Professional Documents
Culture Documents
Συμμετοχικός Χωρικός Σχεδιασμός και η συμβολή των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών
Συμμετοχικός Χωρικός Σχεδιασμός και η συμβολή των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών
and then to apply it. The restriction of knowledge to an elite group destroys the spirit of
society and leads to its intellectual impoverishment.
i
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Δπραξηζηίεο
Η παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία εθπνλήζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 10νπ εμακήλνπ, ζην
ηκήκα Μεραληθψλ Φσξνηαμίαο Πνιενδνκίαο θαη Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο ηνπ
Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαιίαο, ην έηνο 2010.
Δπίζεο, ζέισ λα επραξηζηήζσ ηνπο ζπκθνηηεηέο-θίινπο κνπ γηα ηε ζπκβνιή ηνπο ζηελ
εξγαζία απηή. Δηδηθφηεξα επραξηζηψ ηνπο:
Emad Abu Joudeh, γηα ηηο πξαθηηθέο ζπκβνπιέο ηνπ γηα ην Wikiplanning.
Παπαρξηζηνδνχινπ Παληειή, γηα ηηο πξαθηηθέο ζπκβνπιέο ηνπ θαη ηελ ελαζρφιεζε ηνπ
κε ην Wikiplanning.
Σηεγθεβέξζ Άλλα, γηα ηηο ζπληαθηηθέο θαη νξζνγξαθηθέο δηνξζψζεηο θαη ηελ ππνζηήξημε
ηεο…
Τέγν Νίθν, γηα ηηο άπεηξεο νξζνγξαθηθέο θαη ζπληαθηηθέο δηνξζψζεηο πνπ έθαλε.
Τξππηηζίδεο Αλαζηάζην, γηα ηελ ελαζρφιεζε ηνπ κε ην Wikiplanning, ηηο ζπκβνπιέο ηνπ
θαη ηηο ζπδεηήζεηο πνπ θάλακε.
Φξηζηνδνχινπ Νεθηάξην, γηα ηελ θξηηηθή ηνπ, ηηο ζπληαθηηθέο θαη νξζνγξαθηθέο
δηνξζψζεηο θαη ηηο ρξήζηκεο ζπκβνπιέο ηνπ.
ii
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Πεξίιεςε
Η δηπισκαηηθή εξγαζία έρεη θπξίσο δχν ζηφρνπο: Πξψηνλ λα δηαηππσζεί κηα ελαιιαθηηθή
πξνζέγγηζε ηεο έλλνηαο ζπκκεηνρηθφο ζρεδηαζκφο, θαη δεχηεξνλ λα αλαδεηρζεί ν ξφινο πνπ ζα
κπνξνχζαλ λα δηαδξακαηίζνπλ νη ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ ζηελ
πξαγκάησζε ηνπ. Ο ζπκκεηνρηθφο ζρεδηαζκφο αλαθέξεηαη ζηελ ηζφηηκε δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο
θαη ζπλεξγαζίαο ησλ κεκνλσκέλσλ πνιηηψλ γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ πνπ βηψλνπλ. Η
ζπλεξγαζία απηή ιακβάλεη ρψξα ζε θάζε ζηάδην ηεο δηαδηθαζίαο ζρεδηαζκνχ, κε απνηέιεζκα ην
ηειηθφ πξντφλ λα απνηειεί ζπιινγηθφ δεκηνχξγεκα ηεο θνηλφηεηαο. Η δπλαηφηεηα φκσο
επίηεπμεο ηνπ ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ είλαη άκεζα ζπλπθαζκέλε κε ην επίπεδν ζπιινγηθήο
ζπλείδεζεο ησλ αηφκσλ κηαο θνηλφηεηαο. Γίλεηαη επηπιένλ κηα νινθιεξσκέλε παξνπζίαζε ησλ
πιενλεθηεκάησλ θαη ησλ κεηνλεθηεκάησλ ησλ ζπκκεηνρηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη ηεο ρξήζεο
θαηλνηφκσλ κέζσλ γηα ην ζθνπφ απηφ. Τν δηαδίθηπν κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ “ελδπλάκσζε”
ησλ πνιηηψλ, ζηελ αχμεζε ηεο δηαθάλεηαο θαη ηνπ αξηζκνχ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηηο δηαδηθαζίεο
ζρεδηαζκνχ. Αμίδεη ηέινο λα ζεκεησζεί φηη ε ζπκκεηνρή ζε δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ ηνπ ρψξνπ
κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ ιεηηνπξγεί ζπκπιεξσκαηηθά σο πξνο ηεο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο
ζπκκεηνρήο, θαη δελ είλαη δπλαηφ λα ηηο αληηθαηαζηήζεη πιήξσο.
Λέμεηο Κιεηδηά
iii
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Abstract
This thesis has two main objectives: First, to define an alternative approach to participatory
planning and second, to emphasize the contributory role that information and communication
technologies can potentially play in participatory planning. Participatory planning refers to the
equal opportunity to participation and collaboration between individuals in the planning of the
space they experience. This collaboration takes place at every planning stage, and as a result the
final product is a collective creation of the community. However, the possibility of achieving
participatory planning is directly linked to the level of collective consciousness of the
community. Additionally, there is a comprehensive presentation of the advantages and
disadvantages of participatory processes and the use within them of innovative instruments. The
Internet can contribute to citizens' empowerment, enhance transparency and increase the number
of participants in planning processes. It is worth noting that web-based public participation in
planning processes is complementary to traditional methods of participation, and will never
replace them in full.
Key words:
iv
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Περιεχόμενα
ΕΙΑΓΨΓΗ 1
1. ΘΕΨΡΙΕ ΦΕΔΙΑΜΟΤ 4
1.3. Διαφορζσ του ςυμμετοχικοφ ςχεδιαςμοφ (participatory planning) και του ςυνεργατικοφ
ςχεδιαςμοφ (collaborative planning) 10
4.1. Εργαλεία που βαςίηονται ςε ΤΠΕ και ςυμβάλλουν ςτθν άμεςθ ςυμμετοχι του κοινοφ ςτθν
διαδικαςία ςχεδιαςμοφ 33
4.1.1. Λογιςμικά ςυνεργαςίασ για τθν παραγωγι κειμζνων (Collaborative Writinng Software) 34
4.1.3. Γεωγραφικά Συςτιματα Πλθροφοριϊν Συμμετοχισ των Πολιτϊν (Public Participation GIS) 36
v
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
4.1.7. Λογιςμικά που ςυμβάλουν ςτθν εξοικείωςθ των πολιτϊν με το ςυμμετοχικό ςχεδιαςμό. 43
6.1. Μεκοδολογία 49
6.2. Οι ςυμμετζχοντεσ 51
6.3. Αποτελζςματα 53
7.2. Νομοκεςία 59
7.5. Ύπαικροσ 61
vi
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
9. ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ 70
10. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ 74
vii
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Καηάινγνο Πηλάθσλ
viii
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Καηάινγνο Γηαγξακκάησλ
Γηάγξακκα 3: Δλ‟ ελεξγεία νκάδεο ζπκθεξφλησλ γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο πνιηηηθήο γηα ηηο
αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηελ πεξηνρήο Welsh. ....................................................... 10
Γηάγξακκα 4: Οη νρηψ βαζκίδεο ζηελ θιίκαθα ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ................ 25
Γηάγξακκα 7: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά 100 θαηνίθνπο παγθφζκηνο γηα ηα έηε 1999
έσο 2009 ........................................................................................................................... 47
Γηάγξακκα 9: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά 100 θαηνίθνπο ζηελ Διιάδα γηα ηα έηε 1999
έσο 2009 ........................................................................................................................... 62
Γηάγξακκα 10: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά ειηθηαθή νκάδα γηα ηα έηε 2005 έσο 2008
(%) .................................................................................................................................... 63
Γηάγξακκα 11: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά θχιν θαη ειηθηαθή νκάδα (%, 2008) ........ 64
Γηάγξακκα 12: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά θχιν γηα ηα έηε 2005 έσο 2008 (%) ......... 64
Γηάγξακκα 13: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά θχιν θαη επίπεδν εθπαίδεπζεο (%, 2008) 65
Γηάγξακκα 14: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ γηα αζηηθέο πεξηνρέο θαη πεξηνρέο ηεο ππαίζξνπ
γηα ηα έηε 2005 έσο 2008 ................................................................................................. 65
ix
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Καηάινγνο Αθξώλπκσλ
x
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Δηζαγσγή
Ο ζπκκεηνρηθφο ζρεδηαζκφο είλαη κηα έλλνηα ακθηιεγφκελε. Φξεζηκνπνηείηαη πνιχ
ζπρλά θαη αλαθέξεηαη ζε δηαθνξεηηθέο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ, ζηηο νπνίεο ιακβάλνπλ
κέξνο δηαθνξεηηθνί δξψληεο ζηα δηαθνξεηηθά ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο. Η παξνχζα
εξγαζία έρεη δχν ζθνπνχο νη νπνίνη φκσο είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλνη. Πξψηνλ λα νξίζεη
ην ζπκκεηνρηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηε δηαδηθαζία ηνπ, κε βάζε κηα δηαθνξεηηθή πξνζέγγηζε
ζε ζρέζε κε απηέο πνπ θπξηαξρνχλ κέρξη ζήκεξα, θαη δεχηεξνλ λα ηνλίζεη ην κείδνλα
ξφιν πνπ δηαδξακαηίδνπλ νη λέεο ηερλνινγίεο γηα ηελ ππνζηήξημε ηνπ ζπκκεηνρηθνχ
ζρεδηαζκνχ, πξνηείλνληαο ηνπο ηξφπνπο θαη ηα κέζα γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ απηνχ.
Τα ηειεπηαία ρξφληα γίλεηαη φιν θαη πην επηηαθηηθή ε αλάγθε γηα ελεξγφ ζπκκεηνρή ησλ
πνιηηψλ ζε δηαδηθαζίεο ιήςεσο απνθάζεσλ, πνπ επεξεάδνπλ ηε δσή ηνπο θαη ηελ
θαζεκεξηλφηεηα ηνπο (πνιηηηθή, νηθνλνκία, θ.α.). Η αλάγθε απηή αλ θαη πην εκθαλήο
ζηελ πνιηηηθή θαη ηελ νηθνλνκία, επεθηείλεηαη ζηαδηαθά θαη ζην ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ.
Τα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα έρνπλ επαηζζεηνπνηήζεη αξθεηέο νκάδεο πνιηηψλ νη
νπνίεο δηεθδηθνχλ δπλακηθά ηελ εκπινθή ηνπο ζηνλ πεξηβαιινληηθφ ζρεδηαζκφ. Σηηο
ειιεληθέο κεγαινππφιεηο, αξθεηνί θάηνηθνη πξνζπαζνχλ λα παξέκβνπλ ζηηο γεηηνληέο
ηνπο απαηηψληαο ηε δεκηνπξγία ειεχζεξσλ δεκφζηψλ ρψξσλ. Δίλαη γεγνλφο φκσο φηη ηα
θηλήκαηα γηα ηελ απηνδηαρείξηζε ηνπ ρψξνπ ζηελ Διιάδα, δελ έρνπλ ηχρεη κεγάιεο
αληαπφθξηζεο θαζψο απνηεινχληαη απφ δπλάκεηο πνιηηηθψλ ρψξσλ κε ειάρηζηε απήρεζε
ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Παξφια απηά, ε δπλακηθή πνπ δεκηνπξγείηαη είλαη δπλαηφλ λα
επεθηαζεί θαη λα ζπκπεξηιάβεη επξχηεξεο θνηλσληθέο νκάδεο πιεζπζκνχ, νη νπνίεο
εθφζνλ απεκπιαθνχλ απφ πξνθαηαιήςεηο θαη απφ θνκκαηηθέο θαη άιιεο θαηεπζπλφκελεο
επηξξνέο, δχλαληαη λα ζπλεξγαζηνχλ ζπιινγηθά γηα ηε δεκηνπξγηθή παξαγσγή ρψξνπ
ζηελ βάζε ηεο βειηίσζεο ηεο ζπλνιηθήο επεκεξίαο κηαο θνηλφηεηαο.
Τν δηαδίθηπν είλαη έλα ηζρπξφηαην κέζν γηα ηελ επηθνηλσλία θαη ηε ζπλεξγαζία ησλ
αηφκσλ. Σηελ παξνχζα εξγαζία, ζα δηεξεπλεζνχλ νη δπλαηφηεηεο πνπ δπλεηηθά κπνξνχλ
λα παξέρνπλ νη ΤΠΔ ζην ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ εληζρχνληαο ηηο ππάξρνπζεο
παξαδνζηαθέο κεζφδνπο ζπκκεηνρήο (επαθή κέζσ ηεο θπζηθήο παξνπζίαο). Η
απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ δηαδηθηχνπ έρεη ήδε ζε έλα βαζκφ απνδεηρηεί, θαζψο ππάξρνπλ
επηηπρεκέλα εγρεηξήκαηα ζπλεξγαζίαο πνιηηψλ γηα ηελ παξαγσγή γλψζεο (Wikipedia,
ινγηζκηθά αλνηρηνχ θψδηθα).
1
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Η επηινγή φκσο ησλ θαηάιιεισλ κεζφδσλ θαη ησλ κέζσλ, γηα ηε ζπκκεηνρή ηνπ θνηλνχ
εμαξηάηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο, πνπ είλαη δηαθνξεηηθνί γηα θάζε θνηλφηεηα.
Δπηρεηξείηαη ινηπφλ, ν εληνπηζκφο ησλ δηαζέζηκσλ κέζσλ (εξγαιείσλ) γηα ηε ζπκκεηνρή
ησλ πνιηηψλ ζην ζρεδηαζκφ αιιά θαη ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ θπξίσο ηεο
ειιεληθήο θνηλσλίαο, κε ζθνπφ ηελ αλάδεημε ησλ πιενλεθηεκάησλ θαη ησλ
κεηνλεθηεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εθαξκνγή ηνπο.
Σην ηξίην θεθάιαην αλαθέξνληαη δχν ηππνινγίεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζηηο
δηαδηθαζίεο ιήςεσο απνθάζεσλ. Η πξψηε αλαπηχρζεθε απφ ηνλ Arnstein ην 1969, θαη
απνηειεί ηε βάζε γηα ηηο πεξηζζφηεξεο ζχγρξνλεο αλαιχζεηο, θαζψο βνεζά ζηελ
απνζαθήληζε ζεκάησλ ηα νπνία δελ έρνπλ έσο ζήκεξα πξνζεγγηζηεί επαξθψο. Η
δεχηεξε αλαπηχρζεθε απφ ηνλ ΟΟΣΑ ην 2001 θαη είλαη ζαθψο πην ζπλνπηηθή.
Σην ηέηαξην θεθάιαην αλαιχνληαη νη πηζαλέο κέζνδνη ζπκκεηνρήο ηνπ θνηλνχ ζην
ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ. Απηέο πεξηιακβάλνπλ ηφζν ηηο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο φζν θαη
ηηο κεζφδνπο ζπκκεηνρήο πνπ βαζίδνληαη ζηε ρξήζε Τερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη
Δπηθνηλσληψλ (ΤΠΔ). Η δεχηεξε κέζνδνο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζην ζρεδηαζκφ
αλαιχεηαη εθηελψο θαη πξνηείλνληαη ηα «εξγαιεία» πνπ δπλεηηθά κπνξεί λα
2
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
πεξηιακβάλεη.
Τν έθην θεθάιαην πεξηιακβάλεη κία εκπεηξηθή κειέηε ε νπνία εζηηάδεη ζηε ζχγθξηζε
ησλ παξαδνζηαθψλ κεζφδσλ ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ θαη ησλ κεζφδσλ πνπ βαζίδνληαη
ζηε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ κε βάζε ηε ρξεζηκφηεηα ηνπο ζηε ζρεδηαζηηθή δηαδηθαζία. Η
κειέηε απηή αθνξά ηε γεηηνληά Shapira ζην Τει-Αβίβ ηνπ Ιζξαήι θαη εθπνλήζεθε απφ
ηνπο Stern, Gudes θαη Svoray ην 2009.
Σην έβδνκν θεθάιαην αλαιχνληαη νη ηδηαηηεξφηεηεο ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο φζνλ αθνξά
ηε ζπκκεηνρή ηεο ζε δηαδηθαζίεο ρσξηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ζηε ρξήζε ΤΠΔ γηα ηνλ ζθνπφ
απηφ. Γίλεηαη αλαθνξά ζηηο ζεκαληηθφηεξεο αδπλακίεο ηεο θαη ηηο πξννπηηθέο πνπ κπνξεί
λα ππάξμνπλ απφ ηελ εθαξκνγή ζπκκεηνρηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη απφ ηελ αμηνπνίεζε ησλ
ΤΠΔ.
