5.

TEORI KOS PENGELUARAN

UNIT EKONOMI AE015 1

 5.2 Kos Pengeluaran

Definisi Kos Pengeluaran Jangka Pendek

Konsep Jumlah kos

Kos purata
Kos berubah purata
Kos lepas Kos sut
Kos Eksplisit
Kos Implisit
Kos Sosial Kos PengeluaranJangka Panjang

Kos purata Jangka Panjang

Kos sut Jangka Panjang

Ekonomi bidangan dan Tidak

UNIT EKONOMI Ekonomi Bidangan
AE015 2
 5.2.1 Kos Pengeluaran

Definisi
• Jumlah perbelanjaan yang ditanggung oleh
firma untuk memperoleh input-input
pengeluaran yang digunakan dalam proses
pengeluaran barang dan perkhidmatan

UNIT EKONOMI AE015 3

 5.2.1 a Konsep Kos

1. Kos lepas
2. Kos Eksplisit
3. Kos Implisit
4. Kos Sosial

UNIT EKONOMI AE015 4

i. Kos lepas

Kos lepas bersamaan dengan jumlah bayaran

kepada input untuk mengelakkan input itu
daripada digunakan oleh kegunaan alternatif
terbaik.

Kos lepas ialah hasil tambah kos eksplisit dan

kos implisit.

UNIT EKONOMI AE015 5

ii Kos Eksplisit ( Kos Nyata )
• perbelanjaan tunai sebenar yang dibayar
oleh firma untuk membeli input-input
pengeluaran
• Pembayaran wang untuk penggunaan input
dalam proses pegeluaran

• Contoh : upah pekerja, kos bahan mentah

UNIT EKONOMI AE015 6

iii Kos Implisit ( Kos Tersembunyi )

 Kos lepas yang ditanggung oleh firma

apabila firma menggunakan input
pengeluaran milik sendiri dalam proses
pengeluaran
 Tidak melibatkan pembayaran tunai.

Contoh
1. Gaji yang dilepaskan pengusaha jika dia
bekerja dengan pihak lain
2. Sewa yang dilepaskan jika bangunan kedai
UNIT pengusaha
EKONOMI disewakan
AE015 ke pihak lain. 7
Contoh Pengiraan Kos eksplisit dan kos implisit

Justin bergaji RM30 000 setahun memulakan

perniagaan sendiri dengan modal RM50 000.
Bangunan milik sendiri yg dulu disewakan kpd
orang lain RM1 400 sebulan diambil alih.
Perbelanjaan-perbelanjaan adalah seperti berikut :
1. Pengiklanan RM 5 000
2. Sewa mesin fotostat 10 000
3. Cukai 5 000
4. Upah pekerja 40 000
5. Bekalan 5 000
6. Kadar bunga 7 %

Hitung jumlah kos eksplisit dan kos implisit

UNIT EKONOMI AE015 8
KOS EKSPLISIT :
Pengiklanan 5 000
Sewa 10 000
Cukai 5 000
Upah 40 000
Bekalan 5 000
Jumlah kos
KOS IMPLISIT lepas
kos lepas upah 30 000
kos lepas bunga 3 500
kos lepas premis 18 000
UNIT EKONOMI AE015 9
 iv. Kos Sosial

• Kos yang ditanggung oleh seluruh

masyarakat akibat kesan negatif yang
wujud daripada aktiviti ekonomi firma

Contoh : pencemaran alam sekitar

UNIT EKONOMI AE015 10

 5.2. b Kos –kos pengeluaran jangka pendek

Jumlah Kos (TC) Kos Purata AC Kos sut MC

Kos Tetap FC Kos tetap purata AFC

Kos berubah VC Kos berubah purata AVC

UNIT EKONOMI AE015 11

5.2.1 c Struktur kos jangka pendek

Jumlah kos TC = TFC + TVC

Kos tetap (FC) Kos

Kosberubah
berubah(VC)
(VC)
• Perbelanjaan atas input •• Perbelanjaan
Perbelanjaanatas
atas
tetap input
inputberubah
berubah
• Tidak bergantung •• Berkadar
Berkadarlangsung
langsung
kepada tingkat keluaran dengan
dengantingkat
tingkat
• Tetap ditanggung keluaran
keluaran
walaupun output •• Tidak
Tidakperlu
perlu
kosong ditanggung
ditanggungjika
jikaoutput
output
• Contoh : sewa kilang kosong
kosong
•• Contoh
Contoh:: kos
kosburuh
buruh
UNIT EKONOMI AE015 12
 Jadual Kos Pengeluaran Jangka Pendek

