NDO

FACE Nmero 2 Xullo de 2010

LONDRAS E
ARROACES
Revista de Natureza
Ensinantes, moi novos, das do IES Ponteceso
aves en Ponteceso px.12,13
RA
TER

Queres
Cando chega o vern? px.4

comezar o
LO
ND
vern polo
R AS

Anfibios nunha escaleira moi

perigosa px. 15
Salns?
R AS
AND
L
PARA CALQUERA ALUMNO OU ALUMNA DO
CENTRO CON GANAS DE MARCHA (A P)

O loureiro, rbore nobre px.14

INXE
NIO

INFORMACIN EN PXINAS CENTRAIS

Premios de divulgacin cientfica:
Cristina, Cuvier e Luca px. 10

O NT
ES V ROTEIRO POLA COSTA DE GALIZA.
RIZ
HO RIANXO-CATOIRA-VILAGARCA-VILANOVA-
CAMBADOS-SAN XENXO-COMBARRO-PONTEVEDRA.

Grao de Fisioterapia con Marta

DO 6 AO 9 DE XULLO
Blanco px. 16
 INTE
En Galego tamn se fai ciencia
R ESA
As tres Universidades galegas nense nesta iniciativa na que participan
investigadores/as de prestixio de diferentes mbitos cientficos, que ten
como principais obxectivos avalar a validez da lingua galega tanto para a
docencia como para a investigacin e contribur desaparicin de
preconceptos sobre as linguas. O coecido investigador ngel Carracedo
un dos investigadores entrevistados na sa pxina web:
www.engalegotamensefaiciencia.eu.

Perelman, xenio e mito do sculo XXI.

O matemtico ruso Grigori Perelman foi premiado recentemente cun
milln de dlares pola Fundacin Clay de Matemticas por descubrir a
solucin matemtica conxetura de Poincar, un dos sete desafos
matemticos que esta Fundacin elixu para outorgar os premios.
O matemtico non foi recoller nin recolleu anda o premio e o Instituto
Clay declarou que agardar, sen poer prazo, a que o matemtico o
recolla. Estarn botando contas.

Pesar o imponderable.
Gaar a seleccin o Os quarks son partculas elementais,
mundial? das que estn feitos os protns e os
Un equipo de investigadores neutrns, moi dificiles de detectar e
desenvolve un algoritmo anda mis de pesar.
matemtico que permite avaliar Un equipo da Universidade de
a calidade do xogo dun equipo Cornell, recurrindo a
de ftbol. superordenadores averiguaron
Aplicando este algoritmo aos a masa dos quarks mis lixeiros,
datos dos xogadores das establecendo a masa do quark
seleccins que competiron na Up en 2 megaelectronvoltios
ltima Eurocopa, o resultado final (MeV), do quark Down en 4,8 MeV e
do algoritmo foi idntico ao da
do quark Strange en preto de 92
clasificacin final da Eurocopa.
Que o apliquen aos partidos do MeV.
mundial e polo menos poderemos
aforrarnos de ver algn partido que Unha anfitriona perfecta
un autntico tostn. 10 anos da lectura
para a vida.
do cdigo Analizadas as propiedades da
humano. estrela kapa-Ceti da constelacin
Comezan a sucumbir grandes mamferos. Este ano cmprese o
A situacin que est a provocar a fuga de petrleo no da Balea (Cetus), chegouse a
dcimo aniversario conclusin de que ten
Golfo de Mxico vai para o maior desastre ecolxico do anuncio da
producido polo petrleo. Acaba de cundir a alarma caractersticas moi semellantes
secuenciacin s do Sol no tempo en que
ante o xigantesco dano que pode provocar na completa do Xenoma
poboacin de cachalotes do golfo de Mxico, cifrada apareceu a vida no noso planeta.
Humano. Este Ten 600 m.a. e un 70% da
nuns 1.700 exemplares, ao proxecto comezou en
aparecer as primeiras luminosidade do Sol, condicins
1990 liderado analogas s da nosa estrela
vtimas desta especie. inicialmente por cando apareceu a vida na Terra.
J. Watson, un dos
descubridores da
estrutura do ADN, e
rematou no ano
2000.

Editada no IES Ponteceso

polo departamento de Ciencias Naturais e o grupo ecoloxista Londras e Arroaces
Colaboraron nesta revista: David Amado, Csar Garca, Luca Blanco, Cristina Martnez, Adrin Fraga, Isabel Lema, Paula
Cousillas e Bertn Figueiras de 1 de Bacharelato. Daniel Villar, Rubn Ordez, Toms Castro, Ismael Amado, Thais Deutsh,
Diego Prez, Borja Taibo e Ian Gonzlez de 1 de ESO. Marta Blanco ex-alumna do IES Ponteceso.
 LER
A mellor historia da microbioloxa, ou non pero, sen dbida, unha
das obras mestres da historia da Bioloxa. Este libro de Paul de
Kruif todo un clsico moderno, que pode ser descargado en
pdf (podes atopar a direccin na pxina da biblioteca do
instituto), no que se contan de forma moi amena os principais
momentos na historia da microbioloxa. Flannos dos cientficos
pero tamn das persoas, dos grandes avances e dos grandes
erros. Recomendado como bibliografa nun dos textos
gaadores do concurso de divulgacin cientfica, pode ser un bo
regalo para afeccionados Historia e Bioloxa pero tamn para
s que lles gusten os chismes. O nico problema que non
fcil de conseguir, a biblioteca leva un ano intentndoo e anda
non o temos. Probdeo, non vos defraudar.

De Kruif, Paul. Los Cazadores de microbios. Editorial Porrua.

Sumndonos campaa promovida polas universidades

galegas imos propoervos unha lectura que demostra que
tamn se pode facer boa divulgacin cientfica en galego.
Po de estrelas unha coleccin de artigos de divulgacin que
nos presentan de forma amena, comprensible e divertida
aspectos sobre distintos campos da ciencia. Se vos gusta
Po de estrelas, sempre podedes ir pxina da biblioteca do
instituto e descargar en PDF outro ttulo de Xurxo Mario,
Os dados do reloxeiro, un libro que agora non podedes atopar
en papel. Ambos son compilacins de artigos publicados no
portal do Consello da Cultura Galega, www.culturagalega.org,
coa intencin de dar a coecer a ciencia a toda a sociedade.

Mario, Xurxo. Po de estrelas. Consello da Cultura Galega.

2008

Xa que vai ser o noso prximo destino empezamos a nosa

seccin de recensins recomendando un libro sobre a
provincia de Pontevedra. A editorial A Nosa Terra publicou
catro volumes co mesmo ttulo dedicados cada un a unha
das catro provincias galegas. Nestes libros fai un percorrido,
fundamentalmente fotogrfico, polos espazos naturais,
protexidos ou non, mis salientables de Pontevedra, Corua,
Lugo e Ourense. Se queredes saber que imos atopar na ruta
non deixedes de pasar polo laboratorio para botarlle un ollo
a este libro.

