Professional Documents
Culture Documents
Mİ
LLÎ EĞİ
TİM BAKANLIĞI
MEGEP
(MESLEKİEĞİ
TİM VE ÖĞRETİ
M Sİ
STEMİ
NİN
GÜÇLENDİ
RİLMESİPROJESİ
)
Bİ
LİŞİ
M TEKNOLOJİ
LERİ
PORTLAR
ANKARA 2007
Milli Eğ ğı
itim Bakanlı tarafı
ndan geliş
tirilen modüller;
Talim ve Terbiye Kurulu Baş kanlığı nı
n 02.06.2006 tarih ve 269 sayı lıKararıile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğ itim Okul ve Kurumları nda kademeli olarak
yaygınlaştı
rılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programları nda
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandı rmaya yönelik geliş tirilmişöğretim
materyalleridir (Ders Notları
dır).
Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandı rmak ve bireysel öğ renmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazı ş
rlanmı, denenmek ve
geliş
tirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğ itim Okul ve Kurumları nda
uygulanmaya baş ş
lanmıtır.
Modüller teknolojik geliş melere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandı rmak koş ulu ile eğitim öğ retim sı rası
nda geliş tirilebilir ve yapı
lması
önerilen değiş
iklikler Bakanlı kta ilgili birime bildirilir.
Örgün ve yaygın eğitim kurumları , iş
letmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaş
abilirler.
Bası şmodüller, eğitim kurumları
lmı rencilere ücretsiz olarak dağı
nda öğ tı
lı
r.
Modüller hiçbir ş
ekilde ticari amaçla kullanı ı
lamaz ve ücret karş ğ
lıında
satı
lamaz.
İ
ÇİNDEKİ
LER
İÇİ NDEKİ LER
İÇİ NDEKİ LER.......................................................................................................................... i
Gİ RİŞ.......................................................................................................................................1
ÖĞRENME FAALİ YETİ –1 ....................................................................................................3
1. BİLGİ SAYAR PORTLARI ................................................................................................. 3
1.1. Giriş /Çı kı ş(I/O) Birimi ve Yapı sı ................................................................................3
1.2. Giriş /Çı kı ş(I/O) Portları nı n Özellikleri ........................................................................4
1.2.1. Paralel Port (DB25) ...............................................................................................4
1.2.2. Seri Port (RS232)...................................................................................................5
1.2.3. USB (Universal Serial Bus) Portu ......................................................................... 6
1.2.4. PS/2 Portu ..............................................................................................................7
1.2.5. Monitör VGA Portu ...............................................................................................8
1.2.6. Ethernet Portu RJ45...............................................................................................9
1.2.7. Modem Portu RJ-11...............................................................................................9
1.2.8. Firewire IEEE 1394 Port .....................................................................................10
1.2.9. Audio Portu.......................................................................................................... 11
1.2.10. S-Video Port ...................................................................................................... 12
1.2.11. DVI Monitör Portu ............................................................................................ 13
UYGULAMA FAALİ YETİ.............................................................................................. 15
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ....................................................................................16
ÖĞRENME FAALİ YETİ –2 .................................................................................................. 20
2.SERİVE PARALEL PORTLAR........................................................................................ 20
2.1. Seri ve Paralel Portları n Yapı sı ................................................................................... 20
2.1.1. Seri Portun Yapı sı ................................................................................................ 21
2.1.2. Seri Portun Özellikleri .........................................................................................22
2.2. Paralel Portun Yapı sı .................................................................................................. 23
2.2.1.Paralel Portun Özellikleri .....................................................................................24
2.3.Harici Seri ve Paralel Portun Montajı .......................................................................... 25
UYGULAMA FAALİ YETİ.............................................................................................. 28
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ....................................................................................29
ÖĞRENME FAALİ YETİ –3 .................................................................................................. 31
3.USB PORTU ....................................................................................................................... 31
3.1. Usb Portları n Yapı sı ....................................................................................................31
3.2. Usb Portları n Özellikleri .............................................................................................32
3.3. USB Portları n Montajı ................................................................................................ 32
UYGULAMA FAALİ YETİ.............................................................................................. 34
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ....................................................................................35
MODÜL DEĞERLENDİ RME .............................................................................................. 37
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 43
KAYNAKÇA .........................................................................................................................45
i
AÇIKLAMALAR
KOD 481BB0014
ALAN Bilişim Teknolojileri
DAL/MESLEK Alan Ortak
MODÜLÜN ADI Portlar
Bilgisayarlarda bulunan portlar ile ilgili bilgi veren ve bu
MODÜLÜN TANIMI
portlarıtanıtan bir öğrenim materyalidir.
SÜRE 40/16
ÖN KOŞUL Disk Sürücüleri modülünü almı şolmak.
Güvenli bir ş ekilde bilgisayar portları nıkullanmak, bu
YETERLİ
K
portlara bağlanabilecek cihazların montajınıyapabilmek.
Genel Amaç
Amaçlar
Ortam
EĞİ
TİM ÖĞRETİ M
Güncel iş letim sistemli bilgisayar laboratuvarı.
ORTAMLARI VE
Donanı m ve Yazı lı
m
DONANIMLARI
Yı ldı z ve Düz Tornavida
Modül içinde ve sonunda verilen öğ retici sorularla
edindiğiniz bilgileri pekiş tirecek, uygulama örneklerini ve
testleri gerekli süre içinde tamamlayarak etkili öğ renmeyi
ÖLÇME VE gerçekleş tireceksiniz. Sı rası yla araştırma yaparak, grup
DEĞERLENDİ
RME çalışmaları na katı larak ve en son aş amada alan
öğretmenlerine danı şarak ölçme ve değ erlendirme
uygulamaları nıgerçekleş tirin.