Σην φγδνν θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε ηδέα ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ Wikiplanning.gr. Η ηδέα
απηή αθνξά ηε δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζην ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ κε βάζε
κηα δηαδηθηπαθή πιαηθφξκα. Η ηδέα απηή γελλήζεθε ην 2009 θαη είλαη απνηέιεζκα
θνηλψλ πξνβιεκαηηζκψλ θαη ζπλεξγαζίαο κε ην ζπκθνηηεηή κνπ Σάββα Καξκαληφια,
καδί κε ηνλ νπνίν ζπλερίδνπκε ηελ αλάπηπμε ηεο.
3
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
1. Θεσξίεο ζρεδηαζκνύ
1.1. Ο ζπκκεηνρηθόο ζρεδηαζκόο (participatory planning)
Ο ζπκκεηνρηθφο ζρεδηαζκφο πεξηιακβάλεη ηε ζςμμεηοσή και ηη ζςνεπγαζία ησλ πνιηηψλ
(κεκνλσκέλσλ αηφκσλ) ζηηο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ρψξνπ πνπ ηα
άηνκα απηά βηψλνπλ (θαηνηθνχλ- επηζθέπηνληαη- εξγάδνληαη) κε ζθνπφ ηε δηακφξθσζε
ηνπ ηειηθνχ ζρεδηαζηηθνχ απνηειέζκαηνο.
Η ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ γίλεηαη ζηελ βάζε δηθηχσλ ζπλεξγαζίαο (βιέπε δηάγξακκα
1.1), ζηα νπνία ν θάζε πνιίηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα ζπκκεηέρεη ηζφηηκα σο πξνο ηνπο
ππνινίπνπο πνιίηεο, ηε δηνίθεζε θαη ηνπο πνιενδφκνπο-ρσξνηάθηεο αλεμαηξέησο ηεο
θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο ηάμεο ζηελ νπνία αλήθεη. Η δηνίθεζε θαη νη πνιενδφκνη -
ρσξνηάθηεο έρνπλ επηπιένλ, ζπκβνπιεπηηθφ θαη νξγαλσηηθφ ξφιν, γηα ηε δηεπθφιπλζε
ησλ δηαδηθαζηψλ ηνπ ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ, ρσξίο φκσο ε δπλαηφηεηα δηαρείξηζεο
ηεο δηαδηθαζίαο λα ηνπο επηηξέπεη λα ηελ θαηεπζχλνπλ ή λα παξεκβαίλνπλ κε αδηαθαλή
ηξφπν.
4
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Πνιενδόκνο
Πνιίηεο 1
Πνιίηεο 2
Πνιίηεο Χ
Γηνίθεζε
5
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
άπνςεο θαη ζηελ ελδπλάκσζε ηεο ηθαλφηεηάο ηνπο γηα δεκηνπξγία θαη πξσηφηππε
ζθέςε.
6
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
όξακα
άπνςε
Ιδέα
αληίιεςε
πξνβιήκαηνο
Ιδέα
πξόηαζε άπνςε
όξακα
όξακαηα
αληηιήςεηο
πξνβιεκάησλ Ιδέεο
πξνηάζεηο
νξάκαηα αληηιήςεηο
Ιδέεο
πξνβιεκάησλ
η
ςεθνθνξίεο
εσζ
ιύζεηο
ζπδεηήζεηο
ύλ
βο
απόςεηο
Δια -
Ιδέεο +
ζία
νξάκαηα +
γα
απόςεηο
ρ
+…...
ν ε
Σσ
ζπδεηήζεηο
ςεθνθνξίεο
πξόηαζε
Λήςε απνθάζεσλ
εθαρμογή
7
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη απφ κφλε ηεο ε απιή ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηηο δηαδηθαζίεο
ιήςεσο απνθάζεσλ, δελ θαζηζηά αλαγθαία ην ζρεδηαζκφ, ζπκκεηνρηθφ. Σηε δηεζλή
βηβιηνγξαθία ν ζπκκεηνρηθφο ζρεδηαζκφο νξίδεηαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο κε
δηαθνξεηηθφ ηξφπν, θαζψο ν θάζε ζπγγξαθέαο έρεη δηαθνξεηηθή αληίιεςε γηα ην είδνο
ηεο ζπκκεηνρήο (απιή ζπκκεηνρή ή ζπλεξγαζία γηα ηε δηακφξθσζε απνθάζεσλ), γηα ην
πνίνο ζα πξέπεη λα ζπκκεηέρεη ζηηο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ θαη ζε πνηα ζηάδηα ηνπ. Έηζη
νπνηαδήπνηε αλαθνξά ζηελ παξνχζα κειέηε, ζηελ έλλνηα ηνπ ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ
αθνξά ηνλ πξναλαθεξζέληα νξηζκφ.
Σχκθσλα κε ηνλ Innes θαη Booher (2000) γηα λα εξγαζηνχλ πην απνηειεζκαηηθά νη
νκάδεο ζπκθεξφλησλ θαη λα παξάγνπλ πξαγκαηνπνηήζηκεο θαη θαιά ελεκεξσκέλεο
πξνηάζεηο, θαηλνηνκίεο, θαη θνηλή δξάζε, δηάθνξεο πξνυπνζέζεηο πξέπεη λα
εθπιεξσζνχλ, νη νπνίεο αλαθέξνληαη παξαθάησ:
2) Ο δηάινγνο απηφο πξέπεη λα είλαη απζεληηθφο, ππφ ηελ έλλνηα φηη νη άλζξσπνη πξέπεη
λα είλαη ζε ζέζε λα κηιήζνπλ εηιηθξηλά θαη κε θαηαλφεζε ν έλαο ζηνλ άιινλ. Δπηπιένλ
πξέπεη λα είλαη επαθξηβείο ζην φηη ιέλε, θαη πξέπεη λα ζπκκεηέρνπλ σο λφκηκνη
εθπξφζσπνη ησλ νκάδσλ ζπκθεξφλησλ.
8
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
“Σε απηφ ην κνληέιν, νη ζπκκεηέρνληεο αλαπηχζζνπλ απφ θνηλνχ κηα απνζηνιή θαη έλαλ
ζθνπφ, πνπ λα δηεπζεηεί ηα ζπκθέξνληά ηνπο (απνθεχγνληαο ηελ πηνζέηεζε ζέζεσλ) γηα
λα είλαη απφ φινπο απνδεθηά, δηαηππψλνληαο κηα θνηλή αληίιεςε ηνπ πξνβιήκαηνο πνπ
λα ηνπο νδεγεί ζε κηα ζπκθσλία ζρεηηθά κε ην ηη πξέπεη λα θάλνπλ. Σηε ζπλέρεηα
εξγάδνληαη κέζα απφ κηα ζεηξά θαζεθφλησλ πνπ νδεγνχλ ζε ελέξγεηεο ή ζπκθσλίεο πνπ
φινη, ή νη πεξηζζφηεξνη, πηζηεχνπλ φηη ζα βειηηψζνπλ ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα θαιχςνπλ
ηα δηθά ηνπο ζπκθέξνληα, ζην πιαίζην ηεο δηαδηθαζίαο γηα ηε βειηίσζε ηεο ζπιινγηθήο
επεκεξίαο. Απηά ηα απνηειέζκαηα επηηπγράλνληαη, φρη κφλν κέζσ επηρεηξεκάησλ, αιιά
θαη απφ ηε ζπλεξγαζία γηα ηε δεκηνπξγία ελφο ζελαξίνπ (cooperative scenario building),
πνπ ελψλνληαο ηα θνκκάηηα ησλ ηδεψλ, πιεξνθνξηψλ θαη εκπεηξηψλ, φια ηα κέιε
δεκηνπξγνχλ λέεο ζηξαηεγηθέο πνπ ζπρλά κπνξεί λα απεγθισβίδνπλ κηα νκάδα απφ
θάπνηα αδηέμνδα πνπ δηαθνξεηηθά ζα είραλ απνηξέςεη ηε δξάζε ηεο” (Innes θαη Booher,
2000).
9
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Γηάγξακκα 3: Δλ ελεξγεία νκάδεο ζπκθεξφλησλ γηα ην ζρεδηαζκφ ηεο πνιηηηθήο γηα ηηο
αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηελ πεξηνρήο Welsh.
Αλαπηπμηαθέο
Βαζηιηθφο εηαηξίεο
ζχιινγνο γηα
Κνηλνηηθά
ηελ πξνζηαζία
ζπκβνχιηα
ηεο
νξληζνπαλίδαο
Βξεηαληθφο
θνξέαο Δζεινληηθέο
ξαηδηηεινπηηθψ νξγαλψζεηο
λ κεηαδφζεσλ
Σπκβνχιην ηεο
ζχιινγνο
ππαίζξνπ ηεο
Οπαιίαο Σπκβνχιην ηεο Rambers
πεξηνρήο
Montgomeryshire
Σπκβνχιην γηα
ηε πξνζηαζία Έλσζε
ηνπ αγξνηηθνχ αγξνηψλ
ρψξνπ ηεο Οπαιίαο
Οπαιίαο
Ννκαξρηαθφ Αξραηνινγηθφ
ζπκβνχιην ίδξπκα Clowd
Powys & Powys
Αλ θαη θαηλνκεληθά νη δχν απηέο έλλνηεο είλαη παξφκνηεο, νη δηαθνξέο ηνπο είλαη
νπζηψδεηο. Οη ζεκειηψδεηο δηαθνξέο ησλ δχν ζεσξηψλ είλαη:
10
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
11
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
12
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Τέινο, ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ε απαίηεζε ησλ πνιηηψλ γηα ζπκκεηνρή θαη εκπινθή ζηε
δηαδηθαζία ιήςεσλ απνθάζεσλ, έρεη νδεγήζεη ηηο θπβεξλήζεηο θπξίσο ησλ ρσξψλ ηνπ
δπηηθνχ θφζκνπ, ζηελ πηνζέηεζε κνληέισλ ιήςεσλ απνθάζεσλ πνπ βαζίδνληαη ζηε
δηαβνχιεπζε ηεο δηνίθεζεο κε ηηο νκάδεο ζπκθεξφλησλ (βηνκήραλνη, αγξφηεο, θηι). Η
ηάζε φκσο απηή αληηθαηνπηξίδεη δηαδηθαζίεο ζπλεξγαηηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη φρη
ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ, θαζψο ιακβάλνπλ κέξνο νη νκάδεο ζπκθεξφλησλ θαη φρη νη
πνιίηεο θαη επηπιένλ ε ζπκκεηνρή ησλ νκάδσλ ζπκθεξφλησλ αθνξά κηθξφ-αιιαγέο σο
πξνο ην ηειηθφ πξντφλ θαη φρη ζπλεξγαζία σο πξνο ην ηειηθφ πξντφλ. Παξφια απηά, ε
13
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
14
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
ελαιιαθηηθή πξφηαζε, δειαδή ην ζρέδην, πνπ αληαπνθξίλεηαη ζ‟ απηφ, ίζσο είλαη έλα
ηθαλνπνηεηηθφ ζρέδην” (Φξηζηνθηιφπνπινο, 2002). Τα ειάρηζηα standards νπζηαζηηθά
απεγθιψβηζαλ ηνπο κειεηεηέο, απφ κηα αηέξκνλε αλαδήηεζε ηνπ ηέιεηνπ ζρεδίνπ,
ηππνπνηψληαο θαηά θάπνην ηξφπν ηα πνιενδνκηθά θαη ρσξνηαμηθά ζρέδηα.
“Η κεζνδνινγία ηεο κηθηήο αλίρλεπζεο αλαπηχρζεθε ζεσξεηηθά απφ ηνλ A. Etzioni θαη
ήηαλ απφ ηηο πξψηεο ζπζηεκαηηθέο ακθηζβεηήζεηο ηεο ηδέαο ηεο θαζνιηθήο ζεψξεζεο
ηνπ «ζπζηήκαηνο πφιε»” (Etzioni, 1973 θαη Camhis, 1979 ζην Αξαβαληηλφο, 2007). Ο
Etzioni, πξφηεηλε ην δηαρσξηζκφ ηεο δηαδηθαζίαο ζρεδηαζκνχ ζε δχν θπξίσο επίπεδα. Τν
πξψην επίπεδν πεξηιακβάλεη κηα γεληθεπκέλε, «πνηνηηθή» επηζθφπεζε ηεο ππφ κειέηε
πεξηνρήο ζην ζχλνιν ηεο, κε ζθνπφ ηελ επηζήκαλζε ησλ βαζηθψλ ηεο ραξαθηεξηζηηθψλ
θαη ησλ θπξηφηεξσλ πξνβιεκάησλ. Τν δεχηεξν επίπεδν πεξηιακβάλεη ηε κειέηε θαη ην
ζρεδηαζκφ ζε βάζνο νξηζκέλσλ κφλν ηνκέσλ, αλάινγα κε ηηο δηαπηζηψζεηο ηεο
πξνεγνχκελεο θάζεο. (Αξαβαληηλφο, 2007).
15
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
δηακφξθσζε ηνπ θπζηθνχ ρψξνπ, νδήγεζε ηε δεθαεηία ηνπ 60' ζηελ αλάπηπμε λέσλ
θαηεπζχλζεσλ ζην ζρεδηαζκφ.“Οη λέεο απηέο θαηεπζχλζεηο αλαθέξνληαη ζηελ
αληηκεηψπηζε ηνπ ζρεδηαζκνχ, πιένλ φρη σο ηερλνθξαηηθνδηνηθεηηθήο δηαδηθαζίαο αιιά
σο θνηλσληθνπνιηηηθήο δξαζηεξηφηεηαο” (Φξηζηνθηιφπνπινο, 2002).
Η ηδέα ηεο θνηλνηηθήο δξάζεο άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ηε δεθαεηία ηνπ 1960 θαη
“ζηεξίδεηαη ζηελ αληίιεςε φηη νη ίδηνη νη πνιίηεο κηαο πεξηνρήο (θνηλφηεηαο) πξέπεη λα
νξγαλσζνχλ γηα λα επηηχρνπλ ηε δεκηνπξγία ελφο πεξηβάιινληνο θαηάιιεινπ γηα ηελ
άλεηε θαη δεκηνπξγηθή δηαβίσζή ηνπο θαη γεληθά γηα ηελ εμαζθάιηζε θαιχηεξσλ
ζπλζεθψλ δηαβίσζεο θαη πνηφηεηαο δσήο” (Φξηζηνθηιφπνπινο, 2002). Η θνηλνηηθή
δξάζε, ακθηζβήηεζε δειαδή ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ηερλνθξαηηθψλ κεζφδσλ
ζρεδηαζκνχ θαη δηεθδίθεζε ηελ ελεξγφ εκπινθή ησλ πνιηηψλ ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεσο
απνθάζεσλ πνπ αθνξνχλ πνιενδνκηθά θαη θνηλσληθά δεηήκαηα
Η καξμηζηηθή πξνζέγγηζε
Οη καξμηζηέο θαη νη λενκαξμηζηέο ζεσξεηηθνί εθθξάδνπλ ηελ πεπνίζεζε, φηη ζην παξφλ
θνηλνηηθφ-νηθνλνκηθφ ζχζηεκα ν ζρεδηαζκφο δελ κπνξεί παξά λα αλαπαξάγεη θαη λα
απμάλεη ηηο ήδε ππάξρνπζεο αληζφηεηεο. Υπνζηεξίδνπλ φηη νη ζπγθξνχζεηο αλάκεζα
ζηνπο θνξείο δηαθνξεηηθψλ ζπκθεξφλησλ είλαη αλαπφθεπθηεο θαζψο “ηα άηνκα
ελεξγνχλ αλάινγα κε ηε ζέζε ηνπο ζηε ηαμηθά δηαηξεκέλε θνηλσλία” (Σθάγηαλλεο, 2001)
θαη άξα νπνηαζδήπνηε κνξθήο ζπλεξγαζία ηνπ ζπλφινπ ησλ πνιηηψλ κηαο θνηλσλίαο γηα
ηε βειηίσζε ηεο ζπιινγηθήο επεκεξίαο, είλαη κε ξεαιηζηηθή. Δπνκέλσο “γηα ηνπο
16
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
καξμηζηέο, ην ζέκα δελ είλαη αλ ν ζρεδηαζκφο ζα είλαη θπζηθφο ή θέξεη θάπνην θνηλσληθφ
ραξαθηήξα. Κάζε ζρεδηαζκφο (φρη κφλνλ ηνπ ρψξνπ αιιά θαη άιισλ δξαζηεξηνηήησλ σο
ι.ρ. πγείαο, εθπαίδεπζεο θιπ.), σο θξαηηθή δξαζηεξηφηεηα, θαηαιήγεη, αλαπφθεπθηα, ζηε
δηαηψληζε ηνπ ππάξρνληνο θνηλσληθνχ θαζεζηψηνο” (Φξηζηνθηιφπνπινο, 2002).
