You are on page 1of 41

FAKTÖR DONATIMI TEORİSİ

ve
YENİ TEOREMLER
GİRİŞ
KLASİK TEORİNİN EKSİK YÖNLERİ
 Klasik teorinin en önemli eksiği bir malın değerini sadece emek ile
ölçmesidir. Sermaye, Girişimci ve Doğal Kaynaklar gibi diğer üretim
faktörleri dikkate alınmamıştır.
 Teori, işgücünün ülke içinde tam hareketli ve ülkeler arasında tam
hareketsiz olduğunu kabul etmiştir. Oysa teorinin ortaya çıktığı
dönemde ciddi oranda emek hareketliliği bulunmaktadır.
 Dış ticareti emek verimliliğinin ülkeler arasında farklı olmasına
bağlamaktadır. Ancak bu verimlilik farkının nedenleri üzerinde
durulmamıştır.
 Klasikler ekonomide zevkler ve teknolojinin değişmediğini kabul
etmektedirler.
 Teori sadece 2 ülke ve 2 mal karşılaştırılması ile ortaya konmuştur.
2
GİRİŞ
FIRSAT MALİYETLERİ
 Üretim Faktörleri ;
1. EMEK
2. SERMAYE
3. DOĞAL KAYNAKLAR
4. GİRİŞİMCİ

 Klasik teoride yukarıdaki maliyet unsurlarından sadece


Emek dikkate alınmış, bu yönüyle eleştirilmiştir.
 Fırsat Maliyeti kavramının ortaya çıkma sebebi tüm
faktörlerin dikkate alınması gerekliliğidir.

3
GİRİŞ
FIRSAT MALİYETLERİ

 Bir malın fırsat maliyeti; seçilen malın üretimini 1 birim


arttırabilmek için diğer malın üretiminden vazgeçilmesi
gereken miktara eşittir.

 Bu yaklaşıma göre bir malın üretiminde göreceli olarak


daha düşük fırsat maliyetine sahip olan ülke o malda
karşılaştırmalı üstünlük sahibidir.

4
GİRİŞ
FIRSAT MALİYETLERİ
 Üretim hacmindeki değişme ile üretim maliyetleri arasındaki ilişki üç
şekilde olabilir;
1. Sabit Maliyetler  Tam Uzmanlaşma
2. Artan Maliyetler  Azaln Verim  Eksik Uzm.
3. Azalan Maliyetler  İçsel – Dışsal Ekonomiler

 Fırsat maliyetleri aşağıdaki tablodan hareketle şu şekilde


hesaplanmaktadır;
Türkiye: 1 birim Saat=6 birim Tekstil
İsviçre : 1 birim Saat=2 birim Tekstil

Saat Tekstil
Ülke Ürün

Türkiye 30 TL 5 TL

İsviçre 60 CHF 30 CHF 5


FAKTÖR DONATIMI TEORİSİ
(Factor Endowment Theory)

 Karşılaştırmalı üstünlükler teorisine getirilen diğer bir eleştiri


de uluslararası emek verimliliğindeki farklılıkların
nedenleri üzerinde durulmaması idi.
 Bu konudaki eksiklikler;

 Eli Heckscher’in, 1919 yılında yayınlanan “faktör oranları


teorisi” makalesi
 Bertil Ohlin’in 1933 yılında yayınlanan “Bölgelerarası
Ticaret ve Uluslar arası Ticaret” adlı kitabı ile
giderilmiştir.
 Faktör Donatımı Teorisi bu nedenle Heckscher-Ohlin
Teorisi olarak da adlandırılmaktadır.
6
FAKTÖR DONATIMI TEORİSİ
(Factor Endowment Theory)

Teorinin ana düşüncesi:

Bir ülke hangi üretim faktörüne zengin olarak


sahipse, üretimi o faktörü yoğun biçimde
gerektiren mallarda karşılaştırmalı üstünlüğe
sahiptir.