Espazos naturais - Provincia de Pontevedra

Adela Leiro, Mon Daporta, Victor M. Caamao Rivas
Editorial: A Nosa Terra

3
 R A Cando chega o vern?
R
TEou por ensinar
Parece como se o persoal estivera un pouco nervioso por pasar calor,
os ps poendo sandalias pero, raro que pasado o corenta
de maio sigamos co abrigo posto? Estar afectndonos o cambio climtico?
frecuente escoitar a xente confundir os termos clima e tempo meteorolxico. O
clima fai referencia ao estado medio da atmosfera nun perodo longo de tempo,
mentres que o tempo meteorolxico refrese ao estado da atmosfera, humidade e
temperatura, fundamentalmente, nun momento determinado. Parece probable que o
clima estea cambiando pero non o fro de principios deste xuo quen o demostra
porque son datos dun momento puntual e fan referencia, por tanto, ao tempo
atmosfrico.
O clima dunha rexin, da Costa da Morte por exemplo, depende fundamentalmente
de:
Latitude
Proximidade dun ocano. No hemisferio norte o movemento das borrascas de
oeste a leste o que provoca que pola Costa da Morte entren moitas borrascas do
Atlntico cargadas de auga provocando precipitacins.
Correntes ocenicas. No caso de Galicia, e anda que pareza mentira, as augas
estn algo mis quentes do que corresponde nosa latitude grazas Corrente do
Golfo. Isto fai que o noso clima tea temperaturas temperadas.

Outros factores coma a orientacin, a presenza de vexetacin ou os ventos dominantes tamn son parte
fundamental do clima.
Pero saber que Galicia ten un clima temperado hmido non nos axuda a saber que roupa temos que levar ma,
o dato do tempo o que nos resulta til. E, como podemos saber que tempo vai facer ma? A verdade que non
podemos, somos capaces de aproximalo grazas aos datos da troposfera pero non podemos ter seguridade con 24
horas de antelacin. En moitos torneos de tenis teen meteorlogos que son capaces de predicir con bastante
precisin se vai chover e canto vai durar a choiva, pero sempre se trata de predicins a moi curto prazo: media
hora, unha hora como mximo.
Vale, xa estamos convencidos de que as predicins son moi difciles pero todas as cadeas da tele teen un espazo
no que fan unha predicin do tempo e son os momentos mis vistos de case todas as cadeas as que, que miran
os meteorlogos para facer a predicin? Sera moi complexo explicar todos os datos que analizan pero
basicamente analizan a presin da atmosfera, as isobaras esas que poen no mapa, e os movementos das masas
de aire. Estes datos non nos axudan moito para facer de meteorlogos pero cando un chega a escribir un folio debe
empezar a pensar que aburre s ovellas, as que mellor emprazmosvos a outro captulo da nosa seccin para
explicar borrascas e anticiclns. Iso si, non nos podemos despedir sen recomendarvos unha das mellores obras de
meteoroloxa divulgativa en casteln. un libro de quen para moitos o nico e verdadeiro home do tempo, Don
Mariano Medina. Titulado Iniciacin a la meteorologa, presenta dunha forma clara e divertida os fundamentos desa
ciencia.

4
 PAR
I Premio de divulgacin cientfica TICI
PA
ngel Carracedo
Xa temos gaadores do
I Concurso de divulgacin
cientfica ngel Carracedo.
Despois de complexas
deliberacins o xurado decidiu
declarar gaador ao traballo
presentado por Luca Blanco e
Cristina Martnez de 1 de
bacharelato B e titulado George
Cuvier.

Este xelogo francs foi o pai da

Anatoma Comparada e unha
das figuras mis influintes da
ciencia do sculo XIX en Francia.
Gran inimigo das teoras
evolucionistas atacou duramente
as hipteses de Lamarck,
ridiculizndoas e reducindo a
influencia deste autor na ciencia
francesa.
Os premiados

Os segundos premios corresponderon a Adrin Fraga e Isabel Lema, de primeiro de bacharelato A,

por un traballo sobre Mechnikoff e a David Amado e Csar Garca, de 1 de bacharelato B, por
explicarnos cuestins relacionadas con Ejnar Hertzsprung. Este ltimo foi un astrnomo de finais do
sculo XIX e principios do XX que traballou na comprensin da complexa vida das estrelas. O seu
diagrama, que incorporamos ao traballo para facilitar a comprensin deste, un clsico da
Astronoma moderna.

Mechnikoff foi un bilogo moi peculiar. Galardonado co premio Nbel polas sas investigacins sobre
o sistema inmune humano, o que nos defende das infeccins. Ese tema foi unha das moitas
obsesins da sa vida, tendo en conta que morreu dun catarro parece que algo de razn tia.

Reciben tamn unha mencin

especial do xurado Bertn Figueiras e
Paula Cousillas, de 1 de bacharelato
B, por un texto sobre Antoine
Lavoisier. Faltbanos un qumico e
que mellor que coecer a un dos
fundadores da Qumica moderna.

Na vida e na morte de Lavoisier

mestranse amor, odio e traballo
nunha historia que poda dar para
mis dunha novela.

Reproducimos nas seguintes pxinas

os textos gaadores, non sen antes
dar a noraboa a todos os premiados.

