®fns.
ehK« mt®fis všyh« jiyt®fŸ jiyt®fbs‹»nwhnk, V‹
fhªâia kh¤âu« kfh¤kh v‹W brhšynt©L« v‹»wjhf xU
nfŸÉ ãw¡fyh«. kfh¤khit¤ jÉu k‰w jiyt®fbsšyh« ãw¤â
ahU¡F brhšy kh¤âu« bjǪjt®fnsašyhkš mJnghy el¡f
Koahjt®fS«, el¡f ïZlÄšyhjt®fSkhfnt ïU¥gh®fŸ;
Mdhš, kfh¤khnth brhšY»wgo el¥gt®, el¡f¡Toaijna
brhšYgt®. ïªj¡ Fzªjh‹ mtiu kfh¤khth¡»aJ. mt®
f©Q¡F c©ik jh‹ btË¥gL«. mtUila kdK« th¡F«
c©ikia¤jh‹ Ãid¡F«, c©ikia¤jh‹ ngR«. mtUila
neh¡fbkšyh« ViHfis¥ g‰¿ajhŒ¤jhÅU¡F«. mtUila
bfhŸiffbsšyh« ViHfË‹ fZl¤ij xÊ¥gj‰F¤jh‹ V‰gL«.
mt® ïªâahÉ‹ ÉLjiy v‹gJ ViHfŸ ÉLjiyia¤jh‹ F¿¡

Fo muR - 1926 ( 1) 204 205 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

F«. kfh¤khÉ‹ Rauh{ank xL¡f¥g£lt®fS¡F« jhœ¤j¥g£l
t®fS¡F« RakÇahijiaí« rk¤Jt¤ijínk mo¥gilahf¡
bfh©lJ. mtUila nrit v‹gJ âahf¤ijí« fZlkDgÉ¥
gijí« mo¥gilahf¡ bfh©lJ. ïªj¡ fhuz§fshš mt® jhdh
fnt kfh¤kh M»É£lh®. cgrhu¥ g¤âu§fËšiyna, t©oÆš
iyna, C®tyÄšiyna v‹W Érhu¥gL»wt®fS«, C®ty¤ij
í« cgrhu¥ g¤âu¤ijí« eho¡bfh©L âÇ»wt®fS«, j§fis¤
jiyt®fbs‹W brhšy nt©Lbk‹W gz« bfhL¤J brhšy¢ brŒ
nth®fS« ghku #d§fis Vkh‰¿ jh§fS« j§fŸ Fy¤jh®fS«
kh¤âu« nk‹ikaila nt©Lbk‹W Ãid¤J¡ bfh©L miyt
ijí« njr nrit, bghJ #d nrit v‹W brhšÈ¡ bfh©L âÇth®
fnsahdhš mt®fŸ v¥go kfh¤khthf¡ TL«? gjÉfisí«
g£l§fisí« kdâš F¿¥ò¡ bfh©L Rauh{a« r«ghâ¥gj‰fhf
r£lrig¡F¥ ngh»nw‹ v‹W brhšY»wt®fS« mj‰F nth£L
r«ghâ¥gj‰fhf gz¤ij¡ bfhL¤J gyiu¡ T£o¡ bfh©L
j§fis¤ jiyt®fŸ, jiyt®fŸ v‹W brhšY«go brŒ»wt®fS«
v¥go kfh¤kh Mf¡TL«. Kjš Kjš ghku #d§fS¡F fhªâ
ba‹W xUt® ïU¡»wh® v‹W m¿ant bj‹dh¥ãÇ¡fhÉš
ïªâa®fË‹ RakÇahij¡fhf jhD« j‹ FL«gK« T£nlhL áiw
br‹wJ« m§F Ãid¡f bth©zhj bfhLikfisbašyh« mE
gɤjJªjh‹ K¡»a¡ fhuz§fŸ. mj‰F¥ ãwF ïªâa k¡fS¡F
ïªâahÉnyna RakÇahij, rk¤Jt« nt©Lbk‹w nritÆš
ïw§»anj 2 - tJ fhuz«. mj‰F¥ ãwF ViH k¡fS¡F nt©oa
c©ikahd Rauh{a¤ij¡ f©L ão¤J mj‰fhf mŠrhJ c©ik
ngá gâdhÆu¡fz¡fhd #d§fis¥ ã‹g‰W«go brŒJ jhD«
mt®fSkhŒ áiw br‹wnj _‹whtJ fhuz«. ï‹dK« mtU
ila fU¤J« ciH¥ò« ViHfisna ãujhdkhŒ¡ bfh©oU¡
»wJ. Mdhš, ViHfŸ ÉLjiy bg‰whš, jhœ¤j¥g£lt®fŸ Ra
kÇahijailªjhš, xJ¡f¥g£lt®fŸ rk¤Jtkilªjhš ãuòf
bs‹nghU¡F« go¤jt®fbs‹nghU¡F« ca®ªj #hâahbu‹
nghU¡F« jÅ nah¡»aij ïU¡fhJ v‹»w fhuz¤âdhš ï«_t®
fS« kfh¤khî¡F vâÇfshÆU¡f nt©oa mtáa nk‰g£L¥
nghŒÉ£lJ. mj‹ gydhŒ kfh¤khÉ‹ bfhŸiffŸ bfhŠr§
bfhŠrkhŒ XŒî bgw nt©oajhÆU¡»wJ. fhªÔabk‹D« ViH
fis ÉLjiy brŒa V‰g£l ïa¡f¤ij gu¥g, MíjkhŒ¡ bfh©l
fh§»u° v‹D« rigahdJ go¤jt®fŸ trK« ca®ªj #hâah®
v‹W brhšY»wt®fŸ trK« brštth‹fŸ trK« á¡F©L
nghŒÉ£lgoahš go¤jt®fS¡F c¤ânahf« r«ghâ¥gj‰F«,
nkš #hâahbu‹nghU¡F j§fSila ca®ªj #h⤠j¤Jt¤ij
Fo muR - 1926 ( 1) 206
Ãiy ÃW¤â¡ bfhŸtj‰F« cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸs¤ j¡fjhŒ¥
nghŒÉ£lnjhL ViHfË‹ Ãiyik ehS¡F ehŸ mnjh fâahŒ
xU ntis¡ fŠá¡F 2 - ju« _‹W ju« j§fSila f‰ig ɉf
nt©oa °âßfisí« xU ntis rh¥gh£o‰fhf ViH k¡fË‹
Jnuh»fË‹ ã‹dhš âǪJ bfh©L mt®fis ïªâu‹ rªâu‹
v‹W ghku #d§fËl« òfœªJ mt®fS¡F nth£L th§»¡
bfhL¡f j§fŸ kd¢rhøia ɉf¤jFªj M©fisí« yB¡fz¡
fhŒ bgU¡» tU»wJ. ï›î©ika¿ªj kfh¤kh ït®fnshoU¡f
kd« bghwhjtuh» jÅna ãǪJ ViHfS¡F ciH¥gj‰bf‹W
uh£odK« ifíkhŒ c£fh®ªJ bfh©L ïuî« gfY« uh£od¤ij¢
R‰¿¡bfh©L ViHfËl¤âš m‹ãU¡»wt®fbsšyh« uh£od¤
ij¢ R‰W§fŸ, fjiu cL¤J§fŸ, ViHfis¡ fh¥gh‰W§fŸ, r£l
rigÆš ViHfS¡fhd fhÇa« x‹WÄšiy; njr ÉLjiy¡F r£l
rigÆdhš xU gyD« c©lhfhJ; vd¡F mâš bfhŠrK«
e«ã¡ifÆšiy ba‹W brhšÈ¡bfh©L ïU¡»wh®. ïJjh‹
fhªÔa« v‹gJ. fhªÔa« v‹gij¢ RU¡fkhŒ¢ brhštjhdhš uh£o
d« R‰WtJ« fj® cL¤JtJ«jh‹ v‹W brhšyyh«. kfh¤khÉ‹
Rauh{a« v‹gijí« RU¡fkhŒ¢ brhšYtjhdhš Ô©lhikia
xÊ¥gJ« fj® cL¤JtJ«jh‹ v‹W brhšyyh«.
Vw¡Fiwa 30,40 tUõ§fshf ekJ #d§fŸ r£lrig¡F
nghŒ¡bfh©L« tªJ bfh©LªjhÅU¡»wh®fŸ. r®¡fhÇlÄUªJ«
gy Ó®âU¤j§fisí« bg‰W mj‹ _ykhŒ mnef gjÉfisí«
c¤ânahf§fisí« milªJÄU¡»wh®fŸ. cjhuzkhŒ, uh#¥
ãuâÃâ v‹»w xU c¤ânahf« jÉu k‰wgo ft®d®, îthfrig
m§f¤âd®, kªâÇ, buÉ‹ô• ngh®L m§f¤âd® KjÈa bghW¥ò
thŒªj c¤ânahf§fS« fiy¡l®, #£#&, fÄõd® KjÈa
mâfhu« thŒªj c¤ânahf§fS« ïªâa®fŸ t»¤J tU»wh®fŸ.
ïJfËdhš ViH k¡fS¡F ïJtiuÆš v‹d gy‹ »il¤âU¡
»wJ. r£lrig ïšyhj fhy¤âš ïUªjijÉl r£lrig V‰g£l
ãwF k¡fS¡F î¥gªj§fŸ mâfkhfî«, Ó®âU¤j§fŸ ïšyhj
fhy¤âÈUªjijÉl ViHfS¡F tÇ mâfkhfî«, jǤâu§fŸ
mâfkhfî« V‰g£L ïU¡»wnjašyhkš v‹d njr¤J¡F gy‹
V‰g£oU¡»wJ. ViHfË‹ ãuâÃâfŸ v‹W brhšÈ ViHfis
Vkh‰¿ r£lrig¡F¥ nghdt®fŸ j§fS¡F«, j§fŸ ãŸis F£of
S¡F«, j§fŸ #hâah®fS¡F« gy c¤ânahf¤ijí« Ãuªjukhd
gjÉiaí« r«ghâ¤J¡ bfh©lh®fŸ. ïÅí« mj‰fhf¤jh‹
go¤jt®fS« ca®ªj #hâahbu‹gt®fS« ViHfis Vkh‰¿
tU»wh®fŸ. Mifahš r£lrig¥ gƤâa¤ij kwªJ ÉL§fŸ;
ViHfis¡ ftÅí§fŸ; fhªâia Ãidí§fŸ; ViHfŸ thÆš
207 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
k©iz¥ ngh£LÉ£L JÂÆ‹ _ykhfî« k‰W« mªÃa eh£L
rhkh‹fŸ _ykhfî« mªÃa eh£L¡F mD¥ò« gz¤ij
ÃW¤J§fŸ; Ú§fŸ f£oÆU¡F« mªÃa eh£L¤ JÂÆ‹ x›bthU
ïiH üY« »uhk¤J $fshd c§fŸ rnfhjÇfis¡ fŠá¡F
miya É£LÉ£L mt®fS¡F¡ »il¡f nt©oa TÈia mªÃa
eh£L¡F¡ bfh©L nghŒ É£lJ. Ú§fŸ 15 %ghŒ ngh£L th§F« 1 bjhÊyhs® ïa¡f«
Õ° kš JÂÆš x©ziu %ghŒ bghU«goahd gŠRjhÅU¡»wJ.
gh¡» ViH k¡fS¡F¡ »il¡f nt©oa TÈah»a 13-8-0 %ghŒ
j‰fhy Ãiyik
mªÃa eh£L¡ F¥ nghŒÉ£lJ. ïªj 13-8-0 %ghÆšyhkš e« eh£oš
v¤jid FL«g« g£oÅ ïU¡»wbj‹gij Ãid¤J¥ ghU§fŸ.
j‰fhy« ekJ eh£oYŸs bjhÊyhs® ïa¡f§fŸ v‹W
ïªj kš J¡F¥ gâyhŒ fj® JÂia th§»¡ f£oÆU¥Õ®fsh
brhšy¥g£litfŸ vL¥gh® if¡ FHªijfŸ nghš j§fS¡bfd
dhš m›tsî gzK« ViH¤ bjhÊyhs®fS¡F« ÉtrhÆfS¡
v›Éj r¡âí« ïšyhkY«, j§fS¡F njit ï‹dbj‹WTl m¿a
Fªjhnd nghŒ¢ nr®ªâU¡F«. c§fS¡F étfhU©a« ïU¡Fnk
KoahkY«, jh§fns j§fŸ r§f¤ij el¤â¡bfhŸs r¡âa‰wt®
ahdhš fjiu th§»¡ f£lhkÈUªâU¥Õ®fsh? m‹djhd
fshfî« ïUªJ bfh©oU¥gJkšyhkš Raey¤J¡fhfî« tƉW¥
bk‹whby‹d? ghahr¤â‰F ghjhÄ¥gU¥ò nghjÉšiy v‹W
ãiH¥ò¡fhfî« muáaÈš r«gªj¥g£L muáaš ngiu¢ brhšÈ¡
brhšÈ¤ âÇí« nrh«ng¿fS¡F rikaš brŒJ nghLtâšjh‹
bfh©L thG« áy bghW¥g‰wt®fŸ bjhÊyhs®fËš thahofshf
m‹djhd« v‹W Ãid¡»Ö®fns jÉu gáahš tho j§fsJ
î« bršth¡F‰wt®fshfî« ïU¥gt®fis gz§ bfhL¤njh cjÉ
f‰igí« j®k§fisí« ïHªJ âÇí« rnfhjÇ, rnfhju®fS¡F
brŒnjh mt®fŸ _ykhŒ¤ j§fis bjhÊyhs®fS¡F¤ jiyt®
fŠá»il¡F« tÊia bfhŠrK« ftÅ¡fhkÈU¡»Ö®fŸ. ïÅ
fshF«go¢ brŒJ, mj‹ _ykhŒ jiyik bg‰w áy Raey¡fhu®
ahtJ r£lrig¥ gƤâa¤ijí«, go¤jt®fS« ca®ªj #hâah
fis j§fS¡F¤ jiyt®fshfit¤J¡ bfh©L mt®fŸ brhšY»w
bu‹gt®fS« j§fŸ c¤ânahf¤â‰F«, ca®ªj j‹ikia Ãiy
go Mlî« xUtiu moba‹whš mo¡fî« â£L«go brh‹dhš
ÃW¤â¡ bfhŸStj‰F« TÈ bfhL¤J MŸfis¡ T£o¡bfh©L
â£lî« ï«khâÇahd fhÇa§fis¢ brŒJ bfh©L mt®fË‹ if
tªJ c§fis Vkh‰Wtijí« kwªJ, kfh¤kh fhªâiaí« ViHf
MSfŸ nghÈUªJ mªÃaÇ‹ e‹ik¡fhf j§fŸ r§f§fis
isí« gh®¤J Ú§fŸ všnyhU« fj® cL¤j nt©Lbk‹W nf£L¡
É£L¡bfhL¡F«goahd ÃiyikÆÈUªJ tU»wJ. ï›Éjkhd
bfhŸS»nw‹. ïJjh‹ c©ikahd fhªÔakhF«. fhªâ gl¤ij
ÃiyikÆYŸs r§f§fŸ eh£o‰fhtJ bjhÊyhs®fS¡fhtJ
it¤J¡ bfh©L ói# brŒtJ« fhªâ bgaiu¢ brhšÈ¡bfh©L
v‹d e‹ikia¡ bfhL¡fKoí«. c©ikahfnt e«eh£L¤
r£l rig¡F¥ nghtJ« xU¡fhY« fhªÔakhfhJ v‹W c§fS¡F
bjhÊyhs®fS¡F j§fS¡FŸshfnt xU jiytiu V‰gL¤â¡
eh‹ tz¡f¤Jl‹ bjÇa¥gL¤â¡ bfhŸ»nw‹.
bfh©L j§fŸ e‹ik¡F ciH¡f j§fS¡F¢ r¡âÆšiyahdhš
F¿¥ò:- âUth%® njrhãkhd¢ r§f¤â‹ eh‹fhtJ M©L Ãiwî muáaÈš j§fis És«gu¥gL¤â¡ bfh©L thG« bghW¥g‰wt®
ÉHh 24-3-26 ÈUªJ 28-3-26 tiu bjhl®ªJ IªJ âd§fŸ eil bg‰wJ. fS« Raey¡fhu®fSkhd muáaš jiyt®fis Él - ãuhkz¤
ïâš 28-3-26 - ª njâ jiyik t»¤J fhªÔa« v‹gJ g‰¿ M‰¿a jiyt®fisÉl - mt®fŸ brh‰go ML« jiyt®fis Él ï¤
brh‰bghÊî.
bjhÊyhs®fË‹ c©ikahd KjyhËkh®fns nkyhdt®fŸ v‹W
Fo muR - brh‰bghÊî - 18.04.1926 brhšynt©oÆU¡»wJ. VbdÅš, muáaš jiyt®fbs‹ngh®
bjhÊyhs®fS¡F¤ jh§fŸ jiyt®fshÆU¡»nwhbk‹»w bgUik
ÆdhY« mt®fËl« j§fS¡F bršth¡F ïU¥gjhŒ ãw® e«ò«go
brŒJ bfhŸtjhY« KjyhËfis Éu£o j§fŸ brhªj e‹ik
bgWtJ«, j§fŸ ãŸis¡ F£ofS¡F« ïd¤jh®fS¡F« Kjyh
ËfŸ jaî bg‰W c¤ânahf§fŸ r«ghâ¤J¡ bfhL¥gJ«, j§fŸ
nj®jš fhy§fËš nth£LfŸ bgwî«, j§fS¡F nt©oa ntW
mngBf®fS¡F« nth£L th§»¡ bfhL¡f ãu⥠ãunah#d«
Fo muR - 1926 ( 1) 208 209 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
bgWtJkhd fhÇa§fS¡fhfnt ãua¤jd¥g£L bjhÊyhs® jiy
t®fsh»wh®fnsašyhkš c©ikÆš ï›tuáaš jiyt®fS«
ãuhkz¤ jiyt®fS« bjhÊyhs® jiyt®fshFtj‰F v›Éj
nah¡»aij cilat®fSkšy, e«ã¡ifíilat®fSkšy v‹
gnj e«Kila mã¥ãuha«.mšyhkY« KjyhËkh®fŸ bjhÊyhs®
fS¡F VjhtJ e‹iknah Ôiknah brŒa nt©Lkhdhš ï«khâÇ
jiyt®fS¡F ntnw gykhâÇ yŠr« bfhL¡f nt©o tU»wJ.
vJ e‹ik? vJ Ôik? v‹W m¿a Koahj ghku bjhÊyhËfŸ
j§fS¡FŸnsna xU jiytiu vL¤J¡ bfhŸs nah¡»aijí«
MrhÄí« ïšiyahdhš m›Éj nah¡»aij tU«tiu j§fS¡F
r§f« nt©lhbk‹¿U¥gnj eybk‹WTl¢ brhšyyh«. m¥go¡
»šyhkš f©o¥ghŒ j§fS¡F xU r§f« ïUªJjh‹ Ôunt©L
bk‹»w gƤâaÄU¡Fkhdhš ï›Éj muáaš jiyt®fis Él
KjyhËfŸ jiyik mâf nkhrkhdjšybt‹gnj ekJ mã¥
ãuha«. muáaš jiyt®fŸ ekJ bjhÊyhs®fis cgnahf¥
gL¤â¡ bfhŸStij gy jlitfËš eh« neÇnyna gh®¤âU¡
»nwh«. cjhuzkhf bfhŠr fhy¤J¡F K‹ò nfhfny Ahš, brsª
j®a kAhš, kfh#d rig KjÈa gy ïl§fËš elªj muáaš
r«gªjkhd T£l§fË‹ Ô®khd§fS¡F« nj®jšfS¡F« bjhÊ
yhs®fË‹ nth£L¥ bg‰W bt‰¿ bgWtj‰fhf bjhÊyhs®fË
nyna áy juf®fS« muáašfhu®fËš áy jiyt®fbs‹ngh®
fS« Kiwna gz« th§»¡ bfh©L« gz« áyî brŒJ« nth£L¢
r«ghâ¤J¡ bfhL¤jJ« bg‰wJ« neÇy¿nth«. mšyhk Y«
rÛgfhy¤âš elªj fh§»u° bgaiu¢ brhšÈ¡bfh©L ãuhkz®
ãuhkzušyhjh® fø¤ nj®jšfS¡F«, bjhÊyhs® juf® fS«
jiyt®fS« Kiwna 200-300 gz« bg‰W«, Raey¤ij¡ nfhÇí«
ãuhkz®fS¡F« ãuhkz®fŸ fø¡F« bjhÊyhs®fË‹
nth£Lfis nrfǤJ¡ bfhL¤jij nf£L m¿nth«. ïªÃiyÆ
YŸs ekJ bjhÊyhs rnfhju®fS¡F r§fÄUªJ v‹d ãunah
#d«? r§fÄšyhkÈUªjhyhtJ nth£L¡ bfhL¥gj‹ gy‹
j§fS¡F nenu tªjhY« tuyh«.
ï«khâÇ jiyt®fis¡ bfh©l r§fÄU¡»w fhuz¤jhš
ntW xUt® Raey¤J¡F ïu©Lk¿ahj bjhÊyhs®fŸ j§fsJ
nth£Lfis åzhŒ cgnah»¡f neÇLtJ« ïj‹ »iua¤ij
k‰wt®fŸ mEgÉ¡f neÇL»wJkhŒ Ko»wJ. ï¥bghGJTl áy
muáaš jiyt® v‹ngh®fS«, bjhÊyhs® juf®fS« bjhÊyhs®
fËl« ftiyí« m‹ò« ïU¥gJ nghš fh£LtJ« mt®fS¡F¤
jh§fŸ ghLgL»wt®fŸ nghy¥ ghrh§F brŒtJ«, cõh® cõh®
v‹W brhšYtJ«, ÉõÄfŸ Nœ¢áÆš á¡fhÔ®fŸ, gHa
r§f¤ij¡ fh¥gh‰W§fŸ v‹W brhšYtJ«, g¡f¤âš tu¥
Fo muR - 1926 ( 1) 210
nghF« nj®jšfS¡F nth£L¢ nrfÇ¡fî«, gz« r«ghâ¡fî«
fU¤J¡ bfh©Ljh‹ v‹gjhf eh« nfhòu¤â‹ nkÈUªJ Tînth«.
mšyhkY« ï¥bghGJ bjhÊyhs®fS¡F¤ jiyt®fsh
ÆU¡»wt®fbsšnyhU« VjhtJ xUÉj¤âš KjyhËfshŒ¤
jhÅU¡»wh®fŸ. x›bthU jiyt®fbs‹ngh®fS« mnefkhŒ
j§fËl« 500,100,50,30,20 fz¡fhd bjhÊyhs®fis it¤J ntiy
th§F»w KjyhËfS« mt®fŸ ciH¥ãš thG»wt®fSkhÆU¡
»wh®fns jÉu c©ikÆš bjhÊyhs®fS¡F mETykhÆU¡f
nt©oat®fshÆšiy. Étrha r§f¤J¡F ÉahghÇfŸ jiyt®
fshÆU¥gJ nghyî«, ãuhkzušyhjh®fS¡F ãuhkz®fŸ kjFU
thÆU¥gJ nghyî«, ïªâahit Inuh¥gh MStJ nghyî« ekJ
bjhÊyhËfS¡F muáaš jiyt®fŸ v‹W brhšY«goahdt®fŸ
jiyt®fshÆU¡»wh®fŸ v‹W brhšYtJ bfhŠrK« F‰wkhfhJ.
muáaš jiyt®fshd frh¥ò¡ fil¡fhu‹ _ykhŒ ekJ bjhÊyhË
fŸ KjyhËfS¡F czthtijÉl neÇnyna nghŒÉ£lhš xU
rkaÄšyhÉ£lhY« xU rka¤âš KjyhËfS¡F <î ïu¡fK©lh
dhY« c©lhfyh«.
mšyhkY« muáaš jiyt®fŸ jh§fŸ j§fŸ e‹ik¡fhf
V‰gL¤â¡ bfh©oU¡F« gy muáaš føfis bjhÊyhs® r§f§
fS¡FŸ •EiHa it¤J mj‹ fhuzkhŒ bjhÊyhs® r§f§fS¡
FŸS« føfis c©Lg©Â mehtáakhŒ bghJ #d§fËl¤
âY« KjyhËkh®fËl¤âY« å© btW¥òfisí« Jntõ¤ijí«
c©lh¡» bjhÊyhs®fis fZl¤J¡F cŸsh¡F»wh®fŸ. bjhÊyh
s®fS¡F ntiy brŒtj‰F« j‰fhy muáaš føfS¡F« v‹d
r«kªjÄU¡»wJ. kfh¤kh bfhŸifia¥ nghš bjhÊyhs® e‹ikna
njr ÉLjiy v‹»w bfhŸifíilaJ. muáaš føfshÆUªjhš
mJ ekJ bjhÊyhs® r§f¤âš ãuntá¥gij¥g‰¿ ek¡F¡ ftiy
Æšiy. m¥go¡»šyhkš bjhÊyhs®fŸ nth£L¥ bg‰W c¤ânahf
K« gjÉí« gzK« r«ghâ¥gj‰fhŒ V‰gL¤â¡ bfh©oU¡F«
Rauh{a¡ fø KjÈa gy muáaš føfS« mt‰¿‹ j¤Jt§
fis x¤J¡ bfh©oU¡F« fh§»u° KjÈaitfS« bjhÊyhs®
fS¡F v‹d e‹ik brŒa¡ TL«? c©ikÆnyna bjhÊyhs®
juf®fS¡F vªj føah® mâf« gz§ bfhL¡»wh®fnsh mªj¡
føÆš bjhÊyhs®fŸ nrU»wjhÆU¡»wnjašyhkš føÆ‹
j¤Jt¤ij m¿ªJ nrUtjhÆšiy. ãuhkz®fËl« gz« th§»¡
bfh©l bjhÊyhs®fshš trî nf£F« #°o° fø Tl bjhÊyh
s®fŸ j§fŸ tF¥gh®fbs‹»w fhuz¤âdhš bjhÊyhs® fS¡F
gy e‹ikfŸ brŒâU¡»wij eh« nf£oU¡»nwh«.mjhtJ,
211 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
br‹idÆš áy tUõ§fS¡F K‹ V‰g£l bjhÊyhs® ntiy ÃW¤â x‰WikahŒ ntiy brŒJ¥ gh®¡f nt©oaJ. ïâÈUª
ÃW¤j§fËš áy ãuhkz¤ jiyt®fŸ bjhÊyhs® r§f¤ij¡ if jhtJ bjhÊyhs®fS¡F j§fŸ e‹ik¡F ciH¡»w c©ik¤
É£L É£lnghJ« áy ãuhkz®fŸ r®¡fh® jaî¡F Mir¥g£L jiyt®fŸ ah®? j§fSila Raey¤J¡F bjhÊyhs®fis cgnah
j§fŸ c¤ânahf¤ij¡ bfhLikahŒ el¤â bjhÊyhs®fis f¥gL¤â¡ bfhŸs ciH¡F« nghȤ jiyt®fŸ ahbu‹W És§F«.
ï«á¤J ãunkhõ‹ bg‰w fhy¤âY« $kh‹ [®. ã. âahfuh# br£o ML eid»wbj‹W XehŒ mGtJ nghš ïJtiuÆY« c§fis
ahU« mtUila fø kªâÇfS«jh‹ bjhÊyhs®fisí« áy Vkh‰¿ nth£L¡F« bgUik¡F« c§fis cgnahf¥gL¤â¡
bjhÊyhs® jiyt®fisí« ehL fl¤j bth£lhkY«, R£L¡ bfhšy bfh©oUªj nghȤ jiyt®fis ïÅí« Ú§fŸ e«ghÔ®fŸ.
KoahkY« fh¥gh‰¿ÆU¡»wh®fŸ. ïªj ufáa§fŸ bjhÊyhs® kfh¤kh fhªâahš cyf« nghÈfis m¿ªJ bfh©L tU»wJ. Ú§fŸ
fË‹ ïu©blhU c©ik¤ jiyt®fŸ ï‹dK« kwthkš brhšÈ¡ kh¤âu« V‹ ï‹D« f©iz _o¡bfh©L ïU¡»Ö®fŸ. f©
bfh©LjhÅU¡»wh®fŸ. giHa fijfŸ nt©lhbk‹W it¤J¡ ÉÊí§fŸ. ïJ rka« Vkhªjhš ïÅ btF ehis¡F c§fS¡F
bfhŸtjhdhY« ï¥bghGJ« bjhÊyhs®fS¡F¤ jiyt®fsh Énkh#dÄšiy. nghÈfis É£L ÉyF§fŸ! ÉyF§fŸ!!
ÆU¡F« ï› muáaš jiyt®fŸ bjhÊyhËfËl« c©ikahd ÉyF§fŸ!!!
m‹ò ïU¡Fnkahdhš br‹id, ehif, nfhit KjÈa ïl§fËš
j§fŸ fø¡fhf ÃW¤j¥ nghF« r£lrig °jhd§fS¡F bjhÊ Fo muR - f£Liu - 18.04.1926
yhs®fËnyna áy ãuâÃâfis V‹ ÃW¤j¡ TlhJ. bjhÊyhs®
fËš r£lrigÆš ÃW¤j¡Toa nah¡»aijíŸst®fŸ ïšiy
ba‹W brhšth®fsh? br‹idÆY«, ehifÆY«, nfhitÆY«
ï¤jiyt®fË‹ cgnjr¤jhš ntiyfis¥ ngh¡fo¡f¥g£L
ãiH¥ò¡F¡Tl fZl¥g£L¡ bfh©oU¡F« nah¡aK«, mªj°¤
J«, m¿î«, M‰wYKila gy bjhÊyhs®fË ÈUªJ bfh©LjhÅ
U¡»wh®fŸ. mt®fËš áyiu V‹ ÃW¤j¡ TlhJ. gŠrk®,
Ô©lhjt® v‹W brhšy¡ Toa T£l§fËÈUªJ Tl ekJ r®¡fh
uh® áyiu r£lrig¡F ÃaĤjâ‹ gydhŒ mt®fshš mªj tF¥ò
fS¡F ï¥nghJ v›tsî e‹ik V‰g£oU¡»wJ. mšyhkY«
îthf bk«g® ntiy bfhL¤jhY« kªâÇ ntiy bfhL¤jhY«
gh®¡f¤ jFªjt®fshÆU¡»wh®fŸ. mšyhkY« ï¥bghGJ r£l
rigÆÈU¡»w mnef« ngiuÉl njr ey¤âY« r_f ey¤âY«
ït®fŸ ciH¥ò ca®ªjbj‹nw brhšyyh«. mJ nghynt ekJ
bjhÊyhs® T£l§fËnyí« mnef®fŸ ïU¡»wh®fbs‹nw
brhšYnth«. nkš ehL KjÈa ïl§fËY« bjhÊyhs®fS¡bf‹W
jÅ¡ føí« bjhÊyhs®fŸ ãuâÃâfshf bjhÊyhs®fns ïU¡»
wh®fsšyhkš bjhÊyhs®fS¡fhf bjhÊyhs®fsšyhjt®fS«,
KjyhËkh®fS«, muáaš c¤ânahf Mir bfh©lt®fS«
jiyt®fshfî« ãuâÃâfshÆU¥gâšiy. Mjyhš bjhÊyhs®
fS« ïJ rka« f© ÉʤJ¡bfh©L muáaš gjÉfS¡F«
°jhd§fS¡F« j§fŸ ãuâÃâfis ÃW¤J«go j§fS¡F¤ jiy
t®fbs‹W brhšÈ¡ bfh©oU¥gt®fis¡ nf£f nt©oaJ. mt®
fŸ r«kâ¡fhÉ£lhš m¤jiyt®fËlÄUªJ Éy» jh§fns
j§fS¡FŸ xUtiu ï¥gjÉfS¡F bjǪbjL¤J mngBf®fshf

Fo muR - 1926 ( 1) 212 213 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 nfhghyh¢rhÇah® ït®fS¡F ãuhkzušyhjhÇ‹ nth£Lfis
th§»¡ bfhL¥gt®; ãuhkz r¡âÆ‹ tÈik v‹nd! v‹nd!!
ït®fŸTl¤ âÇí« $kh‹ âU.É. fÈahzRªju KjÈahÇ‹ j‹ik
v‹nd! v‹nd!!
Rauh{a¡ føí« kJÉy¡F« Fo muR - f£Liu - 18.04.1926

bj‹dh£L ãuhkz® r¡â

ãuhkz¡ føah»a Rauh{a¡ fø r£lrigfËš kJ

Éy¡F brŒí« Mjyhš mt®fS¡F nth£L¡ bfhL§fbs‹W
ï‹dK« $kh‹ á.uh#nfhghyh¢rhÇah® ãurhu« brŒJ tUtJ
bghJ #d§fS¡F¤ bjÇí«. Mdhš, kJÉy¡F¡F« Rauh{a fø¡
F« v›tsî bghU¤jÄU¡»wJ v‹gij X£l®fŸ Ãid¤J¥
gh®¡fnt©L«.
1. Rauh{a¡ fø¤ jiyt® g©oj®, tl ïªâahÉš rhuha«
fhŒ¢R« xU bgÇa f«bgÅÆš g§F¡fhu® v‹W nfŸÉ¥
gL»nwh«. mšyhkY« kJtUªJtJ F‰wkšy bt‹W Ãid¤J
msthŒ¡ Fo¡F« nkš eh£L ehfÇf¤âš <Lg£lt®.

2. Rauh{a¡ fø¤ jiytiu el¤J»wtU« Rauh{a¡ fø

ia¤ njh‰WɤjtU« fh§»u° fhÇajÇáíkhd $kh‹ V. bu§f
rhÄ mŒa§fh® x›bthU å£oY« ãuhªâ v‹D« rhuha«
it¤âU¡f nt©oaJ mtáa« v‹W És«gu« brŒJ rhuha«
ɉ»wt®.

3. $kh‹ ÓÅthrŒa§fhiu¥ g‰¿¢ brhšy nt©oaâšiy.

4. $kh‹ á.É. bt§»£lukzŒa§fhnuh j‹ bj‹id ku¤âš

fŸ c‰g¤â brŒtâš gz« r«ghâ¡»wt®. mt® ïšiyba‹W
brh‹dhY«, áyU¡F¥ gz« bfhL¤J ïšiyba‹W vGj¢
brh‹ dhY«, bghŸsh¢á fh‹gu‹R¡F nghf $kh‹fŸ á. uh#
nfhghyh¢rhÇahU« <.bt. uhkrhÄ eha¡fU« uÆÈš ãuah z«
brŒí«nghJ »z¤J¡flî °nlõd©il t©o ËwJ«
$kh‹ á.É.bt§»£lukzŒa§fh® njh¥ãš cŸs ku§fËš
fŸSK£o f£oÆUªjij xUt® fh£o neÇš gh®¤jh®fŸ.

ït®fŸ r£lrigfËš fŸis ÃW¤J»wt®fŸ; $kh‹ á.uh#

Fo muR - 1926 ( 1) 214 215 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 “$kh‹ fÈahzRªâu KjÈ”ahÇ‹
R‰W¥ ãuahz«
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤jhš tF¥ò¤ Jntõ« c©lh»
ÉL« v‹W ga¥gLtjhŒ¢ brhšÈ¡bfh©L mj‰bf⮥ ãurhu«
brŒa ãuhkz®fSl‹ R‰W¥ ãuahz« brŒí« $kh‹ âU.É.fÈ
ahzRªâu KjÈah® mt®fŸ M§fh§F f©l fh£áia¥ g‰¿
brhšY« nghJ«, vGJ« nghJ«, jh‹ nghdÉl§fËš tF¥ò¤
Jntõ§fŸ És§»¡ bfh©oU¥gjhŒ¢ brhšY»wh®. tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt« btFfhykhŒ ïšyhkÈUªJ« eh£oš V‹ tF¥ò¤
Jntõ§fŸ V‰g£oU¡f nt©L«? ï«khâÇ tF¥ò¤ Jntõ§fŸ
eh£oš ïU¥gj‰F¡ fhuz« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« V‰g£l
âdhyh V‰glhjâdhyh? v‹gij ekJ $kh‹ KjÈah® mt®fŸ
jaî brŒJ ãuhkz®fŸ ïšyhj rka¤âš jÅna c£fh®ªJ jdJ
beŠáš ifia it¤J¥ gh®¡F«go nt©o¡ bfhŸS»nwh«.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 18.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 216
lh¡l® tujuh#&Y ehíLÉ‹ R‰W¥
ãuahz«
lh¡l® tujuh#&Y ehíL mt®fŸ jdJ R‰W¥ ãuahz¤âš
ehf¥g£lz« KÅágš cgrhu¥ g¤âu¤â‰F gâyË¡F«nghJ
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nt©Lbk‹W ngádh®. mjhtJ gŠrk®
KjÈa áWgh‹iknahU¡F jŤ bjhFâ tF¤J nj®jš Kiwia
mË¡f nt©L« v‹W ngáÆU¡»wh®. (ïJ 21-3-26 jÄœehL
g¤âÇifÆ‹ 7 - tJ g¡f« 23, 24, 25, 26 - tJ tÇfËš ãuRukhÆU¡
»wJ) eh« nfœ¡F« Kjš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« ïnjjh‹. ïJ
rka« gŠrk®fS¡F lh¡l® ehíL brhšY»wgo brŒjhšTl nghJ
khdJ. MdhY« gŠrk® áWgh‹iknahušy v‹gij lh¡l® ehíL
mt®fS¡F¤ bjÇɤJ¡ bfhŸS»nwh«. gŠrk® v‹ngh® ïªâah
Éš IªjhtJ tF¥gh® v‹W brhšYtJ Ã#kšyhkÈUª jhY« njr
bkh¤j #d¤ bjhifÆš 5-š x‹W¡F nkyhÆU¡»wh®fŸ. ïªj
fz¡F lh¡l® ehíL mt®fS¡F¤ bjǪjJjh‹. #°o° f£áah
Uila tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‹ j¤JtK« ïJjh‹. mjhtJ
jŤ bjhFâ tF¤J, nj®jš Kiwia mË¡f nt©Lbk‹Wjh‹
nfŸ¡»wh®fŸ. ehK« mij¤jh‹ MjÇ¡»nwh«. lh¡l® ehíL
mt®fŸ brhšYtJ gŠrkU¡F« áWgh‹iknahU¡F« v‹»wh®.
eh« brhšYtJ« mnjjh‹. mjhtJ ãuhkz®, ãuhkzušyhjh®,
gŠrk® vd _‹W ãÇîfshf¥ ãÇ¡F«go nfŸ¡»nwh«. lh¡l®
ehíL mt®fŸ brhšYtJ nghš ï«_‹W ãÇÉš gŠrkU¡F«
áWgh‹iknahuh»a ãuhkzU¡F« jŤbjhFâ tF¤J nj®jš
Kiw mˤJÉ£lhš gh¡»ÆU¥gt®fS¡F jhdhfnt jŤ
bjhFâí« nj®jš Kiwí« V‰g£LÉL»wJ. k‰wgo »¿°jt®,
kfkâa®, Inuh¥ãa®, M§»nyh ïªâa® KjÈa tF¥gh®fS¡F
V‰bfdnt V‰g£L¥ nghÆU¡»wJ. k‰wgo vªj Éj¤âš #°o°
f£á ãuhkzušyhjh® nfŸ¡F« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‰F«,
lh¡l® ehíL ngh‹w Rauh{a¡ f£áia MjÇ¡F« ãuhkzušyhjh®
nfŸ¡F« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‰F«, $kh‹fŸ v°.uhkehj‹,
MÇah, r¡fiu¢ br£oah®, j©lgh ãŸis, <.bt.ïuhkrhÄ
eha¡f® KjÈnah® ngh‹w ãuhkzušyhjh® nfŸ¡F« tF¥òthÇ¥
217 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ãuâÃâ¤Jt¤â‰F« ɤâahrÄU¡»wnjh ek¡F És§fÉšiy.
ïija¿ªnj jh‹ eh« gyjlitfËš lh¡l® ehíL mt®fŸ jdJ
mªju§f¤âš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‰F Énuhâašybt‹W«
Vnjh á‰áy rªj®¥g§fËš kh¤âu« $kh‹ âU.É. fÈahzRªâu
KjÈah® mt®fnshL ngh£o ngh£L ãuhkz®fS¡F ešy ãŸis
ahf nt©Lbk‹»w rka§fËš lh¡l® ehíLî« KjÈahiu¥
nghynt tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« TlhJ v‹W brhšynt©o
ajhŒ¥ nghŒÉL»wJ v‹W fUâna vGâÆU¡»nwh«. MdhY«
$kh‹ âU.É.fÈahz Rªâu KjÈah® jh‹ bfhŠr fhy¤â‰F K‹
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nf£lJ #°o° f£áia xL¡Ftj‰fhf
v‹W ï¥nghJ brhštJnghš ekJ lh¡lU« ehf¥g£lz¤âš
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nt©Lbk‹gj‰F VjhtJ fhuznkh
Éah¡»ahdnkh brhšÈ, kWgoí« ntjhs« KU§if ku¤âny¿dh
Y« Vwyh«. Mjyhš, lh¡l® ehíL KjÈnah®fŸ rªj®¥g§fis
c¤njá¤J¢ brhšY« Éah¡»ahd§fËš fU¤ij¢ brY¤jhkš
mt®fË‹ mªju§f¤ij kh¤âu« bjǪJ bfhŸS«go
nt©L»nwh«.
Fo muR - f£Liu - 18.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 218
bj‹dh£L¤ jiyt®fË‹
R‰W¥ ãuahz¤â‹ bgUik
bj‹dh£L¤ jiyt®fŸ v‹W brhšy¥gLnth®fŸ nth£L
nt£ilba‹D« R‰W¥ ãuahz§fËš M§fh§F el¡F« âU
Éisahlšfis ãuhkz¥ g¤âÇiffŸ kiw¤J É£L j§fS¡F¥
bgUik c©lhF«goahf ïšyhj r§fâfisí«, el¡fhj bfsut§
fisí« vGâ ghku #d§fis Vkh‰¿ tU»wJ. ãuhkzušyhj
thu¥ g¤âÇiffŸ áyJ« c©ikfis kiw¤JÉL»wJ. jiyt®
fË‹ R‰W¥ ãuahz§fË‹ nah¡»aijia m¿ant©Lkhdhš
“âuhÉl‹” g¤âÇifia th§»¥ go¤jhš c©ik És§F«. Ra
uh{a¡ f£áia v⮥gt®fS¡F« ãuhkzušyhjh®fS¡fhf ghL
gL« ãuhkzušyhjh® f£á¡F« ãuhkz®fË‹ nah¡»aijia
ijÇakhŒ vL¤J brhšY»wt®fS¡F« nah¡»aijí« kâ¥ò«
ïU¡»wjh v‹gijí« e‹whŒ m¿ayh«. ö¤J¡FoÆš elªj
Éõa§fS« âU¢áÆš elªj Éõa§fS« jiyt®fis¡ nf£l
nfŸÉfS« mj‰F¤ jiyt®fŸ brh‹d gâšfisí« ãuhkz¥
g¤âÇiffŸ ãuRÇ¡fhkš É£LÉ£oU¡»wJ. Mifahš m¥g¤âÇ
iffË‹ bghŒ Mjhu§fisí« bghŒ¤ jiya§f§fisí« f©L
VkhªJ nghfhkš ïU¡F«goahŒ¡ nf£L¡ bfhŸS»nwh«.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 18.04.1926
219 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

tF¥òthÇ cÇik
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij¥ g‰¿ tÈíW¤j Mu«ã¤j
ãwF jÄœehL uhéa cyf¤âš xU bgÇa khWjš V‰g£lnjhL
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‰F mETykhÆU¡F« áy njrg¡j®
fS¡F fh§»uáš bršth¡»šyhkyo¥gnjhL fh§»ui[na
ãuhkz kakh¡f mtáa« V‰g£lJ«, ãuhkzušyhjhÇš ahU¡fh
tJ fh§»u° bgaiu¢ brhšÈ¡bfhŸs nt©Lkhdhš mt®fŸ
ãuhkz®fŸ jaî bgw nt©oÆU¥gjhš ãuhkz®fS¡F ga¥g£L
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij v⮡fnt©oa mtáank‰glî«
V‰g£oU¥gJ nea®fS¡F¤ bjǪj Éõank. tF¥òthÇ¥ ãuâ
Ãâ¤Jt¤ij xU ehS« ãuhkz®fŸ x¥ò¡bfhŸs kh£lh®fŸ.
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« v§F V‰g£L¥ nghFnkh v‹»w ga¤
jhš jh‹ ãuhkz®fŸ r®¡fhiu¤ bjh§»¡ bfh©oU¥gJ« xU
r®¡fh® ït®fS¡F ÉnuhjkhÆUªjhš ntbwhU r®¡fhiu jah®
brŒtJkhÆU¡»wh®fŸ. mj‰F¥ gaªJ bfh©Ljh‹ tU« r®¡fh®
fS« ãuhkz®fS¡F RthÔdkhŒ¥ nghŒ ÉL»wh®fŸ. e« ehL
VjhtJ xU fhy¤âš “ïa‰if¡F ÉnuhjkhŒ” e« eh£lh®fshnyna
Ms¥gL»wJ v‹»w nah¡»aij milíkhdhš mJ f©o¥ghŒ
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« tH§f¥g£ljhšjh‹ Koí« v‹W itu¡
fšÈš vGâ it¥ngh«.
mJ V‰gL« tiu ïªâahit ïªâa® M£á òÇtJ v‹gij¤
öu jŸË it¤JÉlnt©oaJjh‹. ekJ tF¥ò thÇ¥ ãuâÃâ¤
Jt¤â‰F ãuhkz®fŸ kh¤âu« Énuhâfsšy. mªÃa murh§f¤
jhU« ÉnuhâfŸ v‹gij czunt©L«. Vbd‹whš v›tsî¡
bf›tsî ek¡FŸ r©ilí« r¢ruî« V‰g£L x‰Wik¡ FiwthŒ
ïU¡»nwhnkh m›tsî¡ f›tsî mªÃa MøÆ‹ všiy Ú©L
bfh©oU¡F«. ek¡F tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« bfhL¤J e«
všnyhiuí« c¤ânahf¤â‰F« gjÉ¡F« r©il ngh£L¡ bfhŸ
shkš mtut®fS¡FŸsJ mtut®fŸ milí«go brŒJ xUtiu
xUt® â‹dhkš brŒJÉ£lhš ãwF všnyhU« x‰WikahŒ ÉL
th®fŸ. ïjdhš mªÃa Mø¡F Mg¤J. Mjyhš ïªj¤ j¤Jt«
v¥nghJ« mªÃa murh§f¤â‰F ÉnuhjkhdJ.
Fo muR - 1926 ( 1) 220
“bgU§T£l¤ij áW T£l« Ms nt©Lkhdhš áW
T£l¤jh® bgU§T£l¤ij xUtU¡bfhUt® bghwhikí« Jntõ
K« V‰gL«go brŒJ ãǤJ it¤J fyf¤ij c©lh¡» É£lhš
jhuhskhŒ Msyh«” v‹W xU gHbkhÊ c©L. mJnghš r®¡fhÇ‹
elto¡if; mJnt ekJ ãuhkz®fË‹ elto¡if. ïij e«Äš
gy® m¿tâšiy; m¿ªjhY« v¥go ãuhkz®fS¡F ešy ãŸis
ahfyh« v‹gâšjh‹ mâf¡ ftiy. M§»y murh§f¤â‹ 150 tU
õ¤â‰F nk‰g£l MøÆ‹ gydhŒ, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«
ïšyhjâ‹ gydhŒ ãuhkzušyhj tF¥òfŸ v›tsî K‰ngh¡
filªâU¡»wJ v‹W gh®¤jhš c©ik ãuhkzušyhj u¤j« XL«
kÅj‹ Jo¡fhkš ïU¡fkh£lh‹. e« bj‹dh£L murhøÆš
ãuhkzušyhjh® Ãiy v¥go ïU¡»wJ; ãuhkz®fŸ Ãiy v¥go
ÆU¡»wJ v‹gJ Ñœ¡f©l fz¡FfËdhš m¿ªJ bfhŸs¡ nfhU
»nwh«. ekJ murh§f¤ âš 35 %ghŒ r«gs¤â‰F Ñœ¥g£l c¤ânah
f§fËš, mjhtJ thrš T£LtJ, nki# Jil¥gJ, g§fh ïG¥gJ,
mâfhÇfS¡F fhš if mG¤JtJ KjÈa ntiyfËš ãuhkz
ušyhjt® 37,125 bga®fŸ ïU¡»wh®fŸ. ãuhkz®fŸ 1810 bga®
kh¤âunk ïU¡»wh®fŸ. ït®fS« r«gs« FiwthÆUªjhY«
jS¡fhŒ nkyâfhÇfis Vkh‰¿ ³ ntiyfŸ gh®¡fhkš mâfhu«
brY¤â tUth®fŸ. 35-¡F nkšg£L 100 %ghŒ tiu r«gs« cŸs
c¤ânahf¤âš ãuhkzušyhjh® 7003, ãuhkz®fnsh 10,934. ïªj
ïl¤ânyna e«ikÉl ãuhkz®fŸ 4000 ng® mâfkh»É£lh®fŸ.
100 -¡F nkšg£L Rkh® 250%. tiu cŸs c¤ânahf¤âš ãuhkz®
2679 ngU« ãuhkzušyhjh® 1666 ngUkhÆU¡»wh®fŸ. ïªj ïl¤
âš ãuhkzušyhjhiu Él ãuhkz®fŸ 1000 ng® mâfkhÆU¡
»wh®fŸ. 250 %ghŒ¡F nkšg£L c¤ânahf§fËš ãuhkz®fŸ 594,
ãuhkzušyhjh® 280 ng®fŸ ïU¡»wh®fŸ. ïªj ïl¤âš x‹W¡F
ïu©o‰F nkš nghŒÉ£lh®fŸ. fby¡l® c¤ânahf¤âš 11
c¤ânahf« ïªâa®fŸ t»¥gâš 9 ng® ãuhkz®fŸ. ïªj ïl¤âš
x‹W¡F IªjhŒ É£lh®fŸ. ÇÉ‹ô• ngh®oš cŸs xU ïªâa
bk«g® c¤ânahf¤ âš ãuhkz®jh‹ ïU¡»wh®. ïªâaU¡F bfhL¡
f¥g£l if¤bjhÊš ilu¡l® ntiyÆš ãuhkznu ïU¡»wh®.
murh§f¡ fhÇajÇá ntiyÆš cŸs ïªâaU« ãuhkznu.
200 Íšyh K‹Ó¥òfËš 150 ng® ãuhkz®fŸ; 61 r¥ #£#&fËš
45 ng® ãuhkz®fŸ; Íšyh #£#&fËš 7 ng® ãuhkz®fŸ. mjhtJ
vLão c¤ânahf§fËš ãuhkzušyhjhU« 100,500,1000, 2000, 3000
cŸs c¤ânahf§fËš ãuhkz®fS« mEgÉ¡»wh®fŸ. tF¥ò
thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nt©lh« v‹W brhšY« $kh‹ âU.É. fÈ
221 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ahzRªju KjÈah® mt®fis eh« xU nfŸÉ nfŸ¡»‹nwh«
mjhtJ:-
ï›Éj 1000, 2000, 3000 cŸs c¤ânahf§fŸ ãuhkzušyhj
ïªJ¡fŸ v‹nghuh»a 100 - š 70 ngU¡F nkyhf ïU¡F« ãuhkz
ušyhjhU¡F FiwthÆU¥gj‰F«, 100-š 3 nguhÆU¡F« ãuhkz®
fS¡F VfnghfkhÆU¥gJ« nah¡»aij ïšyhjjhyh? tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt« ïšyhjjhyh? v‹W nfŸ¥gnjhL $kh‹ KjÈah®
nfhU« Rauh{ankh Ó®âU¤jnkh tutu ãuhkz®fS¡F c¤ânah
f« bgU¡fkhFkh? mšyJ ViHfS¡F tÇ FiwªJ bjhÊyhË
fS¡F bjhÊš »il¡Fkh? v‹W nfŸ¡»nwh«.
Fo muR - jiya§f« - 18.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 222
Rauh{a¡ fø¡F e‰rhø¥ g¤âu«
uhéa cyf¤âY« Ó®âU¤j cyf¤âY« $kh‹ á.É#auhfth¢
rhÇahU« °thÄ áu¤jhdªjU« Kiwna ng® nghdt®fŸ. Kjšt®
fh§»uR¡nf m¡»uhrdhâgâahÆUªjt®. ïu©lhtjt® kÅj
r_f¤â‹ rk cÇik¡F c©ikahŒ¥ ghLgL»wt®. ït®fËUtU«
Rauh{a¡ føia¥ g‰¿ brhšYtjhtJ:-
1-tJ, á. É#auhfth¢rhÇah® : “fh‹ó® fh§»u° Ô®khd«
xG§»šiyba‹gJ v‹ mã¥ãuha«. fh§»u° xU nfhÉY¡F
rkhd«. mij áy® kh¤âu« ão¤J¡bfh©L ãwU¡F mâš bjhG«
gh¤âa ijia¤ jL¡f¡TlhJ. xU bgÇa rªÃaháah»a kfh¤kh
fhªâia Vkh‰¿ fh‹óÇš m¤Ô®khd¤ij fh§»uÌš Ãiwnt‰w¥
g£oU¡»wbj‹gnj v‹ mã¥ãuha«. fh§»u° 40 tUõ¤â‰F
K‹dhny‰g£lJ. m¥bghGJ r£lrig ïšiy, r£lrig¡fhf
fh§»u° V‰glÉšiy.”
2-tJ, °thÄ áu¤jhdªj® : “Rauh{a¡ føah® r£lrig
ÆÅ‹W« btËtªjJ« r£lkW¥ò Mu«ã¤âUªjhš mij rÇahd
føba‹W brhšyyh«. ãunah#dÄšiyba‹W btËtªjã‹
kWgoí« r£lrig¡F¥ ngh»nwhbk‹gij v¥go eh« x¥ò¡bfhŸs
Koí«.”
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 18.04.1926
223 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 r®. br£oahU« lh¡l® m«ikahU«
x¤JiHahikÆ‹ nghJ #ÆY¡F #d§fŸ nghŒ¡ bfh©o
Uªjij x¥ò¡bfhŸshj [®.ã. âahfuha br£oah® #ÆY¡F¥ nghd
$kh‹ v°.uhkehj‹ mt®fS¡F ãu¤ânaf brsfÇa« brŒJ
bfhL¡f r«kâ¡fÉšiyah«. ïJ F‰wkšy bt‹W fZl¥g£l
$kh‹ v°.uhkehjnd x¥ò¡bfh©lhY«, kiwªJ nto¡if¥
gh®¤J¡ bfh©oUªj ekJ ãuhkz®fS¡F [®.br£oah® “lauhŒ”
É£lh®. mtUila fø njr¤Jnuhf føahŒ¥ nghŒÉ£lJ.
Mdhš gŠrh¥ gLbfhiyahdnghJ $kâ bgr©l«ikah® “#È
a‹ thyhgh®¡»š Ãuguhâfis la® R£lJ rÇ; ït®fŸ fšY ngh£
lh®fŸ; mj‰F la® F©L ngh£lh®; ïâbyh‹W« j¥ãšiy” v‹W
brh‹dh®. mij¥g‰¿ nfŸ¥ghÇšiy. mtUlD« mªj«khŸ
føÆY« mnef bgÇa “kâ¥ò thŒªj” ãuhkz®fŸ NœªJ
bfh©L rig eLÉÈU¤â M£l¤J¡F¤ jFªj jhs« nghL»wh®fŸ.
V‹? mªj«khŸ ãuhkz®fS¡F mETykhŒ ïUªJbfh©L
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« TlhJ v‹»wh®. jd¡FŸs bršth¡if
ãuhkz®fS¡F c¤ânahf§fŸ th§»¡ bfhL¥gâY« mj‰F¤
jFªj â£l« nghLtâY« áyÉL»wh®. mšyhkY« #Èa‹ thyh
gh®¡»š F©Lg£L ïwªj FHªij¡ F£ofS« mtkhd¥gL¤j¥
g£l bg©fS« Vw¡Fiwa všnyhU« ãuhkzušyhjt®fŸ.
Mjyhš, mªj«khS¡F ãuhkz mEruiz jhuhskhŒ ïU¡»wJ.
m¥go ïšyhjjhš [®. br£oahU¡F ãuhkz®fis¤ jÉu ãuhkz
ušyhjhÇY« áy Jnuh»fŸ ïU¡»wh®fŸ. v‹nd fhy¤â‹ nfhy«.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 18.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 224
kfh¤khî¡F
bghJ #d§fËl«
cŸs e«ã¡if
bfhŠr ehis¡F K‹ò xU üš rªjhjhu®, j‹ if¥gl ü‰W
ü‰ngh® r§f¤â‰F mD¥ãtU« üšfis jd¡F âU¥ã mD¥ã
dhš mj‹ »iua¤ij bfhL¤JÉLtjhfî«, mªj üiy¡bfh©L
beŒj JÂia mÂa jh‹ Mir¥gLtjhfî« vGâÆUªjhuh«.
mj‰F kfh¤kh gâš vGJifÆš mtut®fŸ üiy mtut®fS¡F
âU¥ã mD¥ãÉ£lhš kWgoí« mªj üiyna rªjhî¡F mD¥ã
ÉLth®fŸ Mjyhš, mªj üiy ryit brŒJ mD¥g¡TL« v‹W
vGâdhuh«. âd« ü‰W, khjh khj« üš mD¥ò»nwh« v‹W
ãukhz« brŒJ cWâbkhÊÆš ifbah¥gÄ£l üš rªjhjhuÇlnk
ï›tsî mte«ã¡if ïU¡Fkhdhš k‰wt® fËl« v›tsî
e«ã¡if ïU¡F«? ïâÈUªJ bfhŠr fhy¤â‰F K‹ kfh¤khî¡F
btW« MŸfËl« ïUªj e«ã¡if¡Tl, cWâbkhÊ bfhL¤jt®
fËl« ïšiynghš ïU¡»wJ. j‹Ål« ïU¡F« cWâ, M£l«
bfhL¤jîl‹ všyhÇlK« rªnjf¥gLtJ ïa‰ifjh‹.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 18.04.1926
225 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 Rauh{a¡ føí« kfkâaU«
“ kfkâa®fŸ bgU«gh‹ikahíŸs ïªâahÉ‹ tl všiy¥
òw khfhz§fS¡F ïªâahÉ‹ k‰w ghf§fis¥ nghyhtJ Ó®âU¤
j§fŸ tH§f¥glnt©L«” v‹w xU Ô®khd¤ij ïªâah r£l
rigÆš xU kfkâa fdth‹ ãnunuã¤jnghJ Rauh{a¡ føah®
mij v⮤J¤ njh‰fo¥gj‰F mETykhÆUªjh®fsh«. áy
kfkâa fdth‹fŸ Rauh{a¡ fø¤ jiytuhd g©oj neUit
v§fŸ Éõa¤âš V‹ ï¥go¢ brŒÔ®fŸ v‹W nf£lj‰F Ó®âU¤
jnk nghJkhdjšy, cgnahf¥gl¡Toajšy; Mjyhš mJ c§f
S¡F MfhJ; mâdhšjh‹ eh§fŸ MnBã¤njh« v‹W gâš
brh‹dhuh«. Rauh{a¡ fø ãuhkzU¡F kh¤âu« Ó®âU¤j¤â‹
gydhŒ V‰g£l r£lrigí«, mâš V‰gL« fÄ£o m§f¤âd® gjÉ
í« 4000, 5000 r«gsKŸs r£lrig m¡»uhrd« KjÈa °jhd§
fS« Rauh{a« bgw cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸs¡ToaJ« mj‰F¥
nghJkhdJkhÆU¡»wJ. Mdhš, všiy¥òw kfkâa®fS¡F
kh¤âu« ãunah#dÄšiyah«, nghwhjh«. ïJ áW FHªijfŸ
VjhtJ nf£lhš bjhlhnj fo¤JÉL« v‹W brhšYtJ nghÈU¡
»wJ. ï«khâÇ Rauh{a¡ føÆš v¥go¤jh‹ c©ikahd kfkâ
a®fŸ nrU»wh®fnsh bjÇaÉšiy. MdhY« ïu©blhU MrhÄ
fis¤ jÉu bgU«ghY« ò¤âíŸs kfkâa®fbsšyh« Rauh{a¡
føÆÅ‹W« Éy» É£lh®fbs‹nw brhšyyh«. mªj ïu©blh
Ut®fis¥ g‰¿¡Tl eh« M¢rÇa¥gl¡ fhuzÄšiy. Vbd‹whš
ãuhkzušyhjhÇnyna ãuhkz®fË‹ Nœ¢á m¿ªj áy® j§fis
m¿thËfŸ v‹W brhšÈ¡ bfh©L ãuhkz®fË‹ thiy¥ ão¤J¡
bfh©L âÇth®fnsahdhš kfkâaiu¥g‰¿ eh« M¢rÇa¥gl
v‹d ÃahaÄU¡»wJ.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 18.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 226
nghä° Ã®thf«
bfhŠrfhykhf nghä° Ã®thf« btF jlòlyhf ïUªJ tUt
jhfnt brhšyyh«. åâfËš K¡F K¡F¡F nghä[hiu ÃW¤â
t©ofisí« nkh£lh®fisí« ïl« ty« ãǤJ mD¥òtJ btF
K«KukhÆU¡»wJ. ïJ xU Éj¤âš e‹ik MdhY« 15 mo 20
mo cŸs FW»a nuh£LfËš Tl nghä[h® eLÉš ËW bfh©L
t©ofis ïl« ty« ãÇ¥gJ nto¡ifahÆU¡»wJ. x›bthU
rka§fËš nghä[h® ghL cÆU¡nf Mg¤jhŒ ÉL« nghÈU¡»wJ.
á‰áy nghä[h® j§fŸ nkš t©o Vw£Lbk‹nw cWâahŒ Éyfh
kš É»wh®fŸ. mJ rka§fËš t©o¡fhu®fŸ ghL btF fZl
khŒ¥ nghŒÉL»wJ. mšyhkš ïªj bfhLikahd btŒÆÈš
nghä°fhu®fŸ mirahkš ËW bfh©oU¥gjhdJ nghä[hU¡F
bgÇa j©lid v‹Wjh‹ brhšy nt©L«. gh®¡»wt®fŸ f©
Q¡F ïªj nghä[h®fË‹ Ãiy Äf¥ gÇjhgkhfnt fhz¥
gL»wJ« jÉu khj« 20, 25 %ghŒ r«gsK« äî, bg‹õ‹, cL¥ò
tifawh¡fS¡F FiwªjJ khj« 10 %ghŒ áyîfS« Mf khj« 35
%ghŒ r«gs« bfhL¡F« MŸfis eLnuh£oš btŒÆÈš iffh£o
ku« nghš ÃW¤â t©ofis ïlJ òw« ÉL, tyJ òw« ÉL
v‹gj‰F¤jhdh cgnahf¥gL¤j nt©L«. ïªj MSfS¡F
v#khd®fshŒ ïU¡f 100,200,500 r«gsKŸs c¤ânahf°j®fŸ
nt©Lkh? ït‰iw¡ ftÅ¡f r£lrig bk«g®fŸ ïšiy. vªj
c¤ânahfkhdhY« v§fŸ #hâ¡F bfhL v‹gj‰F kh¤âu«
r£lrigÆš bk«g®fS¡F FiwÉšiy. t©o Éy¡» ïl« ty«
ÉLtj‰bf‹W xU ïyh¡fh it¤J mt‰¿‰F khj« 12 mšyJ 15
%. bfhL¤jhš 1000 -¡ fz¡fhd MŸfŸ »il¡F«. mij É£LÉ£L
10´ 15, 20 ´ mEnghf« bg‰w 20, 25 %ghŒ MSfis¡ bfh©L
ïªj ntiy th§FtJ [hJ #d§fË‹ tÇ¥gz« nfœ¥ghu‰W
áyth»wJ v‹gij¤ jÉu ntW v‹d brhšyyh«. mšyhkY«
nghä[hbušyh« ãuhkzušyhjhuhŒ nghŒÉ£lgoahY«, nkyâ
fhÇfŸ všyh« ãuhkzuhŒ mikªJ É£ljhY« nghä°
fh‹°nlãŸfŸ ehÆY« filahŒ el¤j¥gL»wh®fŸ. mt®fis
nkyâfhÇfŸ ngR« th®¤ijfnsh áy nrÇÆš ngá¡bfhŸtJ nghš
227 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
mnl, nghlh, thlh v‹gnjhL ehŒ, fGij, vUik ïJfS¡F¥
ãwªjt‹ v‹W ngRtnjhlšyhkš bg©L ãŸisfS« áy
rka§fËš jLkh¿¥ ngh»wjh«. btŸis¡fhu mâfhÇfŸ ït‰ iw¡
bfhŠrK« ftÅ¥gâšiy. nghä° ïyh¡fhÉš nghä[hiu
kÅj®fshf ghÉ¡fnt©Lbk‹whš FiwªjJ x›bthU ïl§
fËY« r®¡»Ÿ ï‹°bg¡lnuh mšyJ r¥ ï‹°bg¡ lnuh ahuhtJ
xUt® ãuhkzušyhjhuhÆU¡F«go gh®¤J¡ bfhŸs nt©L«.
m¥go¡»šyhkš á‰áy rka§fËš o¥o N¥bu©£, r®¡»Ÿ
ï‹°bg¡l®, r¥ ï‹°bg¡l®, bA£ fh‹°nlãŸ, iu£l® M»a
všnyhU« ãuhkz®fshŒ mikªJ ÉL»wh®fŸ. ï«khâÇ rka§
fËš ãuhkzušyhj nghä° fh‹°nlãŸfŸ ghL euf ntjidjh‹.
iu£l® Kjš x›bthU ãuhkz c¤ânahf°jU¡F« ïu©L ïu©L
MŸfŸ å£L ntiy¡F nt©oÆU¡»wJ. nghfhÉ£lhš
ãunkhõ‹ ïšiy. fZ£lkhd ^£o bfhL¤J mt®fis¡ bfhLik
brŒtJ mšyhkY« tU«go tu¡Toa ãuhJfŸ VjhtJ tªjhš
mJfis¥ g§»£L ÃuÉ ït®fS¡F« bfhL¡fhkš ãuhkz
nghä° fh‹°nlãŸ, bA£ fh‹°nl㟠ït®fS¡FŸshfnt rÇ
brŒJ¡ bfhŸtJ. ï‹d« ïâš vGj¡Tlhj v›tsnth bfhLik
fŸ ãuhkzušyhj fh‹°nlãŸfŸ mEgÉ¡f neÇL»wJ. ãuhkz
ušyhjhÇnyna áy® ãuhkz®fS¡FŸ •EiHªJ¡ bfh©L ï›Éj
fhÇa§fS¡F« clªijahÆU¥gjhš ãuhkzušyhjhÇ‹ Ãiy
ï¥go ïU¡f nt©oÆU¡»wJ. ïªj fZl§fŸ v‹W Jiyínkh
ek¡F¤ bjÇa Éšiy.
Fo muR - f£Liu - 18.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 228
rkhjhdK« tªjdK«
ekJ “Fo muR” ïu©L thu« ÃW¤j¥g£lij¥ g‰¿ mnef
MtyhâfŸ tªjd. mt‰¿š x‹W ï‹W ah® Kf¤âš Kʤnjndh
“Fo muR” tuÉšiyba‹W«, k‰bwh‹W “Fo muR” tuhjjhš
ï‹W KGJ« rh¥ãl kdÄšiy ba‹W«, k‰bwh‹W “Fo muir”
xG§fhŒ mD¥òtjhdhš mD¥ò§fŸ ïšyhÉ£lhš ÃW¤âÉ£L
v‹ gz¤ij âU¥ã mD¥ò§fŸ, g¤âÇif â§f£ »Hik jghš
neu¤â‰F¡ »il¡fhÉ£lhš kd« tU¤j¥gL« v‹W«, xU kfkâa
fdth‹ k‰bwh‹W ïªj xU g¤âÇifia xG§fhŒ el¤j Koah
É£lhš v¥go c§fis ãuhkzušyhjh® ã‹g‰w Koí«, ïJ
x‹Wjh‹ cŸs Ãiyikia vGJtjhš mJ »il¡fh É£lhš
kdJ m›tsî tU¤j¥gL»wJ v‹W«, k‰bwhUt® âuhÉl®f
S¡F MirÆU¡»wnj jÉu ãuhkz®fŸ nghš fhÇa« el¤j¤j¡f
r¡âÆšiy, åzhŒ mt®fSl‹ ngh£o ngh£L v‹d brŒtJ, ïªj
xU á¿a g¤âÇifia rÇahŒ el¤j¤ j§fshš MfÉšiyna,
btW« thŒ¥ ng¢áš v‹d gy‹ v‹W«, ï‹D« gy Éjkhf¥ gy®
vGâÆU¡»wh®fŸ. ïªj¡ F‰w§fis m‹nghL V‰W¡ bfhŸS
»nw‹. Mdhš eh‹ xUt‹, uhéa cyf¤âš vd¡F rfha« brŒa
ahU« ijÇakhŒ tu ga¥gL»wh®fŸ. tUtjhdhš r®¡fh® ga«,
ãuhkz®fŸ ga« ï›ÉUtÇ‹ ïilŠršfŸ ïitfS¡F¤ jahuh
ÆU¡fnt©L«. jghš jfuh®, uÆšnt jfuh® mšyhkY« ehnd
g¤âÇif KGJ« vGj nt©L«. ï›tsî« ïU¥gnjhL gz
eZl« xU òw« milªJ tunt©oÆU¡»wJ. mšyhkY« thu«
xU jlit btËô®fS¡F ãurhu¤â‰F« nghfnt©L«. xUehŸ
ãurhu¤â‰F 3 ehŸ bkd¡nfL. mjhtJ nghf tu 2 ehŸ, ãurhu« xU
ehŸ. ï›tsî fZlK« gz eZlK« V‰gLtij¡ ftÅahkš
MtyhâfŸ kh¤âu« V‰g£lhš v‹d brŒa¡TL«. ïªj¤jlit
Tl brhªj m¢R¡Tl« V‰gL¤j KoaÉšiy. nfhaK¤öÇYŸs
°lh® ãu° ÈÄbl£ f«bgÅah® j§fËl« ÛâahŒ xU ouoY«,
xU o«Ä ãu[&« Ç¥ng® brŒJ <nuh£oš xU ãuhŠ¢ V‰gL¤J
tjhí« mj‰F nt©oa vG¤J¡fŸ KjÈaJfËš j§fS¡F¥
nghJkhdJ nghf gh¡»¡F kfh $ rh.uhkrhÄ eha¡f® ngh£L¡
bfh©L mªj¤ Jifia nõuhf vL¤J¡ bfhŸtbj‹W« K‹ eh«
229 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ï§F bfhL¤j TÈah»a ghu« 1- ¡F 4 %ghŒ åj« TÈ ngh£L
g¤âÇifia $kh‹ rh. uhkrhÄ eha¡fiu¡ bfh©nl g¤âÇif
el¤â¡ bfhL¥gjhfî« x¥ò¡ bfh©ljhš mªj¥ go V‰ghL brŒJ
ï›thu« g¤âÇif bjhl§»ÆU¡»wJ. ï‹dK« rhkh‹fŸ rÇahŒ
tªJ nruÉšiy. MdhY« 2 thu¤âš g¤âÇif mD¥òtjhŒ
brh‹dgo¡F mtru¤âš cŸs rhkh‹fis¡ bfh©L Vnjh xU
Éj¤âš ïªj thu¤âš btËah¡»É£nlh«. všyh rhkhD« fhy¤âš
tUbk‹W Ãid¤J ï›thu« 16 g¡f« be«g® ngh£L m¢nr¿a
ã‹ò rhkh‹fŸ tuhjjhš tH¡f« nghš 12 g¡fkhfnt g¤âÇif
nghl¥g£oU¡»wJ. <nuh£oš ãuhŠ¢ it¤j °lh® ãu° ÈÄbl£
f«bgÅah® yhg¤â‰F it¤âUªjnghâY« mâš g§bfL¤J¡
bfh©L ek¡F rÇahŒ g¤âÇif el¤â¡ bfhL¥gjhŒ K‹ tªjâ‹
nkndͧ ilbu¡l® vdJ ik¤Jd® $kh‹ rh.uhkrhÄ
eha¡fut®fS¡F« ekJ rh®ghfî« “FomuR” rªjhjhu®fŸ
rh®ghfî« tªjdkË¡»‹nwh«.
Fo muR - m¿¡if - 18.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 230
njnrhgfhÇ
e« eh£oš ehS¡F ehŸ nkš ehLfis¥nghš g¤âÇiffŸ
bgU» tU»‹wd. Mdhš, m›thW njh‹W« g¤âÇiffËš
eh£o‹ ey§fUâ c©ikahd bjh©lh‰¿ tUtJjh‹ tH¡f
ÄšyhkÈUªJ tU»wJ. fhuzbk‹d btÅš g¤âÇiffŸ Mu«
ã¡F«nghJ mj‹ MáÇa®fŸ v›tsî c©ikahd neh¡f¤njhL
Mu«ã¤jhY« Mu«ã¤j ã‹d® g¤âÇif ts®¢áÆ‹ mtáa¤ij
g¤âuhâg® fUj nt©o tªJÉL»wJ. g¤âÇif ts®¢áiaí«
mjdhš jkJ fhy nBk¤ijí« vâ®gh®¡F« g¤âuhâg®fŸ
g¤âÇifÆ‹ bfhŸiffis j§fŸ kd¢rh£á¥go el¤â¡bfh©L
nghf Ko»wâšiy. m¥go¥g£l g¤âÇiffŸ bghJ #d§fis
Ó®âU¤j¤ jkJ bfhŸif fis #d§fŸ ã‹g‰W«go brŒa Koah
kš vªj rka¤âš v¥go elªjhš jd¡F¥ bgU«gh‹ikahd #d§
fË‹ Mjuî« bršth¡FŸs #hâahÇ‹ jaî« »il¡Fnkh m¥go
elªJbfh©L jdJ kd¢rhøia ɉWÉl nt©otU»wJ. ïJ
e« eh£o‹ JuâZlnk. jÄH®fË‹ ey§fUâ c©ikahf ciH¡F«
g¤âÇiffŸ eh£o‰ brh‰gkhÆD« u§TÅš eilbg‰WtU«
“njnrhgfhÇ” v‹D« thuhªâu¤ jÄœ¥ g¤âÇifahdJ Mu«g
ÃiyÆš v›th¿U¥ãD« ehS¡F ehŸ ek¡F mtáakhd rk¤J
t¤ijí« rk cÇikiaí« MjǤJ tUtJ g‰¿ eh« bgÇJ« k»œ
btŒJ»nwh«. mj‹ MáÇa® x¤JiHahik¡ fhy¤âš áiw
br‹wt®. ï‹W« áiwÆš tâ»wh®. ešy âahf« brŒjt®. “njnrh
gfhÇ” thu« xU KiwahÆUªJ thu« ïUKiwahdâdhnyna
g¤âÇifÆ‹ ts®¢á ek¡F¥ òy¥gL»wJ. Mifahš nk‰go
g¤âÇifia bghJ #d§fŸ MjÇ¡f¡ nfhU»nwh«.
Fo muR - m¿¡if - 18.04.1926
231 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 $kh‹ á.É.bt§f£ukz mŒa§fhÇ‹
j®k És«gu«
- á¤âuò¤âu‹

r£lrig¤ nj®jšfŸ rÛg¤âš tu tu mngBf®fŸ mâf

khŒ És«gukhF«go brŒJ bfhŸtJ v§F« rf#khdJ. ïâš
mngBf®fŸ K‹ brŒj ntiyfisí« ã‹ brŒa¥ ngh»w
ntiyfisí« brhšYtJ« ïa‰if. Mdhš, ekJ $kh‹ á.É.
bt§»£lukzŒa§fh® mªj ïu©Lkšyhj òâa xU Kiwia¡
f©Lão¤âU¡»wh®. mbj‹dbtÅš:-
xU bgÇa j®k És«gu«. mjhtJ, jh‹ 2 yB« %ghŒ jdJ
brh¤âÈUªJ j®k« brŒa ïU¥gjhfî«, mªj j®k§fŸ ï‹d
ï‹dhU¡F cgnahf¥gl¤jFªjJ v‹W« áy X£l®fS¡F«
nth£L¤ juf®fS¡F« thÆš j©Ù® CU«go thŒgiw, g¤âÇif
giwao¥gnjhL Úyhkš âw¥ò ÉHh¥ giwí« mo¤jh»É£lJ.
Mdhš, elªj Éõaªjh‹ v‹d? “j®k ãuò” $kh‹
bt§»£lukzŒa§fh® âw¥òÉHh Mu«g¤âš jdJ j®k¤â‹
bgUikia¥g‰¿ ngáaitfË‹ RU¡f« ïâš F¿¥ãL»nwh«.
ïâÈUªnj gy Éõa« bjǪJ bfhŸsyh«. ïJ 14.4.26 -« njâ
“RnjrĤâu‹” 6-tJ g¡f« 2-tJ 3-tJ fy§fËš fhz¥gL
»wjhtJ:-
1. “vdJ e©g®fS« bghJ #d§fS« v‹id KÅágš
fî‹áy® gjÉ¡F« jhÿfh ngh®L gjÉ¡F« bjǪ
bjL¤jd®. nr®bkdhfî« bjǪbjL¡f¥g£nl‹. br‹id
r£lrig¡F« bjǪbjL¡f¥g£nl‹. 1923 -« tUõ«
ïªâah r£lrig¡F¤ bjǪbjL¡f¥g£nl‹.
( ïJ c©ikašy - g-®. )