7
FAKTÖR DONATIMI TEORİSİ
(Factor Endowment Theory)

Teorinin dayandığı iki ana varsayım:


 Ülkeler faktör donatımları bakımından birbirinden farklıdır.
 Mallar faktör yoğunlukları açısından farklılık gösterir. Bazı
mallar sermaye yoğun, bazı mallar ise emek yoğun biçimde
üretilirler.
Diğer varsayımlar:
 Bir malın üretim fonksiyonu bütün ülkelerde aynıdır.Örneğin
tekstil her ülkede emek yoğundur, makine ise her ülkede
sermaye yoğundur.

 Üretimde ölçeğe göre sabit verim koşulları geçerlidir, azalan


veya artan maliyetler sözkonusu değildir.

 Ülkelerin talep koşulları birbirinin benzeridir.


8
BAZI KAVRAMLARIN AÇIKLANMASI

1- Faktör Donatımı

I- Fiziki Tanımlama
Faktör Donatımı üretim faktörlerinin fiziki miktarları ya da faktör
stoku ile tanımlanır. Arz yönü ile ele alır. Ülkelerin sermaye
stoku / emek stoku oranları karşılaştırılır.

C: Sermaye T: Türkiye CA CT
L: Emek A: Almanya >
LA LT

Ancak uygulamada bu değerleri hesaplamak mümkün değildir.


• Farklı yıllarda tesis edilmiş ve özellikleri neredeyse birbirinden tamamen
farklı olan sermaye tesislerinin değerlendirmesi son derece zordur.
• Emek faktörünün eğitim ve tecrübe farklılıkları nedeniyle bir bütün
olarak değerlendirilmesi oldukça zordur. 9
BAZI KAVRAMLARIN AÇIKLANMASI

1- Faktör Donatımı

II- Ekonomik Tanımlama


Faktör donatımı faktör fiyatları ile tanımlanır, bu durumda hesaplamaya hem arz
hem de talep tarafı girdiği için daha tutarlıdır.

PL : Emeğin bedeli, ücret


PC : Sermayeyi kullanmanın bedeli, faiz-rant

PCA PCT
<
PLA PLT

Eşitsizlik, Almanya’da sermayenin göreceli fiyatının Türkiye’den daha


düşük olması anlamına gelir. Türkiye emeğe, Almanya’nın sermayeye
zengin olarak sahip olması demektir.
10
BAZI KAVRAMLARIN AÇIKLANMASI

2- Faktör Yoğunluğu

Sermay  Bir malın üretiminde kullanılan


e
F2
girdilerle elde edilen ürünler
F1
arasındaki teknik ilişkiye üretim
M1 fonksiyonu denir.
F Motor

M
 Üretim fonksiyonu eş ürün eğrileri
D1
ile gösterilir.Eş ürün eğrisi
D Tekstil
teknoloji veri kabul edildiğinde bir
malın aynı miktarda üretebilmesi
F2 F1 F için kullanılan emek ve sermaye
O Emek birleşimlerini gösterir.
Grafik 1: İki Mal Üretimi Durumunda
Faktör Yoğunlukları
 Bir faktörün belirli bir ölçüde öteki
faktörün yerine kullanılabildiği
motor ve tekstil eş ürün eğrileri
şekildeki gibi orijine dış bükeydir.
11
BAZI KAVRAMLARIN AÇIKLANMASI

2- Faktör Yoğunluğu
 Faktör fiyatları FF olması
Sermay
durumunda
e OM’nin eğimi : Motordaki emek
F2 F1 sermaye oranı
M1 OD’nin eğimi : Tekstildeki emek
F Motor
sermaye oranı
M

D1  OM’nin OD’ye göre dik olması, FF


D
veri faktör fiyatından motorun
Tekstil
tekstile göre daha sermaye
F2 F1 F yoğundur.
O Emek
Grafik 1: İki Mal Üretimi Durumunda
Faktör Yoğunlukları
 Faktör fiyatları FF’den
F1F1(=F2F2) seviyesine
yükselmesi (Sermayenin
ucuzlaması) sonucu sermaye-
emek yoğunlukları, motor için OM1
ve tekstil için OD1’e yükselir. 12
BAZI KAVRAMLARIN AÇIKLANMASI

