ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞ ã¨OѨÙ\˜ : 33  ã¨OzHõ : 280  U„Ñ≤Öò – E<£, 2010

K«Å™êx Ñ„ ™¨ ê^£
  

=i¯OQ∑ Z_ç@~ü ã¨Oáê^ŒHõ ÖËY...

_ç.q. ~å=∞Hõ$ëê‚ ~å=Ù
ZO.S.l. – 14, Z.Ñ≤.S.S.ã≤. HÍÅh,
HÍÔ~ƒ_£ HõOÃÑh Z^Œ∞~°∞QÍ,
=∞øÖÏe, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ - 500040
(ˆH=ÅO áÈãπ,ì |∞H±áÈãπì Å ^•fi~å
~°K#« Å∞ ÃÑ· z~°∞<å=∂‰õΩ Ñ¨O=K«∞Û.
W–"≥∞~ÚÖò ^•fi~å
arunatara1977@gmail.com,
raamki70@gmail.com
ʼnõΩ ‰õÄ_® ~°K#« Å∞ ѨOѨ=K«∞Û)
  
~°K#« Å∞ (H˘iÜ«∞~ü, ilãì̈~ü¤ áÈãπì Å
^•fi~å) ѨOáêeû# z~°∞<å=∂
\˜. Hõ$ëê‚ÉÏ~Ú
9–19–3, ã≤.a.ZO. HÍOáœO_£
qâßYѨ@flO – 530 003
  
"Õ∞<Õ[~ü
Zãπ. ~°q‰õΩ=∂~ü
5–1307, ^˘~°™êxÑ¨Öˇ¡ ~À_£,
„á⁄^Œ∞Ì@∂~°∞, Hõ_»Ñ¨ lÖÏ¡ – 516360
ÃãÖò : 9866021257
K«O^•Å∞, |HÍ~ÚÅ∞ =∞xÜ«∂~°¤~ü, _ç._ç.Å
~°∂ѨOÖ’ "Õ∞<Õ[~ü‰Ωõ ѨOÑ≤OK«O_ç.
_ç._ç.Å#∞ Zãπ. ~°q‰õΩ=∂~ü, „á⁄^Œ∞@Ì ∂~°∞ ¿Ñ~°
fÜ«∞O_ç.
D ã¨OzHõ "≥Å : ~°∞. 25
ã¨O=`«û~° K«O^• : ~°∞. 100
rq`«K«O^• : ~°∞. 1000
  
^Õâ◊OÖ’#∂, ~å¢+¨ìOÖ’#∂ ™ê=∂#º „Ѩ[ÅÃÑ· J„ѨHõ\˜`« Z=∞Ô~˚hû =ÚÃÑ·Êù
J~Ú^Õà√◊ Q¡ Í H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk. J~°"·≥ Uà◊√¡ ѨÓiÎ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl =∞# ~å*ϺOQÆO `å<Õ
„ѨH\õ O˜ K«∞‰õΩ#fl qÅ∞=ʼnõÄ, ã¨∂ÊùiHÎ © aè#flOQÍ, xã¨ûǨÜ«∞OQÍ „Ѩ[Å =ÚO^Œ∞ xÅ∞K«∞Ok.
qâßfi™êÅ∞ Hõey LO_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯, „ѨKå~°O KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ =O\˜ „áê^äqŒ ∞Hõ ǨωõΩ¯Å
J=∞Å∞ HÀã¨O r=#‡~°} áÈ~å\ÏÖË KÕÜ∂« eû =™ÈÎOk. ZxflHõÅ =ÚO^Œ∞ ‰õΩiÑ≤Oz#
=~åÅ ~°OQÆ∞ ZѨÊ\˜ÖÏ<Õ U_®k u~°‰Ωõ ¯O_®<Õ "≥Åã≤áÈ~ÚOk. É’QÆãπ ~ˆ +¨<H£ Í~°∞Ť Ui"Õ`(« ?),
ѶA
‘ Å sZO|~üû"≥∞O\ò ^•\˜"` Õ Å« ∞QÍ 'ã¨OHˆ =Δ ∞O— ~å[º"Õ∞Å∞`ÀOk. x`åº=ã¨~åÅ ^è~Œ Å° ∞,
ÃÑ„\’Öò ^è~Œ Å° ∞ x`«ºO ÃÑiyáÈ`«∂, áœ+≤Hì ÍǨ~°O ã¨OQÆu J@∞Oz, Hõh㨠PǨ~°O ‰õÄ_®
u#ÖËx ã≤u÷ Ö’ „Ѩ[Å∞ |`«∞‰õΩb_»∞ã¨∞<Î åfl~°∞. =∞øeHõ J=ã¨~åÅ∞ ‰õÄ_® f~°ÛÖËx áêʼnõΩÅ∞
=∞^ŒºÑ¨Ù>Ë~∞° Å∞ áêiOz, ™ê=∂#º [#O H˘OѨÖÏ~°∞ã¨∞<Î åfl~°∞. =∞^ŒºO >ˇO_»~∞° ¡ HÀ@∞¡
ѨÅHõ_O» HÍO„\ÏHõ~ì ‰¡° Ωõ ѨO_»∞`«∞#fl ÖÏÉèÏŠѨO@#∞ Hõà‰¡◊ Ωõ Hõ_∞» `ÀOk. Hõh㨠ǨωõΩ¯Å‰õΩ
„Ѩ[ʼnõΩ Ç¨g∞ ÖË^∞Œ QÍh, `«=∞ ã¨=∞㨺ʼnõΩ Ñ¨iëê¯~°OQÍ K«∂ã¨∞#Î fl qѨ"¡ À^Œº=∂xfl
QÆ∞iOz =∂\Ï¡_` ç Õ <Õ~O° J=Ù`«∞O^Œx ˆHO„^Œ ǨϟO =∞O„u z^ŒO|~°O áê`«K\ « ÏìʼnõΩ
H˘`«Î ÉèÏëêºÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl_»∞. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ PHÍOHõΔ L"≥fi`«∞#Î ZQÆã≤ JO|~å#flO\˜`Õ
=Úà◊H¡ Oõ K≥Å∞, ÖÏsîKås˚Å∞, HÍÅ∞ÊÅ`À q^•º~°∞Å÷ ∞, áÈ~å_Õ „Ѩ[ÅO^Œi ÃÑ#· x`«º x~°ƒO^èOŒ
H˘#™êQÆ∞`ÀOk. `≥ÅOQÍ} PHÍOHõ#Δ ∞ ѨH¯õ ^•i Ѩ\Oì˜ KÕ ~å[H©Ü∞« ‰õΩ„@Ö’ ÉèÏQÆOQÍ
iÜ«∞Öò Z¿ã\ ì ,ò =∂Ñ¶Ü ≤ ∂« Å JO_»^OŒ _»Å`À, Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`À<å‡^Œ â◊‰Ωõ ÅÎ „áÈ^ŒƒÅO`À
ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£Ö’ D HÍÅOÖ’<Õ JÅ¡~∞° ¡ KÀ@∞ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~Ú. D JÅ¡~Ö¡° ’ =ÚQÆ∞~æ ∞°
K«xáÈQÍ =O^ŒÖÏk =∞Ok QÍÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. „áê~°<÷ å =∞Ok~åÅÃÑ· ^•_»∞ÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ
=ÚÃÑÊ· ù P~°∞‰õΩ ÃÑQ· Í =∞ã‘^∞Œ ÅÃÑ· ^•_»∞Å∞ [iQÍ~Ú. =¸_»∞ =∞Ok~åÅ∞, XHõ QÀâßÅÃÑ·
‰õÄ_® ^•_ç [iyOk. [QÆ<£ =∞ǨÏ|∂ÉÏÉÏ^£ 'F^•~°∞Ê— Ü«∂„`«#∞ `≥ÅOQÍ} P`«‡Q“~°=O
`«∂\ÏʼnõΩ Z^Œ∞~°∞ xez J_»∞‰¤ Ωõ Ok. P „Hõ=∞OÖ’ =∞ǨÏ|∂ÉÏÉÏ^£ Ѷ∞¨ @#ÃÑ· [~°Ñ¨
`«ÅÃÑ\˜#ì ã¨É‰íè Ωõ J#∞=∞u W=fiÖË^∞Œ . #Å¡Q˘O_», <≥Å∂¡~∞° ÅÖ’ „w<£ÇϨ O\ò‰Ωõ =ºuˆ~HõOQÍ
`«ÅÃÑ\˜#ì ǨÅ∞ g∞\˜OQ∑Å#∞ ‰õÄ_® J#∞=∞uOK«Ö^Ë ∞Œ . Kèf« ãÎ Ñπ ∞¨¶ _£ ѨÙÅ∞Å ¿Ñi@ HÍ.
=~°=~°~å=Ù‰õΩ K«O¿Ñ™êÎ=∞x ɡkiOѨÙÅ∞ =∞m¡ =∞m¡ =ã¨∂<Î Õ L<åfl~Ú. „Ѩ*Ïã¨OѶ∂¨ Å
HÍ~°ºHõ~°ÎʼnõÄ ÉˇkiOѨÙŠѨ~°OѨ~° H˘#™êQÆ∞`ÀOk. ~å¢+¨ìOÖ’ "åH±, ã¨ÉèÏ, qâßfiã¨
™êfi`«O„`åºÅÃÑ· |O^£ H˘#™êQÆ∞`ÀOk. W~°"·≥ P~°∞ ã¨O=`«û~åÅ `«~∞° "å`« Éè’áêÖò Ѷ∞¨ @#ÃÑ·
"≥Å∞=_ç# f~°∞Ê „Ѩ[Å „ѨÜ∂≥ [<åÅ#∞ QÍeH˘ke ™ê„=∂[º"å^Œ∞ʼnõΩ ^•™ÈǨÏ=∞O@∞#fl

q~°ãO¨ HÍ~°º^Œi≈ z~°∞<å=∂ ^ŒàÏs áêÅHõ=~åæÅ f~°∞#∞ =∞~À™êi |Ü«∞@ÃÑ\˜Oì k. D HÍÅOÖ’<Õ NN â◊`[« Ü«∞Ou,
q~°ãO¨ #ÅÉè·ˇ Uà◊¡ ã¨O^Œ~åƒùÅ#∞ ѨÙ~°ã¯¨ iOK«∞H˘x q~°ãO¨ 22= =∞Ǩã¨ÉÅíè #∞ qâßY
áê}˜ f~å# [~°∞ѨÙH˘Ok. Hõ+rì¨ qH˜ W~°∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ xeKÕ "å_Õ Hõq J#fl NN Hõq`å ã¨∂ÊùihÎ ,
50–348, L 19 B II, "≥Ú`«OÎ QÍ NN ™êÇ≤Ï`åºhfl, L^Œº=∞ rq`åhfl JOK«<åÅ∞ "Õã∂¨ Î q~°ãO¨ `«# Hõ~"ΰ åºxH˜
J~À~å #QÆ~,ü ѨÙ#~°OH˜`O« J~ÚOk. J
a HͺOÑπ, Hõ~°∂flÖò – 2
 4 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010

D ã¨OzHõÖ’...
ã¨Oáê^ŒHÜ © ∞« O : (5-6) Hõ^#Œä O : (56-58)
qâßfi㨠„ѨKå~°O ~å*ϺOQÆ|^Œú"Õ∞! F QÆO_®xfl QÆ_=» _»O...
áê}˜ +≤s<£
ã¨ÉÅíè x"ÕkHõ : (6-7) Hõ^ÅŒä ∞ : (59-68)
„âßq∞Hõ =~°æ q=ÚHÎ̃ ã¨fiáêflxfl „ѨuѶ¨eOz# q~°ã¨O =∞Ǩã¨ÉèíÅ∞ ѨOѨHÍÅ∞
HÍ~°º^Œi≈ x"ÕkHõ : (7-11) Ñ≤. z#flÜ«∞º
„áê~°OÉè’Ѩ<åºã¨O : (11-20) tHõΔ
q∞_À¯
NN Hõq`«fi Ѩi}Ï=∞O!
=∂i# ™ê=∂lHõ âߢãÎ̈ áê~°≈fiO #∞O_ç #=Å ã‘iÜ«∞Öò : (68-73)
„á⁄. l. ǨÏ~°QÀáêÖò QÆ∞"≥∞‡@"≥∂`«
áê}˜
„ѨãO¨ QÆ áê~îåÅ∞ : (21-35)
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O – NN áê@Å∞ : (74-77)
K«Å™êx „Ѩ™ê^£ Pk"åã¨∞Å áÈ~°∞ ˆHHõ
`«OÔQà◊¡ ã¨∞^Œ~°≈#O
D Hõ} Δ ÏxH˜ K≥O^Œx Hõq`«fiO U Hõ} Δ ÏxH˜ K≥O^Œ^#Œ fl
ã¨∂ÊùixÎ HõeyOKÕ NN =∞~À „Ѩ™ê÷#O |∂@HõÑÙ¨ ZxflHõÅ∞
q. K≥OK«Ü∞« º nѨH±
NN ã¨=∞HÍb#`« JѨC_çã¨Î#<åfl~°∞
ã≤. HÍjO UO_»¡ H˜O^Œ\˜
Z„~°=∞Öˇ¡ ~Ô O_»∞ áê@Å∞
NN L^Œº=∞ rq`«O
=~°=~°~å=Ù Pk"åã‘Å ÃÇÏK«ÛiHõ
_»Ñ¨C ~°"Õ∞+π
"庙êÅ∞ : (36-50)
Hõq`«Å∞ : (78-82)
¢ã‘ΊѨ@¡ NN ^Œ$HõÊ^äŒO <≥`«∞Î\˜ x"åo
HÍ`åºÜ«∞h q^Œ‡¿ÇÏ K«Å™êx „Ѩ™ê^£
NNx ZÖÏ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe? "≥∞^ŒH± =∞e¡Ü«∞
áê}˜ âߺ=¸! D qѨ=¡ O h HÀã¨"∞Õ Hõ^∂Œ ...
a.Zãπ.Z<£.ZÖò „ÃÑ·"Õ\©Hõ~°} Z<£._ç. Ô~O_»∞ Hõq`«Å∞
W.Zãπ. „|ǨχKåi Pq+¨¯~°}O
ѨÙãÎ̈Hõ ѨiK«Ü∞« O : (51-53) #=∞‡HõO QÆ∞i`«Ñ¨ÊÖË^Œ∞
^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`« "Õã¨q ѨsHõΔ QÆk
ZO. ~°`fl« =∂Å ZO. ~åѶ∞¨ "åKåi =¸_»∞ Hõq`«Å∞
Hˆ O„^Œ ǨϟO=∞O„uH˜ |Ç≤Ï~°OQÆ ÖËY : (54) f~å‡<åÅ∞ : (83-85)
PѨˆ~+¨<£ „w<£Ç¨ÏO\ò#∞ *Ï~°öO_£ #∞Oz q~°q∞OK«∞HÀ"åe! U„Ñ≤Öò 29# qâßYÖ’ q~°ãO¨ ã¨~fi° ã¨Éºíè ã¨=∂"ÕâO◊ KÕã#≤ f~å‡<åÅ∞
QÍ¡_£ã¨<£ _»∞OQ∑ _»∞OQ∑
=∂"À~Úã¨∞ì áêsì „Ñ¨H@ õ # : (86-88)
J^躌 Ü«∞#O : (55) `å_ç"∞≥ @¡ ^•_ç – Pk"åã¨∞Å TK«HÀ`«‰Äõ ,
=∂~ü¯û =ÚO^Œ∞=∂@ #∞Oz... qѨ"¡ À^Œº=∞ <Õ`Å« ǨÏ`«ºÅ‰õÄ ["å|∞
q~°ã¨O =∞Ǩã¨ÉèíÅ Hõ~°Ñ¨„`«O (88-89)
q~°ãO¨ =∞Ǩã¨ÉÅíè Ö’ ѨÙãÎ̈Hõ Pq+¨¯~°}Å∞ (90)

Hõ=~üÑ¿ r : NN â◊`[« Ü«∞Ou, #ÅÉè̌· Uà◊¡ q~°ãO¨ 22= =∞Ǩã¨ÉÅíè ^Œ$âߺÅ∞

á¶⁄\’Å∞ : =~°‡, "Õ}∞, ‰õÄ~°‡<å^ä,£ ~å[âıY~ü

qâßfi㨠„ѨKå~°O ~å*ϺOQÆ|^Œ"ú ∞Õ !
ÉèÏ ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO |∞kúr=ÙÅ#∞ ɡki™ÈÎOk. =∂"À~Úã¨∞ìʼnõΩ
J#∞‰õÄÅOQÍ =∂\Ï¡_ç`Õ *ˇ·Ö’¡ ÃÑ_»`å#O\’Ok. ~å*ϺOQÍxfl,
„Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl „Ѩ[ÅO^Œ~°∂ t~°™ê=Ç≤ÏOKåeûO^Õ, HÍ^ŒO>Ë
L„QÆ"å^Œ∞Öˇ·#>Ëì Jx x`«ºO „Ѩ=zOKÕ „ѨÉèí∞`«fiO ~å*ϺOQÆ
qÅ∞=Å#∞ |i`≥yOz kèH¯õ i™ÈÎOk. 'D ^˘OQÆÅ ~å*ϺOQÆO ~°K<« Õ
XHõ |∂@HõO— J#fl qѨ¡=Hõq J=QÍǨÏ##∞ „ѨÉèí∞`«fiO `å*ÏQÍ
~°∞A=Ù KÕ™ÈÎOk. =∂\Ï¡_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯, qâßfi™êÅ#∞ „ѨKå~°O KÕã¨∞H˘<Õ
ǨωõΩ¯ „Ѩ[ÅO^ŒiH© L<åflÜ«∞<Õ ~å*ϺOQÆ =∞øeHõ qÅ∞= Ѩ@¡
`«#ˆHg∞ Q“~°=O ÖË^Œx áêÅHõ=~°æO ã¨Ê+ì̈O KÕ™ÈÎOk.
=∂\Ï¡_»_»=∞O>Ë `«#‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =∂\Ï¡_»@"Õ∞#x,
=ºuˆ~HõOQÍ =∂\Ï¡_»_»O HÍ^Œx z^ŒO|~°OQÍi „ѨÉèí∞`«fiO
Ǩ˙OHõi™ÈÎOk. D "≥Y· i ~å[H©Ü∞« ¿ãfiK«Û#ù ∞ HÍÅ~åÜ«∞_»"∞Õ . ÉèÏ~°`«
„ѨÉ∞íè `«fiO "Õ∞ <≥ÅÖ’ XHõ L`«~Î ∞° fi *ÏsKÕãO≤ k. ^•x „ѨHÍ~°O ÉèÏ~°`«
Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì (=∂"À~Úã¨∞ì) ã≤^•úO`åÅ#∞ „ѨKå~°O KÕ¿ã"å~°∞
K«@=ì ºuˆ~Hõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ (x~À^è)Œ K«@Oì 1967 „ѨHÍ~°O tHΔÍ~°∞›Å∞.
J\Ï¡ KÕã≤# "åix Ѩ^Õà◊¡áê@∞ *ˇ·Ö’¡ ÃÑ@ì=K«∞Û.
D L`«Î~°∞fi ÉèÏ~°`« ~å*ϺOQÆOÖ’x „áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å‰õΩ
ѨÓiÎQÍ =ºuˆ~Hõ"∞≥ #ÿ k. „Ѩ*Ï™êfi=∞ºOÖ’x ѨÓ~å‚~O÷° "≥eq¡ iÜ«∞_»=∞<Õ
QÆOcè~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂xfl J@∞Oz, U ã¨=∂["≥∞ÿ<å `«##∞ `å#∞
„Ѩ*Ï™êfi=∞º |^Œú=∞x K≥ѨCHÀ_®xH˜ Hõh㨠+¨~°`«∞ =∂\Ï¡_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯
LO_»_»O. =∂\Ï¡_»_»=∞O>Ë L|∞ã¨∞áÈHõ =∂\Ï¡_»_»O HÍ^Œ∞.
~å[H© Ü « ∂ Å∞ =∂\Ï¡ _ » _ » " Õ ∞ . `« # H˜ + ¨ ì " ≥ ∞ ÿ # ~å[H© Ü « ∂ Å#∞
ã¨=∞i÷OK«_»O, =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ# "å\˜x q=∞i≈OK«_»O J<Õ qâßÅ"≥∞ÿ#
J~°O÷ Ö’ ~å[H©Ü∞« ¿ãfiK«Ûù LO@∞Ok, LO_®e. |∂~°∞"˚ å â◊‰Ωõ ÅÎ ∞
D ¿ãfiK«Ûù#∞ ѨÙ+¨¯ÅOQÍ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~Ú. ™ÈxÜ«∂QÍOnè,
J^•fih, |∞^Œ^ú "Õ ,£ =∞=∞`å ɡ#s˚, K«O„^ŒÉÏ|∞, [Ü«∞Åe`« JO^Œ~∂°
`«=∞‰õΩ W+ì̈OÖËx ~å[H©Ü«∂Å#∞ ~ÀE q=∞i≈ã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞. `«=∞
~å[H©Ü«∂Å#∞ „ѨKå~°O KÕã¨∞‰õΩO@∂<Õ L<åfl~°∞. ~å[H©Ü«∞ ¿ãfiK«Ûù
|∂~°∞˚"å â◊‰õΩÎʼnõΩ WO`« ã¨OѨÓ~°‚OQÍ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_ç,
W`«~°∞ʼnõΩ ÖËHõáÈ=_»O =Å¡<Õ |∂@HõѨ٠~å*ϺOQÆO J#=Åã≤
=zÛOk.
J~Ú`Õ |∂~°∞˚"å „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO =∂#=ÙÅ#∞ =º‰õΩÎÅ∞QÍ
QÆ∞iÎOzOk. =ºHÎ̃ ¿ãfiK«Ûù J<Õ qÅ∞= =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk. =º‰õΩÅÎ #∞
áœ~°∞Å∞QÍ QÆ∞iÎOzOk. XHõ Éè∫QÀoHõ „áêO`«OÖ’x =ºH˜xÎ áœ~°∞_çQÍ,
áœ~°∞~åeQÍ QÆ∞iÎOK«_=» ∞O>Ë<Õ ~å[H©Ü∞« rqQÍ QÆ∞iÎOK«_O» . =∞x+≤
HÍ=_»O =Å¡<Õ =∞x+≤H˜ ã¨O„Hõq∞OKÕ ã¨Ç¨Ï[ ǨωõΩ¯Å#∞ |∂~°∞˚"å
=º=ã¨÷ áœ~°∞Å „áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å∞QÍ „Ѩ=zOzOk. "å\˜x
~å*ϺOQÆ | ^Œ ú O KÕ ã ≤ O k. áœ~° ∞ Å∞, ~å[H© Ü « ∞ r=ÙÅ∞QÍ
¿ãfiKåÛùÜ«Ú`«OQÍ =º=ǨÏiOK«_»O „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxH˜ w@∞~å~Ú.
Éè Ï ~° ` « ~å*ϺOQÆ O áœ~° ∞ ʼnõ Ω áê~° ¡ " ≥ ∞ O@s „Ѩ * Ï™êfi=∞º
~å[H©Ü«∂Å#∞ =∂\Ï¡_»\ÏxˆH QÍHõ P K«„\ÏxH˜ "≥Å∞ѨŠL#fl
~å[H©Ü«∞, ™ê=∂lHõ ã≤^•úO`åÅ QÆ∞iOz, PK«~°}Å QÆ∞iOz
=∂\Ï¡__» ®xH˜ ‰õÄ_® J#∞=∞u WzÛOk.
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 5
ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
– áê}˜
D ~å*ϺOQÆ qÅ∞=#∞ áêÅHõ=~°Oæ Ѷ∞¨ ’~°OQÍ JѨÇ¨ 㨺O
KÕã∞¨ OÎ @∞Ok. D XHõ¯>Ë HÍ^Œ∞, ~å*ϺOQÆOÖ’x qÅ∞=Åxfl\˜h
zkq∞ "Õã≤, „Éèí+¨μì Ѩ\˜ìOK«‰õΩO_® áêÅHõ=~åæxH˜ ѨÓ@QÆ_»=^Œ∞.
JO^Œ∞ˆH XHõ Kåi„`«Hõ „Hõ=∞OÖ’ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ# |∂~°∞˚"å
qÅ∞=Öˇ·<å J=∞Å∞ HÍ"åÅx qѨ¡= â◊‰õΩÎÅ∞, x["≥∞ÿ# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ =∂\Ï¡_=» Åã≤ =™ÈÎOk.
ÉèÏ~°`« ~å*ϺOQÆO – `«#ÃÑ· #=∞‡HõO ÖËx"åiH©, `«##∞
^èfiŒ Oã¨O KÕ¿ã"åiH© ‰õÄ_® =∂\Ï¡_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ HõeÊOzOk. nx „ѨHÍ~°O
D ~å*ϺOQÆ Ü«∞O„`åxfl ™êÜ«Ú^èŒOQÍ ~°^Œ∞Ì KÕã≤ H˘`«Î ~å[H©Ü«∞,
™ê=∂lHõ =º=ã¨Å÷ #∞ xi‡™êÎ=∞x „ѨKå~°O KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜, =∞^Œ` Ì ∞«
‰õÄ_»QÆ@∞ìHÀ_®xH˜ =∂"À~Úã¨∞ì áêsì`À ã¨Ç¨ „Ѩ[ÅO^ŒiH© ǨωõΩ¯
LOk. D Ѩx „Ѩ[Å∞ ZO`« ã¨=∞~°=÷ O`«OQÍ KÕã∞¨ HÀQÆey`Õ JO`«QÍ
~å*ϺOQÆ O `« = ∞H˜ z Û# ~å[H© Ü « ∞ ¿ãfiK« Û ù # ∞ 㨠k fixÜ≥ ∂ QÆ O
KÕã∞¨ ‰õΩ#fl@∞ì ÖˇH¯õ . J~Ú^Õà‰¡◊ Ωõ , ~Ô O_Õà‰¡◊ Ωõ F>Ëã¡ ≤ U^À XHõ |∂~°∞"˚ å
áêsìH˜ JkèHÍ~°O JѨÊyOK«_»"Õ∞ ~å[H©Ü«∞ ¿ãfiK«Ûù HÍ^Œ∞, Wn
JÖÏO\˜^.Õ ^•xˆH QÍ^Œ∞, nxH˜ qѶ∂¨ `«O HõÅQƉÄõ _»^∞Œ . D ǨωõΩ¯
HõeÊã¨∂Î `«#‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ KÕѨ>Ëì K«~°ºÅ#∞ x~ÀkèOK«_®xH˜
tHΔÍ㨇$ux xˆ~tÌ OK«∞‰õΩ#flk. ~Ô O_ç\’¡ U „Ѩ„H˜Ü∞« Ö’<≥<· å ã¨~ˆ K«~º° Å∞
[iy`Õ "å\˜x tHΔÍ㨇$u „ѨHÍ~°O qKåiOz tHΔ̃OK«=K«∞Û. HÍh
„áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å J=∞Å∞, tHΔÍ㨇$u J=∞Å∞ JkèHÍ~°OÖ’ L#fl
~å[H©Ü∞« â◊‰Ωõ ÅÎ „ѨÜ∂≥ [<åʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ LO\ÏÜ«∞x 1950
#∞O_ô ~ÀE ~°∞A==Ù`«∞#flk. nxfl K«\ÏìÅ `«Ü«∂sÖ’, "å\˜
ã¨fiÉèÏ=OÖ’ K«∂_»=K«∞Û.
=∂"À~Úã¨∞ì ~å[H©Ü«∞, ã≤^•úO`åÅ#∞ „ѨKå~°O KÕ¿ã
"Õ∞^è•=ÙÅ#∞ pHõ\˜ H˘\’¡ "Õ™êÎ#x ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO ɡ·\˜H˜ fã≤#
1969 <å\˜ K«@ìO JÖÏO\˜^Õ. H˘xfl HÍ~°ºHõÖÏáêÅ QÆ∞iOz,
ã≤^•úO`åÅ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»_»"Õ∞ ÃãHõΔ<£ 13 „ѨHÍ~°O tHΔÍ~°›O Jx
1969Ö’ ~åã¨∞‰õΩ#fl K«\Ïìxfl WѨC_»∞ z^ŒO|~°O ZO^Œ∞‰õΩ Éˇ·\˜H˜
fÜ«∞=Åã≤ =zÛOk?
qѨ¡"À^Œº=∂xfl ã¨=∞i÷OKÕ, "åºMϺxOKÕ "åi g∞^Œ ˆHã¨∞Å∞
ÃÑ@ì_»O „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ H˘`«ÎHÍ^Œ∞. #ÅÉè̌· Uà◊¡ H˜O^Œ PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ D J}z"Õ`« WѨC_»∞ Jxfl ~å¢ëêìʼnõÄ "åºÑ≤OzOk.
NH͉õΩà◊ áÈ~å@O UÜÕ∞ „áêO`åʼnõΩ qã¨Îiã¨∂Î áÈ~ÚO^À P
„áêO`åÅxflO\˜Ö’ |∞kúr=ÙÅ#∞, ~°K«~Ú`«Å#∞, HõàÏHÍ~°∞Å#∞
ɡkiOK«_®xH˜ J<ÕHõ H˘`«Î K«\ÏìÅ∞ =KåÛ~Ú. áê`« K«\ÏìÖË H˘`«Î
H˘~°Å`À ɡ\ · H˜ ˜ =KåÛ~Ú. J~Ú`Õ WѨC_»∞ ÉèÏ~°`« ǨϟO =∞O„u`«fi
âßY `å*Ï ÉˇkiOѨ٠„w<£Ç¨ÏO\ò J<Õ Ü«Ú^Œú ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ÉèÏQÆ=∞x
QÆ∞iÎOKåe.
=∂"À~Ú㨠∞ ì Å P^è Œ fi ~° º OÖ’ Pk"å㨠∞ Å∞ JuÃÑ^Œ Ì
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞ ™ê=∂lHõ „ѨÜ≥∂QÆO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. áêÅHõ=~åæÅ
#=¸<åʼnõΩ =ºuˆ~Hõ"∞≥ #ÿ Jaè=$kú #=¸<å#∞ ~°∞A=Ù KÕã∞¨ <Î åfl~°∞.
nxfl HÍÅ~åÜ« ∞ _®xH˜ „Ѩ É è í ∞ `« fi O PѨ ˆ ~ +¨ < £ „w<£ Ç ¨ Ï O\ò
„áê~°OaèOzOk. nxfl q=∞i≈OKÕ "Õ∞^è•=ÙÅ, ~°K«~Ú`«Å <À~°∞
 6 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
ã¨ÉÅíè x"ÕkHõ
„âßq∞Hõ =~°æ q=ÚHÎ̃ ã¨fiáêflxfl „ѨuѶe¨ Oz#
q~°ãO¨ =∞Ǩã¨ÉÅíè ∞
`≥ Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«º „ѨѨOK«OÖ’H˜ HÍi‡Hõ=~°æ K≥·`«<åºxfl
fã¨∞‰õΩ=zÛ# NN â◊`[« Ü«∞Ou =ÚyOѨ٠ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ, ™êÇ≤Ï`«º
™êO㨯$uHõ ~°OQÍÖ’¡ =~°æáÈ~å@ â◊HÎ̃QÍ Pq~°ƒùqOz# q~°ã¨O #ÅÉè̌·
Uà◊√¡ ѨÓiÎ KÕã¨∞‰õΩ#fl ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ qâßYÖ’ U„Ñ≤Öò 30, "Õ∞ 1#
q~°ã¨O 22= =∞Ǩã¨ÉèíÅ∞ [iQÍ~Ú. `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’H˜
JÉèí∞º^ŒÜ«∂xfl, qѨ¡"åxfl PǨfixOz, P Ô~O_»∞ L^Œº=∂ʼnõÄ
<åÜ«∞Hõ`fi« O =Ç≤ÏOz# NNH˜ qâßY`À L#fl J#∞|O^è•hfl, q~°ãO¨
Pq~åƒù=OÖ’ qâßY‰õΩ L#fl Kåi„`«Hõ |O^è•hfl ѨÙ~°ã¯¨ iOK«∞H˘x
D =∞Ǩã¨ÉÅíè ∞ qâßYѨ@flOÖ’ [iQÍ~Ú.
U„Ñ≤Öò 30 L^ŒÜ«∞O 10 QÆO@ʼnõΩ NN „áêOQÆ}O
(JOÉË^Œ¯~ü Éèí=#O)Ö’ ã¨ÉèíÅ∞ „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú. ~å¢+¨ì
#Å=¸ÅÅ #∞Oz =zÛ# =O^ŒÖÏk qѨ=¡ , qѨ=¡ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞
Jaè=∂#∞Å =∞^茺, „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å HÍ~°ºHõ~°ÎÅ =∞^茺 JO`«~å˚fÜ«∞
„âßq∞=~°æ Ѩ`åHÍxfl (Z„~° *ˇO_®#∞) HÍ. QÀ~°∞ =∂^èŒ=~å=Ù
Pq+¨¯iOKå~°∞. q~°ã¨O ã¨O™ê÷ѨHõ ã¨Éèí∞ºÅ∞, =∂r J^茺‰õΔΩÅ∞ HÍ.
K«Å™êx „Ѩ™ê^£ q~°ã¨O Ѩ`åHõ w`«O áê_»∞`«∂ q~°ã¨O *ˇO_®#∞
ZQÆ̂~âß~°∞. qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’, W`«~° „Ѩ*Ï L^Œº=∂Ö’¡ „áê}`åºQÆO
KÕ ã ≤ # J=∞~° ∞ Å ™ê‡~° H õ 㨠∂ ÷ á êxfl HÍ. QÆ O \˜ ~° = ∞}
Pq+¨¯iOK«_O» `À ã¨ÉÅíè ∞ „áê~°OÉè=í ∞Ü«∂º~Ú.
qѨ=¡ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞OÖ’, qѨ"¡ À^Œº=∞OÖ’ J=∞~°∞Öˇ#· "åiH˜
*’Ǩ~°∞¡ K≥ѨÓÎ HÍ„"Õ∞_£ "≥OѨ\ÏѨ٠ã¨`«ºO, PkÉèí@¡ ÔH·ÖÏã¨O "ÕkHõ
g∞^Œ `˘e ã¨=∂"Õâ◊O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. HÍ. K«Å™êx „Ѩ™ê^£ D
=∞Ǩã¨ÉèíÅ L^ÕÌâߺxfl q=iã¨∂Î „Ѩux^èŒ∞ʼnõΩ ™êfiQÆ`«O ѨeHÍ~°∞.
#∂ˆ~à◊¡ NN, #ÅÉè̌· Uà◊¡ q~°ã¨O QÆ∞iOz# PÜ«∞# `˘e
Ѩ Å ∞‰õ Ω Å `« ~ åfi`« Ѩ ٠㨠ΠH ÍÅ Pq+¨ ¯ ~° } Å∞ [iQÍ~Ú. D
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ „Ѩ=ÚY ™ê=∂lHõ qâı¡+¨‰õΩÅ∞ „á⁄. ǨÏ~°QÀáêÖò
„áê~°OÉè’Ѩ<åºã¨O KÕâß~°∞. NN Hõq`åfixfl, PÜ«∞# ™êÇ≤Ï`«º,
~å[H©Ü∞« =ºHÎ̃`åfixfl PÜ«∞# HÍÅOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ K«∂_®Åx, UÜÕ∞
™ê=∂lHõ â◊‰Ωõ ÅÎ ã¨OѶ∞¨ ~°}
¬ NN =ºH˜` Î fi« OQÍ K«i„`«Ö’ ~°∂á⁄OkO^À
qâı¡+≤OKåÅx J<åfl~°∞. NN Hõq`«efl, PÜ«∞# „ѨÉèÏ"åxfl
<˘Hõ¯_®xˆH D K«\Ïìxfl „ѨÜ≥∂yOK«_»O, XHõ ѨHõ¯ =∂"À~Úã¨∞ì
Å`À K«~°ÛʼnõΩ ã≤^Œú=∞O@∂<Õ Ãã·<åºxfl „ѨÜ≥∂yOK«_®xH˜ ‰õÄ_®
„ѨÉèí∞`«fiO ã≤^Œú=∞ø`ÀOk. 72 QÆO@Å∞ Ç≤ÏO㨠KÕÜ«∞‰õΩO>Ë KåÅx
K≥ѨÙÎ#fl z^ŒO|~°O HÍÅ∞ÊÅ q~°=∞} áê\˜™êÎ#x =∂„`«O ã¨Ê+ì̈O
KÕÜ«∞_»∞. Ãã·xHõ Ü«Ú^•úxH˜ ã≤^ŒúѨ_»∞`«∂<Õ "Õ∞^è•=ÙÅ#∞ *ˇ·Ö’¡
ÃÑ_»`å#x ɡkiã¨∞Î<åfl_»∞.
Ç≤ÏO㨉õΩ áêÅÊ_»‰õΩO>Ë K«~°ÛʼnõΩ ã≤^Œú=∞O@∞#fl „ѨÉèí∞`«fiO
ã≤^•úO`åÅ#∞ #=∞‡_»O, „ѨKå~°O KÕÜ∞« _»"∞Õ <Õ~=° ∞x ɡkiã¨∞#Î flk.
PÖ’K«#Å∞, qâßfi™êÅ∞, ã≤^•úO`« ~å[H©Ü«∂Å∞ <Õ~°=∞x K≥ѨÊ_®xH˜
=∂~°∞`«∞#fl ™ê=∂lHõ K«i„`«Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ZÖÏ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=KÀÛ
™È^•Ç¨Ï~°}OQÍ q=iOKå~°∞.
P `«~åfi`« ™È^Œ~° „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ã¨O^ÕâßÅ∞
WKåÛ~°∞. PO„^茄Ѩ^Õâò áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ¨∞O qâßY J^茺‰õΔΩÅ∞ \˜.
N~å=¸‡iÎ, =∞Ç≤ÏàÏ KÕ`#« <åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ Ѩ^‡Œ , „ѨQuÆ jÅ =∞Ç≤ÏàÏ
ã¨OѶ¨∞O <åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ ÅH˜Δ‡, ^ŒO_»Hõáê}˜ =∞ǨÏOu, ¢ã‘Îâ◊H˜Î
<åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ Åe`«, ‰õΩÅ x~°∂‡Å# áÈ~å@ ã¨q∞u <åÜ«∞‰õΩÅ∞
ã¨∂~°ºO, "≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ïf ã¨Oã¨÷ #∞O_ç QÆ}Ѩu<åÜ«Ú_»∞, Hõq,
~°K«~Ú`« =∂<ÕѨe¡, ¢ÃÑ·"Õ\©Hõ~°} =ºuˆ~Hõ "ÕkHõ – Ñ≤.q. ~°=∞}
`«k`«~°∞Å∞ ã¨O^ÕâßeKåÛ~°∞. HÍ~°º^Œi≈ x"ÕkHõ#∞ HÍ~°º=~°æ
ã¨É∞íè º~åÅ∞ Ñ≤. =~°ÅH˜‡Δ K«kq qxÑ≤OKå~°∞. J=∞~°∞Å |O^è∞Œ q∞„`«∞Å
ã¨OѶ¨∞O ã¨Éèí∞ºÅ∞, HõàÏHÍ~°∞Å∞ D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ áê@Å∞ áê_®~°∞.
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O – NN J<Õ JOâ◊OÃÑ· K«Å™êx „Ѩ™ê^£
„Ѩã¨OyOKå~°∞. =∞Ǩ„Ѩ™ê÷# w`åÅ "≥#∞Hõ *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞
~å[H©Ü«∂i÷Hõ â◊‰õΩÎÅ ã¨OѶ¨∞~°¬} L#fl^Œx J<åfl~°∞. P ã¨OѶ¨∞~°¬}#∞
JO^ŒiHõO>Ë â◊H=Θ O`«OQÍ qxÑ≤Oz#O^Œ∞=Å¡ PÜ«∞# „ѨÑO¨ K« ™ê÷~Ú
Hõ q JÜ« ∂ º_» x J<åfl~° ∞ . =∞Ǩ  „Ѩ ™ ê÷ # O `« ~ åfi`« ã≤ „ áêe,
=∞~À„Ѩ™ê÷#O QÆ∞iOz q. K≥OK«Ü«∞º qâı¡+≤OKå~°∞. ã≤„áêe
NN ~å[H©Ü«∞ J=QÍǨÏ##∞, „ѨÜ≥∂QÆ ^Œ$+≤ìx `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎO^Œx
J<åfl~°∞. =∞~À „Ѩ™ê÷#OÖ’ NNÖ’x JÉèí∞º^ŒÜ«∂Oâ◊ #HõûŃs
NH͉õΩà◊ áÈ~å@ K≥·`«#ºOQÍ, ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@ ^Œ$HõÊ^äŒOQÍ
qãÎ̈iOzO^Œx J<åfl~°∞. NNÖ’x „ѨÜ≥∂QÆ ^Œ$+≤ì qѨ¡= J=ã¨~åxfl
f~°∞ã¨∂Î ÉèÏ+¨Ö’, =ºH©ÎHõ~°}Ö’ QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ# =∂~°∞Ê `≥zÛO^Œh
J<åfl~°∞.
™êÜ«∞OHÍÅO q~°ãO¨ Ü«Ú=Hõ=ÙÅ∞ HÍ.L^ŒÜ∞ü , HÍ. „HÍOuÅ
P^èfiŒ ~°ºOÖ’ Hõq ã¨Éíè [iyOk. NN Hõq`«fiO, NN g∞^Œ ~åã≤#
Hõq`«fiO`À Hõq ã¨Éèí PHõ@∞ì‰õΩOk. Ñ≤Å¡Å∞ ã¨∂~°*ò, K«O„^Œ, "≥<≥flÅ,
~å^è•=∞Ç‘Ï[Å∞ NN Hõq`«fi Ѩ~î°#O KÕâß~°∞.
"Õ∞ 1# L^ŒÜ∞« O 10 QÆO@ʼnõΩ NN =K«#O QÆ∞iOz HÍ„"Õ∞_£
HõàϺ}~å=Ù „ѨãO¨ yOKå~°∞. HõqQÍ NN "Õã#≤ „ѨÉÏè =O =ÚO^Œ∞
~å*ϺOQÆO J#∞=∞uOK«^<Œ Õ WOy`«O ‰õÄ_® „ѨÉ∞íè `åfixH˜ ÖË^∞Œ .
qâßfi™êÅ∞ LO_»_"» ∞Õ <Õ~=° ∞x WO`«=~°‰Ωõ K«i„`«Ö’ Z#fl_»∂ ~°∞A=Ù
HÍÖË^∞Œ . P ¿Ñ~°∞`À ZO`«QÍ J}z"Õã<≤ å ã≤^•úO`åÅ∞, ~å[H©Ü∂« Å∞
`«∞_çKÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. z^ŒO|~°OQÍi ɡkiOѨÙÅ =Å¡ |∂~°∞˚"å
„Ѩ*Ï™êfi=∞ºO "Õ∞_ç ѨO_»∞ Jx =∞~À™êi ~°∞A=Ù HÍ=_»O `«Ñʨ
XiyO^Õg∞ ÖË^Œ∞. ã¨=∂[ =∞øeHõ Ѩi=~°Î#‰õΩ ^•i K«∂¿Ñ
=∂"À~Úã¨∞Åì ã≤^•úO`åŠѨ@¡ qâßfi™êxfl „ѨH\ õ O˜ K«_O» ~å*ϺOQÆ
|^ŒúO =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞, =∞#∞+¨μÅ∞QÍ D ^Õâ◊ „Ѩ[ÅO^ŒiH© L#fl
ã¨Ç¨Ï[ ǨωõΩ¯. J

HÍ~°º^Œi≈ x"ÕkHõ
q∞„`«∞ÖÏ~å, HÍ„"Õ∞_£û
qѨ¡= ~°K«~Ú`«Å ã¨OѶ¨∞O #ÅÉè̌· Uà◊¡ =∞Ǩã¨ÉèíʼnõΩ =zÛ#
qѨ¡"åaè=∂#∞ʼnõΩ, qѨ¡= ™êÇ≤Ï`åºaè=∂#∞ʼnõΩ q~°ã¨O ™ê^Œ~°OQÍ
™êfiQÆ`O« ѨÅ∞‰õΩ`ÀOk. qѨ"¡ À^Œº=∂xH˜ ™êO㨯$uHõ ~°OQÆOÖ’ #ÅÉè·ˇ
Uà◊√Q¡ Í q~°ãO¨ KÕã∞¨ #Î fl Hõ$+≤ Ѩ@¡ Q“~°=O`À, „¿Ñ=∞`À, q=∞~°≈<å`«‡Hõ
"≥·Yi`À, qÉË^è•Å`À ‰õÄ_® q~°ã¨O`À Hõeã≤ #_»∞ã¨∂Î D ã¨ÉèíʼnõΩ
=zÛ# „Ѩux^è∞Œ ʼnõΩ, ~åÖËHáõ È~Ú# Jaè=∂#∞ʼnõΩ, q=∞~°≈‰õΩʼnõΩ
q~°ãO¨ D #ÅÉè·ˇ Uà◊¡ ã¨ÉÅíè ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ qѨ"¡ åaè=O^Œ<åÅ∞ K≥áÈÎOk.
q~°™êxH˜ ã¨É∞íè ºÅHõ<åfl Jaè=∂#∞ÖË Z‰õΩ¯= J#fl =∂ =º=™ê÷ÑH¨ õ
HÍ~°º^Œi≈ HÍ„"Õ∞_£ ÔHqP~ü =∂@ JѨÊ\˜H©, WѨÊ\˜H© Ü«∞^•~°÷O.
ZO^ŒÔ~O^Œ~À q∞„`«∞Å ã¨Ç¨Ü«∞ ã¨Ç¨HÍ~åÅ`À =∂„`«"Õ∞ q~°ã¨O
`«# x`«º HÍ~°ºHõÖÏáêÅ#∞ H˘#™êyã¨∂Î =ã¨∞Î#flk. P ™œ[#º
ã¨∂ÊùiÎ`À D x"ÕkHõ#∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»∞`«∞<åfl#∞.
=ÚO^Œ∞QÍ – QÆ∞O@∂~°∞Ö’ 2008 [#=iÖ’ [iy#
=∞Ǩã¨ÉèíÅ ^ŒQÆæi #∞Oz W"åfieì ^•HÍ qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’, qq^èŒ
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ L^Œº=∂Ö’¡ ~å[ºÇ≤ÏO㨉õΩ |Öˇ·# J=∞~°∞ÅO^ŒiH©
q~°ã¨O *’Ǩ~°∞¡ K≥áÈÎOk. `«q∞à◊ *Ïu q=ÚHÎ̃ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ "ÕÅ∞Ñ≤à‹¡Â
„ѨÉèÏHõ~°<£ ÖÏO\˜ "åiH˜ *’Ǩ~°∞¡ K≥áÈÎOk. „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å¢+ì̈
L^Œº=∞ <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’x J<ÕHõ P@∞áÈ@¡ =∞^躌 , Pâ◊x~åâ◊Å =∞^躌
P`« ‡ Ǩ Ï `« º ʼnõ Ω áêÅÊ_» ¤ J<Õ H õ =∞Ok `≥ Ö ÏOQÆ } Ü« Ú =f
Ü«Ú=‰õΩÅ#∞ q~°ãO¨ D ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ ÉÏ^è•`«ÑΨ ǨÏ$^ŒÜ∞« O`À QÆ∞~°∞Î
KÕã¨∞‰õΩO\’Ok. „Ѩ*Ï, qѨ¡= áÈ~å\ÏÖ’¡ J=∞~°∞Öˇ·# *Ï˝`«, J*Ï˝`«
g~°∞ÅO^Œih Hõhfl\˜`À `«ÅK«∞‰õΩO\’Ok.
QÆ∞O@∂~°∞ =∞Ǩã¨ÉèíÅ #∞Oz WѨÊ\˜^•HÍ ™êy# ã¨O™ê÷QÆ`«
HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∞iOz# x"ÕkHõ Wk. q~°ãO¨ `å#∞ KÕã#≤ Hõ$+≤x,
PÜ«∞# =K«#O `«y# QÆ∞iÎOѨ٠á⁄O^ŒÖ^Ë xŒ J<åfl~°∞. NNÖ’x
PÖ’K«<å Ѩ~°∞_»∞ =K«# ~°K«#Ö’¡<Õ HõxÑ≤™êÎ_»<åfl~°∞. P `«~åfi`«
NN J#∞"å^Œ ™êÇ≤Ï`«ºO QÆ∞iOz „Ѩ=ÚY Hõq ÔH. t"åÔ~_ç¤
„ѨãO¨ yOKå~°∞. NN J#∞"å^•Å ^•fi~å `≥Å∞QÆ∞"åiH˜ áêâßÛ`«º
™êÇ≤Ï`«º ^èÀ~°}∞Å∞ ѨiK«Ü«∞O KÕâß~°x J<åfl~°∞. ɡ·@ =zÛ# J<ÕHõ
™êÇ≤Ï`«º ^èÀ~°}∞Å∞, "å\˜ "≥#Hõ L#fl ÉèÏ=*ÏÖÏÅ∞, L^Œº=∞
<ÕÑ^¨ •ä ºÅ∞ NN J#∞"å^•Å ^•fi~å =∞#‰õΩ Ñ¨iK«Ü∞« O JÜ«∂ºÜ«∞x
q=iOKå~° ∞ . J#∞"å^Œ tÅÊOÖ’ NN „Ѩ ` Õ º Hõ =Ú„^Œ
HõxÑ≤ã¨∞ÎO^Œ<åfl~°∞.
P `«~åfi`« NN ã¨=∞HÍb#`« QÆ∞iOz HÍ. HÍjO qâı+¡ O≤ Kå~°∞.
NNH˜ ã¨=∞HÍb#`« L#flO^Œ∞=Å¡<Õ =¸_»∞ `«~åÅ áê~î°‰õΩÅ∞
K«^Œ∞=Ù`«∞<åfl~°x, ™êÇ≤Ï`«ºHÍ~°∞Å∞ qâı¡+≤ã¨∞Î<åfl~°x J<åfl~°∞.
`≥Å∞QÆ∞Ö’ =zÛ# Jxfl ™êÇ≤Ï`«º ^èÀ~°}∞Å∞ NN QÆ∞iOz
Jaè„áêÜ«∂Å∞ K≥Ñʨ =Åã≤ ~å=_»OÖ’<Õ PÜ«∞# ã¨=∞HÍb#`« L#fl^Œx
J<åfl~°∞. z=~°QÍ NN L^Œº=∞ rq`«O QÆ∞iOz HÍ„"Õ∞_£ q.q.
=∂\Ï¡_®~°∞. NN ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞OÖ’<ÕHÍHõ áœ~°ÇϨ ‰õΩ¯Å HÍ~°ºHõ~Qΰ Í
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 7
HÍ~°º^Œi≈ x"ÕkHõ
KÕÜ∞« ÖËHáõ È~Ú# Ѩxh ‰õÄ_® `«#∞ ã‘fiHõiOz# ™ê=∂lHõ ã≤^•úO`«
^Œ$HõÊ^äOŒ #∞Oz JOK«<å "Õã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. U ã¨Oã¨÷ J~Ú<å, U
L^Œº=∞"≥∞<ÿ å Hˆ =ÅO `«# ã‘fiÜ«∂`«‡Hõ PHÍOHõÅΔ ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ
=∂„`«"Õ∞ H˘#™êQÆ*ÏÅ^Œh, ã¨=∞HÍb# Ѩiã≤÷`«∞Å`À, „ѨÉèÏ"åÅ`À
xq∞`«ÎO ÖˉõΩO_® q_çQÍ LO_»^Œh =∞#O^ŒiH© `≥eã≤O^Õ. P
Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ J#∞‰õÄÖÏOâßÅ#∞ QÆ∞iÎOz =∞iO`« ÅHõΔºâ◊√kú`À Z\Ï¡
Ѩx KÕã¨∞ÎOk? J##∞‰õÄÖÏOâßÅ#∞ QÆ∞Ô~Îiy "å\˜x JkèQÆq∞ã¨∂Î
`«# Pâ◊Ü«∂xfl =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HõáÈ=_®xH˜ ã‘fiÜ«∂`«‡Hõ â◊‰õΩÎÅ#∞
Z\Ï¡ "≥zÛã¨∞ÎO^Œ<Õ ^•xfl |\ì̃ =∂„`«"Õ∞ ã¨Oã¨÷Å, L^Œº=∂Å QÆ=∞#O
LO@∞Ok.
#ÅÉè̌· Uà◊¡ q~°ãO¨ L^Œº=∞ QÆ=∞#=∞O`å W\Ï¡ H˘#™êyO^Œx
„Ѩ`ÕºHõOQÍ K≥ѨÊ#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. q~°ã¨OÖ’ L#fl "åà◊¡‰õΩ, ^ŒQÆæiQÍ
QÆ=∞xã¨∞#Î fl "åà◊‰¡ Ωõ JO^ŒiH© D L`«∞OÎ QÆ `«~O° QÍŠǨϟ~°∞ QÆ∞iOz,
ÃãÅÜÕ∞\˜ QÍ#O QÆ∞iOz, ֒֒Ѩe #∞Oz ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ T~°∞`«∂,
L|∞‰õΩ`«∂ =KÕÛ K≥Å=∞ QÆ∞}O QÆ∞iOz `≥e¿ã LO@∞Ok. `≥Å∞QÆ∞
™êÇ≤Ï`«º, ™êO㨯$uHõ "Õ∞^èÀ~°OQÍÖ’¡ L#fl „Ѩu"å~°∂ „Ѩu
ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ q~°ãO¨ QÆ∞iOz U^À XHõ Jaè„áêÜ«∂xfl, J=QÍǨÏ##∞,
JOwHÍ~° =ºuˆ~Hõ`Å« #∞ =ºHõOÎ KÕÜ∞« _»OÖ’<Õ qѨ=¡ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞O
áê„`« L#flk. ã¨=∂*ÏxH©, ™êÇ≤Ï`åºxH© ã¨O|O^èOŒ LO@∞O^Œh,
ã¨=∂*Ïxfl =∂ˆ~Û L^Œº=∂Ö’¡ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞O q_»nÜ«∞~åx
JO`«~åƒùQOÆ QÍ LO@∞O^Œh K≥Ñʨ _®xH˜, q=iOK«_®xH˜ D #ÅÉè̌·
Uà◊¡ q~°ãO¨ QÆ=∞<åx Hõ<åfl =∞Oz L^•Ç¨Ï~°} LO_»É’^Œ∞.
q~°ãO¨ KÕã#≤ D „ѨÜ∂« }O =Å¡, QÆ_Oç z# J#∞Éè"í åÅ =Å¡
D ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ XHõ¯ =∂@ =∂„`«O K≥Ñʨ =Åã≤ LOk. ã¨=∂[
K«i„`«Ö’ ÉèÏQÆOQÍ, K«i„`«#∞ xi‡OKÕ áÈ~å@ â◊‰Ωõ ÅÎ `Àáê@∞ `å#∂
‰õÄ_® Ѩx KÕâß~°x J<åfl~°∞. 1955 =∞^躌 O`«~° ZxflHõÖ’¡ Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsì `«~°Ñ¶¨Ù# „ѨKå~°O KÕÜ«∞_»O ^ŒQÆæi #∞O_ç NH͉õΩà◊ áÈ~å@OÖ’
|∂@HõѨ٠Z<£H“O@~°¡‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ, Éèí∂=∞Ü«∞º – H˜ëêìQ“_£
LitHõÅΔ ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ áœ~°ÇϨ ‰õΩ¯Å Ñ¨i~°H} Δõ HÀã¨O ~å¢+¨"ì åºÑ¨OÎ QÍ
NN Ѩ~º° \˜OKå~°x J<åfl~°∞.
z=iQÍ 'NN Hõq`å „Ñ¨™ê÷#O— Tˆ~yOѨ٠[iyOk. NN
Hõq`å K«~} ° ÖË x<å^•Å∞QÍ qâßYѨ@flO g^ä∞Œ ÅÖ’ L^ÕfiQÆ Éèií `«"∞≥ #ÿ
~åºb [iyOk. NN aè‰ΩΔõ =s¬Ü∞« ã≤ Hõq`« ~åã≤# Hõ@HõO"åi K≥~∞° =Ù
(„ˆQ@~ü qâßY HÍ~˘Êˆ~+¨<£ PѶ㑠∞¨ ^ŒQ~æÆ )° ^ŒQ~æÆ ° P Hõq`«#∞ K«k"å~°∞.
J\Ï¡ˆQ =∞~À „ѨѨOK«O ˆQÜ«∞O ~åã≤# @~°fl~ü KÒ¢bì ^ŒQÆæ~° Py
JHõ¯_» P ˆQÜ«∞O K«k"å~°∞. QÆ∞~°*Ï_» q„QÆǨÏO ^ŒQÆæ~° x"åo
„ѨHõ\˜Oz T~°yOѨ٠uiy JOÉË^Œ¯~ü Éèí=<£ KÕ~°∞‰õΩOk.
|Ç≤Ï~°OQÆ ã¨Éèí‰õΩ HÍ. Hõ$ëê‚ÉÏ~Ú J^茺HõΔ`« =Ç≤ÏOKå~°∞. HÍ.
~°∞H˜‡}˜, HÍ. L[fiÖò, HÍ. K«Å™êx „Ѩ™ê^£ „ѨãO¨ yOKå~°∞. HõàÏHÍ~°∞Å
áê@Å`À, NN Hõq`åÅѨ#`À NN â◊`«[Ü«∞Ou ã¨ÉèíÅ∞
=Úyâß~Ú. J
 8 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
K«i„`«Ö’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ#O^Œ∞=Å¡ q~°ã¨O #ÅÉèˇ· Uà◊¡ Ѩi}`« ã¨fi~åxfl
ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩOk. qѨ=¡ q[Ü«∞O ^•HÍ ™êyOK«=Åã≤# ã≤^•úO`«,
~å[H©Ü∞« ™êO㨯$uHõ Hõ~"ΰ åºÅ‰õΩ `«##∞ `å#∞ ã≤^OúŒ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜
J=ã¨~°"≥∞ÿ# Éèí∂q∞Hõ#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞‰õΩOk. ^•xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ#
^•~°≈xHõ`#« ∞ ~°∂á⁄OkOK«∞HÀQÆeyOk. ã¨∞ã≤~÷ O° QÍ, z~°HÍÅO `å#∞
áÈ+≤OK«=Åã≤# áê„`«‰õΩ J#∞QÆ∞}"≥∞ÿ# â◊HÎ̃ q~°ã¨O‰õΩ LO^Œx D
#ÅÉè̌· Uà◊¡ x~°ƒO^è•Å∞, x¿+^è•Å∞, ֒ѨÖÏ Éˇ·\Ï ™êy# Ö’`≥·#
ã≤^•úO`« ~å[H©Ü«∞ ã¨O"å^•Å∞ x~°∂Ñ≤OKå~Ú. J^Õ ÖˉõΩO>Ë
HÍÅQÆuÖ’ Hõeã≤áÈ~Ú# J<ÕHõ L^Œº=∞ ã¨Oã¨Å÷ HÀ=Ö’H˜, ™êÇ≤Ï`«º
ã¨Oã¨÷Å HÀ=Ö’H˜ q~°ã¨O KÕiáÈÜÕ∞k. nxH˜ D ^Õâ◊ „Ѩ[Å
`åºQÆ Ñ ¨ Ó i`« " ≥ ∞ ÿ # qѨ ¡ " åK« ~ ° } Ë HÍ~° } O. Ѩ _ » ∞ `« ∂ ÖË ã ¨ ∂ Î
=Ú#∞=ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆ∞`«∞#fl qѨ=¡ áÈ~å\ÏÅ "≥#∞"≥O@ q~°ãO¨
Hõeã≤ #_»=_»"Õ∞ HÍ~°}O. q~°ã¨O Zxfl ã¨=∞㨺Å#∞, ã¨OHΔÀÉèÏÅ#∞,
x~°ƒO^è•Å#∞, q=∞~°≈Å#∞ Z^Œ∞~˘¯<åfl q~°ã¨O „áêã¨OyHõ`« JO`å
qѨ=¡ OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ H˘#™êQÆ_O» Ö’ LOk. XHõ ^Œâ◊ #∞Oz =∞~À
^Œâ◊‰õΩ qѨ¡"À^Œº=∞O ѨÙ~ÀQÆq∞OK«_»OÖ’, qã¨ÎiOK«_»OÖ’ LOk.
<å<å\˜H© qѨ=¡ P=â◊ºHõ`« ÃÑ~°Q_Æ O» Ö’ LOk.
QÆ∞O@∂~°∞ =∞Ǩã¨ÉèíÖ’¡ Éèí∂q∞ – ã¨O㨯$u – <åQÆiHõ`« J<Õ
JOâ◊O ÃÑ· K«~°Û KÕâßO. =∂#= ã¨=∂[ ѨÙ~ÀQÆ=∞#OÖ’x D
H©ÅHõ"∞≥ #ÿ q+¨Ü∂« Å#∞ áêÅHõ=~°Oæ =∞iO`« ã¨OHΔÀÉèOí Ö’H˜ fã¨∞HÔ à◊_¡ O»
K«∂ã¨∞<Î åflO. D ~Ô O_»∞#fl~° ã¨O=`«û~åÖ’¡ ~°H~õ H° ÍÅ ~°∂ѨOÖ’ Éè∂í q∞
^ÀÑ≤_=ô ~åæŠǨÏã¨QÎ ` Æ O« HÍ=_»O QÆ∞iOz k#Ѩ„uHõÅ ™ê÷~ÚÖ’ ‰õÄ_®
ÉÏQÍ „ѨKå~°OÖ’H˜ =zÛOk. "ÕÅ, ÅHõÅΔ ZHõ~åÅ „QÍg∞}, Ѩ@} ì "åãÎ̈= ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ_®xH˜ q~°ã¨O |$O^ŒO Xi™êûÖ’
Éè∂í =ÚÅ∞ J„Hõ=∞ =∂~åæÖ’¡ „Ѩ[Å #∞Oz Ѩ~åã¨=Î ∞Ü«∂º~Ú. JO`«‰Ωõ
q∞Oz Pk"åã‘ „áêO`åÖ’¡ Éèí∂q∞ g∞^Œ, JO^Œ∞Ö’x ã¨OѨ^Œ ÃÑ·#
^Õâ◊, q^ÕâßÅ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å _ÕQÆ K«∂Ѩ٠Ѩ_çOk. áêÅHõ Jaè=$kú
^•x qãÎ̈$`«, qHõ$`« ~°∂áêÖ’¡ „Ѩ[Å#∞ Éèí∂q∞H˜ ^Œ∂~°O KÕã≤Ok.
x~åfiã≤`∞« Å#∞ KÕãO≤ k. Hõhã¨O 1992 #∞Oz qѨ=¡ , „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ
â◊‰õΩÎÅ∞ K≥ѨÓÎ =zÛ# D q+¨Ü«∞O <å<å\˜H˜ |$Ǩτ^Œ∂ѨO
f㨠∞ ‰õ Ω O@∞#flk. D Ô ~ O_Õ à ◊ ¡ Ö ’ `≥ Å ∞QÆ ∞ 㨠= ∂[OÖ’x
Ѩi}Ï=∂Åxfl\˜Ö’ Wk XHõ H©ÅHõ"∞≥ #ÿ JOâ◊O. P^è∞Œ xHõ ÉèÏ~°`«
^Õâ◊ K«i„`«Ö’ ZѨÊ\˜H<õ åfl Z‰õΩ¯=QÍ Éè∂í q∞ ã¨~∞° ‰õΩ HÍ=_®xfl, Éè∂í q∞
ÃÑ@∞ì|_çH˜ ™ê÷=~°OQÍ =∂iáÈ=_®xfl =∞#O W\©=Å – =∞s
=ÚYºOQÍ D Ô~O_Õà◊¡Ö’ =∞iO`« ÉÏQÍ K«∂âßO. ^•x #∞Oz
ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ ã¨O㨯$f ã¨=∞㨺Å∞ J<ÕHõO ã¨=∂[OÖ’ `«Öˇ`åÎ~Ú.
ã¨O㨯$f q^èŒfiOã¨O ÃÑiyáÈ~ÚOk. |∂~°∞˚"å ~å[H©Ü«∂Å∞, "å\˜
JkèHÍ~° =º=ã¨÷Å∞ J`«ºO`« AQÆ∞áêûHõ~°OQÍ, J=∂#gÜ«∞OQÍ
`«Ü«∂~°Ü«∂º~Ú. =∞# K«∞@∂ì L#fl ã≤÷ux Hõhã¨OQÍ J~°÷O
KÕã∞¨ HÀ_®xH˜ D =ÚYº"≥∞#ÿ ã¨∂zHõÅ∞ ã¨iáÈ`å~Ú.
Wq =∞# ™ê=∂lHõ =º=ã¨÷Ö’x "≥·~°∞^蕺Š=Å¡ `«ÖˇuÎ#"Õ
J~Ú<å „Ñ¨Ñ¨OK« ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O, ^•x L#fl`« ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#
™ê„=∂[º"å^ŒO J<Õ ã¨∂Å÷ K«„@OÖ’ ÉèÏQÆO. W"åà◊ g\˜H˜ =ºuˆ~HõOQÍ
U ~°OQÆOÖ’ ™êˆQ U „Ѩܫ∞`«fl"≥∞ÿ<å D ã≤÷uH˜ Jf`«O HÍ^Œ∞. D
ã≤u÷ UHõHÍÅOÖ’ J<ÕHõ "ÕQÍÅ`À, ѨÅ∞ ~°∂áêÅ`À x~°O`«~° Ѩi=~°#Î
á⁄O^Œ∞`«∞#flk. JO>Ë W"åfià◊ =∞#=ÚO^Œ∞#fl ™ê=∂lHõ ã≤u ÷ KåÖÏ
f„="≥∞#ÿ , ã¨OH©~"‚° ∞≥ #ÿ QÆuÖ’ LOk. H˘`«Î ã¨=∞㨺Å∞ qã¨∞~°∞`«∞#flk.
"å\˜x J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_»OÖ’x |ÖÏ|ÖÏÅ#∞ |\ì̃ "å\˜`À =∞#
=º=Ǩ~°O LO@∞Ok. =∞# PÖ’K«#Å∞, x~åú~} ° Å∞, x~°Ü ‚ ∂« Å∞,
Ѩ#∞Å∞, Ѷe¨ `åÅ∞ ^•xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ<Õ LO\Ï~Ú.
Jk D ~Ô O_Õà¡◊ HÍÖÏxH© =iÎã∞¨ OÎ k. D ~Ô O_Õà¡◊ q~°™êxH©
=iÎã¨∞ÎOk.
QÆ∞O@∂~°∞ =∞Ǩã¨ÉèíÖ’¡ Éèí∂q∞ – ã¨O㨯$u – <åQÆiHõ`«Å
QÆ∞iOz =∂\Ï¡_Õ <å\˜H˜ q~°ã¨O KåÖÏ f„=OQÍ Kè«fÎãπѶ¨∞_£Ö’x
ã¨ÖÏfiA_»∞O =ºuˆ~Hõ „ѨKå~°OÖ’ LOk. x*ÏxH˜ ã¨ÖÏfiA_»∞O
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ#ѨÊ\˜#∞Oz ^•xH˜ =ºuˆ~HõOQÍ "≥Ú^Œ\˜QÍ q~°ã¨"Õ∞
„ѨKå~°O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ìOk. 2006Ö’ x¿+^è•#O`«~°O [iy#
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ã¨ÉèíÖ’¡ ã¨ÖÏfiA_»∞O XHõ „Ѩ^è•# q+¨Ü«∞OQÍ á¶ÈHõãπ
J~ÚOk. JO^Œ∞=Å¡<Õ QÆ∞O@∂~°∞ ã¨ÉèíÖ’¡ ã¨ÖÏfiA_»∞O g∞^Œ,
^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’ =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· ~å[ºÇ≤ÏO㨠g∞^Œ HÍ„"Õ∞_£û ^Œ=∞Ü«∞Ou,
â◊|i ~°K«#Å#∞ q~°ã¨O JK«∞Û"Õã≤ Pq+¨¯iOzOk. JѨÊ\˜ˆH
ã¨ÖÏfiA_»∞O g∞^Œ H˘O^Œ~∞° x"ÕkHõÅ∞ „ѨK∞« iOz<å D ~Ô O_»∞
ѨÙãÎ̈HÍÅ∞ Kè«fÎãπѶ¨∞_£, ^ŒO_»HÍ~°}ϺŠg∞^Œ ™êkèHÍ~° ~°K«#Å∞QÍ
QÆ∞iÎOѨ٠á⁄O^•~Ú. `≥Å∞QÆ∞ „Ѩ[Ö’¡ ã¨ÖÏfiA_»∞O QÆ∞iOz# "åãÎ̈=
^Œ$âߺxfl JOkOz# ѨÙãÎ̈HÍeq.
Pk"åã‘ „áêO`åÖ’¡ Pk"åã‘Å `≥QÅÆ =∞^躌 L#fl "≥~· ∞° ^蕺Å#∞
áêÅHõ=~°æO XHõ KÀ@ ã¨ÖÏfiA_»∞O ~°∂ѨOÖ’ PÜ«Ú^èŒOQÍ
=∞ÅK«∞‰õΩO>Ë WOHÀ KÀ@ =∞`« ã¨OѶ∞¨ ~°} ¬ Å∞QÍ =∂iÛ"ÕãO≤ k. ^•x
Ѷe¨ `«"∞Õ Xi™êûÖ’ H˘O^è=Œ ∂Öò =∂~°}HÍO_». q~°ãO¨ ^•xfl Pk"åã‘
`≥QÆÖ’¡, ¢ÔH·ãÎ̈= "≥∞ÿ<åi\© =∞`å=ÅO|‰õΩÅ =∞^茺 ~å[ºO, Ç≤ÏO^Œ∂
á¶êã≤[O ã¨$+≤ìOz# "≥·~°∞^茺OQÍ „ѨKå~°O KÕã≤Ok. H˘O^èŒ=∂ÖòÖ’x
Ѩ~°º\˜Oz x[x~åú~°} KÕã≤Ok. ã¨iQÍæ J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞#
~å¢+¨Oì Ö’ ÉèO·ˇ ™ê, =\’b =∂~°}HÍO_»Å∞ [iQÍ~Ú. q~°ãO¨ ã¨É∞íè ºÅ∞
D „áêO`åÖ’¡ ‰õÄ_® Ѩ~°º\˜Oz x[x~åú~°} KÕâß~°∞. ˆH=ÅO
ÉÏkè`«∞Å#∞ Ѩ~å=∞i≈OK«_»O, x*Ïx*ÏÅ ¿ãHõ~°} J<Õ Ñ¨x`À
ã¨iÃÑ@∞ìHÀ‰õΩO_® qѨ¡"À^Œº=∞O ™êQÆ∞`«∞#fl Pk"åã‘ „áêO`åÖ’¡
„Ѩ[Å#∞ peÛ, ™ê=∂lHõ Jaè=$kú „Hõ=∞OÖ’ "åi =∞^茺 L#fl
JO`«~åÅ#∞ Ô~K«ÛQ˘\ì̃ Ѩ~°ã¨Ê~° "≥·i ta~åÅ∞QÍ ~å[ºO, Ç≤ÏO^Œ∞`«fi
=∂iÛ "Õã¨∞Î<åflÜ«∞x q~°ã¨O Ö’`≥·# qâı¡+¨} JOkOzOk. D
Ѷ∞¨ @#Å ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ q~°ãO¨ ã¨É∞íè ºÅ∞ „H˜Ü∂« jÅOQÍ Ñ¨x KÕÜ∞« _»"∞Õ
QÍHõ =∂i¯ûã¨∞ì – Öˇxxã¨∞ì J=QÍǨÏ#`À KåÖÏ Ö’`≥·# qâı¡+¨}Ï
~°K«#Å∞ KÕâß~°∞. ɡ·\˜ „áêO`åÅ PÖ’K«<åѨ~°∞Å ~°K«#Å#∞
`≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ J#∞=kOKå~°∞. JѨÊ\’¡ q~°ãO¨ „ѨK∞« iOz Pq+¨¯~°}
ã¨ÉèíÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOz# '"å=∞#áê^ŒO— J<Õ Ñ¨ÙãÎ̈HõO nxHõ XHõ =∞Oz
L^•Ç¨Ï~°}.
JO`«‰õΩ =ÚO^Õ „Ѩ`ÕºHõ Pi÷Hõ =∞O_»ÖÏÅ g∞^Œ q~°ã¨O
„áê~°OaèOz# ˆHΔ„`« ѨijÅ#, qâı¡+¨}#∞ D Ô~O_Õà◊¡Ö’ ‰õÄ_®
H˘#™êyOzOk. =ÚYºOQÍ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü, <≥Å∂¡~°∞ ÖÏO\˜
„áêO`åÖ’¡ „Ѩ`ºÕ Hõ Pi÷Hõ =∞O_»ÖÏÅ∞ "≥Ú^ŒÅÜ«∂ºHõ „Ѩ*Ï rq`«OÖ’
F ã¨O=`«û~° HÍÅOÖ’, Ô~O_Õà◊¡ HÍÅOÖ’ =ã¨∞Î#fl =∂~°∞ÊÖËq∞@<Õ
qaè#fl HÀ}OÖ’ q~°ã¨O ã¨Éèí∞ºÅ∞ J^茺ܫ∞#O KÕâß~°∞. J~Ú`Õ
JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ '„Ѩ`ºÕ Hõ =∞$`«∞º =∞O_»ÖÏÅ∞— J<Õ Ñ¨Ùã¨HÎ õ ~°∂ѨOÖ’
=zÛ#@∞¡ D J^躌 Ü«∞#O XHõ KÀ\˜H˜ ~åÖË^∞Œ . D "≥eu f~°∞ã¨∂Î
q~°ã¨O ã¨Éèí∞ºÅ∞ ™êÇ≤Ï`«º ~°∂áêÖ’¡ F_çáÈÖË Ñ¨Öˇ¡, <Õ#∞ áÈÖËѨe¡
Ñ‘#∞QÆx =∂\Ï¡_»∞Î<åfl J<Õ Ñ¨ÙãÎ̈HÍÅ∞ fã¨∞H˘x =KåÛ~°∞. áÈÖËѨe¡