bghJ #d§fŸ v‹Ål« elªJ bfh©l m‹ig¥ gh®¤jJ«

v‹Dila tUthÆš xU F¿¥ã£l ghf¤ij j®k¤â‰fhf¢
áyÉl¤ Ô®khŤnj‹. v‹Dila brh¤âš xU gFâia

Fo muR - 1926 ( 1) 232 233 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 j®k¤â‰fhf xJ¡»it¡f nt©Lbk‹W« Ô®khŤnj‹.
2. 1924 - š ïjid g»u§f¥gL¤j MâÆš c¤njá¤nj‹.
m¥bghGJ vd¡F¥ bgU« bghUŸ eZlkhdjhš eh‹
ïij g»u§f¥gL¤Jtij xJ¡» it¡f ne®ªjJ. 1925 - š
K‹ tUõ¤ij Él mâf eZl« V‰g£ljhš ï›tUõ¤
âšjh‹ vdJ v©z¤ij gÏu§f¥gL¤j KoªjJ.
ï›tUõ¤âY« vdJ bršt Ãiy Ó®bg‰W É£ljhf¡ Tw
KoahÉ£lhY« eh‹ vdJ v©z¤ij gÏu§f¥gL¤J
tij x¤â it¤J¡bfh©L nghf ÉU«gÉšiy. ï‹W
vdJ j®k¤â‹ m§Fuh®¥gz ÉHh eilbgW« bghGJ
mj‰F Má Tw Ú§fŸ vdJ nt©LnfhS¡»z§»
tªâU¡»Ö®fŸ.
3. j®k¤â‰fhf xJ¡» it¡f¤ Ô®khŤâU¡F« Ãy¤â‹
kâ¥ò 2 yB« %ghŒ bgWbk‹W fUJ»nw‹. ïª
Ãy§fSl‹ bfhŠr« buh¡fK« xU åL« j®k¤â‰fhf
xJ¡» it¡fyhbk‹W c¤njá¤âU¡»nw‹. ïjid¥
gâî brŒa 2000 %ghŒ¡F nkš áythF«. MdhY«,
Ó¡»u« rh[d« gâî brŒa¥gL«.
4. mªj rh[d¥go ïªj brh¤âš »il¡F« tUõ tU«go
10,000 %ghia¡ bfh©L mL¤j tUõ« áyî brŒa¥
glnt©oÆU¡F«.
5. Kjš tUlkhd ï›tUl¢ áyî¡fhf 10,000 %ghŒ buh¡f
khŒ¢ áyî brŒâU¡»nw‹.
6. (m) j®k brh¤â‹ bkh¤j tU«goÆš fhšg§F
nfhÉšfS¡F«, kj¡ fhÇa§fS¡F« rhjhuz
ÃiyikÆš áyÉl¥gL«.
(M) k‰bwhU fhšg§F, Ñœ¤ju tF¥ãYŸs ViH
fS¡fhf áyÉl¥gL«.
(ï) k‰bwhU fhšg§F, ïªj Íšyh »uhk§fËYŸst®
fË‹ cjÉ¡fhf áyî brŒa¥gL«.
(<) k‰bwhU fhšg§F, fšÉ¡F«, if¤bjhÊš
fšÉ¡F« áyÉl¥gL«.
(c) ï¥gz¤ij v›bt›tÊfËš áyÉl¥gL«
v‹gij ou°ofns îzÆ¥gh®fŸ.
Fo muR - 1926 ( 1) 234
(C) ou°ofŸ gjÉ¡F gy tF¥ãdU« bjǪbjL¥
gh®fŸ. vdJ FL«g¤ij¢ nr®ªj áyU« ou°ofŸ
gjÉ t»¥gh®fŸ.(ou°ofis¥ g‰¿ “Rnjr Ĥâu
Åš” nk‰f©lgo f©oU¡»wJ. 15.4.26 - ‹
“Rauh{ah” Éš “$kh‹ á.É. bt§»£lukzŒ
a§fh®, mtuJ kidÉ, mt® Fkhu‹ fhakhd
bk«g®fshth®fŸ” v‹W f©oU¡»wJ. (g-®.) )
7. ã‹tU« tUthia v¥go áyÉlnt©Lbk‹W j‰bghGJ
brhšy vtuhY« KoahJ v‹W eh‹ brhšYtij Ú§fŸ
x¥ò¡ bfhŸå®fŸ v‹W e«ò»nw‹. VbdÅš, ïJ ou°o
fshš îzÆ¡f¥gl nt©oa Éõa«.
8. j‰bghGJ gy j®k fhÇa§fS¡F gz« cjt¥gLtJl‹ 6
ïuh¥ gŸË¡Tl«,xU ïytr thrfrhiy, xU bg© gŸË¡
Tl«, xU bg© ghlrhiy KjÈat‰iw el¤jî« ViHf
S¡F mo¡fo m‹dkË¡fî« V‰ghL brŒa c¤njá¤
âU¡»nw‹.
9. ï¤Jl‹ njÓa ntiy brŒí« gy jÄœ g¤âÇiffS¡F
bghUSjÉ brŒa eh‹ c¤njá¤âU¡»nw‹.
10. mšyhkY« »uhk¤âš cUthd ntiy brŒa c¤njá¤
âU¡»nw‹. Mdhš, áyî¡F kh¤âu« gz« th§»¡
bfh©L KQKQ¡fhkš ntiy brŒa K‹ tUgt®fis¥
bghU¤nj ï¡fhÇa« eilbgw nt©oÆU¡»wJ. R¥ãÇÆ‹
CÊa« vd¡F¡ »il¤âU¥gJ g‰¿ rªnjhΡ»‹nw‹.
Mdhš, ï‹D« mt® ngh‹wt®fŸ ï‹D« áy®nt©L«.”
ÓÅthrŒa§fh® xU á¿a cgªÃahr« brŒjh®. (mt® ïªj
És«gu j®k¥ òu£o‹ ïufáa¤ij #hilahŒ btËÆš fh£odh®.
mjdhš mij ï§F btËÆlÉšiy.) ïšyh É£lhš $kh‹
ÓÅthrŒa§fh® cgªÃahr« TlbtËÆl Koahkš É£LÉl
Koíkh?
1. ï¤j®k« brŒa v©Qtj‰F V‰g£l mtáa« v‹d
v‹gij És¡FifÆš, j‹id áy gjÉfS¡F #d§fŸ
bjǪbjL¤jâdhš 1918-š j‹Ål« #d§fS¡F m‹ò
ïU¥gjhŒ m¿ªJ ï¤j®k« brŒa Ô®khŤjhuh«. mjhtJ,
235 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 tu¥nghF« r£lrig¤nj®jÈš ïtiu bjǪbjL¡fh
É£lhš ïtÇl« #d§fŸ m‹ò it¤âU¥gjhf Ãid¤J¡
bfh©oU¡F« v©z« v‹dthF«? mjdhš ï¤j®k«
brŒa Ãid¤âU¥gJ v‹dthF« v‹gij thrf®fŸjh‹
nahá¡fnt©L«.
2. ïij btË¥gL¤jnt _‹W tUõkhƉwh«. fhuz«
1924-š eZl«, 1925-š mijÉl eZl«, 1926 Mu«g¤ânyna
mjhtJ, eZl« <nlwhkš ïU¡F« nghnj ïÅí« x¤â
it¡fhkš mij btË¥gL¤âÉlnt©oa fhuz«
V‰g£LÉ£lJ. mbj‹dbt‹whš tu¥nghF« r£lrig¤
nj®jšfS¡fhftšyhkš ntW v‹d fhuz« ïU¡f¡
TL«. m¥goahdhš xU nj®jY¡F j®k« brŒa Ãid¤J
k‰bwhU nj®jY¡F mij btË¥gL¤j nt©oajhƉW.
ïjÅ‹W j®k¤â‹ j¤Jtk¿ayh«. ï¤j®k¤â‰fhf xJ¡»
it¡f¤ Ô®khŤj brh¤â‹ kâ¥ò 2 yB« bgWkh«. ïnjhL
ï‹dK« bfhŠr« buh¡fK« xU åL« xJ¡f c¤njrkh«.
Ó¡»u« rh[d« gâî brŒa¥gLkh«. ïâÈUªJ všyh«
Ô®khd«, c¤njr«, gâî brŒa¥gL« v‹»w vâ® fhy¤â
ÈU¡»wnj jÉu elªâU¥gJ x‹WÄšiy. Mdhš m§F
uh®¥gz¤ âUÉHh (Mu«g¡bfh©lh£l«) kh¤âu« elªjhŒ
É£lJ. “jÄœeh£L¡ f®z‹” “bgÇa j®k«” “ïu©L
j®k§fŸ”“ïªâahÉ‹ j®k«” v‹»w jiy¥òfSl‹
ãuhkz¥ g¤âÇiffS« ãurhuf®fS« j®k¤âš g§Fbgw
Ãid¡F« ãurhu®fS«, ãuhkzušyhj g¤âÇiffS«,
vG¤J¥ giwí«, ãur§f¥ giwí« Mu«ã¤jhŒ É£lJ.
4. mªj rh[d¥go, vªj rh[d¥go? ïÅ brŒa¥ nghF«
rh[d¥go; Él¥nghF« brh¤âš »il¡f¥nghF« tUõ
tU«go %. 10,000. ïij áyî brŒa¥nghF« fhy« mL¤j
tUõ«.
5. ïªj tUõ¤â‰nfh 10,000 áyî brŒjh»É£lJ.
6. v¥go áyî brŒa¥g£oU¡»wbj‹whš: -
(m) fhšg§F nfhÉšfS¡F«, kj¡ fhÇa§fS¡F«. mjhtJ
ahtU« nghŒ jÇá¡f Koahj nfhÉšfS¡F«, ãuhkz‹
ca®ªjt‹, mtbuhʪj k‰wt® N¤âu® - Ô©lhjt® v‹»w
Fo muR - 1926 ( 1) 236
t®zháuk¤â‰F« áyÉl¥gL«.
(M) k‰bwhU fhšg§F Ñœ¤ju tF¥ãYŸs ViHfS¡F.
mJ ahnuh! nth£L¥ nghL»wt®fnsh, nth£L th§»¡
bfhL¥gt®fnsh, ïj‰F¥ gz« th§F»wt®fŸjhnd
Ñœ¤ju tF¥ghÆU¡fKoí«. mJî« bryÉl¥gLkh«.
v¥bghGJ? ï›tUõ¤â‰F K‹dnk áyî brŒjhŒ
É£lJ!!
(ï) k‰bwhU gFâ ïªj Íšyh »uhk§fËš cŸst®fS¡F
cjÉ brŒa¥gL«. mJ vj‰fhf? »uhk¤âYŸst®fŸ
ngh£o ngh£L¡ bfh©L mŒa§fhU¡F nth£Lnghl
XotUtj‰F! mJî« ï› tUõ¤â‰F bryî brŒjhŒ
É£lJ!!
(<) k‰bwhU fhš g§F fšÉ¡F« if¤ bjhÊY¡F«. v‹d fšÉ,
v‹d if¤bjhÊš. flîS¡F¤ jh‹ bjÇí«. üš ü‰gJ«
berî beŒtJkhd bjhÊš e«k mŒa§fhU¡F Mg¤J.
Vbd‹whš, mtnu fh‹ó® fh§»uÌš ngR«nghJ jdJ
gz« 3 yB« ü‰»w ÄšÈY«, beŒ»w ÄšÈY« nghl¥
g£oU¥gjhŒ brhšÈÆU¡»wh®. uh£odK«, if¤j¿í«
V‰gL¤âÉ£lhš 3 yB« %ghŒ ngh£l aªâu¤ij
bfhSto¥gjh? f¤â brŒtjh? Mjyhš mJî« KoahJ.
MdhY« ï›tUõ¤J¡F áyî brŒjhŒÉ£lJ!
(c) ï¥gz§fis v›bt› tÊfËš áyî brŒtJ v‹gij¥
g‰¿ ou°ofns îzÆ¥gh®fsh«. ïjdhš nkny brh‹d
bjšyh« mog£L¥ nghŒÉ£lJ.
(C) mªj ou°ofŸ gjÉ¡nfh ïÅnkš gy tF¥ãdU«
bjǪbjL¥gh®fsh«. vªj tF¥ãd®? xU rka« tlfiy
mŒa§fh® tF¥ãdU«, bj‹fiy mŒa§fh® tF¥ãduhf
îÄU¡fyh«. mJî« ah® bjǪbjL¥gt®fŸ? bjǪbjL¥
ig ï‹D« bfhŠr« É°jÇ¡f nt©Lkhdhš mŒa§fh®
òjšÉí« kh¥ãŸisí« nruyh«. ïJ nghjhjh? ïJî«
nghjhÉ£lhš “RnjrĤâu‹” g¤âuhâguhd jdJ r«gª
âia nr®¤J¡ bfhŸtJ. mnla¥gh! És§F»w j®k¤â‰F
ïJnghjhjh? ïj‰F Mjhu« “Rauh{ah”Ényna ïU¡»wJ.
7. kWgoí« ntjhs« KU§if ku¤âny¿aij¥ nghš
ã‹tU« tUthia mjhtJ j‹Dila j®k brh¤âÈUªJ
tU«goia v¥go áyÉl nt©Lbk‹W j‰bghGnj
brhšy vtuhY« KoahJ. (ïJ jh‹ “ï¤j®k¤â‰F” xU
fh¥ò¤ âuÉa«. mjhtJ ã‹dhš j‹ÅZl¥gobašyh«
237 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 brhšÈ¡ bfhŸtj‰F xU brsfÇakhd br¡õ‹ -ãÇî)
VbdÅš ïÅnkš (bjǪbjL¡f¥ nghF«) ou°ofshš
îzÆ¡f¥glnt©oa Éõa«. ngh¢R, ngh¢R, ïªj
ãÇÉdhš všyh« ngh¢RJ. nkbyGâaijbašyh«
mo¤JÉlnt©oaJjh‹.
ïªj rka¤âš xU á‹d fij Phgf¤â‰F tU»wJ. mjhtJ
X® khÍ°£nu£ f¢nrÇ¡F xU mojo ãuhJ tªjJ. mâš xU
rhøia ÉrhÇ¡F« nghJ mªj rhø ngÇš khÍ°£nu£L¡F
bfhŠr« f©Q©L. (Vbd‹whš mt‹ mo¡fo ïªj khâÇ
rhø¡F tU»wt‹) mt‹ rhø brhšy bg£onkny¿aîl‹ C®,
bga®, jf¥g‹ bga®, #hâ, taJ KjÈaitfŸ nf£f¥g£lîl‹
ãukhz« th§f¥g£lJ. mjhtJ “r®t tšyikíŸs bjŒt¤â‰F
K‹ghf eh‹ brhšYtbjšyh« Ã#«; Ã#« jÉu ntbwh‹WÄšiy”
v‹W brh‹dh‹. ïJ brh‹dîl‹ khÍ°£nu£ rhøia¥ gh®¤J
‘c©ik brhšy nt©L«’. g¤âu«. m¥òw« bjÇíkh? v‹W
Äu£odh®. rhø gh®¤jh‹; v#khdnu fhâš nf£lij brhšy£Lkh,
f©Âš gh®¤jij brhšy£Lkh v‹W ÄFªj gag¡ânahL nf£
gt‹ nghš nf£lh‹. khÍ°£nu£ mâfhu njhuizÆš f©Âš
gh®¤jij¤jh‹ brhšynt©L«; fhâš nf£lij¥g‰¿ ek¡F ftiy
Æšiy. CÇš v‹d v‹dnkh ngá¡ bfhŸth®fŸ; mijbašyh«
e«ã xU fhÇa« brŒa KoahJ v‹W brh‹dh®. rhø clnd
khÍ°£nu£ fhÈš ÉGªJ v#khdnu eh‹ K‹nd brh‹dbjšyh«
jaî brŒJ mʤJÉL§fŸ. v‹ jf¥gdh® ah® v‹gJ« eh‹
f©Âš gh®¤jâšiy; vªj #hâÆš ãwªjt‹ v‹gJ« f©Âš
gh®¤jâšiy; ïbjšyh« ãw¤âahuhš nfŸÉ¥g£lJjh‹ v‹W
bfŠádh‹. khÍ°£nu£ mij¥g‰¿ ftiyÆšiy k‰wij¥ g‰¿
brhš v‹wh®. rhø nt©lh«, nt©lh« r®t tšyikíŸs
bjŒt¤â‰F K‹ghf v‹W r¤âa« brŒjhŒ É£lJ; f©Âš ghuhj
r§fâiaí« ek¡F KGJ« Ã#« v‹W bjÇahj r§fâfisí«
brhšy KoahJ v‹W thjhodh‹. fijÆš ï‹D« áy Éõa«
tU«. mJ ïªj Éahr¤â‰F r«kªj¥g£ljšy. mJ nghš ekJ
mŒa§fhÇ‹ j®k rh[dK« mjhtJ j‹id e«òtjhÆUªjhš jh‹
brhštijbašyh« nf£f nt©L«. e«gh É£lhš ou°ofis¤
jh‹ nf£f nt©L«. jd¡F x‹W« bjÇahJ v‹gJ nghÈU¡»wJ.
8. ou°ofis¤jh‹ nf£fnt©Lbk‹W Kothf¢
brhšÈ É£lhš j‹Ål« ahU« tuhÉ£lhš v‹d brŒ»wJ
v‹W mj‰fhf kWgoí« j‰bghGJ« gy j®k fhÇa§fS¡F
Fo muR - 1926 ( 1) 238
gz« cjt¥gL«. mjhtJ 6 ïuh¥ gŸË¡Tl«, xU bg©
ghlrhiy, xU bg© gŸË¡Tl« (ghlrhiy¡F« gŸË¡Tl¤
â‰F« v‹d ɤâahrnkh; mJ mŒa§fh® mfuhâia¤jh‹
gh®¡fnt©L«) xU ïytr thrf rhiy ! mj‰F tU«
g¤âÇiffŸ všyh« mŒa§fh® nfhZoahU«, mŒa§fhÇl«
gz« th§Fgt®fS« nghL« g¤âÇiffŸjh‹ tunt©L«
v‹»w fU¤njh v‹dnkh. m¥òw« ViHfS¡F mo¡fo
m‹dkË¥gJ. nth£L r«ghâ¡F« »uhk¥ ãurhuf®fŸ nfha
K¤ö® tUtjhš mt®fS¡F rh¥ghL nghl nt©lhkh?
mj‰fhf jdJ å£oš ou°£ofŸ cŸgl m‹dr¤âu«.
9. ï›tsî« nghjhkš ï‹D« xU bgÇa És«gu«,
mjhtJ njÓa ntiy brŒí« áy jÄœ g¤âÇiffS¡F«
bghUSjÉ brŒa c¤njr§ bfh©LŸns‹ v‹gJ. ïJ vªj
KiwÆš, ou°o KiwÆyh? m¥goahdhš ïtU¡F mâfhu
nkÆšiy. ïªj tUõ¤â‰F brŒJ« M»É£lJ! xU rka«
r£lrig mngBf® KiwÆnyh bt‹whš mJ ntnw j®k«.
ïâš brhšy nt©oaâšiy. mªj ïufáa« ek¡F Ryg¤âš
bjÇahJ. ï¥bghGJ mij¢ brhšyî« TlhJ. g¤âuhâg®
fË‹ É©z¥g§fŸ tªjã‹ nkš gh®¤J¡ bfhŸsyh«.
10. ï›tsî« mšyhkš »uhk§fËš áy cUthd ntiy
fis¢ brŒa c¤njá¤âU¡»wh®. mj‰F ãurhuf®fŸ nah¡»
a®fshŒ »il¤jhš kh¤âu« gz« bfhL¡f¥gLkh«.
MdhY« R¥ãÇ v‹»w xU nah¡»aÇ‹ CÊa« kh¤âu«
ï¥nghJ mtU¡F¡ »il¤âU¡»wjh«. »uhk¤âš cUthd
ntiy v‹d? mŒa§fh® j®k¥ ãuò, fÈíf¡ f®z‹, gŠr
Ãthuz ntiy brŒjt®, gU¤â¢ bro ãL§Ftij ÃW¤âd
t®, X£L bfhL¤jhš mj‰F¥ gâyhf bgÇaj®k« brŒth®,
ghy§f£o¡ bfhL¥gh® v‹W brhšy¡ Toat®fŸ nt©L«.
mJî« ïufáa«. É©z¥g§fŸ tªj ãwF gh®¤J¡ bfhŸs
yh«. ïªj nfhyhfy âUehS¡F tªj $kh‹ v°.ÓÅthrŒa§
fh® VkhªJ nghdijí« jh‹ bt£f¥g£lijí« Rnjr
Ĥâu‹ Ç¥ngh®£lU¡F vGj KoaÉšiynah, vGâdij
g¤âÇifÆš nghlÉšiynah, ÉrhǤJ gh¡» Éõa¤ijí«
bjǪJ, É£L¥nghdijí« nr®¤J kWgo rhtfhr¥g£lnghJ
vGJ»nw‹.
Fo muR - f£Liu - 25.04.1926
239 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

Ô©lhik
“ïªj¡ »z‰iw¤ âwªJ it¡F« ntiyia, xU bgUik
bad¡fUâ Ú§fŸ vd¡fˤâUªjhY« c©ikÆš vd¡F mij¤
âwªJ it¡f¡ bfhŠrK« kdÄšiy. mšyhkY« ïij xU
áWikahfnt kâ¤J ÄFªj r§fl¤Jlndna ïªj itgt¤âš
fyªJ bfhŸS»nw‹. Mâ âuhÉl®fS¡bf‹W jÅ¡ »zWfŸ
bt£LtJ m¡»ukbk‹gnj vdJ mã¥ãuha«. ï›thW jÅ¡
»zWfŸ bt£LtJ, Mâ âuhÉl®fŸ e«ikÉl¤ jhœªjt®fŸ,
mt®fŸ e«Kl‹ fy¡f¤ j¡ft®fsšy v‹W xU Ãuªjukhd
ntÈí« Phgf¡ F¿¥ò« V‰gL¤Jtjhf¤jh‹ m®¤jkhF«. vj‰fhf
mt®fS¡F¤ jÅ¡»zW bt£lnt©L«? áy® Mâ âuhÉl®
fS¡F e‹ik brŒtjhf ntõ« ngh£L jh§fŸ ca®ªjt®fŸ
v‹gij Ãiy ÃW¤â¡ bfhŸs¤jh‹ ï›Éj j®k§fŸ cjî«. ekJ
»zW Fs§fËš Mâ âuhÉl®fis V‹ j©Ù® vL¡f mEkâ¡
fyhfhJ? gøfS« ÄUf§fS« Fs§fËš j©Ù® rh¥ãLtâš
iyah? Fs§fS¡F v§»UªJ j©Ù® tU»wJ v‹gJ c§fS¡F¤
bjÇahjh? mâš v‹bd‹d tU»wbj‹gJ c§fS¡F¤ bjÇahjh?
ï›Éj¤ j©Ùiu ïªj Mâ âuhÉl®fŸ vL¤J rh¥ã£L ÉLt
jdhš v‹d bfLâ V‰g£LÉL«.”
“Ú§fŸ vd¡fˤj tunt‰ò¥ g¤âu¤âš c§fS¡fhf eh‹
mâfntiy brŒâU¥gjhf¢ brhšÈ¥ òfœªâU¡»Ö®fŸ. mJ
bfhŠrK« c©ikašy. c§fis c¤njá¤J eh‹ xU fhÇaK«
brŒantÆšiy. Mâ âuhÉl® K‹nd‰w¤â‰F ciH¥gjhŒ
Ãid¤J¡ bfhŸtJ« Mâ âuhÉl®fS¡F ciH¥gjhŒ¢ brhšY
tJ« ntõ¤â‰fhf¤jh‹ ciH¡»wt®fS« ngR»wt®fSkhÆU¥
gh®fbs‹gJ vdJ mã¥ãuha«. mjhtJ, ïªâahÉ‹ e‹ik¡fhf
Inuh¥ãa®fŸ ïªâahit MS»wh®fŸ v‹gJ nghy¤jh‹ MFnk
ašyhkš ntwšy. eh‹ m¥go Ãid¡fntÆšiy.”
“giwa®”v‹»w xU #h⥠bga® e« eh£oÈU¥gjhšjh‹
“N¤âu®” v‹»w xU #h⥠bga® e« eh£oÈU¡»wJ. “giwa®”
v‹»w #h⥠bgaiu Él “N¤âu®” v‹»w #h⥠bga® Ä¡f ïÊ
thdJ. ïªJ rh°âu¥go, giwa °âßfËš gâÉuijfS«, rÇahd
Fo muR - 1926 ( 1) 240
xnu jhŒ¡F«, jf¥gD¡F« ãwªjt®fSÄU¡fyh«. N¤âu®fËš
m¥goÆU¡f ïlnkÆšiy. Vbd‹whš “N¤âu¢á” v‹whš jhá,
ntá v‹Wjh‹ bghUŸ. “N¤âu‹” v‹whš jhá kf‹, ntá kf‹
v‹Wjh‹ bghUŸ. ïij x¥ò¡bfhŸshjt‹ ïªJ Mfkh£lh‹
v‹gJ rh°âu r«kj«. Mifahš v‹ ngh‹w “N¤âu‹” v‹W
brhšy¥gLgt‹ “giwa®fŸ” v‹W brhšy¥gLnth®fS¡F
ciH¥gjhf¢ brhšYtbjšyh« “N¤âu®fŸ” v‹W j«ik ahU«
fUj¡TlhJ v‹gj‰fhf¤jhndašyhkš ntwšy. Mifahš,
vd¡fhf eh‹ ghLgLtbj‹gJ c§fŸ f©Q¡F c§fS¡fhf¥
ghLgLtjhŒ¤ njh‹W»wJ. c§fis¤ jhœikahŒ fUJ« °âß
fS«, òUõ®fS« jh§fŸ ãwuhš c§fis Él¡ nftykhŒ jhœik
ahŒ¡ fUJtij m¿tâšiy. mªÃa®fis¤ jhœªjt®fshf Ãid¡
F« m¿ahikahš, j§fis k‰wt®fŸ jhœikahŒ Ãid¥gJ
j§fS¡F <dkhŒ¤ njh‹Wtâšiy.
ïªj yBz¤âš c§fËl« j¥ãj« f©Lão¤J, “c§fŸ
cl«ãš J®thil mo¡»wJ, Ú§fŸ °ehd« brŒtâšiy, JÂ
Jit¥gâšiy, kh£L khÄr« rh¥ãL»Ö®fŸ, kJtUªJ»Ö®fŸ,
ïij É£LÉL§fŸ” v‹W Phndhgnjr« brŒ»wh®fŸ. Ú§fŸ
ntZo Jit¡fhkY« FË¡fhkY« ïU¥gj‰F ah® #th¥jhÇ
v‹gij mt®fŸ czUtâšiy. c§fS¡F¡ Fo¡fnt j©Ù
Çšiyba‹whš FË¥gbj¥go ntZo Jit¥gbj¥go? mG¡F«
eh‰wK« c§fŸ Tlnt ãwªjjh v‹W nf£»nw‹. FË¡fî«,
ntZo Jit¡fî«, gš Jy¡fî« j©Ù® bfhL¡fhkš, kfªJfŸ
v‹nghiuí«, r§fuh¢rhÇfŸ v‹nghiuí« bfh©L tªJ å£oy
il¤J it¤J É£lhš mt®fŸ J mG¡»šyhkš ïU¡Fkh?
mt®fŸ cl«ò« thí« eh‰wko¡fhkÈU¡Fkh? v‹W nahá¤J¥
ghU§fŸ. ehnk xUtid g£oÅ ngh£Lit¤J, mt‹ ïwªJnghd
ãwF g£oÅÆdhš ïwªJnghŒ É£lh‹ ghÉ v‹W brh‹dhš, ah®
“ghÉ” ba‹gij Ãid¤J¥ ghU§fŸ. mšyhkY«, khL â‹gJ«,
kJtUªJtJ«, Ú§fŸ “giwa®”fshÆU¥gj‰F¡ fhuzbk‹W
brhšYtJ bfhŠrK« nah¡»akhd fhÇakšy. khL rh¥ã£L¡
bfh©L« kJtUªâ¡ bfh©L« ïU¡»wt®fŸjh‹ ï¥bghGJ
cyf¤ijna M©L bfh©oU¡»wh®fŸ. jÉuî«, Ú§fŸ khL
rh¥ãLtj‹ F‰w« c§fis¢ nr®ªjjšy. c§fis k‰wt®fis¥
nghy rÇahdgo r«ghâ¡fî«, jhuhskhŒ rh¥ãlî«, bjUÉš el¡f
î«, jhuhskhŒ v§F« nghŒ ntiy brŒJ r«ghâ¡fî« tÊ
Æšyhkš brŒJÉ£ljhš bfhŠr¥ gz¤âš mâf Mfhu« Mf¡
Toajhd kh£L khÄr¤ij¥ òá¡f nt©oajhƉW. kh£L khÄ
r¤ij mEkâ¡F« kj¤ij¢ nr®ªj kfkâaÇY« »¿°jtÇY« Tl
241 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
áy® if¥gzª jhuhskhŒ¡ »il¥gjhÆUªjhš eh§fŸ kh£L kÅjid¥ gh®¤jhš mtD¡F« c§fS¡F« v‹d ɤâahr«
khÄr« rh¥ãL»w tH¡f« ïšiy v‹W brhšY»wh®fŸ. v‹»w v©z« c§fŸ kdâš câ¡f nt©L«. RakÇahijÆš
ftdÄšyhj #hâahiu ca®¤âdhY« cauhJ. mtdtD¡nf, jh‹
Mjyhš, ekJ eh£lh® kh£oiw¢á rh¥ãLtj‰F jǤâuª
kÅj‹ v‹»w cz®¢á tunt©L«. Ú§fŸ ïÅnkš ahiuí«
jh‹ K¡»a¡ fhuz«. mšyhkY«, kh£L khÄr« rh¥ãLtJ ML,
“RthÄ” v‹W T¥ãl¡ TlhJ. nt©Lkhdhš “Iah”v‹W T¥ãL§
nfhÊ, Û‹, g‹¿ ïitfisÉl v‹d m›tsî mâfkhd ghtk
fŸ. Ú§fshfnt gJ§FtJ« xJ§FtJkhd J®¡Fz§fŸ c§fis
hŒ¥ nghŒÉ£lJ. nfhÊí«, ÛD«, g‹¿í« v¢áiyí«, ó¢R òG¡f
É£L¥ nghfnt©L«. m‹Wjh‹ Ú§fŸ rk¤Jtkhf el¤j¥
isí«, mG¡Ffisí«, ky¤ijí« rh¥ãL»wJ. ï¥goÆU¡f
gLå®fŸ.
ïij¢ rh¥ãL»w tl eh£L “ãuhkz®fŸ” Kjš bj‹dh£L “N¤âu®
fŸ” tiu ešy #hâahí«, bjhl¡Toat®fshíÄU¡F« nghJ, F¿¥ò:- fhiu¡Fo-áuhtaÈš eilbg‰w fhªâ thrf rhiyÆ‹
òšY« gU¤â¡ bfh£ilí«, jÉL«, ò©zh¡F« rh¥ãL»w kh£o M©L Ãiwî ÉHh k‰W« fhªâ »zW âw¥ò ÉHhÉš 6-4-26 - ª njâ
iw¢á rh¥ãLtjdhš kh¤âu« v¥go xU kÅj‹ jhœªj tdhth‹. M‰¿a brh‰bghÊî.
m¥go¥ gh®¤jhY« khL rh¥ãL»wt®fisbašyh« “bjhlhnj”,
Fo muR - brh‰bghÊî - 25.04.1926
“bjUÉš el¡fhnj” , “Fs¤âš j©Ù® rh¥ãlhnj”, “CU¡FŸ
FoÆU¡fhnj” v‹W brhšY»wh®fsh? ïJ åzhŒ, nt©Lbk‹nw
c§fis¤ jhœ¤â it¥gj‰fhf¢ brhšY« xU nah¡»a¥ bghW¥g‰w
fhuznkašyhkš c©ikahd fhuzkšy v‹gJjh‹ vdJ Koî.
kJití« kh£L khÄr¤ijí« jŸs nt©L« v‹gij eh‹ MnB
ã¡f tuÉšiy. kJití« kh£L khÄr¤ijí« jŸËdhšjh‹
c§fŸ #hâ caU« v‹W áy® brhšY« mnah¡»a¤jdkhd fhuz¤
ij eh‹ x¥ò¡bfhŸs KoahJ. #hâ caUtj‰fhf kJití« kh£L
khÄr¤ijí« ÉL§fbs‹W nf£f kh£nl‹. mj‰fhf Ú§fŸ
ÉLtJ« m›tsî mtáaÄšiy. e« eh£oš bj‹id, gid
ku§fËš CW« fŸS«, fhŒ¢R« rhuhaK« btËehLfËÈUªJ
tU« rhuha âDRfS« br‹id khfhz¤âš kh¤âu« Rkh® 15, 20
nfho %ghŒ bghU«goahdijbašyh« Ú§fnsth Fo¤J ÉL»Ö®
fŸ? ahuhtJ e«òth®fsh? xU¡fhY« e«gkh£lh®fŸ. Mjyhš,
#hâ ca®it c¤njá¤J ït‰iw É£L Él nt©Lkhdhš,
k‰wt®fŸ KjÈš Él£L«.
kJghd« kÅjÅ‹ xG¡f¤â‰F Énuhjbk‹gij eh‹ x¥ò¡
bfhŸS»nw‹. kJÉy¡F¡fhf ehD« á¿J bjh©L brŒâU¡
»nw‹. Mdhš, #hâ ca®î¡F všyh #hâahU« rh¥ãL« kJÉy¡F
x‹W« jil brŒtâšiy. Mifahš, kJÉy¡F« khÄr Éy¡F«
#hâ ca®î¡F mtáa« v‹W brhštJ nt©Lbk‹nw brhšY«
bghŒ. mšyhkY« c§fËlK« áy F‰w§fŸ ïU¡»wij brhšyh
kÈU¡f KoaÉšiy. mjhtJ, Ú§fshfnt c§fŸ #hâ¡F ïÊî
r«ghâ¤J¡ bfhŸS»Ö®fŸ. mehtáakhŒ ahiu¡ f©lhY«
“RthÄ” v‹W F«ãL»Ö®fŸ. Ú§fŸ jhœªjt®fŸ v‹»w v©z«
c§fŸ u¤j¤âš fyªâU¡»wJ. mij kh‰¿Él nt©L« . xU

Fo muR - 1926 ( 1) 242 243 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


uhÍÆ‹ gy‹
Rauh{a¡ føÆ‹ fâ
“gƤâa« bj˪J nghŒÉ£lJ. cy¡ifia vL¤J¡
bfh©Lth nfhtz§ f£o¡bfhŸ»nw‹.” v‹W xU gHbkhÊ
í©L.
mjhtJ, xU thÈgD¡F¥ bg©zhirahš gƤâa« ão¤
âUªjJ. mt‹ nfhtzKÄšyhkš îthzkhŒ¤ âǪJ bfh©o
U¥gJ tH¡f«. mjdhš #d§fŸ mtid¥ ão¤J Éy§ »£L xU
miwÆš _o it¤âUªjh®fŸ. bfhŠrehŸ bghW¤J m› thÈg‹
“jd¡F gƤâa« bj˪J É£lJ. cy¡if vL¤J¡bfh©L
thU§fŸ, mij¡ nfhtzkhf¡ f£o¡bfhŸ»nw‹” v‹W brh‹dh
dh«. mJ nghš ekJ uhéa¡ føfS¡FŸ uhÍ V‰g£L¥ nghŒ
É£ljh«; fh§»uR¡F« ešy fhykh«; j§fŸ fø¡F« ïÅnkš
FiwÉšiyah«; ïÅ všnyhU« x¤J ntiybrŒa nt©oaJ
jh‹ gh¡»ah« v‹gjhf ï‹D« v‹bd‹dnth vGâ ãuhkz¥
g¤âÇiffŸ Vkh‰W¥ ãurhu« brŒ»‹wd. gƤâa« bj˪jjhf¢
brhšYgt‹ v¥go cy¡ifia nfhtz« f£o¡bfhŸsyh« v‹W
Ãid¤jhndh mnjnghš Rauh{a¡ føah® kªâÇ ntiy
x¥ò¡bfhŸStij “fh§»u°” f£lis¥go el¥gJ v‹W Ô®kh
ŤJ uhÍahŒ É£lh®fŸ. ïâÈUªJ v‹d És§F»wJ? kªâÇ
ntiyia¥ bgW« Miria kdâš it¤J¡ bfh©L r£lrigÆš
“x¤JiHahik” v‹W«, “c¤ânahf« x¥ò¡bfhŸStâšiy’
v‹W«, “K£L¡f£il” v‹W« brhšÈ¡ bfh©L nth£l®fis
Vkh‰w Ãid¤j jªâuK« ufáaK« ï¥nghJ btËahŒ É£lJ.
KjÈš x¤JiHahjhuhÆUªJ r£lrig¡FŸ “x¤JiHahik”,
“K£L¡f£il” v‹W kh¿ filáahŒ gu°gu x¤JiH¥ghsUl‹
uhÍ brŒJbfhŸStJ v‹»w rh¡if it¤J¡ bfh©L kªâÇntiy
»il¤jhš x¤JiH¥gJ ïšyhÉ£lhš m¥gjÉ »il¡F« tiuÆš
“x¤JiHahik”, “K£L¡f£il” v‹W brhšÈ¡ bfh©oU¥gJ
v‹»w uhÍ¡F tªjh» É£lJ. Rauh{a¡ føÆ‹ cŸ F£il
btË¥gL¤âa bgUik $kh‹ b#afU¡F¤jh‹ nrunt©L«.
Fo muR - 1926 ( 1) 244
ïªj uhÍÆ‹ gydhŒ Inuh¥ãa kfhí¤j¤âš 14 Ãgªj
idfŸ V‰gL¤âd. mbkÇ¡fh ãuábl©£ Éšr‹ Jiu¡F ïUªj
bgUik ï¥nghJ vby¡õ‹ cyf¤âš $kh‹ b#afU¡F V‰g£o
U¡»wJ. Inah ght«! jiyt® g©oj® neUî«, mtÇ‹ thyhd
$kh‹ bu§frhÄ Ia§fhU« $kh‹ b#af® bgaiu¢ brhšÈ¤ âÇa
nt©oa ntiy V‰g£LÉ£lJ. ïÅ ït®fŸ, MLfS¡F v›Éj
cgnahfK« ïšyhkš fG¤âš bjh§»¡ bfh©oU¡F« ‘jho’ v‹W
brhšy¡Toa ïu©L khÄr¤ J©Lfis¥ nghš uhéa cyf¤âš
v›Éj ãunah#dK« ïšyhkš ï›Éu©L ãuhkz®fS«
M»É£lh®fŸ . $kh‹ ÓÅthrŒa§fhU¡nfh tƉW¡ fL¥òjh‹
V‰g£oU¡F«. mL¤j fh§»uR¡F $kh‹ ÓÅthrŒa§fhnu
ãuábl©£ Mfyh« v‹W Ãid¤âUªjh®. mtÇ‹ áZa®fshd
ãuhkz¥ g¤âÇiffS« ‘ekJ brhªj Ã%g®’ v‹w bgauhš ö¡»
É£L¡bfh©oUªjd. K‹ xU fhy¤âš $kh‹ âyf® ïwªj cl‹
‘ïÅ ïªâahî¡F âyf® nyhfkh‹a ÓÅthrŒa§fh®jh‹’ v‹W
‘ïªJ’ g¤âÇif Kjš všyh ãuhkz¥ g¤âÇiffS« j«g£l«
mo¤J tªjd. filáahŒ fhªâ tªjJ« Ia§fh® bfhŠr fhy«
mŠPhjthr« brŒant©oajhƉW. mJ nghynt kfh¤kh
fh§»ui[ É£L xʪjJ«, kWgoí« $kh‹ ÓÅthrŒa§fhiu
mªj ïl¤âš ïU¤j ãuhkz¥ g¤âÇiffŸ ghLg£ld. Ia§fhÇ‹
JuâUZl¤jhš ï¥nghJ b#af® Kis¤JÉ£lh®. ïÅ Ia§fh
U¡F fh§»u° ãuábl©£ gjÉ »il¥gJ rªnjfªjh‹. $kh‹
ÓÅthrŒa§fhiu¥g‰¿ xU e©g® e«Äl« mo¡fo brhšÈ¡
bfh©oU¥gh®. mt® $ÅthrŒa§fh® ãurhu¤ij¥ g‰¿ V‹ Ú§fŸ
ÄFâí« ftiy vL¤J¡ bfhŸS»Ö®fŸ? mtUila #hjf¡
F¿¥ng ‘mt® bjh£lJ Jy§fhJ’ v‹W ïU¡»wJ. Ia§fh® jl
òlš všyh« mt® gz« áyî brŒ»w tiuÆšjh‹. áyî ËwJ«
jhdhfnt mk®ªJ ÉLth®. ïJtiuÆš mt® vjhtJ xU fhÇa¤âš
Kothd bt‰¿ailªâU¡»whuh? mt® ã‹dhš âÇí« áZa¡
nfhofŸ mtiu¤ jiyt®, jiyt® v‹W brhšÈ¡bfh©L âÇt
njhL rÇahŒ¥ nghŒÉL« v‹W brhšYtJ tH¡f«. mJ nghynt
elªJ tU»wJ.
Kjyhtjhf, ekJ $kh‹ ÓÅthrŒa§fhU¡F br‹id
r£lrigÆš j‹ føahd Rauh{a¡ fø cU¥gL« v‹»w e«ã¡
ifna ïšyhkš nghŒÉ£lJ. ïJtiu mt® Tl nr®ªâU¡F«
MŸfbsšyh« “#°o°” føÆÈUªJ gh®¤J c¤ânahf« »il¡
fhkš btËna tªjt®fS« “#°o°” føÆš Ú¡f¥g£l mj‹
ÉnuhâfSnk jÉu ntW vtuhtJ òâjhf nr®ªâU¡»wh®fsh?
“#°o°” føah® gHago VjhtJ bfhL¥gjhf¢ brh‹dhš, nght
245 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
âšiy v‹W brhšy¡ Toat®fŸ vtuhtJ ïU¡»wh®fsh? v‹gJ
mtU¡nf bjÇí«. mšyhkY« ï›tsî M®¥gh£l¤njhL $kh‹
KjÈah® ngh‹wt®fis¥ ã‹dhš ïG¤J¡bfh©L C® CuhŒ¤
âǪJ« ï«khj« 18 - ² r£lrigfS¡F MŸfis ÃW¤Jtj‰
bf‹W br‹id kfh#drig¡ f£ol¤âš ngh£l îthf¡ T£l¤
â‹ ufáa« 8 ehsh»í« ï‹D« tuÉšiy. ‘âuhÉl‹’ g¤âÇ
ifÆš kh¤âu« bfhŠr« btËtªâU¡»wJ. ÃW¤j MËšyhkš
ït®fŸ gL« fZl« flîS¡F¤jh‹ bjÇí«.
ïâÈUªnj Rauh{a¡ føÆ‹ nah¡»aijí«, $kh‹
ÓÅthrŒa§fhÇ‹ gz« brythdâ‹ gyD«, KjÈah® cjÉÆ‹
gyD« xUthW m¿ªJ bfhŸsyh«. ïj‹ gydhŒ¤jh‹ $kh‹
mŒa§fh® br‹id r£lrig¡F Ëwhš jd¡F MFnkh Mfhnjh
v‹W gaªJ«, ãuhkz nth£L¡fns Ãiwªj ôÅt®á£o °jhd¤
â‰F jh‹ Égjhdhš br‹id r£lrigÆš mo¡fo thaho¤jd«
brŒa¡ Toa $kh‹ r¤âa_®¤â¡F ntW fâba‹d? v‹W
Ãid¤J«, br‹idÆš kªâÇ ntiyia vâ®gh®¥gJ, FHªij
m«òÈia¡ ifÆš ão¡f Mir¥gLtJ nghyhFbk‹W fUâ,
br‹id r£lrig Miriaí« É£L ïªâah r£lrig¡F¤ jiyt
uhf¥ gh®¤jh®. m§F« $kh‹ b#af® Kis¤JÉ£lh®. ïÅ v‹d
brŒth®? ght«!
neUfS« Ia§fh®fSnk ï¡fâah» É£lhš ït®fŸ
bg‰bwL¤j Rauh{a¡ fø mʪJ É£ljh? ïšiyah? v‹W Tl¡
nf£f nt©Lkh? ek¡F mij¥g‰¿¡Tl mâf gÇjhg« ïšiy.
ïÅ Ia§fh® mt®fË‹ ty¡if, ïl¡iffshd $kh‹fŸ KjÈ
ah®fŸ fâí«, ehíLfŸ fâí« v‹d MF« v‹gJ« ït®fis e«ã
m¡føÆš nr®ªj k‰wt®fŸ fâ v‹d MF« v‹gJ«jh‹ ekJ
gÇjhg«. m«Ä¡fš ngh‹w ït®fns Mfhr¤âš gw¡F«nghJ
k‰wt®fis¥ g‰¿ nf£fî« nt©Lkh? thrf®fns bjǪJ
bfhŸsyh«.
Fo muR - jiya§f« - 25.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 246
âU. M®.nf.õ©KfŠ br£oah®
mZlâ¡F¥ ghyf®fshd Ia§fh® nfhZoah® rÛg¤âš jÄœ
ehbl§F« R‰W¥ãuahz« brŒJ tU«nghJ âU. M®.nf.
õ©KfŠ br£oahut®fis gy nfŸÉfshš ö¤J¡FoÆY«,
âU¢áÆY« tis¤J¡ bfh©lh®fŸ. m¡nfŸÉfSŸ K¡»akhd
ïu©o‰F c©ikÆny j‹DŸs¤âny ciwí« mã¥ãuha¤ij
btË¥ gilahŒ¡ T¿É£lh®. mit tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤J
t¤ij¥ g‰¿í« ϪJkj gÇghyd¢ r£l¤ij¥ g‰¿íkhF«.
âU.õ©KfŠ br£oah® ït‰¿‰F¥ gâyË¡F Kf¤jh‹
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jtnk eh£o‹ mikâia¡ fh¡ftšy
bj‹W«, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‰fhf¡ fh§»uáY« nghuhl¥
nghtjhfî« T¿íŸsh®. kj gÇghyd¢ r£l¤ij¥g‰¿¡ TW«nghJ
ï¢r£l« mUikahdbjhU r£lbk‹W«, r£l rigÆš ï¢r£l«
Ãiwnt‰w¥ bgWj‰F¤ j‹Dila cjÉiaí« m¡fhy¤âš
bfhL¤âU¥gjhfî«, ïÅ fh§»unrh mšyJ k‰iwnah®fnsh
m¢r£l¤ij mÊ¥gj‰F K‰g£lhš j‹Dila KG gy¤ijí«
brY¤â m¢r£l¤ij Ãiyeh£l KaYnt‹ v‹W« âU.br£oah®
ÉilÆW¤JŸsh®. ï›thW j‹DŸs¤âny ciwí« v©z¤ij
ijÇakhŒ¡ T¿aJ M¢rÇa¤ij¡ bfhL¡fhJ. Ia§fh® nfhZoÆš
nr®ªJ jhs« nghL« c©ik¤ jÄH® gyU¡F« ï¤jifa bfhŸ
ifna c©bl‹gij eh« jŤJ¤ bjǪJ bfh©lâÈUªJ
m¿nth«. Mdhš, âU.õ©KfŠ br£oahiu¥ ngh‹W k‰iwnah®
ijÇakhŒ btËÆš vL¤J¡ Tw¥ ã‹th§Ftj‰F¡ fhuzÄšyhk
Èšiy. âU.õ©KfŠ br£oah® Rauh{a¡ f£áÆš r£lrig
mngBfuhŒ ÉãD« mtU¡F gh®¥gd® cjÉ nt©oanj
Æšiy. Ia§fh® nfhZoÆ‹ v¤jifa cjÉíÄšyhknyna baš
yh« el¡F«. MjÈdhnyna tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ijí«
njt°jhd r£l¤ijí« ijÇakhŒ MjÇ¡f¤ jiy¥g£lh®.
Mdhš Ia§fhiu¢ R‰¿tU« k‰iwanuh ght«! nfhiHfŸ-
fhÈš gyÄšyhjt®fŸ - KJbfY«ãšyh¡ TÅfŸ. ït®fŸ
el¥gj‰F« ÃÄ®tj‰F« Ia§fh® nfhZoia vâ®neh¡f nt©oa
t®fŸ. g¤âÇif el¤JnthU¡F m¡nfhZoÆ‹ cjÉí« MjÇ¥ò«
247 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ïšyhÉoš g¤âÇif ml§» xL§» ÉL«. r£lrig¡F ÉnghU¡
F« m¥gona. ntW gyU¡F« m›t¤JiwÆš bt›ntW tifÆ
nyna m¡nfhZoÆ‹ MjÇ¥ò nt©oajh»wJ. ïj‰fhf j§fsJ
kd¢rh£áiaí« bfsut¤ijí« ïHªJ tUtnjhlšyhkš j§f
S¡F k£LkšyhJ j§fŸ ã‹ rªjâfS¡F« FÊnjh©o¡
bfh©lt®fsh»nwh« v‹gJ mt®fS¡F¤ bjÇtâšiy.
âU.õ©KfŠ br£oahušyhJ ntW vtuhnyD« ï›thW
brhšy¥g£oU¡Fkhdhš ïJtiu mt® “khßrdhf”î« “njr¤
Jnuh»” ahfî« kh¿ÆU¥gh®. MdhY« gh®¥gd¥ g¤âÇiffŸ
j¤j« #h⥠ò¤â¥gona elªJ tU»‹wd. ö¤J¡FoÆY«, âU¢á
ÆY« nk‰f©l ïU K¡»a Éõa§fisí« âU.õ©KfŠ br£o
ahuhš °gZlkhf vL¤J¡ Tw¥g£oUªJ« c©ik¡F khwhf
ghkuiu Vkh‰W« tÊÆš mitfis¥ ãuRÇ¡fhkš kiw¤JÉ£lJ
á‹d¤jdnkahF«. ï›Éõa¤ij “âuhÉl‹” x‹nw bjËthf¡
T¿aJ. Mjyhš c©ik v§»U¡»wbj‹gij bghJ #d§fisna
m¿ªJbfhŸs É£LÉL»nwh«.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 25.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1)
rg®kâ uhÍ
rg®kâ M¢áuk¤âš kfh¤kh fhªâ K‹ÅiyÆš Rauh{a¡
fø¡F« gu°gu x¤JiH¥ò¡ fø¡F« uhÍ V‰g£LÉ£ljh«.
Mdhš, kfh¤kh mâš fyªJ bfhŸsnt »ilahJ. kfh¤kh fhªâ¡F
K‹ÅiyÆš rg®kâ M¢áuk¤âš uhÍ na‰g£LÉ£lbj‹W
brh‹dhš, mâš xU bgUikí«, bghJ#d§fS¡F xU e«ã¡
ifí« V‰g£LÉLbk‹w v©z¤âdhš brŒj Nœ¢ánaašyhkš
ntwšy. uhÍahš Éisªj gy‹, ehS¡F ehŸ ef®ªJjo m«khnd
v‹wgo Rauh{a¡ føah® c¤ânahf« x¥ò¡ bfhŸStJjh‹.
mjhtJ,
“kªâÇfŸ j§fSila flikfis¢ rÇahf el¤J
tj‰F mtáakhd mâfhu«, bghW¥ò, Rakhf¢ brŒtj‰F
r¡â KjÈait bfhL¡f¥g£lhš ft®‹bk©£ nghJkhd
msî ïz§»É£ljhf¡ fUâ Rauh{a¡ føah® kªâÇ
gjÉfis x¥ò¡bfhŸsyh«. kªâÇ gjÉ¡F m›Éj bghW¥
ò« RjªâuK« bfhL¤âU¡»wh®fsh ïšiyah v‹»w Éõa«
mªjªj khfhz r£lrig bk«g®fns Ô®khŤJ¡ bfhŸs
nt©oaJ. âU. b#afU« âU. neUî« ïij C®Íj« brŒa
nt©oaJ.”
x¥g«:-
rnuh#Å ehíL, nkhâyhš neU, y#gâuhŒ,v«.M®.
b#af®, v‹.á. bfšf®, ã.v°. Mnd, o.É. nfhfny, Xfny.
KjÈš ft®‹bk©lh® ïz§» tªjhš c¤ânahf« x¥ò¡
bfhŸtJ v‹W fh§»uÌš Ô®khŤjh®fŸ. r®¡fh® ïz§» tu
Éšiy; r£lrigia É£L btËtªjhŒ É£lJ. ï¥nghJ kªâÇ
fS¡F mâfhu« bfhL¤jhš x¥ò¡bfhŸStJ v‹W Ô®khŤjhŒ
É£lJ.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 25.04.1926
248 249 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 Rauh{a¡ føí« Kf«kâaU«
br‹w thu« ekJ g¤âÇifÆš ïnj jiy¥ã‹ Ñœ btËtªj
Éõa¤ij nea®fŸ m¿th®fŸ. mâš všiy¥òw khfhz
Ó®âU¤j¤ij¡ nfhÇa Rauh{a¡ føia¢ nr®ªj Kf«kâa®fË‹
ãnuuizia, g©oj neU KjÈa Rauh{a¡ føia¢ nr®ªj
jiyt®fŸ áy bkh©o¢ rkhjhd§fis¢ brhšÈ Kf«kâa®f£F
ÉnuhjkhŒ murh§f¤jh® rh®ãš nth£L¡bfhL¤J m¤Ô®khd¤ij
圤âaâdhš RakÇahijíŸs Kfkâa®fŸ Rauh{a¡ føÆ
Å‹W Éy»¡ bfh©ld® v‹W vGâÆUªnjh«. m¡øÆYŸs
Kfkâa ãujkUŸ xUtuhd bksšÉ kfkJ õhã mt®fŸ, jh‹
Rauh{a¡ føÆÈUªJ Éy»¡ bfh©lnjhlšyhJ ïªâah r£l
rig °jhd¤âÈUªJ« Éy»¡ bfh©ljhf¤ bjÇ»wJ. ïJ eh« T¿
aij gy¥gL¤J«. j‹ fhÈš Éf¡Toa RakÇahijíŸs vtU«
ïÅ m¡føÆÈU¡f kh£lhbu‹gJ JÂò.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 25.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 250
fhªâaofS«
âU. fÈahzRªâu KjÈahU«
“etr¡â” MáÇa® âU.É.fÈahzRªâu KjÈah® xU bgÇa
fh§»u° g¡juh«. fhªâaofŸ Ñ¿a nfh£il¤ jh©lhjtuh«.
ï¤jifa ÓÇa® á‹dh£fshf ‘fh§»u° jiyt®’fbsd¥gL« áyU
l‹ nr®ªJbfh©L jÄœeh£oš â¡ É#a« brŒJ tU»‹wh®. ïtU
l‹ nr®ªJ tUgt®fŸ c©ikahd fh§»u°thâfsh? v‹gijí«,
th°jt¤ânyna njr e‹ik¡F ghLgL»wt®fsh bt‹gijí«
ftÅ¥ngh«.
c©ikahd fh§»u°fhu® ah® ? v‹g ij¥g‰¿ fhªâ mofŸ
TWtjhtJ. fh§»u°fhuU¡F ã‹tU« yBz§fŸ ïU¡f
nt©L«.
1. fjÇš óuz e«ã¡if bfhŸs nt©L«. mt® j‰fhÈf
cilahfnth mšyJ btË ntõ¤â‰fhd cilahfnth
fjiu mÂgtuhf ïU¡f¡TlhJ. c©ikahd M®t¤Jl‹
fj® mÂgtuhf ïU¡f nt©L«.
2. Ô©lhik Éy¡»š e«ã¡if bfh©ltuhf ïU¡f nt©L«.
Ô©l¤jfhjtbud Tw¥gL»wtUl‹ mt® jhuhskhf¡
fyªJwthl¡ ToatuhÆU¡f nt©L«. gy tF¥ãd
UŸS« x‰Wik ïU¡f nt©L« v‹gâš e«ã¡if¡
bfh©ltuhf ïU¡f nt©L«.
3. mÏ«ir, r¤âa« M»a fh§»u° nfh£gh£oš e«ã¡if¡
bfh©ltuhÆU¡f nt©L«.
fhªâ mofsh® tF¤JŸs nk‰f©l be¿¥go âU. KjÈ
ahiu¡ T£o¡bfh©L nghF« Ia§fhÇ‹ nfhZoÆdUŸ vtuhtJ
ïU¡»whuh? mªbe¿¥gona ïU¡»wt®fshÆUªjhš âU. KjÈah
iu¥ g‰¿ahjš, mtuhš Jiz òÇa¥ bgW« nfhZoahiu¥ g‰¿ah
251 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
jš ï§F vGj neÇlhJ. m¡nfhZoÆÈU¥ngh® midtU«
fh§»u° be¿¡F ne®khwhf el¥gtnuahF«. âU. ÓÅthrŒa§fh®
fjÇš bfhŠrK« e«ã¡ifÆšyhjt®. rÛg¤âš mt® nfhit¡F
tªâU¡F« nghJ fj® Éõa« fh§»uÌš nr®¡f¥g£ljhšjh‹
fh§»u° F£o¢ RtuhŒ¥ nghƉbw‹W« ï‹dK« üš ü‰ngh®
r§fK«, fj® ngh®L« fh§»uRl‹ r«gªj« it¤âU¥gjhnyna _£il nrhjid
fh§»u° ïa¡f« ì¤J tUtjhfî« k‰W« ntW gythwhf jdJ
e©g®fSl‹ ngá¡ bfh©oUªjhbud e«g¤j¡f ïl¤âÈUªJ
ãuhkz®fŸ j§fŸ ã‹dhš âÇí«
ek¡F brŒâ tªâU¡»wJ. ïJ KjyhtJ yBz¤â‰F KuzhdJ. ãuhkzušyhjhÇl« it¤âU¡F« kâ¥ò
FUFy¡ »s®¢á »s«ãanghJ ãuhkzušyhj FHªijfS¡F
ãuhkz¡ FHªijfSl‹ rkgªâ ngh#d« mË¡f¡Tlhbjd áy®
thjhoanghJ mj‰F mDTykhŒ elªJ bfh©lt®. ïJ kfh¤kh br‹w khj¤â‰F K‹ kJiuÆš elªj khfhz fh§»u°
T¿a 2-tJ 3-tJ byBz§fS¡F KuzhdJ MF«. Mfnt ït® fÄ£o¡ T£l« KoªJ všnyhU« âU«ã uÆY¡F tU«nghJ
v¥go fh§»u°fhuuhth®. ït® njr ÉLjiy¡F«, ãuhkzuš uÆšnt nkilÆš $kh‹ ÓÅthrŒa§fhUila r£il¥ igÆÈ
yhjhU¡F« K‰W« ne® Énuhâahth®. ïij âU. KjÈahuhš kW¡f Uªj áW gz¥ig fhzhkš nghŒÉ£ljh«. ïj‰fhf nt©o mt®f
Koíkh? Sl‹ br‹w ïu©L K¡»akhd ãuhkzušyhjhÇ‹ _£iliaí«
koiaí« nrhjid¥ ngh£L¥ gh®¤jjhf xU Ã%g® vGâÆU¡»wh®.
âU. r¤âa_®¤âí« fjÇš bfhŠrK« e«ã¡if ïšyhjt
bu‹nw Twnt©L«. rka¤â‰F¤ j¡fgo el¥gtnuahF«. âU.v«. ïij eh« nf£F« nghJ ekJ fhâš ehuhr« fhŒ¢á C‰¿aJ
nf. M¢rhÇahiu¥g‰¿ eh« Tw nt©oaâšiy. ãuhkz¡ FHªij nghÈUªjJ. m›Éu©L ãuhkzušyhjhUŸ xUt® 5,6 tUõkhŒ
x‹W ãuhkzušyhj FHªij K‹ rh¥ã£ljhf nfŸÉ¥g£lhš xU fh§»uÌYiH¤JtU« m»y ïªâa fh§»u° fÄ£o m§f¤âd®.
khj« c©zhÉuj« mDZo¥ngh« v‹W T¿a kfh‹. ït®jhdh k‰bwhUt® bršth¡F« kâ¥òKŸs ãugy°j®.
gy tF¥ãdiuí« x‹WgL¤j¥ ngh»wt®? Ô©lhikia Éy¡f¥ ït®fŸ ïUtU« $kh‹ ÓÅthrŒa§fh® gz¥ig¡ fhzh
ngh»wt®? âU.á.É. bt§»£lukzŒa§fhiu¥ g‰¿ eh« brhšy kš nghdj‰fhf vªj¡ fhuz¤ij¡ bfh©lhdhY«, j§fŸ _£il
nt©oaâšiy. ia¥ ãǤJ¡ fh£odj‰F eh« Äfî« bt£f¥gL»nwh«. mšyhk
fh§»u°fhu® v‹W brhšÈ¡bfhŸStj‰nf bfhŠrK« Y« ïªj¥ ãuhkz®fS¡F ït®fis¥ gÇnrhjid brŒí«go
nah¡»aij ïšyhj ït®fisbašyh« fh§»u° jiyt®fŸ v‹W ahdnjh® ijÇank‰g£ljhdJ ãuhkzušyhjhÇ‹ Ãiyia
fgL Nj‰w ghku®fËl« T¿, mt®fS¡F nth£L¢ nrfǤJ¤ ju ïfœªJ fh£L»wJ. ï‹D« áyU¡F vªj rka¤âš v‹d kÇah
C® CuhŒ¤ âÇí« âU. fÈahzRªju KjÈahuJ brŒif v¥go ijfŸ »il¡Fnkh flîS¡F¤jh‹ bjÇí«.
fhªâaofis MjÇ¥gjhF«? “v« fhªâaofsh®”, “v« kfh¤kh”,
“v« r¤âa cU”, “v« rhªj_®¤â” v‹W kfh¤kh fhªâia jd¡nf Fo muR - brŒâ És¡f« - 25.04.1926
brhªjkh¡»¥ ngátU« âU. KjÈah®, kfh¤kh T¿a yBz§
fS¡F vt‰whD« bghUªjhjt®fis fh§»u° jiyt®fŸ v‹W
T¿ mt®fS¡F nth£L nrfǤJ¤ jUtâ‹ ufáa« v‹d? v‹
gij thrf®fŸjh‹ m¿a nt©L«.

Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 25.04.1926

Fo muR - 1926 ( 1) 252 253 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 r£lrig¡F MŸ ão¡»w
`` nj®jš f§fhÂfŸ”
jÄœeh£ony Ãyî« g¤âÇiffËš bgU«ghY« jdJ
kdrhø¡F Énuhjkhf vGâ j‹ RakÇahijia ïHªJ tU»‹wd.
KJbfY«ãšyhkš ïU¡F« ïitfŸ, v›tsîjh‹ nah¡»aij
ahÆU¥gJnghy - nghȤjdkhf ifåá fhYj¿ el¥gjhf¥ ghtid
brŒJtÇD« mitfS¡F KJbfY«ãšyhj j¤Jt¤ij eh£lh®
m¿ahkÈU¡f kh£lh®fŸ. ï¥g¤âÇiffbsšyh« c©ika¿a Ko
ahknyh, gy¡Fiwthnyh nt©Lbk‹nw Nœ¢á¡fhu®fŸ g¡fkhf
ntÆUªJ tU»‹wd. Mdhš ãwUila cjÉia ehlhJ j‹ fhš
gy¤ânyna Éf¡Toa g¤âÇiffËš x‹wh»a ekJ “ehlh® FyĤ
âu‹” Rauh{a¡ føÆDila Nœ¢áÆ‹ c©ik f©L ijÇakhŒ
btËtªJ vGâÆU¥gâš xUáyt‰iw ï§F F¿¥ãL»nwh«.
“r£lrig¡F MŸão¡»w f§fhÂkh®fŸ (Rauh{a¡
fø ah®) njrbk§F« cyhɤ âÇ»‹wd®. . . brh‰ nfsh¥
ãŸisÆdhš Fy¤J¡Ñdbk‹w gHbkhÊ ït®fS¡nf jF
bk‹W kfh¤kh fhªâ bksd nahf¤âÈUªJ É£lh®. ekJ
neU f§fhÂ, jkJ njhH®fisbašyh« ãÇa É£L É£L¤
Jo¤J¡ bfh©oU¡»wh®. $Åthr¡ f§fh MŸ ão¡»w
ntiyia btF JÇjkhŒ el¤â¡bfh©L tU»wh®. x›bthU
K¡»a Él¤âY« f§fhÂahÕ°fŸ ïufáa khŒ mik¤J
tU»wh®.”
ï›îiufŸ ÓÅthrŒa§fh® nfhZo¡F xU Õu§» bto
nghynt njh‹W«. Rauh{a¡ føÆ‹ fgl¡ nfh£ilia¤ jf®¥g
âš ehlh®Fy ĤâuD« ek¡FjÉahŒ g§bfL¤J¡ bfh©oU¥g
j‰F e« kd¥ó®tkhd e‹¿ brY¤J»nwh«.
Fo muR - m¿¡if - 25.04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 254
“RnjrĤâu”Å‹ njrg¡â
bgUªnjrg¡j®fbsd¥ glhnlhg« brŒJ tU»‹wt®f
shd ãuhkz®fŸ ïªâahÉ‹ Rauh{a¤â‰fhf¥ ghLgLgt®fsšy
bt‹W«, mt®fŸ brŒJtU« Muthukid¤J« j§fŸ ïd¤jt®
fshd ãuhkz®fŸ kš»a ãuhkz uh{a« Ãiyeh£lntašyhkš
nt¿šiy ba‹W eh« g‹Kiw T¿tªâU¡»nwh«. ehsilÉš
ï›î©ik òydh»tU»wbj‹gij moƉfhQ« ciufshš
m¿ªJ bfhŸsyh«.
âU. Éãdrªâughyf® rÛg¤âš elªj fšf¤jh ïªJ KÞä«
r¢ruit¥ g‰¿ vGJ§ fhiyÆš, ï¤jifa mkË eh£oš
guthâU¡f nt©Lkhdhš ÉiuÉš Ra M£á bfhL¡f nt©L
bkd tiuªJ É£L, j‰rka« “r£l« xG§F r«kªj¥g£l
bghW¥ò« kªâÇfŸ tr« x¥òÉ¡f¥g£lhš mt®fŸ #hâ nt‰W
ik ghuhkš rÇahf ntiy el¤Jth®fŸ” v‹W« vGâíŸsh®.
xUtifÆš âU. ghyÇ‹ fU¤J ngh‰w¤j¡f bjh‹whF«. VbdÅš
kªâÇfŸ #d§fË‹ ãuâÃâfshjyhY« mt®fŸ ghku k¡fËl«
beU§»¥ gH»at®fshjyhY« eh£oš mikâ Ãyt v›thW elªJ
bfhŸs nt©Lbk‹gij m¿ªJ mj‰nf‰wh¥nghš ‘r£l«
nghäÞ’ tiffis Ó®bgw ît»¥gh®fŸ.
âU. ghyÇ‹ fU¤ij¥g‰¿ “RnjrĤâu‹” j‹ 19 -4 -26 c
g¤âÇifÆ‹ cgjiya§fbkh‹¿š bghU¤jk‰w áy nghÈ¡
fhuz§fis vGâÉ£L “ kªâÇfŸ tr« nghäÞ ogh®£L bk©o
Uªjhš eybk‹W brhštj‹ bghUŸ e‹F És§fÉšiy” v‹W
tiuªJ mij¡ f©o¤JŸsh‹. ïJ “ RnjrĤâu” Å‹ ïa‰if¡
FzkhF«.
ï¥nghJ nghäÞ Ã®thfK« r£lK« r£l bk«g® vd
miH¡f¥bgW« bft®duhš ÃaÄ¡f¥g£l xU îthf bk«gÇ
lÄU¡»wJ. mâY« br‹idia¥ bghW¤j msÉš “Rnjr
Ĥju”Å‹ ïd¤ij¢ nr®ªj ãuhkzbuhUtÇlÄU¥gjhš mij¥
ão§» kªâÇfŸ tr« x¥òÉ¡f “RnjrĤâu”D¡F v›thW kdª
JÂí« ? kªâÇfŸ ãuhkzušyhjtu‹nwh?
255 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 rÛg¤âš elªj r£lrig¡ T£lbkh‹¿š kªâÇ¡ f£á ia¢
nr®ªj xUt®, nghä° Ã®thfK« r£lK« xU F¿¥ã£l tF¥gh®
(ãuhkz®) ifÆÈU¥gjhš mjdhš v›Éj ÃahaK« e‹ikí«
bgUj‰»šyhkš nghŒÉL»wbj‹W gy Kfhªju§ fSl‹ vL¤J¡
T¿aij bghJ #d§fŸ Phgf¥gL¤â, #d¥ ãuâÃâ¤Jt«, bfh©l
Rah£á¡F¥ nghuhLtjhf thŒ¥ giw aiwªJ tU« “RnjrĤâu‹”
vG¥ãíŸs ï›thj¤ijí« x¥ ã£L¥ gh®¤J mj‹ fgl kd¤ij
m¿ªJbfhŸs nt©L»nwh«. bft®duhš ÃaÄ¡f¥gLgtÇlÄ
UªjhY« guthÆšiy, #d¥ãuâ Ãâfshd kªâÇfËl« (ãuhkz
ušyhj kªâÇfËl« ) r£lK« nghäÞ Ã®thfK« nghfyhbj‹gJ
“kf‹ ïwªjhY« ghth Æšiy, kUkfŸ jhÈ mWg£lhš nghJ«
v‹gJ nghš “Ĥâu‹” thj« brŒ»wh‹.
tu tu ãuhkz®fË‹ neh¡f« btËah» tUtij eh£lh®
m¿a nt©L»nwh«. bghJ k¡fshš nj®ªbjL¡f¥g£l bghW¥ò
ÄFªj ãuâÃâfËl« x¥òɤjiy¡ fh£oY« mâfhu t®¡f¤â‹
mo¥ Õlkhd bft®duhš ÃaÄ¡f¥gL« xUtÇl« îthf¤ij
x¥gil¤jny nkš v‹W TW« “ãuhkzĤâu‹”, ehsilÉš,
“ïªâahî¡F Ra M£á bfhL¥gij¡fh£oY« ï¥bghGJ ïU¡F«
M£ána nkš” v‹W V‹ Tw kh£lh‹. VbdÅš r®¡fh® tr«
mâfhu« ïUªjhš v¥goahtJ r®¡fhiu Vkh‰¿ c¤ânahf« bg‰W¡
bfhŸsyh«. #d§fËl« ïUªjhš mâf¡ fZl¥g£L gz¢bryî
brŒJ #d§fis Vkh‰w nt©o tU»wJ. Mjyhš ïjÅ‹W,
ãuhkz®fŸ Rauh{a¤â‰fhf¥ ghLgL« nah¡»ijia bghJ
#d§fŸ m¿ªJ bfhŸsyh«.
Fo muR - f£Liu - 25. 04.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 256
r¤âa_®¤âí« fjU«
áy khj§fS¡F K‹d® nry¤âny fj® rhiyia¤ âwªJ
it¤j br‹id lh¡l® á. enlr KjÈah® mJrka« fjuhil
mªJ tuhkš Rnjr g£Lilfis¤ jǤâUªjij¥g‰¿ ãuhkz
áfhkÂahd $kh‹ r¤âa_®¤â vŸË eifahodh®. mjhtJ,
lh¡l® KjÈah® ĚȚ berthd g£lhil jǤJ¡bfh©L fj®
rhiyia¤ âwªJ it¤jjhdJ, bfhŸif¡fhf be‰¿Æš Éóâí«
tƉW¥ ãiH¥ò¡fhf tƉ¿š ehkK« jǤâU¥gt‹ fijahf
ÆU¡»wbj‹W T¿dh®. mj‰F lh¡l® KjÈah® ïªâahÉš ifÆ
dhš berthdhY« Miy berthdhY« ïu©ilí« Rnjáa
bk‹nw jh« fUJtjhfî« Mifahš Rnjáa¤ij MjÇ¡f
nt©oanj v§fŸ bfhŸif v‹W« cŸsij btË¥gilahf¡
T¿dh®.
Mdhš r¤âa¤â‰nf ciH¡»nwhbk‹W brhšY« r¤âa
Ñ®¤âÆ‹ ãŸisfshd r¤âatªj® Fy¤âYâ¤j äâa§f¤â
“$kh‹ r¤âa_®¤â òJtUõ¤ âUehs‹W âUtšÈ¡nfÂ
fl‰fiuÆš elªj bgU§T£l¤âš K‰¿Y« gunjá kakhŒ És§
»dh®” v‹W “nyhnfhgfhǔƚ ghÇ vGâÆU¡»wh®.
ï¥goÆU¡f, bfhŸif¡fhf¤ âUÚW«, ãiH¥ò¡fhf âU ehk
K« ngh£L¡ bfh©liyí« ghrh©o vd ï¥bghGJ $kh‹ r¤âa
_®¤âia miH¥gjh? mšyJ lh¡l® KjÈahiu miH¥gjh? M«.
ãuhkz®fŸ brŒjhš mJ kUªJ¡fhf¢ brŒjjhŒ¥ nghŒ ÉL»wJ.
ãuhkzušyhjh® vJ brŒjhY« mJ tƉW¡»šyhkš brŒjh
bd‹wh»ÉL»wJ. Vbd‹whš bršth¡FŸs g¤âÇiffŸ ãuhkz®
iftr« á¡»ÆU¡»wJ. ekJ #d§fS« mijnajh‹ gh®¡»wh®fŸ.
nyhnfhgfhÇiaí«, ehlh®Fy Ĥâuidí«, Foauirí« gh®¤jhš
mJ njr¤ JnuhfkhŒÉL«. V‹ ãuhkz®fŸ v‹djh‹ brhšy
kh£lh®fŸ?
Fo muR - brŒâ És¡f« - 25.04.1926
257 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 ïÅ brŒa nt©oaJ v‹d?
k¤âa khfhz murh§f¤jh® kªâÇfS¡bf‹W kh‰w¥g£o
Uªj ïyh¡fh¡fis vL¤J¡bfh©L ïÅnkš kªâÇfŸ ïšyhkny
rfy îthf¤ijí« jh§fns el¤Jtbj‹W Ô®khŤJ É£lh®fŸ.
ïj‹ gydhŒ ïu£ilah£á xʪjbj‹nw it¤J¡ bfhŸsyh«.
k¤âa khfhz¤âš ïu£il M£áia xʤj bgUikia Rauh{a¡
føahU¡nf bfhL¤J Élyh«. Rauh{a¡ f£áahU¡F ïªj¥ bgU
ikia c©lh¡»¡ bfhL¤j bgUikia kfh¤kh brh‰go el¥gjhf¢
brhšÈ¡bfh©L Rauh{a¡ f£á¡F cjÉ brŒj $kh‹ KjÈah®
ngh‹w c©ik¢ áZa®fS¡F¡ bfhL¤JÉlyh«. Mdhš njr¤
â‰F ïjdhš v‹d yhg«. kªâÇfË‹ r«gs« r®¡fhU¡F ïjdhš
ÛâahŒ É£lJ. ïu£il M£á xʪJ r®¡fhÇ‹ vnj¢rhâfhu x¤ij
M£á cWâahŒ É£lJ. Rauh{a« »il¤J É£ljh? cÇik
»il¤J É£ljh? Rauh{a¤â‰fhtJ cÇik¡fhtJ VjhtbjhU
m¿F¿ahtJ V‰g£oU¡»wjh? ïu£il M£áia xʤj ãwF
ïu£il M£áia xÊ¡f¥ nghd Rauh{a¡ f£áahU¡F kWgoí«
r£lrigÆš v‹d ntiy? Rauh{a¡ f£áah® br‹w nj®jÈš Ëw
fhy¤âš X£l®fËl« bfhL¤j th¡FWâ v‹d? “r£lrig¡F
v§fis mD¥ò§fŸ; eh§fŸ m§F nghŒ K£L¡f£il ngh£L
ïu£il M£áia xʤJ r®¡fhiu eilbgwhkš brŒJ ÉL»nwh«.
m¥go v§fshš brŒa KoaÉšiyahdhš r£lrigia É£L
Éy»tªJ #d§fËl« ãurhu« brŒJ r£l kW¥ig Mu«ã¡
»nwh«” v‹W brh‹dh®fsšyth? ï¥bghGJ mªj¥go brŒjh®
fsh? r£l rig¡F¥ nghd clndna K£L¡f£il nghl j§fshš
KoaÉšiy ba‹W bjǪJ«, ïu£il M£áia xʤJ§Tl
r®¡fh® ËW ÉlÉšiyba‹W bjǪJ«, ïu©liu tUõfhy«
r£lrig¥ bgUikia mil¤J¡bfh©L kWnj®jš tU»‹w
rka« gh®¤J, “v§fshš rigÆš xU fhÇaK« brŒa KoaÉšiy;
r®¡fhiu v§fshš b#Æ¡f KoahJ ; bfŠáí« gh®¤njh«;
T¤jhoí« gh®¤njh«; r®¡fh® v§fis¡ bfhŠrK« byøa§Tl
brŒaÉšiy; r£lkW¥ò¡F« njr« jahuhÆšiy; eh§fŸ ïÅ
炙U¥gâš ãunah#dKÄšiy. #d§fËl« ïªj Éõa¤ij
vL¤J¢ brhšYtj‰fhf eh§fŸ btËna ngh»nwh«” v‹W brhšÈ¡
Fo muR - 1926 ( 1) 258 259 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
bfh©L btËÆš tªjt®fŸ c©ikÆš nah¡»a®fshÆU¥ moikahf¤ jFªj Ãiyik¡F tªJÉ£lJ. ïªj ÃiyikÆš njr
gh®fshdhš ïÅ brŒa nt©oa ntiyba‹d? îkhz¤ â£l¤ g¡j®fŸ brŒant©oa ntiy ba‹d v‹gij x›bthU c©ik
ijahtJ Ãiwnt‰w nt©L«. mšyJ r£l kW¥ò¡fhtJ njr¤ij njrg¡j®fS« MuhŒªJ¥ gh®¡f nt©L«. njr¤J¡F cÇik
jah® brŒant©L«. ïu©ilí« É£LÉ£L “kWgoí« eh§fŸ r«ghâ¡»nwhbk‹W brhšÈ¡ bfh©L mnah¡»a®fŸ ghku®fis
r£lrig¡F¥ ngh»nwh«. v§fS¡F X£L¡ bfhL§fŸ” v‹W bghJ tŠá¡f ïl§bfhL¥gjh mšyJ ït®fË‹ nah¡»aijia ghku
#d§fis¡ nf£gâY« $kh‹ KjÈah® ngh‹wt®fŸ, “Rauh{a¡ #d§fS¡F¤ ijÇakhŒ vL¤J¢ brhšÈ cÇik mila
f£áah® thd¤ij ÉšyhŒ tis¤J ÉLth®fŸ; kziy¡ fÆwhŒ¤ nah¡»aijíilat®fsh¡Ftjh? v‹gnj ekJ nfŸÉ.
âǤJ ÉLth®fŸ; Rauh{a¡ føah® xUt®jh‹ njr¤âš nah¡»a®
fŸ; mt®fŸjh‹ brhšY»wgo el¡»wt®fŸ; mt®fŸ nkš Fo muR - f£Liu - 02.05.1926
x¤JiHah thrid åR»wJ, Mjyhš mt®fS¡F X£L¡ bfhL§
fŸ” v‹W X£L th§»¡ bfhL¡f C%uhŒ¤ âÇtâY« VjhtJ
nah¡»a¥ bghW¥ò ïU¡»wjh? ghku #d§fS¡F¥ nghJkhd m¿
Éšiy ba‹gijí«, j§fSila X£L¡fis nah¡»jh nah¡»ij
m¿ªJ X£L¡ bfhL¡F« r¡âÆšiy ba‹gijí« Mjhukhf
it¤J¡ bfh©L, ekJ eh£oš xU T£l¤jh® njr nrit v‹»w
bgauhš ï«khâÇ mnah¡»a¤jdkhd fhÇa§fisbašyh« brŒa¤
JÂth®fnsahdhš ghku #d§fS¡F X£LÇik th§»¡ bfhL¥g
jdhš v‹d gy‹ »il¡F«? ï«khâÇ bghW¥g‰w X£LÇik ekJ
njr¤âš ïšyhâUªâU¡Fkhdhš nk‰f©l MŸfS¡F ï›tsî
m¡»uk§fŸ brŒa ïlnk‰g£oU¡fhJ. X£l®fS¡F m¿Éšiy
ba‹W brhšY»wnghJ ahU¡F« nfhg« tUtâšiy. Mdhš
ï«khâÇ m¿Éšyhjt®fis Vkh‰W« #d§fŸ kȪJ »l¡F«
ïªj ehL ïJ rka« v›Éj¤âš cÇik bgw nah¡»ij cilaJ
v‹W vtuhtJ nf£gh®fnsahdhš clnd mt®fŸ ngÇš nfhã¤
J¡ bfhŸth®fŸ. “njr¤Jnuh»” v‹W r¤j« ngh£LÉLth®fŸ.
m¿Éšyhj ghku #d§fŸ Ãiwªj ehL v‹gj‰F«, cÇik bgw
nah¡»aij ïšyhj ehL v‹W brhšYtj‰F« mâf ɤâahr«
ïU¥gjhf ek¡F¤ bjÇaÉšiy. bgU«gh‹iknahuhd ghku
#d§fis cÇikbgw nah¡»aij cilat®fsh¡f nt©L
bk‹»w v©z§bfh©nl “kfh¤kh fhªâ” v›ts nth fZl¥
g£L¥ gh®¤jh®. v¤jidnah c©ikahs®fS« mtiu¥ ã‹g‰¿
í« gh®¤jh®fŸ. filáahŒ khdk‰wt®fS« ehzak‰wt®fSnk
b#Ƥjh®fŸ. kfh¤kh “ïªj¥ ghÉfŸ ekJ eh£oš cŸstiu ViH
k¡fŸ cÇikaila nah¡»aijíilat®fshf kh£lh®fŸ” v‹»w
KoÉ‹ ngÇš ït®fis É£nl Éy», Vnjh j‹dhyhdij¤ jŤJ
brŒJ tU»wh®. ïÅ, njr« ifÆš tY¤jt‹ fhÇakhŒ¥ nghŒ
É£lJ. vtD¡F khdÄšiynah, vt‹ ijÇakhŒ bghŒ brhšy¡
Toatndh, vt‹ gz« bryî brŒJ áZa®fis¢ nr®¤J j‹id¤
jiytdh¡»¡ bfhŸs r¡âíila tndh, mtD¡F ViHfŸ

Fo muR - 1926 ( 1) 260 261 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


ekJ g¤âÇif
“Fo muR” Mu«gkh» xU tUõ« KoªJ ïu©lh«
tUõ« Mu«gkh»É£lJ. ï›bthU tUõ fhyK« “Fo muR”
j‹dhš Toaij xË¡fhkš c©iknahL ciH¤J tªâU¡»wJ
v‹gij¥ g‰¿ ehnk cz®ªJ âU¥â mil»nwh«. “Fo muir”
MjǤJ« Má T¿í« tU« rkhrhu¡ foj§fËÈUªnj ïij
czU »nwh«. ïJtiu “Fomuá” ‹ bjh©il¥ g‰¿¢ áyh»¤J
Rkh® KªüW eh}W foj§fS« “Fomuᔋ ÛJ F‰w« Rk¤â Rkh®
3,4 foj§ fS« ek¡F¡ »il¤âU¡»‹wd. áyh¡»akhŒ vGâat®
fis¥ g‰¿ ïâš vGj ïlÄšiy; vGâdhY« j‰òfœ¢áahf
Koí«. MdhY« F‰w§ T¿ vGâat®fis¥ g‰¿ vGJtj‰F
ïâš ïlK©L. mjhtJ, F‰w§f©L vGâa fdth‹fŸ eh‹F
ng®; ahbu‹whš,
1. $kh‹ v. bu§fuh« eha¡f®, Midkiy.
2. $kh‹ R¥ãukÂa Ia®, be%®.
3. $kh‹ ïuh#bu¤âd KjÈah®, fhŠÓtu«.
4. $kh‹ m. F¥òrhÄ KjÈah® , ntÿ®.
ït®fSŸ Kjyhtjt® vGâajhtJ:- “ckJ g¤âÇifÆ‹
neh¡f« ešynjahÆD« mj‹ ngh¡F ek¡F¥ ão¡fÉšiy”
v‹W«, ïu©lhtjt®, “jh§fŸ brŒJ tU« ntiyia #°o°
f£áahnu brŒJ tUtjhš ïij Él cgnahfkhfKŸsjhd gHa
x¤JiHahikÆÈw§» ntiy brŒå®fshdhš eh§fŸ mnef« ng®
j§fis¥ ã‹g‰w¤ jahuhÆU¡»nwh«” v‹W«, _‹whtJ, eh‹fht
jt® Äfî« fodkhd th®¤ijfshš mjhtJ, “ck¡F¥ ò¤â bf£L¥
nghŒÉ£lJ; #°o° f£áia MjÇ¡f¤ Jl§» É£O®fŸ; Ú®
nah¡»a® mšy” v‹W vGâanjhL #h¡»uijahÆU¡F«go
v¢rÇ¡ifí« brŒJ vGâÆU¡»wh®fŸ.
ïJtiu ek¡FŸs Rkh® ïu©lhÆu« rªjhjhu®fËš ïª
ehšt® mâU¥â¡nf cŸshÆU¡»nwh«. ï‹D« mâfkhÆU¡fyh
bk‹W áy® Ãid¡f¡ TLbk‹nw mt®fŸ bgaiuí« fh£o É£
Fo muR - 1926 ( 1) 262
nlh«. mšyhkY« Rkh® 10, 12 ng® tiuÆY« fhuz« brhšyhkš
g¤âÇif ïÅ mD¥g nt©lh« v‹W vGâdh®fŸ. g¤âÇif
fËnyí« ekJ ngh¡if “ãuhkz‹” v‹»w xU F«gnfhz¥
g¤âÇifí« “njrgªJ” v‹»w xU br‹id¥ g¤âÇifí«jh‹
ïJtiu mo¡fo gykhŒ¡ f©o¤J vGâ tU»‹wd. r®¡fhU«
ekJ g¤âÇif Éõa¤âš ftd« brY¤â¤jh‹ tU»wh®fŸ
v‹gj‰F cjhuzkhf ek¡F v¢rÇ¡iffŸ bfhL¥gâÈUªJ«, ekJ
g¤âÇifÆš F¿¥ãL« murh§f« r«gªjkhdití« murh§f
c¤ânahf°j® r«gªjkhd Éõa§fisí« ftŤJ foj¥
ngh¡Ftu¤J¡fŸ el¤JtâÈUªJ« bjÇ»nwh«.
k‰wgo ekJ g¤âÇifia¥ g‰¿ e«Äl« neÇš ngR»w
t®fËš áy® “všyh« rÇ, ãuhkz®fis¤ â£L»Ö®fŸ. mJ nghdh
Y« nghf£L«, mâf fodkhd th®¤ijfshš â£L»Ö®fŸ. mJ áy
rka§fËš ekJ “FomuR” g¤âÇifÆ‹ nah¡»aijia¡ bfL¤J
ÉL»wJ” v‹»wh®fŸ. ï›Éu©L« c©ikahíÄU¡fyh«. mj‰F
eh« v‹d brŒtJ? ïj‹ MáÇa® KjÈš r®¡fhU¡F v›tsî
ešy ãŸisahf ïUªjhnuh mijÉl mâfkhf¤jh‹ ãuhkz®
fS¡F ešy ãŸisahf ïUªJ tªjt®. r®¡fh® rh®ghf v¤jidnah
fby¡l®fŸ, îthf gjÉ m§f¤âd®fŸ KjÈa t®fË‹ ánefK«
ft®d® KjÈnahÇ‹ e‹¿a¿jš foj§fS« g£l« KjÈait
fS¡F ágh®RfS« bg‰¿Uªjhnuh, mJnghynt mnef ãuhkz®
fË‹ ánefK«, cŸs‹ò«, cgrhu¥ g¤âu§fS«, jiyt® g£l§
fS« bg‰wt®jh‹. Mdhš, mt® r®¡fhÇ‹ F‰w§fis vL¤J¢
brhšY« nghJ«, r®¡fhiu fodkhd th®¤ijfshš â£L«nghJ«,
mj‰fhf b#ÆY¡F¥ nghF« nghJ«, “eha¡f® btF ijÇarhÈ”,
“c©ik ahd njrg¡j®”, “åu®” v‹»w bga® bg‰wh®. Mdhš, mt®
ãuhkz®fŸ F‰w¤ij vL¤J¢ brhšY«nghJ«, mj‰ nf‰w “fod
gj§fŸ” cgnah»¡F«nghJ« ãuhkz¤ JntÎah» ÉL»wh®.
“fod gj«” v‹whš v‹d? gj§fis¥ gh®¤jhš nghJkh? F‰w§
fisí« F‰w« brŒí« M£fisí« gh®¡f nt©lhkh? Fâiuia
mo¥gjhdhš bfhulhit nkny gL«go åádhš nghJ«; vUikia
mo¥gjhdhš bgÇa jo vL¤J¤jh‹ X§» mo¡f nt©L«;
ahidia mo¥gjhŒ ïUªjhš T®ikahd ïU«ò¤jo (m§Fr«)
bfh©L F¤j nt©L«. ït‰iw m¿ahkš ngRtâš v‹d gy‹?
ãuhkz®fËl« ek¡F¤ JntõÄšiy. mt®fŸ Nœ¢á¡F ekJ
eh£oš nah¡»aij ïU¡F« tiu ek¡F ÉLjiy Æšiy v‹gJ
ekJ JÂò. Mfnt, ï›Éu©oš ãuhkz® ò‹áÇ¥ig vâ®
gh®¥gjh? ÉLjiyia vâ®gh®¥gjh?
263 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 ekJ k¡fS¡F ãuhkz Nœ¢áia m¿a r¡âÆšiy. $kh‹fŸ r®¡fiu¢ br£oah®, Rnuªâueh¤ MÇah , v°. uhk
ãuhkz®fË‹ btFfhy¤âa Nœ¢á¥ ãurhu¤jhš mt®fËl« ehj‹, j©lgh ãŸis ngh‹wt®fŸ kdâš kh¤âu« ntfkh
V‰g£oU¡F« “g¡â” fhuzkhŒ ekJ gj§fŸ áyU¡F¡ fodkhf¡ ÆU¡»wh®fns xÊa btËÆš tªJ mt®fis¥ nghš ntiy brŒa
fhz¥gL»wJ. mt®fshš ekJ Fo bfLtJ ek¡F¡ fodkhŒ¤ ftiyÆšyhjt®fshŒ ïU¡»wh®fŸ. ïªj ÃiyikÆš “Fo
njh‹Wtâšiy. ehK« KjÈš kÇahijahf¤jh‹ vGJ»nwh«. muR”¡F ïU¡F« bghW¥igí« fZl¤ijí« Ãid¤J¥ ghU§fŸ.
mt®fS¡F mJ rÇahdgo ij¡fhjjhš ij¡F«go vGJ»nwh«.
“Fomuá‹” ngh¡ifí« mj‹ bjh©ilí« ÉU«ò »wt®
mâY« ãunah#dÄšiy. Mjyhš, ekJ k¡fS¡F¤ bjÇí«go
fŸ ïJ rka« K‹ tªJ cjthÉoš vâ®gh®¡F« gyid mila
vGJ»nwh«.
KoahJ. mjhtJ x›bthU g£lz§fËY« “Fo muR”¡F bfsut
“Fo muR” vtUila jaî¡nfh, Kf°Jâ¡nfh, Raey thœ V#©LfŸ K‹tu nt©L«. mt®fŸ g¤âÇifia¤ bjU¤ bjU
î¡nfh, Ñ®¤â¡nfh eilbgwÉšiy. nah¡»akhŒ c©ikahŒ el¡ thŒ ɉf nt©L«. rªjhjhu®fis¢ nr®¡f nt©L«. ekJ K‹nd‰
f¡Toa fhy« tiu el¡F«. m›Éj« el¡f mj‰F nah¡»aij w¤â‰F Énuhjkhd g¤âÇiffis Éy¡f¢ brŒant©L«.
ïšiyahdhš jhnd kiwªJ ÉLnkašyhkš khd§bf£L Éy§F
ïÅ x‹¿u©L khj§fS¡F« MÆu« ïu©lhÆu« rªjh
fis¥nghš cÆ® thHhJ.
jhu®fŸ mâfkhf¢ nrunt©L«. M§fh§F cŸst®fŸ »uhk«
“Fo muR” njh‹¿a ãwF mJ uhéa cyf¤âY« r_f cyf¤ »uhkkhŒ¢ br‹W rªjhjhu®fis¢ nr®¡f nt©L«.
âY« bgÇa khWjš V‰gL¤âÆU¡»wJ v‹W gy® ek¡F vGâ
ïJ rka« ãuhkz Nœ¢áfis¤ ijÇakhŒ btË¥gL¤j
ÆU¥gij ehK« cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸS»nwh«. “Fo muR”
ïu©nl g¤âÇiffŸ ciH¤J tU»‹wd. mjhtJ “âuhÉl‹”
MáÇaU¡F c©ik e©g®fshŒ ïUªJ tªj $kh‹fshd lh¡l®
v‹D« âdrÇí« “Fo muR” v‹D« thuhªâuKnkahF«. “âuhÉl
tujuh#&Y ehíL, âU.É. fÈahzRªju KjÈah® KjÈat® fË‹
D”« “Fo muR”« FiwªjJ »uhk¤â‰F x‹whtJ nghF« go
T£Lwî “Fo muR”¡F¡ »il¤âU¡Fnkahdhš mšyJ Fiwªj
ntiy brŒa nt©L«.
gB« mt®fSila v⮥ghtJ ïšyhâU¡Fkhdhš ï‹D«
bgÇa khWjš V‰g£oU¡F«. v‹d brŒtJ? cŸsij¡ bfh©L ãuhkz®fŸ j§fis MjǤJ j§fS¡F X£L¢ brŒí«go
âU¥â mila nt©oaJjh‹. ãurhu« brŒa x›bthU K¡»a g£lz§fËY« ãuhkzušyh
jhiu¡ bfh©nl g¤âÇif V‰gL¤j Ka‰á¤J tU»wh®fŸ. áy
ï›tUõ¤âš “Fo muR”¡F mâf ntiyÆU¡»wJ.
ïl§fËY« V‰ghlh» É£lJ. ï‹D« gy ïl§fËš V‰gl¥
mjhtJ, tu¥nghF« nj®jY¡fhf $kh‹ âU.É. fÈahzRªju
ngh»wJ. ïij czU§fŸ, ïj‰F¤ jFªjgo elî§fŸ.
KjÈah® mt®fŸ br‹id¥ ãur§f¤âš fh§»uÌ‹ nguhš ãuhk
z®fS¡F X£L th§»¡ bfhL¡f C%uhŒ, »uhk« »uhkkhŒ, bjU¤ Fo muR - jiya§f« - 02.05.1926
bjUthŒ¤ âǪJ jdJ bjh©il¡ »Êí« tiu (»ÊªjhY§Tl)
ãurhu« brŒa¥ nghtjhŒ brhšÈÆU¡»wh®. $kh‹ á.uh#nfhgh
yh¢rhÇah® kJÉy¡»‹ bgauhš ãuhkz®fS¡F X£L th§»¡
bfhL¡f g¤âÇiffËš nfhL f£oa FwŸfis vGâ¡bfh©L
tU»wh®.
$kh‹ v°.ÓÅthrŒa§fh® j‹ gz¤ âÄuhY«, klhâgâfŸ
kfªJfŸ gz¤ âÄuhY«, fŠá¡»šyhj ãuhkzušyhj ãurhu®fis
ÃaĤJ Éõk¥ ãurhu« brŒtj‹ _yK« ãuhkz®fS¡F X£L
th§»¡bfhL¡f cWâ bfh©oU¡»wh®. lh¡l® ehíL mt®fnsh,
vªj¡ f£á b#Æ¡F« vªj¡ f£á njh‰F« v‹W n#háa« gh®¤J¡
bfh©oU¡»wh®.