2- Faktör Yoğunluğu
 Her iki malın üretimi de
Sermay daha sermaye yoğun
e
F2 F1
duruma gelmiştir. Maliyet
minimizasyonu gereğince
F
M1
Motor ucuzlayan sermaye
M faktörü pahalılaşan emek
D1
faktörü yerine geçmiştir.
D Tekstil

F2
 Heckscker-Ohlin
O
F1 F
Emek
Teorisinin temel
Grafik 1: İki Mal Üretimi Durumunda sonucunun ortaya
Faktör Yoğunlukları çıkabilmesi için gerekli
koşullardan birisi de,
faktör fiyatları değiştiğinde
malların faktör
yoğunluklarının tersine13
dönmemesi gerekir.
BAZI KAVRAMLARIN AÇIKLANMASI

2- Faktör Yoğunluğu

 Faktör yoğunluklarının
Sermaye
Motor tersine dönmemesi
Tekstil
için iki malın eş ürün
F1
eğrilerinin yalnız bir
M1 noktada kesişmesi
K
gerekir.
T1

Tekstil
 Şekilde K ve L gibi iki
F1 F2
T2
L
Motor noktada
M2
kesişmektedir.
F2

O Emek

Grafik 2: Faktör Yoğunluğunun Tersine Dönmesi

14
BAZI KAVRAMLARIN AÇIKLANMASI

Faktör Yoğunluğunun Tersine Dönmesi


 Grafikte faktör fiyatlarının
F1F1 olması durumunda
Sermaye
Motor sermaye emek yoğunluğu
motorda OM1, tekstilde OT1
Tekstil
doğruları ile gösterilir.
F1

 Faktör fiyatları F2F2 olacak


M1 şekilde değişmesi (emeğin
K
ucuzlaması) durumunda
motor emek yoğun, tekstil ise
T1 sermaye yoğun bir mal
durumuna gelmektedir.
Tekstil
F1 F2 L
T2 Motor
M2 F2

O Emek

Grafik 2: Faktör Yoğunluğunun Tersine Dönmesi

15
BAZI KAVRAMLARIN AÇIKLANMASI

3- Talep Koşullarında Benzerlik

 Teorinin önemli bir varsayımı da ticaret yapan


ülkeler arasında zevk ve tercihlerin benzer
olmasıdır.
 Tersi bir durumda , örneğin bir ülkenin göreceli
olarak zengin olduğu faktörün kullanılarak üretildiği
mal cinsine iç talebin oldukça yoğun olması fiyatı
yükselteceği için karşılaştırmalı üstünlük geçersiz
hale gelebilir.

16
TEORİNİN ANALİTİK YOLDAN KANITLANMASI

 Hatırlatma: Teoride ülkelerin


Motor faktör donatımları farklı, üretim
A
teknolojileri aynıdır.

 AA : Almanya’nın üretim
T olanakları eğrisidir ve motor
üretimi sermaye yoğun olduğu
i2 için motor ekseni yönünde
i1 daha uzundur.
FA FT
O A T
Tekstil
Grafik 3:Heckscher-Ohlin Modelinin
 TT : Türkiye’nin üretim
Teorik Kanıtlanması olanakları eğrisidir ve tekstil
üretimi emek yoğun olduğu için
tekstil ekseni yönünde daha
uzundur. 17
TEORİNİN ANALİTİK YOLDAN KANITLANMASI

 Teori diğer önemli varsayımı da


talep koşullarının ülkeler arasında
Motor
benzer oluşudur. Bu nedenle
A kayıtsızlık eğrileri hem
Almanya’nın hem de Türkiye’nin
DA talep koşullarını gösterir.
T
 Dış ticarete başlamadan önce
DT i2
i1
Almanya’nın denge noktası DA
FA FT
ve iç fiyat oranı FA dır.
O A T
Tekstil
Grafik 3:Heckscher-Ohlin Modelinin Türkiye’nin denge noktası DT ve
Teorik Kanıtlanması iç fiyat oranı FT dir.

18
TEORİNİN ANALİTİK YOLDAN KANITLANMASI

 Bu durum, Almanya’da motorun


Türkiye’ye göre daha ucuz
Motor
(tekstilin pahalı) olduğunu
A gösterir.