Ñ‘#∞QÆx =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl J<Õ Ñ¨Ùã¨ÎHÍ#fl~Ú`Õ JÃãOc¡ ZxflHõÅ
=ÚO^Œ∞ ÉÏkè`« „QÍ=∞OÖ’<Õ Pq+¨¯iOz F@¡ HÀã¨O =KÕÛ
áêsìÅxfl\˜h Ãã*òÅ g∞^Œ xÅnÜ«∂Åx Ñ≤Å∞ѨÙxzÛOk. W"ÕQÍHõ
Hõq`«fiO, áê@Å∞, Hõ^äŒÅ∞ ‰õÄ_® „Ѩ`ÕºHõ Pi÷Hõ =∞O_»ÖÏÅ
<ÕѨ^䌺OÖ’x q^èŒfiOã¨O QÆ∞iOz q~°ã¨O ã¨Éèí∞ºÅ∞ ~åâß~°∞. ã¨ÉèíÅ∞
ã¨=∂"ÕâßÅ∞, W`«~° ã¨Oã¨Å÷ `À Hõeã≤ D ã¨=∞㨺 g∞^Œ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
â◊ H ˜ Î "Õ ∞ ~° ‰ õ Ω [iQÍ~Ú. =ÚYºOQÍ ZѨ Ê \˜ H õ Ñ ¨ C _» ∞ Ãã*ò Å
^Œ∞+¨Êi}Ï=∂ÅÃÑ· D ~Ô O_ÕàÖ¡◊ ’ q~°ãO¨ qâı+¡ } ¨ JOkOzOk.
J\Ï¡ˆQ `≥ÅOQÍ}Ö’ KÕ<Õ`« HÍi‡‰õΩÅ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞,
ã≤OQÆ~ˆ }˜Ö’ FÃÑ<£HÍãπì ã¨=∞㨺ÅÃÑ· q~°ãO¨ ã¨É∞íè ºÅ∞ Hˆ „Δ `« Ѩ~º° @#Å∞
KÕâß~°∞. x"ÕkHõÅ∞, "庙êÅ∞ =∂„`«"∞Õ QÍHõ áê@Å∞, Hõq`«fiO ~åâß~°∞.
D Ô~O_»∞ JOâßÅÃÑ· Ãã*òÅ =Öˇ H˘#™êyOѨ٠Ѩ#∞Å∞ [~°QÆÖË^Œ∞.
„Ѩ`ºÕ Hõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O, „w<£ÇϨ O\ò =ºuˆ~Hõ PO^Àà◊#Ö’¡
q~°ã¨O áê„`« QÆ∞iOz „Ѩ`ÕºHõOQÍ K≥áêÊe. 1970Å #∞Op „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} PHÍOHõΔ Ñ¨@¡ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# "≥·Yi`À L#flq =∂i¯ûã¨∞ì –
Öˇxxã¨∞ì L^Œº=∞O, qѨ¡= ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞O =∂„`«"Õ∞. |∂~°∞˚"å
~å[H©Ü«∞ ã¨g∞Hõ~°}ÏÅ =Å¡ XHõ™êi L"≥fi`«∞Î# ZQÆã≤#@∞ì<åfl,
=∞~À™êi K«ÖÏ¡iáÈ~Ú#@∞ì<åfl qѨ¡"À^Œº=∞"Õ∞ „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
PHÍOHõ#Δ ∞ PiáȉõΩO_® HÍáê_»∞`«∂ =zÛOk. 1994Ö’ `≥ÅOQÍ}
„Ѩ`ÕºHõ ÔQiÖÏ¡ *’<£QÍ<Õ QÍHõ 1997Ö’ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å Jã≤Î`«fi
PHÍOHõQΔ Í, ã¨fiÜ«∞O áêÅ<åHÍOHõQΔ Í ‰õÄ_® q~°ãO¨ , qѨ"¡ À^Œº=∞O
QÆ∞iÎOKå~Ú. JѨÊ\˜ #∞Op `≥ÅOQÍ} ~å¢+ì̈ ™ê^è#Œ L^Œº=∞OÖ’
™êÇ≤Ï`«º, ™êO㨯$uHõ â◊H˜ÎQÍ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩO@∞#fl q~°ã¨O QÆ`«
ã¨O=`«û~°O z=~À¡ "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞~À "≥Å∞¡=Ö’ ‰õÄ_® ÉèÏQÆ™êfiq∞
J~ÚOk.
1969 #∞Oz „Ѩ[Å „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ PHÍOHõQΔ Í „Ѩu™ês „Ѩ`ºÕ Hõ
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì _ç=∂O_£ Z*ˇO_® g∞kH˜ =ã¨∞#Î flk. D _ç=∂O_£#∞
™êkèOK«∞HÀ=_®xH˜ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ J^Œ∞ƒù`« áÈ~å\ÏÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. 2009Ö’ Z#fl_»∂ ÖËx q^èŒOQÍ `≥ÅOQÍ}Ö’x
„Ѩ[Å∞ áÈ~å@OÖ’ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. J~Ú`Õ |∂~°∞˚= â◊‰õΩÎÅ
„áê|źO x~å‚Ü∞« Hõ â◊HQΘ Í =∂i# =∂@ "åã¨=Î O. „Ѩ`ºÕ Hõ `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞OÖ’ qѨ¡=â◊‰õΩÎÅ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO Ѩ@¡ |∂~°∞˚"åâ◊‰õΩÎÅ∞,
`≥ÅOQÍ} „áêOfÜ«∞"å^Œ â◊‰õΩÎÅ∞ JÉèí„^Œ`«‰õΩ, ÉèíÜ«∞ã¨OHÀKåʼnõΩ
`«=∞`«=∞ ™ê÷~ÚÖ’¡ Ö’#Ü«∂º~Ú. J~Ú<å q~°ãO¨ ã¨Oã¨Q÷ Í, ã¨É∞íè ºÅ∞
q_çq_çQÍ, ~°Hõ~°HÍÅ ~°∂áêÖ’¡D „Ѩ*Ï "≥Å∞¡=#∞ xÅɡ@ì_®xH˜
â◊HΘ "Õ∞~°‰Ωõ Hõ$+≤ KÕâß~°∞. PO^Àà◊#Ö’¡ áêÅ∞ѨOK«∞HÀ=_»"∞Õ QÍHõ =∞Oz
qâı+¡ } ¨ JOkOKå~°∞. =ÚYºOQÍ „Ѩ`ºÕ Hõ `≥ÅOQÍ} q+¨Ü∞« OÖ’
áêÅHõ=~°æ â◊‰Ωõ ÅÎ "≥Y· ~°∞Å#∞ ZO_»Q\ Æ Ïì~∞° . `≥ÅOQÍ} q~°ãO¨ ã¨É∞íè ºÅ∞
áê@Å∞, Hõq`«fiO, qâı¡+¨}Ï "庙êÅ∞ ~åâß~°∞. ѨÙãÎ̈HÍÅ∞ JKÕÛâß~°∞.
"≥Ú`«OÎ g∞^Œ ã¨Oã¨Q÷ Í WOHÍ Z‰õΩ¯=QÍ q~°ãO¨ áêÅ∞ѨOK«∞H˘x
LO_»=Åã≤O^ÕQÍx ~°K«~Ú`«Å ã¨Oã¨÷QÍ q~°ã¨O `«#^≥·# ã¨fi~åxfl
qxÑ≤OK«QÆQÆeyOk.
qѨ"¡ À^Œº=∞O g∞^Œ Hˆ O„^ŒOÖ’x Ü«ÚÑ≤Z „ѨÉ∞íè `«fiO „w<£ÇϨ O\ò
¿Ñ~° Ü«Ú^ŒúO „ѨHõ\˜Oz#k "≥Ú^ŒÅ∞ q~°ã¨O ^•xfl =ºuˆ~H˜ã¨∂Î
`≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂[OÖ’ „ѨKå~°O „áê~°OaèOzOk. #HõûŃs NH͉õΩà◊
Pk"åã‘ ™êÜ« Ú ^è Œ á È~å@ „¿Ñ~° } `À Pq~° ƒ ù q Oz# q~° ã ¨ O
qѨ ¡ " À^Œ º =∂xH˜ ™êO㨠¯ $uHõ ~° O QÆ O Ö’ `« # áê„`« # ∞
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 9
xˆ ~ Ì t OK« ∞ ‰õ Ω #flѨ Ê \˜ H © „Ѩ * Ï áÈ~å\ÏÅxfl\˜ g∞^Œ „Ѩ É è í ∞ `« fi
^Œ=∞#HÍO_»#∞ x~°ã≤OK«_»OÖ’ `«# ™êO㨯$uHõ áê„`«#∞ #ÅÉè̌·
Uà◊√¡QÍ H˘#™êyã¨∞Î#flk. q~°ã¨O áê„`« g∞^Œ J<ÕHõ =∞Ok q∞„`«∞Å,
„âıÜ≥∂aèÖÏ+¨μÅ, aè<åflaè„áêÜ«∂Å∞, q=∞~°≈Å∞ nx g∞^Œ<Õ. ÃÑ·H˜
Z<≥flxfl <åEÔH#· =∂@Å∞ "å_ç<å JOu=∞ ™ê~°OÖ’ qѨ"¡ À^Œº=∞O
g∞k ~å[ºÇ≤ÏOã¨#∞ =ºuˆ~H˜OKÕ ^ŒQÆæ̂~ q~°ã¨O ™êÇ≤Ï`«º â◊HÎ̃ g∞^Œ,
™êO㨯$uHõ áê„`« g∞^Œ J<ÕHõ aè<åflaè„áêÜ«∂Å∞ qxÑ≤ã∂¨ Î =KåÛ~Ú.
D #ÅÉè·ˇ Uà◊¡ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ ‰õÄ_® x~˘‡Ç¨Ï=∂@OQÍ K≥ÑC¨ HÀ=Åã≤#
JOâ◊q∞k. ~å[ºx~°ƒO^èŒO g∞^Œ Hõq`åfiÅ =~°‰õΩ Ñ¶¨~°"åÖË^Œ∞QÍx,
^•xfl =ºuˆ~H˜OK«_"» ∞Õ XHõ HÍ~°º„Hõ=∞O HÍ=_»O g∞^Œ q~°ãO¨ Z<Àfl
q=∞~°≈Å#∞ "≥∂Ü«∞=Åã≤ =zÛOk, "≥∂ã¨∞#Î flk. q~°ãO¨ ‰õΩ ™êÇ≤Ï`«ºO
HõO>Ë ~å[H©Ü∂« Å∞ Z‰õΩ¯= J<Õ q=∞~°≈ QÍÖ’¡#∞Oz ~åÖË^∞Œ . D
"åã¨Î"åK«~°} #∞Oz =zÛO^Õ. qѨ¡"À^Œº=∞OÃÑ· x~°ƒO^è•xfl
=ºuˆ~H˜OKÕ „Hõ=∞OÖ’ qѨ¡= ~å[H©Ü«∞ „ѨKå~°O Jx"å~°ºOQÍ<Õ
=ÚO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞ÎOk. q∞„`«∞Å xO^• „Ѩâ◊Oã¨Å‰õΩ `«ÖÁQÆæ‰õΩO_®
qѨ¡"À^Œº=∞O g∞k ~å[ºÇ≤ÏOã¨#∞ =ºuˆ~H˜OKÕ ~å[H©Ü«∞ Hõ~°Î"åºxfl
q~°ã¨O JqzÛù#flOQÍ H˘#™êyOK«_»OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ PѨˆ~+¨<£
„w<£Ç¨ÏO\ò =ºuˆ~Hõ PO^Àà◊#Ö’¡ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ#flk, ~°K«#
KÕã∞¨ #Î flk. ѨÙã¨HÎ õ „ѨK∞« ~°} KÕã∞¨ #Î flk. „w<£ÇϨ O\ò ¿Ñ~°∞`À J=∂Ü«∞Hõ
Pk"åã‘ÅÃÑ· ™êQÆ∞`«∞#fl "Õ@ J<Õ Ñ¨ÙãÎ̈HÍxfl JKÕÛã≤Ok. Pk"åã‘
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞ Jaè=$kú „ѨÜ∂≥ QÆOÖ’ ã¨QÉÆ Ïè QÆO áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩO@∞#fl
^ŒO_»HÍ~°}º Pk"åã‘ =∞Ç≤Ïà◊Å L^Œº=∞ K«i„`«#∞ ‰õÄ_® q~°ãO¨
D ã¨ÉÅíè ‰õΩ JKÕÛã≤Ok. ™È^Œ~° ã¨OѶ∂¨ Å`À Hõeã≤ „w<£ÇϨ O\ò Ü«Ú^Œú
cÉèí`åûxfl q~°ã¨O ã¨Éèí∞ºÅ∞ ˆHΔ„`«Ñ¨ijÅ# QÍqOKå~°∞. J~°∞}`å~°
D ã¨OzHõ ‰õÄ_® „w<£ÇϨ O\ò =ºuˆ~Hõ ã¨OzHõQÍ q_»∞^ŒÅ=Ù`ÀOk.
P<å\˜ NH͉õΩà◊ áÈ~å@O g∞k x~°ƒO^è•xfl U K≥` · #« ºO`À q~°ãO¨
ZO_»QÆ\ì̃ qѨ¡= „ѨKå~°O KÕã≤O^À JO`«Hõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ WѨC_»∞
JÖÏO\˜ ã¨O^Œ~ƒ° "ù ∞Õ =∞m¡ =zÛOk. D Ü«Ú^•úxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ
„Ѩ[Å#∞, "Õ∞^èÀr=ÙÅ#∞ SHõºO KÕÜ«∞_»O, JO`«Hõ<åfl D Ü«Ú^Œú
ã¨fiÉèÏ"åxfl ѨÅ∞ HÀ}ÏÖ’¡ qâı¡+≤OK«_»O q~°ã¨O qkèQÍ KÕÜ«∞=Åã≤#
Ѩ#∞Å∞. Pk"åã‘ÅÃÑ· ÉèÏ~°`« „ѨÉ∞íè `«fiO Ü«Ú^ŒOú "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜#ì ѨÊ\˜
#∞Oz q~°ãO¨ D Hõ~"ΰ åºxfl H˘#™êyã¨∞#Î flk. D ã¨ÉÅíè ∞ =∞iO`«
„Ѩ}ÏoHÍ|^ŒOú QÍ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ=Åã≤# ã¨O^Œ~ƒ° Où .
¿Ñ~°∞ =∂i<å, f~°∞ =∂i<å D Ü«Ú^ŒOú ~åÉ’ÜÕ∞ HÍÅOÖ’ =∞iO`«
f„==∞=Ù`«∞O^Œx =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. ™êÇ≤Ï`«º ™êO㨯$uHõ ~°OQÍÖ’¡
nxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ SHõº L^Œº=∂ʼnõΩ ‰õÄ_® q~°ãO¨ ã≤^OúŒ HÍ=Åã≤#
`«~°∞}q∞k. ~åÉ’ÜÕ∞ Ô~O_Õà◊¡Ö’ D JOâ◊O g∞^Œ =∞iO`«
Hˆ O„nHõiOz Ѩx KÕÜ∞« =Åã≤ LOk.
„Ѩ`ÕºHõOQÍ WÖÏO\˜"ÕHÍHõ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ „Ѩ*Ï rq`«OÖ’x
`«HõΔ} ã¨=∞㨺ÅÃÑ· q~°ã¨O ã¨Oã¨÷QÍ, ã¨Éèí∞ºÅ∞ q_çQÍ Ñ¨Å∞
HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ ÉèÏQÆ=∞=Ù`«∂ =KåÛ~°∞.
  
x¿+^è•#O`«~O° ã¨Oã¨÷ ÉÏQÀQÆ∞Å QÆ∞iOz, =ÚYºOQÍ ã¨Oã¨Ö÷ ’
ã¨Éèí∞ºÅ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO QÆ∞iOz, ã¨Oã¨÷ L#fl ã≤÷u QÆ∞iOz –
LO_»=Åã≤# ã≤u ÷ QÆ∞iOz PO`«~O° yHõ ã¨OÉèÏ+¨} HÀã¨O '=∞#Ö’
=∞#O =∂\Ï¡_∞» ‰õΩO^•O— Jx „áê~°OaèOz# „Ѩ„H˜Ü∞« QÆ∞O@∂~°∞
ã¨ÉÖíè ’¡ F H˘eH˜¯ =zÛOk. WO`« ã¨∞n~°…HÍÅO HÍ~°º=~°Oæ , XHõ
 10 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
LѨã¨OѶ¨∞O ^•x HÀã¨O „Ѩ`ÕºHõ ã¨=∂"ÕâßÅ∞ [iáê~Ú. P „Ѩ„H˜Ü«∞
q=~åÅ∞ WѨC_»∞ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ QÍx D ~Ô O_Õà¡◊ HÍÅOÖ’ P
„Ѩ„H˜Ü«∞ ã¨∂ÊùiÎ ã¨Oã¨÷Ö’, ã¨Éèí∞ºÖ’¡ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ#>Ëìg∞ HõxÑ≤OK«ÖË^Œ∞.
Wk x~å‡}O "≥Ñ· Ù¨ #∞Oz Ö’`«~Ú# ã¨g∞HõΔ [~°Q=Æ Åã≤# JOâ◊O.
x~å‡}O J<Õ ÉèÏ=# Ѩ@¡ ã¨Éèí∞ºÅO^ŒiH© Q“~°=O, #=∞‡HõO
L#flѨÊ\˜H© ã¨Oã¨÷ x~å‡}O Ѩ@¡, x~å‡} HõÖÏáêŠѨ@¡ ã¨Éèí∞ºÅ
ÉÏ^茺`«, ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO LO_»=Åã≤#O`« ÖË^Œ<Õ K≥áêÊe. D
ã¨=∞㨺#∞ JkèQqÆ ∞OK«_®xH˜ JO`« ã¨∞n~°…OQÍ #_çÑ#≤ „Ѩ„H˜Ü∞« Ö’<Õ
H˘O^Œ~°∞ ã¨Éèí∞ºÅ∞ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO HÍHõáÈ=_»O ^ŒQÆæi #∞Oz `«=∞
™œHõ~åº#∞QÆ∞}OQÍ =∂„`«"Õ∞ ã¨Oã¨÷`À, ã¨Oã¨÷Ö’ =º=ǨÏiOK«_»O
^•HÍ D ã¨=∞㨺 H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk. nx=Å¡ x~å‡}OQÍ ã¨Oã¨÷
„Ѩ u ^Œ â ◊ Ö ’ Z^Œ ∞ ~˘¯#fl>Ë ì WѨ C _» ∞ ‰õ Ä _® W|ƒO^Œ ∞ Å∞
Z^Œ∞~˘¯O@∞Ok.
nx=Å¡ ã¨O™ê÷QÆ`«OQÍ [~°QÆ=Åã≤# Ѩ#∞Å∞ P Pã¨H˜Î,
J=HÍâ◊O, "≥ã¨∞Å∞ÉÏ@∞ L#fl H˘O^Œi ã¨Éèí∞ºÅ =º=Ǩ~åÅ∞QÍ
=∂iáÈ`«∞#flk. D ~Ô O_ÕàÖ¡◊ ’ q~°ãO¨ x~°fiÇ≤ÏOz# HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡
D ֒ѨO HõxÑ≤OzOk. ã¨O™ê÷QÆ`«OQÍ fã¨∞‰õΩ#fl x~°‚Ü«∂Å
J=∞Å∞Ö’ D ã¨=∞㨺 L#flѨC_»∞ Jk "≥Ú`«OÎ QÍ x~å‡} ã¨∂ÊùiHÎ̂
J=~À^èOŒ QÍ `«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok.
Wk XHõ „Hõ = ∞OÖ’ ™êÇ≤ Ï `« º ã≤ ^ •ú O `« q+¨ Ü « ∂ Ö’¡ x
aè<åflaè„áêÜ«∂Å ã¨=∞㨺QÍ, "å\˜x K«iÛOK«∞HÀ=Åã≤# Ѩ^ŒúuH˜
ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =KåÛ~Ú. D ~Ô O_ÕàÖ¡◊ ’
Ô~O_»∞ =¸_»∞ JOâßÅ g∞^≥·<å q~°ã¨O ã¨Éèí∞ºÅ∞ k# Ѩ„uHõÅ
=ӺǨ#∞QÆ∞}OQÍ K«~Û° Å∞ KÕâß~°∞. ~åã≤#, ~åÜ«∞x ã¨É∞íè ºÅ∞ ‰õÄ_®
k#Ѩ„uHõÅ ã¨ÊO^Œ<åsux „ѨuaOaOKå~°∞. Jaè„áêÜ«∂Å QÆ∞iOz,
"å\˜ g∞^Œ Ѩ\ì̃OѨ٠QÆ∞iOz HÍ^Œ∞ <ÕxHõ¯_» ~åã¨∞Î#flk. JO`«HõO>Ë
Ö’`≥·# ã¨=∞㨺 QÆ∞iOz.
q~°ã¨O #ÅÉèˇ· Uà◊¡ Ѩi}`« ã¨fi~°O QÆ∞iOz Wk=~°ˆH
K≥ѨC‰õΩ<åflO. ^•x ѨHõ¯<Õ ^•xH˜ aè#fl"≥∞ÿ# h_» Ѩ~°∞K«∞H˘<Õ LOk.
ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞, Wëêì~ÚëêìÅ∞ q~°ã¨O JO`«~°OyHõ ã¨OÉèÏ+¨}Ö’
JѨC_»ÑC¨ _≥<· å `˘OyK«∂ã¨∂<Î Õ L<åfl~Ú. W=hfl x~å‡} K«~Û° QÍ
~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ_O» ‰õÄ_® QÆ=∞xOK«=K«∞Û. HÍh Jk x~å‡}Ïxfl
|ÅÇ‘Ï#ѨiKÕ ^èÀ~°}QË Íx x~å‡}Ü«Ú`«=∞x ã¨=∞i÷OK«∞HÀ_®xH˜
‰õΩ^Œ~°^Œ∞.
   ɡ·\˜ q∞„`«∞Å∞ ‰õÄ_® KåÖÏ „ѨÜ≥∂[#Hõ~°OQÍ ™êQÆ∞`«∞<åflÜ«∞#fl
D Ô~O_Õà◊¡Ö’ `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ qt+¨ì =º‰õΩÎÅ â◊`«
[Ü«∞O`«∞Å∞ =KåÛ~Ú. H˘‰õΩ, NN P^è∞Œ xHõ `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’
áÈ+≤Oz# áê„`«=Å¡ ã¨ÇϨ [OQÍ<Õ "åà◊√¡ qѨ=¡ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∂xH˜ Ѩ^Œä
xˆ~âÌ ‰◊ Ωõ ÅÜ«∂º~°∞. <åÜ«∞‰õΩÅÜ«∂º~°∞. ™ê^è•~°}Ï~°O÷ Ö’ â◊`[« Ü«∞Ou
"Õ_»∞HõQÍ, `«O`«∞QÍ =∂iáÈ~Ú<å Kåi„`«Hõ =º‰õΩÎÅ áê„`«#∞
ã¨=∞HÍb#OQÍ qâı¡+≤OK«∞HÀ=_»O =Å¡ Éèíq+¨º`«∞ΉõΩ KåÖÏ "Õ∞Å∞
KÕã¨∞ÎOk. D J~°÷OÖ’ q~°ã¨O H˘‰õΩ, NNÅ â◊`«[Ü«∞Ou
ã¨O^Œ~åƒùÅ#∞ QÆ∞iÎOzOk. JO^Œ∞=Å¡ `≥<åe ™êÇ≤Ï`«º áê~î°âßÅ
H˘‰õΩ ™êÇ≤Ï`«ºO ˆHO„^ŒOQÍ [iyOk. H˘‰õΩ "åºã¨ „ѨѨOKåxfl
„ѨK«∞iOz# q~°ã¨O D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ PÜ«∞# ~°K«<å „Ñ¨Ñ¨OKåxfl
`≥Å∞QÆ∞ áê~ Ωõ ʼnõΩ JOkOKåÅx `«ÅÃÑ\˜Oì k. x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩ#flO`«
"ÕQÆOQÍ D Ѩx ™êQÆHõáÈ~Ú<å H˘‰õΩ ™êÇ≤Ï`«º ã¨OѨÙ\ÏÅ∞
JK«Û=Ù`«∞<åfl~Ú. H˘‰õΩ ™êÇ≤Ï`åºxfl ѨÙ#~°∞‡„kOK«_»"Õ∞ QÍHõ H˘‰õΩ
g∞^Œ =~°Î=∂# K≥·`«#ºO`À qâı¡+¨} W=fi_®xH˜ XHõ ѨÙã¨ÎHõO
`Õ"åÅ#∞‰õΩ<åfl Jn ã¨HÍÅOÖ’ JK«∞ÛHÍÖË^∞Œ . H˘‰õΩ – ã¨=∞HÍb#`«
ѨÙãÎ̈HõO D ã¨ÉèíÖ’¡ Pq+¨¯iOK«∞HÀÉ’`«∞<åflO.
J\Ï¡ ˆ Q NN g∞^Œ ‰õ Ä _® 㨠i H˘`« Î Q Í =∂\Ï¡ _ ®eû#
JOâßÅ∞<åfl~Ú. x*ÏxH˜ `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ ã¨∞ã≤÷~° ™ê÷#=Ú#fl
H˘‰õΩ, NNÅÖ’ NN q"å^•ã¨Ê^ŒO, K«~Û° hÜ«∂Oâ◊O J~Ú#O`«QÍ
H˘‰õΩ HÍÖË^Œ∞. "åi ™êÇ≤Ï`«º =ºH˜Î`åfiÖ’¡<Õ QÍHõ "åi áê„`«Ö’¡x
`Õ_® ‰õÄ_® nxH˜ HÍ~°}O. NNH˜ L#fl qãÎ̈$`« „Ѩ*Ï rq`«O,
L^Œº=∞ rq`«O =Å¡ ‰õÄ_® Z‰õΩ¯= K«~Û° hÜ«∂Oâ◊=∞=Ù`å_»∞. QÆ`«
U_®kQÍ NN g~° É è í ‰ õ Ω Î Å „Ѩ = K« < åÅ∞, ~° H õ ~ ° H ÍÅ Jã≤ Î ` « fi
^èÀ~°}∞Å#∞Oz, H˘`«Î PÖ’K«<ås`«∞Å #∞Oz NN g∞^Œ qâı+¡ } ¨ Å∞
™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. g@xfl\˜H© q~°ã¨O ã¨ÊOkOK«=Åã≤ LOk. HÍh
qâı+O¨ QÍ JÖÏO\˜ „ѨÜ∞« `«flO Ug∞ [~°QÖÆ ^Ë ∞Œ . =ÚYºOQÍ NN
#∞Oz qѨ ¡ " åOâ◊ # ∞ `˘ÅyOK« _ ®xH˜ iq[x㨠∞ ì Å ∞ KÕ ã ¨ ∞ Î # fl
„Ѩܫ∞`åflʼnõΩ q~°ã¨O QÆ\ì̃ ã¨=∂^è•#O W=fi=Å¿ã LOk.
NH͉õΩà◊ áÈ~å\ÏxH˜ #ÅÉè̌· Uà◊¡ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ `≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂[
™êÇ≤Ï`«º~°OQÍÅÃÑ· qѨ"¡ À^Œº=∞ „ѨÉÏè =O g∞^Œ XHõ JOK«<å "ÕÜ∂« Åx,
^•xfl XHõ ѨÙã¨ÎHõOQÍ `Õ"åÅ<Õ x~°‚Ü«∞O WѨÊ\˜H© ѨÓiÎHÍÖË^Œ∞.
„w<£ÇϨ O\ò <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ WOHÍ Z‰õΩ¯= J=ã¨~O° L#flO^Œ∞=Å¡ P
Ѩx "≥O@<Õ Ñ¨ÓiÎ KÕÜ∂« eû LOk.
1985 #∞Oz q~° ã ¨ O =~ü ¯ ëêѨ Ù Å x~° fi Ǩ Ï } ^•fi~å
ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ qq^èŒ „Ѩ„H˜Ü«∞Ö’¡ H˘`«Î ~°K«~Ú`«Å#∞ `«Ü«∂~°∞
KÕÜ«∞QÆeyOk. =∞^茺֒ H˘OK≥O ^Œ∂~°O ÃÑiy<å QÆ`« =¸_Õà◊¡
#∞Oz „Hõ=∞O `«Ñ¨Ê‰õΩO_® „Ѩu =¸_»∞ <≥ÅÅH˘Hõ Hõ^äŒÅ =~ü¯ëêÑπ
x~°fiÇ≤ÏOK«_»O =Å¡ qѨ¡= Hõ^äŒ qãÎ̈$u ÃÑiyOk. H˘`«Î PÖ’K«#Å∞,
H˘`«Î Wu=$`åÎÅ∞, Hõ^#Œä Ѩ^`úŒ ∞« Å∞ JOkѨÙK«∞ÛH˘x H˘`«Î ~°K~« Ú`«Å∞
`«Ü«∂~°Ü«∂º~°∞. „Ѩu U_®k =~ü¯ëêѨÙÖ’¡ =zÛ# Hõ^äŒÅ #∞Oz
ZOÑ≤Hõ KÕã≤#"å\˜`À XHõ ã¨OHõÅ#O `Õ"åÅ<Õ x~°‚Ü«∞O "Õ∞~°‰õΩ XHõ
ã¨OѨÙ\˜ =zÛOk. Jk `«Ñ¨Ê =∞m¡ ~åÖË^Œ∞. D #_»∞=∞ Hõ^äŒÅ
=~ü¯ëêѨÙÅ =∞^躌 ‰õÄ_® ÉÏQÍ ^Œ∂~°O ÃÑiyOk. "≥Ú`«OÎ g∞^Œ
^Œ$+≤ì ã¨#flye¡Ok. ™êÇ≤Ï`«º ã¨Oã¨Q÷ Í ã¨$[<å`«‡Hõ ™êÇ≤Ï`«ºO x~°O`«~O°
L`«ÊuÎ KÕÜ∞« _®xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ã¨O™ê÷Q` Æ « „ѨÜ∞« `åflÅ∞ KÕÜ∞« HõáÈ`Õ
Zxfl K≥ѨC‰õΩ<åfl „ѨÜ≥∂[#O LO_»^Œ∞. Hõq`«fiO =~ü¯ëêѨÙÅ∞ QÆ`«
Ô~O_Õà◊¡Ö’ Ô~O_»∞ [iQÍ~Ú `«Ñ¨Ê =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆÖË^Œ∞. ã¨Éèí∞ºÅ∞,
=~ü¯ëêѨÙÅ∞ J~åúO`«~°OQÍ PyáÈ=_»"≥∂, „Hõ=∞O `«Ñ¨Ê_»"≥∂
[iyOk. J\Ï¡ˆQ q~°ã¨O ˆH=ÅO ~°K«~Ú`«Å ã¨Oã¨÷ HÍ^Œ∞ HÍ|\ì̃
`åufiHõ, ã≤^•úO`« q+¨Ü«∂Ö’¡ x~°O`«~°O ѨÙ#óâ◊≈HÎ̃ á⁄O^Œ_»O, PÜ«∂
~°OQÍÖ’¡ H˘`«Î"åix ã≤^ŒúO KÕÜ«∞_»O J=ã¨~°O. =∂i¯ûã¨∞ì
ã≤ ^ •ú O `« ~ ° O QÍxfl |Ö’¿Ñ`« O KÕ Ü « ∞ _» O q~° ã ¨ O Hõ ~ ° Î " åºÖ’¡
„Ѩ^è•#"≥∞ÿ#k. "≥Ú^Œ\˜ #∞Op nxH˜ "Õã¨q áê~î°âßÅÅ∞ KåÖÏ
^ÀǨÏ^ŒO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. QÆ`« U_®k J#O`«Ñ¨Ù~°OÖ’ [iy# "Õã¨q
áê~î°âßÅ KåÖÏ Ñ¶¨Å=O`«OQÍ [iyOk. =∂i¯ûã¨∞ì ã≤^•úO`«
~°OQÆOÖ’x J<ÕHõ ã¨=∞㨺Å∞ K«~°ÛhÜ«∂Oâ◊=∞Ü«∂º~Ú. WÖÏO\˜
Hõ$+≤ „Hõ=∞O `«Ñ¨Ê‰õΩO_® H˘#™êyOKåÅ<Õ L^ÕÌâ◊ºO`À Hõ^äŒÅ
=~ü¯ëêѨÙÅ =Öˇ U_®kH˜ Ô~O_»∞ x~°fiÇ≤ÏOKåÅx, JO^Œ∞=Å¡ "Õã¨q
áê~î°âßÅ J<Õ ¿Ñ~°∞ |^Œ∞Å∞ `åufiHõ áê~î°âßÅ J<Õ ¿Ñ~°∞ Lz`«OQÍ

NN Hõq`«fi Ѩi}Ï=∞O!
=∂i# ™ê=∂lHõ âߢãÎ̈ áê~°≈fiO #∞O_ç
™ê Ç≤Ï`«º „ѨÜ∂≥ [#O JOu=∞OQÍ ™ê=∂lHõ =∂ˆ~Ê#x ã¨=∂[O
Ѩ@¡ ÉÏ^茺`«QÆÅ "å~°O^Œ~°∂ JOwHõiã¨∞Î<åfl~°∞. =ºHÎ̃ ˆHO„k`« HÀ}O
#∞O_ç PÖ’zOKÕ"å~°∞ nxH˜ aè#fl"≥∞ÿ# PÖ’K«# =ºHõÎѨ~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
=º+≤ª ã¨=∞+≤ª J<Õ "≥·~°∞^蕺xfl ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O =ÚO^Œ∞‰õΩ
fã¨∞‰õΩ=zÛOk. ÃÑ@∞ì|_ç^•s ã¨=∂*ÏxH˜ Ãã·^•úOuHõ ѨÙ<åkx,
ã¨=~°`#« ∞ HõeÊOz# L^•~°"å^Œ ã≤^•úO`«=∞O`å =ºHÎ̃ Hˆ O„^ŒOQÍ<Õ
™êyOk. Pi÷Hõ âߢãÎ̈OÖ’ L^•~°"å^•xH˜ P^Œ∞º_≥#· P_»O ã≤‡`ü.
=∞x+≤ `«# ã¨fi„ѨÜ∂≥ [#O H˘~°Hˆ ѨxKÕ™êÎ_x» , ã¨fi„ѨÜ∂≥ [#"Õ∞ =∞x+≤
KÕ`« „â◊=∞#∞ KÕ~Úã¨∞ÎO^Œx, ã¨fi„ѨÜ≥∂[#Ѩ~°∞Öˇ·# =º‰õΩÎÅ x~°O`«~°
áÈ\©Ö’ `«=∞ ã¨$[<å`«‡Hõ â◊HxΘ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ =ºH©HÎ iõ OK«∞‰õΩO\Ï~°x
„ѨuáêkOKå_»∞. ã¨fi„ѨÜ≥∂[#Ѩ~°∞_≥·# =∞x+≤ `«# ''ã¨O`«$Ñ≤Η—
(utility)x Z‰õΩ¯=‰õΩ Z‰õΩ¯= (maximisation) ™êkèOK«∞‰õΩ<Õ
„Ѩ„H˜Ü∞Õ rq`«=∞x, J^Õ rq`« Ѩ~=° ∂=kè Jx ɡO^ä•"£∞ (Bentham)
ã¨∂„fHõiOKå~°∞. ~å[hu âߢã¨OÎ Ö’ *ˇ.Zãπ. q∞Öò (J.S. Mill) =∞x+≤
„Ѩ=~°#Î H˜ J`«x ã¨fiPÖ’K«# (self-will) „Ѩ^•è #"≥∞#ÿ motive force
Jx, „Ѩu =∞x+≤Ö’ JO`«~` æ° « =∞x+≤ ÖË^• =∞#ã¨∞ LO@∞O^Œx,
LO@∞O^Œx ^•xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩ}ÏoHõ ã≤^OúŒ KÕã<≤ å J=∞Å∞
HÍÖË^Œ∞.
q~°ã¨O #ÅÉè̌· Uà◊¡ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ q~°ã¨O K«i„`«#∞ J^茺ܫ∞#O
KÕÜ«∞_®xH˜ XHõ „Ѩ}ÏoHõ ã≤^Œú"≥∞ÿOk. ™ê=∂lHõ K«i„`«#∞ ZÖÏ
J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∂e? JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ™êÇ≤Ï`«º K«i„`«#∞,
xiÌ+ì̈OQÍ q~°ã¨O K«i„`«#∞ xi‡OKÕ Ñ¨iHõ~åÅ QÆ∞iOz, Ѩ^Œú`«∞Å
QÆ∞iOz XHõ =~ü¯ëêÑπ‰Ωõ „Ѩ}ÏoHõ ã≤^OúŒ KÕã<≤ å Jn J=∞Å∞ HÍÖË^∞Œ .
J~Ú`Õ P ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ KåÖÏ PÖ’K«<å`«‡Hõ"∞≥ #ÿ K«~Û° [iyOk.
J#∞‰õΩ#fl ã¨=∂Ü«∞xH˜ =∞ˆ~^À áÈ\© ã¨=∞㨺 ~å=_»O =Å¡ WÖÏO\˜
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ J#∞H˘h PyáÈÜ«∂~Ú.
ã¨Oã¨÷ JkèHÍ~° Ѩ„uHõ J~°∞}`å~° D Ô~O_Õà◊¡Ö’ ‰õÄ_®
„Hõ=∞|^ŒúOQÍ #_»=ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ ã¨∞=∂~°∞QÍ Jhfl „Ѩ`ÕºHõ
ã¨OzHõÖÏ¡ˆQ =KåÛ~Ú. Ãã*ò, =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O, ‰õΩÅã¨=∞㨺,
Ѩ`«O[e, DÅO `«q∞à◊ áÈ~å@O, HÍ„"Õ∞_£ J#∞~å^èŒ QÍOkè,
ÉÏÅQÀáêÖò, „w<£Ç¨ÏO\ò, WÖÏ Ñ¨Å∞ JOâßÅÃÑ· „Ѩ`ÕºHõ ã¨OzHõÅ∞
=KåÛ~Ú. =¸_»∞ <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÅH˘Hõ ã¨OzHõ =zÛ<å ã¨Q@ Æ ∞# #∂~°∞
¿ÑrʼnõΩ ÃÑ·QÍ JK«ÛÜ«∂º~Ú.
D x"ÕkHõ =ÚyOѨÙÖ’ J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å QÆ∞iOz. K«~°ÛÅ
HÍÅOÖ’ „Ѩux^è∞Œ Å∞QÍ =º=ǨÏiOz# qq, HõàϺ}~å=ÙÅ g∞^Œ
H˘xfl J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å#∞ „ѨÉèí∞`«fiO LѨã¨OǨÏiOK«∞‰õΩ#flk. D
Ô~O_Õà◊¡Ö’ q~°ã¨O ã¨Éèí∞ºÅ g∞kH˜ H˘`«ÎQÍ J„Hõ=∞ ˆHã¨∞ÖËg ~åÖË^Œ∞.
J~Ú`Õ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì L^Œº=∞O ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
Ü«¸x\ò ã¨Éèí∞º_»∞ HÍ. L^ŒÜü∞ q^•ºi÷QÍ J<ÕHõ ~°HÍÅ∞QÍ
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 11
„áê~°OÉè’Ѩ<åºã¨O
– „á⁄. l. ǨÏ~°QÀáêÖò
nxH˜ |Ü« ∞ \˜ Ѩ i ã≤ ÷ ` « ∞ Å #∞O_ç XHõ ~ ° H õ " ≥ ∞ ÿ # 㨠fi `« O „`« ` «
(autonomy) LO@∞O^Œx, J^Õ =∞x+≤ =ºHÎ̃`åfixfl =∞ÅK«∞`«∞O^Œ<Õ
"å^Œ##∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\Ïì_»∞. `åufiHõ ~°OQÆOÖ’ W=∂º#∞ºÖò HÍO\ò
(Immaneul Kant) =∞x+≤ `«# <≥·uHõ qÅ∞=Å#∞, <≥·uHõ „Ѩ=~°Î##∞
ZOK«∞‰õΩO\Ï_»x JO^Œ∞Hˆ <Õ~=° ¸ – tHõΔ K«~Û° Ö’ U <Õ~åxÔH<· å P
<Õ~åxH˜ áêÅÊ_ç# =ºH˜,Î =ºH˜QÎ ` Æ O« QÍ ã¨OѨÓ~°‚ ÉÏ^躌 `« =Ç≤ÏOK«=Åã≤
LO@∞O^Œx „ѨuáêkOKå_»∞. J~Ú`Õ „Ѩu =∞x+≤Ö’ XHõ
ã¨fi`«O„`«"≥∞ÿ#, ¿ãfiKåÛùÜ«Ú`«"≥∞ÿ# XO@i =∞x+≤ LO\Ï_® J<Õk
„Ѩâfl◊ . JÖÏ XHõ XO@i =∞x+≤ ÖËHáõ È`Õ XHõ =∞x+≤ =∞~˘Hõ =∞x+≤
XˆH ™ê=∂lHõ K«„@OÖ’ x=ã≤ã¨∞Î<åfl =ºHÎ̃QÆ`« `Õ_®Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ
LO\ÏÜü∞ J<Õ „Ѩâ◊fl‰õΩ ‰õÄ_® ã¨=∂^è•#O "≥`«Hõ =Åã≤ LOk.
™ê=∂lHõ =∂~°∞Ê QÆ∞iOz `«Ñ¨# Ѩ_Õ "åà◊√¡ =∂#= „Ѩ=~°Î#
"åà◊¡ Éè∫uHõ Ѩiã≤`
÷ ∞« Å g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ ,ç Jk ™ê=∂lHõ ã¨O|O^è•ÅÖ’
~°∂á⁄O^Œ∞`«∞O^Œx, U =∞xÃ+·<å ZO`« „ѨuÉèÏ=O`«∞_≥<· å `«# Éè∫uHõ
Ѩiã≤÷`«∞ʼnõΩ Jf`«OQÍ LO_»_»O ™ê^茺O HÍ^Œx, „Ѩu =ºH˜Î
„Ѩ=~°Î#‰õΩ, ã¨O`«$Ñ≤ÎH˜, <≥·uHõ`«‰õΩ HÍ~°}ÏÅ∞ `å#∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl,
Ü«¸x=iû\© POHõÅΔ #∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞<åfl_»∞. q^•ºi÷ L^Œº=∞OÖ’
qѨ¡= J=QÍǨÏ#QÆÅ HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ Ñ¨x KÕÜ«∞_»O =ÖË¡ JkèHÍ~°
Ü«∞O„`åOQÆO D "≥·Yi „Ѩ^Œi≈™ÈÎOk.
KåÖÏ „Ѩ`ÕºHõOQÍ K≥ѨCHÀ=Åã≤# JOâ◊O XHõ@∞#flk.
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ Ü«¸x\ò ã¨Éèí∞º_»∞ HÍ. ~åOH˜ (_ç.q. ~å=∞Hõ$ëê‚~å=Ù)
`«# z#fl ‰õÄ`«∞~°∞ ã¨Ç¨Ï[#∞ ã¨∂¯Ö’¡ KÕiÊOKÕ@ѨC_»∞ JÑ≤¡ˆH+¨<£
á¶ê~°OÖ’ L#fl =∞`«O J<Õ HÍÅO#∞ Éèsí Î KÕÜ∞« HõáÈ=_»O =Å¡ ã¨∂¯Å∞
Ü«∂[=∂#ºO J_ç‡+¨<£ u~°ã¯¨ iOzOk. nx g∞^Œ ~åOH˜, HÍ¡~Ô <£û
(Zãπ. HÍ¡Ô~<£û Hõ$áêox)Å∞ HÀ~°∞ì‰õΩ "≥àÏ¡~°∞. áê~î°âßÅÖ’¡ Ñ≤Å¡Å#∞
KÕ̂~Û@ѨC_»∞ =∞`«O K≥ѨÊ#=ã¨~°O ÖË^Œx, Wk ~å*ϺOQÆ|^Œú qÅ∞=
Jh ÃÇ· Ï HÀ~° ∞ ì =∞^è Œ º O`« ~ ° L`« Î ~ ° ∞ fiÅ∞ WzÛOk. HÀ~° ∞ ì
Jaè„áêÜ«∞Ѩ_ç#@∞¡ Wk KåÖÏ z#fl q+¨Ü«∞OQÍ HõxÑ≤OKÕ ÃÑ^ŒÌ
™êO㨯$uHõ ã¨=∞㨺. „Ѩ*Ï ™êO㨯$uHõ ~°OQÆOÖ’ WÖÏO\˜q KåÖÏ
L`Õ*Î Ïxfl xO¿Ñ JOâßÅ∞.
q~°ã¨O D #ÅÉè̌· Uà◊¡ ã¨ÉèíÅ∞ #HõûŃs NH͉õΩà◊ K≥·`«<åºÅ
ѨÙ#~°∞`ÕÎ[ ã¨O^Œ~°ƒùO. ~åÉ’ÜÕ∞ Ô~O_Õà◊¡Ö’ „w<£Ç¨ÏO\ò =ºuˆ~HõOQÍ
™êÇ≤Ï`«º ™êO㨯$uHõ ~°OQÍÖ’¡ Hõ$+≤x q~°ãO¨ `«# „Ѩ^•è # Z*ˇO_®QÍ
ã‘fiHõi™ÈÎOk. D Ô~O_Õà◊¡Ö’ ã‘fiHõiOp <≥~°"Õ~°Ûx Hõ~°Î"åºÅ#∞
<≥~°"Õ~°∞ã¨∞ÎOk. ÉèÏ~°`« ã¨=∂[OÖ’ ™êQÆ∞`«∞#fl qt+¨ì „ѨÜ≥∂QÆO
qѨ"¡ À^Œº=∞O. ^•x ã¨∂ÊùixÎ ™êÇ≤Ï`«º ~°OQÆOÖ’ x~°O`«~O° „Ѩ[fiiÅ¡
KÕÜ«∞_»"Õ∞ ~åÉ’ÜÕ∞ HÍÖÏÖ’¡ ‰õÄ_® q~°ã¨O Pâ◊Ü«∞O. `≥Å∞QÆ∞
™êO™ê¯$uHõ ~°OQÍxH˜ qѨ=¡ P`«‡QÍ q~°ãO¨ `«# Hõ~"ΰ åºÅ‰õΩ D
ã¨ÉèíÖ’ ѨÙ#~°OH˜`«=∞=Ù`ÀOk. J
 12 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
`å#∞ rqã¨∞Î#fl ã¨=∂[O g∞^Õ P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞O^Œx J~°÷O
KÕã¨∞HÀ"åe. JO^Œ∞ˆH =ºH˜ÎÖ’x JO`«~°∞‡Y∞_≥·# =∞x+≤ =∞#ã¨∞
JO`«~åÅÖ’ |Ü«∞\˜ ™ê=∂lHõ r=# „ѨÉÏè "åÅ∞ ÖˉΩõ O_® LO_»_O»
ZÖÏ ™ê^躌 =∞<Õ |Å"≥∞#ÿ "å^Œ# LOk. ™ê=∂lHõ âߢ™êÎÅÖ’ D
Ô~O_»∞ aè#fl ÉèÏ=#Å =∞^茺, Ô~O_»∞ „áêѨOzHõ ^Œ$HõÊ^ä•Å =∞^茺
Z_»`≥QÆx "å^Œ ã¨O"å^•Å∞ ™êQÆ∞`«∂<Õ L<åfl~Ú. J~Ú`Õ XˆH
™ê=∂lHõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ =∞#∞+¨μÅ∞ aè#flOQÍ ZO^Œ∞‰õΩ L<åfl~°<Õk
XHõ „Ѩâfl◊ J~Ú`Õ, XˆH ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ H˘O`« =∞Ok =º‰õΩÅÎ ∞ KåÖÏ
J~°∞^≥#· =º‰õΩÅÎ ∞QÍ Zky ™ê=∂lHõ J#∞Éè=í ™ê~åxfl J`«ºO`«
QÍ_è»OQÍ ZÖÏ =ºH©ÎHõiOK«QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°#fl „Ѩâ◊fl‰õΩ ‰õÄ_® JO`«
ã¨O`«$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# ã¨=∂^è•#O WO`«=~°‰õΩ ^˘~°HõÖË^Œ∞.
Ñ‘@~ü "≥∞_»"å~ü (Peter Medawar) J<Õ âߢãÎ̈"Õ`«Î J<Õfi+¨}Ï
Ѩ^Œú`«∞Å QÆ∞iOz =ÚYºOQÍ âߢã‘ÎÜ«∞ Ѩ^Œúu (scientific method)
g∞^Œ XHõ Ö’`≥·# qâı¡+¨} KÕã¨∂Î Éè∫uHõ âߢ™êÎÅÖ’ âߢãÎ̈"Õ`«ÎÅO^Œ~°∂
âߢã‘ÎÜ«∞ Ѩ^Œúux J=ÅOaOz<å, H˘O^Œ~°∞ âߢã¨Î"Õ`«ÎÖË #∂`«#
Pq+¨¯~°}Å∞ KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å~°x J<åfl_»∞. âߢã‘Ü Î ∞« Ѩ^uúŒ `À ÉÏ@∞
âߢãÎ̈"Õ`«Î ã¨$[<å`«‡Hõ â◊HÎ̃ `À_»Ê_ç#ѨC_Õ #∂`«# Pq+¨¯~°}Å∞
™ê^茺=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. D ã¨$[<å`«‡Hõ`« ZHõ¯_» #∞O_ç ÖË^• U
^•i #∞O_ç =ã¨∞Î#fl^Œ#fl „Ѩâ◊fl‰õΩ WO`«=~°‰õΩ ã¨=∂^è•#O ^˘~°Hõ_»O
ÖË^xŒ JO@∂ U ~°OQÆOÖ’<≥<· å =∂#= "Õ∞^è㌠∞¨ û Ju f„=OQÍ,
Ju "å_çQÍ Ñ¨x Kտ㠄Ѩ„H˜Ü∞« Ö’ XHõ ™ê~°fi[h#`« LO@∞O^Œx,
S<£ã<ì‘ ,£ ¿+H˜ûÊÜ«∞~ü, HÍ~ü¡ =∂~ü¯ûÅ "Õ∞^è㌠∞¨ ûÅ =∞^躌 XHõ ™ê~°∂Ѩº`«
LO^Œx, =∂~ü¯û Éè∫uHõ âߢ™êÎÖ’¡ Ѩiâ’^èŒ# KÕ¿ãÎ, S<£ã‘ì<£
JÜÕ∞º"å_»x, ¿+H˜ûÊÜ«∞~ü ™ê=∂lHõ âߢãÎ̈ qâı¡+¨}Ö’ LO>Ë HÍ~ü¡
=∂~ü¯ûÖÏ qâı¡+≤OK«QÆeˆQ "å_»x „ѨuáêkOKå_»∞. H˜¡+ì̈"≥∞ÿ# ã¨=∞㨺
UO@O>Ë D "Õ∞^èŒã¨∞ûÅ∞ ZÖÏ Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú? g\˜ „Hõ=∞"Õ∞q∞\˜
J<Õ „Ѩ„H˜Ü«∞ QÆ∞iOz P Ѩx KÕã≤# "åàı¡ K≥ѨÊÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
J~Ú`Õ Ju Ѩ^∞Œ <≥#· =ºH˜QÎ `Æ « =∂#= "Õ∞^è㌠∞¨ ûH˜ P "Õ∞^è㌠∞¨ û
ѨxKÕã¨∞Î#fl ™ê=∂lHõ ã¨O^Œ~åƒùxH˜, ÖË^• Éè∫uHõ Ѩiã≤÷`«∞ÅHõ∞O_Õ
Jq<åÉèÏ= ã¨O|O^èOŒ WOHÍ ã¨Ê+ì̈OQÍ J~°O÷ HÍ=_»O ÖË^∞Œ . =∂"À
'ÉèÏ"åÅ∞ ZHõ¯_ç #∞O_ç =™êÎ~Ú— J#fl qâı¡+¨}Ö’ nxH˜ H˘O`«
ã¨=∂^è•#O L<åfl, HÍÅO XHõ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# =ºHÎ̃x ÖË^• H˘O^Œ~°∞
=º‰õΩÅÎ <Õ ZO^Œ∞‰õΩ Z#∞fl‰õΩO@∞O^Œ#fl „Ѩâfl◊ KåÖÏ ã¨OH˜+¡ "ì̈ ∞≥ #ÿ „Ѩâflı .
„Ѩu HÍÅOÖ’ WÖÏ H˘O^Œ~°∞ qt+ª̈"≥∞ÿ# =º‰õΩÎÅ∞O_»|>Ëì L^•~°"å^Œ
ã≤^•úO`«O `«# =ºHÎ̃ P„t`« PÖ’K«##∞ WO`« HÍÅOQÍ <≥@∞ì‰Ωõ
~åQÆÅQÆ∞`«∞#flk.
D ã¨=∞㨺H˜ ã¨=∂^è•#OQÍ S<£ã‘ì<£ XHõ qâı¡+¨}Ö’ H˘O`«
„Ѩܫ∞`«flO KÕã≤ XHõ „Ѩuáê^Œ# KÕ™ê_»∞. JO^Œ∞Ö’ „Ѩu =∞x+≤Ö’
XHõ UHÍO`« =∞x+≤ (solitary being) LO\Ï_»x, P =∞x+≤Ö’
PÖ’K«#Å∞, P"ÕâßÅ∞, L„^ÕHÍÅ∞ JO`«~` æ° O« QÍ Ñ¶∞¨ i¬OK«∞‰õΩO@∂
LO\ÏÜ«∞x, JÖψQ P =∞x+≤ rqã¨∞Î#fl ã¨=∂[ „ѨÉèÏ"åÅ∞,
™ê=∂lHõ ã¨ÇϨ r=# ã¨O|O^è•Å „ѨÉÏè =O =Å# „Ѩu =∞x+≤Ö’
XHõ ™ê=∂lHõ =∞x+≤ (social being) LO\Ï_»x, D XO@i`«#O
D ™ê=∂lHõ`« XH˘¯Hõ¯ =ºHÎ̃Ö’ aè#fl áêà◊Ö¡ ’ LO\ÏÜ«∞x D
Ô~O_»∞ „ѨÉèÏ"åÅ aè#fl áêà◊¡ HõÅ~ÚˆH XH˘¯Hõ¯ =ºHÎ̃ =ºHÎ̃`åfixfl
fiÛk^Œ∞` Ì ∞« O^Œx ã¨∂„fHõiOKå_»∞. XO@i =∞x+≤, ™ê=∂lHõ =∞x+≤
XHõ^•xH˘Hõ\˜ =ºuˆ~Hõ „ѨÉèÏ"åÅ∞ H͉õΩO_® D Ô~O_çO\˜
㨠q ∞‡o`« O #∞O_ç =ºH˜ Î „Ѩ ` Õ º Hõ ` « , P =ºH˜ Î ™ê~° fi [h#`«
~°∂á⁄O^Œ∞`åÜ«∞x, ÉèÏqOK«=K«∞Û.
D `åufiHõ K«~°Û`À "åºã¨O „áê~°OaèOK«_®xH˜ „Ѩ^è•#
HÍ~°}O, NN =ºHÎ̃`åfixfl, PÜ«∞# „ѨuÉèÏ áê@"åxfl D K«„@O
#∞O_ç J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_»O H˘O`« ™ê^躌 "Õ∞"≥∂, ÖË^• NN =ºH˜` Î åfixfl
J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<Õ „Hõ=∞OÖ’ D Ãã·^•úOuHõ K«„@O =∞iO`« ã¨Ê+ì̈OQÍ
J=QÍǨÏ# J=Ù`«∞O^Õ"∂≥ ##fl XHõ Pâ◊ D "åºã¨OÖ’ LOk.
'=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O— w`åÅ g∞^Œ ÉèÏ="å^Œ „ѨÉÏè =O LO^Œx NN
ã¨fiÜ«∂# JOwHõiOKå_»∞. ÉèÏ="å^ŒO #∞O_ç Éè∫uHõ "å^Œ#‰õΩ
PÜ«∞# "Õ∞^è㌠∞¨ û KÕã#≤ „ѨÜ∂« }Ïxfl, „ѨÜ∂« ã¨efl K«∂¿ãÎ NN Hõq`«fi
~°K«# XHõ J^Œ∞ƒù`« ™ê=∂lHõ „ѨÜ≥∂QÆOQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. ™ê=∂lHõ
K«Å# ã¨∂„`åÅ∞ âߢã‘ÎÜ«∞ ™ê÷~Ú KÕ̂~ ^•HÍ, ™ê=∂lHõ =∂~°∞Ê
„Ѩܫ∞`åflÅ#∞, áÈ~å\ÏÅ#∞, J~°∞^≥·# =º‰õΩÎÅ rq`åÅ#∞
„ѨÜ≥∂QÍÅ∞QÍ<Õ K«∂_»=Åã≤ LO@∞Ok. JO^Œ∞ˆH ÉÏÅQÀáêÖò
=∞~°}O `«~åfi`« <Õ#∞ ~åã≤# "åºã¨OÖ’ 'J~åúO`«~°OQÍ Py#
J^Œ∞ƒù`« =∂#gÜ«∞ „ѨÜ≥∂QÆO— Jx J<åfl#∞. (ÉÏÅQÀáêÖò
Jaè„áêÜ«∞OÖ’ ÉèÏ"åÅhfl ™ê=∂lHõ"Õ∞, =º‰õΩÎÅ∞ ¿Ñ~°∞¡ "å\˜H˜
ÃÑ@∞ìH˘#_»O ˆH=ÅO P ÉèÏ"åʼnõΩ <≥·uHõ ÉÏ^茺`« =Ç≤ÏOK«_»O
H˘~°Hˆ #x. nx QÆ∞iOz ‰õÄ_® PÖ’zOK«=Åã≤ LOk.) P „Ѩ=∂}O
NNH˜ JÖψQ `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ Z#ÖËx „ѨuÉèí =ºHõÎѨiz#
`≥Å∞QÆ∞ "Õ∞^èŒã¨∞û‰õΩ J#fi~Úã¨∞ÎOk. P q^èŒOQÍ `≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂[O,
^•x J#∞Éè=í O XHõ J~°∞^≥#· k QÍ<Õ K≥Ñʨ =K«∞Û. NN ‰õÄ_® P
Jaè „ áêÜ« ∂ xfl |ÅOQÍ<Õ K≥ á êÊ_» ∞ . =∞Ǩ  „Ѩ ™ ê÷ # w`åÅ#∞
K«^∞Œ =Ù`«∞O>Ë XHõ 'XO@i— NN Ѩ_#ç "Õ^#Œ , XHõ ™ê=∂lHõ NN
á⁄Ok# P"Õâ◊O, P#O^ŒO Ô~O_»∂ H˘\ÁìzÛ#@∞¡QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
D Ô~O_»∞ „Ѩ„H˜Ü«∞Å ã¨"Õ∞‡à◊#O #∞O_ç XHõ J^Œ∞ƒù`« Hõq`«fiO
`≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂*ÏxH˜, `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`åºxH˜ JOkOk. D Hõq`«fiOÖ’
XHõ HõΔ}O x~åâ◊, x@∂ì~°∞Ê =∞~°∞HõΔ}OÖ’ XHõ „ѨQÍ_è» qâßfiã¨O,
Éèqí +¨º`«∞ÑÎ @
¨ ¡ JK«OK«Å"≥∞#ÿ #=∞‡HõO. D ~Ô O_»∞Ö’`≥#· J#∞Éè"í åÅ∞
D Hõq`åfixfl K«k"Õ „Ѩu "åiH˜ HõÅ∞QÆ∞`åÜ«∞xÑ≤ã¨∞ÎOk.
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷# Hõq`«fi Ѩi}Ï=∞O, Ѩi}u K«∂¿ãÎ KåÖÏ
q+¨Ü∂« Å∞ É’^èÑŒ _¨ ` » å~Ú. 1933Ö’ '[Ü«∞ÉèiË —`À "≥Ú^ŒÖ·ˇ 1940Ö’
'[QÆ<åfl^äŒ∞x ~°^äŒK«„HÍÅ∞—`À ѨÓ~°Î=Ù`«∞Ok. x*ÏxH˜ Wk 'XO@i—
=∞x+≤`À „áê~°OÉèí"≥∞ÿ ™ê=∂lHõ ã¨q∞+≤ì =∂~°∞Ê H˘~°‰õΩ P~å@Ѩ_Õ,
ÖË^• P"Õâ◊Ѩ_Õ ™ê=∂lHõ =ºHÎ̃`À ѨÓiÎ HÍ=_»O Ü«∂^Œ$zÛùHõ"Õ∞g∞
HÍ^Œ∞. '<Õ#∞ Ãã·`O« „ѨÑO¨ KåyflH˜ ã¨q∞^è<Œ ˘Hõ¯\˜ PǨïuKåÛ#∞. <Õ#∞
Ãã·`«O qâ◊fi=$+≤ìH˜ J„â◊√"˘Hõ¯\˜ ^è•~°áÈ™ê#∞— Jx „áê~°OÉèí"≥∞ÿ
<Õ<˘Hõ¯}©fl ^è•„uxO_® xO_çáÈÜ«∂... JO\Ï_»∞. (XHõ „Ѩã¨OQÆOÖ’
ã≤. <å~åÜ«∞}Ô~_ç¤ QÍ~°∞ NN '<Õ#∞—#∞ qâı+¡ ã≤ ∂¨ Î D <Õ#∞ N<å^ä∞Œ _ç
ѶӨ º_»Öò JǨÏOHÍ~° ѨÓi`« <Õ#∞ HÍ^Œ∞. D '<Õ#∞— Hõ$+¨â‚ ߢã≤Î P"Õ^<Œ å
Éèií `« '<Õ#∞— HÍ^Œ∞, Wk XHõ ™ê=∂lHõ 'JǨÏO— Jx "åºMϺxOKå_»∞.)
D '<Õ#∞—Ö’ ã¨=∂[ K≥` · #« ºO LOk, ÖË^• ™ê=∂lHõ K≥` · #« ºOÖ’
D '<Õ#∞— XHõ q_»nÜ«∞~åx JO`«~åƒùQÆOQÍ LOk. D Hõq`«
~åã≤# Ô~O_»∞ <≥Å¡ˆH 'XHõ ~å„u—Ö’ '|Ǩïà◊ ѨOK«q∞ *’º`«ûfl
ÉèÜ í ∞« ÃÑ@∞ì##∞fl— JO@∂ 'PHÍâ◊ÑÙ¨ >ˇ_®iÖ’ HÍà◊√¡ `≥y# XO@i
XO>ˇÖÏQÆ∞Ok *Ïae¡— J<åfl_»∞. 'PHÍâ◊nѨO—Ö’ 'QÆkÖ’ Z=~°∂
ÖË~°∞, QÆk xO_® xâ◊≈|ÌO... K«∂Ѩ٠ÖËx K«∂ѨÙÅ`À `Õi K«∂ã¨∞Î#flk