Fo muR - 1926 ( 1) 264 265 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


ïªâah r£lrigí«
br‹id ãuhkz®fS«
Mªâuh fh§»u° fÄ£oah®fŸ ïªâah r£lrig¤ nj®jY¡F
mngBf®fis ÃW¤âahŒ É£lJ. mjhtJ, _‹W °jhd§fS¡
F« _‹W ãuhkz®fisna ÃW¤âahŒ É£lJ. mt®fË‹ bga®
fshtd:-
1. É.É. n#hifa gªJY
2. o. ãufhr« gªJY
3. á. JiurhÄ mŒa§fh®
Kjš ïu©L ng®fS« bjY§F¥ ãuhkz®fŸ; _‹whtjt®
jÄœ mŒa§fh® ãuhkz®. Mf _‹W ngU« ãuhkz®fnsahth®
fŸ. Mªâuh njr« Rkh® 10 Íšyh¡fisíilaJ. ïâš ü‰iw«gJ
yB« #d§fS¡F nkš kfkâaušyhjt®fŸ. mjhtJ (ãuhkz
ušyhj) ïªJ¡fŸ. ïªj x‹nw K¡fhš nfho ãuhkzušyhjt®fŸ
ml§»a r_f¤âš ïªâah r£lrig¡F mngBfuhŒ Égj‰F xU
ãuhkzušyhjh®Tl »il¡fÉšiy v‹whš, mjhtJ ïªâah
r£lrig¡F Éf xU ãuhkzušyhjhU¡F¡ Tl nah¡»aij ïšiy
v‹whš ït®fŸ Rauh{a« mila v¥go nah¡»aij cila
tuhth®fŸ.
kfkâa®fËš nah¡»aij cŸst®fŸ ïU¡»wh®fŸ. »¿°j
t®fËš nah¡»aij cŸst®fŸ ïU¡»wh®fŸ. Mdhš, ãuhkz
ušyhj ïªJ¡fËš kh¤âu« nah¡»aij cilat®fŸ ïšyhkš
nghŒÉ£lh®fŸ. fhuzbk‹d? kfkâaU¡F« »¿°jt®fS¡F«
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« bfhL¡f¥g£oU¡»wJ. mjdhš mt®
fËš nah¡»aij cŸst®fŸ ïU¡»wh®fŸ . ãuhkz® mšyh
jhU¡F tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« ïšiy. mjdhš mt®fËš
nah¡»aij cilat®fŸ ïšiy. ïJjh‹ fhuzkh mšyJ ntW
VjhtJ fhuz« c©lh ? v‹W “tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij¤”
Jiy¡f¡ f§fz« f£o¡bfh©L jdJ bjh©ilia¡ »Ê¤J¡
bfhŸs¤ jahuhÆU¡F« $kh‹ KjÈah® mt®fis tz¡f¤Jl‹
nf£»nwh«.
Fo muR - 1926 ( 1) 266
ïÅ jÄœeh£o‹ fâ v¥go ïU¡»wnjh! ï‹D« bjÇa
Éšiy. MdhY« br‹id¡F $kh‹ v°. ÓÅthrŒa§fh® br§fš
g£L, bj‹dh‰fhL ïitfS¡F $kh‹ v«. nf.M¢rhÇah®, kJiu,
âUbešntÈ, uhkehjòu« ïitfS¡F $kh‹ nrõŒa§fh®;
ïtÇšyhÉ£lhš ntW xU mŒa§fh®; jŠir, âU¢á ïJfS¡F
$kh‹ V. bu§frhÄ mŒa§fh®. nfhaK¤ö®, nry«, Úy»Ç ïit
fS¡F $kh‹ M®.nf. õ©KfŠ br£oah® ng® mogL»wJ. Md
nghâY« “fÈíf¡ f®zdhd” $kh‹ á.É. bt§»£lukzŒa§fh
U¡F nfhaK¤ö® ÍšyhÉš br‹id r£lrig¡F X£L¡ »il¡
fhJ. $kh‹ ïu¤âdrghgâ KjÈah® b#ƤJ ÉLth® v‹»w
rªnjf« tUkhdhš $kh‹ br£oah® ghL Mg¤Jjh‹. Rauh{a¡
f£áÆš ïUªJ Éy»ahtJ ï‹bdhU 2, 3 yB %ghŒ j®k És«gu«
brŒjhtJ ïªâah r£lrig¡F ËW ÉLth® . m¥òw« br£oah®
ghL kWgoí« #°o° f£á¡F¥ nghf nt©oaJjh‹. ïj‹ Koî
$kh‹ á. v°. ïu¤âdrghgâ KjÈah® nfhaK¤ö® Íšyhngh®L
ãuábl©L vby¡õÅš bgW« b#a« mšyJ njhšÉÆš ml§
»ÆU¡»wJ. Mfnt ïªâah r£lrig¡F jÄœehL rh®ghf 4
mŒa§fh® cWâ, xU mŒa§fh® rªnjf«. jÄœeh£oš ïªâah r£l
rig¡F¥ nghf nah¡»aij cŸst®fŸ mŒa§fh® #hâah®jhdh?
ãuhkzušyhjhÇš vtU« ïšiyah? tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«
»il¤jhš ïªj °jhd§fS¡F¥ ãuhkzušyhjh® Éfhkš fhÈah»
r®¡fh® ehÄndõD¡F¥ nghŒÉLkh v‹W $kh‹ KjÈah®
mt®fis nf£»nwh«. br‹id r£lrigia¥ g‰¿ ã‹dhš
vGJnth«.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 02.05.1926
267 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 kfh¤khÉ‹ e‹¿a¿jš
rg®kâÆš uhÍ x¥gªj« Koªj ãwF $kh‹ b#a¡f® kfh¤kh
Él« br‹W ”ïªj uhéia c©L g©Âaâ‰fhf j§fS¡F e‹¿
brY¤J»nw‹” v‹W brh‹dhuh« . mj‰F kfh¤kh “ehD« c§f
S¡F e‹¿íŸstdhÆU¡»nw‹” v‹W brh‹dhuh«. kfh¤kh
vj‰fhf ïªj Éõa¤âš $ b#a¡fU¡F e‹¿ brY¤j nt©L«
v‹»w nfŸÉ ïâš ãw¡f¡ TL«.
mJ vj‰F v‹W nahá¥nghkhdhš, Rauh{a¡ føah® c¤â
nahf« x¥ò¡bfhŸshj j‹ikÆ‹ âU£L¤jd¤ij btËah¡»a
j‰fhf¤jh‹.
Fo muR - bg£o¢ brŒâ - 02.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 268
°jy °jhgd§fËš tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt«
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jtnk j‰fhy muáaš Kiw¡F V‰w
bj‹W«, tF¥ò¥ órY« rka¢ r©ilí« »s«ghkÈU¥gj‰F
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« ešFtnj V‰w kUªbj‹W« m¿P®
gyU« TW»‹wd®.
br‹w V¥uš khj« 10 - ² bg§fq® KÅágš rigah®
ï¤jifa áwªjbjhU Koî¡F tªJŸsh®fŸ. m¢rigÆš ïÅ
vtnuD« X® vŠáÜ® ÃakdŠ brŒa¥gLthbuÅ‹ mt®
ãuhkzušyhjtuhÆU¤jš nt©Lbkd Ô®khdbkh‹W bfh©L
tu¥g£L gy gh®¥gd®fË‹ v⮥ò¡»ilna Ãiwnt¿aJ. k‰w
efurigfS¡bfšyh« X® tÊ fh£oahŒ elªJ bfh©l bg§fq®
efurigia¥ ngh‰W»nwh«. e« eh£oYŸs ïju KÅágš rig,
Íšyh ngh®L ngh‹w °jy °jhgd§fS« bg§fq® efurigia¥
ngh‹W c¤ânahf« ÃaÄ¥gâš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij¡
ifahodhš bgÇJ« ey« ga¡Fbk‹W TW»nwh«.
eh£ony j‰fhy« tF¥ò¥ gif ts®ªJ tUtj‰F¡ fhuz«
r_f thÇahf c¤ânahf« ešf¥glÉšiy v‹gJ g‰¿naahF«.
Mjyhš, j‰fhy« Fok¡fŸ ifÆÈU¡f¡ Toa °jy °jhgd§fŸ
mid¤J« bg§fq® KÅágš rig ngh‹W r_f thÇahf c¤â
nahf« eš» rfyU« x¤J thH tÊ njLbkd e«ò»nwh«.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 02.05.1926
269 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 tJ« vGJtJ« k‹Å¡fKoahj JnuhfkhF«.

Édh : kJÉy¡F¥ ãurhu« v‹whš v‹d?

Éil : jh‹ kJtUªâ¡ bfh©L«, jdJ ku¤âš fŸS
K£o f£o¤ bjh§fÉ£L¡ bfh©L«, jdJ
ãuhkz mfuhâ g¤âÇiffËš x›bthU kÅjD« å£oš rhuha«
it¤âU¡f nt©Lbk‹W vGâ¡bfh©L«,
Édh - Éil j‹id r£lrig¡F mD¥ãdhš kJit xʤJ
ÉL»nw‹ v‹W brhšYtJ«, ï¥go¥g£lt®
fS¡F X£L¡ bfhL§fŸ v‹W brhšYtJ«
Édh : M¢áuk« v‹whš v‹d? kJÉy¡F ãurhukhF«.
Éil : fhªj®t ÉthfK« uhBr ÉthAK« el¡F
Äl§fŸ. Édh : rÇahd #d¥ãuâÃâ rig v‹whš v‹d?
Éil : všnyhU« ãuhkz®fshŒ mk®ªâU¥gJjh‹
Édh : Rauh{a« v‹whš v‹d? rÇahd #d¥ãuâÃâ rigahF«.
Éil : ãuhkz®fŸ c¤ânahfK« gjÉí« mâfhuK«
bgWtJjh‹ Rauh{a«. Édh : mL¤jgoahd #d¥ãuâÃâ rig v‹whš v‹d?
Éil : ãuhkz®fS«, mt® brhšgo nf£F« ãuhkz
Édh : ãuhkzušyhjh®fS¡F c¤ânahfK« gjÉí« ušyhjh®fS« mk®ªâU¥gJ ïu©lhªju #d¥
mâfhuK« tªjhš mj‰F¥ bgabu‹d? ãuâÃâ rigahF«.
Éil : mJ mâfhu t®¡f¤â‹ M£á mšyJ m‹Åa
M£á. Édh : #d¥ãuâÃâ ïšyhj rig v‹whš v‹d?
Éil : ãuhkz®fŸ bk#hÇ£oahŒ ïšyhj rig v›Éj¤
Édh : njr nrit ba‹whš v‹d? âY« #d¥ãuâÃâ rigahfkh£lhJ.
Éil : ãuhkz®fŸ ã‹dhš âǪJbfh©L #°o° f£á
ia¤ â£LtJ nghš ãuhkzušyhjhiu¤ â£LtJ«, Édh : ò¤âíŸs #d§fŸ v‹whš ah®?
ãuhkz®fËl« gz« th§»¡ bfh©L mt®fis Éil : ãuhkz®fŸ t©o t©oahŒ bghŒí« òSF«
‘jiyt®’, ‘jÄœeh£L¡ f®z‹’, ‘fÈíf¡ f®z‹’, msªjhY« mijbašyh« nf£L¡bfh©L rÇ rÇ
‘kfh¤khÉ‹ áZa®’ v‹W brhšÈ ãuhkz ba‹W ngrhkš ïU¥gt®fŸ ò¤âíŸs #d§fŸ.
ušyhjhiu tŠá¤J ãuhkz®fS¡F X£L th§»¡
bfhL¥gJjh‹ njr nrit MF«. Édh : FH¥g¡fhu®fŸ, fhÈfŸ v‹whš ah®?
Éil : ãuhkz®fŸ t©o t©oahŒ bghŒiaí« òS
Édh : njr¤ Jnuhf« v‹whš v‹d? ifí« ms¡F«nghJ FW¡nf ahuhtJ nfŸÉ nf£
Éil : ãuhkzušyhjh® e‹ikia¥ g‰¿¥ ngRtJ« lhš mt®fŸ fhÈfŸ, FH¥g¡fhu®fŸ
vGJtJ« njr¤ JnuhfkhF«. M»ÉLth®fŸ.

Édh : ãuha¢á¤jÄšyhj, k‹Å¡f Koahj njr¤Jnuhf« Édh : njÓa¥ g¤âÇif v‹whš v‹d?
v‹whš v‹d ? Éil : ãuhkz®fË‹ gl« ngh£L¡bfh©L«, ãuhkz®
Éil : ãuhkz®fSila Nœ¢áfisí«, jªâu§fisí«, fis¤ jiyt® v‹W«, ãuhkz®fŸ f£á¡F X£L
mnah¡»a¤jd§fisí« btËÆbyL¤J¢ brhšY
Fo muR - 1926 ( 1) 270 271 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 bfhL§fŸ v‹W«, ãuhkz®fis¥ òfœªJ vGâ¡
bfh©L«, njt°jhd r£l¤ijí« tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt¤ijí« f©o¤J¡ bfh©L« mšyJ
mij¥ g‰¿ ngrhkš thia _o¡bfh©L« ïU¡
»w g¤âÇiffŸjh‹ njÓa¥ g¤âÇiffŸ MF«.
Édh : njr¤ Jnuhf¥ g¤âÇif v‹whš v‹d?
Éil : ãuhkz®fË‹ jªâu§fis vL¤J vGJtJ«,
ãuhkzušyhjh®fË‹ bgUikia¥ g‰¿ vGJ
tJ« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ijí« njt°jhd
r£l¤ijí« MjǤJ vGJtJkhd g¤âÇiffŸ
njr¤ Jnuhfkhd g¤âÇiffŸ MF«.
Fo muR - ciuahlš - 02.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 272
“etr¡â” Æ‹ J¡f«
“Rauh{a¡ fø mʪJ xÊa nt©Lbk‹gJ âU. uh#
nfhghyh¢rhÇahÇ‹ fU¤bjd¤ bjÇa tU»wJ” v‹W ‘etr¡â’ j‹
30.4.26 ² jiya§f¤âš J¡f¥g£L M¢rhÇah® ÛJ ÓW»wJ. Ra
uh{a¡ f£áÆ‹ njh‰w¤jhš fhªâaofŸ xL§»dh®, x‰Wik
FiyªjJ, x¤JiHahik kiwªjJ, tF¥ò¥ órš »s«ãaJ v‹W
rjh XyÄ£L¡ bfh©oUªj ‘etr¡â’¡F ï¥bghGJ Rauh{a¡ f£á
xʪJ nghtâš ï›tsî ftiy tu¡ fhuz« bjÇaÉšiy. Ra
uh{a¡ f£á xʪjhš cyf« KG»¥ nghFnkh mšyJ ‘etr¡â’¡F
bršth¡F FiwªJ¥ nghFnkh v‹»w ïufáa¤ij eh« m¿a
Éšiy.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 02.05.1926
273 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 òJ ïw¡Fkâ
ïªâahî¡F¥ òâjhf xU ft®d® c¤ânahf«, xU yh®£
g£l«, xU iu£ Mdu㟠g£l« Mf _‹W òJikfŸ ïw¡Fkâ
M»tªjJ. mªj _‹W« ãuhkz®fS¡nf nghŒÉ£lJ. mjhtJ
S.P. á‹dh, yh®£ á‹dh, iu£ Mdu㟠ÓÅthr rh°âÇ M»a _‹W
ãuhkz®fS¡F«, ãns¡nfh, ï‹òSbt‹rhnth, v¡° nrŠR
ehza kh‰W¥ gŠrnkh KjÈa òJÉahâfŸ ïw¡Fkâ ahdhš mJ
KGikí« ãuhkzušyhjhU¡F¤jh‹ »il¡»wJ. ãuhkzušyh
jhÇ‹ gh¡»ank gh¡»a«.
Fo muR - bg£o¢ brŒâ - 02.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 274
khatu¤âš K«_®¤âfŸ
áy âd§fS¡F K‹ghf khatu¤âš K«_®¤âfŸ tªJ rig
To ufáa nahridfŸ brŒJ Kothd Ô®khd§fŸ brŒJ bfh©L
nghÆU¡»wh®fŸ. mt®fŸ 1. iu£ Mdu㟠ÓÅthr rh°âÇah® 2.
r£l bk«g® r®.á.ã. uhkrhÄ Ia® 3. m£tnf£ b#duš fd« bt§
f£luhk rh°âÇah® M»a _tUnkahF«. ïªj K«_®¤âfS«
nr®ªJ j‰fhy ÃiyikÆš ãuhkz®fŸ v¥go c¤ânahf§fŸ
bgWtJ, ãuhkz t¡ÑšfŸ ïÅ v¥go ãiH¥gJ, ãuhkzušyh
jh®fis VŒ¥gj‰F tÊ ba‹d v‹W nahá¤J Koî brŒJbfh©L
nghÆU¡»wh®fbs‹nw Ãid¡»nwh«. všyh« ufáa¤ânyna
ÆU¡»wJ. Fâiu v¥bghGJ K£ilÆLnkh gh®¥ngh«.
Fo muR - brŒâ És¡f« - 02.05.1926
275 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 ekJ ÃUg®fS¡F
ekJ ‘Fo muR’ ÛJ m‹ò bfh©L mo¡fo g‰gy K¡»a
Éla« g‰¿ f£Liu tiuªJ tU« m‹g®fS¡F ekJ e‹¿a¿
jiy¤ bjÇɤJ¡ bfhŸS»nwh«. jÄHf¤â‹ K‹nd‰w¤âš
M®t§ bfh©L vGj¥bgW« mt®fË‹ x›bthU th¡»a¤ijí«
ngh‰W»nwh«.
Mdhš “Fo muR”¡F Éõajhd« brŒnthÇš gy® , ekJ
g¤âÇif thu¥ g¤âÇif v‹gijí« á¿a msÉš bgÇa Éõa§
fis vL¤J¢ brhšy nt©oÆU¡»wJ v‹gijí« mt®fŸ fUJt
âšiyba‹nw Ãid¡fnt©o ÆU¡»wJ. ekJ f£Liu¡ f®¤jh¡
fŸ g¡f« g¡fkhŒ tiuªj Ú©l f£Liufis mD¥ãÉL»wh®fŸ.
ehŸnjhW« tU« ï¡f£Liufis k£oY« óuhî« ãuRÇ¥
gjhf it¤J¡ bfh©lhY« 12 g¡f§fS¡F nkyh» ÉL«. m¡
f£Liufis¢ RU¡» btËÆLtbj‹whY« mjid M¡»nahÇ‹
fU¤J òydhfhJ nghŒÉLbkd mŠr nt©oÆU¡»wJ. Mfnt,
ÄFªj kd tU¤j¤Jl‹ fZl¤njhL ï¤jifa f£Liufis jŸË
Él neU»wJ.
Mifahš, ekJ Ã%g nea®fŸ m‹ò T®ªJ ïÅ tiuí«
f£Liufis Äf¢ RU¡» bjËthf 炙ƚ vGâ mD¥òkhW
nf£L¡ bfhŸS»nwh«. RU§f¢ brhšÈ És§f it¤jny e‹W.
(g-®)

Fo muR - m¿¡if - 09.05.1926

Fo muR - 1926 ( 1) 276 277 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 kJiuåu‹ :
X£l¡ fhR, cilªj ry§if, bršyh¡ fhR, br«ò, ã¤jis¤ J©L
ïJfŸ všyh« ïªâah r£lrig¡F« br‹id r£lrig¡F«
nghŒ eh‰fhÈÆš c£fh®ªJ bfh©L Ia«kh® brh‰go Ml¥
ngh»‹wJfŸ. ïijÉl ï‹D« v‹d k»ik nt©L«?
fhªâÆ‹ k»ik
rhK©o:
ïu©L »uhk tháfË‹ r«ghõid mnla¥gh! ïJ nghjhjh? nghJ« nghJ«. kfh¤khÉ‹ bgaiu¢
brh‹dhny ï›tsî fhÇa« el¡»wjh! ïÅ mªj kfh‹
j§fS¡F RthÔdkhŒ É£lhš v›tsî el¡fhJ?rÇ rÇ, ïÅ
rhK©o:
nkš ngRtâšiy!
V, m©nz kJiu åuh! všnyhU« fhªâia kfh¤kh,
kfh¤kh v‹W T¥ãL»wh®fns, mt®»£l VjhtJ k»ik ïU¡
»wjh? Fo muR - ciuahlš - 09.05.1926
kJiuåu‹:
k»ik v‹whš v‹d ?

rhK©o:
k»ik v‹whš bjÇahjh? á¤J Éisah£L. fšiy f‰f©L
brŒ»wJ; rhÂia rªjd« brŒ»wJ; fŸis g‹Üuh¡FtJ. ïªj
khâÇ á¤J Éisah£L¡fŸjh‹.
kJiuåu‹:
mnla¥gh! ïJjhdh á¤J v‹»wJ! ïbjšyh« mtUila
áZa¥ ãŸisfŸ brŒJÉLth®fŸ. mâY« jÄœ eh£oÈU¡
F« F£o kfh¤kh¡fŸ ï¥bghGJ Tl brŒJ tU»wh®fŸ. ïJ
xU mârakh?

rhK©o:
mâra« brhšY»nw‹ nfS. nry« $kh‹ Mâehuhaz¢
br£oahU¡F tlM®¡fhL ÍšyhÉny r£lrig bk«guhÆU¡
»wJ. ïJ v¥go¥g£l á¤J gh®¤jhah? m¥òw« br‹id¡
fh®bghnuõid¥ ghU - gh®¤jhah? ï‹d« nfS; ïJfisÉl
xU bgÇa á¤J Éisah£L fh£L»nw‹ gh®. $kh‹ v«.nf.
M¢rhÇahU¡F ïªâah r£lrig bk«guhÆU¡»wJ. ïijÉl
ï‹d« v‹d bgÇa á¤J ntQ«. ïªj á¤J¡fŸ všyh«
mtUila bga® v‹»w kªâu¤ij¢ brh‹dâdhnyna
V‰g£lJ. ïÅ ïªj tUõ¤â‰F mtUila áZa®fŸ F£o
kfh¤kh¡fŸ ntiy brŒa¥ ngh»wh®fŸ. m¥bghGJ kfh¤kh
É‹ k»ikia xU if gh®¡»whah?

Fo muR - 1926 ( 1) 278 279 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


r£l nfh®£
g¤âuhâgU¡F« FoahdtD¡F« r«ghõid
Foahdt‹: mŒah, g¤âuhâgnu! áy t¡ÑšfŸ ïu©L
føÆY« Õ° th§F »wh®fshnk, ïJ th°jtkh?
g¤âuhâg® : V‹ ? mjdhš v‹d j¥ãj«. xU føÆš Õ°
th§F«nghJ ïu©L føÆš th§»dhby‹d? _‹W føÆš
th§F»w t¡ÑšfŸ Tl ïU¡»wh®fŸ. mjdhš v‹d j¥ò?
Foahdt‹: _‹W føba‹whš v‹d? vd¡F
bjÇaÉšiyna.
g¤âuhâg®: ïJ bjÇahjh? thâ, ãuâthâ, rh£á M»a _‹W
f£á.
Foahdt‹: rh£á vj‰fhf¡ bfhL¥gh®?
g¤âuhâg®: rh£á âUo ïU¥gh®, b#ÆY¡F¥ nghÆU¥gh®,
fl‹fhuuhÆU¥gh®, bghŒ rh£á brhšÈÆU¥gh®, mâfhÇfS¡F
yŠr« th§»¡ bfhL¤âU¥gh®, ïªj t¡Ñiy¥g‰¿ VjhtJ ngá
ÆU¥gh®. ïitfisbašyh« f£á¡fhu®fŸ ng¢ir¡ nf£L¡
bfh©L g¥Ë¡ nfh®£oš mtkhd¥gL¤jhkš ïU¥gj‰fhf rh£á
fS« t¡ÑY¡F¥ gz« bfhL¥gJ©L.
Foahdt‹: ï¥go ïu©L _‹W ngÇl« gz« th§»dhš
mJ nah¡»akhFkh?
g¤âuhâg®: V‹? xUtÅl« th§FtJ kh¤âu« v¥go
nah¡»akhF«? mªj¥ gzK« m¡»ukkhf¤jhnd th§F»wh®fŸ.
Vnjh bghŒnah, òSnfh, ã¤jyh£lnkh, jªâunkh brŒJ mtD¡F
nf° b#ƤJ bfhL¥gjhf¤jhnd th§F»wh®fŸ. ïJ v¥go
nah¡»akhF«? mâfhÇfŸ yŠr« th§»¡ bfh©L Pha Énuhj
khŒ¤ Ô®¥ò¢ brŒtj‰F«, t¡ÑšfŸ gz« th§»¡ bfh©L Pha
ÉnuhjkhŒ¤ Ô®¥ò¥ bgw ghLgLtj‰F« ɤâahrÄU¥gjhf
vd¡F¤ njh‹wÉšiy. t¡Ñš Pha¥go ngRthndahdhš mJ
Fo muR - 1926 ( 1) 280
xG§Fjh‹. m¥goahdhš t¡Ñny nt©oaâšiy. cŸsij
f£á¡fhund mâfhÇÆl« brh‹dhš Ãaha¥go elªJ ÉL»wJ.
t¡Ñš vj‰F? xU rka« r£l« vL¤J¡ fh£Ltj‰F v‹W brhšy
yh«. r£l« ïu©L f£á¡F«jh‹ mETykhÆU¡»wJ. thâ t¡Ñš
xU kjuh° r£l ò°jf« fh£odhš ãuâthâ t¡ÑY« xU fšf¤jh
r£l ò°jf« fh£Lth®. m¥ÕY¡F¥ nghdhš m§nf g«ghŒ, myAh
gh¤ mšyJ ntW r£l ò°jf§fŸ. Infh®£L¡F nghdhš m§nf
Óik¥ ò°jf§fŸ fh£l¥gL«. ïjdhš t¡ÑY¡F¥ gz« bfhL¥
gâš yhgbk‹d? áy C®fËš xUtU¡bfhUt® r©il tªJ
É£lhš xUt‹ áy ngh¡»ÇfS¡F fŸS th§»¡ bfhL¤J k‰w
tid mo¡F«go brhšYtijí«, mog£lt‹ mnj ngh¡»Çf
S¡F rhuha« th§»¡ bfhL¤J KjÈš mo¡f¢ brh‹dtidna
âU¥ã mo¡f¢ brhšYtijí« eh« gh®¡»nwhkšyth? mJnghš
jh‹ t¡ÑšfŸ it¥gJ«. eh‹ gz« bfhL¤jhš vd¡F; Ú gz«
bfhL¤jhš cd¡F; ïu©L ngU« gz« bfhL¤jhš ïu©L
ngU¡F«. ïâš j¥ò v‹d?
Foahdt‹: m¥goahdhš t¡ÑšfŸ ïu©L f£áÆY«
gz« th§f¡ TlhJ v‹W r®¡fh® r£lÄU¡»wnj, mbj‹d?
g¤âuhâg®: r®¡fh® r£l¤ij¥ g‰¿ ftiy¥glhnj. mnj
r£l¤âš t¡ÑšfŸ j§fŸ kd¢rh£á¡F ÉnuhjkhŒ vJî« ngryh«
v‹¿U¡»wnj gh®¤jhah? mšyhkY« ïªj T£l¤âš ïUªJjhnd
r®¡fhuh® KÅ Ó¥ò Kjš Infh®£L #£#& tiuÆY« bghU¡» vL¡
»wh®fŸ v‹gJ« mt®fŸ jh‹ ïªj r£l¤ij Ãiwnt‰W»wt®fŸ
v‹gJ« cd¡F¤ bjÇahjh?
Foahdt‹: m¥goahdhš v¥go¤jh‹ Ãaha« f©L
ão¡»wJ?
g¤âuhâg®: Ãaha« f©Lão¡f nt©L« v‹»w ftiy
ahU¡F ïU¡»wJ v‹W Ãid¡»whŒ. t¡ÑY¡F« ïšiy; mâ
fhÇ¡F« ïšiy; r®¡fhU¡F« ïšiy. r®¡fhuh® t¡Ñiy¡ bfh©L
r£l« brŒâU¡»wh®fŸ. mªj t¡Ñšfis¡ bfh©Ljh‹ Ãiwnt‰W
»wh®fŸ. mªj r£lgo všnyhU« elªJ bfhŸs nt©L«. cjhuz
khf, xUt‹ k‰wtD¡F¥ gz« bfhL¡f nt©L«; nfh®£oš ãuhJ
brŒjhš bfhL¤jt‹ bfhL¤jjhŒ¢ brhšY»wh‹. th§»dt‹
th§»djhŒ x¥ò¡bfhŸS»wh‹. Mdhš r£l¥go bfhL¡f nt©
oa âšiyba‹whŒÉL»wJ. mJnghynt xUt‹ k‰bwhUtid¡
bfh‹W ÉL»wh‹. br¤J¥ nghdJ« Ã#«, bfh‹wJ« Ã#«. Mdhš
mt‹ r£l¥go rhfÉšiy, r£lgo U#&thfÉšiy, U#&thdhY«
r£l¥go bfhiy mšy v‹W Ô®khdkh» ÉL»wJ. ïitfis¥
281 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
gh®¤jâšiyah? nfh®£L v‹whš (yh nfh®£L) r£lnfh®£L jhnd?
r£l¥go c©lh? ïšiyah ? v‹W jhnd gh®¡»wh®fŸ. Ãaha¡
nfh®£L mšynt! Ãaha¥go brŒjhuh ïšiyah? v‹W gh®¥g
âšiyna. Mjyhš t¡Ñšfis¥ g‰¿í« F‰w« brhšyhnj; mâfhÇ
fis¥ g‰¿í« F‰w« brhšyhnj; r®¡fhiu¥ g‰¿í« F‰w« brhš
yhnj; ïj‰bfšyh« MjhukhÆU¡»w mŒakhiu¥ g‰¿ nt©L
khdhš brhšÈ¡ bfhŸ. ïšyhÉ£lhš, ïbjšyh« bjǪJ« kWgo
í« cd¡F¥ ò¤â tUtâšiyna.Mjyhš c‹idna nt©L
khdhš brhšÈ¡bfhŸ.
Foahdt‹: m¥goahdhš nfh®£L¡F¥ nghtnj R¤j¥
gƤâa¡fhu¤jd«jh‹ v‹W gL»wJ. fl‹ th§»dtnd â‹whY«
guthÆšiy. mtÅl¤âš tNš brŒtjhŒ Ãid¤J¡ bfh©L
mÃahakhŒ t¡ÑY¡F«, r®¡fhU¡F«, c¤ânahf°j®fS¡F«
mGtJ ò¤âÆšyh¤jd«jh‹ v‹W« gL»wJ. ïj‰F VjhtJ
tÊÆšiyah?
g¤âuhâg®: tÊba‹d? t¡ÑšfŸ xÊa nt©L«. mt®fŸ
xʪjhš KjyhtJ r®¡fhuh® nah¡»akhŒ el¥gh®fŸ; #d§fS«
nah¡»akhŒ el¥gh®fŸ; eh£oš m¡»uk« mâfkhŒ el¡fhJ.
Foahdt‹: m¥goahdhš ãwF na‹ r®¡fhuh® tUõ¤ J¡F
tUõ« t¡Ñšfisí« nfh®£Lfisí« mâf¥gL¤â¡ bfh©nl
tU»wh®fŸ?
g¤âuhâg®: ekJ eh£oš gh®¥gd® v‹W xU #hâÆU¡»wJ.
mJjh‹ ekJ mŒa®kh®fŸ. mt®fS¡F clÈš gy« ïšiy; ghL
g£L¤ â‹d¡ ifahyhfhJ; jiyKiw jiyKiwahŒ Cuh® Kjiy¤
â‹nw tH¡f«; mJî« ef¤âš mG¡F¥ glhkš mâfhu«
g©Âna â‹D»w ng®tÊfŸ. m¤Jl‹ mt®fS¡F, bfhŠr«
jªâuK« bjÇí«. mj‰nf‰wh‰nghš ek¡F thŒ¤j r®¡fhnuh brhšy
nt©oaâšiy. ït®fŸ mŒakhiu Él x‹dh« be«g® ng®
tÊfŸ. mŒakhuhtJ ï§nfna â‹W fʤJ ÉL»wh®fŸ. r®¡fhnuh
_£il f£o¡ bfh©L ngh»w MrhÄfŸ. ït®fŸ ïu©L ngU¡F«
mETykhd xU ãiH¥ò nt©Lkhdhš T£L¡ bfhŸis mo¥gJ
nghš ïU¡f nt©L«. Mjyhš mj‰nf‰wJ ïªj t¡Ñš ãiH¥ò«
nfh®£LfSªjh‹. mjdhšjh‹ r®¡fhU« ïij ts®¤J¡ bfh©nl
ngh»wh®fŸ.
Foahdt‹: r®¡fhU« gh®¥ghU« ãiH¡f ekJ #d§fŸ
ï›tsî fZl¥gL»wjh? ïJ v‹d r®¡fh®? ïJ v‹d gh®¥gh®?
ït®fŸ ãiH¡f eh« bfL»wjh? ï¤jid mÃahakh?
Fo muR - 1926 ( 1) 282
g¤âuhâg®: ïJjhdh bgÇa mÃaha«; fŸS¡fil, rhuha¡
filia¥ gh®. fŸS c‰g¤â brŒtJ eh«, ɉgJ eh«, Fo¥gJ
eh«, Fo bfLtJ eh«, ïjdhš ãiH¥gJ t¡Ñš v‹»w mŒakhU«,
r®¡fhU«, mt®fŸ c¤ânahf°j®fS« jhnd. ï›tsî gzK«
ït®fŸ jhnd g§Fngh£L¡ bfhŸS»wh®fŸ.
Foahdt‹: ïj‰F v‹djh‹ brŒtJ?
g¤âuhâg®: v‹d brŒjhY« KoahJ. kfh¤kh fhªâ
brh‹dgo brŒtJjh‹ ïj‰F kUªJ.
Foahdt‹:
Foahdt‹:kfh¤kh fhªâ ï¥bghGJ tu tu v‹dnkh tH
tH v‹W nghŒ É£lh® v‹W brhšÈ¡ bfhŸS»wh®fns!.
g¤âuhâg®: ï¥bghGJ tHtH v‹W ïUªjhš cd¡bf‹d?
K‹ mt® brh‹dJ« vGâdJ« m¥gonajh‹ ïU¡»wJ. ï¥bgh
GJ mâš x‹W« vtU¡F« rªnjfÄšiy. Mjyhš mªj¥go
el§fŸ.
Foahdt‹: mbjšyh« c§fis¥ nghbyh¤jt®fŸ jh‹
el¤â it¡f nt©L«. eh§fshf el¥gbj‹whš Mf¡ Toa
fhÇakšy.
g¤âuhâg®: Mf£L«. ï¥bghGJ v‹dnkh ï‹D« 6, 7
khj¤â‰F eh£oš mnah¡»a®fS¡F bfhŠr« bršth¡F mâfkhf
ïU¡F«. ã‹dhš všyh« rÇg£L¥ nghF«. ãwF Ú§fshfnt elªJ
bfhŸSå®fŸ. rÇ nghŒ thU§fŸ.
Fo muR - ciuahlš - 09.05.1926
283 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

mŒa§fh® j®k«
-á¤âuò¤âu‹
nfhit $kh‹ bt§»£lukzŒa§fh® j®k¤â‹ ïufáa«
‘Fo muáš’ btËahdâdhš $kh‹ Ia§fh® Kjš gy ãuhkz®
fS¡F«, mtuJ j®k¤âš g§F bfh©l - bfhŸs ïU¡F« áy
ãuhkzušyhj g¤âuhâg®fŸ, ãurhuf®fŸ v‹nghU¡F« M¤âu§
»s«ãÉ£lJ. j®k¤ij¥ g‰¿ ek¡F bghwhikah? ah® j®k« brŒt
jhÆUªjhY«, mJ v‹d j®kkhÆUªjhY«, bghJthf c©ik¤
j®k« v‹whny mij tunt‰gh®fns jÉu vtU« mij btW¡f
kh£lh®fŸ. Mdhš bghJ #d§fis Vkh‰w¢ brŒí« xU Nœ¢á¡F
j®k« v‹W bga® bfhL¥gjdhš m¿îŸst‹ - nah¡»a‹ bghJ
#d§fŸ VkhW«go gh®¤J¡ bfh©oU¡fnt kh£lh‹. m¥go¥
gh®¤J¡ bfh©oU¥gt‹ nfhiHí« Raeythâínk Mth‹.
nfhit ÍšyhÉš c©ikahd j®k« brŒj ãuò¡fËšyh
kÈšiy. cjhuzkhf nfhit¡fL¤j ÕsnkL v‹D« CÇš $kh‹
fŸ ã.v°. nfhɪjrhÄ ehíL m‹ r‹° v‹»w ãugy ehíL fd
th‹fŸ FL«g« ïUªJ tU»wJ. mt®fŸ j¡f brštKŸst®fŸ.
20 y£r %ghŒ _yjdKŸs xU bgÇa üš Äšiy ît»¤J
tU»wh®fŸ. ït®fŸ bghJ#d cgfhu¤âš ïw§»dh®fŸ. 30, 40
MÆu« %ghŒ bryÉš xU bgÇa gŸË¡Tl« f£odh®fŸ. mj‰F
gâdhÆu¡fz¡fhd óÄ É£lh®fŸ. khzt®fS¡F ÉLâ (Ah°lš)
V‰gL¤âdh®fŸ. ïisP®fŸ ÉtrhaK« if¤bjhÊY« f‰f xU
bjhʉrhiy na‰ghL brŒjh®fŸ. ïj‰fhf j§fŸ FL«g brh¤âš
xU ghf¤ijí« j§fS¡F ĚȚ tU« tUõthÇ tU«goÆš xU
ghf¤ijí« ï¤j®k¤â‰F vGâ it¤jh®fŸ. ï¥bghGJ« nfha
K¤öU¡F ah® nghdhY« ït‰iw¤ bjǪJ bfhŸsyh«. ïâš
ïufáa« x‹WÄšiy. ïªj j®k« jhÿfh, Íšyh ngh®L vby¡õ
D¡fhfnth r£lrig vby¡õD¡fhfnth mt®fŸ brŒa Éšiy.
ï¤j®k« brŒjij¡ TÈ bfhL¤J MŸ it¤J És«gu¥
gL¤jÉšiy. mt®fsJ j®kK« jhdhfnt tUõ¡fz¡fhŒ
ehS¡F ehŸ ÉU¤âah»¡ bfh©nl tU»wJ. rÛg¤âš br‹Åkiy
Fo muR - 1926 ( 1) 284
nt£Ltghisa« órhÇ v‹»w xU g¡j® gâdhÆu¡fz¡fhd %ghŒ
bgWkhd brh¤ij j®k rhrd« vGâ mªÃa® ifÆnyna x¥òɤJ
É£lh®. mj‰F xU És«guK« mt® brŒantÆšiy.
ït‰iwÉl btF rÛg¤âYŸs bfhLKoÆš $kh‹
bgÇa©zŠ br£oah® v‹»w xU fdth‹ áy eh£fS¡F K‹
15,000 %ghŒ bgWkhdKŸs óÄí«, 8000 %ghŒ¡F f£llK« f£o¡
bfhL¤J, ï¥nghJ kWgoí« 50,000 %ghŒ¡F nkš bgW«goahd
brh¤J¡fis bfhLKo r§fu ɤâahrhiy v‹»w gŸË¡Tl¤â‰F
br£ošbk©L _y« vGâ it¤J RthÔdK« brŒJ É£lh®.
nk‰bfh©L buh¡f¥ gzkhf 12,000 %ghŒ °Tš g©L¡F¡ bfhL¤J
ÄU¡»wh®. ït® v›Éj âw¥òÉHhî« m§Fuh®¥gz ÉHhî«
brŒaÉšiy; És«guK« brŒaÉšiy. g¤âÇif¡fhuU¡F¥
gz§bfhL¤J¥ nghl¢ brhšyîÄšiy. kfh¤kh fhªâ, g©oj neU,
$kâ rnuh#Å KjÈa bgÇah®fS¡F¤ jdJ j®k¥ bgUikia
vGjîÄšiy. ï¥gobašyhÄU¡f, nfty«, xU r£lrig X£L¥
bgw - vâ® mngBfiu¤ njh‰fo¡f - ï›tsî jªâu§fS«
kªâu§fS« brŒjhš brŒjt® Äf¥ bgÇatuhŒ¥ nghŒ ÉL»wh®.
mij btËÆš vL¤J¢ brhšYgt® mnah¡»a®fshŒ¥ nghŒÉL
»wh®fŸ v‹whš k¡fŸ Ãiyia v‹d bt‹W brhšYtJ.
$kh‹ Ia§fhiu¥nghš ijÇakhŒ j®k És«gu« brŒa
vtuhtJ ã‹ th§»dhš mt®fŸ njhšÉíw nt©oajh? ïªj
ijÇa¤â‰fhf kh¤âu« Ia§fh® bt‰¿íwnt©oajh? r£lrig
bk«guhtj‰F ïªj ijÇa«jhdh nah¡»aij? $kh‹ Ia§fh®
ï›tsî És«gu« V‹ brŒa nt©L« ïtU« ïu©L jlit-
MW tUõfhy« - r£lrig¥ gjÉia milªJ mDgɤjhŒ
É£lJ; ïÅ ntbwhUt®jh‹ mDgÉ¡f£Lnk; ah® å£L brh¤J.
ïªj ÍšyhÉš 60,000 X£l®fŸ ïUªjhš Rkh® 3,000 X£l®fŸTl
ãuhkz®fŸ ïU¡f kh£lh®fŸ. 57,000 ãuhkzušyhj X£l®fŸ
ïU¡F« xU °jhd¤â‰F 3,000 X£LŸs ãuhkz® v¤jid jlit
mªj¥ gjÉia mDgÉ¥gJ? MW tUõ« gh®¤jJ nghJbk‹W
ït® V‹ bfsutkhŒ Éy»Él¡ TlhJ? nfhaK¤ö® ÍšyhÉš
r£lrig¥ gjÉia mDgÉ¡f ïtiuÉl ntW eg®fŸ ïšiyah?
nfty« ïªj¥ gjÉ bgw ï›tsî jªâu« brŒJ 57,000 ngiuí«
Vkh‰¿ r£lrig¡F¥ ngh»wt®, nghdã‹ ïtuhš #d§fŸ v‹d
gy‹ mila Koí«? ï«khâÇ nguhiríŸst®fŸ v›tsî fhy¤
â‰F #d§fis Vkh‰w Koí«. $kh‹ Ia§fh® És«guK« bt‰¿
í« VjhtJ rhk®¤âa¤ijí«, r¡âiaí«, njr g¡âiaí«, ehza¤
ijí«, jFâiaí« bghW¤âU¡»wjh? $kh‹ Ia§fh® gz¤ijí«,
285 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
jªâu¤ijí«, És«gu¤ijí« ãuhkzušyhjh® r_f¤ Jnuhf¤
ijí« mt®fsJ K£lhŸjd¤ijí« jhnd mo¥gilahf¡
bfh©oU¡»wJ. ïij c¤njá¤J¤jhnd mDgtrhÈfŸ, muáaÈš
gz¤ âÄU«, jªâuK«, Nœ¢á És«guK«, r_f¤ JnuhfK«,
m¿ahikahš neU« eZlK«, V‰glhkš ïU¡f nt©Lkhdhš
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« V‰gl nt©L« v‹W fjW»wh®fŸ.
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« V‰g£oUªjhš $kh‹ Ia§fh® 6
tUõ« mDgɤJÉ£L ï‹D« 3 tUõ¤â‰F ï›tsî
És«gu« brŒthuh? KjyhtJ, xU tUõ¤â‰fhtJ ïtU¡F Kiw
tUkh? 30 MÆu« mšyJ 50 MÆu« bryî brŒjhY« »il¤J
ÉLkh? 2 yBkšy, 10 yB« v‹W j®k És«gu« brŒjhY« M»
ÉLkh? nfhaK¤ö® ÍšyhthdJ jÄœeh£oš xU F¿¥ã£l Íšyh.
$kh‹ Ia§fhiu¥ nghš v¤jidnah gz¡fhuU«, g£l¡fhuU«,
#Û‹jhuU«, r¡âíŸst®fS«, mtiuÉl jFâí« cÇik
íKŸst®fSÄU¡f Ia§fhnu mo¡fo tunt©Lbk‹gJ “ntj¡
f£lisah, rh°âu r«kjkh? kDj®kkh?” ïªj xU áW gjÉna
ãuhkzušyhjh® 100-¡F 97 ng® cŸs r_f¤ij ï›tsî nkhr«
brŒíkhdhš ï‹D« bgÇa gjÉfŸ - Rauh{a¥ gÇghyd« ngh‹w
uh#h kªâÇ¥ gjÉfŸ - ï‹D« v›tsî nkhr¤ij ÉisÉ¡fhJ?
jÉuî« ïªj Ãahakhd r§fâia eh« vGJ« nghnj $kh‹
Ia§fhU¡F« mtuJ áZa¡ nfhofS¡F« á¥gªâ nfhofS¡F«
ï›tsî M¤âuK« nfhgK« kdtU¤jK« tUkhdhš, jÄœ
eh£o‰nf V‹ - ïªâah njr¤â‰nf uhF nfJfŸ nghš ïU¡F«
ãuhkz¥ g¤âÇiffS«, ãuhkz¥ ãurhuf®fS«, mt®fshš
M£bfhŸs¥g£l ãuhkzušyhj ãurhuf®fS« c©ik¡F Énuhj
khŒ ïuî« gfY« ãuhkzušyhjh® ÛJ bghŒí«, ã¤jyh£l§fS«
brhšÈ Éõk¥ ãurhu« brŒ»‹wh®fns, mjdhš ãuhkzuš
yhjh®fS¡F v›tsî r§flK«, M¤âuK«, nfhgK« tuhJ? “Fo
muR” ngh‹w g¤âÇifahtJ Rkh® 10 ãuhkz rªjhjhu® fis¡Tl
cil¤jhdjhÆU¡fhJ. mâY« 7 ng® bfsut rªjhjhu®
fshÆU¥gh®fŸ. ‘Rauh{ah’, ‘RnjrĤâu‹’ ngh‹w g¤âÇiffŸ
ãuhkzušyhjh® gz¤ânyna el¡»wJ. ãuhkzušyhjh® j§fŸ
gz¤ijna bfhL¤J j§fŸ r_f¤ijna ghHh¡Ftj‰F clªijah
ÆU¥gJ nghš mitfS¡F rªjhjhu®fshÆU¡»wh®fŸ. ïij¡
nf£gt®fS¡F v›tsî kdntjid V‰gL«. x›bthU ehS«
ïªj¥ g¤âÇiffËš ãuhkzušyhjh®fis¥g‰¿ vGJ« bghŒí«
òSF« fz¡F tH¡»šiy. mij¡ ftÅ¡fnth, âU¤jnth, nfhg¥
glnth, M¤âu¥glnth MËšiy. ‘Fo muR’ c©ikia- j‹
kdâ‰F c©ikba‹W g£lij vGâdhš ïj‰F - ï›tsî mlh
Joah?
Fo muR - 1926 ( 1) 286
$kh‹ Ia§fhU¡F¤jh‹ gzÄU¡»wJ; g¤âÇiffŸ
ïU¡»‹wd; gz« th§»¡ bfh©L ngrî« vGjî« MSfŸ
ïU¡»wh®fŸ. ïjdhš v›tsî m¡»uk« brŒjhY« jhuhskhŒ¥
bgÇa kÅjuhŒ ÉL»wh®. ïitfŸ ïšyhjt®fŸ fâ v‹d MtJ?
v›tsî nah¡»a®fshÆUªjhY«, njrg¡j®fshÆUªjhY«
mt®fŸ nah¡»aij btËtUtj‰»šiy. btËtuhÉ£lhY«
mtáaÄšiy; mt®fSila bjh©L njr¤â‰F¥ ãunah#dÄš
yhjnjhL mnah¡»a®fŸ brŒifí« mnah¡»a¤jdK« cyf¤âš
kâ¡f¥g£L kȪJ ngh»wnj v‹gJjh‹ ekJ c©ikahd r§fl«.
mšyhkY« bj‹dh£oš bj‹dh£lhÇ‹ ãuâÃâfŸ $kh‹fŸ
br‹id V.bu§frhÄ Ia§fh®, v°.ÓÅthrŒa§fh®, v°. r¤âa_®¤â
Ia®, v«.nf. M¢rhÇah®, nfhit á.É. bt§»£lukzŒa§fh®, F«g
nfhz« r¡»ut®¤â Ia§fh® M»a ït®fŸjhdh? ït®fisÉl
nah¡»a®fS« njr g¡j®fS« ntW vtU« ekJ eh£oš ïšiyah?
ït®fËl« gz« th§»¡ bfh©L ngR»wt®fS« vGJ»wt®
fSªjhdh ‘njr¤ bjh©l®’, ‘njr g¡j®’. ït®fS¡F v¥go ïªj¥
gjÉ tªjJ? gzK« g¤âÇifí« j§fŸ iftrÄU¥gnjhL, nah¡»
ak‰w tÊÆš bryÉLtJ« vGJtJkhd Fz¤âdhšjhdh
mšyth?
jÄœeh£o‹ rh®ghf rg®kâ uhÍ x¥gªj¤â‰F¥ nghÆU¥gt®
fŸ v¤jid ng®? $kh‹fŸ ÓÅthrŒa§fh®, bu§frhÄ Ia§fh®,
r¤âa_®¤â Ia® M»a ït®fŸ brŒJtU« uhÍia x¥ò¡ bfhŸs
thtJ ït®fis nah¡»a®fŸ v‹W brhšythtJ jÄœ eh£oš
v¤jid ng® ïU¡»wh®fŸ. ït®fis¤ jiyt®fŸ v‹W brhšY«
ekJ $kh‹ âU.É.fÈahzRªju KjÈahiuna r¤âakhŒ¡ nf£¥
ngh«. ït®fŸ jiyt®fsh? ït®fis nah¡»a®fŸ v‹W mt®
fUJ»whuh? ït®fŸ brh‰go el¡f jahuhÆU¡»whuh? x‹¿‰F
Äšiy. ï¥goÆU¡f ït®fŸ v¥go¤ jiyt®fŸ M»wh®fŸ?
gzK« MS« g¤âÇifí« jh‹ fhuz«. mnef nah¡»a®fS«
c©ik njrg¡j®fS« mt®fsJ ï‹¿aikahj bjh©L«
njr¤â‰F cgnahf¥glhkš V‹ kiwªJ »l¡»wJ. gzK« MS«
g¤âÇifí« ïšyhjjhšjh‹. Mjyhš ghku #d§fŸ X£l®fŸ
ï›És«gu§fis e«ã VkhwhkY« mehtáakhŒ mªÃaiu it»
wh®fŸ v‹W Ãid¤J e«ÛJ mtru¥g£L M¤âu¥glhkY«
c©ikia m¿í«go nt©L»nwh«.
Fo muR - f£Liu - 09.05.1926
287 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 gL¤â¡ bfhŸs nt©Lnk jÉu MS¡F xU Kiwia mDrǤJ
xUtU¡ bfhUt® fh£o¡ bfhL¡fyhfhJ v‹w uhÍ¡F tªjh®fŸ.
ïªj uhÍia nk‰f©l âU£oš g§FŸst®fbsšyh« Mdªj
khŒ¥ ghuh£odh®fŸ. Mdhš, jÄœeh£oYŸs g§F¡fhu®fS¡F
ïj‰F K‹dnkna _¡F mG»¥ nghÆUªj goÆdhš ïªj
rg®kâ uhÍÆ‹ K¿î uhÍia¥ ghuh£l Mu«ã¤jhš _¡»š òG c©lh»ÉLnkhbt‹W
mŠá mªj uhÍia x¥ò¡bfhŸs kdÄšyhjt®fŸ nghš bghŒa
Gif mGjh®fŸ.
Rauh{a¡ f£áahU¡F« gu°gu x¤JiH¥ghs®fS¡F«
jÄœeh£L¡F bgÇa rªnjhõ rkh¢rhu« bfh©LtUtJ nghš
btË¥gilahŒ cŸs ɤâahrbkšyh« ft®‹bk©lh® ïz§»
ïªj uhÍ r§fâia¡ bfh©Ltªj Ia§fh® nfhZo¡F¤ jÄœ eh£L¥
tªjhš 1,000, 5,000 r«gsKŸs c¤ânahf§fis V‰W¡bfhŸt
g§F¡fhu®fË‹ mGif bgÇa Mg¤ij c©lh¡»É£lJ. ï›
bj‹gJ K‹dtU¡F«, ft®‹bk©lh® v›tsî ïz§»
“bt¢rÇ¡if”ia¤ ö¡»¡ bfh©L kWgoí« Mkjhgh¤J¡F Xo
tU»wh®fnsh m›tsî¡F¤ jFªjgo 1,000, 5,000 r«gsKŸs c¤â
dh®fŸ. jiyt® g©oj neUit¥ ão¤J xU fuz« nghl¢ brh‹
nahf§fis V‰W¡ bfh©L mj‰F¤ jFªjgo elªJ¡ bfhŸt
dh®fŸ. mt® m¥gona xU mªj® mo¤jh®. ï›tªjiu b#af®
bj‹gJ ã‹dtUilaJkhd btË¥gil bfhŸiffshF«. ïªj¡
bfšf® T£l¤jh® kâ¡fhkš mtut® ifahyhdij mtut® gh®¤J¡
bfhŸif¡F« Äjthj«, #°O°, bgr©l«ikah® M»nah®fS
bfhŸtbj‹gj‹ KoÉ‹ ngÇš uhÍ K¿ªjJ v‹»w bganuhL
ila f£á¡ bfhŸif¡F« ahbjhU Éjkhd ɤâahrK« btË¥
fiyªJ É£lh®fŸ. ïªj uhÍ K¿î¡F¥ g©oj neU xU rkhjhd«
gilahfîÄšiy, ïufáakhfîÄšiy. Rauh{a¡ f£á¡F« nk‰
brhšY»wh®. mJ vJnghby‹whš, nj§fhŒ âULtj‰fhf xU
f©l k‰w f£áfS¡F« mªju§f¤âš ahbjhU Éjkhd ɤâahr
âUl‹ bj‹id ku¤â‹nkš V¿dh‹; ku¡fhu‹ f©L bfh©l
KÄšiy. Rauh{a¡ f£á “rh¤jKâš ky mKJ ÉGªJ É£lJ,
îl‹ âUl‹ jhdhfnt ÑnH ïw§» tªjh‹. ku¡fhu‹ âUlid¥
tof£odh¥ nghš thW” v‹gJ nghš ft®‹bk©lh® ïz§»
gh®¤J V‹ ku¤â‹ nkš V¿dhŒ v‹W nf£lh‹. âUl‹ f‹W
tªjhš c¤ânahf« V‰W¡ bfhŸtbj‹W brhšYtJ, X£l®fis
F£o¡F¥ òšY¥ ãL§f¥ nghnd‹ v‹W brh‹dh‹. ku¡fhu‹
Vkh‰Wtj‰F jÄœeh£L Ia§fh® nfhZofŸ brŒj Nœ¢ána
bj‹id ku¤â‹ ÛJ òš VJbt‹W nf£lh‹. âUl‹ mjdhšjh‹
ašyhkš ntwšy. Vbd‹whš mt®fŸ jÄœeh£oš #°O° f£á
ÑnH ïw§» tªJ É£nl‹ v‹W brh‹dh‹. mij¥nghš g©oj
ahiu¥ nghyî«, Äjthj¡ f£áahiu¥ nghyî«, jh§fS« c¤â
neU v‹»w ãuhkz® rkhjhdK«, jÄœeh£L Ia§fh® v‹»w
nahf« bg‰W¡ bfhŸStj‰F tªJÉ£nlhbk‹W brh‹dhš ghku
ãuhkz® rkhjhdKÄU¡»wJ. g©oj neU nah¡»akhd Ãiyik
#d§fŸ Vkhw kh£lh®fŸ v‹W Ãid¤J mj‰fhf f©Lão¤j
Æš ïªj rkhjhd« brŒJ bfh©oU¥ghnuahdhš jdJ rkhjhd¤ij
jªâukhF«. ïªj jªâu¡fhunu Rauh{a¡ f£áÆY« fh§»uáY«
j‹id¥ ã‹g‰Wnth® x¥ò¡bfhŸs kh£nl‹ v‹W brh‹dî
Mâ¡f« brY¤J»wt®fshdâdhš mitfËY« j§fŸ jªâu§
lnd jiyik¥ gjÉÆÈUªJ Éy»ÆU¥gh®. ïJjh‹ RakÇah
fis Ãiwnt‰¿¡ bfh©lh®fŸ. g«ghŒ¡fhuU«, kAhuhZou¡fhu
ij¡F yBz«. mij ÉL¤J ‘eh‹ m¥go Ãid¤nj‹; ï¥go
U« ït®fis¥ nghynt c¤ânahf nt£il¡fhu®fshdâdhY«,
Ãid¤nj‹; f‹W¡F£o¡F¥ òšY¥ ãL§f¥ nghnd‹; ïšyhjjhš
m§FŸs ghku #d§fis Vkh‰Wtj‰F ï›tsî jªâu« nt©oa
âU«ã tªJÉ£nl‹’ v‹W brhšYtJ Rauh{a¡ f£áÆ‹ nah¡»a
âšiyahdâdhY«, mt®fŸ ït®fSila jªâu¤ij btË¥gL¤j
ijia¥ g‰¿í« mJ ãuhkzUila f£ába‹gjhfî«, mJ nah¡»
K‹tªjh®fŸ. mt®fŸ f£á tY¡f Mu«ã¡fnt mt®fis
akhd f£á mšy bt‹W« eh« ïJtiuÆY« vGâí« ngáí«
v⮤J Éf nah¡»aijÆšyhj Rauh{a¡ f£áah®, g«ghŒ- kuh£lh
tªjij bt£l btË¢rkhŒ bkŒ¥ão¤J¡ fh£o É£lJ v‹nw
khfhz¡fhu®fË‹ fhY¡FŸ •EiHªJ mt®fSl‹ uhÍ brŒJ
âU¥â mil»nwh«.
bfhŸs rg®kâ M¢áuk¤â‹ bgaiuí« kfh¤khÉ‹ bgaiuí«
cgnahf¥ gL¤â¡bfh©L “òJ¤ âUl‹”, “gHa âUl‹” M»a Fo muR - jiya§f« - 09.05.1926
ïUtU« ïÅnkš âUl¥ nghtâš xnu Kiwia¤jh‹ cgnahf¥

Fo muR - 1926 ( 1) 288 289 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


x¤j¡fhR¢ br£oah®
ãuhkz¤ jªâu¤â‹ njhšÉ
gdfhš uh#h kªâÇahÆUªJ khj« %. 4333 - 5 - 4 r«gs«
th§Ftâš bghwhik bfh©l áy ãuhkz® gdfhš uh#h f£áÆÈ
Uªnj Mrhg§fkilªj $kh‹. X. fªjrhÄ br£oah® v‹»w
xUtiu¥ ão¤J gdfhš uh#hÉ‹ ÛJ VÉÉ£L, âiu kiwÉÈ
UªJ N°âu¡ fÆuh£o tªjh®fŸ. msî¡F ÄŠá fƉiw M£od
j‹ gydhŒ¡ fÆW mWªJnghŒ $kh‹ br£oahÇ‹ jiy cilªJ
Ãuªjukhd tL ïU¡F« goahŒ xU bgÇa jS«ò V‰g£LÉ£lJ.
jhF«. ïªj khâÇ gdfhš uh#h ngRtj‰F $kh‹ br£oahnu
ïl§bfhL¤jtuhdâdhny bryî bjhif¡ bfhL¡f¥gl kh£lhJ,
v‹»w j¤Jt§ bfh©l Ô®¥ig mˤJ É£lh®. ïjdhš v‹d
ÉisªjJ? gdfhš uh#hî¡F¡ bfhŠr« gz« brythƉW. $kh‹
br£oahU¡F v‹bw‹iw¡F« khd eZl« V‰glhkyhƉW.
ãuhkz®fS¡F nto¡if gh®¤jJ Ä¢r«.
xUtÇl« gz« th§»¡bfh©L k‰bwhUtiu â£odh
by‹d, xUt® gz§bfhL¡fhjj‰fhf mtiu¤ â£odhby‹d?
Mfnt v¥goí« gz¤â‰fhf â£odjhŒ ÚâgâÆ‹ Ô®¥ãÈUªJ
bjhÅ¡»wJ. ïªj tH¡if ÉrhǤj #£{ btŸis¡fhuuhÆšyhkš
fU¥ò¡fhuuhÆUªjhš v‹dth»ÆU¡Fbk‹gij thrf®fisna
m¿ªJ bfhŸs É£L ÉL»nwh«.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 09.05.1926

Éõabk‹d?
gdfhš uh#hit $kh‹ br£oah® xU T£l¤âš ïfœ¢á
ahŒ¥ ngádh®; k‰bwhU T£l¤âš $kh‹ br£oahiu gdfhš uh#h
ïfœ¢áahŒ¥ ngádh® . ïJ muáaš cy»š rhjhuzkhŒ el¡»w
Éõa§fŸjh‹. mehtáakhŒ ïªj r«gt¤âš ãuhkz®fŸ òFªJ
br£oahU¡F Vnjh bgÇa khdeZl« tªJÉ£ljhfî«, mj‰fhf
áy ãuhkz®fŸ gÇjhg¥g£L $kh‹ br£oahU¡F Vnjh bgÇa
gÇfhu« njo¡ bfhL¤J ÉLtjhfî« ghrh§F brŒJ, Úâ °jy¤â‰F
ïG¤JÉ£L br£oahU¡F v‹bw‹iw¡F« ÃuªjukhŒ khdeZl«
tuhkš brŒJÉ£lh®fŸ. (mjhtJ bfhŠrkhtJ khdÄU¡F«
goahf¢ brŒâUªjhšjhnd ïÅ khdeZl« tU«.)

Ô®¥ã‹ j¤Jt«
gdfhš uh#h br£oahiu (TÈ¡F khuo¥gJ) v‹W brh‹dJ
Ã#«. br£oah® ngádj‰F gdfhš uh#h gâšngr nt©oaJjh‹.
#°o° f£áahÇlÄUªJ br£oah® %. 5,000 th§»dJ« Ã#«. br£o
ah® mij th§fÉšiy v‹W brhšYtJ bghŒí« nah¡»a¥
bghW¥g‰wJkhF«. br£oahU¡F« mtuJ òjšÉ¡F« #°o°
føah® c¤ânahf« bfhL¡fhjâdhš nfhg« tªJÉ£ljhŒ¤
bjÇ»wJ. $kh‹ br£oahUila khdeZl« njr¤âny
elkh£lKŸs á‹d ehzakhd xU igrhî¡F¤jh‹ rkhdkhd

Fo muR - 1926 ( 1) 290 291 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 Rauh{a¡ f£áah®
fh®¥bghnuõÅš brŒj ntiy
Rauh{a¡ f£áah® v‹»w ãuhkz®fŸ br‹id¡ fh®¥bgh
nuõid¡ if¥g‰w M£fis ÃW¤â $kh‹ âU. É. fÈahzRªju
KjÈahiu RthÔd« brŒJ bfh©L _iyKL¡bfšyh« #°O°
f£áahiu itJ ãur§f« brŒj fhy¤âš jh§fŸ ÄFâí« nah¡»a®
fŸ v‹W«, #°O° f£áah® njr¤ Jnuh»fŸ v‹W«, fh®¥bghnuõ
D¡F¤ jh§fŸ bk«g®fshdhš #d§fS¡F mâf mDTy«
brŒnth« v‹W«, tÇfis¡ Fiw¥ngh« v‹W« bghŒ _£ilfis
msªjh®fŸ. ï¥bghŒ _£ilfis $kh‹ fÈahzRªju KjÈah
U« jiyÆš ö¡»¡bfh©L nghŒ X£l®fŸ å£oš bfh£odh®. ï¥
bghŒa®fŸ bt‰¿ailªJ fh®¥bghnuõ‹ bk«g®fshd ãwF
mt®fŸ nah¡»aij v‹d v‹gij br‹id ÉahghÇfŸ r§f¤
jhuhš brŒj Ô®khd§fËÈUªnj bghJ #d§fŸ m¿ªJ bfhŸs
yh«. mjhtJ:-
“Éahghu Rz¡f¤jhš Éahghu« el¥gnj fZlkhÆU¡F«
nghJ ÉahghÇfË‹ bjhÊš tÇia¡ fh®¥bghnuõ‹ fî‹áy®fŸ
100-¡F 25 åj« mâfkhf ca®¤âaij ï¢ r§f« gykhf¡ f©o¡»wJ
v‹W«, tÇ ca®î Ô®khd¤ij ïªj oÉõ‹ fî‹áynu Mnkhâ¤
jijí« ãuábl©L ïj‰F mDTykhŒ X£L¡ bfhL¤jijí«
ï«kfhehL ï‹D« gykhŒ¡ f©o¡»wJ.......ïªj oÉõÅ‹ Rfhjhu
Ãiyik Äf¡ nftykhÆU¥gj‰fhfî«, ïij fh®¥bghnuõ‹
fî‹áy®fŸ ftÅ¡fhkÈU¥gj‰fhfî« ï¢r§f« tUªJ»wJ”/
v‹W Ô®khŤâU¡»wh®fŸ. Rauh{a¡ f£áah® vby¡õ‹ nghJ
X£l®fËl« bfhL¡F« th¡F¤ j¤j¤â‰F« mj‹ ãwF mt®fŸ
elªJ bfhŸS« nah¡»aij¡F« mt®fS¡F X£L th§ »¡
bfhL¡F« $kh‹ âU.É. fÈahzRªju KjÈahÇ‹ nah¡»a
ij¡F« ïijÉl ntW v‹d cjhuz« nt©L«. fh®¥bghnuõÅš
tÇ, Rfhjhu« v‹D« ïu©L K¡»a fhÇa« c©L. ïªj ïu©L
K¡»a fhÇa¤âY« ït®fŸ nah¡»aijia¥ gh®¤j X£l®fŸ ïÅ
ahtJ Ra ò¤âíl‹ el¥gh®fsh?
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 09.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 292
v§F« ïuhkrhÄ eha¡f®
g«ghÆš ãuhkzušyhjh® kfhehL
br‹id khfhz¥ ãuhkz®fŸ br‹idÆš kh¤âu«jh‹
ãuhkz® - ãuhkzušyhjh® ɤâahrK« ‘tF¥ò¤ JntõK«’
V‰g£oU¥gjhfî«, mij $kh‹ <.bt. ïuhkrhÄ eha¡f® ts®¤J
tUtjhfî«, mt® ng¢ir vtU« nf£f¡ TlhJ v‹W«, mt®
brhšYtij vtU« e«g¡TlhJ v‹W«, mt® ngÇš gy F‰w§
fis¡ f‰ã¤J ãuhkz®fS«, ãuhkz¥ g¤âÇiffS«, mt®fis¤
jiytuhf¡ bfh©l $kh‹ âU.É. fÈahzRªju KjÈah® ngh‹w
t®fS«, mt®fËl« gz« th§»¡bfh©L vGJ« - ngR« á¥gªâ
nfhofS« mt®fŸ jathš gjÉbgw Ãid¡F« áy RafhÇa¥
òÈfS« rjh fhyK« ifbahoa, bjh©il »Êa vGâí«,ngáí«
tU»wh®fŸ.
ï¥bghGJ k¤âa khfhz¤âY« (kAhuhZ£ou khfhz¤âš)
g«ghŒ khfhz¤âY« ãuhkzušyhjh® kfhehLfŸ v‹W« “tF¥ò¤
Jntõ§fŸ” ts®ªJ tU»wJ. gŠrhãY« fšf¤jhÉY« ïªJ
K°ä« r¢ruîfŸ ïšyhÉ£lhš m§F« ãuhkz®- ãuhkz
ušyhjh® “tF¥ò¤ Jntõ§fŸ” tsU«. Mjyhš ïuhkrhÄ eha¡f®
br‹idÆš kh¤âu« ïšiy; ïªâahbt§F« ïuhkrhÄ eha¡f®
kakhŒ¤jh‹ ïU¡»wJ. br‹idÆš 4 ng® TÈ¡F khuo¥gjhš
ïuhkrhÄia xʤJÉl KoahJ.
á‹dh£fS¡F K‹ ït®fŸ br‹idÆš áy fhÈfis VÉ
É£L $kh‹ r®. âahfuha¢ br£oahiu mo¡f Ka‰á¤J mt®
å£L #‹dš f©zhofŸ KjÈat‰iwí« cil¤jh®fŸ. mâY«
ïªj ïa¡f« mʪJÉlÉšiy. mj‰F¥ ãwF $kh‹ Rnuªâueh¤
MÇah mt®fisí« mo¡F«go brŒjh®fŸ. mjdhY«, ït®fS¡
F¥ gaªJbfh©L ïa¡f« nghŒÉlÉšiy. rÛg¤âš nguh® khfh
z¤ij¢ nr®ªj mkuhtâÆš, 2- tJ m»y ïªâa ãuhkzušyhjh®
fh§»uÌ‹ fhÇajÇáahí«, ãuhkzušyhjhÇ‹ ngUiH¥ghsuhf
îÄU¡F« $kh‹ mÄ®¤fhiu áy fhÈfis¡ bfh©L gykhŒ
293 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
mo¤J É£lh®fŸ. ïjdhY« ãuhkzušyhjh® ïa¡f« xʪJ Él
Éšiy. ït®fŸ bf£l v©z§bfh©L ö‰w¤ ö‰w, mo¡f mo¡f
gªJ »s«òtij¥nghš ïa¡f« ïªâahbt§F« »s«ã guÉ¡
bfh©Ljh‹ tU»wJ.

Fo muR - m¿¡if - 09.05.1926 nfhaK¤öÇš gŠr Ãthuz ntiyí«

$kh‹ á.É. bt§»£lukzŒa§fhU«
nfhaK¤öÇš gŠr Ãthuz ntiy¡fhf %. 2102-8-0 bryth»
ÆU¡»wJ. »uhk¤J #d§fŸ ïªj¥ gz« $kh‹ bt§»£l ukzŒ
a§fh® jh‹ ifÆÈUªJ bryî brŒjjhf Ãid¡F«go gy jªâu§
fŸ brŒjnjhL áy fh§»u° bjh©l®fŸ v‹nghU« $kh‹ Ia§
fh® ã‹ br‹W X£L th§f, gŠr¥go ngh£l Ia§fh® v‹W mtU¡
F¥ bga® th§»¡ bfhL¤J »uhk¤J #d§fis Vkh‰¿ÆU¡»wh®
fŸ. ïj‹ ïufáa« v‹d bt‹whš gŠr Ãthuz ntiy¡fhf bghJ
#d§fËlÄUªJ tNyh» tªj gz¤ij $kh‹ v°.ÓÅthrŒ
a§fh® ö¡» $kh‹ bt§»£lukzŒa§fhÇl« bfhL¤J, bryî
brŒí«go brhšÈÆU¡»wh®. mªj¥ gz¤ij th§», jh‹ bryî
brŒjjhf mt® eo¤âU¡»wh®. ïªj eo¥ò¡F fh§»u° bjh©l®fŸ
âiu¥ão¤J ïU¡»wh®fŸ. ï›tsîjh‹ ïufáa«. ïij 3-5-26 ²
“RnjrĤâu‹” g¤âÇifÆnyna gh®¡fyh«.

