You are on page 1of 18

รายวิชา คณิตศาสตร หนวยการเรียนรูที่ 4

(ค 22101) การแปลงทางเรขาคณิต
ใบความรูที่ 1
ระดับชั้น มัธยมศึกษาปที่ 2

การเลื่อนขนาน
การเลื่อนขนานบนระนาบเปนการแปลงทางเรขาคณิตที่มีการเลื่อนจุดทุกจุดไปบนระนาบตามแนว
เสนตรงในทิศทางเดียวกันและเปนระยะทางที่เทากันตามที่กําหนด
ตัวอยาง กําหนดให ∆ ABC เปนรูปตนแบบ เมื่อเลื่อนขนาน ∆ ABC ไปในทิศทางและระยะทาง
ตามที่กําหนดดังรูป แลว∆ A′B ′C ′ เปนภาพที่ไดจากการเลื่อนขนาน

A L

P′
P B′
B
C ′
C
จากรูป จะเห็นวา มีการเลือ่ นจุด A ไปที่จุด A′ เลื่อนจุด B ไปที่จุด B ′ และ เลื่อนจุด C ไปที่
จุด C ′ ในทิศทางเดียวกันและเปนระยะเทากัน จะไดวา A′A′ , B ′B ′ และ C ′C ′ ขนานกันและ
ยาวเทากัน
ถา P เปนจุดใด ๆ บน ∆ ABC แลวจะมี P ′ บน ∆ A′B ′C ′ เปนจุดที่สมนัยกันกับจุด P
และ PP ′ จะขนานและยาวเทากันกับความยาวของ AA′ , BB ′ และ CC ′ ดวย
ในการบอกทิศทางและระยทางของการเลื่อนขนาน จะไดเวกเตอร เปนตัวกําหนด
จากตัวอยางขางตนอาจใชเวกเตอร MN เพื่อบอกทิศทางและระยะทางของการเลื่อนขนานดังรูป
A′
A

P′
P B′
B
M NC ′
C

เวกเตอร MN อาจเขียนแทนดวย MN ซึง่ จะมีทิศทางจากจุดเริ่มตน M ไปยังจุดสิ้นสุด N


และมีขนาดเทากับความยาวของ
จากตัวอยางการเลื่อนขนานขางตนจะไดวา

1
1. A′A′ , B ′B ′ , C ′C ′ และ P ′P ′ จะขนานกันกับ MN MN
2. AA′ = BB ′ = CC ′ = PP ′ จะขนานกันกับ MN
การกําหนดเวกเตอรของการเลื่อนขนานอาจใหจุดเริ่มตนอยูบนรูปตนแบบหรืออยูนอกรูปตนแบบก็ได
ในการเลื่อนขนาน เมื่อกําหนดเวกเตอรของการเลื่อนขนานรูปตนแบบมาให เราตองวิเคราะห
วาจะตองเลื่อนรูปตนแบบไปในทิศทางใด และเปนระยะเทาไร
ถาเวกเตอรของการเลื่อนขนานที่กําหนดใหขนานกับแกน X หรือแกน Y การเลื่อนขนานรูป
ตนแบบก็จะกระทําไดงาย แตถาเวกเตอรที่กําหนดใหนั้นไมขนานกับแกน X และแกน Y แลว เราอาจ
ใชวิธีดังตัวอยางตอไปนี้เพื่อชวยในการหาภาพที่ไดจากการเลื่อนขนาน
ตัวอยาง ใหนักเรียนพิจารณาการเลื่อนขนานจุด P ดวย MN ตอไปนี้
Y

N 6

M
2 P•

X
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6

2
วิธีที่ 1 เลื่อนจุด P ไปทางขวาตามแนวแกน X 4 หนวยและเลื่อนขึ้นไปตามแนวแกน Y 3
หนวย จะไดตาํ แหนงของจุด P ′ ดังรูป