O investigador ngel Carracedo na pxina

www.engalegotamensefaiciencia.es
5
Antoine-Laurent de Lavoisier PREMIOS
MARCO HISTRICO E CIENTFICO:
Sitase ao redor do sculo XVIII, chamado Sculo das Luces, no cal se vai intentar explicar todo mediante a razn sen
recurrer a Deus. No campo da ciencia e da tecnoloxa foi moi importante este sculo, xa que a idea progresista fixo aflorar
innumerables investigacins. Dende 1700 ata 1750 levouse a cabo a Revolucin Industrial. A Guerra da Independencia
estadounidense entre os colonos e as tropas de Gran Bretaa tera moita importancia, xa que Espaa e Francia apoiaran
fortemente aos nativos, os cales conseguiran a independencia en 1776. En Francia, de 1789 a 1799 producirase a
Revolucin Francesa que acabara coa monarqua instaurada ata o momento. Nesta poca empezan a enunciarse as
grandes leis da qumica, imponse a mecnica de Newton e a teora da Gravitacin Universal, empezan a xurdir novas
ramas das matemticas, comzanse os estudos polos fenmenos elctricos e do comportamento dos slidos, os primeiros
estudos sobre a meteoroloxa e tamn empezan a aparecer as primeiras teoras do xurdimento das especies (con isto
aparece a bioloxa moderna).
BIOGRAFA:
Antoine Lavoisier naceu o 26 de agosto de 1743 en Pars. Foi fillo dunha familia acomodada e estudou en principio leis,
pola tradicionalidade da sa familia, ata licenciarse en 1764, pero despois deuse
conta de que a sa vocacin cientfica podao poer nunha posicin social superior
preto da coroa. En 1766 recibiu a medalla de ouro da Academia de
Ciencias, organizacin na que 2 anos mis tarde sera admitido ao presentar
unha serie de artigos sobre a anlise da auga. Sendo membro desta
sociedade denegoulle a entrada a Jean-Paul Marat xa que os experimentos
que presentaba eran mediocres. En 1771 casou con Marie Paulze a cal lle
axudara no seu labor como cientfico e traduciulle ao ingls os artigos
redactados por el. Dende 1775 traballou na Administracin Real de Polvoras
ata chegar a ser director cientfico. Na sede desta sociedade sera onde
establecera o seu laboratorio persoal. Mis tarde integrouse nunha
sociedade financeira chamada ``Ferme Generalase a cal prestaba
dieiro coroa a cambio de recaudar para si parte dos cartos dos
impostos. Esta era a sociedade mis odiada da poca. En 1790
nomeado membro da comisin para o establecemento dun novo sistema de
pesos e medidas. Cando a Revolucin Francesa triunfou en 1793, Marat era
un importante cargo do movemento revolucionario, arrestou a todos os
membros da Freme Generalase e acusou a Lavoisier de complots
absurdos. Pedira a morte do mesmo ante un tribunal. Ao final sera condenado e
guillotinado en 1794. Era evidente que Marat fixera todo aquilo como vinganza por
non telo admitido na Academia de Ciencias.

EXPLICACIN DAS PRINCIPAIS CONTRIBUCINS CIENTFICAS:

A sa innovadora forma de traballar no laboratorio mediante rigorosos
experimentos que coidaba ata o mis minucioso detalle levarao ata
moitos dos seus descubrimentos.
considerado o creador da qumica moderna pola importancia dos
seus descubrimentos neste campo.

DESTACAREMOS:
-Establece a composicin do gas carbnico.
-A elaboracin da primeira tboa peridica dos elementos, recompilando dunha forma ordenada os 33 elementos
coecidos ata a poca.
-Demostracin mediante un experimento de que a auga non se transforma en terra. Esta teora via de que moitos
cientficos ferver auga nun recipiente aparecalles unha substancia terrosa no fondo. El demostrou que esa afirmacin
era falsa e que esa substancia provia das impurezas que contia a auga e non da transformacin desta.
-A Lei da Conservacin da Materia, que establece que en toda reaccin qumica a masa consrvase, dicir, a masa
consumida nos reactivos a mesma obtida nos produtos.
-Descubrimento dos elementos que forman a auga, dndolle nome a cada un deles: hidrxeno e osxeno, este ltimo
coecido ata daquela como aire desfloxisticado.
-Examinou a natureza da combustin, demostrando que un proceso no cal se produce unha combinacin da substancia
co osxeno. Esta explicacin da combustin substituu a teora do floxisto que expua que todo material contia un
elemento chamado floxisto, que se desprenda cando o material arda. Cando se acababa todo o floxisto, o material
convertase en cal, e este podera volver absorber o floxisto se se quentaba con carbn.
BIBLIOGRAFA:
-http//thales.cica.es
-www.biografiasyvidas.com
-www.wikipedia.org
-Tratado elemental de la qumica de Antoine Laurent de Lavoisier (editorial Critica)

PXINAS DE INTERESE:
-www.gobiernodecanarias.org/educacion/3/Usrn/lentiscal/1-CDQuimica-TIC
/HistoriaCiencia/lavoisiernacimientoqd.pdf
-www.anfrix.com/2009/07/el-ultimo-dia-de-lavoisier/
-www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/57916154769579163532279/205985_006.pdf

6 Paula Cousillas e J.Bertn Figueiras de 1 de Bacharelato B

DIVULGACIN Ili Ilich Mchnikov
MARCO HISTRICO E CIENTFICO
Dentro do sculo no que nos atopamos (XIX) podemos destacar no mbito histrico a
Revolucin Industrial, que traer consigo innumerables melloras no panorama
econmico e social, o cal permitir un maior desenvolvemento da investigacin.
Tamn un perodo marcado por numerosas guerras entre as que destaca a de
Trafalgar as como a Revolucin Francesa, que o principal feito relevante deste
sculo.
Estas guerras veen marcadas ou iniciadas pola aparicin do imperialismo que
condiciona moitas delas pero tamn aparecern novas correntes en moitos
mbitos como no cultural, xa que este sculo o sculo do Romanticismo, corrente
que influra en moi alto grao en toda a cultura e a sociedade da poca, as como na
sa maneira de ver a vida. Destacar as mesmo que a Revolucin Industrial trouxo
consigo grandes melloras como a creacin do telfono ou a locomotora que
supuxeron un grande pulo e mellora para a vida da poca.
Dentro xa do apartado cientfico, cabe destacar o descubrimento que leva a
cabo Ignacio Felipe Semmelweis, as SEPSIS PURPERAL, infeccins que
se dan nas mulleres que acaban de dar a luz e que son provocadas pola
deficiencia de hixiene dos mdicos, as como outros importantes
descubrimentos como a asociacin de microorganismos como
causantes das enfermidades infecciosas levada a cabo por
Pasteur e Koch e que permitira recoecer e identificar os
causantes de moitas enfermidades coma a tuberculose, o
carbuncho, etc.
Desenvlvense tamn descubrimentos como a cirurxa
asptica, a pasteurizacin, desenvolvemento de tcnicas
inmunolxicas e sobre todo podemos dicir que o sculo no
que se empeza a tentar curar por medio de vacinas. Darwin
enuncia a sa teora da evolucin.
BIOGRAFA
Elie Metchnikoff naceu en Ivanovka, sur de Alemaa, preto de Kharkoff, o 16 de maio de 1845. Tivo catro irmns, todos
maiores ca el. A sa nai, Emilia Nevakhovich, exerceu sobre el una grande influencia. Dende moi novo sentiu unha grande
atraccin pola historia natural. Os seus primeiros estudos baseranse na embrioloxa e na anatoma comparada. A obra de
Darwin estivo moi presente durante toda a sa vida e grazas s descubrimentos do mundo alemn no campo da histoloxa e
da teora celular puido enunciar a sa teora da fagocitose. No 1856 ingresou no liceo de Kharkoff. Aqu coeceu o socialismo,
o atesmo e o materialismo e a idea de que o progreso da civilizacin dependa do avance das ciencias. Estas ideas
marcrono. Foi tamn durante esta etapa que puido observar seres vivos cun microscopio. Como a universidade non lle
permita o acceso laboratorio, buscou os seus mtodos para investigar. Neste momento era Alemaa o lugar onde se
estaban desenvolvendo os saberes en torno s tecidos e s clulas. Comezou a traballar con embrins de invertebrados
marios. Con isto obtivo o Premio von Baer en 1867. Casou con Ludmilla Feodorovitch que estaba enferma de tuberculose.
No 1869 marchou a Italia por razns de sade da sa muller. Escribiu varios traballos que foron ilustrados por ela. Debido
morte da sa muller caeu nun estado depresivo. Tentou trazar o desenvolvemento filoxentico do sistema dixestivo e os seus
traballos foron rexeitados por moitos pero apoiados por histopatlogos como Virchow. Durante os anos seguintes dedicouse a
buscar probas que respaldasen a fagocitose. En 1908 outorgoselle o Premio Nobel que compartiu con Paul Ehrlich. Os
traballos de ambos foron decisivos para elaborar a doutrina da inmunidade. A partires de 1913 comezou a sufrir fallos
cardacos e en novembro do 1916 resfriouse e morreu o 15 de decembro do mesmo ano.