QÆk... =¸Å#H˜¯ =¸Å∞QÆ∞`«∞#flk. „Ѩq∞^ŒÖ’ K«=Ú~°∞ „`åQÆ∞`«∂
ѨÅ∞ k‰õΩ¯Å∞ K«∂ã¨∞Î#flk...— JO@∂ 'pHõ\˜ É’#∞Ö’ ã≤OǨÏ=ÚÖÏ
xÅ∞K«∞#flk...— Jx H˘#™êyOz 'JÅã≤áÈ~ÚOk áêѨO. nѨO,
PHÍâ◊`å~° PǨfi# QÍ#O KÕãO≤ k. nѨO PiáÈ~ÚOk. `å~°QÍ
=∂iáÈ~ÚOk— JO@∂ =ÚyOKå_»∞. D Hõq`«fiOÖ’ P~°OÉèíO
XHõ KÀ@ [iy =ÚyOѨ٠KåÖÏ L#fl`«OQÍ Z^Œ∞QÆ∞`«∞Ok. |Ǩïâß
™ê=∂lHõ =∂~°∞Ê ‰õÄ_® JÖψQ LO@∞O^Õ"∂≥ !
'J=`å~°O— wuHõÖ’ 'ѨÙ_»q∞`«eH¡ ˜ ѨÙi\˜ <˘Ñ¨CÅ∞ H˘`«Î ã¨$+≤xì
ã¨∞ÊùiOÑ≤OKå~Ú— Jx ~åã≤# XHõ <≥ÅÖ’<Õ 'ÉÏ@™êi— Hõq`«Ö’
'‰õÄ\˜HÀã¨O, ‰õÄeHÀã¨O, Ѩ@} ì OÖ’ „|`«∞‰õΩ^•=∞x `«e¡ =∂@Å∞
K≥qx ÃÑ@ìHõ |Ü«∞Å∞^Õi# ÉÏ@™êiH˜ =¸_»∞ ~ÀAÅ∞ XHõ¯ f~°∞QÆ
#_»∞ã¨∞Î<åfl k‰õΩ¯ `≥eÜ«∞Hõ #_ç ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù <å=suQÍ ã¨OK«iã¨∂Î,
ã¨OK«eã¨∂Î, kQÆ∞Å∞ Ѩ_»∞`«∂ n#∞_Ò`«∂... ^•i`«Ñ≤Ê# ÉÏ@™êiH˜
ZO`« Hõ+ì̈O!— 'J`«x „|`«∞‰õΩ# Hõ^Õ PY~°∞! ÉÏ@™êi Hõàı|~°O`À
j`«"åÜ«Ú=Ù P_»∞‰õΩO\’Ok— Jx ~å™ê_»∞.
'[Ü«∞ÉèiË — ~åã≤# ã¨iQÍæ XHõ ã¨O=`«û~°O `«~åfi`« 'S— ~å™ê~°∞.
<Õ#∞ Ãã·`«O „ѨѨOKåyflH˜ ã¨q∞^èŒ<˘Hõ¯\˜ PǨïuKåÛ#∞ J<Õ ™ê÷~Ú
#∞O_ç 'Éèí∂`åxfl Ü«∞*’˝Ñ¨g`åxfl, "≥·Ñ¨¡=ºw`åxfl <Õ#∞— JO\Ï_»∞.
<Õ<˘Hõ ^Œ∞~°Oæ , <å^˘Hõ ã¨fi~°Oæ , J#~°àæ O◊ , Jx`«~° ™ê^躌 O, <å =∂~°Oæ —
J<Õ ^Œâ‰◊ Ωõ KÕ~∞° ‰õΩOk. W^Õ „Hõ=∞OÖ’ ZK«\H˜ ˜ áÈ`åg ~å„u JO@∂...
J=`«e QÆ@∞ì‰õΩ J<åfl_»∞. 'HõàÏ~°q— J<Õ Hõq`«Ö’ P„QÆǨÏO LOk,
XHõ ã¨Oã≤^Œú`« LOk. D Hõq`« ~åã≤# P~°∞ <≥Å¡ `«~åfi`«
'Ѩ~ål`«∞Å∞— ~å™ê_»∞. D Hõq`« KåÖÏ x~åâßѨÓi`«OQÍ LOk.
'JÅã≤# Hõ#∞flÅ∞ HÍOKÕ^Õq∞\˜? `˘}˜H˜# ã¨fiѨflO, `˘Åy# ã¨fi~°æO,
qã≤y# „áê}∞Å Ñ≤eKÕ ^≥=fi~°∞— ^Œ∞~°›u, ^Œ∞~°æu, ^Œ∞~°‡u, ^Œ∞~°‡$u—
Jx ~å™ê_»∞. W^Õ ^èÀ~°}˜Ö’ <≥`«∞Î~°∞ „Hõ‰õΩ¯‰õΩO@∂ <ÕʼnõΩ <Õ
~åeáÈ`Õ x~åÌH} Δ˜ ºOQÍ gˆ~... J<åfl_»∞. D Pâßx~åâ◊Å∞, P qâßfiã¨
Jqâßfi™êÅ∞, D P@∞áÈ@∞Å =∞^躌 NN g∞^Œ ã≤fi<£|~üfl Hõq
„ѨÉÏè =O KåÖÏ Ö’`«∞QÍ Ñ¨_Oç k. "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\™˜ êiQÍ 'Z„~°HÍO`«∞Å
*Ï˝<À^ŒÜ«∞=¸, Ô~Hõ¯ qÑ≤Ê# Ô~=Å∂º+¨<£— J<Õ #∂`«# PÖ’K«#
NN Hõq`«fiOÖ’H˜ =zÛOk. WÖÏ qâı+¡ O≤ K«_®xH˜ XHõ HÍ~°}O NN
`«#∞ =∞Ǩ„Ѩ™ê÷# w`åÅ∞ ~å¿ãѨÊ\˜H˜ =∂i¯û[O QÆ∞iOz
`≥eÜ«∞^Œx J<åfl~°∞ HÍ|\ì̃! D PÖ’K«# P"ÕâO◊ 'J^≥fi· `«O—Ö’
KåÖÏ |ÅOQÍ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. 'J#∞~åQÆÑÙ¨ @OK«∞Å∞ K«∂™êÎO, J#O^ŒÑÙ¨
Ö’`«∞Å∞ f™êÎO—, '=∞~°}ÏxH˜ „áê}O áÈ™êÎO, ã¨fi~åæxH˜ xK≥Û#
"Õ™êÎO—, '„ѨѨOK«=Ú#∞ ѨiǨã≤™êÎO, Éèíq+¨º=Ú#∞ Ѩiáêe™êÎO—
J<åfl_»O>Ë XHõ x~åâ◊ ™ê÷~Ú #∞O_ç ZO`« |Å"≥∞ÿ# PHÍOHõΔ
=ºH©HÎ ~õ }° [iyO^• Jx Pâ◊Û~°ºO "Õã∞¨ OÎ k. D Hõq`«‰Ωõ ‰õÄ_®
ã≤fi<£|~üfl Hõq`Õ ã¨∂ÊùiÎ Jx NN ~å™ê_»∞.
NN ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ „QÍg∞} =~°æ ^Œ$HõÊ^äŒO ã¨Ê+¨ìOQÍ
HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. '"å_»∞— Jx 1937Ö’ ~åã≤# Hõq`«Ö’ =~°æ ^Œ$HõÊ^äŒ
KèåÜ«∞Å∞ ã¨Ê+ì̈OQÍ<Õ HõxÑ≤™êÎ~Ú. =ÚYºOQÍ 'JO^Œ~°O Hõeã≤ KÕã≤#
D JO^Œ"∞≥ #ÿ =ã¨∞Î ã¨=Ú^•Ü«∞O JO`å ZHõ¯_À XHõ¯_Õ =zÛ
Z`«∞‰Î Ωõ áÈ`«∂ LO>Ë K«∂z J<åºÜ«∞O Jx "Õ∞=∞O>Ë J#∞Éèqí OKåe
g∞ Hõ~°‡O— Jx JO@∂ Z^Œ∞ÌÖÏ¡ Ѩx KÕ¿ã =∞=∞‡efl "≥Ú^Œ∞Ìbfl,
"≥Ú~°@∞bfl KÕã≤ =Ú^ŒHÌ ˜ ‰õÄ_® ^Œ∂~°O KÕ™ê~°∞ Jx ~åã¨∂,Î WOHÍ
=ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ~Ú 'K≥Ü∞« ºÖËO K«ã∞¨ <Î åflO "Õ∞=Ú, r=<åxH˜ Pã¨~å
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 13
K«∂Ñ≤OK«=∞O>Ë <À~°∞ =¸ã≤, *’_»∞ fã≤ H˘\ì̃ ^Ò~°̊<åºxH˜ ^Ò~°̊#ºO
=∞O—^ŒO\Ï_»∞. D Hõq`«Ö’ =º=ã‘÷Hõ$`« Ç≤ÏO㨠„Ѩ™êÎ=# LOk.
nxx ™êO㨯$uHõ ÉèÏ=*ÏÅO PÜ«Ú^èOŒ ÖÏ ZÖÏ HÍáê_»∞`«∞#fl^À
‰õÄ_® LOk. JO>Ë '<Õ#∞ Ãã·`«O— ^ŒQÆæ~° 1933Ö’ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ,
ã≤fi<£|~üfl Hõq`å „Ñ¨ÉèÏ=O`À =~°æ ^Œ$HõÊ^äŒ"Õ∞~°Ê_ç =º=ã‘÷Hõ$`« Ç≤ÏOã¨
^•HÍ NN K≥·`«#ºO =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ~ÚOk. D K≥·`«#º ã¨Ê+ì̈`«
U~°Ê_Õ „Hõ=∞OÖ’<Õ '#~°*ÏuH˜ Ѩi=~°Î#, #=r=# â◊√Éèí ã¨=∞Ü«∞O,
JÉè∞í º^ŒÜ∞« O— Jx ~å™ê_»∞. '=º`åºã¨O—Ö’ ‰õÄ_® W^Õ |Å"≥∞#ÿ
^èÀ~°}˜ JQÆ∞Ñ≤ã∞¨ OÎ k. J~Ú`Õ D Hõq`«Ö’ =∞~˘Hõ J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ
"Õã≤ '=∂‰õΩ QÀ_»Å∞ ÖË=Ù, QÀ_»Å#∞ ѨQÆÅQ˘@ì_»"Õ∞ =∂ Ѩx— JO@∂
'JÅ[_ç =∂ rq`«O, PO^Àà◊# =∂ TÑ≤i, u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ =∂
"Õ^•O`«O— J#_»OÖ’ D Hõq`å K«~} ° O „Ѩ*Ï L^Œº=∂Å x<å^ŒOQÍ
Ѩi}u K≥OkOk. D Hõq`« ™ê=∂lHõ â◊‰Ωõ ÅÎ áÈÅÔ~*· +Ë <¨ £ QÆ∞iOz
‰õÄ_® „Ѩ™êÎqã¨∞OÎ k. 'Jaè„áêÜ«∂Å HÀã¨O ÉÏ^èÅŒ ∞ ÅHõºΔ ÃÑ@ìx "åà◊√¡
=∂Ö’H˜ =™êÎ~∞° , Jaè„áêÜ«∂Å∞ =∂~°∞ÛH˘x ã¨∞MÏÅ∞ HÍq∞OKÕ "åà◊√¡
g∞Ö’H˜ áÈ`å~°∞— J<Õ ã¨Ê+ì̈`« =zÛOk. J^Õ ^≥|ƒ`À q∞^䕺"åk
g∞^Œ P„QÆǨÏѨ_®¤_»∞. â◊OHõ~°∞_ç =∂Ü«∞ ã≤^•úO`åefl ¿ÇÏà◊# KÕã¨∂Î
"≥Ú^Œ\˜ K«~} ° OÖ’ =Ú^Œ∞ÅÌ "Õ^•Of JO@∂ „áê~°OaèOz, ÉÏ|∂
U=∞O\Ï=Ù, ™êfig∞ U=∞O\Ï=Ù JO@∂, UÜü∞ U =∞O\Ï"£ ^•HÍ
P„QÆÇϨ ™ê÷~Ú KÕ~∞° ‰õΩOk.
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#OÖ’ '„Ѩu[˝— Hõq`«‰õΩ XHõ „Ѩ`ÕºHõ ™ê÷#=ÚOk.
"≥Ú^Œ@ 1933Ö’ ~åã≤# Hõq`« #∞O_ç NN =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O 1937Ö’
~åã≤# '„Ѩu[˝—`À XHõ Z`«∞Î ZkyOk, ÖË^• XHõ =∞Å∞Ѩ٠uiyOk.
=∂~ü¯û ^•^•Ñ¨Ù Ô~O_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞ Ѩiâ’kèOz KÕã≤# „â◊=∞ qÅ∞=‰õΩ
D Hõq`« XHõ ã¨∞O^Œ~° =ºH©HÎ ~õ } ° . D Hõq`«Ö’ „â◊=∞ ™ê=∂lHõ
r=#OÖ’ ZÖÏO\˜ H©ÅHõ"≥∞ÿ# áê„`« x~°fiÇ≤Ïã¨∞ÎO^À q=iOKå_»∞.
'á⁄ÖÏÅ#hfl, Ǩ Ï ÖÏÅ^Œ ∞ hfl WÖÏ`« Å OÖ’ ¿ÇÏ=∞OÑ≤ O _» Q Æ –
[QÍxHõO`å ™œYºO xO_»Q,Æ Hõ~H¬° õ g~°∞Å HÍÜ«∞O xO_® HÍÅ∞=Hõ>ìË
Ѷ∞¨ ~°‡[ÖÏxH˜ Ys^Œ∞ ÖË^ÀÜü∞— JO@∂ „â◊=∞ ^ÀÑ≤_ô QÆ∞iOz q=iã¨∂Î
'„ѨÑO¨ K« ÉèÏQƺO =iúÖÏ¡Åx, QÆxÖ’, =xÖ’, HÍ~åö<åÖ’, ^èxŒ Hõ ™êfiq∞H˜
^•ã¨ºO KÕ¿ã HÍi‡Hõ g~°∞Å qÅáêQÆ∞flʼnõΩ, qëê^•„â◊√ʼnõΩ Ys^Œ∞
Hõ>Ëì +¨~å|∞ÖË_ÀÜü∞— JO@∂ =~°æã¨=∂[OÖ’ 'x~°Ñ¨~å^èŒ∞_≥·
^Œ∞~°^Œ$+¨ìOKÕ, H˘#„áê}O`À Hõ#ÖË "åà◊√¡, Hõ+¨ìO KåÅHõ Hõ_»∞ѨÙ
=∞O@KÕ `≥yOz ã¨"∞≥ ‡Å∞ Hõ>ìË "åà◊¥,¡ „â◊=∞ x+¨ÊÅù "≥∞,ÿ [x x+¨μ~ª "° ∞≥ ÿ
#∂ux, QÀux "≥uˆH "åà◊√¡ – J<Õ‰õΩeOHÍ, JÉèÏQÆ∞ºÅO`å,
J<å^äÅŒ O`å, JâßO`«∞ÅO`å n~°…„â◊√u`À, f„= ^èfiŒ x`À qѨ=¡ â◊OYO
qxÑ≤™êÎ~ÀÜü∞— Jx ã¨∞ã¨Ê+¨Oì QÍ K≥ÑÙ¨ `«∂ W"Õ `«# Hõq`åfixH˜ ÉÏ@Å∞
"Õã¨∞ÎO^Œx, D =ã¨∞Î"Õ `«#Ö’ HõkÖË #=º Hõq`åfixH˜ PÜ«Ú=Ù
Ѩ@ìx, WHõ `«# Hõq`«fiO HÍi‡Hõ Ö’HõѨ٠HõàϺ}ÏxH˜, „âßq∞Hõ Ö’HõѨÙ
™œÉèÏQͺxH˜, „â◊"≥∞ÿHõ r=# ™œO^Œ~åºxH˜ ã¨=∂#"≥∞ÿ#k ÖË<Õ ÖË^Œx,
Hõ+ì̈ r=ÙʼnõΩ, Hõ~°‡g~°∞ʼnõΩ x`«º=∞OQÆà◊O xˆ~Ìtã¨∂Î, =º^ä•~°Îrq`«
Ü«∞^ä•~°÷ ^Œ$â◊ºO ѨÙ<åkQÍ WHõ [xOK«É’ÜÕ∞ ÉèÏq "Õ^Œ=ÚÅ,
r=<å^Œ=ÚÖ’ [QÆ`∞« #Î O`å K«=Ùe™êÎ<ÀÜü∞ JO@∂ D ÅHΔͺňH
`«# Hõq`«fiO JOH˜`«=∞x „Ѩu[˝ KÕ™ê_»∞. ã¨Ç¨Ï„㨠=$`«∞ÎÅ ã¨=∞ãÎ̈
zǨflÖò <åq#∞uOKÕ, <å q~°∞uOKÕ, <å qxÑ≤OKÕ #g# wuH˜, <å
q~°zOKÕ #g# suH˜ ÉèÏ=ºO, ÉèÏQƺO, „áê}O, „Ѩ}=O Jx
Kå@∞‰õΩ<åfl_»∞.
 14 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
'„Ѩu[˝— Hõq`« ~åã≤# "å~°O ~ÀAÅÖ’<Õ KÕ^Œ∞áê@ ~åÜ«∞_»O
H˘O`« Pâ◊Û~åºxfl Hõeyã¨∞ÎOk. WO`« ã¨Ê+¨ìOQÍ `«# Hõq`«fiѨÙ
=ã¨∞Î=Ù#∞, ÉÏ@#∞, sux, ÅHΔͺxfl x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl NN 'ÖË^Œ∞
ã¨∞YO, ÖË^Œ∞ ã¨∞YO, |`«∞‰õΩ =$^ä•, K«^Œ∞=Ù =$^ä•, Hõq`« =$^ä•,
=∞#=∞O`å ÉÏxã¨ÅO, "≥#∞Hõ ^ŒQÍ, =ÚO^Œ∞ ^ŒQÍ ‰õΩ_ç Ü≥∞_»=∞Å
^ŒQÍ ^ŒQÍ— JO@∂ '=∞#n XHõ |`«∞Hˆ <å ã¨O^Œ∞ÅÖ’ ѨO^Œ∞Å=Öˇ—,
'|`«∞‰õΩ KèåÜ«∞, K«^∞Œ =Ù =∂Ü«∞, Hõq`å Hõ~H° ͯܫ∞— Jx H˘#™êyã¨∂Î
'ÖË^∞Œ ã¨∞YO, ÖË^∞Œ ~°ãO¨ , KÕ^∞Œ q+¨O r=ѶŨ O— JO@∂ "åáÈ=_®xfl
Z\Ï¡ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe? „Ѩu[˝ KÕã≤# "å~°O ~ÀAÅÖ’ `«#
Hõq`åfixH˜ XHõ kâß xˆ~âÌ O◊ KÕã∞¨ ‰õΩx HÍy`«O g∞^Œ ã≤~å P~°Hõ
=ÚO^Õ 'Hõq`« =$^ä•, |`«∞‰õΩ =$^ä•— Jx J#_»"Õ∞ HÍHõ, "≥Ú`«ÎO
Hõq`«Ö’ q∞}∞‰õΩ q∞}∞‰õΩ =∞<Õ Pâ◊ ‰õÄ_® HõxÑ≤OK«Hõ áÈ=_»O
KåÖÏ Pâ◊Û~åºxfl Hõeyã¨∞OÎ k. QÆu `åi¯Hõ`Ö« ’ WÖÏO\˜ J#∞Éè=í O
XHõ ÉèÏQÆ=∂, Hõq ÉèÏ"å"ÕâßÅ∞ XHõ ^Œâ◊ #∞O_ç WOH˘Hõ ^Œâ◊‰õΩ
TÜ«∞ÅÖ’ TQÆ∞`«∞O\ÏÜ«∂ J<Õ JOâßxfl ‰õÄ_® K«iÛOK«=Åã≤
LOk. ™êÇ≤Ï`«º K«~Û° Ö’¡ Hõq`«fiO, Hõq `«# P"ÕâßÅ #∞O_ç, ÉÏ^èÅŒ
#∞O_ç f„="≥ ∞ ÿ # L^Õ fi QÍÅ #∞O_ç |Ü« ∞ @Ѩ _ » \ ÏxH˜ KÕ ¿ ã
„Ѩܫ∞`«fl"Õ∞##fl XHõ qâı¡+¨} ‰õÄ_® LOk. Hõq =∞#ã¨∞ ÉèíQÆfl"≥∞ÿ#
J#∞Éèí"åʼnõΩ ÉèÏ= Ѷ¨∞~°¬}‰õΩ QÆ∞Ô~·#ѨC_»∞ Hõq`«fiO, WÖÏO\˜
=∂~°∞ʉõΩ QÆ∞~“`«∞O^Õ"≥∂?
`«# K«∞@∂ì LO_Õ ÉÏ^èŒ Ñ¨@¡ ÉÏ^èŒÑ¨_»_»O NNH˜, NN
Hõq`åfixH˜ L#fl XHõ ã¨ÇϨ [ QÆ∞}O. „ѨÑO¨ K« ÉÏ^èOŒ `å NN ÉÏ^èŒ
Jx K«ÅO Ü≥∂Qƺ`å Ѩ„`«OÖ’ JO^Œ∞Hõ<Õ J<åfl~°∞. J~Ú`Õ D
ÉÏ^艌 Ωõ =ºuˆ~HõOQÍ u~°Q| Æ _Õ ÅHõ}
Δ O ‰õÄ_® D Hõq`åfix‰õΩOk.
Hˆ =ÅO ÉÏ^è<Œ Õ =ºHõÑÎ ~¨ z° # Hõq`«ÅÖ’ H˘OÃÑÅ¡ [<å~°#ú ~å=٠㨇$uÖ’
~åã≤# JOH˜`O« Hõq`«, JÖψQ 'XHõ~å„u—, 'PHÍâ◊nѨO—, 'ÉÏ@™êi—,
'aè‰õΔΩ=s¬Ü«∞ã≤—, 'Ѩ~ål`«∞Å∞—, 'L<å‡k—, '^ÕxH˘~°‰õΩ—, '¿Ñ^ŒÅ∞—,
'x[OQÍ<Õ—, 'h_»Å∞— D Hõq`«Åhfl ã¨∂Hõ‡Δ OQÍ K«∂_»QeÆ y# K«ÅO
– „ѨÑO¨ K« ÉÏ^èOŒ `å NN ÉÏ^èŒ Jx Ѷ֑ ò JÜÕ∞º P =∂@ J<åfl~°∞.
KåÖÏ =~°‰Ωõ D Hõq`«ÅxflO\˜Ö’ NN =∞<À"Õ^#Œ LOk. nO\’¡
NN 'XO@i—`«#O áêÅ∞ ‰õÄ_® `«‰Ωõ ¯"Õg∞ HÍ^Œ∞.
D ÉÏ^è•=∞Ü«∞ x~åâßѨÓi`« Hõq`« `«~åfi`« XHõ\˜ ~Ô O_»∞
<≥ÅÅ Ö’¿Ñ =∞m¡ KåÖÏ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ#, ã¨r="≥∞ÿ# 'Hõq`å! F Hõq`å—,
'^Õâ◊K«i„`«Å∞—, '*ÏfiÖÏ`À~°}O— ÖÏO\˜ Hõq`«Å ã¨$+≤ì [iyOk. D
Hõq`«Å∞ NN Hõq`åfixH˜, =∞Ǩ„Ѩ™ê÷<åxH˜ PÜ«∞# ã¨$[<å`«‡Hõ`‰« Ωõ
XHõ =∂@Ö’ `≥Å∞QÆ∞ Hõq`å ™êÇ≤Ï`«º ã¨$+≤ìH˜ XHõ Ѩ~åHÍ+ª̈. Hõq`å!
F Hõq`å QÆ∞iOz J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ "åºMϺ<åÅ∞ ‰õÄ_® =KåÛ~Ú. D
Hõq`«Ö’ NN ÖË^• Hˆ =ÅO PÜ«∞# K≥` · #« º"Õ∞ LOk. |Ǩïâß D
Hõq`« NNx ‰õÄ_® J|∞ƒ~°Ñ~¨ z° LO@∞Ok. XH˘¯Hõ¯™êi Hõq
ã¨$+≤ì HõqHˆ Pâ◊Û~åºxfl Hõeyã¨∞OÎ k. D "庙êxH˜ =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆOÖ’
¿Ñ~˘¯x# Ñ‘@~ü "≥∞_»"å~ü qâı¡+¨}Ö’ âߢãÎ̈"Õ`«Î‰õΩ H˘`«Î Pq+¨¯~°}
ZÖÏ [iyO^À âߢã¨"Î ` Õ HˆÎ« `≥eÜ«∞#@∞¡QÍ, |Ǩïâß Hõq`å! F Hõq`å!
ã¨$+≤ì ‰õÄ_® ZÖÏ [iyO^À NNH˜ ‰õÄ_® `≥eã≤ LO_»^∞Œ . ã¨=∂[O
`«# ã¨=∞+≤ì K≥·`«<åºxfl =ºH©ÎHõiOK«∞‰õΩ<Õ „Hõ=∞OÖ’ XHõ Ǩ˙º=∞<£
U*ˇhûx Z#∞flHÀ=_»O =Å# =ºH˜Î `å#∞ ã¨$+≤ìOz#^•xx `å<Õ
ã¨$+≤Oì Kå<å J<Õ J#∞=∂#O HõÅQÆ=K«∞Û. 'Jk ѨeHÔ _çk ÉèÏQÆ=`«=∞@
ѨeH˜OK≥_ç "å_»∞ ~å=∞Éè„í ^Œ∞O_»@— J<Õ^•xH˜ ‰õÄ_® J#fi~Úã¨∞OÎ k.
JÖψQ ѨeÔH_çk =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#=∞@ ѨeH˜OK≥_çk „Ѩ*Ï K≥·`«#º=∞@
Jx ‰õÄ_® qâı+¡ } ¨ KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û.
Hõ q `å! F Hõ q `å! H˜ „Ѩ Ñ ¨ O K« ™êÇ≤ Ï `« º OÖ’<Õ qt+¨ ª
™ê÷#=Ú#fl^Œ#_»OÖ’ Juâ◊Ü∂≥ HÎ̃ ÖË^∞Œ . D Hõq`«Ö’ =∂#= r=#
qãÎ̈$u, Kåi„`«Hõ J#∞Éèí=O, =∂#= ã¨=∞+≤ì K≥·`«<åºxfl X_»É’ã≤
fã≤# ™ê~°OQÍ, ~°ãO¨ QÍ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. NN D J#∞Éè"í åxfl
qâ◊fi~°∂Ѩ ™êHΔÍ`å¯~°OQÍ =i‚OKå_»∞.
g\˜Ö’ H˘xfl K«~} ° ÏÅ∞! 'z~°nHΔÍ tHΔÍ `«Ñ㨠û¨ g∞Hõ} Δ Ö’, xâ◊ÛÅ
ã¨=∂kèÖ’ ã¨fi~°æ^•fi~°Ñ¨Ù `À~°}"≥∞ÿ „"Õe# <å =∞ã≤Î+¨¯OÖ’, UÜÕ∞
Ѷ∞¨ ’+¨Å∞, ÉèÏ+¨Å∞, ^Œ$âߺÖò `ÀKåÜ≥∂, <Õ<Ü Õ ∞Õ z„`« qz„`« â◊º=∞O`«
~Àzifl=ǨÏO K«∂âß<À!... WOH˘Hõ K«~} ° O, 'Jhfl h K≥` · #« ºO h
qâ◊fi~°∂Ѩ ™êHΔÍ`å¯~°O—, =∞~˘Hõ KÀ@ 'â◊¢ã¨ÎHÍ~°∞x =∞¿ÇÏO„^Œ
*ÏÅOÖ’, Kå=Ù„|`«∞‰õΩÅ ã¨O^蕺HÍÅOÖ’ Hõ#∞flÅ∞ =¸ã≤#
~ÀQÍ~°∞Îx ~°HõÎ<åà◊ ã¨Oã¨ÊO^Œ#—. 'HÍ~°_»=ÙÅÖ’ ÅÜ«∂f`«"≥∞ÿ,
q~°∞uOz# <å<å [O`«∞ ^èfiŒ #∞Ö’ #Hõ„Δ `åO`«ifla_» xdÅQÍ#O—,
'Éè∂í HõOáêÅ∞, „ѨÉ∞íè `«fi Ѩ`<« åÅ∞ qѨ=¡ O, Ü«Ú^ŒOú —, 'Jhfl h K≥` · #« ºO!
h qâ◊fi~°∂Ѩ ™êHΔÍ`å¯~°O, Hõ_»∞Ѩ٠^ŒÇ≤ÏOK«∞‰õΩáÈÜÕ∞, Ѩ_»∞ѨÙHõ`≥Î
~åHõãΔ ¨ ~°uÖ’—, 'LifÜ«∞|_»¤ t~°ã∞¨ û K≥ÑÊ≤ # ~°ÇϨ 㨺O—, 'ã¨"∞≥ ‡ Hõ\#ì˜
‰õÄbŠǨǨHÍ~°O! P~åÎ~å=O!— 'XHõ ÅHõΔ #Hõ„Δ `åÅ =∂@Å∞, XHõ
HÀ\˜ [Åáê`åÅ áê@Å∞ â◊`«HÀ\˜ ã¨=Ú„^Œ `«~°OQÍÅ „"≥∂`«Å∞—,
WÖÏ =i‚ã∂¨ Î áÈ`Õ Hõq`«Ö’x „Ѩu K«~} ° Ïxfl ¿Ñ~˘¯#=Åã≤ LO@∞Ok.
qâ◊fi ~°Ç¨Ï™êºÅ∞ `≥eÑ≤# XHõ âߢã‘ÎÜ«∞ =∂O„u‰õΩ_ç J#∞Éèí=O Wk.
D K≥·`«#º Éèíi`« J#∞Éèí∂ux =ºH©ÎHõiOK«_®xH˜ Hõq`«fiO ™ê^èŒ#
KÕã¨∞Î#fl XHõ¯ Hõq Hõq`«fiO ~°∂áêxfl pÅ∞Û‰õΩx |Ü«∞@‰õΩ ~å=Åã≤
=zÛOk. JO>Ë ™ê~°O qâ◊fi[h#"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞ ~°∂ѨO =∂~°Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
#g# ^•~°∞Å J<Õfi+¨} `«Ñ¨Ê^Œ∞. `«##∞ `«# J#∞Éèí"åÅ#∞,
J#∞Éè∂í `«∞Å#∞ q=ÚH˜Î KÕã#≤ Hõq`åfixH˜ NN WzÛ# x"åo JO`å
WO`å HÍ^Œ∞. JO^Œ∞Hˆ Hõq`åfixfl 'JÉèÜ í ∞« ǨÏã¨Î =Ú„^Œ`À ##∞ ^Œiã≤#,
##∞fl ѨÙh`«∞x HÍqOz# Hõq`å! Åe`« Åe`« Hõ~∞° }Ï =∞Ç≤Ï`å!
J#∞Ѩq∞`å, JѨiq∞`å! FǨ ~°ã¨^èŒ∞x! =∞}˜Yx! [#h!— Jx
Jaè=i‚OKå_»∞. Hõq`«fiO XHõ Hõq K≥` · <« åºxfl q=ÚH˜Î KÕã#≤ J#∞Éè=í O
#∞O_ç „Ñ¨™ê÷#O KÕÜ«∞_»O J™ê^è•~°}"≥∞ÿ# J#∞Éèí="Õ∞!
D ã¨∞qâßÅ J#∞Éè=í ^ŒâÖ◊ ’<Õ |Ǩïâß '#= Hõq`«— ~åã≤
LO\Ï_»∞. #g# Hõ=<åxH˜ =ã¨∞=Î Ù, P „¿Ñ~°}, ÅHõºΔ O UO HÍ"åÅ<Õk
D Hõq`«Ö’ LOk. Hõq`å! F Hõq`å TѨÙÖ’<Õ ~åã≤#k HÍ|>Ë,ì
HõkÖËk HõkeOKÕk, =∂ˆ~k, =∂iÊOKÕk, áê_Õk áê_çOKÕk,
=Ú#∞=ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyOKÕn, ÃÑ#∞ x^Œ∞Ì~° =keOKÕn ѨiѨÓ~°‚ѨÙ
„|^Œ∞H˜KÛÕ n, HÍ"åÖ’Üü∞ #=Hõ=<åxH˜ Jx kâß xˆ~âÌ O◊ KÕ™ê_»∞.
1937Ö’ Hõq`å! F Hõq`å! ZÖÏ qt+¨"ì ∞≥ Oÿ ^À, 1938Ö’ ~åã≤#
Hõq`«fiOÖ’ ^Õâ◊K«i„`«Å∞ JO`Õ „Ѩâ◊ãÎ̈"≥∞ÿOk. Hõq`å! F Hõq`å! Ö’
qâ◊ fi ~° Ç ¨ Ï ™êºÅ∞, ™ê~° fi [h# =∂#gÜ« ∞ J#∞Éè í = =Ú#fl>Ë ¡ ,
^Õâ◊K«i„`«Å∞ =∂#= K«i„`« J#∞Éèí=™ê~°=Ú#flk. J~Ú`Õ D
Hõq`«Ö’ "≥Ú^Œ\˜ ÉèÏQÆOÖ’ '#~°*Ïu K«i„`« ã¨=∞ã¨ÎO ~°}~°HõÎ
„Ѩ"åǨÏã≤HOÎõ , #~°*Ïu K«i„`« ã¨=∞ã¨OÎ ^Œi„^Œ∞Å#∞ HÍÅ∞ÛHõ u#_»O,
QÆ`=« ∞O`å `«_Ãç ã ~°H=Îõ Ú# H͉õΩO>Ë Hõhflà◊` ¡ À, K«ÖÏ¡i# ã¨O™ê~åÅ∂,
=∞~°}˜Oz# [#ã¨O^ÀǨÏO, Jã¨Ç¨Ü«ÚŠǨǨHÍ~°O, K«i„`«Ö’
=¸Å∞QÆ∞`«∞#flq—. D Hõq`«Ö’ NN J`«º^Œ∞ƒù`« J#∞Éèí"åxfl,

J#∞Éèí∂ux Hõà◊¡‰õΩ Hõ\˜ì#@∞¡QÍ K≥ѨÊQÆeQÍ_»∞. "≥·+¨=∞ºO,
™êfi~°Ñ÷ ~¨ `° fi« O, H“\˜ÅºO, D~°º¬ Å∞, ã¨Ê~°Å÷ ∞, =∂Ü«∞Å`À =∂~°∞¿Ñ~°` ¡ À
K«i„`« QÆu x~°∂Ñ≤Oz#q, J*Ï˝#ѨÙ@O^èŒ Ü«ÚQÆOÖ’ PHõeÖ’,
P"Õâ◊OÖ’ – `≥eÜ«∞x U f„= â◊‰õΩÎÖ’ #_çÑ≤¿ãÎ #_çz =∞#∞+¨μºÅ∞—
Jx JO@∂ `«~åfi`« K«~} ° ÏÅÖ’ 'W`«~ˆ `«~° â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ ÖË¿ãΠѨ_áç ÈÜÕ∞#∞
¿ÑHõ"∞Õ _»Ö—·ˇ JO@∂ 'Ѩ~㰠ʨ ~°O ã¨OѶ∞¨ i¬Oz# â◊‰Ωõ ÅÎ Ö’ K«i„`« ѨÙ>ˇ#ì ∞,
|Å=O`«∞Å ^Ò~°̊<åºÅ∂, ^è#Œ =O`«∞ŠѨ<åflQÍÅ∂ WOHÍ<å WHõÃÑ·
K≥Å=¡ Ù. XHõ =ºHÎ̃x =∞~˘Hõ¯ =ºH©,Î XHõ *Ïux "Õ~˘Hõ *Ïf Ñ‘_Oç KÕ
™êOѶ∞≤ Hõ ^è~Œ ‡° O WOHÍ<å WHõÃÑ· ™êQÆ^∞Œ — Jx „ѨH\ õ O˜ Kå_»∞. 'p<åÖ’
iHΔÍ"åÖÏ, K≥H± ^Õâ◊Ѩ٠QÆx Ѩx =∞x+‘, S~å¡O_»∞# F_» HõàÏã‘,
J}QÍi# P~°∞ÎÅO^Œ~°∂, YO_®O`«~° <å<å *Ï`«∞Å∞ Kåi„`«Hõ
Ü«∞^ä•~°` ÷ `« fi« O Kå\˜™êÎ~˘Hõ Q˘O`«∞Hõ`À—.. WHõ K«i„`« ~åAÅ ~å}©Å
„¿Ñ=∞ ѨÙ~å}O H͉õΩO_® 'J@ì_»∞QÆ∞# Ѩ_ç HÍxÊOK«x Hõ^äŒÅhfl
HÍ"åeѨ C _» ∞ — JO@∂ '`å*ò = ∞Ǩ Ï Öò x~å‡}ÏxH˜ ~åà‹ ¡ u Î #
‰õÄbÖˇ=fi~°∞—,' Kåi„`«Hõ qÉèÏ`« ã¨O^茺Š=∂#= Hõ^äŒ qHÍã¨"≥∞\ì̃k—
Jx „ѨtflOKå_»∞. (J~Ú`Õ HÍà’rQÍ~°∞ XHõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ `«#‰õΩ
Pu^二 q∞zÛ# XHõ Éè∂í ™êfiq∞`À NNÖψQ Éè∂í ™êfi=∞∞Å ^Ò~°̊#ºO
WOÔHO`« HÍÅO JO>Ë P Éè∂í ™êfiq∞ Jk ™êy#O`«HÍÅO J<åfl_»@.)
D U_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ `«~åfi`«, =∂#= K«i„`«Ö’ Wk KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=
HÍÅ"Õ∞ HÍ=K«∞Û HÍx, Ѩiã≤u÷ QÆ∞}Ï`«‡HõOQÍ =∂~°Ö^Ë #Œ flk "åã¨=Î O.
D Ѩiã≤` ÷ ∞« Å∞ =∂~°#O`« HÍÅO ÖË^• |Å=O`«∞Å ^Ò~°̊<åºÅ∞
™êy#O`« HÍÅO NN '^Õâ◊K«i„`«Å∞—Ö’ J_çy# „Ѩâ◊flÅ∞, KÕã≤#
q=~°}, Hõq`«fi =ã¨∞Î=Ù WѨÊ\˜H© Ô~Å"≥O\ò, ZѨÊ\˜H© Ô~Å"≥O>Ë!
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#OÖ’x W`«~° Hõq`«Å‰õΩ aè#flOQÍ L#fl Hõq`«
=∂#=Ù_®! D Hõq`«Ö’ =∂#= „Ѩ=$uÎ, H˜¡+ì̈`«, ã¨OH˜¡+ì̈`« xO_»∞QÍ
L<åfl~Ú. =∂#= „Ѩ=$uÎÖ’ LO_Õ J<ÕHÍ<ÕHõ áê~å≈fiÅ∞, HÀ}ÏÅ∞,
JOâßÅ∞<åfl~Ú. D ã¨OH˜+¡ ì̈ =∂#= „Ѩ=$uÎx Ѩ@∞ìHÀQÆey# â◊HÎ̃
D Hõq`«Ö’ LOk. 'Ѩ~=° ∂}∞=Ù ã¨OHõÅÊOÖ’ „áêÉè=í O á⁄Ok#
"å^•Å∞ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ =∞x+≤ ™œO^Œ~åºxfl P~åkèOKÕ "å_»∞QÍ,
J#∞x`«ºO J<Õfi+≤OKÕ "å_»∞QÍ, =∞Ǩ „Ѩܫ∂}©‰õΩ_çQÍ =i‚ã¨∂Î,
H˘\Ï¡_»∞‰õΩ<Õ"å_»∞, ã¨O‰õΩz`« ã¨fiÉèÏ=Ù_»∞, JÜ≥∂º =∂#=Ù_»∞— Jx
*ÏeѨ_®¤_»∞. *ÏeѨ_»¤ =∞~°∞HõΔ}"Õ∞ 'FǨϟ! =∂#=Ù_®, J<åºÜ«∞O
ÉèíiOK«ÖËx"å_®, P^Œ~°≈rg— JO@∂ á⁄y_®_»∞. JÖψQ =∂#=
ã¨=∂[ "≥·q^蕺hfl, "≥·~°∞^蕺xfl z„fHõiã¨∂Î 'UHõ~°HõÎ|O^èŒ∂— Jx
ã¨OÉ’kèOKå_»∞. =∞x+≤ ™êkèOz# JѨÓ~°fi âߢã‘Ü Î ∞« q[Ü«∂Å#∞
„Ѩ™êÎqã¨∂Î =∞x+≤Ö’x ~°Ãã·Hõ r=<åxfl „Ѩ™êÎqã¨∂Î 'q*Ï˝# ^èŒ∞h,
ÉèÏ=^èŒ∞h— Jx J<åfl_»∞. =∞x+≤ „Ѩ=$uÎÖ’ Hõ~°∞} QÆ∞iOz ~åã¨∂Î
'p=∞#∞ ‰õÄ_» K«OѨ_®xH˜ KÕ`∞« Å∞~åx "å_®— Jx á⁄y_®_»∞. WO`«
qt+ì̈"≥∞ÿ# =∂#= „Ѩ=$uÎx kâß xˆ~Ìâ◊O KÕã¨∂Î '~°HõÎ Hõ} ã¨q∞+≤ì
‰õΩ@∞Oc— JO@∂ 'u~°Q| Æ _Õ"å_®! „ѨtflOKÕ"å_®! J<åºÜ«∂ʼnõΩ
PǨïu HÍ=_®xÔH·<å [OHõx "å_®— Jx JO@∂ 'ÉËc— Jx
ã¨OÉ’kèã∂¨ Î =ÚyOKå_»∞. JO>Ë =∂#= ã¨=∂[=∞O`å â‹â· =◊ ^ŒâÖ◊ ’<Õ
LO^Œ#fl ^èfiŒ x qxÑ≤ã∞¨ OÎ k. =∂~ü¯û J#fl@∞ì =∂#= K«i„`« WOHÍ
„áê~°OÉèíO HÍ=Åã≤ L#flk. =∞x+≤ WOHÍ „Ñ‘–Ç≤Ïãì̈s Ö’<Õ L<åfl_»∞
J#fl "åºYº‰õΩ =∞x+≤x ÉËc J#_»O KåÖÏ ã¨=∞O[ã¨OQÍ
LO^ŒxÑ≤ã∞¨ OÎ k. D "≥Ú`«OÎ Hõq`«Ö’ =∞x+≤ |Ǩï =ÚMÏÅ#∞
K«∂Ñ≤ã¨∂Î, =∂#= „Ѩ=$uÎ g∞^Œ XHõ JK«OK«Å"≥∞ÿ# qâßfi™êxfl
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 15
„ѨH\õ O˜ Kå_»∞. =∂#= „Ѩ=$uÎ g∞^Œ D =∞^躌 HÍÅOÖ’ [iy# K«~Û°
D JOâßxfl =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HõáÈÖË^∞Œ . JOu=∞OQÍ =∂#= „Ѩ=$uÎ
ZÖÏ L<åfl =∞x+≤ g∞^Œ, =∞x+≤ ã¨=∞+≤ì `«`«fiO g∞^Œ, =∞x+≤
=∞Oz`«#O g∞^Œ qâßfiã¨O`À<Õ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ ã¨=∂[ x~å‡}O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. P qâßfiã¨O HÀÖ’Ê`Õ =∞#∞+¨μÅ∞ cynicism‰‰õΩ
QÆ∞~°Ü∞Õ º „Ѩ=∂^ŒO ZѨC_»∂ á⁄Oz L#fl^Œ<Õ JOâßxfl QÆ∞iÎOKåe.
ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl Hõq`« ~åã≤# H˘O`«HÍÖÏxˆH 'ã¨O^蕺 ã¨=∞㨺Å∞—
J<Õ Hõq`« ~å™ê_»∞. Wq =∞^躌 `«~Q° uÆ r=ÙÅ ã¨=∞㨺Å∞, ã¨O^ÕÇ¨ Å∞.
D =~°æ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ JÖÏO\˜k. ZO^Œ∞HÀ D =~°æO x~°fiÇ≤ÏOK«`«QÆæ,
x~°fiÇ≤ÏOK«=Åã≤# Kåi„`«Hõ áê„`«#∞, ÖË^• D =~°æO Ü«¸~°ÑπÖ’
x~°fiÇ≤ÏOz# áê„`«#∞ =∞# ^Õâ◊OÖ’ x~°fiÇ≤ÏOK«HõáÈQÍ, `«=∞
ã¨=∞㨺Å`À>Ë `å=Ú ã¨`«=∞`«=∞ø`«∞<åfl~°∞. H˘O^Œi ã¨=∞㨺Å∞
™ê=∂lHõ Pi÷Hõ x~å‡}ÏxH˜ ã¨O|OkèOz#q HÍQÍ, H˘O^Œi
ã¨=∞㨺Å∞ KåÖÏ Hõ$„u=∞"≥∞ÿ#q. Éèí∂™êfi=∞º =º=ã¨÷ #∞O_ç
ÃÑ@∞ì|_ç^•s L`«ÊuÎ q^è•#OÖ’H˜ =∂~°x =∂~°ÖxË XHõ =º=ã¨÷
ã¨fiÉèÏ=OÖ’<Õ D =∞^躌 `«~Q° uÆ W~°∞‰õΩ¯ áÈ~ÚO^Õ"∂≥ ! JxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
HÍx JO`«‰Ωõ =ÚO^Õ XHõ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ Hõq`«fiO ~åã≤# NN D
=∞^茺`«~°QÆu =∞^茺 ZO^Œ∞‰õΩ z‰õΩ¯‰õΩ<åfl_À JxÑ≤ã¨∞ÎOk. JHõ¯_»
Py<å ÉÏ=ÙO_Õk. JÖÏ HÍHõ =∞m¡ "≥Ú^Œ\H˜ ˜ =zÛ '^ÕxH˘~°‰Ωõ — J<Õ
x~åâßѨÓi`« 'XO@i NN— =∞m¡ JQÆ∞Ñ≤™êÎ_»∞. D Hõq`«Ö’
'^Õ x H˘~° ‰ õ Ω Ñ¨ ^ Õ Ñ¨ ^ Õ ^Õ = ÙÖÏ_» ∞ `å"£ PHõ \ ˜ ` À JÅ㨠@ `À
„áê‰õΩÖÏ_»∞`å"£, Nx"åã¨~å=Ù ^ÕxHÀã¨"∂≥ Üü∞ J=ºHõÑÎ Ù¨ @∂ǨÏÅ`À
PÅÑ≤OK«∞`å"£?— Jx ~å™ê_»∞. =∞Ǩ„Ѩ™ê÷# Qˆ Ü«∂Ö’¡ Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ѨÙ
Z`«∞ÅÎ x, ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ Ö’`«∞Åx, ã¨∞n~°… QÆ`åxfl, ã¨∞^Œ∂~° Éèqí +¨º`«∞#Î ∞
ã¨Ê$tOz# Hõq, Hõq`«fiO, 'J=ºHõÎѨ٠@∂ǨÏÅ`À— =∞m¡ "≥Ú^Œ\˜H˜
~å=_»"Õ∞q∞@x, nxH˜ HÍ~°}"Õ∞=∞Ü«ÚºO@∞O^Œx J_»QÍÅx
Ñ≤ã¨∞ÎOk. "≥Ú^Œ@ J#fl@∞¡QÍ XO@i NN ã¨=∞+≤ì K≥·`«#ºÑ¨Ói`«
NN W^ŒÌ~°∂ "Õ~°∞ "Õ~å J<ÕO`« J#∞=∂#O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
ã¨=Ú„^•xfl „¿Ñq∞OKÕ NN, ã¨=Ú„^ŒO K«∂_»HõáÈ`Õ Hõq`åfixfl
~åÜ«∞ÖË#∞ J#fl NN Hõq`å s`«∞Å∞ ‰õÄ_® ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù@ÅÅ =Öˇ,
P@∞áÈ@∞ʼnõΩ ^ŒQ~æÆ Q° Í L<åflÜ«∞xÑ≤ã∞¨ OÎ k. D XO@i`«#O 'ˆHHõ—Ö’
=∞iO`« „Ѩã¨∞Êù@OQÍ, QÍ_è»OQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. 'x„^Œ‰õΩ "≥eÜ≥ÿ∞ <Õ
<˘O@i<≥·, <å QÆk֒ѨŠpHõ\˜Ö’, pHõ\˜ ֒ѨŠ<å QÆkÖ’— JO@∂
'QÆ∞O_≥Å HõÑ≤Ê# ‰õΩOѨ\˜Ö’, ‰õΩOѨ\˜ HõÑ≤Ê# QÆ∞O_≥ÅÖ’—, '^•~°∞}
=∂~°} ^•#= ÉèÏ+¨Å∞, ¿Ñ¶~°= Éèˇ·~°= cèHõ~° Ѷ¨∞’+¨Å∞— Jx `«#
JO`«~` æ° O« Ö’x P"Õ^#Œ #∞ =ºHõÑÎ i¨ Kå_»∞. |Ǩïâß D XO@i`«#O
H˘OÃÑÅ¡ [<å~°#Ì ~å=Ù =∞~°}O `«~åfi`« [iy# Ѩi}Ï=∞O HÍ=K«∞Û!
„ѨѨOK« K«i„`«Å#∞, =∂#= J#∞Éèí"åxfl J=áÈã¨# KÕã≤# NN
WO`« XO@i "å_≥· áÈ=_®xH˜ |Ǩïâß 1930= ^Œâß|ÌÑÙ¨ ã¨OHΔÀÉèOí
XHõ |Å"≥∞ÿ# HÍ~°}"≥∞ÿ LO_®e. D ^Œâß|ÌO ǨÏO„w _çˆH_£
J~Ú#O^Œ∞=ÖË¡, XHõ ã¨O‰õΔΩaè`« „ѨѨOK«O #∞O_ç =∞Ǩ„Ѩ™ê÷<åxfl
KÕã¨∞Î#fl XHõ Hõq Hõq`«fiOÖ’ |Ǩïâß P ã¨OHΔÀÉèíO „ѨuѶ¨Å# K≥Ok
LO@∞Ok Jx ‰õÄ_® ÉèÏqOK«=K«∞Û. |Ǩïâß D HÍÅOÖ’ |Å"≥∞#ÿ
„Ѩ*Ï L^Œº=∂Å∞ =∞# ^ÕâO◊ Ö’<À „ѨÑO¨ K«OÖ’<Õ LO_ç LO>Ë D
Pâ◊ x~åâ◊Å =∞^躌 Hõq JÅ=∞\˜OK« =Åã≤# J=ã¨~O° ÖË^• P
qëê^ŒŒ J#∞Éè=í O LO_Õq HÍ"Õ"∂≥ !
 16 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
H˘OÃÑÅ¡ [<å~°#Ì ~å=Ù =∞~°}O NNx ZO`« ‰õΩOQÆfã≤O^À
'JOH˜`«O— Hõq`«fiOÖ’ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. =∞#ã¨∞#∞ Hõkeã¨∞ÎOk. D
Hõq`«Ö’¡ XHõ K«~°}OÖ’ '=ÚiH˜`«#O Hõ~°∞‰õΩ`«#O h ã¨∞‰õΩ=∂~°Ñ¨Ù
ǨÏ$^ŒÜ«∂#‰õΩ QÍÜ«∞O KÕ¿ãÎ, J<å^Œ~°}`À, JÅHõΔºO`À, XHõ¯}©‚
KÕã≤ "ÕkèOKå~°x— NN "åáÈÜ«∂_»∞. P„QÆǨÏO Ѩ@ìHõ P =∞#∞+¨μÅ
g∞^Œ unparliamentary ÉèÏ+¨<Õ "å_®_»∞. [<å~°#Ì ~å=Ù =∞~°}Ïxfl
L^ÕtÌ Oz# D Hõq`«Ö’ 'ZO`« J<åºÜ«∞O KÕâß"ÀÜü∞, <ÕãOÎ̈ , ZO`«
^•~°∞}O KÕâß=Ü«∞º <ÕãOÎ̈ — JO@∂ 'K≥#flѨ@} ì Ѩ٠ã¨=Ú„^Œf~°OÖ’
=∞#O Jhfl Ñ≤ z ÛHõ Q Æ ∂ àı ¡ < å Hõ \ ˜ ì O k?— JO@∂ '`« # =ÙÖ’,
J}∞=}∞=ÙÖ’ ã¨O=~°Î ÉèíÜ«∞OHõ~° ~°≠O~°≠Ï Ñ¨=#O ˆ~yã¨∂Î,
ZHõ¯_»‰Ωõ qã≤iO^ŒÜ∂« º x#∞fl, ZO`« "≥∂ã¨yOzO^ŒÜ∂« º =∞=Ú‡—
JO@∂, `«##∞ `å#∞ T~°_Oç K«∞‰õΩO@∂ 'h „áêÉè=í O =∞=∞‡efl
=^ŒÅÖË^∞Œ . x~°∞`åûǨxfl [~ÚOK«_O» h =Å¡<Õ <Õ~∞° Û‰õΩO@∞<åfl=Ú—
JO@∂ 'h ™êǨÏã¨O XHõ L^•Ç¨Ï~°}, x#fl =ke# áÈ~å@O, <Õ_∞»
JO^Œ∞H˘#Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞—, HÍ=Ù# 'Hõ^Œ# â◊OYO ѨÓiã¨∞Î<åfl#∞— Jx
`«##∞ `å#∞ xÅ^˘‰õΩ¯‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flO KÕã≤<å, `«~åfi`« ~åã≤#
~Ô O_»∞ =¸_»∞ Hõq`«ÅÖ’ P „ѨÉÏè =O P Ѩx KÕÜ∞« ÖËHáõ È~ÚOk.
|Ǩïâß XO@iQÍ `å#∞ fã¨∞‰õΩ#fl ÖË^• fã¨∞H˘O^•=∞#∞‰õΩ#fl
^•iH˜ `«# K«∞@∂ì LO_Õ ã¨=¸Ç¨ÏѨ٠ã¨Oã≤^Œú`« ÖËHõáÈ=_»O ‰õÄ_®
D |bÜ«∞"≥∞#ÿ |ÅÇ‘Ï#`« XHõ HÍ~°}O HÍ=K«∞Û.
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷# ˆQÜ«∂ÅÖ’ 1940Ö’ ~åã≤# [QÆ<åfl^äŒ∞x
~°^äŒK«„HÍÅ∞ Hõq`« ‰õÄ_® XHõ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# Hõq`Õ. ¿Ñ^Œ"åà◊¡ Ѩ@¡
Ѩ_ç# "Õ^Œ#, ÉÏ^茉õΩ D Hõq`« XHõ |Å=`«Î~°"≥∞ÿ# =ºH©ÎHõ~°}.
'Ѩu`«∞ÖÏ~å! „Éèí+¨μìÖÏ~å, ÉÏ^è•ã¨~°Ê^Œ+¨μìÖÏ~å! „|^Œ∞‰õΩ HÍe,
ѨxH˜=∂e— JO@∂ '‰õÄ_»∞ÖËx, QÆ∂_»∞ÖËx Ѩ‰õΔΩÖÏ~å! aè‰õΔΩÖÏ~å!—
'ã¨Y∞Å =Å# ѨiK«∞º`«∞Å∞, ã¨OѶ¨∂xH˜ |Ç≤Ï+¨¯$`«∞Å∞— JO@∂
'U_»=HõO_Õ_»=HõO_ç! g∞ ~°HõÎO HõÅy HõÅy, g∞ <å_»∞Å∞ Hõ#e Hõ#e
g∞ „¿Ñ=ÙÅ∞ Hõ^Œe Hõ^Œe, U_»=HõO_Õ_»=HõO_ç— JO@∂ Ѩu`«∞ÖÏ~å!
„Éè+í μ¨ Öì Ï~å! ÉÏ^è•ã¨~Ê° ^Œ+μ¨ Öì Ï~å, U_»=HõO_Õ_=» HõO_ç— Jx T~°_ãç ∂¨ ,Î
'=ã¨∞Î<åflÜü∞ =ã¨∞Î<åflÜü∞ [QÆ<åfl^äŒ ~°^äŒK«„HÍÖò JO@∂<Õ =∞m¡ Z@∞
K«∂¿ãÎ, J@∞ pHõ\©, J@∞ ^Œ∞óYO Ѩ@∞x~åâ◊... K≥~°™êÅÅ∞,
LiH˘Ü«∞ºÅ∞, HÍÅ∞=Ö’ P`«‡Ç¨Ï`«º, ^ŒQÍѨ_#ç `«=∞∞‡ÖÏ~°— JO@∂
=∞m¡ 'g∞ ÉÏ^èÅŒ ∞ <Õ<~≥ ∞° QÆ∞^Œ∞#∞, g∞ ÉÏ^èÅŒ ∞, g∞ QÍ^äÅŒ ∞ J=QÍǨÏ#
<å Hõ=Ù`åÜü∞!— JO@∂ 'g∞HÀã¨O HõÅO Ѩ\ì̃, J_®=Ù_çQÆ "≥o¡áÈÜÕ∞,
[QÆ<åfl^ä∞Œ x ~°^KŒä „« HÍÖò, Éè∂í =∂~°Oæ Ѩ\™ì˜ êÎ#∞! Éè∂í HõOѨO ѨÙ\˜™ì êÎ#∞!—
Jx PHÍâ◊O Jkˆ~@∞¡ JiKå_»∞. Ѩiëê¯~°OQÍ 'Wk ã¨=#O, Wk
㨠= ∞~° O ! „^ÀǨ ï Å#∞ `« ∂ ÅQ˘>ˇ ì , ^ÀëêÅ#∞ `« ∞ _ç z ÃÑ\˜ ì ,
™êfi`«O„`«ºO, ã¨=∞ÉèÏ=O, ™œ„ÉèÏ„`«O, ™œÇ¨~°ÌO ѨÙ<å^Œ∞Öˇ· Wà◊√¡ ÖËz,
[<å=oH˜ â◊√ÉèíO ѨÓz, [QÆ=∞O`å [~Úã¨∞ÎOk— J#fl JѨÓ~°fi
qâßfi™êxfl „ѨH\ õ 㘠∂¨ Î '~å~°O_À! ~°O_À! ~°O_ç! D Ö’HõO g∞^Õ#O_ç!
g∞ ~å[ºO g∞ˆ~ÅO_ç! JO@∂ =Úy™êÎ_»∞. D<å_»∞ Jã≤Î`«fi
L^Œº=∂Å∞ J_»∞QÆ∞`«∞#fl „Ѩâ◊flʼnõΩ D Hõq`« XHõ q^èŒOQÍ
ã¨=∂^è•#O. D Hõq`«Ö’ J@ì_»∞QÆ∞# L#fl „Ѩ[Å∞ HÍHõ NN
JO@∞#fl Ѩu`«∞Å∞, ÉÏ^è•ã¨~°Ê^Œ+¨μìÅ∞ |Ç≤Ï+¨¯$`«∞Å∞ Z=~°∞?
PÜ«∞# JHõ¯_Õ PQÆÖË^Œ∞. 'D Ö’HõO g∞^Õ#O_ç, g∞ ~å[ºO
g∞ˆ ~ ÅO_ç — J<åfl_» ∞ . D ~ÀA D „Ѩ Ñ ¨ O K« O =∂k, D
~å*ϺkèHÍ~°O =∂k, ~å*ϺkèHÍ~°O ~åx^Õ q∞ye# ã¨=∞㨺Å∞
Ѩiëê¯~°O HÍ=#fl L^Œº=∂Å∞, 1940Ö’ 'g∞ ~å[ºO g∞ˆ~ÅO_ç—
J#_»OÖ’ P J=QÍǨÏ# L#fl^Œ#flk JOwHõiOѨHõ áÈ=_»O, Ñ‘_` ç «
„Ѩ*Ï L^Œº=∂Å∞ NN Hõq`åfixfl `«=∞ ™êÇ≤Ï`åº "å~°ã` ¨ fi« OQÍ,
`«=∞ L^Œº=∞ ã¨∂ÊùiQÎ Í JOwHõiOѨHõ áÈ=_»O ™ê=∂lHõ qëê^ŒO.
JÖψQ „Ѩ`ºÕ Hõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ ‰õÄ_® P W^Œ~Ì ∞° „Ѩ*ÏHõ=ÙÅ∞
„áêO`åÅ ã¨=∞㨺 g∞^Œ "åà◊¡ "åà◊¡ |Å"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«ÚÅ∞<åfl, "åà◊¡
Hõq`åfixfl „áêO`åxH˜ Ѩiq∞`«O KÕÜ∞« _»O ã¨=Úz`«O HÍ^Œ∞.
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷# L^è$Œ u „Ѩ"åǨÏO 1940 `«~åfi`« KåÖÏ KåÖÏ
=∞Å∞ѨÙÅ∞ uiyOk. P „Ѩ"åǨÏO z#fl z#fl áêÜ«∞Öˇ· ZHõ¯_çHÔ Hõ¯_çHÀ
áê~°_O» „áê~°OaèOzOk. Hõq`«fiO ѨÓiÎQÍ J~°O÷ HÍx <åÖÏO\˜
"å_çx KåÖÏ QÆO^Œ~Q° ÀàÏxH˜ QÆ∞iKÕ¿ã Hõq`«fiO NN KÕu #∞O_ç
=zÛOk. P „Ѩ"åÇ¨Ï "ÕQÆ"Õ∞=∞~ÚºOk? J<Õ „Ѩâ◊fl =ã¨∞ÎOk.
™êfi`«O„`Àº^Œº=∞O HÍx, Ô~O_»= „ѨѨOK« Ü«Ú^Œú „ѨÉèÏ=O HÍx
„Ѩ`«ºHõΔOQÍ NN g∞^Œ L#fl@∞ì JxÑ≤OK«^Œ∞. Ѩ~ÀHõΔOQÍ |Ǩïâß
J^˘Hõ ã¨O‰õΩΔ aè`« HÍÅO HÍ=K«∞Û. ™êfi`«O„`Àº^Œº=∞O g∞^Œ `å#∞
ã¨ÊOkOK«Hõ áÈ=_®xH˜ `«# ã¨fiѨflO Pi÷Hõ ™êfi`«O„`«ºO HÍ=_»"Õ∞
Jx NN ã¨fiÜ«∂<Õ J<åfl_»∞. „ѨѨOK« ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ ‰õÄ_® XHõ
~°Hõ"≥∞ÿ# ãÎ̈|Ì`« =zÛO^Õ"≥∂ JxÑ≤ã¨∞ÎOk. NN ÃÑ·# `«# K«∞@∂ì
LO_Õ „ѨH$õ u, =∞#∞+¨μÅ∞, Ѷ∞¨ ~°} ¬ , ã¨OѶ∞¨ ~°}
¬ „ѨÉÏè =O ZO`« |ÅOQÍ
L<åflÜ≥∂ JO`Õ |ÅOQÍ JO`«~å˚fÜ«∞ ™êÇ≤Ï`«º „ѨÉÏè =O ‰õÄ_®
LOk. qâßY ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ @ÅÅ „ѨÉÏè =O, gz# QÍÅ∞Å „ѨÉÏè =O
ZO`« LO^À, „ѨÑO¨ K« QÍÅ∞Å, ^•~°∞Å „ѨÉÏè =O ‰õÄ_® JO`Õ LOk.
D áê_»∞ HÍÅO #∞O_ç Ç≤Ï@¡~ü ÖÏO\˜ qHõ$`«, „‰õÄ~° â◊‰õΩΊѨÙ@∞ìHõ
g∞^Œ NN Hõq`«fiO ZO`« ã¨ÊOkOKåÖ’ JO`« ã¨ÊOkOz#@∞¡QÍ
JxÑ≤OK«^Œ∞. „H˜ã¨ìѶ¨~ü HÍ_≥fiÖò 'Z¿ãûãπ W<£ _»~ÚOQ∑ HõÅÛ~ü—
(Essays in Dying Culture) Ö’ D Ѩiã≤u÷ x ÉÏQÍ<Õ q=iOKå_»∞.
Y_»ãæ $¨ +≤Öì ’ 1947 PQÆãìπ 15# ~åã≤# Hõq`«Ö’ K«i„`«H˜ Hõ$`«[` ˝ «
K≥ÑC¨ ‰õΩ<åfl_»∞. J~Ú`Õ Ñ¨~ÀHõOΔ QÍ QÍOnè QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqã¨∂Î 'ZOKÕ`À
J`«x =ÚYO g∞^Œ ZѨC_»∂ LO_Õ Ñ¨ã≤áêѨ #=ÙfiÖË^Œ∞— J<åfl_»∞.
™êfi`«O„`«ºO „ѨHõ\˜Oz# ã¨O^Œ~°ƒùO ™ê^è•~°}OQÍ XHõ P"Õâßxfl
HõÅyOKåe, JÖÏHÍHõ '=∞Ǩã¨OHõÅÊO— Hõq`«Ö’ 'ã¨fi`«O„`« ÉèÏ~°`«
=~°¬ "åã¨=Î Ùº _® =∂#=Ù_»∞, J~°#ú QÆflOQÍ PHÍâß<Õfl HõÑC¨ ‰õΩx, xO_»x
Hõ_»∞ѨÙ`À, =∞O_»∞`«∂#fl Hõà◊¡`À WÖÏ ZO`«HÍÅO xÅ|_»`å _®
P „áê}˜— Jx JO@∂ 'J`«x ÉÏ^躌 `« =Ç≤Ï™êÎ=∞x JO^Œ~∂° Ǩg∞
W=fiO_ç— J<åfl_»∞. XHõ JѨÓ~°fi ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ‰õÄ_® =∂#gÜ«∞
HÀ}Ïxfl, ™ê=∂lHõ "åãÎ̈qHõ`#« ∞ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ=_»O J™ê^è•~°}"≥∞#ÿ
JOâ◊"Õ∞. '™êfi`«O„`«ºO XHõ KåÖÏ ã¨∞xfl`«"≥∞ÿ# ѨÙ=Ùfi, KåÖÏ "å_≥·#
HõuÎ, qÅ∞"≥·# =„[O— Jx =i‚OKå_»∞. ã¨Ê+ì̈OQÍ<Õ 'Wk =∞#H˘Hõ
nHΔÍ ã¨=∞Ü«∞O, Wk =∞#H˜ ѨsHΔÍ ã¨=∞Ü«∞O. P"ÕâO◊ „ѨH\ õ O˜ zOkH˜
Jã¨ÖË Wk `«~∞° }O HÍ^Œ∞— Jx ‰õÄ_® J<åfl_»∞. ^Õâ◊ ™êfi`«O„`«ºO
ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ ‰õÄ_® '=∞#∞+¨μº_Õ <å ã¨Ow`«O, =∂#=Ù_Õ <å ã¨O^ÕâO◊ —
Jx =∞Ǩ„Ѩ™ê÷# ã¨∂ÊùiÎ =∞~˘Hõ™êi Kå@∞‰õΩ<åfl_»∞. Wk ~åã≤#
XHõ ã¨O=`«û~°O `«~åfi`« 'F =∞Ǩ`凗 J<Õ Hõq`«#∞ ~åã¨∂Î =∞m¡
=∞øeHõ"≥∞ÿ# ã¨O^ÕǨÅ#∞, J#∞=∂<åÅ#∞ ÖË=nâß_»∞. 'Uk rq`«
"Õ∞k =∞$`«∞º=Ù, Uk ã¨`«ºO U^Œã¨`«ºO, Uk HÍ~°} "Õ∞kHÍ~°ºO,
U^ŒÇ≤ÏO㨠Uk Ç≤ÏO㨗 JO@∂ „Ѩâ◊flÅ#∞ J_çQÍ_»∞.

