MENANGANI

STRES
Mesej Utama
• Stres adalah sebahagian daripada kehidupan
kita sehari-hari.

• Stres boleh mempengaruhi kita melalui

pelbagai cara.

• Kemarahan adalah satu masalah utama

emosi akibat daripada stres.
MENANGANI
STRES
Mesej Utama
• Kemarahan boleh mempengaruhi
kehidupan kanak-kanak.

• Salah satu cara untuk mengurangkan stres

adalah dengan mengendalikan kemarahan
secara berkesan.

• Orang dewasa boleh membantu kanak-

kanak supaya menjadi lebih tabah terhadap
perasaan marah.
MESEJ UTAMA
& SOKONGAN
STRES -
SEBAHAGIAN DARIPADA KEHIDUPAN
KITA SEHARI-HARI

 Stres adalah tindak balas fizikal, emosi

dan mental kepada perubahan / cabaran.

 Terdapat banyak punca stres.

STRES –
BOLEH MEMPENGARUHI KITA
MELALUI PELBAGAI CARA
 Reaksi terhadap stres berbeza.

 Stres boleh memberi kesan positif /

negatif kepada individu.

 Akibat stres berbeza dari segi penonjolan

& tahap keseriusan.

 Stres boleh dikendalikan.

KEMARAHAN -
ADALAH SATU MASALAH EMOSI
UTAMA AKIBAT DARIPADA STRES

 Kemarahan adalah perasaan semulajadi

setiap individu.

 Kemarahan boleh ditunjukkan dengan

pelbagai cara.

 Kemarahan yang tidak terkawal akan

memudaratkan diri & orang lain.
KEMARAHAN
BOLEH MEMPENGARUHI KEHIDUPAN
KANAK-KANAK
 Kemarahan orang dewasa sering
menjadikan kanak-kanak sebagai mangsa.

 Kanak-kanak boleh mengalami kemarahan.

SALAH SATU CARA MENANGANI
STRES :
MENGENDALIKAN KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
 Kita harus mengenalpasti perasaan marah
dan belajar cara berkesan untuk mengawal
dan menangani kemarahan.

 Kanak-kanak boleh belajar cara-cara

mengurangkan kemarahan.
ORANG DEWASA -
BOLEH MEMBANTU KANAK-KANAK
MENJADI TABAH MENGATASI
PERASAAN MARAH

 Orang dewasa perlu mengenalpasti bila

kanak-kanak marah.

 Sokongan daripada orang dewasa adalah

perlu agar kanak-kanak dapat menangani
kemarahan dengan lebih berkesan.
STRES –
ADALAH SEBAHAGIAN DARIPADA
KEHIDUPAN KITA SEHARI-HARI

 Stres adalah tindakbalas fizikal, emosi dan

mental terhadap perubahan
• Boleh dialami samada di rumah, sekolah,
tempat kerja mahupun semasa bersukan
dan beriadah.
• Boleh juga menjadi faktor motivasi.
• Setiap individu memberi persepsi yang
berbeza terhadap stres.
STRES –
ADALAH SEBAHAGIAN DARIPADA
KEHIDUPAN KITA SEHARI-HARI

• Tindakbalas ke atas stres

boleh berlaku secara positif
atau negatif.
• Kanak-kanak juga sering
mengalami stres.
PUNCA STRES
Peribadi / Diri
Cita-cita, harapan, harga diri, rasa selamat,
keyakinan(tergugat)
 Takut untuk gagal.

• Perubahan pada tubuh badan, penyakit.