DA  Bir başka deyişle, Türkiye’de


T
tekstilin Almanya’ya göre daha
ucuz (motorun pahalı) olduğunu
gösterir.
DT i2
i1
FA FT
 Bu sonuca ulaşmada ülkeler
O A T arası talep koşullarının benzerliği
Tekstil varsayımı önemlidir.
Grafik 3:Heckscher-Ohlin Modelinin
Teorik Kanıtlanması

19
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN
TEOREMLER

1- Faktör Donatımı Teorisi

2- Faktör Fiyatları Eşitliği Teoremi

3- Stolper-Samuelson Teoremi

4- Faktör Hareketsizliği Modeli

20
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN
TEOREMLER
1. FAKTOR DONATIMI TEORISI

Ülkeler ellerindeki faktörlerden hangisine daha çok


sahipse o faktörlerin kullanıldığı malların üretiminde
karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptirler.

21
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN
TEOREMLER
2. FAKTOR FIYATLARININ EŞİTLİĞİ TEORISI

 Heckscher-Ohlin Teorisinin bir sonucu olarak; mal


ticareti ülkeler arası üretim faktörlerinin fiyatlarının
hem mutlak hem de göreceli olarak eşitlenmesine
sebep olmaktadır.

 Bunun sebebi dış ticaret sonrasında ülkelerde


belirli malların üretiminde uzmanlaşılması ve
faktör fiyatlarındaki değişikliklerin kaçınılmaz
olmasıdır.

 Türkiye emek-yoğun olan tekstil, Almanya ise


sermaye-yoğun motor üretiminde uzmanlaşmaya
gider.
22
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN
TEOREMLER
2. FAKTOR FIYATLARININ EŞİTLİĞİ TEORISI
 Türkiye  Almanya

 motor üretimini kısarak  Tekstil üretimini kısarak


kaynaklarını tekstile aktarır. kaynaklarını motor üretimine
aktarır.

 Motor üretiminin kısılmasından  Tekstil üretiminin kısılmasından


dolayı açığa çıkan iş gücü tekstil dolayı bol miktarda emek açığa
üretiminde kolayca çalışabilirken, çıkar. Açığa çıkan sermaye
sermaye faktörünün bu sektörde motor üretiminde kolayca
istihdam olanakları daha kısıtlıdır. istihdam edilir. Sermayeye göre
işgücü ucuzlar.
 Genişleyen motor üretimi
 Genişleyen tekstil üretimi sonucunda sermaye hızla
sonucunda işgücü hızla yükselirken emek miktarı azalır.
yükselirken sermaye talebi daha Faktör fiyatları sermaye lehine
az artar. Faktör fiyatları ücretler işçi ücretleri aleyhine değişir.
lehine (ücretler yükselir) faiz 23
aleyhine (faizler düşer) değişir.
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN
TEOREMLER
3. STOLPER-SAMUELSON GELİR DAĞILIMI
TEOREMİ

 Bu teoreme kadar “serbest ticaret ülkede


yaşayanların tümünün yararına,
korumacılık ise zararınadır” görüşü
benimsenmişti.
 Teoremle birlikte göre “serbest ticaret
ihracat endüstrilerinde yoğun kullanılan
faktörün lehinedir. Korumacılık ise ithalata
rakip endüstride yoğun olarak kullanılan
faktörün lehinedir.”
24
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN
TEOREMLER
3. STOLPER-SAMUELSON GELİR DAĞILIMI
TEOREMİ
 Gelişmiş ülkelerde Emek göreceli olarak kıt bir kaynak
olduğu için dış ticaret emeğin reel gelirinde düşüşe
sebep olacaktır. Bunun bir sonucu olarak ta bu
ülkelerde emek yoğun endüstriler ticari kısıtlamalar
için hükümete baskı yaparlar.
 Bu durumda ticari kısıtlamaların devreye alınması son
derece yanlıştır. Bu kısıtlamalar yerine sermayedarlar
vergilendirilerek işçilere ek ödeme yapılmasına dayalı
bir gelir dağılımı politikası izlenebilir.