Y_»ãæ $¨ +≤Öì ’ NN ~åã≤# LQÍk Hõq`«ÅÖ’ HÍx ÖË^• W`«~°
ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ ~åã≤# Hõq`«Ö’¡ HÍx, P =∂@‰õΩ ã≤x=∂ áê@Ö’¡ HÍx
™ê=∞º"å^Œ ÉèÏ=# x~°O`«~O° QÍ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk. ™ê=∂#∞º_ç
HõëêìÅ∞, =∞^茺 „Ѩ[Å WHõ¯@∞¡, J@ì_»∞QÆ∞ =∞#∞+¨μÅ "Õ^Œ# D
Hõq`«fiO xO_® LOk. J~Ú`Õ =∞Ǩ„Ѩ™ê÷# P"Õâ◊ ™ê÷~Ú,
ã¨=Ú#fl`«"∞≥ #ÿ Hõq`«fi ™ê÷~Ú HõxÑ≤OK«^∞Œ . ^•xH˜ KåÖÏ HÍ~°}ÏÅ∞O_»
=K«∞Û. =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#OÖ’ NNÖ’ Ü«Ú=~°HOÎõ , #∂`«#`«fiO, „ѨÜ∂≥ QÆ
L`åûǨÏO, rq`«ÑÙ¨ Ѷ∞¨ ~°} ¬ KåÖÏ L#fl`« ™ê÷~ÚÖ’ L#flk. |Ǩïâß
Jk #Ü«∂QÆ~å [Åáê`«O ÖψQ HÍ=K«∞Û. XHõ Z`«∞Î#∞O_ç
J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# "ÕQÆO`À, f„=`«`À <ÕÅg∞^Œ Ѩ_»¤ `«~åfi`« „Ѩ"åǨÏ
"ÕQÆ=¸, L^èŒ$f `«yæ#>Ë¡, J^Œ∞ƒù`« Hõq`«fi =∂~°æO ‰õÄ_® JÖψQ
LO@∞O^Õ"∂≥ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
Hõq`åfixH˜ ã¨=∂*Ïx‰õΩO_Õ „Ѩ`«ºHõΔ ã¨O|O^èŒO ã¨=∂[O
=ÚO^Œ∞‰õΩ XH˘¯Hõ¯ HÍÅOÖ’ =ã¨∞#Î fl ã¨"åà◊‰¡ Ωõ , L^Œº=∂ʼnõΩ D
„Ѩ„H˜Ü∞« ZÖÏ ã¨ÊOkã¨∞#Î fl^À ‰õÄ_® Ѩije¿ãÎ Hõq`åfix‰õΩO_Õ `«H} Δõ
ÅHõºΔ O, ™ê~°fi[h# ÅHΔͺxfl q_»nã≤ K«∂_»=K«∞Û. ™ê=∂lHõ âߢ™êÎÅ∞
ã¨=∞HÍb# L^Œº=∂Å#∞ qâı¡+≤ã¨∂Î HÍ~°º HÍ~°} ã¨O|O^è•Å#∞
Ѩiâ’kè™êÎ~Ú. ™ê=∂lHõ âߢãÎ̈ qâı+¡ } ¨ „ѨÜ∂≥ [#O ‰õÄ_® PÜ«∂
âߢã¨Î"Õ`«ÎŠѨiâ’^èŒ<å Ѩ^Œú`«∞Å∞, qÅ∞=Å K«„@O, Kåi„`«Hõ
J=QÍǨÏ##∞ |\˜ì x~°‚~ÚOѨ|_»∞`«∞Ok. Hõq`åfixH˜ ™ê=∂lHõ
Ѩiâ’^èŒ<å Ѩ^Œú`«∞Å∞ xÜ«∞O„uOKÕ xÜ«∞=∂Å∞, „Ѩ=∂}ÏÅ∞O_»=Ù.
x*ÏxH˜ ã¨$[<å`«‡Hõ ™êÇ≤Ï`åºxH˜ ¿ãfiKåÛù ™êfi`«O„`åºÅ∞ KåÖÏ
Z‰õΩ¯=. NN ÖÏO\˜ Hõ=ÙÅ∞ `«=∞ HÍÅOÖ’, ÖË^• JO`« =~°‰Ωõ
áê\˜Oz# Ѩ^Œú`«∞Å#∞ ‰õÄÅ^Àã≤ ™êÇ≤Ï`«º ã¨$+≤ì KÕ™êÎ~°∞. x*ÏxH˜
ѨijÅ<å Ѩ^Œú`«∞ÖË Ãã·^•úOuHõ ã¨iǨÏ^Œ∞ÌÅx xÜ«∞O„u™êÎ~Ú.
ѨijÅ<å Ѩ^` úŒ ∞« ÅÖ’ H˘`«Î Ѩ^`
úŒ ∞« Å∞ ("≥∞^ä_Œ û£ ) J=ÅOaOK«‰Ωõ O_®
#∂`«# Pq+¨¯~°}Å∞ ™ê^躌 O HÍ=Ù. J~Ú`Õ, Hõq`åfixfl "åºHõ~} ° O
xˆ~ÌtOѨHõáÈ=K«∞Û HÍx ™ê=∂lHõ ã¨O^Œ~°ƒùO, P"Õâ◊ Ѩikè Ô~O_»∂
xÜ«∞O„u™êÎ~Ú. JO^Œ∞ˆH =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#OÖ’ J^Œ∞ƒù`« Hõq`åfixfl
ã¨$+≤ìOK«QÆey# NN 'Y_»æã¨$+≤ì—Ö’ P Ѩx KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂_»∞. D
Ѩiq∞u NN Hõq`«fi „ѨuÉèí HõO>Ë, P Hõq`«fiO ~åã¨∞#Î fl HÍŠѨiq∞u
Jx ÉèÏqOK«=Åã≤ LO@∞Ok. P HÀ}O #∞O_ç NN 1940–70
=~°‰Ωõ `«_qç ∞# qaè#fl JOâßÅ #∞O_ç ~Ô O_»∞ JOâßÅ∞ : XHõ\˜
~°ëêº QÆ∞iOz, Ô~O_»∞ `≥Å∞QÆ∞ `«e¡ QÆ∞iOz NN Hõq`«Åx
ѨijeOKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕ™êÎ#∞.
`≥Å∞QÆ∞`«e¡, ÖË^• `≥Å∞QÆ∞ "å~°O>Ë, qâ◊fi =∂#=Ù_≥·# NNH˜
Z#ÖËx Jaè=∂#O. Wk PÜ«∞#Ö’ XHõ |Å"≥∞ÿ# ÃãO\˜"≥∞O\ò,
JѨÊ\˜H˜ JO>Ë 1948H˜ PO„^茄áêO`«O =∞„^•ãπ „ÃÑã≤_≥hûÖ’,
`≥ÅOQÍ} ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å¢+ì̈OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ L#flѨC_Õ `≥Å∞QÆ∞ "åà◊¡
QÆ∞iOz ~åÜ«∞_»O „áê~°OaèOKå_»∞. D ã¨O=`«û~°O (1948) ~åã≤#
'`≥Å∞QÆ∞ `«e—¡ J<Õ Hõq`«Ö’ NN ÃãO\˜"∞≥ O\ò ã¨Ê+¨Oì QÍ JQÆ∞Ñ≤ã∞¨ OÎ k.
'J^≥"À `≥Å∞QÆ∞`«e,¡ JO^•Å xO_»∞ *Ïae¡, P#O^•Å HõÅÊ=e¡
J^≥ h `≥Å∞QÆ∞ `«e—¡ . W=hfl XHõ ~°HOõ QÍ TǨ[x`åÖË. Wk ~åã¨∂Î
'Ѩ^Œ"À~Ú `≥Å∞QÆ∞"å_® J^Õ h `≥Å∞QÆ∞ "Õ∞_» ã¨OÔHà◊√¡ ÖËx <ÕÅ
ã¨O`À+¨ K«O„^ŒâßÅ—. D `≥Å∞QÆ∞`«<åxfl =∞iO`« =i‚ã¨∂Î 'ã¨fi~åæÅ
HÍOu ã¨fiáêflÅ∞, ã¨fiáêflÅ âßOu ã¨fi~åæÅ∞— Jx ‰õÄ_® Jaè=i‚OKå_»∞.
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 17
D ÉÏ}© 1949 =~°‰Ωõ =∂~°∞`«∂ 'qëê^•O„^è—Œ J~ÚºOk. 'ZO`«
~¸k<å UO á¶ê~Ú^•, ZHõ¯_® f~°O Hõ#Ѩ_»^Œ∞ `«Å =∂„`«O
g∞k ‰õΩOz xÅ∞g`« D^Œ∞`«∞<åflO. QÆ=∞#O Ñ≤ã~¨ ∂° ÖË^∞Œ QÆ=∞ºO
Jã¨ÖË ÖË^Œ∞. D Q˘OQÆm =Ü«∞ã¨∞û W~°"≥· J~Ú^Õà◊√¡— J<åfl_»∞.
JO>Ë ÉèÏëê ~å¢+¨ì ÉèÏ=# 1920 „áêO`«O #∞O_ç "≥Ú^ŒÅ=Ù
`«∞#fl^Œ#flk ã¨Ê+ì̈"∞Õ . J~Ú`Õ D ÉèÏ=# U =∂„`«O =ÚO^Œ∞‰õΩ
áÈÖË^#Œ flk NN P"Õ^#Œ . 'f~å‡<åÅ∂, LѨ"å™êÅ∂ KÕâßO, Y^Œ~Ì ∞°
Hˆ HõÅ∂ "ÕâßO, "≥∂ã¨∞H˘KåÛO ã¨fi~å[º=¸‡@, =¸@ qÑ≤Ê`Õ Ug∞
ÖË^∞Œ — Jx ~å™ê_»∞. D<å_»∞ J`«ºO`« q"å^•ã¨Ê^Œ"∞≥ #ÿ hà◊¡ QÆ∞iOz
~åã¨∂Î 'tâ◊√=ÙH˜ ^ŒHõ¯x ãÎ̈#ºOÖÏQÆ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞Î<åfl~Ú QÀ^•=i hà◊√¡—
J<åfl_»∞. '=∞#H˘Hõ WÅ¡O@∂ ÖË^Œ∞— Jx W^Õ Hõq`«Ö’ ÉÏ^èŒÑ¨_®¤_»∞.
'Wn ^•i— 1952Ö’ ~åã≤# =∞~˘Hõ Hõq`«Ö’ =∞m¡ hà◊¡ QÆ∞iOKÕ
~åã¨∂Î 'LѨCh\˜ Hõ_»eÖ’H˜ T~°Hõ „Ѩ=Ç≤ÏOz áÈÜÕ∞— JO@∂
Hõq`«fiOÖ’ XHõ x~åâß xã¨Ê$ǨÏÅ`À ~åã¨∂Î ~å¢ëêìxfl ™êkèOKåÅ<Õ
PHÍOHõΔ#∞ |ÅOQÍ =ºHõÎѨiKå_»∞. 'J#flÖÏ~å `«=Ú‡ÖÏ~å!
JdÖÏO„^èŒ [#=Ú‡ÖÏ~°! #∂`«# =∂~°æO K«∂¿Ñ <Õ`«Å∞ ÖË<Õ ÖË~å,
KÕuHõO^Œ#∞#fl Ѷ¨ÅO QÀu áêÅ∞ HÍ"åÖÏ! =∞^Œ~åã¨∞‰õΩ =Ú_ç"Õã¨∞Hõ
=∞# ~å¢+¨ ì O áÈ"åÖÏ!— Jx '=∞#^Õ ^ À =∞#H˘¿ãÎ =∞_ç
=∂<åºÖÁzÛ#@∞ì, ã¨`«fi~°"Õ∞ =∞# ~å¢+¨ìO ™êkèOK«_»"Õ∞ „âı+¨ªO,
pÅÛ|_ç# Ѩ~Q° } Æ ÏÅ∞ KÕiÛ XHõ\˜ KÕÜÚ« =~°‰Ωõ qâßÖÏO„^èŒ =K«∞Û
=~°‰õΩ q~å=∞"Õ∞ ÖË^Œ∞ =∞#‰õΩ— Jx <˘H˜¯ K≥áêÊ_»∞. JHÀì|~ü 1,
1953Ö’ PO„^èŒ ~å¢+¨ì x~°Ü ‚ ∞« O „ѨH\
õ O˜ z# `«~∞° }OÖ’ 'Hõ^ÅŒ "ÀÜü∞
PO„^茉õÄ=∂~å! #=Ü«ÚQÆO xi‡OѨ ™êQÆ"ÀÜü∞!— Jx JO@∂
'"ÕQÆ∞K«∞Hõ¯ "≥eÔQ<ÀÜü∞! ã¨∞^Œ∂~å# qâßÖÏO„^èŒ q[Ü«∞"å}˜
Ñ≤eK≥<ÀÜü∞, HÍOuˆ~Y K«∂_»"ÀÜü∞— Jx J<åfl_»∞. PO„^èŒ ~å¢+ì̈
„ѨH@õ # =ã¨∂<Î Õ ™ê=∂lHõ ÉÏ^躌 `« QÆÅ HõqQÍ 'D ~å¢+ì̈O W^Œ∞QÀ
WѨC_Õ K≥|∞`«∞<åfl U^À H˘O^Œi ã¨^Œ∞áêÜ«∞xˆH~°Ê_»ÖË^Œ∞. Z=~À
H˘O^Œ~°∞^ÀºQÆ∞ÅHõx U~°Ê_»ÖË^Œ∞. ™ê=∂#º =∂#=Ù_çn ~å¢+¨ìO.
J`«xHÀã¨O D ~å¢+ì̈O, ÃÑ`«#Î O K≥Ü∂« ºÅx =ÚO^Œ∞H˘KÕÛ ÃÑ^ŒeÌ k
„QÆÇ≤ÏOKåÅ—x ÃÇÏK«ÛiHõ KÕ™ê_»∞. D ÃÇÏK«ÛiHõ KÕã¨∂Î<Õ `«#
Jq∞`å#O^•xfl „ѨHõ\˜ã¨∂Î 'PO„^èŒ *Ïu HõO`«\˜H© q[Ü«∞O, PO„^èŒ
ã¨O㨯$uH˜ JYO_» q[Ü«∞O, PO„^èŒ ÉèÏ+¨Hk˜ JѨÓ~°fi q[Ü«∞O—
JO@∂ #∂`«# ~å¢ëêìxH˜ XHõ ÃÑ^ŒÌ „Ѩ}ÏoˆH `«Ü∂« ~°∞ KÕâß_»∞.
'áêi„âßq∞Hõ, =º=™êÜ«∞Hõ ã¨ÇϨ ã¨=∂<åaè=$kú`À, „Ѩu ‰õΩ@∞OÉÏxH©
XHõ x"å㨠QÆ$ǨÏO K«∂Ñ≤™êÎÜ∞ü , „Ѩu =ºH˜Î KÕuH© XHõ Ѩx HõeÊ™êÎÜ∞ü —
Jx JO@∂ 'JdÅ ÉèÏ~°`å=xˆH P^Œ~°≈O K«∂Ñ≤OK«QÆÅ =∞Ǩ
<åÜ«∞‰õΩ_»∞ =∞#‰õΩ Åaè™êÎ_»∞— Jx Pâ◊Å∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl_»∞. WOHÍ
=ÚO^Œ∞‰õΩ "≥o¡ 'ˆ~Ѩ٠=∂#=Ù_»∞ =∂#=ÙxÖ’x =∂#=`«fiO QÆ∞iÎOz
=∞ǨÏhÜ«∞"≥∞ÿ# ã¨iH˘`«Î =∞~åº^ŒÅ∞ ã¨$+≤ìOKÕ =∞ǨÏ`«Î~° HÍÅO—QÍ
D H˘`«Î PO„^èŒ ~å¢+ì̈ Pq~åƒù= ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ `«# ã¨^•â◊Ü«∂xfl,
P ã¨∂ÊùiÎx PtOKå_»∞. D L`åûǨÏO, D P#O^ŒO XHõ
<≥Å~ÀAÅ∞ ‰õÄ_® xÅ=ÖË^Œ∞, _çÃãO|~ü 13#<Õ 'ÉÁ=∞‡ÖÏO`«~°∞—
'q"å^•O„^茗 Hõq`«Å∞ ~å™ê_»∞. D Hõq`«ÅÖ’ XHõ x~åâ◊, XHõ
x@∂ì~°∞Ê HõxÑ≤™êÎ~Ú. ÉÁ=∞‡ÖÏO`«~°∞Ö’ 'x#fl\˜ "åQÍÌ<åxfl <Õ\˜
LѨ<åºã¨OÖ’ HÍÖËÛã≤, <Õ\˜ á¶È~°˚sx ˆ~Ѩ\˜ ã¨O`«HõOQÍ =∂ˆ~Ûã≤,
WHõ¯_Õ =ÙO_»∞ "˘™êÎ#x ZHõ¯_çHÀ áÈÜ«∂_»∞ q<åÜ«∞‰õΩ_»∞— J<åfl_»∞.
 18 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
'q"å^•O„^茗֒ '¿Ñ^Œ"åà◊¡ `«~°Ñ¶¨Ù# =∂\Ï¡_»¤"Õ∞ ÃÑ^ŒÌ JѨ~å^èŒ"≥∞ÿ
áÈ~ÚOk— JO@∂ 'D ~åHõãΔ ¨ =∂Ü«∞ HõÅHÍÅO ™êQÆ=O\Ï— Jx
P„QÆÇÏ≤ OKå_»∞. D f~°∞ =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#OÖ’ ÖψQ XHõ Ju J^Œ∞ƒù`«
Hõq`« ~åã≤# "å~åxˆH XHõ qëê^Œ Hõq`« ~åã≤#@∞ì, PO„^èŒ ~å¢+ì̈O
x~å‡}O H˘~°‰Ωõ fÜ«∞x HõÅÅ∞ Hõ#fl NN ~å¢+ì̈ x~å‡}O [iQÍHõ
XHõ <≥ÅÖ’<Õ KåÖÏ x~åâ◊ K≥O^Œ_O» XHõ QÆ=∞xOK«^QŒ æÆ JOâ◊O.
x*ÏxH˜ 1956Ö’ qâßÖÏO„^èŒ U~°Ê_»Ñ¤ C¨ _»∞ ѨÙÅH˜Oz áÈ=Åã≤#
NN P JOâßxfl QÆ∞iOz U Hõq`« ~åã≤#@∞¡QÍ ÖË^∞Œ . |Ǩïâß P
HÍÅOÖ’ PÜ«∞# P~ÀQƺO ÉÏQÍ ^≥|ƒuOk. P~ÀQƺO ^≥|ƒ
u#_®xH˜ PO„^èŒ ~å¢+¨ì J=`«~°}`À =™êÎ=#fl U =∂~°∞ÊÅ∂
~åHõáÈ=_»O XHõ Z`≥ÎÂ`Õ, Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ZxflHõÅÖ’ ^≥|ƒu#_»O
=∞~˘Hõ HÍ~°}O. 1955–57 =∞^茺 PÜ«∞# U Hõq`«#∞ ‰õÄ_®
~åÜ«∞ÖË^∞Œ . `«~åfi`« HÍÅOÖ’ ~åã≤# H˘xfl Hõq`«Å∞ ‰õÄ_® ã¨∞n~°…OQÍ,
ã¨OÉèÏ+¨}Ï Ñ¨~O° QÍ L<åfl~Ú. 1967Ö’ ~åã≤# Hõq`å „Ñ¨Ü∂≥ [#O
QÆ∞iOz =ÚyOѨÙÖ’ „Ѩ™êÎq™êÎ#∞.
NN 1954 #∞O_ç 1969 JO>Ë ^•^•Ñ¨Ù XHõ ^Œâß|Ì#fl~°
HÍÅOÖ’ ã¨O=`«û~åxH˜ XHõ Hõq`« K˘Ñ¨C# ‰õÄ_® ~åÜ«∞ÖË^Œ∞.
1969Ö’ „Ѩ`ºÕ Hõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ '[#‡ k<À`«û=O—
J<Õ Hõq`«Ö’ 'q_çáÈ=_»O JO>Ë K≥_áç È=_»O Jx gà◊HÔ¡ ÖÏ #K«Û
K≥ѨÊ_»O— JO@∂ 'zOK«_»O ã¨∞ÅÉèí"Õ∞ HÍx JuH˜OK«_»"Õ∞ Hõ+ì̈O—
J<åfl_»∞. 'áêѨO J=∂Ü«∞‰õΩ_»∞ `≥Å∞QÆ∞ "å_»∞ =∞„^•ã¨∞ #∞O_ç
á⁄=∞‡O>Ë Hõ~°∂flÅ∞‰õΩ "≥àÏ¡_»∞. Hõ~°∂flÅ∞ HÍ^Œ#∞H˘x ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞
H˘KåÛ_»∞, WHõ¯}∞‚Oz á⁄=∞‡#_»O U ÉèÏ+¨Ö’#∂ ™ê^躌 O HÍ^Œ∞—
Jx JO@∂ `«q∞à◊√Å∞ KåÖÏ „ѨQÆu ™êkèOKå~°∞, `≥Å∞QÆ∞ "åà◊√¡
"≥#Hõ|_ç áÈÜ«∂~°x KåÖÏ J=∂Ü«∞HõOQÍ J<åfl_»∞. `≥ÅOQÍ} *ˇO_®
g∞^Œ `«#‰õΩ ^Õfi+¨O ÖË^∞Œ HÍx, Jk 'JdÖÏO„^èŒ Ñ¨`åHõO J~Ú`Õ
=∞s P#Ok™êÎ # ∞— JO@∂ 'JO`« = ∞Ok `≥ Å ∞QÆ ∞ "åà◊ ¡ O
SHõ=∞`«ºOQÍ LO>Ë Ü«∂=^•ƒù~` ° O« Ö’#∂ ~å}˜OK«QÅÆ O— 'U H©_∂»
"å\˜Å¡‰õΩO_® ^Õâßxfl HÍáê_»∞HÀQÆÅO— J<åfl_»∞.
`≥Å∞QÆ∞ „Ѩ[Å QÆ∞iOz ~åã≤#>Ë¡ ~°ëêº QÆ∞iOz Hõq`«fiO
~åã≤#ѨÙ_»∞ ‰õÄ_® NN J"Õ Ñ¨iq∞`«∞ʼnõΩ Ö’#Ü«∂º_Õ"≥∂
#xÑ≤ã¨∞ÎOk. 'QÆi˚OK«∞ ~°ë꺗 J<Õ Hõq`«H˜ E<£ 1941# ™ÈqÜ«∞\ò
Ü«Ú^Œú q=∂<åÅ∞ Ô~O_»= „ѨѨOK« Ü«Ú^ŒúOÖ’ Ç≤Ï@¡~ü ^•_»∞Å#∞
uÑ≤ÊH˘\˜ì#ѨÊ\˜ ã¨OѶ¨∞@# ã¨∂ÊùiÎ`À ~åã≤#k. 'QÆi˚OK«∞ ~°ëêº
QÍO„_çOK«∞ ~°ëêº, ^Ò~°#˚ º ~å[ºO ^èfiŒ ã≤OK«∞ ~°ë꺗 JO@∂ ™ÈqÜ«∞\ò
™È+¨eã¨∞ì „áêѨOzHõ ^Œ$HõÊ^ä•xfl "Õ<Àà◊¡ á⁄y_®_»∞. '=ºHÎ̃ ã¨fi`«ã≤^Œú
™êfi`«O„`«^•`å Ѩu`« x~°æuHõ „ѨѨOK«„`å`å— 'ÉèÏqHÍÅ ã¨fi~°‚ Éèí=#
x~å‡`å— JO@∂ 'áêÑ ¨Ñ¨OHõO #∞O_ç Ѩ^•‡Å∞ ѨÙ\ì̃Oz, HÍi‡Hõ
ã¨fi~åæxfl HõÅQÆ#fl ~°ë꺗, 'Ѩ~°Ñ‘_»<å Ѩ~°∞Å „áê}ÏÅ Éè̌·~°q—, 'J#O`«
„ѨÑO¨ K«O JO`«\Ï h"≥,· h Q˘_»∞QÆ∞ h_»efl ™êyOK«∞ ~°ë꺗 JO@∂
'„ѨѨOK«O hHÀã¨O ѨiѨHõfiOQÍ =ÙOk, HÀ\˜ Q˘O`«∞Å∞ x#∞fl HÀi
~°=∞‡<åfl~Ú, HÀ\˜ KÕ`«∞Å∞ x#∞fl H“QÆeã¨∞Î<åfl~Ú— JO@∂
=i‚OKå_»∞. Wk =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#OÖ’ KÕ~Û° |_ç# Hõq`«.
=∞m¡ 1967Ö’ ~°ë꺉õΩ "≥à√◊ `«∞#fl ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ '=∞m¡ ~°ë꺉õΩ
"≥à◊√`«∞<åfl#∞— J<Õ Hõq`«Ö’ =∞Ç‘Ï`«`« ã¨fi~°æO"≥·Ñ¨Ù =∞ǨÜ«∂„`«
™êyã¨∞<Î åfl#∞—, WOHÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ~Ú `å#∞ uiy =zÛ# `«~åfi`«
U=∞O\Ï_À =ÚO^Œ∞QÍ<Õ K≥ÑÙ¨ `«∞<åfl#x Ju qâßfiã¨O`À 'K«O„^Œ∞_ç
ZHõ~åÖ’¡ K«∞Hõ¯Å∞ q`«Î<åÅ∞ <å>Ë â◊√Éèí =∞Ǩϟ`«û"åxfl K«∂âß#∞,
P ѨO_»∞QÆ#∞ <Õ#∞ Pq+¨¯iOKå#∞— Jx JO\Ï#x J<åfl_»∞.
JÖψQ Öˇx<£ g∞^Œ Ѩk Hõq`«Å ^•HÍ J#∞"å^ŒO KÕ™ê_»∞. QÆi˚OK«∞
~°ëêº ~åã≤# ã¨O^Œ~ƒ° Où , HÍÅO, Ѩi}Ï=∞O P HÍÖÏxH˜ ã¨i`«∂Qˆ ÖÏ
LOk, HÍx 1967 =~°‰Ωõ ~°ëêº KåÖÏ =∂iOk, ^•x q^è•<åÅ∞
=∂~å~Ú. JѨ Ê \˜ ˆ H =∂"À ~° ë êº QÆ ∞ iOz, ™ê=∂lHõ
™ê„=∂[º"å^•xfl QÆ∞iOz qâı+¡ O≤ z L<åfl_»∞. D =∂~°∞ÊÖËg NN
ã¨∂Hõ‡Δ OQÍ Ñ¨ijeOz#@∞¡ QÍh, ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ#fl@∞¡ QÍh
JxÑ≤OK«^Œ∞.
NN Hõq`«fiO =¸_»= [#‡ 1970Ö’ fã¨∞‰õΩ#flk. 1960Å
z=i ^Œâ◊Ö’ =ã¨O`« "Õ∞Ѷ¨∞QÆ~°̊#QÍ Ñ≤Å∞=|_ç# #HõûŃs L^Œº=∞O
NN Hõq`åfixfl Éè∂í =∂~°Oæ Ѩ\Oì˜ zOk. J~Ú`Õ =∞Ǩ„Ѩ™ê÷# ã¨∂ÊùiHÎ ,˜
™ê÷~ÚH˜ ^Œ∂~°=∞=Ù`«∞#fl NN, =ÚÃÑ·Êù Uà◊¡ Hõq`å rq`«=ÚOk.
D =ÚÃÑ·Êù Uà◊√¡ NN Hõq`åfixH˜ XHõ ~°HOõ QÍ J~°}º"åã¨"∞Õ . Y_»ãæ $¨ +≤ì
Hõq`«Å#∞ Hõq`«Å∞ HÍ^Œ<Õ ™êǨÏã¨O Z=fi~°∂ KÕÜ«∞~°∞. J~Ú`Õ D
Hõq`«Å∞ aè#fl ^•~°∞Å∞ "≥`«∞‰õΩ`«∂ "≥`«∞‰õΩ`«∂ L<åfl~Ú. Y_»æã¨$+≤ì
xO_® ¿Ñ^ŒÅ ѨHáΔõ ê`«=ÚOk, ™ê=∂#∞º_ç Ѩ@¡ Z#ÖËx Jaè=∂#O
LOk. ¿Ñ^ŒÅ rq`åÅ∞ ÉÏQÆ∞Ѩ_®Åx, =∞iO`« =∞Oz ã¨=∂[O
HÍ"åÅx, ~å"åÅ<Õ PHÍOHõΔ LOk. JO^Œ∞Hˆ NN xÅ|_»QeÆ QÍ_»∞.
Zxfl ã≤x=∂ áê@Å∞ ~åã≤<å, r#=â‹e· "≥Ú`«OÎ =∂i<å NNÖ’x
=∂#gÜ«∞ Hõq ã¨r=OQÍ<Õ L<åfl_»∞. |Ü«∞\˜ ã¨=∂[OÖ’ =∂~°∞Ê
H˘~°‰Ωõ L#fl`«"∞≥ #ÿ `åºQÍÅ`À ‰õÄ_ç# #HõûŃs L^Œº=∞O ѨÙ@ì_O» `À
=∞m¡ PÜ«∞#Ö’x Hõq, Hõq`«fiO q[$OaèOzOk. =∞m¡ „Ѩ*Ï
L^Œº=∂Å∞ x<å^•Å∞QÍ ã‘fiHõiOK«QeÆ y# Hõq`«Åx ~å™ê~°∞. JO^Œ∞Hˆ
Jk '=∞~À „ѨѨOK«"≥∞ÿ— "≥eyOk.
'=∞~À „ѨÑO¨ K«O— „áê~°OÉèí ã¨O=`«û~°OÖ’<Õ <åÅ∞QÆ∞ Hõq`«Å∞
Hõ<åfl_»∞. 1970 PQÆãÖìπ ’ ~åã≤# '~°≠O~°≠—Ö’ 1930= ^Œâß|ÌÑÙ¨ NNx
ÖË^• =∞iO`« „Ѩ*ÏѨHõΔ NNx K«∂_»=K«∞Û. D Hõq`«Ö’ 'H˘`«Îq
ǨÏ`«=∂~°Û_®xH˜ áê`« Hõ`∞« ÅÎ ∞ #∂~°∞`«∞<åfl~°∞, T~°∞H˘O\Ï<å <Õ#∞
Hõã≤QÍ Hõ™ê~ÚQÍ LѨ„^Œ=O ÖÏQÆ L"≥fi`«∞ÎQÍ ÖËz ã¨OǨ~åxfl
㨺O^Œ#O KÕã≤ L„^ÕHõ `«~O° QÍÖË `«∞~°OQÍÅ∞QÍ P„QÆÇϨ O H˘~°_®x
KÕ|∂x ™êÜ«Ú^èŒ qѨ¡= cÉèí`«∞ûx ™ê~°kä<≥· ÉèÏ~°`« ‰õΩ~°∞ˆHΔ„`«OÖ’
#=Ü«ÚQÆ ÉèíQÆ=næ`å ~°≠O~°≠x „Ѩã¨i™êÎ#∞, =∞O@Å KÕ`«
=∂\Ï¡_Oç z ~°HOÎõ KÕ`« ~åQÍÖÏáê# KÕ~Ú™êÎ#∞— Jx J#fl NNx
K«∂¿ãÎ J_»qH˜ PÜ«Ú^èOŒ `À "≥àÏÎ_® J#flO`« ™ê÷~ÚÖ’ LOk D
Hõq`«. JÖψQ 'x#fl\˜ [\ϯ"åÖÏ— Hõq`«Ö’ [\ϯ|O_ç Jã¨Ç¨ Ü«∞
ã≤÷u QÆ∞iOz XHõ"≥·Ñ¨Ù ~åã¨∂Î<Õ '[\ϯ"å_çH˜ K«xáÈ~Ú# QÆ∞„~°O Hõà◊¡
=ÚO^•_»∞`ÀOk... JѨC_»∞ [\ϯ"åÖÏ "Õ~ˆ =∂~°Oæ ÖËHõ 'ã≤H͉õΩà◊O
Ü≥∞e¡áÈ=_®xH˜ ã≤^ŒúѨ_ç, #∞"≥fiÅ¡=∞<åfl "˘^ŒÌ<åfl <Õ <≥Å¡Hõ =∂##∞ÖË—
JO\Ï_»∞. J^Õ ã¨O=`«û~°OÖ’ ~åã≤# '™ê^è•~°} LQÍk ѨK«Û_ç—
Hõq`«Ö’ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ ɡOQÆ ÃÑ@∞ìHÀ#Hõ¯~° ÖË^Œ∞. ™ê^è•~°}
Ѩiã≤÷`«∞Å∞ ™ê=∞º"å^•xfl fã¨∞‰õΩ ~åÖË=Ù. 'HÍÅO WOHÍ Hõà◊ÃÑàÏ
L_»HÍe. ã¨iÜ≥ÿ∞# =O@"åà◊√¡ ^˘~°HÍe— Jx ~åã¨∂Î '™ê^è•~°}ÖË
J™ê^è•~°}Å=Ù`å~°∞, ™ê=∂#∞ºÖË J™ê=∂#∞º Å=Ù`å~°∞— Jx
~å™ê_»∞. 1971Ö’ =∞iO`« ã¨∂\˜QÍ '#HõûÖˇ·@∞¡ ÉèËkèã¨∞Î<åfl~°∞ QÍOnè—

JO@∂, '#HõûÖˇ·\ò #~°HÍã¨∞~°∞}ˇ‚ kiOz, ^èŒ#™êfi=∞º ^•"≥∂^Œ~°∞}˜‚
~°HãΔ̃ ∞¨ OÎ ^Œx J=∂Ü«∞HõOQÍ #=Ú‡`å~°∞— Jx ~å™ê_»∞.
1971Ö’ ~åã≤ # '`« ∞ k Ѩ Ü « ∞ #O. `˘e q[Ü« ∞ O—Ö’
áÈ~å_»∞`«∞#fl "åi#∞^ÕtÌ Oz ~åã¨∂Î 'Jaè=∂#∞Å QÆ∞O_≥Ö’¡ PiáÈx
ÃÇ·ÏÖË@∞q!— J<åfl~°∞. WOHÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ~Ú 'NH͉õΩà◊O J_»=ÙÖ’¡
p=∞Å∞ áê=Úx K«OѨÙ`å~Ú, ã≤OǨ„k tY~°O g∞^Œ zÅ∞HõÅ∞
Ñ≤ex¡ K≥O_»∞`å~Ú— JO@∂ '=∂OKåÅ#∞ H˘Å∞™êÎ~∞° , =∞Å¡=∞‡#∞
`«Å∞™êÎ~°∞, ~°≠Ïhû ÅH©Δ‡ÉÏ~ÚH˜ ÉÏ+¨Ê^è•~° q_»∞™êÎ~°∞, ã¨~À[h
^Õq á¶⁄\’ Ѩ@O Hõ\˜ì á⁄QÆ∞_»∞`å~°∞— HÍx, 'ѨOKåk x~°‡ÅO>Ë
ÉèÜ
í ∞« O Ѩ\ì˜ =}∞‰õΩ`å~°∞— Jx JO@∂, L^Œº=∞OÖ’ `«=∞ x<å^ŒOQÍ
LѨÜ∂≥ yã¨∞#Î fl '`≥Å"¡ å_»∞ x#∞fl <å_»∞ ÉèQí uÆ ûOQ∑ J<åfl_»∞, #Å¡"å_»∞
#∞=Ùfi <Õ_»∞ #HõûÖˇ·@∞=<åfl_»∞! ZÅ¡"å~°∞ x#∞fl ˆ~Ѩ٠"ÕQÆ∞K«∞Hõ¯
JO\Ï~°∞— Jx =i‚OKå_»∞. JÖψQ "≥OѨ\ÏѨ٠ã¨`«ºO g∞^Œ, Kå~°∞
=∞AO^•~ü g∞^Œ, ã‘`å~å=∞~åA g∞^Œ, `«i"≥∞Å <åyÔ~_ç¤ g∞^Œ,
Éè∂í =∞Ü«∞º–H˜ëêìQ“_£Å g∞^Œ KåÖÏ Pf‡Ü«∞`«`À, Jaè=∂#O`À
Hõq`«Å∞ ~å™ê_»∞. JÖψQ q~°ã¨O ~°K«~Ú`«Å x~°ƒO^è•xH˜
P„QÆÇϨ O`À TyáÈ~Ú, JѨÊ\˜ =ÚYº=∞O„u "≥OQÆà~◊ å=Ù#∞ |Ǩïâß
U Hõq ‰õÄ_® KÕÜ∞« x ^è~·≥ º° O`À K«_®=∞_® u@¡ QÆ∞O_»∞¡ ‰õΩiÑ≤OKå_»∞.
"≥OQÆ„àÏ=Ù#∞ L^ÕtÌ Oz 'ÉÏ*Ï Éè[í O„uQÍ, "≥OQÆàÑ◊ Ê≤ QÍ, ÉÏxã¨H˘Hõ
ÉÏx™ê. ^èŒy_ç̂H, |¡_ô ѨÓÖò, QÍ_ç^•, ^˘=∞‡s— J<Õ u@∞¡ u\Ïì_»∞.
=∞~À„ѨÑO¨ K«OÖ’ =ã¨∞=Î Ù XHõ ã¨=∞HÍb# ™êÜ«Ú^èŒ L^Œº=∞O.
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#OÖ’x NN =∞~À„Ѩ™ê÷#OÖ’ J„QÆǨϟ„QÆǨï_»∞QÍ
HõxÑ≤™êÎ_∞» . Ç≤ÏOã¨#∞ ÖË^• „Ѩu Ç≤ÏOã¨#∞ „Ѩ`º« HõOΔ QÍ<Õ ã¨=∞i÷OKå_»∞.
ѨtÛ=∞ ɡOQÍÖòÖ’ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# #HõûŃs L^Œº=∞O '=ºH˜Î
x~°∂‡Å#—`À „áê~°OÉèíO HÍ=_»O g∞^Œ KåÖÏ "å_≥·# "Õ_≥·# K«ˆ~Û
™êyOk. Ç≤ÏO㨠^Œ∞~å‡~°=æ ∞x, „Ѩu Ç≤ÏO㨠=∂#gÜ«∞=∞<Õ J=QÍǨÏ#
ZO^Œ∞HÀ qѨ¡= Hõq`«fiOÖ’ H˘O`« `«‰õΩ¯= áêà◊¡Ö’¡<Õ LOk. Hõq`«Å∞
K«^Œ∞=Ù`«∞O>Ë Ç≤ÏO㨠áê„`«#∞ U "≥∂`å^Œ∞Ö’ K≥áêÊÖ’ P
"≥∂`å^Œ∞Ö’ K≥ÑÊ≤ #@∞¡ HõxÑ≤OK«^∞Œ . NN Hõq`«fiOÖ’ ‰õÄ_® D
^èÀ~°}˜ ÉÏQÍ<Õ LOk. Wk H˘xfl HÍà’r Hõq`«Ö’¡ ‰õÄ_® =∞#O
K«∂_»=K«∞Û. '=∞~À„Ѩ™ê÷#O— ˆQÜ«∞OÖ’ ^ÀÑ≤_ô Ѩ^Œú`«∞Å#∞ ^•x
„‰õÄ~°`åfixfl K≥ѨÙ`«∂ 'Q˘_»¤à◊¡`À #~°HÍe~å H˘_»=à◊√¡`À `«~°QÍe~å—
J<åfl~°∞. =∞~˘Hõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ 'áêáê`«∞‡Å „áê}ÏʼnõΩ Ñ¨~°=∂}∞=Ù
ÉÏO|∞ÖÏQÆ QÆ∞iK«∂ã≤ q"≥∂K«#O HÀã¨O ¿ÑeÛ# =∞# QÆ∞O_»∞ ^≥|ƒH˜,
„‰õÄ~° =∞$QÆO _˘Hõ¯Ö’ QÍÜ«∞Ѩ_ç#ѨÙ_»∞ "Õ∞O h`À<Õ LO\ÏO,
QÆ i fiOKÕ Ç¨ Ï $^Œ Ü « ∂ Å`À— JO@∂ 'PÜ« Ú ^è • ÅH˜ J P Å∞
<ÕiÊOz#"å_®— J<Õ „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ KÕâß_»∞. D =~°#‚ Åhfl Hõq`«fiOÖ’
„ѨÜ≥∂yOK«_»O =Å#, ^•x „ѨÉèÏ=O L^Œº=∂Å g∞^Œ ZÖÏ
LO@∞Ok, L^Œº=∂xH˜ |Ü«∞@ L#fl ã¨=∂[O g∞^Œ ZÖÏ
LO@∞O^À ѨijeOK«=Åã≤#, qâı+¡ O≤ K«=Åã≤# J=ã¨~O° LOk.
D =¸_»∞ HÍ"åºÅ∞ NN Hõq`å r=# Ѩi}Ï=∂xfl
K«∂Ñ≤™êÎ~Ú. NN Hˆ =ÅO XHõ Hõ"Õ HÍ^Œ∞, NN XHõ ™ê=∂lHõ
K≥` · #« º Ѩi}Ï=∞O, P Ѩi}Ï=∂xH˜ ã¨∂ÊùiÎ ‰õÄ_®. JO^Œ∞Hˆ D
Hõq`åfixfl qâı¡+≤OKÕѨC_»∞ ã¨$[<å`«‡Hõ`«H˜, ã¨=∞+≤ìH˜ =∞^茺 #∞O_Õ
Jq<åÉèÏ= ã¨O|O^èOŒ K«∂_»=K«∞Û. D Hõq`«fiOÖ’ XHõ ™ê=∂lHõ
K«i„`« LOk. D (1930 #∞O_ç 1980) J~°â` ◊ å|Ì HÍÅOÖ’ `≥Å∞QÆ∞
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 19
ã¨=∂[O KåÖÏ P@∞áÈ@∞ʼnõΩ QÆ∞~Ô O· k, J~Ú`Õ NN Hõq`«fiO
Hˆ =ÅO `«# K«∞@∂ì LO_Õ ã¨=∂*ÏxˆH Ѩiq∞`«O HÍ^Œ∞, PÜ«∞#
„ѨѨOK«OÖ’x ™êÇ≤Ï`«º f~°∞Å#∞, ^èÀ~°}∞Å#∞, ^•~°∞Å#∞ KåÖÏ
ã¨∞xt`«OQÍ Ñ¨ijeOKå_»∞, "å\˜x `«#Ö’ ri‚OK«∞‰õΩ<åfl_»∞. `«#
Hõq`«fiO ã¨=∂*ÏxH˜ LѨÜ≥∂QÆѨ_®Åx, ™ê=∂#∞º_ç rq`«O
=∂~åÅx, ™ê=∂lHõ ã¨O|O^è•Å∞ ã¨=Ú#fl`«"∞≥ #ÿ qÅ∞=ŠѨÙ<åkQÍ
U~°Ê_®Å#fl |Å"≥∞ÿ# PHÍOHõΔ NN Hõq`å =ã¨∞Î=Ù#∞, ~°∂áêhfl,
™ê~åhfl xˆ ~ Ì t OKå~Ú. P |Å"≥ ∞ ÿ # 㨠fi Ѩ fl O =ÖË ¡ QÆ ` « O Ö’
Hõq`åfix‰õΩO_Õ Jxfl Ѩiq∞`«∞Å#∞, K«„\ÏÅ#∞ pÅ∞Û‰õΩx Hõq`«fiO
=ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk. JO^Œ∞Hˆ D â◊`å|ÌO <åk Jx ã¨Q~Æ fi° OQÍ,
ã¨q#Ü«∞OQÍ, ã¨OѨÓ~°‚ P`«‡qâßfiã¨O`À J<åfl_»∞. Wk „Ѩ[Å "≥·Ñ¨Ù
xÅ|_»¤ Hõq ™ê=∂lHõ ÖË^Œ ™ê=¸Ç≤ÏHõ JǨÏO (social ego).
NN =ÚO^Œ∞ #∞O_ç Hõq`«fi „ѨÜ∂≥ [#"Õ∞q∞@x =∞m¡ =∞m¡
„ѨtflOK«∞‰õΩ<åfl_»∞, ["å|∞Å∞ "≥uHÍ_»∞. PÜ«∞# Hõq`åfixH˜zÛ#
qaè#fl x~°fiK«<åÅ∞ : '=∞#∞+¨μºÅ‰õΩ Ñ¨xH˜ =KÕÛ^Õ Hõq`«fiO—, JO@∂
=∞~˘Hõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ '„ѨÜ≥∂[<åÅxflO\˜H© Jf`«"≥∞ÿ# Ѩ~°=∂`«‡
ã¨fi~°∂ѨO Hõq`«fiO— J<åfl_»∞. 'UHõ HÍÅOÖ’ Jxfl Hõà◊Å=Öˇ Hõq`«fiO
~Ô O_»∞ Öˇ"Ö≥ ûò Ö’ Ѩx KÕã∞¨ OÎ k. JO^Œ∞Hˆ Jã¨Ö#·ˇ Hõq`«fiO UHõHÍÅOÖ’
ѨO_ç`« áê=∞~° [#~°O[HõO— J<Õ qâı¡+¨}‰õÄ_® KÕ™ê_»∞. WOHÍ
=∞~˘Hõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’, '#=`«fiO { =∂#=`«fiO ´ Hõq`«fiO— J<åfl_»∞.
Hõq`åfixH˜ ‰õÄ_® Ãã·#∞ûH˜ =Öˇ HÍ"åe iã¨~üÛ, ZHõûÃÑi"≥∞O\ò HÍx
^•x Ѩ~=° ∂~°O÷ ѨÖÏÜ«∞#O HÍ^Œ∞ „Ѩ*τѨÜ∂≥ [#O Jx ‰õÄ_®
J<åfl_»∞. NN Hõq`«fiOÖ’ D áê~å≈fiÅhfl K«∂_»=K«∞Û. J~Ú`Õ,
NN Hõq`åfixfl J#∞Éèqí Oz# K≥ÅO '`«#H©, „ѨÑO¨ KåxH© ™ê=∞~°ãº¨ O
‰õΩkiO^•HÍ Hõq KÕ¿ã JO`«~ü, |Ç≤Ï~ü Ü«Ú^•ú~å="Õ∞ Hõq`«fiO—
J<åfl_»∞. K≥ÅO Hõq`åfixfl K«∂ã≤# HÀ}ÏxH˜, NN K«∂Ñ≤# HÀ}ÏxH˜
`Õ_® LOk. HÍx NN Hõq`«fiOÖ’x P@∞áÈ@∞ʼnõΩ K≥ÅO "åºMϺ#O
KåÖÏ ÉÏQÍ ã¨iáÈ`«∞Ok.
NN '=∞Ǩ„Ѩ™ê÷<åx—H˜ PÜ«∞# ~åã≤# W`«~° Hõq`åfixH˜
XHõ~H° Oõ QÍ QÆ∞}Ï`«‡Hõ `Õ_® LOk. =∞Ǩ„Ѩ™ê÷<åxH˜ qâ◊fi =∂#=Ù_»∞,
ã¨OHΔÀÉèí „Ñ¨Ñ¨OK«O XHõ Ô~ѶÔ̈~<£û áê~ÚO\ò J~Ú`Õ D Hõq`«fiOÖ’
=∂#= rq`«Ñ¨Ù J@ì_»∞QÆ∞ Ö’`«∞Å#∂ ^Œi≈Oz# XHõ Q˘Ñ¨Ê
J#∞Éèí==ÚOk. |Ü«∞@ ã¨OHΔÀaè`« ã¨=∂[O, JO`«~°æ`«OQÍ
ã¨=Ú„^ŒO ÖÏO\˜ =∞#ã¨∞Ok. JMÏ`«O ÖÏO\˜ r=# J#∞Éè=í O
^•fi~å Ju ã¨∞xfl`« ™ê=∂lHõ K«Å# ã¨∂„`åÅ#∞ ã¨∂HõΔ‡OQÍ,
ã¨∂÷ÅOQÍ K«∂™ê_»∞. =∞x+≤x =∂#= ã¨=∂* J#∞Éèí"åxfl
ѨÙ<å^Œ∞Ö’¡H˜ "≥o¡ K«∂¿ã „Ѩܫ∞`«flO =Å#, =∞Ǩ„Ѩ™ê÷# ˆQÜ«∂ÅHõ∞
XHõ âßâ◊fi`«`fi« O ÖË^• ™ê~°fi[h#`« LO^ŒxÑ≤ã∞¨ OÎ k. D Hõq`«fiOÖ’
NN ™êǨÏã¨OQÍ, ã¨O^ÕǨ`«‡HõOQÍ J_çy# „Ѩâ◊flÅ#∞ K«∂¿ãÎ Jk
J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. D „Ѩâ◊flÖ’¡ 'rq`«Ñ¨Ù z‰õΩ¯=Ú_»∞Å∞ q_»"≥O`«‰õΩ
ã¨_e» OK«#—, 'D ã¨$+≤Hì ˜ U=∞~°O÷ ? =∂#=Ùx QÆ=∞º"Õ∞k, XHõ ã¨~åfif`«
â◊HÎ̃ L#fl\Ï¡ ÖË#\Ï¡— JO@∂ '`«Ñ¨Ê^Œ∞ rqH˜ "Õ^Œ# `«Ñ¨Ê^Œ∞ „áê}˜H˜
=∞$`«∞º=Ù— J<åfl_»∞. D „Ѩâfl◊ Å∞ J#O`«"∞≥ #ÿ „Ѩâfl◊ Å∞. ÉÏÅQÀáêÖò#∞
HÔ . Nx"åãπ KÕã#≤ WO@~°∂fiºÖ’ '™êÇ≤Ï`«ºO =∂#= rq`« J~°O÷ Ö’x
MÏmÅ#∞ ѨÓiÎ KÕ¿ã kâ◊QÍ ™êQÍÅ<åfl_»∞— ÉÏÅQÀáêÖò. Zxfl qѨ"¡ åÅ∞
=zÛ<å, ZO`« "≥∞~°∞QÔ #· ã¨=∂*Ïxfl ™êkèOz<å =∞x+≤x x~°O`«~O° QÍ
 20 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010

"ÕkèOKÕ ã¨=∞㨺 rq`åxH˜ JOu=∞OQÍ J~°÷"Õ∞q∞\˜? J#fl „Ѩâ◊fl. J#flk „Ѩâ◊fl.