Fo muR - brŒâ És¡f« - 09.05.1926

Fo muR - 1926 ( 1) 294 295 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 ïªJ kfhrig
ïªJ¡fS« K°ä«fS« x‹Wg£L x‰Wikah» É£lhš
ekJ r®¡fhU¡F v›tsî r§flnkh, mijÉl mâf r§fl« ekJ
ãuhkz®fS¡F V‰g£LÉL«. VbdÅš áW tF¥ghíŸst®fŸ thH
nt©Lkhdhš bgUtF¥ghŒ cŸst®fis xUtU¡bfhUt®
cij¤J¡ bfhŸS«go brŒJ ãǤJ it¤jhšjh‹ Koí« v‹gJ
xU gHbkhÊ. m¥gHbkhÊ¡»z§fnt r®¡fhuhU« ãǤjhs gy
jªâu§fŸ brŒJ mâš bt‰¿bg‰W tU»wh®fŸ. mJnghynt ekJ
ãuhkz®fS« ãuhkzušyhjhiu ml¡»ahs mt®fS¡FŸ ãÇÉ
idí©lh¡» xUtU¡bfhUt® JntõK« bghwhikí« Ãuªju
khŒ¡ bfhŸS«go gy jªâu§fŸ MâÆÈUªnj brŒJ tªâU¡
»wh®fŸ. mitfË‹ F¿¥òjh‹ ï‹iwa âd« ïªâahit¡ fh£o¡
bfhL¡F« t®zháukK« gŠrk® v‹D« #hâí«.
ïij kfh¤kh v¥goahtJ xʤJ ÉLjiy r«ghâ¡fyh«
v‹W v©Âaîl‹, ekJ ãuhkz®fŸ òJ jªâu« x‹W brŒâU¡
»wh®fŸ. mJjh‹ “ïªJ kfhrig”. mJ ïªJ¡fis kh¤âu« Ãuªju
khŒ¥ ãǤJ it¥gnjhlšyhkš ïªJ K°ä« x‰Wikí« Ãuªju
khŒ V‰glhkÈU¥gj‰F brŒj Nœ¢áahF«. j‰fhy« njrbk§F«
V‰g£oU¡F« ïªJ K°ä« fytu¤â‰F ïªJ kfhrigna fhuz«
v‹gJ eh« brhšyhkny És§F«. j‰fhy ãuhkÙa« cŸstiu
njr« cU¥gl¥ nghtâšiy v‹gJ Ãj®rdkh» tU»wJ.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 09.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 296
j£o¥ ngr MËšyhÉ£lhš j«ã
r©l¥ ãur©l‹
bjhÊyhs® k¤âÆš X£L¥ ãurhu«
- á¤âuò¤âu‹
br‹id v«.v°.v«. uÆšnt bjhÊyhs® T£l¤âš $kh‹
v«. nf. M¢rhÇah® mUikahd kha¥ãur§f« x‹W brŒjh®.
m¥bghGJ mt® brhšÈíŸsitfËš K¡»akhdJ ïu©L
Éõa«. mjhtJ, “c§fS¡F murh§f r£lrigfËš ãuâÃâ¤J
t« »ilahJ. mJ »il¡»w tiuÆš v§fis m§ÑfÇ¡f nt©
L«” v‹W ngáÆU¡»wh®. $kh‹ v«. nf. M¢rhÇah® xU ãuhkz®,
mnjhL msî¡F ÄŠáa tUzháuk j®Ä. xU ãuhkz¡ FHªij
rh¥ãLtij xU ãuhkzušyhj FHªij xUntis gh®¤J É£lhš
xU khj¤â‰F c©zhÉujÄU¥ng‹ v‹W brh‹dt®.
mšyhkY«, ãuhkz‹ mnah¡»adhÆUªjhY«, $kh‹
ÓÅthrŒa§fhÇl« TÈ¡fhudhÆUªjhY«, FZlnuh»ahÆUª
jhY« mt‹ ãwÉÆnyna ca®ªjt‹. k‰wt‹ N¤âu‹ xU
nah¡»adhdhY« RakÇahij cŸstdhdhY« mt‹ jhá kf‹;
moik; mt‹ ãwÉÆnyna ãuhkzD¡F ntiy brŒa¥ ãwªj
t‹ v‹W brhšY« tUzháuk rig¡F¤ jiyt® .
ït® 100- ¡F 99 ng® ãuhkzušyhjhuhíŸs bjhÊyhs®
fS¡F v¥go¤ jiytuhth®; cgnjr« brŒa nah¡»aij cila
tuhth® v‹gJ ek¡F És§fÉšiy. mšyhkY« ïtiu v¥go
ngr¢ brhšÈ “7,000” bjhÊyhs®fS« c£fh®ªJ nf£lh®fnsh
bjÇaÉšiy. $kh‹ ÓÅthrŒa§fhÇ‹ bršt¢ brU¡F« brš
th¡F¥ bgU¡F« njr¤âš v›tsî ntiy brŒ»wJ. $kh‹
mŒa§fh® gznk 7000 ngiu c£fh®ªJ nf£F«go brŒ»wJ.
$kh‹ mŒa§fh® gznk xUtiu cgnjr« brŒa¢ brŒ»wJ.
bjhÊyhs®fS¡F r£lrigÆš ãuâÃâ¤Jt« ïšiyba‹W
kha¡ f©Ù® ÉL« $kh‹ v«. nf. M¢rhÇah® Rauh{a¡ f£áÆ‹
297 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
rh®ghŒ V‹ xU bjhÊyhËia r£lrig¡F mD¥g¡ TlhJ? “Ra bjhÊyhs® r£lrig¡F¥ nghdhš fjî _o¡bfhŸSkh? r£lrig
uh{a¡ f£á¡F njr¤âš bršth¡F ïU¡»wJ; f£L¥ghL ïU¡»wJ; k©lg« ïoªJ ït®fŸ jiyÆš ÉGªJ ÉLkh? v›tsî beŠR
x¤JiHahik eh‰wko¡»wJ. mJ bth‹nw j‰fhy muáaš ijÇakhŒ¤ bjhÊyhs® k¤âÆš X£L¥ ãurhu« brŒa ïªj
f£áfËš Kj‹ikahdJ” v‹W bjh©il »Êa¡ f¤â X£L mŒa§fh®fS¡F ijÇa« tªJ É£lJ. “`j£o¥ngr MËšyh É£
th§»¤ jU»wtU« ïj‰F K‹ gy nj®jšfËš Rauh{a¡ f£á lhš, j«ã r©l¥ ãur©l‹” v‹gJ nghš ViH¤ bjhÊyhs® fŸ
ahU¡F¤ bjhÊyhs®fË‹ X£Lfis th§»¡ bfhL¤jtUkhd m¥ghÉfŸ; mt®fS« bfhŠr« thŒ gil¤jt® ò¤âia mŒa§
$kh‹ fÈahzRªju KjÈah® ngh‹wt®fS« ïU¡»wh®fŸ. fh® gz« v‹D« »ufz« Ô©oÉ£lJ; ït®fŸ mo¤j _¥ò¤
ïªâah r£lrig¡F br‹id khfhz¤â‹ rh®ghŒ 10 °jhd§fS¡F jh‹ v‹W Ãid¤J¡ bfh©lh®fŸ nghY«. ïªj yBz¤âš $kâ
nkyhf ïU¡»wJ. mitfS¡F ãuhkzušyhjh®fËš MŸfŸ mynkY k§if¤ jhahu«khŸ Vnjh xU bjhÊyhs® T£l¤âš
»il¡fÉšiy v‹W btW« mŒa§fh®fshf É»wh®fns; V‹ xU uhéathâfis¤ “âU£L¥ gr§fŸ” v‹W Ãid¤J uhéathâfSl‹
bjhÊyhË¡F É£L¡ bfhL¤J xU mŒa§fh® Éy»¡ bfhŸs¡ r«kªj¥glhÔ®fŸ v‹W brh‹dj‰F “RnjrĤâu” dh»a Ia§fh®
TlhJ? bjhÊyhs®fS¡F ‘fl nghy ïU¡F« $kh‹ ÓÅthrŒ ãŸis¡F _¡F nkš nfhg« tªJ É£lnj xÊa j§fŸ ã¤j
a§fhnu jh‹ ÉF« °jhd¤ij bjhÊyhs®fS¡F¡ bfhL¡f£Lnk. yh£l§fS¡F¡ bfhŠrK« bt£f¥glntÆšiy. ïUªjhšjhnd
ïšyhÉ£lhY« “bjhÊyhs®fns cõh®, cõh® ! VkhwhÔ®fŸ! tU«. $kâ jhahu«khŸ kh¤âu« ï¥go¢ brhšyÉšiy. mnef
#°o° f£áahUl‹ nruhÔ®fŸ! KjyhËfS¡F¡ fh£o¡ bfhL¤J bgÇnah®fS« mDgtrhÈfS« c©ik¤ njrg¡j®fS« fj¿¡
ÉLth®fŸ! gHa r§f¤ij MjÇí§fŸ ! tŠrf® th®¤ijia¡ bfh©Ljh‹ tU»wh®fŸ. mŒa§fh® gz« ïij¡ ftÅ¡f¢ brŒt
nfshÔ®fŸ!” v‹W rjh r®tfhyK« mrßÇ bghÊ»‹w ‘RnjrĤ âšiy. ekJ bjhÊyhs®fS¡F ïªj ãuhkz muáašthâfË‹
âu‹’ g¤âuhâgU« bjhÊyhs®fS¡F “»UZz gfth‹” ngh‹wt Nœ¢áfis m¿a nah¡»aij tU« tiu ekJ bjhÊyhs®fS¡F
Ukhd $kh‹ V. bu§frhÄ mŒa§fh® jŠir âU¢á ÍšyhÉš ÉLjiyÆšiy v‹W fhŒªj v©bzŒ¡ Fl¤âš Tl ifia
jh‹ Éf¥ nghtâÈUªJ Éy»¡ bfh©L V‹ bjhÊyhsU¡fhf ÉLnth«.
jdJ °jhd¤ij É£L¡ bfhL¡f¡ TlhJ? ït®fËš xUtU« x¥g
Éšiyahdhš cgnjáauhd $kh‹ v«.nf. M¢rhÇahnu jh‹ Fo muR - f£Liu - 16.05.1926
Éy»¡bfh©L jdJ °jhd¤ij V‹ bjhÊyhsU¡F É£L¡
bfhL¡f¡ TlhJ? $kh‹ ÓÅthrŒa§fhU¡F brh¤âU¡»wJ, khj«
10,000 %ghŒ tU«go tU»wJ. V. bu§frhÄ Ia§fhU¡F khj« 1000
%ghŒ r«gs« tU»wJ; mt® kfD¡F r®¡fh® c¤ânahf¤âš khj«
500 %. r«gs« tU»wJ; mt® j«ã¡F r®¡fh® c¤ânahf¤âš khj«
1500 %ghŒ r«gs« tU»wJ. v«.nf. M¢rhÇahU¡F brh¤J ïšyh
É£lhY« ïªj _‹W tUõ« th§»d ïªâah r£lrig¥ ãuahz¥
go¢ bryî ï‹D« 5,6 tUõ¤â‰F¥nghJkhdjhŒ ïU¡»wJ. ï¥go
ïU¡f, ït®fS¡F V‹ ï¤jid Mir. ViH¤ bjhÊyhs® âd« 8
mzh, 10 mzh, 1 %ghŒ r«ghâ¡F« fZl étd¡fhu®fŸ; mâY«
ãuhkzušyhjh®fŸ V‹ xUt® ïªâah r£lrig¡F¥ nghŒ gjÉí«
gzK« j§fŸ fŠá¡»šyhj ãŸis F£ofS¡F c¤ânahfK«
r«ghâ¤J¡ bfhŸs¡TlhJ? ïªj mŒa§fh®fS¡nf ïªâah r£l
rig nfhÆš khÅakh? ït‰iw kwªJÉ£L bjhÊyhs® T£l¤âš
“c§fS¡F¥ ãuâÃâ¤Jt« r®¡fhuh® th§»¡ bfhL¡fÉšiy,
#°o°fhu® cjÉ brŒaÉšiy, Mjyhš v§fS¡F X£L¡ bfhL§
fŸ” v‹whš v‹d mU¤j«? ï¥bghGJ ïU¡F« bjhFâÆš

Fo muR - 1926 ( 1) 298 299 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 br‹id X£l®fS¡F
ïÅahtJ ò¤â tUkh?
br‹id¡ fh®¥gnuõÅš Rauh{a¡ f£áahÇ‹ jiy¡
bfhG¥ò xU ÃiyÆš Éfhkš jiy »U»Ubt‹W R‰Wtjhfnt
bjÇ»wJ. VkhªJnghd br‹id X£l®fS¡F ïÅahtJ ò¤â
tUnkh tuhnjh ek¡F¤ bjÇaÉšiy. mj‹ ãuábl©L $kh‹
rhÄ bt§»lhry« br£oah® fh®¥gnuõid jdJ K‹ndh®fŸ
å£L¢ brh¤J nghš Ãid¤J jd¡nf cÇikah¡»¡ bfh©ljhf¤
bjÇ»wJ. ït®fŸ ifÆš uhéa ghu¤ijí« kªâÇ gjÉfisí«
x¥òɤJ É£lhš ehL Jy§»¥ nghF« nghynt ïU¡»wJ. mjh
tJ 3-5-26-š xU Û£o§F ngh£lh®. mŒa§fh® áZa® xUt® m‹W
tuKoahjjhš clnd kh‰¿ É£lh® . mo¡fo ï«khâÇ Û£o§
nghLtJ«, j§fŸ f£á MŸfËš xU óid¡ F£o¡F tu mrî
fÇa« V‰g£lhY« mj‰fhf Û£o§ if jdJ ïZl¥go x¤â it¤J
ÉLtJnk ntiyahÆU¡»wh®.
ïJnghš ïj‰FK‹ gyjlitfËš elªâU¡»wJ. j§fŸ
f£áÆš xU MŸ tuKoahÉ£lhš j§fŸ f£á njh‰W¥ nghf¡
Toa ÃiyÆš ïU¡»w Rauh{a¡ f£á¡F v›tsî gyÄU¡»wJ
v‹gJ bghJ#d§fS¡F vL¤J¢ brhšynt©oaâšiy.
br‹id¡ fh®¥gnuõÅš Rauh{a¡ f£á fî‹áy®fis¥ nghš
fh®¥bghnuõ‹ fî‹áy® ntiyí« mŒa§fhU¡F áZa¤JtK«
kh¤âukšyhj ntW gy ntiy cŸs fdth‹fŸ gyng® ïU¡»wh®
fŸ v‹gij fh®¥bghnuõ‹ Rauh{a¡ f£á¤ jiyt® czuhkš
j‹ ïZl« nghš Û£o§ nghLtJ« x¤â it¥gJkhd vnj¢rhâ
fhukhd ntiyfis¢ brŒtJ jdJ mâfhu¤ij m¡»uk tÊÆš
cgnahf¥gL¤J»wh® v‹W brhšyhkš ntW v‹dbt‹W brhšY
tJ. #°o° f£áahiu Ãid¤jj‰bfšyh« “mâfhu JZãunah
f«”, “mâfhu JZãunahf«” v‹W Xahkš j«g£lko¡FÄt®fŸ
ï«khâÇ fh®¥gnuõ‹ jiyt® brŒif¡F v‹d bga® bfhL¥
gh®fŸ. “f©Âak‰w Nœø” vd¥ bga® bfhL¥gh®fŸ. vªj¥ bga
iu¡ bfhL¤jhY« ek¡F¡ ftiyÆšiy. ïÅnkyhtJ br‹id
X£l®fS¡F¥ ò¤â tUkh? Fo muR - f£Liu - 16.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 300
fšgh¤âí« bjUÉš el¡fhikí«
kiyahs« Íšyhit¢ nr®ªj ghy¡fhL KÅágš všiy¡
FŸ fšgh¤â v‹»w ghf« ãuhkz®fŸ K¡»akhŒ tá¡F« ghf«.
mJ gy bjU¡fis cilaJ. m¤bjU¡fŸ všyh« KÅághÈ£o
ahiu¢ nr®ªjJ. mij¥ gGJ gh®¤jš, guhkǤjš všyh« KÅágš
bryÉnyna elªJ tU»wJ. m¥go ïUªJ« m§»U¡F«
ãuhkz®fŸ m¤bjUÉ‹ tÊahŒ “gŠrk®fŸ” v‹W brhšYnth®
fisí« “Ôa®” v‹W brhšYnth®fisí« el¥gj‰F ÉLtâšiy.
m¤bjU¡fË‹ Kf¥òfËš cŸs gy Éahghu¡ filfËY«
ãuhkz®fŸ tªJ rhkh‹fŸ th§»dhš mij¤ j§fŸ å£L¡F¤
ö¡»¢ bršy kfkâa¡ TÈfisahtJ, »¿°jt¡ TÈfisahtJ
mk®¤â vL¤J¡ bfh©L nghtnj jÉu ³ ïªJ TÈfis vL¡f
ÉLtâšiy. ïj‰fhfnt m¡filfS¡F¥ g¡f¤âš kfkâa »¿°
Jt¡ TÈfŸ mâfkhŒ ËW bfh©oU¥gh®fŸ.
mšyhkY« mªj åâfËš c¤ânahf°j®fS« Fo ïU¡»
wh®fŸ. mt®fŸ å£L¡F« MÕ° r«kªjkhd fh»j« ngh¡Ftu¤J
KjÈaitfS¡F« kfkâa, »¿°jt , ãuhkz, eha® M»a #hâ
Ænyna Fkh°jh, ãô‹ KjÈaitfis ÃaĤJ¡ bfhŸtnj
mšyhkš Ôa®, <Ht® v‹»w tF¥gh®fis ÃaÄ¥gâšiy. jÉuî«
br‹idÆÈUªJ fŸË¡nfh£il¡F¥ nghŒ¡ bfh©oU¡F« ne®
u°jhÉšjh‹ ghy¡fhL lî‹ bgÇa filåâ ïU¡»wJ. m¡fil
åâjh‹ bgÇa k©o¡fil, kËif¡fil, #îË¡fil, gh¤âu¡fil,
gyfhu¡fil, bt¤âiy gh¡F¡fil, òifÆiy k©o KjÈa
Éahghu§fŸ el¡F« Éahghu °jykhŒ ïU¡»wJ. ïJî« KÅágš
bghJ u°jhthF«. ïâY« nrÇ k¡fŸ KjÈa áy jhœªj #hâah®
v‹ngh®fŸ el¡f¡ TlhJ. ïªj¡ fil åâfËY« ³ jhœªj #hâ
ah® TÈntiy brŒaî§ TlhJ. j§fS¡F nt©oa rhkh‹fŸ
th§fî« TlhJ. ntW ahÇlkhtJ, xU kfkâa® _ykhfnth, »¿°
jt® _ykhfnth “ca®ªj #hâ” ïªJ _ykhfnthjh‹ fhR bfhL¤J
th§»¡ bfhŸs nt©L«. Mdhš ïªj¡ filåâÆšjh‹ r®¡fh®
nghä° °nlr‹ ïU¡»wJ.
âU£L, bfhiy, bfhŸis, ngh®#Ç, Égrhu« KjÈa tH¡F
301 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
fËš r«gªj¥g£l F‰wthËahfnth, j©o¤j ifâahfnth °jy¤âš ãuhJ elªJ filáahf ï›thu¤âš jL¤j ãuhkz®
ïUªjhš mªj åâ tÊahf nghäR °nlõD¡F nghäRfhu®fŸ if fS¡F MŸ x‹W¡F 30 %. åj« mguhjK« nghl¥g£lJ. ï¤njhL
Éy§»£nlh r§»ÈÆš ãiz¤J¡ f£onah T£o¡bfh©L ïJ Koí« Éõakhfî« ïšiy. kWgoí« filåâfËš jhœªj
nghtij mo¡fo gh®¡fyh«. nah¡»akhdt‹jh‹ m›tÊÆš #hâah® el¡f¡TlhJ v‹gij áy® t‰òW¤â ãurhu« brŒJ tU
el¡f¡ TlhJ. ï›Éõa§fis¥ g‰¿ Rkh® 7,8 tUõ§fS¡F K‹ »wh®fŸ. MdhY« ïJrka« ghy¡fhL bgÇa fil åâ ÉahghÇfŸ
xU jlit áy fdth‹fŸ nahá¤J fšgh¤â tÊahf áy jhœªj Ryg¤âš Vkhw¡Toat®fŸ mšy. jh§fŸ br‹w jlit jL¤jnj
tF¥gh® v‹»wt®fis miH¤J¢ bršy Ka‰á¤jh®fŸ. mJrka« Ãahakšy v‹gij e‹whŒ cz®ªâU¡»wh®fŸ; Mjyhš Ó¡»u¤âš
fšgh¤â ãuhkz®fŸ “bghJ fil åâfËš ãuhkzušyh jhœªj tF¥ghU¡F filåâ ãuntrkhtJ »il¡Fbk‹W e«ò
jt®fŸjh‹ kfkâa®, »¿°Jt®fŸ, <Ht®fŸ cŸgl mnef«ng® »nwh«.
ïU¡»wh®fŸ; mªj tÊÆnyna jhœªj #hâah® el¡f¡ TlhJ v‹W
mšyhkY« $kh‹ <.bt.uhkrhÄ eha¡f® ïuhkehjòu«,
mt®fŸ brhšY« nghJ, eh§fŸ kh¤âu« v¥go v§fŸ bjUÉš
jŠir Íšyh R‰W¥gaz« Koªj ãwF ïj‰fhfnt kWgoí«
el¡f ÉLnth«” v‹wh®fŸ. mj‹ ãwF clnd áy® áy jhœªj
ghy¡fhL nghf c¤njá¤âU¡»wh®.
#hâ¡fhuiu miH¤J¡ bfh©L filåâÆ‹ tÊahŒ el¡f Mu«
ã¤jh®fŸ. Mdhš mªj¡ filåâahdJ bgaU¡F kh¤âu« gy Fo muR - f£Liu - 16.05.1926
tF¥ò¡fhu®fŸ ml§»a Éahghu¡ T£l¡fhuuhš Éahghu« brŒ
a¥g£l åâahÆUªjnj xÊa Vw¡ Fiwa všyh K¡»a ÉahghÇ
fS« fšgh¤â KjÈa ãuhkz m¡»ufhu§fËš cŸs ãuhkz®
fËl¤âš fl‹ th§»at®fshfnt ïUªjjhš mªj ãuhkz®fË‹
ïZl¤â‰F ÉnuhjkhŒ el¡f r¡âa‰wt®fshfnt ïUªJ mªj¥
ãuhkz®fŸ jaî¡F f£L¥g£oU¡f nt©oat®fshdjhš ïªj
ÉahghÇfŸ filåâÆY« jhœªj #hâ¡fhu® ãuntr¤ij¤ jL¤
jh®fŸ. jL¤jnjhL ãuntá¤j jhœªj tF¥gh®fis e‹whŒ mo¤
jh®fŸ. mj‹nkš ãuhJ V‰g£L mo¤jj‰fhf áy brštK«
bršth¡F« cŸs ÉahghÇfŸ mguhj j©lidí« milªjh®fŸ.
mj‰F¥ ãwF vtU« bršyî« jL¡fî« ãuntá¡fîÄšiy. br‹w
tUõ¤âš it¡f« r¤âah¡»uf¤â‰F¥ ãwF kWgoí« fšgh¤â
m¡»ufhu¤â‰FŸ <Ht®fŸ ãuntá¡f Ka‹wh®fŸ. mJ rka«
r£lrigÆY« všyh bghJ u°jhÉY« všyh #hâahU« nghfyh«
v‹W xU Ô®khd¤ijí« Ãiwnt‰¿dh®fŸ. mJ mKY¡F tU«
nghJ r£l bk«g® r®. C.P. uhkrhÄ mŒa® jaÉš “ntiyÆUªjhš
jh‹ nghfnt©L«” v‹»w Éah¡»ahd« brŒa¥g£L¥ nghŒ mªj
Ô®khd¤ij FÊnjh©o¥ òij¡f¥g£lJ. ãwF áy <Ht®fŸ MÇa
rkh#¤âš nr®ªJ kj«kh¿ m›tÊna elªjh®fŸ. mt®fŸ ÛJ«
ãuhJ bfhL¡f¥g£L ÉLjiy V‰g£lJ. ï¥nghJ kWgoí«
ÉLjiy bg‰w mnj MrhÄ, mjhtJ $kh‹ r§fu‹ v‹D«
g¤âu¥ gâî ïyhfh Fkh°jh j‹ v#khd‹ å£L¡F r®¡fh® fhÇa
khŒ¥ nghF« nghJ áy ãuhkz®fŸ mtiu tÊk¿¤J cg¤âut«
brŒJ, mt® elªj åâia gÇR¤j« brŒtj‰bfd 10 %ghŒ¡F xU
ãuhÄrÇ vGâ th§»¡ bfh©L É£L É£lh®fŸ. ïij¥g‰¿ Ãaha

Fo muR - 1926 ( 1) 302 303 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


ïªJ kfhrigÆ‹
gyD« »yhg¤J«
ošÈÆš Toa »yhg¤ kfheh£oš bksyhdh kÈ¡ xU
Ô®khd¤â‹ ngÇš ngRifÆš “v§fhtJ ïªJ K°ä« fytu«
V‰g£lhš j‰fh¥ã‰fhd tÊia kh¤âu« ï¤Ô®khd« TWtjhÆU¡
»wJ. Mdhš ïªJ rnfhjuUl‹ x‰Wik V‰gL¤j Koí« v‹W
ï‹dK« jh« e«òtjhš...” v‹W brhšÈ¡bfh©oU¡F« nghnj
rignah®fŸ T¢rÈ£L ‘ïªJ¡fis rnfhju® v‹W brh‹dJ j¥ò’
v‹W« mij th¥ÕR th§»¡bfhŸs nt©L« v‹W« nfhghntr¤
Jl‹ T¿dh®fsh«. filáahf bksyhdh õîf¤jÈ gyjlit
bfŠá¡nf£L¡ bfh©lj‹ ngÇš T¢rš ml§»‰wh«. ïij¥g‰¿
T¢rš ngh£lt®fŸ ngÇš ek¡F x‹W« mâU¥âí« M¢rÇaK«
ïšiy; Mdhš ïâÈUªJ kfkâa rnfhju®fË‹ kndhght« vJ
tiu ghŒªâU¡»wJ v‹W ï¥nghjhtJ ïªJ¡fŸ bjǪJ bfhŸ
syh«. ï›Éj kndhght« V‰gl¡ fhuzbk‹d?
e« njr¤J itÔf¥ ãuhkz®fË‹ ïªJ kfhrig brŒj gÊ¡F
ïªJ r_f¤jh® midtUnk kfkâaÇ‹ ï›Éj¤ Jntõ¤â‰F
Msh»wh®fŸ.
ïJnghynt RakÇahij cŸs xU ïªJ ãuhkzušyhjt‹
kDj®k rh°âu¤ij¥ go¤J¥ gh®¤jhš ãuhkz®fis rnfhju®fŸ
v‹W brhšy kd« tUkh? “N¤âu‹ v‹gt‹ ãuhkzÅ‹ it¥
gh£o kf‹; ãuhkzD¡F ntiy brŒant ãwªjt‹; mt‹ brh¤J
it¤âU¡f cÇikÆšiy; cÇik Û¿ it¤âUªjhY« ãuhkz®fŸ
gyh¤fhukhŒ ãL§»¡ bfhŸsyh«; ãuhkzušyhj ïªJ¡fŸ všyh«
‘N¤âu’®fŸ; N¤âu °âßfŸ ãuhkz®fS¡F cÇat®fŸ; ãuhkz
°âßfis ‘N¤âu®’fŸ kdâš Ãid¤jhny mtdJ cÆ® Ãiyia
mW¤JÉl nt©L«” vd ï«khâÇ ï‹D« gythwhf vGâ it¤
âU¥gJjh‹ ïªJ kj¤â‰F MjhukhÆU¡»wJ. mJnghynt kfkâ
a®fŸ Éõa¤âY« “kfkâa® v‹whš Äny¢r®fŸ, mt®fis¤
bjh£lhš bjh£l Éuiy bt£oÉl nt©L«” vd ï«khâÇ vGâ
it¤J¡bfh©L ïU¥gnjhlšyhkš mt®fis v⮥gj‰F«
Fo muR - 1926 ( 1) 304
tUzháuk« Ãiy¥gj‰F« v‹nw ïªJ kfhrig v‹w xU rig
iaí« it¤J¡bfh©L mâš kfkâa® kNâfS¡F K‹ (kfkâ
a®fŸ kd« ò©gL«go) ïªJ¡fŸ nks« mo¤J¡bfh©L nghf
nt©L« v‹W«, ïj‰F kfkâa®fŸ MnBã¤jhš ft®‹bk© lh®
ãuntá¤J kfkâa®fis ml¡» j§fS¡F nks« mo¡f trâ
brŒJ bfhL¡f nt©L« v‹W ft®bk©il¡ bfŠRtjhfî« xU
Ô®khd« brŒJ bfh©L, kfkâa®fis tÈa t«ò¡»G¤jhš mt®
fŸ v¥go e«ik rnfhju®fŸ v‹W T¥ãl r«kâ¥gh®fŸ. nks«
mo¥gJ v‹gJ ïªJ¡fsJ bfh©lh£l¤â‹ m¿F¿. kfkâa®fŸ
MnBã¥gJ v‹gJ mt®fŸ kj¡f£lisah»a Fuh‹ v‹D«
ntj¤â‹ nguhš v‹»wh®fŸ. ãuhkzdhŒ¥ ãw¡fhjt‹ všyh«
ãuhkzÅ‹ it¥gh£o kf‹ v‹W brhšY»w xU rh°âu¤â‹
Mjhu¤â‹ Ñœ ïªJthÆU¡F« mtkhd¤ij Él, kfkâaUila
kj¡f£lis¡fhf ïªJ¡fŸ j§fŸ bfh©lh£l¤ijnah rªnjhõ¤
ijnah bfhŠr neu« ÃW¤â it¥gJ v‹gJ ïªJ r_f¤â‰F bgÇa
mtkhd« v‹gjhf eh« fUjÉšiy. kfkâa®fshtJ ekJ eh£il
ãuhkz®fŸ fh£o¡ bfhL¤jâ‹ gydhŒ b#ƤJ, ïªj ãuhkz®
fisna kªâÇfshf it¤J murhø brŒj fhy¤âš, ïªj ãuhkz®
fŸ cjÉia¡ bfh©nl j§fis ca®ªj #hâauhfî« e«ik¤
jhœªj #hâauhfî« fUj V‰g£L, mj‹ gydhŒ mt®fŸ kj¡f£l
isia e« ÛJ« Ãiwnt‰w brsfÇa« brŒJ bfh©lh®fŸ. ïªj
ãuhkz®fnsh e«Äl« ã¢ir th§»¤â‹W bfh©nl mt®fŸ
c©ikahŒ e«ghjJ«, nt©Lbk‹nw e«ik¤ jiyKiw jiy
KiwahŒ jhœ¤âit¤J nehfhkš - ef¤âš mG¡F¥glhkš ãiH¥
gj‰fhf nt©o tŠrf v©z¤njhL Ãuªju Nœ¢á brŒJ e«ik
mt®fŸ f©Âš bj‹gl¡ TlhJ, bjUÉš el¡f¡ TlhJ, »£l
tu¡ TlhJ, ngr¡TlhJ, bjhl¡TlhJ, nfhÆY¡FŸ nghf¡ TlhJ,
“ntj¤ij” go¡f¡TlhJ v‹»w bfhLikfis brŒJ it¤âU¡
»wh®fŸ .
ïij kh‰w e«khš Koíkhdhš, f©o¥ghŒ ekJ kj r«gªj
khd C®ty¤âš nks« mo¥gij xU¡fhY« kfkâa®fshš ÃW¤j
Koant KoahJ. mšyhkY« v¥goahtJ ehK« mt®fS«
uhÍ¡F tªJÉLnth«. m¥go¡»šyhkš ãuhkz ïªJ kfhrig,
ãuhkzušyhjh® jiyÆš xU fhY«, kfkâa® jiyÆš xU fhY«
it¤J ïUtiuí« mG¤â eR¡f¥ gh®¤jhš ïªj ãuhkz®fis
ïUtU« v¥go c©ikahd rnfhju®fŸ v‹W T¥ãl kd« tU«?
nghȤjd¤â‰F ‘rnfhju®fŸ’ v‹W 1000 jlit nt©LkhdhY«
Vkh‰Wtj‰fhf brhšyyh«. Mdhš, mjdhš xU gyD« c©lh
fhJ. ïªj bfhLikfË‹ gydhŒ V‰g£l Jntõ§fŸ Ú§»,
305 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
c©ikahd rnfhju¤Jt« V‰glhkš, fh§»u°- Rauh{a«- cÇik-
ÉLjiy v‹W ngRtbjšyh« ãuhkz®fŸ c¤ânahf« bgw¤jh‹
cjînkašyhkš k¡fŸ c©ik Rauh{a« bgw cjtnt cjthJ.

Fo muR - f£Liu - 16.05.1926

$kh‹ r¤âa_®¤â
všyh ïªâa¥ ãurhufuhŒ É£lhuh«
$kh‹ r¤âa_®¤âia m»y ïªâa fh§»u° fÄ£oÆ‹
rh®ghf És«gu cgfÄ£o bk«guhŒ¢ nr®¡f¥ g£oU¥gjhf¡ fh§»
u° fhÇajÇá $kh‹ V. bu§frhÄ Ia§fh® m¿É¡»wh®, v‹W
“RnjrĤâuÅš” F¿¥ã£oU¡»wJ. bghJ¤ nj®jiybah£o mt®
ïªâah KGtJ« R‰W¥ãuahz« brŒthuh«. rÇ, ïtiu ah® ÃaĤ
jh®fŸ? $kh‹ V.bu§frhÄ Ia§fh® ÃaĤjh®; $kh‹ r¤âa_®¤â
ïªâah bt§F« R‰W¥ãuahz« brŒ»wh®. ahUila gz«? Cuh®
bghJ¥ gz«. v‹d ãurhu«? ãuhkz¤ nj®jš ãurhu«. mjhtJ
bghJ #d§fŸ gz¤âš khfhz« khfhzkhŒ¢ R‰¿ “jÄœeh£oš
ãuhkzušyhjh® v‹»w m¥ãuhkz¡ T£l« x‹W ïU¡»wJ;
mt®fŸ všnyhU« njr¤ Jnuh»fŸ; mt®fS¡F _is »ilahJ;
ãuhkz®fŸjh‹ bgÇa njrg¡j®fŸ; kfh ò¤ârhÈfŸ; mâY« ehD«
$kh‹fŸ V. bu§frhÄ Ia§fhU«, v°.ÓÅthrŒa§fhU«,
á.É.bt§»£lukzŒa§fhU«, v«.nf. M¢rhÇahUªjh‹ kfhkfh
ò¤ârhÈfŸ, njrg¡j®fŸ; x¤JiHahikÆ‹ nghJ eh§fŸjh‹
K‹dÂÆÈUªJ Äfî« fZl¥g£L bgÇa bgÇa âahf«
brŒjt®fŸ; fj®, kJÉy¡F,Ô©lhik KjÈaitfËš mâf e«ã¡
ifíilat®fŸ; fhÇa¤âY« el¤J»wt®fŸ. mjdhš jh‹ jÄœ
eh£L c©ik njr g¡j®fshd $kh‹ fÈahzRªju KjÈah®
ngh‹wt®fŸ v§fŸ Iaiuna jÄœeh£o‰F¤ jiyt®fshf¤ bjǪ
bjL¤J v§fisna ã‹g‰W»wh®fŸ. eh§fŸjh‹ jÄœeh£L¡F¤
jiyik t»¡f nah¡»aij cŸst®fŸ; v§fis¤ jÉu k‰wt®f
bsšyh« njr¤ Jnuh»fS« tF¥ò ey‹ ehLgt®fSkhd FW»a
ò¤âíilat®fŸ” v‹W ãurhu« brŒJ všyh ïªâa¤ jiytuh
th®fŸ. k‰wgo ntW v‹d ãurhu« brŒa¡ TL«?
jÄœehnl! c‹ jiyÉâjh‹ v‹d? c‹id ï¤ “jiyt®”
fS¡F¡ fh£o¡ bfhL¤j “j®kÓy®”fS¡F MíŸjh‹ v›tsnth?....

Fo muR - f£Liu - 16.05.1926

Fo muR - 1926 ( 1) 306 307 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


nj®jš mngBf®fŸ
Rauh{a¡ f£áÆ‹ rh®ghŒ br‹id r£lrig¡F« ïªâah
r£lrig¡F« tu¥nghF« nj®jšfS¡F Ia§fh® nfhZoahuhš
mngBf®fis Ãakd« brŒâU¥gjhf¥ g¤âÇiffËš btË
tªâU¡»wJ. ïjid všyh ïªâa fh§»u° fÄ£oahU« x¥ò¡
bfh©L cWâgL¤âahŒ É£ljh«. MdhY« ï‹D« gy Íšyh¡
fS¡F mngBf®fis¥ ó®¤â brŒahkš fhÈahf É£Lit¤âU¡
»wh®fŸ. mJ vj‰fhf bt‹whš jh§fŸ ïJtiu ÃaĤj g£oa
yhdJ ãuhkzušyhjt®fisna mâfkhŒ ÃaĤjjhf¥ bghJ
#d§fis e«ò«go brŒtj‰fhfî«, ãuhkz®fis ÃaÄ¡f¥
nghF« °jhd§fisbašyh« fhÈahf it¤J ã‹dhš rka«
gh®¤J Íšyhî¡F x›bthUtuhf¢ nr®¤J¡bfhŸS« jªâu¤â‰
fhfînk jh‹ v‹W brhšYnth«.
cjhuzkhf, jŠir Íšyhî¡F xU °jhd« fhÈ. ïj‰F xU
Ianuh, Ia§fhnuh âiukiwÉš ïU¡»wh® . mt® bgaiu ï¥nghJ
brh‹dhš fyf« V‰g£LÉL«. Mjyhš _L kªâukhfnt it¤â
UªJ, rka« gh®¤J mªj¥ bgaiu btË¥gL¤â ÉLth®fŸ. #d§
fŸ xU rka« x¥gkh£lh®fŸ v‹W bjǪjhš ãuhkzušyhjhÇny
xU MfhtËia¥ bgaU¡F kh¤âu« ngh£L, Ianuh Ia§fhnuh
Rna¢irahŒ ËW Ryg¤âš j£o¡ bfh©LnghŒ ÉL«go brŒth®
fŸ. k‰w Íšyh¡fŸ Éõa¤âY« ïnj ïufáa¡ fU¤Jjh‹. ïªj
jªâu¤â‰F v¥goahtJ, gz¢bryî brŒjhtJ ãuhkzušyhj
“jiyt®fisí«” ãurhuf®fisí« c£gL¤â¡ bfhŸSth®fŸ.
X£l®fS« ïij m¿ahkš “Inah, ght« $kh‹ Ia§fhU« KjÈ
ahU« j‹dhyhdtiu ãuhkzušyhjhiuna ÃW¤j¥ gh®¤jh®fŸ;
M£fŸ »il¡fÉšiyna, v‹d brŒtJ” v‹W e«ã Vkhw
mDTykhÆU¡F« v‹»w K‹bd¢rÇ¡ifílndna gy °jhd§
fŸ fhÈahf Él¥g£oU¡»‹wd. MdnghâY« ï¥bghGJ cWâ
gL¤j¥g£l mngBf®fis it¤J¡bfh©L ekJ ãuhkz®fŸ
brŒa¥ nghF« ntiy v‹dbt‹W gh®¥nghkhdhš kfh¤kh bgauh
Y«, fh§»u° bgauhY«, Rauh{a¡ f£á bgauhY«, b#ÆY¡F¥
nghŒ fZl¥g£l njrg¡j®fŸ bgauhY« #°o° f£áia â£LtJ
nghš ãuhkzušyhjh®fis¤ â£o¡bfh©L j§fS¡FŸ j§fŸ
Fo muR - 1926 ( 1) 308
brh‰go Ml¤ jahuhÆU¡F« MŸfS¡F« X£L¥ãurhu« brŒt
ij¤ jÉu ntW ntiyÆšiy. ïj‰fhf ãuhkz¥ g¤âÇiffS«
ãuhkz¥ ãurhuf®fS« V‰fdnt j§fŸ iftrÄUªj nghâY«
j‰fhy« cŸs ÃiyikÆš ãuhkzušyhj ãurhuf®fS« ãuhkz
ušyhj g¤âÇiffS« ïšyhkš ãuhkzušyhjh®fis Vkh‰w
KoahkÈU¥gjhš mj‰fhf nj®jš Koí« tiu áyiu¥ gz«
bfhL¤J RthÔd« brŒJ bfhŸs nt©oaâU¡»wJ. m¥go
RthÔd¥gL¤â¡ bfh©lhY« á‰áy ãuhkzušyhjh® _ykhfî«
mt®fsJ g¤âÇif _ykhfî« ït®fŸ òu£L« ã¤jyh£l§fS«
btËah» ÉL»wgoahš, mt®fis ml¡fî« mt®fŸ bgaÇš
VjhtJ gÊRk¤â mt®fŸ th®¤ijia ãw® e«ghkÈU¡F«go
brŒant©oa mtáaK« ï¥nghJ ãuhkz®fS¡F V‰g£L¥
nghÆU¡»wJ. ïj‰fhf nt©o nfhit fdth‹ xUt® áy í¡âfŸ
f©Lão¤J , mjhtJ Kjyhtjhf ï¥nghJ $kh‹ <.bt.ïuhkrhÄ
eha¡fiu¥ g‰¿ gythwhd öõizfis¡ bfh©l J©L¥ ãuRu§
fisí« öõizahd¥ g¤âÇif¥ ãurhu§fisí« k‰W« gy
fhÇa§fisí« Mu«ã¤âU¡»wh®. mbj‹dbt‹whš,
1. $kh‹ <.bt. ïuhkrhÄ eha¡f® <nuhL KÅágš nr®k
dhÆUªj fhy¤âš áy jtWfŸ brŒâU¡»wh®.
2. j§fsJ FL«g r¤âu j®k¤ij el¤J»w Éõa¤âš
jdJ bfhŸif¡F ÉnuhjkhŒ elªJ tU»wh®.
3. #°O° føÆš nr®ªJ É£lh®.
4. #°O° føahÇl« âuÉa«, thfd« KjÈa rfha« bg‰W¥
ãurhu« brŒ»wh®.
5. r®¡fhU¡F moikah» É£lh®.
M»a ïitfis¥ g¤âÇiffŸ _ykhfî«, J©L¥
ãuRu§fŸ _ykhfî«, TÈ¥ ãurhuf®fŸ _y« â©iz¥ ãurhu
khfî« X£l®fS¡F ÉÅnahf« brŒJ tU»wh®. ïÅí«, ntW áy
râahnyhridfS« elªJ tU»‹wd. ït‰iw¥g‰¿ kW¥òiu
vGJ«go gy e©g®fŸ mtruK« M¤âuK§ bfh©L ek¡F¥
gyÉjkhd foj§fŸ vGâÆU¡»wh®fŸ. Mdhš ï›thu¤âš
ek¡F btËÆš nghf nt©oa ntiyfŸ ïU¥gjhY« ï‹D«
v‹bd‹d Éjkhd Éõk Éõa§fŸ »s«g¥ngh»wJ v‹W
309 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
gh®¤J Kothf rkhjhd« vGjyh« v‹»w fhuz¤jhY« ï›thu«
mitfis¥ g‰¿ x‹W« vGjÉšiy. mL¤j thunkh mšyJ
mj‰fL¤j thunkh $kh‹ eha¡fiu¥ g‰¿ g¤âÇifÆš f©l
Éõa§fisí«, J©L¥ ãuRu§fËš f©l Éõa§fisí«, thŒ¥
ãurhu¤âš brh‹djhf¤ bjÇatªj Éõa§fisí« RU¡fkhf ekJ
g¤âÇifÆš vGâ j¡f rkhjhd« TWnthkhjyhš, áy e©g® fis Mir bt£fk¿ahJ
jaîbrŒJ mtru¥glnt©lhbk‹W nf£L¡ bfhŸS »nwh«.
Rauh{Ía¡ f£áahÇ‹ btËna‰w«
Fo muR - jiya§f« - 16.05.1926

“Rt‰W¡ Ñiuia tʤJ¥ nghlo Ruiz¡ bf£l btŸ

sh£o” v‹W xU gHbkhÊ c©L. mjhtJ xU °âß Ñiu filªJ
j‹ fztD¡F¢ rhj« ngh£L Ñiu gÇkhÇdhŸ. fzt‹ kdâš
vijnah it¤J¡bfh©L nfhg« tªJ É£lJnghy ghrh§F brŒJ
Ñiu g¡Ft« e‹whf ïšiyÆšiy v‹W Ñiuia thÇ Rt‰¿‹ ÛJ
ïiw¤JÉ£L vGªJ nghŒ gL¤J¡ bfh©lh‹. °âßí« mªj
ïiyia ïG¤J it¤J É£L Ûâ ïUªjij¥ ngh£L rh¥ã£L
É£L¥ gL¤J¡ bfh©lhŸ. á¿J neu¤â‰F¥ ãwF fztD¡F¥ gá
V‰g£lJ. kWgoí« tªJ c£fh®ªJ bfh©L rh¥ghL nghl¢ brh‹
dh‹. mªj kidÉ K‹ ïG¤J it¤âUªj ïiyiana g¡f¤âš
ïG¤J É£LÉ£L ËW bfh©lhŸ. ïiyÆš btW« rhj« kh¤âu«
jh‹ ïUªjJ. fzt‹, kidÉia¥ gh®¤J “ïªj rhj¤â‰F VjhtJ
fÇ it¤J¤ bjhiy, bjh£L rh¥ãl” v‹W brh‹dh‹. mj‰F
kidÉ fÇÆšiy v‹W brh‹dhŸ. gHa ÑiuahtJ it v‹wh‹.
mj‰ftŸ “jh§fŸ Ñiu e‹whfÆšiy v‹W nt©lhbkd¢ brh‹d
jhš eh‹ všyh« rh¥ã£LÉ£nl‹” v‹W brh‹dhŸ. fzt‹ ÄFªj
nfhg¤Jl‹ “mnjh bjÇ»wnj mªj Rt‰W¡ Ñiuia tʤJ¥nghlo
Ruiz¡ bf£l btŸsh£o” v‹W brh‹dh‹. kidÉ “ ehdh,
Ú§fsh, Ruiz¡ bf£lt®” v‹W brhšÈ Rt‰¿ÈUªjij Ru©o¥
ngh£lhŸ. fzt‹ ngrhkš rh¥ã£LÉ£L¥ nghdh‹ v‹gjhf xU
fij c©L. mij¥nghš ïU¡»wh®fŸ, r®¡fhnuhL nfhã¤J¡
bfh©L r£lrigia É£L btËtªj á¥ghŒfŸ.
ehsJ khj« 17- ª njâ fšf¤jh r£lrig¡ T£lbkh‹W el¡
»wjh«. mj‰F ‘btËna¿a’ Rauh{a¡ f£áah® kWgoí« nghf¥
ngh»wh®fsh«. ïj‰F¡ fhuz« v‹dbt‹whš r£lrigÆš mtr
u¢ r£lbkh‹W tu¥ngh»wjh«. mij ït®fŸ nghŒ v⮡f¥ ngh»
wh®fsh«. r®¡fhuh® mtru¢ r£l¤ij Ãiwnt‰w nt©Lbk‹W
Ãid¤jhš ït®fŸ jL¥ãdhš ËWÉLkh? ËWÉLbk‹W Ãid¥
gh®fnsah»š r£lrigÆl« ït®fS¡F e«ã¡ifÆU¥gjhf

Fo muR - 1926 ( 1) 310 311 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

mU¤jkhfÉšiyah? m¥go¥g£lt®fŸ V‹ btËÆš tªjjhf¢
brhšÈ¡ bfhŸs nt©L«? ïj‰fhf jiyt® g©oj neU V‹ ‘åu
bkhÊ’ ngr nt©L«. xU jlit r£lrig¥ ãuahz¢ bryit¤
âahf« brŒa r¡âÆšyhj Rauh{a¡ f£á ‘btËna¿ É£nlh«’
v‹W brhšYtJ eif¥ã‰F ïlkhÆU¥gij á¿J« m¿aÉšiy.
“Mir bt£fk¿ahJ” v‹gj‰F ekJ Rauh{a¡ f£ána rÇahd
cjhuz«. MdhY« ïitfbsšyh« ekJ X£l®fŸ ò¤â¡F
Ryg¤âš gl¥ nghtâšiy. v‹d brŒayh«? ešyfhy« tU«nghJ
jhdhfnt ò¤âtU«.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 16.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1)
Mâ âuhÉlU« Rauh{a¡ føí«
“RnjrĤâu‹” v‹D« ãuhkz¥ g¤âÇif Mâ âuhÉl®f
S¡F #°O° f£áah® x‹W« brŒaÉšiy v‹W«, j§fŸ T£l¤
jh® Mâ âuhÉl®fS¡F Rt®¡f thriy¤ âwªJ Él¥ nghtjhfî«,
ïÅahtJ j§fis tªJ ruzkilí«go cgnjá¡»wJ. #°O°
f£áah® Mâ âuhÉl®fS¡F e‹ik brŒjh®fnsh, ïšiynah?
mij¥ g‰¿ mâf ftiy nt©lh«. mJ Mâ âuhÉl®fS¡nf
bjÇí«. Mdhš fh§»uá‹ Mâ¡f¤ij milªj Rauh{a¡ f£áah®
Mâ âuhÉl®fS¡F v‹d e‹ik brŒjh®fŸ? v‹d gjÉ bfhL¤
jh®fŸ? v‹d c¤ânahf« jªjh®fŸ? ïªâah r£lrig¡F xU Mâ
âuhÉliu ÃW¤âdh®fsh? ÃW¤j MËšyhkš â©lhL« br‹id
r£lrig¡F xU Mâ âuhÉliuahtJ ÃW¤âdh®fsh? br‹id
fh®¥gnuõ‹ fî‹áY¡F Mâ âuhÉl tF¥ãš ãwªj xUtiu
ahtJ ÃW¤âdh®fsh? ntW tifÆš ït®fŸ k£oY« v‹d rhâ¤J
É£lh®fŸ? xU rka« Mâ âuhÉl®fËš vtuhtJ xUtU¡F
mJî« j‹ndhL Tl¤ j‹id¤ jiyt® v‹W brhšÈ¤ âÇa -
mJî« å£oš g£oÅ, R¤jkhŒ bryî¡»šiy v‹W nf£F«
nghJ« - Ú bfhL¡»whah #°O° f£áÆš nru£Lkh v‹W Äu£L«
nghJ« - x‹nwh ïu©nlh %ghŒfŸ ã¢ir nghLtJnghš bfhL¤
J¡ bfh©L tªâU¡»wij¤ jÉu ntbw‹d brŒâU¡»wh®fŸ?
mšyJ Mâ âuhÉl®fS¡F tF¥òthÇ cÇik th§»¤ ju r«kâ¡
»wh®fsh? tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« v‹W brh‹dhny, brhšg
tid, “#°O° f£áÆš nr®ªJ É£lh‹, ghÉ, Jnuh»” v‹W brhšY
»wh®fŸ. ït®fis e«ã v‹d gyid mila Koí«? fhŠÓtu¤
âš Toa ãuhkzušyhjh®fshtJ všnyhU« x‹whŒ¢nr®ªJ Vf
kdjhŒ Mâ âuhÉl®fS¡F, mt®fŸ v©Â¡if¡F¤ jFªj
msî¡F nkyhf¡ Tl r£lrig, fh®¥gnuõ‹, c¤ânahf«, gjÉ
M»a všyht‰¿Y« ãuâÃâ¤Jt« bfhL¥gjhŒ¤ Ô®khŤ jh®fns;
mij¡ bfL¤jt®fŸ ah®? Rauh{a¡ f£áÆ‹ “khbgUª
jiytuhd” $kh‹ ÓÅthrŒa§fhU« “fhªâ áZaU« x¥g‰w
jiytUkhd” $kh‹ á.uh#nfhghyh¢rhÇahU« To râahnyhrid
brŒJ $kh‹ fÈahzRªju KjÈahiuí« bfL¤J, ï¤Ô®khd«
fh§»u° kfheh£o‰nf bfh©L tu¡ TlhJ v‹W jL¤JÉ£lh®fŸ.
312 313 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
Ô®khd« bfh©Ltu¡Tl r«kâ¡fhj fh§»u° jiytU«, Rauh{a¡
f£á¤ jiytU« Ô®khd¤ij Ãiwnt‰w r«kâ¥gh®fsh? v‹gJ
Mâ âuhÉl®fS¡F¤ bjÇaKoahkš nghfhJ. #°O° f£áahuh
tJ MââuhÉl®fŸ nf£F« tF¥ò thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« rÇahd
bj‹W«, mj‰fhf jh§fŸ nghuhoí«, mij j§fŸ f£áÆ‹ K¡»a¡
bfhŸifahfî« it¤âU¡»wh®fŸ. mt®fŸ T¢rš ngh£lj‹
gydhŒ¤jh‹ $kh‹fŸ v«.á.uh#h, åuŒa‹ KjÈa kÂfŸ Mâ
âuhÉl tF¥ãš ïU¡»wh®fŸ v‹whtJ ãw¤âahU¡F¤ bjÇí«
goahŒ ïU¡»wJ. mJ ïšyhÉ£lhš ït®fS¡F r£lrig VJ?
fh‹gu‹° VJ? Ô®khd« VJ? “v§fŸ f£áÆš tªJ nrU§fŸ,
eh§fŸ rhâ¤J ÉL»nwh«” v‹W ãuhkz®fŸ T¥ãLtJ VJ?
$kh‹ ÓÅthrŒa§fh® gz« x‹¿u©L %ghŒTl Mâ âuhÉl®
fS¡fhtJ »il¥gnjJ?
Fo muR - f£Liu - 23.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 314
g£lhãnõf«
k¢rh‹ ïwªjhš ešyjh¢R
mtUila f«gË ek¡fh¢R
- á¤âuò¤âu‹
$kh‹ v°.ÓÅthrŒa§fhU¡F všyh ïªâa¤ jiyik¥
g£lhãnõf« M»É£lJ. Mdhš mJ ïu©L khj¤â‰F v‹W
brhšy¥g£lhY« fhakhdbj‹gJjh‹ ekJ mã¥ãuha«. g©oj
neU ïu©L khj¤â‰F XŒî vL¤J¡ bfhŸS»wjhŒ¢ brhšÈ, jdJ
Énrõ mâfhu¤jhš $kh‹ Ia§fhU¡F¥ g£lhãnõf« brŒJ
jiyik¥ gjÉia mt® jiyÆš N£oÉ£L¥ nghŒÉ£lh®. ïJ
kfh¤kh XŒbtL¤J¡ bfh©lJ nghyntjh‹ Koí«. “bt‰¿nkš
bt‰¿ V‰g£L, ïu£il M£á koªjîl‹” mj‰Fnkš v‹d brŒt
bj‹W bjÇahkš $kh‹ á.M®.jh° Ãuªju XŒbtL¤J¡ bfh©lh®.
Rauh{a¡ f£á bt‰¿ milªJ fh§»uirna jd¡FŸ I¡»a¥
gL¤â¡ bfh©lîl‹ ïÅ ek¡F ï§bf‹d ntiy v‹W kfh¤kh
XŒbtL¤J¡ bfh©lh®. mnjhL îkhz¤ â£l§fS« XŒbtL¤J¡
bfh©ld. ï¥nghJ g©oj neU uhÍ x¥gªj« Koªjîl‹ ïÅ
v¥go #d§fŸ Kf¤âš ÉÊ¥gJ v‹W XŒbtL¤J¡ bfh©lh®. ïJ
vj‰fhfnth bjÇaÉšiy. r£lrigia É£L btËna¿d åu¤
â‰fh? mªj åu¤ij¡ fh¥gh‰¿ kWgoí« r£lrigia v£o¥
gh®¡fhkš ïU¡»w R¤j¤â‰fh? rg®kâÆš gu°gu x¤JiH¥ghsU¡
F« j§fS¡F« V‰g£l uhÍia f©ÂakhŒ el¤â it¤J¡ bfh
L¤j M©ik¡fh, r¤âa¤â‰fh? vj‰bf‹W m¿aKoaÉšiy.
MdhY« ``eh‹ gu°gu x¤JiHahjhÇl« brŒJbfh©L ifba
G¤J¥ ngh£l uhÍia v¥bghGJ Ãiwnt‰¿ it¡f KoaÉš
iynah j‹id¥ ã‹g‰Wnth®fŸ jdJ th®¤ijia v¥bghGJ
kâ¡fÉšiynah m¥bghGnj, g©oj® “RakÇahij cŸstuh
ÆUªjhš jiyik¥ gjÉÆÈUªJ Éy»ÆU¥gh®. ïJjh‹ RakÇah
ij¡F yBz«” v‹W ‘Fo muR’ ‘rg®kâ uhÍÆ‹ K¿î’ v‹»w
jiya§f¤âš vGâÆUªjJ. mJ nghynt g©oj® RakÇahij
ia¡ fh£Ltj‰nf XŒbtL¤J¡ bfh©lhbu‹whš Ãu«gî«
315 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
rÇba‹nw brhšyyh«. Mdhš ekJ jÄœeh£L¥ ãuhkz®fS¡nfh btËah¡fî« cjÉahÆUªjJjh‹ bgÇa F‰w«.
“ k¢rh‹ ïwªjhš ešyjh¢R, mtUila f«gË ek¡fh¢R” v‹»w
rÇ, ekJ $kh‹ âU. É.fÈahzRªju KjÈah® fânah, ïªj
Kiw¥go g©oj neU Éy»dij¥g‰¿ ftiyÆšiy; mt®
ãuhkz®fŸ ã‹ br‹whšjh‹ mt® bga® g¤âÇifÆš nghl¥gL«,
jiyik °jhd« ïtU¡F¥ g£lhãnõfkhŒÉ£lnj, mJnt
mJî« mt® #°O° f£áia e‹whŒ â£l nt©L«; â£odâš
nghJ« v‹»w rªnjhõ¤âš MœªâU¡»wh®fŸ. jÄœeh£L¥
x‹W brhšÈÆUªjhš, Tl ïu©L nr®¤Jjh‹ ãuhkz¥ g¤âÇif
ãuhkz®fis, mâY« mŒa§fh® T£l¤ij e«ãdt®fŸ ïJtiu
Æš ãuRÇ¡f¥gL«; mj‰F« r«kâ¤jhšjh‹ Tl¡ T£o¡bfh©L
ah® cU¥goah»ÆU¡»wh®fŸ? MdhY« XŒî »il¥gJ kh¤âu«
nghfKoí«; ïšyhÉ£lhš mJî« ïšiy; lh¡l® ehíLnghš
âra«. $kh‹fshd bu§frhÄ Ia§fhiu e«ã $kh‹ jh° XŒbt
_iyÆš c£fhu nt©oaJjh‹.
L¤J¡ bfh©lh®; uh#nfhghyh¢rhÇahiu e«ã kfh¤kh XŒbtL¤J¡
bfh©lh®; ÓÅthrŒa§fhiu e«ã g©oj® XŒbtL¤J¡ bfh©lh®. “miu mªjz®” , “KG mªjz®” v‹W brhšy¥gL«
m«_t® r¡âí« ï«_tU¡FŸshfnt Mthfdkh»ÆU¡»wJ. ãuhkz g¡j®fŸ ãuhkz É°tháfshd ït®fŸ r§fâna ï¥go
ïÅ jÄœeh£o‰F x‹W« FiwÉšiy. vL¤j fhÇa« ahÉD« ïU¡Fkhdhš “ãuhkz¤ JntÎahd” $kh‹ <.bt. ïuhkrhÄ
bt‰¿. ahU¡F? ãuhkz®fS¡F. ïªâa muáaš thœ bt‹gJ eha¡fiu ï‹D« cyf¤âš it¤âU¥gnj ekJ ãuhkz®fË‹ j®k
ãuhkz® thœî¡nf‰g£lbj‹W eh« gyKiw brhšÈ tªâU¡ áªijašyth? k‰wt®fis¥ g‰¿í« nf£fnt©Lnkh? jÄœ
»nwh« - brhšÈí« tU»nwh« - ïÅí« brhšYnth«. mDgt eh£oš ãuhkzušyhjh® uhéa thœÉdhš ãiH¡f nt©Lbk‹
rhÈfshd ekJ K‹ndh® gyU« brhšÈÆU¡»wh®fŸ. ïij e«Äš whY« rÇ, njrg¡j®fshf nt©Lbk‹whY« rÇ, ãuhkz®fËl«
gyU« m¿ªâU¡»wh®fŸ. Mdhš v‹d brŒtJ? ãuhkz®fË‹ iybr‹[& bgwhkš KoahJ v‹»w ÃiyikÆÈU¡»wJ. Mjyhš
bršth¡F¥ bgU¡F«, mâfhu¥ bgU¡F«, bršt¥ bgU¡F« $kh‹fŸ ehíL, KjÈah® ït®fË‹ Ãiyikia m¿ªjt®fŸ áy
ãuhkzušyhjhÇš ïij m¿ªj gyiuí« “NÇa rªâu®fis “F£o njr g¡j®fŸ” “tƉW¢nrh¤J njrg¡j®fŸ” ãuhkzušyh
»ufz« Ô©o” kiw¥gij¥ nghy kiw¤J ÉL»wJ. v‹ brŒtJ? jhiu â£Ltij¥ g‰¿í« g¤âÇiffËš jhWkhwhŒ vGJtij¥
#°O° fø V‰g£l fhy¤âš mªj føah® ïij¢ brh‹dnghJ g‰¿í« nf£fî« nt©Lkh? mij¥ g‰¿ ngrî« nt©Lkh?
ãuhkzušyhjhÇ‹ ãuâÃâfŸ v‹W brhšÈ¡ bfh©L ãuhkz®
fS¡F K‹dÂÆÈUªJ mij xL¡» åuf©lhk mªj ekJ
lh¡l® tujuh#&Y ehíL, âU.É.fÈahzRªju KjÈah® M»nah® Fo muR - f£Liu - 23.05.1926
fâ ï‹W v¥go ïU¡»wJ? lh¡l® ehíL mŠPhjthr« brŒ»wh®;
v‹d brŒtbj‹W bjÇahkš âif¡»wh®; ïÅ v‹d bga® it¤J¡
bfh©L kWgoí« btËahfyhbk‹W gij¡»wh®; monahL mtiu
ãuhkz®fŸ ifÉ£LÉ£lh®fŸ. br‹id r£lrig¡F nry« Íšyh
mngBf®fis ÃW¤j nry¤â‰F tªj ÓÅthrŒa§fh® ekJ lh¡l®
ehíLî¡F¤ bjÇÉ¡fÉšiy; mt® å£L¡F tuîÄšiy; mtiu¡
fyªJ ngrîÄšiy v‹whš lh¡l® ehíLit¥ g‰¿ ïªj ãuhkz®
fŸ v›tsî kâ¥ò it¤âU¡»wh®fŸ v‹gJ òydhF«. ïªj
ãuhkz®fSl‹ mt® âÇí« nghJ kfh¤kh tªjhY« lh¡l® å£oš
jh‹ ïw¡FtJ, njrgªJ jh° tªjhY« lh¡l® å£oš jh‹ ïw¡F
tJ, ï‹D« ah® tªjhY« lh¡l® å£ošjh‹ ïw¡FtJ. ï¥nghJ
ïªj ãuhkz®fS¡F mtUila åL “mâfhu t®¡f¤jh®” ålhŒ
É£lJ. lh¡l® ehíL mt®fŸ brŒj F‰w«jh‹ v‹d? ï§bfhU
fhš, m§bfhU fhš it¤âU¥gJjh‹. mjhtJ RauhÍa¡ f£áia
ïuî gfyhŒ MjǤjhY« #°O° f£áia ãuhkz®fË‹ MirÔu
â£odhY«, njt°jhd r£l¤ij MjÇ¡fî«, FUFy¥ òu£Lfis
Fo muR - 1926 ( 1) 316 317 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

x¤JiHah eh‰w« åR«
Rauh{a¡ f£á bk«g®fS«
nfhaK¤ö® Íšyh ngh®L«
nfhaK¤ö® Íšyh ngh®o‹ T£lbkh‹W ãuábl©L uh›
rhÏ¥ á. v°.ïu¤âdrghgâ KjÈah® m¡»uhrd¤â‹ Ñœ To‰W.
ï¡ T£l¤â‰F 40 m§f¤âd®fŸ tªâUªjh®fŸ. VbdÅš, $kh‹
KjÈahuJ Ãakd« bg‰w ãuábl©L c¤ânahf fhy¤âš ïªj¡
T£l« filá T£lkhF«. Mjyhš $kh‹ KjÈahU¡F Íšyh
ngh®L bk«g®fË‹ e‹¿a¿jiy¡ fh£lî« tªjd§ Twî«
“Rauh{a¡ f£á m§f¤âd®fŸ” cŸgl Vw¡Fiwa všyh bk«g®
fSnk tª âUªjh®fŸ. m¥bghGJ ï«khj« 30- ²nfhaK¤öU¡F
É#a« brŒa¥nghF« ft®d® Jiu mt®fS¡F Íšyh ngh®o‹
rh®ghŒ xU cgrhu¥ g¤âu« go¤J¡bfhL¡f nt©Lbk‹W xU
Ô®khd« tªJÉ£lJ. m¡T£l¤âš x¤JiHah eh‰w« åR« Rauh{
a¡ f£á bk«g®fshd $kh‹ uh› gAö® o.v. ïuhkȧfŠ br£oah
U« Íšyh ngh®L¡F r®¡fhuhš Ãakd« bg‰w bk«guhd $kh‹
á.É.bt§»£lukzŒa§fhU« bk«g®fshŒ M#uh»ÆUªjh®fŸ.
cgrhu¥ g¤âu¤njhL nghfhkš cgrhu¥ g¤âu¤â‰F 350 %ghŒ bryî
brŒa nt©L« v‹W m¡»uhrd® xU Ô®khd§ bfh©L tªjh®.
“x¤JiHahik eh‰w§”bfh©l $kh‹fŸ br£oah® Ãiyikí«
Ia§fh® Ãiyikí« fZlkhŒ¥ nghŒÉ£lJ. j§fsJ
x¤JiHahik eh‰w¤ij btËÆš fh£o m¤Ô®khd¤ij v⮤
jhnyh $kh‹ br£oahÇ‹ tƉW¡FŸ ïU¡F« uh› gAö® g£l¤
ijí«, Ia§fh® tƉW¡FŸËU¡F« Íšyh ngh®L Ãakd¤ijí«
btËÆš f¡f nt©oajhÆU¡»wJ. r®¡fhÇl« bg‰¿U¡F«
jaî¡fhf m¤Ô®khd¤ij MjǤjhnyh j§fŸ nkš åRtjhf¢ brhš
Y« x¤JiHahik eh‰w« kiwªJ nghF«; ãwF Rauh{a¡ f£áÆ‹
rh®ghŒ X£L¡ »il¡fhJ v‹»w ga«. v‹ brŒth®fŸ ght«! âUl
id¤ njŸ bfh£oaJ nghš br£oah® bksdkhÆUªjh®. Ia§fhnuh
thj¤âš fyªJ bfh©L 350 %ghŒ¡Fnkš bryî brŒa¡TlhJ
v‹W cu¤J¥ ngá “x¤JiHahik”ia¡ fh£o¡ bfh©lh®.
Fo muR - 1926 ( 1) 318
Ô®khdnk 350 %ghŒ¡F kh¤âu« ïU¡F«nghJ Ia§fh® 350
%ghŒ¡F nkš nghf¡TlhJ v‹whš v‹d mU¤jnkh bjÇaÉšiy.
xU å£oš xUt‹ âUo É£lh‹. mtid¥ ão¤J nk#°£nu£
nfh®£lhuhš ÉrhÇ¡f¥g£L nk#°£nu£ 15 mo mo¡F«go Ô®¥ò¢
brh‹dh®. Ô®¥ò¢ brhšY«nghJ nfh®£oš T£lÄUªjjhš m¡
T£l¤jh® jdJ âU£il kwªJ rhk®¤âa¤ij m¿í«go, âUod
t‹ nk#°£nu£il¥ gh®¤J “15 mojh‹ mo¡f nt©L«; mj‰F
nkš xU mo ÉGªJnjh - m¥òw« bjÇí« e«k r§fâ” v‹W åu
bkhÊ ngádhdh«. mij¥nghš ekJ Ia§fh® 350 %ghŒ¡F nkš
bryî brŒa¡TlhJ v‹W f©o¤J¥ ngá m§F tªâUªj
bk«g®fS¡F jdJ “x¤JiHahik eh‰w¤ij¡” fh£o É£lh®. ãwF
cgrhu¥ g¤âu« jahÇ¡f V‰gL¤âa fÄ£oÆš Ia§fh®, br£oah®
KjÈnahuJ bga® nr®¡f¥g£lJ. $kh‹ Ia§fh® #hil fh£o jkJ
bgaiu Éy¡» ÉL«go nf£L¡bfh©lhuh«. br£oah® mij¡Tl
brhšyÉšiyah«. ft®diu rªâ¡F« rªj®¥g¤ij ïH¡f¢
br£oahU¡F kdÄšiy; Ia§fhU¡nfh r«kÅšyhkš M#uh»¡
bfhŸsyh« v‹»w ijÇa«. X£l®fË‹ igƤâa¡fhu¤jdkhdJ
ït®fis ï›tsî ò¤ârhȤjdkhŒ elªJ bfhŸs¢ brŒ»wJ.
v‹d brŒtJ! ïªâah É‹ Rauh{a« ï¥go¥g£l njÓa åu®fŸ
(?) ifÆš á¡»¡ »l¡ »wJ. Éf,
ïJ elªj ãwF ãuábl©L $kh‹ á.v°.ïu¤âdrghgâ
KjÈahÇ‹ ãuábl©L ntiyia¥ ghuh£o moÆš f©l Ô®khd«
Vf kdjhŒ Ãiwnt¿aJ. mjhtJ, “ïªj ngh®o‹ ãuábl©lhf uh›
rh»¥ á.v°.ïu¤âdrghgâ KjÈah® 3 tUõ fhykhŒ Äfî«
ngh‰W« goahŒ ïªj ngh®o‹ ntiyfis¢ rÇtu el¤âdj‰fhfî«
ïªj ÍšyhÉš °jy °jhgd Ra M£á v‹w Rauh{a gÇghyd
Éõa¤âš r«gªj¥g£l všnyhÇlK« m‹Ånah‹ÅakhŒ x¤J
iH¤J mãÉU¤âia¡ fh£oaj‰fhfî«, ïªj ngh®lh® òfœtJl‹
j§fsJ c©ikahd tªjd¤ij¤ bjÇɤJ¡ bfhŸS»wh®fŸ”
v‹»w Ô®khd¤ij C¤J¡FË #Û‹jh® Fkhu uh#h mt®fŸ ãnunu
ã¡f VfkdjhŒ Ãiwnt¿‰W. x¤JiHahjhnuh, Rauh{a¡ f£á¡fhu
nuh jÉu ntW ahuhtJ °jy °jhgd§fis¡ if¥g‰¿ ÃUthf«
el¤âdhš °jy °jhgd§fË‹ ÛJ ïo ÉGªJÉL« v‹W
brhšY« “fh§»u° É°tháfŸ” x¤JiHahjhU« Rauh{a¡ f£áah
U« mšyhj $kh‹ uh› rh»¥ á.v°. ïu¤âdrghgâ KjÈah® î
thf« el¤âí« °jy °jhgd§fËš ïo ÉGªJ Élhkš mã
ÉU¤â bg‰¿U¡»wj‰F v‹d gâš brhšYth®fnsh bjÇaÉšiy.
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 23.05.1926
319 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 f©bzL¤J¥ gh®¥gh®fsh? Rauh{a¡ føÆ‹ mnah¡»a¤
jd¤ij xU ehŸ btËÆš vL¤J¢ brh‹dj‰F¤jhnd “rhJ”
KjÈah®, “c©ik mªjz”KjÈah®, “khßr” KjÈahuhf
kh‰w¥g£lh®?
“nkš eh£lhU¡F taJ 42 - Ñœ eh£lhU¡F taJ 22 - Mj
$kh‹ âU.É.fÈahzRªju KjÈah® yhš v«.nf. M¢rhÇahU¡F X£L¡ bfhL§fŸ, v. ïuhkrhÄ KjÈah
U¡F X£L¡ bfhL¡fhÔ®fŸ” v‹W brh‹dhš v‹d mU¤j«?
$kh‹ âU.É. fÈahzRªju KjÈah® mt®fŸ br§f‰g£L v«.nf. M¢rhÇah® ãu«khth? všnyh® jiyÆY« üW, üW taJ
ÍšyhÉš ãuhkz®fS¡fhf ãurhu« brŒJ tUifÆš gšyhtu¤ v‹W vGâ ÉLthuh? mšyJ v. ïuhkrhÄ KjÈah® vkdh? 22 taâ
âš xU ãuhkz® m¡»uhrd¤â‹ Ñœ ãuhkz®fË‹ e‰rhø¥ nyna všnyhiuí« bfh©LnghŒ ÉL»whuh? Inah! ght«! âU.É.
g¤âukhd tunt‰ò¥ g¤âu« bg‰W¡bfh©L jdJ âUth¡fhš fÈahzRªju KjÈahÇ‹ fšÉí« - gh©o¤âaK« - ãuhkz
“nkš eh£lhU¡F taJ 42, Ñœ eh£lhU¡F taJ 22; ekJ eh£oš ušyhjh® ãwÉí« br§fšg£L Íšyh ghku #d§fËl« nghŒ “nkš
gŠr« mâf«; Mjyhš $kh‹ v. ïuhkrhÄ KjÈahU¡F X£L¡ eh£lhU¡F 42- taJ, Ñœ eh£lhU¡F 22 - taJ. Mjyhš ïuhkrhÄ
bfhL¡fhÔ®fŸ. mt® mlhj brašfŸ brŒtjhšjh‹ mtU¡F KjÈahU¡F X£L¥ nghlhÔ®fŸ; v«.nf. M¢rhÇahU¡F¥ nghL§
X£L¡ bfhL¡f¡ TlhJ v‹W brhšY»nw‹. $kh‹fŸ v«.nf. fŸ” v‹W brhšYtj‰F¤ jhdh ãunah#d¥glnt©L«. ïit
M¢rhÇah® tifawh¡fS¡F X£L¡ bfhL§fŸ” v‹W ngádhuh«. aid¤ijí« ghku #d§fŸ m¿í« ehŸ vJnth mJjh‹ ÉLjiy
ehŸ. mJtiu $kh‹ fÈahzRªju KjÈah® ngh‹nwh®fŸ
ïtU¡F M¤kh ïU¡»wjh v‹gnj ekJ rªnjf«. Inah! ekJ ehŸjh‹.
KjÈahÇ‹ ò¤â ï¥goí« rgykhŒ¥ nghFbk‹W eh« vªj¡
fhy¤âY« vâ®gh®¤jnjÆšiy. $kh‹fŸ v«.nf.M¢rhÇah®, Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 23.05.1926
r¤âa_®¤â, v.bu§frhÄ Ia§fh® tifawh¡fisÉl - ït®fsJ
ehza¤ijÉl - $kh‹ v. ïuhkrhÄ KjÈah® vªj Éj¤âš jhœªj
t®? ekJ KjÈahU¡F v‹d bfLâ brŒjh®; v‹d mlhj brŒif
brŒJ É£lh®? mšyJ mt®fŸ “fø¡F«” ït®fŸ “fø¡F«”
ɤâahr«jh‹ v‹d? $kh‹ ÓÅthrŒa§fh® nfhaK¤öÇš ngá¡
bfh©oU¡F«nghJ jdJ KG ntiyí« br§fšg£L ÍšyhÉ
nyna ïU¥gjhfî«, j‹Dila “fz§fis” bašyh« m§nfna
mD¥ã v¥goahtJ $kh‹ v. ïuhkrhÄ KjÈahiu xʤJÉl¥
nghtjhí« cWâ brh‹dhuh«. mtuJ âUth¡if¥ gÇghÈ¡f ekJ
KjÈah® ku cÇ jǤJ¡bfh©L br§fšg£L Íšyhî¡F¥ òw¥g£L
É£lh® nghY«. mšyJ ãuhkz m¡»uhrdK« ãuhkz “e‰rhø¥
g¤âuK«” ekJ KjÈahiu ka¡» É£lJ nghY«. ïªj¥ ãuhkz®
fns ekJ KjÈahU¡F tunt‰ò¥ go¤J¡ bfhL¤jhY« “c©ik
mªjz®” v‹W btËÆš brh‹dhY« ïtiu¥ g‰¿ ïªj
ãuhkz®fŸ kdâš v‹d Ãid¤J¡ bfh©oU¡»wh®fbs‹gij
xU á¿jhtJ Phgf¥gL¤â¥ gh®¤jhuh? ï¥go xU MrhÄia j§fŸ
tr¥gL¤â¡ bfh©L, mt® tF¥gh® Ûnj tirbkhÊ¥ òuhz«
ghL«go brŒJ ekJ fhÇa¤ij rhâ¤J¡ bfhŸS»nwh«” v‹Wjh‹
Ãid¥gh®fŸ. mt®fŸ ntiy Koªj ãwF âU.KjÈahiu

Fo muR - 1926 ( 1) 320 321 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 RÓªâu« r¤âah¡»uf«
RÓªâu« r¤âah¡»uf« Vnjh xU ufáa uhÍÆ‹nkš ÃW¤j¥
g£ljhfî« Ó¡»u¤âš všyh¥ ãui#fS¡F« mDTykhd Koit
âUth§T® murh§f¤jhuhš el¤â it¡f¥gL« v‹W« ãu°jhg«
tªjJ. Mdhš Vw¡Fiwa r¤âah¡»uf« ÃW¤j¥g£L ïu©L khj¤
â‰F nkyh»í« ï‹dK« mij¥g‰¿ xU ÉguK« bjÇtj‰
»šyhkš »z‰¿š fšY ngh£lJnghš _LkªâukhÆU¡»wJ.
fÄõd® ã£L Jiu Äfî« ešyt®. všyhU¡F« rk cÇik
»il¡f nt©L« v‹gâš m¡fiu cŸst®. Mdhš âthndh
»¿°JtuhÆUªjhY« kiyahs ãuhkz®fŸ jait¥ bg‰W òfhÇš
yhkš fhyªjh£oÉ£L¥ nghfyh« v‹»w MiríŸstuh«. ït®f
Ë‹ Ãiyikia eh« ftŤJ¡ bfh©oU¥gJ r¤âah¡»uf¤J¡F
Úâ brŒjjhFkh? Mjyhš r¤âah¡»uf¤ij kWgoí« Jt¡F«go
nt©L»nwh«.
Fo muR - nt©LnfhŸ - 23.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 322
Ã%g nea®fS¡F É©z¥g«
“Fo muR” g¤âÇif Äfî« Fiwªj msîŸsJ. mâš 10
g¡f§fŸ Éõa§fS¡F xJ¡f¥g£oUªjhY« gy t®¤jkhd§
fS« Ã%g§fS« tªJ FɪJ g¤âÇif V‰gL¤âaâ‹ fU¤ij
Ãiwnt‰w Koahkš fZl¥gL¤J»wJ. Ã%g®fS« t®¤jkhd«
bjÇÉ¥gt®fS« ekJ g¤âÇifia âdrÇ v‹W fUâ¡bfh©oU¡
»wh®fŸ v‹nw Ãid¡f nt©oÆU¡»wJ. Mjyhš eh« clD¡F
l‹ ãuRÇ¡fÉšiy v‹W Ã%g nea®fŸ e«ÛJ tU¤j¥glhkš
ïU¡F«go nt©L»nwh«. gy njr t®¤jkhd§fis eh« ãuRÇ¥g
âšiyba‹WTl e«ÛJ gy rªjhjhu®fS¡F rÈ¥ãU¥gjhŒ¤ bjÇ
»wJ. mt®fS« ekJ fU¤ijí« Ãiyiaí« m¿ªJ k‹Å¥
gh®fŸ v‹nw e«ò»nwh«. ekJ g¤âÇif t®¤jkhd¥ g¤âÇif
mšybt‹W«, ãurhu¥ g¤âÇif v‹W« kWgoí« bjÇɤJ¡
bfhŸS»nwh«. Mjyhš Ã%g§fshY« t®¤jkhd§fshY« ekJ
g¤âÇifÆ‹ c¤njr¤ij¡ bfL¡fhkY« t®¤jkhd« ïšiyna!
v‹W fUâ myøa« brŒahkY« ïU¡F«go ãuh®¤â¡»nwh«.
g¤âuhâg®
Fo muR - m¿¡if - 23.05.1926
323 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 it¤âU¥gij¥nghš mšy. Mjyhš bksyhdh brh‹dâš ahU«
F‰w§ fUjkh£lh®fŸ v‹nw Ãid¡»nwh«.