25
HECKSCHER-OHLIN MODELİNDEN ÇIKARTILAN
TEOREMLER
4. FAKTÖR HAREKETSİZLİĞİ TEOREMİ
 Kısa Dönemde faktörlerin ülke içerisindeki hareketlerinin kısıtlı
olabileceği ilkesine dayanır.
 Tarımda kullanılan sermayenin Sanayi de kullanılamayacağı
varsayılır, tersi de geçerlidir.
 Bu durumda üretim faktörleri Emek, Tarıma Özgü Sermaye ve
Sanayiye Özgü Sermaye olmak üzere üç faktörden oluşur.
 Heckscher Ohlin Modeline göre emek bol bir ülkede dış ticaretle
birlikte sermaye faktörünün tümüyle gelir kaybına uğrayacağı
öne sürülüyordu.
 Faktör Hareketsizliği teorisi ise dış ticaretle birlikte Sermaye
faktörünün sadece sanayiye özgü olan kısmının zarar göreceği
tarıma özgü olan kısmının ise kazançlı çıkacağını
göstermektedir.

26
TEORİNİN TEST EDİLMESİ :
LEONTIEF PARADOKSU ve DİĞER TESTLER

 Leontief, 1930’lu yıllarda “girdi-çıktı” (input-output) tablosu


denilen tekniği geliştirmiş ve bu teknikten hareketle malları
emek-sermaye bileşimlerine ayırmıştır.

 Leontief, Amerika’nın tüm dış dünya ile olan ticaretini ele almış,
ihracat ve ithalatta bir milyon dolar değerinde “temsili mal
balyaları” oluşturmuştur.

 Mal balyaları, bileşimi ihracat ve ithalatta aynı olan mal


bileşimlerini gösterir.

27
TEORİNİN TEST EDİLMESİ :
LEONTIEF PARADOKSU
 Çalışmanın sonucunda Amerika; emek-yoğun mallar ihraç edip,
sermaye-yoğun mallar ithal eden bir ülke olarak çıkmıştır.Bu
durum Leontief Paradoksu olarak adlandırılmıştır.

 Leontief, çelişkinin nedenini şöyle açıklar:


 Amerikan toplumunun üstün girişimcilik, yöneticilik, eğitim gibi özellikleri
nedeniyle, Amerikan işçileri dünyanın diğer ülkelerindeki işçilere göre
üstün niteliktedir.
 Aynı sermaye araçları ile çalışmış olsalar bile verimlilikleri yüksektir.
 Bir Amerikan işçisi, üç yabancı işçiye bedeldir. .bu nedenle Amerika’nın
emek stokunu bulmak için mevcut stoku üç ile çarpmak gerekir.

28
TEORİNİN TEST EDİLMESİ :
LEONTIEF PARADOKSU

 Leontief’in çalışmasına eleştriler:


 Çalışmanın savaşın hemen sonrasındaki yıl için yapılmış
olması 1951 yılında tekrar edilmiş ve benzer sonuçlar
çıkmıştır.
 Hesaplamalarda kullanılan sermaye katsayılarının güvenilir
olmadığı
 Sadece emek ve sermaye faktörleri dikkate alınmış, doğal
kaynaklar gözardı edilmiştir.
Teori 1967 yılında Türkiye üzerinde de test edilmiş ve
çıkan sonuçlar Heckscher Ohlin teorisine paralel
çıkmıştır.İhracatımız emek yoğun, ithalatımız ise sermaye
yoğun mallardan oluşmaktadır. 29
FAKTÖR DONATIMI TEORİSİ
(Factor Endowment Theory)

 Sonuç olarak; teori vasıfsız emeğin bol olduğu az


gelişmiş ülkelerle sermaye zengini gelişmiş ülkeler
arasındaki endüstriler-arası ticareti açıklamakta
başarılı olmuştur.
 Ancak; Gelişmiş ülkelerin birbirleriyle olan ticaretleri
daha çok benzer endüstri ürünleri olduğu için faktör
donatım teorisi yetersiz kalmıştır.
 Gelişmiş ülkeler arasındaki ticaretin
tanımlanabilmesi için yeni teoriler geliştirilmiştir.