XHõ JO^Œ"∞≥ #ÿ „ѨÑO¨ K«=∞O>Ë Uq∞\˜? P JO^Œ"∞≥ #ÿ ã¨=∂[OÖ’
=∞x+≤ ZO`« JO^ŒOQÍ ~°∂á⁄O^ŒQÅÆ _»∞? =∂#= ã¨O|O^è•Å∞ ZO`«
L#fl`«OQÍ Z^ŒQÆ QÆÅ=Ù J<Õ „Ѩâfl◊ =∂~ü¯û#∞ "ÕkOè z<å P kâ◊#∞
K«∂ã≤# ÖË^• K«∂Ñ≤Oz# =∂~ü¯û, x`«º J<Õfi+≤ J~Ú# =∂#"åàı
`«# áÈ~å@ „Hõ=∞OÖ’ D J~å÷xfl Hõ#∞Q˘O@∂, ã¨∞ã¨OѨ#flO
KÕã∞¨ OÎ ^Œx ÉèÏqOKå_»∞.
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#OÖ’ HõΔ}˜Hõ`åfixH˜ âßâ◊fi`«`«fiO ‰õĈ~Û J^Œ∞ƒù`«
Hõq`åfixfl ã¨$+≤Oì Kå_»∞ NN. U_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ `«~åfi`« ‰õÄ_® D
w`åÅ#∞ K«^Œ∞=Ù`«∞O>Ë x#fl<Õ ~åã≤#@∞¡ „ÃѶ+πQÍ, i„ÃѶ+≤OQ∑QÍ
L<åfl~Ú. P J#∞Éè∂í u Y_»ãæ $¨ +≤xì K«kq#ѨC_»∞ HõÅQÆáÈ=_®xH˜
KåÖÏ HÍ~°}ÏÅ∞O\Ï~Ú. JO^Œ∞Ö’ XHõ „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# HÍ~°}O
Y_»æã¨$+≤ìÖ’x =ã¨∞Î=Ù‰õΩ =∞Ǩ„Ѩ™ê÷<åxH˜ L#fl Ѩikè HÍx Ö’`«∞Å∞
HÍx ÖË=Ù. Y_»ãæ $¨ +≤ì ã¨O^Œ~Àƒùz`«OQÍ LOk. JÖÏO\˜ Hõq`åfixH˜
ÖË^• ™êÇ≤Ï`åºxH˜ P =∂@‰õΩ =¿ãÎ ™ê=∂lHõ qâı+¡ } ¨ ‰õΩ n~°…HÍeHõ
„ѨÜ≥∂[#O LO_»Hõ áÈ=K«∞Û! Y_»æã¨$+≤ìÖ’ NN ã¨Ê$tOz# Ô~O_»∞
ã¨=∞㨺Å∞ `≥Å∞QÆ∞ „Ѩ[Å ã¨"∞≥ Hÿ ºõ `«, ~°ëêº QÆ∞iOz ~åã≤# Hõq`«Å#∞
QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqOKå#∞. qâ◊fi =∂#=Ù_çQÍ PÖ’zOz# NN `≥Å∞QÆ∞
Jaè=∂<åxfl ZÖÏ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åÅ<Õk XHõ „Ѩâ◊fl J~Ú`Õ, `≥Å∞QÆ∞
„Ѩ[Å =∞^茺 JO`«~åÅ∞ ™êO㨯$uHõѨ~° "≥·q^蕺Å∞ zxH˜ zxH˜
QÍe "å<Õ HÍ^Œ∞ J^˘Hõ ÃÑ^ŒÌ `«∞áê#∞QÍ<Õ =∂i# ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ P
Hõq`åfixfl ZÖÏ JOK«<å "ÕÜ«∂e J<Õk „Ѩâ◊fl.
1969 L^Œº=∂xH˜ ã¨ÊOkã¨∂Î `≥ÅOQÍ} JO>Ë <åˆHO ^Õfi+¨O
ÖË^∞Œ HÍx `≥Å∞QÆ∞ „Ѩ[Å∞ Hõeã≤ LO>Ë ÉÏ=ÙO@∞O^Œ<Õ Jaè„áêÜ«∂xfl
=ºHõÎѨiKå_»∞. PÜ«∞# ÃãO\˜"≥∞O\ò#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û, HÍx
ã¨O^Œ~ƒ° Où =∂i#ѨC_»∞ P Hõq`åfixfl ZÖÏ K«∂_®e D Hõq`«fi
„ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∞\˜ J<Õ „Ѩâ◊fl =ã¨∞ÎOk. JÖψQ ~°ëêº 1953 =~°̂H
™È+¨eã¨∞ì „Ñ¨Ü≥∂QÍxfl h~°∞HÍ~°Û_»O „áê~°OaèOzOk. =∂"À ™È+¨Öò
™ê„=∂[º"å^•xfl QÆ∞iOz =∂\Ï¡_∞» `«∂ 1958Ö’ „ѨK∞« iOz# 'A
Critic of Soviet Economics' J<Õ ~°K«#Ö’ ™ÈqÜ«∞\ò „ѨÜ≥∂QÆO
Ö’x "≥·~°∞^蕺ŠQÆ∞iOz ~å™ê~°∞. NN D _≥=ÖˇÑπ"≥∞O\ò#∞ ^Õhfl
JO`«QÍ Ñ¨\Oì˜ K«∞‰õΩ#fl@∞ì HõxÑ≤OK«^∞Œ . JO>Ë ã¨O^Œ~Àƒùz`«OQÍ ~åã≤#
Hõq`«fiO K«i„`«Ö’ ÉèÏQÆO HÍ=K«∞Û QÍx Kåi„`å`«‡HõO J=Ù`«∞O^•
=∞~À„Ѩ™ê÷<åxH˜ =KÕÛ =~°‰Ωõ ã¨O^Œ~ƒ° Où =∂iOk. J~Ú`Õ
D Ѩi}Ï=∞OÖ’ #HõûŃs L^Œº=∞O =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ=zÛ#
ã¨=∞㨺Å∞, áÈ~å@ ~°∂áêÅ∞, `åºQÍÅ∞ ã¨=∂*Ïxfl =∂~åÛÅ<Õ
|Å"≥∞ÿ# PHÍOHõΔ Éèíq+¨º`«∞ΉõΩ ã¨O|OkèOzOk. JO^Œ∞ˆH '=∞~À
„Ѩ™ê÷#O—Ö’x H˘xfl K«~} ° ÏÅ∞ L^Œº=∂Å x<å^•Å∞QÍ =∂i XHõ
"≥∞\˜sÜ«∞Öò á¶È~üû JÜ«∂º~Ú. =∞~À„Ѩ™ê÷#OÖ’ qѨ¡gHõiOѨ|_ç#
NN Hõq`«fiO LOk, XHõ u~°Q| Æ _»∞`«∞#fl Hõq PÜ«∞# Hõq`«fiO,
L^Œº=∞OÖ’ SHõº"≥∞ÿ áÈ=_»O ã¨=∞+≤ì K≥·`«#ºOÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿáÈ=_»O P
Hõq rq`åxH˜ Hõq`åfixH˜ XHõ K«i„`å`«‡Hõ ™êѶ¨Åº`« HõeyOKå~°∞.
J~Ú`Õ NN "å~°ã¨`«fi "≥Å∞QÆ∞Ö’ ~åÉ’ÜÕ∞ Hõq`«fiO, ™êÇ≤Ï`«ºO
#∂`«# ã¨=∂*Ïxfl P ã¨=∂[OÖ’ ~°∂á⁄O^Õ #∂`«# =∂#=Ù}˜fl
QÆ∞iOz ~åÜ«∞=Åã≤# J=ã¨~O° LOk.
„Ѩã¨∞Î`« ™ê=∂lHõ Ѷ¨∞~°¬}Ö’ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞#fl =∞x+≤
L#flfHõ~} ° ZÖÏ [~°∞QÆ∞`«∞Ok, [~°QÍe J<Õ HÀ}O #∞Oz K«∂_®e.
=∂H˜ûO QÀs¯ 'J=∞‡— #=ÅÖ’ XHõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ J=∞‡ qѨ=¡ OÖ’
áêÖÁæO@∞#fl Ü«Ú=f Ü«Ú=‰õΩÅ QÆ∞iOz "åºMϺxã¨∂Î D L^Œº=∞O
„ѨÉèí∞`åfixfl ‰õÄÅQ˘_»∞`«∞O^Œ#fl qâßfiã¨O HõÅ∞QÆ∞`«∞#flk HÍx g~°∞
#∂`«# =∞x+≤x ã¨$+≤Oì K«QÅÆ ~°#fl #=∞‡HõO HõÅQÆ_O» ÖË^OŒ @∞Ok.
ã¨=∞HÍb# L^Œº=∂Å =ÚO^Œ∞#fl, =ÚO^Œ∞OK«=Åã≤# Kåi„`«Hõ
ã¨"åÅ∞ ‰õÄ_® W^Õ. #∂`«# =∂#=Ù_»∞, L#fl`« =∂#= ã¨O|O^è•Å∞
L^Œº=∞ „Hõ=∞OÖ’ [~°QÆ=Åã≤O^Õ HÍx qѨ¡"åÅ∞ ѨÓ~°Î~Ú# `«~åfi`«
D ã¨=∞㨺Å#∞ ÖË^• D ã¨"åà◊#¡ ∞ Z^Œ∞~À¯=K«∞Û J<Õ qâßfiã¨O
ÖË^• "å~Ú^• "ÕÜ«∞_»O ZO`« á⁄~°áê\’ ~°ëêºÖ’, WѨC_»∞ K≥·<åÖ’
=ã¨∞Î#fl Ѩi}Ï=∂ÅÖ’ K«∂_»=K«∞Û. Hõq`«fiO `«# Pâ◊Ü«∞OÖ’
L^Œº=∂Å∞ `«=∞ PK«~°}Ö’ D PHÍOHõΔ "≥Å∞QÆ∞Ö’, n<Õfl
w@∞~å~ÚQÍ ÉèÏqOKåe. =∞~À„Ѩ™ê÷#O JO>Ë J^Õ!
(qâßY q~° ã ¨ O =∞Ǩ  ã¨ É è í Ö ’ NN g∞^Œ KÕ ã ≤ #
„áê~°OÉè’Ѩ<庙êxH˜ =∂~°∞ÊÅ∞, KÕ~°∞ÊÅ∞ KÕã≤# "åºã¨q∞k.
NN Hõq`«fiO g∞^Œ LѨ<åºã¨q∞KÕÛ ™êǨÏã¨O <å`À KÕ~ÚOz#
q~°™êxH˜ q#„=∞OQÍ Hõ$`«[` ˝ Å« ∞.)
J

^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`«

(1980–2009)
1986 #∞O_ç 2009 ^•HÍ ^•^•Ñ¨Ù 23 UO_»∞¡ „HÍOuHÍs Pk"åã‘
=∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∞@<£ (ÔH.Z.ZO.Zãπ.) P^èŒfi~°ºOÖ’ #_çz#
"≥Å : ~°∞. 50 =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`«
q~°ãO¨ „ѨK∞« ~°}
„Ѩ`«∞ʼnõΩ :
ã¨Ç¨ÏK«~° |∞H±=∂~üì, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ kâ◊ ѨÙãÎ̈Hõ ˆHO„^ŒO, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
#"À^ŒÜ«∞ Ѩa¡+≤OQ∑ ǨÏ∫ãπ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #=Ü«ÚQÆ |∞H±Ç¨Ï∫ãπ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£

=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O – NN
#∂ ~ˆ à◊<¡ å_»∞ ã¨iQÍæ W^Õ ~ÀA# ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« O`À áê@∞ Éè∂í q∞
g∞^Œ Ѩ_®¤_»∞ NN. Hõ#fl`«e¡ JѨÊ#flH˘O_» U}‚~°÷O u~°‰õΩ¯O_®<Õ
Hõ#∞fl =¸ã≤Ok. qâßY „áêO`åÖ’¡ z#fl Ñ≤Åe¡ fl 'ÉÏÉÏÜü∞!— Jx
Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . JO^Œ∞Ö’#∂ `«eÖ¡ xË a_».¤ JO^Œ~∂° NNx 'ÉÏÉÏÜü∞!—
Jx QÍ~å|O KÕ¿ã"å~°∞. ÃÑ^ŒÜ Ì ∂« ºHõ ‰õÄ_® KåÖÏ=∞OkH˜ PÜ«∞#
ÉÏÉÏÜÕ∞! ZO^Œ~Ô O^Œ~À K«#∞ÉÏÅ∞ `åy ÃÑiQÍ_»∞ NN. JO`ÕHÍ^Œ∞,
`å#∞ QÍOnèQÍi Hõ<åfl =ÚO^Õ "Õ∞HõáêÅ∞ `åQÍ#x ã¨QÆ~°fiOQÍ
K≥ѨC‰õΩ<Õ"å_»∞.
J~Ú`Õ `«# ѨÙ\˜ì#~ÀA [#=i 2 Jx J`«x`Àáê@∞
JO^Œ~°∂ J#∞‰õΩ<Õ "å~°∞. JO^Œ∞Hõx NN 60= ѨÙ\˜ì#~ÀA#
ã¨<å‡#O KÕ^•Ì=∞x 1970Ö’ WHõ¯_» J#∞‰õΩ<åflO. =º=kè KåÅHõ
Jk Ѷ„≤ |=i 1H˜ "å~Ú^• =_çOk. Wk QÆ`« K«i„`«. ''WHõ =ÚO^Œ∞
`≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«º K«i„`« ~å¿ã "åÔ~=~°~Ú<å ã¨~ˆ `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºO
NN ã¨<å‡<åxH˜ =ÚO^Œ∂, P `«~åfi`« Jx Ü«ÚQÆ qÉèí[#
KÕÜ∞« =Åã≤ LO@∞O^Œ—x `≥ÅOQÍ} #∞Oz =KÕÛ XHõ Ѩ„uHõ ~åã≤Ok.
J#fl@∞ì, JѨC_»∞ – JO>Ë 1970 – NN ã¨<å‡<åxH˜ q~åàÏÅ∞
qiqQÍ `≥ÅOQÍ} „áêO`«O xOKÕ =KåÛ~Ú. JѨÊ\˜H˜ H˘xfl <≥ÅÅ
„H˜`«"Õ∞ (1969) „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O L^èŒ$`«OQÍ [iy
`å`å¯eHõOQÍ PyáÈ~ÚOk. D ã¨<å‡# ã¨ÉÖíè ’ `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«º
Ö’HõO áêÖÁæOk. ™êÇ≤Ï`«º ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ"åÅ QÆ∞iOp, ™êÇ≤Ï`«º
ã¨OѶ¨∂Å QÆ∞iOp n~°…â◊$uÖ’, f„= ^èŒfix`À K«~°ÛÅ∞ *ÏiQÍ~Ú.
J@∞ `«~°∞"å`« q~°ã¨O ™ê÷Ѩ#H˜ (EÖˇ· 4, 1970) ^•i ã¨∞QÆ=∞O
J~ÚOk. HÍx qâßY ã¨ÉÅíè QÆ=∂ºxfl ==Ú‡ KÕÜ∂« Åx JѨÊ\˜
ÃÑ`«OÎ ^•s „ѨÉ∞íè `«fiO (HÍã¨∞ „|Ǩ‡#O^Œ~Ô _çQ¤ Íi HÍO„ÔQãπ ǨÏÜ«∂O),
'#HõΔ„`« ã¨ÑÎ̈HõO (ѨOK«‰õÄà◊¡ HõëêÜ«∞O) `≥Å¡ Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ (~°OQÆ∞
=∂~°Û‰õΩO_® k‰õΩ¯ =∂iÛ# ã¨O[ÔHO*ÏÜ«∞ áêsì), JѨÊ\˜Hˆ J_»∞QÆ∞
*Ïi# J~°ã¨O (JѨÊ\˜H˜ 15 Uà◊√¡QÍ =∞Ǩã¨Éèí [~°∞ѨÙHÀx ™êÇ≤Ï`«º
ã¨Oã¨÷), ã≤h, =∞h =∂Ü«∞Å =∂~°∞Å∞ (HÍã¨∞H˜ ^•™ÈǨÏO KÕ¿ã
HõàÏHÍ~°∞Å∞) Hõeã≤Hõ@∞ìQÍ ‰õΩ„@ KÕâß~°∞. NNx `«=∞ =ÅÖ’
zH˜ ¯ OK« ∞ HÀ"åÅx â◊ ` « q ^è • ÖÏ „Ѩ Ü « ∞ `« fl O KÕ ã ≤
qѶ¨Å=∞<À~°^äŒ∞ÅÜ«∂º~°∞. D ã¨~å¯s [O`«~ü=∞O`«~ü ‰õΩ„@x
|Ç≤Ï~°æ`«O KÕã≤, NN J^茺HõΔ`«# q~°ã¨O U~°Ê_çOk. '„^ÒѨk JyflÖ’
ѨÙ@ì_»O ÉèÏ~°`«O ~åã≤# "åºã¨∞Å "åÔ~·<å K«∂âß~À ÖË^À QÍx
qѨ"¡ åQÆ∞flÅÖ’ q~°ãO¨ ѨÙ@ì_O» <Õ#∞ HõàÏ¡~å K«∂âß#—x NN J<åfl_»∞.
ÉèÏ~°`« ~å¢+¨Ñì u¨ Hõ<åfl q~°ãO¨ J^躌 HõΔ Ñ¨^"Œ Õ Q˘Ñ¨Ê^Œ<åfl_»∞. JHõ¯_ç`À
PQƉΩõ O_® 'q~°ãO¨ <å âßâ◊fi`« z~°∞<å=∂— Jx ‰õÄ_® z=~À¡ J<åfl_»∞.
NN =∂@Å∞ H˘O^ŒiH˜ ѨzÛ "≥ÅHͯܫ∞ Q˘O`«∞Ö’ Ѩ_»¤@∞ì
J~ÚOk. KÕ^∞Œ q+¨O q∞OQÆ∞`«∂<Õ L<åfl~°∞ – HõH¯õ ÖËH.õ HÍx NN
P<å\˜ #∞Oz '~°HõÎO`À ~åQÍÖÏѨ# KÕÜ«∂Å—x '=∞O@Å`À
=∂\Ï¡_ãç ∂¨ <Î —Õ L<åfl_»∞. K«i„`«Ö’ U Ѩi}Ï=∞=∞~Ú<å ~Ô O_»∞™ê~°∞¡
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. "≥Ú^Œ\™˜ êi qëê^ŒOQÍ, ~Ô O_»=™êi Ǩ㨺OQÍ. JÖψQ
NNx =ÅÖ’ "Õã¨∞‰õΩx `«=∞ Ѩ|ƒO QÆ_»∞ѨÙHÀ"åÅx =∞m¡ W"åà◊
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 21
Ñ
„ ã
¨ O¨ QÆ áê~îO°
– K«Å™êx „Ѩ™ê^£
H˘xfl HÍ~˘Êˆ~\ò ã¨Oã¨÷Å∞ W^Õ ~ÀA# ~å¢+ì̈ ~å[^è•xÖ’ „Ѩܫ∞uflOz
JѨÇ¨ 㨺O áêÅÜ«∂º~Ú.
<åºÜ«∞OQÍ NN â◊`«[Ü«∞Ou L`«û"åÅx [#=i 2, 3
`ÕnÖ’¡ D ™êQÆ~° f~å# [~°áêÅx q~°ã¨O 18 <≥ÅÅ „H˜`«"Õ∞
J#∞‰õΩOk. J~Ú`Õ z^ŒO|~°O QÍi zO^Œ~=° O^Œ~° Ѩ#∞Å =Å#
`≥ÅOQÍ} =∞m¡ ~åA‰õΩOk. W`«~„° áêO`åÅ #∞Oz =KÕÛ "å~°O^Œi
™œHõ~º° O HÀã¨O D ã¨ÉÅíè #∞ "Õ∞=Ú D U„Ñ≤Öò 30, "Õ∞_ÕÅH˜ "å~Ú^•
"Õã∞¨ HÀ=Åã≤ =zÛOk. ZO_»Å∞ "≥∞O_»∞QÍ L<åflQÍx, ã¨iQÍæ NN
#∂~À ѨÙ\ì̃# ~ÀA<Õ [~°∞ѨÙHÀ=_»OÖ’ zHõ¯\˜ á⁄Ü«∞\˜H± [ã≤ìãπ
LOk. JO^Œ∞‰õΩ =∞#O^Œ~O° ã¨O`À+≤ã∞¨ <Î åflO.
z#fl<å\˜ #∞Op K≥eq∞ NN |eq∞. HõÅ∞ѨÙQÀÅ∞`«#O
NN Hõeq∞. ''=ºH˜HÎ ˜ qO*Ï=∞~°Å∞ qã¨~Ö° #Ë ∞. ã¨=¸Ç¨ÏO <å ã¨~^° •——
J<åfl_»O^Œ∞ˆH. NN qâßYѨ@flOÖ’ 20 Uà◊√¡, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£, ÅHÀfl,
_èçb¡ÅÖ’ HõeÑ≤ 3 Uà◊√¡, K≥#flѨ@ì}OÖ’ 50 Uà◊√¡ L<åfl_»∞. JHõ¯_Õ
`«# 73= U@ ã¨∂~åºã¨=Î ∞Ü«∞O "Õà◊ (E<£ 15, 1983) K«xáÈÜ«∂_»∞.
ã¨∂~°∞º_»∞ Jã¨Îq∞¿ãÎ J`«x HÍOu =∂Ü«∞=∞=Ù`«∞Ok. HÍx Hõq
Jã¨Îq∞¿ãÎ J`«x HÍOu `«~°QÆ^Œ∞† ÃÑ·QÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. JO^Œ∞ˆH
*Ï+¨μ"å J<åfl_»∞:
~åA =∞~°}O˜ K≥ <˘Hõ `å~° ~åeáÈÜ≥∞
ã¨∞HõqÜ«Ú =∞~°}˜OK≥ <˘Hõ `å~° QÆQÆ#"≥∞ÔH¯
~åA rqOK≥ ~åu q„QÆÇϨ =ÚÅO^Œ∞
ã¨∞Hõq rqOK≥ „Ѩ[Å <åÅ∞HõÅÜ«∞O^Œ∞
JHõ~Δ åÖÏ ã¨`º« O.
NN J#QÍ<Õ Z=iHõ~Ú<å ã¨~ˆ =ÚO^Œ∞QÍ =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O
QÆ∞~°∞ÎH˘ã¨∞ÎOk. Wk ã¨Ç¨Ï[O, HÍ^Œ##∞. HÍx NN =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O`À
PyáÈÖË^∞Œ . WOHÍ WOHÍ =ÚO^Œ∞H˜ ™êyáÈÜ«∂_»∞. ÃÑ·QÍ HõÅO`À
áê@∞ Y_»æO KÕ`«|\ì̃
=∞O@Å KÕ`« =∂\Ï¡_Oç z
~°HOÎõ KÕ`« ~åQÍÖÏѨ# KÕ~Ú™êÎ#∞
Jx 1970Ö’<Õ ÉÏǨ@OQÍ ~åâß_»∞. NN ã¨ÇϨ [ Hõ=K« ‰õΩO_»ÖÏÅ`À
ѨÙ@ìÖË^Œ∞. NNH˜ =ÚO^Œ∂, NNH˜ `«~°∞"å`« JO`å â◊¥#ºO J<Õ
=∂@ =∞#O XѨCHÀO. ZO^Œ∞HõO>Ë 'x#fl\˜ #∞OKÕ <Õ_»∞ ѨÙ\ì̃#@∞ì—
'x#fl\˜ Hõ=ÙÅ #∞Op <Õ\˜ Hõ=ÙÅ∞ ѨÙ_»`å~°∞—. ÃÑ·QÍ 1930 ^•HÍ
`≥Å∞QÆ∞ Hõq`«fiO ##∞fl #_çÑ≤¿ãÎ P `«~°"å`« `≥Å∞QÆ∞ Hõq`åfixfl
<Õ#∞ #_çÑ≤OKå#∞ Jx ã¨QÆ~°fiOQÍ K≥ѨC‰õΩ<åfl_»∞. JO`«\˜`À
PQƉõΩO_® `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`åºxH˜ ã¨O|OkèOz#O`«=~°‰õΩ D
â◊`å|ÌO <åk J<åfl_»∞ NN. ZO`« P`«‡qâßfiã¨O! =∞Ô~O`« ™êǨÏã¨O!
Wk ™ê=∂#ºO HÍ^Œ∞, Jxfl q^è•ÖÏ J™ê=∂#ºO.
™ê=∂lHõ "åãÎ̈qHõ`x« KåÖÏ Ö’`«∞QÍ „QÆÇÏ≤ OKå_»∞ NN.
JO`« ~ åÅ ^˘O`« ~ ° Å x PHõ o OѨ Ù KÕ ã ¨ ∞ ‰õ Ω <åfl_» ∞ . „Ѩ Ñ ¨ O K«
Ѩi}Ï=∂Åx Ѩã≤QÆ\Ïì_»∞. `å#∞ Z@∞"≥·Ñ¨ÙO_®Ö’ x~°‚~ÚOK«∞
‰õΩ<åfl_»∞. Ô~O_»∞ „ѨѨOK« Ü«Ú^•úÅ =∞^茺 =∞~À „ѨѨOKåxfl
 22 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010

xÅ∞=Ù@^ŒOÌ Ö’ K«∂âß_»∞. g@xflO\˜h JHõ~Δ |° ^ŒOú KÕÜ∞« _®xˆH `å#∞ Z<≥flÅO`å "Õ∞ã≤ U~°∞ <≥=∞ˆ~ã≤Ok
Hõq`«fiO ~åâß_»∞. "Õ=∞#, QÆ∞~°*Ï_» `«# =∂~°æ^Œ~°≈‰õΩÅ∞. J~Ú`Õ U\˜ Hõ_∞» ѨÙ# ^•y `À\˜ x^Œ~À~ÚOk
D =∂~°∞Ê NNÖ’ 1930 `«~°∞"å`« =∂„`«"Õ∞ á⁄@=∞izOk. – #O_»∂i
`«<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ K≥ѨC‰õΩ<åfl_»∞ – `«#H˜ 1930 ^•HÍ Hõ=ÙÅO>Ë JO@∂ áê@Å∞ =∂~°∞"≥∂QÍ~Ú. g@xflO\˜ „ѨÉÏè =O NN g∞^Œ
~åÜ«∞„áÈÅ∞, qâ◊fi<å^ä,Œ "Õ^∞Œ Å, <åÜ«∞x, Hõ$+¨â‚ ߢã≤Î JO`Õ. '=∞#∞K«i„`« LOk. JO`ÕQÍ^Œ∞ ''J<å=∞^èÜ Õ ∞« Hõ=ÙÅH˜ Jaè"å^•Å∞ ã¨=∞iÊOKå#∞.
K«kq`Õ KåÅ^Œ∂? =∞ǨÉèÏ~°`O« ZO^Œ∞‰õΩ?— J#∞‰õΩ<åfl_»∞. QÆ∞~°*Ï_» áê@HõÑÙ¨ [#∞Å áê@Å`À „áê}"åÜ«Ú=ÙÅ∞ Ñ‘Å∞Û‰õΩ<åfl#∞. [qHõ
HõqQÍ PÜ«∞# ^Œ$+≤ìÖ’ ÖË<Õ ÖË_»∞. J@∞ `«~°∞"å`« HõqH˘O_»Å g∞^Œ áê_ç# [OQÆO Hõ^ÅŒä ∞ q<åfl#∞.—— HÍ¡ãH≤ Öõ ò KèO« ^Œã∞¨ ûÅx q_»<å_ç
"≥OHõ@~å=Ù, |ã¨=~åA JáêÊ~å=Ù, zO`å nH˜Δ`«∞Å∞, #O_»∂i [#r=#OÖ’x KÕ=x ™êfiÜ«∞`«OÎ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞.
ã¨∞Éσ~å=ÙÅ ^•fi~å `å#∞ QÆ∞~°*Ï_» ^ŒQÆæ~°H˜ KÕ~°QÆeQÍ_»∞. Hõq`å =ã¨∞=Î Ùx ã¨=¸ÅOQÍ =∂ˆ~Ûã≤#"å_»∞ NN. JÖÏ<Õ
HÍÅHõO~î°∞x <åQÆã¨~°Ê=Ú [#rq`«OÖ’x Hõq`å~°∂áêÅx ‰õÄ_® P"åǨÏ# KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
‰õΩ|∞ã¨=¸_çÛ Ñ¨_Q» Æ |∞ã¨ûOk Hõ#Hõ<Õ J`«x =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O qѨ¡"åxH˜, Hõ=¸ºx*ÏxH˜ K«∂ѨÙ_»∞
Ô~O_»∞ <åůÅ∞ "ÕÅ∞QÍ ™êyOk.
QÆO_»∞g∞™êÅ@∞¡ ^Œ∂ã≤Ok '' '=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O—Ö’ JÉè∞í º^ŒÜ∞« Hõq`«fi=¸, qѨ=¡ c*ÏÅ∂
... ... ... L<åfl~Ú. qѨ¡= ™êÇ≤Ï`«ºO ÖË^Œ∞. 'qѨ¡= ™êÇ≤Ï`«ºO— JO>Ë Uq∞\˜?
Hõ=∞‡~°~Ú`Õ W#∞=Ú Hõ~Q° Æ ™ê=∂#º „Ѩ*ÏhHÍxfl qѨ"¡ åK«~} ° ‰õΩ^Œ∞º‰õΩeÎ fl KÕ¿ã q^èOŒ QÍ ™êˆQk.——
™È=∞~°~Ú`Õ K«ex HÍQÆ – ÅO_»<£ '=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O— ã¨OѨÙ@O, 1980
Z=~°∞ =KÕÛ~À~Ú? '' '=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O— ~ÀQÆx^•#"Õ∞ KÕã∞¨ OÎ k QÍh ~ÀQÍxH˜ "≥^· ºŒ O
Z=~°∞ "≥∞KÕÛ~À~Ú? KÕÜ∞« ^Œ∞. '=∞~À„Ѩ™ê÷#— "Õ∞"≥∂ ~ÀQÍxfl áÈQ˘@ì_®xH˜ H˘OK≥O =∂~°Oæ
HÍ~°∞ #Å¡x HÍà◊~å„u
‰õÄ_® K≥|∞`«∞Ok.——
–HõqH˘O_»Å "≥OHõ@~å=Ù
^èŒQÆ^èŒQÆ "≥∞i¿ã HÍOux K«ÖË¡ – P~ü.q.Zãπ. ã¨∞O^Œ~åxH˜zÛ# WO@~°∂fiº, 3–5–1983
Hõà√◊ ¡ <≥=∞eÔH=iKåÛ~À? NN ™ê=∂lHõ K≥·`«<åºhfl, Hõq`å â◊HÎ̃ ™ê=∞~å÷ºÅh "Õ<Àà◊¡
ѨÙi qѨC`«∞ Jk <å@º=∂_»QÍ H˘xÜ«∂_ç# ~åqâߢã≤Î ''ÉèÏ~°`*« ÏuH©, „ѨÑO¨ K« ™êÇ≤Ï`åºxH© D`«_∞»
`åO_»= Hõ$+¨μ‚_»∞ [˝Ñ≤ÎH˜ ~å_®? `≥Å∞QÆ∞"åizÛ# "≥Å∞QÆ∞ HÍ#∞Hõ. `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨ L#flO`« HÍÅO
– zO`å nHΔ̃`∞« Å∞ DÜ«∞# LO\Ï~°∞... ~å[H©Ü∞« Ѩ~O° QÍ Öˇx<£ =∞Ǩâ◊ÜÚ« _»∞, =∂"À
#<≥fl=~åѨÖËs "ÕàÏ =∞Ǩâ◊ÜÚ« _»∞ =∂i¯û*ÏxH˜ U q^èOŒ QÍ ¿ã= KÕâß~À ™êÇ≤Ï`«ºÑ¨~O° QÍ
<å^ä•\˜ HÀѨÖËs"ÕàÏ NN JO`« ¿ã= KÕâß~°∞—— Jx ‰õÄ_® J<åfl~°∞. H˘ã¨"≥∞~°∞Ѩ٠NN
... ... ... Hõq`«fi ÖÏÅã¨∞_ç PÖÏѨ#`À <Õ#∞ ÃãÅ=Ù fã¨∞‰õΩO\Ï#∞. ''xOw,
ѨO_ç`«∞Å∞ ~îåÔ~uÎ <ÕÖÏ, xѨC, h~°∂ L#flO`«HÍÅO, PHõb, â’HÍÅ∂ K≥Å~ˆ QÆ∞`«∞#flO`«
Ѩ~°∞ÔQuÎ áÈ"åe HÍÅO QÆ∞O_≥Q˘O`«∞HõÖ’¡Oz ^Œ∂ã¨∞‰õΩ =ã¨∂,Î QÆ∞~°∞HÎ ˘ã¨∂<Î Õ LO\Ï~Ú
– |ã¨=~åA JáêÊ~å=Ù – NN J<Õ z~°ã¨‡~°}©Ü«∞ JHõΔ~åÅ∞.—— J

ã¨=~°} :
JHÀì|~ü – _çÃãO|~ü 2009 ã¨OzHõÖ’ 'áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å áÈ~å@ Ü≥∂^èŒ∞_»∞— J<Õ ji¬Hõ# <Õ#∞ ~åã≤# "åºã¨OÖ’ JK«∞ÛÖ’ H˘xfl
`«ÑC¨ Å∞ ^˘~å¡~Ú. <Õ#∞ ~åÜ«∞x Ѩ^•Å∞, "åHͺÅ∞ H˘xfl KÕ~å~Ú. ~åã≤# "åHõºOÖ’ H˘O`« ÉèÏQÆO JK«∞ÛHÍÖË^∞Œ . nxfl áê~ Ωõ Å
^Œ$+≤ìH˜ `Õ=_»O J=ã¨~°O Jx ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞.
40= ¿Ñr "≥Ú^Œ\˜HÍÅ"£∞Ö’ =¸_»= ¿Ñ~å 2= Öˇ·<£ 'P*Ï^£ ÉèÏ~°`« Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì— J<Õ "åHõºO <Õ#∞ ~åÜ«∞ÖË^Œ∞. 41= ¿Ñr
"≥Ú^Œ\H˜ ÍÅ"£∞ 29= Öˇ<· À¡ '<Õ#∞ H˘xfl "庙êÅ∞ ~åâß#∞— J<Õ =∂@ =ÚO^Œ∞ 'J~Ú`Õ, ÉÏÅQÀáêÖò PÜ«∂ ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ "≥e|∞zÛ#
Jaè„áêÜ«∂Å#∞ qÉèËkã¨∂Î...— Jx <Õ#∞ ~åã≤# =∂@Å∞ JK«∞ÛHÍÖË^Œ∞. D =∂@Å∞ HõÅ∞ѨÙH˘x P "åHͺÅ∞ K«^Œ∞=ÙHÀ"åÅx
áê~î°‰õΩʼnõΩ =∞#q.
– ™ê~°kä
[#=i–=∂~üÛ 2010 ã¨OzHõÖ’ '„w<£Ç¨ÏO\ò PѨˆ~+¨<£ – =∂"À~Úã¨∞ì ™ê=∂lHõ „ѨÜ≥∂QÆOÃÑ· ^•_ç— J<Õ <å "åºã¨OÖ’ XHõ
Ѩ^OŒ JK«∞Û HÍÖË^∞Œ . 87= ¿ÑrÖ’ 5= ¿Ñ~å 6= Öˇ<· À¡ 'Pk"åã¨∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#O`« =~°‰Ωõ Ѩ~å~Úk— Jx L#flk. JHõ¯_»
'Ѩ~å~Úk HÍ^Œ∞— Jx LO_®e.
– áê}˜

D Hõ}
Δ ÏxH˜ K≥O^Œx Hõq`«fiO U Hõ}
Δ ÏxH˜ K≥O^Œ^#Œ fl ã¨∂ÊùixÎ HõeyOKÕ
NN =∞~À „Ѩ™ê÷#O
1980 „áêO`åÖ’¡ `≥<åeÖ’ [iy# QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡ q~°ãO¨
ã¨ÉèíÖ’¡ „áê~°OÉè’Ѩ<åºã¨O Wã¨∂Î ÔH.q.P~ü. XHõ Ñ≤@ì Hõ^äŒ K≥áêÊ_»∞.
x*ÏxHõk Ñ≤@ì Hõ^Œä HÍ^Œ∞. x[OQÍ [iy# XHõ ã¨xfl"ÕâO◊ . HÔ .q.P~ü.,
K«Å™êx „Ѩ™ê^£Å∞ XHõ™êi ÖÏsÖ’ „ѨÜ∂« }O K≥Ü∂« ºeû =zÛOk.
ÔH.q.P~ü.‰õΩ ÖÏs „Ѩܫ∂}O JO>Ë ÉèíÜ«∞O. ¢_≥·=~ü x„^Œ=∞`«∞ÎÖ’
LO_ç Ü«∂H˜û_≥O\ò KÕ™êÎ_"Õ ∂≥ #x. JO^Œ∞Hõx HÔ .q.P~ü. x„^ŒáȉõΩO_®
"Õ∞Å∞H˘<Õ ¢_≥=· ~ü#∞ QÆ=∞xã¨∞<Î åfl_»∞. ѨH¯õ <Õ K«Å™êx „Ѩ™ê^£ JÖÏO\˜
Éè í Ü « ∂ ÖË g ÖË ‰ õ Ω O_® Ǩ  ~ÚQÍ x„^Œ á È`« ∞ <åfl_» ∞ . =∞^è Œ º Ö’
"Õ∞Å∞‰õΩ#flѨC_»∞ ÔH.q.P~ü. gѨ٠`«_»∞`«∞<åfl_»∞ x„^ŒáȉõÄ_»^Œx
ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î#fl@∞ìQÍ. K«Å™êx „Ѩ™ê^£ `å#∞ x„^ŒáÈ`«∂, "Õ∞Å∞H˘x
L#fl ÔH.q.P~ü.#∞ x„^ŒÖËѨÙ`«∞<åfl_»#fl=∂@. D ã¨xfl"Õâßxfl
ÔH.q.P~ü. `«# LѨ<åºã¨OÖ’ J^Œ∞ƒù`«OQÍ LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<åfl_»∞.
H˘O`«=∞Ok ~°K«~Ú`«Å∞ `å=Ú x„^ŒáÈ`«∂, "Õ∞Å∞H˘x L#fl
~°K«~Ú`«efl x„^ŒÖËѨÙ`«∞O\Ï~°x K≥ѨÊ^ŒÅ∞Û‰õΩ#fl ã¨O^Œ~°ƒùO Jk.
ã¨iQÍæ WÖÏO\˜ ã¨O^Œ~ƒ° Où NN rq`«OÖ’, q~°ãO¨ ѨÙ@∞ìHõ <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’
=∞~À „Ѩ™ê÷#O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\ì̃# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ@∞Ok.
1967Ö’ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# #HõûŃs áÈ~å@O`À, P "≥O@<Õ
~åA‰õΩ#fl NH͉õΩà◊ áÈ~å@OÖ’ ã≤.Ñ≤.S. (ZO) #Ü«∂ iq[x[O
#∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_ç qѨ=¡ HÍ~°∞Å∞ ã≤.Ñ≤.S. (ZO.ZÖò.) áêsìQÍ U~°Ê_®¤~∞° .
Kå~°∞ =∞AO^•~ü <åÜ«∞Hõ`fi« OÖ’ PÜ«Ú^èOŒ =∞~À™êi J P Å∞
<Õ~∞° Û‰õΩOk. 1965Ö’ #_»Hõ „áê~°OaèOz# kQÆO|~° Hõ=ÙÅ∞ 1968
<å\˜H˜ P L^Œº=∞O "≥Ñ· Ù¨ K«∂_»™êQÍ~°∞. P L^Œº=∞OÖ’ J_»∞QÆ∞ÖËã∂¨ Î
#_»∞ã¨∞Î#fl"å~°∞ u~°∞QÆ|_»∞ ‰Hõ=ÙÅ∞. 1970 [#=iÖ’ gi Hõq`å
ã¨OHõÅ#O "≥Å∞=_çOk. `≥Å∞QÆ∞ Hõq`«fiOÖ’ =ã¨∞Î#fl D =∂~°∞Ê#∞
NN QÆ=∞xOK«_"» ∞Õ HÍ^Œ∞, PǨfixOKå_»∞ ‰õÄ_®. kQÆO|~° Hõ=ÙÅ∞
ÃÑ\© |∂~°∞˚"å Hõ=ÙÅ#fl P~°∞„^Œ‰õÄ, kQÆO|~° Hõ=ÙÅ∞ K≥Ñ≤Ê#O`«QÍ
ã¨=∂[O x[OQÍ K≥_çáÈ~ÚO^• Jx Pâ◊Û~°ºÑ¨_»¤ ~åK«=∞Å∞¡
~å=∞K«O„^•Ô~_ç¤H© Ѷ¨∂@∞QÍ ã¨=∂^è•#O K≥áêÊ_»∞ NN.
D<å_»∞ ~åã¨∞Î#flk kQÆO|~° Hõ=ÙÅ∂, u~°∞QÆ|_»∞ Hõ=ÙÅ∂,
ã¨OѶ∞¨ ~°}¬ Hõ=ÙÅ∂ Jh, KÕ`<« ` ·≥ Õ "åà◊‰¡ Ωõ KÕܸ
« `« x=fiO_ç, ÖËHáõ È`Õ
<À~°∞ =ÚÜ«∞ºO_ç Jx J#_®xH˜ ‰õÄ_® NN ™êǨÏã≤OKå~°∞.
Hõà◊¡*’_»∞ =∂~°Û=∞x H˘O^Œ~°∞ "≥@HÍ~°O`À ã¨ÅǨ WKåÛ~°∞. Hõà◊¡
*’_»∞#flO^Œ∞=Å¡<Õ ã¨iQÍæ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl#<åfl_»∞ NN..
~å[H©Ü«∞ ^Œ$HõÊ^äŒO ã¨iQÍ ÖËx"å_»∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ ~å}˜OK«ÖËx ã≤÷u
=zÛO^Œ#fl q+¨Ü∂« xfl ã¨Ê+ì̈O KÕâß_»∞. 1970 Ѷ„≤ |=iÖ’ qâßYÖ’
[iy# NN +¨+≤ìѨÓiÎ ã¨ÉèíÖ’ '~°K«~Ú`«ÖÏ~å g∞Ô~@∞"≥·Ñ¨Ù?— J#fl
qâßY q^•º~°∞Å÷ Hõ~Ñ° „¨ `«OÖ’ ~°K~« Ú`«ÅO^Œ~∂° qѨ"¡ åxfl PǨfixOKÕ
"åà◊¥¡, ^•xfl =ºuˆ~H˜OKÕ "åà◊¥¡ Jx Ô~O_»∞ =~åæÅÜ«∂º~°∞. NN
qѨ"¡ åxfl PǨfixOKå_»∞. 1970 U„Ñ≤Öò 2# qâßÖÏO„^èŒ "å~°Ñ„¨ uHõÖ’
=zÛ# 'kQÆO|~° "≥Å∞¡=— J<Õ "åºã¨OÖ’ NN HõuÎ^•fi~å<Õ
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 23
Ñ
„ ã
¨ O¨ QÆ áê~îO°
– q. K≥OK«Ü∞« º
Hõ=¸ºx[O =ã¨∞ÎO^Œ<åfl_»∞. J^Õ ã¨O=`«û~°O LQÍk <å_»∞
PHÍâ◊"å}˜Ö’ qxÑ≤Oz# Hõq`«Ö’
''ã¨K`
Õ #« OQÍ Ü«Ú=`«~O° ã¨Oã¨ÊOk™ÈÎOk
P~ÀQƺHõ~"° ∞≥ #ÿ PǨ~°O JOk™ÈÎOk
u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ QÍÅ∞Å∞ Ñ‘Å∞ã¨∂Î ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀOk
x~å_»O|~°OQÍ kQÆO|~°OQÍ u~°∞QÆ∞`ÀOk——
Jx ã¨=∞HÍb# Hõq`«fiOÖ’ „ѨuaOaOz# K≥` · <« åºxfl ã¨iQÍæ<Õ J~°O÷
KÕ ã ¨ ∞ ‰õ Ω <åfl_» ∞ . Jk '™ê^è • ~° } — LQÍk. ™ê^è • ~° } ÖË
J™ê^è•~°}Å=Ù`å~°x K«=∞`«¯iOKå_»∞. D Hõq`« 22.4.1970
'"å}˜— Ѩ„uHõÖ’#∂, J^Õ `Õk# PO„^茄ѨÉèí "å~° Ѩ„uHõÖ’#∂
JK«Û~ÚOk. 1970Ö’<Õ J"≥∞iHÍ HõOÉ’_çÜ∂« ÃÑ· ^•_ç KÕã#≤ ѨÙ_»∞
''Jˆ~Üü∞! J"≥∞iHõ<£ ™ê„=∂[º"ån! ^Œ∂~ü ǨÏ~îÀ WO_À K≥·<å¿ã!——
J<Õ Hõq`« ~åâß_»∞. D Hõq`«#∞ "≥Ú^Œ@ qâßÖÏO„^èŒ "å~°Ñ¨„uHõ‰õΩ
ѨOÑ≤`Õ Jk JK«∞Û "≥Ü«∞ºÖË^Œ∞. JѨÊ\˜H˜ NN JO>Ë Uq∞\’
qâßÖÏO„^艌 Ωõ J~°"÷ ∞≥ #ÿ @∞ìOk. `«=∞‰õΩ#fl i=[xã¨∞ì ^Œ$HõÊ^äOŒ `À NN
ÖË_x» qâßÖÏO„^èŒ ã¨iQÍæ<Õ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ#flk. NN =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O`À
PQÆÖ^Ë hŒ , =∞~À „Ѩ™ê÷#O „áê~°OaèOKå_»h `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flk. NNÖ’
=ã¨∞#Î fl D =∂~°∞Êx K«∂ã≤, "Õ∞Å∞H˘x L#fl NNx x„^Œ|∞K«Û_®xH˜
JѨÊ\˜HõѨC_»∞ H˘O^Œ~°∞ JÉèí∞º^ŒÜ«∞ ~°K«~Ú`«Å∞ "Õ∞Å∞‰õΩ<åfl~°∞.
HÔ .q.P~ü. K≥ÑÊ≤ # Ñ≤@Hì ^õ Œä WHõ¯_» J#fi~Úã¨∞OÎ k. P Hõ^ÖŒä ’ K«Å™êxk
âßs~°Hõ x„^Œ J~Ú`Õ JÉè∞í º^ŒÜ∞« ~°K~« Ú`«Åk =∂#ã≤Hõ x„^Œ.
1970 EÖˇ· 4,5 `ÕnÅÖ’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ XHõ ™êÇ≤Ï`«º
ã¨^㌠∞¨ û U~åÊ@∞ KÕã,≤ ã¨^㌠∞¨ û J#O`«~O° NNx ã¨<å‡xOz, Ѩk"ÕÅ
~°∂áêÜ«∞ŠѨ~°∞û W"åfiÅx x~°‚~ÚOKå~°∞. D HÍ~°º„Hõ=∞O`À
JÉèí∞º^ŒÜ«∞ ~°K«~Ú`«Å∞ Ãã"≥<£ ™êì~üû ã≤O_ç̂H\ò J<Õ ã≤x=∂ ã¨Oã¨÷
ã¨ÇϨ HÍ~åhfl, „ѨÉ∞íè `«fi JO_»^OŒ _»bfl Pã¨~å KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. P ã¨É‰íè Ωõ
JѨÊ\˜ =ÚYº=∞O„u HÍã¨∞ „|Ǩ‡#O^ŒÔ~_ç¤ =ÚYº Jukä. D
=º=Ǩ~å#flO`å QÆ=∞xOz# NN P ã¨^Œã¨∞ûh, ã¨<å‡<åhfl
u~°ã¨¯iOKå_»∞. NH͉õΩà◊ áÈ~å@OÖ’ qѨ¡=HÍ~°∞efl K«OѨÙ`«∞#fl
„ѨÉ∞íè `«fiO`À KÕ`∞« Å∞ HõeÑ≤# JÉè∞í º^ŒÜ∞« ~°K~« Ú`«Ö’¡ JÉè∞í º^ŒÜ∞« O
<å=∞=∂„`«O J~ÚáÈ~ÚO^Œx NN QÆ∞iÎOKå_»∞. P ã¨^㌠∞¨ û#∞
|Ç≤Ï+¨¯iOz# NN J^Õ ~ÀA U~°Ê_ç# qѨ=¡ ~°K~« Ú`«Å ã¨OѶ∂¨ xH˜
J^茺‰õΔΩ_≥·<å_»∞. W"åà◊ Jxfl ÉèÏëê xѶ¨∞O@∞=ÙÅÖ’H˜ '#HõûÖˇ·\ò— J<Õ
Ѩ^OŒ =zÛ KÕiO^Œh, Ѩk=∞Okx, =O^Œ=∞Okx, ÅHõ=Δ ∞Okx P
¿Ñ~°∞`À K«OÑ≤<å, #HõûÖˇ·\ò J<Õ Ñ¨^•xfl `«∞_çzÃÑ@ìÖË~°<Õ J<åfl_»∞.
qѨ=¡ ~å[H©Ü∂« Å∞ =∞Ǩ„Ѩ™ê÷# Hõqx =∞~À „Ѩ™ê÷# HõqQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ
#_çÑ≤OKå~Ú.
1960 „áêO`åÖ’¡ q_»∞^ŒÖ#·ˇ '=∞Ǩ^Õq— J<Õ ã≤x=∂H˜ áê@Å∞,
=∂@Å∞ NN ~åâß_»∞. ã≤x=∂ áÈã¨~ì Öü ’ NN ¿Ñ~°∞ ѨH¯õ # '~å=∞ÉèHí Îõ
ǨÏ#∞=∂<£ ¿Ñ¶O— Jx LOk. =∞~À „ѨѨOK« Hõq ~å=∞ÉèíHõΠǨÏ#∞=∂<£
 24 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
¿Ñ¶=∂! Jx Pâ◊Û~°ºÑ¨_#ç L™ê‡xÜ«∂ Ü«¸x=iû\©Ö’ q^•ºi÷QÍ
L#fl KÕ‰õÄi ~å=∂~å=Ù ã¨fi`«O„`« Ѩ„uHõ‰õΩ XHõ Hõq`« ѨOáê_»∞.
ã≤x=∂Å z@ì_=» ÙÖ’¡ z‰õΩ¯‰õΩ#fl =∞ǨHõqx =∞m¡ HõÅO ~°≠∞oÑ≤Oz
=∞~À „Ѩ™ê÷#O KÕ~ÚOK«=∞<åfl_»∞ P Hõq`«Ö’. =~°OQÆÖò HÍÖËr
q^•ºi÷QÍ L#fl =~°=~°~å=Ù J^Õ Ñ¨„uHõÖ’ ~åã≤# "åºã¨OÖ’ ZÅ¡HÍÅO
NNÜÕ∞ ~åÜ«∂ÖÏ, =∞#O ~åÜ«∞‰õÄ_»^• Jx „ѨtflOKå_»∞. 1970
<å\˜H˜ go¡^iÌŒ HÀiHõÅ∂ f~å~Ú. #~°∞_À ÉèÏ㨯~°∞_® áê@ ^•fi~å
qѨ=¡ Hõq`åfixH˜ t=™êQÆ~ü =∂~åæxfl xˆ~tÌ ¿ãÎ, P =∂~°Oæ Ö’ =ÚO^Œ∞
"≥àÏ¡~°∞ K≥~°|O_»~åA, QÆ^ŒÌ~ü, =OQÆѨO_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# Hõ=ÙÅ∞. P
Ѩ^ŒúuÖ’<Õ NN ‰õÄ_® ~åÜ«∞_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOKå_»∞. "≥Ú`«ÎO g∞^Œ
NN =∞~À „Ѩ™ê÷<åxH˜ ™êÇ≤Ï`«º, ~å[H©Ü«∞ <ÕѨ^䌺O KåÖÏ<Õ LOk.
P <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ NN JÖÏ qѨ=¡ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞OÖ’ Wq∞_ç áÈ=_»"∞Õ
PÜ«∞# Q˘Ñ¨Ê^Œ#O.
1975 ^•HÍ NN q~°™êxˆH HÍ^Œ∞, áœ~°ÇϨ ‰õΩ¯Å ã¨OѶ∂¨ xH˜
‰õÄ_® J^躌 ‰õΩΔ _Õ. D ÉÏ^躌 `«Ö’¡ ÉèÏQÆOQÍ NN „Ѩ[Ö’¡H˜ =KåÛ_»∞.
„Ѩ[Å`À uiQÍ_»∞. „Ѩ*Ï L^Œº=∂ÅÖ’ ÉèÏQÆ™êfiq∞ JÜ«∂º_»∞.
=∞ǨτѨ™ê÷#O`À Ü«Ú=`«#∞ L„~°∂`«Å∂yOKå_»∞. =∞~À „Ѩ™ê÷#OÖ’
Ü«Ú=`« NNx #_çÑO≤ zOk. =∞Ǩ „Ѩ™ê÷#O K«kq KåÖÏ=∞Ok
Hõ=¸ºxã¨∞ìÅÜ«∂º~°O\Ï~°∞. qѨ¡"À`ÕÎ[O`À L#fl Ü«Ú=`«#∞ K«∂ã≤
NN Hõ=¸ºxã¨∞ìQÍ q∞yÖÏ_»∞, Hõ=¸ºxã¨∞ìQÍ H˘#™êQÍ_»∞.
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O <å\˜H˜ =∞~À „ѨÑO¨ Kåxfl HõÅQÆ<åfl_»∞. =∞~À „Ѩ™ê÷#OÖ’
P HõÅ#∞ x[O KÕã¨∞HÀQÆÅ qâßfi™êxfl „ѨHõ\˜OKå_»∞. JO^Œ∞Ö’
qѨ¡= J=ã¨~åxfl QÆ∞iοãÎ, WO^Œ∞Ö’ qѨ¡= =∂~åæxfl xˆ~ÌtOKå_»∞.
1930ÅÖ’ qѨ"¡ åxfl PǨfixOKå_»∞. 1970ÅÖ’ qѨ"¡ åxfl iHÍ~°∞¤
KÕâß_»∞. Jk JxiÌ+ì¨ Hõq`«fiO J~Ú`Õ, Wk xiÌ+ì¨ Hõq`«fiO. JO^Œ∞Ö’
ѨO_ç`« ÉèÏ+¨‰õΩ ^ŒQÆæ~°QÍ L#fl t+ì̈"åº=ǨiHÍxfl "å_ç`Õ, WO^Œ∞Ö’
„Ѩ[Å ÉèÏ+¨#∞ „áêOfÜ«∞ Ü«∂ã¨Ö’ ‰õÄ_® "å_®_»∞.
q~°ãO¨ U~°Ê_®¤Hõ H˘kÌ~ÀAÖ’¡<Õ ~°≠O~°≠, x#fl\˜ [\ϯ"åÖÏ
Hõq`«Å∞ ~åã≤ NN qѨ=¡ Hõq`å „Ñ¨™ê÷#O H˘#™êyOKå_»∞. D
Ô~O_»∞ Hõq`«bfl 1970 PQÆãπì, ÃãÃÑìO|~üÅÖ’ ~åâß_»∞. '~°≠O~°≠—Ö’
áê`«, H˘`«Î qÅ∞=Å =∞^茺QÆÅ "≥·~°∞^蕺hfl, Ѷ¨∞~°¬}h z„uOKå_»∞.
z=~°‰Ωõ –
''=∞O@Å KÕ`« =∂\Ï¡_Oç z
~°HOÎõ KÕ`« ~åQÍÖÏѨ# KÕ~Ú™êÎ#∞——
J<åfl_»∞. D =∂@Å`À qѨ"¡ åxfl ã¨Ê+ì̈OQÍ ã¨∂zOKå_»∞. D Ѩ^Œ
„ѨÜ∂≥ QÍÅ∞ ‰õÄ_® H˘`«"Î .Õ NN ZѨC_»∂ Z=ih J#∞HõiOK« ÖË^∞Œ .
`«##∞ `å#∞ ‰õÄ_® J#∞HõiOK«∞HÀÖË^Œ∞. =∞Ǩ„Ѩ™ê÷# Ѩ^Œ
„ѨÜ≥∂QÍʼnõÄ, =∞~À „Ѩ™ê÷# Ѩ^Œ „ѨÜ≥∂QÍʼnõÄ ã¨Ê+ì̈"≥∞ÿ# `Õ_®
LOk. '=∞~À „Ѩ™ê÷#O— Hõq`«Ö’
''~ÚѨ=¡ O Ü«∂_»∞Ok~å
P_»<Õ h ‰õÄ_»∞Ok~å h QÆ∂_»∞Ok~å
QÀ_»∞ QÀ_»∞# ÜÕ∞_»ãÎ̈=ÙO>Ë
Ü«∂_»∞ h"˘OHõ ~å_çOHõ~å——
Jx ™ê=∂#º „Ѩ[Å ÉèÏ+¨#∞ "åi Ü«∂ã¨Ö’<Õ LѨÜ∂≥ yOKå_»∞.
„Ѩ[Å ÉÏ^èŒefl K«∂ã≤ ™ê#∞Éèí∂u „Ѩ^Œi≈OK«_»O, ^ŒÜ«∞, *Ïe
K«∂Ñ≤OK«_»O qѨ¡=O HÍ^Œh, `≥yOz áÈ~å_»_»"Õ∞ qѨ¡==∞h
=∂=¸Å∞ =∂@Ö’¡ K≥áêÊ_»∞.
''~ÚѨ=¡ O ÜÕ∞=∞Ok~å
=∞x+≤H˘Hõ>Ë ™ê=Ok~å
Hõ@∞¡ `≥OK«∞Hõ ~°=∞‡Ok~å
HõuÎ ^Œ∂ã¨∞Hõ Öˇ=∞‡Ok~å——
Jx qѨ¡= HÍ~åºK«~°}#∞ ã¨∞ÊùiOѨ*Ëâß_»∞. =∞x+≤H˘Hõ¯™êˆ~ =KÕÛ
Kå=Ù#∞ J~°÷=O`«O KÕã¨∞HÀ=∞<åfl_»∞.
''=∞~À„Ѩ™ê÷#O—— ã¨OHõÅ#OÖ’ JO^Œsfl PHõiO¬ KÕ, L`Õ[ΠѨiKÕ
Hõq`«Å∞ Z<Àfl L<åfl~Ú. HÍx 'x#fl\˜ [\ϯ"åÖÏ— Hõq`« XHõ¯\©
XÔH`«∞Î. q+¨Ü«∞Ѩ~°OQÍh, ÉèÏëêѨ~°OQÍh, J„áÈKüѨ~°OQÍh J^˘Hõ
qÅHõΔ}"≥∞ÿ# Hõq`«. Jk NNÖ’ =∞~À H˘`«Î NNx K«∂Ñ≤ã¨∞ÎOk.
''`å#∞ ™êb™êÅx QÆ_¤ç ux
<å‰õΩ ~ÀE =}‚O Ü≥∞>Ë^ì OŒ _ç <å QÆ∞„~°O
~Ô O„_ÀAeflOp P QÆ_¤ç ‰õÄ_® u<Õfl^Œ∞
x#fl ã¨zÛáÈ<åk
HõqQÀ~°∂
~Ú#O_ç <å QÀ_»∞——
XHõ [\ϯ"åÖÏ `«# Hõ^#Œä ∞ `å<Õ HõqH˜ K≥ÑC¨ ‰õΩO@∞<åfl_»∞. ^•xH˜
Hõ_∞» Ѩ٠xO_® QÆ_äç Ñ>Ëì ã≤u÷ ‰õÄ_® J`«xH˜ ÖË^∞Œ . HÍh `«#‰õΩ =∂„`«O
Jk uO_ç ÃÑ_»∞`«∞#flk. P QÆ∞„~åxH˜ `å#∞ Ü«∞[=∂x. HÍh
Ü«∞[=∂xÖÏ „Ѩ=iÎOK«_O» ÖË^` Œ #« ∞. `«##∞ áÈ+≤ã∞¨ #Î #fl P QÆ∞„~åxfl
`å#∞ áÈ+≤OK«ÖËHõ áÈ`«∞<åfl##fl ÉÏ^èŒ J`«xfl Ñ‘_ç™ÈÎOk. ^•xH˜
~ÀQÆO =¿ãÎ WO\’¡ L#fl =ã¨∞=Î ÙÅ∞ Jq∞‡, H˘O`« _»|∞ƒ áÈQÆ∞ KÕã∞¨ ‰õΩx
_®Hõì~ü ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o`Õ
''<å|O<Õ^Œ∞ |`«Hõ^Œ<åfl_»∞
J#fl ÃÑHÍ~°O Jk |`«H<õ ^Õ ∞Œ
=∂ ã¨`≥Î"≥∞ÿ# =∞xã≤—
_®Hõì~ü ã¨`«ºO K≥ѨÊ_»O HÍ^Œ∞ WHõ¯_» =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. XHõ ÃÑ^ŒÌ
qëê^•xfl =∂=¸Å∞QÍ K≥Ñʨ _»O XHõ "≥~· ∞° ^躌 O. WÖÏO\˜ "≥~· ∞° ^蕺xfl
z„uOKÕ Ñ¨^Œúu NN '~°ã¨#— Jx ¿Ñ~°∞ÃÑ\˜ì XHõ ã≤^•úO`«O
K≥Ü«∞º_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOKå_»∞. Kås¡ KåÑ≤¡<£ ã≤x=∂Ö’¡, QÆ∞~°*Ï_»
Hõ<åºâ◊√ůO <å@HõOÖ’ D ^èÀ~°}˜ LO@∞Ok.
=¸_Õà¡◊ H˘_»∞‰õΩ K«xáÈ~Ú#ѨC_»∂, `«# ÉèÏ~°º Z=i`À<À
ÖËzáÈ~Ú#ѨC_»∂ ‰õÄ_® P [\ϯ"åÖÏ WO`«QÍ ÉÏ^èÑŒ _¨ Ö» ^Ë ∞Œ .
U_®Û_»∞, ZHõ¯_≥H¯õ _À uiQÍ_»∞. Kå"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞. "≥O@<Õ
''ã‘ ã¨=fi‰õÄ_»^Œ∞
ã¨zÛ ™êkOKÕ^\ Õ ˜
Uk ¿ãã≤<å |u‰õΩ#flѨC_Õ ÃãÜ«∂ºÅ——
J#∞‰õΩ<åfl_»∞. `«#‰õΩ `å#∞ ^è≥·~°ºO K≥ѨC‰õΩ<åfl_»∞. J~Ú`Õ Z=ifl
™êkèOKåe? ^Õxfl ™êkèOKåe? ZÖÏ ™êkèOKåe? ZO^Œ∞‰õΩ
™êkèOKåe? D „Ѩâfl◊ Åxfl\˜H© [\ϯ"åÖωõΩ ã¨=∂^è•#O ^˘iH˜Ok.
''JѨC_»xÑ≤OzOk <å‰õΩ
ã≤H͉õΩÅO Ü≥∞e¡áÈ"åÅx——
Jxfl ã¨=∞㨺ʼnõÄ NH͉õΩà◊ áÈ~å@O Ѩiëê¯~° =∂~°=æ ∞x P XHõ¯
[\ϯ"åÖÏ<Õ HÍ^Œ∞, „âßq∞Hõ=~åæxH˜ JxÑ≤OKåÅx Hõq L^ÕâÌ O◊ .
''Ü≥∞Å¡=∞O\Ï"å =^ŒOÌ \Ï"å
#∞"≥fiÅ¡=∞<åfl =^ŒÌ<åfl <Õ<≥Å¡Hõ =∂##∞ÖË——
J<Õ =∂@Å`À Hõq`« =ÚQÆ∞ã¨∞OÎ k.
#HõûŃs, NH͉õΩà◊ áÈ~å\ÏÅ`À<Õ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ qѨ¡=

