kenik ones in kakalatli Tlalmaya, Kouj’chinanko, Kuitlaxkoapa.

In kakalatli Tlalmayan uan Papatlatla yiuekan osiknin katka, ipan naui tsontli uan
kaxtolpuali uan ompuali uan matlaktli xiuitl, uan in Tlalmayanteka, omosentlaliki,
uan okimoluiki mati moxilokan ij’kon kuali tiyiski tosel uan ij’kon okij’chij’ki.

Uan satepa opej’ki mononotsa kenik ki peualtiski in kaltlamachtiloyan tlen axan

katki itoka Francisco Villa tleka, iminpiluan omomachtiaya ueka ipan kakalatli
Papatlatla, uan a’mo okokin nikiaya ompa mamomachtikan in kokone.

Ouala okse tonali o’mo sentlaliki in tlakami uan oki moluiki kenik ki tlaposki in otli
uan ij’ko ma pano in teposninini.

Satepa oki tlaliki in teokali uan ij’kon ouala in teopixki, tlanonotsa, ika teotlatoli,
okitlatlanki in tlauili, in kaltlapatiloyan, oki ualtokiki in atl, itlapachij’ka in
a’auiltipamitl, axan tikpia noij’ki in teposkomikatl tlen ipan kuali tik notsaski se
totloyolitikan mali mayi uej’ka, uilok okalj’ki in teposninimini tlen tech uika, kanin in
teuan tik nikiski.

Yiuekan in to koluan o’mo tlakentiaya ika maseualtlakemitl, ye in manta kalson,

manta kamixatli, koton, tikaktli, uan imin kuapitl.

In siuami motlakentiya sa sikin ika tlilkuetli, kamixatli, tlen yeuan ki maitsoma,

kichkemitl, tlilpayo, paxatli, liston, uan pipiloli.

Ipan kakalatli nochtin kimati mononotsa ikamaseutl tlatoli, uan in totlamachtianki

tech nextiliya kenik moikuiloua, uan ij’kon a’mo tik polotoki in to yieuj’kan
tlaniniuililis.

Trabajo elaborado por la alumna de 5º. grado: Aida Cruz Domínguez

Yiuekan tlaniniuililistli in tlen mochiua ipan Kakalatli Tlalmaya.

Ipan yankuik xiuitl pano ipan chikuasen tonali imin ilui Santo Reyes, ipan inon
tonali sikin kin tlokoliya a’auili, noi’jki tlakemitl, uan kimiakakua yaualpantsi.

Uan ipan ome tonali Febrero pano in iluitl Candelaria uan kintiochiua in
tlasokokone, uan kichichiua tamali uan miakatlakua.

Ipan sempuali uan se tonali ipan metstli Marzo, mo patla in auili, uan peui mopatla
in tlaltikpaktli, santlama peui xoxokeui, tlaxochioua, katki miak papalotl, sa
tlakualtsin.

Ipan inon metstli pano ilui in totatatsin, uan timotlayouiltiya, chiknaui viernes a’mo
kuali tikua chichiltik nakatl.

Ipan chikome tonali metstli septiembre ipan tokakala, pano ilui in tonantsin
Remedios kani ki tlail’uichiuiya, kati mitotianime, tlatsotsonki, miak tlakatl mo
tlakuatekiliya, uan monamiktiya;

Ipan se tonal uan ipan ome tonali ipan metstli noviembre pano imin iluij mimij’ki kin
kouiliya, kakauatl, kamotli, kaj’tsotl, tamali, moli, ayotli, xochikuali, pionakatl,
uexolonakatl, titiyo’atl; uan tle oki tlaliaya in mij’ki, tlaxochisinkaua, ika
sempualxochitl, ika iman tekuani, tlatlatlaliya, ipan se uipalitl, uan ki souiliya se
pitlatl, uan ij’kon kin mauistiliya imin mimij’kauan uan ikuak kin ixnauatiya
tlatsotsona ipan tikochtli.