Fo muR - f£Liu - 23.05.1926

bksyhdh KfkjÈÆ‹ kj g¡â

bksyhdh Kf«kjÈ xU T£l¤âš ngR« nghJ ï°yh¤ij
mÊ¡f ÉU«ònthÇ‹ ifÆÈUªJ mij¡ fh¥gh‰w nt©Lbk‹
W« ïJrka« ï°yh¤J¡F Mg¤J tªâU¡»wbj‹W« brhšÈ
tUifÆš “eh« ïªJ¡fSl‹ nerghtkhÆU¡f¤ jah®. Mdhš
e«nkhL r©ilnghl ïªJ¡fŸ ÉU«ò« gB¤âš ïªâahÉYŸs
7 nfho K°ä«fS« 21 nfho ïªJ¡fis¥ gÂa it¡fKoí«. ekJ
eãfŸ ehaf« fhy¤âš 15 ng® nr®ªJ xU irÅa¤ij b#ƤJ
É£lh®fŸ. Mifahš 7 nfho kf«kâa®fŸ 21 nfho ïªJ¡fis
b#Æ¥gJ fZlkšy” v‹W brh‹dhuh«.
ïij ‘RnjrĤâu‹’ ïªJ¡fS¡F kf«kâa®fŸ ngÇš
Jntõ« c©lhF«go ‘bksyhdh KfkjÈÆ‹ KH¡f«’ v‹»w
jiy¥ã‹ Ñœ ïij vGâÆU¡»wJ. bksyhdh ngáaitfËš
ek¡bfh‹W« M¢rÇaÄšiy. bksyhdh fz¡»š jt¿É£lh®
v‹W v©Q»nwh«. 21 nfho ïªJ¡fis ml¡f 7 nfho K°ä«fŸ
njitÆšiy. ïnj 21 nfho ïªJ¡fŸ v‹ngh®fis K¡fhš nfho¡
F« Fiwthd ãuhkz®fŸ MÆu¡fz¡fhd tUõ§fshŒ jiyba
L¡f bth£lhkš gÂa it¤âU¡fÉšiyah? Égrhu¤ ju»š éÉ¡
F« ãuhkzid Tl #Û‹jhuuhd ãuhkzušyhj ïªJ öJ¡ foj«
th§F« nghJ« “RthÄ” v‹W T¥ãlî«, jiytz§» F«ãlî«
mt‹ MÓ®thj« brhšÈ foj« bfhL¡fî« jhnd elªJ tU»wJ.
xU r_f« v›tsî bgÇa v©Â¡if cŸsjhdhY« j§fS¡FŸ
m‹ò« x‰Wikí« ïšyhkš xUtiu xUt® Ô©lhjtuhŒ , gh®¡f¡
TlhjtuhŒ kâ¤J¡bfh©L k¡fis¥ ãǤJ it¤J xUt® ciH¥
ãš xUt® ãiH¡f Ãid¤J¡bfh©L ïU¥gt®fis cŸns
it¤âU¡F« tiuÆš Äf¢ áyuhš gÂa it¤J Élyh«. ïj‰fD
Tykhf ekJ eh£oš “ãuhkÙa«” ïU¡F«tiu e«ik ah® nt©L
khdhY«, v¥go nt©LkhdhY« RygkhŒ gÂa it¡fKoí«.
Mjyhš bksyhdh brhšYtâš fz¡F¤ jtW ïU¡»wnj jÉu
mâra« x‹W« ïšiy. mtU« eh« kfkâa®fnshL r©il nghl
Ãid¤jhšjh‹ j‹dhš ïªJ¡fis gÂa it¡f Koí« v‹»whnu
jÉu k‰wgo ãuhkz®fis j§fS¡F m‹dkË¥gt®fis gÂa

Fo muR - 1926 ( 1) 324 325 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


g¥Ë¡ r®å° fÄõ‹
r®¡fh® CÊa r«kªjkhd Érhuiz¢ rig
ïªâahÉš r®¡fh® c¤ânahf°j®fŸ r«gªjkhd Éõa¤
ij¥ g‰¿ ÉrhǤJ m¿ªJ j¡fgo brŒtJ v‹w bgaiu it¤J¡
bfh©L mj‰fhf g¥Ë¡ r®å° fÄõ‹ v‹W xU fÄ£oia murh§
f¤jh® ÃaĤJ ïU¡»wh®fŸ. m¡fÄ£o¡F ïªâa®fË‹ rh®ghŒ -
ïªJ¡fË‹ rh®ghŒ ÃaÄ¡f¥g£oU¡F« m§f¤âd® xU jÄœ
eh£L¥ ãuhkz®. ïªâahÉÈU¡F« 33 nfho #d§fËš K¡fhš
nfho #d§fŸ bfh©l tF¥gh®fshd xU áW r_fkhd ãuhkz
nfhZoÆš ïUªJ xUtiu¥ bghW¡» vL¤âU¡»wh®fŸ. ït®
ïªâahÉYŸs kÅjt®¡f¤â‰nf ca®ªj #hâah® v‹W brhšÈ¡
bfhŸS« #hâia¢ nr®ªjt®. mâY« Ia§fh® #hâia¢ nr®ªjt®.
ïªâa®fË‹ r®¡fh® c¤ânahf r«gªjkhd Éõa§fŸ
ï¥nghJ ït® ifÆšjh‹ ml§»ÆU¡»wJ. ïÅ ïªâa®fË‹ jiy
baG¤ijí« #hjf¤ijí« fÂ¥gt® ïªj ãuhkz®jh‹. r®¡fh
uhU« vªj MrhÄia¥ ão¤jhš j§fŸ brhšgo MLthnuh, jh§fŸ
vGâ it¤jâš ifbaG¤J¥ nghLthnuh, mªj MrhÄfis¥
gh®¤Jjh‹ ÃaÄ¥gh®fŸ. ïªj ãuhkznu ïnj r®¡fh® c¤ânahf¤
âš 250 %ghŒ r«gs¤âÈUªJ r®¡fhÇ‹ jhs¤â‰F jFªjgo Mo
r®¡fhÇ‹ e«ã¡if¥ bg‰W r®. g£l« bg‰W ï¥nghJ 3500 %ghŒ
r«gs¤Jl‹ ïªj¥ bghW¥òŸs c¤ânahf¤â‰F tªâU¡»wh®.
r®¡fhuhU« bghW¥òŸs c¤ânahf§fŸ vjhdhY« ïªâa®fS¡F¡
bfhL¥gjhÆUªjhš mitfis ãuhkz®fS¡nfjh‹ bfhL¤J tU
»wh®fŸ. r®¡fhuhU¡F v¥bghGJ« ãuhkzušyhjhÇl« e«ã¡
ifna »ilahJ. r®¡fhuh® ïªâa®fŸ jiyÆš ifit¡f c¤njá¤J
VjhtJ xU fhÇa« brŒa nt©Lbk‹whš mitfS¡F ãuhkz®
fis¤jh‹ e«òth®fŸ. cjhuzkhf, k¡fis ÄUf§fËY« nfty
khŒ ml¡» MStj‰bf‹W busy£ M¡£L V‰gL¤j ÃaĤj
busy£ fÄ£o¡F ïªâa®fŸ rh®ghŒ xU ãuhkziu¤jh‹ ÃaĤ
jh®fŸ. ( kfhfd« rh°âÇah®.)
Fo muR - 1926 ( 1) 326
ïªâa®fS¡F mt®fË‹ étd¤â‰F khj« v‹d bryî
ão¡F« v‹W bjǪJbfhŸStj‰F Ia§fh® ãuhkz® mã¥ãuh
a¤ij¤jh‹ vL¤J¡bfh©lh®fŸ. mjhtJ “ïªJ” ¥ g¤âÇifÆ‹
MáÇauhŒ ïUªj $kh‹ f°öÇ bu§fŒa§fhÇ‹ jkadhU«
ï¥nghJ ïªJ¥ g¤âÇif¡F MáÇauhŒ ïU¡F« $kh‹
v°.bu§frhÄ mŒa§fhU¡F jf¥gdhUkhd $kh‹ v°.ÓÅthrŒ
a§fh® v‹»w Ia§fh®jh‹ nahrid brh‹dh®. v‹d nahrid ?
xU ïªJÉ‹ étd¤â‰F khj« x‹W¡F %ghŒ 2 - 8 - 0 ( ïu©liu
%ghŒ) ïUªjhš nghJbk‹W brh‹dh®. ï‹dK« ï¥gona ekJ
jiyÆš ifia it¡f ÃaĤj x›bthU fÄõD¡F« ãuhkz®
fis¤jh‹ ão¡»w tH¡f«. mJkh¤âukšy, x¤JiHahikia
xL¡f r£lkW¥ò¡ fÄ£o v‹W xU fÄ£o V‰g£lJ. mâY«
br‹id khfhz¢ rh®ghŒ ïu©L Ia§fh® ãuhkz®fŸjh‹ ÃaÄ¡
f¥g£lh®fŸ. kfh¤kh fhªâia b#ÆY¡F mD¥g nt©Lbk‹»w
mtáa« ekJ r®¡fhU¡F tªj nghJ mj‰fhfî« kfhfd«
É.ÓÅthr rh°âÇah® v‹»w xU ãuhkziu¡ bfh©L mã¥ãuha«
brhšy¢ brŒJ kfh¤khit b#ÆY¡F mD¥ãdh®fŸ.
ïJkh¤âukšy “ïªJkj¥ òuhz¡ fhy§fËnyna” VjhtJ
òu£L¡nfh, tŠrf¤â‰nfh, bfhLik¡nfh, bfhiy¡nfh, xUt®
mtáaÄUªjhš mj‰F« ãuhkz®fshfnt ïUªâU¥gjhfî«
flîns kÅjuhŒ tªJ nk‰go fhÇa§fis brŒant©oÆUª
jhY« ãuhkz mtjhu§fisna baL¤âU¥gjhfî« brhšy¥
gL»wJ. m¥goÆU¡f ï¥nghJ kh¤âu« mJ v¥go bghŒ¤J¥
nghF«. thÆš kh¤âu« “x¤JiHahik” v‹gh®fŸ; “K£L¡f£il”
v‹gh®fŸ; “Rauh{a«” v‹gh®fŸ; “r®¡fhiu °j«ã¡f¢ brŒtJ”
v‹gh®fŸ; “c¤ânahf« x¥ò¡bfhŸtâšiy” v‹gh®fŸ; fhÇa¤â
YŸs c¤ânahf§fis mt®fns Mthfd¥gL¤â¡ bfhŸth®fŸ.
kªâÇfŸ c¤ânahf Mirão¤jt®fŸ v‹W brhšÈ MŸ it¤J
ãurhu« brŒJ ghku #d§fis Vkh‰W»wh®fŸ. Mdhš kªâÇfŸ
r®¡fh® jaÉš xU c¤ânahfK« bgwntÆšiy. mt®fŸ f£áah®
r£lrig¡F¥ bghJ#d§fshš bgU«gh‹ikahŒ¤ bjǪbjL¡f¥
g£lh®fŸ. mj‹ gydhŒ mt®fS¡F mªj¥ gjÉ Ó®âU¤j¢ r£l¥
go »il¤jJ. Mdhš ãuhkz®fS¡F vªj¢ r£l¥go »il¤jJ?
r®¡fh® jabt‹»w r£l¥go »il¤jJ. r®¡fh® brh‹dgobašyh«
Mo, FofŸ jiyÆš ifia it¤J r®¡fhU¡F mDTy« brŒJ
bfhL¤jj‹ gydhŒ mt®fS¡F¡ »il¤jJ. ïJ rka« ca®ªj
c¤ânahfbkšyh« ahÇlÄU¡»wJ? btŸis¡fhu®fS¡F mL¤
jh¥nghš ãuhkz®fËl«jh‹ ïU¡»wJ. bghW¥òŸs c¤ânahf
bkšyh« bgU«gh‹ikahŒ mDgɤJ tU»wh®fŸ. îthf rig
bk«g® ãuhkz®. %ghŒ 5333-5-4, ÇtÅí ngh®L bk«g® ãuhkz®
327 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
% 3500, I¡nfh®£L #£ÍfŸ ãuhkz®fŸ % 3500. Íšyh #£ÍfŸ
ãuhkz®fŸ; r¥ #£ÍfŸ ãuhkz®fŸ; Íšyh KÅá¥fŸ
ãuhkz®fŸ; fby¡l®fŸ ãuhkz®fŸ; o¥o fby¡l®fŸ ãuhkz®
fŸ; m£tnf£ b#duš ãuhkz®; murh§f¡ fhÇajÇáfŸ ãuhkz®
fŸ; if¤bjhÊš ïyh¡fh ilu¡l® ãuhkz®. ï‹dK« 1000, 2000, 3000
r«gs« cŸs vªj ïyhfhit vL¤J¡bfh©lhY« ãuhkz®fns VHhÆu« g©iz ghÈa ehlh®
bgU«gh‹ikahŒ ÃiwªJbfh©L gdfhš uh#h m¥go¢ brŒjh®, r§f¤â‹ ïu©lhtjh©L
gh¤nuh ï¥go¢ brŒjh®, átPhd«ãŸis x‹W« brŒaÉšiy
v‹gjhf¡ TÈahŸ it¤J ö‰¿¡bfh©L bghJ #d§fisí« bfh©lh£l«
Vkh‰¿ ït®fis r®¡fhU¡F fh£o¡bfhL¤J m§F« c¤ânahf«
bg‰W¡bfh©L thœ»wh®fŸ. ïij m¿ahkš áy ãuhkzušyhjh®
m‹òŸs thÈg ehlh® rnfhju®fns!
ïªj ãuhkz®fŸ â‹W fʤj v¢áiyia j§fS¡F¥ nghl
kh£lh®fsh v‹W mt®fŸ ã‹dhš R‰¿¡bfh©oU¡»wh®fŸ. j§fŸ r§f¤â‹ neh¡f§fis¡ fhz vd¡F Äfî« rªnjhõ
khÆU¡»wJ. KjyhtJ neh¡fkhf “ehlh® r_f« mãÉU¤â mil
ï¥gona elªJ bfh©oUªjhš ãuhkzušyhjh® fâjh‹
í«go brŒjš” v‹W it¤âU¡»Ö®fŸ. ïJjh‹ c©ikahd
v‹dhtJ? ïij xUtU« ftÅ¥ghÇšiyna. e«ik áy®
ehlhuhŒ ãwªjt®fŸ brŒa nt©oa fhÇa«. “ešyh©ik v‹gJ
c¤ânahf Mir ão¤jt® v‹W brh‹dhY« rÇ, x¤JiH¥gt‹
xUtU¡F¤ jh‹ ãwªj ïšyh©ik ah¡»¡ bfhsš” v‹W
v‹W brh‹dhY« rÇ, #°O° f£á¡fhu‹ v‹W brh‹dhY« rÇ. ï›
ehadh® brhšÈÆU¥gâ‹ j¤Jt« ïJjh‹. x›bthU r_fK« j‹
Éj« xU tF¥ò e«ik¤ “Ô©lhjh®” “ntá k¡fŸ” v‹W brhšÈ¡
r_f K‹nd‰w¤ij Ó®âU¤â¡bfh©L ãwF všyh¢ r_f¤â‹
fhÈš it¤J mG¤â¡ bfh©L mâfhu§fisí« gjÉfisí«
e‹ik iaí« bghJ e‹ikiaí« ftŤjhšjh‹ mJ Kiwahfî«
bg‰W¡ bfh©L nghf, k‰wt®fŸ ÑnH nghŒ¡bfh©oU¥gbj‹whš,
gadË¡f¡ Toajhfî« ïU¡F«. m~âšyhkš j§fŸ r_f«
ïJ ãuhkzušyhj r_f¤â‰nf mtkhdfukhd fhÇa« v‹nw
RakÇahij m‰wjhfî«, Ô©lhj r_fkhfî« ïU¥gij yøa«
brhšYnth«. mâY« ekJ r®¡fhU¡F« ãuhkzušyhjh® v‹whš
brŒahkY«, mij¥ g‰¿ cz®¢áÆšyhkY«, eh‹ njrg¡j‹, bghJ
Äfî« myøakhŒ kâ¡F«goah» É£lJ. ïj‰F¥ ãuhkzuš
#dnrit brŒgt‹ v‹W brhšÈ¡bfh©L bghJ cÇik, bghJ¢
yhjhÇnyna ãuhkz®fSl‹ R‰¿¤ âÇí« áy r_f¤ Jnuh»fŸ
Rjªâu« v‹W ngRtbjšyh« bghUs‰wJ« m¿ahikí« jdJ Ra
fhuzkhÆUªjhY« ãuhkzušyhjhU¡FŸS« áy f£L¥ghLfS«
ey¤â‰F« RaÑ®¤â¡F« ghLgLtJnk xÊa ntwšy. VbdÅš ekJ
x‰Wikí« njitÆU¡»wJ. fLfsî âahf ò¤ânahL ãuhkz
ehL v¡fhuz« g‰¿nah gy r_f§fshf mik¡f¥g£L nghdnjhL
ušyhjh® fyªJ ntiy brŒth®fshdhš ïªj r®¡fhiu M£o
x›bthU r_f§fS¡F« Ãuªjukhd FiwfŸ V‰g£L r_f¡
it¡fyh«. MdhY« ekJ ãuhkz®fŸ mj‰F ïl« bfhL¡f
bfhLikfshš mGªâ¡ »l¡»‹wJl‹ njr e‹ik, bghJ e‹ik,
kh£lh®fŸ. v‹whY« ïJ Koahj fhÇakšy. ekJ ghku #d§f
Rjªâu«, ÉLjiy v‹W V‰gLtbjšyh« xU r_f¤â‰F e‹ik,
S¡F eh« brŒa nt©oa ãurhu« v›tsnth gh¡»ÆU¡»wJ.
xU r_f¤â‰F Ôik, xU r_f¤â‰F mâf Rjªâu«, xU r_f¤â‰F
ãuhkzušyhjh®fS¡F ïÅ x›bthU Édhoí« ÄFªj Éiy
mâfkhd moik¤ jd« v‹gjhd gyid¤jh‹ bfhL¤J tU»wnj
ca®ªjjhF«. x›bthU ãuhkzušyhjhU« ïÅ cw§f¡ TlhJ.
ašyhkš všyh¢ r_f¤â‰F« rkkhd e‹ik, Rjªâu«, ÉLjiy
kfh¤khÉ‹ îkhz¤ â£lkh»a fj®, Ô©lhik Éy¡F M»a
V‰gLtâšiy. VbdÅš áy r_f« v¡fhuz« g‰¿nah K‹d
ïu©Lnk ãuhkzušyhjhÇ‹ ét ehoahF«. ïj‹ _ykhŒ¤jh‹
ÂÆš ïUªJ, »il¡F« e‹ikfis mgfǤJ¡ bfhŸS»‹wd.
fil¤njw Koí«. c¤ânahf nt£ilÆš ãuhkziu¥ ã‹g‰W«
gy r_f« ã‹dÂÆš ïUªJ m‹Åa r_f¤â‰F ciH¤JÉ£L
ãuhkzušyhjhU¡F ïj‹ k»ik bjÇahJ. Mjyhš c©ik
njŒªJbfh©L tU»‹wd. cjhuzkhf, ekJ eh£oš fh§»u°
ãuhkzušyhjhnu! vG§fŸ!! »uhk¥ ãurhu« brŒí§fŸ! »uhk
ïšyhjnghJ ãuhkzušyhj r_f¤â‰F muáaÈY« bghJÉaÈ
bk§F« “âuhÉl”idí« “Fo muir”í« gut¢ brŒí§fŸ.
Y« ïUªj RjªâuK« bršth¡F« fh§»u° V‰g£l ãwF ehS¡F
Fo muR - jiya§f« - 23.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 328 329 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ehŸ FiwªJbfh©nl tªJÉ£lJ. muáaÈY« bghJÉaÈY«
ï¥nghJ mâfkhd bršth¡F ãuhkz®fS¡F¤jh‹ ïU¡»wJ.
ãuhkzušyhjhÇš ehlh® r_f¤â‰F mâf FiwthŒ¤jh‹
ïU¡»wJ. ïªj ehlh® r_fK« j§fS¡bfd xU r_f¤ij it¤J¡
bfh©L rÛgfhykhŒ mj‰bf‹W ciH¡fhkÈUªâUªJ, btW«
njrg¡âiaí« Rjªâu¤ijí« ngá¡bfh©L bghUs‰w “njr
g¡j®fshŒ” “fh§»u°fhu®fshŒ” ïUªâUªjhš c§fŸ Ãiy v‹d
khÆUªâU¡F«. tÊ eil gh¤âa« Tl milªâU¡f kh£O®fŸ.
Ô©lhjt®fŸ T£l¤ânyna ï‹D« ïUªâU¥Õ®fŸ. c§fŸ
bgÇah®fŸ áy® ehlh® kfh#d rig v‹W xU rig V‰gL¤â mâ‹
_y« c§fŸ r_f¤â‰F bfhŠr« RakÇahij r«ghâ¤J¡ bfhL¤j
ãwF ï¥bghGJ c§fËš gy® ‘njrg¡j®fshŒ’ tªJ É£lh®fŸ.
jÅ r_f K‹nd‰w¤â‰F °jhgdÄšyhj, ciH¥ghËfŸ ïšyhj
gy r_f§fË‹ fâ ï¥nghJ v‹dkhÆU¡»wJ? ‘r¡»È’ ‘giwa®’
‘gŸs®’ v‹»w gy gu«giuahŒ bghJ#d ciH¥ghËfshŒ ïUªJ
tU« r_f§fË‹ fâ v¥go ïU¡»wJ? ïªâa r_f¤â‰F murh§f¤
jhuhY« fhy¡ »uk¤jhY« gy ‘Ó®âU¤j§fŸ’ tªJ« ïªj¡ T£l¤
jhU¡F v‹d e‹ik »il¤âU¡»wJ. r®¡fh® jaÉUªjhšjhnd
bjUÉš el¡fyh«, kÅj®fŸ f©fËš bj‹glyh« v‹¿U¡»wJ.
mt®fS¡F« j§fŸ r_f K‹nd‰w¢ r§f§fŸ ïU¡Fkhdhš
Toatiu mt®fS« Fiwªj gB« cz®¢áíŸst®fshfthtJ
M» ïU¥gh®fŸ. kfkâa »¿°Jt rnfhju®fŸ j§fŸ r_f
K‹nd‰w r§f¤â‹ _ykhŒ RakÇahij bg‰wh®fns xÊa ‘fh§»u
ádhY«’ ‘njrg¡âÆdhY«’ mšynt mšy. Mjyhš k‰w r_f¤jh
Çl« rkcÇik bg‰W¡bfh©L ãwF bghJ ey¤â‰F ghLg£lhš
ãwF bghJ cÇik rkkhŒ mila Koí«. Mjyhš ehlh® r_f
K‹nd‰w¤ij c§fŸ r§f neh¡f¤âš Kj‹ikahŒ it¤âU¥gJ
g‰¿ eh‹ ÄFâí« rªnjhõ¥gL»nw‹. ïJ rÇahd msî ifTl
všyh« tšy r¡âia ãuh®¤â¡»nw‹.
ïu©lhtJ neh¡f« “ehlh® #d r§f¤â‹ neh¡f§fis
mKY¡F bfh©Ltuš.” ïJ Äfî« K¡»akhd neh¡fkhF«.
neh¡f§fis mKY¡F¡ bfh©Ltuhj - bfh©LtuKoahj
r§f§fŸ ïUªjhY« x‹Wjh‹; ïwªjhY« x‹Wjh‹. ntõ¤â‰F«
bgUik¡F« btW« Ô®khd§fis¢ brŒtâš gyÅšiy. bghJ
#d§fis Vkh‰w gy Ô®khd§fisí«, Raey¤â‰fhf mKY¡F¡
bfh©Ltu áy Ô®khd§fisíKila j‰fhy fh§»uá‹ fâ v‹d
thÆU¡»wJ. c©ikÆnyna bghJ#d e‹ik¡fhd gy Ô®khd§
fŸ V‰gL¤â mij mKY¡F¡ bfh©Ltu ghLg£l kfh¤khÉ‹
jiyikÆ‹ ÑÊUªj fh§»uR¡F njr¤âš v›tsî nah¡»aij
Fo muR - 1926 ( 1) 330
ïUªjJ. bghJ#d§fis Vkh‰w îkhz¤ â£l¤ij vGâ it¤J
É£L Raey¤â‰fhd r£lrig c¤ânahf« KjÈa Ô®khd§fis
mKY¡F bfh©LtU« rigahŒ fh§»u° ïU¥gjhš mjÅl«
bghJ#d§fS¡F« kâ¥ãšiy; mjdhš bghJ#d e‹ikí«
V‰gl¥ nghtâšiy. ïÅí« bfhŠr fhy¤â‰F ï¥gona ïU¡Fkh
dhš fh§»u° v‹gJ xU mUtU¡f¤j¡f rhjdkhŒ¥ nghŒÉL«.
mJnghynt ehlh® kfh#d r§fK« j§fŸ r_f¤â‰F V‰g£l
â£l§fis mKY¡F¡ bfh©Ltu¥ ãua¤jd¥glhkš, m¢ r§f
thÈg®fŸ njrg¡â v‹W« bghJ#d e‹ik v‹W« brhšÈ¤
âÇtjhdJ r_f¤ Jnuhfkhtnjhlšyhkš jhia¥ g£oÅ ngh£L
it¤J¡bfh©L ãuhkz rkhuhjid brŒjtD¡F¢ rkhdkhth®fŸ.
Mjyhš c§fsJ ïu©lhtJ neh¡f« Äfî« ghuh£l¤j¡fJ« X®
gÇR¤jkhd ehlh® thÈg‹ brŒa¡ToaJkhF« v‹nw brhšYnt‹.
_‹whtJ neh¡f« “ehlh®fS¡F« ïju tF¥ãdU¡F«
I¡»a cz®¢áia c©Lg©QtJ” v‹gJ. ïJ Äfî« ò¤ârhȤ
jdKilajhF«. mjhtJ Kjyhtjhf c§fŸ r_f¤ij K‹nd‰¿¡
bfh©L, ïu©lhtjhf c§fŸ #d r_f¤â‹ FiwîfS¡F¢ brŒa¥
g£l Ô®khd§fis bašyh« fhÇa¤âš Ãiwnt‰¿¡bfh©L, _‹wh
tjhf k‰w tF¥ghÇl« I¡»a cz®¢áia c©Lg©zš v‹gJ
jh‹ fhÇa¤âš Mf¡Toa fhÇa«. mtdt‹ tF¥ò k‰w tF¥ghuhš
Ô©lhj tF¥ghfî« RakÇahij m‰w tF¥ghfîkhŒ ïU¡F«
nghJ k‰w tF¥ghÇl« I¡»a cz®¢á v¥go c©lhf Koí«? k‰w
tF¥gh®jh‹ v¥go I¡»akhÆU¡f¢ r«kâ¥gh®fŸ? Mjyhš ïij
_‹whtjhf it¤j neh¡fK« ãua¤jdK« Äfî« rÇahdnj.
eh‹fhtJ “thrfrhiy V‰gL¤jš” v‹gJ. ïJî« K¡»a
khdJjh‹. btW« B.A. gßiBÆyhtJ, M.A. gßiBÆyhtJ, g©oj
gßiBÆyhtJ, fdgho gßiBÆyhtJ, ánuhkÂ, kAhknAh
gh¤âaha gßiBÆyhtJ m¿î tunt tuhJ. ï›tsî« go¤J
K£lhŸfshfî« mnah¡»a®fshfî« btF ng® ïU¡»wh®fŸ.
ïitfŸ x‹W« go¡fhj ifbaG¤J¡Tl nghl¤ bjÇahjt®fS«
ò¤ârhÈfS« nah¡»a®fS« gy® ïU¡»wh®fŸ. ò¤jf¥ go¥ò
‘ɤij’ ahFnk jÉu fšÉahfhJ. gy ò¤jf§fis thá¤j xU kÅ
jD« rÇ, gy ò¤jf§fis cila xU mykhÇí« rÇ, ïu©L«
x‹Wjh‹. bgaÇš kh¤âu«jh‹ ɤâahr«. mjhtJ K‹idaJ
eil mykhÇ; ã‹idaJ Ãiy mykhÇ . gy ò°jf§fis¥ go¤J
mitfËš nf£F« nfŸÉfS¡F¥ gâyˤJ gßiBÆš nj¿d
kAhknAhgh¤âaha - g©oj g£l« bg‰wtD« x‹Wjh‹; gy
tÊfËš brU¥ò¤ ij¡F« tÊfis m¿ªJ mJr«gªjkhd
331 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
nfŸÉfS¡F¥ gâyˤJ, gßiBÆš nj¿ mâš g£l« bg‰wtD«
x‹Wjh‹. ò¤jf¤ij¥ go¤J x¥òÉ¥gJ kd¥ghl ɤij, brU¥
ig¤ ij¤J¡ fh£LtJ bjhÊš ɤij. ïUtU« ‘ɤij’ ahs®fns
jÉu fšÉahs®fŸ, m¿ths®fŸ Mfkh£lh®fŸ. c©ikahd fšÉ
ahs®fshf nt©Lkhdhš cyf mDgt¤ijí« ïa‰if mDgt¤
ijí« m¿ant©L«. ïij c¤njá¤njjh‹ “x¤jJ m¿th‹ kjK« kjj®k gÇghydK«
cÆ® thœth‹ k‰iwah‹ br¤jhUŸ it¡f¥gL«” v‹W«
“cyf¤njhblh£l bthGfš gy f‰W« fšyhu¿Éyhjh®” v‹W« br‹id ϪJkj j®k gÇghyd¢ r£lK«
ehadh® brhšÈÆU¡»wh®. Mjyhš ï›Éj m¿î¥ bgU¡f¤â‰F« mj‹ ÉnuhâfS«
fšÉ¡F« r§fK« ah¤âiuí« nt©L«. cyf ah¤âiu¡F¢ r¡â
a‰wt®fŸ gy njr t®¤jkhd§fisahtJ m¿a trâ V‰gL¤â¡
bfhŸs nt©L«. mj‰Fjh‹ thrfrhiy v‹gJ. c§fSila r§f¤â‹ IªjhtJ neh¡f« kjj®k gÇghyd§
( bjhl®¢á 30.05.1925 Fo muR ) fis xG§fhf eilbgw¢ brŒjš v‹gJ. ïJ j‰fhy« ehlh® r_f¤
â‰F kh¤âukšy, ïªJ kj¤â‰nf - ïªâahɉnf - V‹ cyf¤â‰nf
F¿¥ò :- VHhÆu« g©izÆš 16.5.26 - M« njâ eilbg‰w ghÈa
ehlh® r§f¤â‹ ïu©lhtJ M©L bfh©lh£l jiyik ciu. Äfî« mtáakhdJ.

Fo muR - brh‰bghÊî - 23.05.1926 flîŸ v‹whš v‹d?

F¿¥ghfî« áw¥ghfî« flîŸ v‹gJ v‹d v‹gij¥
g‰¿í«, kj« v‹gJ v‹d v‹gij¥ g‰¿í«, j®k« v‹gJ v‹d
v‹gij¥ g‰¿í«, gÇghyd« v‹gJ v‹d v‹gij¥ g‰¿í« ïªJ¡
fŸ v‹ngh®fËš MÆu¤â‰ bfhUtU¡F¡ Tl Fiwªj msî
PhdKÄšyhkny ïU¡»wJ. ïij¥nghy xU bgÇa #d r_f¤â‰F
nflhd fhÇa« ntbwJî« ïšiy. e«Äš mnef® flîŸ v‹whš
v‹d v‹W Ãid¤J¡ bfh©oU¡»wh®fŸ. flîŸ e«ik¥ nghš
kÅj cUt¤njhL ïU¥gjhí«; mj‰F bg©lh£o, ãŸis, jhŒ ,
jf¥g‹, åL thrš, brh¤J Rf« c©bl‹W«, mj‰F« fšahz«,
UJ, rhªâ, gL¡if, åL, Ókªj«, ãŸis¥ngW c©bl‹W« ï¥go
MÆu¡fz¡fhd flîŸ MÆu¡fz¡fhd bgaÇdhš ïU¡»w
jhfî« mj‰F mãnõfnkh, ói#nah, Ôghuhjidnah, c‰rtnkh
brŒtJ jh‹ g¡â v‹gjhfî« Ãid¤J¡ bfh©oU¡»wh®fŸ.

ϪJ kj« vJ?

mJnghynt kj« v‹gijí« be‰¿Æš ehknkh, Éóânah,
nfhãnah, rªjdnkh óRtJjh‹ ïªJkj« v‹W«, xUtiu xUt®
jhœªj #hâ ca®ªj #hâ v‹W brhšYtij¤ jh‹ ïªJ kj« v‹W«
brhšÈ¡ bfh©oU¡»wh®fŸ. ï«khâÇ RthÄfS¡F¡ nfhÆš f£L
tijí«, c‰rt« el¤JÉ¥gijí«, ïªj c‰rt¤â‰F tU« #d§
fS¡F kl« f£LtJ«, r¤âu« f£LtJ«, rh¥ghL nghLtJ« j®k«
v‹W Ãid¤J¡ bfh©oU¡»wh®fŸ. ï›Éj fhÇa¤ij ãurhu«
Fo muR - 1926 ( 1) 332 333 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
brŒtijí« ï›Éj fhÇa§fis ît»¥gijí« ïj‰fhf¥ bghJ
#d§fŸ bghUis bryî brŒtijí« gÇghyd« v‹W Ãid¡
»wh®fŸ.
flîS« kjK«
ïªJ r_f¤â‰F mo¥gilahd F‰w« - mjhtJ m°âthu¤
ânyna gyåd« - eh« flîisí« kj¤ijí« m¿ªâU¡F« gh‹
ikna jh‹. ïªj¥ gh‹ikíŸs r_f« cU¥goahtj‰F kh®¡fnk
Æšiy. bjh£lj‰bfšyh« ‘flîŸ braš’ v‹gJ« ekJ njitfis
bašyh«, ekJ ãua¤jdÄšyhkš, flîis Vkh‰¿ milªJÉl
yh« v‹»w nguhir¥ gƤâaK« e«ikÉ£L Ú§f nt©L«.
flîŸ if, fhš, f©, _¡Fl‹ kÅjid¥nghš v§nfnah XÇl¤âš
ïU¡»wh®, mtiu Ãid¤jhnyh, gªjhnyh, “nj§fhŒ gH«
cil¤J bgh§fš it¤J ói# brŒjhnyh, órhÇ¡F¥ gz« bfhL¤
jhnyh kÅjdhŒ¥ ãwªjj‰F brŒa nt©oa fl‹ Ô®ªJ É£lJ,
kÅj‹ brŒí« j¥ãj« všyh« Ô®ªJ É£lJ v‹W v©Q»w
v©z¤ij¥nghš xU K£lhŸjdkhd v©z« ntbwh‹Wnk
Æšiy. kÅj®fŸ ï›tsî m¡»uk§fŸ brŒa¡ fhuznk, fl îis
rÇahdgo czuhjJ« cz®ªâU¥gjhŒ Ãid¡F« gy®, flîis
tz§» k‹Å¥ò¡ nf£lhš k‹Å¤JÉLth® v‹»w e«ã¡ ifí«
jh‹. flîŸ xUt® ïU¡»wh®, mt® všyht‰iwí« m¿ªJ bfh©L
ïU¡»wh® v‹W v©Q»w k¡fËnyna 1000-âš xUt‹ Tl flîŸ
f£lis¡F¥ gaªJ el¥gJ mUikahŒ¤jh‹ ïU¡»wJ. ït‰
¿‰F¡ fhuz« ïa‰if¡F Énuhjkhd f£lisfisí« c©ik
ahd flîŸ j‹ikiaí« m¿ahjnjjh‹.
flîË‹ f£lis vJ?
flîŸ f£lis v‹W brhšYtJ x›bthU njr¤â‰F« x›
bthU #hâ¡F« x›bthU Éjkhf ïUªJ tUtij eh« fh©»nwh«.
ïitfis v¥go flîŸ f£lisahf kâ¡f¥gL«. mJ nghynt
ght ò©Âa« v‹gJ njr¤â‰F xU Éjkhfî« kj¤â‰bfhU
Éjkhfî« #hâ¡bfhU Éjkhfî«jh‹ fUj¥gL»wJ. ekJ fšah
z§fËnyna kj¤â‰F kj« ɤâahr«; #hâ¡F #hâ ɤâahr«.
áy® jdJ á¿a jf¥gdh®, bgÇa jf¥gdh® ò¤âÇia kz¡»wh®fŸ;
áy® m¤ij khk‹ ò¤âÇia kz¡»wh®fŸ; áy® ahiuí« kz¡
»wh®fŸ. Mfhu Éõa¤ânyh áy® gRit c©QtJ ght« v‹»wh®
fŸ, áy® g‹¿ia c©gJ ght« v‹»wh®fŸ. áy® nfhÊia c©gJ
ght« v‹»wh®fŸ, b#ªJ¡fËnyna áy® gRit mo¤J J‹òW¤â
Fo muR - 1926 ( 1) 334
ntiy th§fyh«, Mdhš gh«ig mo¥gJ ght« v‹»wh®fŸ. áy®
vªj étidí« tij¡f¡ TlhJ v‹»wh®fŸ. áy® všyh étD«
kÅj‹ j‹ ïZl«nghš mDgÉ¥gj‰F¤jh‹ gil¡f¥g£lJ
v‹»wh®fŸ. ïªj ÃiyÆš vJ c©ik? vJ flîŸ f£lis? vJ
ght«? v‹W v¥go czu Koí«. ït‰iw¥g‰¿ vtuhtJ MuhŒ¢á
brŒa¥ òFªjhš clnd mtiu eh°âf® v‹W brhšYtJ«, ïbjš
yh« cd¡F vj‰fhf nt©L« bgÇat®fŸ brh‹dgoí«, elªj
goí« el¡fnt©oaJjhnd v‹W« brhšÈ ÉLth®fŸ.
“bgÇat®fŸ” ah®?
bgÇat®fŸ ah® v‹W nahá¡f¥ nghdhš mâÈU¡F« fZ
l¤â‰F msnt ïšiy. m‹¿í« mt®fŸ brh‹dijí« elªj
ijí« ftÅ¡f¥ nghdhš mâYŸs fZl¤â‰F« Éatfhu¤â‰F«
KontÆšiy. cjhuzkhf áy® ‘ntj«’ v‹W x‹iw¢ brhšÈ
mj‹go všyhU« el¡f nt©L« v‹W brhšYth®fŸ. mâš v‹d
brhšÈÆU¡»wJ, eh‹ gh®¡fyhkh v‹whš, mJ flîshš brhšy¥
g£lJ, mij Ú gh®¥gJ ght«, eh‹ brhšYtij¤jh‹ e«g nt©L«
v‹gh®fŸ. cyf¤âš v¤jid¡ flîŸ ïU¥gh®fŸ. xU flîŸ
jhnd! mt® brhšÈÆU¥ghuhdhš mJ cyf¤â‰bfšyh« x¥ò¡
bfhŸs¥g£ljhÆU¡f nt©lhkh? m¥goahdhš, »U°J, kf«kJ
KjÈa kj§fS« ïªâah jÉu k‰w njr§fS« ïij x¥ò¡
bfhŸS«go flîŸ V‹ brŒaÉšiy? Mdjdhš ïJ flîŸ
brh‹dh® v‹gJ bghŒ v‹W ahuhtJ brh‹dhš clnd mtid
‘ntj¥ ãuZl‹’ v‹W brhšÈ ÉLth®fŸ. ï«khâÇ _Lkªâu
khdJ« ïa‰if¡F« mDgt¤â‰F« ehza¤â‰F« ÉnuhjkhdJ
khd bfhŸiffŸ ekJ eh£oš ïªJ kj¤â‹ bgauhš ïUªJbfh©L
xU bgUŠ r_f¤ijna njŒªJ nghF«go brŒtnjhL - ïj‹ gÇ
ghyd« v‹D« bgauhš njr¤â‹ neuK« m¿î« bghUS«
mst‰W mehtáakhŒ¢ bryth»í« tU»wJ.
kj¤â‰bfhU flîsh?
kj¤â‰bfhU flîsh? #hâ¡bfhU flîsh? kj¤â‰bfhU
ntjkh? kj¤â‰bfhU ò©Âa ghtkh? flîS¡F« nkhB¤â‰F«
euf¤â‰F« ntW xU cyfÄU¡»wjh? xU¡fhY« ïU¡fnt Ko
ahJ. bgÇat®fŸ nfhÉÈš RthÄ F«ãL«nghJ f£f¤âÈU¡F«
FHªij v¥go x‹W« m¿ahkY«, kdâš x‹W« Ãid¡fhkY«
jhD« ifT¥ã F«ãL»wnjh, mJnghynt ek¡F« bjŒt«-kj«-
j®k« v‹»w brh‰fŸ k‰wt®fŸ brhšYtij¡nf£L m®¤jÄš
335 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
yhkš ek¡FŸ gâªJÉ£ld. ïJ nghynt g¡â- bjh©L -
mÏ«ir v‹D« gj§fS« m®¤jÄšyhkny tH§f¥gL»‹wd.
nahá¤J¥ gh®¥nghnkahdhš e«ÄilÆš cŸs k¡fËl« fh£L«
m‹òjh‹ eh« g¡â brŒa¤j¡f flîŸ; mt®fS¡F¢ brŒí«
bjh©Ljh‹ flîŸ bjh©L; m«k¡fË‹ ÉLjiyjh‹ nkhB«;
m¢ét‹fËl« fUiz fh£LtJ« mitfŸ ntjid¥glh
kÈU¥gJ«jh‹ mÏ«ir.
mϫir vJ?
khÄr« rh¥ãLtâšiy v‹gJ kh¤âunk mÏ«irahfhJ.
gF¤j¿îŸs k¡fis fZl¥gL¤jhkš, mt®fŸ kdntjid
mila¢ brŒahkš ïU¥gJ«, mt®fSila fZl¤ijí« mo
ik¤ jd¤ijí« Ú¡f ciH¥gJ«jh‹ mÏ«irahF«. kh£L
khÄr« rh¥ãlhkÈUªJ É£L, kh£il t©oÆš f£o Rk¡f
kh£lhj ghu« it¤J âd« fZl¥gL¤JtJ xU¡fhY« mÏ«ir
ahfhJ. ï¥gona x›bthU Éõa¤âY« k‰bwhU étD¡F
cg¤âutK« bfhLikí« brŒahkÈU¥gJjh‹ mÏ«ir.
M¢rhu«
kÅjD¡F kÅj‹ gh®¥gJ ght«, bjUÉš el¥gJ ght«
v‹W brhšÈ¡bfh©L« g£il ehk« ngh£L¡ bfh©L« gŠr f¢r«
it¤J ntZo f£o¡bfh©L« thahš ‘uh« uh«’ v‹W #ã¤J¡
bfh©L« ïUªjhš mJ M¢rhuK« g¡âíkhŒÉLkh?
r¤âuK« rh¥ghL«
e«ik¢ R‰¿ nfho¡fz¡fhd k¡fŸ FoÆU¡f ÃHš ïšyhk
Y« ïu©L ehis¡F xUntis Tl rh¥ãl r¡âÆšyhkš jǤâu¤
jhš tho¡ bfh©oU¡F« nghJ nrh«ng¿fS«, ÉgrhÇfS« j§F«
go kl§fS« r¤âu§fS« f£LtJ«, tÆW Ãiwa rh¥ã£L É£L
‘ghar¤â‰F F§Fk¥ó nghl Éšiy’, ‘bgh§fY¡F ghjhÄ gU¥ò
nghjÉšiy’ v‹W brhšÈÉ£L¥ nghF« joa®fS¡F bgh§»¥
nghLtJ«, rkhuhjid brŒtJ« j®kkhFkh? ïitfis czuhkš
Raey¡fhu®fŸ j§fŸ e‹ik¡F vGâ it¤âU¡F« Mghr¡ fsŠá
a§fis e«ã¡bfh©L ekJ bghUŸ, neu«, m¿î KjÈat‰iw
ånz ghHh¡F»nwh«.
Fo muR - 1926 ( 1) 336
M¢rhÇah® bfhLik
ït‰iw ïªJ¡fŸ v‹ngh®fnsh ïªJ kj M¢rhÇah®fŸ
v‹ngh®fnsh á¿J« ftiya‰W j§fsJ thœî¡F ïij¤
bjhÊyhŒ it¤J¡bfh©L fhy§ fʤJ tU»wh®fŸ. ï¥go elªJ
tUtJ áy jÅ¥g£l eg®fS¡F« áy jÅ¥g£l tF¥òfS¡F«
mDTykhÆU¥gjhš ï›thghr§fis btËah® m¿ahkÈU¥g
j‰F m›tF¥ghÇ‹ f£L¥ghlhd Nœ¢áí« k‰w tF¥ghÇ‹
m¿ahikí« cjÉ brŒJ tU»wJ. ekJ br‹id khfhz¤âš
kh¤âu« ïªJ kj r«kªjkhd rl§FfŸ bgauhY«, kj¥ bgauhY«,
bjŒt§fŸ bgauhY« tUl« 1-¡F 10 nfho %. ¡F mâfkhf
bryth» tU»wJ v‹W brhšYtJ mâfkhfhJ. mjhtJ v›tsî
ah¤âiu °jy«, v›tsî nt©Ljš °jy«, v›tsî c‰rt
°jy«, v›tsî kj¢rl§FfŸ ïitfS¡nf‰gL« bryî, bkd¡
nfL ïitfis¡ fz¡F¥ gh®¤jhš v›tsî 10 nfho %ghahF«?
ïjdhš v‹d gyid mil»wh®fŸ? kdâš V‰gL« xU FU£L
e«ã¡ifahY« ïjdhš yhgkilí« tF¥gh®fshš Vkh‰w¥gLt
jhY«jhnd ekJ k¡fŸ ï›Éj fZl eZl bkd¡nfLfS¡F
f£L¥gl nt©oÆU¡»wJ. mšyhkY« ïjdhš v›tsî moik¥
ò¤â ts®»wJ?
kj j®k gÇghyd«
ï›Éõa§fisbašyh« xG§FgL¤jî« ï«khâÇ fZl
eZl bkd¡nfLfŸ V‰glhkY« mit c©ikÆš gydË¡f¤j¡f
tÊÆš cgnahf¥glî« nt©oa Ka‰áfŸ vL¤J¡ bfhŸtJjh‹
kj j®k gÇghyd§fis xG§fhf eilbgw¢ brŒjš v‹gJ. ït‰
iw c¤njá¤nj ïªJkj gÇghyd r£l« v‹W br‹id r£lrigÆš
xU r£l« Tl Ãiwnt‰w¥g£oU¡»wJ. MdhY« m¢r£l« gz
r«gªjkhd tuîbryîfis j¡if gh®¡f¡ ToajhŒ ïU¡»wnj
jÉu eh‹ nkny brhšÈíŸs F‰w§fis Ãt®¤â brŒa¤j¡fJ
v‹W brhšyKoahJ. MdhY« ï›tsthtJ v›tsnth Nœ¢á¡
»ilÆš Ãiwnt‰¿ Ko¤jt®fË‹ åu¤ij¥ ngh‰whkÈU¡f
KoahJ. MdhY« ï‹dK« m¢r£l¤ij xÊ¥gj‰F mjdhš
ï¥nghJ bfhŸisao¡f Koahj xU tF¥ghuhš v›tsnth
fhÇa§fŸ eilbg‰W tU»‹wd. $kh‹fŸ S. ÓÅthrŒa§fh®,
C. uh#nfhghyh¢rhÇah® KjÈat®fŸ ‘Rauh{a¡ f£á’ bgaiu¢
brhšÈ¡ bfh©L« fŸS ÃW¤Jtbj‹gij¢ brhšÈ¡bfh©L«
r£lrig¡F MŸ ão¥gJ« mt®fS¡F X£L th§»¡ bfhL¥gJ«
ïnj fU¤ij¡ bfh©Ljh‹. ekJ kj¤â‹ bgauhš ekJ k¡fËl
337 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ÄUªJ nfho¡fz¡fhŒ tNyhF« gz¤â‰F fz¡F¡ nf£gJ Tl
ekJ mŒa§fh® - M¢rhÇah® T£l§fS¡F fZlkhŒ ïU¥gj‹
fhuz« v‹dbt‹gij C‹¿¡ ftŤjhš ahtU¡F« mj‹
ïufáa« És§F«. Mjyhš j®k gÇghyd bk‹gJ x›bthU
kÅjD« ftiybaL¤J¡ bfh©L mJ ãunah#d¥ gl¤j¡f
tÊÆš ciH¡f nt©oaJ x›bthU kÅjÅ‹ K¡»akhd flik. bjhÊyhs® r§f« öŒikíw nt©L«
m¥ng®¥g£l flikia Ú§fŸ IªjhtJ bfhŸifahf it¤âU¥
gij¥ g‰¿ eh‹ ÄFâí« ngh‰W»nw‹. Mfnt, c§fŸ r§f« Ú^Ê muáaš f£á¡FŸ mil¡fy« òfyhfhJ,
thœªJ mj‹ bfhŸiffŸ óuhî« Ãiwnt¿ j§fŸ r_f¤â‰F«
eh£o‰F« j¡f gyidaË¡f všyh« tšy r¡âia nt©L»nw‹.
j‹ ifna jd¡FjÉ
F¿¥ò :- VHhÆu« g©izÆš 16.5.26 - M« ehŸ eilbg‰w ghÈa
ehlh® r§f¤â‹ ïu©lhtJ M©L bfh©lh£l jiyik ciu - bjhl®¢á.) rnfhju®fns!
Fo muR - brh‰bghÊî - 30.05.1926 eh‹ ïJtiu vªj bjhÊyhs® r§f¤âY« ngáanjÆšiy.
lh¡l® tujuh#&Y ehíLîl‹ ïu©blhU r§f§fS¡F¥ nghÆU¡
»nw‹. <nuh£oš Toa bjhÊyhs® kfheh£oš cgruiz¤ jiyt
uhf ïUªJ ïu©blhU th®¤ijfŸ ngáÆU¡»nw‹.

bjhÊyhs® r§f«
bghJthŒ bjhÊyhs® r§f« v‹whny vd¡F mjÅl¤âš
ÉU¥gÄU¥gâšiy. mâš xU r¤J ïU¥gjhfnt vd¡F¤ njh‹W
tâšiy. áy btW« btË MrhÄfŸ mij j§fŸ e‹ik¡F« Ñ®¤
â¡F« V‰gL¤â¡ bfh©l rhjdbk‹gnj v‹Dila btF ehisa
mã¥ãuha«. mšyhkY« ekJ eh£oš c©ikahd bjhÊyhËfns
»ilahJ.

bjhÊyhs® ah®?
ekJ eh£oš ï¥nghJ bjhÊyhËfŸ v‹W brhšy¥gLnth
bušyh« bjhÊyhËfsšy. mt®fŸ všyh« TÈ¡fhu®fŸjh‹ .
bjhÊyhË v‹gt‹ eh£o‹ e‹ik¡fhd xU bjhÊiy¡ f‰W m¤
bjhÊiy¤ jhdhfnt Rna¢iríl‹ brŒJ, mj‹ gy‹ KGt
ijí« jhD« j‹ eh£L k¡fS« milí«goahd KiwÆš bjhÊš
brŒgt‹jh‹ bjhÊyhË. Ú§fŸ m¥goÆšiy. Vnjh xU KjyhË
Æ‹ Ñœ âd¡TÈ¡fk®ªJ, c§fS¡F v›Éj RjªâuKÄšyhkš
KjyhË brhšY»wgo brŒJÉ£L, mj‹ gy‹ KGtijí«
mtnd milí« go brŒJ, c§fŸ étd¤â‰F¡ Tl nghJkhdjh
Æšyhj TÈia th§»¥ ãiH¡»Ö®fŸ. xU KjyhË¡F¡ Ñœ ntiy
brŒJ TÈ th§Fgt‹ v›tsî bgÇa TÈ¡fhudhdhY« mt‹
TÈ¡fhu‹jh‹; moik jh‹.
Fo muR - 1926 ( 1) 338 339 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
bjhÊyhËí« bjhÊY«
bjhÊY¡F« c§fS¡F« v‹d r«gªj«? bjhÊÈ‹
gyD¡F« c§fS¡F« v‹d r«gªj«? bjhÊÈ‹ mUik
c§fS¡F VjhtJ bjÇíkh? fhiyÆš g£liw¡FŸ nghŒ òFªjhš
khiy tiu mt‹ brhšY»wgo ciH¡f nt©oaJ; thu¤â‰
bfhUKiw TÈ th§»¡bfhŸs nt©oaJ. bjU¡fËš TÈ¡F
_£il ö¡» m›t¥nghJ TÈth§F« egU¡F« c§fS¡F« v‹d
ɤâahr«? mt®fŸ j§fS¡F TÈ nghjhJ, mâf ghukh
ÆU¡»wJ, ï‹D« nr®¤J¡ bfhL v‹W KjyhËia¡ nf£gj‰F«
Ú§fŸ r§f« v‹W bga® it¤J¡bfh©L brŒí« Ô®khd§fS¡F«
v‹d ɤâahr«? áy rka§fËš TÈ¡fhudhtJ jh‹ ö¡F«
ghu¤ijí«, ö¡»¡bfh©L bršY« öu¤ijí« m¿ªJ TÈ mâf«
nf£»wh‹. Ú§fŸ mJTlÆšiy. c§fŸ bjhÊÈ‹ mUik
ï‹dbj‹W Tl c§fS¡F¤ bjÇahkš KjyhËia¥ gh®¤J, Ú
ï›tsî %ghŒ bfhŸisao¡»whna, Ú ï›tsî Rf¥gL»whna
v‹»w bghwhikÆ‹ nkš, V‹ vd¡F ï‹D« bfhŠr« TÈ
nr®¤J¡ bfhL¡f¡ TlhJ v‹W gšiy¡ bfŠR»Ö®fŸ. jŤjÅahŒ
bfŠRtj‰F¥ gâyhŒ ehY ng® nr®ªJ bfŠRtij¤ bjhÊyhs®
r§f« v‹»Ö®fŸ. mJî« c§fS¡F¡ bfŠá¡ nf£f r¡âÆšyh
kš, c§fŸ bjhÊÈnyh c§fŸ fZl¤ânyh bfhŠrK« r«gªjÄš
yhj xUtiu c§fŸ r§f¤ jiytuhí« fhÇajÇáahí« áy rka§
fËš îthf°j®fshí« it¤J¡ bfh©L TÈia ca®¤J«go
nf£»Ö®fŸ.
j‰fhy¤ jiyt®fshš gaÅšiy
xU KjyhËÆl« ntbwhUt‹ nghŒ “Iah! c§fËl« cŸs
TÈ¡fhu®fS¡F TÈ nghjÉšiy, bfhŠr« nr®¤J bfhL§fŸ”
v‹W brh‹dhš mªj KjyhË¡F TÈ¡fhu®fËl« v‹d kâ¥ò
ïU¡F«. mJnghynt c§fŸ rîfÇa¤â‰F ntW xUt‹ nghuhL
»wh‹ v‹whš c§fS¡F c§fSila njit ï‹dbj‹W Tl¤
bjÇaÉšiy v‹gJ jhnd bghUŸ. gŸË¡Tl¤J¥ ãŸisfŸ
cgh¤âahaÇl« nghŒ “vd¡F tÆW tÈ¡»wbj‹W v§fŸ jhah®
brh‹dh®fŸ. Mjyhš ï‹iw¡F äî bfhL§fŸ” v‹W nf£gJ
nghynt Ú§fŸ ntbwhUtiu c§fŸ r§f¤â‰F jiytuhf it¤J¡
bfh©L fhÇa§fis¢ brŒtJ«, c§fS¡F r«gªjÄšyhjitf
is¥ ã‹g‰WtJkhF«. btËÆÈUªJ c§fS¡F¤ jiyt®fshŒ
tU»wt®fS¡F KjyhtJ c§fŸ ntiyÆYŸs fZlK«,
c§fS¡F ïU¡»w fZlK« mt®fS¡F v¥go¤ bjÇí«?
Fo muR - 1926 ( 1) 340
cjhuzkhf, ïJ rka« ekJ eh£L bjhÊyhs® r§f¤ jiyt®fis
vL¤J¡ bfhŸS§fŸ. ahU¡fhtJ c§fŸ bjhÊÈ‹ mUik bjÇ
íkh? c§fŸ fZl¤â‹ bfhLik bjÇíkh? mt® jdJ Ñ®¤â¡fhf
c§fS¡F jiytuhŒ ïU¥gh®. mt® xU bjhÊY« brŒahkš khj«
500, 1000, 5000, 10000 v‹W bghJ #d§fË‹ gz¤ij c§fŸ KjyhË
fis¥ nghynt bfhŸis mo¤J RfnghfkDgɤJ¡ bfh©L,
jdJ Raey¤ij eho¡ bfh©oU¥gtuhÆU¥gh®. mt®fshš c§f
S¡F vªj¤ JiwÆš mDTy« »il¡f¡TL«. mt®fis¡ f©
lhš c§fŸ KjyhËkh®fŸ v¥go kâ¡f¡TL«. ïnj Kfhªju§
fshš jh‹ ekJ eh£L bjhÊyhs® r§f§fŸ v‹gJ ïJtiu cU¥go
ahfhkš nghdj‰F¡ fhuz«.
ntiyÃW¤jK« jiyt®fS«
mnef ïl§fËš ntiyÃW¤j«, btËna‰w« Ãfœ»wJ.
ïitfŸ V‰g£L v‹d gy‹ »il¤jJ? mj‹ gydhŒ v›tsî
bjhÊyhËfS¡F ntiy nghŒ fZlK©lhƉW? ït‰iw vªj¤
jiyt® ftŤjh®? gy bjhÊyhË, jiyt®fŸ th®¤ijia¡ nf£l
â‹ gydhŒ tÆwhu¡ fŠáÆšyhkš fZl¥g£L¡ bfh©LjhÅU¡
»wh®fŸ. mt®fis el¤âd jiyt®fŸ ï‹iwa âd« K‹ÅY«
mâfkhd Ñ®¤âílD« tU«goílD« tÆW bto¡f¢ rh¥ã£L¡
bfh©LjhÅU¡»wh®fŸ. k‰W« gy jiyt®fŸ j§fŸ ãŸis F£o
fS¡F c§fŸ KjyhËkh®fËl« c¤ânahf« bg‰W¡ bfh©LjhÅ
U¡»wh®fŸ. És¡if¥ ão¤J¡bfh©L »z‰¿š ÉGtJnghš
btËah®fis c§fŸ r§f¤ jiyt®fshŒ it¤J¡ bfh©oU¡
»Ö®fŸ.
bjhÊyhsU« muáaY«
mJkh¤âukšy, c§fŸ r§fâna c§fS¡F¤ bjÇahkš
ï¥go¤ â©lhL«nghJ, Njh£l¤â‰F¢ rkhdkhd muáaš
føfËš c§fŸ r§f§fis EiH¤J¡ bfhŸS»Ö®fŸ; jŤjÅ
ahfî« EiH»Ö®fŸ. TÈ¡fhuD¡F« muáaY¡F« btFöu«.
muáaš v‹whš v‹d v‹gJ c§fS¡F¤ bjÇíkh? c§fŸ tƉ
W¡F TÈ nf£fnt c§fS¡F¤ bjÇaÉšiyahdhš, cyf¤J¡F
njitia Ú§fŸ m¿tbj¥go? c§fS¡F ïU¡F« Éahâ ï‹d
bj‹W f©Lão¡f c§fshš KoahkÈU¡F«nghJ Ú§fŸ Cuh
U¡F it¤âa« brŒtbj‹gJ áÇ¥ghÆU¡fÉšiyah? c§fS
ila muáaš v‹d? KjÈahiu t©oÆš it¤J ïG¡fyhkh?
ehíLit t©oÆš it¤J ïG¡fyhkh? mŒa§fhiu t©oÆš
341 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
it¤J ïG¡fyhkh? eha¡fiu t©oÆš it¤J ïG¡fyhkh?
v‹gJ ngh‹wití«, ahiu r£lrig¡F mD¥gyh«, ahU¡F ‘n#’
nghlyh«? ahU¡F X£L¢ brŒayh«? v‹gJ jhnd. Ú§fŸ t©o
rthÇ brŒayhkh? Ú§fŸ r£lrig¡F¥nghŒ c§fŸ njitfis
ftÅ¡fyhkh? v‹»w ftiyna c§fS¡»šiyna. v¥ng®¥g£l
c©ik¤ jiyt®fŸ kfh¤kh ngh‹wt®fŸ muáaš v‹gij cj¿¤
jŸËÉ£L, ViHfŸ fZl¤ij Ãt®¤â¡f nt©L«, xL¡f¥g£lt®
fisí« jhœ¤j¥g£lt®fisí« ÉLjiy brŒa nt©L« v‹W
jÅna ïUªJ ïuî« gfY« ciH¡F«nghJ c§fS¡bf‹d
muáaš mG»‹wJ. ï¥bghGJ muáaÈš cHY« ahU¡fhtJ
ÉLjiy v‹whš v‹d? cÇik v‹whš v‹d? Rauh{a« v‹whš
v‹d? bjhÊyhs® ÉLjiy v‹whš v‹d? v‹gJ bjÇíkh? v¥bgh
GjhtJ thia¤ âwªJ brhšÈÆU¡»wh®fsh? tƉW¥ ãiH¥
ò¡F« c¤ânahf¤â‰F« ‘cÇik’, ‘cÇik’, ‘Rauh{a«’, ‘Rauh{a«’,
‘bjhÊyhs®’, ‘bjhÊyhs®’ v‹W f¤âdhš Ú§fS« mâš nr®ªJ¡
f¤Jtjh? c§fŸ Ãiyikia ï‹dbj‹W m¿ahkš ï¥go nkhr¡
fhu®fSl‹ nr®ªJ mt®fis c§fŸ jiyt®fsh¡»¡ bfh©L
mt®fŸ ã‹dhš âǪԮfshdhš, Ú§fŸ k‰wt®fis t©oÆš
it¤J ïG¡fî«, c§fŸ fG¤âš fÆW f£o rªijfËš bfh©L
nghŒ ɉfî«jh‹ Ú§fŸ Mshå®fns jÉu xU¡fhY« Ú§fŸ
kÅj®fŸ nghš thHKoahJ.
f©o¥ghŒ muáaÈš Ú§fŸ nrunt TlhJ. muáaš c§fË
l« tªJ nru£L«. muáašfhu® c§fis¤ jiyt®fshf¡ bfhŸs£
L«. m¥ng®¥g£l ehis vâ®ghU§fŸ.
r§f§fis¥ òJ¥ãí§fŸ
c§fŸ r§f§fS¡bfšyh« Ú§fns jiyt®fshF§fŸ.
c§fŸ eh£L¤ bjhÊyhs® r§f§fŸ všyht‰iwí« x‹W nrU§fŸ.
ãwF bjhÊyhs® fø v‹W xU bghJ¡ f£áia V‰gL¤J§fŸ.
mâš c§fŸ bjhÊÈ‹ gy‹ KGtijí« Ú§fns mila¤j¡f
jhfî« bjhÊyhs®fS¡F nt©oa e‹ikfisí«, bghJk¡f
S¡F nt©oa e‹ikfisí« bfhŸifahf it¤J¥ gu¥ò§fŸ.
mâš všnyhiuí« tªJ nrU«go brŒí§fŸ. bjhÊyhs® f£á
eh£ilahS«go brŒí§fŸ. mijÉ£LÉ£L vL¥gh® if¡ FHª
ijahŒ¤ âÇtJ bjhÊyhs® cyf¤â‰nf khd¡nfL. c§fŸ Ãiy
v‹d? khL f‹WfŸ ts®¡»wt®fshtJ mitfËl« ntiy th§
»d ãwF ÃHÈš f£L»wh®fŸ; ntsh ntis¡F¤ j©Ù® fh£L
»wh®fŸ. c§fS¡F mªj brsfÇa« Tl v§nfÆU¡»wJ. gfbyš
Fo muR - 1926 ( 1) 342
yh« ciH¡f nt©oaJ, TÈ th§f nt©oaJ, mij Fo¡nfh,
T¤â¡nfh, NJ¡nfh áyî brŒant©oaJ; g£oÅ »l¡fnt©o
aJ; bgŒí« kiHí« mo¡F« btŒÆY« c§fŸ nknyna gl
nt©oaJ v‹»w nfty ÃiyikÆÈU¡»Ö®fŸ. c§fËš ïu©
blhUt® Rf¥gLtij Ãid¡fhÔ®fŸ. bgU«gh‹ikahŒ v¥go
ÆU¡»Ö®fŸ? ïij¥g‰¿ ahU¡F« ftiyÆšiy. c§fŸ X£Lf
S¡F kh¤âu« mâf »uh¡». ahuhtJ gz« bfhL¤J mšyJ ahU¡
fhtJ gz« bfhL¤J c§fŸ X£Lfis th§» gjÉia¥ bg‰W
ÉL»wh®fŸ.
Ú§fns jiytuhF§fŸ
Mjyhš, ï‹W Kjš muáaiyí« muáašfhuiuí« kwªJ
ÉL§fŸ. c§fŸ r§f¤â‰F« tUõhªâu¡ bfh©lh£l§fS¡F«
bjhÊyhs®fisna jiyt®fshŒ V‰gL¤J§fŸ. mt®fS¡F r¡â
Æšiyna v‹W FiwTwhÔ®fŸ. mJ c§fS¡F mtkhd«. mij
Él nkhrkhdt®fis Ú§fŸ jiyt®fŸ v‹»Ö®fŸ. mnah¡»a®
fisÉl K£lhŸfŸ ešyt®fŸ v‹nw brhšYnt‹. ïU¡»wt®
fis it¤J¡bfh©L fhÇa« el¤J§fŸ. Toa Ó¡»u« všyh«
rÇg£L¥ nghF«. eh‹ xU áW fij nfœÉ¥g£oU¡»nw‹. xU Fs¤
âYŸs jtisfŸ x‹W nr®ªJ j§fS¡F xU jiyt® nt©L
bk‹W flîis¡ nf£ljhfî«, flîŸ xU ku¡f£ilia¤ jiyt
uhf¡ bfhL¤jjhfî«, m«ku¡f£il x‹W« brŒahkš R«kh ïUªj
jhfî«, ãwF jtisfŸ flîËl« v§fS¡F¡ bfhL¤j jiyt®
cgnahfÄšiyba‹W ntW jiyt® nt©Lbk‹W nf£ljhfî«,
flîŸ xU gh«ig¤ jiytuhf¡ bfhL¤jjhfî«, mªj gh«ò âdK«
10 jtisfis¤ â‹W tªjjhfî«, ãwF jtisfŸ flîis neh¡»
j§fS¡F¡ bfhL¤j jiytiu vL¤J¡ bfhŸS«go nt©o j§fŸ
fhÇa¤ij ntbwhU jiytÇšyhkš jh§fns gh®¤J tªjjhfî«
brhšy¥gL»wJ. mJnghš c§fËnyna c§fS¡F¤ jiyt®fS«,
fhÇajÇáí«, îth»fS« »il¡fÉšiyahdhš f©o¥ghŒ
c§fS¡F r§f« nt©lh«. ïªj ÃiyÆš Ú§fS« r§f« it¤J
el¤j r¡âa‰wt®fŸ. c§fS¡FŸ jiyt® V‰g£L el¤j r¡â tU«
tiu KjyhËfis mDrǤnj ãiHí§fŸ. åzhf ‘Fs¤ij¡
fy¡»¥ ãuhªJ¡F É£lJ nghš’ c§fŸ ciH¥ghš c§fŸ KjyhË
kh® ãiH¥gnjhlšyhkš, c§fshš nkhr¡fhu® ãiH¡F«go brŒJ
Ú§fŸ fZl¥glhÔ®fŸ. Ú§fŸ v‹id¡ T¥ã£l nghnj ïij¤jh‹
brhšy Ãid¤nj‹. ïJjh‹ c§fŸ r«gªjkhd v‹Dila
mã¥uha«.
343 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 mL¤jgoahf Ú§fŸ fjiu MjÇ¡f nt©L«. bjhÊyhsuh
ÆU¥gt‹ KjyhtJ brŒa nt©oa ntiy k‰bwhU bjhÊyh
Ëia MjÇ¥gJjh‹. Mjyhš »uhk¤J bg©kÂfŸ, ekJ rnfhjÇ
fŸ bjhÊy‰W TÈík‰W jd¡F« jdJ ãŸis¡F£ofS¡F«
MfhuÄšyhkš g£oÅ»lªJ, Égrhu« brŒa¤j¡f ÃiyÆš
ïU¡F«nghJ, Ú§fŸ mt®fis my£áa« brŒJ mt®fsJ
bjhÊiy MjÇ¡fhkš kš JÂfisí« Äš JÂfisí« MjÇ¥g
jhdJ Äfî« ghjfkhd fhÇakhF«. fjiu MjǤjhš Ú§fŸ
fhy¡»uk¤âš TÈ¡fhu®fŸ v‹»w bga® kh¿ c©ikahd bjhÊ
yhËahå®fŸ.
F¿¥ò:- ehif bj‹ ïªâah buÆšnt bjhÊyhs® r§f¡ T£l¤âš
25.05.1926 š M‰¿a brh‰bghÊî.
Fo muR - brh‰bghÊî - 30.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 344
â©iz¥ ãurhu«
$kh‹ C.V. bt§»£lukzŒa§fhÇ‹ nj®jš Nœ¢áfis¥
g‰¿í« mJ r«gªjkhd mtuJ jUk És«gu¤ij¥g‰¿í« gy
Éõa§fŸ “Fo muáš” njh‹¿aJ thrf®fS¡F ÃidÉU¡F«.
$kh‹ mŒa§fhU¡F bghJ #d§fŸ âU¥â milaj¡ft©z«
ïitfS¡F gâš brhšy bfhŠrK« r¡âÆšyhkš nghŒÉ£l jhš
ãuhkz jªâu¤ij cgnah»¤J bghJ #d§fis Vkh‰w¥ gh®¡»wh®.
mŒa§fh® bj‹id ku¤âš fŸS ïw¡f¥gL»wJ v‹W vGâaj‰F
ehsJtiu mŒa§fh® âUth¡fhš ahbjhU jftY« ïšynt
ïšiy. TÈ¡F MŸfis¥ão¤J, bj‹id ku¤âš ï¥nghJ fŸS
K£ofŸ ïšiy v‹W«, ïªj xU tUõ¤â‰FŸ xU F¿¥ã£l
njh¥ãš fŸS fya« f£oaij %ã¥nghU¡F 100 %ghŒ ïdh«
bfhL¡f¥gL« v‹W« mŒa§fhÇ‹ el¤ij¡F bghW¥ãšyhj
ahiunah ão¤J vGj¢brhšY»whnu jÉw, ‘vdJ njh¥òfËš eh‹
fŸS¡F ku« ÉlÉšiy’ ‘mt‰¿š x‹¿Y« K£o f£odâšiy’
v‹W ïJtiu brhšynt ïšiy. mtuJ j®k És«gu¤ij¥ g‰¿
eh« vGâaj‰F« ïJnghynt TÈ MŸ fis¥ ão¤J j‹id
‘j®k¥ãuò’ bt‹W«, ‘fÈíf f®z‹’ v‹W«, ‘jÄœeh£L j®k_®¤â’
v‹W«vGj¢ brhšYtnjhL jdJ j®k¤â‹ ïufáa¤ij¥ g‰¿
btËÆ£lJ F‰wbk‹W« vGj¢ brhšY»whnu bahÊa, ï‹d-
ï‹d brh¤J ï›tsî %ghŒ bghWkhdJ, ï‹d-ï‹d j®k¤â‰fhf
xJ¡» it¤J, ï‹d - ï‹dhiu gÇghyfuhf ÃaĤJ, ï‹d
KiwÆš el¡F«go, ï‹d njâÆš j®krhrd« vGâ it¤âU¡
»wJ v‹W xU th®¤ijÆš gâš brhšyhkš, åzhf g¤âÇif
fhu®fS¡F¥ gz«bfhL¤J jdJ gl¤ij¥ nghl¢brhšYtJ«,
ïj‹ ïufáa¤ij btËÆ£lt®fis â£l¢ brhšYtJ«
‘mnrhánal£ ãuR’¡F jªâ bfhL¥gJkhd fhÇa¤ âš, Vkh‰w¥
gh®¥gâš ga‹ v‹d? ïnjhLkh¤âu« ïšyhkš “Fo muR” g¤âÇ
if¡F v⮥ãurhuK« mj‹ MáÇa® $kh‹ <.bt. ïuhkrhÄ
eha¡f® ÛJ gÊ Rk¤J« ãurhuK« brŒt âš v‹d gy‹ mila¡
TL«? $kh‹ eha¡f® ÛJ gÊ Rk¤Jtâdhnyna $kh‹ mŒa§
fhÇ‹ elto¡iffŸ nah¡»akhdjh»ÉLkh? ïij¥g‰¿ bghJ
#d§fŸ v‹d Ãid¥gh®fŸ v‹gij m¿ahknyna Éõa¥
345 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ãurhu« el¤j Mu«ã¤JÉ£lh®. mjhtJ ïu©blh UtU¡F¥gz«
bfhL¤J J©L ãuRu§fŸ nghl¢ brŒjJ. m¤ J©L ãuRu¤âš
F¿¥ã£LŸs Éõa¤âš K¡»akhditfS¡F rkhjhd«
brhšnth«.
KÅágš îthf«
Kjyhtjhf eha¡f® nr®nkdhfÆUªj fhy¤âš xU Fs¤J¡
f£ol fšYfis jdJ ánd»j® bgaU¡F bfhL¤J jh‹ cgnahf¥
gL¤â¡ bfh©lh® v‹gJ, - ïJ R¤j¥ bghŒahd Éõa«. mªj
Fs¤ij _lî« mj‰fhf mâYŸs fšYfis ãǤJ¡bfhŸs
îkhd x¥gªj¤â‹ ngÇš xUtU¡F KÅágš fî‹áš Ô®khd¥
go f‹wh¡£L bfhL¡f¥g£lJ. mªj f‹wh¡£L ÃiwntWtj‰F
ïšyhkš g¡f¤J å£L¡fhu® KÅághÈ£o ÛJ nfh®£oš tH¡ if¤
bjhlunt mJ ËWnghŒ 5, 6-tUõ« bghW¤J ï¥nghJ mªj Fs«
KÅághÈ£o¡F r«gªj¥g£ljšy, r®¡fhU¡F r«gª j¥g£ljšyJ
v‹W V‰g£L mªj fšYfis eha¡f® îthf¤â‰F£ g£l <nuhL
njt°jhd¤â‰fhf Íšyh fby¡l® 25-%ghí¡F¡ bfhL¤J É£lh®.
ï¥nghJjh‹ mitfŸ vL¡f¥g£L njt°jhd¤ âš 2,000 %ghŒ
bryî brŒJ f£ol« M»wJ. mªj fš ãǤj Fs¤ij KÅághÈo
ah® brhªj bryÉš _otU»wh®fŸ. ï‹d K« m›Éu©L
ntiyfS« elªJ tU»‹wd. Mdhš eha¡f® fî‹áš Ô®khd¥go
xUtU¡F f‹wh¡£L¡F¡ bfhL¤jJ Rkh® 350 %ghŒ bghWkhd k©
bfh©LtªJ bfh£o Fs¤ij _L«goahd bghW¥ò¡F gâyhf¤
jh‹ bfhL¤jnj jÉw R«kh bfhL¤jjšy. mJ ËWg£LnghŒ
É£ljhš KÅághÈ£o¡Fjh‹ ï¥nghJ eZl«.
ïu©lhtJ, jdJ jkadh® ku¡filÆš ku« th§F« f©o
õ‹ ngÇš KÅágš ntiyfis xU f‹wh¡lU¡F bfhL¤jjhŒ
F¿¥ã£oU¡»wJ. ïJî« c©ikašy. ïªj¥gÊ r«gªj¥g£l
ntiyÆ‹ ku¤â‹ kâ¥ò Rkh® IüW %ghŒ ïU¡F«. ïâš gy
filfËš f‹wh¡£l® ku« th§»dh®. eha¡f® ágh®R ngÇš áy®
ku« bfhL¤jJ©L. mªj ku¡fil¡fhuU¡F gz§Tl bfhL¡fhkš
f‹wh¡£Ljh® fl‹ bfhL¡f¢ r¡âa‰wtuhŒÉ£lh®. ïâš eha¡f®
jkadhU¡F yhgK« ïšiy, eZlK« ïšiy.
_‹whtJ, KÅághÈ£oÆš xU f£ll« ãǤj gHa rhkh‹
fis j‹ ik¤Jd® ngU¡F Vy¤âš vL¤J j‹ brhªj cgnahf¥
gL¤â¡ bfh©lh® v‹gJ - ïJî« c©ikašy. ïJ xU g¡f¤J
»uhk¤J KjÈahU¡fhf mt® T£lhËahÆUªj eha¡fÇ‹
ik¤Jd® fî‹áÈ‹ g»u§f Vy¤âš vL¤J¥ãǤJ »uhk¤â‰F
Fo muR - 1926 ( 1) 346
mD¥g¥g£lJ. f£ol¤â‹ ngÇš ïUªj gHa rhkh‹fis kâ¥ò¤
bjÇahkš ngh£oÆš 300%ghŒ¡F Vy¤âš T¿ VkhªJ É£lh®fŸ.
Mjyhš ïâš eha¡fU¡F v›Éj r«gh¤âaK« ïšiy.
eh‹fhtJ, eha¡f® nr®kdhÆU¡F«nghJ Fu§Flh¥ò¡F«
(K‹jhŸthu«) R©zh«ò Nis¡F« F¥ig bfh£o it¥gj‰F«
Ä£lhŒ fil¡F« , M¥g¡fhÇ, ò£L¡fhÇfS¡F« tÇ Éâ¤jh®
v‹gJ, Fu§Flh¥ò, R©zh«ò¢Nis, F¥ig nrfÇ¥ò, Ä£lhŒ¡
fil KjÈaitfŸ KÅágš r£l¥go tÇ bfhL¡f¡ filik¥
g£lnjašyhkš eha¡f® ïZl¤ij¥ bghW¤jjšy. M¥g¡ fhÇ¡
F«, ò£L¡fhÇ¡F« tÇ nghl¥g£lJ v‹gJ c©ikašy.
IªjhtJ, °bgõš Mãir it¤J KÅághÈoÆš tÇ
ngh£lJ v‹gJ th°jtªjh‹. mjdhš ahU¡F« eZlÄšiy.
fî‹áy®fŸ X£l®fËl« cŸs ÉU¥ò btW¥ò¡fshš áy rka§
fËš jt¿ elªjjhf #d§fŸ fUJtJ©L. ïJ v§F« rf#«jh‹.
Mjyhš mj‰F xU jÅ egiu fî‹áš rh§õ‹ ngÇš V‰gL¤âa
J©L. Mdhš mj‰fL¤j jilitÆš fî‹áy®fns tÇ ngh£lâš
K‹ò ngh£lijÉl ca®¤âdh®fns xÊa x‹iwí« Fiw¤J
ÉlÉšiy.
MwhtJ, eha¡f® ngÇš áy F‰w« V‰g£ljhš fby¡l®
Érhuiz¡F tU« rka« gh®¤J uhédhkh bfhL¤jh® v‹gJ,- ïJ
nt©Lbk‹bw brhšY« bghŒ. eha¡fUila uhédhkhÉš fhuz«
brhšÈÆU¡»wJ. mjhtJ KÅágš îthf¤âš nr®bk Å‹ Ô®¥ig
fby¡l® kh‰¿aj‰fhfnt uhéehkh brŒa¥g£lJ. mªj uhéehkhÉš
RakÇahij cŸs vtD« ïÅ KÅágš nr®kdh ÆU¡f
Koahbj‹nw vGj¥g£lJ. eha¡f® j‹ uhéehkhit ã‹th§»
bfhŸS«go fby¡lU«, îthfrig bk«gU« v›ts nth ešy
th®¤ij brh‹dh®fŸ. mJrka« eha¡fU¡F r®¡fhuhš g£l« ju
ágh®R brŒa¥g£oU¥gjhfî« brhšy¥g£lJ. m¥go ïUªJ«
mt® x¥ò¡bfhŸsÉšiy. eha¡fÇ‹ uhédhkh fhuz khfnt
KÅághÈofËš fby¡l®fS¡F cŸs mâfhu§fis ão§»¡
bfhŸs¥g£lJ. ï›thW ãL§Ftj‰fhf lh¡l® ehaU« $kh‹
v«.r«gªjKjÈahU« ã.É.euá«kmŒaU« mâfkhŒ
thjhoÆU¡»wh®fŸ. m¡fhy¤âa “ïªJ” “RnjrĤâu‹” “njr
g¤j‹” KjÈa g¤âÇiffŸTl jiya§f« vGâÆU¡»‹wd.
VHhtJ, eha¡f® x¤JiHah ïa¡f¤âš jiytuhÆUªjnghJ
jdJ ïd¤jhU¡F¥ gy e‹ikfŸ brŒjâÅĤj« x¤JiHah
jhÇl« bršth¡»šyhkš nghŒÉ£l fhuz¤jhš ï¥nghJ #°o°
f£áÆš nru¥gh®¡»wh® v‹gJ, eha¡f® x¤JiHahikÆš jiytuh
347 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ÆUªjnghJ jdJ ïd¤jhU¡F e‹ik brŒjjhdJ všyhiuí«
b#ÆY¡F miH¤J¡bfh©L nghdij¤ jÉw ntW cjÉ x‹W«
brŒaÉšiy. <nuh£oÈUªJ b#ÆY¡F¥nghd 40 bjh©l®fËš
13 ng® eha¡f® ïd¤jt®fŸ. mšyhkY« ïJ ÉõaK«, #°o°
f£áÆš eha¡f® nr®ªJ thÇ¡bfhŸS« ÉõaK«, neh£O° ÉÅ
nahf« brŒí« $kh‹ mŒa§fhiuÉl bghJ#d§fS¡F mâf
khŒ¤ bjÇí«. Mjyhš ïij¥g‰¿ mâf« brhšy nt©oaâšiy.
#°o° fø¥ gzkh?
k‰wgo â©iz¥ ãurhukhf, eha¡f® gdfhš uh#hÉl« gz«
th§» bfh©lh® v‹gJ«, gdfhš uh#h nkh£lh®t©o bfhL¤jh®
v‹gJ«, #°o°f£á nkh£lh® rthÇ v‹gJ«, #°o° f£á m¢R¡
Tl« v‹gJ« mt®fŸ fh»j« th§»¤ jU»wh®fŸ v‹gJkhd áy
Éõa§fŸ - gdfhš uh#h gz« bfhL¡fî« eha¡ f® th§fîkhd
nah¡»aijÆš eha¡fiu flîŸ it¡fÉšiy. gdfhš uh#h
nkh£lhÇš eha¡f® ngh»wh® v‹gJ«, mŒa§fh nuhL ï‹D« áy
ãuhkz®fŸ nr®ªJ f£oÉ£l f£L. ïJ c©ikah v‹W
F«gnfhz«, Foah¤j«, kJiu KjÈa ïl§fËš ïUªJ ïJ
ÉõakhŒ ek¡F foj§fS« tªjd. ïJ j§fŸ gz« bfhL¤J
ãurhu« brŒtijí« j§fŸ nkh£lhÇš ãurhu®fis T£o¡bfh©L
nghŒ »uhk¥ ãurhu« brŒtijí« eha¡f® gykhŒ¡ f©o¥gjhš
mj‰F¥ gâyhf f£o É£l bghŒ f£L.
ïªj¡ f£il ãuhkz®fËl« gz« th§»¥ãiH¡»wt®
fS« cgnah»¤J¡ bfhŸS»wh®fŸ. Vbd‹whš ‘eha¡fnu gz«
th§»¡bfh©L ãurhu« brŒí«nghJ eh‹ th§»dhš v‹d, v‹W
brhšÈ¡bfhŸtj‰F mDTykhÆU¥gj‰fhfnt mšyhkš
nt¿šiy. mij¥g‰¿ eha¡fU¡F¡ ftiyÆšiy.
#°o° f£áah® m¢R¡Tl« v‹gJ« mt®fŸ fh»j«
th§»¤jU»wh®fŸ v‹gJ« Äfî« m¡»ukkhd bghŒ¡f£L. ïj‰F
gâš brhšynt©oanjÆšiy. ïJ mŒa§fh® gz« bfhL¤J
g¤âÇif el¤JtâÈUªJ« mŒa§fhÇl« gz« th§»¡bfh©L
el¤JtâÈUªJ« ãwUila gÊ¡F¤ j¥ã¤J¡ bfhŸtj‰bf‹nw
f‰gid brŒJ bfh©ljšyhkš nt¿šiy.
jÉw nk khj« 6-ªnjâ jÄœ “Rauh{ah”Éš xU fªjrhÄ
eha¡f® v‹gt® bgauhš vGj¥g£l Éõa§fis¥go¤jhš vGâd
Éõa« KGJ« g¤âÇ¡ifÆš nghl¥g£ljhŒ Ãid¡f Koa
Éšiy. eha¡fU¡F mDTykhdjhd áyijnah, mšyJ mâf
F‰wkhdjhd áyijnah, k¤âÆš. k¤âÆš Ú¡»É£ljhf¤ bjÇ»wJ.
Fo muR - 1926 ( 1) 348
mâš btËahditfËš K¡»akhd áyt‰¿‰F kh¤ âu«
rkhjhd« brhšynt©oaJ mtáa« v‹W Ãid¡»nwh«.
r¤âu îthf«
mjhtJ, eha¡f® jf¥gdh® khj« 1-¡F 1000%. tU«goahd
brh¤J¡fŸ j®k¤â‰F É£oU¥gjhfî«, ïªj j®k« eha¡f®
gh®it¡F tªjâš jf¥gdh® ïZl¥go rhJ¡fS¡F rjhÉ®¤âí«,
RthÄ mãnõfK« elªJ tU»wjh v‹W nf£»wh®. rh¥ghL«
ói#í« elªJ tUtnjhL ntW gy j®k§fS« elªJjh‹
tU»‹wd.
ï›tsî j®k« brŒa¡Toat® nr®bkdhÆUªj fhy¤âš
M¥g¡fhÇ¡F tÇ nghlyhkh v‹gJ M¥g¡fhÇ vtU¡F« tÇ
nghlÉšiy. k‰W« r£l¤â‰F ÉnuhjkhahtJ« Ãaha¤â‰F
ÉnuhjkhahtJ vtU¡F« tÇ nghlÉšiy. it¡f¤âš Ô©lhjh®
bghJ bjUÉš el¡f r«rhu r»jkhf nghŒ r¤âah»uf« brŒjt®
jdJ jf¥gdhuhš f£l¥g£l bghJ r¤âu¤âY«, bghJ Éehaf
Çl¤âY«, bghJ »z‰¿Y« Ô©lhjh® nghf¡TlhJ v‹w r¤âah¡
»uf« brŒJtUtJ c©ikah v‹gJ. ïJ c©ikašy. r¤âu«
bghJ r¤âukšythdhY« ïªJ¡fS¡bf‹nw f£l¥g£ljhdhY«
#hâ,kj«, Ô©lhj tF¥ò v‹»w fhuz¤jhš ahU¡F« mâš ãunt
á¡f MnBgiz »ilahJ. Rfhjhu Éâia mDrǤJ kh¤âu«
MnBgid f‰ã¡f¥g£oU¡»wJ. mJî« ÉâahŒ kh¤âu«
ïU¡»wnj jÉw mKÈš ïšiy.
nk‰go r¤âu¤âš cŸs ïu©L ghf§fËš x‹W “ãukhz
U¡F” k‰bwh‹W “N¤âuU¡F” v‹W vGâÆU¥gj‰F ït® v‹d
gâš brhšY»wh® v‹gJ - ïJbtFfhy¤â‰F K‹ eha¡f®
jf¥gdhuhš xU gyifÆš vGâÉ¡f¥g£ljhF«. ï¥bghGJ
kiwªJnghÆU¥gJ th°jt«, Mdhš ftdkhŒ go¤jhš bjÇí«
goahf¤ jh‹ ïU¡»wJ. ïij ïJtiu eha¡f® m›tsî K¡»a
khdjhŒ¡ ftÅ¡fÉšiy. ïij¥g‰¿ g¤âÇifÆš gh®¤jJ«,
ïj‰F rkhjhd« vGâÉ£L, ï¥go vGâÆU¥gJ R¤jkhŒ kiwªJ
nghF«go mʤJÉl Ô®khŤJ É£lh®; mʤJkh» É£lJ.
MdhY« ïªj¥ãÇîfŸ ïªj¥go mKÈšiy. ah® nt©Lkhdh
Y« vªj ghf¤âY« ïw§fyh«. ïJ btFfhykhŒ elªJ tU»wJ.
Mdhš xU f£L¥ghL©L. mbj‹dbt‹whš xU ghf« irt
czî¡fhuU¡F« k‰wghf« khÄr czî¡fhuU¡F« v‹W m§
FŸs r¤âu nk‰gh®itfhudhš ãuahÂfS¡F¢ brhšy¥gL«. ïJ
jh‹ f£L¥ ghlhF«.
349 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 eha¡f® jdJ jf¥gdhU¡F âtr« brŒ»wh® v‹gJ« gh®¥g
diu mj‰fhf miH¡»wh® v‹gJ« - ïJ c©ikašy. âtr«
kh¤âukšy, itÔf rl§F x‹iwí« eha¡f® brŒJ bfhŸtnj
»ilahJ. eha¡f® jf¥gdhU¡F eha¡f® jkadh® âtr« brŒtjh
ÆUªjhY« mt® $u§f¤â‰F nghŒ¢ brŒth®, mšyJ ntW å£oš
brŒth®. âtr âd¤âbyšyh« eha¡f® jdJ å£oš khÄr« g¡Ft«
brŒJ jf¥gdh® ïwªj âd¤ij¤ jdJ ánd»j®fSl‹ bfh©lh
Lth®. Vbd‹whš eha¡f® jf¥gdh® khÄr¤âš mâf¥ ãÇaKŸst®
v‹gJjh‹.
f©o¥gJ F‰wkh?
kfh¤kh Kjš všyh njrg¡j®fisí« g¤âÇifÆš â£L
»wh® v‹gJ- eha¡f® â£l nt©Lbk‹W ahiuí« â£Ltâšiy.
F‰wbk‹W jd¡Fg£lhš mij jhB©aÄšyhkš f©o¡»wh®
v‹gij mtnu x¥ò¡bfhŸS»wh®. mâš x‹W« bgÇa ghtÄU¥
gjhŒ mt® fUjÉšiy. m«khâÇ ijÇakhŒ kdâšg£lij
btËÆš brhšyhkš _oit¡f nt©Lbk‹whš g¤âÇifna el¤j
nt©oaâšiy. “Fo muR” tƉW ãiH¥ã‰F el¤j¥gL«
g¤âÇifašy. vªj jÅ¡FL«g¤â‹ étd¤â‰F« “Fo muR”
el¤j¥gLtâšiy. c©ikia jdJ kdJ¡F¥ g£lij btËÆš
vGj¡TlhJ v‹»w î¥gªj« tU«nghJ “Fo muR” jhdhfnt
kiwªJÉL«; eha¡fU« b#ÆÈš ïU¥gh®.
fh§»uáš nr®ªjt®fŸ b#ÆY¡F¥ nghdt®fŸ, nrh«ng¿
fŸ, âUl®fŸ, t¡ÑšfŸ tU«goÆšyhjjhš b#ÆY¡F¥ nghdh®
fŸ v‹W eha¡f® všyhiuí« öΡ»wh® v‹gJ. všyhiuí«
m¥go¤ öÎ¥gâšiy. m¥goahdhš eha¡fU« mâš nr®ªjt®
jh‹ v‹W MFkšyth? x¤JiHahik rka¤âš cŸs ntfkhdJ,
c©ikahdt®fŸ gyiuí« m¥go¥g£lt®fŸ gyiuí« nr®¤J¤
jh‹ b#ÆY¡FŸ jŸË‰W. btËÆš tªjãwF mtut®fŸ nah¡»
aij xUtU« brhšyhknyjh‹ btË¥g£L tU»wJ. b#ÆY¡F¥
nghd gy jiyt®fŸ r§fâí«, gy bjh©l®fŸ r§fâí«, gy njr
g¡j®fŸ r§fâí« cyf« m¿ªjJjh‹. ïâš x‹W« ïufáaÄšiy.
mÏ«ir¡F Énuhjkh.
mÏ«rh j®k¤ij¥ g‰¿ ãur§f« brŒgt® khÄr« rh¥ãl
yhkh v‹gJ- M«, cŸqÇš âdK«, btËô®fËš »il¡»w
ïl¤âY« eha¡f® khÄr« rh¥ãLtJ©L. mÏ«rh j®k« v‹gJ
khÄr« rh¥ãLtjhš bf£L¥nghfhJ. f¤âÇ¡fhŒ rh¥ãLtj‰F«
Fo muR - 1926 ( 1) 350
ghš, jÆ® rh¥ãLtj‰F« nfhÊK£il rh¥ãLtj‰F«, ML, khL
rh¥ãLtj‰F« x‹W« ɤâahrÄšiy v‹gJ eha¡fÇ‹ bfhŸif.
mÏ«rh j®k« v‹gJ ét‹fis Ï«ir¥ gL¤j¡ TlhJ
v‹gnjahF«. ïâš ét‹fŸ v‹W brhšÈ É£lhš vW«ig
Äâ¡fhkš ïU¡f KoahJ, gh«ig mo¡fhkš ïU¡f KoahJ, Fâ
iuia XL«go mo¡fhkš KoahJ, kh£il ghu« it¤J ïG¡f¢
brŒahkY« V® cGf¢ brŒahkY« KoahJ. vªj étidí« fG¤
âš fÆW f£o bjhGt¤âš f£Ltnj Ï«irahŒ¤jh‹ Koí«.
âUlD¡F ekJ å£L¡ fjit jhË£L É£lhš fZlkhf¤jh‹
ïU¡F«. mnah¡»a®fS¡F mt®fŸ F‰w¤ij vL¤J¢ brh‹dhš
mt®fŸ kd« ntjid¥gl¤jh‹ brŒí«. Vkh‰W»wtD¡F
#d§fŸ VkhwhÉ£lhš mJ mtD¡F Ï«irahf¤jh‹ ïU¡F«.
F‰wthËfis¤ j©o¤jhš mJ mt®fS¡F bfhLikahf¤jh‹
ïU¡F«. vij Ï«ir v‹gJ? vij Ï«ir mšyhjJ v‹gJ
Mjyhš e«ik¥nghš gF¤j¿îŸs k¡fis Ãahak‰w KiwÆš
Ï«á¥gJ« bfhLik¥gL¤JtJ« ekJ Ãahak‰w Kiwahš
e«ik¥ngh‹w ét‹fŸ kd« fZl¥gLtJ«, ekJ nguhirÆ‹
bghU£L k‰wt®fis kd« gij¡f¢ brŒtJ«, ekJ thœÉ‹
bghU£L k‰w ét‹fis jhœikahŒ¡ fUâ mj‹ cÇikia
milabth£lhkš jL¥gJ« Ï«irÆ‹ tiffshF«. khÄr«
rh¥ãLtJ Ï«ir v‹W brhšÈ É£lhš cyf¤âš 100¡F 99ng®
khÄr« rh¥ãLgt®fshŒ¤jh‹ ïU¡»wh®fŸ. k¡fsšyhj ét‹
fËš 100¡F 99 ét‹fS« khÄr« rh¥ãLtjhŒjh‹ ïU¡»‹wd.
ïa‰ifÆ‹ j¤Jtnk xU ét‹ milí« Ï«irahšjh‹
k‰bwhU ét‹ thœ»‹wJ. Mjyhš k¡fis¥ bghW¤jtiu mÏ«
ir¡F yBd« f‰ã¥gâš mJ ãw k¡fS¡F Kiwa‰w Ï«irahŒ
ïU¡f¡TlhJ v‹»w tiuÆšjh‹ mÏ«iria mEZo¡f
Koí«. m¥goašybt‹whš khÄr« rh¥ãlhjt®fis všyh«
mjdhnyna mÏ«rh j®k Kilat®fŸ v‹W brhšy Koíkh?
#°o° f£á t©o
eha¡f® xU nkh£lh® th§» ïU¡»wh®. mJ nfhaK¤ö®
$kh‹ á.v°. ïu¤âdrghgâ KjÈahÇl« th§»aJ. mJ xU gHa
t©o, $kh‹ KjÈahU¡F 25%ghŒ¡F xU yh£lÇ Ó£oš tªjJ.
br‹w nj®jY¡F mt® cgnahf¥gL¤â¡bfh©L mij 500
%ghŒ¡F ɉF«go xU f«bgÅ¡fhuÇl« É£oUªjh®. eha¡f®
Fiwªj ÉiyÆš xU ïu©lhtJ ifkh¿a nkh£lh® th§f ãua¤
jd¥ g£l¤âš $kh‹ mŒa§fh® t©oia¡Tl gh®¡f¥g£L
filáÆš $kh‹ KjÈah® t©o gh®¡f¥g£lJ. ïJ Ia§
351 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
fhU¡nf bjÇí«. mtU« jdJ t©oia T£o¡bfh©LnghŒ
fh©ã¤jh®. $kh‹ KjÈah® t©onah Ç¥ng® njitahdâdhš
Fiwªj Éiy¡F mjhtJ 300%ghŒ¡F¡ »il¡fToajhf¢
brhšy¥g£lJ. mij th§» Rkh® 200%ghŒ tiu ï¥nghJ Ç¥ng®
bryî brŒa¥ g£oU¡»wJ. mJîkšyhkš j‰fhy brsfÇa¤â‰F
ïu©L ila® oô¥ 240%ghŒ¡F br‹id¡F vGâÆU¡»wJ. t©o
<nuh£o‰F bfh©LtªJ Rkh® 4 khjkh»wJ. ï‹dK« Ç¥ngÇš
jhÅU¡»wJ. xU ehshtJ mâš V¿ xU ãurhu¤â‰F« nghfÉšiy.
$kh‹ C.S. ïu¤âdrghgâ KjÈahÇl« th§»ajhš xU rka« ïªj
Kfhªâu§fis¡bfh©L $kh‹ mŒa§fh® â©iz¥ ãurhu¤âš
‘gdfhš uh#h t©o’ ‘#°o° f£á t©o’ v‹W brhš»whnuh
v‹dnkh bjÇaÉšiy. v¥goÆUªjhY« ek¡F¡ ftiyÆšiy.
rkhjhd« vGj nt©oaitfŸ ï‹d« áyJ ïU¡»wJ. ï›thu«
ÉahH‹, rÅ ïu©L ehŸ kh¤âu«jh‹ $kh‹ eha¡f® <nuh£o
ÈU¡f KoªjJ. Mjyhš mâfkhŒ vGj KoaÉšiy. k‰bwhU
rka« ÉtukhŒ vGj¥gL«.
Koî
ï›tsî« “jÄœeh£L¡f®zdhd” $kh‹ bt§»£lukzŒ
a§fh® j®k¤â‹ âUÉisahlšfns. MdnghâY« ek¡F
ftiyÆšiy. ïªj Éõa§fŸ â©iz¥ ãurhu§fshŒ ïšyhkš
J©L ãuRu« _ykhfî«, g¤âÇif ãurhu _ykhfî« el¤j¥ g£lJ.
xU tifÆš ek¡F mâf rªnjhõnk. ïj‹ _ykhfthtJ eha¡f®
ngÇš cŸs F‰wbk‹d? eha¡f® brŒj j¥ãjbk‹d? ï›tsî
vâÇfS« nr®ªJ eha¡f® ngÇš tiy ngh£L mǤJ«
f©Lão¡f¥g£l F‰w«jh‹ v‹d v‹gJ bghJ #d§fS¡F m¿a
xU rªj®¥gkˤjj‰F $kh‹ bt§»£lukzŒa§fhU¡F eh«
kd¥ó®tkhd e‹¿ brY¤j¡ flik¥g£oU¡»nwh«.
ï«khâÇahd gÊfŸ v›tsî tªjhY« mjdhš v›tsî
bf£lbga® tªjhY« ïitfS¡F¥ gaªJbfh©nlh vªjÉjkhd
îgªj§fS¡F gaªJ bfh©nlh eha¡f® jdJ Ka‰áia É£L
ÉLthnuh v‹W thrf®fŸ rªnjf¥gl nt©oaâšiy v‹W
nf£L¡bfhŸ»nwh«.
$kh‹ eha¡f® x¤JiHahikÆš jÄœehL fh§»u° fÄ£o
jiytuhÆU¡F«nghJ V‰g£l gÊfŸ mnef«. mt‰iw rhtfhr
khŒ vGJnth«.
Fo muR - jiya§f« - 30.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 352
Rauh{a¡ f£á
- á¤âuò¤âu‹
bj‹dh£L mŒa§fh® ãuhkz®fshš Rauh{a¡ f£á M¡f¥
g£oUªjhY« mj‰F¥ ãw¥ãlkhfî« Kjš gÈahfî« bfhL¡f¥
g£lJ t§fhsK« ãuhkz® tiyÆš á¡» Vkhªj njrgªJ jhrUnk
ahF«. v¥gonah, njrgªJ jh° jdJ F‰w¤ij cz®ªJ tU¤j¥
gLtj‰F K‹D« cyf¤jh® â£L« th®¤ijfŸ j‹ fhJ¡F v£L
tj‰F K‹D« gukgjkilªJÉ£lh®. bj‹dh£L ãuhkz®fS«
mtU¡F bj‹dh£oš nfhÉš f£o, cUt« it¤J, ãuâZil
brŒJit¤J É£lh®fŸ. ÉóõzMœth® cUt¤â‰F itzt¡
nfhÉšfËš »il¤âU¡F« ïl¤â‰F nkyhfnt ekJ jh[® cUt¤
â‰F “RnjrĤâu‹” MÕáš ïl« »il¤J É£lJ. mJkh¤â
ukšyhkš e«eh£L ãuhkz¢ Nœ¢á¡F« ekJ jh[® thœ¡ifna
mo¡fo “ntj¡ f£lisahf” vL¤J¢ brhšy¥gL»wJ. Mdhš
mt® ãwªj t§fhs¤âš jh[® th¡F áÇ¥ghŒ áÇ¡»wJ. mt®
áZa®fS« mtUila cgnjr§fis¡ fh‰¿š gw¡fÉ£L É£lh®
fŸ. fšf¤jh ïªJ K°ä« x¥gªjK« ïªJ K°ä« x‰Wikí«
ï¥nghJ v›thW ïU¡»wJ? fšf¤jh ïªJ K°ä« fytuK«
t§fhs khfhz kfhehL elto¡ifí« ftŤjt®fŸ t§fhs¤âš
jh[U¡F v‹d kâ¥ò¡ bfhL¤âU¡»wh®fŸ v‹gJ És§F«. “500
ãuâÃâfŸ x‹WTo t§fhs x¥gªj¤ij u¤J brŒjh®fŸ” v‹»w
brŒâ v£oÆU¡»wJ. ïJ r£l¥go bršYkh ïšiyah ? v‹gij¥
g‰¿ ek¡F¡ ftiyÆšiy. t§fhs¤âš Rauh{a¡ f£á¡F cŸs
bršth¡ifnah mšyJ Rauh{a¡ f£á¡F v›tsî f£L¥ghL
ïU¡»wJ v‹»w Éõa¤ijnah ïâÈUªJ m¿ªJbfhŸsyh«.
mšyhkY«, r£lrigfis É£L btËna¿a fdth‹fËš t§fhs
r£lrig¡fhu®fŸjh‹ kWgoí« r£lrig¡FŸ ‘mtru¢ r£l¤ij¤
jL¡»nwh«’ v‹»w bgaÇ‹ ngÇš Kjš Kjš cŸns EiHªjt®fŸ,
EiHªJ r£l¤ij¤ jL¤jh®fsh? ït®fshš jL¡f Koªjjh?
m‹iwa ãuahz¥go Rauh{a¡ f£á bk«g®fS¡F yhgkhƉW.
Rauh{a¡ f£á bk«g®fS« ïUªJjh‹ mtru¢ r£l« r£lrigÆš
353 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
Ãiwnt¿‰W v‹»w bfsut« r®¡fhU¡F »il¤jJ. ïjdhš fZl¥
gL»wt®fŸ bghJ #d§fŸ.
br‹id khfhz¤â‹ nah¡»aijnah btËÆš ngr bt£f¡
nfL. mŒa§fh®fS«, mŒa®fS«jh‹ Rauh{a¡ fø¡F bk«g®
fŸ. k‰wgo ahU¡fhtJ c¤ânahfnkh, gjÉnah, tƉW¡F¡ fŠá
nah bfhL¥gjhŒ¢ brh‹dhšjh‹ ït®fS¡F ãuhkzušyhjh®
fËš r¤j« nghlnth, Tl¤ âÇanth ïu©blhU M£fŸ »il¡F«.
mJ ËW nghdîlnd mªj M£fns ït®fŸ ngÇš âU«ã¡
bfhŸSth®fŸ. br‹id khfhz¤âš c¤ânahf« »il¡fhjâdhš
kªâÇfŸ ngÇš nfhã¤J¡ bfh©L«, fh§»uáš nr®ªJ åuh¥ò
ngRtj‰F bt£f¥g£L¡ bfh©L«, r®¡fhU¡F ešy ãŸisfshŒ
el¡f Mir¥g£L¡ bfh©L« ïUªj Rna¢ir¡ føah® v‹»w xU
T£l¤jh®, j§fS¡F njr¤âš monahL kâ¥ãšiy v‹gij
m¿ªJ, j§fŸ khd« bt£f¤ijbašyh« R£blǤJ, jh§fŸ Éoa
Éoa F‰w« brhšÈ gÇfhr« brŒJ bfh©oUªj føah»a
Rauh{a¡ føÆš ru© òFªjh®fŸ. Rauh{a¡ føahU¡F« ït®
fis Él ntW fâÆšyhjjhš mt®fisí« ït®fŸ miH¤jh®fŸ.
ïij¥g‰¿ mt®fis¡ nf£lj‰F, Rauh{a¡ fø¡ bfhŸifia
eh§fŸ x¥ò¡ bfhŸsÉšiy, x‰Wikia c¤njá¤J x¥gªj¤âš
kh¤âu« ifbaG¤J¥ ngh£nlh« v‹W brh‹dh®fŸ. (v‹d x¥gª
j«? ïu©L ngU« nr®ªJ ghku #d§fis Vkh‰wyh«; »il¥gâš
MS¡F¥ ghâ it¤J¡ bfhŸsyh« v‹»w x¥gªj«.) mªj x¥gªj¤
â‹ gydhŒ r£lrig mng£rf®fshŒ Rauh{a¡ f£áahuhY« x¥ò¡
bfhŸs¥g£L É£lh®fŸ.
Mdhš, ï¥nghJ gu°gu x¤JiHahjh® v‹»w k‰bwhU
føah® br‹id khfhz« jÉu k‰w khfhz§fËš jiyáwªJ
És§Ftjhš Rna¢ir¡ fø¡fhu®fŸ x›bthUtuhŒ ï¥nghJ
gu°gu x¤JiHahjh® føÆš nrU»wh®fŸ. Rna¢ir¡ f£á¤
jiyt® $kh‹ bt§f£lgâ uh#& v‹gt® j‹id Rauh{a¡ f£á
Æ‹ rh®ghŒ Rauh{a¡ f£áah® r£lrig¡F ÃW¤jhkš xU ãuhkz
id ÃW¤â É£ljhš, mt® Rauh{a¡ f£áia É£LÉ£L gu°gu
x¤JiH¥ò¡ f£áÆš nr®ªJ É£lh®. k‰wgo, Rauh{a¡ f£áÆ‹
rh®ghf r£lrig¡F ÃW¤j¥gL« MŸfË‹ nah¡»aijfis¥
g‰¿nah nf£f nt©oaâšiy. khd«, bt£f«, r¤âa«, njrg¡â,
ehza« M»a Fz§fis¢ R£blǤj gÇR¤jth‹fshf¥ gh®¤nj
ÃaÄ¡»wh®fŸ. ãurhu¤J¡F btËÆš nghF«nghJ T£o¡bfh©L
nghF« M£fis¥ g‰¿nah brhšy¤ njitÆšiy. mŒa§fh® ko
ÆÈU¡F« gz« fhzhkš nghŒÉ£lhš koia¥ ãǤJ _£ilia
mÉœ¤J gÇnrhâ¡F«goahd etkÂfis¤jh‹ T£o¥ nghth®
Fo muR - 1926 ( 1) 354
fŸ. ãur§f¤â‹ njhuiznah ãuhkzušyhjt®fS¡bfšyh«
eh§fŸjh‹ ãuâÃâfŸ; v§fnshLjh‹ všyh ãuhkzušyhjh®fS«
nr®ªâU¡»wh®fŸ; v§fŸ m§f¤jt®fS« v§fŸ ãurhuf®fS«
ãuhkzušyhjh®fŸjh‹ v‹W giwao¥gh®fŸ. m§f¤jt®fnsh
r£lrig¡F Égt®fŸ; ãurhuf®fnsh ïu©lzh fhzhÉ£lhY«
koia mÉœ¤J¡ fh£l nt©oat®fŸ. ïªj ÃiyikÆš eh£
ilna fy¡F»wh®fŸ. r£lrig c¤ânahf Mir ão¤jt®fŸ jÉu,
Rauh{a¡ f£áÆš r®¡fhU¡F xU ehyzhthtJ tÇ bfhL¡f¡Toa
Foahdt®fŸ v¤jid ng® Rauh{a¡ f£áÆš m§f¤âd® mšyJ
ïªj ãurhu c¤ânahf« nghŒ É£lhš ntWtÊÆš j§fsJ kd¢rh
øia ɉfhkš étd« brŒayh« v‹W brhšy¡Toa ãurhuf®fŸ
v¤jid ng® ït®fnshL ïU¡»wh®fŸ.
ït®fŸ jªâu¤ijí« Nœ¢áiaí« m¿ahkš, ïjdhš
njrg¡j®fshfyhkh v‹W Ãid¤J¡bfh©L VjhtJ x‹¿u©L
c¤jk®fŸ ïUªjhY« ïU¡fyh«. mt®fis¥ g‰¿ ftiyÆšiy.
jh§fŸjh‹ ãuhkzušyhjh® ãuâÃâfŸ; j§fŸ f£áÆšjh‹
ãuhkzušyhjh® ïU¡»wh®fŸ v‹W brhšÈ¡bfhŸs ït®fS¡F
v‹d nah¡»aij ïU¡»wJ. c©ikÆš ãuhkzušyhj m¿thË
fnsh, brštth‹fnsh, K¡»a°j®fnsh, njrg¡j®fnsh, Rauh{a¡
f£áÆyhtJ, fh§»uáyhtJ ïU¥gh®fshdhš ïªâah r£lrig¡F
ÃW¤j ït®fS¡F ãuhkzušyhjhÇš MŸfŸ »il¡fhkš nghth
nd‹. tl M®¡fhL, br§fšg£L, bj‹ M®¡fhL M»a _‹W
ÍšyhÉš $kh‹ v«.nf. M¢rhÇ¡F rkhdkhd MŸTl ït®fŸ
føÆš ãuhkzušyhjhÇš »il¡fÉšiyah? bgÇa ÄuhRjh®
fS« m¿thËfS« cŸs âU¢á, jŠir M»a Íšyh¡fËš
$kh‹ V. u§frhÄ mŒa§fhU¡F rkhdkhdt®fŸ Tl »il¡f
Éšiyah?
v›tsnth brštth‹fS« m¿thËfS« #Û‹jh®fS«,
njrg¡j®fS« Ãiwªj kJiu, âUbešntÈ, uhkehjòu« M»a
Íšyh¡fËš $kh‹ nrõŒa§fhU¡F rkhdkhdt®fŸ Tl »il¡f
Éšiyah? br‹idÆš cŸs m›tsî bgÇa ãuhkzušyhj
ãuKf®fËš $kh‹ ÓÅthrŒa§fhiu¤ jÉu ntW ahU«
»il¡fÉšiyah? m¥goahdhš ïªj ãuhkz®fŸ bt£fÄšyh
kš v¥go¤ j§fis ãuhkzušyhjh® ãuâÃâfŸ v‹W brhšÈ¡
bfhŸs Koí«? Vnjh áy ãuhkzušyhjh® m¿ahikahY«,
tƉW¡ bfhLikahY« ït®fŸ ã‹dhš âǪjhš mt®fis
it¤J¡ bfh©l ït®fŸ ãuhkzušyhjh® ãuâÃâfshŒ ÉLth®
fsh? jÄœeh£oš cŸs ãuhkzušyhjh® všyhiuí« j§fŸ
355 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ã‹dhš âÇ»w áyiu¥ nghynt Ãid¤J É£lh®fsh? ït®fS¡F
v‹d nah¡»aij ïU¡»wJ? #°o° f£áahuhtJ ãwuhš c¤â
nahf Mirão¤jt®fŸ v‹W brhšy¥g£lhY« ãuhkzušyh
jh®fis¤ jÉu ntW ahU« mt®fŸ m§f¤âdušy. mt®fŸ
T£l§fËY«, kfhehLfËY« fh§»u°, Rauh{a¡ f£áah® TL»w
T£l¤ijÉl v¤jidnah kl§F mâfkhŒ¡ TL»wh®fŸ.
všyh c¤ânahfK« j§fS¡nf tunt©Lbk‹W mt®fŸ
ghLg£L c¤ânahf¤â‰F x›bthU MŸfŸ åj kh¤âu« mªj¡
f£áÆš ïU¥gjhŒ it¤J¡ bfh©lhY«, mªj v©Â¡ifí« ïªj
fh§»u° Rauh{a¡ f£á ãuhkz®fisÉl - ït®fnshL âÇí«
ãuhkzušyhjh®fisÉl v¤jidnah kl§F mâfkhŒ¤jhÅU¡
F«. kJiu khfhz fh§»u° fÄ£o¡ T£l¤ijí« br‹id, nfhit,
kJiu îthf¡ fÄ£o T£l¤ijí« jÄœeh£o‹ rh®ghŒ všyh
ïªâa fh§»uá‰F« rg®kâ x¥gªj¤â‰F« nghd T£l¤ijí«
v©Â¥ gh®¤JÉ£L, ït®fŸ bghJ¡T£l¤â‰F« #°o° f£á
bghJ¡ T£l¤â‰F« tU« #d§fisí« mâYŸs ãuhkz® -ãuhk
zušyhjhÇ‹ v©Â¡ifí« gh®¤jhš vJ bghJ #d§fŸ ãuâÃâ¤
Jt« bghUªâaJ? vJ ãuhkzušyhjh® ãuâÃâ¤Jt« bghUªâ
aJ? vJ ãuhkz®fŸ ãuâÃâ¤Jt« bghUªâaJ? v‹gJ fLfsî
_is cŸstD¡F« És§fhkš nghfhJ.
ekJ eh£oš ãuhkz¥ g¤âÇiffŸ ãuhkz Nœ¢áÆš
bršth¡F¥ bg‰WÉ£lâdhY«, ãuhkz t¡ÑšfŸ bršth¡F¥
bg‰WÉ£ljhY«, c¤ânahf§fËY«, ãuhkz®fŸ bršth¡F¥
bg‰WÉ£ljhY«, ghku #d§fŸ Vkhwî« ga¥glî« V‰g£L¥
nghŒÉ£ljhš ãuhkzušyhjhiu ãuhkz®fŸ Vkh‰w trâ V‰g£L
É£lJ. Mjyhš ãuhkzušyhj c©ik njrg¡j®fŸ áyuhtJ
x‹WTo ïªj ãuhkz®fŸ, fh§»u° v‹gj‹ bgauhY«, kfh¤kh
É‹ bgauhY«, Rauh{a¡ f£á v‹gj‹ bgauhY« brŒí« òu£L
fisí«, ã¤jyh£l§fisí« ghku #d§fŸ m¿í«go btËÆby
L¤J¢ brhšyî«, brhšy¡Toa g¤âÇiffis mt®fËl« gu¥g
îkhd bjh©il bfhŠr fhy¤â‰fhtJ brŒJ tªjhš ekJ Ãiy
ï¥go vL¥gh® if¡ FHªijahŒ ïÅ ïU¡f KoahJ v‹nw
brhšYnth«.
Fo muR - f£Liu - 30.05.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 356
âUth§TÇš g¤âÇ¡if¢ r£l«
âUth§T® rk°jhd¤âš bfhŠr fhykhf áy òJikfŸ
elªJ tU»‹wd. mt‰WŸ murh§f« rÛg¤âš g¤âÇiffŸ ÛJ
bjhL¤JŸs ghz Kiwí« x‹whF«. âUth§T® rk°jhd¤â‰F
jhŒ murh§fkhŒ És§F« ïªâa murh§f¤âš Tl ï¤jifa
r£l« ïJ rka« ïšiyba‹nw brhšyyh«.
ï¥bghGJ brŒJŸs r£l¥go âUth§T® rk°jhd¤âš
g¤âÇif el¤Jnth® #hÛdhf KjÈš %ghŒ 500 f£l nt©L«.
g¤âÇifÆš VjhtJ F‰w§ fhz¥g£lhš #hÛ‹ bjhifahd IüW
%ghí« g¿Kjš brŒa¥g£LÉL«. mj‹ ãwF m¥g¤âÇif eil
bgw nt©Lkhdhš, murh§f« r«kâ¤jhš %. 2,500 #hÛ‹ f£l
nt©L«. kWgoí« F‰w§ fhz¥g£lhš m¤bjhif g¿Kjyht
njhL g¤âÇifí« mʪbjhÊa nt©oaJjh‹. ïJnt ï¥bghGJ
âthdhfÆUªJ äÉ‹ ngÇš br‹¿U¡F« âth‹ th£° Jiu kfdh
Ç‹ bgU Ka‰áahš ãunah»¡f¥g£l mUikahd r£l«.
Rjªâu¤ijí« cÇikiaí« neh¡fhf¡ bfh©nl g¤âÇif
el¤j¥gLtjhF«. g¤âÇif el¤j nt©oa cÇikiaí« Rjªâu¤
ijí« g¿¤J É£lhš m¥g¤âÇif elªbj‹d? el¡fhkš mʪ
bj‹d? M£á KiwÆš F‰w§ f©lÉl¤J¡ foªJ«, Fz§ f©l
Él¤J¥ ngh‰¿í« tUtnj g¤âÇifÆ‹ ïašò.
“ïo¥ghiu ïšyhj ntkuh k‹d‹
bfL¥gh ÇyhD§ bfL«.”
v‹D« jÄœ ntj¥go, F‰w§f©l Él¤âš ïo¤J¡TW«
mik¢r‹ ïšyhÉ£lhš, bfL¥gh‹ ïšyhÉ£lhY« mur‹ bfL
th‹ v‹gij¥ nghy, F‰w§ foªJ«, Fz« òfœªJ« ngR« g¤âÇ
iffS¡F thŒ ó£oLjš âUth§T® rk°jhd¤â‰nf mtkhd
khF«.
ïij cz®ªJ nk‹ik j§»a ß#©£ kfhuhÂah® ïªj òâa
g¤âÇif¢ r£l¤ij u¤J brŒtnj f©Âa« bghUªâa brayhF«.
ïšyh¡fhš j‹Dila ãui#fŸ j‹ M¡»idia Û¿ áiw bršt
357 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
jhš jhnd gªJ thg° bgw nt©oa Ãiy r«gÉ¡F« ba‹
gijí« tz¡f¤Jl‹ bjÇɤJ¡ bfhŸS»nwh«.
mšyhkY«, ïJ j‰fhy« M£á brY¤J« ß#©£ kfhuhÂ
ahÇl« eh« vâ®gh®¤j Fz§fS¡F K‰W« ÉnuhjkhÆU¡ »wJ.
mikâahfî« FofŸ ÉU«ò« Kiw¥ goí« M£á brY¤j nt©
oaJ ešyuá‹ Kiw. m¥go¢ brY¤j j‹dhš KoahÉ£lhš
j‹Ål« ãui#fŸ ešyã¥ãuha« bfh©LŸs ï¡fhy¤ânyna
j‹Dila ß#©£ gjÉÆÈUªJ Éy» ntW xUtÇl« x¥òɤJ
gÊ ght§fËÈUªJ j¥òɤJ¡ bfhŸStnj ešyJ. ïšyhÉ£lhš
ï›thwhd bfhL§nfhyh£á¡F¤ j‹id gh¤âukh¡»¡ bfhŸtJ
ò¤ârhȤjdkhfhbj‹nw brhšYnth«.
ïÅ, âUth§T® ãui#fŸ ï¡bfhLikia¢ r»¤J¡bfh©L
R«kh ïU¡f¡TlhJ. murh§f« _¢ril¤J¤ âzW«go brŒjš
nt©L«. murh§f« x¤J tuhÉ£lhš murh§f¤â‰F (oghá£L)
#hÛ‹ bjhif f£lhknyna x›bthUtU« g¤âÇiffŸ btËÆl
K‹ tunt©L«. mjdhš murh§f¤jh® ifJ brŒtnuš b#ÆY¡
F¥ nghf¤ jahuhÆU¡f nt©L«. ï¥gona x›bthU ehS« âd«
10,20-g¤âÇiffŸ åj« Mu«ã¤J, mjdhš cWâíl‹ âd« 10,20-
ng® b#ÆY¡F¥ nghŒ b#Æiy Ãu¥ã¡ bfh©nlÆUªjhš m¥bgh
GJ murh§f« jhnd gªJÉL« v‹W âUth§T® ãui#fS¡F
É©z¥g« brŒJ¡ bfhŸS»nwh«.
Fo muR - nt©LnfhŸ - 06.06.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 358
bj‹ ïªâa uÆšnt °nlõ‹fËš
rh¥gh£L ÉLâfŸ
ïij¥g‰¿ ‘Fo muR’ g¤âÇifÆš ïj‰F K‹ ïu©blhU
jlit vGâ ïU¡»nwh«. bj‹ ïªâa uÆšnt Mnyhrid¡ fÄ£o
ahU« uÆšnt mâfhÇfS¡F ïij¥g‰¿ gy MnyhridfŸ brh‹
dh®fŸ. ãuhkzhâ¡f« Ãiwªj bj‹Åªâa uÆšnt f«bgÅ¡F
ah®jh‹ brhšÈ v‹d ãunah#d«?
jŠrhñ® uÆšnt °nlõÅš cŸs ïªâa® rh¥gh£L ÉLâ
ia eh« ï›thu« gh®¡f ne®ªjJ. m§F khoÆ‹ nkš f£l¥g£
LŸs ïl¤âš rikaš brŒí« ghf« nghf gh¡»Æl¤âš ehÈš
_‹W ghf¤ij¤ j£o f£o kiw¤J ãuhkz®fS¡bf‹W xJ¡»
it¤J É£L, ehÈš xU ghf¤ij ‘N¤âu®’, ‘gŠrk®’ , ‘kfkâa®’,
‘»¿°jt®’, ‘M§»nyh ïªâa®’ v‹»‹w ãuhkzušyhjtU¡
bf‹W xJ¡» it¤J, mânyna v¢áiy nghLtj‰F«, if fGî
tj‰F«, thŒ bfh¥gË¥gj‰F«, És¡FkhW, rh¢r£o, Til Kw«
it¥gj‰F«, v¢áš gh¤âu« rikaš gh¤âu« fGîtj‰Fkhf
V‰ghL brŒa¥g£L, ï›tsî má§f§fS¡F« ïªj ïl¤ijna
cgnahf¥gL¤j¥g£L tU»wJ. ïitfis¥ g‰¿ ahuhtJ nf£lhš,
nf£gt®fis tF¥ò Jntõ¤ij »s¥ò»wh®fŸ; ïJ Äfî« m‰g¤
jdkhdJ v‹W ekJ ãuhkz®fŸ brhšY»wh®fŸ; vGJ»wh®fŸ;
m¤njhL kh¤âukšy, mt®fŸ jaÉš ãiH¡F« ãuhkzušyhj
g¤âuhâg®fS«Tl x¤J¥ ghL»wh®fŸ. uÆÈš ãuahz« brŒJ
uÆšnt f«bgÅ¡F gz« bfhL¡F« #d§fŸ bgU«ghY« vªj
tF¥gh®? mt®fË‹ v©Â¡ifba‹d? ü‰W¡F bjh©û‰nwG
ng® ãuhkzušyhjhuhí« ü‰W¡F _‹W ng® ãuhkz®fshÆUª J«,
cŸs ïl¤âš ü‰W¡F vGg¤ijªJ ghf¤ij mt®fS¡F
vL¤J¡bfh©L ü‰W¡F ïUg¤ijªJ ghf¤ij ek¡F¡bfhL¤
âU¥gnjhL mânyna v¢áiy, rh¢r£o, És¡FkhW KjÈait
fisí« it¤âU¡»wh®fŸ v‹whš ït®fŸ if¡F uhéaghu«
tªJÉ£lhš ïªj¥ ãuhkz®fŸ ãuhkzušyhjhU¡F v§F ïl«
359 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
xJ¡» it¥gh®fŸ? f¡TR¡F g¡f¤âyhtJ xJ¡» it¥gh®fsh?
v‹gij ‘cÇik bgÇjh’, ‘tF¥ò bgÇjh’ v‹W bghŒ ntjhªj«
ngá tÆW ts®¡F« ‘c¤jk njrg¡j®fis’ tz¡f¤Jl‹
nf£»nwh«.