áÈ~å@O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. Wk ZѨC_≥·<å `å`å¯eHõOQÍ "≥#∞HõѨ@∞ì
Ѩ\ÁìK«∞Û QÍx, PyáÈ^Œ∞, F_çáÈ^Œ∞. QÆ`«OÖ’ S^Õà◊¡áê@∞ ™êy#
`≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ ~Ô ` · åOQÆ áÈ~å@O PyáÈ~ÚOk. Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsì <åÜ«∞Hõ`fi« "Õ∞ P áÈ~å\Ïxfl P¿Ñã≤Ok. #HõûŃs NH͉õΩàÏÅ∞
"≥Ú^ŒÖˇ·O `«~åfi`« áÈ~å\Ïxfl ZѨC_»∂ PѨÖË^Œ∞. `å`å¯eHõOQÍ
F@=ÚÅ∞O_˘K«∞Û. =∞m¡ ~å[‰õΩO@∂<Õ LOk. 1951Ö’ `≥ÅOQÍ}
áÈ~å\Ïxfl áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiO P¿Ñã≤Ok HÍ|\˜ì Jk P<å\˜
JÉè∞í º^ŒÜ∞« ~°K~« Ú`«ÅHõ∂, „Ѩ*Ï <å@º=∞O_»e HõàÏHÍ~°∞ÅHõ∂ P
`«~åfi`« ã¨∂ÊùixÎ =fiÖËHõ áÈ~ÚOk. 1970 EÖˇ· 10 # PkÉè@ í ¡ HÔ Ö· Ïã¨O,
"≥OѨ\ÏѨ٠ã¨`åºÅ Z<£H“O@~°` ¡ À NH͉õΩà◊ áÈ~å@O `å`å¯eHõ
F@q∞H˜ QÆ∞~°~Ú<å, Jk qѨ=¡ ~°K~« Ú`«Å‰õÄ, [# <å@º=∞O_»e
HõàÏHÍ~°∞ʼnõÄ qѨ¡= ã¨∂ÊùiÎxzÛOk. ZO^Œ∞HõO>Ë WHõ¯_» qѨ¡= áêsì
<åÜ«∞Hõ`«fiO `åºQÍÅ∞ KÕã≤Ok QÍx, ~årѨ_»ÖË^Œ∞.
#Hõ û Ńs NH͉õ Ω à◊ áÈ~å\Ïʼnõ Ω ^•iK« ∂ Ñ≤ # "å_» ∞
Kå~°∞=∞AO^•~ü. Kå~°∞=∞AO^•~üÃÑ·# ZO^Œ~°∞ Zxfl q=∞~°≈Å∞
KÕã<≤ å, Wk ѨzÛ x[O. Kå~°∞=∞AO^•~ü ѨtÛ=∞ ɡOQÍÖò ã≤eQÆ∞iÖ’
~Ô `
· åOQÆ L^Œº=∂xfl xi‡OKå~°∞. HÍ#∂ ã¨<åºÖò`À Hõeã≤ #HõûŃs
áÈ~å\ÏxH˜ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOKå~°∞. 1969 U„Ñ≤Öò 22# Öˇx<£
[Ü«∞Ou ~ÀA ã≤Ñ≤S (ZO.ZÖò.) áêsìx U~åÊ@∞ KÕã≤ HõÅHõ`åÎÖ’
"Õ∞_Õ <å_»∞ „ѨHõ\˜OKå_»∞. ã≤^•úO`«Hõ~°Î, PK«~°}jb. HõÅHõ`åÎÖ’
JÔ~ãì̈~Ú áÈbãπ ÖÏHõÑπÖ’ 1972 EÖˇ· 28# K«xáÈÜ«∂_»∞. ã¨iQÍæ
Kå~°∞ =∞AO^•~ü K«xáÈ~Ú# ã¨O=`«û~åxH˜ „Ѩ^äŒ=∞ =~°úOu
ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ 1973 EÖˇ· 26# 'Kå=ÙÖËx Kå~°∞jeH˜— J<Õ Hõq`«#∞
NN ~åâß_»∞.
''q^Œ∞º`«∞ÎÅ∞ „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ h #~åÖ’Î
qѨ=¡ O âßÅ∞= Je¡#"å_®
`≥Å¡ ÉèíÜ«∂xÔH^Œ∞~°∞QÆ∞O_®
Z„~° cÉè`
í û« O [e¡#"å_®
–––––
PÖ’K«Åxfl Ѷ∂¨ >ˇH¯˜ Oz
PK«~} ° QÍ =∂iÊOz# "å_®
J<åºÜ«∂efl É’<≥H¯˜ Oz
PÜ«Ú^è•xH˜ J PÅ∞ <ÕiÊOz#"å_®——
WO^Œ∞Ö’ „Ѩu =∂\Ï ™ê~°÷Hõ"≥∞ÿ#^Õ. Hõq`«fiѨ٠qÅ∞=Å∞ ÖË^• Hõq`å
tÅÊO q+¨Ü∂« xfl áê~ Ωõ Å K≥qHÔ H˜¯OK«_®xˆH J#∞‰õΩO>Ë D Hõq`«
JO^Œ∞‰õΩ =∞Oz L^•Ç¨Ï~°}. Hõq`å tÅÊO L#fl@∞ì Hõ#|_»‰Ωõ O_®
PÖ’zOѨ*Ü ˇ ∞« º_»"∞Õ x["≥∞#ÿ Hõq`å tÅÊO. D tÖÏÊxfl NN
=∞~À„Ѩ™ê÷#O Hõq`«ÅÖ’ ™êkèOKå_»∞. =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#OÖ’x â◊|Ìâ◊HÎ̃
=ºuˆ~Hõ ÉèÏ"åÅ∞ QÆÅ "åà◊¡#∞ ‰õÄ_® PHõ@∞ì‰õΩOk. J@∞=O\˜
â◊|âÌ H◊ xΘ WO^Œ∞Ö’ H˘O`«=~°‰Ωõ Hõ#|iz<å, „â◊√u q∞OK«Háõ È=_»O`À
^•xˆH „áê^è•#ºO WKÕÛ"åà◊√¡ =∞~À „Ѩ™ê÷<åxfl `«‰Ωõ ¯=QÍ JOK«<å
"Õ™êÎ~°∞. â◊|Ìâ◊H˜ÎÃÑ· LO_Õ "≥∂A‰õΩ, J@∞=O\˜ áêO_ç`åºxH˜
=∞~À„Ѩ™ê÷#OÖ’ KåÖÏ=~°‰õΩ ã¨fiã≤Î K≥ѨÊ_»O áÈ~å@ ã¨∂ÊùiÎ`À
xiÌ+ì̈OQÍ L^Œº=∂xfl iHÍ~°∞¤ K≥Ü«∞º_®xˆH. â◊|Ìâ◊HÎ̃ J<Õk Hõq`å
tÅÊOÖ’ XHõ JOâ◊O =∂„`«"∞Õ . Jk ÖˉΩõ O_® ‰õÄ_® ÉèÏ"åʼnõΩ
`«y# Ѩ^Œ„ѨÜ≥∂QÆO KÕã≤ =∞Oz Hõq`«fiO ~åÜ≥ÚK«∞Û.
1975 Z=∞Ô~˚hû xâ◊≈|Ì "å`å=~°}OÖ’ QÆ∞@∞ì K«Ñ¨C_»∞
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 25
H͉õΩO_® HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`«fiO Lifã≤# Éèí∂=∞Ü«∂º, H˜ëêìQ“_£Å
qëê^Œ ã¨OѶ∞¨ @# NNx ÉÏQÍ HõÅz"ÕãO≤ k. "åi LitHõ#Δ ∞ ~°^∞Œ Ì
K≥Ü«∞º=∞x [iy# L^Œº=∂xH˜ NN <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOKå_»∞.
D L^Œº=∞O ^Õâ"◊ åºÑ¨OÎ QÍ qã¨iÎ OK«_"» ∞Õ QÍHõ, JO`«~å˚fÜ«∞ ^Œ$+≤hì
PHõi¬OzOk. JO^Œ∞=Å¡ „ѨÉèí∞`«fiO LitHõΔ J=∞Å∞#∞ Ô~O_»∞™ê~°∞¡
"å~Ú^• "Õã∞¨ HÀ=Åã≤ =zÛOk. z=~°‰Ωõ Z=∞Ô~h˚ ûÖ’ JO^Œi <Àà◊√¡
<˘H˜¯, ¿ãfiK«Ûù‰õΩ ã¨OÔHà◊√¡ "Õã≤, 1975 _çÃãO|~ü 1# Lifâß~°∞.
_çÃãO|~ü 3<Õ NN 'Éèí∂=∂ºHÍâßÅ∞— J<Õ ¿Ñ~°∞`À Hõq`« ~åâß_»∞.
JkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡ y<≥fl|i Éè∂í ™êfiq∞x ǨÏ`«º KÕâß~°x giÃÑ· P~ÀѨ}.
`≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ Ô~·`åOQÆ áÈ~å@ HÍÅO #∞O_ç gi^ŒÌ~°∂
Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ã¨Éèí∞ºÅ∞. #HõûŃs L`ÕÎ[O`À ZO.ZÖò. áêsìÖ’
ã¨Éèí∞ºÅÜ«∂º~°∞. "åà◊¡#∞ Lifã≤#ѨC_»∞ NN P„QÆǨÏO`À,
P"Õ^#Œ `À ~åã≤# Hõq`« Wk.
''|uˆH J~°›`« ÖËx ѨO^Œbfl ѨO^Œ∞bfl
K«OѨ_»"Õ∞ "åà◊√¡ KÕã≤# <Õ~°O
pHõ\˜x Ñ≤_çH˜à◊¡`À Ñ≤O_ç
K≥_»∞QÆ∞#∞ peÛ K≥O_®_®~°∞
–––––
~À*ˇ<£|~üæ ^ŒOѨ`«∞ÖÏ¡QÍ
"åà◊√¡ "Õ∞^è•=ÙÅ∞ HÍ~°∞
âßHÀ"åO*ˇ\©ì ÖÏ¡QÍ
"≥∞`«Hõ=∞#∞+¨μÅ∞ HÍ~°∞
"åo¡^ŒÌ~°∂ XHõ_»∞ Éèí∂q∞
~Ô O_À"å_»∞ PHÍâ◊O——
D ã¨=∂[OÖ’ Ç≤ÏOã¨, „ѨuǨÏOã¨Å∞ LO@∂<Õ L<åfl~Ú. P<å_»∂,
D<å_»∂ JÇ≤ÏO㨠J#flk XHõ P^Œ~≈° "Õ∞ QÍx ÅHõºΔ ™ê^è#Œ ‰õΩ =∂~°Oæ
HÍ^Œ∞. „Ѩ*Ï™êfi=∞º =º=ã¨÷Ö’ ~å*ϺOQÆO |uˆH J~°›`« ÖËx"åà◊¡#∞
K«OѨ_»O ‰õÄ_® <Õ~°"Õ∞. ^Œ∞~å‡~°∞æefl x~°∞¿Ñ^ŒÖ’, L^Œº=∞HÍ~°∞Ö’
K«OѨ_»O J<Õk „ѨÉèí∞`«fiO tHõΔ"Õã≤ K«OѨ_»O ÖÏO\˜k HÍ^Œ∞. "åi
Ç≤ÏOã¨#∞ Z^Œ∞~˘¯<Õ „Hõ=∞OÖ’ Jx"å~°ºOQÍ [iˆQ „ѨuÇ≤ÏOã¨.
„ѨuÇ≤ÏO㨠x*ÏxH˜ Ç≤ÏO㨠HÍ^Œ∞. Ç≤ÏOã¨#∞ P¿Ñ „Ѩܫ∞`«flO.
Éè∂í =∞Ü«∞º, H˜ëêìQ“_£Å∞ KÕãO≤ k J^Õ#x NN K≥|∞`«∞<åfl_»∞. "åà◊√¡
ZÖÏO\˜ "åà’¡ K≥ѨÊ_®xH˜ ZÖÏO\˜ "åà◊√¡ HÍ^À K≥|∞`«∞<åfl_»∞.
~À*ˇ<£|~üæ ^ŒOѨ`«∞ÖÏ¡QÍ "Õ∞^è•=ÙÅ∞ HÍ~°@. EeÜ«∞ãπ ~À*ˇ<£|~üæ
ZÅ¢H˜ìHõÖò WO[h~°∞. U^ä≥Öò ~À*ˇ<£|~üæ PÜ«∞# ÉèÏ~°º. go¡^ŒÌ~°∂
~°ë꺉õΩ J}∞ ~°Ç¨Ï™êºÅ#∞ KÕ~°"Õâß~°x ‰õΩ„@ˆHã¨∞ ÃÑ\ì̃ K«OÑ≤Ok
J"≥ ∞ iHÍ „Ѩ É è í ∞ `« fi O. Wk [iyOk 1953Ö’. âßHÀxHÀÖÏ,
ÉÁ~åÖËq∞Ü«∂ "å<£*\ ˇ ì˜ – go¡^~ÌŒ ∂° J"≥∞iHÍÖ’ ã≤~÷ Ñ° _¨ ¤» W\ÏeÜ«∞#∞¡.
go¡ ^ Œ Ì ~ ° ∂ – XHõ ~ ° ∞ K≥ Ñ ¨ C Å∞ ‰õ Ω @∞ì ‰ õ Ω <Õ " å~° ∞ , WOH˘Hõ ~ ° ∞
KÕÑŨ =Ú‡‰õΩ<Õ"å~°∞. gà◊√¡ Hõ=¸ºxã¨∞Åì <Õ HõH` Δõ À J"≥∞iHÍ „ѨÉ∞íè `«fiO
Lifã≤Ok. Wk [iyOk 1927Ö’. Éè∂í =∞Ü«∂º, H˜ëêìQ“_£Å∞ J@∞
"Õ∞^è•=ÙÅ∂, W@∞ "≥∞`«Hõ =∞#∞+¨μÅ∂ HÍHõáÈ~Ú<å, gà◊¡O^ŒiÃÑ·<å
áêÅHõ=~åæÅ∞ P~ÀѨ}Å∞ KÕã≤ Li uÜ«∞º_»O ã¨=∂#OQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk.
gà◊¡Ö’ L#fl ™ê=∂#º ÅHõΔ}O Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ HÍ=_»O XHõ¯>Ë.
J"≥∞iHÍ ™ê„=∂[º"å^ŒO W"åà◊ WOHÍ =ÚkiáÈ~Ú ÉèÜ í ∞« OHõ~O° QÍ
`«Ü«∂~°=_»O JO^ŒiH© `≥eã≤O^Õ.
=∞~À„Ѩ™ê÷# HÍÅO <å\˜H˜ NNÖ’ ™ê„=∂[º"å^Œ =ºuˆ~Hõ`å
 26 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010

ÉèÏ=O ÉÏQÍ ÃÑiyOk. ™ê„=∂[º"å^ŒO ZO`« ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ ^≥<· å,
„Ѩ*Ï|ÅO =ÚO^Œ∞ Jk ^Œ∂kѨÙe ÖÏO\˜^Œh, HÍy`«Ñ¨Ce
ÖÏO\˜^hŒ NN J<ÕHõ ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ =∂\Ï¡_®_»∞. 1974 "Õ∞ 18#
JѨ Ê \˜ PO„^è Œ „ Ѩ ^ Õ â ò "≥ O QÆ à ◊ ~ å=Ù „Ѩ É è í ∞ `« fi O #Hõ û Öˇ · \ ò
<åÜ«∞‰õΩÅ`Àáê@∞ P~°∞QÆ∞~°∞ qѨ¡= ~°K«~Ú`«Å`À HõeÑ≤ "≥Ú`«ÎO
45 =∞OkÃÑ· ã≤HO˜ „^•ÉÏ^£ ‰õΩ„@ˆHã¨∞ ÃÑ\ì̃Ok. nxH˜ ™ê‰õΩΔ Å∞ 250
=∞Ok. 45 =∞Ok ‰õΩ„@ KÕã∂¨ Î LO>Ë 250 =∞Ok ™ê‰õΩΔ Å@! ‰õΩ„@
ˆHã¨∞Ö’¡x ‰õΩ„@#∞ ZO_»QÆ_»∞`«∂ NN 1974Ö’<Õ '^Œ∂kѨÙe g∞^Œ
Ѩل@— J<Õ áê@ ~åâß_»∞. ã¨ÉèíÖ’¡ NN nxfl ã¨fiÜ«∞OQÍ áê_Õ"å_»∞.
_≥·Ô~‰õΩìQÍ "≥OQÆà◊~å=Ù#∞^ÕÌtOz ~åã≤# áê@ Wk. JO^Œ∞Ö’
"≥OQÆà~◊ å=Ù#∞ 'ÉÏxã¨H˘Hõ ÉÏxã¨H˘Hõ ÉÏx"ÀÜü∞ ÉÏx™ê— J<åfl_»∞.
x~åÜ«Ú^èŒOQÍ ^˘iH˜# qѨ¡=HÍ~°∞efl, ™ê#∞Éèí∂uѨ~°∞efl |∂@HõѨÙ
Z<£H“O@~°Ö¡ ’ K«OÑ≤Oz# ~°HÎõ K«i„`« "≥OQÆà~◊ å=Ùk. Hõ=¸ºx[O
JO>Ë ÉèíÜ«∞O`À qѨ¡=HÍ~°∞efl HõHõΔQÆ\ì̃ K«OÑ≤OKå_»∞.
''Hõ=¸ºx[O=∞O>Ë h
Hõ=∞‡Ü≥∂º ZO`« ÉèÜ í ∞« O?
x[O K≥Ñʨ <å, Hõ=¸º
x*Ïx^Õ `«∞k q[Ü«∞O——
Hõ=¸ºx[O Ѩ@¡ NN‰õΩ#fl P`«‡qâßfiã¨O Q˘Ñ¨Êk. J^Õ PÜ«∞#
KÕ`« =∞~À „Ѩ™ê÷# Hõq`«Å∞ ~å~ÚOzOk.
''Wk „ѨÑO¨ K« ‰õΩ„QÍ=∞O
Wk QÀ¡|Öò ã¨O„QÍ=∞O
Z_»`≥QÆx ã¨OHΔÀÉèíO
=ÚO^Œ∞#flk ã¨OHˆ =Δ ∞O——
Zxfl ã¨OHΔÀÉèÏÅ∞ =zÛ<å z=~°‰õΩ ã¨OˆHΔ=∞O ~åHõ`«Ñ¨Ê^Œ∞. J^Õ
Hõ=¸ºxã¨∞ì =º=ã¨.÷
'=∞~À „Ѩ™ê÷#O—Ö’x ÉÏQÍ „Ѩã≤kú á⁄Ok# Hõq`«Ö’¡ '`«∞k
Ѩܫ∞#O : `˘e q[Ü«∞O— XHõ\˜. qѨ¡=HÍ~°∞_»∞ <åQÆÉèí∂+¨}O
Ѩ\ÏflÜ«∞H±‰õΩ LitHõΔ "Õã≤#ѨC_»∞ LiH˘Ü«∞º‰õΩ TQÆ∞`«∞#fl
qѨ¡=HÍ~°∞}˜‚ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩx ~åã≤# w`«O.
''TQÆ~å, TQÆ~å, TQÆ~å!
LiH˘Ü«∞º JO^Œ∞H˘x TQÆ~å!
LiH˘Ü«∞º JO@∞H˘x TQÆ~å!
––––
Kå=#flk h‰õΩ ÖË<Õ ÖË^Œ∞~å!——
Jx „áê~°OaèOz# D w`«OÖ’ Hõq`å"ÕâO◊ , qѨ"¡ å"ÕâO◊ ~Ô O_»∂
áÈ\©Ñ¨_ç Hõ^Œ#∞`˘H˜¯# "≥·#O HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. „áê~°OÉèíO #∞O_ç
z=i^•HÍ TÑ≤i aQÆ|\ì̃ K«^∞Œ =ÙHÀ=Åã≤# w`«O Wk.
''`≥Å¡"å_»∞ x#∞fl <å_»∞ ÉèíQÆuûOQÆ∞ J<åfl_»∞
#Å¡"å_»∞ #∞=Ùfi <Õ_»∞ #HõûÖˇ·@∞=<åfl_»∞
ZÅ¡"å~°∞ x#∞fl ˆ~Ѩ٠"ÕQÆ∞AHõ¯ JO\Ï~°∞
JÅ∂¡iH˜ "å~°ã¨∞_®! NN Hõq`«fi ÖÏÅã¨∞_®!
TQÆ~å, TQÆ~å, TQÆ~å
#∞=ÓfiQÆ∞`«∞O>Ë â◊„`«∞=ÅH˜ QÍÉèí~å——
P<å_»∞ ÉèíQÆ`üã≤OQ∑, D<å_»∞ #HõûÖˇ·@∞ gàı¡ã¨=∂*ÏxH˜
=∂~°æ^Œ~°≈‰õΩÅ∞. ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ W~°=Ü«∞º= â◊`åaÌ K«i„`«#∞
u~°QÆ~åã≤# "åà◊√¡. W~°=Ü≥∂ºHõ\’ â◊`åÉÏÌxH˜ "ÕQÆ∞K«∞Hõ¯Å∞.
NNH˜ Hõ=¸ºx[O q[Ü«∞OÃÑ· ZO`« P`«‡qâßfiã¨O LO^À,
^•xfl ™êkèOKÕ Ü«Ú=â◊HÃÎ̃ Ñ·# ‰õÄ_® JO`« #=∞‡HõO LOk.
''LÃÑÊ#ÖÏ L"≥fi`«∞ÎQÆ Ü«Ú=Hõâ◊HÎ̃ ÖËzOk!
„Ѩu# Ѩ\ì̃, `˘_»Å∞H˘\ì̃, u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ KÕã≤Ok!
Ç≤ÏO㨉õΩ „ѨuÇ≤ÏOã¨`À Z^Œ∞~°∞^≥|ƒ fã≤Ok!
áêáê`«∞‡Å „áê}ÏʼnõΩ Ñ¨~=° ∂}∞=Ù ÉÏO|∞ÖÏQÆ
XHõ =∂@QÆ, XHõ ÉÏ@QÆ, XHõ áê@QÆ ™êyOk!——
#HõûŃs NH͉õΩà◊ áÈ~å\ÏÅ ã¨∂Êùi` Î À 1971Ö’ WÖÏ ~åÜ«∞_»OÖ’
Pâ◊Û~°ºO ÖË^∞Œ . HÍx NN K«xáÈ=_®xH˜ ã¨iQÍæ ã¨O=`«û~°O =ÚO^Œ∞
1982Ö’ ‰õÄ_® 'Ü«Ú=â◊HHÎ̃ ˜ ™êfiQÆ`O« — ѨÅHõQeÆ QÍ_»∞.
''Ü«Ú=â◊H©Î! #=Ü«ÚQÆ â◊H©Î! Ѷ¨∞#H©sÎ! r=#nÑ‘Î!
L„~°∂`«Å∂ˆQ L`åûǨÏâ◊H©Î!
Lá⁄ÊOyáÈÜÕ∞ L„^ÕHõâ◊H©Î!
––––
q_»∞^ŒÅ á⁄Ok# J}∞â◊H!Ω
q[Ü«∞O Kå>Ë „â◊=∞ â◊H©Î!
h‰õΩ ™êfiQÆ`«O Ü«Ú=â◊H©Î!——
PQÆãπì 15#, LQÍk ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ PHÍâ◊"å}˜ x~°fiÇ≤ÏOKÕ
Hõq ã¨"Õ∞‡à◊<åÅÖ’ áêÖÁæx `«# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥ѨÊ_®xH˜
NN ZѨC_»∂ "≥#HÍ_»Ö^Ë ∞Œ . 1973 PQÆãìπ 14# ~°gO„^ŒÉÏè ~°uÖ’
PHÍâ◊"å}˜ x~°fiÇ≤ÏOz# Hõq ã¨"∞Õ ‡à◊#OÖ’ NN ~åã≤# 'F =∞Ǩ`å‡!
F =∞ǨÏs¬— ˆQÜ«∂xfl NN Ǩ[~°∞HÍÖËx HÍ~°}OQÍ P~°∞„^Œ
K«k"å_»∞. QÍOnèx ã¨OÉ’kèã∂¨ Î PÜ«∞#`À ã¨OÉèÏ+¨} KÕã#≤ Ѩ^uúŒ Ö’
D Qˆ Ü«∞O LOk. 1973 PQÆãìπ 15 <å\˜H˜ ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜ ™ÈHÍÖò¤
™êfi`«O„`«ºO =zÛ áêuˆHà◊~¡ ÚOk. Jk ~°[`À`«û= ã¨O=`«û~°O.
''<Õ#∞ ѨÓ~°fiO x[O ã¨∞g∞‡, x#∞fl ѨÓlOKå#∞ #q∞‡
áÈÜÕ∞ <å qâßfiã¨=∞O`å, =∂ˆ~ <å ÉèÏ"åŠѨO^ä•——
''Ü«Ú=`«~O° qã≤yOk ÉÏѨÓ, #=`«~O° qiã≤Ok ÉÏ|∂
"≥`«∞‰õΩ`«∞#flk H˘`«Î ~ÀAÅ∞, ^Œ∞Å∞ѨÙ`«∞#flk áê`« |∂AÅ∞——
''W~°=^≥^· _Õ ∞» ʼnõΩ ÃÑ·QÍ, =Úiy HÍÅO HõiyáÈQÍ
ZHõ¯_® HõΔ=∞ HõxÑ≤OK«^Œ∞, Ç≤ÏO㨠`«# PÜ«Ú^èŒO kOK«^Œ∞——
''h=Ù K«∂Ñ≤ã¨∞Î#fl ÉÏ@, Ü«∞^ä•ã≤÷uH˘Hõ HõOK«∞HÀ@
Ç≤ÏOã¨`À<Õ ã¨$+≤ìѨÓãÎ̈k, Ç≤ÏOã¨`À<Õ =∂~°∞Ê =ãÎ̈k——
Jx PHÍâ◊"å}˜ QÆ∞O_≥Å∞ |^ŒÌÅÜÕ∞º@∞ìQÍ ‰õΩO_»|^ŒÌÅ∞ H˘\˜ì
K≥áêÊ_»∞. ™êfi`«O„`«ºO =zÛ W~°=Ü«∞º~Ú^Õà◊√¡ QÆ_çzáÈ~Ú<å,
áêÅHõ=~åæÅ Ç≤ÏO㨠PQÆÖË^Œh, ^•xH˜ „ѨuÇ≤ÏO㨠`«Ñ¨Ê^Œh, P
„ѨuÇ≤ÏOã¨`À<Õ ã¨=∂[OÖ’ =∂~°∞Ê =ã¨∞ÎO^Œh JÇ≤ÏO™ê"å^Œ∞Å∞
‰õÄ_® 'x[=∂!— Jx J#∞‰õΩ<Õ q^èŒOQÍ D ˆQÜ«∞OÖ’ NN
q=iOK«QÆeQÍ_»∞. Ç≤ÏO㨠Jx NN "å_ç# „ѨuKÀ\Ï Jk
áêÅHõ=~åæÅ Ç≤ÏO™È, ÖË^• qѨ¡=HÍ~°∞Å, „Ѩ[Å „ѨuÇ≤ÏO™È J~Ú
LO@∞Ok. J=HÍâ◊O =zÛ# „Ѩu ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’#∂ Ç≤ÏO™êÇ≤ÏOã¨Å
QÆ∞iOz K«~°Û KÕã¨∂Î NN Hõq`«Å∞ ~åâß_»∞. 1969Ö’ KåQÆO\˜
ÉèÏ㨯~°~å=Ù#∂, 1970Ö’ "≥OѨ\ÏѨ٠ã¨`åºhfl HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`«fiO
|∂@HõѨ٠Z<£H“O@~°¡Ö’ K«OÑ≤Ok. qѨ¡=HÍ~°∞ʼnõΩ Kå=ÙÖË^Œ#fl
q+¨Ü«∂xfl QÆ∞~°∞Î KÕã¨∂Î 1971 Ѷ≤„|=iÖ’ ~åã≤# Hõq`« 'Z=ik
JÇ≤ÏOã¨?—
''`«ÅHÍÜ«∞Å∞ ^˘~å¡
Å<åfl_»∞ a~å¡

B#∞ ã¨`º« O `«ÅHÍÜ«∞ ^˘i¡Ok
ÉèÏ㨯~°∞_ç `«ÅHÍÜ«∞ ^˘i¡Ok – W^Õ Ç≤ÏOã¨
É’~å¡
Ѩ_»∞‰õΩ#fl ã¨Oáê^ŒHÍ q#∞
#HõûÖˇ·@∞¡ KèÕkã¨∞Î<åfl~°∞ QÍOnè
q„QÆǨÅ t~°ã¨∞ûÅ#∞ – J^Õ JÇ≤ÏOã¨
ã¨`åºxH˜ Kå=Ù ÖË^∞Œ
ÉèÏ㨯~°∞_»∞ |uˆH LO\Ï_»∞——
'a~å¡— ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ ã¨OˆH`«O. P<å_≥·<å, D<å_≥·<å ÉèÏ~°`«
„ѨÉ∞íè `«fiO ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å, ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å `˘`«∞QÎ Í LO\’O^Œ<Õ
q+¨Ü«∞O W"åà◊ Z=~°∂ Z=iH© K≥ѨÊ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. qѨ¡"À^Œº=∞O
^Õâ"◊ åºÑÎ̈OQÍ, qãÎ̈iã¨∞#Î fl D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ǨϟO=∞O„u z^ŒO|~°O,
„Ѩ^è•#=∞O„u =∞<À‡Ç¨Ï<£ã≤OQ∑, "åi "≥#∞Hõ L#fl (J) ^Œ$â◊º â◊HÎ̃
™ÈxÜ«∂QÍOnè, g~°O^Œi "≥#∞Hõ L#fl |Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑhÅ∂,
™ê„=∂[º"å^Œ∞Å∂ ‰õΩ=∞‡ÔH·¯ =∂"À~Úã¨∞ìʼnõÄ, yi[#∞ʼnõÄ
=ºuˆ~HõOQÍ „w<£Ç¨ÏO\ò PѨˆ~+¨<£#∞ „áê~°OaèOKå~°∞. #~°"Õ∞^è•xH˜
„w<£ãQ≤ flÆ Öò WKåÛ~°∞. '`«ÅHÍÜ«∞Å∞ ^˘~å¡Å<åfl_»∞ a~å¡— J#fl =∂@‰õΩ
J~°÷O W^Õ. J~Ú`Õ 'ã¨`åºxH˜ Kå=Ù ÖË^Œ∞, ÉèÏ㨯~°∞_»∞ |uˆH
LO\Ï_»∞— Jx NN J#fl =∂@ÖË P<å\˜H,© D<å\˜H,© U<å\˜H©
ãÔ̈~·# ["å|∞Å∞.
=∞~À „Ѩ™ê÷#OÖ’ U_»∞ LQÍk Hõq`«Å∞<åfl~Ú. PHÍâ◊"å}˜
J_çy<å, „Ѩu LQÍkH© Hõq`« ~åÜ«∂eû =zÛ<å, „Ѩ[ʼnõΩ
=ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ*Ï L^Œº=∂ʼnõΩ ^Œ∂~°OQÍ, qѨ=¡ ÉèÏ"åʼnõΩ aè#flOQÍ
~åÜ«∞_»∞. XHõ¯™êi PQÆãπì 15 ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ, Z=∞Ô~˚hû HÍÅOÖ’
1976Ö’ WOk~åQÍOnè 20 ã¨∂„`åʼnõΩ J#∞‰õÄÅOQÍ ~ˆ _çÜ∂≥ ‰õΩ
XHõ áê@ ~åã≤KåÛ_»∞. 20 ã¨∂„`åŠѨ^HŒä Oõ '=∞Ǩϟ[fiÅ â◊√ÉèÏâ◊Ü∞« O—
JO@∂ á⁄y_®_»∞. P áê@ ÃãÃÑìO|~ü 'JÉèí∞º^ŒÜ«∞— Ѩ„uHõÖ’
JK«Û~ÚOk. 'JÉèí∞º^ŒÜ«∞— J~°ã¨O =∞„^•ã¨∞ âßY `«~°Ñ¶¨Ù#
"≥Å∞=_»∞`«∞#fl Ѩ„uHõ. P áê@Ö’x ÉèÏ"åÅ∞ "åiH˜ ã¨iáÈÜ«∂~Ú.
HÍh q~°™êxH˜ q∞OQÆ∞_»∞ Ѩ_Ö» ^Ë ∞Œ . q~°ãO¨ NNx ã¨ÃãÊO_£ KÕãO≤ k.
Z=∞Ô~˚hû HÍÅOÖ’ 36 =∞Ok q~°ã¨O ã¨Éèí∞ºÅ∞ *ˇ·Å∞Ö’ L<åfl~°∞.
|Ü«∞@ q~°ã¨O HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ ÖË=Ù. Z=∞Ô~˚hû ZuÎ"Õã≤O`«~åfi`«
q~°ã¨O ã¨Éèí∞ºÅO^Œ~°∂ q_»∞^ŒÅÜ«∂º~°∞. 1977Ö’ q[Ü«∞"å_»Ö’
[iy# q~° ã ¨ O 㨠~ ° fi ã¨ É è í º 㨠= ∂"Õ â ◊ O Ö’ NNx qѨ ¡ = OÖ’
LOK«∞HÀ"åÖÏ, fÃãÜ«∂ºÖÏ Jx =¸_»∞ QÆO@Å ¿ãѨ٠K«~°Û
[iyO`«~åfi`«, NN ÉË+¨~°`«∞QÍ HõΔ=∂Ѩ} HÀ~åHõ, JѨÊ\˜ =~°‰õÄ
J^躌 ‰õΩΔ _»∞QÍ L#fl NNx ™ê^è•~°} ã¨É∞íè º_»∞QÍ H˘#™êyOKåÅx
f~å‡#O [iyOk. P =¸_»∞ QÆO@Å∂ NN ǨÅ∞ |Ü«∞@
"≥∞@¡g∞^Œ xsHΔ̃OK«_»O z#fl q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞. J^Õ P =∞ǨHõqH˜
ÃÑ^ŒÌ tHõ.Δ 1976Ö’ ~åã≤O^Õ J~Ú<å D áê@#∞ '=∞~À „Ѩ™ê÷#O—Ö’
KÕ~Û° HõáÈ=_®xH˜ W^Õ HÍ~°}O. D áê@ NN ™êÇ≤Ï`«º ã¨~fi° ã¨fiO –
10, Y_»æã¨$+≤ìÖ’ LOk.
=∞~À „Ѩ™ê÷#OÖ’x U_»∞ LQÍk Hõq`«Å∂ 1970, 73, 75,
76, 79, 82 ã¨O=`«û~åÅÖ’ ~åã≤#q. 1975Ö’ XˆH LQÍkH˜ ~Ô O_»∞
™ê~°∞¡ ~åÜ«∂eû =zÛOk. LQÍk `≥Å∞QÆ∞ ã¨O=`«û~åk HÍ=_»O
LQÍk Hõq`«Å∞ ~åÜ«∞_®xH˜ NNH˜ XHõ „¿Ñ~°} HÍ=K«∞Û.
`≥Å∞QÆ∞*Ïu J<åfl, `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨ J<åfl, `≥Å∞QÆ∞ ~å¢+¨ìO J<åfl
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 27
NNH˜ Ñ≤zÛ Jaè=∂#O LOk. [#=i 1# POQÆ¡ ã¨O=`«û~åxH˜
NN ZѨC_»∂ Hõq`« ~åÜ«∞HõáÈ=_»O QÆ=∞xOK˘K«∞Û.
NN ~åã≤# LQÍk Hõq`«Å∞ KåÖÏ ™ê^•ã‘^•QÍ ~åã≤#@∞ì
HõxÑ≤™êÎ~Ú. „áê~°OÉèOí Ju ™ê=∂#ºOQÍ LO@∞Ok. Uq∞ ~åÜ«∂Ö’
`≥eÜ«∞Hõ, ZÖÏ ~åÜ«∂Ö’ `ÀK«Hõ „áê~°OaèOz#@∞ìO@∞Ok. P ~å¿ã
„Hõ=∞OÖ’<Õ XHõ ^ŒâÖ◊ ’ Jã¨Å∞ NN |Ü«∞\˜H˘™êÎ_∞» . 1975 LQÍkH˜
~åã≤# XHõ Hõq`« '=∞\ì̃ѨÙe—Ö’
''J_»=ÙÅ g∞^Œ PHÍâ◊O `˘Oy K«∂ã¨∞Î#flѨC_»∞
H˘O_»Ö’¡ „Ѩu^èŒfixã¨∞ÎOk <å QÆ∞O_≥Å K«Ñ¨C_»∞
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊OÖ’ ZHõ¯_» =Ù<åfl <Õ#∞
<å `˘e Ü«∞ø=<åxfl ѨÙ#s˚q™êÎ#∞——
JO\Ï_»∞. 65 Uà◊¡ =Ü«∞ã¨∞Ö’ ‰õÄ_® 25 Uà◊¡ =Ü«∞ã¨∞Ö’ LO_®Åx
HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞. J^Õ ã¨O=`«û~°OÖ’ ~åã≤# =∞~À LQÍk Hõq`« '~åHõãΔ ¨
LQÍk—. P LQÍk <å_»∞ ã¨<å‡#O KÕ™êÎ=∞x =ÚYº=∞O„u #∞O_ç
NNH˜ XHõ ÖËY JOkOk. P ã¨<å‡<åxfl u~°ã¯¨ iOKå_»∞. ÃÑ·QÍ –
''g∞ ^•ix g∞~°∞ á⁄O_ç, <å ^•ix <å‰õΩ =ke
g∞~°@ „Ѩ[ÅO\Ï~°∞, <Õ#∂ „Ѩ[ÅO\Ï#∞
g∞ „Ѩ[‰õÄ <å „Ñ¨[‰õÄ, á⁄O`«# ‰õΩ^Œ~°^Œ∞ÖˇO_ç
K«ã¨∞Î#fl =º=ã¨÷ g∞^Œ, =ã¨∞Î#fl K«i„`« <åk
â◊"å^Œ~°} g∞ ^èպܫ∞O, tâ◊¥^ŒÜ«∞O <å <åºÜ«∞O——
Jx Hõq`«Ö’<Õ ã¨=∂^è•#O WKåÛ_»∞.
LQÍk Hõq`«Ö’¡ K≥ÑC¨ HÀ^ŒyOk 'ѨOK«~` ° åflÅ∞— Hõq`«. Hõq`å
ji¬HÖõ ’ ™êO„Ѩ^•~ÚHõ "åã¨# L<åfl x[OQÍ ~°`fl« O ÖÏO\˜ Hõq`«
Jk. uÜ«∞ºx x*ÏÅ QÆ∞iOz ~åÜ«∂Åx L<åfl, Jq Hõ#|_»Háõ È=_»O
=Å¡ 'KÕ ^ Œ ∞ x*ÏÖË ~ÚѨ C _» ∞ <å Hõ q `å =㨠∞ Î = Ù— Jx
„ѨHõ\˜OK«∞‰õΩ<åfl_»∞.
''LQÍk áê@‰õΩ XHõ>Ë Ñ¨Åq¡ , ÉÏ^èŒ ÉÏ^èŒ ÉÏ^èŒ – Jk
[QÍ# "≥∞ã¨ÖË [<åÅ rq`«, QÍ^èŒ QÍ^èŒ QÍ^èŒ
J^Œ∞QÀ J^Œ∞QÀ iHΔÍ"å_»∞, HõkÖË Z=ÚHõÅ QÆ∂_»∞
PHõe<Õ uO@∞<åfl_»∞, JÖ’ ÅHõ‡Δ }Ï JO@∞<åfl_»∞——
^ÀÑ≤_ô ã¨=∂[OÖ’ HõxÑ≤OKÕ qHõ$`« ~°∂áêxfl D Hõq`«Ö’ =i‚™êÎ_∞» .
LQÍk =zÛ<å áê`«káÈ~ÚO^Õ QÍx, H˘`«kÎ ~åÖË^OŒ \Ï_»∞. HÍÖË
QÆ∞_çÃãÅ∞ HÍÅ∞`«∞O>Ë ÖËKÕ "≥∞_»Å∞ ÖËã¨∞Î<åflÜ«∞O\Ï_»∞. x#fl\˜Ö’
rqOK«_»O =∂<Õã≤ ˆ~Ѩ\˜ QÆ∞iOz PÖ’zOK«=∞O\Ï_»∞. HÍQÆÅ
HÍ~åºÅ#∞ U QÆO^è~Œ ∞° fiÖ’ =zÛ f~°Û~°h, =∞# rq`åefl =∞#"Õ∞
fiÛk^Œ∞HÌ À"åÅh JO\Ï_»∞.
'=∞~À „Ѩ™ê÷#O—Ö’ QÆ=∞xOKåeû# =∞~À q+¨Ü∞« O J#∞"å^Œ
Hõq`«fiO. WO^Œ∞Ö’ 14 J#∞"å^Œ Hõq`«Å∞<åfl~Ú. Ãã*Ï~ü =Öˇ¡*’,
áêÉ’¡ <≥~∂° _®, JQÆã<ì≤ À <≥\’, "åOQ∑*Ï<£, F\’ih HÍã≤Öì ’¡, KÕQ∞Æ "Õ~å
"≥Ú^ŒÖˇ·# Hõ=Ùefl J#∞=kOKå_»∞. Ãã*Ï~ü =Öˇ¡*’ ÃÑ~°∂‰õΩ K≥Ok#
Hõq. ™êÊx+π JO`«~°∞º^ŒúOÖ’ Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ `«~°Ñ¶¨Ù# áÈ~å_»∞`«∂
K«xáÈÜ«∂_»∞. áêÉ’¡ <≥~°∂_® zb Hõq. ™êÊx+π JO`«~°∞º^ŒúOÖ’
„Ѩ[ŠѨHΔÍ# xÅ|_®¤_»∞. JÖˇO_ô „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ „á¶ê<£ûÖ’ zb
~åÜ«∞ÉÏiQÍ Ñ¨x KÕâß_»∞. <ÀɡÖò |Ǩï=∞u á⁄Ok# Hõq. ™êìe<£
g∞^Œ ~åã≤# w`å<Õfl NN J#∞=kOKå_»∞. JQÆã<ì≤ À <≥\’ áÈ~°∞Ûwã¨∞
Hõq. JOQÀÖÏÖ’ =Åã¨"å^•xH˜ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_®_®_»∞. "åOQ∑*Ï<£
K≥·<å HõàÏHÍ~°∞_»∞. „Ѩ*Ïq=ÚHÎ̃ Ãã·#ºOÖ’ Ѩx KÕâß_»∞. F\’ih
HÍã≤Öì ’¡ Q˘>ˇ=∂ÖÏ Hõq. áêÅHõ=~°æ á¶êã≤ã∞¨ Åì ∞ W`«xfl =¸_»∞ ~ÀAÅ∞
 28 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
Ñ
„ ã
¨ O¨ QÆ áê~îO°
NN ã¨=∞HÍb#`«
''~å A =∞~°}O˜ K≥ <˘Hõ `å~° ~åeáÈÜ≥∞
ã¨∞HõqÜ«Ú =∞~°}˜OK≥ <˘Hõ `å~° QÆQÆ#"≥∞ÔH¯
~åA rqOK≥ ~åu q„QÆÇϨ =ÚÅO^Œ∞
ã¨∞Hõq rqOK≥ „Ѩ[Å <åÅ∞HõÅÜ«∞O^Œ∞——
Hõq Q˘Ñ¨Ê`«#O QÆ∞iOz J`«x „áêã¨Oy`« QÆ∞iOz QÆ∞„~°O
*Ï+¨μ"å K≥ÑÊ≤ # D Ѩ^ºŒ O #Éè∂í `À #Éèqí +¨º`ü. P Hõq áêÅ∞¯i¯
™È=∞# HÍ=K«∞Û, "Õ=∞# HÍ=K«∞Û, QÆ∞~°*Ï_» HÍ=K«∞Û, *Ï+¨μ"å
HÍ=K«∞Û, NN HÍ=K«∞Û. HÍÅO U^≥<· å J`«_ç Ѩ^ºŒ O „Ѩ[Å <åÅ∞HõÅ
g∞^Œ P_»∞`«∞O^•? ÖË^•? J<Õk =ÚYºO. JHõ~Δ O° =ÚHõ¯~åx "åà◊√¡
‰õÄ_® Hõq ~åã≤# Ѩ^•ºxfl áê_»∞`«∞O>Ë P Hõq HÍÖÏf`« =ºHÎ̃. U
„Ѩ[Öˇ·<å XHõ Hõq Hõq`åfixfl ZO^Œ∞‰õΩ áê_»∞‰õΩO\Ï~°O>Ë, J`«_ç
Hõq`«fiO „Ѩ[Å ÉèÜ í ∞« OHõ~° ÉÏ^èÅŒ áê@ŠѨÅq¡ J~Ú#ѨC_»∞, 'ã¨"∞≥ ‡
Hõ\ì̃# ‰õÄbÅ ÉèÏ~°ºÅ, a_»¤Å∞/PHõ\˜ pHõ\˜ zK«∞ÛÅ— rq`åxfl
z„uOz#ѨÙ_»∞, 'LifÜ«∞|_»¤ t~°ã∞¨ û K≥ÑÊ≤ # ~°ÇϨ ™êºxfl— Hõq ѨãQ≤ \ Æ ,ì˜
'P J"Õfi =∞~°}¿˜ ãÎ P áêѨO Z=fii^Œx— „ѨtflOz#ѨC_Õ „Ѩ[Å∞ P
Hõq`åfixfl QÆ∞O_≥ xO_»∞QÍ áê_»∞‰õΩO\Ï~°∞. W\Ï¡O\˜ ™ê=∂lHõ
"≥~· ∞° ^蕺Å∞ L#flO`«HÍÅO P Hõq ã¨=∞HÍb#`«, „áêã¨OyHõ`« LO@∂<Õ
LO@∞Ok. U Hõ q J~Ú<å ~å*Ϻxfl „Ѩ t flOKå_®? ÖË H õ
ÖÁOyáÈÜ«∂_® J<Õ^Õ K«i„`«Ö’ J`«x ™ê÷<åxfl `ÕÅ∞Û`«∞Ok. D
J=QÍǨ Ï #`À NNx JOK« < å "Õ ¿ ãÎ „Ѩ [ Å ~° H õ Î O `À
x~å‡}=∞=Ù`«∞#fl K«i„`«HÔ <· å, =∞#ÔH<· å "Õ∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Hˆ =ÅO
áêH˜HΔ õ ^Œ$+≤`ì À Kåi„`«Hõ xÜ«∞=∂Å#∞ ѨH¯õ #ÃÑ\˜ì U =ºH˜xÎ JOK«<å
"Õã<≤ å Jk Z=iH© „ѨÜ∂≥ [#O LO_»^∞Œ .
XHõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ QÆ∞~°*Ï_» QÆ∞iOz NN ~åã¨∂Î ''U HõqHÔ <· å
㨈~ J`«x K«∞@∂ì XHõ ã¨=∂[O, P ã¨=∂*ÏxH˘Hõ K«i„`«, P
K«i„`«H˘Hõ Ѩi}Ï=∞O LO\Ï~Ú. ™ê=∂lHõ, Kåi„`«Hõ Ѩi}Ï=∞
QÆ=∞#OÖ’ Hõq ™êÇ≤Ï`«º ™ê÷#O xs‚`«=∞=Ù`«∞Ok. Hõq „ѨQÆuje
J~Ú`Õ J`« _ » ∞ D QÆ = ∞<åxfl =∞iO`« "Õ Q Æ = O`« O
KÕ™êÎ_»∞.——(ã¨$[#–Ѷ≤„|=i 1970–ѨÙ@.74)Jx K≥áêÊ_»∞. NN
z„`«ÇÏ≤ Oã¨Å∞ ÃÑ\˜ì ã¨r=^ŒÇϨ #O KÕâß~°∞. KÕQ∞Æ "Õ~å ÖÏ\˜<£ J"≥∞iHÍ
qѨ¡"À^Œº=∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞. D Hõ=ÙÅO^Œ~°∂ „Ѩ*Ï L^Œº=∂ÅÖ’
áêÖÁæ#fl"åà◊√¡. „Ѩ[Å HÀã¨O áÈ~å_ç# "åà◊√¡. WÖÏO\˜ Hõ=ÙÅ<Õ
ZOK«∞H˘x "åiHõq`«efl J#∞=kOKå_»∞. g\˜Ö’ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO
1971, 72 㨠O =`« û ~åÖ’¡ J#∞=kOz#q. `å#∞ ~å㨠∞ Î # fl,
~åÜ«∞É’ÜÕ∞ =∞~À „Ѩ™ê÷#O Hõq`«Å‰õΩ kâß=∂~åæxfl xˆ~tÌ Oz#q.
D „ѨÑO¨ Kåxfl Jxfl ~°∞QƇ`«Å#∞Op HÍáê_»QeÆ Qˆ k XHõ¯
Hõ=¸ºxã¨∞ì K≥` · #« ºO =∂„`«"∞Õ J#flk =∞~À„Ѩ™ê÷#O ^•fi~å NN
K≥ѨÊ^ŒÅ∞Û‰õΩ#fl ã¨`«ºO.
''Ãã·O\˜ã¨∞ìq HÍ"åÅO>Ë
Piìã∞¨ qì HÍ"åÅO>Ë
=ÚO^Œ∞QÍ – Hõ=¸ºxã¨∞qì HÍ"åe——
– ã≤. HÍjO
rqOz# HÍÖÏxfl, K«i„`«#∞ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO>Ë `«Ñ¨Ê `≥Å∞QÆ∞
㨠= ∂*ÏxH˜ PÜ« ∞ # Hõ O „\˜ | ∂º+¨ < £ J~° ÷ O HÍ^Œ ∞ . W~° " ≥ ·
ã¨O=`«û~åÅ(1930) xO_»∞ Ü«∞=fi#OÖ’ >ÿ̌áê¶ ~Ú_£ [fi~åxH˜ QÆ∞~Ô ·
Kå=Ù ^•fi~åÅ =^Œ‰Ì Ωõ "≥o¡ =KåÛ_»∞. D ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ „ѨÑO¨ K«=∞O`å
(™È+¨eã¨∞ì ~°ëêº q∞#Ǩ) Pi÷Hõ =∂O^ŒºOÖ’ H˘@∞ìq∞\Ïì_∞» `«∞#flk.
„ѨÑO¨ Kå#flO`å „Ñ¨ÉÏè q`«O KÕã#≤ ~°ëêº qѨ=¡ O WOHÀ"≥Ñ· Ù¨ K«i„`«#∞
#_çÑ≤ã¨∞Î#fl HÍÅO. „ѨѨOK« "åºÑ≤`«OQÍ PHõe`À =∞O_»∞`«∞#fl
Ü«Ú=`«. LiH˘Ü«∞ºÅ#∞ =Ú^•Ì_ç# ÉèíQÆ`üã≤OQ∑ `åºQÆO. Ô~O_»∞
„ѨÑO¨ K«ÜÚ« ^•úÅ∞. `≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O. K≥<· å ÖÏOQ∑=∂~üÛ.
Wk NN Hõà=¡◊ ÚO^Œi HÍÅO. D K«i„`« QÆ=∞#OÖ’ NN, Hõ$+¨â‚ ߢã≤,Î
qâ◊fi<å^äŒÅ „ѨÉèÏ=O #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_ç ^Œ∂~°OQÍ q#∞g^äŒ∞Ö’¡
qǨÏiOKÕ Hõq`«fiO HÀã¨O |uH˜ P Hõq`åfixfl Éè∂í =∂~°Oæ Ѩ\Oì̃ z
Éèí∂HõOѨO ѨÙ\˜ìOKå_»∞. `«# ~°K«#Ö’ Ö’HõO „ѨuѶ¨eOKåÅx
`«Ñ≤OKå_»∞. `«# *Ïu [#∞Å∞ áê_»∞H˘<Õ w`«O ~åÜ«∂Åx
x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ "≥Ú^Œ\™˜ êiQÍ ZQÆ~ˆ ã≤# Z„~°x*ˇO_®#∞
Hõq`«fiOÖ’H˜ D_»∞ÛH˘KåÛ_»∞.
J|∂ƒi ~å=∞Hõ$ëê‚~å=Ù „ѨÉÏè =O`À „ѨÑO¨ K« ™êÇ≤Ï`åºÅ
"≥·Ñ¨Ù, ™êÇ≤Ïf ^èÀ~°}∞Å "≥·Ñ¨Ù `«# ^Œ$+≤ìx =∞o¡Oz „ѨQÆujeQÍ
=∂~å_»∞. Hõ#∞Hõ ã¨=∂[OÖ’ =ã¨∞Î#fl =∂~°∞ÊʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ
™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ ~å=eû# =∂~°∞Ê#∞ "ÕQ=Æ O`«O KÕ™ê_»∞. D HÍÅOÖ’
XHõ HõqQÍ NN `«# áê„`«#∞ ã¨iQÍæ<Õ x~°fiÇ≤ÏOKå_»∞. ÅO_»<£
„áÈ„ÔQã≤"£ Ô~·\~üû "≥∞xÃѶ™Èì "≥Å∞QÆ∞Ö’ =ÚO^Œ∞ÔHàÏ¡Åx '„Ѩu[˝—
KÕ™ê_»∞. JO^Œ∞ˆH Éèí∂q∞ Hõ_»∞ѨÙÖ’ Hõà◊√¡ ÃÑ\ì̃ „ѨѨOKåxH˜ Éè’[#O
ÃÑ_»∞`«∞#fl K≥=∞@ K«∞Hõ¯Å‰õΩ Ys^Œ∞ Hõ>ìË ã¨=∂[O HÀã¨O `«ÑO≤ Kå_»∞.
ã¨Ç¨Ï„㨠=$`«∞ÎÅ, ã¨=∞ãÎ̈ zǨflÅ Q˘O`«∞Å∞ qxÑ≤OKå_»∞. ѨÙ_»q∞
`«e¡ ѨÙi\˜ <˘Ñ¨CÅÖ’ H˘`«Î ã¨$+≤ìx HõÅQÆ<åfl_»∞. K«i„`« QÆ=∞#"Õ∞
™êÇ≤Ï`åºxfl #_çÑã≤ ∞¨ OÎ ^Œx ÉèÏqOz
''HõkÖËk HõkeOKÕk
=∂ˆ~k =∂iÊOKÕk
''ѨK«Û ѨK«ÛQÍ |`«HÍÅO>Ë
Z„~°Z„~°QÍ Z^ŒQÍÅO>Ë
=∞Oz – Hõ=¸ºxã¨∞qì HÍ"åe——
Hõ=¸ºxã¨∞ì HÍx Ãã·O\˜ã¨∞ì, Hõ=¸ºxã¨∞ì HÍx Piìã¨∞ì, Hõ=¸ºxã¨∞ì
HÍx WOÔH=~°~Ú<å 㨈~ „Ѩ[ʼnõΩѨÜ≥∂QÆ Ñ¨_»~°∞. JOu=∞OQÍ
áêÅHõ=~åæňH LѨÜ≥∂QÆѨ_»`å~°∞.
K«i„`« x~å‡`«Öˇ·# „Ѩ[Å rq`åÖ’¡ ZO`« HÍiî#ºO
LO@∞O^À, JO`« HÍiî#ºO, ZO`« Ѩ^∞Œ #∞ LO@∞O^À JO`« Ѩ^∞Œ #∞,
ZO`« „¿Ñ=∞ LO@∞O^À JO`« „¿Ñ=∞ '=∞~À„Ѩ™ê÷#O—Ö’ L<åfl~Ú.
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O <å\˜H˜ =∞ǨHõq J~Ú`Õ, =∞~À„Ѩ™ê÷#O <å\˜H˜ „Ѩ*ÏHõq
HÍ"åÅ#fl `«Ñ#¨ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. D Hõ}Δ ÏxH˜ K≥O^Œx Hõq`«fiO U Hõ}
Δ ÏxH©
K≥O^Œ^Œ#fl ã¨∂ÊùiÎ =∞~À„Ѩ™ê÷#OÖ’ ã¨∞Êùiã¨∞ÎOk. J