ii
Gİ
RİŞ
Gİ
RİŞ
Sevgili Öğ
renci,
Bilgisayarların günümüze kadar olan geliş imine baktı ğı mızda büyük bir yol kat
ettiğimizi görürüz. İlk olarak basit aritmetik iş lemler yapan bilgisayarlar ş u anda milyarlarca
bilgiyi bir saniye içerisinde iş leyebilmektedirler. İ şlenen bu bilgiler iletiş im ve çevre
birimleri üzerinden bilgisayarları n ekranları ndan veya yazı cılarından bizlere
gönderilmektedir. Bilgisayarlar sadece bu bilgileri bize göndermekle kalmayı p istenildiğ i
taktirde gerekli bağ lantıların yapı lmasıyla diğ er mikroiş lemci tabanlısistemlere de bu
bilgileri gönderebilmektedir. Buradaki mikroiş lemci tabanlısistemler bir bilgisayar
olabileceği gibi robot, dijital telefon santrali, dijital uydu alıcısı, cep telefonu, dijital fotoğ raf
makinesi veya kamera gibi donanı mlar olabilir. Nası l insanlar birbirleriyle konuş arak ve
iletişim kurarak birlik olup zor problemleri çözüyorsa bilgisayarlar da portlarıvası tası
yla
diğ er cihazlarla haberleş erek daha zor problemlerin ve karmaş ık iş lerin üstesinden
gelmektedir. Bilgisayarlarıdaha etkin bir ş ekilde kullanabilmeniz ve bilgisayar portları nı
tanı manız için bu modülde sizlere portlarla ilgili temel bilgiler verilecektir. Edindiğ iniz bu
bilgiler yardımı yla bazen ister istemez aklı nı za gelen “acaba takarsam bozulur mu?” diye
düş ünmeyecek, bilinçli hareket ederek bilgisayar portları nıkullanabileceksiniz.
1
2
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–1
1. Bİ
LGİ
SAYAR PORTLARI
80X86(286-386-486 vs) iş lemcili PC özellikleri VAR YOK
I/O Kartı
I/O Entegresi (Mikro kontrolör-Chipset)
Seri Port
Paralel Port
PS2 Klavye Portu
Seri Klavye Portu
USB Port
IEEE1394 Fire Wire Portu
Monitör Portu
Pentium iş lemcili PC özellikleri VAR YOK
I/O Kartı
I/O Entegresi (Mikro Kontrolör-Chipset)
Seri Port
Paralel Port
PS2 Klavye Portu
Seri Klavye Portu
USB Port
IEEE1394 Fire Wire Portu
Monitör Portu
1.1. Giriş
/Çı
kış(I/O) Birimi ve Yapı
sı
Şekil 1.1.1’ de Bilgisayarları
n Merkezi İşlem Biriminin Kontrol, Adres ve Veri yolları
üzerinden Bellek, Geniş leme Birimi ve Çevre Cihazlarıile iletiş im şemasıgösterilmiş tir.
Bilgisayarlarda bulunan I/O birimi yardı mıyla işlemci çevre birimleriyle iletiş im kurar.
Çevre birimi klavye, monitör, seri veya paralel port olabileceği gibi hard disk CDROM veya
DVDRAM vs. olabilir. Burada I/O birimi çevre birimleri ile iş lemci arası ndaki gelen ve
giden bilgi trafiğ ini kontrol etmektedir. Adres yolu üzerinden istenen donanı mı
n adresine
gidilerek gönderilmek veya alı nmak istenen veri data yolu üzerinden alınabilir. Kontrol yolu
bilgi trafiğinin kontrolü için kullanı lmaktadır. Örneğ in eğer bilginin iletiminde problem
çıkarsa kontrol yolu üzerinden bu bilginin sağlı klıbir ş ekilde iletilmediği sinyali
gönderilecektir.
3
Şekil 1.1.1: Bir bilgisayarda temel iş
lemci bus yapı
sı
1.2. Giriş
/Çı
kış(I/O) Portları
nın Özellikleri
Şu an günümüzde kullanı lan belli baş lıbilgisayar portları
nısı
ralarsak Tablo1.2.1’de
belirtildiği gibi sı ralanır. Yalnı z burada bilgisayar portları nı
n sadece Tablo1.2.1’ de
belirtilenlerden ibaret olmadı ğını düş ünmemeniz gerekir. Genelde port olarak
düş ünmediğ iniz fakat bilgisayar sürücüleri ile iletiş
im kurmaya yarayan IDE, EIDE ve SCSI
vs. gibi portlarda mevcuttur. Sizlere bu modülde tabloda belirtilen portlar hakkı nda genel
bilgiler verilecektir.
Paralel Port
Seri Port
USB Port
PS/2 Port
VGA Monitor Port
Ethernet Port
Modem RJ-11 Port
Firewire IEEE 1394 Port
Audio Portu
S-Video Port
DVI Monitor Port
Tablo 1.2.1: Belli baş
lıbilgisayar portları
Paralel porttaki paralelin anlamıaynıanda birden fazla bitin alı nıp gönderilmesi
olarak ifade edilebilir. Yani bir cihazda paralel port varsa bu port vası tasıyla 8 bitlik veri
aynıanda gönderilip alı nabilir. Şekil 1.2.1.1’ de PC bilgisayarlar için paralel port soketleri
erkek ve dişi olarak gösterilmiş tir.
Ödev 1:
Herhangi bir bilgisayar veya elektronik ürün satan mağ azaya giderek paralel port ile
ş
çalı an donanı mlarıaraş tırı
nız ve en az 3 tanesinin markası nıyazarak sı nıfa sununuz. (Not
paralel port desteği olan donanı mlar artı k fazla üretilmemektedir. Bu nedenle yalnı z belli
başlıyazıcılarda bu portla karşılaşabilirsiniz. )
Ödev 2:
Herhangi bir bilgisayar veya elektronik ürün satan mağ azaya giderek seri port ile
haberleş
ebileceğiniz cihazlarıaraş
tı
rı
nız ve en az 3 farklıcihaz yazarak sı
nıfa sununuz.