PRINCIPAIS CONTRIBUCINS CIENTFICAS

A sa principal contribucin cientfica foi o descubrimento da FAGOCITOSE. Consiste nun proceso mediante o cal unha clula
(protozoos e macritipis principalmente) rodean coa sa membrana a un organismo e introdceno no seu interior para dixerilo.
Este proceso un proceso de defensa da clula fronte a calquera organismo que esta considere prexudicial e danio, o que
explica o funcionamento do sistema inmunitario dos seres vivos e tamn o que lle atribe o nome de fagocitos s nosos
glbulos brancos. Analizou e estudou a resposta inflamatoria, que consiste nunha reaccin dos tecidos danados e que ten
como finalidade illar o axente patxeno e preservar o resto do tecido do posible contaxio causado por este. Non mis ca un
aumento de tamao da zona afectada (principalmente e case exclusivamente tecido conxuntivo). Non tivo moitas mis
contribucins xa que tan s formulou a teora da fagocitose, pero esta foi empregada polo seu equipo e por outros moitos
cientficos para crear vacinas para loitar contra enfermidades patxenas. Tamn deu peso a partes da teora da evolucin de
Darwin mediante probas e experimentos.

BIBLIOGRAFA
Paul de Kruif. Cazadores de microbios. Salvat 1932
http://www.historiadelamedicina.org/metchnikoff.html
www.wikipedia.org
LUGARES NA REDE
http://www.youtube.com/watch?v=R_Ur5aYz--4
http://es.wikipedia.org/wiki/Fagocitosis
http://www.slideshare.net/legorretar/fagocitos-y-fagocitosis