Keluaran FC VC TC AFC AVC AC MC

0 20 0 20 - - - -
1 17 37 37.0 17
2 44
3 29 9.7
4 31
5 34 4.0
6 43
7 85 12.2
8 108 11.0
9 113 133 2.2 25

Lengkapkan jadual di atas dengan AE015

UNIT EKONOMI
menggunakan rumus yang telah anda 13
pelajari.
 Jadual Kos Pengeluaran Jangka Pendek

Keluaran FC VC TC AFC AVC AC MC

(unit) TC - FC + FC/Q VC/Q TC/Q
FC VC
0 20 0 20 - - - -
1 20 17 37 20.0 17.0 37.0 17
2 20 24 44 10.0 12.0 22.0 7
3 20 29 49 6.7 9.7 16.3 5
4 20 31 51 5.0 7.8 12.8 2
5 20 34 54 4.0 6.8 10.8 3
6 20 43 63 3.3 7.2 10.5 9
7 20 65 85 2.9 9.3 12.2 18
8 20 88 108 2.5 11.0 13.5 23
9 20 113 133 2.2 12.6 14.8 25

UNIT EKONOMI AE015 14

 Keluk Kos Tetap ( FC )

•FC tetap berjumlah RM 20

Kos (RM) pada setiap tingkat
keluaran 0, 5 atau 10 unit
keluaran

20 FC

0
5 10
Keluaran (unit)
UNIT EKONOMI AE015 15
 Keluk Kos Berubah ( VC )

Kos (RM)
VC Pada mulanya, VC
bertambah dengan
43 kadar yang perlahan
kemudian meningkat
dengan cepat apabila
keluaran meningkat
32
31
24

0 2 4 6 8 Keluaran (unit)
UNIT EKONOMI AE015 16
 Jumlah Kos (TC)

• Terdiri daripada kos tetap & kos berubah

• TC = FC + VC
• Pada keluaran kosong TC = FC TC = FC + VC
TC = QZ + QY
Kos (RM) TC

VC Iaitu
X QZ = XY
QY = XZ
Y
Maka
20
Z
FC TC = XY + XZ

UNIT EKONOMI
0 AE015 Keluaran (unit) 17
Q
Jumlah Kos TFC mendatar kerana ia
tidak berubah bagi
Kos
semua tingkat keluaran
TC
TVC
TVC bermula dari titik
asalan . TVC bertambah
dengan kadar
berkurang pada
TFC mulanya kerana berlaku
hukum pulangan
bertambah. Selepas Q1 ,
TVC bertambah dengan
output kadar meningkat kerana
hukum pulangan
Q1
berkurangan.
UNIT EKONOMI AE015 18
Kos tetap purata ( AFC )
Kos tetap purata ialah kos tetap bagi
Kos setiap unit keluaran.

AFC = TFC / Q

AFC semakin menurun apabila output

betambah.
Keluk AFC mencerun ke bawah dan
sentiasa bernilai positif

AFC

Keluaran
UNIT EKONOMI AE015 19
 Kos berubah purata ialah
Kos berubah bagi setiap unit output.
Kos AVC = TVC / Q
AVC berbentuk U.
AVC Pada mulanya keluk AVC
menurun sehingga titik
minimum disebabkan
hukum pulangan
bertambah.

Tambahan output
seterusnya menyebabkan
AVC menaik disebabkan
hukum pulangan
Q1 Q2 Q2 Q berkurangan
UNIT EKONOMI AE015 20
ii Hubungan AC, AVC dan AFC
Kos Kos purata jangka
pendek (SAC) ialah
AC
campuran AFC dan
AVC AVC.
C
AFC sentiasa menurun
apabila Q bertambah tetapi
B sentiasa positif.

AVC mencapai titik

minimum B lebih awal
AFC berbanding dengan titik
minimum AC di titik C
Output
UNIT EKONOMI AE015 21
ii Hubungan AC, AVC dan AFC
Kos Apabila Q bertambah,
AVC dan AC
AC
menurun sehingga
AVC mencapai titik
minimum masing-
masing di B dan C,
kemudian akan
AFC
meningkat semula

Perbezaan menegak
antara AC dengan AVC
AVC AFC pada tingkat keluaran
Output tertentu bersamaan
dengan AFC
UNIT EKONOMI AE015 22
Sebab AC berbentuk U
Kos
AC Bagi output kurang
AVC daripada Q 1: AC
menurun kerana
i. AVC menurun
disebabkan oleh
hukum pulangan
bertambah.
ii. AFC semakin kecil
apabila output
bertambah.
AFC

Q1 Q2 Q3 Q
UNIT EKONOMI AE015 23
Sebab AC berbentuk U
Kos
AC Bagi output lebih
AVC daripada Q2 :
i. AVC naik disebabkan
oleh hukum pulangan
berkurang.
ii. AFC semakin kecil
apabila output
bertambah.