17
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
18
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
ηαπηφηεηαο ηνπ ζπκκεηέρνληνο, αλάινγα κε ηελ ηαμηθή θαη θνηλσληθή θαηεγνξία ηνπ θαη
ηα θνηλά ζπκθέξνληα. Έηζη ηειηθά ν πνιίηεο ζπλεηδεηνπνηεί φηη απηφο ν ίδηνο είλαη ην
ππνθείκελν ηεο ηζηνξίαο θαη αλαιακβάλεη ηελ πξνζσπηθή θαη θνηλσληθή ηνπ επζχλε γηα
ηελ ηχρε ηεο θνηλσλίαο ηνπ”.
Τέινο φζνλ αθνξά ην ηερληθφ ζθέινο ησλ πξνηάζεσλ πνπ πξνθχπηνπλ κέζσ ησλ
δηαδηθαζηψλ απηψλ “ραξαθηεξίδνληαη απφ κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ
ζρεδηαζηηθψλ παξεκβάζεσλ, κέζα απφ ηελ ελζσκάησζε ζε απηέο ησλ δηαθνξεηηθψλ
απφςεσλ, αλαγθψλ, αμηψλ θ.ιπ.”(Σηξαηεγέα, 2009). “Μέζσ δειαδή ηεο ζπκκεηνρήο ησλ
πνιηηψλ θαηά ηε ζχζηαζε ησλ πξνηάζεσλ γηα ηε ξχζκηζε (δηεπζέηεζε) ηνπ ρψξνπ,
πξαθηηθά ζα ππάξρεη θαιχηεξε αληαπφθξηζε ζηηο αλάγθεο ηνπο, ηηο νπνίεο ζίγνπξα
γλσξίδνπλ θαιχηεξα απφ ηνπο θνξείο ηεο θεληξηθήο εμνπζίαο” (Τζηιηκίγθαο, 1998).
19
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Δηθφλα 1: Αθίζα πνπ δσγξάθηζαλ Γάιινη θνηηεηέο ην 1968 γηα λα ηνλίζνπλ φηη ε
ζπκκεηνρή ρσξίο ηελ αλαθαηαλνκή ηεο εμνπζίαο είλαη κηα αλνχζηα θαη απνγνεηεπηηθή
δηαδηθαζία.
Δγψ ζπκκεηέρσ
Δζχ ζπκκεηέρεηο
Απηφο ζπκκεηέρεη
Δκείο ζπκκεηέρνπκε
Δζείο ζπκκεηέρεηε
Απηνί θεξδίδνπλ
Δπηπιένλ, ην θνηλφ κπνξεί ζπρλά λα έρεη ιίγν ή θαζφινπ θαηάξηηζε θαη πνιχ
πεξηνξηζκέλε γλψζε ησλ δεηεκάησλ πνπ άπηνληαη ηνπ ρψξνπ. Γηα παξάδεηγκα, ην επξχ
θνηλφ αληηιακβάλεηαη ζπρλά ηα πνιενδνκηθά θαη ρσξνηαμηθά πξνβιήκαηα κε πνιχ
δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο, ρξεζηκνπνηψληαο απιντθή ζθέςε γηα ηελ εθηίκεζε ησλ
θηλδχλσλ θαη ηεο αβεβαηφηεηαο πνπ πξνθχπηεη απφ ηηο απνθάζεηο ηνπο, πνπ κε ηε ζεηξά
ηνπο νδεγνχλ βξαρπρξφληα ή πηζαλφηεξα καθξνρξφληα ζε ιάζε θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ
πξνβιεκάησλ. Δπνκέλσο, νη επαγγεικαηίεο πνιενδφκνη-ρσξνηάθηεο ιφγσ ηνπ
επηζηεκνληθνχ ηνπο ππνβάζξνπ ζα κπνξνχζαλ λα είλαη νη θαηαιιειφηεξνη γηα ηε ιήςε
απνθάζεσλ πνπ αθνξνχλ ην ρψξν.
Δπίζεο, είλαη γεγνλφο, φηη ε ζπκκεηνρή ησλ δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ πιεζπζκνχ ζηηο
δηαδηθαζίεο ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ δελ είλαη ηζφηηκε. “Οξηζκέλεο νκάδεο ππφ-
εθπξνζσπνχληαη (π.ρ. απηναπαζρνινχκελνη) ιφγσ έιιεηςεο δηαζέζηκνπ ειεχζεξνπ
ρξφλνπ, ελψ άιιεο νκάδεο ππέξ-εθπξνζσπνχληαη (ζπληαμηνχρνη, λνηθνθπξέο, δεκφζηνη
ππάιιεινη)” (Renn θ.α.,1933)
20
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
νξηζκέλεο θνξέο κπνξνχλ λα ηελ απεηιήζνπλ. Απηφ ζπκβαίλεη φηαλ ε πιεηνςεθία κπνξεί
λα έρεη ηνλ νινθιεξσηηθφ έιεγρν ηεο εμνπζίαο. Σηελ πεξίπησζε απηή κηα κηθξή αιιά
ζεκαληηθή κεηνλφηεηα κπνξεί λα νδεγεζεί φιν θαη πεξηζζφηεξν ζην πεξηζψξην ιφγσ ηεο
ζχγθξνπζεο κε ηελ ηζρπξή πιεηνςεθία. Απηφ ζα ζπκβαίλεη έσο φηνπ ε ζέζε ησλ νκάδσλ
απηψλ αιιάμεη ζε απφιπηνπο φξνπο” (Althaus θαη Tewkesbury, 2000; Bulmer θαη
Coleman, 2001 ζην Carver, 2001).
Δπηπξφζζεηα έρεη απνδεηρηεί αξθεηέο θνξέο φηη φηαλ δίλεηαη ε επθαηξία ζηνπο πνιίηεο λα
εθθέξνπλ γλψκε θαη λα ζπκκεηάζρνπλ ζηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ, εθπξνζσπνχλ ην
πξνζσπηθφ ζπκθέξσλ ηνπο θαη φρη ην γεληθφηεξν θαιφ ηεο θνηλφηεηαο ζηελ νπνία
δηακέλνπλ. Φαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηνπ παξαπάλσ ηζρπξηζκνχ είλαη ην θαηλφκελν
Νot in my Βack Υard (NIMBY). Αξθεηέο θνξέο αθφκα νη πνιίηεο ζέηνπλ εκπφδηα ζε
ζρεδηαζηηθέο παξεκβάζεηο ζην ρψξν ιφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη “πξναζπίδνληαη ηελ
πθηζηάκελε θαηάζηαζε γηαηί απηή γλσξίδνπλ θαη ζε απηήλ έρεη πξνζαξκνζηεί ε
θαζεκεξηλφηεηα ηνπο” (Βιαζηφο, 2006). Έηζη ν ρψξνο απνθηά ζηαηηθφ ραξαθηήξα θαη νη
δεκηνπξγηθέο δπλάκεηο κηα θνηλσλίαο αδπλαηνχλ λα παξέκβνπλ ζε απηφλ αιιάδνληαο
ξηδηθά ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπο ή/θαη ηε κνξθή ηνπ.
Αθφκα, ε απάζεηα εθ κέξνπο ησλ πνιηηψλ απνηειεί έλα ζεκαληηθφ κεηνλέθηεκα ηνπ
ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ. Πνιιέο θνξέο φηαλ δχλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο πνιίηεο λα
ζπκκεηέρνπλ ζε κία ζρεδηαζηηθή δηαδηθαζία, πηνζεηνχλ ζπρλά κηα απαζή ζηάζε. Η
απαζή απηή ζηάζε κπνξεί λα νθείιεηαη ζε πνιινχο ιφγνπο. Οη θπξηφηεξνη εμ απηψλ
είλαη (α) φηη νη πνιίηεο ζπρλά ζεσξνχλ πσο ε ζπκκεηνρή ηνπο είλαη άζθνπε θαζψο δελ
κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ην ζρεδηαζηηθφ απνηέιεζκα, (β) φηη πξνηηκνχλ λα απέρνπλ
θαζψο ζεσξνχλ φηη δελ ζα έρνπλ πξνζσπηθφ φθεινο απφ ηε δηαδηθαζία απηή.
Έθηνο φκσο απφ ηηο παξαπάλσ νπζηαζηηθέο αδπλακίεο ησλ «ζπκκεηνρηθψλ» δηαδηθαζηψλ
ζρεδηαζκνχ ηνπ ρψξνπ, ππάξρνπλ θαη αιιά πεξηζζφηεξν ηερληθά πξνβιήκαηα πνπ
παξνπζηάδνληαη ζηηο δηαδηθαζίεο απηέο. Βαζηθφηεξα ηερληθά εκπφδηα ζηηο ζπκκεηνρηθέο
δηαδηθαζίεο είλαη ν ρξφλνο, ην θφζηνο θαη ε έιιεηςε γλψζεσλ θαη δηάζεζεο εθ κέξνπο ηηο
δηνίθεζεο.
Οη δηαδηθαζίεο ζηηο νπνίεο ζπκκεηέρεη κεγάινο αξηζκφο πνιηηψλ είλαη θαηά βάζε
ρξνλνβφξεο. Ο ιφγνο πνπ ζπκβαίλεη απηφ, είλαη ε αλάγθε γηα ζχγθιηζε «ζε θάπνην
βαζκφ» ησλ απφςεσλ ηνπ ζπλφινπ ησλ κεκνλσκέλσλ αηφκσλ. Παξάιιεια κε ηελ
αχμεζε ηνπ ρξφλνπ πνπ απαηηείηαη ηφζν ζηε θάζε ηεο αλάιπζεο (εληνπηζκφο
21
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
πξνβιεκάησλ) φζν θαη ζηε θάζε ηεο πξφηαζεο, απμάλεηαη ηαπηφρξνλα θαη ην θφζηνο
ηεο δηαρείξηζεο θαη ηνπ ζπληνληζκνχ ησλ εθδειψζεσλ - δξάζεσλ γηα ηελ επίηεπμε ηεο
ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ. Σην θφζηνο απηφ πεξηιακβάλνληαη έμνδα φπσο νη ακνηβέο
επηζηεκφλσλ – ζπκβνχισλ, ηα έμνδα ηεο δηνξγάλσζεο ηνπηθψλ ζπκβνπιίσλ, έμνδα
δεκνζηνπνίεζεο δξαζηεξηνηήησλ θ.α..
Πιενλεθηήκαηα Αδπλακίεο
Μέζσ ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηώλ Η ζπκκεηνρή ηνπ θνηλνύ κπνξεί λα
κπνξεί … εμαζζελήζεη από…
Να αλαδεηρζνχλ νη ηερληθέο-επηζηεκνληθέο
Τελ έιιεηςε πφξσλ (ρξφλνο, ρξήκα, πξνζσπηθφ)
γλψζεηο ησλ πνιηηψλ
Να αμηνπνηεζνχλ γλψζεηο γηα ηελ πεξηνρή
ηηο φπνηεο ε δηνίθεζε πηζαλφλ λα κελ Τν αλεπαξθέο λνκηθφ πιαίζην
γλσξίδεη
Να εθθξαζηνχλ δηαθνξεηηθέο αληηιήςεηο-
ζχιιεςε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο (ψζηε λα Τελ έιιεηςε εκπεηξίαο ζε ζπκκεηνρηθέο
εληνπηζηνχλ δεηήκαηα πνπ δελ έρνπλ δηαδηθαζίεο
κειεηεζεί)
Να θαηαλνήζεη ην θνηλφ θαιχηεξα ην
Τηο δπζθνιίεο πξφζβαζεο ζηελ πιεξνθφξεζε
ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ
22
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Δπθαηξίεο Απεηιέο
Η ζπκκεηνρή ησλ πνιηηώλ πξνζθέξεη ηηο Η ζπκκεηνρή ηνπ θνηλνύ κπνξεί λα
δπλαηόηεηεο λα… αλαραηηηζηεί εάλ…
Οη πνιίηεο ζεσξνχλ φηη ε δηαδηθαζία είλαη
Γεκηνπξγεζεί εκπηζηνζχλε θαη επάξθεηα ηππηθή (Όηη νη ηειηθέο απνθάζεηο έρνπλ ήδε
ιεθζεί)
Βειηησζεί ην δνκεκέλν θαη κε πεξηβάιινλ,
Μηα κεηνλφηεηα νκηιεηηθψλ αηφκσλ θπξηαξρεί
λα εληζρπζεί ε θνηλσληθή ζπλνρή θαη λα
ζηηο δεκφζηεο ζπλαληήζεηο
απνθεπρζεί ε ζπαηάιε πφξσλ
Παξαρσξεζνχλ δηθαηψκαηα ζηα άηνκα
Γελ δηαηίζεηαη αξθεηφο ρξφλνο γηα λα
κέζσ ηεο έλαξμεο δηαιφγνπ θαη
ζπδεηήζνπλ θαη λα απνθαζίζνπλ ζρεηηθά κε κηα
βειηηψλνληαο ηηο επθαηξίεο ζπκκεηνρήο ησλ
πξφηαζε
πνιηηψλ ζε απηέο
Οη καθξνπξφζεζκεο επηπηψζεηο δελ γίλνληαη
Απμεζεί ε θαηαλφεζε ησλ δηαθνξεηηθψλ θαηαλνεηέο (π.ρ. Τα βξαρπρξφληα νηθνλνκηθά-
αληηιήςεσλ (Δπίιπζε πξνβιεκάησλ βάζε ηδηνθηεζηαθά ζπκθέξνληα ππεξηζρχνπλ έλαληη
ζπλεξγαζίαο) ησλ καθξνρξφλησλ ζπκθεξφλησλ ηεο
θνηλφηεηαο)
Απνθεπρζνχλ ζπγθξνχζεηο κέζσ ηεο Τα πνιενδνκηθά-ρσξνηαμηθά ζρέδηα δελ είλαη
ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ απφ ηα αξρηθά θαιήο πνηφηεηαο θαη δελ θαιχπηνπλ επαξθψο
ζηάδηα ηνπ ζρεδηαζκνχ φια ηα δεηήκαηα
Δμνηθνλνκεζεί ρξφλνο ζηε ζπλνιηθή
δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ ιφγσ ηεο κείσζεο
ησλ αληηζέζεσλ – ζπγθξνχζεσλ κέζσ ηνπ
δηαιφγνπ
Παξφιν πνπ ε αλάιπζε SWOT πεξηέρεη έλα θειί κε ηελ εηηθέηα «αδπλακίεο», απηφ
αλαθέξεηαη ζηηο αδπλακίεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αθαηάιιειε ζπκκεηνρή ηνπ θνηλνχ
23
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
θαη φρη ζηηο αδπλακίεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ απηή θαζ‟ απηή ηε ζπκκεηνρή ηνπ θνηλνχ.
Ψζηφζν ππάξρνπλ αξθεηέο πηζαλέο αδπλακίεο ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ θνηλνχ ζηηο
δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ ηνπ ρψξνπ νη νπνίεο αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ.
24
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
5. Ειρινευςθ (Placation)
Πξνζρεκαηηθνί δηάινγνη
4. Διαβοφλευςθ (Consultation) (Tokenism)
3. Ενθμζρωςθ (Ιnforming)
Με ζπκκεηνρή (Non-
2. Θεραπεία (Therapy)
participation)
1. Φεηξαγψγεζε (Manipulation)
“Αλαιπηηθφηεξα, νη βαζκίδεο πνπ βξίζθνληαη ζην θάησ κέξνο ηεο θιίκαθαο, είλαη (1)
Φεηξαγψγεζε θαη (2) Θεξαπεία. Οη δχν απηέο βαζκίδεο πεξηγξάθνπλ ηα επίπεδα ηεο «κε
ζπκκεηνρήο» πνπ έρεη ζρεδηαζηεί απφ κεξηθνχο γηα αληηθαηαζηαζεί ε γλήζηα ζπκκεηνρή.