5
Şekil 1.2.2.1: PC’de seri port
Üniversal seri port olarak da bilinen bu port dijital cihazlara hı zlıbir şekilde veri
transfer etmek için tasarlanmı şbir protokol çerçevesinde, seri olarak bilgi transferi için
üretilmiş tir. Çoğu dijital kamera ve hafı za kartıokuyucularıbu port üzerinden bilgisayarlara
bağ lanmaktadı r. RS232 seri portlara göre hı zlıfakat Firewire portuna göre yavaşolan USB
portlarının 1.0, 2.0 gibi versiyonlarımevcuttur. RS232 portuna sadece 1 adet cihaz
takılabilirken USB portununa 127 farklıcihaz takı labilir. Bu iş
lem USB portuna USB Hub
(Çoklayı cı) takılarak yapı labilir. Şekil 1.2.3.1’ de bir USB Hub’ıve USB konektörleri
gösterilmektedir.
6
Ödev 3:
Herhangi bir bilgisayar veya elektronik ürün satan mağazaya giderek USB port ile
haberleş
ebileceğiniz cihazlarıaraş
tırı
nız ve en az 10 farklıcihaz yazarak sı
nı
fa sununuz.
Ödev 4:
Bilgisayarlarda PS/2 portu olmadan önce klavye ve fare giriş leri için hangi portlar
kullanı
lı
yordu araş tırı
nız ve bu portları
n resimlerinin çı
ktı
ları
nıalı
p sı
nıfa sununuz.
7
1.2.5. Monitör VGA Portu
PC bilgisayarlar için standart haline gelen VGA monitör portu vası tasıyla bilgisayarda
işlenen bilgilerin monitörlerde görüntülenmesi sağ lanmaktadır. Ekran kartıüzerinde veya
anakart üzerinde bulunan porta monitör bağ lanmaktadı r. Uygun monitör görüntüsü için
işletim sisteminde belirtilen ekran tazeleme oranı , çözünürlük ve renk derinliğine göre ekran
ayarlamalarıyapı lı
r. Yanlı şyapı lacak olan çözünürlük ve tazeleme frekansıayarlaması
monitörün görüntüsünü bozabilir.
8
1.2.6. Ethernet Portu RJ45
LAN (Local Area Network) lokal alan ş ebeke yapı sıXerox, DEC ve Intel firmaları nın
1976 yı lı
nda ortak yaptı ş
klarıçalıma sonucu bulunmuş tur. Ethernet bus veya yı ldı
z topoloji
olmak üzere kullanı labilen ve 10 Mbps bilgi transferini gerçekleştirebilen bir yapıya sahiptir.
Günümüzde 10/100 Mbps Base Ethernet ve Gigabit Ethernet gibi versiyonları
kullanı lmaktadı r. Artık anakart üretici firmaları10/100 Mbit veya Gigabit Ethernet port
modüllerini anakart üzerinde tümleş ik olarak üretmektedirler. IEEE 802.3 standartı nda
üretilen Ethernet CSMA/CD erişim metodunu kullanarak haberleş mesini
gerçekleş tirmektedir. RJ45 konektörü vası tasıyla bağlantısıyapılan bu port ve kablosu Şekil
1.2.6.1’ de gösterilmektedir.
Ödev 6:
Modemler aracı ğı
lı yla uzaktaki bir bilgisayarla PSTN Telefon hattıüzerinden bağ lantı
kurmamı zısağ layan bu portun yapısıve konektörü Şekil 1.2.7.1’ de gösterilmiş tir. Bu port
genellikle internete bağlanmak için kullanı lmaktadı r. Bu port ADSL ve normal V.92
modemlerde bulunmaktadı r. Bu portlara normal ev veya iş yeri telefonlarıparalel olarak
bağlanabilir. Yalnız ADSL desteğ i olan hatlarda splitter üzerinden bu bağlantının yapı lması
gereklidir.
9
Ödev 7:
USB portlara göre daha hı zlıolan Firewire portu genellikle dijital kameralarda
kullanılmaktadı r. Dijital kameralarda bulunan bu port vası tasıyla görüntü aktarı mınıvideo
yakalama kartıolmadan gerçekleş tirmek mümkündür. Ayrı ca bu port bazıhafı za kart
okuyucuları nda bulunabilmektedir. İ lk olarak Apple bilgisayarlar için üretilmişolan bu port
PC bilgisayarlarda da yaygı n olarak kullanı lmaya baş lamı ştır. Diğer bir adıyla Ay-link
olarak bilinen bu port dizüstü bilgisayarları n hepsinde standart haline gelmiş tir. Büyük ve
küçük olmak üzere iki farklıkonektör yapı sına sahip olan bu portun büyük olan versiyonu
Şekil 1.2.7.1’ de gösterilmiştir.
Ödev 8:
Büyük ve küçük olmak üzere iki farklıboyutu olan firewire portunun büyük ve küçük
ı
konektörlerini karşlaş
tı
rı
nız. Belirlediğ
iniz yapı
sal farklı
lı
klarısınıfa sununuz.
10
Şekil 1.2.8.1: PC’de firewire portu
Ses (Audio) portları na hoparlör (speaker), mikrofon, veya harici bir cihaz bağ layarak
bilgisayardan ses çı şve girişiş
kı tirilmektedir. Şekil 1.2.8.1’de gösterilen
lemleri gerçekleş
yeş il renkli port hoparlör çıkışıiçin, kırmızımikrofon girişi için, mavi ise harici cihaz veya
üç boyutlu (surround) ses sistemleri için ilave hoparlör bağlantısında kullanı lı
r. Ayrıca dijital
olarak ses çı kışıalmak içinde ilgili ayarlamalar yapı
larak bu port kullanılabilir.
Ödev 9:
11
Şekil 1.2.9.1: PC’de Audio Portu
Ödev 10:
12
Şekil 1.2.10.1: PC’de s-video portu
Yüksek kaliteli UXGA ve HDTV gibi yayı nlar için 160 MHz tazeleme frekasıdesteğ i
olan DVI portu hem analog hem dijital monitörlerin kullanı labilmesi için analog sinyallerin
dijital sinyalleri dönüş türüldüğü bir porttur. Plazma ve LCD televizyonlarda bulunan bu port
ile bilgisayarları n bu ekranlara bağlanmasımümkündür. Yüksek kaliteli bir bilgisayar
görüntüsünde saniyede 30 adet gönderilen resim bilgisinin bir tek resminde 2 MB bilgi
bulunmaktadı r. DVI portu vası tası
yla bu yüksek yoğ unluklu bilgi verici tarafında sıkıştı
rılıp
alıcıda tekrar açı larak çözümlenmekte ve yüksek kaliteli görüntü akı şının gerçekleş mesi bu
port üzerinden sağ lanmaktadı r. Şekil 1.2.11.1’ de Ekran kartıüzerinde bulunan DVI portu ve
konektörü gösterilmektedir.