• Perbandingan dengan orang lain seperti
adik-beradik atau kawan.
• Ejekan oleh orang lain misalnya “awak
tidak berguna”.
PUNCA STRES
Rumah
• Konflik antara ibubapa,perpisahan/
penceraian ibu bapa
• Kehilangan atau perpisahan
akibat dari kematian
• Tidak mampu untuk memenuhi
kehendak ibu bapa
• Konflik dengan ibu bapa dan adik-beradik.
PUNCA STRES
Rumah
• Ibu bapa jatuh sakit/ masuk wad
• Kelahiran adik baru
• Pindah rumah/ sekolah
• Kematian/ kehilangan haiwan kesayangan
• Perubahan pekerjaan ibu bapa (mereka
ditinggalkan untuk tempoh yang lama)
• Didera & diabaikan.
PUNCA STRES
Sekolah
• Mula bersekolah
• Bertukar sekolah
• Perkelahian dengan rakan-rakan
(berpanjangan & serius)
• Dibuli
• Mengambil bahagian terlalu banyak aktiviti
• Kehendak yang tinggi
• Kehilangan sahabat yang rapat
PUNCA STRES
Masyarakat
• Kekurangan dari segi sosio-ekonomi
(tiada tempat permainan, tiada sistem
pembetungan, air dan elektrik.)
• Tempat tinggal sempit.
• Persekitaran dan kejiranan yang kurang
selamat ( penyalahgunaan dadah,
pelacuran).
STRES
BOLEH MEMPENGARUHI KITA
MELALUI PELBAGAI CARA
Reaksi Terhadap Stres Adalah Berbeza
Reaksi terhadap stres bergantung kepada :
• Tempoh perkembangan kanak-kanak
tersebut.
• Kemampuan daya tindak.
• Tempoh.
• Intensiti.
• Tahap sokongan yang diberikan.
REAKSI TERHADAP STRES
ADALAH BERBEZA
Dua indikator boleh dilihat ialah:-

• Perubahan tingkahlaku

• Kemerosotan tingkahlaku.
REAKSI TERHADAP STRES
DI KALANGAN KANAK-KANAK
ADALAH :
Peringkat awal kanak-kanak
• Memencilkan diri.
• Perasaan bahawa mereka tidak disayangi.
• Sikap bergantung kepada orang lain.
• Sikap tidak mempercayai sesiapa.
REAKSI TERHADAP STRES
DI KALANGAN KANAK-KANAK
ADALAH :
Peringkat awal kanak-kanak
• Tidak hadir ke sekolah atau tidak berkawan.
• Bersikap menentang atau tidak mematuhi
arahan.
• Panas baran.
• Masalah untuk melahirkan perasaan.
REAKSI TERHADAP STRES
DI KALANGAN KANAK-KANAK
ADALAH :
Peringkat pertengahan
kanak-kanak
• Bimbang tentang masa depan.
• Mengadu sakit kepala.
• Mengalami masalah untuk tidur.
REAKSI TERHADAP STRES
DI KALANGAN KANAK-KANAK
ADALAH :
Peringkat pertengahan kanak-kanak
• Hilang selera makan.