Adrin Fraga e Isabel Lema de 1 de Bacharelato A

7
8
ROTEIRO POLO LITORAL DA PENNSULA DO SALNES
(PENNSULA: brazo de terra que se introduce no mar,
O SALNS: Espazo xeogrfico entre as ras de Arousa e de Pontevedra)
SADA en bus, dende a praza do Relleno en
Ponteceso s 9:00 da maa do martes 6 de
xullo ata Rianxo, na ra de Arousa. O bus non
hai que pagalo, nin a ida nin a volta. Son
aproximadamente 2 horas e media de bus.
2 DA. Erguerse s 9 da maa e recoller, arrancamos cara
Vilanova de Arousa, 8 quilmetros e medio con hora e media de
camio. Ali valoramos si facer ou non unha visita illa. Pola
tarde outros 8 quilmetros ata Cambados. a etapa mis suave
do itinerario polo que tamn estudaremos alongala algo
dependendo dos nimos.
3 DA. As dez da maa, despois do almorzo, collemos cara a
Lanzada, a praia mis grande de Galicia xunto de Carnota,
cuns 5 quilmetros de praia. a etapa mis longa con 16
quilmetros cunhas 3 horas de duracin.
Na lanzada estaremos un bo cachio e logo cara San Xenxo,
10 quilmetros pola costa en das horas.
do 6 de xullo,Mmartes, ao 9, venres.
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS
CHEGADA a Rianxo s 11:30.
A 1 ETAPA pola ma, de Rianxo a Catoira, uns 13 quilmetros
que nos levar, aproximadamente, das horas e media. Todas os
percorridos son de topografa suave, sen practicamente subidas nen
baixadas, pois andamos por praias e sempre preto da lia de costa.
En Catoira comemos e coecemos un pouco a vila.
Pola tarde, despois de un bo descanso, das horas para percorrer os
10 quilmetros ata un camping preto de Arousa. Chegaremos ao
redor das sete da tarde. Montar tendas e gozar do camping e da praia
que seguramente estea cerca. De noite visitamos Vilagarca.
4 DA. Pola ma de San Xenxo a Combarro, un
pobo que nos sorprender pola sa arquitectura
popular. Temos 12 quilmetros de ruta.
Xantaremos en Combarro con tempo, pois so
nos quedan 9 quilmetros ata Pontevedra que
o final de etapa. Al nos espera o bus que nos
leva outra vez pequena Ponteceso.
Durante as MARCHAS A PE non se leva ningn peso, a
excepcin dunha pequena mochila coas cousas
imprescindibles, toalla, algo de comer e beber... pois o xeito
de mover o material, as tendas, as mochilas, mediante
un coche que o leva ao final da ruta, ata o camping onde,
cando cheguemos, montamos as tendas e ceamos
(mis ben merendamos pois chegamos a media tarde).
Polo tanto non vos preocupedes por ir cargados durante a
marcha.
O PREZO s incle o gasto do camping, sabedes que
nos campings se cobra por persoa, por
tenda e por coche, hai que pagar a
praza de cada un mis a parte
proporcional do gasto da tenda.
Os CAMPINGS por esas zonas son de
boa calidade con servizos de cafetera,
aseo, duchas, e quizais algn tea comedor.
Polo tanto acordadevos de levar todo o necesario para
aproveitar estes servizos
No percorrido imos ter a oportunidade de ver os diferentes ESPAZOS
costeiros do litoral, especialmente praias, e tamn pasaremos por entornos
declarados espazos naturais protexidos. Pararemos nos lugares mis
sobranceiros para levar un pequeno coecemento dos diferentes lugares e a
sa vinculacin coa cultura, a natureza ou o patrimonio galego.
9
Para ir tes que presentar a AUTORIZACIN asinada
por teu pai ou ta nai e entregala no instituto a algun
do departamento de Ciencias. A data lmite para
entregala o venres anterior sada pois queremos
saber cantos imos para controlar o
nmero de prazas para os campings.
O XANTAR o resolvemos levando comida
para a primeira marcha na mochila pequena
ou mercamos nos supermercados que
atoparemos nas vilas polas que pasamos,
pois ao ir en das laborais estn as tendas abertas.
Tamn hai que levar algo de cartos para mercar viandas para os
seguintes das. Tes que facer un pequeno clculo para tres das.
Calquera alumno ou alumna do instituto pode APUNTARSE, incluso
van ex-alumnos/as do instituto que nos fan de monitores, e que xa
teen experiencia nestes roteiros pois xa fixeron algn ou varios dos
anteriores, acorddevos que comezamos en Laxe, hai catro anos, e
que imos xa pola ra de Pontevedra.
 Georges Cuvier PREMIOS
MARCO HISTRICO E CIENTFICO
Cuvier vivu entre 1769 e 1832 en Francia. Vivu a segunda metade do sculo
XVIII que destaca pola Revolucin Industrial que fixo que Europa despegara
economicamente e estenda e afiance a sa influencia polo mundo. Neste
sculo tamn destaca en 1789 a Revolucin Francesa que produciu un cambio
total en Francia.
No referente s ciencias a Revolucin Industrial experimentou un gran avance,
nesta poca Lavoisier funda a qumica moderna, xorden as primeiras teoras
cientficas sobre o xurdimento de especies... dicir, que as ciencias avanzan
moito en gran medida grazas ao movemento intelectual (ilustracin) que xurdu
nesta poca.
No primeiro terzo do sculo XIX prodcense moitas revolucins burguesas,
aparece o imperialismo (no que os pases europeos comezan o chamado reparto
de frica). Compre sinalar que en Francia estaba ao mando Napolen que tentou
conquistar o mximo posible de terras.
En ciencia realzanse numerosos inventos (exemplo a locomotora), moitas teoras e
desenvlvese moito a medicina. En resumo, unha boa etapa para a ciencia.
BIOGRAFA
Cuvier, naturalista francs, naceu o 23 de agosto de 1769. Tia que chamarse
Jean-Lapold-Nicholas-Frederic-Dagobert pero finalmente quedou en Georges
porque o seu irmn chambase as e morrera. Estudou en Alemaa Ciencias
Administrativas, Xurdicas e Econmicas. En 1795 traballou en Pars no
Museo de Historia onde foi nomeado profesor de Xeoloxa e Anatoma
Animal. Chega a ser catedrtico e responsable do Departamento de
Interior do Consello de Estado. En 1817 Cuvier escribiu a obra El ramo
animal que serviu para respaldar o sistema de clasificacin cuvierano
do que falaremos mis tarde. Napolen nomeouno conselleiro de estado.
Morreu no 1832 vtima do clera. considerado como o fundador da Anatoma Comparada e da Paleontoloxa ao establecer
os principios bsicos que fixarn a dependencia dos distintos rganos e sos dos diferentes animais.
EXPLICACIN DAS PRINCIPAIS CONTRIBUCINS CIENTFICAS
Cuvier foi o primeiro naturalista en clasificar o reino animal dende o punto de vista estrutural ou morfolxico que estaba
subordinado sa funcin. Tendo en conta os datos proporcionados da anatoma comparada ( a disciplina encargada do
estudo das similitudes e diferenzas na anatoma dos organismos) os animais deberan de ser agrupados en catro plans
estruturais de organizacin: vertebrados, moluscos, articulados e radiais. Cada un destes definase por unha disposicin
particular dos sistemas esenciais, por exemplo do cerebro e do aparato circulatorio.
Este cientfico foi moi importante para o desenvolvemento da Paleontoloxa, pois grazas ao seu principio de correlacin foi
capaz de reconstrur os esqueletos completos de animais fsiles.
Partindo das sas observacins paleontolxicas elaborou unha historia da Terra fundamentada no fixismo e no catastrofismo,
as conciba a historia xeolxica como unha historia puntuada polas revolucins ou catstrofes. Nestes perodos producirase a
extincin das especies ata entn existentes e a sa substitucin por outras. Estas novas especies procederan doutras rexins
do planeta que se salvaran da catstrofe. As Cuvier explicaba os baleiros estratigrficos do rexistro fsil.
Desde a perspectiva do catastrofismo, a idade da Terra non necesitaba ser excesivamente prolongada. De a que Cuvier
apostara por s 6.000 anos de idade, o que o enfrontou a outros cientficos que afirmaban que era de millns de anos.
Cuvier decatouse de que as rochas mis antigas xeralmente contian fsiles de formas de vida mis simple, Cuvier interpretou
estas probas no sentido de que as formas mis complexas xurdiran das formas mis simples por unha sorte de progresin.
Actualmente consideramos que a paleontoloxa e a evolucin estn moi conectadas e sorprndenos saber que Cuvier foi un
influnte e firme adversario das teoras evolutivas. A pesar dos seus profundos coecementos dos seres vivos actuais e extintos,
consideraba que as especies foran creadas por un acto sobrenatural ou divino e que unha vez creadas mantivronse fixas e
inmutables. Esta postura cocese como fixismo e era predominante no pensamento dos naturalistas da poca.
Cuvier, debido a sa idea do catastrofismo propuxo o diluvio universal como causa das extincins peridicas e que se
produciran instantaneamente en todo o mundo.
En resumo: Cuvier foi o fundador da paleontoloxa dos vertebrados, o estudo cientfico do rexistro fsil dos animais con
esqueleto interno, e da anatoma comparada. Foi un experto en anatoma e zooloxa, aplicou o seu coecemento de como
estaban construdos os animais ao estudo dos animais fsiles, e era capaz de facer grandes deducins acerca dun
animal a partir duns poucos fragmentos seos.
Bibliografa
-Alsina, Jos. Historia de la geologa. Montesino/Biblioteca de divulgacin temtica
-Ellenberguer, Frencois. Historia de la geologa volumen I de la antigedad del siglo XVII. M.E.C. LAVOR
Lugares na rede
-www.geocities.com/ paleoweb_chile/biogradias/cuvier.htm
-www.wikipedia.es
-www.biogradia_into/biografia_de_cuvier_george_baron_de_644
-www.natureduca.com/pers_cuvier_php
-www.histotiasdelaciencia.com/?p=116

Luca Blanco e Cristina Martnez de 1 de Bacharelato B

10
DIVULGACIN
Ejnar Hertzsprung
MARCO HISTRICO E CIENTFICO
Nesta poca consoldase a burguesa, que vive a sa etapa de esplendor, a diferenza da clase
obreira, que loita polas sas condicins de vida. A Revolucin Industrial producida en Europa
trae novas mquinas que axudan moito na agricultura. Comzase a utilizar a mquina de
vapor. En Dinamarca prdense moitos territorios por mor das guerras e en 1915, a muller
obtn o dereito ao voto. En canto ciencia, aparecen novas teoras como a evolucionista de
Darwin, a de campos na electromagntica de Maxwell e a da relatividade de Einstein.
Neste perodo tamn avanza a mecnica cuntica de man de Max Plank, no 1900. En canto
astronoma, Doppler, Slipher, Harlow Shapley e Hubble tras varios estudos fronnos
revelando novos descubrimentos sobre as estrelas e as galaxias.

