ยิ่งขยายถนนกวางยิ่งสะทอนความคิดที่คับแคบ

สํานึก ชาติภูมิ

เพื่อแกปญหาจราจรติดขัดจากรถยนตสวนตัวของนักทองเที่ยว ทําใหเกิดโครงการขยายถนนขึ้นเขาใหญเปน 4
เลน และมี ก ารตั ด ต น ไม ไ ปมากมาย บางตน อายุ ก ว า 100 ป เรื่ อ งนี้ รั ฐ มนตรี ค มนาคมยื น ยั น ว า โครงการดั ง กล า ว
ดําเนินการไดเพราะเขาหลักเกณฑการสรางถนน 4 เลน และไมตองศึกษาผลกระทบดานสิ่งแวดลอม เปนงานปกติของ
กรมทางหลวงที่ตองสรางถนนเพื่ออํานวยความสะดวกใหกับประชาชน หากโครงการนี้ถูกยกเลิก ก็ตองยกเลิกโครงการ
ขยายเสนทาง 4 เลนทั่วประเทศเชนกัน เพราะยังมีโครงการขยายเสนทางอื่นๆ ในลักษณะเดียวกันอีกที่อยูใน
ปงบประมาณ 54 และถนนบางสายตองตัดตนไมขนาดใหญกวาถนนธนะรัชตซะอีก หากกรมทางหลวงไมสรางตอก็จะ
ถูกกลาวหาวาทํางาน 2 มาตรฐาน และอาจจะถูกฟองจากผูรับเหมา
สรุปก็คือ การขยายถนนเขาใหญ ถูกตองตามขั้นตอนของกฎหมาย ไมตองทํา EIA เพราะไมอยูในเขตพื้นที่ปา
อนุรักษ ถาไมใหทําก็ตองยกเลิกขยายถนน 4 เลนทั่วประเทศ ตามงบไทยเขมแข็ง และถาไมทําก็ 2 มาตรฐาน รัฐมนตรี
คมนาคมไดโชววิสัยทัศนอดีตครูบานนอกดวยการแถขางๆ คูๆ วาตัวเองทําถูกทุกอยาง เปนที่นาสมเพชเวทนาใหคน
เขาดากันทั้งเมือง และก็เปนวิบากกรรมของคนไทยจริงๆ ที่มีแตรัฐมนตรีขี้ตะแบง กะอีแคใครก็ไมรูที่ถูกคนโตเมืองแปะ
จับมาอาบน้ํา ปะแปง แตงตัว แลวก็ถีบขึ้นมาเปนเสนาบดี กลับหลงตัวเองวาเกงกลาสามารถไมฟงใคร สวนรัฐมนตรีตี
กินแหงกระทรวงสิ่งแวดลอม ก็ออกมาโวยเรียกคะแนนอีกเชนเคย ทั้งๆ ที่กอนหนานี้ก็นั่งเงียบตั้งนาน แลวก็ทําทาวา
รัฐมนตรีตางพรรคทั้ง 2 คนนี้ตางแกวงปากตอบโตใสกันวาฝายตนเองถูก ทั้งๆ ที่เรื่องนี้ไมใชเรื่องที่จะมาเอาชนะกัน
เพราะเปนเรื่องหลักการพัฒนาอยางยั่งยืนโดยภาพรวม เปนเรื่องเทรนดของโลกที่เขาใสใจตอสิ่งแวดลอม การอนุรักษ
ความหลากหลายทางชีวภาพ การทองเที่ยวเชิงนิเวศ และการปกปองมรดกโลก ไมใชมาตะแบงวา “รถติด ขยายถนน
ถูกแลวไง” หรือ “ถารถติด ก็ปลอยใหมันติดอยางนั้นละ เพราะตองรักษาตนไมเอาไว” ถาคิดไดแคนี้ เด็กอนุบาลก็อาจจะ