N 6
P′

3 4
3
M 4
2 P 4

X
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6

3
รายวิชา คณิตศาสตร หนวยการเรียนรูที่ 4
(ค 22101) การแปลงทางเรขาคณิต
แบบฝกพัฒนาการเรียนรูที่ 1
ระดับชั้น มัธยมศึกษาปที่ 2

การเลื่อนขนาน
กําหนด ∆ DEF จงเขียนภาพที่ไดจากการเลื่อนขนาน ∆ DEF ดวย MN
Y
D M
6

4 F

2 N
E

0 2 4 X
-6 -4 -2 6

รูปแบบการประเมิน ดี พอใช ควรปรับปรุง


ประเมินตนเอง
ประเมินผลจากครู
ประเมินผลจากผูปกครอง

ชือ่ .......................................................................................ชั้น.................เลขที่..............
4
รายวิชา คณิตศาสตร หนวยการเรียนรูที่ 4
(ค 22101) การแปลงทางเรขาคณิต
แบบทดสอบกอนเรียน-
ระดับชั้น มัธยมศึกษาปที่ 2
หลังเรียนที่ 1

การเลื่อนขนาน
1. จงหาพิกัดของจุด (3,-1) ที่เกิดจากการเลื่อนขนานเดียวกับการสงจุด B (-2,6) ไปยังจุด (6,2)
ก. (11,-5) ข. (13-4)
ค. (5,-5) ง. (0,-11)
2. จงหาพิกัดของจุด A (4,-2) ที่เกิดจากการเลื่อนขนานเดียวกันการสงจุด B (-1,5) ไปยังจุด B ′
(5,1)
ก. (0,-8) ข. (2,-2)
ค. (10,-6) ง. (8,4)
3. ขอใดจัดเปนการเลื่อนขนาน
ก. เข็มนาฬิกาที่กําลังเดิน
ข. เงาของตนไมในลําธาร
ค. รถไฟที่แลนตรงไป
ง. ชิงชาสวรรค
4. เลื่อนจุด (5,7) ไปทางซาย 6 หนวย จะเปนจุดใด
ก. (5,13) ข. (11,7)
ค. (-1,7) ง. (-5,1)
5. เลื่อนจุด (-8,3) ไปทางซาย 4 หนวย จะเปนจุดใด
ก. (-8,7) ข. (-4,3)
ค. (-12,3) ง. (-8,-1)

ชือ่ .......................................................................................ชั้น.................เลขที.่ .............

5
รายวิชา คณิตศาสตร หนวยการเรียนรูที่ 4
(ค 22101) การแปลงทางเรขาคณิต
ใบความรูที่ 2
ระดับชั้น มัธยมศึกษาปที่ 2

การสะทอน
การสะทอนบนระนาบเปนการแปลงทางเรขาคณิตที่มีเสนตรง  ที่ตรึงเสนหนึ่งเปนเสนสะทอน
แตละจุด P บนระนาบจะมีจดุ P ′ เปนภาพที่ไดจากการสะทอนจุด P โดยที่
1. ถาจุด P ไมอยูบนเสนตรง  แลวเสนตรง  จะแบงครึง่ และตั้งฉากกับ PP ′
2. ถาจุด P อยูบนเสนตรง  แลวจุด P และจุด P ′ เปนจุดเดียวกัน
ตัวอยางการสะทอนทีม่ ีเสนตรง  เปนเสนสะทอน

A
C 

C′

B′
A′
รูปเรขาคณิตที่สามารถหารอยพับและพับรูปทั้งสองขางของรอยพับใหทับกันสนิทไดเรียกวา
รูปสมมาตรบนเสน และเรียกรอยพับนั้นวา แกนสมมาตร รูปสมมาตรบนเสนแตละรูปอาจมีจาํ นวน
แกนสมมาตรไมเทากัน เชน D C
P

E F

A Q B

ABCD เปนรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสและเปนรูปสมมาตรบนเสนที่มีแกนสมมาตร 4 เสนไดแก


AC , BD , EF และ PQ
รูปสมมาตรบนเสนเปนรูปที่เกิดจากการสะทอน โดยมีแกนสมมาตรเปนเสนสะทอน