13
Şekil 1.2.11.1: PC’de DVI Portu
Resim 1: Kablolar
14
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİ
YETİ
İ
şlem Basamakları Öneriler
1) Evinizde veya okulunuzda bulunan bir Elektrik bağ lantı
sının olmadı ğından
bilgisayarın bütün kablo bağ lantı ları
nı emin olunuz. Kablolarıçıkarırken vidalı
çıkarınız. Bütün kablo bağlantı
larıçı ktıktan olup olmadığınıkontrol ediniz.
sonra aşağ ıdaki aş
amalarıgerçekleştirin
2) PS/2 portları
na klavye ve fareyi takı
nız. Fare ve kalvye portunu karıştı
rmayı nız.
Konektörleri porta takarken pinlerini
bükmemeye özen gösteriniz.
3) Monitör portuna monitör ara kablosunu Eğer port girmiyorsa sakın zorlamayı n
takı
nız. ters takmaya çalış
ıyor olabilirsiniz.
Sakince tekrar kontrol ederek takı n.
Daha sonra konektörün yanları nda
bulunan vidalarıporta sıkıştırınız.
7) Çalı ş
mayan bir donanı mı
n olup Çalış mayan bir donanı m varsa işlem
ğ
olmadıınıkontrol ediniz. basamakları nıbaş tan tekrar ediniz.
Takı ldığı
nız bir konuda bilgi sayfaları
nı
tekrar okuyunuz.
Öğ
retmenlerinizin ayrı
ca vereceğ
i önerileri Uygulama Faaliyeti Tablosuna not ediniz.
15
ÖLÇME
ÖLÇME VE
VE DEĞ
DEĞERLENDİ
RME
ERLENDİ
RME
Bu kısı
mda birinci öğrenme faaliyetinde verilen bilgilerle ilgili, düş ünce gücünüzü
ölçecek sorular sorulacaktı r. Bazısoruları n cevapları nıhemen bulabilir bazı ları
nı
cevaplamanız ise vakit alabilir. Bu bilinçle hareket ederek sorularıcevaplayı
nız.
ÖLÇME SORULARI 1
Aş
ağı
da verilen sorular için uygun cevap seçeneği iş
aretleyiniz.
2. Yandaki ş
ekilde verilen konektör hangi port içindir?
A) PS2
B) Monitör
C) Paralel
D) DVI
A) B)
C) D)
16
4. ş
Paralel Port ve Seri Port ile ilgili verilen bilgilerin hangisi yanlıtı
r?
A) Paralel Portta aynıanda birden fazla bit verisi gönderilebilir.
B) Seri Portta veriler birbirinin ardısı ra iletilir.
C) Paralel portta yazı cıbağ lanabilir.
D) Seri port paralel porttan her zaman yavaş tır.
17
7. Yukarı
da verilen rakamlarıişaret eden portları
n sı
rasıhangi şı
kta doğru verilmiş
tir?
A) 1:Audio 2: Paralel 3:Monitör 4:USB
B) 1:Mikrofon 2: Paralel 3:Monitör 4:Firewire
C) 1:Audio 2: Paralel 3:Comm 4:USB
D) 1:Mikrofon 2: Paralel 3:Comm 4:Firewire
1.
8. Yandaki ş
ekilde verilen port ile ilgili söylenenlerden hangisi
ş
yanlıtı
r?
A) ı
Işk ile iletim sağlanı
r.
B) Gigabit ve 100 Mbit versiyonları mevcuttur.
C) RJ45 konektörü ile ilgili portuna bağlanı
r.
D) LAN sistemlerinde haberleş mede kullanılır.
2.
9. Plazma TV’lerde de bulunan ve yüksek kalitede resim bilgisinin iş
lenmesini
ağı
sağlayan port aş dakilerden hangisidir?
A) VGA
B) S-Video
C) Video
D) DVI
18
Resim2
B-DEĞERLENDİ
RME 1
19
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
-2
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–2
AMAÇ
Bu öğrenme faaliyetinde girişçışportları
kı ndan seri ve paralel portu daha ayrı
ntı
lı
inceleyeceğ
iz.
ARAŞTIRMA
Bilgisayarları
n birbirleriyle ya da çevre donanı mlarıyla haberleşmesinde seri ve
paralel portun ne kadar sıklıkla kullanı ğı
ldı nıaraş tırın. Bu portların yerine başka portları
n
kullanılıp kullanı ğ
lmadıınıöğrenin. Edindiğiniz bilgileri sı
nı ı
fla paylaşn.
20
Anakartların bazıları
nda seri ve paralel port konektörleri ayrıca verilmektedir. Bu
durumda anakartı n beraberinde verilen uzatma kablolarıile portun kasaya kullanı cı
tarafı
ndan monte edilmesi gerekmektedir. Genellikle AT yapı daki anakartlarda karşı
laşılan
bu durumda kabloları n anakart montaj kitapçı ğı
na bakı larak ilgili pinlere takı
lmasından
sonra kasaya vidalanmasıgerekir.
Seri Portta bilgi transferi giden bilgi için tek hat aynışekilde gelen bilgi için de tek hat
üzerinden yapı lmaktadı r. Bu nedenle seri port çift yönlü [full dubleks] çalı ş abilen
(bidirectional) bir porttur. Seri haberleş mede bilgi paketleri baş langıç ve bitişbitleriyle
işaretlenerek birbirinin ardısı ra gelen sinyallerle gönderilir.