มีแนวคิดดีกวารัฐมนตรีทั้ง 2 ทานก็เปนได แตก็เปนที่แนนอนแลววา การประชุมคณะรัฐมนตรีเมื่อ 8 มิ.ย. 53 มีมติให
ยุติโครงการนี้ ใหศึกษาผลกระทบสิ่งแวดลอมเบื้องตน (IEE) และใหฟนฟูสภาพตนไมที่สูญเสียไป นายกรัฐมนตรีก็บอก
วาตองตรวจสอบทั้งกรมทางหลวง กรมปาไม และ
องคการอุตสาหกรรมปาไม ที่เกี่ยวของกับเรื่องนี้วา
มี อ ะไรที่ ผิ ด ปกติ ห รื อ ไม ล า สุ ด รมว.สิ่ ง แวดล อ ม
บอกวาจะฟององคการอุตสาหกรรมปาไม ก็ไมรูจะ
ไปถึงขั้นไหนก็ตองติดตามดู อยายึดหลักปรองดอง
ระหว า งนั ก การเมื อ งกลายเป น มวยล ม ต ม คนดู
แทนที่จะปรองดองระหวางคนกับธรรมชาติ
จะเอาอยางไรกันแนก็ใหมันชัดเจนวาตนไมที่
ตัดไปแลวจะทําอยางไร ยังจะขยายถนนในชวงที่ตัด
ไปแลวหรือไม หรือจะฟนฟูสภาพใหกลับมาดีดังเดิม
ก็ตองบอกสังคมใหชัด แตจริงๆ แลวแคนี้ก็คงยังไม
พอ นายกรัฐมนตรีจะตองสรางวิธีคิดในการทํางาน
ใหมเกี่ยวกับการสรางถนนทั่วประเทศ เปลี่ยนวิธีคิดและวัฒนธรรมองคกรใหม เพราะสองขางเขตทางนั้นหลายแหงเต็ม
ไปดวยตนไม ขยายทีไรก็ตัดกันเกลี้ยงทุกที แลวที่ตัดๆ ไปก็ไมรูเอาไปไหน จริงๆ ตนไมขางทางนาจะเปนสมบัติของ
ชุมชน ไมใชปลอยใหเปนสมบัติของกรมทางหลวงอยางเชนปจจุบัน กรณีตนไมเกาะกลางถนนก็เห็นตัดแตงกันทุกป
 2

เรื่องแนวคิดขยายถนนนี้ เปนแนวคิดเกาแกโบร่ําโบราณที่คูมากับกรมทางหลวง พอๆ กับการสรางเขื่อนที่คูกับ

กรมชลประทาน ไมวาจะน้ําทวม ฝนแลง นายวาเขื่อนแกไดหมด ทองกันมาแบบนี้ ไมมีอะไรมากไปกวานี้ เคยสนทนา
กับวิศวกรทางหลวง ถามวาทําไมจึงไมปลูกตนไมบริเวณเกาะกลางถนน เปนเพราะรากตนไมจะไปทําลายโครงสราง
ของถนนรึเปลา ก็ไดคําตอบวาเรื่องนั้นไมสําคัญ สิ่งสําคัญเพราะผิดหลักวิศวกรรมการทาง การมีเกาะกลางถนนจะเกิด
อุบัติเหตุไดงาย ไมวาจะจากกิ่งไมที่อาจจะหักลงมา จากการรถเสียหลักชนกับตนไม จึงปลูกแตไมพุมเล็กๆ ไมไดรมเงา
อะไร จึงใหขอสังเกตกลับไปวา ปลูกไมปลูกก็ไมนาจะแตกตางกันเพราะรถอาจจะชนตนไมขางทางไดเชนกัน เขาก็บอก
วา การมีตน ไมขางทางก็ใชวาจะดี ถามีพื้นที่ขางทางโลงๆ จะดีกวา สรุปคือ “ถนนโลงๆ ไมมีตนไมดีที่สุด”