6
ในกรณีที่กําหนดเสนสะทอนเปนเสนตรงที่ไมใชแกน X หรือแกน Y อาจหาพิกันของจุดที่เปน
ภาพที่ไดจากการสะทอนจุดที่กําหนดใหโดยพิจารณาดังนี้
ถาเสนสะทอนไมขนานกับแกน X และไมขนานกับแกน Y แตเปนเสนในแนวทแยง ให
ลากเสนตรงผานจุดที่กําหนดใหและตั้งฉากกับเสนสะทอน ภาพของจุดที่กําหนดใหจะอยูบนเสนตั้งฉาก
ที่สรางขึ้น และอยูหางจากเสนสะทอนเปนระยะเทากันกับที่จุดที่กําหนดใหอยูหางจากเสนสะทอน เมื่อ
ไดภาพของจุดนั้นแลวจึงหาพิกดั
ตัวอยาง กําหนดจุด P( -3,3), Q(4,0) และ R (-3,-4) มีเสนตรง  ผานจุด (-4, -2) และ (1,3)
ดังรูป
Y

P 4
• • (1, 3)
(-3, -3) 2
Q (4, 0)
• X
-6 -4 -2 0 2 4 6

• (-4, -2) -2

• -4
R
(-3, -4)
จากรูปหาพิกัดของจุด P ′, Q ′ และ R ′ ซึง่ เปนภาพทีไ่ ดจากการสะทอนจุด P, Q และ R
ตามลําดับดังนี้

7
Q′ Y
(-2, 6)

P 4

(-3, -3) 2
Q (4, 0)
-6 0 X
-4 -2 P′ 4 6
R (1, -1)
(-6, -1) -2

• -4
R
(-3, -4)
1) ลากเสนตรง m1 ผานจุด P และใหตั้งฉากกับเสนสะทอน 
2) หาจุด P ′ บนเสนตรง m1 ที่ทําใหจุด P และจุด P ′ อยูหางจากเสนตรง  เทากัน
3) จากรูป จะไดพิกดั ของจุด P ′ เปน (1,-1)
4) ในทํานองเดียวกัน เมื่อลากเสนตรง m2 ผานจุด Q และใหตงั้ ฉากกับเสนสะทอน  แลว
หาจุด Q ′ จะไดพิกัดของจุด Q ′ เปน (-2,6)
5) ในทํานองเดียวกันเมื่อลากเสนตรง m3 ผานจุด R และใหตงั้ ฉากกับเสนสะทอน  แลวหา
จุด R ′ จะไดพิกัดของจุด R ′ เปน (-6, -1)

8
รายวิชา คณิตศาสตร หนวยการเรียนรูที่ 4
(ค 22101) การแปลงทางเรขาคณิต
แบบฝกพัฒนาการเรียนรูที่ 2
ระดับชั้น มัธยมศึกษาปที่ 2

การสะทอน
ใหนักเรียนพิจารณาวาขอใดเปนรูปสะทอน และขอใดเปนรูปการเลื่อนขนาน
1. ………………………..

2. ……………………….

3. ……………………….

9
4. ………………………..

รูปแบบการประเมิน ดี พอใช ควรปรับปรุง


ประเมินตนเอง
ประเมินผลจากครู
ประเมินผลจากผูปกครอง

ชือ่ .......................................................................................ชั้น.................เลขที่..............

10
รายวิชา คณิตศาสตร หนวยการเรียนรูที่ 4
(ค 22101) การแปลงทางเรขาคณิต
แบบทดสอบกอนเรียน-
ระดับชั้น มัธยมศึกษาปที่ 2
หลังเรียนที่ 2

การสะทอน
ใหนักเรียนทําเครื่องหมายกากบาท (X) ลงหนาขอที่เปนคําตอบถูก
1. ขอใดจัดเปนการสะทอน
ก. เงาของตนไมในลําธาร
ข. เข็มนาฬิกาที่กําลังเดิน
ค. ชิงชาสวรรค
ง. รถไฟที่แลนตรงไป
2. ถารูปตนแบบคือ แลวภาพของ A′ ที่เกิดจากการสะทอนโดยมีแกน X
เปนเสนสะทอน คือขอใด

ก. ข.