• Mengalami masalah
menumpukan perhatian di dalam
kerja sekolah.
• Kencing malam.
REAKSI TERHADAP STRES
DI KALANGAN KANAK-KANAK
ADALAH :
Remaja pula boleh mengalami :
• Perasaan marah
• Perasaan kecewa
• Kurang keyakinan diri.
• Perasaan tidak percaya yang umum
terutamanya terhadap orang dewasa.
STRES -
BOLEH MEMBERI KESAN POSITIF
ATAU NEGATIF KEPADA INDIVIDU
Kesan positif stres
• Mampu memotivasi seseorang untuk
memperbaiki diri.
• Membantu kanak-kanak membuat pilihan,
mencari jalan penyelesaian atau membuat
sesuatu yang membuatkan mereka berasa
selesa.
• Lebih berupaya menerima cabaran atau
memberikan komitmen.
STRES -
BOLEH MEMBERI KESAN POSITIF
ATAU NEGATIF KEPADA INDIVIDU
Kesan negatif stres
Merendahkan harga diri individu :-
• Menangis.
• Membuat perangai.
• Mengundurkan diri daripada situasi yang
tidak disenangi.
STRES -
BOLEH MEMBERI KESAN POSITIF
ATAU NEGATIF KEPADA INDIVIDU
Kesan negatif stres
Merendahkan harga diri individu :-
• Tertekan atau memencilkan diri.
• Menjadi marah atau agresif
(lisan dan fizikal).
• Fizikal ( letih, sakit kepala/perut)
STRES -
BOLEH MEMBERI KESAN POSITIF
ATAU NEGATIF KEPADA INDIVIDU
Kesan negatif stres
Tingkahlaku ekstrim/perlakuan berisiko tinggi
• penyalahgunaan dadah,
• merokok
• lumba haram
• mencuri
• mencederakan diri.
AKIBAT DARIPADA STRES
BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN
TAHAP KESERIUSAN
Simptom psikologikal:
• Tidak mampu untuk membuat keputusan.
• Daya tumpuan lemah.
• Daya ingatan dan perhatian kurang.
• Mengalami mimpi buruk.
• Berfikiran negatif serta mudah putus asa.
• Berasa diri tidak berharga serta cenderung
untuk mencederakan diri sendiri.
AKIBAT DARIPADA STRES
BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN
TAHAP KESERIUSAN
Simptom psikologikal
• Sering merasa risau tentang masa depan.
• Mengalami kesukaran untuk tidur.
• Kencing sewaktu tidur.
• Perubahan dalam selera makan (selera makan
yang keterlaluan atau berkurangan)
• Perubahan berat badan yang ketara.
AKIBAT DARIPADA STRES
BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN
TAHAP KESERIUSAN
Simptom emosi
• Kelihatan takut, sensitif, marah-marah, risau
atau gelisah.
• Kelihatan terganggu/
bermasalah, berasa sedih,
rendah diri, kurang keyakinan,
murung dan risau.
AKIBAT DARIPADA STRES
BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN
TAHAP KESERIUSAN

Simptom emosi
• Mudah terkejut, pilu, marah, benci, rasa
bersalah dan malu.
• Akan menghadapi masalah
kurang minat terhadap
aktiviti harian.
AKIBAT DARIPADA STRES
BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN
TAHAP KESERIUSAN
Fizikal
• Lebih terdedah kepada kemalangan,
sakit kepala / perut.
• Mudah letih
• Sembelit / cirit-birit
• Menggigit kuku.
• Berasa tegang
• Kesukaran tidur
• Sakit-sakit badan, mudah terperanjat.
AKIBAT DARIPADA STRES
BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN
TAHAP KESERIUSAN
Fizikal
• Mempunyai degupan jantung yang kencang.
• Loya.
• Perubahan selera makan.
• Perubahan berat badan.
• Sakit di seluruh badan.
• Kerap demam.
• Kerap mendapat jangkitan, asma, ekzema
atau migrain.
AKIBAT DARIPADA STRES
BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN
TAHAP KESERIUSAN
Tingkahlaku
• Kurang selera makan.
• Mengabaikan penjagaan diri.
• Keras kepala
• Tingkahlaku yang agresif seperti suka
membuli, berbohong, mencuri, laku
musnah dan mengasing diri.
AKIBAT DARIPADA STRES
BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN
TAHAP KESERIUSAN
Tingkahlaku
• Mungkin terlibat dengan penyalahgunaan
dadah / ubat-ubatan untuk merawat
diri sendiri.
• Makan secara berlebihan, tidur
sepanjang masa dan
merungut.
AKIBAT DARIPADA STRES
BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN
TAHAP KESERIUSAN
Hubungan Interpersonal
Mengalami masalah ( dalam perhubungan
dengan orang lain seperti dengan kawan-
kawan dan ibubapa ) di sekolah, atau rumah
Ini akan menimbulkan perasaan takut, risau,
memencilkan diri, atau terasa dipulaukan.
STRES
BOLEH DIKENDALIKAN
• Bertenang.
• Berfikiran positif.
• Menyukai diri sendiri.
• Kongsi masalah dengan keluarga
dan kawan-kawan.
• Merancang masa dengan baik.
STRES
BOLEH DIKENDALIKAN
• Adakan hobi.

• Relaks dan beriadah.