BIOGRAFA
Ejnar Hertzsprung naceu no 1873 en Copenhague. O seu pai tia
un gran interese na Astronoma e nas Matemticas, por iso estudou
Enxeera Qumica, traballou como qumico en San Petersburgo
e estudou a Fotoqumica en Leipzig. A maior parte da sa carreira
traballou como astrnomo no observatorio de Postdam. Publicou
moitos ensaios sobre as xigantes vermellas e as ananas brancas e, en
combinacin con Henry Norris Russell, deu como resultado o diagrama
de Hertzsprung-Russell, un sistema de clasificacin das estrelas dun
mesmo tipo espectral segundo a sa luminosidade. Finou, con 94 anos, no 1967.

EXPLICACIN DAS PRINCIPAIS CONTRIBUCINS CIENTFICAS

As principais contribucins cientficas de Hertzsprung foron a relacin entre a cor
e a luminosidade das estrelas (diagrama de Hertzsprung-Russell), a determinacin das
magnitudes estelares, as variacins de luminosidade da estrela polar (cefeida) contribundo tamn ao descubrimento da
forma da Va Lctea.
O diagrama de Hertzsprung mostra a relacin entre a magnitude absoluta dunha estrela e a sa temperatura superficial. O
diagrama de Hertzsprung, feito en 1911, que relacionaba a luminosidade das estrelas coa sa cor, combinouse co
diagrama de Russell, feito en 1913, que relacionaba a luminosidade co tipo espectral. Ambos diagramas eran compatibles,
polo que se creou o diagrama de Hertzsprung-Russell. Este diagrama utilzase para diferenciar tipos de estrelas e para
estudar a evolucin estelar. As estrelas tenden a encontrarse agrupadas en rexins especficas do diagrama. O 90% da
sa vida encntranse na rexin principal, dende a esquina superior esquerda, quente e brillante, ata a esquina inferior
dereita, fra e menos brillante. Nesta zona encntranse as estrelas que extraen a enerxa da fusin de hidrxeno en helio.
Na esquina inferior esquerda encntranse as ananas brancas e por encima da secuencia principal as xigantes vermellas e
as superxigantes. Cando o hidrxeno desaparece a evolucin da estrela diferente, a estrela incha e a sa superficie
arrefra, polo que se move cara a dereita no diagrama, sen variar moito a sa luminosidade, esta a fase de subxigante. O
mesmo pasa coas xigantes, que derivan de queimar hidrxeno en helio nunha casca arredor do seu ncleo, esta fase
remata cando se acende o helio no proceso triplo alfa.

Bibliografa

- Nancy Hathaway - El universo para curiosos

- Wikipedia
- http://www.biografiasyvidas.com/biografia/h/hertzsprung.htm (biografa)
- http://www.copenhague.info/index.php?op=dinamarca_historia (biografa)
- http://www.ucm.es/info/hcontemp/leoc/revolucion%20cientifica.htm
- http://www.portalplanetasedna.com.ar/sucesos03.htm (marco cientfico)
- http://www.astrocosmo.cl/b_p-tiempo/b_p-tiempo-02.08.02.htm
(diagrama)

Seleccin de lugares na rede

Pxina de Astronoma que contn artculos actualizados cada pouco

tempo: http://www.astrofotos.com.es/
http://www.caosyciencia.com/

Curiosidades sobre estrelas e planetas:

http://www.mundocuriososencillo.com/paginastxt/Estrellas%20misteriosas.
html
http://usuarios.lycos.es/astro114/CURIOSIDADES.HTM

Diagrama de Hertzsprung:
http://www.astrocosmo.cl/b_p-tiempo/b_p-tiempo-02.08.02.htm

Unha canle de youtube con vdeos sobre astronoma:

http://www.youtube.com/user/Vulcano57#p/u/49/gcFfb-I-alY

David Amado e Csar Garca de 1 de Bacharelato B

11
 PAR

R
O pasado 31 de maio tivo lugar unha nova actividade organizada polas Londras no marco do T
I Concurso Internacional de esculturas en area Praia de Valars. ICIP

ICIPA
Reunmonos este da mis de trescentos alumnos de Ponteceso, Carballo, Laxe, Baio, As Pontes e Santa Comba para gozar A
da natureza facendo esculturas primeiro e cunha ruta despois.

Nesta ocasin as aves volveron a ser protagonistas do noso labor divulgativo

xa que aproveitamos a visita ao esteiro do Anllns para facer unha introducin s aves que adoitan vivir nese ambiente.
En primeiro lugar Thais deba facer unha breve explicacin sobre as caractersticas do esteiro e, a verdade, non podemos dicir

PART
que non a fixera pero tampouco que ningun a escoitara. O prximo curso temos que levar un megfono. Para que ningun
quede sen saber de que a a explicacin aqu tedes o contido:
Datos xerais
? O esteiro do Anllns un lugar privilexiado para ver aves en todas as pocas do ano :
No inverno temos moitas aves que escapan do fro do norte de Europa (algunha vez tamn de Amrica do norte)
No vern soben buscando temperaturas mis baixas moitas especies que aproveitan para criar.
No outono e na primavera temos moitas aves de paso, unhas buscando o fresco do norte de Europa na primavera e
outras que buscan boas temperaturas no sur durante o outono.
? Os mellores momentos para observar aves coinciden coa marea baixa porque cando estn comendo e son menos esquivas
(escapan menos)
? Para ver aves hai que ser paciente, non facer rudo e, se posible, ter uns prismticos ou un telescopio.
? Ademais das aves o esteiro ofrcenos outras particularidades entre as que destacan
as dunas, protexidas como en todos os sitios de Galicia. Estas formacins son
moi frxiles, xa que tardan moito tempo en formarse, e cada vez son mis escasas.

Na segunda parte da
presentacin fomos ensinando as
figuras de sete aves moi fciles de
ver no esteiro e comentando as
caractersticas (nome cientfico e
vulgar, descricin e particularidades) AVEFRA, comentada por
de cada unha delas: an Gonzlez de 1 de ESO
A. Chega co fro para
pasar a temporada de
inverno nos nosos
campos. Difcil de
ver na costa,
frecuente nos campos
de cultivo. Do tamao
dunha gaivota pequena
fcil de distinguir en vo polo
contraste entre o branco do
ventre e o escuro da parte
superior.