PC bilgisayarlarda seri port haberleş mesi RS232 standardı nda yapı lmaktadır. RS232
standardı nı n sinyal seviyeleri TTL seviyesinden yüksektir. RS 232 sinyallerini TTL
seviyesine dönüş türmek için bilgisayar anakartlarıiçerisinde seviye uygunlaş tı
rıcıentegreler
kullanı lmaktadı r. Ayrıca UART adıverilen arabirim sayesinde seri gelen bilgiler paralel hale
getirilip bilgisayar anakartıiçerisinde iş lenebilir hale gelir. Yine aynış ekilde bilgisayardan
gönderilmek istenen paralel bilgi UART vası tasıyla seri hale dönüştürülür.
21
2.1.2. Seri Portun Özellikleri
Seri portta bilgi gönderme iş lemi şuş ekilde ifade edilebilir. 8 tane öğrencinin tek sı ra
halinde dizildiğini ve bu öğ renci grubunun baş ı
nda ve sonunda birer rehber öğ retmenin
olduğunu kabul edelim. Bu grubun gezi için bir yere gittiğ ini ve güvenlik önlemenin alı ndığı
bu yerden turnikeden geçerek teker teker içeri girdiklerini düş ünelim. Bu grubu izleyen
güvenlik görevlisinin ilk öğ retmenin giriş iyle grubun geldiğini, son öğ retmenin içeriye
girmesiyle de grubun tamamen içeride olduğunu gözlemleyeceğ ini çok rahat diyebiliriz. İ
şte
seri port haberleşmesi teker teker 1 ve 0 (var/yok) bilgilerinin iletilmesiyle gerçekleşir.
İki cihaz seri haberleş me portu üzerinden haberleş tirilmek isteniyorsa birinin bilgi
gönderen ucu diğerinin bilgi alan ucuna çapraz ş ekilde bağlanmalıve ş ase (GND) uçları
birleştirilmelidir. Ayrı
ca iki cihazı
n seri port hızının belirlendiğ i boudrate’ inin aynıolması
gerekmektedir. Aksi taktirde alı nan verilerde hata meydana gelecektir. Şekil 2.1.2.1’ de seri
port kablosu gösterilmektedir.
22
Kabloları ı
n taş ğ
dıısinyaller aş
ağı
da gösterilmiş
tir:
1. Taş ıyı
cıTespit [Carrier Detect] – Modemin çalı şan bir telefon hattı
na takı lı
p
takılmadığınıtespit etmek için kullanı
lı
r.
2. RX Bilgi Alma [Receive Data] – Gönderilen bilgi sinyallerini almak için
kullanılı
r.
3. TX Bilgi Gönderme[Transmit Data] -Bilgi Sinyali göndermek için kullanılır.
4. Bilgi Terminali Hazı r [Data Terminal Ready] – Karş
ıtarafla anlaş
mak için
hazır olunduğ
unu belirtmek için kullanı
lı
r.
5. GND Şase-Toprak [Ground] - Toprak
6. Bilgi Gönderme Hazı r [Data Set Ready] –Karş ıtarafın anlaşmak için hazı r
olduğunu belirtmek için kullanır.
7. Gönderme İ steği [Request To Send] – Karş ıtarafa bilgi gönderilebilirliğin
uygunluğ unu sormak için kullanılı
r.
8. Gönderme İ steğ
i Tamam [Clear To Send] – Karş ıtarafın bilgi göndermenin
uygun olduğunu belirtmek için kullanılı
r.
9. Zil İşaretçisi [Ring Indicator] – Telefonla modem arandı ğında çağrısinyali bu
hat üzerinden gönderilir.
Seri Portlar PC BIOS yazı m üzerinden 2E8h, 2F8h, 3E8h, 3F8h donanı
lı m baş
langı
ç
adreslerinden herhangi ikisine Comm1 veya Comm2 olarak ayarlanabilmektedir.
23
2.2.1.Paralel Portun Özellikleri
SPP, EPP ve ECP olarak 3 farklımodu bulunan 25 pinlik paralel port bidirectional bir
porttur. Tablo2.2.2.1’ de gösterilen EPP modundaki sinyal tablosuna göre 2–9 arasıpinler
tek yönlü (half dubleks) veri aktarımıiçin kullanılmaktadır. Yalnız 18–25 arasıpinler ş ase
için ayrılmışolmakla beraber istenirse çift yönlü (full dubleks) haberleşme için data hattı
olarak da kullanı labilir. EPP ve ECP’ nin IEEE tarafı
ndan standart olarak kabul edilmesine
rağ men bilgisayarlar SPP modunda desteklemektedir. Şekil 2.2.2.1’ de paralel port ve sinyal
kabloları gösterilmiş tir.
Paralel portun SPP, ECP, EPP gibi modlarımevcuttur. Bu modlar PC’ lerin BIOS
yazı
lımıüzerinden değiş tirilebilmektedir. Ayrı
ca veri hattıbaş
langı
ç adreslerinin 287h veya
387h olarak yapılmasıBIOS üzerinden mümkündür.
SPP( Standart Paralel Port) modu tekyönlü (unidirection) olarak çalışan bir moddur.
Bu mod aynıanda bir yönden bilgi alı şveriş ş
ini (half dubleks) sağlayarak çalıır. Yani aynı
anda hem bilgi alma hem bilgi gönderme işlemi gerçekleştirilemez.
EPP (Enhanced Parallel Port) modu saniyede 500 Kbyte ile 2 Mbyte veri aktarı mına
izin verebilmektedir. Bu mod genellikle depolama aygı tlarıiçin kullanı
lmaktadı
r. Bu nedenle
herhangi bir depolama (back up) aygı tıparalel porta bağlanacaksa bilgisayarla olan mod
uyuş umuna dikkat edilmesi gerekmektedir. Tablo2.2.2.1’ de EPP modundaki pin sinyal
bilgileri gösterilmektedir
24
Tablo2.2.2.1: EPP Sinyalleri
EPP
Pin EPP Sinyali Pin EPP Sinyali Pin EPP Sinyali
1 Yazma 10 Kesme 19 Şase
2 DATA 0 11 Bekleme 20 Şase
3 DATA 1 12 Yedek 21 Şase
4 DATA 2 13 Yedek 22 Şase
5 DATA 3 14 Data Tutma 23 Şase
6 DATA 4 15 Strobe* 24 Şase
7 DATA 5 16 Yedek 25 Şase
8 DATA 6 17 Reset
9 DATA 7 18 Adres Strobe
ECP (Extended Capabilities Port) modu ECP’ nin hemen ardı ndan yazı cı
ları
hı
zlandı ş
rmak için tasarlanmıtı
r. Tablo2.2.2.2’de ECP sinyal bilgileri gösterilmektedir.