AC masih menurun kerana

AFC kejatuhan AFC lebih
daripada kenaikan AVC
Q1 Q2 Q3 Q
UNIT EKONOMI AE015 24
Sebab AC berbentuk U
Kos
AC
AVC

Bagi output lebih daripada Q3

: AC naik selepas
mencapaititik minimum
kerana kenaikan AVC lebih
daripada kejatuhan AFC.

AFC

Q1 Q2 Q3 Q
UNIT EKONOMI AE015 25
 iii Kos sut MC ialah pertambahan
jumlah kos akibat
Kos sut pertambahan satu unit
output.
MC
MC = ∆ TC / ∆ Q

MC mula menurun kerana

hukum pulangan sut
bertambah.

MC mencapai titik
minimum kemudian
Q meningkat kerana hukum
Keluaran pulangan sut berkurangan.
UNIT EKONOMI AE015 26
 5.2.1 d Hubungan AC, AVC dan MC
Kos 1. Apabila MC kurang
MC AC daripada AVC , AVC
sedang menurun.
2. MC bersilang
AVC dengan AVC pada
titik minimum AVC,
MC=AVC.
3. MC lebih drp AVC ,
AVC sedang
meningkat.

Keluaran
UNIT EKONOMI AE015 27
 Hubungan AC, AVC dan MC
Kos 1. apabila MC
MC kurang daripada
AC AC , AC sedang
menurun
AVC 2. apabila MC = AC ,
AC mencapai titik
minimum. MC
bersiang AC pada
titik minimumnya.
3.MC lebih daripada
AC , AC sedang
meningkat

Keluaran
UNIT EKONOMI AE015 28
 5.2.1 e Kos pengeluaran jangka panjang
i. Konsep
• Jangka panjang : firma mempunyai
masa yang mencukupi utk
mengubahkan kuantiti semua faktor
pengeluaran yg digunakan selaras
dengan perubahan pasaran.
 Semua input adalah input berubah.
 Firma hanya menanggung kos
berubah, tiada kos tetap.

UNIT EKONOMI AE015 29

4 Dalam jangka panjang firma dapat
merancang dan menentukan saiz loji yang
dapat meminimumkan kos .
5 Kos jangka panjang ialah kos pengeluaran
paling minimum pada sesuatu tingkat
output.
6 Oleh sebab semua input dapat diubah,
jangka panjang juga dikenali sebagai
jangka masa perancangan.

UNIT EKONOMI AE015 30

 Keluk Kos Purata Jangka Panjang (LRAC)

• Perubahan skil pengeluaran firma menyebabkan

wujudnya satu siri keluk kos purata jangka
pendek.
• Setiap satu keluk kos purata jangka pendek (SAC)
melambangkan satu skil pengeluaran .
• Utk setiap tingkat keluaran , firma akan
mengeluarkan dengan kos purata (SAC) yang
paling rendah.

UNIT EKONOMI AE015 31

 Kos (RM)

SAC1
Rajah menunjukkan 3 saiz
C4 SAC2 loji berbeza SAC1, SAC2 &
C3 SAC3.
SAC3

C2
Pada Q1 firma memilih saiz
loji SAC1 kerana kos purata
(OC2) lebih rendah
C1
berbanding dengan kos
puarta OC4 pada SAC2.

Pada Q2 firma memilih saiz

loji SAC2 kerana ia
beroperasi dalam kos yg
sedang menurun
berbanding SAC1.
0
UNIT EKONOMIQ1 Q2 AE015
Q 32
 Kos (RM)

SAC1
C4
Pada Q3 firma boleh
SAC2
memilih saiz loji SAC2
C3
SAC3 atau SAC3 kerana AC
adalah sama.
C2

C1 Pada output Q4 firma

akan pilih saiz loji
C0
SAC3

0
UNIT EKONOMIQ1 Q2 Q3 Q4 AE015
Q 33
Kos (RM)

saiz loji yang minimum

SAC1 dalam pelbagai tingkat
output diwakili garis
SAC2 yang menyambungkan
titik abc iaitu keluk
SAC3 LAC.