Noij’ki momachiltiya nochi tlen kin kouiliya in mikijki, uan ki pantiya tlakual xilolistli,
uan youi ki machiltiya se imin kompali, imin komali o se imin teyolitikan.

Uan noij’ki ipan matlaktli uan omi tonali ipan, metstli Diciembre pano ilui tonantsin
Guadalupe, noij’ki ki tlailuichiuiliya, ki tlatiya kastiyo, kueti, kuakuakoui. kichiua moli
uan miakatlakua ipan inon tonali.

Ikuak tlanti in xiuitl ipan kaxtoli uan se ipan mestli Diciembre peui panotinimi mo
tepaluiani María uan José uan tlami ipan sempuali uan naui mestli diciembre uan
ikmostla ipan sempuali uan makuili Diciembre yoliuatok in tlasokonetl uan ij’kon
pano se xiuitl kani nochi ini kichiua ipan kakalatli Tlalmaya, Kouj’chinanko,
Kuitlaxkoapa.

Trabajo elaborado por la alumna de 5º. grado: Zita Cano Francisco

Kenik kitlatlani se ichpochtli ipan Kakalatli Tlalmaya.

Achto ki temoua se siuatlanki uan yeuatl yas ipan ikalitik in ichpochtli kitlatlantas in
ichpochtli uan iteyolitikauan, ki nauatiski ma mokopas ik chikueyi tonali, tleka ki
tlatlaniski in ichpokatl tlaki niki in telpochtli uan tla yi kiniki mo namiktis; oksipa asis
in teij’tlanki, uan tlatlanis tla kualiyis o a’mo, uan ki nauatiya, a’mo yi mo yek kaua,
ma mokopas ik chikueyi uan yi kiluiski tla kemi. asis in teij’tlanki uan ki nankiliya
kemi kualiyis.

Tik niki mamoual pacho in telpochtli iuan iteyolitikauan uan timoyek kauaski kema,
tikin matitltiski nochtin iteyolitikauan in ichpochtli.

Ikuak inon kitoua se te tata uan se te nana, in teij’tlanki, tlatlanis tlenon kimo
nikiltiski, uan iteyolitikauan in ichpochtli ki tlatlani miak tlamantli, ki tlatlani ome
koj’kali pantsi tlaxkala, matlakpuali chankaka, ome uexolotl, tsopelik atl, miak
chichik atl, tlatsotsonki ika koj’soneuali ik moitotiski, ikuak asiski ichan in ichpochtli;
ikuak aj’si ikaltenko in ichpochtli ki’itotiya matlaktli uan ome xochisones iuan imin
tlakoj’ko. Tlami moij’totiya uan kin ixpopoxuiya uan kin tlaxiliya tlatiochiualatl, uan
ij’kon a’mo akin mo kualanis uan a’mo aki motiuitos ipan inon kalitiktli, in montli,
yeuatl kuika itlaj’koko uan ki makas isiuatla, inon kimakas nonkua, uan oksiki
kitemaktiya nochi in tlakoj’kujtli iuan iteyolitikauan in ichpochtli, uan ikuak yi
kitemaktiya nochi. satepa kin kichtlaliliya, xochimakpali, xochikoskatl, kompalitin,
tekoluan, tlatsintin, auitsin, uan ikniuan, uan peui moitotiya, sempuali uan naui
xochisones, uan noij’ki yeuatl kin silis ika moli, uan tamali, kin miaka tlamakas, uan
peui tlauana, uan kitlamiya imin akich, tleka kualtsin moyekchiuas ikuak
monamiktis in ichpochtli.

Ikuak peui tlauana ki tlaliya in tonali kema ki temaktiski in ichpochtli ipan tiopantli,
uan akin yeuan kin tson’uis, uan peui mitotiya siuami tlen yiski komalitin ika siki
sones kipantitoki yiuekami tlauankasones, inon ki itotiya ikuak kuatlapoloua uan yik
yaski imin kalitik.

Trabajo elaborado por la alumna de 5º. Grado: Eslin Sandalio de los Santos