• Bersifat asertif – berani

berkata “TIDAK”.
• Tetapkan matlamat yang realistik.
STRES
BOLEH DIKENDALIKAN
Amalkan cara hidup sihat seperti
• bersenam selalu,
• makan secara sihat
• tidur secukupnya.
• jangan merokok atau minum
minuman keras.
KEMARAHAN
ADALAH SATU MASALAH EMOSI
UTAMA AKIBAT STRES
Kemarahan adalah perasaan semulajadi
yang ada pada setiap individu. Kemarahan
merupakan kesan emosi akibat daripada:-
• Sakit hati / kecewa.
• Ancaman / ugutan.
• Kehilangan.
KEMARAHAN
HANYA AKAN MENJADI SATU
MASALAH APABILA :
• Berlaku terlalu kerap.
• Keterlaluan.
• Berpanjangan.
• Berlaku dalam situasi yang tidak sesuai.
• Membawa kepada tindakan agresif.
KEMARAHAN
BOLEH MANIFESTASI
DALAM 3 CARA:

Tindakbalas fizikal –
• Berasa tegang pada bahagian
dada, kesukaran bernafas,
jantung berdegup kencang
dan kesukaran untuk tidur.
KEMARAHAN
BOLEH DIMANIFESTASIKAN
DALAM 3 CARA:
Tindakbalas emosi –
• Tingkahlaku yang menyakitkan hati
orang lain, syak-wasangka, murung,
sukar untuk memaafkan, kurang kreatif,
terganggu dan marah yang tidak
terkawal.
KEMARAHAN
BOLEH DIMANIFESTASIKAN
DALAM 3 CARA:
Tindakbalas tingkahlaku.
• Bertindak agresif (contohnya menengking,
membaling barang atau mencederakan
orang).
• Bersikap pasif (memendam
perasaan dan menarik
diri).
KEMARAHAN
BOLEH DIMANIFESTASIKAN
DALAM 3 CARA:
Tindakbalas tingkahlaku.
• Pasif agresif (tidak menunjukan secara
langsung walaupun dia
tidak setuju).
• Menjauhkan diri dan
menafikan.
KEMARAHAN
BOLEH MEMPENGARUHI
KEHIDUPAN KANAK-KANAK
• Kemarahan orang dewasa
sering menjadikan
kanak-kanak sebagai
mangsa.
KEMARAHAN
BOLEH MEMPENGARUHI
KEHIDUPAN KANAK-KANAK
Kanak-kanak boleh mengalami kemarahan.
Punca-punca kemarahan :
• Perbalahan/percanggahan pendapat dengan
orang dewasa, rakan-rakan dalam isu
kepercayaan dan nilai seperti melakukan
kerja rumah, membersihkan bilik dan memilih
pakaian.
KEMARAHAN
BOLEH MEMPENGARUHI
KEHIDUPAN KANAK-KANAK
Kanak-kanak boleh mengalami kemarahan.
Punca-punca kemarahan :
• Kekecewaan akibat halangan
untuk melakukan sesuatu.
Contoh: keluar bermain,
menonton televisyen.
KEMARAHAN
BOLEH MEMPENGARUHI
KEHIDUPAN KANAK-KANAK
Punca-punca kemarahan
• Kehendak yang tidak dipenuhi. Contoh:
permainan baru, keluar bermain, bercuti,
telefon bimbit, baju baru, tindik telinga,
mewarnakan rambut.
• Pelanggaran hak mereka. Contoh:
ketidakadilan, dimalukan, penderaan fizikal
atau kata-kata, hilang kepercayaan.
KEMARAHAN
BOLEH MEMPENGARUHI
KEHIDUPAN KANAK-KANAK
Punca-punca kemarahan
• Infleksibiliti – Perkara utama yang
menyebabkan kemarahan ialah kepercayaan
yang terlalu rigid dan tidak boleh diubah.
Contoh: ‘hendaklah’ dan ‘mestilah’.
 “Tidak fleksibel”
 “Kanak-kanak perempuan tidak boleh
duduk di tangga rumah”
SALAH SATU CARA UNTUK
MENGURANGKAN STRES ADALAH
DENGAN MENANGANI KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
Langkah-langkah

1) Kenalpasti perasaan marah – Langkah

pertama adalah dengan mengenalpasti
perasaan marah anda “Saya marah”.