Şekil 2.3.1’ de sadece seri port için harici bağlantı ya örnek verilmiş tir. Bilgisayar
anakartlarında harici paralel port bağ lantı
sıyla sı
k karş ı ı
laşlmaması na rağmen karş ılaşıldığı
durumda aynıyukarı da ifade edilen montaj kuralları na uyarak iş lemin gerçekleş tirilmesi
gerekmektedir. Şekil 2.3.1’ de ayrı ca belirtilmişolan IRDA portu dikkatinizi çekebilir.
Harici olarak hemen hemen tüm anakartlarda olan bu port kı zıl ötesi iletiş
im kurmamı zı
sağ layan bir seri porttur. Bu portun kullanılabilmesi için kı
zıl ötesi harici donanı mını n alınıp
bilgisayara bağ lanmasıgerekir.
Şekil 2.3.2’de aşama aş ama kasaya konektör kı smımonte edilmiş9 pinlik harici seri
port bağlantısıgösterilmiş tir. 4. aşamada ayrı ca istenildiği taktirde 25 pinlik harici seri
portun 9 pinlik seri port yerine takılabilirliği gösterilmiştir.
Ödev 11:
İ
nternet üzerindeki arama motorları
nıkullanarak arama motoruna paralel ve seri port
yazıp sadece resim olarak arattı ğ
rdıı nı
zda çıkan resimleri inceleyiniz. Farklıolduğuna
inandığ
ınız resimleri sı
nı ı
fla paylaşnı
z.
26
Şekil 2.3.2: Seri port bağlantıaş
amaları
Resim 2
27
UYGULAMA FAALİ
YETİ
UYGULAMA FAALİ
YETİ
Öğ
retmenlerinizin ayrı
ca vereceğ
i önerileri Uygulama Faaliyeti Tablosuna not ediniz.
28
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Bu kısı
mda birinci öğrenme faaliyetinde verilen bilgilerle ilgili, düş ünce gücünüzü
ölçecek sorular sorulacaktı r. Bazısoruları n cevapları nıhemen bulabilir bazı ları
nı
cevaplamanız ise vakit alabilir. Bu bilinçle hareket ederek sorularıcevaplayı
nız.
A-ÖLÇME SORULARI 2
Aş
ağı
da verilen sorular için uygun cevap seçeneğ
i iş
aretleyiniz.
2. ş
Seri Port ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıtı
r?
A) Boudrate kavramıkullanı lacak olan comm port numarası nıbelirler
B) Küçük konektörü 9 pinlidir.
C) Büyük konektörü 25 pinlidir.
D) Paralel porta nazaran bilgiler birbirinin ardısı ra iletilir.
4. ş
RS232 ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıtır?
A) PC bilgisayarlarda seri port haberleş me standardı dı
r.
B) Sinyal genlikleri TTL seviyesindedir
C) Bir standarttı r.
D) Lojik 1 sinyal seviyesi -3V -25V arası ndadı
r.
5. İ n basit bir ş
ki cihazı ekilde haberleş ebilmesi için aşağı
da verilen ş
artlardan hangisi
uygun değildir?
A) RX-TX ve GND uçlarıkullanı lmalı dır.
B) Birinin RX ucu diğ erinin TX ucuna bağ lanmalıdı
r.
C) GND uçlarıortak bağ lanmalı
dı r.
D) 9 Pinin hepsinin bağlanmasıgereklidir.
29
7. 287h veya 387h adresleri neyi ifade etmektedir?
A) Paralel port veri başlangıç adreslerini
B) Seri port veri başlangıç adresini
C) Paralel port standart numarası nı
D) Sseri port standart numarası nı
8. AT kasalar için üretilen anakartlarla ilgili olarak verilen bilgilerden hangisi kesinlikle
ş
yanlıtı
r?
A) Seri port harici olarak bulunabilir.
B) Paralel port anakartı n üzerine lehimlenmiş tir.
C) Paralel port için anakart üzerinde bağ lantınoktasımevcuttur.
D) Seri port için anakart üzerinde bağ lantınoktasımevcut değ ildir.
9. ş
Paralel ve Seri Port konektörleri için verilenlerden hangisi yanlıtı
r?
A) 25 Pinlik seri konektör fazla kullanı lmamaktadı r.
B) Küçük seri port konektörü monitör konektörü ile aynıebattadı r yalnı
z pin sayı
ları
farklıdır.
C) Paralel port konektörünün PC de bulunan kı smıdiş idir.
D) Büyük seri port diş i konektörü Paralel port konektörüne uyar.
10. Aş ı
ağda verilen ş
ıklarda hangisinde en az bilgi iletimi olmuş
tur?
A) 8 Darbe boyunca 8 bitlik seri port bilgisi
B) 8 Darbe boyunca 8 bitlik paralel port bilgisi
C) 1 Darbe boyunca 8 bitlik seri port bilgisi
D) 1 Darbe boyunca 8 bitlik paralel port bilgisi
B-DEĞERLENDİ
RME 2
30
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–3
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–3
AMAÇ
ARAŞTIRMA
USB portları yla ilgili araştı
rma yaparak bu portu kullanan donanı m çeşitlerini
inceleyiniz. Bu portun kullanı ğ
ldı ıve kullanı lmadığıdonanı mlarınot ediniz. USB portunu
kullanmayan bir donanı mla karş ılaşırsanız baş ka bir markanı n veya modelin USB desteğ i
olup olmadı ğınısorunuz. Edindiğ iniz bilgileri sını ı
fla paylaşn.