Ο πξαγκαηηθφο ζηφρνο ηνπο δελ είλαη λα κπνξέζνπλ νη άλζξσπνη λα ζπκκεηέρνπλ ζην
ζρεδηαζκφ ή ηε δηεμαγσγή ησλ πξνγξακκάησλ, αιιά γηα λα επηηξέςεη ζηνπο ηζρπξνχο
πνιίηεο (powerholders) λα «εθπαηδεχζνπλ» ή λα «ζπλεηίζνπλ» ηνπο ζπκκεηέρνληεο. Οη
βαζκίδεο 3 (Δλεκέξσζε) θαη 4 (Γηαβνχιεπζε) πξννδεχνπλ ζηα επίπεδα ησλ
«πξνζρεκαηηθψλ δηάινγσλ» πνπ επηηξέπεη ζηνπο κε ηζρπξνχο, λα αθνχζνπλ θαη λα
25
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
αθνπζηνχλ ζηα πιαίζηα ησλ ζπκκεηνρηθψλ δηαδηθαζηψλ. Όηαλ παξαρσξείηε ν ιφγνο απφ
ηνπο ηζρπξνχο πνιίηεο (powerholders) ζηνπο αλίζρπξνπο πνιίηεο (have-nots), απηνί
κπνξνχλ πξάγκαηη λα αθνχζνπλ θαη λα αθνπζηνχλ. Αιιά ππφ απηνχο ηνπο φξνπο
ζηεξνχληαη ηε δχλακε λα εμαζθαιίζνπλ φηη νη απφςεηο ηνπο ζα ιεθζνχλ ππφςε απφ ηνπο
ηζρπξνχο. Όηαλ ε ζπκκεηνρή πεξηνξίδεηαη ζε απηά ηα επίπεδα, δελ ππάξρεη θακία
πξφνδνο, θακία θηλεηήξηα δχλακε, σο εθ ηνχηνπ θακία δηαβεβαίσζε γηα ηελ αιιαγή ηνπ
status quo. Η βαζκίδα 5 (εηξήλεπζε) είλαη απιά έλαο πςειφηεξνπ επηπέδνπ
«πξνζρεκαηηθφο δηάινγνο» θαζψο νη βαζηθνί θαλφλεο επηηξέπνπλ ζηνπο πνιίηεο λα
έρνπλ ζπκβνπιεπηηθφ ξφιν, ρσξίο παξφια απηά λα δηαηεξνχλ ην δηαξθέο δηθαίσκα λα
απνθαζίδνπλ, φπσο ζπκβαίλεη κε ηνπο ηζρπξνχο πνιίηεο (powerholders)” (Arnstein,
1969).
“Πην ςειά ζηελ θιίκαθα είλαη νη βαζκίδεο, ζηηο νπνίεο παξέρεηαη δχλακε ζηνπο πνιίηεο,
κέζσ ηνπ απμεκέλνπ βαζκνχ επηξξνήο ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεσο απνθάζεσλ. Οη πνιίηεο
κπνξνχλ λα ζπλάςνπλ (6) ζπλεξγαζία ε νπνία ηνπο επηηξέπεη λα δηαπξαγκαηεχνληαη θαη
λα ζπκκεηάζρνπλ ζε αληαιιαγέο κε ηνπο παξαδνζηαθνχο θαηφρνπο εμνπζίαο. Σηηο
ζεκαληηθφηεξεο βαζκίδεο, 7 (κεηαβηβαζζείζα εμνπζία) θαη 8 (εμνπζία ησλ πνιηηψλ), νη
κε πξνλνκηνχρνη πνιίηεο θαηέρνπλ ηελ πιεηνςεθία ησλ ζέζεσλ ιήςεσο απνθάζεσλ, ή
ηελ πιήξε δηνηθεηηθή εμνπζία” (Arnstein, 1969).
“Πξνθαλψο, ε θιίκαθα ησλ νθηψ βαζκίδσλ απνηειεί κηα απινπνίεζε, αιιά βνεζά ζηελ
επεμήγεζε ηνπ λνήκαηνο ην νπνίν αξθεηνί έρνπλ απνιέζεη, φηη δειαδή ππάξρνπλ
ζεκαληηθέο δηαβαζκίζεηο ζηε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ. Γλσξίδνληαο ηηο δηαβαζκίζεηο
απηέο, καο επηηξέπεηαη ηφζν λα μεθχγνπκε απφ ηελ ππεξβνιή θαη λα θαηαλνήζνπκε ηελ
φιν θαη πεξηζζφηεξν επηηαθηηθή απαίηεζε γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ αλίζρπξσλ πνιηηψλ,
φζν θαη λα θαηαλνήζνπκε ην θάζκα ησλ απνπξνζαλαηνιηζηηθψλ απαληήζεσλ απφ ηνπο
θαηφρνπο εμνπζίαο πξνο ηνπο πξψηνπο” (Arnstein, 1969).
26
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
ηζρπξνί βιέπνπλ ηνπο αλίζρπξνχο πνιίηεο ζαλ κηα ζάιαζζα απφ «εθείλνπο ηνπο
αλζξψπνπο», πνπ έρνπλ ειάρηζηή θαηαλφεζε ηεο ζέζεο ηνπο θαη κε ηαμηθέο δηαθνξέο
κεηαμχ ηνπο” (Arnstein, 1969).
Σχκθσλα κε ηνλ Arnstein, ε ηππνινγία πνπ πξνηείλεη δελ πεξηιακβάλεη ηελ αλάιπζε ησλ
πην ζεκαληηθψλ εκπνδίσλ γηα ηελ επίηεπμε νπζηαζηηθήο ζπκκεηνρήο. “Απηά ηα εκπφδηα
βξίζθνληαη θαη ζηηο δχν πιεπξέο ηνπ ππεξαπινπζηεπκέλνπ «θξάρηε». Απφ ηελ πιεπξά
ησλ ηζρπξψλ πνιηηψλ (powerholders), πεξηιακβάλνπλ ην ξαηζηζκφ, ηνλ πξνζηαηεπηηζκφ
θαη ηελ αληίζηαζε ζηελ αλαθαηαλνκή εμνπζίαο. Απφ ηελ πιεπξά ησλ αδχλακσλ πνιηηψλ
(have-nots), πεξηιακβάλνπλ ηελ αλεπάξθεηα ησλ πνιηηηθψλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ
δνκψλ θαη ησλ ππαξρνπζψλ γλψζεσλ ησλ θησρψλ θνηλνηήησλ, παξάιιεια κε ηηο
δπζθνιίεο πνπ πξνθχπηνπλ ζηελ πξνζπάζεηα νξγάλσζεο κηαο αληηπξνζσπεπηηθήο θαη
ππεχζπλεο νκάδαο πνιηηψλ εμαηηίαο ηεο ζεψξεζεο ηεο πξνζπάζεηαο σο κάηαηε, ηεο
απνμέλσζεο, θαη ηεο δπζπηζηίαο ησλ αλίζρπξσλ πνιηηψλ”(Arnstein, 1969).
Τέινο, κηα αθφκα παξαηήξεζε ζρεηηθά κε ηηο νθηψ επηκέξνπο βαζκίδεο ηεο ηππνινγίαο
ηνπ Arnstein, είλαη φηη ζηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν, κπνξεί λα ππάξρνπλ πνιχ πεξηζζφηεξεο
βαζκίδεο κε ιηγφηεξν απφηνκεο θαη «θαζαξέο» δηαθξίζεηο κεηαμχ ηνπο. “Οξηζκέλα απφ
ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα λα αλαδεηρζεί θάζε κία απφ ηηο νρηψ
βαζκίδεο, ζα κπνξνχζαλ λα εθαξκνζηνχλ θαη ζε άιιεο βαζκίδεο. Γηα παξάδεηγκα, ε
απαζρφιεζε ησλ θησρψλ πνιηηψλ είηε ζε έλα πνιενδνκηθφ πξφγξακκα είηε σο ππεχζπλν
πξνζσπηθφ γηα ην ζρεδηαζκφ, ζα κπνξνχζε λα ζπκβεί ζε νπνηαδήπνηε απφ ηηο νθηψ
βαζκίδεο θαη ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη είηε έλα λφκηκν είηε έλα αλαμηνθξαηηθφ
ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ πνιίηε. Αλάινγα κε ηα θίλεηξά ηνπο, νη θάηνρνη
εμνπζίαο πξνζιακβάλνπλ θησρνχο αλζξψπνπο γηα λα ζπλεξγαζηνχλ καδί ηνπο, λα ηνπο
δηαθζείξνπλ, ή λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο εηδηθέο δεμηφηεηεο θαη ηηο γλψζεηο ηνπο”
(Arnstein, 1969). Φαξαθηεξηζηηθά ν Arnstein, αλαθέξεη πσο “νξηζκέλνη δήκαξρνη, εληφο
ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπο θχθινπ, θαπρηνχληαη γηα ηελ πξφζιεςε καρεηηθψλ καχξσλ
εγεηψλ ψζηε λα ηνπο «θηκψζνπλ», ελψ παξάιιεια ε πξάμε απηή νδεγεί ζηελ έιιεηςε
αμηνπηζηίαο ζηε καχξε θνηλφηεηα” (Arnstein, 1969).
27
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
28
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Απμαλφκελν επίπεδν ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ θαη επηξξνήο ζηε ράξαμε πνιηηηθήο
Η ηππνινγία ηνπ ΟΟΣΑ αλ θαη ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηελ θαηαλφεζε ησλ ζρέζεσλ
πνιίηε-δηνίθεζεο, ηειηθά δελ επηηπγράλεη ηελ πξφηαζε κηαο ηππνινγίαο ζρέζεο πνιηηψλ-
δηνίθεζεο πνπ λα βαζίδεηαη ζηελ ηζφηηκε ζπλεξγαζία πνιηηψλ θαη δηνίθεζεο. Απηφ γηαηί
ζηελ ηξίηε κνξθή ζρέζεσλ πνιίηε-δηνίθεζεο ηελ «ελεξγφ ζπκκεηνρή», νη ηειηθέο
απνθάζεηο ιακβάλνληαη απφ ηελ δηνίθεζε. Έηζη ε απαίηεζε γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ
πνπ βαζίδνληαη ζε άκεζα δεκνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο, απφ ηα θάησ(πνιίηεο) πξνο ηα
πάλσ(δηνίθεζε), δελ αλαθέξεηαη ζε θακία απφ ηηο παξαπάλσ ηππνινγίεο. Η νπζηαζηηθή
29
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
30
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Αξρηθά, ε κέζνδνο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί ζα πξέπεη ζπκθψλα κε ηνλ Barnes θ.α. (1997)
λα βαζίδεηαη ζηηο παξαθάησ εξσηήζεηο (Petts θαη Leach, 2001):
31
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
π.ρ. έρνπλ ζπκβνπιεπηηθφ ξφιν πξνο ηηο επηινγέο, ζπλ-δηακνξθψλνπλ ηηο επηινγέο,
παξαγάγνπλ επηινγέο, ιακβάλνπλ απνθάζεηο,
Σε πνην επίπεδν ζα εθθξάδνληαη νη απφςεηο;
π.ρ. ζε αηνκηθφ επίπεδν ή ζε ζπιινγηθφ επίπεδν,
Σε πνην επίπεδν ζα εκθαληζηεί ε αιιαγή πνπ πξνέξρεηαη απφ ηε ζπκκεηνρή;
π.ρ. ζε αηνκηθφ επίπεδν, ζε νκαδηθφ επίπεδν, ζε επίπεδν γεηηνληάο, ζηα θνηλσληθά
πξνγξάκκαηα, ζηνπο νξγαληζκνχο.
Πεξαηηέξσ, νη Petts θαη Leach (2001) εμέιημαλ ιίγν αξγφηεξα ηελ παξαπάλσ
θαηεγνξηνπνίεζε ζε ηέζζεξα επίπεδα (βιέπε πίλαθα 3) θαη ζε ηξείο ηχπνπο ζπκκεηνρήο:
32
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Οη εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα ησλ ΤΠΔ, έρνπλ αιιάμεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ φπνην δνχκε. Τα
πξψηα ρξφληα χπαξμεο ηνπ δηαδηθηχνπ (web 1.0) άιιαμαλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν
κεηαθέξνληαη δεδνκέλα, εθκεδελίδνληαο ηηο ηαρχηεηεο κεηαθνξάο ηνπο θαη θαηαξγψληαο
αξθεηνχο πεξηνξηζκνχο, «ζχλνξα», πνπ ππήξραλ παιαηφηεξα ζηελ δηάδνζε ηνπο. Τα
ηειεπηαία φκσο πέληε ρξφληα, ε κεηάβαζε απφ ην Web 1.0 ζην Web 2.0 «ην δηαδξαζηηθφ
δηαδίθηπν», πξνζέθεξε λέεο δπλαηφηεηεο ζηνπο πνιίηεο. Οη δπλαηφηεηεο απηέο
πεξηιακβάλνπλ θπξίσο ηε ζπλεξγαζία, ηε δεκνζίεπζε πιεξνθνξηψλ θαη ηε δεκηνπξγία
δηαδηθηπαθψλ θνηλνηήησλ. Οη δπλαηφηεηεο απηέο κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ γηα ηελ
ππνζηήξημή θαη ηελ ελίζρπζε ηνπ ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ ηνπ ρψξνπ, θαζψο
εμαιείθνπλ κεγάιν κέξνο ησλ κεηνλεθηεκάησλ πνπ ππήξραλ ζηελ εθαξκνγή ηνπ.
Σην παξφλ θεθάιαην ζα γίλεη κηα πξνζπάζεηα λα αλαιπζνχλ ηα εξγαιεία πνπ βαζίδνληαη
ζηηο Τ.Π.Δ., θαη ηα νπνία κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηελ ελεξγή ζπκκεηνρή θαη ηε
33
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Όζνλ αθνξά ην ηερληθφ ζθέινο, ζεσξείηαη αλαγθαία ε ζχλδεζε ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ
ππάξρνπλ ζην θάζε εξγαιείν πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί ζηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ, φπσο
επίζεο θαη ε δηαζχλδεζε ησλ πνιηηψλ πνπ ηα ρξεζηκνπνηνχλ. Γειαδή θαλέλα απφ ηα
εξγαιεία πνπ ζα αλαιπζνχλ παξαθάησ, δελ ζα ήηαλ ζσζηφ λα ιεηηνπξγεί απηφλνκα, νχηε
βεβαίσο θαη θάζε ρξήζηεο λα ζπκκεηέρεη φληαο απνκνλσκέλνο απφ ηνπο ππφινηπνπο
ρξήζηεο. Έηζη κηα ηνπνζεζία ζε έλα ράξηε ζα πξέπεη λα ζπλδέεηαη κε ηα θείκελα, ηα
εξσηεκαηνιφγηα θαη ηηο ζπδεηήζεηο (forum) πνπ αλαθέξνληαη ζε απηήλ θαη θάζε πνιίηεο
ζα πξέπεη λα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επηθνηλσλεί κε ηνπο ππφινηπνπο.
34
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Η ζχγθιηζε φκσο ησλ δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ θαη ζπκθεξφλησλ δελ είλαη εχθνιε
δηαδηθαζία. Σπλήζσο νη θνξείο δηαθνξεηηθψλ ζπκθεξφλησλ ζπγθξνχνληαη ζηελ
πξνζπάζεηα ηνπο λα πξνσζήζνπλ ν θάζε έλαο ηα δηθά ηνπ ζπκθέξνληα, κε απνηέιεζκα ε
φιε δηαδηθαζία ηεο ζπλεξγαζίαο γηα ηελ παξαγσγή θεηκέλσλ λα θαζηζηάηε αδχλαηε.
Έηζη ζα πξέπεη λα ζπλδπάδεηαη κε εθηελείο ζπδεηήζεηο (forums) κεηαμχ ησλ αηφκσλ πνπ
ιακβάλνπλ κέξνο, αθφκα θαη κέζσ ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ειεθηξνληθψλ ςεθνθνξηψλ γηα
ηελ επηινγή ηνπ επηζπκεηνχ πεξηερνκέλνπ.
Τέινο, ιφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη αξθεηά άηνκα δελ έρνπλ ηθαλνπνηεηηθέο ηθαλφηεηεο
παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ, δεκηνπξγνχληαη αληζφηεηεο σο πξνο ηελ ζπκκεηνρή ησλ
αηφκσλ κηαο θνηλφηεηαο. Τν πξφβιεκα απηφ αθνξά πεξηζζφηεξν ηνπο κεηαλάζηεο, ηνπο
κε εθπαηδεπκέλνπο θαη ηνπο ειηθησκέλνπο, απηνχο δειαδή πνπ ζίγνληαη απφ ην ζεκεξηλφ
νηθνλνκηθφ ζχζηεκα. Η έκκεζε απνκφλσζε ησλ αλζξψπσλ απηψλ απφ ηελ ελ ιφγσ
δηαδηθαζία ζα έρεη ζεκαληηθέο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ θνηλσληθή ζπλνρή.