30
YENİ TEOREMLER

 1. Nitelikli işgücü teoremi


 2. Teknoloji açığı teoremi
 3. Ürün dönemleri teoremi
 4. Tercihlerde benzerlik teoremi
 5. Ölçek ekonomileri teoremi
 6. Monopolcü rekabet teoremi
 7. Taşıma Giderleri ve Dış Ticaret Teorisi

31
YENİ TEOREMLER
1. NİTELİKLİ İŞGÜCÜ TEOREMİ

 Keesing - Kenen
 Nitelikli işgücü bakımından zengin olan ülkeler,
bu faktörlere bağlı olan malların üretiminde
uzmanlaşırlar.

 Buna karşılık niteliksiz işgücünün yoğun olduğu


ülkelerde ise uzmanlaşma daha çok niteliksiz
işgücü gerektiren ürünlerde olmaktadır.
32
YENİ TEOREMLER
2. TEKNOLOJİ AÇIĞI TEOREMİ

 Posner
 Gelişmiş ülkeler arasındaki ticaretin önemli bir bölümünü yeni
geliştirilmiş ürünler ve üretim süreçleri oluşturur.Yeniliği ilk
bulan firma monopolcü statüsü kazanır ve yasalarla izinsiz
kullanımın önüne geçilir.Bu ülkeler yeni bulunan ürünlerin ilk
ihracatçıları olurlar ve üstünlük elde ederler.
 Zamanla teknoloji az gelişmiş ülkelere transfer edilir ve ucuz
emekle birlikte bu ülkeler ihracatçı konuma geçerler.
 Arge yatırımlarına ayrılan payların gelişmiş ülkelerde daha fazla
olmasının sebebi bu üstünlüğü farklı mallar için sürekli elde
tutma çabasıdır.
33
YENİ TEOREMLER
3. ÜRÜN DÖNEMLERİ TEOREMİ

 Bu teori teknoloji açığı hipotezinin Vernon


tarafından genelleştirilmiş ve geliştirilmiş
şeklidir.
 Buna göre, teknolojik yenilikler ve yeni malların
geliştirilmesi ileri sanayileşmiş ülkelerde oluşur.
Bu durum yüksek derecede eğitilmiş işgücünün
ve AR GE ye yapılan yüksek yatırımın bir
sonucudur.

34
YENİ TEOREMLER
3. ÜRÜN DÖNEMLERİ TEOREMİ

 Bu hipoteze göre;
1. aşamada yeni malın üretimi ufak çaptadır ve iç piyasaya yöneliktir.
2. aşamada ürün hemen hemen tam olarak olgunlaşmıştır. Satışlar önce iç
piyasaya yöneliktir sonra ihracata başlanır.
3. aşamada üretim teknolojisi standartlaşır. Yenilikçi firma içte ve dışta
teknoloji lisansı vermeyi karlı bulmaya başlar. Standart üretimin maliyetini
düşürmek için üretim öteki ülkelere kaydırılır. Bu aşamada yenilikçi ülke hala
bir miktar mal üretir.
4. aşamada malın lisansını alan düşük maliyetli yeni üreticilerin ihracat piyasa-
larını ele geçirmeleri ile yenilikçi ülkenin ihracat hızı kesilir.
5. Yenilikçi ülkenin iç piyasası yerli üretim yerine ithalatla karşılanmaya
başlanınca 5. aşamaya geçilmiş olur. Artık teknoloji dünya ülkelerinde
tümüyle yayılmış ve üretimi sınırlandıran lisanslar sona ermiştir. Yerli
endüstri iç ve dış piyasaları kaybettikçe yurtiçi üretim hızla düşer.
Nihayet yenilikçi ülke kendi iç piyasasında da tamamen devre dışı bırakılınca
35
ürün dönemleri tamamlanmış olur.
YENİ TEOREMLER
4. TERCİHLERDE BENZERLİK TEOREMİ

 Malların ticareti üretim maliyetlerinden çok,


ülkeler arasındaki zevk ve tercihlerin
benzerliğine yani talep koşullarına bağlıdır.
 Zevk ve tercihleri belirleyen temel etken de
göreceli gelir düzeyleridir.
 Linder’in bu hipotezi çok kabul görmemiştir.