Fo muR - Ék®rd« - 06.06.1926 tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«

I

tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij¥ g‰¿ $kh‹ r¤âa_®¤â

âU¢á - yhšFoÆš $kh‹ v°.ÓÅthrŒa§fh® jiyikÆ‹Ñœ xU
ãur§f« brŒjjhf #]‹ Kjš nj⠑ĤâuÅš’, ‘tF¥ò nt‰Wik
Æ‹ nfLfŸ’ v‹w jiy¥ãÆ‹ Ñœ g¤â g¤âahf vGj¥g£o
U¡»wJ. mt‰¿š mt® brhšY« MnBgidfshtd :-

1. ïªâahÉš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤JtkhdJ yh®£ Ä©nlh,

fhyŠbr‹w nfhfny ït®fSila Mnyhridahš
V‰g£lJ.

2. Kfkâaiu¥ ãßâ brŒa tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤âš

ïw§»É£lh®fŸ.

3. nfhfny x¥ò¡bfhŸshâUªjhš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤

Jt« V‰g£oU¡fhJ.

4. tF¥òthÇia yh®£ Ä©nlh x¥ò¡ bfh©lj‰F yh®£

kh®È nfhã¤J¡ bfh©oU¡»wh®.

5. ïjdhš x›bthUtU« j‹ j‹ tF¥ò eyid ehL»wh®fns

mšyhkš rk°jhd¤â‹ rh®ghf g‰iw¡ fh£Ltâšiy.

6. ášyiu tF¥ãd® »uhk •ôÅa‹ Kj‰bfh©L, uh#h§f

rig tiu x›bth‹W¡F« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«
nfhU»wh®fŸ.

7. ft®‹bk©£ îthf rigÆš Tl tF¥òthÇ¥ ãuâ

Ãâ¤Jt« nf£f¤ ja§fÉšiy.

8. ït®fis âU¥â brŒtbj‹whš br‹id¡F kh¤âu«

Fo muR - 1926 ( 1) 360 361 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 MÆu« îthf rig bk«g® °jhd« nt©L«.
9. yB&kzòÇÆš tF¥ò x¥gªj« V‰g£lJ. fh§»u°
fhu®fŸ ijÇaÄšyhjjhš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‰F
cl‹g£lh®fŸ .
10. kh©nlF, br«° ngh®£ ïUtU« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤
Jt¤â‰F ÉnuhjkhÆUªjhY« mâfhu t®¡f« m›Éj
ÄU¡f kh£lh®fŸ.
20. x›bthU tF¥ghU« j§fŸ tF¥gh® v¤jid ng® c¤â
nahf« gh®¡»wh®fŸ v‹»w fz¡F¥ gh®¥gânyna ïU¥
gh®fns xÊa njr¤ij¡ ftÅ¡f kh£lh®fŸ.
21. °jy °jhgd«, fšÉ¤Jiw KjÈat‰¿‰F tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt« mehtáa«.
22. jhœªj tF¥ã‰F Ãakdkh»wnj v‹gij xUthW
m¿ªJbfhŸsyh«.

11. Vbd‹whš mt®fŸ mij¡ bfh©Ljh‹ ï§F Úo¤J 23. Mdhš mt®fŸ Éõa¤âš X£LÇikia¤ jhuhskh¡»
ïU¡»wh®fŸ. ïju¤ bjhFâ¡F rkkhŒ nj®jš el¤JtJ ey«.

12. ïªJ¡fS« K[škh‹fS« j§fŸ tF¥ig v©zhkš
x‹Wg£lhš murh§f vnj¢rhâfhu« xʪJnghŒÉL«.
13. j‰rka« ï¤njr¤âš el¡F« tF¥ò kfhehLfŸ el¥gij¥
gh®¤jhš murh§f Éõakhf ah® v‹d Ãid¡»wh®fŸ
v‹nw bjÇaÉšiy.
14. x›bthU tF¥ò« ãǪJ gy cg tF¥òfshŒ nghtij¥
gh®¤jhš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‰F všiyÆšyhkš
nghŒÉL«.
24. X£l® #h¥jhÉš 100 X£l®fŸ ïUªJ mt®fËš 25 ng®
Mâ âuhÉl X£l®fshíÄUªJ mt®fS« ng£il¡F
Ituhf guÉíÄUªjhš mªj ng£ilfS¡F bjǪbjL¡F«
k‰w tF¥gh®fŸ Mâ âuhÉlÇ‹ e‹ikia¡ ftŤJ¡
bfhŸSth®fŸ. 125 Mâ âuhÉlU¡F xU Mâ âuhÉl
ãuâÃâia Él ïªj IªJ ntW tF¥ò¥ ãuâÃâfŸ ešy
ntiy brŒa Koí« v‹gâš rªnjfÄšiy.
25. tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« ïšyhkÈUªjhšjh‹ ï›Éj
e‹ik V‰gl¡TL«.

15. ïjdhš r£lrigfŸ tF¥ò¡ fhø rhiyahf Koí«. 26. r£lrig Éõa¤âš K[škh‹fS¡F« ãu¤ânaf¥ ãuâ
Ãâ¤Jt« ïUªJ tU»wJ. Inuh¥ãaU« M§»nyh
16. ïnjhL Éfhkš c¤ânahf§fËY« °jy °jhgd§fŸ ïªâaU« jÅ¥ ãuâÃâ¤Jt« bg‰W ïU¡»wh®fŸ.
fšÉ ngh®LfËY« ãuâÃâ¤Jt« nf£gh®fŸ.
27. »¿°jt®fis¥ g‰¿a tiuÆš mt®fËš ò¤ârhÈfshd
17. c¤ânahf« bg‰whš bg‰wtU¡F e‹ikna jÉu tF¥ò¡F nf.o.ghš KjÈat®fŸ tF¥òthÇia f©o¡»wh®fŸ.
v‹d e‹ik. fšÉÆš áwªjJ« K‹nd‰wkilªjJkhd ï›tF¥ãd®
bghJ¤ bjhFâÆš nj®jÈš Éf óuz r«kjkhÆU¡
18. 100-¡F 5 ngU¡F nkš c¤ânahf« bfhL¥gJ rh¤âa¥ »wh®fŸ.
glhJ.
28. br‹idÆš $kh‹ ÓÅthrŒa§fhÇ‹ âwik thŒªj
19. x›bthU tF¥ig¢ nr®ªj c¤ânahf°jU« j§fS jiyikÆ‹ Ñœ ïªJ¡fŸ ãujhdkhíŸs ng£ilfËš
ila tF¥ò¡F v‹d brŒtbj‹W v©Qth®fns jÉu K°ä«fisí« »¿°jt®fisí« ÃW¤â bt‰¿ bg‰¿
njr¤ij¡ ftÅ¡fkh£lh®fŸ . U¡»nwh«.

Fo muR - 1926 ( 1) 362 363 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 29. Inuh¥ãa® Äfî« brhšg JifÆduhdjhY« ft®‹bk©£
Inuh¥ãa ft®‹bk©£ MdjhY« mt®fS¡F Énrõ
ãuâÃâ¤Jt« mtáa«.
30. ‘M§»nyh ïªâa®’fËš ešy ò¤âíŸst®fŸ e«nkhL
nr®ªJiH¡f¤ jahuhÆU¡»wh®fŸ.
31. K[škh‹fSila ghiõ, kj ɤâahr¤ij c¤njá¤J
mt®fS¡F¥ ãuâÃâ¤Jt« bfhL¡fyhkh vd nahá¡fyh«.
Mdhš 20 tUõkhŒ bfhL¤J ïJtiu xU e‹ikí«
V‰glÉšiy.
32. eh‹ r£lrigÆÈUªj 3 tUõ¤âY« tF¥ò¥ ãu¢rid
tªjnj »ilahJ. #°o° kªâÇfŸ áy rka§fËš nt©L
bk‹nw tF¥ò¥ ãu¢ridah¡»¡ bfh©L tªjJ©L.
33. tl ïªâahÉYŸs ïªJ K°ä« r¢ruîfŸ tF¥òthÇ
cÇik¡F V‰g£ljšy. tF¥òÇik bg‰wjdhš V‰g£lJ.
34. kfkjÈ Í‹dh, g©oj khsÉah M»a ït®fŸ mšg
tF¥ò¥ bgUikia ghuh£o É»wh®fŸ. r®. m¥Jš uë«
òâjhf ïªj nfhZoÆš fyªâU¡»wh®.
35. ï«khfhz¤âš 50 MÆu« tF¥ãdU¡F« tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt« v‹»w xU nghÈ ãuâÃâ¤Jt« ïUªJ
tU»wJ.
36. tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jtbk‹gJ 100-¡F 3 ngul§»a xU
tF¥ãdiu î_ykh¡fî« mt® fG¤ij k‰wt® mW¡f
î« V‰g£oU¡»wnj jÉu nt¿šiy.
37. T®#u¤jh® kfh¤kh fhªâia bfhL¤âU¡»wh®fŸ. t§
fhs¤jh® muɪjiuí« jhTiuí« bfhL¤âU¡»wh®fŸ.
bj‹Åªâa ãuhkz® njr ÉLjiy¡fhf âahf« brŒJŸs
$kh‹ v°.ÓÅthrŒa§fhiu mˤâU¡»wh®fŸ.
Fo muR - 1926 ( 1) 364
ekJ gâš
ïªj Éõa§fŸ gâš brhšy nt©oa m›tsî mtáa
Äšyhjbj‹nw brhšyyh«. Vbd‹whš $kh‹ r¤âa_®¤â ngá
ÆU¥gâÈUªnj tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‹ mtáa« És§F
»wJ.
1 - 2 - 3 tJ, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« fhyŠbr‹w nfhfny
Æ‹ MnyhridÆdhš V‰g£lJ v‹W ïtnu brhšY»wh®. ïj‹
e‹ik Ôikfis¥ gF¤J czu nfhfnyiaÉl ïªâahÉnyna
ntW xUt® ïUªjh® v‹W ahuhY« brhšy KoahJ. kfh¤khî¡F«
$kh‹ <.bt.ïuhkrhÄ eha¡fU¡F« ïªâahÉnyna nah¡»akhd
ãuhkz‹ ïšiy v‹»w thj« Ãfœªj nghJ mJ rka« kfh¤kh
“xUt® Tl ïšiy v‹W brhšy¡TlhJ, eh‹ xU nah¡»akhd
ãuhkzid¥ gh®¤âU¡»nw‹. mt®jh‹ nfhfny” v‹W brh‹d
njhL mj‰F¥ gy cjhuz§fisí« brhšÈ “kÅj®fËš mtU¡F
nk«g£l kÅjiu jh‹ gh®¤jâšiy” v‹W brh‹dh®. ïJ áy
bj‹dh£L ãuhkz®fisí« it¤J¡ bfh©Ljh‹ brh‹dh®.
ï¥ng®¥g£l xU c¤jk ãuhkzuhY«, c¤jk njrg¡juhY«, bfhŠr
K« Raeyk‰w âah»ahY« x¥ò¡ bfhŸs¥g£l tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt¤â‰F, $kh‹fŸ r¤âa_®¤âí«, fÈahzRªju
KjÈahU«, FHªijí«, #dh¥fŸ AÛ¤fhD«, õhãí«, $kh‹
#antY« vªj Éj¤âš nah¡»aij cilat®fŸ v‹gij thrf®
fns nahá¤J¥ gh®¡f nt©L«. nfhfnyÆ¡F ïšyhj njrg¡âí«,
x‰Wikí«, Rauh{aK«, ÉLjiyí«, RjªâuK« ït®fS¡F cja
kh»É£ljh? ïªj¡ FHh¤âš ïU¥gtUŸ, kfh¤khÉdhš âahf¤
â‰F miH¤j fhy¤âš c¤ânahf« É£lt®fŸ ah®? nfh®£il
g»ZfǤjt®fŸ ah®? b#ÆY¡F¥ nghdt®fŸ ah®? bghUŸ eZl
kilªjt®fŸ ah®? kfh¤kh brh‹dgo VjhtJ xU fhÇa« brŒjt®
fŸ ïâš ah® ïU¡»wh®fŸ? Mjyhš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt«
nt©L« v‹gj‰F nfhfnyiaÉl ïÅ ntW vt® x¥ò¡bfhŸs
nt©L« v‹gJ ek¡F És§fÉšiy.
4 - tJ, yh®£ Ä©nlh x¥ò¡ bfh©lij¥ g‰¿ yh®£ kh®È
nfhã¤J¡ bfh©lh® v‹»wh®.
ïªâahî¡F tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« bfhL¤jhš mt®
fS¡FŸ cŸs fø r©ilfŸ ml§»ÉL«; všnyhU« x‹W
nr®ªJ ÉLth®fŸ. v¥go v‹whš MS¡F xU ïiy ngh£L
rh¥ghL ngh£lhš xUtU¡bfhUt® r©il ngh£L¡ bfhŸs Ko
ahJ; bkh¤jkhŒ mt®fŸ K‹dhš bfh£o É£lhš xUtU¡
bfhUt® r©il ngh£L ifÆš gy¤jt‹ fhÇakh»ÉL«. m¥bgh
365 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
GJ ek¡F ït®fis ml¡»ahs MS« nrU« ; brsfÇakhí«
ïU¡F« v‹»w v©z¤â‹ ngÇš kh®È ãuò nfhã¤J¡ bfh©lh®.
m¥go¡»šyhkš $kh‹ r¤âa_®¤â brhštJ nghš tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt« ïªâaiu ÃuªjukhŒ ãǤJ it¤JÉLbk‹W
ïU¡Fnkahdhš mªÃa murh§f¤jh® clnd bfhL¤JÉ£L
kWntiy gh®¥gh®fŸ. ïjdhš xUtU¡bfhUt® V‰gL« r¢ruit
xʤJÉL«; x‹W nr®ªJ ÉLth®fŸ v‹W Ãid¤Jjh‹ kh®È
nfhã¤jJ« murh§f¤jh® x¥ò¡bfhŸs kW¥gJ« v‹gij
thrf®fŸ ïâÈUªnj cz®ªJ bfhŸth®fŸ.
5-tJ, x›bthU kÅjD« tF¥ò eyid ehLthndašyhkš
rk°jhd¤â‹ rh®ghf g‰iw¡ fh£lkh£lh‹ v‹»wh®. ïâš
rk°jhd« v‹gJ ek¡F¥ òÇaÉšiy. mJ âU£L th®¤ijah
ÆU¡»wJ. murh§f¤jhiu neh¡» ïªâa®fS¡F tF¥ò cÇik
bfhL¡f nt©lh«; bfhL¤jhš c§fËl« g‰W ïU¡fhJ; j§fŸ
fhÇa¤âš #h¡»uijahÆU¥gh®fŸ v‹W r®¡fhU¡F cŸ Msh
ÆUªJ v¢rÇ¡if brŒtjhÆU¡»wJ.
Kjyhtjhf, kÅj‹ j¤j« tF¥ig¤jh‹ ftÅ¡f nt©L«.
všyh tF¥òfS« j‹ tF¥ig¢ Óuh¡»¡ bfh©lhš všyh tF¥ò
fisí« bfh©l njr« clnd ÓuhŒ ÉL«. mâšyhkš gy tF¥gh®
ïUªJ bfh©L xU tF¥ghiu k‰bwhU tF¥gh® Vkh‰¿¡ bfh©o
U¡F« tiu v¥go x‰Wik V‰gL«? v¥go ÉLjiy V‰gL«?
v‹gij thrf®fns ftÅ¡f nt©L»nwh«. xU njh£l¤â‹
btŸshik¡F j©Ù® ghŒ¢Rtjdhš mªj¤ j©Ù® njh£l¤âš
cŸs rfy ghf¤â‰F« j©Ù® nghŒ nrU« goÆUªjhš ešy
Éisî c©lhF«. m¥go¡»šyhkš á‰áy ghf¤â‰F j©Ù®
nghŒ nru tÊÆšyhkš jl§fyhí« nklhí« ïU¡f j©Ù®
ghŒ¢ádhš gy ghf« tw©L nghtnjhL mâf j©Ù® bfh©l
ghf¤â‹ btŸshik kh¤âu« áy rka§fËš e‹whŒ ÉisªjhY«
áy rka§fËš mG»¥nghF«. mJnghš murh§f¤â‹ _y« bgW«
cÇikah»a j©Ù® gy tF¥ò #d§fsh»a njh£l¤â‰F rkkhŒ¥
ghí«go V‰ghL brŒJ bfhŸs nt©oaJ KjyhtjtáakhdjhF«.
6 - tJ, ášyiu tF¥ò« ãuâÃâ¤Jt« nfhU»wh®fŸ v‹
»wh®. ášyiu tF¥gh®fS« kÅj®fsh, mšyth? ïªâa®fsh,
mšyth? mt®fS¡F« k‰wt®fŸ mEgt« nfhu gh¤âaK©lh,
ïšiyah? c©L v‹W x¥ò¡bfhŸtjhdhš mt®fS¡F« É»jh
rhu cÇik bfhL¡f¤jh‹ nt©L«. v¥go bfhL¥gbj‹gij¥ g‰¿
ftiy¥gl nt©oaâšiy. bfhL¡f r«kâ¤jhš tÊ jhdhŒ
bj‹gL«.
Fo muR - 1926 ( 1) 366
7 - tJ, ft®bk©L îthf rigÆY« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤J
tkh? v‹»wh®. M«. m§F« ãuâÃâ¤Jt« nf£ljhšjh‹ K°ä«
fS¡fhf lh¡l® kfkJ c°khD¡F xU °jhd« »il¤jJ. ïšyh
É£lhš ïªj ãuhkz®fŸ bfhL¡f r«kâ¥gh®fsh? tF¥òÇik
nf£gj‰F K‹ mªj °jhd§fŸ $kh‹fŸ »UZzrhÄ Ia®,
átrhÄ Ia®, uh#nfhghyh¢rhÇ v‹»w ãuhkz¡ T£l¤â‰F¤jhnd
VfnghfkhŒ ïUªjJ? Mifahš ïij¡ nf£lâš v‹d j¥ò?
8-tJ, ï«khâÇahdhš br‹id¡F kh¤âu« MÆu« îthf
rig bk«g® gjÉnt©L« v‹»wh®.
MÆu« îthf rig gjÉfŸ nt©oaâšiy. r«gs«
5,333 - 5 - 4 thfÆU¥gjhš mâf« njitÆU¥gjhí«, mâfkh¡f
Koahjjhí« njh‹W»wJ. r«gs¤ijí« ngh¡»a¤ijí« Fiw¤J
rÇahd bghW¥ig it¤J îthf rigia r£lrig¡FŸ f£L¥g
L¤â É£lhš mªj ïl¤âš tF¥ò¥ ãÇÉid¡F ïlÄšiy. ï‹d
K« bfhŠr« mâfkhd îthf rig bk«g® gjÉfS« caU«.
m¥bghGJ mâš x‹W« fZlÄU¡fhJ.
9-tJ, yB&kzòÇ fh§»uR¡F ijÇaÄšyhjjhš tF¥ò
cÇikia x¥ò¡bfh©lJ v‹»wh®. ïâÈUªJ fh§»u° tF¥òÇ
ikia x¥ò¡bfh©lJ Ã#« v‹W V‰g£LÉ£lJ. ï¥bghGJ
yB&kzòÇ fh§»u°fhuiu Él $kh‹fŸ r¤âa_®¤â, uh#
nfhghyh¢rhÇ, ÓÅthrŒa§fh®, u§frhÄ mŒa§fh® ït®fSila
fh§»uR¡F mâf ijÇaÄU¥gjhš $kh‹fŸ KjÈah®, FHªij,
#antY, AÛ¤fh‹, õhã KjÈa fdth‹fnshL v⮤J É»wh®
fŸ v‹gJ« òydh»wJ. jÄœeh£L k¡fŸ ïªj¤ jiyt®fŸ ijÇ
a¤ijí« mt®fË‹ fz§fË‹ åu¤ijí« xU if gh®¡f¤jh‹
ngh»wh®fŸ. ït®fŸ ijÇa¤jhY«, åu¤jhY« tF¥òÇik kiwªJ
ngh»wjh? mšyJ Ãiy Éf¥ ngh»wjh? v‹gnj ã‹dhš gh®¡f
ïU¡F« j¤Jt«.
10, 11, 12-tJ, kh©nlF, br«° ngh®£ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤
Jt¤â‰F ÉnuhjkhÆUªjhY« mâfhu t®¡f« m›ÉjkhÆU¡fhJ
v‹»wh®.
ïJ bghUs‰w brhšyhí« K‹D¡F¥ã‹ KuzhíÄU¡»wJ.
kh©nlF, br«° ngh®£ v‹whš mt®fŸ ah®? mâfhu t®¡f«
v‹whš mt®fŸ ah®? tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« bfhL¤jhš tF¥
ò¢ r¢ruî c©lhF«, mjdhš jh§fS« Úo¤âU¡fyh« v‹gJ
th°jtkhdhš mâfhu t®¡f« clnd bfhL¤J Élhjh? kh©nlF
367 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
br«° ngh®£ cŸg£l mâfhu t®¡f« V‹ bfhL¡f kh£nl‹ v‹»
wh®fŸ. nfhfnyÆ‹ ãothj¤â‹ nkš bfhŠr« kh¤âu« bfhL¥
ghnd‹? gh¡»í« bfhL¤jhš r®¡fh® jait ahU« vâ®gh®¡f kh£
lh®fŸ; všnyhU« nr®ªJ r®¡fh® nkš ghŒªJ ÉLth®fŸ v‹W
gaªJ bfh©nl tF¥ò¡F tF¥ò bghwhik¥glî«, K£lÉlî«,
xU tF¥ò¡F mâf cÇikí« k‰bwhU tF¥ò¡F x‹WÄšyhkY« ãuhkz¥ g¤âÇiffË‹
brŒ»wh®fŸ.
mnah¡»a¤jd«
Fo muR - jiya§f« - 06.06.1926

e« eh£L ãuhkz¥ g¤âÇiffS« mj‹ ãuhkz Ã%g® fS«

brŒJ tU« mnah¡»a¤jd§fis¥ g‰¿ ekJ g¤âÇifÆš fLf
sî R¤j u¤j« cŸst®fS¡F« ïÅ ï«khâÇ el¡fhkÈU¡
F«goí«, khd«, bt£f« tªJ ÔU«goí« gy jlitfËš vGâ
tªâU¡»nwh«. mnef¡ T£l§fËY« e‹whŒ¥ gL«go ngáí«
tªâU¡»nwh«. ntbwhU T£l¤jhuhŒ ïUªjhš, x‹W nah¡»a®
fsh» ïU¥gh®fŸ mšyJ j‰bfhiyahtJ òǪJ bfh©oU¥
gh®fŸ. Mdhš, v‹d brh‹dhY« j§fŸ fhÇakhdhš nghJ«
v‹»w v©z¤â‹ ngÇš k‰wt®fis v¥goahtJ xʤJ tÆW
ts®¥gj‰F kDõ Rght¤ijna cj¿É£L nkY« nkY« mnah¡
»a¤jdkhd fhÇa§fisna brŒJ tU»wh®fŸ. ïªj khdk‰w,
T£l¤ij ekJ eh£oš ï¥gona it¤J¡ bfh©L eh« v¥go
ÉLjiyaila Koí«? $kh‹ <.bt.ïuhkrhÄ eha¡f® ehif
bjhÊyhs® T£l¤âš ngáat‰iw¥ g‰¿ ‘ïªJ’, ‘RnjrĤâu‹’
g¤âÇiffŸ mj‹ Ã%g®fŸ vGJ»wh®fŸ v‹W vGâÆU¥gjhdJ
nt©Lbk‹nw vGâÆU¡F« mnah¡»a¤jdkhd vG¤J¡fshF«.
ešy #hâah‹fshÆUªjhš eha¡f® ngáat‰iw vGâ mj‰F jFªj
kW¥òfis vGJ«. m¥go¡»šyhkš ghku #d§fis Vkh‰¿¥
ãiH¡»w #hâahdjhš ngáaitfisí« É£L, elªj Éõa§f
isí« É£L, el¡fhjij vGâ tÆW ts®¡f Mir¥gL»wJ.
m¡T£l¤â‹ KoÉš r§f cjÉ m¡»uhrd® vGªJ $kh‹ eha¡
fÇ‹ mã¥uhaªjh‹ jdJ mã¥ãuhabk‹W« ï›tUõ« r§f
M©L ÉHhî¡F xU bjhÊyhsiuna m¡»uhrduhŒ¤ bjǪbjL¡
f¥ nghtjhí«, Mdhš r§f¤âš cŸs áy m§f¤âd® uhéa Éõ
a§fËš ãuntá¤J r§f elto¡ifia¡ bfL¡»wh®fŸ v‹W«,
cjhuzkhf r§f¤â‹ rh®ghŒ xU fj® o¥ngh it¥gij r§f¤âš
cŸs Rauh{a¡ f£áia¢ nr®ªj m§f¤âdnu bfL¤jh® v‹W«,
ï‹D« gyÉjkhŒ uhéa mã¥uha§fis r§f¤âš bfh©L tªJ
É£L r§f¤ij xG§fhŒ eilbgw Koahkš Nœ¢áfŸ brŒ

Fo muR - 1926 ( 1) 368 369 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

»wh®fŸ v‹W«, Mjyhš jh‹ ïâš °jhd« it¥gâš ãunah j§fŸ fhÈnyna jh§fŸ ÉF«goahd nah¡»aijia mila
#dÄšiy v‹W« brhšÈ uhÍehkh foj¤ij thá¤jh®. r§f nt©L»nwh«. mnjhL Tlnt ïªj¥ gh®¥gd¥ g¤âÇiffisí«
fhÇajÇáí« ïij x£ona áy th®¤ijfŸ brh‹dh®. ãwF, gy® e«ã nkhr« nghfhÔ®fŸ v‹W v¢rÇ¡if brŒ»nwh«.
nf£L¡ bfh©lâ‹ ngÇš mij¤ âU¥ã th§»¡ bfh©lh®. ï¥go
ïU¡f $kh‹ eha¡f® brhšYtij¤ jh‹ x¥ò¡ bfhŸsÉšiy Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 06.06.1926
v‹W«, mªÃa®fŸjh‹ r§f¤â‰F cjÉ jiytuhÆU¡f nt©L
bk‹W brhšÈ mj‰fhfnt jh‹ uhÍehkh brŒtjhf brh‹dh
bu‹W« ‘ ïªJ’, ‘RnjrĤâu‹’ g¤âÇiffŸ vGâÆU¡»‹wd. ïJ
nah¡»akhdjhFkh? eh« fodkhd gj« cgnah»¥gjhŒ¢ brhšY«
ÄUJthd gj¡fhu®fŸ ïj‰F v‹d gâš brhšYth®fŸ?
bjhÊyhs® r§f¤âš bjhÊyhË mšyhjt®fŸ Mâ¡f«
ïU¡f¡ TlhJ v‹whš, ïªj mŒa®, mŒa§fh® T£l§fS¡F
ï›tsî M¤âu« tªJ, ï›tsî mšg¤jdkhd fhÇa«
brŒthnd‹? lh¡l® tujuh#&Y ehíL mt®fŸTl bjhÊyhs®
îthf¤âš mªÃa® TlhJ v‹gij x¥ò¡bfhŸS»wh®. ght«!
ViH¤ bjhÊyhsuhd thÆšyh¥ ó¢áfis Vkh‰¿, jiyt®fsh»,
mt®fË‹ X£L th§», ãuhkzušyhjh® jiyÆš ifia it¥g
j‰F ahuhtJ ÉnuhjkhÆUªjhš mt®fis monahL xÊ¥gj‰F
ï›tsî bfhiy ghjf« brŒant©Lkh? ïJnghynt bfhŠr
ehis¡F K‹ $kâ my®nkY k§if¤ jhahu«khŸ brh‹d
fhy¤âY« ïªj¥ ãuhkz¥òÈfŸ Ó¿ ÉGªjd®. ïªj ãuhkz
áfhkÂfS¡F bjhÊyhËfËl« m‹ò ïU¡Fkhdhš
btËÆÈUªJ brŒa£Lnk. KÅágš vy¡õÅš ahuhtJ xU
bjhÊyhËia ÃW¤â X£L th§»¡bfhL¡f£Lnk. r£lrig¡F
ahiuahtJ ÃW¤â X£L th§»¡ bfhL¡f£Lnk. $kh‹ ò®uh,
ghZa«, kšyŒah, <.vš. mŒa® M»a ïªj ãuhkz®fS¡fhf gz«
áyî brŒJ fî‹áyuh¡F»wt®fŸ V‹ ïªj bjhÊyhËfËš x‹W
ïu©L MŸfS¡F brŒa¡TlhJ. mijbašyh« É£L É£L
bjhÊyhËfS¡F v‹d nt©L« v‹gnj bjÇahj áy bghW¥g‰w
ãuhkz®fŸ x‹W nr®ªJ bfhŸtJ«, eh§fŸ jh‹ bjhÊyhËfS¡F
j®kf®¤jh, v§fS¡F X£L¡ bfhL§fŸ. c§fS¡F rhâ¤J ÉL
»nwh« v‹W mt®fis Vkh‰WtJ« mj‰nf‰wh‰ nghš bjhÊyhË
fŸ T£l¤âš VjhtJ x‹W ïu©L thahofis VnjD« bfhL¤J
RthÔd« brŒJ¡ bfh©L mt®fŸ jaÉš cgrhu¥ g¤âu«, khiy,
t©o rthÇ, ‘n#Œ’ KjÈaitfŸ mEgÉ¥gJkhd fhÇa§fS¡F
kh¤âu« bjhÊyhËfË‹ jiyt®fshf nt©Lkhdhš ïJ v¥go
el¡F«? ïÅahtJ ekJ bjhÊyhs rnfhju®fŸ ïªj bghŒa®fŸ,
t«g®fŸ, Raey¥ òÈfŸ M»a T£l¤jhU¡F ïl« bfhL¡fhkš

Fo muR - 1926 ( 1) 370 371 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


vby¡õ‹ jªâu«
âU¥ó® fhšeil¡ fh£á
- á¤âuò¤âu‹
âU¥ó® fhšeil¡ fh£áahdJ 2,3 tUõ§fS¡F K‹dhš
br‹w r£lrig¤ nj®jÈ‹nghJ el¤j¥g£lJ. mj‰F¥ ãwF
ï¥nghJ ï›tUõ r£lrig vby¡õ‹ nghJjh‹ T£l¥g£oU¡
»wJ. m¥go¡ T£l¥g£l nghâY« mâš el¤j¥g£l rl§FfŸ x›
bth‹W« r£lrig bk«g®fË‹ X£L¥ ãurhu¤âš F¿ bfh©nl
el¤j¥g£l khâÇahfnt ÆUªjJ. mªj¡ F¿Æ‹ ntf¤âš tH¡f
khd xG§F KiwfŸTl ájw¥g£L nghdnjhL k¡fS¡F ïa‰if
ahŒ ïU¡fnt©oa mãkhdK« gwªnjho É£lJ.
Étrha« v‹gJ kh‰w¥g£l ïyh¡fh¡fËš x‹whd mã
ÉU¤â ïyhfhit¢ nr®ªjJ. mij ît»¤J tU»wt® ãuhkz
ušyhjh® f£áia¢ nr®ªj $kh‹ r®.o.v‹. átPhd« ãŸis
mt®fŸ. ï¥go ïU¡f ft®d® mt®fis¡ bfh©L fhšeil¡ fh£á
ia¤ âw¡f¢ brŒtJ« $kh‹ r®.á.ã. uhkrhÄ mŒa® mt® fis¡
bfh©L gÇR tH§f¢ brŒtJkhd fhÇa§fŸ el¤j¥g£o U¡»wJ.
K‹ xU rka« ïnj âU¥óÇš jhÿfh ngh®L f£ll¤â‰F
m°âthu¡ fš eh£l $kh‹ á.ã.uhkrhÄ mŒa® mt®fis
âU¥ó®¡fhu®fŸ miH¤jnghJ $kh‹ Ia® mt®fŸ, jhÿfh ngh®L
kh‰w¥g£l ïyhfhth»a kªâÇ gdfhš uh#h mt®fŸ Mâ¡f¤â‰F¡
f£L¥g£lbj‹W«, jh‹ mâš ãuntá¡f Koahbj‹W« brh‹dt®,
ïJrka« mnj khâÇ kh‰w¥g£l ïyh¡fhth»a $kh‹ o.v‹.át
Phd« ãŸis mt®fŸ Mâ¡f¤âš ïU¡F« ïyh¡fhî¡F v¥go
V‰W¡bfh©lh® v‹gJ És§fÉšiy. xU rka«, kh‰w¥g£l
ïyhfhÉš kªâÇfS¡F m¥nghâUªj bršth¡F ï¥nghâšyhkš
ïU¡fyh« v‹W it¤J¡ bfh©lhY«, Étrha¡ f£á el¤âa
ãuKf® $kh‹ É.á.btŸËa§»Ç¡ fî©l® mt®fŸ ïªj ïyh¡fh
kªâÇia myøa« brŒj fhuz« v‹dnth? xUrka«, jhD«
Fo muR - 1926 ( 1) 372
$kh‹ o.v.ïuhkȧf« br£oah® mt®fS«, M®. nf. õ©KfŠ
br£oah® mt®fS« ãuhkzušyhjh® f£áia É£L r£lrig
vby¡õid c¤njá¤J ï¥nghJ òâjhŒ ãuhkz® f£áahd Rauh{
a¡ f£áÆš nr®ªJ É£ljhš m¡f£á¡F xU ufáa N¤âuuhÆU¡
F« ãuhkz kªâÇahd á.ã. uhkrhÄ mŒa® mt®fS¡F bfsut«
bfhL¤J mt®fshš j§fS¡F vby¡õÅš bt‰¿ c©lhf
És«gu« brŒa¢ brh‹dh®fŸ nghY«. mij c¤njá¤nj $kh‹
á.ã.mŒa® mt®fS« jdJ ãur§f¤âš X£l®fŸ ftŤJ ït®f
S¡nf X£L brŒa¤j¡f t©z« “nkš gthÅ â£lkhdJ ï¥nghJ
br‹id r£lrigÆYŸs c§fŸ ãuâÃâfshd $kh‹fŸ É.á.
btŸËa§»Ç¡ fî©l®, o.v.ïuhkȧf« br£oah®, á.É.bt§»£l
ukzŒa§fh® M»a ït®fshš t‰òW¤j¥g£lâ‹ ngÇš nk£^®
â£l« ftÅ¡f¥g£ljhfî«, kWgoí« ³ _‹W ãuâÃâfS«
îgªâ¤jhš fhÇa« el¡Fbk‹W«” brhšY»wh®. ïj‹ m®¤j«
v‹d? mL¤j nj®jY¡F kWgoí« ïªj _‹W fdth‹fS¡nf
X£L brŒí§fŸ, c§fŸ óÄ¡F thŒ¡fhš tU« v‹W brhšY
tJjhnd mšyhkš ntbw‹d?
Ókh‹ á. uh#nfhghyh¢rhÇah® v‹»w ãuhkzut®fŸ ïªj
_‹W ngU¡nf X£L bfhL§fŸ, fŸS cyf¤ij É£nl XoÉL«
v‹»wh®. Ókh‹ v°. ÓÅthrŒa§fh® v‹»w ãuhkzut®fŸ ïªj
_‹W ngU¡nf X£L brŒí§fŸ Rauh{a« tªJÉL« v‹»wh®.
Ókh‹ r¤âa_®¤â v‹»w ãuhkzut®fŸ ïªj _‹W ngU¡nf X£L
brŒí§fŸ gdfhš uh#h f«bgÅia gh¥guh¡»Élyh« v‹»wh®.
Ókh‹ V. u§frhÄmŒa§fh® v‹»w ãuhkzut®fŸ ïªj _‹W
ngU¡nf X£L brŒí§fŸ K£L¡ f£il nghlyh« v‹»wh®. r®.á.ã.
uhkrhÄmŒa® v‹»w ãuhkzut®fnsh ïªj _‹W ngU¡nf X£L
brŒí§fŸ c§fŸ óÄ¡F j©Ù® ghŒ¢ryh« v‹»wh®. ï¤jid
ãuhkz®fŸ ï«_tU« r£lrig¡F tunt©Lbk‹W ghLgLtâ‹
neh¡fbk‹d? v¥goahtJ ãuhkzušyhjh® f£L¥gh£il
cil¤J, j§fŸ ã‹dhš j§fŸ brh‰go ML« ãuhkzušyhjhiu¡
TLkhdtiu r£l rig¡F« ïG¤J v¥goahtJ ãuhkzušyhjh®
ïa¡f¤ij monahL Jiy¤J ãuhkzhâ¡f¤ij Ãiy ÃW¤J
tj‰fšyhkš ntbw‹d? m¥go¡»šiyba‹whš Ókh‹ á.uh#nfh
ghyh¢rhÇah® X£L¥ ãurhu¤J¡F tu¡ fhuzbk‹d? r®.á.ã.mŒa®
ïªj _‹W nguhš â£l« x¥ò¡ bfhŸs¥g£lJ, ïªj _‹W ngU«
tÈíW¤âdhš j©Ù® tU« v‹W brhšy¡ fhuzbk‹d? ïªj
_‹¿š ïu©L ngU¡F« j§fŸ r_f« v¡nfL bf£lhY« j§f
S¡F m¡fiwÆšiy. v¥goahtJ j§fS¡F r£lrig bk«g
uhdhš nghJ« v‹»w ÃiyÆš “v‹ kf‹ br¤jhY« kUkfŸ jhÈa
373 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
W¤jhš nghJ«” v‹»w khâÇ ãuhkz®fŸ ã‹dhš âÇ»‹wh®fŸ.
j§fS¡F, j§fŸ ïd¤jhÇl« VjhtJ X£L nt©L bk‹¿
Uªjhš m¥nghJ kh¤âu« ehD« ntshs Fy« Ú§fS« ntshs
Fy« ntshs® X£L ntshs® mšyhjhU¡F nghfyhkh? #hâ mã
khd« nt©lhkh? v‹W cgnjr« brŒJ X£L nf£gJ«, jh§fŸ
ntW xUtU¡F VjhtJ brŒa¤ jFªj rªj®¥g« ïU¡F« nghJ
mªj #hâia kwªJÉ£L ntW xUtU¡F, mJî« j§fis N¤âu‹,
jhá kf‹, moik v‹W brhšY« ãuhkz tF¥ò¡F, mJî« r®¡fh®
CÊaU¡F mij cgnah»¥gJkhÆUªjhš Fyhãkhd¤â‹ ngÇš
xUtiu¥ nghŒ X£L¡ nf£f ït®fS¡F nah¡»aij VJ? Ókh‹
o.v‹.átPhd« ãŸis mt®fŸ ešy bfhG¤j ntshs®; Ókh‹fŸ
É.á. btŸËa§»Ç¡ fî©lU«, o.v.ïuhkȧfŠ br£oahU«
ntshs®fŸ. mtU¡F ït®fŸ v‹d bgUik jªjh®fŸ?
mšyhkY« vby¡õ‹ rka« gh®¤J f©fhø vj‰F T£l
nt©L«. ïjdhš v›tsî bryî. tªj mâfhÇfŸ bghJ #d§fŸ
gz¤âš tªâU¡»wh®fŸ. m§F tªj gâdhÆu¡fz¡fhd bghJ
#d§fS« v›tsî gz¤ij áyî brŒJ bfh©L tªâU¡f
nt©L«? v›tsî ng® ïj‹ gadhf Njh£l¤âš eZlkilª
âU¡f nt©L«? ïjdhš ahU¡F v‹d yhg«? r®.á.ã.mŒa® tªJ
Ókh‹fŸ á.É. bt§»£lukzŒa§fh®, É.á. btŸËa§»Ç¡ fî©
l®, o.v.ïuhkȧfŠ br£oah® M»a ït®fS¡F X£L bfhL§fŸ
v‹W #hilahŒ (mJî« ãuhkz e‹ikia c¤njá¤J) ágh®R
brŒtj‰F bghJ #d§fŸ gz¤âš ï›tsî Ml«gu« brŒa¥
g£lJ v‹whš ïj‹ c©ika¿ªj ahU¡F¤jh‹ kd« ntjid
c©lhfhJ? e«eh£L ghku #d§fŸ ïij m¿ahkš v›tsî ng®
v›tsî gz« áyî brŒJ bfh©L tªJ nto¡if¥ gh®¤J¥
nghdh®fŸ? bjU¡ T¤J¡F« fhšeil¡ fhø¡F« v‹d ɤâah
r«? T¤jhoí« #d§fS¡F xU ešy go¥ò V‰gl¡ T¤jhLtjhŒ
brhšY»wh‹, f©fhøí« #d§fS¡F Étrha Phd« V‰gL¤J
tj‰F v‹W brhšY»wh®fŸ. ïu©o‹ cŸfU¤J« Raey«
mšyhkš ntW v‹d?
Fo muR - f£Liu - 06.06.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 374
KÞÈ«fS« Rauh{a¡ f£á
g¤âÇiffS«
“go¡»wJ gft¤Ñij Fo¡»wJ Fl¡ fŸ” v‹D« fijahŒ
Rauh{Ía¡ f£áahU« mt®fsJ g¤âÇiffS« elªJ tU»‹wd.
ϪJ-K°ä« x‰Wik¥gl nt©L«, mj‰fhfnt eh§fŸ
ghLgL»nwh« vd thŒ ntjhªj« ngá tU« Rauh{a¡ f£áah®,
KÞÄ«fS¡F KuzhŒ elªJ tUtijí«; všiy¥òw khfhz
Ó®âU¤j¤ Ô®khd¤âš K°ä«fS¡F ÉnuhjkhŒ elªJ
bfh©lijí«, fšf¤jh efu o¥onkauhf ïU¡F« #dh¥ v¢.v°.
õ&Aut®â v‹D« K°ä«, Rauh{a¡ f£á m§f¤âduhÆUªJ«
mtiu o¥o nka® gjÉÆÅ‹W Éy¡f nt©L bk‹w fU¤Jl‹
k‰w Rauh{a¡ f£á ϪJ¡fŸ Inuh¥ãa®fis Jiz¡F miH¤
J¡bfh©L brŒ JŸs Ô®khd¤ijí«, Rauh{a¡ f£á g¤âÇiffŸ
K°ä«fis kh‰ whªjhŒ¡ FHªijfis¥ nghš ghɤJ vGâ tU
tijí« eh« m¿tijÉl K°ä«fŸ e‹whŒ m¿th®fŸ. eh£ ony
åW bfh©L KH§»a x¤JiHahikia xL¡Ftj‰F¤ j‹dhš
V‰gL¤j¥g£l Rauh{a¡ f£áÆš Kfkâ a®fisí« nr®¤J
gyªnjo¡ bfhŸS tj‰fhf V‰ghL brŒj “fšf¤jh gh¡£” v‹D«
ϪJ K°ä« x‰Wikia c©lh¡»atuhd njrgªJ á¤juŠr‹
jhruhš njh‰W É¡f¥g£l “gh®t®L” g¤âÇif ï¥bgh GJ ϪJ -
– K°ä« x‰W ik¡F ne®khwhf vGâ tU»‹wJ. rÛg¤âš elªj
ϪJ -– K°ä« fytu¤â‹ nghJ ϪJ - K°ä« fytu¤ij
ts®¡f¡Toa ÉjkhŒ (K°ä«fS¡F ÉnuhjkhŒ) “gh®t®L”
g¤âÇif vGâtªjjhš m¥ g¤âÇif ÛJ murh§f¤jh® tH¡F¤
bjhl®ªJ mj‹ MáÇaÇl« 500 %ghŒ¡F #hÛ‹ th§» íŸsh®fŸ.
vdnt ït‰¿Å‹W És§F« c©ikjh‹ v‹d? ïªj
Rauh{a¡ f£áahuhš ϪJ –K°ä« x‰Wik V‰gLkh? V‰glnt
V‰glhJ. ïªj¡ f£áahiu e«ã mt®fSl‹ nr®ªJ ciH¡F«
K°ä«fŸ k© Fâiuia e«ã M‰¿š ïw§»nah‹ fâ¡nf tªJ
nrUth®fŸ.
Fo muR - f£Liu - 13.06.1926
375 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