ก็เลยสงสัยวา แมไมมีตนไม การเสียหลักชนขอบปูนเกาะกลางถนนนี่ก็อันตรายมากแลวนะ บางทีรถเหาะไปชน
กับรถฝงตรงขามก็มี หรือบางทีทางหลวงก็ถมถนนซะสูง (ไมรูจะสูงไปไหน) ไมตองชนอะไรหรอก แคเสียหลักตกขาง
ทางรถก็คงคว่ําอยูดี เขาก็ไมโตตอบอะไร ก็เลยถามวาเคยวิจัยหรือไมวาระหวาง 1) ถนนที่ปลูกตนไมริมขอบทาง ปลูก
ตนไมที่เกาะกลางถนน กับ 2) ถนนที่โลงๆ ตัดไมออกจากขอบทางจนโลง ไมปลูกตนไมบนเกาะกลางถนนดวย เสนทาง
ไหนจะเกิ ด อุ บั ติ เ หตุ ม ากกว า กั น อย า งมี
นัยสําคัญทางสถิติ เขาก็บอกวาในเมืองไทย
ไมมีใครวิจัยอะไรแบบนี้หรอก เราก็บอกเขา
ไปวา แลวจะรูไดอยางไรวาถนนแบบไหนจะ
ดีกวากัน สรุปเขาก็เลยชวนคุยเรื่องอื่น
นี่ คื อ ป ญ หาใหญ ไม ใ ช เ รื่ อ งมาเถี ย ง
กั น ว า จะถู ก หรื อ ไม ถู ก หลั ก วิ ช า หรื อ หลั ก
กฎหมาย แต เ ป น เรื่ อ งที่ ต อ งพยายามหา
วิธีการที่ดีที่สุด เหมาะสมที่สุด มองขา มให
พนไปจากศาสตรของตัวเอง กรณีขยายถนน
ขึ้นเขาใหญ (ถนนธนะรัชต) ยังมีเรื่องอื่น ที่
สําคัญกวาหลักการทาง เชน การขยายถนน
สงผลกระทบอยางไรบางตอสัตวปาที่ใชเสนทางขามไปมาระหวาง 2 ฝง
ถนน ไมตองเอาขนาดชา งปาหรอก แคกิ้งกา จิ้งเหลน กบ เขียด งู เหี้ย
อีเห็น มันก็เดือดรอนเหมือนกัน ในตางประเทศเขาถึงขนาดทํารั้วตาขายกั้น
ทําอุโมงคใหรถลอด หรือสะพานใหสัตวขาม เรื่องนี้ทานเสนาบดีคิดอยางไร
นอกจากเรื่องรถติดก็เลยขยายถนน ถารถติดมากกวานี้ก็จะขยายจาก 4
เลน เปน 8 เลน อีกใชห รือ ไม แล วเทาไหรถึงจะพอ ถา คิด แตจ ะอํานวย
ความสะดวกด ว ยการขยายถนนจนถึ ง ที่ เ ที่ ย ว คงต อ งทํ า ถนนให
นักทองเที่ยวขับรถไปถึงตีนน้ําตกเหวนรกเลยอยางนั้นหรือ คิดบางหรือไม
ว า จะมี วิ ธี ก ารลดจํ า นวนรถยนต ล งอย า งไร เช น การมี ที่ จ อดรถที่
สะดวกสบายปลอดภัย ไวขางลา ง แลว ใหใ ชรถรับสงนัก ทองเที่ยวที่แ สน
สบายขึ้นไปแทน แลวในระหวางทางก็บรรยายถึงสภาพธรรมชาติของเขาใหญ ใหความรูกับนักทองเที่ยว เพื่อใหเห็น
คุณคาและสรางความเขาใจตอการทองเที่ยวเชิงนิเวศ ไมใชแคยายที่กินเหลาโปกฮาโดยไมไดเกิดสํานึกอะไร ก็จะเปน