36
YENİ TEOREMLER
5. ÖLÇEK EKONOMİLERİ TEOREMİ

 Ölçek ekonomileri dolayısıyla artan getirinin ortaya çıktığı durumda ülkeler


bire bir benzer olsalar dahi karlı dış ticaret yapabilirler.

 İçsel ölçek ekonomileri firmanın kendi üretim ölçeği arttığında ortalama


maliyetlerinin düştüğü durumlarda söz konusudur.

 Dışsal ölçek ekonomileri ise firmanın bağlı olduğu endüstride üretim


hacminin artmasıyla ortalama maliyetlerin düşmesi anlamına gelmektedir.

 Ülke, iç piyasada tüketicilerin satın alacakları çok sayıdaki maldan az


miktarda üretmek yerine, ölçek ekonomilerine sahip birkaç endüstri üzerinde
uzmanlaşmaya gider ve ihtiyacı olan diğer malları dışarıdan ithal eder.

 Ürün çeşitliliği artarak tüketici rafahının artmasına sebep olur.

 Böylece ölçek ekonomileri maliyetleri düşürerek, üretim ve zevkler yönünden


birbirine benzer ülkeler arasındakarlı dış ticaret yapma imkanı sağlar. 37
YENİ TEOREMLER
6. MONOPOLCU REKABET TEOREMİ

 Uluslararası ticaretin büyük bir bölüm farklı nitelikteki malların


ticaretinden oluşur.
 Değişik endüstriler tarafından üretilen malların ticareti
Endüstriler-arası ticaret;
 Aynı endüstri veya mal grubuna ait farklılaştırılmış malların
ticareti ise endüstri-içi ticaret olarak adlandırılır.
 Heckscher Ohlin teoremi uluslarası ticareti karşılaştırmalı
üstünlüklere ya da faktör donatımındaki farklılıklara dayandırır.
 Monopolcü Rekabet teorisi ise ulusl. Ticareti endüstri-içi ticaret
mal farklılaştırması ve ölçek ekonomilerine dayandırır.
 Aynı endüstri içerisinde malların nitelikleri farklılaştırılarak
uzmanlaşma ve tüketici memnuniyetinin artışı sağlanmış olur. 38
YENİ TEOREMLER
7. TAŞIMA GİDERLERİ VE DIŞ TİCARET TEORİSİ

 Taşıma giderleri malların bir yöreden başka bir yöreye


ulaştırılması için yapılması gerekn tüm masraflardır.
 Teknoljik gelişmelerdeki hızlanmalar taşıma
giderlerinin azalmasına sebep olmaktadır.
 Bunun bir sonucu olarak ta önceden taşıma
giderlerinin yüksek olması nedeniyle ticarete konu
olmayan mallar zamanla ticarete dahil hale
gelmektedir.
 Taşıma giderleri ithalatçı ülkede fiyatı yükseltirken
ihracatçı ülkede de fiyatı düşürücü bir etki yapar.
39
YENİ TEOREMLER
7. TAŞIMA GİDERLERİ VE DIŞ TİCARET TEORİSİ

 Taşıma giderleri endüstrilerin kuruluş yerlerinin


seçiminde etkili olur
 Kaynağa yönelimli
 Piyasaya yönelimli
 Serbest endüstriler.

 Sınır ticaretinin nedeni de taşıma masraflarıdır.


 Çekim Teorisi; Komşular arasındaki ticaretin
yoğun olması
40
SONUÇ

 Faktör Donatımı Teorisi ham maddeler,tarım


ürünleri ve emek yoğun sanayi malları üzerindeki
ticareti açıklamaktadır.

 Ölçek Ekonomileri ve Farklılaştırılmış mallara


dayalı yeni teoremler ise yoğun sermaye ve
teknoloji içeren sanayi malları üzerindeki endüstri
içi ticareti açıklamaktadır.

 Faktör Donatımı Teorisi ile Yeni Teoriler birbirlerini


tamamlamaktadır. 41

You might also like