ãuhkzušyhjh® ïa¡f¤ j¤Jt«
j‰fhy fh§»urhš
ãuhkzušyhjhU¡F tªj bfLâ
rnfhâu®fns!
ï‹W T£l¥g£l T£lkhdJ ãuhkzušyhjh® v‹»w xU
tF¥ò r«gªjkhd T£l«. ï¡T£l¤âš eh‹ ï‹W ãuhkzušyhjh®
tF¥ò K‹nd‰w« v‹»w Éõa¤ij¥ g‰¿ ngr¥ ngh»nw‹.
khWjš nt©lhjh® tF¥ig¥ g‰¿ ngryhkh?
kfh¤kh fhªâÆ‹ x¤JiHahik fh§»u°fhu‹, mâY«
itÔf x¤JiHahjhuu‹, khWjš nt©lhjt‹ v‹W brhšy¥g£l
xUt‹ tF¥ig¥ g‰¿ ngRtJ bghUªJkh v‹W áyU¡F¤ njh‹w
yh«. itÔf x¤JiHahik¡fhu‹ v‹whš, xUt‹ fG¤ij xUt‹
mW¡F«nghJ gh®¤J¡ bfh©oU¡f nt©L« v‹gtdšy, xUt‹
brh¤ij xUt‹ bfhŸis mo¤J¡bfh©L nghdhš tÊia¤
âwªJÉ£L thia _o¡bfh©oU¡f nt©Lbk‹gtdšy v‹gij
KjÈš mt®fS¡F¤ bjÇɤJ¡ bfhŸS»nw‹. mšyhkY« kfh¤
khÉ‹ fh§»u[&« mtuJ x¤JiHahikí« Ã®khz¤ â£lK«
fh§»uáÈUªJ btË¥g£L kiwªJ bfh©L« tU»wJ. îkhz¤
â£l§bfh©l x¤JiHahik¡ fh§»uÌ‹ nghJ tF¥ò Éõa¤
ij¥ g‰¿ vtU« nahá¡fntÆšiy. mâš ca®î-jhœî v‹»w
ɤâahr nkašyhkš všyh tF¥ò¡F« rk¤JtK«, RakÇahij
í«, ViH - gz¡fhu® v‹»w ɤâahrnkÆšyhkš všnyhU¡F«
nBkK«, M§»y« go¤jt‹-goahjt‹ v‹»w ntWghL ïšyh
kš všnyhU¡F« rk nah¡»aijí« c©lhf brsfÇaÄUªjjhš
v‹ ngh‹wt®fŸ tF¥ò v‹gij kwªJ kfh¤kh fh§»uáY«
x¤JiHahikÆY« îkhz¤ â£l¤âY« ciH¤J tªnjh«.
x¤JiHahik¡F K‹D« tF¥ã‰nf ciH¤nj‹
kfh¤kh fh§»uR¡F K‹ng eh‹, tF¥ò K‹nd‰w¤âš
Fo muR - 1926 ( 1) 376
ftiy cŸstdhf¤jh‹ ïUªnj‹. mjhtJ ãuhkzušyhjhU¡fhf
ï¥bghGJ cŸs bj‹ ïªâa ey cÇik¢ r§f« v‹gJ ngh‹w
Vw¡Fiwa ïnj bfhŸif cila br‹id khfhz¢ r§f« v‹»w
xU r§f« ïUªjJ«, mâš v‹ ngh‹wt®fŸ K¡»a¥ g§bfL¤J
ciH¤jJ« c§fS¡F¤ bjÇí«. mJ vj‰fhfÆUªjJ? ãuhkz
ušyhjh® K‹nd‰w¤â‰F fh§»u° nghjhJ v‹W«, ek¡bf‹W xU
jÅahd ïa¡f« ïU¡fnt©Lbk‹W«, ï¥bghGJ fh§»uáYŸs
ãuhkzušyhjh® všnyhU« x‹W To¤jh‹ m¢r§f¤â‹ _y«
ãuhkzušyhjh® K‹nd‰w¤â‰FiH¤jJ«, ekJ K‹nd‰w¤â‰fhf
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« KjÈaitfis eh« tÈíW¤â tªjJ«
c§fS¡F¤ bjÇí«.
fh§»uÌdhš V‰g£l ÔÉid
ï‹D« v‹Dila mã¥uha« v‹dbt‹whš ekJ eh£oš
fh§»u° v‹»w xU ïa¡f« ïšyhÉ£lhš ek¡F tF¥ò K‹nd‰w
ïa¡fnk njitÆšiy v‹nw brhšYnt‹. ekJ eh£oš v‹W
fh§»u° V‰g£lnjh m‹nw ãuhkzušyhjhU¡F rÅa‹ ão¤jJ.
cjhuzkhf, jÄœeh£oš fh§»u° tUtj‰F K‹ bgÇa kÅj®fŸ
v‹nghU«, go¤jt®fŸ v‹nghU«, jiyt®fŸ v‹nghU«, njr
g¡j® fŸ v‹nghU«, ãuhkzušyhjt®fshfntÆUªjh®fŸ. Íšyh
K‹Ó¥òfŸ, áu°jh®fŸ, jhášjh®fŸ, ï‹°bg¡l®fŸ M»a ï›
î¤ânahf§fŸ jh‹ m¡fhy¤âš ïªâa®fS¡F mâfkhŒ tH§f¥
g£ld.
fh§»u[&¡F K‹ c¤ânahf nah¡»aij
ïitfËš ü‰W¡F 99 ng® ehíL, KjÈah®, ãŸis, rhaò
M»a ït®fŸjh‹ ïU¥gh®fŸ. ït®fŸ c¤ânahf f©ÂaK«
j®ghU« ï¡fhy¤âYŸs xU fby¡lU¡fhtJ, îthfrig bk«gU¡
fhtJ »ilahJ. vd¡F¤ bjÇa xU ehíL ïªj Íšyh áu°jhuh
ÆUªjh®. mtiu ‘fby¡l® T¥ãL»wh®’ v‹W ahuhtJ T¥ã£lhš
‘g¤J ÃÄõ¤âš tU»nw‹’ v‹Wjh‹ brhšYth®. 15 ÃÄõ« fʤJ
bk¤ij¡F¥ nghth®; fhÈš n#hL«, xU ifÆš joí«, k‰bwhU
ifÆš RU£LkhŒ bk¤ij VWth®. fby¡l® K‹dhš nki#Æ‹
nkš RU£ilí« joiaí« it¤J É£L “v‹id¡ T¥ã£l
Éõa« v‹d?” v‹W nf£gh®. fhÇa« KoªjJ« RU£L« joí«
vL¤J¡ bfh©L tUth®. nghä° bA£Fth®£l® ï‹°bg¡luhf
ehíL xUt® ïUªjh®. mt® fby¡l®, N¥ãu‹bl©£ KjÈa btŸ
is¡fhu mâfhÇfSl‹ áne»j®fŸ nghy ngRth®, cwthLth®.
377 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ehíLit¤ âObu‹W T¥ãl KoahJ. ehíLÉ‹ rªj®¥gª bjǪJ
jh‹ T¥ãl nt©L«. ïJnghynt m¡fhy¤âš j¡f FL«g gu«
giuí«, nah¡»aK«, mªj°J«, f©ÂaK« cŸst®fŸ bgÇa
c¤ânahf« t»¥gh®fŸ. m¥nghija c¤ânahf§fS¡F nt©oa
nah¡»aij ïitjh‹.
fh§»u[&¡F¥ ã‹ c¤ânahf nah¡»aij
fh§»u° V‰g£l ãwF c¤ânahf¤â‹ nah¡»aij monahL
kh¿É£lJ. KÅághÈ£o És¡F btË¢r¤âš go¤jtdhdhY«
rÇ, gŠrh§f« brhšÈ ã¢ir vL¤jt‹ kfdhdhY« rÇ, öJ br‹W
ãiH¥gt‹ kfdhdhY« rÇ, cU¥ nghl¤ bjǪJ »uhkngh‹ Ä΋
nghy gh®¤jij cU¥ ngh£L vGj¤ bjǪJ, k‰w Éj¤âš v¥go¥
g£ltdhdhY« rÇ, mt‹jh‹ c¤ânahf¤â‰F yha¡FŸstdhf¥
nghŒÉ£lh‹. ïjdhš bjU¥ã¢ir baL¥nghbušyh« c¤â
nahf¤â‰F yha¡FŸst®fsh» É£lh®fŸ. gu«giuahŒ bgU§
FL«gkhŒ, njr¤ijna nfh£il¡ bfh¤js§fnshL murh©lt®
fshŒ, RakÇahijnahL thœªjt®fshŒ cŸs ãuhkzdšyhj
FL«g§fŸ ã‹dila V‰g£L É£ld. ïj‹ gydhŒ c¤ânahf§
fS¡F« kâ¥ò FiwªJÉ£ld.
ãuhkz® c¤ânahf« bg‰w tÊ
fh§»uÌ‹ Mâ Nœ¢ána ãuhkz®fŸ v¥go c¤ânahf«
r«ghâ¥gJ v‹»w m°âthu¤â‹ nkš f£l¥g£ljhF«. mj‰F
V‰wh‰nghš mªj #hâ¡F RghtkhŒ cŸs cU¥nghL« ɤij
iana c¤ânahf¤â‰F nah¡»aijahŒ it¤J, mj‰nf‰w gŸË¡
Tl§fis ÉU¤â brŒjh®fŸ. ïj‹ _y« c¤ânahf« bg‰w
ãuhkz®fshš btŸis¡fhu®fS¡F¥ gy Éj¤âY« cgnahf
ÄUªjjhš mt®fS« ïªj ãuhkz®fS¡F mETykhd c¤ânahf
nah¡»aijiana gu¥ã É£lh®fŸ. ï¥nghJ tu tu nk‰go
c¤ânahf§fË‹ nah¡»aijí« FiwªJ É£lJ.
ãuhkz - ãuhkzušyhj c¤ânahf°j®fS¡FŸs
ngj«
bgU«ghY« btŸis¡fhu mâfhÇfS¡FŸs rfy njit
fisí« Ãiwnt‰¿ it¡f¡ Toat®fS«, RakÇahij m‰wt®
fS«, kd¢rhøia ïHªjt®fS«jh‹ ešy o¥o fby¡l®, ešy
KÅÓò, ešy jhášjh® , ešy nkÍ°£nu£, ešy ï‹°bg¡l®fshŒ
És§F»wh®fŸ. ïªj c¤ânahf¤â‰nf ï›tsî nah¡»aij
Fo muR - 1926 ( 1) 378
nt©Lkhdhš ï‹D« bgÇa c¤ânahf¤â‰F v›tsî nah¡»
aij nt©L«? ïªj KiwÆš ãuhkzušyhj tF¥gh® c¤ânahf«
bgw mŠR»wh®fŸ. JªJ ahuhtJ x¥ò¡bfh©lhY« nk‰go
nah¡»aijÆšyhj fhuz¤jhš ešy c¤ânahf°j®fshf Mt
âšiy.
jÄHÇ‹ jhœî¡F fh§»un[ fhuz«
ï«khâÇ fh§»u° ekJ eh£oš V‰glhkÈUªjhš ekJ
#d§fË‹ nah¡»aij ï›tsî nftykhŒ¥ nghÆU¡fhJ; c¤â
nahf§fË‹ nah¡»aijí« ï›tsî ïÊthd Ãiyik¡F tªâ
U¡fhJ; btŸis¡fhuU« ï›tsî bfhLikahd KiwÆš Ms¤
JÂakh£lh®fŸ. Mjyhš ãuhkzušyhjh® Ãiyikia ï›tsî
nfty¤â‰F¡ bfh©LtªJ É£lj‰F K¡»a¡ fhuz§fËš ïªj
fh§»u[&« ãujhdkhdJ. fh§»u° v‹gnj c¤ânahf« bgw
V‰g£lJjh‹. mJ ekJ eh£L ãuhkz®fshš ts®¡f¥g£L tªj
jhš ãuhkz®fŸ c¤ânahf« bgw¤j¡f tÊÆš Ãiy ËW É£lJ.
vªj mªj°J«, vªj c¤ânahfK«, vªj¥ gjÉí«, vªj¥ bgÇa
c¤ânahf°jidí« Ú§fŸ vL¤J¡ bfh©O®fshdhš m¥gjÉí«
c¤ânahfK« fh§»uÌ‹ gydhf V‰g£ljhf¤ jhÅU¡F«.
jÄH® K‹ndw j‰fhy fh§»u° mÊa nt©L«
ïÅ ãuhkzušyhjh® r_f¤â‰F VjhtJ nah¡»aij c©
lhf nt©Lkhdhš ïªj fh§»u° xÊa nt©L«. ïJ cŸs tiu
ãuhkzušyhjh® cU¥goahf KoahJ. kfh¤kh fh§»u° V‰gl
nt©L«.
Mdhš áy® v‹id ï¥go¥g£l fh§»uÌš Ú V‹ ï‹dK«
ïU¡»whŒ v‹W nf£fyh«. ï¥bghGJ ãuhkz c¤ânahf¤â‰F
ciH¤J tU« fh§»ui[ kfh¤kh fh§»uÞ nghš mjhtJ ïu©
blhU tUõ¤â‰F K‹ _‹W eh‹F tUõ fhy« ïUªJ tªj
fh§»ui[¥ nghš rfy tF¥ghU¡F« rkkhd e‹ik tU«goahf
c©ikahd x¤JiHahik¡ fh§»u[hf kWgoí« kh‰w nt©L«
v‹»w xU Mirahšjhndašyhkš ntwšy. m¥go khW« gB¤
âš ï¥nghJŸs Raey¤jiyt®fŸ kiwªJ ÉLth®fŸ. á‰áy
rka§fËš kfh¤kh ngRtij¥ gh®¤jhš xU rka« kWgoí« mªj
Ãiyik¡F¥ ghLglyh« v‹»w e«ã¡if bfhŠr§ bfhŠr« ïUªJ
tU»wJ.
mªj e«ã¡if xʪJÉ£lhš fh§»uÌš eh‹ ïU¡f kh£
nl‹. Mjyhš ãuhkzušyhjh® tF¥ò e‹ikia¥ g‰¿ ngRtJ«
379 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
fh§»uá‹ F‰w§fis vL¤J¢ brhšYtJ« fh§»uáÈU¥gj‰F
nah¡»aij Fiwthfkh£lhJ.
T¡Fuš nghLtJ ahU¡F Mg¤J ?
jÉu $kh‹ MÇah ngR«nghJ áy ãuhkz®fŸ brhªj
Éõa§fis¥ g‰¿ ngr¡TlhJ v‹W T¢rš ngh£lh®fŸ. mJ
x¥g¤j¡fjšy. ngRtij¡ nf£f nt©L«; ngRtâš F‰wÄUªjhš
mj‰F rkhjhd« nf£fyh«; m¥go¡»šyhkš T¢ršngh£L T£l¤
ij¡ fiy¡fyh« v‹W v©QtJ gƤâa¡fhu¤jdkhfnt Koí«.
eh‹F ehis¡F K‹ $kh‹ ÓÅthrŒa§fhU« mtuJ nfhZoí«
ïnj ïl¤âš msªJ bfh£od tirí«, â£L« fz¡fh? tH¡fh?
ãuhkzušyhjh®fŸ bghWikíl‹ m›tsití« r»¤J¡ bfh©o
U¡fÉšiyah? mt®fS¡F ïªj áy ãuhkz®fis¥ nghš T¢rš
nghl¤ bjÇahkš nghŒÉ£lJ v‹W Ãid¡»Ö®fsh? v¥bghGJ«
ãur§f T£l¤âš T¢rš nghLtJ bf£l tH¡f«. eh‹ mo¡fo ïij
f©o¤nj tU»nw‹. ïªj tH¡f« ÄŠá É£lhš ahU¡F Mg¤J
v‹gij Ãid¤J¥ ghU§fŸ.
Ia§fhU¡F« vd¡F« ɤâahr«
eh‹ vtiu¥ g‰¿í« F‰wŠbrhšy nt©Lbk‹»w Mir
íilatdšy. ne‰W ï§F tªj $kh‹ ÓÅthrŒa§fhU« v‹id¥
nghš r_f CÊa®jh‹. vd¡F mtÇl¤âš btW¥ãšiy. eh‹
VjhtJ v‹ brhªj¤â‰F cÆš vGJtjhÆUªjhš mtiu¤jh‹
nahrid nf£ng‹ . mtU« v‹id¥ g‰¿ jÅahŒ¥ ngádnghJ
jdJ e©g®fËl« v‹id Äfî« e«òtjhfî«, v‹Ål« NJ thJ
ïšiyba‹W« ngáÆU¡»wh®. eh‹ v¥go ãuhkzušyhjh® r_f«
K‹nd‰wkila nt©Lbk‹W ghLgL»nwndh, mJnghynt
mt® ãuhkz r_f« K‹ndw nt©Lbk‹W ghLgL»wh® . Mfnt
ïu©L ngUila neh¡f¤âY« ciH¥ãY« ɤâahrÄšiy.
Mdhš eh‹ c©ikia¢ brhšÈ¡bfh©L vdJ r_f¤â‰F¥ ghL
gL»nw‹. mt® bghŒia¢ brhšÈ¡bfh©L mtUila r_f¤
â‰F¥ ghLgL»wh®. mjhtJ, eh‹ ãuhkzušyhjh® bgaiu¢ brhšY
»nw‹; mt® fh§»u°, Rauh{a¡ fø, kfh¤kh, b#ÆY¡F¥ nghd
njrg¡j®fŸ v‹»w bgaiu¢ brhšÈ¡bfh©L ãuhkzU¡F¥
ghLgL»wh®.
bfhŠr ehis¡F K‹ br‹id¡F KÅágš nj®jÈ‹ nghJ
X£l®fŸ ÉU¥g¤â‹ ngÇš nghÆUªnj‹. m§F eh‹ ngáa ïu©
blhU T£l¤âš “nj®jÈš xU ãunah#dK« ïšiy mjdhš xU
Fo muR - 1926 ( 1) 380
gyD« brŒa KoahJ. mJ xU gjÉ. mâš c§fS¡F nkhfÄUª
jhš ãuhkzušyhjhU¡F¡ bfhL§fŸ” v‹W ijÇakhŒ¢ brhšÈ
tªnj‹.
Mdhš $kh‹ ÓÅthrŒa§fh® m¥go¢ brŒaÉšiy. xU
ãuhkziu ÃW¤â, kiwKfkhŒ fh§»u°, Rauh{a¡ fø bgaiu¢
brhšÈ¡bfh©L KÅághÈoÆš ViHfS¡F m¥go¢ brŒ»nwh«;
ï¥go¢ brŒ»nwh«; tÇia¡ Fiw¡»nwh« v‹W bghŒ brh‹djš
yhkš; kfh¤kh b#ÆY¡F¥ nghdh®, tujuh#&Y ehíL ïu©L Kiw
b#ÆY¡F¥ nghdh®, ïuhkrhÄ eha¡f® _‹W Kiw b#ÆY¡F¥
nghdh®, Mdâdhš $kh‹ ï.vš. IaU¡F X£L¥ nghL§fŸ v‹W
És«gu« ngh£L X£L th§»dh®. mt®fŸ b#ÆY¡F¥ nghdj‹
gyid ït®fŸ mila v‹d th®R gh¤âa«? ïJjh‹ vd¡F«
mtU¡F« cŸs ɤâahr«.
r_f« mÊtij gh®¤J¡ bfh©oU¥gjh?
mtut®fŸ r_f¤â‰F mtut®fŸ ghLgLtij eh‹ MnB
ã¡fÉšiy. Mdhš bghJ#d§fis - ghku k¡fis Vkh‰¿¡
bfh©L«, Rauh{a«, cÇik v‹W brhšÈ¡ bfh©L«, ãuhkz
ušyhj ãuKf®fis r®¡fh® c¤ânahf« bgW»wt®fŸ - njr¤
Jnuh»fŸ v‹W â£o¡bfh©L ittj‰fhf ãuhkzušyhjhÇnyna
ntW tÊÆš ãiH¡f Koahj áy MSfS¡F¥ gz«bfhL¤J
c¤ânahf Mir ão¤j áy MŸfis Mir th®¤ij¢ brhšÈ
j§fŸ tr¥gL¤â¡ bfh©L #°o° fø v‹»w bgauhš ãuhkzuš
yhj r_f¤ijna moikah¡f- Ô©lhjt®fsh¡f¥ gh®¤jhš mij
v¥go r»¡f Koí«? vªj r_f¤âY« ï¥go¥g£l Raey¡fhu
MŸfŸ ïu©blhUt® ïU¡f¤jh‹ brŒth®fŸ. m¥go¥g£l MŸ
fis ït®fŸ cgnah»¤J¡ bfh©L xU bgÇa r_f¤ijna
mÊ¡f¥ gh®¡»wh®fŸ.
fh§»u° bgauhš c¤ânahf«
ãuhkz®fS¡nfh mšyJ mt®fŸ f£áahd fh§»u°, Ra
uh{a¡ f£á¡nfh, vj‰F c¤ânahf MirÆšiy? ãuhkz Infh®£
#£#&fŸ všyh« fh§»uá‹ bgauhš c¤ânahf« r«ghâ¤jt®fŸ
jh‹. îthfrig bk«g®fŸ $kh‹fŸ »UZzrhÄ Ia®, r®. á.ã.
uhkrhÄ mŒa® M»at®fŸ fh§»uÌ‹ bgauhš c¤ânahf« r«gh
â¤jt®fnsahF«. ãuhkzušyhjh® f£áahiu kh¤âu« c¤ânahf
nt£il¡fhu®fŸ v‹gj‰F¥ bghUbs‹d? #°o° fø¡fhu®fŸ
c¤ânahf« r«ghâ¤J¡ bfh©lh®fŸ v‹W bghwhik¥ ãurhu«
381 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
brŒtâš VjhtJ mt®fS¡F¡ bfhŠrkhtJ m¿ÉU¡»wjh?
f©ÂakhŒ r£lrig br‹w #°o° fø
#°o° f£á¡fhu® Rauh{a¡ f£áahiu¥ nghš VjhtJ bghŒ
brhšÈ X£l®fis Vkh‰¿ r£lrig¡F¥ nghdh®fsh? xU¡fhY«
ïšiy. #°o° f£áah® f©ÂakhŒ X£l®fËl« br‹W “eh§fŸ
fh§»ui[¢ nr®ªjt®fŸ mšy; fh§»u° ãuhkz®fË‹ e‹ikÆ‹
bghU£L V‰gL¤j¥ g£lJ; eh§fŸ ãuhkzušyhjh® e‹ikÆ‹
bghU£L ghLgL»nwh«; eh§fŸ bghŒahd x¤JiHahik¡fhuušy;
Ó®âU¤j¤ij V‰W r£lrig¡F¢ br‹W r®¡fhnuhL x¤JiH¤J
r®¡fh® c¤ânahf§fis V‰W, ãuhkzušyhjhU¡F« njr¤J¡F«
v§fshš Toaij¢ brŒnth«” v‹W brhšÈ r£lrig¡FŸ •EiHª
jh®fŸ. X£l®fS« mij V‰W¡bfh©L mt®fisna mD¥ã
dh®fŸ. m¥go ïU¡f mt®fŸ c¤ânahf« r«ghâ¤J¡ bfh©lh®
fŸ v‹W brhšÈ¥ bghwhik¥gLtâš v‹d ãunah#d«. Rauh{a¡
f£áah® ãuahz¥ go Tl th§Ftâšiy v‹W brhšÈ r£lrig¡
F¥ nghŒ âd¡TÈ bgw¡Toa fÄ£o gjÉí«, khj¢ r«gs« bgw¡
Toa c¤ânahfK« ãuahz¥ goí« bg‰W, r®¡fhU¡F« mETykh
ÆUªJ r®¡fh® vâ®gh®¤jj‰F nkš x¤JiH¥gij¥ g‰¿ bfhŠrK«
bt£f¥glhkš nkil¡F tªJ bghJ #d§fis Vkh‰WtJ
v›tsî bgÇa ã¤jyh£lkhd fhÇa«?
mâf¢ r«gs«
Rauh{a¡ f£á cgjiyt® $kh‹ g£nlš khj« 4000 %ghŒ
r«gs« th§F»wh®. ïJ ahUila gz«? ïJ bghJ #d§fË‹
gzkšyth? fh§»uirí« x¤JiHahikiaí« Rauh{a¡ f£áia
í« nr®ªj ‘njrg¡j®’ g£nlY¡F khj« 4000 %ghŒ vj‰fhf
nt©L«? mt® cL¤â¡ bfhŸs 6 KH¡ fj® nghJ«, FoÆU¡f xU
F¢R åL nghJ«. ï¥go¥g£l njr¤ bjh©lU¡F khj« %. 11-4-0
ïUªjhš nghJ«. ïtU¡F khj« 4000 %ghŒ vj‰F? ïJ c¤ânahf«
bgWtâšiy v‹W nghdt® bgW« r«gs«. ïtU¡nf khj« 4000
%ghŒ nt©oaâUªjhš c¤ânahf« bgw¥ nghdt®, bgÇa uh#
FL«g¤ij¢ nr®ªjt®fS¡F khj« 4000 %ghŒ v‹whš vJ mâf«?
ahU¡F c¤ânahf Mir? ïâš ah® nah¡»a®fŸ? v‹gij Ú§fns
naháí§fŸ.
r«gs« Fiw¤J¡ bfh©lJ ah®?
mšyhkY« ekJ ãuhkzušyhj kªâÇfŸ “gz¤jhir
Fo muR - 1926 ( 1) 382
ão¤jt®fŸ” v‹W brhšYgt®fŸ, jh§fshfnt khj« 5000 %ghŒ
r«gs¤ij 4000 khf M¡»¡ bfh©lh®fŸ. tUõ« x‹W¡F xU
yB¤J¥ gâbd£lhÆu« %ghŒ nt©lhbk‹W brhšÈ É£lh®fŸ.
6 tUõ¤â‰F 7 y£r %ghŒ mt®fS¡F tUtij nt©lhbk‹W
brhšÈ É£lh®fŸ. fh§»u° fhÇajÇáahÆUªJ« njr¤jhU¡F¥
ghLgLtjhŒ¢ brhšÈí«, ekJ X£L¥ bg‰W r£lrig¡F¥ nghŒ
c¤ânahf« bg‰w ãuhkz® r®.á.ã.uhkrhÄ mŒa® v›tsî %ghŒ
r«gs¤âš Fiw¤J¡bfh©lh®? bghJ#d§fS¡F - ViHfS¡F
ciH¥gt®fŸ v‹W«, njr ÉLjiy¡fhf ciH¥gt®fŸ v‹W«,
ãuahz¥ go th§Ftâšiy v‹W« r£lrig¡F¥ nghd $kh‹
v.bu§frhÄ mŒa§fh®, v«.nf. M¢rhÇah® ït®fŸ v›tsî go¥
gzK« fÄ£o¥ gzK« Fiw¤J¡ bfh©lh®fŸ? ghku #d§fŸ
gƤâa¡fhuuhŒ ïU¥gjhš ït®fŸ ãuhkzušyhjhiu f§fz«
f£o¡ bfh©L C® CuhŒ¤ âÇ»wh®fŸ.
ït®fŸ ah®?
mšyhkY«, #°o° f£áah®, j§fŸ ïd¤jh®fS¡F c¤â
nahf« bfhL¥gjhfî« ehÄneõ‹ brŒtjhfî« kªâÇfŸ ngÇš
F‰w« Rk¤J»wh®fŸ. kªâÇfŸ ãuhkz®fS¡F¡ bfhL¡F« c¤â
nahf¤ij ït®fŸ btËÆš brhšY»wh®fsh? $kh‹fŸ jÂfh
ry« br£oahU¡F«, á.v°.ïu¤âdrghgâ KjÈahU¡F« ehÄ
neõ‹ brŒjhš mâfhu¤ JZãunahf« v‹»wh®fŸ. $kh‹fŸ
á.É. bt§»£lukzŒa§fhU¡F nfhaK¤ö® Íšyh ngh®L bk«g
U«, o.v«. euá«kh¢rhÇahU¡F fl¥ig Íšyh ngh®L ãuábl©£
L«, r®.o.njáfh¢rhÇahU¡F âU¢á Íšyh ngh®L ãuábl©Lkhd
gjÉfS¡F ehÄneõ‹ brŒjh®fns ït®fbsšyh« ãuhkz
ušyhjh®fsh? mšyJ ãuhkzušyhjh® føia¢ nr®ªjt®fsh?
ïªj ãuhkz®fŸ kªâÇfËl« c¤ânahf« bg‰W¡ bfh©lij¥
g‰¿ vªj ãuhkz®fshtJ, ãuhkz¥ g¤âÇiffshtJ VjhtJ xU
th®¤ij brhšY»‹wjh?
vby¡õ‹ ehza«
jÉu, ïªj¡ fhy¤J vby¡õ‹fshtJ nah¡»akhŒ el¡
»‹wjh? vby¡õ‹fS¡F É»w MŸfŸ X£l®fS¡F¥ gz§
bfhL¤J¥ gH¡» mt®fË‹ ehza¤ij¡ bfL¤J É£ljhš
nah¡»a®fŸ vby¡õÅš tu nah¡»aÄšyhkš nghŒÉ£lJ.
m¥goÆšiyahdhš x›bthUtU¡F« ïUgJ, K¥gjhÆu« %ghŒ
brythf¡ fhuzbk‹d? mšyhkY« r£lrigÆš el¡F« fhÇaª
383 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
jh‹ v‹d? v¥goÆU¡»wJ? v¥goahtJ ãuhkzušyhjh®
bf£lt®fŸ-ò¤âÆšyhjt®fŸ v‹»w bgaiu njr¤âš gu¥ã, ghku
#d§fis tŠá¡f nt©L«; ãuhkzušyhj c¤ânahf°j®
fisí« bfL¡f nt©L«. ïJjh‹ Rauh{a¡ f£á v‹»w ãuhkz®
fË‹ f£á¡bfhŸif.
âU. ïuhkrhÄ KjÈah® ïšyhÉ£lhš
cjhuzkhf, xU rka« r£lrigÆš $kh‹ v.ïuhkrhÄ
KjÈah® ïšyhj rka« gh®¤J “R¤jåuuhd”! $kh‹ r¤âa_®¤â
“tl M®¡fhL ÍšyhÉYŸs xU ãuhkzušyhj c¤ânahf°j®
vby¡õ Åš ãuhkzušyhjhU¡fhf¥ ãua¤jd¥gL»wh®. mtiu¥
g‰¿ ÉrhǤJ mtiu¤ ö¡»š nghl nt©L«. ïJ kfh K¡»akhd
fhÇa«. Mjyhš r£l rigÆ‹ k‰w fhÇa§fis f£o it¤JÉ£L
ïij¡ ftÅ¡f nt©L«” v‹W xU bgÇa Ô®khd« bfh©L tªjh®.
j£o¥ ngr mJrka« m§F MËšiy. ãuábl©£ ïªj Ô®khd«
xG§fhdjh v‹W nf£lh®. ïUgjhtJ ü‰wh©o‹ ‘kD’ thd
r®.á.ã. uhkrhÄ Ia®, “MAh! Äfî« xG§fhdJ” v‹W brhšÈ
É£lh®. rÇba‹W r¤âa_®¤â Ia® thj« bjhl§»É£lh®. ãuhkz
ušyhj c¤ânahf°jU¡F RU¡F kh£oahŒ É£lJ; ïG¥gJjh‹
jhkj«.
ïªj rka¤âš $kh‹ v. ïuhkrhÄ KjÈah® r£l rig¡FŸ
EiHªjh®. v‹d el¡»wJ v‹W gh®¤jh®. el¡»w Éõa¤ij¤
bjǪJ bfh©lh®. clnd $kh‹ KjÈah® vGªJ, “mJ Ãu«gî«
K¡»akhd fhÇa«. ïij¢ brŒJ É£L¤ jh‹ k‰w fhÇa§fis¡
ftÅ¡f nt©L«. ehD« ïªj¤ Ô®khd« bfh©Ltu nt©Lbk‹W
jh‹ ïUªnj‹. vdJ e©g® r¤âa_®¤â bfh©L tªjj‰F tªjd«
brY¤J»nw‹. r£lbk«g® ïij mDkâ¤jj‰F« tªjd«
brY¤J»nw‹” v‹W brhšÈÉ£L “ï‹D« ïu©blhU eg®fŸ
bgaiuí« mªj #h¥jhÉš nr®¤J¡bfhŸS§fŸ” v‹W brhšÈ,
ïu©blhU Ia§fh® Íšyh KÅÓ¥ bga®fisí«, Ia® r¥ #£#&
bga®fisí« brh‹dh®. clnd r£l bk«gU¡F« ‘åuU¡F«’
eh¡F tw©L nghŒ ngr thŒ tuhkš â¡FK¡fho ‘åu®’ r¤âa_®¤â
Iaiu ‘kD’ uhkrhÄ Ia® ãnunugidia thÕ° th§»¡ bfhŸS«
go gšiy¡ fh£o bfŠr Mu«ã¤J É£lh®. åuU« ã‹th§»¡
bfh©lh®. k‰w bgh«ikfbsšyh« áǤjd®. $kh‹ v. ïuhkrhÄ
KjÈah® m‹iwa¡ T£l¤âš ïšyhâUªjhš mªj¥ ãuhkz
ušyhjh® Xiy ‘kD’ Iauhš »Ê¡f¥g£nl ïU¡F«. ïJjh‹
r£lrig ntiy.
Fo muR - 1926 ( 1) 384
k‰bwhU rka« mãÎaš bugÇ ( Official reffery)v‹»w Rkh®
khj« 1000 %ghŒ r«gsKŸs xU c¤ânahf« j‰fhy rhªâahŒ
M¡f¥gL« nghJ, Rauh{a¡ f£á bk«g®fŸ MnBã¤jh®fŸ. mJ
r®¡fh® bk«g®fŸ jaÉš Ãiwnt¿ filáahŒ xU ãuhkzU¡F
mªj c¤ânahf« bfhL¡f¥g£L kWgoí« mJ fhakh¡f r£l
rig¡F tU«nghJ Rauh{a¡ f£á bk«g®fŸ jhuhskhŒ Ãiwntw¢
brŒjh®fŸ. V‹? mªj c¤ânahf« xU ãuhkzU¡F¡ »il¤jJ.
r¤âa« jt¿a âU. r¤âa_®¤â
k‰bwhU rka« $kh‹ r¤âa_®¤âí« $kh‹ v.ïuhkrhÄ
KjÈahU« Óik¡F¥ nghÆUªjnghJ, $kh‹ r¤âa_®¤â, $kh‹
ïuhkrhÄ KjÈahiu¥ gh®¤J “e« eh£oYŸs ãuhkz® -ãuhkz
ušyhjh® Éõa« btŸis¡fhu®fËl« ngr¡ TlhJ; mij¥g‰¿
ekJ eh£oš ngá¡ bfhŸsyh«; ï§F ngádhš vâÇ¡F ïs¥gkhŒ¥
nghŒÉL«. ehD« #°o° føia¥g‰¿ ngRtâšiy” v‹W
nf£L¡ bfh©lhuh«. $kh‹ KjÈah® mj‰»z§» m§F ïU¡F«
tiu ãuhkziu¥ g‰¿ xU th®¤ijTl¥ ngrÉšiyah«. $kh‹
KjÈah® Óikia É£L¥ òw¥g£L f¥gš V¿aîl‹ r¤âa_®¤â
Ia® jh§fŸ brŒJbfh©l r¤âa¤ij Û¿ _£ilia mÉœ¤J
É£lhuh«. ït‰iw¥ g¤âÇiffËš Tl Ú§fŸ gh®¤âU¡fyh«.
ï«khâÇ T£l¤Jl‹ nghuhLtbj‹whš nyrhd fhÇakšy. Mjyhš
ãuhkzušyhjh® ïJrka« Rauh{a«, cÇik, ÉLjiy,
K£L¡f£il v‹»w nghÈ th®¤ijfis¡ f©L VkhªJ Él¡
TlhJ v‹gJjh‹ v‹Dila nt©LnfhŸ.
r£lrignah, KÅághÈ£onah , ïitfËš VjhtJ njr¤
â‰nfh, Rauh{a¤â‰nfh, ViH k¡fS¡nfh xU ãunah#dK« juhJ.
mJ xU gjÉ. mšyhkY«, jhœªJ »l¡F« ã‰ngh¡filªâU¡F«
tF¥gh® ca®ªj tF¥gh® v‹gt®fŸ fhÈš á¡» Äâglhkš ïU¥g
j‰F VjhtJ nt©Lkhdhš cgnahf¥glyh«. m«khâÇ mij
cgnahf¥gL¤â¡ bfhŸs e«ã¡ifí« Mirí« cŸst®fŸ, m¥
gjÉfis j§fŸ r_f¤âš m¡fiw cŸs r_f¤jh®fS¡F bfhL¡f
nt©Lnkašyhkš k‰wgo Rauh{a«, njr«, cÇik v‹W v©Â
VkhªJ r_f¡ ftiyÆšyhjt®fS¡nfh ãuhkz®fS¡nfh
bfhL¡f¡ TlhJ v‹gJjh‹ Ú§fŸ filáahf czu nt©oaJ.
r_fnk bgÇJ
bksyhdh¡fŸ kfkjÈ, õîf¤jÈ, »¢RY ngh‹w åu®fË‹
mã¥ãuhabk‹d? mt®fis¥ g‰¿ ãuhkz¥ g¤âÇiffŸ gythW
385 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ö‰¿dhY« mt®fŸ nguhš Jntõ« c©lhF«go vGâdhY«
mt®fŸ ijÇakhŒ¢ brhšYtJ v‹d? ekJ Rauh{a¤ijÉl ekJ
r_f¤â‹ RakÇahij jh‹ K¡»akhdJ v‹»wh®fŸ. mJnghynt
ãuhkzušyhjhuh»a ek¡F Rauh{a¤ijÉl ekJ r_f¤â‹ Ra
kÇahijjh‹ K¡»akhdJ. cjhuzkhf, r£lrigÆš fšgh¤â¤
bjUÉš všnyhU« el¡fyh«; mjhtJ bghJ¤ bjUÉš kfhuh#h
r¡fut®¤âÆ‹ ãui#fŸ všnyhU¡F« rk cÇik c©L v‹W
Ô®khd« Ãiwnt¿‰W. mL¤j ehŸ “ntiy ïUªjhšjh‹ nghfyh«”
v‹W ãuhkz r£lbk«g® m¤ Ô®khd¤â‰F Éah¡»ahd« vGâ
É£lh®. mªj °jhd¤âš $kh‹ M®. åuŒa‹ ïUªjhš ïªj¥go
Éah¡ahd« brŒâU¥ghuh v‹W nahá¤J¥ ghU§fŸ. ek¡F
Rauh{a« tªjhY« ï¤jifa ãuhkz r£lbk«g®fŸ ï¥go¤jhnd
Éah¡»ahd« brŒth®fŸ. Mjyhš Rauh{a« ïšyh É£lhY«
$kh‹ åuŒa‹ ngh‹wt®fŸ mªj c¤ânahf¤â‰F tU«goahd
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« ïUªjhš RakÇahij V‰gLkh?
ïšiyah? RakÇahij V‰glhkš, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤JtK«
e«ã¡ifí« V‰glhkš eh« v¥go Rauh{a¤ij¥ g‰¿ ngrKoí«?
ah® r«kâ¥gh®fŸ?
e«Älnk rfy mâfhu§fisí« rfy uhéaghu¤ijí« ahuh
tJ x¥òɤJ ÉLtjhÆUªjhš bg‰W¡bfhŸs eh« ï¥nghJ
jahuhÆU¡»nwhkh v‹gij nahá¤J¥ ghU§fŸ. cjhuzkhf, ïªj
eh£o‰nf ï¥bghGJ it°uhahf ïU¡F« yh®L ï®É‹ Jiu
g£lhs K¤âiuiaí« , f#hdh rhÉiaí« bfh©LtªJ bfhL¤J
e«ik vL¤J¡ bfhŸs¢ brh‹dhš, e«Äš vL¤J¡bfhŸs ah®
r«kâ¥gh®fŸ? KjyhtJ ãuhkz®fŸ tªJ vL¥gh®fŸ. mij
ãuhkzušyhj ϪJ¡fŸ -MââuhÉl®fŸ, kfkâa®fŸ, »¿°jt®
fŸ Kjyhd tF¥gh® r«kâ¥gh®fsh? ãuhkzušyhj ϪJ¡fŸ
vL¤J¡ bfhŸStjhÆUªjhš ãuhkz®fŸ r«kâ¥gh®fsh? ãuhkz
U« ãuhkzušyhjt®fSkh»a ϪJ¡fŸ uhÍahŒ vL¤J¡
bfhŸStjhdhš kfkâa® r«kâ¥gh®fsh? ïªj _tU« r«kâ¤J
x¥ò¡bfh©lhš »¿°jt®fŸ r«kâ¥gh®fsh? ïªj ehštU«
uhÍahŒ É£lhY« bjUÉš el¡fî« Fo¡f¤ j©Ù® bkhŸsî«
Tl gh¤âaÄšyhkš it¤âU¡F« Mâ âuhÉl® v‹»w T£l¤jh®
r«kâ¥gh®fsh? x›bthU T£l¤jhU« ï®É‹ ãuòÉ‹ fhiy¥
ão¤J¡bfh©L xUtiu xUt®, “Iah! ïªj¥ ghÉfËl« x¥òɤJ
É£L¥ nghdhš v§fŸ fâ v‹dhtJ v‹W« #hâ ɤâahrÄšyhj
#hâahuh»a c§fŸ uhéa ghu¤âny eh§fŸ ‘Äny¢r®’, eh§fŸ ‘jhá
k¡fŸ’, eh§fŸ ‘mŠPhÅ’,eh§fŸ ‘Kul®fŸ’, eh§fŸ bjUÉš
Fo muR - 1926 ( 1) 386
el¡f - f©Âš gh®¡f - »£ltu - RthÄia¡ F«ãl Koahj
m›tsî jhœªjt®fshÆU¡F« nghJ, #h⤠âÄ®, T£l¤ âÄ®,
x‰Wik¤âÄ®, murh§f¢rYif¤ âÄ® ão¤j ït®fËl¤âš
g£lhs¤ijí«, f#hdh¢ rhÉiaí« bfhL¤J É£L¥nghdhš
v§fis ehŒ g‹¿fisÉl nftykhŒ el¤Jth®fŸ. fG¤âš fÆW
f£o rªijÆš ɉgh®fŸ. Mjyhš, Iand! Ú§fŸ nghŒ ÉlhÔ®fŸ”
v‹W x›bthUtU« FW¡nf gL¤J¡ bfhŸth®fsh ïšiyah?
Ú§fns nahá¤J¥ ghU§fŸ. c§fis Vkh‰w thÆš Rauh{a«,
cÇik, x‰Wik v‹W ngRtâš v‹d ãunah#d«? kfh¤kh ïij
m¿ahkyh j‹id xU itÌuhŒ “Rauh{a« v‹whš v‹d?
v‹djh‹ nt©L«?” v‹W nf£l fhy¤âš “Rauh{a« mila v‹
#d§fŸ ï‹dK« jahuhf nt©L«. mj‰F¤jh‹ eh‹ jah® brŒJ
bfh©L tU»nw‹. mªj¤ jah®jh‹ vdJ îkhz¤ â£l«” v‹W
brh‹dh®.
îkhz¤ â£l« Ãiwntwhkš kfh¤khÉdhnyna bgWt
j‰F¥ ghukhÆUªj Rauh{a«, îkhz¤ â£l¤ij¥ òij¤j ekJ
ÓÅthrŒa§fh® nfhZo¡F Äf nyrhŒ¥ nghŒ É£lbj‹whš mj‹
j¤Jt¤ij Ú§fns nahá¤J¥ ghU§fŸ. Rauh{a« tªjhš ekJ
Ãiy v‹d? kfkâa® Ãiy v‹d? »¿°jt® Ãiy v‹d? v‹gJ
Ô®khdkh»Él nt©L«. ïšyhjtiu xUtiu xUt® bfh‹W¤
â‹gJjh‹ ekJ eh£oš eilbgW«. c¤ânahfK«, mâfhuK«,
gjÉí« xU¡fhyK« Rauh{akhfhJ. RakÇahijíl‹ x‰Wik
ahš jh§fŸ j§fŸ étd¤â‰fhf j§fŸ j§fŸ kdrhøiaí«
f‰igí« É‰fhkš étd« brŒtJjh‹ Rauh{a«; ïj‰F îkhz¤
â£lªjh‹ K¡»akhdJ. ïitfŸ všyht‰¿Y« fjU«, Ô©lhik
xÊ¥gJ« Äfî« K¡»akhdJ. Mjyhš Ú§fŸ x›bthUtU« fj®
cL¤J§fŸ; Ô©lhikia mwnt xÊí§fŸ; tF¥òthÇ cÇikia
Ãiyeh£o všnyhUila e«ã¡ifiaí« bgW§fŸ. ïšyhjtiu
Jntõ« ts®ªJ bfh©Ljh‹ tU«. ï¥nghJ ghku #d§fis
Vkh‰¿ áy® gjÉ¡F tªJÉLtjhš mjdhš V‰gL« gy‹ ã‹dhš
mt®fŸ rªjâahU¡F Mg¤jhŒ Koí« v‹gij Phgf¤âš ití§
fŸ. Mjyhš všnyhU« x‹W To xU â£l« ngh£L xUtU¡
bfhUt® e«ã¡if c©lh¡» ã‰fhy thœit gak‰wjh¡»¡
bfhŸS§fŸ.
F¿¥ò:- nfhaK¤ö® lî‹Ahš ikjhd¤âš bj‹ ïªâa eycÇik¢
r§f¤â‹ rh®ãš 30.05.26 ïš el¤j¥g£l kfheh£oš brh‰bghÊî.
Fo muR - brh‰bghÊî - 13.06.1926
387 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 3. nj®jš fhy§fËš eh£L¡FÇa mwbe¿ia fil¥ão¤J
xGFjš nt©L«.

ït‰iw $kh‹ KjÈah® mt®fshš $kh‹ <.bt. ïuhkrhÄ

eha¡f® m¡»uhrd« t»¤j âUt©zhkiy khfhz kfheh£oY«,
Phndhja« $kh‹ KjÈah® mt®fns m¡»uhrd« t»¤j fhŠÓòu« khfhz
kfheh£oY« tÈíW¤j¥ g£lij bghJ #d§fŸ m¿th®fŸ.
(c©ik cz®¢á) Mdhš ïªÃgªjidfŸ ï«khfhz kfhehLfS¡F mL¤jL¤J
Toa fh§»u°fËdhš ÃuhfÇ¡f¥g£L« nghƉW. MÆD« jÄœ
eh£L ãuhkz®fŸ j§fŸ f£á¡F MŸ nr®¥gj‰fhf khfhz kfh
br‹w thu« jiya§f¤âš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‰F
ehLfËš x¥ò¡ bfhŸStJ«, všyh ïªâa fh§»uáš j§fŸ brš
ÉnuhjkhŒ $kh‹ r¤âa_®¤â yhšFoÆš brŒj ãur§f¤ij 37
th¡if¡ bfh©L ït‰iw cj¿¤ jŸËÉLtJkhfnt elªJ
ãÇîfshŒ¥ ãǤJ mt‰¿š 12 ãÇîfŸ tiu¡F« gâš vGâÉ£L
tªâU¡»wJ. Md nghâY« ïªj¡ T£l¤jh®, $kh‹ KjÈah®
Ûâ 25 ãÇîfS¡F« ‘etr¡â’¡F« ï›thu« gâbyGJtjhÆUª
ngh‹wt®fis jh§fŸ cgnah»¤J¡ bfhŸStj‰fhfnt “c§fŸ
njh«. mšyhkY« $kh‹ v°.ÓÅthrŒa§fh® f«bgÅah® nfhã¢
ïZl¥gona brŒayh«”, “ c§fŸ ïZl¥gona brŒayh«” v‹W
br£oghisa¤âš el¤âa X£L nt£il ehlf¤ij¥ g‰¿í«
Mir th®¤ij brhšÈ mt®fis Vkh‰¿ j§fŸ RthÔd¥gL¤â
ï›thu« vGj Ãid¤âUªnjh«. eh« bfhŠrK« vâ®ghuhj ÉjkhŒ
tªâU¡»wh®fŸ. gy ehisa âUl‹ xU ehis¡F mf¥gLth‹
$kh‹ âU.É.fÈahzRªju KjÈah® mt®fŸ jdJ ‘etr¡â’
v‹gJ nghš jÄœeh£o‹ rh®ghŒ Ia§fh® T£l¤jhuhš $kh‹fŸ
jiya§f¤âš “g£l« TlhJ” v‹»w jiy¥ãš jdJ ifbah¥g¤
ehíLfh®, KjÈah® M»at®fŸ bgauhš r£lrig¡F¥ bghW¡»
Jl‹ vGâíŸs ÉõaK«, mij mErǤJ $kh‹ lh¡l® tuj
vL¤j MŸfË‹ nah¡»aijia¥ gh®¤jîl‹ Ia§fh® nfhZoÆ‹
uh#&Y ehíL mt®fŸ g¤âÇifah»a ‘jÄœehL’ g¤âÇifÆ‹
jªâu« $kh‹fŸ KjÈahut®fS¡F«, ehíLfhU¡F« Phndhja
jiya§f¤âš ‘g£l nt£il’ v‹w jiy¥ã‹ Ñœ vGâíŸs
kh» É£lbj‹nw brhšYnth«. ït®fŸ v›tsîjh‹ r»¤J¡
ÉõaK« ï› thu¤âa K¡»a r«gtkhf¡ fUâ ‘etr¡â’¡F gâš
bfh©L ï‹dK« gh®¡fyh«, ï‹dK« gh®¡fyh« v‹W bghWik
vGj nt©oa mtáaÄšiy v‹W Ãid¤J K‹ F¿¥ã£l
fh£o tªjhY« ãuhkz®fË‹ msî¡F Û¿a Nœ¢áahdJ $kh‹
Éõa§fis x¤â it¤JÉ£L ït‰iw¥g‰¿ vGjnt©oa
KjÈahÇ‹ kdrhøia btšy KoaÉšiy. Mjyhš ïÅ
mtruK« mtáaK« tªJ É£lJ. $kh‹ KjÈah® mt®fŸ
bghWik fh£LtJ jÄœ k¡fS¡F Mg¤jhŒ Koí« v‹gij
jÄœehL fh§»u° bghJ¡ T£l¤ânyh îthf¡ T£l¤ânyh moƉ
cz®ªJ, ï¥nghJ $kh‹fŸ KjÈahut®fS¡F« ehíLfhU¡F«
f©l Ô®khd¤ij¡ bfh©Ltu cWâ bfh©oU¥gjhŒ mtuJ g¤âÇ
Ia§fh® T£l¤ij ïu©obyh‹W nf£f Mu«ã¤J É£lh®fŸ.
ifÆš fhz¡»l¡»‹wJ. mjhtJ:-
mjhtJ, “r£lrigÆš x¤JiHahikah? r£lrigÆš c¤â
1. fh§»uÌš nrU« x›bthUtU« v‹W« v›ntisÆY« nahfkh?” v‹gJjh‹.
fj® jǤnj Ôu nt©L«. F¿¥ã£l áynghœJ fj® jǤjš
ïj‹ gydhŒ eha¡fiu fh§»u° îthf rigia É£L btË
v‹D« Éâ Ú¡f¥glš nt©L«.
na‰W K‹dnk $kh‹fŸ KjÈahU« ehíLfhUnk btËnaw
V‰gLbk‹nw Ãid¡»nwh«. m›thW neU« nghJ, eh« ekJ KG
2. r£lrig¤ jiyt® gjÉ t»¤jš, murh§f bjhl®òila
Mjuîl‹ mt®fis¥ ã‹g‰w¤ jahuhÆU¡»nwh«. VbdÅš Ia§
T£l§fËš fy¤jš, g£lnk‰wš ï‹ndhu‹d ãw Éy¡f¥
fh® nfhZoahdJ xU¡fhY« r£lrigÆš KjÈah® nfhU«
glš nt©L«. ï¥gjÉfns‰WŸs m‹g®fŸ clnd
x¤JiHahik¡F¢ r«kâ¡fhJ. Ia§fh® nfhZo mfuhâÆš
mitfËš ïUªJ Éy»Élš nt©L«. ï‹ndhu‹d ãw
x¤JiHahik¡F¥ bghUŸ r£lrigÆš ãuhkzušyhj kªâÇfis
v‹gJ “murh§f¤jh® jathš bgW« Ãakd«” M»a
Éu£o É£L, ãuhkz kªâÇfnsh mšyJ Ia§fh® brhšY»wgo
ïitfŸ .
ML»w kªâÇfnsh mk®ªJ ãuhkzhâ¡f¤ij ÃiyÃW¤JtJjh‹

Fo muR - 1926 ( 1) 388 389 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

v‹gJ cyfk¿ªjjhF«. ï¥nghJ $kh‹fŸ KjÈah® mt®fŸ
nfhUtJ nghY«, ehíLfh® nfhUtJ nghY« jÄœehL fh§»u°
fÄ£onah, îthf rignah Ô®khÅ¡Fkhdhš Kjyhtjhf $kh‹
fŸ uh›gAö® o.v. ïuhkȧf« br£oah® mt®fS«, á.É.bt§
»£lukzŒa§fh® mt®fS« fh§»uá‹ rh®ghŒ Éf KoahJ.
ïUtU« g£l¤ijí«, Ãakd¤ijí« Kiwna Él nt©oaJjh‹.
xUrka« É£lhY« ÉLth®fŸ; mšyJ gz« áyî brŒayh«
v‹»w ijÇa¤jhš fh§»ui[na É£LÉ£L jÅahŒ ËwhY«
Égh®fŸ v‹nw it¤J¡ bfh©lhY«, ïitfshnyna Ia§fh®
nfhZo¡F $kh‹fŸ KjÈah® ehíLfh® cg¤âut« Ô®ªJ nghfhJ
v‹nw njh‹W»wJ. VbdÅš khj« 4000 %ghŒ tU«go cŸs r£l
rig¤ jiyt® c¤ânahf¤ijí« É£LÉL«go nt©L»wh®fŸ.
ïJ Koant KoahJ v‹Wjh‹ Ãid¡»nwh«.
Mjyhš ï›thu« ÄFâ ngh‰w‰FÇa thunkahF«. k‰wgo
‘Fo muR’ g¤âÇif, $kh‹fŸ KjÈah®, ehíLfh® M»at®fis¥
g‰¿ bfhŠrK« jaî jhBÂa«, gHa É°thr« v‹gitfis¡
ftÅahkš jh¡» vGâ tªjij thrf®fŸ m¿ªâU¥gh®fŸ. mit
vJî« $kh‹fŸ fÈahzRªju KjÈah® mt®fisí«, lh¡l®
ehíLfhiuí« brhªj¤âš c¤njá¤jšybt‹gJ«, g£l« c¤â
nahf« bgW« ãuhkz®fS¡F mETykhŒ ïU¡»wh®fnsba‹W
Ãid¤njašyhkš ntwšy v‹gijí« všnyhU« m¿ªâU¥gh®
fŸ. KjÈahU¡F«, ehíLfhU¡F«, eha¡fU¡F« brhªj¤âš v›Éj
mã¥ãuha ngjnkh, rªnjfnkh, Fnuhjnkh, Énuhjnkh c©ikahŒ
ïšiy ba‹nw brhšYnth«. Mdhš ãuhkz®fŸ nghš j§fŸ
j§fŸ bfhŸifia f£o it¤J j§fŸ Raey¤â‰F x‹W To
x‰WikahŒ ntiy brŒtbj‹w Fz« ãuhkzušyh jhU¡FŸ
ïšynt ïšiy.
cjhuzkhf, $kh‹fŸ á.uh#nfhghyh¢rhÇah®, v°.ÓÅthrŒ
a§fh®. r®. á.ã. uhkrhÄ mŒa® M»a _tU« uhéa Éõa¤âš xnu
bfhŸifÆÈšiy. Mdhš j§fŸ r_f Raey Éõa¤âš _tU«
x‹W nr®ªJ ciH¡»wh®fŸ. $kh‹ uh#nfhghyh¢rhÇah® itÔf
x¤JiHahjh® v‹W brhšÈ¡ bfh©L j‹dhnyna, ‘mnah¡»a‹’
‘Jnuh»’ v‹W brhšy¥g£l ãuhkz®fS¡F X£L th§»¡ bfhL¡f
v›tsî Fuš, v›tsî ehlf«, v›tsî r«ghõiz, v›tsî
Nœ¢á, v›tsî öu« j‹ kdrh£áia ɉW x¤JiHahik j¤Jt¤
jhš milªJ gyid cgnah»¤jš KjÈa fhÇa§fŸ ghY« gHK«
rh¥ãLtJ nghš brŒJtU»wh®. ïªâahÉYŸs ãuhkz®fËbyš
yh« ãuhkzušyhjhU¡F¡ bfhLik brŒtâš g©oj khsÉahit
Fo muR - 1926 ( 1) 390
Él K‹Å‰»wh®. $kh‹ ÓÅthrŒa§fh® v›tsî gz« áyî
brŒ»wh®? v¤jid ng® fhÈš ÉG»wh®? v¤jid ng® jd¡F
mnah¡»a® v‹W bjǪjhY« mt®fS¡F ešy th®¤ij brhšÈ
Vkh‰¿ mt®fS¡F¥ gz« bfhL¤J ntiy brŒ»wh®. $kh‹ r®.
á.ã. uhkrhÄ mŒa® ³ ïu©L mŒa§fh®fS¡F« K‰W« khWg£l
t®. xUtU¡bfhUt® v›tsnth Fnuhj¤njhL ïUªjt®fŸ.
ãuhkz® e‹ik v‹»w Éõa¤âš bfhŠrK« j§F jilÆ‹¿
xUtU¡ bfhUt® cŸ MshÆUªJ bfh©L xUtiu xUt®
ifö¡» É£L c¤ânahf Éõa¤âY« v›tsnth mETykhfî«,
x‰Wikahf î« v›tsnth fhÇa¤ij¢ rhâ¤J¡ bfhŸS»wh®fŸ.
ãuhkzušyhjhÇny xU ehíL, xU KjÈah®, xU eha¡f®
M»a _tU¡FŸ xUtU¡bfhUt® c¤ânahf¥ ngh£oÆšiy;
jiyt® ngh£oÆšiy; Éahghu¥ ngh£oÆšiy; brhªj Énuhj
Äšiy; rªnjfÄšiy; bfhŸifÆY« ɤâahr« ïšiy. Mdhš
_‹W ngU¡F« xUtU¡bfhUt® x‰WikÆšiy; eha¡fU¡F«
ehíLfhU¡F« x‰WikÆšiy; ehíLfhU¡F« KjÈahU¡F«
x‰WikÆšiy; KjÈahU¡F« eha¡fU¡F« x‰WikÆšiy.
mŒa§fh® nfhZoah® ï¥go ãǤJ it¤JÉ£L e‹Åy¤âš
ngR« nghJ, “KjÈah® ‘khßr‹’, mtiu fh§»uir É£L xÊ¡f
nt©L«. br‹idÆš ngR« nghJ ehíL kh¿É£lh®. mtiu btË
ah¡» fh§»uir gÇR¤j¥ gL¤jnt©L«”. nfhãÆš ngR« nghJ
eha¡fiu ï‹D« fh§»uÌš it¤âU¡»Ö®fns, ïJ c§fS¡F
j®kkh? v‹W nf£gJkhÆU¡»wh®fŸ. ïj‹ fhuzbk‹d? ekJ
bfhŸif fŸ x‹whÆUªjhY« e«ik x‹W nru Élhkš ãǤJ
it¤J jŤjÅahf RygkhŒ bfh‹WÉLtj‰F brŒj Nœø
ašyhkš ntbw‹d?
filáahf, eh« thrf®fS¡F É©z¥g« brŒJ bfhŸSt
bj‹dbt‹whš, $kh‹ KjÈahut®fis¥g‰¿ eh« vGâabjš
yh« $kh‹ KjÈahU¡F ãuhkz®fË‹ nah¡»aij bjǪâUªJ«
mt®fis¥ g‰¿ ek¡F¡ Tl bjÇahj gy Éõa§fŸ ek¡F
brhšÈÆUªJ«, ã‹D« ã‹D« ãuhkzušyhjhU¡F ÉnuhjkhŒ
ãuhkz®fS¡F cjÉ brŒ»whnu, ïJ fh§»u° bfhŸifia ãujhd
khŒ kâ¤J fh§»uR¡F g¡â fh£Ltj‹ _y« elªJ bfhŸStjh
ÆUªjhY« mJ FoÆUªj å£o‰F beU¥ò it¥gJ ngh‹w
gyid¡ bfhL¡»‹wnj v‹»w M¤âu¤âdhnyna mšyhkš
ntwšy. ï¥nghJ mt®fŸ btËÆ£oU¡F« bfhŸifí« mijna
fil ão¡f¥ nghtjhŒ F¿¥ã£oU¡F« cWâí« ekJ kdij¡
ft®ªJ É£lJ. bfhŸif fhuzkhfnt $kh‹ KjÈah® mt®fis
391 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
eh« jh¡f ne®ªjJ«, e«ik $kh‹ KjÈah® mt®fŸ jh¡f ne®ªjJ
khF«. ï¥nghJ ïUt® bfhŸifí« x‹bw‹nw bjÇtjhš ïÅ
xUtiu xUt® jh¡f neuhJ v‹gijí« thrf®fS¡F¢ brhšy
nt©oaâšiy. Mdhš ekJ mŒa§fh® nfhZo¡F« k‰W«
gh®¥gd nfhZo¡F« bj‹dh£L fhªâahŒ, c©ik mªjzuhŒ,
c¤jk¥ ãuhkzuhŒ, âahf _®¤âahŒ És§»a $kh‹ âU.É. fÈ
ahzRªju KjÈah® mt®fŸ ïÅ v¥go¤ njh‹Wthnuh m¿nth«.
xU rka« ‘N¤âuuhfî«’, ‘njr¤ Jnuh»ahfî«’ njh‹¿dhY«
njh‹wyh«. eha¡fU¡F xU m©zdhf¤ njh‹¿dhY« njh‹w
yh«. ah® v¥go Ãid¤jhY« gHa x¤JiHahikí« Ã®khz¤ â£l
K« eh£oš mkY¡F tU«fhy¤âš KjÈahU«, ehíLfhU«, eha¡
fU« K‹ nghš x‹W To j§fŸ j§fshyhd fUk§fis¢ brŒa
bfhŠrK« mŠr kh£lh®fŸ. mJtiu nfhÉš bešY¡F¥ bgU¢
rhËfŸ mo¤J¡ bfhŸtJ nghš ãuhkz®fŸ ãiH¡f, c¤ânahf«
r«ghâ¡f, Mâ¡f« bgw eh« xUtU¡bfhUt® fh§»uá‹ bgauhš
ngh£o ngh£L r©il ngh£L¡ bfhŸshkš x‰Wikíl‹ R«kh
ïUªjhš mJnt ãuhkzušyhjhÇ‹ ešy fhy« v‹nw brhšY
nth«.
Fo muR - jiya§f« - 13.06.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 392
xU nrâ
âUth%® âU¤ âahfuh#Ç‹
âU¤nj® âU¤ Ô¡»iuahƉW
âahfuh# bgUkhÅ‹ njuhdJ 9.6.26 - ² Ô¡»iuahƉW v‹w
brŒâia¡ nf£f ïªJ¡fËš gy® ÄFâí« J¡f¥gLth®fŸ. Mdhš
eh« mij xU ešy nrâahfnt Ãid¡»nwh«.
jÄœeh£oYŸs všyh nj®fisí« Él Äf¥ bgÇaJ âUth
%® njnuahF«. ïij ïG¤J¢ bršy FiwªjJ _‹W eh‹F khj§
fS« 5000 ¤J¡F¡ Fiwahkš gâdhÆu« M£fŸ nt©L«. ït®
fŸ go¢ bryî« Rkh® 20,000 %ghŒ¡F¡ Fiwahbj‹nw brhšyyh«.
j‰fhyKŸs ÃiyikÆš ï›tsî M®¥gh£l« vj‰F?
ïij Ãid¡F«nghJ xU áWfij ekJ Phgf¤â‰F tU»wJ.
mjhtJ:-
xU FUî¡F eh‹F áZa®fŸ ïUªjh®fŸ. xU ehŸ FU
thdt® filÆš Cá th§»¡bfh©L tU«go j‹ eh‹F áZa®
fËl« f£lisÆ£lh®. mt®fŸ Cá th§»a ãwF, ehštiuí«
th§»tu f£lisÆ£oU¡f xUt® kh¤âu« ïij vL¤J¥ nghdhš
nfhã¤J¡ bfhŸSth® v‹W xU Ú©l gidku¤ J©oš Cáia¡
F¤â ehštU« tÊbeLf ïw¡» ïw¡» RkªJ¢ br‹W FUit
milªjJ« mt® m¿í«go bjh¥bg‹W ngh£L Cáia¤ njo
fhzhkš nghfnt elªjij¢ brh‹dh®fŸ. FU nfhã¤J¡ bfh©L,
c§fS¡FŸs g¡â¡F¤ jFªj ò¤âÆšiyba‹W brhšÈ, ntbwhU
Cá th§» gidku¤njhL nr®¤J¡ fÆwhš f£o¤ ö¡» tU«go
f£lisÆ£lh®. clnd mt®fŸ ïjdhš xU ešy ò¤â f‰W¡
bfh©ljhf rªnjhΤJ kWgoí« Cá th§f fil¡F¥ nghF«
nghJ, xUt‹ FU Cá¡F kh¤âu« fhR bfhL¤jhnuašyhkš fÆW
th§f fhR¡F v‹d brŒ»wJ v‹W nf£f k‰wt®fŸ “njhõ«, njh
õ« ïbjšyh« Ãid¡fnt TlhJ; Ãid¥gJ FU¤ JnuhfkhF«”
v‹W brhšÈ Ãid¤jj‰F¥ ãuha¢á¤j« brŒJ bfh©lh®fŸ.
393 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 mnj nghÈU¡»wJ âUth%® njÇš RthÄia it¤J
ïG¡F« fij. njr« tWik¥ ãÂahš tijí‰W fšÉa‰W áWik¢
brayhš ÓuʪJ ïU¡F« ïJfhiy 2000 ntÈ ÃyKŸs âahfuh#
RthÄfË‹ nj® c‰rt¤â‰F¢ áyÉL« gz¤ij¡ bfh©L bjhÊyh
ya§fS« fšÿÇfS« mik¤J tWik¥ ãÂahš thL« k¡f
S¡F ntiy bfhL¤J nghΤJ«, fšÉ nghâ¤J r‹kh®¡f ngjh« jÄH® flik
òǪJtu ãunah#d¥gL¤jyhfhnjh?
$kh‹ v°.ÓÅthr Ia§fh® uhédhkh
Fo muR - Jiz¤ jiya§f« - 13.06.1926 brŒthuh?
ïšyhjtiu mtiu uhédhkh
brŒí«go t‰òW¤j nt©L«
-á¤âuò¤âu‹

jÄœehL fh§»u° fÄ£o¤ jiyt® $kh‹ ÓÅthr Ia§fh®

jÄœ k¡fË‹ kâ¥ig ïHªJ É£lh®.
gh®¥gdušyhjhiu v¥goahtJ xL¡», gh®¥gd Mâ¡f¤ij
Ãiy ÃW¤j nt©L« v‹»w bf£l v©z« bfh©L kfh¤kh
fhªâÆ‹ fU¤J¡F Énuhjkhfî«, fh§»uÌ‹ mo¥gilahd bfhŸ
iffS¡F Énuhjkhfî«, nt©Lbk‹nw r®¡fh® g£ljhÇfisí«.
r®¡fh® Ãakd bfsut c¤ânahf« bg‰wt®fisí« fh§»uR¡FŸ
òF¤â¡ bfh©L, mt®fis r£lrig¡F mngBf®fshf ÃW¤âí«,
mt®fS¡F X£L th§»¡bfhL¡f fh§»ui[í«, fh§»u° gz¤
ijí« cgnah»¤J¡ bfh©L tUtâ‹ ÃĤj« fh§»uÌ‹ kâ¥ò«
nah¡»aijí« FiwªJ tUtnjhL fh§»ui[ âU¤j Koahj
ÃiyikÆš bfh©L nghŒ É£L¡ bfh©oU¥gjhY«, fh§»u°
v‹gnj bghJ ey¤â‰fšyhkš xU tF¥ghiu mʤJ, k‰bwhU
tF¥ghiu Mâ¡f« bgw¢brŒa Ãuªjukhd Míjkhf M¡f¥gL»w
goahY«, jÄœeh£oš gh®¥gdušyhj bgU«gh‹iknah®¡F
$kh‹ ÓÅthrŒa§fhÇl« e«ã¡if¡ Fiwî mâfǤJÉ£lJ.
Mjyhš $kh‹ mŒa§fh® mt®fis¡ f©ÂakhŒ Éy»¡
bfhŸs nt©L»nw‹. m¥go¡»šyhj tiu M§fh§FŸs gh®¥gd
ušyhj fh§»u° thâfŸ kfhehL T£o $kh‹ ÓÅthrŒa§fhÇl«
j§f S¡F e«ã¡if ï‹ikia¤ bjÇÉ¥gnjhL, jÄœehL
fh§»u° fÄ£oÆ‹ jiyikia ïuhédhkh brŒJÉlnt©L«
v‹W Ô®khd« brŒjD¥g nt©oaJ. m¥go mt® brŒahjtiu

Fo muR - 1926 ( 1) 394 395 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

jÄœehL khfhz fÄ£o T£LɤJ, $kh‹ Ia§fhiu¤ jŸËÉ£L,
ntW jiytiu ÃaÄ¡f nt©oaJ. m¥go¢ brŒahjtiu
fh§»uÌdhš gh®¥gdušyhjh®fŸ ÄFâí« J‹gkila neÇL«.
lh¡l® tujuh#&Y ehíLfh® îthf¡ fÄ£oÆš ïuhédhkh brŒJ
É£lh®; $kh‹ âU.É. fšahzRªju KjÈahU«, jh‹ ïuhédhkh
brŒJ Ôunt©oa Ãiyikia V‰gL¤â¡ bfh©lh®; $kh‹ <.bt.
ïuhkrhÄ eha¡fU« fh§»ui[ É£L É£ljhf¤jh‹ Koî f£l
nt©oÆU¡»wJ. ïÅ ah® fh§»uÌš ïU¡»wh®fŸ? k‰wgo
fh§»uR¡F ciH¤j gh®¥gdušyhjh®fŸ fÄ£o¡F nt©Lkhdhš
TÈ¡F MŸ ão¤jhš jh‹ c©L. Mifahš gh®¥gdušyhjh® ïJ
rka« cw§f¡ TlhJ.
Fo muR - f£Liu - 20.06.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 396
tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt«
II
br‹w thu¤â‰F K‹ 5-« ïjœ jiya§f¤âš ‘tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt« I’ v‹w jiy¥ã‹ Ñœ $kh‹ r¤âa_®¤â yhšFoÆš
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij¥ g‰¿ T¿d MnBgidfis 37
ghf§fshf tF¤J, mt‰WŸ Kjš 12 ghf§fS¡F k£oY« j¡fthW
gâš vGâÆUªnjh«. ÄŠáa 25 gFâfS¡F« ï›thu« áy vGj
K‰g£LŸnsh«. mitahtd:-
13 - tJ, $kh‹ r¤âa_®¤â, j‰rka« el¡F« tF¥ò kfhehL
fis¥ gh®¤jhš murh§f Éõakhf ah® v‹d Ãid¡»wh®fŸ
v‹nw bjÇaÉšiy v‹»wh®.
ïij ijÇakhŒ x¥ò¡bfh©lj‰F e‹¿ brY¤J»nwh«.
ït‰¿ÈUªJ ehbl§F« tF¥òz®¢á kȪâU¥gJ« m¡fhuz¤
jhš murh§f¤ij¥ g‰¿ #d§fS¡F m›tsî ftiy ïšiy
v‹gJ« òydh»wJ. Mjyhš ‘ïu©blhUt® j§fsJ Raey¤â‰fhf
tF¥ò Jntõ¤ij¡ »s¥ã ÉL»wh®fnsašyhkš bghJ k¡fËl«
m›îz®¢á ïšiy’ v‹W ãuhkz¥ g¤âÇiffŸ brhšYtJ
nah¡»a¥ bghW¥g‰w¤jdbk‹gJ«, ehL óuhî« mnj ftd¤âš
ïU¡»wbj‹gJ« e‹F òydhF«. V‹ m¥go tF¥ò¡ ftiyÆš
ïU¡»wJ v‹W nahá¥nghkhdhš, xU tF¥ghU¡F k‰bwhU tF¥
gh® brŒí« bfhLikí« Nœ¢áí« jh§f Koahknyna ašyhkš
ntbw‹dbt‹W brhšyKoí«?
14 - tJ, x›bthU tF¥ò¡FŸS« cg tF¥òfŸ V‰gLtjhš
ãuâÃâ¤Jt« všiyÆšyhkš nghF« v‹»wh®.
ïj‰F MjhuÄšiy. m¥goÆU¥gjhf it¤J¡ bfh©lhY«
ghjfÄšiyba‹nw brhšYnth«. Mdhš jÄœeh£oš ïªJ¡fS«
_‹W tF¥òjh‹ ïJnghœªJ tF¡f¥g£oU¡»wJ. ïij murh§f«
Kjš ãuhkz® k‰W« gy® <whf všnyhuhY« x¥ò¡bfhŸs¥
g£oU¡»wJ. mjhtJ:-
(m) ãuhkz® v‹W brhšÈ¡ bfhŸs¥g£l ekJ eh£L¥gh®¥gd®.
397 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 (M) B¤âÇa®, itáa®, N¤âu® v‹W gh®¥gd®fshš
brhšy¥g£l gh®¥gdušyhjh®.
(ï) gŠrk® v‹W«, Ô©l¡Tlhjt® v‹W«, r©lhs®
v‹W« gh®¥gd®fshš bgaÇl¥g£l Mâ âuhÉl®fŸ.
ï«_‹W tF¥ò¡fS¡F¤jh‹ ï¥nghJ tF¥ò thÇahf¥
ãuâÃâ¤Jt« nf£f¥gL»wJ. ï¥nghJŸsití« ï«_‹W tF¥ò
fnsahF«. ïijÉl mâf¥ ãÇîfŸ V‰gl MjhuÄšiy. tF¥ò
ɤâahr§fË‹ m°âthubkšyh« xUt‹ ca®ªjt‹, k‰wt‹
jhœªjt‹ v‹»w ca®î jhœî ɤâahr¤ij¡ bfh©lnjašyhkš;
br£oah®, ehíL, eha¡f®, KjÈah®, ãŸis, fî©l®, cilah®,
ehlh®, njt®, Ia®, Ia§fh® v‹»w g£l¤ij Mjhukhf¡ bfh©l
jšy v‹gij Phgf¤âš it¤J¡bfhŸsnt©L«.
gy fhuz§fshš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« TlhJ v‹W
brhšY« $kh‹ âU.É. fÈahzRªju KjÈah® ngh‹wt®fS« ï«
_‹W ãÇitna x¥ò¡bfhŸS»wh®fŸ. r®¡fhU« ï«_‹W ãÇit
x¥ò¡bfh©oU¡»wJ. gh®¥gd®fS« ï«_‹W ãÇit x¥ò¡
bfh©L, kh©nlF - br«° ngh®L Ó®âU¤j¤â‹ Ñœ tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt« xU tifÆš tH§» ïU¡»wJ. fh§»uR« tF¥ò
thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤ij x¥ò¡bfh©L K°ä«fS¡F¡ bfhL¤jnjh
lšyhkš, kfh¤khî« x¥ò¡bfh©L fh§»u°thâfËnyna K°ä«
fS¡F« »¿°jt®fS¡F«, jhœªj tF¥gh® v‹ngh®fS¡F«
ãuâÃâ¤Jt« ãǤJ bfhL¤âU¡»wJ. jÄœehL fh§»u° fÄ£o
ÉâfËš 8-tJ ÉâÆš m»y ïªâa fh§»u° fÄ£o¡F cŸs 25
°jhd§fËš kf«kâa®fS¡F eh‹F, »¿°jt®fS¡F x‹W,
Ô©lhjt® v‹»w tF¥ãdU¡F x‹W v‹W ãǤâU¡»wJ. m»y
ïªâa fh§»u° fÄ£o v‹gJ j‰rka« v¥goÆUªjhY« kfh¤kh
jiyikÆ‹ nghJ mJjh‹ ïªâahÉ‹ muáaš °jhgd«.
mij¤jh‹ ïªâa njáa gh®Èbk©£ v‹W« brh‹ndh«. mâš
tF¥igí« ãǤJ ãuâÃâ¤Jt¤ij V‰gL¤âa ãwF« ïªâa njÓa
r_f«, áw¥ghŒ jÄœehL njÓa r_f« KGtJ« x¥ò¡ bfh©L
mjdhš ahbjhU ïilôWÄšyhkš njÓa fhÇa§fŸ elªJ
tU«nghJ«, $kh‹ r¤âa_®¤â¡F všiyÆšyhkš nghŒÉL«
v‹»w ga« m¥bghGJ V‰glhkš ï¥bghGJ V‰g£l fhuz«
v‹d v‹gJ bjÇaÉšiy.
15-tJ, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« V‰g£ljhdhš r£lrigfŸ
tF¥ò¡ fh£áahŒ Koí« v‹»wh®.
Fo muR - 1926 ( 1) 398
ïªâah njrbk§F« tF¥ò¡ fh£áahŒ ïU¡F« nghJ mj‰F
V‰g£l r£lrig mij¥ nghynt jh‹ ïU¡f Koí«. m¥go¡
»šyhkš všyh tF¥ò¡F« xnu tF¥gh® ãuâÃâahŒ ïU¡»wh®fŸ
v‹whš, ïªâahit ïªâa®fË‹ e‹ik¡F ïªâa®fns Ms
nt©L« v‹W TWtj‰F«, ïªâahɉF KG Rjªâu« nt©L«
v‹W nf£gj‰F« bghUŸ v‹d? tF¥ò e‹ikia¥ g‰¿ ftiy
Æšiy, #hâia¥ g‰¿ ftiyÆšiy v‹W brhšYnthkhdhš
c¤ânahf¤ij Inuh¥ãa kakhŒ ïU¥gij¡ fisªJ ïªâa tF¥ò
kakhŒ M¡fnt©L« v‹W eh« V‹ ãua¤jd¥gl nt©L«?
Inuh¥ãa®fis Éu£o É£L mt®fSila c¤ânahf¤ij¥
gh®¥gd®fŸ mEgÉ¡fth? mšyhkš ïªâa®fŸ mEgÉ¡f v‹W
brh‹dhš, ïªâa®fŸ v‹whš v‹d? gy kj« gy tF¥òfŸ bfh©
lJ. m¥goahdhš všyh kj§fS«, všyh kj°jU«, všyh tF¥
ãdU« MStJjh‹ ïªâa® MSif, ïªâa® mEgt« v‹W
brhšyyh«.
16 -tJ, (ïij¡ bfhL¤jhš) ïnjhL Éfhkš c¤ânahf§
fËY« °jy °jhgd§fËY«, fšÉ ngh®LfËY« ãuâÃâ¤Jt«
nf£gh®fŸ v‹»wh®.
M«, nf£ngh«. tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt¤â‹ j¤Jtnk
mJjh‹. gy tF¥gh®fŸ bfh©l ïªâahÉ‹ uh#ßf c¤ânahf¤
â‰F xU tF¥gh® kh¤âu« v¥go th®Rjhu®fshf Mf¡ TL«?
“Inah! nf£gh®fns!” v‹W V‹ $kh‹ r¤âa_®¤â M¤âu¥gl
nt©L«? ah® å£L¢ brh¤J?
“ã¢ir¡F tªjt‹ bg©Q¡F kh¥ãŸisah” v‹gJ
nghš $kh‹ r¤âa_®¤âÆ‹ tF¥ò¡F ïªâa c¤ânahf¤âš Vf
nghf gh¤âankJ? c¤ânahf§fËY«, °jy °jhgd§fËY«, fšÉ
ngh®oY« f©o¥ghŒ tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« ïU¥gjhÆUªjhš
jh‹ ïªâah ïªâa®fshš Ms¥gl nt©L« v‹W nf£f cÇik
c©L. mâY« fšÉ ngh®ošjh‹ f©o¥ghŒ ãuâÃâ¤Jt« nt©
L«. mâš rÇahd ãuâÃâ¤Jt« ïšyhjjhšjh‹ ï‹iwa âd«
ãuhkzušyhjhU« áw¥ghŒ Ô©lhjh® v‹nghU« ekJ eh£oš
ï›tsî nftykhd ÃiyikÆÈU¡f¡ fhuz«. fšÉ ïyh¡fhit
vL¤J¡ bfh©lhš it°rh‹ry® xU átrhÄ Ia®, brd£ bk«g®
fnsh gy ÓÅthr Ia§fh®fŸ, r®tfyhrhiy m§f¤âd®fnsh gy
uhkrhÄ rh°âÇfŸ, fšÉ ïyh¡fh ï‹°bg¡l®fnsh gy ãuhkz
rh°âÇ r®kh¡fŸ, jiyik cgh¤âaha®fnsh gy Ia®, Ia§fh®,
M¢rhÇah®, r®kh rh°âÇfŸ. ït‰¿‹ bryî¡F gz« kh¤âu«
fî©l®, KjÈah®, br£oah®, cilah®, eha¡f®, ehíL, ãŸis,
399 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ehlh®, nfhdh® KjÈat®fŸ j§fŸ Fo¤jd« bfL«go fŸS«
rhuhaK« Fo¤J¡ bfhL¡f nt©L«. r®¡fh® mªj tU«go
ÆÈUªnj bryî brŒa nt©L«. ï¤jid¥ gh®¥gd XehŒfisí«
j¥ã gh®¥gdušyhj giwa®, gŸs®, rh«g‹, òiya‹, r¡»È,eha¡f®,
fî©l®, ãŸis, KjÈah®, rhaò, ï‹dháK¤J KjÈa M£L¡
F£ofŸ fšÉÆš cU¥go Mtbj‹whš nyrhd fhÇakh?
ï›tUõ« xU gŸËÆ‹ mÇÉÇ tF¥ãš 98 gh®¥gdušyhj
FHªijfS« 2 gh®¥gd FHªijfSkhf¢ nr®ªJ go¡Fkhdhš
ï‹iw¡F 14-tJ tUõ« ït®fË‹ go¥ig¡ ftŤjhš 98 gh®¥g
d¥ ãŸisfŸ 2 gh®¥gdušyhj ãŸisfŸ åjkhfnt ã.V. tF¥ãš
go¤J¡ bfh©oU¥gh®fŸ ïj‹ fhuzbk‹d? fšÉ ïyh¡fh
ngh®oš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« ïšyhjJjh‹. mšyhkš ntW
fhuz« v‹d brhšy¡TL«? ãuhkzušyhj ãŸisfS¡F¥ ò¤â
Æšiy v‹W brhšÈÉlKoíkh? x›bthU ïyh¡fhÉY« gŸË¡
Tl§fËY« tF¥ò¥go cgh¤âaha®fis ÃaĤjhš f©o¥ghŒ
všyh tF¥ò¥ ãŸisfS« rkkhf go¡f trâ V‰gL«. ï¥nghJ
fšÉ ïyh¡fhÉš tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« V‰glhj fhuznk
ãuhkzušyhjh® fšÉ f‰fhkÈU¥gj‰F«, K¡»akhf, njr¤â‰F
cgnahfkhd fšÉ V‰glhkÈU¥gj‰F«, f‰w fšÉí« moik¤
jd¤â‰F« ïÊ j‹ik¡F« Ú¢r ò¤â¡F« Raey¤â‰F« cjtî«
bfhLikahd Nœ¢á Kiwia V‰gL¤Jtj‰F« fhuzkhÆUªJ
tU»wJ.
ekJ eh£il bfhŸisao¡f tªjt®fŸ “mªÃa murh§
f¤jh®”; ekJ eh£L¡F¡ fht‰fhu®fshŒ V‰g£lt®fnsh ekJ gh®¥g
d®fŸ; bfhŸis¡fhu®fS« fht‰fhu®fS« x‹Wg£L É£lhš
ekJ fâ v‹dthFbk‹gij brhšy nt©Lkh?
17-tJ, 18-tJ, c¤ânahf« bg‰whš bg‰wtU¡F¤jh‹ e‹ik
na jÉu tF¥ò¡F e‹ikÆšiy v‹»wh®. nkY«,
19, 20 -š x›bthU tF¥ig¢ nr®ªj c¤ânahf°jU« j§fŸ
tF¥ò¡F v‹d e‹ik brŒtJ v‹W v©Qth®fns jÉu
njr¤ij¡ ftÅ¡f kh£lh®fŸ v‹W« brhšY»wh®.
ï§F K‹D¡F¥ ã‹ Ku©gl¥ ngáíŸsh® v‹gJ thrf®
fS¡nf bjÇí«. x›bthU tF¥ghU« j¤j« tF¥ig¥ gh®¤J¡
bfh©Ljh‹ njr¤ij¥ gh®¡f Koí«. mtut® bg©L ãŸis
fis¥ g£oÅ ngh£L it¤JÉ£L ãuhkz®fS¡F rkhuhjid
brŒjhš mij¥nghy K£lhŸjdkhd fhÇa« ntbwh‹W ïU¡fhJ.
gy tF¥òfŸ nr®ªjJjh‹ e« ehL. x›bthU tF¥ò« mjdj‹
Fo muR - 1926 ( 1) 400
e‹ikia ehoÉ£lhš všyh tF¥ò« e‹ikia milªJ É£ljh»
ÉL«. m¥nghJ ehL KGtJ« e‹ikia milªjjh»ÉL«.
18-tJ, ü‰W¡F IªJ ngU¡F nkš c¤ânahf« bfhL¡f
KoahJ v‹»wh®.
m¥gona it¤J¡ bfhŸnth«. mªj ü‰W¡F IªJ åj¤
ijna tF¥ò v©Â¡if¡F¤ jFªj åj« it¤J¡ bfhŸStâš
MnBgid v‹d?
21-tJ, °jy °jhgd«, fšÉ¤Jiw ïitfS¡F tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt« mdht°a« v‹»wh® .
ïjdhš k‰w JiwfS¡F mtáa« v‹gij ïtnu x¥ò¡
bfhŸS»wh®. °jy °jhgd¤â‰F« fšÉ¤Jiw¡F« kh¤âu« ït®
V‹ ga¥gl nt©L«? K‹ brh‹dJ nghy ãuhkz®fË‹ m£^Ê
a¤â‰F mt®fS¡F K¡»a MjhukhÆU¥gJ fšÉ¤Jiwna. Mj
yhš vJ nghdhY« mJkh¤âu« j§fŸ ifia É£L¥ nghf¡TlhJ
v‹W ï›tsî öu« kha¡ f©Ù® to¡»wh®.
22 - tJ, jhœªj tF¥ò¡F Ãakdnk nghJbk‹»wh®. m¥go¥
nghjhÉ£lhš......
23 - š, mt®fŸ X£LÇikia jhuhskh¡» k‰w bjhFâfSl‹
rkkhŒ nj®jš el¤JtJ ey« v‹»wh®.
ïitfËš ïU¡F« âU£L¤jd« go¥gtU¡F És§fhkš
nghfhJ. mjhtJ jhœªj tF¥ghiu r®¡fh® Ãakd¤ijna vâ®gh®¤
J¡ bfh©oU¡F«go brŒJ É£lhš ãuhkzušyhjhUl‹ nru
kh£lh®fŸ v‹»w jªâu« x‹W. jhœªj tF¥ghÇ‹ X£LÇikia¤
jhuhskh¡» it¤JÉ£lhš mt®fis¤ j§fnshL nr®¤J¡ bfh©L
Vkh‰¿ mªj X£o‹ gydhí« ãuhkzušyhjh® jiyÆš ifia
it¤JÉ£L všyh °jhd§fisí« jh§fns mgfǤJ¡ bfhŸs
yh« v‹»w jªâu« k‰bwh‹W.
k‰witfS¡F kWKiwÆš vGJnth«.
Fo muR - f£Liu - 20.06.1926
401 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