Γηα ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ησλ forum, ζα πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε πξνζνρή
ζηε δνκή ηνπο. Γειαδή νη ελφηεηεο θαη νη ππφ-ελφηεηεο ζπδεηήζεσλ ζα πξέπεη λα έρνπλ
μεθάζαξα πξνζδηνξηζκέλε ζεκαηνινγία ψζηε λα κπνξεί εχθνια ν πνιίηεο λα ζπκκεηέρεη
35
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
36
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Ο δπλεηηθφο ξφινο ησλ ΓΣΠΣΠ ζην ζρεδηαζκφ ζχκθσλα κε ηνλ Kingston (2006) “ζα
πξέπεη λα είλαη ε παξνρή βνήζεηαο γηα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ ζπγθξνχζεσλ, νη νπνίεο
ζα πξέπεη λα θαηαιήγνπλ ζε απνθάζεηο πνπ λα είλαη απνδεθηέο απφ ηελ πιεηνλφηεηα ησλ
νκάδσλ ζπκθεξφλησλ θαη ησλ πνιηηψλ κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο ζπλαίλεζεο αλάκεζα ζηηο
δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ βαζίδνληαη ζηελ επίγλσζε ησλ ρσξηθψλ επηπηψζεσλ ελφο
πξνβιήκαηνο ιήςεσο απνθάζεσο”. “Μηα ζεκαληηθή πηπρή είλαη ε παξνρή θαιχηεξσλ
ζηνηρείσλ θαη πιεξνθνξηψλ ζηε δηάζεζε ησλ πνιηηψλ, ψζηε λα βνεζεζνχλ ζηε
δηακφξθσζε κηαο εκπεξηζηαησκέλεο γλψκεο πνπ άπηεηαη ελφο πξνβιήκαηνο ιήςεσο
απνθάζεσο, βάζεη εξγαιείσλ ιήςεσο απνθάζεσλ πνπ βαζίδνληαη ζηα ΓΣΠ ηα νπνία ζα
πξέπεη λα παξέρνπλ ηα κέζα κε ηα νπνία νη ελδηαθεξφκελνη κπνξνχλ λα εμεξεπλήζνπλ
έλα πξφβιεκα απφθαζεο, ζχκθσλα κε ηηο ππάξρνπζεο πιεξνθνξίεο, λα δηεξεπλήζνπλ
πηζαλέο ιχζεηο, λα ιάβνπλ ππφςε ηνπο ηδέεο άιισλ αλζξψπσλ, λα δηαηππψζνπλ ηηο
απφςεηο ηνπο, θαη λα κνηξάδνληαη ηα παξαπάλσ κε ηελ επξχηεξε θνηλφηεηα” (Carver,
2001). Πξνβάιιεηαη επίζεο ην επηρείξεκα φηη “ε απμεκέλε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ
ζηηο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ, πξνζθέξεη επθαηξίεο γηα ηελ «ελδπλάκσζε» ησλ πνιηηψλ
κέζσ ηεο κεγαιχηεξεο ζπκκεηνρήο θαη ηεο δηαθάλεηαο ελψ παξάιιεια απμάλεη ηελ
ππνρξέσζε ινγνδνζίαο εθ κέξνπο ησλ θνξέσλ ιήςεο απνθάζεσλ” (Kingston, 2006).
37
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Πιενλεθηήκαηα
“Οη άλζξσπνη, ζην ζχλνιφ ηνπο, επηζπκνχλ λα είλαη φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξα
ελεκεξσκέλνη γηα δεηήκαηα πνπ ηνπο αθνξνχλ. Σε πεξίπησζε πνπ ηα δεηήκαηα απηά
έρνπλ κηα ηζρπξή ρσξηθή ζπληζηψζα, ηφηε ηα ΓΣΠ ή ηα παξάγσγά ηνπο, είλαη ηα
θαηάιιεια κέζα γηα ηε δηαβίβαζε ησλ πιεξνθνξηψλ απηψλ” (Carver, 2001).
“Απφ ζεζκηθή θαη ιεηηνπξγηθή ζθνπηά, ηα ΓΣΠ έρνπλ σξηκάζεη σο ηερλνινγία θαη είλαη
πιένλ θαζνιηθά απνδεθηά σο ε θαιχηεξε κέζνδνο γηα ηελ επεμεξγαζία θαη ηελ αλάιπζε
ρσξηθψλ δεδνκέλσλ. Αξθεηνί νξγαληζκνί ιήςεσο απνθάζεσλ έρνπλ ήδε πηνζεηήζεη ηα
ΓΣΠ γεγνλφο πνπ θαζηζηά εθηθηή ηελ επέθηαζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο κέζα απφ
ζπκκεηνρηθέο δηαδηθαζίεο κε επίθεληξν ηηο Γεσγξαθηθέο Πιεξνθνξίεο (ΓΠ) ψζηε λα
δηεπθνιπλζνχλ νη ζπλνκηιίεο κεηαμχ ησλ πνιηηψλ /νκάδσλ ζπκθεξφλησλ” (Carver,
2001).
“Τεξάζηηνη φγθνη παξαδνζηαθψλ ρσξηθψλ δεδνκέλσλ είλαη δηαζέζηκνη ζε φιν ηνλ θφζκν
ζε κηα πνηθηιία θιηκάθσλ θαη αλάιπζεο θαη ηα νπνία θαιχπηνπλ έλα επξχ θάζκα
ζεκάησλ. Απηά ηα δεδνκέλα είλαη κεδακηλά ζε ζρέζε κε ηα δεδνκέλα πνπ κπνξνχλ λα
παξαρζνχλ κέζσ ζπκκεηνρηθψλ δηαδηθαζηψλ ραξηνγξάθεζεο, θαζψο νη ληφπηνη θάηνηθνη
κίαο πεξηνρήο γλσξίδνπλ θαιχηεξα ηελ πεξηνρή ηνπο απφ νπνηνδήπνηε επαγγεικαηία
ραξηνγξάθν” (Carver, 2001). Δπηπιένλ νη απνθάζεηο γηα ην ζρεδηαζκφ κηαο πεξηνρήο
κπνξεί λα είλαη δηαθνξεηηθέο εθφζνλ βαζίδνληαη ζε ρσξηθέο πιεξνθνξίεο ζηηο νπνίεο
έρεη ελζσκαησζεί ε ηνπηθή γλψζε, ζε ζρέζε κε ηηο απνθάζεηο πνπ ζα ιακβάλνληαλ κε
θαζαξά παξαδνζηαθέο κνξθέο πιεξνθνξηψλ. Φαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα
επηηπρεκέλσλ εγρεηξεκάησλ πνπ ελζσκαηψλνπλ ηελ ηνπηθή γλψζε ησλ θαηνίθσλ κηαο
πεξηνρήο, είλαη ην Open Street map θαη ην wikimapia, ζηα νπνία νη δηαζέζηκεο
πιεξνθνξίεο μεπεξλνχλ αξθεηέο θνξέο ηηο γεσγξαθηθέο πιεξνθνξίεο πνπ δηαζέηνπλ
επίζεκνη νξγαληζκνί.
Δίλαη ζαθέο φηη πνιιά πξνβιήκαηα ιήςεσο απνθάζεσλ, ηδηαίηεξα εθείλα ζρεηηθά κε ην
ρψξν θαη ηνλ ηξφπν πνπ ην θαηαιακβάλνπκε (αιιάδνληαο ηελ ρξήζε ηνπ) θαη ην
ρξεζηκνπνηνχκε, έρνπλ ηζρπξή ρσξηθή ζπληζηψζα. Τν λα ζπκπεξηιάβνπκε ην ρψξν σο
θεληξηθφ ζηνηρείν ή πιαίζην ζηελ εμέηαζε ηέηνησλ απνθάζεσλ είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκν
γηα ηελ δηακφξθσζε ηεο άπνςήο καο γηα έλα πξφβιεκα. Παξά ηνπο πεξηνξηζκνχο ηνπ, ν
ράξηεο είλαη ν θαιχηεξνο ηξφπνο νξγάλσζεο ρσξηθψλ πιεξνθνξηψλ θαη είλαη επηπιένλ
ην θαιχηεξν δηαζέζηκν δηαδξαζηηθφ εξγαιείν. Δπνκέλσο έλα απφ ηα πιενλεθηήκαηα ησλ
38
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
ΓΣΠΣΠ είλαη ε δπλαηφηεηά ηνπο λα ρεηξίδνληαη ηηο ρσξηθέο πιεξνθνξίεο θαη λα ηηο
δηαβηβάδνπλ ζηνπο ελδηαθεξφκελνπο ζπκκεηέρνληεο. Σηε ζπλέρεηα κπνξνχλ λα
εηζαγάγνπλ, λα νξγαλψλνπλ θαη λα απεηθνλίδνπλ ηηο πιεξνθνξίεο (ρσξηθέο ή κε) πνπ
παξέρνπλ νη ρξήζηεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο ζπκκεηνρήο.
Τέινο, “νηηδήπνηε απμάλεη ηελ πξφζβαζε ησλ πνιηηψλ ζε πιεξνθνξίεο θαη ηελ ελεξγφ
ζπκκεηνρή ηνπο ζηε δηαδηθαζία ιήςεσο απνθάζεσλ, πξέπεη λα εθιεθζεί σο κηα
βειηίσζε ζε ζχγθξηζε κε ηηο ππάξρνπζεο ζρέζεηο ηνπ θνηλνχ κε ηνπο ηζχλνληεο. Σε
απηήλ ηελ πεξίπησζε ηα ηξέρνληα πεηξάκαηα ζηα ζπκκεηνρηθά ΓΣΠ είλαη βήκαηα πξνο
ηε ζσζηή θαηεχζπλζε” (Carver, 2001).
Μεηνλεθηήκαηα
Δπηπιένλ έρεη παξαηεξεζεί απφ ηνπο Gunning, 2002, Buchanan θαη Gordon 1962, ζην
39
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Δπθαηξίεο
Απφ ηερλνινγηθή άπνςε, θαη κε ηελ παξαδνρή φηη ηα πξνβιήκαηα πξφζβαζεο έρνπλ
επηιπζεί, νη κεγαιχηεξεο επθαηξίεο γηα ηα ΓΣΠΣΠ ίζσο έγθεηληαη ζηελ αλάπηπμε
θαιχηεξνπ πεξηβάιινληνο ρξήζεο θαη κνληέισλ δεδνκέλσλ. “Μεξηθέο απφ ηηο βαζηθέο
επηθξίζεηο ησλ ΓΣΠ εληνπίδνληαη ζην κε θηιηθφ πεξηβάιινλ ρξήζεο ηνπο θαη ζηνπο
ηχπνπο δεδνκέλσλ πνπ είλαη αθαηάιιεινη γηα ηελ πξφζβαζε ηνπ θνηλνχ θαη ηε
40
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
δηαθίλεζε πνηνηηθψλ εξκελεηψλ ηνπ ρψξνπ θαη ησλ πξνζσπηθψλ ηδεψλ γηα έλα ηφπν θαη
κηα ηνπνζεζία” (Aitken θαη Michel, 1995 ζην Carver, 2001). “Γηα λα αληηκεησπηζηεί ην
ράζκα κεηαμχ ησλ θαξηεζηαλψλ ζπληεηαγκέλσλ ηνπ ρψξνπ θαη ηνπ λνεηηθνχ-
αληηιεπηηθνχ ρψξνπ ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζνχλ πβξηδηθά κνληέια δεδνκέλσλ ή
ςεπδφ κνληέια “(Carver, 2001). Δπηπιένλ ην πεξηβάιινλ ρξήζεο ησλ ΓΣΠ ζα κπνξνχζε
λα απινπνηεζεί εθφζνλ ηα ππφβαζξα πξνζέγγηδαλ πεξηζζφηεξν ηνλ πξαγκαηηθφ ρψξν
(θάηη πνπ έρνπλ ήδε επηηχρεη νη ηξηζδηάζηαηνη ράξηεο ηεο Google) θαη εάλ νη εληνιέο γηα
ηε δηαρείξηζε θαη ηελ πξνζζήθε ρσξηθψλ πιεξνθνξηψλ γίλνληαλ πξνζηηέο θαη ζηνλ πην
αξράξην ρξήζηε.
Απεηιέο
Βεβαίσο, απηή θαζ‟ απηή ε ρξήζε ησλ Γ.Σ.Π.Σ.Π. ρσξίο ηελ παξάιιειε ξηδηθή αιιαγή
ησλ δνκψλ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ ηνπ ζρεδηαζκνχ, κπνξεί λα απνδεηρηεί επηθίλδπλε θαη
άλεπ νπζίαο. Όπσο ήδε έρεη αλαθεξζεί ζηνλ νξηζκφ ηνπ ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ
(θεθ.1.1), ππάξρνπλ δηακεηξηθά αληίζεηεο αληηιήςεηο ζηελ δηεζλή βηβιηνγξαθία γηα ην ηη
είλαη ζπκκεηνρηθφο ζρεδηαζκφο. Αλ δειαδή ηα Γ.Σ.Π.Σ.Π. ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε ςεπδφ-
ζπκκεηνρηθέο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ, αλακέλεηαη λα απαμησζνχλ σο εξγαιεία
ζρεδηαζκνχ. Η επηηπρία ηεο ρξήζεο ηνπ εξγαιείνπ απηνχ έγθεηηαη ζηελ αμηνπηζηία ηεο
ζπκκεηνρηθήο δηαδηθαζίαο.
Η πξώηε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη εξσηήκαηα ηα νπνία έρνπλ πξνθχςεη κέζα απφ ηηο
δηάθνξεο ζπδεηήζεηο ειεθηξνληθέο θαη κε, απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο πνιίηεο ή απφ ην
επηζηεκνληθφ πξνζσπηθφ πνπ δηεπθνιχλεη θαη νξγαλψλεη ηελ δηαδηθαζία ηνπ
ζρεδηαζκνχ. Η αθξηβήο εξψηεζε θαη νη δπλαηέο απαληήζεηο ζα πξέπεη λα
δηακνξθψλνληαη κέζσ εθηελνχο ζπδήηεζεο κεηαμχ ησλ πνιηηψλ ψζηε λα απνθεπρζεί ε
δεκηνπξγία θαηεπζπλφκελσλ εξσηήζεσλ πνπ έρνπλ σο ζηφρν ηελ παξαπιάλεζε ηνπ
θνηλνχ. Οη εξσηήζεηο απηήο ηεο θαηεγνξίαο ζα πξέπεη λα δεκνζηεχνληαη ζηελ επίζεκε
41
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
ηζηνζειίδα ηεο θνηλφηεηαο/πεξηνρήο θαη λα είλαη εχθνια πξνζβάζηκεο απφ ηνπο πνιίηεο.
Γηεπθνιχλνπλ ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ γλσξηκία ησλ αηφκσλ πνπ ζπλεξγάδνληαη
γηα ην ζρεδηαζκφ κηαο πεξηνρήο.
Σπκβάινπλ ζηελ άκεζε ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ γηα ηα ηξέρνληα πνιενδνκηθά,
ρσξνηαμηθά θαη πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα.
Παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνπο πνιίηεο λα εθθξάδνληαη ειεχζεξα θαη λα
πξνβάινπλ ηηο ηδέεο θαη ηηο ζθέςεηο ηνπο ζηα άηνκα πνπ αλήθνπλ ζηελ θνηλφηεηα
ηνπο.
Δληζρχνπλ ηε δπλαηφηεηα απηό-νξγάλσζεο ησλ πνιηηψλ ψζηε λα εμαξηψληαη
ιηγφηεξν απφ πνιενδφκνπο -ρσξνηάθηεο θαη ηε δηνίθεζε φζνλ αθνξά ην
ζπληνληζκφ ηεο δηαδηθαζίαο ζρεδηαζκνχ.
Φαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηεο ζπκβνιήο ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηνλ ηξφπν κε ηνλ
νπνίν ζπληνλίδνληαη ηα κέιε κηαο θνηλφηεηαο είλαη ηα γεγνλφηα ηνπ Γεθέκβξηνπ ηνπ
2008, φπνπ ρηιηάδεο άηνκα ελεκεξψζεθαλ άκεζα θαη νξγάλσζαλ πνξείεο δηακαξηπξίαο
ζε νιφθιεξε ηελ Διιάδα κε αθνξκή ηε δνινθνλία ελφο καζεηή ζηελ Αζήλα. Δπηπιένλ
42
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
αξθεηέο θνξέο, δηάθνξα group ζηα θνηλσληθά δίθηπα, έρνπλ ιεηηνπξγήζεη ιφγσ ηνπ
δεκνθηιή ραξαθηήξα ηνπο σο κνρινί πίεζεο ζηελ πνιηηηθή εμνπζία, πξνβάιινληαο ηηο
απφςεηο ρηιηάδσλ πνιηηψλ θαη επεξεάδνληαο πνιηηηθέο απνθάζεηο.