3.USB PORTU
3.1. Usb Portları
n Yapı
sı
USB portlarıseri ş ekilde hı
zlıbilgi transferi için geliş tirilmişportlardı r. Bilgi iletimi
seri olarak 2 kablo üzerinden yapı lmaktadı r. Ayrı
ca diğ er beseleme için +5 V ve ş ase için 2
kablo daha bulunmaktadı r. Toplam 4 kablo içeren USB portundan maksimum 500 mA akı m
çekilebilir. Bu özelliği sayesinde bu porta bağ lanacak çoğu donanı m ayrı ca enerji
gereksinimi duymadan çalı şabilir. Paralel porttan 24 mA akı m çekilebileceğ i
düş ünüldüğünde USB portu bu özelliğ i ile büyük avantaj sağ lamaktadı r. Şekil 3.1.1’ de USB
port kablolarıgösterilmiş tir.
31
Şekil 3.1.2: USB Portu ve konektörleri
a) Kesme Modu: USB fare veya klavye gibi fazla bilgi göndermeyen donanı
mlar bu modu
kullanmaktadı
r.
b) Hacim Modu: Yazı cıgibi paket olarak bilgi transferi yapan cihazlar bu modu
kullanmaktadı
r. Paketlerin transferlerinden sonra doğ
rulama yapı
lmaktadı
r.
33
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
İ
şlem Basamakları Öneriler
1)Bir bilgisayar kasasının portlarına bakarak Kasanı zı
n arka tarafı nda anakarta dahili
USB portun yerini belirleyiniz. ön tarafı
nda ise harici USB bağ lantıları
bulunmaktadı r.
2)Kasaya bağ lıolan kablolarısökün ve Bu iş lemleri öğ retmeninizin
bilgisayar kasasının kapağınıaçı n. gözetiminde gerçekleş tirin.
Öğ
retmenlerinizin ayrı
ca vereceğ
i önerileri Uygulama Faaliyeti Tablosuna not ediniz.
34
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ
RME
Bu kısı
mda üçüncü öğrenme faaliyetinde verilen bilgilerle ilgili, düş ünce gücünüzü
ölçecek sorular sorulacaktı r. Bazısoruları n cevapları nıhemen bulabilir bazı ları
nı
cevaplamanız ise vakit alabilir. Bu bilinçle hareket ederek sorularıcevaplayı
nız.
A-ÖLÇME SORULARI 3
Aş ı
ağda verilen sorular için uygun cevap seçeneğ i iş
aretleyiniz.
1. USB kablosunda kablo sayı sıaşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğ
ru verilmiş
tir?
A) 4
B) 3
C) 2
D) 1
2. ş
USB portu ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıtı
r?
A) USB2 versiyonunda saniyede 300Mbit veri aktarı labilir
B) USB1.1 versiyonu mevcuttur.
C) Sadece 1 tane konektörü bulunmaktadı r.
D) 3 farklımodda veri iletiş imi gerçekleştirilir.
4. ş
USB fare hangi modda çalıı
r?
A) Asenkron Modu
B) Kesme Modu
C) Hacim Modu
D) Uyku Modu
5. Aş ı
ağdaki donanımlardan hangisi USB bağ
lantı
sı ş
yla çalıı
r?
A) Ekran Kartı
B) Monitör
C) Dijital Kamera
D) SCSI kartı
35
7. USB portuyla ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
A) 1A akım çekilebilir.
B) Firewire portundan hı zlı
dı r.
C) USB hub ile portu ile USB port sayı sıarttı
rı
lır.
D) 128 adet cihaz bağlanabilir.
B-DEĞERLENDİ
RME 3
Cevaplarını zımodül sonunda verilen cevap anahtarıile karş ılaştı
rını z. Unutmayı n
kendinizi deniyorsunuz. Eğer eksikliğini hissettiğiniz bir konu ile karş ılaşırsanı
z bilgi
sayfaları
na tekrar dönebilirsiniz. Araş tı
rma yaparak, uygulama faaliyetlerini tekrar
gerçekleştirerek eksiklerinizi giderebilirsiniz. Ayrı
ca konu ilginizi çektiyse daha fazla bilgi
edinmek için araş tırma yapmanı z önerilir.
36
MODÜL DEĞERLENDİ
RME
MODÜL DEĞERLENDİ
RME
YETERLİ
K ÖLÇME
Bu kısı
mda modül içerisindeki öğ renme faaliyetlerinde öğ rendiğ iniz bilgilerle ilgili,
düşünce gücünüzü ölçecek sorular sorulacaktı r. Bazısoruları n cevaplarınıhemen bulabilir
bazılarınıcevaplamanı
z ise vakit alabilir. Bu bilinçle hareket ederek sorularıcevaplayı nı z
A-ÖLÇME SORULARI 4
Aş
ağı
da verilen sorular için uygun cevap seçeneğ
i iş
aretleyiniz.
1. Plazma TV’lerde de bulunan ve yüksek kalitede resim bilgisinin iş
lenmesini
ağı
sağlayan port aş dakilerden hangisidir?
A) VGA
B) S-Video
C) Video
D) DVI
3. İ n basit bir ş
ki cihazı ekilde haberleş ebilmesi için aşağ ıda verilen ş
artlardan hangisi
uygun değildir?
A) RX-TX ve GND uçlarıkullanı lmalı dır.
B) Birinin RX ucu diğ erinin TX ucuna bağlanmalı dır.
C) GND uçlarıortak bağ lanmalıdı r.
D) 9 Pinin hepsinin bağ lanmasıgereklidir.
5. ş
USB fare hangi modda çalıı
r?
A) Asenkron Modu
B) Kesme Modu
C) Hacim Modu
D) Uyku Modu
37
6. ş
Paralel Port ve Seri Port ile ilgili verilen bilgilerin hangisi yanlıtı
r?
A) Paralel Portta aynıanda birden fazla bit verisi gönderilebilir.
B) Seri Portta veriler birbirinin ardısı ra iletilir.