áê_Õk áê_çOKÕk
ÃÑ#∞x^Œ~Ì ° =keOKÕk
=Ú#∞=ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyOKÕk
ѨiѨÓ~°‚Ѩ٠„|`«∞H˜KÕÛk—— Hõq`«fi=∞x Hõq`åfixH˜ H˘`«Î
x~°fiK«#O WKåÛ_»∞. W\Ï¡ `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«º QÆ=∞<åxfl "ÕQÆ=O`«O
KÕã≤# „ѨQÆuje NN. ''ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ H˘`«Î q+¨Ü«∂xfl K≥ѨÊ_»O,
K≥¿ÑÊ^•xfl ã¨∂\˜QÍ Ñ¶¨∂@∞QÍ K≥ѨÊ_»O† K≥¿ÑÊ =ã¨∞Î=Ó–K≥|∞`«∞#fl
Ѩ^Œúu „Ѩ*Ï„âıÜ«∞ã¨∞û ^Œ$ëêìº K≥ѨÊ_»O– U HõqÔH·<å r= ÅHõΔ}O. D
ÅHõ} Δ O NNÖ’ ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ „Ѩã∞¨ Êù@=∞=Ù`«∞O^Œx—— (ã¨$[#–1970
Ѷ„≤ |=i–ѨÙ@.59) #∂`«Åáê\˜ QÆOQÍ^è~Œ O° K≥ÑÊ≤ # =∂@ #∂~°∞áêà◊√¡
x[O. P^è∞Œ xHõ `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’H˜ ~å[H©Ü∂« Å#∞, ™ê=∂lHõ
rq`åxfl ã¨=∞^Œ$+≤` ì À fã¨∞H˘zÛ# "å_»∞ NN<Õ. D q^èOŒ QÍ NN
Hõq`«fiO ѨiѨHõfi`« K≥O^Œ_®xH˜ Hõq`å „Ñ¨uÉèí`À áê@∞ ™êOѶ≤∞Hõ
ã¨=∞㨺ÅÃÑ· xiÌ+ì̈ J=QÍǨÏ#`À áê@∞ ™êOѶ≤∞Hõ =º=ã¨÷#∞ Q˘Ñ¨ÊQÍ
J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl L`«Î=∞Hõq NN.
U =∞x+≤HÔ <· å XHõ ^Œ$HõÊ^ä•xfl WKÕÛk ã¨=∞HÍb# ™ê=∂lHõ
Pi÷Hõ, ~å[H©Ü«∞, Kåi„`«Hõ Ѩiã≤÷`«∞ÖË. Hõ#∞Hõ<Õ ã¨=∞HÍb# rq`«O,
J`«_ç ™ê=∂lHõ Jã≤Î`«fiO J`«_ç K≥·`«<åºxfl x~°‚~Úã¨∞ÎOk. P
K≥` · #« ºO P^è•~°OQÍ<Õ =∞x+≤ ã¨=∂[ Ѩi}Ï=∂ŠѨ@¡ ã¨ÊOk™êÎ_∞» .
=∞#∞+¨μÅO^Œ~∂° XˆHÖÏ ã¨ÊOkOK«_O» U ã¨=∂*ÏÅÖ’ ‰õÄ_® ™ê^躌 O
HÍ^Œ∞. JO^Œ~∂° Jxfl q+¨Ü∂« ÅÃÑ· ‰õÄ_® ã¨ÊOkOK«Háõ È=K«∞Û. HÍx
ã¨ÊOkOz# q+¨Ü«∂Å∞ =∂„`«O „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#q HÍ"åe. P
<å\˜ ã¨=∂[OÖ’ „Ѩ^è•# "≥·~°∞^茺O Uk LO>Ë ^•x g∞^Œ<Õ Z‰õΩ¯=
^Œ$+≤ì LO@∞Ok. ã¨=∂[OÖ’ Jxfl "≥~· ∞° ^蕺Å∞ XˆH ™ê÷~ÚÖ’ ZѨC_»∂
LO_»=Ù. XHõ\˜ „Ѩ^•è # "≥~· ∞° ^躌 "≥∞`
ÿ Õ q∞QÆ`å "≥~· ∞° ^蕺Å∞ J„Ѩ^•è #=∞x
HÍ^Œ∞. HÍHõáÈ`Õ XH˘¯Hõ¯ ™ê=∂lHõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ XH˘¯Hõ¯ "≥~· ∞° ^躌 O
=ÚO^Œ∞H˘ã¨∞OÎ k. D "≥~· ∞° ^蕺xfl „ѨuaOaOz# "å_Õ K«i„`«Ö’
xÅ|_»∞`å_»∞. D Ѩxx NN KÕ™ê_»∞. ã¨=∂[O KÕ`« `å#∞
K≥` · #« ºO á⁄Ok ã¨=∞HÍb# ã¨=∂*Ïxfl =ÚO^Œ∞‰õΩ #_»ÑO≤ KÕ â◊‰Ωõ ÅÎ Ö’
NN ÉèÏQÆ=∞Ü«∂º_»∞. Hõ#∞Hõ<Õ HÍà◊¡H˜O^Œ #ey# QÆ_ç¤áÈK«Å ÉÏ^èŒ,
p=∞Å HÍà◊√¡ qiy# K«ÑC¨ _»∞ q<åfl_»∞, qxÑ≤OKå_»∞. W\Ï¡O\˜ p=∞Å
HÍà◊√¡ WOHÍ q~°∞QÆ∞`«∂<Õ L<åfl~Ú. D q^èŒOQÍ K«i„`«#∞
J#fi~ÚOz NNx J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe. PÜ«∞# HõÅO Ѩ\#ì˜ HÍÅOÖ’
L#fl ™ê=∂lHõ, ~å[H©Ü∞« , ™êO㨯$uHõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ NNx JOK«<å
"ÕÜ∂« e. PÜ«∞#‰õΩ HÍÅO qkèOz# Ѩiq∞`«∞Å∞ Uq∞\’ QÆ=∞#OÖ’
LOK«∞HÀ"åe. =∞# WëêìWëêìÅ`À H͉õΩO_® K«i„`« Hõà◊¡^•ÌÅ#∞
ÃÑ@∞ìH˘x NNx ѨijeOKåe. D "≥Å∞QÆ∞Ö’ PÖ’z¿ãÎ<Õ NN
ã¨=∞HÍb#`« `≥Å∞ã¨∞ÎOk. U =∞xÃ+·<å Ѩiq∞`«∞Å`À `«~åfiu
HÍÖÏxH˜ HõzÛ`«OQÍ iÅ"≥O\ò J=Ù`å_»∞.
J~°ú ^Œâß|ÌO `≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂*Ïxfl, ™êÇ≤Ï`åºxfl J^Œ∞ƒù`«OQÍ
„ѨÉèÏq`«O KÕã≤# HõqÃÑ· ^Õfi+¨ ÉèÏ=O`À HÍ"≥∞O\ò KÕÜ«∞_»O ãÔ̈~·Ok
HÍ^Œ∞. ZO`« Q˘Ñ¨Ê"åi<≥·<å ѨÙ#~ü =¸ÖϺOHõ#O KÕÜ«∞_»O
ã¨=∂*ÏxH˜ J=ã¨~°O. HÍx ¿ÇÏ`«∞|^ŒúOQÍ K«iÛOKåe. K«i„`«
ѨÙ<åkQÍ JOK«<å Hõ\Ïìe. =∞~°}O˜ z# `«~åfi`« U =∞x+≤ ‰õÄ_®
"≥Ú`«ÎOQÍ ã¨=∞HÍb#OQÍ LO_»HõáÈ=K«∞Û. ''U =∞x+≤Hõ~Ú<å P
=∞x+≤ rq`«HÍÅѨ٠Ѩiã≤÷`«∞Å =Å¡, #q∞‡# qâßfi™êÅ =Å¡,
HÍ~åºK«~} ° =Å¡, "≥Å∞=iOz# =ºH©HÎ ~õ } ° =Å¡, =∞~°}ÏO`«~° rq`«O
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 29
LO@∞Ok. JO>Ë XHõ =ºH˜Î „áêã¨OyHõ`#« ∞ ™ê=∂lHõ ã≤u÷ , qÅ∞=Å∂,
qâßfi™êÅ∂, =ºHÎ̃QÆ`« PK«~°}, =ºH©ÎHõ~°} J<Õ <åÅ∞QÆ∞ „áêuѨkHõÅ
g∞^Œ H˘Å=Åã≤O^Õ `«Ñ¨Ê Jk =∞# WëêìWëêìÅ#∞ |\ì̃ x~°‚Ü«∞O
HÍ^Œx—— (Pk"å~°O "å~°Î, 25.4.10, ѨÙ@.12) Z<£. "Õ}∞QÀáêÖò
KÕã≤# qâı¡+¨} D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ QÆu`åi¯HõOQÍ LOk. NN
â◊`«[Ü«∞Ou ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ PÜ«∞##∞ HÍÖÏf`«∞_»∞QÍ `«ÅÔH`«∞ΉõΩ<Õ
=~°æO XHõ\˜. ‰õΩÅO QÆ∞iOz ~åÜ«∞ÖË^Œ∞ HÍ|\ì̃ PÜ«∞# =∞ǨHõq
HÍ^Œ∞, PÜ«∞# Hõq`«fiO K«^Œ"åeû# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞, PÜ«∞#‰õΩ
™ê=∂lHõ ã¨Ê$Ç¨Ï ÖË^Œ∞ Jx `«∂Å<å_Õ =~°æO =∞~˘Hõ\˜. D Ô~O_»∞
^èÀ~°}∞Å∞ ãÔ̈~#· q HÍ=Ù. D ~Ô O_»∞ "å^Œ#Å∞ x[O HÍ^Œ∞. XHõ
=~°æO Éèí[# KÕã¨∞ÎOk. =∞~À =~°æO <åÅ∞QÆ∞ ǨÏ^Œ∞ÌÅ∞ wã≤ WO^Œ∞Ö’
NN W=∞_»ÖË^Œx xOkã¨∞ÎOk. D Ô~O_»∞ =~åæÅ∞ ™ê=∂lHõ
"≥·~°∞^蕺Å#∞ NNH˜ J#fi~ÚOz K«∂_»_®xH˜ x~åHõiã¨∞Î<åfl~Ú.
J@¡x ã¨~fi° ã¨OѨÓ~°‚ =∂#=Ù_çQÍ NNx "≥∂Ü«∞=eû# Ѩx ‰õÄ_®
ÖË^Œ∞.
NNH˜ H˘xfl Ѩiq∞`«∞Å∞ L<åfl~Ú. =ÚYºOQÍ ‰õΩÅO
QÆ∞iOz ~åÜ«∞HõáÈ=_»O. HÍeH˜O^Œ Ѩ_ç qiy# p=∞ HÍÅ∞ â◊ÉÏÌxfl
q#fl NN JO@~åx P"Õ^Œ##∞ JHõΔ~°|^ŒúO KÕÜ«∞HõáÈ=@O
Pâ◊Û~°ºOQÍ LOk. `«#‰õΩ J_»∞QÆ∞ *Ï_≥#· QÆ∞~°*Ï_» ‰õÄ_®
''=∞~z K≥_Ť» ∞ =∞#∞AÅO^Œ∞#
Ü≥∞Oz K«∂_»QÆ Ô~O_≥ ‰õΩÅ=ÚÅ∞—— Jx ‰õΩÅO QÆ∞iOz
~åâß_»∞. HÍx NN ZHõ¯_® ‰õΩÅO „Ѩ™êÎ=# KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ
NN K«i„`« É’#∞Ö’ xÅ|_ç ã¨=∂^è•#O K≥Ñʨ =eûO^Õ. J~Ú`Õ
P<å\˜ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì̂H ‰õΩÅO Ѩ@¡ ã¨Ê+ì̈`« ÖËHõáÈ=@O =Å#<Õ
NNH˜ D Ѩiq∞u U~°Ê_çO^Œx ã¨iÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û. HÍx 70=
^ŒâH◊ Oõ Ö’ QÆ^~ÌŒ ,ü K≥~|
° O_»~åA ‰õΩÅO QÆ∞iOz Q˘Ñ¨Ê áê@Å∞ ~åã≤#
`«~åfi`«<<·≥ å NN ‰õΩÅOÃÑ· ~°K#« KÕÜ∞« =eû LO_Õ. J~Ú`Õ NN
„ÉÏǨχ} ‰õΩÅOÖ’ ѨÙ@ì@O =Å#<Õ ‰õΩÅOÃÑ· ~åÜ«∞ÖË^<Œ kÕ JѨ"å^Œ∞
=∂„`«"∞Õ . PÜ«∞# P ‰õΩÅO Ѩ^` úŒ ∞« ʼnõΩ aè#flOQÍ rqOKå_»∞. "≥Ú`«OÎ
ã¨=∂[O ã¨=¸ÅOQÍ =∂~åÅx HÀ~°∞‰õΩ<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ D Ѩiq∞u
=Å# NNx ^Œ o `« =ºuˆ ~ H˜ Q Í z„uOKåÅ#∞HÀ=_» O
^Õfi+¨Ñ¨Ói`«=∞~Ú#^Õ `«Ñ¨Ê `åi¯Hõ"≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞. QÍOnè QÆ∞iOz,
„H©ã∞¨ Î QÆ∞iOz YO_» HÍ"åºÅ∞ ~åã≤# *Ï+¨μ"å JOÉË^¯Œ ~ü QÆ∞iOz
~åÜ«∞#O`« =∂„`å# PÜ«∞# ã¨=∞HÍb#`« D <å\˜H© K≥iyáÈÖË^∞Œ .
‰õΩÅ =º=ã¨÷‰õΩ =¸Å"≥∞ÿ# ^Õ=Ù_çx ѨÓÖË #q∞‡#O`« =∂„`å#
ã¨=∂*ÏxH˜ PÜ«∞# KÕã#≤ HÍO„\˜|∂º+¨<#£ ∞ `«‰Ωõ ¯= KÕÜ∞« ÖË=Ú.
XH˘¯Hõ¯ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ PÜ«∂ =º‰õΩÎʼnõΩ H˘xfl Ѩiq∞`«∞Å∞ U
HÍ~°}ÏÅ =Å#<À U~°Ê_»`å~Ú. P Ѩiq∞`«∞Å#∞ JkèQÆq∞Oz
ã¨OѨÓ~°‚ =∂#=Ù_çQÍ =∂i`Õ KåÖÏ ã¨O`À+¨O. =∂~°#O`« =∂„`å#
"åà◊√¡ Éèíq+¨º`ü‰õΩ =∂~°æ^Œ~°≈‰õΩÅ∞QÍ =∂~°‰õΩO_® LO_»ÖË~°∞. J~°"≥·,
_≥ɃÂ̌ ^ŒâH◊ ÍÅÖ’ HõÅO Ѩ\#ì̃ KåÖÏ=∞Ok ~°K~« Ú`«Å∞(=ÚYºOQÍ
D~ÀA NNx u_»∞`«∞#fl"åà◊√)¡ 1985 `«~åfi`« HÍh ‰õΩÅO QÆ∞iOz
~åÜ«∞ÖËHáõ ÈÜ«∂~°∞. Jk "åi `«ÑC¨ HÍ^Œ∞. K«i„`« qkèOz# Ѩiq∞u.
~åÜ«∞ÖË^Œ∞ HÍ|\ì̃ "åà◊√¡ W"åfieì `«~åxH˜ Jã¨O|^Œ∞úÅ∞ HÍÖË~°∞.
HõzÛ`«OQÍ "åi Hõ$+≤x D `«~O° QÆ∞iÎOK«=eûO^Õ. W^Õ `åi¯HõÑ^¨ uúŒ .
D Ѩ^Œú`Õ NNH˜ =iÎã¨∞ÎOk.
WHõ NNH˜ L#fl ~Ô O_À Ѩiq∞u `≥ÅOQÍ} ~Ô ` · åOQÆ ™êÜ«Ú^èŒ
 30 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
áÈ~å@O QÆ∞iOz ~åÜ«∞HõáÈ=@O. „ѨÑO¨ K«OÖ’ U z#fl u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞
[iy<å ã¨∂Hõ‡Δ OQÍ J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ ã¨ÊOkOz# NN „ѨÑO¨ K«
K« i „`« Ö ’<Õ "≥ Ú ^Œ \ ˜ Ô ~ · ` åOQÆ ™êÜ« Ú ^è Œ áÈ~å@O QÆ ∞ iOz
~åÜ«∞HõáÈ=_»O qz„`«O. P~°∞„^Œ '`«fi"Õ∞"åǨÏO—‰õΩ =ÚO^Œ∞=∂@
q∞#Ǩ~Ú¿ãÎ WOÔHHõ¯_® D áÈ~å@O QÆ∞iOz ~åã≤#@∞¡ ÖË^∞Œ .
^•xH˜ „Ѩ^•è # HÍ~°}O <≥*· ÏO H˘Å∞=ÙÖ’ NN L^ÀºQÆO KÕÜ∞« @"Õ∞
`«Ñ¨Ê =∞~˘Hõ\˜ HÍ^Œ∞. |`«∞‰õΩ^≥~°∞=Ù HÀã¨O XHõ „Ѩ*ÏHõq `«#‰õΩ
`å#∞ Ѩiq∞u qkèOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. JO`«=∂„`å# `≥ÅOQÍ}
=Ú^Œ∞aÌ _»Å¤ ∞ Éè∂í =∞Ü«∞º, H˜ëêìQ“_£Å `åºQÍxfl QÆ∞iOz ~åÜ«∞‰õΩO_®
LO_»ÖHË áõ ÈÜ«∂_»∞. "åo¡^iÌŒ x Éè∂í =∂ºHÍâßÅ∞QÍ ZuÎÑ\ ¨ Ïì_∞» . ‰õΩÅO,
`≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O QÆ∞iOz ~åÜ«∞HõáÈ=_»O q∞#Ǩ~Ú¿ãÎ
WHõ NNÃÑ· JѨ"å^Œ∞ "ÕÜ∞« _®xH˜ WOˆH HÍ~°}O ^˘~°H¯õ áÈ=K«∞Û.
D ~Ô O_»∞ Ѩiq∞`«∞Å =Å# NN KåÖÏ q=∞~°≈Å#∞ Z^Œ∞~˘¯=Åã≤
=zÛOk. J~Ú`Õ ^Œo`« L^Œº=∞O =zÛ# 1985 <å\˜ =~°‰Ωõ NN
|uH˜ LO>Ë HõzÛ`«OQÍ ‰õΩÅO QÆ∞iOz ~åã≤ LO_Õ"å_»∞.
WHõ ~Ô O_À „ѨÑO¨ K«ÜÚ« ^ŒOú Ö’ ~°ëêºx <år*ÏxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ
QÆiO˚ K«=∞x NN HÀ~°@O P<å\˜ J=ã¨~O° . HÍx H˘<åflà◊‰¡ Ωõ ~°ëêº
™È+¨Öò ™ê„=∂[º"åkQÍ =∂iáÈ~ÚOk. W"åfià◊ qzÛù#fl=∞~ÚOk.
`«#Ö’x *Ï`«∞Å g∞^Œ ^•_»∞Å∞ KÕã∞¨ #Î flk. NN QÆiO˚ K«=∞x K≥ÑÊ≤ <å
~°ëêº iÅ"≥#∞û W"åfià◊ ÖË^∞Œ . P<å_»∞ qâßÖÏO„^èŒ H˘O^Œi PHÍOHõ.Δ
=ÚYºOQÍ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì |ÅOQÍ qâßÖÏO„^èŒ HÀã¨O áÈ~å_çOk.
Hõ#∞Hõ 'PHÍ~°O ^•Å∞Û`«∞#fl PO„^èŒ ~å¢+ì̈O— Jx NN ~åâß_»∞.
qâßÖÏO„^èŒ D ~ÀA `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å áêe@ ^ÀÑ≤_ç ~å¢+ì̈OQÍ
=∂iOk. NN HÀ~°∞‰õΩ#fl qâßÖÏO„^èŒ PHÍOHõΔ‰õΩ WѨC_»∞
„áêã¨OyHõ`« ÖË^Œ∞. g\˜`À áê@∞ PÜ«∞# =ºHÎ̃QÆ`« rq`«OÖ’ XHõ
áê~°≈fiO Z=iH˜ P^Œ~≈° O HÍ^Œ∞. JѨÊ\˜ K≥` · #« ºO`À NN "å_ç#
H˘xfl Ѩ^•Å‰õΩ ‰õÄ_® WѨC_»∞ HÍÅO K≥eO¡ k.
W\Ï¡O\˜ H˘xfl Ѩiq∞`«∞Å#∞ q∞#Ǩ~Ú¿ãÎ NN HÍ=º
=ã¨∞=Î ÙÅhfl D <å\˜H© ã¨r=OQÍ L<åfl~Ú. JO>Ë PÜ«∞# `«_qç ∞#
U ã¨=∞㨺 <Õ\˜H© Ѩi+¨¯iOK«|_»ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ NN „áêã¨OyHõ`«
=∞~°∞QÆ∞#Ѩ_»ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ =∞iO`« ÃÑiyOk. NN rqOz#
HÍÅOÖ’x ã¨=∞㨺Å∞ fi#ѨC_Õ PÜ«∞# ZOÑ≤Hõ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl HÍ=º
=ã¨∞Î=Ù „áêã¨OyHõ`« áÈ`«∞Ok. ÖË^ŒO>Ë J`«_ç „áêã¨OyHõ`« =∞iO`«
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. ~°}~°OQÆO HÍx KÀ@∞ QÀ¡|Öò qÖË*òÖ’ ZHõ¯_»ÖË^Œ∞.
„QÍ=∂Åhfl ~°HõÎO`À, ÖË^ŒO>Ë Hõhflà◊¡`À `«_»∞ã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú.
'`åQÆ ∞ É’`« ∞ =ºHÍÎ =ºHÍÎ Ö ÏѨ # , „¿ÑÖÏѨ # Å∞ ~ÀA~ÀA‰õ Ω
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#flq. HÍ~Àʈ~\ò "≥·^ŒºâßÅÖ’ â◊=OÃÑ· â◊¢ã¨ÎHÍ~°∞x
=∞¿ÇÏO„^Œ*ÏÅO qO`« áÈHõ_Å» ∞ áÈ`«∞Ok.
'áêeHÍѨ٠#∞^Œ∞\˜ K≥=∞@
‰õÄe"åx QÆ∞O_≥ K≥~∞° =Ù
aK«ÛQÍx Hõ_»∞Ѩ٠Hõ~°∞=Ù— =∂Ü«∞ Jx, q∞^二 Jx K≥¿ÑÊ
ÉÏÉÏÅ∞ gkä gkä<å ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. ~åã¨bÅÖ’¡ `ÕÅ∞`«∞<åfl~°∞.
'Éè∂í `«HÍÅO K«∂~°∞ Ѩ@∞ìH˘x— qÅ∞=ÅH˜, K«i„`«H,˜ áÈ~å\ÏÅH˜ qO`«
"åºMϺ<åÅ∞ KÕã∂¨ Î áê`«x |uH˜OK«_®xH˜ H˘`«Î Hõ`∞« ÅÎ ∞ #∂ˆ~ "å~°∞
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂<Õ L<åfl~°∞. 'Ô~O_»∞ Ô~à◊√¡ <åÅ∞QÆ#flO^Œ∞‰õΩ— Q˘O`«∞Å∞
HÀ¿ã HÀ„ÉÏÅ∞, „`åK«∞Å∞, >ÿ̌QÆ~°∞¡ ѨÙ_»∞`«∂<Õ L<åfl~°∞. ~ÀA‰õΩ
ZO`À=∞Ok ^Œ∞~°^$Œ +ì̈ r=ÙÅ∞ ã¨∂~°ºHÍOuÖ’ \ϺOH±|O_£Ö’<À,
=¸ã‘ =ÚiH˜Ö’<À, Ô~·Å∞ Ѩ\ÏìÅÃÑ·#<À â◊"åÖˇ· `ÕÅ∞`«∂<Õ L<åfl~°∞.
L^ÀºQÆO ÖËHõ _ç„wÅ∞ K≥`«Î|∞@ìÖ’ Ѩ_Õã≤
'"å#HÍÅO =Úã≤i~åQÍ
xÅ∞=Ù xÅ∞=Ù#— h~°∞QÍ =∂iáÈ`«∞#fl ÉÏ@™ê~°∞Å∞
ZO^Œ~À q∞yÖË L<åfl~°∞. 'QÆiHõ ѨK«Û "≥∞ÿ^•<åÖ’¡— P_»∞‰õΩ<Õ ÉÏźO
HÀã¨O "≥`«∞‰õΩÖÏ@ "≥Ú^ŒÅ~ÚOk. HÍO„H©\ò QÀ_»Å =∞^茺
|OkèOK«|_ç# ÉÏÖϺxH˜ `å=∞~°ÑÓ¨ =ÙÅ HÀ<Õ~∞° =¸ºlÜ«∞OÖ’
ѨÙ~å`«# =ã¨∞=Î ~ÚOk. ѨO@KÕÅ∞, ÉÁ=∞‡iÅ∞¡Å∞ ã≤x=∂ÅÖ’ `«Ñʨ
=∞Ô~Hõ¯_® K«∂¿ã J=HÍâ◊O Ѩã≤`«<åxH˜ ^˘~°Hõ@O ÖË^Œ∞. ™êѶπì"Õ~ü
L^ÀºQÍÅ ~°OkÖ’ JÅã≤áÈ~Ú# =∞x+≤
''Z=ÚHõÅ x„^ŒÖ’
WOÃÑ·# HõÅÅ∞— HõO@∞<åfl_»∞. W\Ï¡ NN KÕѨ\ì̃# U ã¨=∞㨺
W"åeìH© f~°Ö^Ë ∞Œ . JO^Œ∞Hˆ NN ã¨O|^Œ` ú « WOHÍ KåÖÏ ÃÑiyOk.
WHõ =ºH˜ Î ` « fi OÖ’ Ô ~ O_À áê~° ≈ fiO |∞kÌ r =ÙÅO^Œ ~ ° ∞
áê\˜OK«^yŒ #, PK«iOK«^yŒ # HÀ}O NNÖ’ L#flk. ‰õΩÅO, =~°Oæ ,
eOQÆ q=HõÅΔ QÆ∞iOz ~å¿ã KåÖÏ=∞Ok Hˆ =ÅO WO\˜H˜ =∂„`«"∞Õ
Ѩiq∞`«"∞≥ ÿ L^Œº=∂ʼnõΩ ^Œ∂~°OQÍ rqã¨∞#Î fl D ~ÀAÖÖ’ NN
ÖÏO\˜ PK«~°}Ï`«‡Hõ rq`åxH˜ P=â◊ºHõ`« ÃÑiyOk. q~°ã¨O,
áœ~°ÇϨ ‰õΩ¯Å L^Œº=∂ʼnõΩ <åÜ«∞‰õΩ_»∞QÍ NN '#HõûÖˇ> · ¡Ë ^ÕâÉ◊ ‰íè Ωõ ÅÎ x—
ѨH¡ Í~°∞¤ "≥∞_»‰Ωõ `«yeOK«∞H˘x ~å[^è•x ~À_»¡ g∞^Œ uiy# K«i„`«#∞
K«∂¿ãÎ NNx q=∞i≈OKÕ "åiH˜ k=∞‡u~°∞QÆ∞`«∞Ok. Hˆ ã¨∞ʼnõΩ, *ˇà· ‰¡◊ Ωõ
ÉèÜ í ∞« Ѩ_ç áêiáÈÜÕ∞ KåÖÏ=∞Ok "Õ∞^è•=ÙÅ∞ D q+¨Ü∞« OÖ’ NNx
K«∂ã≤ <Õ~°∞ÛHÀ"åe. `«=∞‰õΩÅO, =~°æO "åix ^ŒQÆæ~°‰õΩ ~åx=fix
"Õ∞^è•=ÙÅ∞#fl HÍÅOÖ’ "Õ∞^èÀ„â◊=∞‰õΩ, âßs~°Hõ „â◊=∞‰õΩ =∞^茺# L#fl
qÉè[í # ~ˆ Y#∞ NN K≥iÑ≤"âÕ ß~°∞. K«i„`«Ö’ D q+¨Ü∞« "Õ∞ PÜ«∞##∞
L#fl`« tY~åÅÖ’ xÅɡ\˜ìOk. U =∞x+≤ÔH·<å J`«_ç PK«~°}<Õ
JOu=∞ w@∞~å~Ú.
NNx ˆH=ÅO '=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O— K«kq q=∞i≈OKÕ "åà◊√¡
H˘O^Œ~∞° . Uq∞ K«^∞Œ =‰õΩO_® q=∞i≈OKÕ "åà◊√¡ =∞iH˘O^Œ~∞° . Jã¨Å∞
Hõq`«fiO QÆ∞iOz F#=∂Å∞ ‰õÄ_® `≥eÜ«∞‰õΩO_® u>Ëì "åà◊√¡
WOH˘O^Œ~°∞. Jhfl `≥eã≤ ^Œ∞~°∞^ÕÌâ◊ºO`À `≥QÆ<å_Õ"å~°∞ H˘O^Œ~°∞.
Z=~° ∞ ZÖÏ =∂\Ï¡ _ ç # NN ÖÏO\˜ „Ѩ * ÏHõ q
„áêã¨OyHõ`«#∞K≥~°∞ѨÖË~°x #_»∞ã¨∞Î#fl K«i„`« x~°∂Ñ≤ã¨∞Î#flk.
WѨÊ\˜ÔH·<å ~åK«=∞Å∞¡ ~å=∞K«O„^•Ô~_ç¤ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ''NN J~°÷O
HÍ"åÅO>Ë Kåi„`«Hõ ^Œ$+≤ì, ™ê=∂lHõ ^Œ$+≤ì, ™ê=∂lHõ ^Œ$HõÊ^äŒO,
=∂#=`å qÅ∞=Å ã¨ Ê $Ǩ Ï , K« i „`« x~å‡`« ŠѨ @ ¡
J=QÍǨ Ï ##∞——(NN ™êÇ≤ Ï `« º O 㨠= ∞HÍb#`« – Ѩ Ù @.26)
ÃÑOK«∞HÀ=eû# J=ã¨~O° =∂„`«O `≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂[OÖ’ H˘O^ŒiH˜
LOk.
*Ï˝Ñ≤HõÅ∞
1. ã¨$[# Ѷ„≤ |=i 1970
2. U@∞‰õÄi „Ѩ™ê^£ (ã¨O)–™êÇ≤Ï`åºÉèí∞º^ŒÜ«∞O ÃãÃÑìO|~ü 1985
3. *Ï+¨μ"å Hõq`å`«`fi« O– [#™êÇ≤Ïu,1997
4. ã≤OQÆ~åKå~°∞ºÅ∞–=Ú`åºÅã¨~åÅ∞,1998
5. NN–=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O
6. `≥ÅHõÑe¨ ¡ ~°q–NN™êÇ≤Ï`«ºO ã¨=∞HÍb#`«, E<£2009
7. „Ѩ*Ï™êÇ≤Ïu NN „Ѩ`ºÕ Hõ ã¨OzHõ, 2010
8. Pk"å~°O "å~°Î U„Ñ≤Öò 25, 2010
J
 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 31

Ñ
„ ã
¨ O¨ QÆ áê~îO°
NN L^Œº=∞ rq`«O
– =~°=~°~å=Ù
N NH˜ L^Œº=∞ „áêã¨OyHõ`« ZO`«QÍ L#fl^À W\©=e J#∞Éè=í O
^Œ $ ëêì º <å „Ñ¨ ã ¨ O QÍxfl P~° O aè O K« ^ Œ Å K« ∞ ‰õ Ω <åfl#∞.
rq`«O LOk. P rq`«O QÆ∞iOz PÜ«∞# K≥ÑC¨ ‰õΩ<åfl_»∞. ''1910Ö’
|~°OѨÙ~°OÖ’ <å<å *Ïu ã¨Ç¨ÏѨOH˜Î Éè’[#O [~°∞QÆ∞`«∞#fl
Kè«fÎãπѶ¨∞_£Ö’ ^ŒO`≥"å_» g∞^Œ∞QÍ, <å~åÜ«∞}üѨÓ~ü g∞^Œ∞QÍ, ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <Õ#∞ ѨÙ\Ïì#∞—— Jx.
QÆ_£z~Àb g∞^Œ∞QÍ =¸_»∞ "≥·Ñ¨ÙÅ #∞Oz "≥∂ǨÏiOz „w<£Ç¨ÏO\ò ''|~°OѨÙ~°OÖ’ =∞#O WOHÍ
PѨ~ˆ +¨<£ #=O|~ü <≥ÅÖ’ „áê~°OaèOK«_®xH˜ =ÚO^Œ∞ Hˆ O„^Œ =∞O„u x#fl QÍHõ "≥Ú#fl =∂\Ï¡_»∞Hõ∞#fl>Ëì LOk
z^ŒO|~°O ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’x ã¨~åÌ~ü Ѩ>ÖË ò áÈbãπ JHÍ_»g∞Ö’ áêã≤OQ∑ HÍH˜<å_» #=º ™êÇ≤Ï`«º Ѩi+¨`«∞Î#∞
Ѩˆ~_£Ö’ S.Ñ≤.Zãπ. áêã¨~Ú# "åiH˜ ã¨iìѶ≤ÔH@∞¡ W=fi_®xH˜ =KåÛ_»∞. HõàH◊ àõ Ö◊ Ï_çOz# h #=Ùfi
Jk |Ü«∞\Ï, g∞_çÜ«∂Ö’#∂ =∞Ǩ~å¢+¨ì ZxflHõÅ `«~°∞"å`« Hõ#Ѩ_‰» Ωõ O_® Hõiy áÈ~ÚO^• WO`«\’¡<Õ
„w<£ÇϨ O\ò [~°QÉÆ ’`«∞#fl^Œx qã¨$Î `«OQÍ „ѨKå~°=∞=Ù`«∞#fl ã¨O^Œ~ƒ° Où . qâßYѨ@flO g^ä∞Œ Ö’¡ =∞#O
PÜ«∞##∞ Hõeã≤# g∞_çÜ∂« "åà◊√¡ J_çQÍ~°∞. #=O|~ü 5# „w<£ÇϨ O\ò 'L^Œ~Úx— ã¨OzHõÅ∞ Ѩ@∞ì‰Ωõ x u~°Q_Æ O»
„áê~°Oaè™êÎ~å? Jx. ''„w<£ÇϨ O\Ï J^Õq∞\˜?— Jx uiy „ѨtflOKå_»∞. *Ï˝ÑH¨ Oõ LO^•! K≥#flѨ@} ì Ѩ٠ã¨=Ú„^Œf~°OÖ’ =∞#O
Kè«fÎãπѶ¨∞_£Ö’#∂, ÖÏÖòѶ¨∞_£Ö’#∂ ^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ LO_Õ Pk"åã‘ Jhfl Ñ≤K«∞ÛHõ QÆ∂àı¡<å Hõ\ì̃Ok!
„áêO`åÅÖ’ LO_Õ@@∞=O\˜ |_® HõOÃÑhÅ∞, |Ǩïà◊*Ïu
ã¨Oã¨÷Å#∞ f„=OQÍ =ºuˆ~H˜ã¨∞Î#fl@∞=O\˜ Pk"åã‘ ã¨OѶ¨∂Å`À\˜, ™êÇ≤Ï`«º"Õ∞ ã¨=∞ãÎ̈=¸ J#∞‰õΩx
=∂"À~Úã¨∞ìÅ`À\˜ K«~°ÛÅ∞ [~°∞ѨÙ`å~å? Jx Ô~O_À „Ѩâ◊fl "Õâß~°∞. PHõe x„^•ÖËHõ
''=∂"À~Úã¨∞ìÖÏ "åà‹¡=~°∂?— Jx J<åfl_»∞. K«~°ÛÖÏ! J^Õq∞\©? ZHõ¯_» L<åfl"≥∂ ZHõ¯_çH˜ áÈ`å"≥∂ `≥eÜ«∞x
J<åfl_»∞. ã¨ÇϨ [OQÍ<Õ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ =zÛ D =∂@ J<åfl_»∞ QÆ#∞Hõ P"ÕâO◊ `À K«∞Hõ¯ÅÖ’ P^Œ~å≈Å∞ ÖˇH¯˜ ã¨∂Î
"≥O@<Õ g∞_çÜ«∂ "åà◊√¡ nxÃÑ· „Ѩuã¨ÊO^Œ# Uq∞\˜? Jx ##∞fl ZHõ¯_çHÀ áÈ`«∞#fl =∞#efl Ô~Hõ¯Ñ¨\ì̃ xÅɡ\ì̃Ok Ö’HõO
J_ç Q Í~° ∞ . <å‰õ Ω "≥ O @<Õ NN „Ѩ ã ≤ ^ Œ ú w`« O 'q∞^ä • º"åk— Z<≥flxfl ^Œ∞ã¨ûÇ¨Ï ^Œ$âߺÅ∞ K«∂Ñ≤Oz
QÆ∞~°∞ÎH˘zÛOk. Z<≥flxfl ^Œ∞ãÎ̈~° qѶ¨∂flÅ∞ HõeÊOz
''F =Ú^Œ∞ÅÌ "Õ^•Of HõÅʼnõΩ á⁄QÆÅ#∂, HÍ@∞HõÅ#∂ HõÑÊ≤
W^ŒO`å =∂Ü«∂O\Ï"å? â◊ÑO≤ zO^À â◊iOî zO^À =∞#efl
q∞^二 O\Ï"å?—— J#flk Jk. `«∞^Œ‰õΩ x#∞fl q+¨"åQÆ∞ÅÖ’xH˜ ÖÏy
XHõ "Õ^•O`« HõOÃÑh HÀã¨O, XHõ Ç≤ÏO^Œ∂ ~å[ºO, D TÑ≤iu`«∞ÎÅ<Õ H˘eq∞ u`«∞ÎÅ∞QÍ KÕã≤
~å[ºOÖ’ XHõ "Õ^•O`« HõOÃÑh, Jk |Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑh, Jk =∂ Hõà◊¡Ö’¡ QÆO^èŒHõ *ÏfiÅÅ∞
ÅO_»<£ Hˆ O„^ŒOQÍ L#fl HõOÃÑh, Jk '"Õ^•O`«— Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ Ok. QÆ∞O_≥ÅÖ’ QÆ∞yæÅѨ٠^èŒ∂=∞O "Õã≤
Ǩ~°fi~ü¤ Ü«¸x=iû\©Ö’ K«^Œ∞=Ù‰õΩ#fl XHõ Pi÷Hõ"Õ`«Î, ™ê„=∂[º"å^Œ =∂ ^•iÖ’ „Ѩâßfl~°÷ zǨflÅ
U*ˇO\ò z^ŒO|~°O. `«q∞à◊<å_»∞Ö’ z^ŒO|~° ~°ÇϨ 㨺=∞O>Ë Uq∞\’ „|ǨχK≥=Ú_»∞ _˘OHõÅ∞ HõÑ≤Ê
g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. PÜ«∞# =∞#‰õΩ Ç¨ÏŸOâßY =∞O„`«=Ù`å_»∞. D `«ÅK«∞‰õΩ#flѨC_»ÖÏ¡
"Õ^•O`«#∞ ~°HOΔ˜ K«_®xH˜ ǨϟO=∞O„`«~Úº D q∞^䕺"å^ŒO K≥|∞`«∂ `«#∞=ÙÖ’ J}∞=}∞=ÙÖ’
~°HáÎõ ê`«O ã¨$+≤™ì êÎ_∞» . 70 UO_»¡ H˜O^Œ NN ~åã≤#k D 'q∞^䕺"åk— ã¨O=~°Î ÉèíÜ«∞OHõ~°
Hõq`«. W"åà◊ ã¨=∞HÍb#OQÍ „Ѩ[Å g∞^Œ „ѨÉ∞íè `åfiÅ∞ KÕã∞¨ #Î fl ^•_çH,˜ ~°≠O~°≠Ï Ñ¨=#O ˆ~yã¨∂Î
Ü«Ú^•úxH˜ ZO`« K«Hõ¯\˜ ã¨=∂^è•#"≥∂. =∂Ü«∞ ~°∂ѨOÖ’ ZO`«\˜ ZHõ¯_çH˜ qã≤iO^ŒÜ«∂º x#∞fl!
~°HõÎáê`«O ã¨$+≤ìOK«=KÀÛ `≥eÜ«∞K≥¿ÑÊk. JѨÊ\˜ P =∂Ü«∞ ZO`« "≥∂ã¨yOzO^ŒÜ∂« º =∞=Ú‡——
â◊OHõ~åKå~°º J^≥fi· `åxk. WѨÊ\˜ D =∂Ü«∞ =∂Ô~¯\ò =∂Ü«∞. Jx H˘OÃÑÅ¡ [<å~°Ì# ~å=Ù‰õΩ JOH˜`«O KÕã¨∂Î. ™êÇ≤Ï`«º"Õ∞
D =∂Ô~¯\ò =∂Ü«∞ QÆ∞iOz "≥Ú#fl<Õ XHõ ã¨ÉÖíè ’ J~°∞O^èfŒ ~åÜü∞ ã¨=∞ãÎ̈=¸ J#∞‰õΩx |Ü«∞Å∞^Õi# "åàı¡ QÍx Ö’HõO xÅɡ\Oì̃ k.
K≥Ñ≤ÊOk. ''Wk _»|∞Öò ÉϺÔ~Öò QÆ<£—— Jx. XHõ ÉϺÔ~Öò ZO.X.Ü«Ú. Ö’HõO xÅɡ\ì˜ XHõ ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ @∞=O\˜ Ü«Ú^Œ"ú ∞Õ Ñ¶∂¨ xfl K«∂Ñ≤Ok.
("≥∞"≥Ú~åO_»O PѶπ JO_»~ü™êìO_çOQ∑), =∞~À ÉϺÔ~Öò „w<£Ç¨ÏO\ò nx QÆ∞iOz ~åÜ«∞=∞x J_çyOk. PÜ«∞<Õ K≥áêÊ_»∞ qâßY f~°OÖ’
Jx J#fl^•"≥∞. Hõ#∞Hõ WO^Œ∞Ö’ Uk ~°^∞Œ Ì KÕÜ∂« Öˇ, Uk =ÚO^Œ∞ `«# `˘e Ü«∞=fi<åxfl "≥`«∞‰õΩ¯O\Ï#x. D `˘e 20 Uà◊√¡
PyáÈ"åÖˇ, Uk `«~°∞"å`« PyáÈ"åÖˇ J<Õk XHõ q∞^䕺"å^Œ"Õ∞ "≥ ` « ∞ ‰õ Ω ¯<Õ „Hõ = ∞OÖ’ 1930ÅÖ’ PÜ« ∞ # L^Œ º =∞ rq`« O
J=Ù`«∞Ok. „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k. JѨC_Õ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Pi÷Hõ =∂O^ŒºO „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k.
WO`« „áêã¨OyHõ`« LO_Õ NNH˜ XHõ Ü«∂Éè̌· Uà◊¡ L^Œº=∞ ™ê„=∂[º"å^Œ „ѨѨOK«=∞O`å Pi÷Hõ =∂O^•ºxH˜ QÆ∞~°~ÚOk.
rq`«O LOk. P rq`«O HõO>Ë =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® KåÖÏ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞ ~°∂*ò"≥Öòì J"≥∞iHÍ J^茺‰õΔΩ_çQÍ JѨÊ\˜H˜ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ ZxflÔH·#ѨÊ\˜H©
 32 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
‰õÄ_® P Pi÷Hõ =∂O^ŒºO #∞Oz ™ê„=∂[º"å^Œ ^ÕâßÅ#∞ |Ü«∞@
Ѩ_ÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂_»∞. ã¨iQÍ WѨÊ\˜ Ѩiã≤÷u. WѨC_»∞ =∞m¡
™ê„=∂[º"å^Œ „ѨѨOK«=∞O`å Pi÷Hõ =∂O^•ºxH˜ QÆ∞Ô~·Ok.
qëê^Œ=∞ÖÏ¡ JѨC_»∞ ™È+¨eã¨∞ì ta~°O LOk. P ta~åxfl P Pi÷Hõ
=∂O^ŒºO JO@ÖË^∞Œ . P Pi÷Hõ =∂O^ŒºO <ÕÑ^¨ ºŒä O #∞OKÕ ÃãÊ~Ú<£
JO`«~∞° º^ŒOú =zÛOk. ÃãÊ~Ú<£ JO`«~∞° º^•úxH˜ Hõ~Ô <ì £ ~Ô ~Ú[~üÖÏQÆ
NN '[Ü«∞ÉèËi— w`«O ~åâß_»∞. NN [Ü«∞ÉèËi w`«O ~å¿ã<å\˜H˜
„Ѩ Ñ ¨ O K« "åºÑ¨ Î O QÍ <år*ÏxH˜ , ᶠê ã≤ * ÏxH˜ =ºuˆ ~ Hõ O QÍ
~°K«~Ú`«ÅO^Œ~°∂ ‰õÄ_® ã¨Oã≤^Œú=∞ø`«∂ Ô~O_À „ѨѨOK« Ü«Ú^Œú
HÍÖÏxH˜ QÀs¯ WzÛ#@∞=O\˜ '"Õ∞^è•=ÙÖÏ~å g∞Ô~@∞"≥Ñ· Ù¨ ?— Jx
™ê=∞º"å^Œ, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ â◊‰õΩÎÅ "≥·Ñ¨Ù xÅ|_»=∞x K≥Ñ≤Ê#~ÀAÅ∞.
ÅO_»<£Ö’ „áÈ„ÔQã≤"£ Ô~·@~üû =∂xÃѶ™Èì "≥Å∞=_ç`Õ qâßYÖ’x
PO„^è• Ü«¸x=iû\©Ö’ Ѩx KÕã∞¨ #Î fl J|∂ƒi ~å=∞Hõ$ëê‚~å=Ù ^•xx
NNH˜ JOkOz nx P^è•~°OQÍ Hõq`«fiO ~åÜ«∞=∞#flѨC_»∞ PÜ«∞#
'[Ü« ∞ Éè Ë i — Hõ q `« ~åâß_» ∞ . 1933 #∞Oz ™êÇ≤ Ï `« º HÍ~° ∞ Å
Hõ~=ΰ º"Õ∞q∞\˜? |∞kúr=ÙÅ Hõ~=ΰ º"Õ∞q∞\˜? ~°K~« Ú`«Å Hõ~=ΰ º"Õ∞q∞\˜?
KåÖÏ QÆ`«OÖ’H˜ "≥à◊¡‰õΩO_® U 1936 #∞Oz 40 ^•HÍ Ô~O_»=
„ѨÑO¨ K«ÜÚ« ^•úxfl "å~Ú^• "ÕãO≤ ^Œx K≥ÑC¨ ‰õΩ<Õ@@∞=O\˜ ÃãÊ~Ú<£
JO`«~∞° º^ŒOú Ö’ Hõ=ÙÅ∂, HõàÏHÍ~°∞Å∂ UO KÕâß~°∞? g∞~°∞ U ™êÇ≤Ï`«º
q=∞~°≈‰õΩx ¿Ñ~°∞ K≥ѨÊO_ç. U Hõq ¿Ñ~°∞ K≥ѨÊO_ç. U HõàÏHÍ~°∞x
¿Ñ~°∞ K≥ѨÊO_ç. U `«`«fi"Õ`«Î ¿Ñ~°∞ K≥ѨÊO_ç. U "Õ∞^è•q ¿Ñ~°∞ K≥ѨÊO_ç.
1930ÅÖ’ |uH˜# "åO_»∞¡. gà◊¡O^Œ~°∂ KÕuÖ’ `«∞áêH˜ Ѩ@∞ì‰õΩx
„Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl HÍáê_»_®xH˜ Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’H˜ kQÍ~°∞. "åà◊O¡ ^ŒiH©
30 UO_Õ.¡ Z\Ï¡ NH͉õΩà◊O áÈ~å@OÖ’ KÕuÖ’ `«∞áêH˜ Ѩ@∞ì‰Ωõ x
"Õ∞^è•=ÙÅ∂, |∞kúr=ÙÅ∂ Pk"åã‘ „Ѩ[ŠѨHÍΔ # áÈ~å\ÏxH˜ kQÍ~À
J\Ï¡ 1930Å #∞Oz J@∞=O\˜ ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ =zÛ#ѨC_»∞ NN
P „Ѩ[ŠѨHõΔO xÅ|_®¤_»∞. Jk ÃãÊ~Ú<£ JO`«~°∞º^ŒúO HÍ=K«∞Û,
Jk NH͉õΩà◊ áÈ~å@O HÍ=K«∞Û. J\Ï¡ |∞kúr=ÙÅ∂, HõàÏHÍ~°∞Å∂
áÈ~å_» ∞ `« ∞ #fl „Ѩ [ ŠѨ H õ Δ O xÅ|_®¤ ~ À, „Ѩ * Ï™êfi=∞ºO
HÍáê_»∞HÀ=_®xH˜ xÅ|_®¤~À, qѨ¡=O `Õ=_®xH˜ xÅ|_®¤~À, "åà◊¡
ѨHõΔO NN xÅ|_®¤_»∞. ã¨iQÍæ PÜ«∞# Hõq`« '[Ü«∞ÉèËi— HÍ=K«∞Û,
'„Ѩu[˝— HÍ=K«∞Û, Jk '[QÆ<åfl^äŒ ~°^äŒK«„HÍÅ∞— HÍ=K«∞Û. U Hõq`≥·<å
P HÍÅOÖ’ PÜ«∞# ~åã≤# Hõq`«Åhfl K«∂_»O_ç. Jk ÃãÊ~Ú<£
JO`«~∞° º^ŒOú „¿Ñ~°}`À\˜, Jq ™ê=∞º"å^Œ â◊‰Ωõ ÅÎ q[Ü«∞O „¿Ñ~°}`À
~åã≤# Hõq`«Å∞. D HÍÅ=∞O`å ‰õÄ_® ÃãÊ~Ú<£ JO`«~∞° º^ŒOú Ö’
~°K~« Ú`«Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz# áê„`« Uq∞\˜? WO`« K≥ÑÊ≤ qѨ=¡ ~°K~« Ú`«Å
ã¨OѶ¨∞O ™êÇ≤Ï`«º, ™êO㨯$uHõ ~°OQÆOÖ’ XHõ #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
qѨ"¡ åxH©, XHõ „Ѩ*Ï Ü«Ú^•úxH© JO_»QÍ xÅ|_»`å=∞x K≥Ñʨ _»O
`«Ñ¨Ê ÃãÊ~Ú<£ JO`«~°∞º^ŒúOÖ’ ÖÏQÆ ~°K«~Ú`«ÅO^Œ~°∂ `«∞áê‰õΩÅ∞
Ѩ@∞ì‰õΩx Ü«Ú^Œú~°OQÆOÖ’H˜ "≥à◊¡_»O ÖË^Œ∞. HÍx ~°K«~Ú`«ÅO^Œ~°∂
`«∞áê‰õΩÅ∞ Ѩ@∞ì‰Ωõ x „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl HÍáê_»_®xH˜ Ü«Ú^Œ~ú O° QÆOÖ’H˜
"≥à_¡◊ =» ∞<Õ P^Œ~≈° O =∞# =ÚO^Œ∞Ok. P P^Œ~≈° O ã¨∂ÊùiÎ #∞Oz
=zÛ# "å_»∞ NN. P P^Œ~å≈efl ZuΠѨ\ì̃ `«# '=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#—
w`åÅ#∞ ~åã≤#@∞=O\˜ "å_»∞ NN. Wk PÜ«∞# L^Œº=∞
rq`«OÖ’x XHõ ã¨∂Êùi.Î 1933 #∞Oz 44 ^•HÍ, 36Ö’ „¿ÑOK«O^£,
ã¨*Ï˚^£ [Ç‘Ï~ü <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ „á⁄„ÔQã≤"£ Ô~·@~üû J™Èã≤ÜÕ∞+¨<£, Wáêì
J<Õ Ô~O_»∞ ã¨Oã¨÷Å∞ U~°Ê_®¤~Ú. D Ô~O_»∞ ã¨Oã¨÷Å∂ `≥Å∞QÆ∞ <ÕÅ
g∞^Œ J~°ã¨OQÍ, „Ѩ*Ï <å@º=∞O_»eQÍ U~°Ê_ç#ѨC_»∞ NN
J^茺‰õΔΩ_»Ü«∂º_»∞. J~Ú`Õ „ѨѨOK«OÖ’<Õ JѨÓ~°fiOQÍ, á¶êã≤[O
F_çáÈ~Ú, <år[O F_çáÈ~Ú, ™ê=∞º"å^Œ â◊‰Ωõ ÅÎ <åÜ«∞Hõ`fi« OÖ’
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ â◊‰õΩÎÅ∞ ‰õÄ_® ÔQez =Å㨠^ÕâßÅ∞ q=ÚHõÎ=∞ÜÕ∞º
HÍÖÏxH˜, `≥ÅOQÍ}Ö’ Ô~·`åOQÆ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O „áê~°OÉèí"≥∞ÿ
JÉèí∞º^ŒÜ«∞ ~°K«~Ú`«Å ã¨OѶ¨∂xH˜, „Ѩ*Ï<å@º =∞O_»eH˜ `≥Å∞QÆ∞
<ÕÅ g∞^Œ LO_Õ JÉè∞í º^ŒÜ∞« ~°K~« Ú`«Å‰õΩ Jk ã¨"åÅ∞QÍ xezOk.
Jk á¶êã≤*ÏxH˜ =ºuˆ~Hõ áÈ~å@OQÍ =∂„`«"Õ∞ QÍHõ, Jk g~°
`≥ÅOQÍ} ~Ô ` · åOQÆ áÈ~å@OQÍ `≥e™⁄zÛOk. `≥ÅOQÍ} ~Ô ` · åOQÆ
™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O á¶êã≤ã∞¨ ì =ºuˆ~Hõ áÈ~å@O #∞Oz J~°ãO¨ #∞,
„Ѩ*Ï<å@º =∞O_»ex XHõ J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ "Õã≤ =~°æ áÈ~å\Ïxfl
|ÅѨiKÕ ™êÇ≤Ï`«º, ™êO㨯$uHõ ã¨Oã¨÷Å∞QÍ Ñ¨^Œ<≥H˜¯OzOk.
P <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ 43 #∞Oz 55 Ö’ ~å[=∞O„_çÖ’ =∞Ǩã¨ÉÅíè ∞
[~°∞ѨىõΩ<ÕO`« =~°‰õΩ NN J~°ã¨O J^茺‰õΔΩ_»∞. ~å[=∞O„_ç ã¨ÉèíÖ’
NN J^Œ ∞ ƒù ` « = ∞~Ú# J^è Œ º HΔ À Ѩ < åºã¨ O KÕ ™ ê~° ∞ . J~° ã ¨ O ,
„Ѩ*Ï<å@º=∞O_»e `≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÆ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å\Ïxfl
|ÅѨ~∞° ã¨∂Î KåÖÏ ™êÇ≤Ï`åºxfl `≥KåÛ~Ú. KåÖÏ <å@HÍÅ∞ "Õâß~Ú.
™êO㨯$uHõ „Ѩ^~Œ ≈° #Å∞ KÕâß~Ú. „Ѩ*Ï <å@º=∞O_»e `≥zÛ#@∞
=O\˜ '=∂ Éè∂í q∞— <å@HõO QÍh, „Ѩ*Ï <å@º=∞O_»e ÉèÏ~°`« ^Õâ◊
K«i„`«Ö’<Õ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì H˘~°‰õΩ =∞Ç≤Ïà◊Å <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’
|∞„~°H^õ Œä ^ŒàÏxfl H˘O_»Ñe¨ ¡ ã‘`å~å=∞Ü«∞º `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _»O HÍh,
`≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å\ÏxH˜ JO_»QÍ ™êÇ≤Ï`«º ™êO㨯$uHõ
HõO„\˜|∂º+¨<#£ ∞ QÍh, ^ÀǨÏ^ŒO QÍh W"åà◊ =∞#O QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ ‰õΩO>Ë,
D ^Õâ◊OÖ’<Õ |Ǩïâß „ѨѨOK«OÖ’<Õ =~°æ áÈ~å\ÏxH˜ JO_»QÍ
xeKÕ@@∞=O\˜ ™êÇ≤Ï`åºxfl ã¨$+≤ìOK«_»O NN <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’
[iyOk.
JO^Œ∞Hõx `≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ ~Ô ` · åOQÆ áÈ~å\Ïxfl NN
|ÅѨ~°K«ÖË^Œx =∂\Ï¡_Õ "åà◊√¡ NNx =ºH˜ÎQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å\Ïxfl |ÅѨiz# J~°™êxH˜ PÜ«∞#
J^è Œ º ‰õ Δ Ω _» ∞ . 1943 #∞Oz 1955 =∞^è Œ º Hõ = ¸ºx㨠∞ ì áêsì
x¿+kèOK«|_ç# HÍÅOÖ’ PÜ«∞# J^躌 ‰õΩΔ _»∞. '=∂ Éè∂í q∞— <å@HõO
x¿+kèOѨ|_ç# HÍÅOÖ’ PÜ«∞# J~°™êxH˜ J^躌 ‰õΩΔ _»∞ 1955 ^•HÍ.
JO`« =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞, ǨÏs<£ Kè«\’áê^蕺ܫ∞ ~åã≤# Hõq`« QÆ∞iOz
`≥eã≤O^Õ. HÍ@∂~°∞, ZÅ=∞„~°∞Ö’ QÍOnè q„QÆÇϨ O K«∞@∂ì =∞Ç≤Ïà◊Å#∞
ѨÙ~°∞+¨μÅ#∞ q=¢ãÎ̈Å#∞ KÕã≤ =∞ÅÉÏ~°∞ áÈbã¨∞Å∞ z„`«Ç≤ÏOã¨Å∞
ÃÑ\ì̃#ѨC_»∞ ǨÏs<£ P Hõq`« ~åâß_»∞. P ~°K«##∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@
J#∞"å^ŒO KÕã#≤ "å_»∞ NN. J~Ú`Õ Jk ѨÓiÎ J#∞"å^ŒO HÍ^Œ∞.
^•x QÆ∞iOz KåÖÏ =∞Ok P~°∞„^Õ P w`«O "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\˜
J#∞"å^Œ‰õΩ_»#∞‰õΩO\Ï~°∞. P~°∞„^Œ ѨÓiÎw`«O J#∞"å^ŒO KÕ™ê_»∞.
J^Õ ã¨∞O^Œ~Ü ° ∞« ºQÍi 'g~° `≥ÅOQÍ} áÈ~å@ QÆ∞}áê~îåÅ∞— ѨÙãÎ̈HOõ
J#∞|O^èŒOQÍ "ÕÜ«∞_»O`À Z‰õΩ¯= „ѨKå~°O J~ÚºOk. NN
ã¨fi`«O„`«, ã¨OHΔ̃ÑÎ̈ J#∞"å^ŒO "≥Ú^Œ\˜k. 'Y_»æã¨$+≤ì—Ö’ LOk.
P~°∞„^Œ '`«fi"Õ∞"åǨÏ"£∞—‰õΩ =ÚO^Œ∞=∂@ ~åã¨∂Î NN
`≥ÅOQÍ}#∞ Z\Ï¡ P"åǨÏ# KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_À K«∂_»=K«∞Û. `≥ÅOQÍ}
™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O q~°=∞} [iyOk 1951Ö’. "≥Ú`«OÎ QÍ Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsì ZxflHõÅ ~å[H©Ü∂« ʼnõΩ áÈ~ÚOk. áÈ~ÚOk QÍh ^Œ∞<Õfl"åiH˜
Éèí∂q∞ J<Õ@∞=O\˜ Éèí∂ã¨O㨯~°} x<å^ŒO U Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì
fã¨∞H˘zÛO^À JkOHÍ J=∞Å=Ù`«∞O^Œx „Éèí=∞Å∞ Ѩ_»∞`«∞#fl
~ÀAÅÖ’, Pâ◊ Å ∞ L#fl ~ÀAÖ’¡ PO„^è Œ Ö ’ 1955Ö’ LѨ