Τα θχξην πιενλέθηεκα ηεο ηερλνινγίαο απηήο ζε ζρέζε κε ηελ ηερλνινγία ΓΣΠΣΠ, είλαη
φηη νη πιεξνθνξίεο επηζπλάπηνληαη ζηνλ πξαγκαηηθφ ρψξν, ηνλ νπνίν αληηιακβάλνληαη
θαιχηεξα νη πνιίηεο, ελψ ζηε δεχηεξε πεξίπησζε νη πιεξνθνξίεο επηζπλάπηνληαη ζην
γεσκεηξηθφ ρψξν.
43
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
αλνχζηα. Σην παξφλ θεθάιαην, ζα γίλεη αλαθνξά ζε εξγαιεία πνπ βαζίδνληαη ζε ΤΠΔ
θαη πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ εμνηθείσζε ησλ πνιηηψλ κε ηηο ζπκκεηνρηθέο δηαδηθαζίεο
ζρεδηαζκνχ ηνπ ρψξνπ.
Έλα παξάδεηγκα παηρληδηνχ πνπ εκπιέθεη ηνπο ελδηαθεξφκελνπο ζην ζρεδηαζκφ θαη
ζηεξίδεη ηε κάζεζε είλαη ην Splash θαη αλαπηχρζεθε απφ ηνλ νξγαληζκφ Play2Learn.
“Απηφ ην παηρλίδη βαζίδεηαη ζηελ ηδέα ηνπ SimCity. Ο παίθηεο είλαη δηαρεηξηζηήο κηαο
πεξηνρήο ιεθάλεο απνξξνήο πνηακνχ θαη κπνξεί λα απνθαζίζεη γηα ην ρσξνηαμηθφ
ζρεδηαζκφ (π.ρ. θαηαλνκή ρξήζεσλ γεο γηα θαιιηέξγεηα, πξνζηαζία ηεο θχζεο, ζηέγαζε,
βηνκεραλία θαη αλαςπρή). Έηζη, ν παίθηεο πξέπεη λα ιάβεη ππφςε ηνπ ηηο θνηλσληθφ-
νηθνλνκηθέο, πδξνινγηθέο θαη νηθνινγηθέο δηεξγαζίεο. Οη δηαδηθαζίεο απηέο
πεξηγξάθνληαη απφ ηα κνληέια πξνζνκνίσζεο. Ο παίθηεο αμηνινγείηαη απφ δηάθνξνπο
θνξείο (π.ρ. ηνπο αγξφηεο, ηε βηνκεραλία θαη ηνπο πεξηβαιινληνιφγνπο) θαη ην ζθνξ ηνπ
παίθηε, θαζνξίδεηαη απφ ηελ ηθαλνπνίεζε ηεο θάζε νκάδαο ζπκθεξφλησλ” (Wien θ.α.,
2003).
44
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Γεχηεξνλ, ε ηδέα «24ψξεο ηελ εκέξα/ 7 εκέξεο ηελ εβδνκάδα», δηεπξχλεη ηηο επθαηξίεο
ζπκκεηνρήο ζε πεξηζζφηεξνπο πνιίηεο. Οη πιεξνθνξίεο θαη ε δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο
45
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
θαη ζπλεξγαζίαο είλαη δηαζέζηκεο θάζε ψξα ηεο κέξαο, θαη έηζη απνθεχγνληαη
πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αδπλακία ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ πιεζπζκνχ
(πνιπάζρνιψλ) λα παξεπξεζνχλ ζηηο δεκφζηεο ζπλαληήζεηο ιφγσ ππνρξεψζεσλ.
Τέηαξηνλ, κέζσ ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΤΠΔ απμάλεηαη ε δηαθάλεηα θαηά ηε δηαδηθαζία
ηνπ ζρεδηαζκνχ, θαζψο φιεο νη πιεξνθνξίεο είλαη ειεχζεξα δηαζέζηκεο ζηνλ θαζέλα.
Έηζη νη πνιίηεο ζα κπνξνχλ άκεζα λα αληηδξάζνπλ ζε πηζαλέο κεζνδεχζεηο θαηά ηε
δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ απφ ηε δηνίθεζε ή απφ ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο αηφκσλ.
46
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
ζηεξνχληαη πνιιέο θφξεο ηφζν ηνλ εμνπιηζκφ πξφζβαζεο ζην δηαδίθηπν φζν θαη ηηο
θαηάιιειεο γλψζεηο, ψζηε λα κπνξέζνπλ λα ζπκκεηέρνπλ ζηηο δηαδηθαζίεο απηέο.
Παξφια απηά ε ζεκαληηθή αχμεζε ησλ αλά ηνλ θφζκν ρξεζηψλ ηνπ δηαδηθηχνπ (βιέπε
Γηάγξακκα Φ.Φ.), απνδεηθλχεη φηη φιν θαη κεγαιχηεξν κέξνο παγθφζκηνπ πιεζπζκνχ
έρεη πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν κε απνηέιεζκα λα κεηψλεηε ν ηερλνινγηθφο
«αλαιθαβεηηζκφο». Ο παξαπάλσ ζπιινγηζκφο ηζρχεη φκσο, κφλν εθφζνλ ε ρξήζε ηνπ
δηαδηθηχνπ ζπλεπάγεηαη θαη δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο ηνπ κέζνπ απηνχ γηα ζπκκεηνρή
ησλ πνιηηψλ ζηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ. Σε θάζε φκσο πεξίπησζε, ηα δεδνκέλα είλαη
ελζαξξπληηθά.
Γηάγξακκα 7 : Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά 100 θαηνίθνπο παγθφζκηνο γηα ηα έηε 1999
έσο 2009
100
90
80
70
60
50
40 26,76
20,55 23,68
30 15,87 17,54
10,72 12,32 14,11
20 6,48 7,97
10 4,66
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Δπηπιένλ, ε αλσλπκία πνπ πξνζθέξεη ην δηαδίθηπν θαη ε επθνιία ζηε ζπκκεηνρή ηνπ
θάζε πνιίηε, κπνξεί λα ππνλνκεχζεη ηε ζρεδηαζηηθή δηαδηθαζία. Απηφ ζπκβαίλεη θαζψο
αξθεηά άηνκα ηα νπνία πξνβιέπνπλ φηη ζα ζηρζνχλ ηα ζπκθέξνληα ηνπο απφ ηελ
ζπκκεηνρηθή δηαδηθαζία, κπνξεί λα παξαπιαλήζνπλ ηνπο ππφινηπνπο πνιίηεο
παξέρνληαο αλαιεζή ζηνηρεία ή αθφκα θαη ρξεζηκνπνηψληαο πβξηζηηθή θξαζενινγία.
Αθφκα νη αληίπαινη ησλ ζπκκεηνρηθψλ δηαδηθαζηψλ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο ίδηεο
κεζφδνπο γηα λα σζήζνπλ ηνπο νξγαλσηέο ηεο ζπκκεηνρηθήο δηαδηθαζίαο λα ιάβνπλ
απζηεξφηεξα κέηξα γηα ηε κείσζε ηεο ειεπζεξίαο έθθξαζεο, θάηη πνπ ζα έρεη
ζεκαληηθέο αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηε δηαδηθαζία ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ θαζψο ν
έιεγρνο ηεο δηαδηθαζίαο ζα πεξάζεη απφ ηνπο πνιίηεο ζηελ δηνίθεζε, θαζηζηψληαο ηελ
δηαδηθαζία γξαθεηνθξαηηθή θαη νπζηαζηηθά κε ζπκκεηνρηθή. Παξφκνηεο
«πξνβνθαηφξηθέο» πξαθηηθέο παξαηεξήζεθαλ θαη ζηε ειεθηξνληθή εγθπθινπαίδεηα
47
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Wikipaidia, ζηελ νπνία ν βαλδαιηζκφο ήηαλ πνιχ ζπρλφο αιιά αληηκεησπίδνληαλ πνιχ
γξήγνξα. Φαξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη επίζεο φηη “ν κέζνο φξνο δηφξζσζεο θαθφβνπισλ
αιιαγψλ θαη δεκνζηεχζεσλ ήηαλ 3 ιεπηά, ελψ ν κέζνο ρξφλνο δηαγξαθήο ρπδαίσλ
εθθξάζεσλ ήηαλ 2 ιεπηά” (Viégas θ.α., 2004). Η παξαπάλσ δηαπίζησζε απνδεηθλχεη φηη
κπνξεί ε ρξήζε δηαδξαζηηθψλ ηερλνινγηψλ λα δηεπθνιχλνπλ πζηεξφβνπιεο πξάμεηο εθ
κέξνπο κηαο κηθξήο νκάδαο αηφκσλ, αιιά παξάιιεια δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηελ
θνηλφηεηα λα ειέγρεη θαη λα ηξνπνπνηεί ην πεξηερφκελν, δηνξζψλνληαο θαη
απνθαζηζηψληαο ην άκεζα.
48
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
6.1. Μεζνδνινγία
Η κειέηε ζπγθξίλεη πνζνηηθά ηε ζπλεηζθνξά ηεο WPP θαη ηεο TPP ζε ηέζζεξα θχξηα
επίπεδα (Α έσο Γ, ζρήκα Φ.Φ.) θαζφιε ηε δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο ζρεδηαζκνχ ηεο
πεξηνρήο Shapira ζην Τει-Αβίβ. Η γεηηνληά απηή είλαη κηα πνιππνιηηηζκηθή πεξηνρή
θαηνηθηψλ ζην λφηην ηκήκα ηεο πφιεο. Απνηειείηαη απφ ηα ηέζζεξηο θνηλσληθά θαη
νηθνλνκηθά παξαθκάδνπζεο γεηηνληέο πνπ ππνβάιινληαη ζε κηα ζπκκεηνρηθή δηαδηθαζία
αζηηθήο αλαγέλλεζεο. Τν θνηλφ έρεη πξφζβαζε ζηηο ίδηεο πιεξνθνξίεο αλεμαηξέησο αλ ζα
ζπκκεηέρεη κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ ε κέζσ δεκφζησλ ζπλεδξηάζεσλ. Σε θάζε επίπεδν, νη
ζπκκεηέρνληεο ησλ δχν ηερληθψλ κπνξνχλ λα ζπδεηνχλ, λα αμηνινγνχλ, ή/θαη λα
ςεθίδνπλ, ζχκθσλα κε ηελ ζεκαηνινγία ηνπ θάζε επηπέδνπ. Οη ζπκκεηέρνληεο ηεο TPP
κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ κε ηνπο πνιενδφκνπο-ρσξνηάθηεο θαη κε ηνπο αμησκαηνχρνπο
ηνπ δήκνπ κέζσ ζπλαληήζεσλ πξφζσπν κε πξφζσπν, ελψ νη WPP ζπκκεηέρνληεο
κπνξνχλ λα θάλνπλ ην ίδην κέζσ ζπλερψλ ειεθηξνληθψλ ζπδεηήζεσλ (chating).
49
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Αμηνιόγεζε ελαιιαθηηθώλ
Αμηνιόγεζε θαη ςήθηζε ιύζεσλ Αμηνιόγεζε θαη ςήθηζε
Γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ δχν κεζφδσλ ζπκκεηνρήο ηνπ θνηλνχ ζην ζρεδηαζκφ, νη Stern,
Gudes θαη Svoray (2009), επέιεμαλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηνπο παξαθάησ δείθηεο:
50
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
6.2. Οη ζπκκεηέρνληεο
“Τν 2003 ην 14% ησλ θάηνηθσλ ηεο πεξηνρήο Shapira (7997 άηνκα) είραλ ηδησηηθή
ζχλδεζε ζην δηαδίθηπν, ελψ ππήξρε ε δπλαηφηεηα ειεχζεξεο πξφζβαζεο ζην δηαδίθηπν
ζηα ηνπηθά θέληξα ηεο θνηλφηεηαο” (Stern, θ.α., 2009). Όπσο ππνζηεξίδνπλ νη ζπληάθηεο
ηεο κειέηεο απηήο, “ην ρακειφ πνζνζηφ πξφζβαζεο ζην δηαδίθηπν δελ επεξέαζε ηε
δηαδηθαζία, θαζψο ππήξμαλ 3079 επηζθέςεηο ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ πνιενδνκηθνχ
πξνγξάκκαηνο απφ ηηο νπνίεο κφλν νη 517 (16,8%) αθνξνχζαλ ελεξγή ζπκκεηνρή”
(Stern, θ.α., 2009).
51
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
52
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
6.3. Απνηειέζκαηα
Όζνλ αθνξά ην ελδηαθέξνλ ησλ πνιηηώλ γηα ζπκκεηνρή (Involvement), κεηξήζεθε κε
βάζε ηα δχν ηειεπηαία ζηάδηα ζπκκεηνρήο ην Γ θαη Γ. Σην ζηάδην Γ ην κεγαιχηεξν
53
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
“Παξά ηελ αχμεζε ζηε δεκνηηθφηεηα θαη ηεο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ, ε ζπκκεηνρή κέζσ
ηεο αμηνπνηήζεψο ηνπ, είλαη κηα ζρεηηθά πξφζθαηε ηερληθή, φρη κφλν γηα ηνπο
ζρεδηαζηέο, αιιά βεβαίσο θαη γηα ην θνηλφ, ην νπνίν εμαθνινπζεί λα δπζθνιεχεηαη λα ην
απνδερζεί σο κηα θαιχηεξε κέζνδν γηα ζπκκεηνρή” (Stern, θ.α., 2009).
54
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Όζνλ αθνξά ηελ «ελδπλάκσζε» ησλ πνιηηώλ (Empowermnet) θαη ζπκθσλά κε ηνπο
δείθηεο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, νη TWPPs είλαη απηνί πνπ ζεψξεζαλ φηη έρνπλ
ζεκαληηθή «δχλακε», θαη αμηνιφγεζαλ θαιχηεξα φινπο ζρεδφλ ηνπο δείθηεο, κε
εμαίξεζε ην δείθηε (β) θαζψο νη WPPs είλαη πεξηζζφηεξν ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηελ
δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ. Αμηνζεκείσην είλαη επίζεο ην γεγνλφο φηη ζην Γ ζηάδην ηεο
δηαδηθαζίαο ζρεδηαζκνχ φινη νη ζπκκεηέρνληεο αμηνιφγεζαλ φηη έρνπλ ιηγφηεξε δχλακε
ζε ζχγθξηζε κε ην Β θαη Γ ζηάδην, ιφγν θπξίσο ηνπ ηερληθνχ ραξαθηήξα ηνπ ζηαδίνπ
απηνχ. Δμ απηψλ νη WPPs ζεψξεζαλ φηη είραλ ηελ κηθξφηεξε δχλακε ζην Γ ζηάδην,
δειαδή ζηνλ ηειηθφ θαζνξηζκφ ηνπ ζρεδίνπ. Με βάζε ηα απνηειέζκαηα ηεο
αμηνιφγεζεο, κπνξεί λα εμαρζεί ην ζπκπέξαζκα φηη “ε ζπκβνιή ηεο ζπκκεηνρήο κέζσ
δηαδηθηχνπ ζηελ «ελδπλάκσζε» ησλ πνιηηψλ, ιεηηνπξγεί σο ζπκπιεξσκαηηθφ κέζν θαη
φρη σο ππνθαηάζηαην ηεο TPP. Απηή ε ζπκβνιή νθείιεηαη πηζαλψο ζηηο επηπιένλ
55
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Οη Stern, Gudes θαη Svoray, T., (2009), εμήγαγαλ επηπιένλ ην ζπκπέξαζκα φηη νη
ηδηφηεηεο ηεο WPP, δελ απμάλνπλ απφ κφλεο ηνπο ην ελδηαθέξνλ θαη ηε ζπκκεηνρή ησλ
πνιηηψλ πνπ ηηο ρξεζηκνπνηνχλ σο απνθιεηζηηθά εξγαιεία ζπκκεηνρήο, αιιά απμάλνπλ
ην ελδηαθέξνλ θαη ηε ζπκκεηνρή ζην ζρεδηαζκφ απηψλ πνπ ρξεζηκνπνίεζαλ ηφζν ηηο
παξαδνζηαθέο κεζφδνπο ζπκκεηνρήο φζν θαη ην δηαδίθηπν. Τα ίδηα ζπκπεξάζκαηα
εμήρζεζαλ επίζεο φζνλ αθνξά ηηο επηπηψζεηο ηεο WPP ζηελ «ελδπλάκσζε» ησλ
πνιηηψλ. Η TPP κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ «ελδπλάκσζε» ησλ πνιηηψλ πεξηζζφηεξν απφ
φηη ε WPP φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη θαη‟ απνθιεηζηηθφηεηα. Ψζηφζν, ε WPP ζπκβάιεη ζηελ
«ελδπλάκσζε» ησλ πνιηηψλ πνπ ρξεζηκνπνίεζαλ θαη ηηο δχν παξαπάλσ κεζφδνπο
ζπκκεηνρήο. Τν ίδην ζπκπέξαζκα εμήρζε επηπιένλ θαη φζνλ αθνξά ηελ επίδξαζε ηεο
WPP ζηελ αχμεζε ηεο εκπηζηνζχλεο κεηαμχ ησλ πνιηηψλ θαη ηεο δηνίθεζεο.