a Oleh itu keluk LAC

terdiri drpd bahagian
keluk kos purata
b jangka pendek (SAC)
c yang dapat
LAC meminimumkan kos
pengeluarannya dalam
pelbagai tingkat
output.
0
UNIT EKONOMI AE015
Q 34
 Keluk Kos Purata Jangka Panjang
Kos (RM)
SAC1
SAC5 LRAC
SAC2
SAC4
SAC3

0 Q
Keluaran (unit)
Dalam keadaan sebenar banyak saiz loji dapat dipilih
oleh firma. LAC terbentuk drp sambungan titik-titik SAC
yg memberi kos perunit terendah pd pelbagai tingkat
keluaran.
UNIT EKONOMI AE015 35
 Keluk Kos Purata Jangka Panjang
Kos (RM)
SAC1
SAC5 LRAC
SAC2
SAC4
SAC3

0 Q
Keluaran (unit)
LAC berbentuk ‘U’ dipengaruhi Ekonomi Bidangan
Dalaman & Disekonomi Bidangan Dalaman.
SAC berbentuk ‘U’ dipengaruhi Hukum pulangan
berkurangan
UNIT EKONOMI AE015 36
 ii Hubungan SAC dengan LRAC
Kos (RM)
LAC sedang menurun,
SAC menyentuh LAC pd
SAC yg menurun iaitu
LRAC titik A (output Q1)

SAC3 LAC capai titik minimum

SAC1
A C , SAC menyentuh LAC
SAC2 pd
B SAC minimum iaitu
Titik B (output Q2)

LAC sedang meningkat,

SAC menyentuh LAC pd
0 Q1 Q2 Q3 SAC yg meningkat
Keluaran (unit) iaituTitik C output Q3

UNIT EKONOMI AE015 37

 5.2.2 Ekonomi bidangan dan tak ekonomi bidangan

a.i Ekonomi bidangan

Pelbagai faedah yg dinikmati firma itu
apabila firma itu mengembangkan skala
atau perkembangan industri itu
keseluruhan sehingga membawa kepada
kejatuhan kos purata firma

EKONOMI BIDANGAN

DALAMAN LUARAN
UNIT EKONOMI AE015 38
i. Ekonomi bidangan dalaman dan tak ekonomi
bidangan dalaman

Ekonomi bidangan dalaman

• Pelbagai faedah yg dinikmati firma itu apabila firma itu
mengembangkan skala pengeluaran sehingga
membawa kepada kejatuhan kos purata firma

Tak ekonomi bidangan dalaman

• kemerosotan kecekapan firma yang menyebabkan
kenaikan kos purata kesan daripada
pengembangan skala pengeluaran firma itu sendiri

UNIT EKONOMI AE015 39

ii Faktor yang menyebabkan Ekonomi Bidangan Dalaman

Ekonomi Ekonomi Ekonomi

Pengkhususan Pengurusan Kewangan

Punca-punca

Ekonomi Ekonomi
Teknikal Pemasaran
UNIT EKONOMI AE015 40
1. Ekonomi Pengkhususan
pembahagian kerja & pengkhususan
meningkatkan kecekapan pekerja & daya
pengeluaran, maka AC semakin rendah
apabila output bertambah.

2. Ekonomi Pengurusan

perkembangan firma meningkatkan

kecekapan pengurus, melicinkan
pentadbiran serta pengeluaran. Bilangan
pengurus sama untuk menjalankan kerja
pentadbiran yg bertambah. Kos perunit
pengurus berkurang.
UNIT EKONOMI AE015 41
3. Ekonomi Kewangan

memperoleh pinjaman bank dgn kadar bunga

rendah & tempoh yg lebih panjang. Memudahkan
firma menambahkan modal bagi meningkatkan
keluaran.

4. Ekonomi Pemasaran

Membeli bahan mentah secara pukal pada harga

murah. Kos pengiklanan dapat dibiayai kerana AC
semakin kurang

5. Ekonomi Teknikal

Penggunaan mesin & peralatan secara optimum &

tidak berlaku pembaziran. Firma mampu membeli
mesin lebih canggih, jimat kos dan meningkatkan
daya pengeluaran.
UNIT EKONOMI AE015 42
5.2.2 b Tak ekonomi Bidangan

b. i.
kemerosotan kecekapan firma yang
menyebabkan kenaikan kos purata kesan
daripada pembesaran skala pengeluaran
firma itu sendiri atau perkembangan industri
itu secara keseluruhan .