ค. ง.

3. กําหนด AB โดยมีแกน X เปนเสนสะทอน จุด A มีพิกัดเปน (-3,4) และจุด B มีพิกัดเปน


(4,-2) จงหาพิกดั ของจุด A′ และ B ′
ก. A′ (-3,-4), B ′ (4,2)
ข. A′ (-3,4), B ′ (-4,2)
ค. A′ (3,4), B ′ (-4,-2)
ง. A′ (3,-4), B ′ (-4,2)
4 .ถารูปหนึง่ เกิดจากการแปลงอีกรูปหนึง่ โดยทีจ่ ดุ P แปลงไปเปนจุด Y จุด Q แปลงไปเปนจุด X
และจุด R แปลงไปเปนจุด Z ดังรูป

P Q X Y

Z 11
ก. การเลื่อนขนาน R
ข. การหมุน
ค. การสะทอน
ง. การสะทอนและการหมุน
5. ขอใดคือจุด S ′ และ T ′ ซึง่ เปนภาพทีไ่ ดจากการสะทอน ST โดยมี L เปนเสนสะทอน
Y L
Y L
4
4 S
S
T 2
2
T

-2 0 XX
-4-4 22 44
-2 0

-2 -2

ก. S ′ (0,1), T ′ (-4,2)
ข. S ′ (2,3), T ′ (6,2)
ค. S ′ (1,2), T ′ (5,1)
ง. S ′ (0,2), T ′ (-4,1)

ชือ่ .......................................................................................ชั้น.................เลขที.่ .............

12
รายวิชา คณิตศาสตร หนวยการเรียนรูที่ 4
(ค 22101) การแปลงทางเรขาคณิต
ใบความรูที่ 3
ระดับชั้น มัธยมศึกษาปที่ 2

การหมุน
การหมุนบนระนาบเปนการแปลงทางเรขาคณิตที่มีจุด O ที่ตรึงจุดหนึ่งเปนจุดหมุนแตละจุด P บน
ระนาบ มีจดุ P ′ เปนภาพที่ไดจากการหมุนจุด P รอบจุด O ตามทิศทางที่กําหนดดวยมุมที่มีขนาด
k โดยที่
1) ถาจุด P ไมใชจดุ O แลว OP = OP ′ และขนานของ POˆ P ′ เทากับ k
2) ถาจุด P เปนจุดเดียวกันกับ O แลว P เปนจุดหมุน
ตัวอยาง จุดหมุน O อยูบนรูปตนแบบ
1)

ตัวอยางที่ 1 ถา ∆ A′B ′C ′ เปนภาพที่ไดจากการหมุน ∆ ABC ที่กําหนดให รอบจุดกําเนิด O ตาม


เข็มนาฬิกาดวยมุมขนาด 180 องศา จงหา
1) พิกัดของจุด A′, B ′ และ C ′ ซึ่งเปนภาพที่ไดจากการหมุนจุด A,B และ C ตามลําดับ
2) ∆ A′B ′C ′ ซึ่งเปนภาพที่ไดจากการหมุน ∆ ABC