56
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
57
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
ζπλεξγαζίαο» ην νπνίν δηακνξθψζεθε απφ ην ΓΝΤ, ηελ ΔΔ θαη ηελ ειιεληθή θπβέξλεζε
θαη ην νπνίν ελψ πεξηειάκβαλε αλαιπηηθά εμ αξρήο φια ηα κέηξα πνπ ζα ιεθζνχλ απφ
ηελ ειιεληθή θπβέξλεζε ζε ρξνληθφ νξίδνληα δχν εηψλ, νη θνηλσληθνί θνξείο
αληέδξαζαλ εηεξνρξνληζκέλα, φηαλ δειαδή ηα πξνθαζνξηζκέλα απηά κέηξα
εθαξκφζηεθαλ.
Η ζρέζε απηή είλαη άκεζα θαλεξή θαη ζην ρσξηθφ ζρεδηαζκφ. Οη πειαηεηαθέο/
ςεθνζεξηθέο/θεξδνζθνπηθέο ζρέζεηο θξάηνπο - πνιηηψλ, έρνπλ επεξεάζεη ην ρψξν
ζεκαληηθά. Απηέο πεξηιακβάλνπλ ηφζν κεγάιν πιήζνο κηθξφ-παξεκβάζεσλ ζην ρψξν
(απζαίξεηε δφκεζε θαηνηθηψλ) φζν θαη κηθξφ αξηζκφ παξεκβάζεσλ κεγάιεο θιίκαθαο
(απζαίξεηε δφκεζε εκπνξηθψλ θέληξσλ, mall). Η άηππε ζπκθσλία κεηαμχ κεγάινπ
κέξνπο πνιηηψλ γηα ηελ θαηαζηξαηήγεζε ησλ λφκσλ, δελ είλαη εχθνιν λα θαηαξξηθηεί.
Δίλαη δχζθνιν δειαδή νη πνιίηεο λα αληηδξάζνπλ ζε λφκηκεο ή κε παξεκβάζεηο ζην
ρψξν πνπ ηνπο επεξεάδνπλ αξλεηηθά θαζψο έρνπλ αλαπηχμεη ελνρηθέο ζρέζεηο (αλ
απνθαιχςεηο ηηο παξαλνκίεο ή αλ αληηδξάζεηο, ζα απνθαιχςσ ηηο δηθέο ζνπ) κε ην
θξάηνο θαη ηνπο ππφινηπνπο πνιίηεο.
Απφ ηελ άιιε κεξηά ππάξρεη θαη κηα κεξίδα πνιηηψλ πνπ ζπλεηδεηά ή κε, δελ έρνπλ
ελζσκαησζεί ή έρνπλ ελζσκαησζεί ζε ειάρηζην βαζκφ, ζην ππάξρνλ ζχζηεκα ζρέζεσλ
πνιίηε - θξάηνπο. Όηαλ ηνπο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα ζπκκεηέρνπλ ζε κία ζρεδηαζηηθή
δηαδηθαζία, πνιιέο θνξέο πηνζεηνχλ ζπρλά κηα απαζή ζηάζε, θαζψο ζεσξνχλ φηη ε
ζπκκεηνρή ηνπο είλαη άζθνπή, κηαο θαη πηζηεχνπλ φηη δελ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ην
ζρεδηαζηηθφ απνηέιεζκα. Απηφ ζπκβαίλεη ιφγσ ηεο δπζπηζηίαο ηνπο πξνο ην ππάξρνλ
πνιηηηθφ ζχζηεκα, ηεο απμεκέλεο δηαθζνξάο ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε θαη ζην
θεληξηθφ θξάηνο θαζψο επίζεο θαη ζηελ χπαξμε «άηππσλ» δηθηχσλ πειαηεηαθψλ
ζρέζεσλ ζηα νπνία ζπλεηδεηά ή κε δελ είλαη εληαγκέλνη.
58
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Τα ραξαθηεξηζηηθά απηά έρνπλ θαη άκεζε επίπησζε ζην δεκφζην ρψξν θαη ζηα δεκφζηα
αγαζά γεληθφηεξα. Ο δεκφζηνο ρψξνο «ζεσξεηηθά» αλήθεη ζε φινπο ηνπ πνιίηεο θαη
θαλείο δελ κπνξεί λα ηνλ «θαηαλαιψλεη» θαη‟ απνθιεηζηηθφηεηα. Τν γεγνλφο απηφ
απνηξέπεη ηνπο Έιιελεο απφ ην λα ζεβαζηνχλ ην ρψξν απηφ, θαζψο δελ απνηειεί
πξνζσπηθή ηνπο ηδηνθηεζία, ψζηε λα ηνλ πξνζηαηεχνπλ. Απηφο είλαη θαη ν ιφγνο πνπ δελ
ην δηαηεξνχλ θαζαξφ ζε αληίζεζε κε ηνπο ηδησηηθνχο ηνπο ρψξνπο. Η αληίζεζε απηή
κεηαμχ ηδησηηθνχ ρψξνπ θαη δεκφζηνπ ρψξνπ κπνξεί έσο έλα βαζκφ λα ακβιπλζεί κέζσ
ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζηε δηακφξθσζε ηνπ ρψξνπ, θάηη πνπ ζα έρεη σο
απνηέιεζκα νη πνιίηεο λα νηθεηνπνηεζνχλ ην ρψξν θαη λα ην ζέβνληαη πεξηζζφηεξν.
Αμίδεη ηέινο λα ζεκεησζεί, φηη αξθεηνί κειεηεηέο ζεσξνχλ φηη ε αληίζεζε κεηαμχ
δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ρψξνπ, νθείιεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηα θαηάινηπα ηεο
νζσκαληθήο απηνθξαηνξίαο. Ψζηφζν ην ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ έρεη κεζνιαβήζεη απφ
ηελ αλεμαξηεηνπνίεζε ηεο Διιάδαο ζεσξείηε επαξθέο, ψζηε λα εμαιείθνπλ ηα
θαηάινηπα απηά.
7.2. Ννκνζεζία
Η ειιεληθή πνιενδνκηθή-πεξηβαιινληηθή θαη ρσξνηαμηθή λνκνζεζία είλαη πνιχπινθε
θαη δπζλφεηε. Σπρλά δηαθνξέο πνπ αθνξνχλ ην ρψξν επηιχνληαη ζην ΣΤΔ, γεγνλφο πνπ
απνδεηθλχεη ηελ αζάθεηα ησλ λφκσλ. Δίλαη δχζθνιν ινηπφλ γηα θάπνηνλ πνιίηε αθφκα
θαη πνιενδφκν λα θαηαλνήζεη ηε λνκνζεζία θαη λα ηε ρξεζηκνπνηήζεη ρσξίο ηε ζπκβνιή
ελφο δηθεγφξνπ εηδηθεπκέλνπ ζηα ζέκαηα απηά. Όπνηε ε δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο ζην
59
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ γηα έλα πνιίηε είλαη πεξηνξηζκέλε, θαζψο είλαη αδχλαην λα
επηρεηξεκαηνινγήζεη επαξθψο γηα ηελ νξζφηεηα (απφ λνκηθήο άπνςεο) ησλ πξνηάζεσλ
ηνπ. Δίλαη ζαλ λα ζπκκεηέρεη ζε έλα παηρλίδη ρσξίο λα γλσξίδεη ηνπο θαλφλεο.
Δπηπιένλ ηελ πνιππινθφηεηα θαη ηελ αζάθεηα ηεο λνκνζεζίαο, ζπρλά εθκεηαιιεχνληαη
«επηηήδεηνη», κε ζθνπφ ηνλ έιεγρν θαη ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ ζρεδηαζηηθνχ απνηειέζκαηνο.
Οη πνιίηεο σο κε γλψζηεο ηεο λνκνζεζίαο απνηεινχλ ζχκαηα θαη εχθνια κπνξνχλ λα
ρεηξαγσγεζνχλ. Γηα ην ιφγν απηφ, απαηηείηαη ε θσδηθνπνίεζε ηεο πνιενδνκηθήο,
ρσξνηαμηθήο θαη πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο, θάηη πνπ πξνβιέπεηαη θαη ζην λφκν
2508/1997 (βηψζηκε νηθηζηηθή αλάπηπμε ησλ πφιεσλ θαη νηθηζκψλ ηεο Διιάδαο) θαη δελ
έρεη σο ηψξα πξαγκαηνπνηεζεί. Δπηπιένλ απαηηείηαη ε δεκνζίεπζε ζην δηαδίθηπν φρη
κφλν ηεο «θσδηθνπνηεκέλεο» λνκνζεζίαο αιιά θαη κηαο πην απινπνηεκέλεο κνξθήο ηεο,
ψζηε λα έρνπλ πξφζβαζε νη πνιίηεο ζε απηήλ θαη λα είλαη εχθνιν λα θαηαλνήζνπλ ηα
βαζηθά ηεο ζεκεία.
60
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
κε ΙΦ. Έηζη ν θάηνηθνο ησλ κεγαινππφιεσλ, βηψλεη ειάρηζηα ηε γεηηνλία ηνπ θαη ηελ
πφιε ηνπ, κε απνηέιεζκα ην ελδηαθέξνλ πνπ επηδεηθλχεη γηα ηε βειηίσζε ηεο λα είλαη
πεξηνξηζκέλν.
7.5. Ύπαηζξνο
Οη ΤΠΔ ζηηο δηαδηθαζίεο ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ ζηνλ χπαηζξφ ρψξν, δηαδξακαηίδνπλ
ζεκαληηθφ ξφιν. Απνηειεί γεγνλφο φηη επεηδή νη κφληκνη θάηνηθνη ησλ πεξηνρψλ ηεο
ππαίζξνπ είλαη πεξηνξηζκέλνη ζε αξηζκφ, ζα κπνξνχζαλ λα ζπλεξγαζηνχλ
απνηειεζκαηηθά κέζσ παξαδνζηαθψλ κεζφδσλ ζρεδηαζκνχ (ζπλειεχζεηο θ.η.ι.). Ο
αξηζκφο φκσο ησλ αηφκσλ πνπ είηε «βηψλνπλ» ηηο πεξηνρέο ηεο ππαίζξνπ σο
παξαζεξηζηέο/ζπρλνί επηζθέπηεο, είηε δηαηεξνχλ δεζκνχο (θαηαγσγή) κε ηνλ ηφπν ηνπο,
είλαη ζεκαληηθά κεγάινο. Αλ δειαδή, ε δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο θαη ζπλεξγαζίαο γηα ην
ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ, πξαγκαηνπνηνχληαλ κφλν κε παξαδνζηαθέο κεζφδνπο, έλαο
ζεκαληηθά κεγάινο αξηζκφο πνιηηψλ πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ ζα απνθιείνηαλ απφ ηηο
δηαδηθαζίεο απηέο.
61
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Έηζη κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο πνιίηεο πνπ δηαηεξνχλ δεζκνχο
κε κηα πεξηνρή λα ζπκκεηάζρνπλ ζηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ, απφ φπνπ θαη αλ βξίζθεηαη
ε κφληκε θαηνηθία ηνπο. Αλ ιάβνπκε ππφςε καο φηη κεγάιν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ απηνχ
θαηνηθεί κφληκα ζηα κεγάια αζηηθά θέληξα ηεο Διιάδαο θαη ζην εμσηεξηθφ, θαηαλννχκε
φηη ε ζπκβνιή ηνπ δηαδηθηχνπ ζην ζπκκεηνρηθφ ζρεδηαζκφ ησλ πεξηνρψλ απηψλ είλαη
πνιχ ζεκαληηθή.
Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε φκσο γηα λα ζπκκεηέρνπλ φινη νη πνιίηεο πνπ βηψλνπλ κηα
πεξηνρή (κφληκνη θάηνηθνη θαη άηνκα πνπ δηαηεξνχλ δεζκνχο κε ηελ πεξηνρή) ηεο
ππαίζξνπ ζηηο δηαδηθαζίεο ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ είλαη ε χπαξμε θνηλσληθψλ
ζρέζεσλ κεηαμχ ηνπο. Τν δηαδίθηπν κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ ελίζρπζε ησλ θνηλσληθψλ
ζρέζεσλ κέζσ ηεο δπλαηφηεηαο πνπ παξέρεη γηα ηε δεκηνπξγία δηθηχσλ επηθνηλσλίαο θαη
ελεκέξσζεο κεηαμχ ησλ αηφκσλ απηψλ.
Σηελ Διιάδα νη ρξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ έρνπλ απμεζεί ξαγδαία ηελ ηειεπηαία δεθαεηία
(βιέπε δηάγξακκα 9). Η ηάζε απηή είλαη αξθεηά ελζαξξπληηθή θαζψο ν ξπζκφο αχμεζεο
ησλ ρξεζηψλ ηνπ δηαδηθηχνπ δελ εκθαλίδεη ζεκάδηα ζηαζεξνπνίεζεο.
Γηάγξακκα 9: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά 100 θαηνίθνπο ζηελ Διιάδα γηα ηα έηε 1999
έσο 2009
100
90
80
70
60 44,54
50 41,19
32,25 35,88
40 24,49
17,80 21,42
30 14,67
20 6,88 9,14 10,94
10
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
62
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Γηάγξακκα 10: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά ειηθηαθή νκάδα γηα ηα έηε 2005 έσο 2008
(%)
100
80
2005
60
2006
40 2007
2008
20
0
16-20 21-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74
63
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Γηάγξακκα 11: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά θχιν θαη ειηθηαθή νκάδα (%, 2008)
100
90
80
70
60
50 Γυναίκεσ
40 Άνδρεσ
30
20
10
0
16-25 26-35 36-45 46-55 56-65 66-74
Γηάγξακκα 12: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά θχιν γηα ηα έηε 2005 έσο 2008 (%)
51
36
Άνδρεσ
32 2008
28
2007
36 2006
24 2005
Γυναίκεσ
21
18
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Η πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν θαη ην επίπεδν εθπαίδεπζεο είλαη δχν κεγέζε άκεζα
ζπλδεδεκέλα (βιέπε δηάγξακκα 13). Τν γεγνλφο απηφ δεκηνπξγεί ζεκαληηθέο αληζφηεηεο
σο πξνο ηε δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο ζην ζρεδηαζκφ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Η αληζφηεηα
απηή φκσο εληζρχεηαη πεξαηηέξσ θαζψο ηα εθπαηδεπκέλα άηνκα κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ
πεξηζζφηεξν ην ζρεδηαζηηθφ απνηέιεζκα. Τν γεγνλφο απηφ νθείιεηαη θπξίσο ζηηο
επαγγεικαηηθέο ηνπο ηθαλφηεηεο (κεραληθνί, δηθεγφξνη, θ.α.) θαη ηνπο θνηλσληθνχο
θχθινπο ηνπο, νη νπνίνη πεξηιακβάλνπλ ζπλήζσο άηνκα παξφκνηαο εθπαίδεπζεο θαη
πςεινχ θνηλσληθφ-νηθνλνκηθνχ επίπεδνπ πνπ ζπρλά θαηέρνπλ αλψηεξεο ζέζεηο ηφζν
ζηνλ ηδησηηθφ φζν θαη ζην δεκφζην ηνκέα (δηνίθεζε).