ARAO PAPAGAIO,
comentada por
Diego Prez de 1 de
ESO A. Non moi
frecuente, presenta
no vern un peteiro
cun colorido moi
caracterstico. Non GAIVOTA CHORONA,
moito maior que comentada por Borja
unha pomba, unha Taibo de 1 de ESO A.
gran mergulladora. Unha gaivota pequena
pero moi chamativa.
Ten peteiro e patas
vermellas e capaz de
facer picados
espectaculares para
pescar. A sa voz a
responsable do nome,
cando berra parece que
chora.

12
 FAC
CORVO MARIO, EN
comentada por
GABITA, comentada
por Toms Castro, de
DO
Rubn Ordez 1 de ESO A. Do
de tamao dunha
1 da ESO B. gaivota grande
Gran ave de e cun
cor negra chamativo
que adoita peteiro
pousarse coas s vermello,
abertas ao final da esta ave pasa os
xornada para invernos no noso
secarse antes de esteiro formando
ir a durmir ao grandes grupos.
interior. Podedes vela
Mergulladora, facilmente no
coma as das extremo da praia
anteriores, fcil da Barra.
de distinguir polo
seu gran tamao.

Para rematar a
GARZA REAL, charla, Dani de
comentada por 1 de ESO
Ismael Amado realizou unha
de introducin ao
1 de ESO A. manexo do
Unha das telescopio
aves mis terrestre
coecidas permitndolle
da nosa ao pblico
contorna, achegarse
pode pasar para mirar
do metro de por el.
altura
e resulta fcil
de observar
inmbil
asexando
s sas
presas.

ARAO ROMEIRO,
comentada por Thais
Deutsch de 1 de ESO A.
Pouco frecuente e
caracterizado por unha
marca branca no seu peteiro,
este ave mergulladora foi,
noutra poca, moi frecuente
na comarca.

Os aplausos do pblico asistente e a sa atencin son boa proba da

gran acollida que tivo a actividade. Repetiremos.

13
 LAND
Loureiro. Laurus nobilis, L. RAS
Descricin
Arbusto ou pequena rbore aromtica, anda que pode acadar 10 m.
O tronco e as plas son lisas, grises e rectas ou ergueitas, de a o
termo nobilis do seu nome cientfico, vizoso, firme, nobre.
O termo laurus provn do vocbulo celta laur que significa
verde, ou sempre verde, por ser os loureiros de folla persistente.
As sas follas, perennes, son verde escuro, brillante pla cara, mais
plidas no envs. De forma oblongo-lanceolada
(forma de lanza), co bordo enteiro mais ou menos ondulado,
provistas dun curto pecolo e con clulas oleferas que lle confiren
un forte e caracterstico olor cando se rompen.
As flores, unisexuais, de cor branca-verdosas ou amarelentas
agrupadas en umbelas ou solitarias aparecen entre febreiro e abril.

O froito unha baia de 10-15 mm, ovoide, carnosa,

primeiro verde, negra na madurez, semellante a unha
oliva pero mais pequena. Madura a principios de outono,
pero os froitos poden permanecer na rbore ata xaneiro.

Distribucin en Galiza
Orixinaria da Rexin Mediterrnea pero que podemos atopar
facilmente medrando de xeito espontneo no noso pas,
tratarase dunha especie reflicta da flora doTerciario (laurisilva),
que hoxe podemos ver nas Canarias e Azores. Moi abundante
na zona litoral, penetrando cara interior polos vals fluviais.

Usos
Na antiguedade era unha planta venerada e
consagrada aos deuses. O ramo de loureiro o
smbolo de victoria, con el corobase aos heroes
e aos poetas. Os estudantes reciban un ramo de
loureiro con froitos (de aqu deriva a palabra
bacharelato: bacca-laureatus). Despois considerouse
como remedio contra a peste e como funxicida eficaz.
As follas son utilizadas como condimento e polas sas propiedades
medicinais, en forma de pomada resultan eficaz contra o reuma.
Outro uso medicinal como estimulante do apetito e facilitador
da dixestin. En veterinaria utilzase contra os
parsitos dos animais
domsticos.

14
ANFIBIOS NA ESCALEIRA da EXTINCIN LOND
A situacin dos anfibios no mundo especialmente preocupante sendo o grupo de
R AS
vertebrados en peor situacin cun 32,2% das especies ameazadas ou en perigo
de extincin no planeta.
Estes animais ao depender do medio acutico e do terrestre nos seus ciclos biolxicos son especialmente
sensibles aos impactos medioambientais que poden afectar a calquera dos dous espazos.
En Galicia son cinco as especies de anfibios que estn ameazadas. Describimos a situacin de cada
unha delas e analizamos as causas.

O sapio de esporns, Pelobates cultripes, o anfibio mis

ameazado, sinalado como en perigo de extincin en Galicia.
Atpase en lugares moi determinados, os areais con charcas
estables. Ao ter un perodo larvario moi longo, de polo menos
tres meses, necesita que os medios acuticos onde vive sexan
moi estables, non contaminados, sen especies forneas e
pouco alterado e precisa que os areais estean en bo estado
como hbitat terrestre.

Salamandra rabilonga, Chioglossa lusitanica, vive en augas correntes e ben osixenadas,

ros e regatos naturais con bosque de ribeira ven desenvolvido. Non tolera ben os cambios
trmicos e precisa abundante cobertura vexetal. Son moi sensibles aos cambios nos
regatos ou ros.

A ra vermella, Rana
temporaria, est
asociada ao
bosque atlntico,
carballeiras e herbeiras
ben conservadas,
precisando nestas zonas
charcas temporais para a Ra patilonga, Rana iberica, habita os regatos
reproduccin. naturais con bosque de ribeira anda que acepta
vivir en augas estancadas pero en bo estado.
Galicia o lugar do planeta onde resulta mis
A ra de San Antn, Hyla abundante na sa pequena rea de distribucin
arborea, atopmola en mundial, mais anda sendo unha especie que est
masas de auga doce de ben representada en Galicia con poboacins
bastante entidade e con relativamente abundantes sensible a cambios
abundante vexetacin, as nos seus hbitats
lagoas naturais, sendo pola dficil
especialmente sensible conectividade
introducin de especies entre eles.
exticas nestes
ambientes.