 3

ิ่ง
เหลานี้เปนทางเลือกที่นาสนใจทั้งนั้น
เรื่ อ งแบบนี้ จึ ง เป น
เรื่ อ งแนวคิ ด ใหม (สํ า หรั บ
ขา ราชการและนัก การเมื อง
ไทย) ไม ใ ช คิ ด อยู ใ นกรอบ
เดิมๆ ยิ่งมาบอกวาการขยาย
ถนนทั่ ว ประเทศที่ตอ งทํา 4
เลน ก็ตองตัดตนไมมากมาย
เหมือนกัน ถาทําอยางนี้ก็ 2
มาตรฐาน ก็ ยิ่ ง นา หมั่ น ไส ที่
รัฐมนตรีมีแนวคิดแบบนี้ คําวา 2 มาตรฐานมันไมสําคัญ จะมีซัก 10 มาตรฐานก็ได ถาบริบทพื้นที่มันไมเหมือนกัน เชน
การขยายถนน 4 เลนขึ้นเขาใหญ จะใชมาตรฐานเดียวกันกับขยายถนน 4 เลนที่บานแสลงคง จ.บุรีรัมย ก็คงไมได
เพราะความบอบบางในเชิงระบบนิเวศของพื้นที่มันไมเหมือนกัน ถาอยาง
นั้นก็คงตองทําถนนขึ้นภูกระดึงดวยจะไดเปนมาตรฐานเดียวกันกับเขา
ใหญ หรืออีกหนอยก็คงตองขยายถนนขึ้นดอยอินทนนทอีก เพื่อรองรับ
การทองเที่ยวที่คาดวาจะหนาแนนขึ้นอีก ถายังคิดกันอยูแคนี้อีกไมนานก็
คงจะมีแตถนน 4 เลนเต็มไปหมดตามอุทยานแหงชาติตางๆ เพราะเรามี
แตรัฐมนตรีสมองอึ่ง วันๆ เอาแตเบงตะแบง สังคมไทยกําลังเปนบากับคํา
วา 2 มาตรฐานจนไมรูวาอะไรคือถูกตอง ถูกธรรม ถูกกาลเทศะ แตถึงแม
จะขยายถนนจริงก็ไมเห็นตองเปน 4 เลนเสมอไป ในตางประเทศหลาย
พื้นที่เขาทําถนน 3 เลน คือเลนกลางเอาไวแซงรวมกัน ก็แคระวังอยาแซง
พรอมกัน รวมทั้งเขาทําไหลทางใหกวางขึ้นอีกหนอย เพื่อใหหลบกันได
ใหจักรยาน มอเตอรไซด มีที่วิ่งบาง ก็อยากรูเหมือนกันวาถาเอาแบบนี้มา
ลองใชกับถนนซักสายในเมืองไทย จะมีอุบัติเหตุเพิ่มขึ้นรึเปลา ลองทําแลวก็เก็บขอมูลดู คนปกติขับรถนะกลัวตายทั้งนั้น
แตที่ตายๆ สวนใหญก็เพราะเมาแลวขับ จะมี 4 เลน หรือ 8 เลน มันก็ตาย ก็ตองไปกวดขันกันจริงจังเรื่องนั้น รวมทั้ง
เรื่องวินัยจราจรและความมีน้ําใจในการขับขี่ดวย ทุกวันนี้พอหลีกกันไดก็ไมหลบไมหลีกกัน มารยาทในการขับขี่นับวันจะ
เลวทรามลงเรื่อยๆ ก็ตองทํากันจริงๆ จังๆ ไมใชเอะอะอะไรก็เอาใหถนนกวางไวกอน อะไรสองขางทางจะบรรลัยก็ชาง
มัน ถาคิดไดแคนั้นก็ออกไปทําอยางอื่นเถอะทาน...

......................................................