64
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Γηάγξακκα 13: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ αλά θχιν θαη επίπεδν εθπαίδεπζεο (%, 2008)
100
90
80
70
60
50 Γυναίκεσ
40
30 Άνδρεσ
20
10
0
Χαμθλό μορφωτικό Μζςο μορφωτικό επίπεδο Υψθλό μορφωτικό
επίπεδο επίπεδο
Τέινο ε πξφζβαζε ησλ πνιηηψλ ζην δηαδίθηπν εμεηάδεηαη γηα ηηο αζηηθέο πεξηνρέο θαη
ηελ χπαηζξν. Δίλαη ζαθέο (βιέπε δηάγξακκα 14) φηη νη θάηνηθνη ησλ δχν κεγάισλ
αζηηθψλ θέληξσλ ηεο Διιάδαο (Αζήλα, Θεζζαινλίθε) θάλνπλ ζε κεγάιν πνζνζηφ
ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ. Τν κέγεζνο απηφ είλαη ζαθψο κηθξφηεξν γηα ηα ππφινηπα αζηηθά
θέληξα ηεο Διιάδα, ελψ φζνλ αθνξά ηνλ χπαηζξν ρψξν ηα πνζνζηά απηά είλαη πνιχ
ρακειά. Παξφια απηά ζεηηθφ ζηνηρείν απνηειεί ε ζεκαληηθή αχμεζε ηεο ρξήζεο ην έηνο
2008, γεγνλφο πνπ πηζαλψο λα νθείιεηαη ζηελ επέθηαζε ησλ ππνδνκψλ επδσληθψλ
ππεξεζηψλ ζηελ χπαηζξν.
Γηάγξακκα 14: Φξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ γηα αζηηθέο πεξηνρέο θαη πεξηνρέο ηεο ππαίζξνπ
γηα ηα έηε 2005 έσο 2008
70
60
50
2005
40
30 2006
20 2007
10 2008
0
Ακινα Θεςςαλονίκθ Λοιπζσ Αςτικεσ Φπαικροσ
περιοχζσ
65
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σχιιεςε vs αληίιεςε
66
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Θεκέιην
Σε κηα πξνζπάζεηα δηαιεθηηθήο ζχλδεζεο ηνπ θπζηθνχ θαη ςεθηαθνχ θφζκνπ ζα
θαηαιήγακε φηη απψηεξνο ζθνπφο ηεο ρξήζεο λέσλ ηερλνινγηψλ ζην ζπκκεηνρηθφ
ζρεδηαζκφ είλαη ην πέξαζκα
67
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
“Τν WikiPlanning είλαη κία πνιχ θαιή ηδέα γηα ελζσκάησζε ηνπ πνιίηε θαη ηεο
θνηλσλίαο ζηε δηαδηθαζία ηνπ ζρεδηαζκνχ. Με ηελ ηερλνινγηθή αλάπηπμε θαη ην
δηαδίθηπν ζα δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο πνιίηεο λα ζρεδηάδνπλ θαη λα εθθξάδνπλ ηηο
απφςεηο ηνπο γηα ην κειινληηθφ δνκεκέλν πεξηβάιινλ θαη γηα ηηο πφιεηο φπνπ επηζπκνχλ
λα δήζνπλ. Δχρνκαη ηελ επξεία δηάδνζε απηνχ ηνπ ζεζκνχ γηα έλα πην δίθαην θαη
βηψζηκν ζρεδηαζκφ ησλ πφιεσλ καο.”
Παπασπιζηοδούλος Πανηελήρ
68
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Τπςπιηζίδηρ Αναζηάζιορ
“Τν WikiPlanning είλαη ηφζν «informal» φξνο πνπ δελ ζεθψλεη επηζεκφηεηεο. Δίλαη ν
ζχλδεζκνο κεηαμχ ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν νη θνηλσλίεο νξηνζεηνχλ πξνβιήκαηα θαη
θαληάδνληαη ηελ πφιε – κε ην αζηηθφ απνηέιεζκα (πξαγκαηηθφηεηα). Ο ζπκκεηνρηθφο
ζρεδηαζκφο ζηα πιαίζηα ελφο ηππνπνηεκέλνπ concept φπνπ νη άλζξσπν απιά εθθέξνπλ
γλψκε είλαη αλνχζηνο θαη πνιιέο θνξέο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα λνκηκνπνηήζεη ηηο
πξνηάζεηο ελφο «apo-planner». Γη απηφ ν ζπκκεηνρηθφο ζρεδηαζκφο πξέπεη λα κείλεη
«informal» ρσξίο λα ζεκαίλεη απηφ φηη ζε θάπνηα θάζε θαη κε δνκέο πνπ πξνθχπηνπλ
κέζα απφ απηφλ δελ γίλεηαη λα νδεγήζεη ζε πξαγκαηηθφ πνιενδνκηθφ απνηέιεζκα.”
Χπιζηοδούλος Νεκηάπιορ
69
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
9. Σπκπεξάζκαηα
Ο ζπκκεηνρηθφο ζρεδηαζκφο αλαθέξεηαη ζηελ ηζφηηκε ζπκκεηνρή θαη ζπλεξγαζία ησλ
κεκνλσκέλσλ πνιηηψλ γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ πνπ βηψλνπλ. Η ζπλεξγαζία απηή
ιακβάλεη ρψξα ζε θάζε ζηάδην ηεο δηαδηθαζίαο ζρεδηαζκνχ, κε απνηέιεζκα ην ηειηθφ
πξντφλ λα απνηειεί ζπιινγηθφ δεκηνχξγεκα ηεο θνηλφηεηαο. Δπηπιένλ ν ζπκκεηνρηθφο
ζρεδηαζκφο είλαη κηα ζπλερήο δηαδηθαζία, θπθιηθήο κνξθήο, ε νπνία εκπεξηέρεη ηε
δπλακηθή ησλ δξψλησλ(πνιηηψλ), θαη δελ έρεη απζηεξά θαζνξηζκέλε αξρή θαη ηέινο.
70
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Αληίζεηα ηα ζεκαληηθφηεξα κεηνλεθηήκαηα απφ ηελ ελεξγή ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζην
ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ είλαη ηα παξαθάησ: (α) νη πνιίηεο έρνπλ πεξηνξηζκέλε γλψζε ησλ
δεηεκάησλ πνπ άπηνληαη ηνπ ρψξνπ, (β) θφζηνο ζε ρξφλν, ρξήκα θαη πξνζσπηθφ, (γ)
θαζπζηεξήζεηο αλαπηπμηαθψλ επελδχζεσλ, (δ) νη πιεζπζκηαθέο κεηνλφηεηεο κπνξεί λα
πεξηζσξηνπνηεζνχλ θαη (ε) νη πνιίηεο ζπρλά εθπξνζσπνχλ ην αηνκηθφ ηνπο ζπκθέξνλ
θαη φρη ην ζπιινγηθφ.
Η ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεσο απνθάζεσλ, κπνξεί λα είλαη απφ
ηππηθή- αλνχζηα έσο θαη ελεξγφο-νπζηαζηηθή. Πνιιέο θνξέο ε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ
ζε δηαδηθαζίεο ιήςεσο απνθάζεσλ, αθνξά ηελ έθθξαζε ηεο γλψκεο ηνπο γηα έλα
δήηεκα ρσξηθήο δηάζηαζεο, ρσξίο φκσο λα δεζκεχεηαη ε δηνίθεζε σο πξνο ηε ζπλάθεηα
ηεο ηειηθήο απφθαζεο κε ηηο απφςεηο ησλ πνιηηψλ. Η παξαπάλσ πξαθηηθή ππνλνκεχεη
ηηο ζπκκεηνρηθέο δηαδηθαζίεο, εμαπαηψληαο ηνπο πνιίηεο θαη εμππεξεηεί ζπκθέξνληα πνπ
βξίζθνληαη ζε αληίζεζε κε ηηο επηζπκίεο ησλ πνιηηψλ.
Έσο ζήκεξα, ε νηαζδήπνηε κνξθή ζπκκεηνρήο, ησλ νκάδσλ ζπκθεξφλησλ θαη ησλ
πνιηηψλ ζε δηαδηθαζίεο ιήςεσο απνθάζεσλ, γίλνληαλ απνθιεηζηηθά κε παξαδνζηαθέο
κεζφδνπο, δειαδή κέζσ δεκφζησλ ζπλαληήζεσλ θαη δεκνζθνπήζεσλ. Πιένλ νη ΤΠΔ
ιφγσ ηνπ πιήζνπο ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξνπλ δχλαληαη λα αμηνπνηεζνχλ θαη γηα
ηελ επίηεπμε ηνπ ζπκκεηνρηθνχ ζρεδηαζκνχ ηνπ ρψξνπ. Φαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα
αμηνπνίεζεο ηνπο είλαη ε πξσηνβνπιία ηεο ειιεληθήο θπβέξλεζεο κε επσλπκία αλνηρηή
δηαθπβέξλεζε, ε νπνία παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ηεο δεκφζηα δηαβνχιεπζε πνιηηηθψλ
δεηεκάησλ.
71
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Η ρξήζε φκσο ΤΠΔ γηα ην ζπκκεηνρηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ ρψξνπ, εθηφο απφ ηα
πιενλεθηήκαηα ηεο, έρεη θαη νξηζκέλα κεηνλεθηήκαηα. Απηά πεξηιακβάλνπλ: (α) ηελ
άληζε πξφζβαζε ησλ πνιηηψλ θαη ηηο αληζφηεηεο σο πξνο ηε δπλαηφηεηα ρξήζεο ησλ
εξγαιείσλ πνπ βαζίδνληαη ζε ΤΠΔ, (β) ηνλ θίλδπλν ππέξ-ζπζζψξεπζεο πιεξνθνξηψλ, νη
νπνίεο είλαη αδχλαηνλ λα θαζηζηνχλ δηαρεηξίζηκεο θαη (γ) ηελ ππνλφκεπζε ηεο
ζρεδηαζηηθήο δηαδηθαζίαο κέζσ ηεο πβξηζηηθή θξαζενινγία πνπ είλαη δπλαηφλ λα
ρξεζηκνπνηήζνπλ νη πνιίηεο εθκεηαιιεπφκελνη ηελ αλσλπκία πνπ πξνζθέξεη ην
δηαδίθηπν.
72
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Μέζσ ηεο αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδηθηχνπ, είλαη δπλαηφ λα πξνθχςνπλ λέεο δνκέο
νξγάλσζεο θαη ζπιινγηθφηεηαο, νη νπνίεο ζα θαηαξξίςνπλ ηα «ηνίρε» πνπ ππήξραλ
παιαηφηεξα, θαη ηα νπνία νθείινληαλ ζην πεξηνξηζκέλν πιήζνο ησλ πνιηηψλ πνπ
κπνξνχζαλ λα ζπληνληζηνχλ απνηειεζκαηηθά θαη λα δξάζνπλ ζηα πιαίζηα ησλ
παξαδνζηαθψλ κνξθψλ νξγάλσζεο ηεο θνηλσλίαο. Έηζη παξέρεηαη δπλεηηθά ε
δπλαηφηεηα ηεο θαηάξγεζεο ηεο θάζε κνξθήο αληηπξνζψπεπζεο, ιφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη
ηα κεκνλσκέλα άηνκα ζα κπνξνχλ λα ζπλεξγάδνληαη θαη λα απνθαζίδνπλ γηα ηα θνηλά,
ρσξίο ηε κεζνιάβεζε «ελδηάκεζσλ».
Γηα λα επηηεπρζνχλ φκσο ηα παξαπάλσ, δελ αξθεί ε χπαξμε ησλ κέζσλ (δηαδηθηχνπ)
αιιά απαηηείηαη θαη ε αμηνπνίεζε ηνπο απφ ηνπο πνιίηεο πξνο φθεινο ηεο θνηλσλίαο.
Γειαδή πξνυπνζέηεη ηελ αλάπηπμε ηεο θνηλσληθήο ζπλείδεζεο ησλ πνιηηψλ θαη ηεο
ηθαλφηεηαο ηνπο λα δξνχλ ζπιινγηθά. Θα πξέπεη ν θάζε πνιίηεο λα αθηεξψλεη ην ρξφλν
ηνπ, ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ σθεινχλ ηελ επεκεξία ηεο θνηλφηεηαο ηνπο θαη
ζπλεπαθφινπζα θαη ηε δηθή ηνπ, αιιάδνληαο δειαδή ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ππνινγίδεη
ηα θφζηε θαη ηα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε δξάζε ηνπ, απφ ην πξνζσπηθφ θφζηνο θαη
ην πξνζσπηθφ φθεινο ζην πξνζσπηθφ θφζηνο θαη ζην ζπιινγηθφ φθεινο.
73
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
10. Βηβιηνγξαθία
Διιελόγισζζε βηβιηνγξαθία
74
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Ξελόγισζζε βηβιηνγξαθία
Arnstein, Sherry. R. (1969) „A ladder of citizen participation‟, Journal of the Royal Town
Planning Institute, Vol. 35 (4).
Bittle, S., Haller, C. θαη Kadlec, A. (2009) „Promising Practices in Online Engagment‟,
Center for Advances in Public Engagement, Occasional Paper, No. 3
Carver, S., Evans, A., Kingston, R. and Turton, I. (2000) „Accessing Geographical
Information Systems over the World Wide Web: Improving public participation in
environmental decision-making‟, Information, Infrastructure and Policy, 6. 157-170.
Carver, S., Evans, A., Kingston, R. and Turton, I. (2001) „Public participation, GIS, and
cyberdemocracy: evaluating on-line spatial decision support systems‟, Environment and
Planning B: Planning and Design, 28 (6) 907–921
Craig, W., Harris, T. and Weiner, D. (Eds) (2002) Community Participation and
Geographic Information Systems, New York: Taylor and Francis.
Faludi, A. (1973) A Reader in Planning Theory, Urban and Regional Planning Series,
Volume 5, Oxford: Pergamon Press,.
Giles, J. (2005) „Internet encyclopedias go head to head‟, Nature, vol. 438 no 531.
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Innes, J. and Booher, D. (2000) „Public participation in planning: new strategies for the
21st century‟, Working Paper 2000-2007, University of California, Berkeley, Institute of
Urban and Regional Development.
Kingston, R., Carver, S., Evans, A. and Turton, I. (2000) „Web-based public participation
geographical information systems: an aid to local environmental decision-making‟,
Environment and Urban Systems. 24 (2) 109-125
Kingston, R. (2002) „Web based PPGIS in the United Kingdom, ζην Craig, W., Harris, T.
and Weiner, D. (Eds) (2002) Community Participation and Geographic Information
Systems, New York: Taylor and Francis.
Kingston, R. (2006) „The role of participatory e-planning in the new English local
planning system‟, Association of Collegiate Schools of Planning, 47th Annual
Conference, Fort Worth, Dallas, Texas.
ODPM (2005) „New localism – citizen engagement, neighborhoods and public services:
evidence from local government‟, London: ODPM.
ODPM, 2006, „Spatial plans in practice: achieving successful participation using ICT‟,
London: ODPM.
Petts, J. and Leach, B. (2001) „Evaluating methods for public participation: literature
review‟, R&D Technical Report E2-030, University of Bermingham.
Renn, O., Webler, T., Rakel, H., Dienel, P. and Johnson, B. (1993) „Public participation in
decision making: A three-step procedure‟, Policy Sciences, Vol 26, 189-214
76
Σςμμεηοσικόρ συπικόρ ζσεδιαζμόρ και η ζςμβολή ηυν Τεσνολογιών Πληποθοπικήρ και Επικοινυνιών
Σπςπάηορ Σπςπίδυν
Sanoff, H. (2000) Community Participation Methods in Design and Planning, New York:
John Willey and Sons, Ins.
Stern, E., Gudes, O. and Svoray, T. (2009), „Web-based and traditional public
participation in comprehensive planning: a comparative study‟, Environment and
Planning B: Planning and Design, 36 (6) 1067 – 1085
Steinmann, R., Krek, A. and Blaschke, Τ. (2004) „Analysis of online public participatory
GIS applications with respect to the differences between the US and Europe‟, 24th Urban
Data Management Symposium, Chioggia, Italy.
Viégas, F., Wattenberg, M. and Dave, K. (2004) „Studying cooperation and conflict
between authors with history flow visualizations', international conference for human-
computer interaction, Vienna
Wien, J., Otjens, A., van der Walm, T. (2003) „ICT tools for participatory planning‟,
EFITA conference, Debrecen, Hungary
Γηαδηθηπαθνί ηόπνη
Καξνχλνο, Θ. (2009) „Γχν βαζηθέο αληηθάζεηο ησλ social media θαη κηα ππφζρεζε‟,
Γηαζέζηκν ζην: <URL: http://www.karounos.gr/blog/?p=55> [πξφζβαζε 19 Μαΐνπ 2010]
77