13
แนวคิด จากโจทยกําหนดให O เปนจุดหมุน และหมุน ∆ ABC ตามเข็มนาฬิกาดวยมุมขนาด 180
องศา เราสามารถหาจุด A′, B ′ และ C ′ ไดโดยการลากเสนตรงผานจุดยอดมุมของ ∆ ABC กับ
จุดหมุนO เพือ่ ใหเกิดมุมตรงซึง่ มีขนาด 180 องศา
เมือ่ ลาก AO , BO และ CO แลวใหหาจุด A′, B ′ และ C ′ ซึง่ แตละจุดจะอยูหางจากจุด O
เปนระยะที่เทากันกับระยะที่จุด A,B และ C อยาหางจากจุด O ตามลําดับ
จากแนวคิด ทําไดดงั นี้
1. หาพิกัดของจุด A′, B ′ และ C ′ ดังนี้
- ลาก AO , BO และ CO
- ใช O เปนจุดศูนยกลางรัศมี OA เขียนสวนโคงตัด OA ที่จุด A′ จะได A′ (9,-5)
- ใช O เปนจุดศูนยกลางรัศมี OB เขียนสวนโคงตัด OA ที่จุด B ′ จะได B ′ (4,-5)
- ใช O เปนจุดศูนยกลางรัศมี OC เขียนสวนโคงตัด OC ที่จุด C ′ จะได C ′ (4,-1)
นั่นคือ A′, B ′ และ C ′ มีพิกดั เปน (9,-5), (4,-5) และ (4,-1) ตามลําดับ
2. ลาก A′B ′ , B ′C ′ และ C ′A′ จะได ∆ A′B ′C ′ เปนภาพที่ไดจากการหมุน ∆ ABC รอบจุด
กําเนิด O ตามเข็มนาฬิกาดวยมุมขนาด 180 องศา
14
15
รายวิชา คณิตศาสตร หนวยการเรียนรูที่ 4
(ค 22101) การแปลงทางเรขาคณิต
แบบฝกพัฒนาการเรียนรูที่ 3
ระดับชั้น มัธยมศึกษาปที่ 2

การหมุน
: P ′Q ′R ′S ′ เปนภาพที่ไดจาการหมุน PQRS ทวนเข็มนาฬิกาดวยมุมที่มีขนาด 90 องศา

พิกัดของจุด P′ = (.....................)
พิกัดของจุด Q′ = (.....................)
พิกัดของจุด R′ = (.....................)
พิกัดของจุด S′ = (.....................)
รูปแบบการประเมิน ดี พอใช ควรปรับปรุง
ประเมินตนเอง
ประเมินผลจากครู
ประเมินผลจากผูปกครอง

ชือ่ .......................................................................................ชั้น.................เลขที่..............
16
รายวิชา คณิตศาสตร หนวยการเรียนรูที่ 4
(ค 22101) การแปลงทางเรขาคณิต
แบบทดสอบกอนเรียน-
ระดับชั้น มัธยมศึกษาปที่ 2
หลังเรียนที่ 3

การหมุน
1. ขอใดคือภาพทีเ่ กิดจากการหมุน รอบ จากรูปที่กําหนดให 90°
ทวนเข็มนาฬิกา

ก. ข.

ค. ง.
2. รูปสามเหลีย่ ม ABC จุด A มีพิกัดเปน (3,0) จุด B มีพิกัดเปน (5,1) และจุด C มีพิกัดเปน (2,3)
จงหาพิกัดของจุด C บนภาพจากการหมุนรูปสามเหลีย่ ม ABC โดยหมุนรอบจุดกําเนิดดวยมุม 180°
ก. (2,3) ข. (2,-3)
ค. (-2,3) ง. (-2,-3)
3. รูปสามเหลีย่ ม DEF จุด D มีพิกัดเปน (3,0) จุด E มีพิกัดเปน (5,1) และ จุด F มีพิกัดเปน (2,3)
จงหาพิกัดของจุด E บนภาพจากการหมุนรูปสามเหลีย่ ม DEF โดยหมุนรอบจุดกําเนิดดวย 180°
ก. (5,-1)) ข. (-5,-1)
ค. (5,1) ง. (-5,1)

17
4. ขอใดเปนการหมุน ∆ ABC โดยการหมุนเข็มนาฬิกา และมีจดุ P เปนจุดหมุน เปนมุม 90 องศา
ก. ข.

ค. ง.

5. ขอใดจัดเปนการหมุน
ก. เงาของตนไมในลําธาร
ข. เข็มนาฬิกาที่กําลังเดิน
ค. ชิงชาสวรรค
ง. รถไฟที่แลนตรงไป

ชือ่ .......................................................................................ชั้น.................เลขที่..............

18

You might also like