Tak EKONOMI BIDANGAN

DALAMAN LUARAN
UNIT EKONOMI AE015 43
ii Faktor yang menyebabkan tak ekonomi bidangan dalaman

1. Tak ekonomi pengkhususan

pekerjaan berulang akan menjemukan

pekerja, kepuasan kerja menurun &
sumbangan mereka diabaikan seterusnya
prestasi kerja merosot.

2. Tak ekonomi pemasaran

ketidakcekapan dalam penyelarasan antara

jabatan dalam organisasi menyebabkan
pemasaran terjejas.
UNIT EKONOMI AE015 44
3. Tak ekonomi pengurusan

pengurus tidak berupaya mengawal

kakitangan yg terlalu ramai, beban kerja
pentadbiran bertambah, kawalan semakin
tidak cekap dan kualiti keluaran juga
terjejas seterusnya kos pengeluaran naik.

4. Tak ekonomi teknikal

Masalah kerosakan atau kehausan apabila
mesin terus digunakan untuk
mengeluarkan keluaran yang banyak.
Perbelanjaan pembaikan atau pembelian
mesin baru akan meningkatkan kos
pengeluaran firma.AE015
UNIT EKONOMI 45
 Keluk kos purata jangka panjang ( LAC )
Kos
LAC

Ekonomi Tak ekonomi

bidangan bidangan
dalaman dalaman
menyebabkan menyebabkan
AC menurun AC meningkat

OEKONOMI
UNIT
Q
AE015 Q 46
b.i Ekonomi bidangan luaran dan tak ekonomi
bidangan luran

Ekonomi bidangan luaran

• Pelbagai faedah yg dinikmati firma itu apabila
industri itu berkembangan secara keseluruhan
sehingga membawa kepada kejatuhan kos purata
firma.

Tak ekonomi bidangan luaran

• kemerosotan kecekapan firma yang menyebabkan
kenaikan kos purata kesan daripada
perkembangan industri itu secara keseluruhan.

UNIT EKONOMI AE015 47

ii Faktor yang menyebabkan ekonomi bidangan luaran.

1. Pembangunan tenaga buruh

Pengembangan industri menyebabkan
pembangunan tenaga buruh yang mahir di
kawasan perindustrian

2. Perubahan teknologi
Perubahan teknologi dalam industri
menyebabkan perkembangan firma-firma
dalam industri.

UNIT EKONOMI AE015 48

3. Kemajuan infrastruktur
Pemusatan firma-firma di satu kawasan
industrian memudahkan kerajaan membina
infrastruktur yang memungkinkan firma-firma
menikmati ekonomi bidangan luaran.
4. Bekalan input dan modal
Pembangan sesuatu industri membolehkan
firma memperoleh bahan mentah dan barang
modal pada kos yang murah.
5. Maklumat dan pameran perdagangan
Pengembangan industri memudahkan firma
mendapat maklumat akibat dari sebaran am
dan kemajuan dlm infrastruktue. Pameran
perdagangan dapat diadakan pada AC yang
rendah
UNIT EKONOMI AE015 49
iii Faktor yang menyebabkan tak ekonomi bidangan
luaran.

1. Kekurangan faktor pengeluaran

kekurangan bahan mentah, kesukaran pekerja
mendapat tempat tinggal. Ini akan
meningkatkan kos pengeluaran di kawasan
industri tersebut.

2. Kos sosial

masalah kesesakan, pencemaran alam sekitar

dan masalah-masalah sosial akan
menyebabkan kos pengeluaran meningkat.
UNIT EKONOMI AE015 50
 5.2.2 c. Hubung kait ekonomi bidangan & tak
ekonomi bidangan dengan keluk LAC
Kos (RM)
Ekonomi bidangan
LAC1 dalaman (a) & tak
ekonomi bidangan
(a) (b) dalaman (b)
diitunjukkan oleh
pergerakan di
sepanjang LAC .

0 Q
Keluaran (unit)
UNIT EKONOMI AE015 51
 Ekonomi bidangan
luaran & tak
Kos (RM) ekonomi bidangan
luaran ditunjukkan
LAC3 oleh
peralihan LAC ke
LAC1 atas atau ke
bawah.
LAC2
Ek. bid luaran :
LAC1 beralih ke
LAC2.
Tak ekon bid
luaran
LAC1 beralih ke
0 Q
Keluaran (unit)
LAC3

UNIT EKONOMI AE015 52