2) Bertenang (kira hingga 10, tarik nafas

panjang, mengucap).
SALAH SATU CARA UNTUK
MENGURANGKAN STRES ADALAH
DENGAN MENANGANI KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
Langkah-langkah

3) Berfikir dahulu sebelum bercakap dengan

orang yang anda marah.

4) “Saya perlu bertenang”.

SALAH SATU CARA UNTUK
MENGURANGKAN STRES ADALAH
DENGAN MENANGANI KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
Langkah-langkah

5) Nyatakan dan kenal pasti punca

kemarahan anda.
• “Kenapa saya marah?”
• “Kenapa dia bertindak sedemikian
terhadap saya?”
SALAH SATU CARA UNTUK
MENGURANGKAN STRES ADALAH
DENGAN MENANGANI KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
Langkah-langkah
6) Jangan berkata sesuatu untuk menyakitkan
hati atau menghukum orang lain.
• “Awak bodoh”
• “Saya tidak mahu bercakap dengan awak”
• “Saya benci awak”
SALAH SATU CARA UNTUK
MENGURANGKAN STRES ADALAH
DENGAN MENANGANI KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
Langkah-langkah
7) Fokuskan kepada isu sebenar dan jangan
mengungkit perbalahan lalu
• “Saya sangat marah kerana awak
patahkan pensil saya minggu lepas”
• “Awak tidak benarkan saya bermain
bersama-sama awak kelmarin”
SALAH SATU CARA UNTUK
MENGURANGKAN STRES ADALAH
DENGAN MENANGANI KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
Langkah-langkah
8) Bertegas diri (Asertif) dengan menzahirkan
kemarahan secara positif.
9) Jelaskan kepada individu
berkenaan tanpa
menyalahkan mereka.
SALAH SATU CARA UNTUK
MENGURANGKAN STRES ADALAH
DENGAN MENANGANI KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
Langkah-langkah
10) Gunakan perkataan “Saya” berbanding
“Awak”untuk menggalakkan perbincangan.
Contoh: “Saya berasa sangat marah apabila
…” bukan “Awak membuatkan saya marah”.
Ini akan membuatkan seseorang itu lebih
bertanggungjawab terhadap tindakannya.
SALAH SATU CARA UNTUK
MENGURANGKAN STRES ADALAH
DENGAN MENANGANI KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
Langkah-langkah

11) Cuba bertenang dan kawal suara.

12) Mendengar.

13) Memaafkan orang lain

SALAH SATU CARA UNTUK
MENGURANGKAN STRES ADALAH
DENGAN MENANGANI KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
Langkah-langkah

14) Kanak-kanak perlu belajar berfikir untuk

menyelesaikan masalah, menerima
pendapat dan cadangan orang lain.
SALAH SATU CARA UNTUK
MENGURANGKAN STRES ADALAH
DENGAN MENANGANI KEMARAHAN
SECARA BERKESAN
Langkah-langkah