As causas do descenso nas poboacins galegas destes anfibios resmense

en tres:
A perda do hbitat, a introducin de depredadores exticos tanto no medio acatico
como no terrestre e a contaminacin, sobre todo, das augas onde cra.
O hbitat prdese, principalmente, pola urbanizacin de zonas costeiras, pola colmatacin de pantanos
e embalses e pola construcin de minicentrais hidroelctricas nos cauces fluviais.
A introducin de especies como o cangrexo vermello americano, o galpago de California ou o visn
europeo diezman as poboacins destes anfibios.
A contaminacin dbese mala utilizacin de plaguicidas e dos purns agrcolas.

O respecto aos hbitats ben conservados como os bosques de ribeira ou as lagoas costeiras, o
ordenamento da actividade agrcola co uso de produtos respectuosos co medio, a erradicacin das
especies forneas de habitts vulnerables far que, pouco a pouco, a situacin destas poboacins
galegas de anfibios, algunha delas case endmicas do noso pas, se vaian recuperando ata niveis de
boa representacin. 15
 Falamos con, Marta Blanco HOR
ex-alumna do IES de Ponteceso IZO
(rematou no ano 2009) e cursa primeiro de NTE
Fisioterapia na Universidade de A Corua. S
Motivos polos que elixiches esta carreira: elixina porque me
pareca unha carreira moi interesante e moi bonito pensar que vas
traballar con persoas s cales lles podes axudar a recuperarse.
Realmente tamn me atraa a enfermara pero non me gusta ver
sangue.
O que mis e menos che est gustando da carreira: Gstame
todo en xeral en cuestin de materias, profesores e sobre todo o bo
ambiente cos compaeiros e na facultade. O que menos me gusta
son os horarios porque non estn moi organizados e esixe moito
tempo dado que as horas de prcticas non chegan a nada e hai que
practicar por libre.
Estache parecendo, fcil, dificil.....: considero que a carreira en si non das mis complicadas pero ten as sas pequenas
dificultades. Hai cousas moi sinxelas e mis agradecidas e outras que non o son tanto hora de estudar, pero se se traballa e
che gusta nada demasiado difcil.
Unha ancdota da carreira...: ancdotas sempre hai moitas. Vnseme mente a tarde na que un profesor nos estaba a facer un
smil co caso dun cabalo e de repente comeza a alzar o tono e berra "tierra trgame, el caballo muere!". Foi unha frase que nos
marcou este curso s mias compaeiras e a min. Outra ancdota mis particular foi estudando para un exame de anatoma que
tia a dbida de se as mulleres tiamos cremster, pregunteille a un compaeiro e riuse, entn pregunteille a outra compaeira e
dxome toda convencida que non, e tras terlle preguntado varias veces por que estaba tan segura dxome "que no lo tenemos! O
para que quieres tu un msculo elevador de testculos!".
Porque a recomendarias: por todo. Basendome na mia experiencia porque aprendes cousas que nin sospeitas que existen,
moi divertida e coeces xente moi agradable. Outro bo motivo son as prticas en roupa interior, a exploracin palpatoria
(descobres moitas cousas novas con unhas pequenas directrices) e non deben quedar sen mencionar as masaxes de glteos, je.
Que sada ten para ti, cales son as tas expectativas: A verdade que non teo moi claro en que campo da fisioterapia vou
rematar, por agora; supoo que o lxico en primeiro. Cando comencei o curso tia moi claro que me quera dedicar
fisioterapia deportiva e montar unha consulta privada pero a medida que avanzaba o curso a experiencia dos profesores abra
moitos horizontes como traballar para a Seguridade Social, abrir centros para persoas maiores en colaboracin con outros
profesionais da sade e moitas opcins mis que os profesores che comentan debido sa experiencia. Non abandono a mia
intencin inicial da fisioterapia deportiva (son unha apaixoada dos corpos con msculos ben marcados. je je) pero tampouco me
cerro a outras posibilidades, porque anda me quedan uns anos estudando duro ata converterme nunha profesional.
Animo a todos aqueles e aquelas s que lles interese isto a que estuden moito para facer este grao porque moi bonito e en
concreto as prcticas son moi divertidas, principio d bastante vergoa o de estar en roupa interior diante de descoecidos pero
despois de tomar o pulso femoral a vergoa prdese e final de curso sodes todos amigos e xa os tes visto sen roupa mis
veces que a maiora dos seus coecidos.

Grao en Fisioterapia pola Universidade de A Corua Titulacin que substite: Diplomatura en Fisioterapia
1 curso 2 curso 3 curso 4 curso
Funcins
Rehabilitacin de persoas con MATERIA MATERIA MATERIA MATERIA
problemas de nacemento, Anatoma I e Histoloxa B Biomecnica B Patoloxa Documentacin e
enfermidade ou por accidente, mdico-cirrxica II B estatstica sanitaria O
tratamento de deportistas,
Biofsica e Bioqumica B Semioloxa clnica B Fisioterapia manual Lexislacin e
masaxista deportivo, recuperacin e osteoptica II O administracin
de todas as reas de sanitaria O
traumatoloxa, postraumatoloxa e
Anatoma II B Cinesioterpia: Bases Rehabilitacin Fisioterapia
reumatoloxa, planificar, do exercicio terapeutico O cardio-respiratoria comunitaria e sade
establecer e aplicar os exercicios e vascular O pblica O
que necesita realizar cada doente
co fin de recuperar a sa Cinesioterapia xeral O Fisioterapia manual Fisioterapia en Traballo fin de grao O
e osteoptica I O discapacidades
mobilidade, prevencin ao ensinar
neurolxicas e
como non lesionarnos ao realizar do envellecemento O
un traballo, deporte, docencia
Fisioloxa B Patoloxa Fisioterapia Estadas clnicas II O
Sectores mdico-cirrxica II B abdomino-pelvi-perinealO
Tanto no sector pblico como no Marco terico da Fisioterapia respiratoria O Fisioterapia oncolxica e Fisioterapia esttica
privado: hospitais e clnicas, clubs fisioterapia e das dinfuncins plstica e reparadora
deportivos e ximnasios, centros rehabilitacin fsica O bioqumicas e Op
tegumentarias O
de rehabilitacin e ambulatorios,
balnearios, servizos sanitarios en Valoracin funcional e Fisioterapia nas Fisioterapia nas Ecografa en
psicosocial O alteracins estticas e disfuncins do aparato rehabilitacin fsica
empresas (mutuas e
dinmicas da raque O locomotor O Op
aseguradoras), consultas Fisioterapia Xeral O Psicoloxa B Estadas clnicas I O Fisioterapia
privadas, consultas compartidas nas Op
con outros profesionais,
Fisioterapia neurolxica Fisioterapia da actividade
asistencia a domicilio, centros de
e psicomotriz O fsica e deportiva Op
secundaria e escolas
universitarias, residencias de Nutricin e
ancins, centros de educacin rehabilitacin fsica Op
especial. O: Obrigatoria. B: Formacin bsica Op: Optativa