ïÅ jhkj« nt©lh«
j‰fhy fh§»ui[í« Rauh{a¡ f£áiaí« gh®¥gd Mâ¡f¤
â‰fhf jÄœeh£L¥ gh®¥gd®fshš áUZo¡f¥g£l Nœ¢á °jhgd
bk‹W gy jlitfËš vGâ tªâU¡»nwh«. Mdhš mJ rka«
áy® e«ÛJ fhŒªJ tªjh®fŸ. vÅD« Ó¡»u¤âš eh£o‰F c©ik
Ãiy btËahFbk‹nw mt‰¿š ftd« brY¤jhkš ekJ fU¤ij
xËahJ btËÆ£L tªnjh«. ï¥nghJ ekJ fU¤ij¤ jGÉ k‰W«
ïu©blhU MjÇ¥òfŸ ne®ªâU¥gJ g‰¿ eh« fÊngUtif
mil»‹nwh«. m›ÉU bgU« MjÇ¥òfS« âUths®fshd âU.
É. fÈahzRªju KjÈah®, lh¡l® tujuh#&Y ehíLfh® M»at®
fË‹ c©ik cz®¢áfËÅ‹¿ vGªjitfnsahF«.
âU. KjÈahut®fŸ gh®¥gd¤ jiytuhd âU. ÓÅthr¥
gh®¥gdU¡F ÉL¤JŸs ïWâ¡ foj¤âY«, gh®¥gd¡ fÄ£oahd
fh§»u° fÄ£o¡F mD¥ãíŸs Ô®khd¤âY« * (Ô®khd efiy
k‰nwh® g¡f¤âš fh©f) bjh¡»ÆU¥gJ v‹d? bj˪j áªijíl‹
RU¡fkhí« •E£gkhí« neh¡F§fhš mj‹ c©ik òydhF«.
m~jhtJ “j§fsJ (Ia§fh®) jiyikÆš el¡F« ïa¡f¤âš
x¤JiHahik¤ j¤Jt« fhz¡ »il¡fÉšiy; áy Raey¥ òÈfŸ
x¤JiH¥ò eh£l§ bfh©L fh§»ui[ ta¥gL¤â¡ bfh©lh®fŸ.
eh‹ ïij m¿ahkš c§fisbašyh« e«ã nkhr« nghÆnd‹.
ïJfhiy ÉʤJ¡ bfh©nl‹; Éil jhU§fŸ” v‹gnjah«.
lh¡l® tujuh#&Y ehíLfh® mt®fnsh ï¥ gh®¥gd®fËl«
Mâ Kjš e«ã¡ifÆšyhâUªJ« ‘njr«’ ‘njr«’ v‹D« bgauhš
j‹dhš ïa‹wtiu ï¥gh®¥gd®fisí«, mt® j« Nœ¢á Kiw
fisí« MjǤnj tªjh®. v›tsî MjǤJ« lh¡l® ehíLfh®
f©Q¡F njr« cU¥gLtjhŒ njh‹whjnjhL, j‹idna gh®¥gd
Mâ¡f¤â‰F xU MíjkhŒ cgnah»¤J¡ bfhŸStjhfnt njh‹¿
É£lJ. Mjyhš mt® Éil nfshkny Éy»É£lh®. m~jhtJ,
jÄœehL fÄ£oÆÈUªJ xnu KothŒ Éy»¡ bfh©lh®. mtuJ
uhÍdhkh¡ foj¤âš bjh¡»ÆU¥gJ ahbjÅš * * (ïijí« k‰nwh®
g¡f¤ âš fh©f) “gh®¥gd Mâ¡f¤â‰fhf fh§»ui[ cgnah»¤J¡
Fo muR - 1926 ( 1) 402
bfh©L Ú§fŸ brŒí« fhÇa¤â‰F eh‹ clªijahÆU¡f KoahJ”
v‹gnjah«.
nah¡»akhd gh®¥gdušyhjhU¡F ïÅ v‹d rh‹W nt©
L«? vÅD« ïitfŸ ï¥gona KoîWkh? ït®fŸ ïª ÃiyÆny
ïU¡f ekJ gh®¥gd®fŸ É£LÉLth®fsh? vd¥ gy® Iíwyh«.
VbdÅš ekJ gh®¥gd¤ jiyt®fË‹ nkh£lh® thfd§fS«
mtru¤ jªâfS« ïuha¥ng£il¡F« F‰why¤â‰F« gwªJ bfh©
oU¡»‹wd. Û©L« mt®fis ïG¤J nr‰¿š EiH¤J Äâ¤jhY«
Äâ¥gh®fŸ. vJ v›thwhÆD« Mf mj‹ Koit¥ g‰¿ ïÅ
ek¡F ftiyÆšiy.
Mdhš, “fh§»u° f£lis”, “fh§»u° f£lis” v‹W«
“njr¤â‰F VjhtJ xU njÓa fhÇa« nt©lhkh?” v‹W« “ï¥
nghJ cŸs ïa¡f§fËš Rauh{a¡ f£á x‹nw K‰ngh¡FŸs
f£áahŒ - ehzaKŸs f£áahŒ - f£L¥ghlhd f£áahŒ ïU¡»w”
bj‹W« brhšÈ¡bfh©L gh®¥gd®fis¤ bjhl®ªJ elªJ öJ
br‹W tÆW ts®¤j juf®fshd njr g¡j®fŸ, njÓa¤ bjh©l®fŸ,
fh§»u° ãurhuf®fŸ M»nahÇ‹ fâ v‹dthFbk‹gnj ïJ
nghœJ e«Äil vGªj Édh. c©ikÆnyna ï¥bghšyh¥ gh®¥g
d®fË‹ Nœ¢áfis m¿ahkš âU. KjÈah®, lh¡l® ehíLfh®
KjÈa jiyt®fis¥ ngh‹W e«ã nkhr« nghd Raey« ngzhj
c©ik njr¥ g¡j®fŸ, bjh©l®fŸ, ãurhuf®fŸ áy® ïU¡fyh«.
m‹ndhU« ït®fis¥ ngh‹nw ïÅ ÉʤJ¡ bfhŸth® vd
e«ò»nwh«. ïJtiu eh« jŤJ ËW ï¥nghÈ ïa¡f¤ijí«
gh®¥gd® j« Nœ¢áiaí« jh¡»aj‹ gadhf e«ik¥ gy® ngh‰¿
ÆU¥ãD«, áy® ö‰wY¡F«, bghŒ¥ gÊfS¡F«, tirbkhÊfS¡
F« cŸsh»ÆU¡F« Éõa« thrf®fS¡F És§»ÆU¡fyh«. mJ
g‰¿ xU á¿J« eh« ftiyíwÉšiy. r®¡fhiu¤ jh¡FgtU¡F
áiwthrK«, ekJ gh®¥gdiu¤ jh¡Fgt®fS¡F gÊ¢brhšY«
»il¡fhk‰ nghfh.
r®¡fhU¡F¥ gyÄU¡»‹wikah‹ mt®fŸ ijÇakhŒ K‹
tªJ e«ik¥ ão¤J¤ j©o¤J¢ áiw¡fD¥ò»wh®fŸ. Mdhš, ekJ
gh®¥gd®fS¡nfh m¤jifa gyÄšiy. Nœ¢áí« jªâuKnk
mt®fsJ gy«. mijna mt®fŸ cgnah»¤J btšy¥ gh®¥gh®fŸ.
m«KiwÆš jh§fS« j§fshš Mfhj rka§fËš áy ‘X£L’
fS¡F« ‘fhÈ’fS¡F« gz« bfhL¤J¤ ö‰wî« bghŒ¥gÊ
Rk¤jînk brŒa¡TL«. ïit mid¤ijí« vâ®gh®¤nj eh«
ï¤JiwÆš ïw§»ndhnka‹¿, e«ik ï¥gh®¥gd®fŸ óÍ¥gh®fŸ
v‹w mthîl‹ ïw§»ndhÄšiy. vdnt, ï¥gÊfshY«
403 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
Nœ¢áfshY« ek¡F v›Éj fZlnkh m‹¿ eZlnkh V‰goD«
mt‰iwí« ijÇa¤Jl‹ r»¤nj ÔUnth«. ïÅí« ekJ brhªj
eZl«, fZl«, ek¡F ehza¡ Fiwî KjÈad V‰gL¤j nt©L«
v‹gjhf¢ brŒí« gÊ¥ ãurhu¤â‹ gy‹ M»a ïitaid¤ijí«
ï¡fUk¤â‰F MFâahŒÉl¤ jahuhfnt ïU¡»nwh«. eh« vL¤J¡
bfh©l fUk« ek¡F bgÇnja‹¿ mj‹ gydhŒ ekJ fâ v‹d
thF« v‹gJ ek¡F¥ bgÇjšy. Mjyhš ekJ e©g®fS« mij¥
g‰¿ ftiyíw nt©oaâšiy. e©g®fŸ e«ik MjǤJ vGâa
gy f£Liufis¥ ãuRÇ¡fhjJ g‰¿ bghW¤jUs nt©L»nwh«.
ïªÃiyikÆš jÄH®fshd gh®¥gdušyhjh® ïÅ¢ brŒa
nt©oaJ v‹dbt‹gJjh‹ eh« ïJ nghœJ K¡»akhŒ¡ ftÅ¡
f¤j¡fJ. gh®¥gd®fŸ K‹nd‰w¤â‰F fh§»u°, ϪJ kfhrig,
tUzh°uk j®k rig M»a v¤jidnah °jhgd§fŸ ïU¡»‹wd.
k‰W« ntW v¤jifa bghJ ey¢ rigfŸ v‹W V‰gL¤âdhY«
mt‰¿‰FŸS« jh§fŸ •EiHªJ bfh©L mt‰iwí« j§fŸ
ta¥gL¤â¡ bfhŸS»wh®fŸ.
gh®¥gdušyhjhU¡nfh ï›îy»nyna “bj‹ ïªâa ey
cÇik¢ r§f«” v‹»w °jhgd« x‹nw br‹idÆÈU¡»wJ.
mJî« ešy ntisahŒ gh®¥gd®fis¢ nr®¥gâšiyba‹w Éâ
Éy¡FlÅU¥gjhš mij¥ gh®¥gd®fŸ tr¥gL¤â¡ bfhŸs
ïayhJ nghƉW. MÆD« gh®¥gd®fË‹ v›tsnth Nœ¢áfshš
mij¤ jiybaL¡fbth£lhkš mG¤â it¡f¥g£oU¡»wJ. ïij
monahL xÊ¥gj‰fhfnt, gh®¥gdušyhjhÇš áyiu ta¥gL¤â,
áyî¡F¥ bghUŸ bfhL¤J V‰ghL brŒJ, br‹id khfhz r§f¤
ij¤ njh‰WɤJ mjdhyhd bfhŠr rfha¤ijí« rhâ¤J¡bfh©l
ãwF ït®fË‹ Nœ¢á btËahF« rka« gh®¤J mij xʤJ
É£ld®.
Mfnt, ï¥nghJ gh®¥gdušyhjhU¡bfd r_fÉaY¡F«,
muáaY¡F« °jhgd« nt©Lkhdhš #°o° f£á vd¥gL«
bj‹Åªâa eycÇik¢ r§fkh»a Äjthj¡ bfhŸif bfh©l
°jhgd« x‹nwÆU¡»wbj‹W T¿ndh«. Mjyhš, gh®¥gduš
yhjh® r_f e‹ikiaí« ÔÉu muáaš bfhŸifiaí« ÉU«ò
»wt®fŸ m¤bj‹Åªâa ey cÇik¢ r§fkhd #°o° f£áÆš
nr®ªJ mij RthÔd¥gL¤â¡ bfh©L, mâÅ‹nw ÔÉu »s®¢á
brŒjš nt©L«. m¡f£áÆÅl¤J btW¥ò ïU¡Fnkahdhš
r_fÉaY¡F«, muáaY¡F« bghJthd bfhŸiffis mik¤J
“njÓa¥ gh®¥gdušyhjh® fHf«” v‹gjhf x‹iw V‰gL¤â mj‹
thÆyh‹ ï¡fhÇa§fis el¤jš nt©L«. ï~jšyhJ gh®¥gd®
Fo muR - 1926 ( 1) 404
bk¢R«go #°o° f£áia â£LtJ« gh®¥gdušyhjh® bk¢R«go
ãuhkÙa¤ij¤ â£LtJkhd FŸseÇ ntiy ïÅ cjtnt cjthJ.
cWâahŒ, ijÇakhŒ, M©ikíl‹ btË tªJ jh‹ Mfnt©L«.
ekJ neh¡fK« fU¤J« v‹dbtd thrf®fŸ m¿a ÉU«ò
tnuš gh®¥gdušyhjh® r_f K‹nd‰w§ fUâ ciH¡F« bj‹Åª
âa ey cÇik¢ r§f¤ij¡ if¥g‰¿, mâš kfh¤khÉ‹ îkhz¤
â£l¤ij¥ òF¤â, mijna gh®¥gdušyhjhÇ‹ r_fÉaš-muáaš
°jhgdkhf M¡»¡ bfhŸsyh« v‹nw njh‹W»wJ. mJ ïayhJ
v‹W njh‹¿dhš âU. fÈahzRªju KjÈah®, lh¡l® tujuh#&Y
ehíL, #dh¥ bksyhdh rhÏò, âUths®fŸ r¡fiu¢ br£oah®,
MÇah, v°.ïuhkehj‹, j©lghÂ¥ ãŸis KjÈnahU« k‰W«
x¤JiHahikÆš <Lg£L fZl, eZl§fis V‰W cWâíl‹
ciH¤J tªj gh®¥gdušyhj njrg¡j®fS« x‹W nr®ªJ v›Éj
â£l§bfh©l °jhgd« nt©Lbk‹»wh®fnsh m›ÉjkhfthtJ
V‰ghL brŒjš nt©L«. ïŤ jhkâ¤jhš Mg¤J¡FŸshf
neU« v‹gij¤ bjÇɤJ¡ bfhŸS»nwh«.
Fo muR - jiya§f« - 20.06.1926
* g£l§ TlhJ
jÄœ eh£L¡ fh§»uÞ fÄ£o¤ jiyt® âU. vÞ. $Ãthr
Ia§fhU¡F âU. fšahzRªâu KjÈah® fh§»uÞ fÄ£o¡
Fjh‹ bfh©Ltu ïU¡F« Ô®khd¤ij¥g‰¿ vGJtjhtJ.-
m‹gh®ªj jiytnu, tz¡f«. tu¥nghFŠ br‹id¢ r£l
rig¤ nj®jY¡F fh§»uÞ Rauh{a¡ f£á¤ bjhl®ò bfh©L
mng£rfuhf ÉF« rnfhjuUŸ áy® g£lŠ Rk¥gJ g‰¿í«,
murh§f¤jh® jathš Ãakd« bg‰¿U¥gJ g‰¿í«, fjUilÆš
g‰¿HªâU¥gJ g‰¿í«, jÄœeh£L m‹g® áy® foj« ÉL¤âU¡
»wh®. mij¥g‰¿¥ bghJ #d§f£F ( 11 - 6 - 26 ) “etr¡â” thÆ
yhf¥ gâÈW¤nj‹. m¥ gâiy neh¡FkhW j§fis nt©L»nw‹.
j§fis¥nghy k‰w mng£rf®fSÄUªjhš Ia¥gh£o‰F
ïl« V‰glš mÇJ. áy mng£rf®fŸ g£ljhÇfshfî«, murh§f¤
jh® jathš Ãakd« bg‰wt®fshfî«, fjÇš g‰¿šyhjh®fshfî«
ïU¤jš c©ik. ït®fŸ ehis gjÉ V‰fkh£lh®fŸ v‹gj‰F
v‹d cWâ? ït®fŸ g£l KjÈat‰iw¤ JwªJ, fjUilÆš g‰W¡
fh£odhy‹¿ v‹ ngh‹wh®¡F e«ã¡if V‰glhJ.
ï¥bghGJ eh« tH tHbt‹W ïU¥nghkhÆ‹ ã‹nd tUªj
neU«. ï¥bghGnj v¢rÇ¡ifahÆU¤jš nt©L«. f£L¥
405 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ghLfis¤ jsu Él Él ekJ f£áÆ‹ M¡f§ F‹WtJ â©z«.
fh§»uáš x¤JiH¥ò EiHahjthW fh¤jš nt©Lbk‹D«
F¿nahL j§fSl‹ nr®ªJ ciH¡»‹nwnda‹¿ ntW v¡F¿
nahL« ciH¡»‹nwÅšiy v‹gJ j§f£F¤ bjÇí«. g£l¤ij
ïʤJ ïʤJ¡ T¿ g£ljhÇfis MjÇ¥gJ mwkhf¤ njh‹w
Éšiy. T®¤j kâíila j§f£F Ãiyia ï‹D« ÉǤnjhj
nt©Ltâšiy.
jÄœ eh£L¡ fh§»uÞ fhÇa îthf¡ T£l¤âyhjš, bghJ
T£l¤âyhjš ÑœtU« Ô®khd§ bfhzu cWâ bfh©oU¡»nw‹.
mj‰F¤ jh§fŸ Jiz òÇåbud e«ò»nw‹. m¤Ô®khd¤ij tu¥
nghFª jÄœeh£L¡ fh§»uÞ fhÇa mšyJ bghJ¡T£l¤âš
»s¤JkhW nt©L»nw‹.
Ô®khd«
fh‹ó® fh§»uÞ Ô®khd¤J¡»z§»¢ br‹id¢ r£lrig
mng£rfuhf ÉgtUŸ vtnuD« g£ljhÇahfî«, murh§f¤jh®
jathš v›tik¥ãyhjš Ãakd« bg‰wtuhí«, fjUilÆš
g‰¿šyhjtuhí ÄU¥gnuš m‹dh® Kiwna g£l¤ijí«, Ãak
d¤ijí« Jw¡FkhW«, fjUilÆš g‰W¡ bfhŸSkhW« ï¡T£lª
Ô®khÅ¡»wJ.
13-6-26. âU.É.fÈahzRªju‹
* * lh¡l® tujuh#&Y ehíL khfhz fh§»uÞ
îthf¡ fÄ£oÆÈUªJ ÉyF»wh®
jÄœehL khfhz fh§»uÞ Ã®thf¡ fÄ£oÆÈUªJ«, fh‹ó®
fh§fuÞ Ô®khd¥ ãufhu« mik¡f¥g£l bry¡L fÄ£oÆÈUª J«
j«Kila gjÉfis lh¡l® ã. tujuh#&Y ehíL mt®fŸ ïuhÍ
ehkh¢ brŒJÉ£lh®. njÓathâahf ïU¡F« jh« fh§fuÞ bgauhš
jiyt®fŸ brŒí« g‰gy jtWjšfS¡F mDkâ¤J¡ bfh©L
ïU¡fKoahbjd¡ TW»wh®. r_f¢ r©ilfŸ mâfÇ¥ gJ«,
g£ljhÇfS¡F fh§fuÞ mng£rf®fshf Éf mDkâ bfhL¤jJ«
ït® ïuhÍehkh brŒjj‰F¡ fhuz§fbs‹W Tw¥ gL»‹wJ.
Fo muR - 1926 ( 1) 406
tF¥òthÇ ãuâÃâ¤Jt¤â‹ bt‰¿
jhœªj tF¥ghU¡F« bjhÊyhs®fS¡F« jÅ¥ ãuâÃâ¤J
t« V‰gL¤j nt©L« v‹gij ekJ gh®¥gd®fŸ v›tsnth
j§fŸ Nœ¢áÆ‹ _y« v⮤J«, $kh‹ #antY ngh‹wt®fis
Éiy¡F th§» j§fSl‹ nr®¤J¡bfh©L j§fS¡F tF¥òthÇ¥
ãuâÃâ¤Jt« nt©lh« v‹W r¤j« nghl¢brŒJ«, r®¡fh® m›
tF¥ò¡bf‹W ãuâÃâ¤Jt« bfhL¡f gh®Èbk©oš r«kâ¤J
É£lh®fŸ. bjhÊyhs®fS¡F« mJnghynt gh®¥gd®fË‹ v›t
snth Nœ¢áfis Û¿ jÅ¥ ãuâÃâ¤Jt« bfhL¡f¤ Ô®khŤJ
É£lh®fŸ. ïij¥gh®¤j gh®¥gd¥ g¤âÇiffŸ j§fŸ Nœ¢áfS«
K£L¡f£ilfS« gÈ¡fhkš nghŒÉ£lij _oit¤JÉ£L
bjhÊyhs®fS¡F« jhœ¤j¥g£l tF¥gh®fS¡F« ešy ãŸisfŸ
nghš “ïÅ R«khÆU¡f¡ TlhJ; mªjªj tF¥gh® t‰òW¤j nt©
L«” v‹W “nfhÊ âUoí« Tl¡ FyhîtJ” nghš ‘RnjrĤâu‹’
KjÈa g¤âÇiffŸ vGJ»‹wd. v¥go ïUªj nghâY«, tF¥ò
thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« »il¥ gj‰F ah® vªj tF¥gh® cjÉahÆUªjh
Y«, vªj tF¥gh® ÉnuhjkhÆUªjhY«, ïÅ mij¥ g‰¿ ftÅ¡
fhkš ï›tF¥ãd® x‰WikahÆUªJ j§fŸ tF¥ig¢ nr®ªj
c©ik¤ jiyt®fis¥ ã‹g‰¿, ïij ÃiyÃW¤â, mjdhš
V‰gL« KG gyidí« j§fŸ tF¥ò K‹nd‰w¤â‰F Mjhukh¡»¡
bfhŸs nt©L«. vªj fhuz¤ij¥ g‰¿í« r®¡fh® Ãakd¤â‰nfh
bghJ¤ nj®jÈš j§fS¡bf‹W °jhd§fŸ xJ¡» it¥gj‰nfh
f©o¥ghŒ x¥ò¡ bfhŸs¡TlhJ. j§fŸ tF¥ò¤ jŤ nj®jš
_ynk j§fS¡F ãuâÃâ¤Jt« »il¡F«go ãua¤jd¥gl
nt©L«. ïij¥g‰¿ Ó®âU¤j¡ fÄ£oah® brŒJŸs ágh®RfËš
jhœªj tF¥ghU¡F j§fŸ ãuâÃâfis bjǪbjL¡f V‰ghL brŒa
br‹id ft®bk©L¡F V‰fdnt mâfhuÄU¥gjhŒ¤ bjÇ»wJ.
Mdhš ïJtiu mJ mkY¡F tubth£lhkš _o it¡f¥g£L
É£lJ. ïÅahtJ mij btË¡bfh©L tu Ka‰á¡f nt©oaJ
jhœªj tF¥gh® v‹W brhšy¥gL« r_f¤ij¢ nr®ªj jiyt®
fSila flik v‹gij bjÇɤJ¡ bfhŸS»nwh«.
Fo muR - f£Liu - 20.06.1926
407 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 fhÇa¤âš x‹iwí« fhnzh«. Inah! Rauh{a¡føna ! c‹id
kâ¡F« #d§fS« ïU¡»wh®fns! mt®fis Ãid¤J mGtjh?
mšyJ c‹id Ãid¤J mGtjh?

Fo muR - f£Liu - 20.06.1926

ïJ v‹d khd¡nfL
br‹id¡ fh®¥gnuõÅš Rauh{a¡ f£á¤jiyt® $kh‹
rhÄ bt§flh#y« br£oah® òSFtâš nfhit $kh‹ á.É.bt§
f£lukzŒa§fhiu b#ƤJÉ£lh®. $ Ia§fh® KjÈš jdJ
bj‹id ku¤âš fŸS¡F K£ona f£lÉšiy v‹wh®. ãwF
bjSî¡F kh¤âu« K£o f£odjhŒ¢ brh‹dh®. “br‹w tUõ«
nfhã kfheh£oš bj‹id ku§fis IªJ tUõ¡ F¤jif¡F¡
bfhL¤JÉ£nl‹. F¤jif¡fhu‹ f£odhš eh‹ v‹d brŒa£L«
v‹W brh‹Ünu ï¥bghGJ monahL ïšiy v‹»Önu ïJ v‹d
bghŒ” v‹W nf£f jiy FŪJ bfh©lh®. filáahf ntW tÊ
Æšyhj nghJ “eha¡f® v‹id nkh£lh® fh® nf£lh®, eh‹ bfhL¡
fhjj‰fhf v‹id¡ bfL¡f¥ gh®¡»wh®” v‹W mGjh®. ekJ
br‹id¡ fh®¥gnuõ‹ jiyt® rhÄbt§»lhry« br£oahnuh
fh®¥gnuõ‹ gz¤âš j‹ å£L¡F blÈngh‹ it¤J¡ bfh©
lij¥ g‰¿ nf£lhš r®.ã.âahfuha br£oah® it¤J¡ bfh©lh®,
mjdhš ehD« m¥gona it¤J¡bfh©nl‹ v‹wh®. r®.ã.o.br£
oah® fh®¥gnuõ‹ gz¤âš blÈngh‹ it¤J¡ bfhŸsÉšiy
v‹W Mjhu« fh£oaã‹, mj‰fhf k‹Å¥ò nf£L¡bfh©L jÂ
fhry« br£oah® it¤J¡bfh©lh®, mjdhš it¤J¡ bfh©nl‹
v‹wh®. mtU« it¤J¡ bfhŸsÉšiy v‹W Mjhu« fh£odhš
ï¥nghJ âUkiyãŸis it¤J¡bfh©lh®. mjdhš it¤J¡
bfh©nl‹ v‹»wh®. ï¥gona ïJ v§F nghŒ ÉFnkh bjÇa
Éšiy.
jÉw, jh‹ xUnghJ« #°o° f£áÆš nruÉšiy v‹»wh®.
nrUtj‰fhf jh‹ ngh£l É©z¥g¤ij fh£odhš, bjY§f® fø
c©lh¡Ftj‰fhf #°o° føÆš nr®ªnj‹ v‹W brhšY»wh®.
ïJ v‹d khd¡nfL? gÇR¤jK« f£L¥ghL« x‰Wikí« ïU¥g
jhŒ brhšy¥gL« Rauh{a¡ f£áÆš bghŒ brhšY»w Éõa¤âš
jh‹ gÇR¤jkhd bghŒí«, všnyhU« f£L¥ghlhf¢ brhšY«
bghŒí«, mŒa§fh® br‹w tÊÆnyna br£oah® bršY»wJ
v‹»w x‰Wikahd bghŒíkhŒ ïU¡»wnj jÉw ntWnah¡»a khd

Fo muR - 1926 ( 1) 408 409 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


nfhãÆš âU. ÓÅthrŒa§fh® ehlf¡
f«bgÅ
nfhãbr£oghisa« v‹gJ gy ãugy Foahd ÄuhRjhu®
fis íilaJ. m§FŸs óÄfŸ MâÆš mªj jhÿfh gh®¥gd
ušyhj ntshs®fS¡nf ÆUªJ tªjJ. ï¥bghGnjh mit
Vw¡Fiwa KGtJ« mlkhd«, ngh¡»a«, »ua« _ÈakhŒ nfhã
gh®¥gd®fis¢ nr®ªâU¥gJl‹ ÄFâí« nry«, nfhaK¤ö®,
br‹id KjÈa Íšyh¡fËš ïU¡F« gh®¥gd t¡ÑšfS¡F«,
c¤ânahfÞj®fS¡Fnk brhªjkhÆU¡»wJ. Fo¤jd¡fhu®fŸ
ïªj¥ gh®¥gd®fis ‘RthÄfns’ v‹W T¥ã£L¡bfh©L mt® fŸ
ã‹dhš R‰W»wt®fshfntÆU¡»wh®fŸ. mšyhkY« bgU« ghY«
ïªj¡ Foahdt®fis j¥ò tÊ¡F¡ T£onghtJ« t¡Ñš å£L¡F¡
T£o¥ nghtJ« Njhl¡ T£o¥nghtJ«, mt®fŸ fÈ ahz
fhy§fËš mt®fS¡F btË C®fËš ïUªJ jhá, ntáfisí«
gh®¥gd ɤth‹fisí« miH¤Jtu¢ brŒJ mt® fS¡F MÆu«
g¤jhÆukhf¢ bryî brŒa¢ brŒtJ« áy® mt® fËl« juF
th§FtJkh»a ïitfËdhš Foahdt®fis¡ fl‹ fuuh¡»
áyiu¥ gh¥guh¡» mt®fŸ óÄfis vGâth§FtJ« ïªj áy
gh®¥gd®fnsahF«. ï›tsî nah¡»aijÆš cŸs j§fŸ
T£l¤ij¢ nr®ªj xU Ia§fhU¡F X£L th§»¡ bfhL¥gj‰F mªj
C®fËš thÆšyh¥ ó¢áfS« rhJ¡fSkhd ïu©blhU Foahd
t®fis¡ if Míjkhf it¤J¡bfh©L, fh‹gu‹Þ v‹w muáaš
Éõa¤â‹ nguhš xU âU£L¡ T£l« T£o, mj‰F xU gh®¥g
diu jiytuhf¤ bjǪbjL¤jjhŒ V‰ghL brŒJ, áy gh®¥gd
ušyhj nguhir¡fhu®, mjhtJ X£L nt£il¡fhuiuí« T£o
it¤J¡bfh©L, gh®¥gdušyhjhÇY« fhÈfshd ïu©blhU
MŸfisí« T£oit¤J ït®fŸ bgauhš X£L bgw¢brŒí«
Nœ¢á ehlf¤â‹ nah¡»aijia v‹dbt‹W brhšYtJ?
ehlf¤â‹ ma‹ uh#gh®£lhd jiyt® âU. ÓÅthrŒa§fh®
ngáajhtJ:- “gh®¥gdušyhjh® f£áahd #ÞoÞ f£áia bt£o¥
òij¡fnt©L«.gh®¥gdušyhjhÇ‹ e‹ik¡F ghLgL« âU. <.bt.
Fo muR - 1926 ( 1) 410
ïuhkrhÄ eha¡fiu bt£o¥ òij¡f nt©L«.” ïitjh‹ m¡»uh
rd® ãur§f¤â‹ RU¡f«. ïij¥ ngR«nghnj mt® _®¢irah»
ÑnH ÉGªJ MÉ CŠryho Ãiy bg‰wjh«. ehlf¤â‹ ma‹ Þâß
gh®£lhd âU. á.É. bt§f£lukzŒa§fhnuh “eh‹ kfh fh§»uÞ
gâÉuij’ ï‹dK« f‹Åna fÊaÉšiy. <.bt. ïuhk rhÄ eha¡f®
ng¢ir e«ghÔ®fŸ; mt® âUl®, bghŒa®, v‹id¡ f‰gÊ¡f¥
gh®¤jt®, eh‹ xU ehS« f‰gÊaÉšiy.” v‹W jiykÆiu
mÉœ¤J ÉǤJÉ£L, khuo¤J¡bfh©lJjh‹ bg© ntõ¤â‹
eo¥ò. ïªj¥ gâÉuij¡F MŸfis¡ T£oÉ£L tÆW ts®¡F«
njhÊfshd áy gh®¥gdušyhj ãurhuf®fnsh “ Mkh«! Mkh«,!
eha¡fiu e«ghÔ®fŸ. $kh‹ bt§f£lukz mŒa§fh® kfh
gâÉuij. vd¡F¤ bjÇahkš mt® xU fhÇaK« brŒâU¡f
KoahJ. v‹id it¤J¡bfh©Ljh‹ v‹dhšjh‹- mt® všyh¡
fhÇaK« brŒ»wJ; ï‹dK« ahUila ifí«glnt ïšiy.
Mjyhš eha¡f® th®¤ijia e«ghÔ®fŸ,” v‹W brhšÈ X£L
th§FtJ jh‹ m¤njhÊfSila eo¥ghŒ ïUªjJ. ï¡fhÇa§f
S¡F¤ âiu ão¤J« Ôt£o ão¤J« ÉgJjh‹ nfhã gh®¥gd®
fshd Ia§fh® ehlf¡ f«bgÅÆ‹ á¥gªâfsJ eo¥ghŒ ïUªjJ.
cg ntõ¡fhu®fshd gh®¥gdušyhj r£lrig bk«g®fnsh, ah®
eo¥ò rÇahÆUªjhY« rÇ, ah® eo¥ò rÇahÆšyhÉ£lhY« rÇ,
v§fis¥ bghW¤jtiu v§fS¡F X£L bfhL§fŸ v‹gnj
mt®fŸ eo¥ghÆUªjJ. ïªehlf¤â‹ bgUikia És«gu¥ gL¤â
neh£OÞ ÉÅnahf« brŒtnj gh®¥gd¥ g¤âÇiffË‹ flik
ahÆUªjJ.
KoÉš všyh nah¡»aijí« btËah»É£lJ. mjhtJ ïªj
ehlf« elªj 4, 5 ehŸfS¡FŸshf nfhã ãuKf®fS« bghJ
#d§fS« ït®fË‹ nah¡»aijia m¿ªJ, c©ik m¿a
Mir¥g£L, ntW xU T£l« T£o, âU. <.bt. ïuhkrhÄ eha¡f
iuí« âU. v‹. j©lgh ãŸisiaí« tutiH¤J c©ikia
btËÆL«go nf£L¡ bfh©lh®fŸ. mªj¥gona xU bgÇa
ãuâÃâ¤Jt¡ T£l« T£o m¡ T£l¤âš m›ÉUt®fS« âU,
vÞ. ïuhkehj‹ mt®fS« k‰W« âU, vÞ.ã. »UZzŒa®, âU. Í.É.
ehuhazŒa® M»at®fS« ngádh®fŸ, ngáa Éõa« kWKiw
btËahF«.
MdhY« T£l Mu«g¤ânyna âU. vÞ. ã. »UZzŒa®
vGªJ 4, 5 ehis¡F K‹ ïªj CÇš fh§»uá‹ bgauhš xU ehlf«
elªjbj‹W«, mJ fh§»u[&¡F r«kªj¥g£ljšybt‹W«, mJ
bghJ#d§fshš el¤j¥g£ljšybt‹W«, ahnuh áy® j§f S¡F
411 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
nt©oa áne»j®fS¡fhf r£lrig¡F X£L th§» bfhL¡f brŒj
Nœ¢ába‹W«, mâš gy xG¡fÄšyhj fhÇa§fŸ elªâU¡
»wbj‹W«, m¡T£l¤âš kfh¤khit¥g‰¿nah mt® bfhŸif
fis¥ g‰¿nah xU ãuÞjhgK« ïšiyba‹W«, ïu©blhU
njrg¡j®fis â£LtJ« v¥go X£L r«ghâ¥bj‹gJnk K¡»a
ÉõakhÆUªjbj‹W«, jiytiu bjǪbjL¤jâš bfhŠrK«
ò¤ârhȤjdkhŒ elªJ bfhŸsÉšiyba‹W«, ïJ nghynt
cŸq® Éõa§fËY« gy jtWfŸ brŒJ tU»‹wh®fbs‹W«,
tªâU¡F« fdth‹fŸ c©ikahd Éõa¤ij¢ brhšth®fŸ,
ftdkhŒ nf£f nt©L« v‹W«” brh‹dh®. k‰w Éõa« ã‹dhš.
xU ÃUg®
Fo muR - f£Liu - 20.06.1926
Fo muR - 1926 ( 1) 412
nfhãÆš kh bgU§T£l«
rnfhju®fns!
áy âd§fS¡F K‹ ïªj ïl¤âš elªj kfheh£oš gy®
v‹id thÆš tªjgo â£oajhf¡ nfŸÉ¥g£nl‹. mij¢ r»¡fhj
áy ãuhkzušyhjh® v‹id ï§F tªJ c©ik Éõa§fis¥ g‰¿
ngrnt©Lbk‹W nf£L¡ bfh©ljhš ï‹W eh§fŸ tªâU¡
»nwh«. K‹dhš tªjt®fŸ elªJ bfh©lJ nghš eh§fŸ ï§F
ahiuí« â£Ltj‰F tuÉšiy; mªj v©zKÄšiy. $kh‹
j©lghÂ¥ ãŸisat®fŸ jkJ ãur§f¤âš ekJ eh£o‰F
ãuhkz®fshš V‰g£oU¡F« bfhLikia¡ F¿¥ã£lh®. mt®
vL¤J¡fh£oa ɤâahr§fis¤ âU¤j nt©Lbk‹»w MirÆdh
nyna ãuhkz®fshš ekJ r_f¤â‰F ne®ªj Mg¤Jfis¢ brh‹
dh®. k‰wt®fbsšyh« j‹id ešyt‹ v‹W brhšy nt©Lbk‹
»w Raey¤njhL mt® ngrÉšiy. vL¤J¡fh£oa F‰w§fŸ Ú§f
î«, tF¥ò¥ ãz¡FfŸ xÊaînk mt® F¿¥ã£L¥ ngádh®.
tF¥ò¥ ãz¡F
j‰fhy¤âš tF¥ò¥ ãz¡FfŸ ïšiyba‹W kiw¤J
it¤J¥ ngRtâš gyÅšiy. e« ânuf¤âš xU ò© c©lhdhš
mij kiw¤J¡ f£oit¤J¡bfh©oUªjhš mJ ânuf« óuhití«
bfL¤JÉL«. mij mW¤J M‰¿É£lhš mJ clnd M¿tU«.
mJ nghy F‰w§fisí« Fiwfisí« vL¤J¡fh£o kh‰¿¤jhdhf
nt©L«. tleh£oš ïªJ K°ä« tF¥ò¢ r©ilfŸ mâfkhf
V‰g£L¡ bfh©nl tU»wJ. fšf¤jhÉš ïªJ K°ä« fytu«
_©oU¡»wJ; g«ghÆY« òifªJ bfh©oU¡»wJ; Ó¡»u« e«
khfhz¤â‰F« tªJ ÉLnkhbtd rªnjfkhÆU¡»wJ. åu®fshd
kfkjÈ KjÈa bgÇa njr g¡j®fŸ Tl ï¥bghGJ ïU¡F« Ãiy
ikia¥ gh®¤J njr¤ijÉl ï°yh« bgÇaJ v‹W brhšÈ É£
ld®. 7 nfho K°ä«fŸ 24 nfho ïªJ¡fËl« moikahf Koah
bj‹W mt®fŸ vL¤J¡ fh£L»‹wd®. fhuzbk‹d? mt®fŸ åu®
fsšyth? »¢áY bgÇa njr g¡j®, gŠrhãš mtiu ft®bk©lh®
ufáakhŒ¡ bfh©L nghdâdhšjh‹ m›tsî #d§fŸ cÆiuí«
413 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
É£ld®. x¤JiHahikna mtuhšjh‹ m§F c©lhdbj‹W
brhšyyh«. m¤jifatU« j§fŸ tF¥ò eynd ãujhdbk‹W
brhšY»wh®. ehS¡F ehŸ fh§»ui[ É£L všyh kfkâa e©g®
fS« Éy» É»‹wd®.
tF¥ig kwªjt® vtUs®?
ï¥nghJ jÄœeh£oY« fh§»u° fÄ£oÆš tF¥ig kwªj
VjhtbjhU kâ¥òŸs ãuhkzušyhjh® ïU¡»wh®fsh v‹W ghU§
fŸ. $kh‹ M®.nf. õ©Kf« br£oahÇU¥gjhf Ú§fŸ brhšY
»Ö®fŸ. mtU« tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nt©lhbk‹W brhšy
Éšiy; tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nt©Lbk‹»wh®. $kh‹
o.v.ïuhkȧf« br£oahÇU¡»wh® v‹W brhšYå®fŸ. mtiuí«
neÇš nghŒ¡ nf£nlh«. mt® “eh‹ btF fhy¤â‰F K‹ndna
tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nt©Lbk‹W mj‰FÇa ïa¡f¤ijí«
Mu«ã¤âU¡»nw‹; Ú§fbsšyh« ï¥nghJ tªjt®fŸ” v‹W
v§fËl« brh‹dh®. $kh‹ âU.É. fÈahzRªju KjÈah® mt®
fS« fh§»uÌÈUªJ Éyf Mu«gkhŒ É£lJ. $kh‹ lh¡l®
ehíL mt®fS« KjÈahut®fË‹ mã¥ãuha¤ij x¥ò¡ bfhŸ
tjhf “jÄœehL” jiya§f« vGâÉ£lJ. $kh‹ KjÈah® bgaiu
it¤J¡bfh©L jh‹ Rauh{a¡ f£á jÄœeh£oš elªJ tªjJ.
mtU« ï¥nghJ c©ik m¿ªJ Éyf¥ ngh»wh®. ïÅ Rauh{a¡
f£á jÄœeh£oY« rhf nt©oaJjh‹. Mdhš, mtiu Éiy¡F
th§f ãua¤jd« brŒ»wh®fŸ. tl ïªâahÉš g«ghŒ tiu Ra
uh{a¡ f£á br¤JÉ£lbj‹nw brhšyyh«. tl eh£oš ïªJ K°ä«
fytu«; bj‹dh£oš ãuhkz® - ãuhkzušyhjh® fytu«. ïªj
ÃiyikÆš tF¥ò¥ ãz¡F ïšiy v‹W kiw¤Jit¥gâš v‹d
ãunah#d«.
j‰fhy fh§»u° c¤ânahf¤â‰F kDnghL«
jgh‰bg£o
âahf cz®¢á ÃiwªâUªj fh§»u° nghŒÉ£lJ. 35
tUõ¤âa gHa c¤ânahf fh§»u° ï¥nghJ jiybaL¡f Mu«ã¤
âU¡»wJ. Mifahšjh‹ j‰fhy fh§»u° JiyªJ x¤JiHahik¡
fh§»u° c©lhf nt©Lbk‹W brhšY»nw‹. kfh¤kh fhªâ
fh§»u° kh¿ajhšjh‹ kfh¤kh e«ik É£L¥nghŒ _iyÆš
xJ§» c£fh®ªJ bfh©lh®. ï¥nghija fh§»u° c¤ânahf¤â‰F
kD nghL« jghš bg£o. kfh¤kh fhªâaofŸjh‹ x¤JiHahik¤
j¤Jt¤ij fh§»uÌš òF¤âdh®. mJ rka« fh§»uÌÅl¤âš
#d§fS¡F« e«ã¡ifÆUªjJ, x¤JiHah¤ â£l« tªjâdhš
Fo muR - 1926 ( 1) 414
mnef« Raey¡fhu®fS¡F« c¤ânahf nt£il¡fhuh®fS¡F«
ca®ªj #hâ v‹W brhšYgt®fS¡F« fh§»uÌš ïlÄšyhkš
nghƉW. Mjyhš mt®fŸ ï¥nghJ giHa c¤ânahf fh§»ui[¡
bfh©L tªJ É£lh®fŸ.
eh‹ tF¥ò cÇik nf£f¡ fhuz«
fh§»uÌY« K°ä«ä¡ rig V‰g£L mt®fS¡bfd jÅ¥
ãuâÃâ¤JtÄU¡»wJ. mj‰F¡ fhuz« K°ä«fË‹ tF¥ò
ey¤ij ehLtnjahF«. mJ nghš ãuhkzušyhjhU¡F« fh§»
uÌš jÅ¥g§F nt©L« v‹gJjh‹ vdJ neh¡f«. ekJ cÇik
ek¡F tªJÉlnt©L«. br‹id khfhz¢ r§f« ekJ cÇik
åj¤ij¡ ftÅ¥gj‰fhfnt V‰g£lJ. ehis¡F Rauh{a« tªjh
Y« ekJ Ãiyik v‹d? btŸis¡fhu moik Ú§» ãuhkz
Ç‹ moik Mtjh? v‹gJjh‹ vdJ nfŸÉ. kfh¤khÉ‹
x¤JiHah¤ â£l« eh£oš mkY¡F tªâU¡Fkhdhš eh‹ tF¥ò
thÇ¥ ãuâÃâ¤Jt« nf£oU¡f kh£nl‹. kfh¤khÉ‹ îkhz¤
â£l« Ãiwnt¿dhš r©il¡F tÊÆšyhk‰ nghF«. ï¥nghJ
kfh¤khÉ‹ â£l§fŸ kh¿¥ nghfnt, v¥go xU tF¥gh® Mâ¡f«
bgWtJ - c¤ânahf« r«ghâ¡»wbj‹»w Ãiyik tªJ É£lJ.
Mjyhš r©il V‰gl nt©oÆU¡»wJ.
gjÉ Mir ahU¡»šiy?
fZl¥g£l fhy¤âš fZl¤â‰F¥ g§bfL¤J¡ bfhŸ
thÇšiy; yhg¤â‰F k£oY« g§F¤ jfwh® tªJÉ£lJ. c¤ânahf
MirÆšyhj jiyt®fŸ ï¥nghJ fh§»uÌš ïšiy. $kh‹fŸ
o.v.ïuhkȧf« br£oahU«, M®. nf. õ©Kf« br£oahU«
fh§»uÌš ïU¡»wh®fns, mt®fS« c¤ânahf Mir¡fhu®fsh?
v‹W nf£»Ö®fŸ. M«! mt®fS« c¤ânahf¤â‰F ïufáakhŒ
cŸS¡FŸ $kh‹ ÓÅthrŒa§fhÇl« f©£wh¡L ngá V‰ghL
brŒJ bfh©Ljh‹ Rauh{a¡ f£áÆš nr®ªJ ïU¡»‹wd®. R«kh
ÆU¡fÉšiy; ï‹iw¡F« mt®fŸ ÏUja¤âš tF¥òey‹
Jo¤J¡ bfh©LjhÅU¡F«. v‹d brŒth®fŸ ght«! v¥goÆUª
jhš ïJ rka« j§fŸ fhÇa« MF« v‹gJ bjǪJjh‹ rka« nghš
el¡»wh®fŸ. ït®fŸ všnyhU« giHa fh§»ui[ c©lh¡f¥ gh®¡
»‹wd®. fhuzbk‹d? giHa fh§»u° V‰gL¤âanghnj mj‹
_y kªâu« c¤ânahf« bgWtJjh‹.
415 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
Ó®âU¤j¤jhY©lhd yhg«
c¤ânahf fh§»uÌ‹ gydhš ekJ eh£o‰F Ó®âU¤j«
ïu©L jlit r®¡fhuhš bfhL¡f¥g£lJ. Kjš Ó®âU¤j« tªjJ«
ïªJ K°ä« fyf« V‰g£lJ. r«gs§fis ca®¤âajhš tÇaâf
khŒ¢ brŒa¥g£lJ. 2- tJ Ó®âU¤jK« tªJ ek¡F v‹d »il¤
jJ? ãuhkz® ãuhkzušyhjh® føia c©lh¡»‰W. Û©L« tÇ
ca®ªjJ. ïªj Ó®âU¤j§fŸ fh§»uÌš ngh£l r¤j¤jhš V‰g£lJ.
c¤ânahf fh§»u° ïšyhâUªjhš eh£o‰F ï¤jid bfLjš
V‰g£oU¡fhJ. c¤ânahf fh§»u° ïšyhj nghJ 50,60 nfho
%ghŒjh‹ eh« tÇ bfhL¤J tªnjh«. c¤ânahf fh§»u° bg‰w
Ó®âU¤j¤â‹ gydhŒ ï¥nghJ 150 nfho bfhL¡f nt©oajh»
É£lJ. fh§»u° ïšyhj nghJ 24 nfho %ghÆš it¤âUªj
uhQt¢ bryî, c¤ânahf fh§»uÌš Ó®âU¤j« nt©Lbkd¥
go¤jt®fŸ r¤j« ngh£ljhš ï‹iw¡F 70 nfho %ghŒ uhQt¢
bryÉš ît»¡f¥g£L tU»wJ. ï¤jidí« ViHfŸ gzªjh‹
1000-¡F 5 ng®jh‹ gz¡fhu®fshÆU¥gh®fŸ. mt®fŸ tÇ bfhL¥
gij¥ g‰¿¡ ftiy Æšiy. njr¤âš 1000-¡F 900 ng® 10 %ghŒ¡F
Ñœ¥g£l tÇ bfhL¥nghuhÆU¡»wh®fŸ. mt®fŸ tÇ bfhL¥gJ jh‹
r®¡fh® tU«go. ïu©lhtJ Ó®âU¤j¤jhš tÇ ca®ªjJ. uhQt¢
bryî mâfkhƉW; r«gs§fŸ ca®ªjJ; 3 igrh fh®L miuazh
thƉW; c¤ânahf¢ r©ilfŸ kȪjd; x›bthU #hâahU¡F«
vd¡F - cd¡F v‹w r©ilfŸ ÄFªjd; ïªj c¤ânahf§fS«
Ãakd§fS« vy¡õ‹fS« ïšiyahdhš r©ilna ïšiy.
ïj‰F K‹ xU ft®d®, 2 îthf rig bk«g® Mf _t® xU
khfhz¤ij M©L tªjh®fŸ. Rkh® 20 MÆu« %ghŒ r«gs¤âš
ekJ khfhz¡ ft®‹bk©L elªJ tªjJ. c¤ânahf fh§»uÌ‹
gydhf 3 kªâÇ, 4 îthf rig bk«g® Mf 7 ng® ÄFªJ É£lh®fŸ.
MŸ x‹W¡F 5500 %. åj« r«gs¤âš ekJ khfhz« ît»¡f¥gl
nt©oajh»É£lJ. ïªj r«gs« ViHfŸ jiyÆš if it¤J
mt®fËl« tNš brŒa¥gL»wJ. ï¤jid¡ bfLjY« go¤j
ãuhkz tF¥ghuhš tªjJ. Mifahš jh‹ kfh¤kh ïªj¡ Fiwfis
kh‰w nt©Lbk‹W brh‹dh®.
všyh« Vkh‰wnk
ï¥nghJ c§fËl« X£L¡ nf£gt®fŸ, “mt‹ r£l rig¡
F¥ nghdh‹ x‹W« brŒaÉšiy; ït‹ nghdh‹ x‹W« brŒa
Éšiy; eh‹ ngh»nw‹; g©Â¥ nghL»nw‹” v‹W c§fis
K£lhŸfŸ v‹W Ãid¤J¡bfh©L brhšY»‹wd®. ntshs¥
Fo muR - 1926 ( 1) 416
ãuò¡fŸ Vkh‰wkila¡ TlhJ. mt®fŸ brhštJ bghŒ. m§F ah®
nghdhY« c§fS¡F x‹W« brŒa KoahJ. mâš j§fS¡F
c¤ânahf« njo¡bfhŸs¤jh‹ Koí«. mj‰F Ú§fŸjh‹ mâf tÇ
bfhL¡f nt©o tU«. r£lrigÆš x‹W« brŒa KoahJ v‹W
brhšÈ btËÆš tªjt®fŸ kWgo vj‰fhf¥ nghf nt©L«?
Rauh{abk‹whš v‹d?
ekJ kfh¤kh fhªâaofŸ jkJ ‘Rauh{a’¤â‰F ï‹D«
m®¤j« brhšyÉšiy. uh#¥ ãuâÃâ nf£lnghJ Tl mt® brhšy
Éšiy. Rauh{a« »il¤jhš mij mila nah¡»aij nt©L
bk‹Wjh‹ îkhz¤ â£l¤ijna ‘Rauh{a«’ v‹W brh‹dh®.
mij É£LÉ£L c¤ânahf« miltij Rauh{a« v‹W c§fis
ãuhkz®fŸ Vkh‰W»wh®fŸ. eh« c©ikia czu nt©L«; c©
ikia vL¤J¢ brhšy nt©L«; c©ikia vL¤J¢ brhšYtâš
v‹d tªjhY« bghW¤J¡ bfhŸs¤jh‹ nt©L«. e« gƤâa¡
fhu¤jd« Ú§fnt©L«. ï¥nghJ ehS¡F ehŸ “kfh¤kh fhªâ
ba‹gt® xUt® ïUªjh®” v‹W brhšY« °ââ¡F¡ bfh©L tªJ
É£LÉ£lh®fŸ. ï¥nghJ ekJ nah¡»aij v‹d v‹gJjh‹ ekJ
ftiy. eh« ï¤jid fZl¥g£l x¤JiHahik¡ fh§»uÌ‹ gyid
Raey¡fhu®fŸ cgnahf¥gL¤â¡bfhŸs ÉLtjh v‹gJjh‹ vdJ
ftiy.
ɤâahr« xÊa nt©L«
kWgoí« VjhtJ x¤JiHahik ïa¡f¤â‰F¥ ò¤JÆuË¡f
tÊí©lh v‹gJjh‹ ïÅ nahá¡f nt©oa ntiy. bgUik¡F
Mirnt©lh«. bgUik v‹whš, gz¤jhY«, rijahY«, gy¤jh
Y« c©lhf¡ Toajšy. kfh¤khit eh« vj‰fhf kâ¡»nwh«?
mtUila c¤jkkhd bfhŸif¡fhfnt “ïªj uh#h§f Kiw
rÇašy, ïij jf®¤J Élnt©L”bk‹W eh« brhšY«nghJ “ekJ
j‰fhy fh§»u° Kiw rÇašy, mij xʤJ x¤JiHahik¡
fh§»ui[ Û©L« c©lh¡f nt©L” bk‹W V‹ eh« brhšy¡
TlhJ? ï¤jid gyKŸs ft®‹bk©L Kiwia xÊ¡F« r¡â
ek¡»U¡Fkhdhš j‰fhy c¤ânahf fh§»u° Kiwia eh« V‹
xʤJ Él KoahJ? ehK« kÅjbu‹W brhšÈ¡ bfhŸS»nwhnk
jÉu, c©ikÆš mj‰F m®¤jÄšiy. c¤ânahf¡ fh§»u[hš ekJ
ãuhkzušyhjhÇ‹ K‹nd‰w¤â‰F V‰gL»w jilfŸ óuhî«
Ú¡f¥glnt©L«; kÅjD¡F kÅj‹ ɤâahrÄU¡f¡ TlhJ; rk
cÇik nt©L« v‹»w fh§»ui[ V‰gL¤j nt©L«. ek¡FŸ
417 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
ɤâahrÄšiyba‹W _o it¥gjdhš v‹d e‹ik V‰gL«? #°o° f£áÆšyhÉ£lhš. . . . .
ï¥bghGâU¡F« ÃiyikÆš ãuhkzuhÆUªjhY« ahuhÆUªjh
ãuhkzušyhjh® f£áia áy Raey¡fhu®fS«, ãuhkz¥
Y« ïªj ɤâahr§fis xÊ¡f KjÈš ghLgl nt©L«. eh« ïªj
g¤âÇiffS«, ãuhkz¤ jiyt®fS« nghd Él§fËbyšyh«
ɤâahr§fis kiw¤J it¤jhY« e« rªjâah®fŸ fhy¤âš
vG¤âdhY« brhšÈdhY« ö‰¿tU»‹wd®. ï‹iw¡F ãuhkzuš
fytu« tªnj ÔU«. mt®fŸ fhy¤âyhtJ ïªj ɤâahr« xʪnj
yhjh® f£á ïšyhÉ£lhš e« ãuhkzušyhjh® Ãiy v¥goÆUªâ
jh‹ Ôu nt©L«. ÉLjiy nt©Lkhdhš KjÈš ïªj ɤâah
U¡F«? ekJ kfkJ c°kh‹ mt®fS« átPhd« ãŸisat®
r§fis xÊ¡f nt©oaJ Kjš ntiyahF«. 100- ¡F 97 ng®
fS« ïªj ca®ªj °jhd¤âÈU¡f Koíkh? ekJ åuŒa‹ r£l
‘N¤âu®’, ‘jhá k¡fŸ’, ‘moikfŸ’ v‹w ɤâahr« ï‹D« xU
rig¡F¥ nghÆU¡f Koíkh? ïij e‹whf nahá¤J¥ ghU§fŸ.
tF¥ghÇl« ïUªJ bfh©oU¡»wJ. ïitfŸ xÊa nt©lhkh?
eh‹ ïªj ïl¤âš tªJ ngr vd¡F tÊna‰g£oU¡Fkh? $kh‹
V‹ ïitfis xÊ¡f¡ TlhJ?
uh#&¡ fî©lU« g£l¡fhuU« ãuábl©lhf Koíkh? ïit
ca®î jhœî Ãiy¡Fkh? fisí« nahá¤J¥ ghU§fŸ. Mjyhš ãuhkzušyhjh® f£áÆšyh
É£lhš ãuhkzušyhjh® ghL ï‹D« Mg¤jhŒ nghÆU¡F«.
ca®ªjt®fŸ jhœªjt®fŸ v‹gj‰F v‹d MjhuÄU¡»wJ?
xU jhœªj #hâahDl«ãš ïU¥gJ« u¤jªjh‹, ekJ e©g® jhÿfh Ô©lhik ts®ªj Éj«
ngh®L jiyt® $kh‹ uh#&¡ fî©lut®fŸ cl«ãÈU¥gJ«
ca®î jhœî ɤâahr§fŸ ãuhkzÇl¤âš kh¤âu« ïšiy.
u¤jªjh‹, $kh‹ bt§»£lukzŒa§fh® cl«ãÈU¥gJ« u¤jª
ãuhkzušyhjhÇl¤âY« ïªj ɤâahr« ïUªJjhÅU¡»wJ. eh«
jh‹. ï«_‹W u¤j¤â‰F« v‹d ɤâahr«? ï‹iw¡F bgÇa
ãuhkz®fis k£L« V‹ brhšY»nwhbk‹W Ú§fŸ nf£fyh«.
#hâahbu‹W jhœªj #hâahiu mtkâ¡»wh®fŸ? mnj ‘gŠrk‹’
mt®fŸjh‹ tÊ fh£l nt©L«. Ko¢R¥ ngh£lt‹ mÉœ¤jhš
»¿°J kj¤âš nr®ªJ bfhŠr« go¤J ‘lhÅaš’ v‹W bga®
Ó¡»u« mÉœ¡fyh«. ãuhkz® gh®¤J Énkh#d« brŒtjhdhš
it¤J¡ bfh©L xU ÇÉÅô• ï‹°bg¡luhf tªjhš bgÇa #hâ
Ó¡»u« xʪJ ÉL«. fhuz«, ït®fis¥ gh®¤J¤jh‹ k‰w #hâah®
kÂa¡fh® FŪJ F«ã£LÉ£L¡ T¥ã£l Él¤â‰bfšyh«
fh¥ãao¤jh®fŸ. v§fŸ CÇš j©Ù® FHhia ãuhkz¥ bg©fŸ
f£il¡ f¡f¤âš it¤J¡ bfh©L ã‹dhš XLth®. itÔf¥
fhš Fl« j©Ù® bfh©LtªJ FHhia¡ fGɤ j©Ù® vL¥g
ãuhkz‹ xUt‹ ÇÉÅô ï‹°bg¡luhf tªjhš xU gŠrk‹
ij¥ gh®¤j ãuhkzušyhj bg©fŸ miu¡Fl« j©Ù® É£L
»¿°J kj¤âš nr®ªJ ntW bga® bfh©L o¥o fby¡luhf tªJ
FHhia¡ fGî»wh®fŸ. ïij¥ gh®¤j kfkâa¥ bg©fŸ jh§fS«
É£lhš rh°âÇahd ï‹°bg¡l® F«ã£L¡ T¥ã£l ïlbkšyh«
K¡fhš Fl« j©Ù® C‰¿¡ fGt Mu«ã¤JÉ£lh®fŸ. eh« gh®¤J
ã‹dhš XLth®. ïªj ɤâahr§fŸ m¥bghGJ v§nf nghŒ
ɤâahr§fis xʤjhš V‹ xÊahJ? fšiy¢ rhÄah¡F« ekJ
ÉL»wbj‹W jh‹ eh‹ nf£»nw‹. ï‹iw¡F eh« ïnj ÃiyÆš
kªâu§fŸ V‹ jhœªjt®fis ca®ªjt®fsh¡f KoahJ? jhœªjt®
ïUªJÉlyh« v‹whš mJ Ãiy¡Fkh? cjhuzkhf, xU Njho
fis ca®ªjt®fsh¡f Koahj kªâu«, fšiy v¥go RthÄah¡F«
ï‹bdhUtÅl« ïU¡F« gz¤ij Njho¡ bfȤâ É£lhš
v‹gJjh‹ M¢rÇakhÆU¡»wJ. fháÆÈU¡F« RthÄia
njh¤jt‹ ÉLthdh? Û©L« Njho¡ bfÈ¡f¤jh‹ T¥ãLth‹.
všnyhU« f£o¤ jGÉ F«ãlyh«. kJiuÆÈU¡»w RthÄ kh¤âu«
kÇahijahŒ¡ bfȤjt‹ Njhlhkš bfȤj gz¤ij¡ bfh©L
ehlh® nfhÉY¡FŸ tªjhš XoÉLkh«. jdJ g¡j®fŸ nfhÉY¡FŸ
X£l« ão¡f¥ gh®¤jhš mtid cij¤jhtJ, bfhiy brŒjhtJ
tªjhš Xo¥nghF« goahd RthÄ¡F e«ik¡ fh¥gh‰W« r¡â v¥go
mªj¥ gz¤ij¥ ão§»¡ bfhŸs v©Qth‹. mJnghš ï‹iw¡F
tU«? m¥go kÅjiu¡ f©L XL« RthÄia¡ F«ã£lhby‹d?
xU T£l¤jh® ca®ªj #hâahuh» É£lhš k‰wt®fŸ ehis¡F¥
âU¥ã¥ngh£L ntZo Jit¤jhby‹d? eh« gh®¤J RthÄiaí«
gh®¤J¡bfh©L R«kh ïU¥gh®fsh? xUtiubahUt® cij¤jhtJ
gƤâafhu¤jdkh¡» ÉL»nwh«. flîS¡F ɤâahrkhd kÅj®
rk¤Jt« njl v©zK©lhF«.
fËšiy ba‹gij Ú§fŸ czu nt©L«.

Fo muR - 1926 ( 1) 418 419 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

Rauh{a« ahU¡F nt©L«? ViH k¡fS¡F fŠá th®¤j gyid milayh«. ï¤jid mETy«
fjuhil¡ f£Ltjhš c©lhF«. eh« fj® f£o ViHfis¡ fh¥gh‰
#Û‹jhu®fS¡F« gz¡fhu®fS¡F« Rauh{a« nt©oa
W« j®k« nkyh, ghahr¤â‰F ghjhÄ¥gU¥ò ïšiyba‹gt®fS¡F
âšiy. ViHfS¡F¤jh‹ Rauh{a« nt©L«. áy fî©l®fŸ
rkhuhjid brŒtJ nkyh v‹gij MuhŒªJ ghU§fŸ. fj®
gz¡fhu®fshÆU¡fyh«, ekJ bgU«gh‹ikahd ntshs k¡fŸ
bfhŠr« Éiy mâfbk‹W v©z¡TlhJ. xU ehŸ fh¥ã Fo¥gij
Ãiyik v‹d? xU nghä°fhu‹ ‘Rikia¤ ö¡F’ v‹whš clnd
ÃW¤âdhš xU bfh¤J ntZo eZl¤ij rÇ¡ f£lyh«. xU
ö¡f nt©L«. ö¡fhkš bfhŠr« MnBã¤jhš, nghä°fhu‹
ehis¡F ehlf¤J¡F¥ nghfhâUªjhš xU bfh¤J ntZona th§»
g£ilia¡ fH£o X§»dhš ‘vL¥gj‰FŸ v‹idah mtru«’
Élyh«. xU ehis¡F t¡Ñš å£o‰F¥ nghfhkÈUªjhš xU
v‹Wjh‹ gâš brhšY»wh®fŸ. e« eh£oš ï‹iw¡F Étrha¤âš
FL«g¤â‰F xU tUõ¤â‰F nt©oa fj® J th§» Élyh«.
r«ghâ¥gt®fbsšyh« ntshs®fnsahF«. Mdhš mt®fŸ
Mifahš všnyhU« fj® f£lnt©Lbk‹W nf£L¡bfh©L«,
r«ghâ¤J mij k‰wt® mEgÉ¡f¢ brŒJÉL»wh®fŸ. ntshs
ïJtiu eh‹ brhšÈ tªj Éõa§fŸ óuhî« j‰fhy ÃiyikÆš
k¡fŸ r«ghâ¥gJ óuhî« t¡Ñš å£L¡F«, nfh®£L¡F« nghŒ
eh« v¥go elªJ bfhŸs nt©Lbk‹gij¥ bghU¤jjhifahš
ÉL»wJ. mt®fËšyhÉ£lhš ÉahghunkJ? ï¤jid t¡Ñšf
c©ikia cz®ªJ c§fŸ ò¤â¡F rÇ v‹W njh‹¿ago elªJ
nsJ? Mifahš Rauh{a« m›Éj ViHfS¡F¤jh‹ nt©L«
bfhŸs nt©Lbk‹W nf£L¡ bfhŸ»nw‹.
v‹gJ kfh¤khÉ‹ neh¡fkhF«.xU á.ã. uhkÞthÄ IaU¡F«, xU
átPhd« ãŸis¡F« MÆu¡fz¡fhd r«gs« »il¤jhš ViH F¿¥ò: nfh㢠br£oghisa« ntshs ÉLâ f£ol¤âš 13.6.1926 ïš
fS¡F v‹d gy‹ c©L. ViH k¡fSila nBk¤â‰FÇa Ra eilbg‰w kheh£oš brh‰bghÊî .
uh{a«jh‹ ek¡F nt©L«. ViHfS¡fhf cÆiu¡ bfhL¡F«
Fo muR - brh‰bghÊî - 27.06.1926
âah»fns njr¤â‰F¤ njit. eh« ahiuí« Rygkhf e«ã ÉL»
nwh«. m«khâÇ e«ã ïÅ Vkhw KoahJ. á.ã. uhkrhÄ Ia® °jhd¤
âš, åuŒaÅUªâUªjhš fšgh¤â c¤âuî¡F uhkrhÄ mŒa®
m®¤j« brŒjJ nghš brŒâU¥ghuh? v‹gij všnyhU« ftÅ¡f
nt© L«. ïJtiu eh‹ brhšÈ tªjij ahU« ɤâahrkhf
Ãid¡fhk ÈU¡F«go nf£L¡ bfhŸS»nw‹. vd¡F tF¥ò¤
Jntõ¤ij c©lh¡f nt©Lbk‹»w v©zÄšiy. btŸs«
tUK‹ miz nghl nt©Lbk‹gJjh‹ v‹Dila neh¡fkhF«.

fj®
ViHfS¡F Rauh{a« nt©Lbk‹Wjh‹ kfh¤kh fhªâa
ofŸ jkJ Rauh{a¤ â£l¤âš uh£od¤ijí« fjiuí« ãujhdkhf
it¤jh®. ViHfË‹ gá¡ bfhLik Ôunt©Lbk‹gJjh‹
kfh¤khÉ‹ K¡»a neh¡f«. e« eh£oš å£L¤ bjhÊšfŸ kiwªJ
nghdjhš Vuhskhd #d§fŸ fŠá¡F thL»‹wd®; kiyfS¡F
Xo¥ ãiH¡f tÊ gh®¡»‹wd®. eh« fj® f£lî«, üš ü‰fî« Mu«
ã¤jhš ViHfŸ gá MW«. å£oš bjhÊÈšyhjâdhš »uhk¤J¥
bg©fŸ òšiyí« j£ilí« vL¤J¡bfh©L lî‹fËš nghŒ
f‰ãHªJ Él rªj®¥g« V‰g£L ÉL»wJ. uh£od¤ij eh« É®¤â
brŒjhš f‰ò« bflhJ; fŠá¡F« tÊí©L; ò©ÂaK« c©L. e«
eh£L¥bghUŸ mªÃa¤ JÂahš 60 nfho ngh»wJ.mij ÃW¤jyh«.

Fo muR - 1926 ( 1) 420 421 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2


ekJ gh®¥gd®
” ia¡
“ïu£il M£á”
bfhšy Kaštâ‹ ïufáa«
“ïu£il M£á”ba‹whš v‹d v‹gJ ekJ #d§fËš
mndfU¡F¤ bjÇahbj‹nw brhšynt©L«. ïu£il M£áia¤
jf®¡f nt©L«, xÊ¡f nt©L« v‹W gh®¥gd®fŸ brhšY«nghJ
gh®¥gdušyhj ghku k¡fS« muáaš eil KiwÆid m¿ahj
gy fh§»u°fhu®, ãurhuf® v‹W brhšÈ¡ bfhŸgtU«, ïu£il
M£á v‹gij xU ïuhQt M£ába‹W« btŸis¡fhunu
neÇÈUªJ brŒa¥gL« fhÇabk‹W« ïij xʤJÉ£lhš murh§
f« e« if¡nf tªJÉ£lbj‹W« Ãid¤J¡ bfh©L, Tlnt x¤J¥
ghL»wh®fŸ. ïu£il M£áia xÊ¡f nt©Lbk‹W brhšY»w
gh®¥gd®fŸ ïu£il M£áia xʤj ãwF v‹d brŒtbj‹W ïJ
tiuÆš xU th®¤ijí« brhšyntÆšiy. gh®¥gd®fS¡F Éóõ
zhœth® nghš És§»d njrgªJ jh[ut®fŸ ïu£il M£áia
xʤj ãwF v‹d brŒtbj‹W brhšynt©oa mtáank‰g£l
fhy¤âš É©zt®¡F ÉUªâduh» É£lh®. Mjyhš ïu£il
M£á v‹d bt‹gJ«, mij mʤj ãwF v‹d brŒa nt©L
bk‹gJ« ghku #d§fŸ bjǪJ bfhŸs nt©oaJ K¡»akhd
ÉõakhF«.
jÄœeh£L¥ gh®¥gd¡ T£l¤âduJ jªâu¤â‹ rhk®¤âa
khdJ ekJ gh®¥gdušyhjh® ïu£il M£áÆ‹ j¤Jt« bjÇah
kny mij ‘mÊ¡»nw‹’ v‹W brhšY»wt®fË‹ ã‹dhš âÇaî«
mt®fŸ M£LÉ¡»wgo Mlî« FHªijfŸ nghY«, “brh‹dij¢
brhšY« »Ë¥ãŸis” v‹gJ nghY« elªJ bfhŸS»wh®fŸ.
ïu£il M£á v‹gj‹ bghUŸ 35-tUõ fh§»u° nf£L¡ bfh©l
j‰»z§f r®¡fhuhš #d§fS¡F¡ bfhL¡f¥g£l xU ‘cÇik’
(gjÉ) v‹gJ bghUŸ. m~jhtJ “RaM£á brY¤j ïªâa
k¡fsh»a eh§fŸ jahuh» É£nlh«. Mjyhš murh§f¤â‹ bghW¥
ig v§fŸ tr« x¥òɤJ ÉL§fŸ” v‹W e«Kila jiyt®fŸ
v‹ngh® r®¡fhiu É©z¥g« _ykhŒ¡ nf£L¡ bfh©ljhš,
Fo muR - 1926 ( 1) 422
mjhtJ $kâ bgr©l«ikahÇ‹ Mâ¡f¤âÈUªj fh§»uÌ‹
nghJ ‘19 ng® É©z¥g«’ v‹W brhšy¥g£l ekJ ãuâÃâfshd
‘jiyt®fŸ’ x‹W To nahá¤J¤ Ô®khdŠ brŒJ vGâ mâš 19
ïªâa ‘jiyt®’ fŸ ifbaG¤J¥ ngh£lD¥ãaJ«, kh©nlF Jiu
kfdh® ïªâahɉF tªj fhy¤âš mtÇl« rk®¥ã¥gâ‹ bghU£L
g¤J yB¡fz¡fhd ghku k¡fËl« ifbaG¤J th§» rk®ã¤j
É©z¥g¤âY« f©l Éõa§fnsahF«. ï«khâÇ ifbaG¤J
th§f nahrid T¿atUŸ ekJ kfh¤kh fhªâaofS« xUtuhF«.
kh©nlF JiuÆl« ‘ekJ jiyt®fŸ’ rhøa« T¿anghJ, “áy
mâfhu§fis Ú§fŸ it¤J¡ bfhŸS§fŸ, áy mâfhu§fis v§f
S¡F¡ bfhL§fŸ” v‹W brh‹ditna ïu£il M£á¡F Mjhu
khF«. r®¡fhU¡F ïªj¤ jiyt®fŸ th®¤ijÆš e«ã¡ifÆšyh
É£lhY«, “Vnjh bfhŠr« bfhL¤J¥ gh®¥ngh«, bfhL¡f¥gL«
bfhŠr¤ijí« ït®fŸ rÇahŒ el¤jhkš bfL¤J É£lhš v‹d
brŒ»wJ?” v‹w ga¤â‹ ngÇš mt®fS¡F¡ bfhL¡F« mâfhu¤
âY« j§fS¡F¡ bfhŠr« Mâ¡fÄU¡f nt©Lbk‹D« fU¤
njhL, “nk‰gh®it gh®¡F«” mâfhu¤Jl‹ áy ïyh¡fh¡fË‹
îthf¤ij bghJ#d§fS¡F bfhL¤âU¥gJ«, áy ïyh¡fh¡fis¤
jh§fns it¤J¡bfh©L ïU¥gJ« M»a ïªj ïu©L îthf¤
â‰Fnk ‘ïu£il M£á’ v‹W bga®. ïJ ekJ fh§»u° jiyt®fŸ
r®¡fhiu¡ nf£L¡bfh©l j¤Jt¥gona bfhL¡f¥g£oU¡»wnj
ašyhkš r®¡fh® ïZl¥go bfhL¡f¥g£ljšy. ïij ekJ fh§»u°
fhu®fS« V‰W¡ bfh©lJjh‹. Mdhš, ïJ nghjhJ ( Inadequate)
v‹gjhf k£L« brh‹dh®fns jÉu ïu£il Mø¤ j¤Jtnk
TlhJ v‹W ïj‰F K‹ v¥nghJ« brhšy¥glntÆšiy. ï¥nghJ
‘jiyt®fŸ’ fh‹ó® fh§»uÌ‹ ãufhu« nf£F« Rauh{a¤ â£l¤
âš r®¡fhU¡F xUÉj mâfhuKÄ‹¿ KG¥bghW¥igí« bfhL¡
F«go vtU« nf£fÉšiy. ïuhQt«, nghä°, bghJ #d§ fË‹
g¤âu«, rkhjhd«, xG§FKiwfŸ M»aitfË‹ bghW¥ig
r®¡fhnu it¤J¡bfhŸs nt©Lbk‹Wjh‹ brhšÈ¡bfh©L
mit Ú§fyhf k‰witfis bfhL¡F«go nf£»wh®fns jÉu
nt¿šiy. ï‹D« ï¥nghJ tu tu Úâ îthf ïyh¡fh¡fisí«
r®¡fhnu it¤J¡bfhŸs nt©Lbk‹W« ïªâa r£lrigÆš jÄœ
eh£L¥ ãuâÃâ brhšy Mu«ã¤JÉ£lh®. mšyhkY« ïu£il
M£áÆš kªâÇfS¡FŸs mâfhu¤â‹ nkš r®¡fhU¡F Mâ¡f«
nt©Lbkd¢ brhšÈ ïªâa r£lrigÆÈU¡F« xU br‹id
ãuâÃâ T¿ thjhoÆU¡»wh®. ïªj ÃiyikÆš ïu£il M£áia
xÊ¡f nt©Lbk‹W brhštj‹ bghUŸ v‹d? ïj‹ ïufáa«
v‹dbt‹gij m¿a nt©lhkh?
423 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
 mjhtJ, ïu£il M£áia¡ fh§»u° nf£F« nghJ« ‘19
ng®’ ifbaG¤J¥ nghL« nghJ« mj‰fhf »uhk« »uhkkhŒ br‹W
ghku k¡fËl« ifbah¥g« th§F« fhy¤âY« ekJ ‘jiyt®fshd’
gh®¥gd®fS¡F gh®¥gdušyhjh® f£á x‹W Kis¡Fbk‹whtJ,
Kis¤jhY« j«ik Û¿ k‰wt®fshš X£l®fŸ Vkh‰w¥g£L mJ
bršth¡F¥ bgWbk‹whtJ, mj‹ gy‹ K‰¿Y« gh®¥gd®fns
mila KoahJ nghFbk‹whtJ mt®fS¡F mJnghœJ njh‹w
ntÆšiy. Mjyhš ïj‹ gydhŒ V‰gL« mâfhu§f£F¡ bfhG¤j
r«gs§fsid¤ijí« jh§fS« j§fŸ ãŸis F£ofS« ïd¤jh®
fSnk milayhbk‹w nguthîl‹ Ô®khŤâUªjd®. ï›tsî
bfhG¤j gz¤ijí« mâfhu¤ijí« gh®¤j ã‹d® ï¥nghJ
gh®¥gdušyhjh® ïa¡f«, kfkâa® ïa¡f«, »¿°Jt® ïa¡f«,
jhœ¤j¥g£ltÇa¡f«, tF¥òthÇ¥ ãuâÃâ¤Jt ïa¡f« vd
ï¤jifa gy ïa¡f§fŸ ïj‹ gadhf¤ njh‹wî«, ï›tâfhu§
fS« r«gsK« gh®¥gd®fS¡F KGikí« »il¡fhkš gy tÊ
fËš ãÇaî«, gy tF¥òfS¡F¥ nghfî«, mjdhš gh®¥gd®
fS¡F Vkh‰wnk‰g£ljhš, ï¥bghGJ gh®¥gd®fŸ ÉʤJ¡
bfh©L “KG mâfhu§fS« btŸis¡fhu®fËlnkÆU¡f
nt©LnkbahÊa, ïªâa k¡fŸ if¡F tu¡TlhJ; tªjhš mj‰F
K‹ ek¡F »il¤J¡ bfh©oUªj c¤ânahf§fŸ Tl ï¥nghJ
»il¥gj‰»šyhkš gy tF¥òfS¡F¥ nghŒÉL»wbj‹W«, k‰w
tF¥ghU« j§fŸ tF¥ãdU¡F¢ rkhdkhŒ tUtj‰F tÊna‰
g£L¥ ngh»wJ” v‹W« Ãid¤nj ï¥bghGJ #d§fS¡F¡
“bfhŠrkhtJ bfhL¤âU¥gjhŒ”¢ brhšy¥gL« mâfhu¤ijí«
btŸis¡fhunu vL¤J¡ bfhŸsnt©Lbk‹W »s®¢á brŒa
ïufáa¤âš Ô®khŤJ¡ bfh©ld®.
vdnt, ï¥nghJŸs ïu£il M£á xÊa nt©oa mtáa«
ekJ gh®¥gd®fS¡F V‰g£L É£lJ. fšf¤jhÉš ïu£il
M£áia xʤjj‰F mtáakhŒ Ëw fhuz«, m§F kfkâa®fŸ
kªâÇ gjÉ¡F tªJÉ£ljhY«; br‹idÆš ïu£il M£áia
xÊ¡fnt©oa fhuz« ï§F gh®¥gdušyhjh® kªâÇ gjÉia
t»¤âU¥gjhYnkašyhkš ntwšy. k¤âa khfhz¤âš ïu£il
M£áia xʤj fhuz« m§FŸs xU tF¥ò¥ gh®¥gd®fS¡F
mâfhuÄšyhkš nghdnjahF«. Mfnt, fšf¤jhÉY« k¤âa
khfhz¤âY« ïu£il M£áia xʤjh» É£lJ; kf«kâaiuí«
gh®¥gdušyhj kªâÇfisí« å£L¡fD¥ãah» É£lJ; ïÅ jÄœ
eh£oš xÊ¡f nt©oaJjh‹ gh¡»ahÆU¡»wJ.
ïu£il M£áia xʤj gh®¥gd®fË‹ ntiy ba‹d?
K‰T¿a ïu©L ïl§fËY« ïu£il M£á mʪJ K‰W« r®¡fh®
Fo muR - 1926 ( 1) 424
M£áahd x¤ij M£áahf kh¿ É£lJ. br‹idÆY« ïu£il
M£áia xʤJ É£ljhfnt it¤J¡ bfhŸSnth«; kªâÇfis
å£L¡fD¥ã É£ljhfî« it¤J¡ bfhŸSnth«; ãwF ïªj¥
gh®¥gd®fŸ rhâ¡f¥ nghtbj‹d? tÇ bfhlhik¡F tU»wh®fsh?
r£l kW¥ò¡F tU»wh®fsh? njrnk r£lkW¥ò¡F yha¡»šiy
v‹W fh§»uÌnyna bt£fÄšyhkš Ô®khŤJ É£ld®. njr
k¡fis r£lkW¥ò¡F jah® brŒí« ntiyí« fh§»uR¡F ïšiy
ba‹W “m»y ïªâa jiyt®” $kh‹ ÓÅthrŒa§fh® khatu«
th¡fhs® kfheh£oš És«gu¥gL¤â É£lh®. mjhtJ “fh‹ó®
fh§»u° â£lbkšyh« r£lrig v‹»w xU m«rªjh‹” v‹W
brhšÈÉ£L, mâš e«ã¡ifÆšyhjt®fŸ -ÔÉu x¤JiHahjh®fŸ
-xJ§»¡ bfhŸsyh« v‹W c¤âuî« ãw¥ã¤J É£lh®. (ï›
Éõa« 23-6-26 ² ‘RnjrĤâu‹’ g¤âÇif 7-« g¡f¤âš
btËtªâU¡»wJ.)
Mfyh‹, vj‰fhf ïu£il M£áia xÊ¥gJ? gdfhš
uh#hî«, gh¤nuhî«, átPhdK« gjÉ t»¡F« ïu£il M£áia
xÊ¥gj‰F ntiy brŒtj‰F¥ gâyhŒ, $kh‹ r®.á.ã. ïuhkrhÄ
Ia® t»¤JtU« x¤ij M£á V‹ xÊa¡ TlhJ? mij¥g‰¿ ekJ
gh®¥gd®fŸ xU th®¤ijahtJ ngRtnjÆšiy. V‹? r®.á.ã.ïuhk
rhÄ Ia® t»¤âU¡F« c¤ânahf« ïu£il M£áíkšy, x¤ij
M£áíkšy; mJ R¤jkhd - fy¥glÄšyhj gh®¥gd M£á. mj‹
gydhŒ gh®¥gd® ca®ªj #hâ v‹gij Ãiy ÃW¤jî« k‰wt®
Ô©lhj #hâ v‹W xJ¡fî« rfy c¤ânahf§fS« gh®¥gdnu
mEgÉ¡fî« Ä¡f mETykhÆU¡»wJ. cjhuzkhf, ïªj thu¤âš
10 Íšyh #£Í gjÉí«, 10 #¥ #£Í gjÉí« bfhG¤j r«gskh»a
khj« 1000, 2000 %ghÆš r®.á.ã. ïuhkrhÄ Iauhš tH§f¥g£ld.
ahU¡F? všyh« gh®¥gdU¡F! xU rka« mâY« ïu£il M£á
EiHªJ É£lhš ïUgJ #£Í gjÉfS« gh®¥gdU¡nf
»il¡Fkh?
nghä° ïyhfhÉš r®.á.ã. ïU¥gjhš “r®t« gh®¥gd ka«
#f¤” v‹gJ nghy všyh c¤ânahf§fS« gh®¥gdU¡nf ÉÅnah
»¡f¥gL»wJ. mnjnghš Úâ ïyhfhÉY« r®.á.ã.ïuhkrhÄ M£á
ïU¥gjhš Íšyh KÅÓòfŸ KGJ« khj¤â‰F 20,30 “r®t« gh®¥gd
ka« #f¤” v‹W V‰gL»wJ. mšyhkY« gh®¥gd¥ ãŸisfŸ
go¤JÉ£L c¤ânahfÄšyhkš â©lho¤ âÇtjhš mt®fS¡F
ntiy bfhL¥gj‰fhfnt x›bthU jhÿfhɉF ïu©L _‹W
KÅÓ¥ nfh®£LfS«, x›bthU ÍšyhɉF ïu©L, _‹W, eh‹F
#£Í nfh®£LfS«, moõdš #£Í nfh®£LfS«, r¥ nfh®£L
425 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
fS« áUZo¡f r®.á.ã.ïuhkrhÄ ã®«khthf És§F»wh®. ïj‹ M£áia Él åuŒa‹, brsªâu gh©oa‹, m¥Jš uë«, ï‹dhá
ga‹ v‹d? Cbu§F« m¡»ufhu¤ bjU¡fËYŸs åLfŸ njhW« K¤J, tujuh#&Y v‹»w bga® cilat®fËUªjhš ekJ eh£oš 6
gh®¥gd t¡ÑšfË‹ ngh®LfŸ (fU¥ò¥ gyif) bjh§fî«, ït®fŸ nfho k¡fŸ f©Âš gl - bjUÉš el¡f-RthÄ jÇrd« brŒa -
ãiH¡f M§fh§FŸs gh®¥gdušyhjh® j§fS¡FŸshfnt xUt® RjªâuÄšyhjt®fshfî« 28 nfho k¡fŸ ‘ntá k¡fŸ’, ‘moik
ngÇš xUt® tH¡F¤ bjhl®ªJ K£o¡ bfhŸsî«, if¥ gz¤ij fŸ’ v‹W brhšy¥gl¡ Toat®fshfî« 7 nfho k¡fŸ ‘Äny¢r®
gh®¥gdU¡F mGJÉ£L jiyÆš ifia it¤J¡ bfh©L fŸ’ v‹W brhšy¥gl¡ Toat®fshfî« ‘<d #hâ¡fhu®fŸ’ v‹W
nghfînk V‰gL»wJ. ïu£il M£áia xÊ¥gj‹ ïufáa« gh®¥g brhšy¥gl¡ Toat®fshfî« ïU¡fkh£lh®fŸ v‹»w xnu
d® ãiH¥ò¡F tÊ njLtj‰nfašyhkš ntbwh‹W« mšynt v©zªjh‹. ekJ eh£oš vªj M£á ïUªjhY« gh®¥gd® M£á
ašy. m¥go¡»šyhjtiu ïu£il M£áia xʤJ É£L, mj‰F TlhJ v‹gâ‹ - v‹W eh« brhšYtâ‹ - K¡»a fU¤J.
nkš v‹d brŒtJ v‹gij¡f©o¥ghŒ brhšÈÆU¥gh®fŸ. ïªj¥
gh®¥gdÇl« gz« th§»¡bfh©L mt®fŸ ã‹dhš thiy M£o¡ Fo muR - jiya§f« - 27.06.1926
bfh©L gh®¥gdušyhjhiu¥ gh®¤J Fiy¡F« fdth‹fisí«
c©ikÆnyna Éõa« m¿ahkš v¥goahtJ uhéa thœÉš jdJ
bga® mog£lhš nghJbk‹W Ãid¤J¤ âÇ»w m¥ghÉfisí«
eh« x‹W nf£»nwh«, ïu£il M£áia vj‰fhf mÊ¥gJ? mʤJ
É£lj‹ nkš v‹d brŒtJ? ïu£il M£áia mʤJ x¤ij
M£á brY¤J« go É£L É£l - Él¥ngh»w - »s®¢á brŒtij
ÃW¤â É£L x¤ij M£ána mÊí«go brŒjhby‹d? mšyJ
ïu£il M£áia mÊ¥gJ v‹»w th®¤ijÆš muáaÈš v›Éj¤
âY« ïu£il M£ána bfhŠrK« TlhJ v‹»w fU¤J mâš
ïU¡»wjh? m¥go ïšiyahdhš áy mâfhu§fŸ r®¡fh®
ifÆnyna ïUªJjhnd ÔU«.
ïu£il M£áia xÊ¡f ïªâa r£lrig¡F¥ nghd $kh‹
v«.nf. M¢rhÇahU« v. mu§frhÄ Ia§fhU« ïªâa r£lrigÆš
ngáaâ‹ m®¤jbk‹d? ïu£il M£áia¥ g‰¿ ï›tsî
vGâaâ‹ fU¤J ïu£il M£áia eh« x¥ò¡ bfhŸS»nwh«
v‹gij¡ fh£Ltj‰F mšy. j‰fhy« e«eh£oš muáaš j¤Jt¤âš
ïu£il M£á¡F«, x¤ij M£á¡F«, j‰fhy c¤ânahf fh§»u°
nfhU« gh®¥gd M£á¡F« ahbjhU ɤâahrnk ïšiyba‹
gnjhL gh®¥gd M£áia Él ïu£il M£á nkhrkhdjšy
v‹gJªjh‹ ekJ mã¥ãuha«. Mjyhš nk‰f©l _th£áÆY«
ViH k¡fS¡F - »uhk¤J¡ Foahdt®fS¡F - bjhÊyhs®fS¡F
- ahbjhU e‹ikí« V‰glhjnjhL ïitfË‹ gydhš ïÅí«
mâfkhd fZl« V‰gl¥ ngh»wbj‹gnj ekJ fU¤J. Mdhš, e«
îthf rigÆyhf£L« kªâÇ rigÆyhf£L« k‰w Úâ ïyh¡fh¡
fËyhf£L« x¤ij M£áÆ‹ bgaÇdhnyh, ïu£il M£áÆ‹
bgaÇdhnyh, euá«k r®kh, ïuhkrhÄ Ia®, bt§f£luhk rh°âÇah®,
ÓÅthrŒa§fh®, ïuh#nfhghy M¢rhÇah®, nkhâyhš neU, kj‹
nkhf‹ khsÉah v‹»w bga® cilat®fŸ ïUªJ el¤J« goahd

Fo muR - 1926 ( 1) 426 427 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2

 rªjhd« - kf¥ngW, kuò, rªjâ
rkhuhjid - gh®¥gdU¡F cztˤjš
irÅa¤ij - nridia
áthÍehkh - Ô®it brŒa¥g£l jÇR
mUŠbrhš bghUŸ R‰W¤âuî - R‰w¿¡if
jtá¥ãŸis - irtU¡F¢ rika‰fhu®,
óir¥ gÂahŸ
m§Fuh®¥gz ÉHh - Mu«g ÉHh âuÉa mng£ir - bghUshir
m(D)Ty« - cjÉ, rhjf«,e‹ik, Jy¡f« - bkUT£Ljš
fhÇaá¤â öõi(z)d - gÊ, ïfœ¢á
mŠPhjthr« - ãw® m¿ahkš kiwªJ e£Lth§f« - eh£oa« gH¡» M£Lɤjš
thœjš ehuhr« - ïU«ghÂ
mÇÉÇ tF¥ò - gŸËÆš bjhl¡f tF¥ò g§fh - TiuÆš bjh§fÉl¥
mUf® - jFâíilat®, g¡Ft g£L btËÆš ïU¡F«
ÃiyÆš cŸst® MŸ fƉiw ïG¡f
m‹dtiu - x¤jtiu, Ãfuhdtiu, mtiu Éá¿nghš fh‰iw åR«
M¡»id - f£lis, j©lid X® mik¥ò
MFâ - ntŸÉÆš ïl¥gL« g¤jh - go¥gz«
beŒ g©oj neU - nkhâyhš neU
M¤kÞJâ - j‰òfœ¢á guêij - ãwiu ïfœjš
Mrhg§fkilªj - ÉU«ãaJ bgwhj, ãuâTy« - (ghjf«) Ôik, jil
Vkh‰wkilªj ãnunugi(z)d - K‹bkhÊjš
MtyhâfŸ - Fiw TW« foj§fŸ uÞjh - rhiy, ghij
Mthfd¥gL¤â¡bfh©L - M£bfh©L th¡F¤j¤j« - th¡FWâ
<dÞââ - Ñœ Ãiy, ïÊ Ãiy th¤ršÈa¤jhY« - ngu‹ãdhY«
cgruiz¡ fÄ£o - tunt‰ò¡FG Éah{a« - tH¡F, Úâk‹w tH¡F
cUò - tot« ntj¥ ãuZl‹ - ntj¤ij ïÊ¥gt‹,
fhynBg« - ãiH¥ò, fijia ïirnahL ntj¤ij jŸËat‹
Twš Banuhf« - <isnehŒ, cU¡»Ukš,
fhakh¡f - cWâ¥gL¤j, Ãuªjukhf fhrnehŒ
fhayh - fhŒ¢rš, clšey¡Fiwî ìŤJ - mʪJ
T‰WthŒ ïUªJ - vkdhŒ ïUªJ (vk‹ - ÞgZlkhf - bjËthf
ïw¥ò¡fhd òuhz¡ flîŸ )
nfhΤJ - KH¡fÄ£L
ra¤â‰F - bt‰¿¡F
Fo muR - 1926 ( 1) 428 429 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
Fo muR - 1926 ( 1) 430 431 bgÇahÇ‹ vG¤J« ng¢R«: bjhFâ - 2
Fo muR - 1926 ( 1) 432