15) Dapatkan pertolongan (terlalu susah untuk

ditangani/menggugat keselamatan) contoh:
apabila seseorang kanak-kanak dibuli.
16) Menulis dan mencurahkan perasaan anda.
KANAK-KANAK BOLEH BELAJAR
CARA-CARA UNTUK MENGURANGKAN
KEMUNGKINAN UNTUK MENJADI
MARAH
 Berfikir secara positif.
 Mempunyai hobi.
 Luangkan masa untuk belajar
dan bermain.
KANAK-KANAK BOLEH BELAJAR
CARA-CARA UNTUK MENGURANGKAN
KEMUNGKINAN UNTUK MENJADI
MARAH
• Jangan memperbesar dan meremehkan
sesuatu perkara.
• Tidur awal dan bangun awal.
• Dapatkan mentor / seseorang untuk
berbicara.
• Amalkan cara hidup sihat.
 KEMAHIRAN
MENANGANI KEMARAHAN
Kekunci
1. Lihat dan dengar. Kemarahan
2. Elakkan bertindak Individu
mengikut perasaan
3. Membenarkan kanak-kanak • Mengenali punca kemarahan.
Berhenti meluahkan perasaan. • Mengenalpasti perasaan
marah.
4. Mengenalpasti kekunci
kemarahan dan penawar individu
Kekunci
Kemarahan
Berfikir Mencari ikhtiar dan mempertimbangkan Individu
kekuatan dan kelemahan setiap pilihan.
(Rujuk penyelesaian masalah IDEAL).
Langkah-langkah menangani
kemarahan. (Kira hingga 10,
Bertindak Membuat pilihan dan bertindak tarik nafas panjang)
ORANG DEWASA PERLU
MENGENALPASTI KANAK-KANAK
YANG MENGALAMI KEMARAHAN
Carta semak
Kanak-kanak:-
• tiada kawan.
• selalu menyendiri.
• mempunyai pandangan negatif terhadap
kebolehannya.
ORANG DEWASA PERLU
MENGENALPASTI KANAK-KANAK
YANG MENGALAMI KEMARAHAN
Carta semak
Kanak-kanak:-
• suka menangis.
• agresif.
• tidak boleh memberi perhatian
yang lama.
SOKONGAN DARIPADA ORANG
DEWASA AMAT PERLU BAGI KANAK-
KANAK UNTUK MENANGANI
KEMARAHAN DENGAN LEBIH
BERKESAN
 Kanak-kanak memerlukan sokongan
daripada : ibu bapa, guru dan kawan-
kawan.
 Luangkan masa dan galakkan mereka
berbicara tentang masalah mereka.
SOKONGAN DARIPADA ORANG
DEWASA ADALAH PERLU
• Bantu kanak-kanak untuk membina harga
diri.
• Bantu kanak-kanak untuk bertindak asertif.
• Ajar cara-cara menangani kemarahan secara
sihat - bertenang, kawal rasa marah,
rancang cara penyelesaian dan berkongsi
cara penyelesaian dengan orang lain.
SOKONGAN DARIPADA ORANG
DEWASA ADALAH PERLU

• Luangkan masa untuk

berbicara mengenai
masalah mereka.
• Bantu kanak-kanak
kemahiran menyelesaikan
masalah (IDEAL).
 IDEAL
I Identify the problem (Kenalpasti masalah
sebenar)
D Describe possible options
(Terangkan atau cari cadangan penyelesaian
yang ada)
E Evaluate consequences of each options (the
pros and cons) (Buat penilaian setiap
cadangan – kebaikan/keburukan)
A Act (Bertindak berdasarkan pilihan yang
terbaik)
L Learn (Belajar dari pengalaman samada
hasilnya berjaya atau tidak).
SOKONGAN DARIPADA ORANG
DEWASA ADALAH PERLU
• Meramal (menjangka) situasi stres dan
bantu mereka untuk lebih bersedia.

• Jangan bebankan mereka dengan

tanggungjawab-tanggungjawab / aktiviti-
aktiviti yang banyak.

• Gunakan jenaka (gentle humour).

SOKONGAN DARIPADA ORANG
DEWASA ADALAH PERLU
• Galakkan kanak-kanak untuk membentuk
sokongan sosial. Contohnya kawan, datuk
nenek dan saudara-mara.
• Galakkan kanak-kanak untuk beriadah
contohnya bersenam.
• Galakkan kanak-kanak untuk mempunyai
minat yang lain contohnya melaksanakan
kegiatan luar, hobi.
• Dapatkan khidmat pakar sekiranya tidak
dapat menangani masalah tersebut.
SOKONGAN DARIPADA ORANG
DEWASA ADALAH PERLU
• Permasalahan antara ibu bapa – tangani
secara efektif.
• Selesaikan permasalahan dengan
berkesan dan jangan libatkan kanak-kanak
di dalam perkelahian.
• Jangan bertengkar dan mengkritik satu
sama lain di hadapan kanak-kanak.
• Yakinkan kanak-kanak bahawa mereka
bukannya punca permasalahan tersebut.