C) Paralel portta yazı cıbağ lanabilir.
D) Seri port paralel porttan her zaman yavaş tır.
A) 125
B) 250
C) 375
D) 500
38
13. RS232 ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlış tı
r?
A) PC bilgisayarlarda seri port haberleş me standardı dı
r.
B) Sinyal genlikleri TTL seviyesindedir
C) Bir standarttır.
D) Lojik 1 sinyal seviyesi -3V -25V arası ndadı r.
14. AT kasalar için üretilen anakartlarla ilgili olarak verilen bilgilerden hangisi kesinlikle
ş
yanlıtır?
A) Seri port harici olarak bulunabilir.
B) Paralel port anakartı n üzerine lehimlenmiş tir.
C) Paralel port için anakart üzerinde bağ lantınoktasımevcuttur.
D) Seri port için anakart üzerinde bağlantınoktasımevcut değildir.
15. Yukarı
da verilen rakamlarıiş
aret eden portları
n sı hangi ş
rası ıkta doğru verilmiş
tir?
A) 1:Audio 2: Paralel 3:Monitör 4:USB
B) 1:Mikrofon 2: Paralel 3:Monitör 4:Firewire
C) 1:Audio 2: Paralel 3:Comm 4:USB
D) 1:Mikrofon 2: Paralel 3:Comm 4:Firewire
39
B-PERFORMANS TESTLERİ
PERFORMANS TESTİ1
Modülün Adı
: Bilgisayar Portları Modül
Konu: Bilgisayar Portları Eğitimini
Süre: 15 dk Alanı n: Adı
ve Soyadı
AÇIKLAMA: Bilgisayar teknik servisinde çalı şı
yorsunuz. Bir müş teriniz
bilgisayarının yerini değiş tirmek istediğini bu nedenle bilgisayar kablolarınıçıkarı lması
ve tekrar takılmasıiçin servise ihtiyaç duyduğ unu belirtiyor. Bu durumu bir bilgisayar
baş ına geçerek gerçekleş tirin.
Aş ağıda listelenen davranı şların her birinde öğrencide gözleyemediyseniz (0), zayı f
nitelikte gözlediniz ise (1), orta düzeyde gözledi iseniz (2) ve iyi nitelikte gözlediniz ise
(3) rakamı nın altındaki ilgili kutucuğ a X iş areti koyunuz.
GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR DEĞER ÖLÇEĞİ
Çarpan 0 1 2 3
1 Bilgisayar kapatı
ldımı
? X2
2 Klavye PS/2 portundan çı
karı
ldımı
? X2
3 Fare PS/2 portundan çı
karı
ldımı
? X2
Monitör kablosu monitör portundan çı
karı
ldı
4 X2
mı
?
5 Hoparlör kabloları
audio portundan çı
karı
ldımı
? X2
6 Modem veya Ethernet kablosu çı
karı
ldımı
? X3
7 USB port kablosu çı
karı
ldımı
? X3
8 Seri/Paralel Porta takı
lıkablolar çı
karı
ldımı
? X3
40
PERFORMANS TESTİ2
Modülün Adı
: Bilgisayar Portları Modül Eğitimini
Konu: Seri ve Paralel Port Alanı
n:
Süre: 20 dk Adıve Soyadı
41
PERFORMANS TESTİ3
Modülün Adı
: Bilgisayar Portları Modül
Konu: USB Port Eğ itimini
Süre: 20 dk Alanı n:
Adıve
Soyadı
AÇIKLAMA: Bir bilgisayara yeni kasa takı lacak. Yalnı
z bu kasanın ön tarafı
nda
bulunan harici USB portunun anakarta bağ lanmasıgerekiyor. Bu iş lemi uygun bir
bilgisayarda gerçekleş tiriniz.
Aş ağıda listelenen davranı şları
n her birinde öğrencide gözleyemedi iseniz (0), zayı f
nitelikte gözlediniz ise (1), orta düzeyde gözledi iseniz (2) ve iyi nitelikte gözlediniz ise
(3) rakamı nın altındaki ilgili kutucuğ a X iş
areti koyunuz.
DEĞER ÖLÇEĞİ
GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR
Çarpan 0 1 2 3
1 Bilgisayar kapatı
ldımı
? X2
2 Mevcut USB portlarıkontrol edildi mi? X2
3 Bilgisayara bağlıolan kablolar çı
karı
ldımı
? X3
4 n kasasıuygun bir ş
Bilgisayarı ekilde açı
ldımı
? X3
5 Harici USB port bağlantınoktasıbulundu mu? X5
6 USB port kablosu kontrol edildi mi? X5
Harici USB port kablosu uygun ş
ekilde yerine
7 X5
takı
ldımı ?
8 Harici USB port kasaya vidalandımı
? X3
DEĞERLENDİ
RME
42
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
Hangi ölçme testinin yanıtlarınıkontrol etmek istiyorsanı
z cevap anahtarınumarası
na
bakarak yanı
tları
nı
zıkarş ılaştı
rı
nı z.
ÖĞRENME FAALİ
YET 1 CEVAP ANAHTARI
1 C
2 B
3 B
4 D
5 D
6 A
7 C
8 A
9 D
10 B
ÖĞRENME FAALİ
YET 2 CEVAP ANAHTARI
1 D
2 A
3 C
4 B
5 D
6 C
7 A
8 B
9 D
10 C
ÖĞRENME FAALİ
YET 3 CEVAP ANAHTARI
1 A
2 C
3 A
4 B
5 C
6 D
7 C
8 D
9 D
10 B
43
MODÜL DEĞERLENDİ
RMENİ
N CEVAP ANAHTARI
1 D
2 B
3 D
4 A
5 D
6 D
7 D
8 C
9 D
10 C
11 A
12 C
13 B
14 D
15 C
44
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
WHITE Ron ; How Computer Works 6th Edition, Indiana Polis, 2002
AYDIN Serkan; Bilgisyara GirişDersi Ders Notları
AYDIN Serkan; Mikroiş
lemciler Dersi Ders Notları
http://www.tigerdirect.com/
http://www.howstuffworks.com/
45