ZxflHõÖÁKåÛ~Ú. „ѨHÍâ◊O ѨO`«∞Å∞ „ѨÉ∞íè `«fiO Ѩ_áç È~Ú J"˘KåÛ~Ú.
KåÖÏ =∞Ok ~°K~« Ú`«Å∂ |∞kúr=ÙÅ∂ ~å[H©Ü∂« ÅÖ’ áêÖÁæ<åÅ#fl
q+¨Ü«∞OÖ’ XHõ W<£Ç≤Ïa+¨<£ Ѷ‘Å=Ù`å~°∞. J^˘Hõ `«‰õΩ¯= ÉèÏ=OQÍ
K«∂™êÎ~°∞. JÜ≥∂º ~°K«~Ú`« Uq∞\©? W@∞=O\˜ ~å[H©Ü«∞ HÍ~°ºHõ~°Î
HÍ=_»"∞Õ q∞\©? Jx ‰õÄ_® J#∞‰õΩO@∞O\Ï~°∞. |Ǩïâß P<å\˜H©
D<å\˜H© P PO„^èŒ ZxflHõÅÖ’ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì „Ñ¨Kå~°OÖ’ NN
uiy#@∞ìQÍ, U Hõg, ~°K«~Ú`å uiy LO_»_»∞. PÜ«∞# =∞Ǩ
Hõq`«fi ÅHõ} Δ OQÍh, Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì „Ñ¨Kå~°OQÍh, =∞ǨHõq a~°∞^Œ∞
HÍh "≥Ú`«OÎ QÍ |Ǩïâß HÍOÑ≤"¡ ∞≥ O>Ë. ZO^Œ∞HõO>Ë NN XHõ¯_»∞QÍ,
<å~°¡ z~°Orq ÖÏO\˜ "åà◊√¡ XHõi^ŒÌ~°∞ JO_»QÍ LO_ç "≥Ú`«ÎO
™êÇ≤Ï`«º kQÆ^ú OŒ `«∞ÅO`å ~Ô O_»∞ Ѩ„uHõÅ =Å¡ peáÈ~Ú# HÍÅ=∞k.
™ê„=∂[º"å^Œ „ѨÑO¨ pHõ~} ° ‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ W"åà◊ g∞_çÜ∂« ZO`À
^Œ∞~å‡~°æOQÍ PÖ’zã¨∞Î#flk. "≥Ú`«ÎO g∞_çÜ«∂, ™êÇ≤Ï`«ºO
HÍ~˘Êˆ ~ \© H õ ~ ° } ‰õ Ω Ö’#=Ù`« ∞ #flk. x#fl ÃÇ· Ï ^Œ ~ åÉÏ^£ Ö ’
[iy#@∞=O\˜ ã¨Éíè NNx HÍ~˘Êˆ~\©Hiõ OK«_®xH˜ [iy# ‰õΩ„@.
Wk XHõ NN<Õ ÃÇ·Ï*ÏH± KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ KÕã≤# „Ѩܫ∞`«flO HÍ^Œ∞. W"åà◊
`≥Å∞QÆ∞ <ÕÅ g∞^Œ ™êÇ≤Ï`«º ~°OQÍxfl HÀ PÑπì KÕã¨∞‰õΩ<Õ Ñ¨^Œúux
g∞~°∞ K«∂ã≤#@ì~Ú`Õ, ã¨OѶ¨∂Å∞ LO_»QÍ, (ã¨OѶ¨∂Å∞ ÖËx "Õˆ~
~å¢ëêìÖ’¡ W@∞=O\˜ „ѨÜ∞« `åflÅ∞ KåÖÏ HÍÅOQÍ<Õ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú)
HÍx ã¨OѶ¨∂Å∞O_»QÍ, „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å∞O_»QÍ, qѨ¡= ~°K«~Ú`«Å
ã¨OѶ¨∞O LO_»QÍ, `≥Å∞QÆ∞ ~°K«~Ú`«Å#∞, `≥Å∞QÆ∞ HõàÏHÍ~°∞Å#∞
HÀPÑπì KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ ZO`« ^Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ# ‰õΩ„@ [~°∞QÆ∞`«∞#fl^À.
^•xH˜ Ѩ~åHÍ+ì̈ x#fl NN =¸_»∞ ã¨OѨÙ\ÏÅ#∞ =ÚYº=∞O„u
KÕ`«∞Å g∞^Œ∞QÍ Pq+¨¯iOѨKÕÜ«∞_»O. U NH͉õΩà◊ Ô~·`åOQÆ
áÈ~å@OÖ’ J=∞~°∞Öˇ·# 370 =∞Ok <≥`«∞Î~°O\˜# KÕ`«∞Å g∞^Œ∞QÍ
U ~Ô O_»∞ "ÕÅ ~°∂áêÜ«∞ŠѨ~∞° û#∞ fã¨∞HÀ=_®xH˜ x~åHõiã¨∞<Î åfl#x
NN K≥áêÊ_À, P NH͉õΩà◊ áÈ~å@O P<å\˜H˜ Ãã\òÉϺH±‰õΩ
QÆ∞~°~ÚOk HÍ"˘K«∞Û. x*ÏxH˜ ã¨`«ºO, ÔH·ÖÏã¨OÅ∞ q∞ye L<åfl~°∞.
áê}˜ „ QÍÇ≤ Ï J=∞~° ∞ _» Ü « ∂ º_» ∞ . Éè Ï ã¨ ¯ ~° ~å=Ü« ∂ º_» ∞ ,
=∞e¡ M Ï~° ∞ ˚ # ∞_» Ü « ∂ º_» ∞ . Ѩ O Kåk x~° ‡ Å~ÚºOk. JO^Œ ~ ° ∂
J=∞~°∞Öˇ·áÈÜ«∂~°∞. 370 =∞Ok JѨÊ\˜ˆH K«xáÈÜ«∂~°∞. ã¨`«ºO,
ÔH·ÖÏã¨OÅ∞ =∂„`«"Õ∞ q∞ye L<åfl~°∞. J@∞=O\˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
NH͉õΩà◊ áÈ~å@O ѨHõΔO NN xÅ|_»‰õΩO_® KÕÜ«∞_»O HÀã¨O
PÜ«∞##∞ `«=∞Ö’ HÀPÑπì KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ JÉèí∞º^ŒÜ«∞ ~°K«~Ú`«Å
ã¨OѶ∞¨ O, JѨC_»∞ JH˜¯<Õx <åˆQâ◊fi~°~å=Ù, WѨC_»∞ z~°Orq JѨC_»∞
#HõΔ„`«ãÎ̈ÑÎ̈HõO J<Õ ã¨Oã¨÷, WѨC_»∞ =∞#ã¨∞û ᶜO_Õ+¨<£ J<Õ ã¨Oã¨÷.
KåÖÏ qz„`«OQÍ áÈeHõ Z\Ï¡ [iyO^À K«∂_»O_ç. WѨC_»∞ =∞#ã¨∞û
J<Õ ã¨Oã¨÷#∞ =ÚO^Œ~° ÃÑ\ì̃ XHõ z~°Orq XHõ ~Àâ◊Ü«∞º gà◊√¡, gà◊¡
KÕ`«∞Å g∞^Œ∞QÍ PÜ«∞# ã¨OѨÙ\ÏÅ∞ Pq+¨¯iOѨ*Ëâß~°∞. W"åà◊
~Àâ◊Ü«∞º KÕ`«∞Å∞ „w<£Ç¨ÏO\ò PѨˆ~+¨<£Ö’ ÉèÏQÆOQÍ <≥`«∞Î~°∞Ö’
`«_çâß~Ú. "åHõѨe¡Ö’#∂, ÉèíÅ∞¡QÆ∂_»Ö’#∂ ¢ã‘ÎÅ#∞ Öˇ·OyHõ
J`åºKå~°O KÕã#≤ ã≤u÷ Ö’ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ®eû# KÕ`∞« Åq. P KÕ`∞« Å g∞^Œ∞QÍ
NN ã¨OѨÙ\ÏÅ∞ Pq+¨¯~°}Ü«∂º~Ú. ^Õx H˘~°‰Ωõ ? NNx, `≥Å∞QÆ∞
™êÇ≤ Ï `åºxfl HÍ~˘Êˆ ~ \© H õ i OK« _ ®xH˜ . qѨ ¡ = ™êÇ≤ Ï `åºxfl
HÍ~˘Êˆ~\©HõiOK«_®xH˜. W@∞=O\˜ ^Œ∞~å‡~°æO [~°∞QÆ∞`«∞#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞i ã¨iQÍæ WѨC_»∞ g∞_çÜ«∂ x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#fl áê„`Õ,
WѨC_»∞ ™êÇ≤Ï`åºxfl HÍ~˘Êˆ~\©Hiõ OKÕ ‰õΩ„@ <ÕÑ^¨ ºŒä O #∞Oz XHõ™êi
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 33
55 ZxflHõÅÖ’ PO„^èŒÑ¨„uHõ, PO„^茄ѨÉèí J<Õ Ô~O_»∞ Ѩ„uHõÅ∞, <å~°¡
"≥OHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù, ѨO_ç`å~å^èŒ∞ºÅ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù J<Õ W^ŒÌ~°∞
kQÆúO`«∞Öˇ·# ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞ XHõ HͺOÃÑ~Ú#∞QÍ `≥Å∞QÆ∞ <ÕÅg∞^Œ
LO_Õ ~°K«~Ú`«ÅO^Œih, JÉèí∞º^ŒÜ«∞ ~°K«~Ú`«ÅO^Œih ‰õÄ_»QÆ\ì̃
NNx XO@ix KÕâß~°∞. Zxfl ~ÀAÅ∞ ZxflHõÅ∞ [iQÍÜ≥∂, Zxfl
~ÀAÅ∞ ZxflHõÅ „ѨKå~åÅ∞ [iQÍÜ≥∂ JO`«\Ï NN HÍeH˜ |ÅѨO
Hõ@∞ì‰Ωõ x uiQÍ_»∞. <Õ#∞ Wk „Ѩ`ºÕ H˜Oz ZO^Œ∞‰õΩ K≥|∞`«∞<åfl#O>Ë
WO`« W<åfiÅfi~Ú ~å[H©Ü∂« ÅÖ’ uiy#@∞=O\˜ XHõ Hõq U ã≤u ÷ H˜
"≥àÏ¡_»∞. =∞#™ê, "åKå, Hõ~°‡}Ï JO\Ï~°∞. JO`« =∞#™ê, "åKå,
Hõ~‡° }Ï JO^Œ∞Ö’ uiy Ñ≤zÛ"å_»~ÚáÈÜ«∂_»∞ NN. Wk „Ѩ`ºÕ HõOQÍ
Ü«Ú=`«~O° Hõ=ÙʼnõΩ ZO^Œ∞‰õΩ K≥|∞`«∞<åfl#O>Ë HÍ~°}O LOk.
ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ H» Oõ _ç ~å[H©Ü∂« ÅÖ’ Ѩx KÕÜ∞« _®xH˜. ~å[H©Ü∂« Å∞ ÖˉΩõ O_®
Hõq`«fiO ÖË^Œ∞. ~å[H©Ü«∂ÖË Hõq`åfixH˜ ѨÙ<åk. ZO^Œ∞HõO>Ë
~å[H©Ü«∂Å∞ Éèí∂q∞ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞`å~Ú. Hõq`«fiO Éèí∂q∞
LѨi`«ÅO. qѨ¡= ~°K«~Ú`«Å ã¨OѶ¨∞O, Éèí∂q∞ Ѩل`«∞Å ã¨O㨯$u
QÆ∞iOz =∂\Ï¡_∞» `«∞Ok. q~°ãO¨ =∞Oz ~å[H©Ü∂« Å QÆ∞iOz Hõ$+≤
KÕ¿ã ã¨Oã¨.÷ =∞Oz ~å[H©Ü∂« Å#∞ ™êO㨯$uHõ ~°OQÆOÖ’ „ѨKå~°O
KÕÜ«∞_®xH˜ =zÛ#@∞=O\˜ ã¨Oã¨÷. HÍx ѨÙ<åk J~Ú#@∞=O\˜
~å[H©Ü∂« ÅÖ’ Ѩx KÕÜ∞« _®xH˜ =zÛ#@∞=O\˜ "å~°∞ QÆ~fi° Ѩ_®eû#
q+¨Ü∞« OQÍ NN =∞#‰õΩ P^Œ~≈° OQÍ xeKå_»∞ 1955 ZxflHõÅÖ’.
55 ZxflHõÅ#∞ <Õ#∞ =~°áæ È~å@O JO@∞<åfl#∞. KåÖÏ qz„`«OQÍ
=¸_»∞ áê~°¡"≥∞O\ò ZxflHõÅ∞ =~°æáÈ~å@OQÍ [iQÍ~Ú. 55Ö’
[iyOk, 59Ö’ #O|∂„káê^£ „ѨÉ∞íè `«fiO Ѩ_áç È~ÚOk. PÜ«∞#
^Œ∞<Õfl"åiH˜ Éè∂í q∞ W™êÎ##flO^Œ∞‰õΩ HÍ^Œ∞, q^•º ã¨Oã¨Å÷ ∞ *ÏfÜ«∞O
KÕã≤#O^Œ∞‰õΩ. Z=iÔH·<å „Éèí=∞Å∞O>Ë áê~°¡"≥∞O@s ~å[H©Ü«∂ŠѨ@¡
K«i„`«Ö’H˜ "≥o¡ `˘ÅyOK«∞HÀO_ç. Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì W™êÎ##fl@∞=O\˜
Ǩg∞ Éèí∂q∞ W™êÎ##flO^Œ∞‰õΩ HÍ^Œ∞. ¢ÃÑ·"Õ\ò Ü«∂[=∂<åºÅ KÕuÖ’
L#fl q^Œº#∞ *ÏfÜ«∞O KÕ™êÎ##flO^Œ∞‰õΩ PÜ«∞# „ѨÉèí∞`åfixfl
Ѩ_»Q˘\Ïì~°∞. ã¨iQÍ 73Ö’ zbÖ’ „ѨÉèí∞`åfixH˜ =zÛ#@∞=O\˜
JÖˇO_ô ‰õÄ_® Ѩ_áç ÈÜ«∂_»∞. Jk PYi „ѨÜ∂≥ QÆO. 55, 59, 73
áê~°"¡ ∞≥ O@s ~å[H©Ü∂« ŠѨ@¡ Z=iÔH<· å „Éè=í ∞Å∞ LO>Ë q_çáÈ~Ú#
PYi „ѨÜ≥∂QÆO zb JÖˇO_ô „ѨÉèí∞`«fiO. Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∂,
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"å^Œ∞Å∂, ^Õâßaè=∂#∞Å∂ JO^Œ~∂° Hõeã≤ JÖˇO_ôx
^Õâß^茺‰õΔΩ_çQÍ ÃÑ\ì̃ Z#∞fl‰õΩ<åfl~°∞. JÖˇO_ô áêÉ’¡ <≥~°∞_® =O\˜
Hõq „áÈ`åûǨÏO`À ZxflHõÅÖ’ QÔ eKå_»∞. JkèHÍ~åxH˜ =KåÛ_»∞. ~åy
Ѩi„â◊=∞#∞ *ÏfÜ«∞O KÕâß_»∞. JO`Õ ~åy Ѩi„â◊=∞, JO`«~å˚fÜ«∞
~åy Ѩi„â◊=∞ ‰õΩ„@ KÕã≤ JÖˇO_ô ~å¢+ì̈Ѩu Éèí=#O g∞^Œ ÉÏO|∞"Õã≤
JÖˇO_ôx K«O¿Ñã≤Ok. Hͺ#û~ü`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞#fl áêÉ’¡ <≥~°∂_®#∞
K«∂_»_®xH˜ Z=~°∂ áÈ=^ŒÌx POHõΔÅ∞ qkèOKå~°∞. "å~°O~ÀAÅ
`«~åfi`« PÜ«∞# |Å=#‡~°}O K≥O^•_»∞.
z#fl ã¨O㨯~°}Å∞ ‰õÄ_® KÕÜ«∞ÖË=∞<Õ q+¨Ü«∞O Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsì 1955 ZxflHõÅѨC_»∞ F_çáÈ~Ú#ѨÙ_»∞ ~°∞A"≥·Ok. 59,
73ÅѨC_»∞ ѨÓiÎQÍ `≥e™⁄zÛOk.
1964–65Ö’ Hõ=¸ºxã¨∞ìáêsì peáÈ~ÚOk. KåÖÏ=∞Ok
U=∞#∞‰õΩ<åfl~°O>Ë D peHõ J<Õk =~°æáÈ~å@O HÍ~°}OQÍ<Õ
peáÈ~ÚO^Œx. HÍx =~°æ ã¨=∂[O L#flO`«=~°‰õΩ =~°æáÈ~å@O
[~°QÍeûO^Õ QÆ^• Jx J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
 34 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
1956Ö’ Hõ$â‹Û"£ âßOuÜ«Ú`« Ѩi=~°#Î , âßOuÜ«Ú`« áÈ\©,
âßOuÜ«Ú`« ã¨Ç¨Ïr=# ã≤^•úO`«O „ѨuáêkOz# `«~°∞"å`« „ˆQ\ò
_çÉË\ò #_çzOk. Jk „áê~°OÉèí"≥∞ÿ#ѨC_»∞ NN 'Y_»æã¨$+≤ì— Hõq`«
~åÜ«∞_»O „áê~°OaèOKå_»∞.
'Ô~O_»∞ Ô~à◊√¡ <åÅ∞QÆ∞ J#flO^Œ∞‰õΩ
QÆ∂O_®Å∞ QÆ∞O„_®à◊√¡ qã≤ˆ~ ã‘=∞Ö’
ˆHΔ=∞O JqÉèÏ[ºO JO>Ë *ˇ·à◊√¡ <Àà◊√¡ `≥iKÕ Éèí∂q∞Ö’—
Jx "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok. ѨÓiÎ KÕÜ∞« ÖË^∞Œ . 1966Ö’ ѨÓiÎ KÕâß_»∞.
10 Uà◊√¡ Ѩ\ì̃Ok 'Y_»æã¨$+≤ì— Hõq`« ѨÓiÎ KÕÜ«∞_®xH˜. Wk KåÖÏ
Ü«∂^Œ$zÛùHõOQÍ HÍ"˘K«∞Û. ZO`« qz„`«O! ZO^Œ∞HõO>Ë Z=~À
K≥ÑÊ≤ #@∞ì PÜ«∞# =∂@Å "≥O@ J~å÷Å∂ ÉèÏ"åÅ∂ ѨiQÔ `«∞` Î å~Ú.
D ѨiQÔ `«_Î ®xH˜ PÜ«∞# PHÍâ◊O #∞Oz T_çÑ_¨ _» O» HÍ^Œ∞. `«#
ã¨=∞HÍb# K≥` · <« åºxfl PÜ«∞# ~°HOÎõ Ö’ WOH˜OK«∞‰õΩ<åfl_»∞. JO^Œ∞=Å¡
ã¨O^Œ~åƒùxH˜ ã¨ÊOkOK«_O» J<Õk NNÖ’ =∞#‰õΩ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. 56Ö’
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\ì̃# Hõq`« 66Ö’ U=∞x =ÚQÆ∞ã¨∞OÎ k.
'JÇ≤ÏO㨠Pâ◊Ü∞« "Õ∞ HÍx
Pâ◊Ü∞« O ™êkèOK«_®xH˜
PÜ«Ú^èOŒ Jb#O HÍ^Œ∞
JO^Œ∞Hˆ JO@∞<åfl#∞ <Õ#∞
JO^Œ∞HÀ PÜ«Ú^èOŒ Jx—
ZO^Œ∞‰õΩ D Ѩ^àÕ √◊ ¡ Ѩ\Oì˜ k. =ºH˜QÎ Í Ñ¨^àÕ √◊ ¡ Ѩ\Oì˜ _˘K«∞ÛQÍh,
D „ˆQ\ò _çÉË\ò Ѩ^Õà◊√¡ #_çzOk. Hõ$â‹Û"£ âßOuÜ«Ú`« Ѩi=~°Î#,
âßOuÜ«Ú`« áÈ\©, âßOuÜ«Ú`« ã¨ÇϨ r=#O K≥ÑÊ≤ # `«~∞° "å`«, HÍi‡Hõ
=~åæxH˜ F Ѩ^OÕ _»¡ áê@∞ U HÍ~°º„Hõ=∞O ÖËx ã¨=∞Ü«∞O. JO>Ë
Hõ = ¸ºx㨠∞ ì áêsì H ˜ ‰õ Ä _® U HÍ~° º „Hõ = ∞O ÖË H õ á È=_» O .
Hõ = ¸ºx㨠∞ ì á êsì Ö ’ LO_Õ @ @∞=O\˜ ™êÇ≤ Ï `« º ™êO㨠¯ $uHõ
„Ѩ*Ïã¨OѶ∂¨ ʼnõΩ U HÍ~°º„Hõ=∞=¸ ÖËHáõ È=_»O ‰õÄ_®. D „ˆQ\ò
_çÉË\ò‰õΩ Ñ¨^Õà◊√¡ =Úyã≤ '=~°æ ã¨=∂[O L#flO`« HÍÅO =~°æ áÈ~å@O
LO@∞Ok. =~åæÅ<Õq ZHõ¯_À LO_»H¯õ ~°Ö^Ë ∞Œ . Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìÖ’<Õ
LO_˘K«∞Û.— JO^Œ∞‰õΩ ~Ô O_»∞ ѨO^ä•Å =∞^躌 áÈ~å@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
'JO^Œ∞Hˆ |OÉÏ~ü¤ k ÃÇÏ_£HÍfi~°~ì ûü — Hˆ O„^•<Õfl |^ŒÅÌ ∞ H˘@ìO_ç. 'ã≤fi"£∞
JÔQ<≥ãìπ >ÿ̌_—£ U\˜H˜ Z^Œ∞s^ŒO_ç. 'FÃÑ<£QÍ LO_»O_ç— áê~°^~Œ ≈° HõOQÍ
LO_»O_ç. '‰õΩ„@Å∂, ‰õÄǨÏHÍÅ∂ KÕÜ∞« HõO_ç— Jx 66Ö’ „âßq∞=~°æ
™êO㨯$uHõ qѨ=¡ O Ñ≤Å∞ѨÙxzÛ# `«~∞° "å`«, ã¨iQÍ 66Ö’ 'Y_»ãæ $¨ +≤—ì
~°K#« =Úyã≤Ok. 66Ö’ =zÛ# „âßq∞Hõ=~°æ ™êO㨯$uHõ qѨ=¡ O
„ѨÉÏè =O`À #HõûŃs „áê~°OÉè=í ∞~ÚOk. NH͉õΩà◊ áÈ~å@O QÀ^•=i
Ö’Ü«∞O`å qãÎ̈iOz#HÍÅO. D =∞^躌 HÍÅOÖ’ JO>Ë 1965Ö’
Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì peáÈ~ÚOk. D peHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ q_çáÈ~Ú#
ã≤.Ñ≤.ZO. =~°æáÈ~å@O KÕã¨∞ÎO^Œx KåÖÏ=∞Ok Pâ◊Ѩ_®¤~°∞. ÖË^•
„Éèí=∞Ѩ_®¤~°∞. JѨÊ\˜ ˆHO„^Œ ǨϟO=∞O„u QÆ∞ÖÏ˚sÖÏÖò #O^•
áê~°¡"≥∞O\òÖ’ âıfi`«Ñ¨„`«O ÃÑ\Ïì_»∞. peáÈ~Ú# ã≤Ñ≤ZOÖ’H˜ =zÛ#
"åà◊O¡ `å ‰õÄ_® K≥<· å Ü«Ú^•úxfl, 1962 <å\˜ Ü«Ú^•úxfl Pã¨~åQÍ
KÕã¨∞‰õΩx Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂ÅÖ’ „>ˇOK≥ãπ `«"åfiÅx Ñ≤Å∞=ÙxKåÛ~°x
K≥áêÊ_»∞. `«~°∞"å`« ã≤Ñ≤ZO <åÜ«∞Hõ`åfi#flO`å *ˇ·Ö’¡ ÃÑ\Ïì~°∞.
ÃÑ\ì̃#ѨC_»∞ ^Õâ◊=∞O`å ZO.ã≤. Kè«@s˚ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å
áÈ~å@O, L^Œº=∞O „áê~°OÉèí=∞~ÚOk. J\Ï¡ PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’
U~°Ê_ç#@∞=O\˜ ZÑ≤ãZ≤ ÖòZ‰õΩ NN J^躌 ‰õΩΔ _»∞. JO>Ë W"åà◊ =∞#O
K«∂ã¨∞Î#fl áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L^Œº=∂xH˜ =ÚO^Œ∞ P ã¨OѶ¨∂xH˜ `˘e
J^茺‰õΔΩ_»∞ NN.
PÜ« ∞ # 65Ö’ `˘e J^è Œ º ‰õ Δ Ω _» ∞ QÍ ZxflHõ Ü « ∂ º_» ∞ .
áœ~°ÇϨ ‰õΩ¯ÅHÀã¨O L^Œºq∞OKå_»∞. áÈ~å_®_»∞. ã¨~ˆ =∂i¯ûã¨∞ì áêsìH˜
^•x J=ã¨~O° `«# "åà◊¡ q_»∞^ŒÅ`À fiOk. áœ~°ÇϨ ‰õΩ¯Å∞ J=ã¨~O°
ÖˉΩõ O_® áÈÜ«∂~Ú. JO^Œ∞Hˆ JO>Ë H˘kÌHÍÅOÖ’<Õ NH͉õΩà◊OÖ’
ZѨC_»~Ú`Õ ~Ô ` · åOQÆ áÈ~å@O „áê~°OÉè=í ∞~ÚO^À "å\˜x ~å¢+ì̈
„ѨÉèí∞`«fiO 'HõÖ’¡e`« „áêO`«O—QÍ „ѨHõ\˜OzOk. NH͉õΩà◊O
"≥Ú^ŒÅ∞H˘x QÀ^•=i Ö’Ü«∞Ö’ LO_Õ@@∞=O\˜ Y=∞‡O, =~°OQÆÖ,ò
HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡ÅÖ’ H˘`«ÎQÆ∂_≥O, ZÖˇ¡O^Œ∞, #~°ûO¿Ñ@, =∂#∞HÀ@,
=ÚÅ∞QÆ∞, U@∂~°∞<åQÍ~°O, =∞O`≥#, =∞Ǩ^Õ=ѨÙ~°O "≥Ú^ŒÖˇ·#
„áêO`«=∞O`å ‰õÄ_® HõÖ’¡e`« „áêO`«OQÍ „ѨH\ õ O˜ K«|_çOk. P
„ѨHõ@##∞ =ºuˆ~H˜ã¨∂Î, Z<£H“O@~°¡#∞ =ºuˆ~H˜ã¨∂Î áÈbã¨∞
HͺOѨÙÅ#∞ =ºuˆ~H˜ã∂¨ Î =ÚYºOQÍ NH͉õΩà◊O „áêO`«OÖ’ <åyÔ~_ç¤
QÍi HÀiHõ "Õ∞~°‰õΩ NN kQÆO|~° Hõ=ÙÅ`À Hõeã≤ Ѩ~°º\˜OKå_»∞.
P `«~°∞"å`« NN qâßYѨ@flOÖ’ `«# +¨+≤ìѨÓiÎ HÀã¨O Hõ~°∂flÅ∞
=zÛ#ѨC_»∞ Hõ@HõO #∞Oz Hõ~∂° flÅ∞ ^•Hõ qѨ=¡ O ѨÙi\˜ <˘Ñ¨CÅ∞
J#∞Éèqí OzO^Œx K≥áêÊ_»∞.
Hõ@HõO Ô~Ѷ¨Ô~#∞û ZO^Œ∞HõO>Ë Xi™êûÖ’ LO_Õ@@∞=O\˜
Hõ@HõO #∞Oz NH͉õΩà◊O Ô~·`åOQÆ L^Œº=∞ „áêO`«O #∞Oz
qâßYѨ@flO Hõ~°∂flÅ∞ ^•HÍ NN kQÆO|~° Hõ=ÙÅ∞, HÍ„"Õ∞_£û
K≥~°|O_»~åA, xdÖËâ◊fi~ü, *ÏfiÖÏ=ÚdÅ`À Hõeã≤ qã¨Î$`«OQÍ
~å[ºÇ≤ÏO㨉õΩ =ºuˆ~HõOQÍ „ѨKå~°O KÕâß_»∞. áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ¨∞O
U~°Ê_»_®xH˜ =ÚO^Õ u~°∞QÆ∞`«∂ W\Ï¡ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ¨∞O
U~°Ê_»QÍ<Õ PÜ«∞# J^躌 ‰õΩΔ _»Ü∂« º_»∞. P ~ÀAÅÖ’<Õ NN +¨+Ñì≤ Ó¨ iÎ
¿Ñ~°∞`À ™êÇ≤Ï`«º~°OQÆOÖ’ XHõ ~°HOõ QÍ =∞Å∞ѨÙ. Wk [~°Q_Æ ®xH˜
=ÚO^Õ '`≥Å∞QÆ∞ "≥Å∞QÆ∞— J<Õ Ñ¨„uHõÖ’ Z.a.ÔH. „Ѩ™ê^£, HÍjѨu
PÜ«∞##∞ WO@~°∂fiº KÕâß~°∞. NH͉õΩà◊ áÈ~å@O QÆ∞iOz
g∞ˆ~=∞#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞ Jx J_çQÍ~°∞. ''<Õ#∞ Ü«Ú=‰õΩxQÍ LO>Ë
NH͉õΩà◊O áÈÜÕ∞ "å_ç—#x K≥áêÊ_»∞.
HÍjѨu NH͉õΩà◊ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å\Ïxfl g∞~°∞ |ÅѨ~∞° ™êÎ~å?
JO>Ë áÈ~å@O pѨÙ~°∞ ѨÙÅ¡Å`À KÕÜ∞« ~°∞ Hõ^• Jx ™êÊO>ËxÜ«∞ãπQÍ
K≥ÑÊ≤ <å_»∞. |Ǩïâß =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O QÆ∞iOz =∂„`«"∞Õ =∂\Ï¡_"Õ åà◊√,¡
ÖË^• '=∂#=Ù_®— Hõq`« QÆ∞iOz =∂\Ï¡_Õ"åà◊√¡ 'Y_»æã¨$+≤ì—Ö’
LO_Õ@@∞=O\˜ â◊~K° Û« O„kHõ, =∞~À „Ѩ™ê÷#OÖ’ LO_Õ@@∞=O\˜
'[\ϯ"åÖÏ— ZO`« J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# Hõq`«Åq, ÉèÏëêѨ~°OQÍ, Hõq`«fi
Ѩ~°OQÍ. XHõ ã¨∞xfl`«=∞~Ú# ÉèÏ"åʼnõΩ ~°∂Ѩq∞KÕÛ q+¨Ü«∞OÖ’,
Q˘Ñ¨Ê =∞x+≤, =∞#ã≤fi ~å¿ã@@∞=O\˜ Hõq`«Åq. â◊~K° Û« O„kHõ QÍh,
[\ϯ"åÖÏ QÍh. [\ϯ"åÖÏ xiÌ+¨ìOQÍ K≥|∞`å_»∞. =∞~À
„Ѩ ™ ê÷ # OÖ’ LO_Õ @ @∞=O\˜ KåÖÏ Hõ q `« Å ∞ xiÌ + ¨ ì " ≥ ∞ ÿ # "Õ .
=∞Ǩ  „Ѩ ™ ê÷ # OÖ’ LO_Õ Hõ q `« fi =∞O`å qǨ Ï OQÆ gHõ Δ } OÖ’
LO_Õ@@∞=O\˜k, JO`«~å˚fÜ«∞ ^Œ$+≤ì QÆÅ Hõq`«fi=∞~Ú`Õ, =∞~À
„Ѩ™ê÷#OÖ’ Éè∂í =∂~°Oæ Ѩ\Oì˜ Kå_»∞. xiÌ+Oì¨ QÍ Éè∂í =∂~°Oæ Ѩ\Oì˜ Kå_»∞.
"≥Ú`«ÎO =∞~À „Ѩ™ê÷#OÖ’x Hõq`«Å∞ xiÌ+ì̈"≥∞ÿ#"Õ. Ô~O_À q+¨Ü«∞O
Uq∞@O>Ë 70Å =ÚO^Œ ∞ Hõ q `« Å ∞ g∞~° ∞ K« ∂ _» O _ç . Jq
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#OÖ’qQÍh, Y_»æã¨$+≤ìÖ’qQÍh "å\˜Ö’ Ü«¸~°Ñ≤Ü«∞<£
Hõq`å#∞"å^•Å∞ LO\Ï~Ú. HÍx 70Å `«~åfi`« =∞~À „Ѩ™ê÷#OÖ’
 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 35

LO_Õ Hõq`«Åhfl ã¨÷Å HÍÖÏÅ#∞ K≥¿ÑÊ Hõq`«Å∞. KåÖÏ =~°‰õΩ ÖÏ\˜<£ JâıëêO„^èŒ [<åhHõѨÙ
J"≥∞iHõ<£ Hõq`«Å∞. XˆH XHõ\˜ @s¯ Hõq`«. Jk ‰õÄ_® =¸_À qâߊǨÏ$^ŒÜ«∂Ö’¡H˜!
„ѨѨOK«O. W"åà◊ qѨ¡=O #_»∞ã¨∞Î#fl „ѨѨOK«=∞O`å =¸_À qëêxfl ~°OQÆiOKÕ "åà◊x¡
„ѨѨOK«"Õ∞. QÆ∂w K≥Ñ≤Ê#@∞ì qѨ¡=O ˆHO„^ŒO W@∞ `«∂~°∞Ê#‰õΩ tHΔÍ~°∞›Å∞QÍ xÅɡ_` » å=∞x K≥Ñʨ O_ç
=∂iáÈ~ÚOk. D `«∂~°∞Ê#‰õΩ =∂iáÈ~Ú# „Hõ=∞O NN <å áê@ÖÏ¡~å qѨÊO_ç
Ѩ@∞ì‰õΩ<åfl_»∞. =∞~À „Ѩ™ê÷#O Hõq`«ÅÖ’ KåÖÏ L^ÕÌâ◊ѨÓ~°fiHõOQÍ g∞ Q˘O`«∞Hõ#∞
PÜ«∞# KÕã≤# J#∞"å^•Åhfl ÖÏ\˜<£ J"≥∞iHõ<£ Hõ=ÙÅ"Õ. D <å Q˘O`«∞Hõ ^•fi~å
NH͉õΩà◊O áÈ~å@O ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ<Õ =∞m¡ PÜ«∞# Ñ≤Å∞ѨÙxKåÛ_»∞:
"≥àO¡◊ _ç <å áê@ÖÏ¡~å! qâßY Ѩ@} ì ÏxH˜ J#flO HÍ"åÅx
"≥ÚHõ¯"Àx ^è≥·~°ºO`À Hõ^ŒÅO_ç HÀ~°_»O JѨ~å^èŒ=∞=Ù`«∞O>Ë
L‰õΩ¯ ã¨OHõÅÊO`À #_»=O_ç ǨωõΩ¯Å∞ HÍ"åÅx HÀ~°_O»
"≥à◊¡O_ç <å áê@ÖÏ¡~å! JѨKå~°=∞ø`«∞O>Ë
qâßY Ѩ@} ì O g∞kH˜ =∞x+≤QÍ rqOKÕ J=HÍâßÖË
"≥#HÍ =ÚO^Œ∂ Ug∞ Z=~°∂ ÖË<Àà◊x¡ =∂Ü«∞=∞ø`«∞O>Ë
JiˆQÖÏ uiˆQ HÍà◊x¡ Xà◊¡O`å QÍÜ«∞=∞ø`«∞O>Ë
PHõe`À JiKÕ <Àà◊x¡ K«^Œ∞=ÙÅ∞ `«i"Õ∞ã≤
"≥∂ã¨yã¨∂Î – uO_çx ^˘OQÆeOKÕ "åà◊¡x q^•ºÅÜ«∂ÅÖ’ =∞~°}O
qëêxfl ~°OQÆiOKÕ "åà◊x¡ „Ѩ"Õtã¨∞ÎO>Ë
tHΔÍ~°∞›Å∞QÍ xÅɡ_` » å=∞x K≥Ñʨ O_ç <å áê@ÖÏ¡~å! (L™ê‡xÜ«∂ HͺOѨãπÖ’ q^•º~°∞÷ÅÃÑ· ~åÑ≤_£ Ü«∂HõΔ<£ á¶È~üû,
„ˆQǨÏ∫O_£û ^•_ç =∞# Hõà◊¡‰õΩ Hõ@ì_»O ÖË^•!)
P„QÆÇϨ O H˘eq∞Ö’ =∞O_Õ J„Hõ=∂Å∂, J<åºÜ«∂Å∂,
Pâ◊Ü∂« ÖË PÜ«Ú^è•Å∞QÍ J[=∂~Ú+‘Å∂
ã¨OѶ¨∞\˜`« â◊HÎ̃x J|^ŒúO
Hõ=K«OQÍ ^èiŒ Oz Ѩiáêeã¨∞ÎO>Ë
â◊Ѩ^äŒO =Ç≤ÏOz ~åHõãΔ ¨ LQÍkH˜ ~åã≤# w`«O Wk. ã¨O^Œ~åƒùxH˜ ã¨ÊOkOz
™êǨÏã¨OQÍ „ѨuѶ¨∞\˜Oz Z=i HÀã¨O ~åã≤#@∞ì! WѨC_»∞ WHõ¯_» ‰õÄ~°∞Û#fl =∞# HÀã¨O
™êQÆ~°OÖÏ Ñ¨~å„Hõq∞¿ãÎ ~åã≤#@∞ì. q~°ãO¨ HÀã¨O ~åã≤#@∞ì. qѨ=¡ „Ѩ*ÏhHõO HÀã¨O ~åã≤#@∞ì.
Ãã·<åºÖË "≥#∞HõO[ "Õ™êÎÜ«∞x W"åà◊ ^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl Ü«Ú^ŒúOÖ’ „Ѩ[ŠѨHõΔO
Kå@O_ç <å áê@ÖÏ¡~å xÅ|_»_®xH˜ ~åã≤#@∞ì. W"åfià◊ PÜ«∞# |u‰õΩO>Ë
<å@O_ç qѨ=¡ c*ÏÅ∞ '"≥à◊¡O_ç <å áê@ÖÏ¡~å
=¸QÆ∞`«∞<åfl~Ú "Õ∞Ѷ¨∂Å∞ ^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’H˜ "≥àO¡◊ _ç.
"≥∂QÆ∞`«∞<åfl~Ú ÉÏ*ÏÅ∞ JHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞ KÕã¨∞Î#fl
"≥∞~°∞Ѩ٠`«à◊`«à◊Ö’¡ áÈ~å\ÏʼnõΩ JO_»QÍ xÅ|_»O_ç
L~°∞=ÚÅ ÃÑà◊ÃÑà◊Ö’¡ Kå@O_ç <å qѨ=¡ ã¨O^Õâßxfl
q[Ü«∞O =i¬OKåe! Jx K≥¿ÑÊ"å_»∞ NN.
qѨ¡=O =iúÖÏ¡e! 83Ö’ K«xáÈ~Ú# `«~∞° "å`« ‰õÄ_® W"åfi\˜H© WO`« L^Œº=∞
"≥à◊¡O_ç <å áê@ÖÏ¡~å „áêã¨OyHõ`« NNH˜ LOk. J

K«O^•Å∞, |HÍ~ÚÅ∞ =∞xÜ«∂~°~¤ ,ü _ç._ç.Å ~°∂ѨOÖ’ "Õ∞<Õ[~ü‰Ωõ ѨOÑ≤OK«O_ç.

_ç._ç.Å#∞ Zãπ. ~°q‰õΩ=∂~ü, „á⁄^Œ∞@Ì ∂~°∞ ¿Ñ~° fÜ«∞O_ç.
J~°∞}`å~° K«^=Œ O_ç! q_ç ã¨OzHõ "≥Å : ~°∞. 10
K«kqOK«O_ç! ã¨O=`«û~° K«O^• : ~°∞. 100
K«O^•^•~°∞Å∞ HõO_ç! rq`«K«O^• : ~°∞. 1000
"Õ∞<Õ[~ü : Zãπ. ~°q‰õΩ=∂~ü
5–1307, ^˘~°™êxÑ¨Öˇ¡ ~À_£,„á⁄^Œ∞Ì@∂~°∞, Hõ_»Ñ¨ lÖÏ¡ – 516360, ÃãÖò : 9866021257
 36 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
"åºã¨O
¢ã‘ΊѨ@¡ NN ^Œ$HõÊ^äŒO
Hõ +ì̈rqH˜ J@∂ W@∂ LO_Õ "å_Õ Hõq Jx K≥Ñʨ QÆey# =~°æ
^Œ$HõÊ^äOŒ NNk. Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å J=Hõ`=« HõÅ ã¨=∂[ ÅHõ}
QÆ∞iÎOz# "å_»`«#∞. Sâ◊fi~°ºO XHõKÀ@ ˆHO„nHõiOѨ|_»∞`«∞O>Ë
^Œi„^ŒO =∞~˘Hõ"Ñ·≥ Ù¨ ^Œ@=ì ∞=Ù`«∞#fl „Hõ=∂xfl J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl "å_»∞.
JO^Œ∞Hˆ Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å∞ ÖËx XHõ #= ã¨=∂*Ïxfl, ™ê=∞º"å^Œ
=º=ã¨#÷ ∞ NN HõÅQÆ<åfl_»∞. ™ê=∞º"å^Œ =º=ã¨÷ x~å‡}ÏxH˜ ™êÜ«Ú^èŒ
qѨ¡"åxfl PǨfixOKå_»∞. ™êÇ≤Ï`åºxfl ™êÜ«Ú^èŒO KÕã≤ ÅHõΔºO Ѩ@¡
x|^Œ` ú #« ∞ „ѨH\
õ O˜ Kå_»∞. =∞~°}O˜ KÕ =~°‰Ωõ ^•xˆH Hõ@∞ì|_ç L<åfl_»∞.
Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å#∞ QÆ∞iÎOz# NN ¢ã‘ΠѨÙ~°∞+¨ Jã¨=∂#`«Å#∞
QÆ∞iÎOKå_®? ¢ã‘Î ã¨=∞㨺ŠѨ@¡ PÜ«∞# ^Œ$HõÊ^äŒO Uq∞\˜? J#fl
HÀ}O #∞O_ç NNx WѨC_»∞ JOK«<å "ÕÜ∂« e.
1975 `«~°∞"å`« Jaè=$kú K≥Ok# ¢ã‘ÎÅ L^Œº=∞O, ¢ã‘Î"å^Œ
^Œ$HõÊ^äOŒ ™êÇ≤Ï`åº^躌 Ü«∞#OÖ’H˜ ¢ã‘ÅÎ ^Œ$+≤Hì À}Ïxfl „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ\Ïì~Ú.
¢ã‘ÅÎ ∞ áê~ Ωõ Å∞QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ ™êÇ≤Ï`åºxfl ¢ã‘ÅÎ „ѨÜ∂≥ [<åÅ ^Œ$ëêìº
qÅ∞=Hõ>Ëì J^茺ܫ∞# Ѩ^Œúu, q=∞~°≈<å Ѩ^Œúu JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ
`≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’H˜ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. ''PÜ«∂ ~°K«~Ú`«Å‰õΩ
¢ã‘Î"å^ŒO JO>Ë Uq∞\’ `≥Å∞™ê?—— J#flk =ÚYºO HÍkHõ¯_».
¢ã‘"Î å^ŒO XHõ ã≤^•úO`«OQÍ ~°∂á⁄OkOk. x`«º rq`å#∞Éè"í åÅ #∞O_Õ
J#flk =∞izáÈ~å^Œ∞. ~°K~« Ú`«Å∞ ã¨=∂[OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ LO@∂
rq`«OÖ’ ¢ã‘ÎѨÙ~°∞+¨ ã¨O|O^è•Å#∞ ZÖÏ J~°÷O KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞?
Hõh㨠Ö∫H˜Hõ ^Œ$HõÊ^äŒOÖ’<≥·<å ¢ã‘Î ã¨=∞㨺#∞ QÆ∞iOz# J=QÍǨÏ#
Hõ#|~°K« QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~å? J#fl „Ѩâ◊flÅ`À D J^茺ܫ∞#O
™êQÆ∞`«∞Ok. D „Hõ=∞OÖ’<Õ `≥Å∞QÆ∞Ö’#∂ eOQÆ q=HõΔ ã¨fi~°∂Ѩ
ã¨fiÉèÏ"åÅ#∞ ~°K~« Ú`«Å∞ U "Õ∞~°‰Ωõ `«=∞ ã¨$[# ™êÇ≤Ï`«º =ã¨∞=Î ÙQÍ
KÕã¨∞H˘<åfl~À, U "Õ∞~°‰õΩ ^•xÃÑ· kèHͯ~°O „ѨHõ\˜OKå~À QÆ∞iÎOz,
P "Õ∞~°‰Ωõ PÜ«∂ ~°K~« Ú`«Å#∞ =~°=Î ∂# ¢ã‘"Î å^Œ L^Œº=∂=ã¨~åʼnõΩ
LѨÜ≥∂QÆѨ_»QÆÅ ™êO㨯$uHõ â◊‰õΩÎÅ∞QÍ Q“~°=O`À ã‘fiHõiOK«_»O
"≥Ú^ŒÅ~ÚOk. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ZO`«\˜ Q˘Ñ¨Ê ~°K«~Ú`«Öˇ·<å,
JÉè í ∞ º^Œ Ü « ∞ ^Œ $ Hõ Ê ^ä Œ O Hõ Å "åà◊ ¡ < ≥ · < å ¢ã‘ Î ã¨ = ∞㨠º Å#∞ J~° ÷ O
KÕã∞¨ H˘#@OÖ’ Zxfl Ѩiq∞`«∞ʼnõΩ Ö’#Ü«∂º~À, ZO`« ã¨O„Ѩ^•Ü«∞
ÉèÏ"åʼnõΩ `«ÖÁQÍæ~À x~°∂Ñ≤Oz, x~°ã≤OK«@O, x~åHõiOK«@O
Ѩiáê@~ÚOk. Wk "≥Ú`«ÎOQÍ ™êÇ≤Ï`«º q=∞~°≈‰õΩ H˘`«Î KÕ~°∞Ê Jx
K≥á⁄ÊK«∞Û.
D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ NN ÖÏO\˜ Hõqx, ~°K~« Ú`«#∞ ¢ã‘ÅΠѨ@¡
PÜ«∞# "≥Y· i Z@∞=O\˜^À x~°∂Ñ≤OKÕ P^躌 Ü«∞#O J=ã¨~=° ∞=Ù
`«∞Ok. ¢ã‘Î ã¨=∞㨺#∞ Z[O_®Ö’H˜ fã¨∞H˘#ÖË^xŒ =∂i¯û[O g∞^Œ
qѨ¡"À^Œº=∂Å g∞^Œ q=∞~°≈ ÃÑ\ì̃Ok ¢ã‘Î"å^ŒO. P „Hõ=∞OÖ’<Õ Jk
NN ™êÇ≤Ï`«º ã¨fiÉèÏ"åxfl x~åúiOK«QeÆ y# qÅ∞= J=Ù`«∞Ok. NN
„ѨÉ=íè Ö’ „áê~°OaèOz =∞Ǩ„Ѩ™ê÷# Hõq`«fi ~°K#« =Ú=∞‡~°O KÕãO≤ k
1930Ö’¡. JѨÊ\˜H˜ ¢ã‘ÎÅ ã¨=∞㨺#∞ ™êÇ≤Ï`«º =ã¨∞Î=ÙQÍ KÕã≤#
HõO^Œ∞‰õÄi, QÆ∞~°*Ï_»Å "å~°ã¨`«fiO LOk. ã¨=∞HÍe‰õΩ_≥·# K«ÅO
¢ã‘Î ã¨=∞㨺 g∞^Œ f„= ^èŒfix`À ~°K«#Å∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞. P q+¨Ü«∞OÖ’
qâ◊fi<å^䉌 Ωõ „Ѩu^ŒfiOkfiQÍ xÅ|_®¤_∞» K«ÅO. NN ‰õÄ_® qâ◊fi<å^䉌 Ωõ
– HÍ`åºÜ«∞h q^Œ‡¿ÇÏ
Δ Ïxfl
„Ѩ u ^Œ fi O^Õ fi . J~Ú`Õ PÜ« ∞ # 㨠O „Ѩ ^ •Ü« ∞ ^Œ $ Hõ Ê ^ä • xH˜ ,
~å=∂Ü«∞}Ïk ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ HÍ=º~°K«#‰õΩ ™ê=∂lHõ rq`«
ã¨O|O^èŒOÖËx ÉèÏ= Hõq`å ^èÀ~°}˜H˜ – „Ѩu^ŒfiOkfi =∂„`«"Õ∞.
J^ŒÖÏ LO>Ë NNH˜ QÆ∞~°*Ï_» ™êÇ≤Ï`«ºO "≥Ú`«ÎOQÍ
Hõ<åºâ◊√ůO „Ѩ`ºÕ HõOQÍ KåÖÏ W+¨"ì ∞≥ #ÿ q. Hõ<åºâ◊√ůO HõO~îÀáê~îO° .
ã¨O^Œ~åƒùxH˜ `«y# "åHͺÅ∞ Hõ<åºâ◊√ůO #∞O_ç Ui rq`åxH˜
J#fi~ÚOK«_O» ã¨~^° •. JO`«QÍ Hõ<åºâ◊√ůO K«kq<å 'Hõ<åºâ◊√ů
=Ú# ¢ã‘Î =º‰õΩÎÅ∞ ã¨OѶ¨∞ ¢ã‘Î ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ ã¨Ê+ì̈O KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞—
J<åfl_Õ HÍh P ã¨fiÉèÏ=O Uq∞\’ ^•xx x~°~‚ ÚOKÕ qÅ∞=ÖËq∞\’
q=iOKÕ „Ѩ Ü « ∞ `« fl O KÕ Ü « ∞ ÖË ^ Œ ∞ . =∞^è Œ ∞ ~° " å}˜ áê„`« # ∞
`≥QÆ"≥∞K«∞Û‰õΩ<åfl_»∞. '=∞#ã¨Ê~°‡Hõ"≥∞ÿ# =∂#=`«fiO— L#fl =ºHÎ̃QÍ
¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. HÍh Hõ<åºâ◊√ůOÖ’x eOQÆq=HΔÍ ã¨fiÉèÏ=O QÍh,
^•xx Z=Ô~=~°∞ ѨxQÆ@∞ìH˘x |Ö’¿Ñ`«O KÕâß~°∞? Z=Ô~=~°∞ U
~°HõOQÍ U"Õ∞~°‰õΩ q=∞i≈OKå~°∞? kèHõ¯iOKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕâß~°∞?
J#fl q+¨Ü«∂Å∞ NN ^Œ$+≤ìH˜ ~åÖË^Œ∞. XHõ"≥·Ñ¨Ù K«ÅO ¢ã‘ÎÅ Öˇ·OyHõ,
H“@∞OaHõ ã¨=∞㨺Å#∞ ~°Hõ~°HÍÅ HÀ}ÏÅ #∞O_ç Hõ^äŒÅ∞QÍ,
#=ÅÅ∞QÍ ~åã¨∂Î eOQÆq=HΔÍ ã¨fiÉèÏ"åxfl „Ѩtflã¨∞ÎO>Ë, NN =~°æ
ã¨=∂[ ^Œ∞~å‡~åæxfl, ^ÀÑ≤_ô ã¨fiÉèÏ"åxfl x~°∂Ñ≤OK«_»O ÃÑ·#<Õ ^Œ$+≤ì
ÃÑ\˜ì ~åâß_»∞. ã¨=∂[OÖ’ ã¨=∞㨺Å∞ Z#fl~Ú<å LO_»=K«∞Û.
~°K«~Ú`« JxflO\˜x =ã¨∞Î=ÙQÍ KÕã¨∞H˘x f~åÅ#fl xÜ«∞=∞O
Ug∞ÖË^Œ∞. ~°K«~Ú`« ZOK«∞H˘<Õk U^À XHõ\˜ =∂„`«"Õ∞ HÍ=K«∞Û.
~°K«~Ú`«Å K≥·`«#º qHÍ™êxH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_Õ „Ѩ`ÕºHõ Ѩiã≤÷`«∞Å∞
JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}=∞=Ù`«∞O\Ï~Ú. NN ѨÙ\ì̃ ÃÑiy# "å`å=~°}O,
¿ãflǨÅ∞, ™êÇ≤Ï`«º „ѨÉèÏ"åÅ∞, #_çÑ≤Oz# Kåi„`«Hõ â◊‰õΩÎÅ∞,
ã¨O^Œ~åƒùÅ∞, NN K«∂ѨÙ#∞ =~°æ q=HõΔg∞^Œ ˆHO„nHõ$`«=∞ÜÕ∞ºÖÏ
KÕâßÜ«∞#∞HÀ=K«∞Û.
JÖÏQÆx NN ¢ã‘ÎÅ QÆ∞iOz Jã¨ÖËg∞ PÖ’zOK«ÖË^•?
J#ÖË^•? JO>Ë rq`«"Õ∞ =ã¨∞Î=ÙQÍ ™êÇ≤Ï`«º ~°K«# KÕã≤# "åà◊√¡
Z=Ô~<· å ã¨=∂[OÖ’ ã¨Q"Æ ∞≥ #ÿ ¢ã‘ÅÎ QÆ∞iOz ZHõ¯_À XHõKÀ@, U^À
XHõ\˜ J#‰õΩO_® LO_»_O» J™ê^躌 O. JO^Œ∞=Å¡ NN Hõq`«fiO
^ŒQ~æÆ ° #∞O_ç Hõ^ÅŒä ∞, <å\˜HÅõ ∞, "庙êÅ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =K«# ™êÇ≤Ï`«ºO
=~°‰Ωõ `«#Ö’H˜ `å#∞ K«∂ã¨∞H˘#fl =∞x+≤QÍ P`«‡Ñ¨sHõQΔ Í ~åã¨∞H˘#fl
J#O`«O #∞O_ç ™ê=∂lHõ rq`« ã¨O|O^è•ÅÖ’ ZO`À=∞Ok`À
ã¨O=kOK«_®xH˜, ã¨OÉèÏ+≤OK«_®xH˜ J=HÍâ◊O WzÛ# '„Ѩ[—, '"å~°O
"å~°O— =O\˜ HÍÅ"£∞ ~°K«#Å =~°‰õÄ JxflO\˜x ѨiQÆ}#Ö’H˜
fã¨∞H˘x Ѩije¿ãÎ NN ¢ã‘ÎÅ QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqOz# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞
`«‰õΩ¯"Õg∞ HÍ^Œ∞ Jx ã¨Ê+ì̈=∞=Ù`«∞Ok. P ã¨=∂Kå~°=∞O`å ¢ã‘ÎÅ
QÆ ∞ iOz NN ^Œ $ +≤ ì H À}Ïxfl qâı ¡ + ≤ O K« ∞ H˘#\ÏxH˜
LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞Ok.
'=∞~À „ѨÑO¨ K«O
=∞~À „ѨÑO¨ K«O
=∞~À „ѨÑO¨ K«O Ñ≤ezOk
Ѩ^OŒ _ç =ÚO^Œ∞‰õΩ

Ѩ^ŒO_ç „`Àã¨∞‰õΩ
áÈ^•O áÈ^•O ÃÑ·ÃÑ·H—˜ – Jx NN ã¨OÉ’kèOz# „Ѩ*Ï
ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’ ¢ã‘ÎÅ∞<åfl~å? ÉèÏ"ÀkfiQÍflÅ <≥·~°∞Ѩºz„`«O Hõq`«fiO.
JO^Œ∞Ö’ ѨÙ~°∞+¨μÅ∞ ¢ã‘ÎÅ∞ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ ã¨Ê+ì̈"≥∞ÿ# ˆ~YÅ`À Hõ#|_»Hõ
áÈ=K«∞Û. HÍh NN Hõ^ä• „Ѩ^è•#, áê„`« „Ѩ^è•# Hõq`«Å∞ H˘xfl
~åâß_»∞. 'ÉÏ@™êi— Hõq`«Ö’
'‰õÄ\˜HÀã¨O ‰õÄeHÀã¨O
Ѩ@}ì OÖ’ „|`«∞‰õΩ^•=∞x
`«e=¡ ∂@Å∞ K≥qx ÃÑ@ìHõ
|Ü«∞Å∞^Õi# ÉÏ@™êi— QÆ∞iOz K≥ÑÊ≤ P ÉÏ@™êi "≥#Hõ
'`«e¡—x =¸iÎ=∞O`«O KÕâß_»∞. H˘_»∞‰õΩ HÀã¨O Hõà◊√¡ "åH˜@ xeÑ≤
K«∂_»_»O, ѨÅ=iOK«_»O, Ñ‘_»HõÅÅ∞ Hõ#_»O – ¿Ñ^ŒiHõѨ٠|~°∞=Ù
¢ã‘Î g∞^Œ ÃÑ>Ëì XuÎ_çx ã¨∂zOKÕ"Õ. J^Õ ã¨O=`«û~°O 'aè‰õΔÄ=s¬Ü«∞ã≤—
Hõq`«Ö’ Pi# ‰õΩOѨ\˜ q^è•# ‰õÄ~°∞Û#fl k‰õΩ¯ÖËx =Úã¨e aK«ÛQÆ`Î≥
QÆ∞iOz ~åã≤ ã¨=∂*ÏxH˜ JÖÏO\˜ "åà◊¡ Ѩ@¡ ÉÏ^茺`« Ug∞ ÖË^•?
Jx P"Õ^#Œ K≥O^•_»∞. 1937Ö’ 'Hõq`å! F Hõq`å!— ~åã¨∂Î Hõq`åfixfl
P"åǨÏ# KÕâß_»∞. „ѨÑO¨ K«ÑÙ¨ ÉÏ^èÅŒ ∞ qO@∂, ÉèÏ=#Å∞ HõO@∂
WOHÍ <Õ<OÕ q<åfl<å Jx XHõ *Ïa`å WKåÛ_»∞. JO^Œ∞Ö’
'#_çˆ~x^Œ∞Ì~°Ö’
JѨÙ_Õ „Ѩã¨qOz# tâ◊√=Ù <≥_»^Œx_»∞H˘x
~°∞z~° ã¨fiáêflÅ#∞ HÍOKÕ
[=~åe =∞#ó „ѨѨOK«Ñ¨Ù\Ï=~åÎÅ∞—<åfl~Ú.
'Hõ_»∞Ѩ٠^ŒÇ≤ÏOK«∞‰õΩáÈÜÕ∞
Ѩ_»∞ѨÙHõ`≥Î ~åHõΔã¨~°uÖ’
J~°xú g∞e`« <Õ„`åÅ
ÉèíÜ«∞OHõ~° ÉÏ^èŒÅ áê@ŠѨšq— q<åfl_»∞.
'ã¨"≥∞‡ Hõ\ì̃# ‰õÄeÅ ÉèÏ~°ºÅ...
PHõ\˜ pHõ\˜ zK«∞ÛÅ
ǨǨHÍ~°O P~åÎ~å=O— q<åfl_»∞. D q#fl"å\˜<Õ Hõq`«fiOQÍ
q#flqOK«_®xH˜ ѨÓ#∞‰õΩ<åfl_»∞. P ~°HõOQÍ Ñ¨Ù#~°∞`«ÊuÎÖ’, Öˇ·OyHõ
Ñ‘_#» Ö’, Pi÷Hõ ^ÀÑ≤_Öô ’ ¢ã‘ÅÎ #∞Éèqí OKÕ "Õ^<Œ å=∞Ü«∞ rq`«O NN
Hõq`å =ã¨∞Î"≥·Ok.
1946Ö’ ¢ã‘Î ¢ã‘Î Jx XHõ Hõq`« ~åâß_»∞ NN. ''Hõ^•ä <å~ÚHõ
PǨ P_»k PѶ∞¨ x„âı}˜ QÆ~à° „◊ ^À}˜ `«# "Õ^#Œ Ö’ =∞# [#~Ú„u——
Jx „áê~°OÉè=í ∞ÜÕ∞º D Hõq`«Ö’ áêáêʼnõΩ =¸ÅOQÍ ‰õΩ\˜e`«fiѨÙ
=¸iÎQÍ P_»^•x QÆ∞iOz K≥¿ÑÊ ™ê=∂lHõ hux u~°ã¨¯iã¨∂Î
`å#∞ =∞~°}Ü«∂`«# Ѩ_∞» `«∂ tâ◊√=Ù‰õΩ [#‡xKÕÛ =∂`«$=¸iÎQÍ
¢ã‘Îx „ѨuáêkOKå_»∞. P =∂`«$`«fiO KÕ`«<Õ =~z`«∞~åÅ∞ J=Ù`«∂
q"åǨÏO =Å¡ „¿Ñ=∞~åÇ≤Ï`«ºOÖ’H˜ <≥@ì|_»∞`«∂ =O\˜O\˜ ‰õΩO^ÕÅ∞
rq`åxH˜, Ѷ∞¨ ’ëê‰õΩ |On KÕÜ∞« |_»∞`«∞#fl ¢ã‘Î ^Œ∞óã≤u÷ x „Ѩ™êÎqOz
'J<åºÜ«∂xH˜ J#∞=∞uOz# J*Ï˝x ¢ã‘—Î Jx Ü«ÚQÆ Ü«ÚQÍÅ∞QÍ
P"≥ ∞ U ^Œ ∞ ã≤ ÷ u Ö’ rq㨠∞ Î # fl^À K≥ á êÊ_» ∞ NN. D㨠∞ #
|∞>ì̌_≥O^Œ=Ú# ÃÇÏzÛ#— J#fl Ѩ^Œºáê^Œ ÉèÏQÆO`À ã¨`«ºÉèÏ=∞#∞
'=~°=Ú# |∞\ì̃u<£ Éèí~°`« =Oâ◊=Ú— J#fl Ѩ^ŒºÉèÏQÆO`À „^ÒѨkx
„Ѩ™êÎqOz Jã¨=∂#`«‰Ωõ , J<åºÜ«∂xH˜ QÆ∞i J~Ú# ¢ã‘Î kèHͯ~°
K«i„`«#∞ ã¨∂zOKå_»∞.
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 37
''Hõ^ä•<å~ÚHõ <Õ\˜HÍÅѨ٠~°∞„^Œ=∞^Õq
\ÏO‰õΩ g∞^Œ ~°≠Ïhû ~å}˜
Ü«Ú^Œú <ÒHõ g∞^Œ q[Ü«∞Ѩ`åHõ— J#fl Hõq`åÉèÏQÆOÖ’ ã¨fiÜ«∞O
â◊H˜Î`À, x~°‚Ü«∂kèHÍ~°O`À K«i„`«Ö’ xez# "åix ã¨∂ÊùiÎQÍ
K«∂Ñ≤OKå_»∞. ¢ã‘ÎÅ rq`«OÖ’x qq^èŒ áê~å≈fiÅ#∞ "≥Å∞QÆ∞ h_»Å#∞
K«∂Ñ≤OKÕ D Hõq`« ¢ã‘Î QÆ∞iOz NN PÖ’K«# PÜ«∞# =~°æ
^Œ$HõÊ^ä•xH˜ J#∞=ÙQÍ<Õ ™êQÆ∞`«∞#fl^Œx ã¨Ê+ì̈O KÕã¨∞ÎOk.
1973Ö’ ¿ã^ŒºQÍ_çx ã¨OÉ’kèã¨∂Î ~åã≤# '=∞~À„Ѩ™ê÷#O—
ˆQÜ«∞OÖ’ Ô~·`«∞ „â◊=∞#∞, ã¨OѨ^Œ#∞ ^ÀK«∞‰õΩ<Õ Éèí∂™êfi=ÚÅ∞,
P™ê=ÚÅ∞, ^˘~°Å∞ – Ô~·`«∞Å ¢ã‘ÎÅÃÑ· – "åà◊√¡ Ô~·`«∞Å ÉèÏ~°ºÅ∞
HÍ=K«∞Û, ‰õÄ`«∞à◊√¡ HÍ=K«∞Û – [iÃÑ· ÖˇO· yHõ ^ÀÑ≤_xô „Ѩ™êÎqOKå_»∞.
1976Ö’ ~åã≤# ѨOK«~` ° åflÅ∞Ö’ ‰õÄ_®
''KÕ^Œ∞ x*ÏÖË WѨC_»∞
<å Hõq`å =ã¨∞=Î Ù—— Jx K≥ÑÊ≤ Xà◊q¡ ∞‡ |`«H¯õ `«Ñʨ x z#flq∞‡
Hõhfl\˜ rq`åxfl „Ѩ™êÎqOKå_»∞. Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å∞#fl ã¨=∂[OÖ’
¢ã‘ÎÅ∞ Öˇ·OyHõ Ñ‘_»#‰õΩ QÆ∞iHÍ=_»"≥∂, Xà◊¡=Ú‡H˘x |`«HÍeû
~å=_»"∂≥ Ju `«~K° ∞« QÍ [~°∞QÆ∞`«∞O_»_®xfl NN Hõq`«fiO #"≥∂^Œ∞
KÕã≤Ok. Hõ#∞Hõ
'Ѩu`«∞ÖÏ~°
„Éèí+¨μìÖÏ~°
ÉÏ^è•ã¨~°Ê^Œ+¨μìÖÏ~°
U_»=HõO_Õ_»=HõO_ç—— Jx NN F^•iÛ #_çÑO≤ z# "åiÖ’
¢ã‘ÎÅ∞ `«Ñ¨ÊHõ LO_Õ LO\Ï~°∞.
1970 <å\˜H˜ ^ÕjÜ«∞ qѨ¡"À^Œº=∞O ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# ~°∂áêxfl
fã¨∞H˘#flk. qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’ ¢ã‘ÎÅ ÉèÏQÆ™êfi=∞º K«i„`«#∞ NN
„Ѩ`º« HõOΔ QÍ K«∂ã¨∞<Î åfl_»∞. JO^Œ∞=Å¡ '=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#— HÍÅOÖ’ ¢ã‘ÅÎ #∞
ã¨=¸Ç¨ÏOQÍ K≥Ñ≤Ê# NN '=∞~À„Ѩ™ê÷#O— <å\˜H˜ xiÌ+ì̈OQÍ "åà◊¡#∞
QÆ∞iÎOz K≥Ñʨ QÆeQÍ_»∞. 'L_»∞‰õΩ <≥`∞« ~Î ∞° á⁄ÊOˆQ Ü«Ú=f Ü«Ú=‰õΩefl
J_»=ÙÖ’¡H˜ ѨOÑ≤Oz# "å_®— Jx Kå~°∞ =∞AO^•~°∞#∞ H©iOÎ Kå_»∞.
¢ã‘ Î Å ‰õ Ω XHõ P^Œ ~ ° ≈ hÜ« ∞ #=¸<åQÍ Ñ¨ O Kåk x~° ‡ Å#∞
K«∂_»QÆeQÍ_»∞. K«∂Ñ≤OK«QÆeQÍ_»∞. Ü«Ú^•úÅÖ’ ¢ã‘ÎÅ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO
K«i„`«Ö’ ~°Hõ~°HÍÅ ~°∂áêÅÖ’ H˘#QÆ∞`«∞#fl^Õ. ѨÖÏfl\˜ Ü«Ú^ŒúOÖ’
=∂OKåÅ áê„`« ÉÏÅK« O „^Œ ∞ _ç x Ü« Ú ^Àú # ∞‡YOQÍ
„¿Ñˆ~Ñ≤OK«@=∞~Ú`Õ, ÉÁaƒe Ü«Ú^ŒúOÖ’ =∞Å¡=∞‡ áê„`« ã¨fiѨHõΔѨÙ
F@q∞, â◊ „ `« ∞ Ѩ H õ Δ Ñ ¨ Ù q[Ü« ∞ =¸ `≥ e ã≤ JO`« ó Ѩ Ù ~° ¢ã‘ Î Å
P`å‡aè=∂<åxfl HÍáê_»_®xH˜ P`å‡Ç¨ïuH˜ ã≤^ŒúѨ_»_»O, „a\˜+π
=Å㨠áêÅ#‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ ~°≠Ïhû ÅH©‡Δ ÉÏ~Ú g~Àz`« áÈ~å@
HÍ~åºK«~°}Ö’ ÉèÏQÆ=∞~ÚOk. *ÏfÜ≥∂^Œº=∞ ~å[H©Ü«∂ÅÖ’
ã¨~Àlh^Õq „H˜Ü∂« jÅHõ áê„`« =Ç≤ÏOzOk. ÉèÏ~°ºÅ∞QÍ<À, *ÏfÜ«∞
ÉèÏ= „¿Ñˆ~Ñ≤`«∞Å∞QÍ<À "åà◊√¡ KÕã≤# Ѩ#∞Å =Å¡ "å~°O^Œ~°∂
H©iÎOK«|_»∞`«∞<åfl~°∞. K«i„`«Ö’ "åà◊¡‰õΩ ™ê÷#O ^ŒH˜¯Ok. HÍh D
K«i„`Õ Ñ¨OKåk x~°‡Å =O\˜"åi Ѩ@¡ =ºuˆ~HõOQÍ LO@∞Ok. Jk
P K«i„`« áêH˜ΔHõ`«. ѨOKåk x~°‡Å JO`«~å˚fÜ«∞ `åufiHõ
ã≤^•úO`åÅ`À „ѨÉèÏq`«"≥∞ÿ ^ÕjÜ«∞OQÍ xi‡OK«|_ç# qѨ¡"À^Œº=∞
x~å‡}OÖ’ ÉèÏQÆ™êfiq∞ HÍ=_»"∞Õ JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O.
''=∞OKåÅ#∞ H˘Å∞™êÎ~°∞ =∞Å¡=∞‡#∞ `«Å∞™êÎ~°∞
~°≠Ïhû ÅH©Δ‡ÉÏ~ÚH˜ ÉèÏ+¨Ê^è•~° q_»∞™êÎ~°∞
ã¨~Àlh^Õq á¶⁄\’ Ѩ@O Hõ\ì̃ á⁄QÆ∞_»∞`å~°∞
 38 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
ѨOKåk x~°‡ÅO>Ë ÉèíÜ«∞O ѨÙ\˜ì =}∞‰õΩ`å~°∞—— Jx
K«i„`«Ö’x D "≥·~°∞^蕺xfl, áêHΔ̃Hõ`«#∞ NN ã¨Ê+ì̈O KÕâß_»∞.
NN ¢ã‘ÅÎ #∞ ã¨OÉ’kèã∂¨ Î XHõ áê@ ‰õÄ_® ~åâß_»∞ :
'Hõ^ŒÅO_ç #=ÉèÏ~°`«
<ås=∞}∞ÖÏ~å! F g~°OQÆ#ÖÏ~å— Jx „áê~°OÉè=í ∞ÜÕ∞º P
áê@ 'Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å∞ `˘ÅyOѨٗ#‰õΩ Ñ≤Å∞=ÙxÜ«∞º@"Õ∞ HÍ^Œ∞
eOQÆ q=HõΔ áê`«|_ç# ã¨=∂[Ѩ٠ÅHõΔ}=∞x QÆ∞iÎOz ^•xÃÑ·
Ü«Ú^•úxH˜ ‰õÄ_® ã¨Oã≤^ŒúO Hõ=∞‡O@∞Ok. Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å∞
JO^ŒiH© ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺 J~Ú`Õ ¢ã‘ÖÎ Ë J^Œ#OQÍ =~°H@ õ flO
=O\˜ ™ê=∂lHõ ^Œ∞~°<åºÜ«∂ʼnõΩ, ѨÙ~°∞+¨ Ñ‘_#» ‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°#fl
ã¨Ê$ǨÏ#∞ D áê@Ö’ Hõ#|iKå_»∞ NN.
¢ã‘ΊѨ@¡ NN ^Œ$HõÊ^äŒO =∞iO`« ã¨Ê+¨ìOQÍ J~°÷O
KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ LѨHiõ OKÕq PÜ«∞# Hõ^ÅŒä ∞. 1926Ö’ JK«Û~Ú#
NN `˘e Hõ ^ ä Œ 'J#O^Œ = ∞Ok~° = Ú—. `åQÆ ∞ É’`« ∞ Éè í ~ ° Î # ∞
ã¨O㨯iOK«∞H˘x J`«x ã¨OѨ^#Œ ∞ ã¨O~°HOΔ˜ K«_®xH˜ ã‘fiÜ«∞ q"ÕHOõ `À
„Ѩ=iÎOz# D Hõ^äŒÖ’x =∂ÅuH˜ QÆ∞~°*Ï_» "åi Hõ=∞ex
=¸Å"Õ∞"≥∂#xÑ≤ã¨∞ÎOk. 'ÉÁ=∞‡— JeQÆs Ѩ^ŒúuÖ’ ~åã≤# Hõ^äŒ.
ÉÁ=∞‡ QÆ∞iOz K≥ѨÙÎ#fl@∞¡QÍ LO@∞Ok HÍh 'ÉÁ=∞‡—ÖÏ XHõ
„¿Ñ¶=ÚÖ’ ayOѨ|_ç# 'ÉèÏ~°º— QÆ=∞<åxfl, QÆ=∂ºxfl K«∂Ñ≤OKÕ Hõ^äŒ
ÉÁ=∞‡. `å#∞ =º=ã¨÷‰õΩ x|^Œú"≥∞ÿ ѨÙ~°∞+¨μ_çx ^•xH˜ Ö’|~°∞ã¨∞ÎOk
¢ã‘Î. ѨÙ~°∞+¨μ_»∞ ¢ã‘Î HÀã¨O 'q"åÇ¨Ï =º=ã¨÷#∞— P"≥∂k™êÎ_»∞ J<Õ
|∞zÛÉÏ|∞ =∂@ D Hõ^•ä <åÜ«∞‰õΩ_çH˜ JK«ÛOQÍ J#∞=iÎã∞¨ OÎ k.
ÉÁ=∞‡ g∞^Œ Jaè = ∂#O`À ^•xfl H˘x `≥ z Û `« # WO\’¡
JÅOHõiOK«∞H˘#fl ѨÙ~°∞+¨μ_»∞ WHõ P WO\˜Hˆ Hõ@∞ì|_ç LO_»_O»
WO^Œ∞Ö’ QÆ=∞xOK«=K«∞Û. 'U ֒ѨO ÖˉõΩO_® fiÛkkÌ#@∞¡QÍ
LO_»_O» — ÉÁ=∞‡ ÅHõ} Δ "≥∞`
ÿ Õ 'JÖÏ LO_»_"» ∞Õ ^•x ֒ѨO— Jx
Hõ^䌉õΩ_ç teÊ q∞„`«∞_»#fl=∂@ PÖ’K«#‰õΩ Ñ¨^Œ∞#∞ ÃÑ>Ëì H©ÅHõ
ã¨∂„`«O. ¢ã‘Î ÉÁ=∞‡ÖÏ¡QÍ LO_»_®xH˜ WÜ«∞º|_Õ tHõΔ}Å∞
HõuiÎ OK«|_ç, ™êѶ٨ KÕÜ∞« |_ç `«=∞#∞ `å=Ú HÀÖ’Ê~Ú XHõ Jã¨ÇϨ [
ã≤÷uÖ’H˜ K≥·`«#º ~åÇ≤Ï`«ºOÖ’H˜ "≥o¡áÈ`å~°∞. ÉÁ=∞‡ =O\˜ JÖÏO\˜
¢ã‘ÎÅ`À\˜ ™êǨÏK«~°ºOÖ’ ѨÙ~°∞+¨μÅ∞ ‰õÄ_® „Hõ=∞OQÍ K«Å#
K≥·`«<åºÅ‰õΩ ^Œ∂~°"≥∞ÿ XHõ =¸ã¨Ö’ |uÔHÜ«∞º_®xH˜ JÅ"å@∞
Ѩ_»`å~°∞. Wk ѨÙ~°∞+¨μňH ǨxHõ~°O. 'KÕã¨∞‰õΩ#fl áêѨOÖÏO\˜k
H˘#∞‰õΩ¯#fl ÉÁ=∞‡— J#fl Hõ^äŒ =ÚyOѨ٠"åHõºO ^•x<Õ ã¨∂zã¨∞ÎOk.
ÖˇO· yHõ q=HõΔ QÆ∞iOz# ã¨Ê$Ç¨Ï NNH˜ ѨÓiÎQÍ L#fl^Œ#_®xH˜
x^Œ~°≈#O 'X¿ã `«∞"åfiÅO^Œ∞HÀ— Hõ^äŒ. D ã¨=∂[OÖ’ P_»k
=∞QÆ"åx KÕu P@ =ã¨∞=Î x ZOKÕ áê`«|_ç# ÉèÏ"åʼnõΩ ^•ã¨∞Öˇ#·
ѨÙ~°∞+¨μÖË Z‰õΩ¯==∞Ok. ã¨=∂#`«fiO „ѨH$õ uÖ’<Õ ÖË^#Œ ∞‰õΩ<Õ ã¨^~Œ ∞°
=ºH˜HÎ ˜ P_»^•xfl QÆ∞=∞‡O Hõ^ÅŒ x=fiHõáÈ=_»"∞Õ PK«iOK«^yŒ # qÅ∞=.
P_»^•xfl ~°H˜ΔOK«_»O, jÖÏxfl HÍáê_»_»O ѨÙ~°∞+¨μ_ç Hõ~°Î"åºÅ#∞
H˘#_»O, P_»"åà◊H¡ ˜ K«^∞Œ =Ù J=ã¨~"° ∞Õ HÍ^Œ∞ ǨxHõ~O° J#∞HÀ=_»O,
P_»^•xH˜ ™êfi`«O„`«ºO W=fi‰õÄ_»^Œ#∞H˘#_»O, "≥ÚQÆ∞_»∞ J^ä•sì
K≥ÖÏ~Úã¨∂Î LO>Ë<Õ P_»k J}y =∞}˜y LO@∞O^Œ#∞H˘#_»O W=hfl
J`« x P^Œ ~ å≈Å∞. JÖÏO\˜ Ѩ Ù ~° ∞ +¨ „Ѩ = $uÎ x K« ∂ Ñ≤ ã ¨ ∂ Î < Õ
K«^∞Œ =ÙH˘#_®xH˜, ã¨Ow`«O <Õ~∞° ÛH˘#_®xH˜ gÖˉ¡ Ωõ O_® |Å=O`«OQÍ
ÃÑo¡ ¿Ñ~°∞ g∞^Œ rq`«O =O\˜O\˜H˜ ‰õΩOzOK«∞‰õΩ áÈ=_»O Ѩ@,¡
Éèí~°Î`À ¿ãflǨÏO ÖËHõ, ã¨fi`«O„`«`« ÖËHõ, Pi÷Hõ ™êfi`«O„`«ºO Jã¨ÖË
ÖËH,õ u~°Q| Æ _®Å#∞H˘O>Ë JO^Œ∞‰õΩ ^è~·≥ º° O KåÅHõ, D Ö’HõOÖ’
P_»^·≥ ѨÙ@ì_=» ∞O`« Ç‘Ï#O WOHÀ\˜ ÖË^∞Œ — Jx Jã¨O`«$Ñ≤HÎ ,˜ JâßOuH˜
QÆ∞~°ÜÕ∞º ÉèÏ~°º JO`«~°OQÆ "Õ^Œ##∞ D Hõ^äŒ Pq+¨¯iã¨∞ÎOk. XHõi
Ѩ@¡ XHõiH˜ qâßfiã¨O, „¿Ñ=∞ÖËx ^•OѨ`º« ã¨O|O^è•Å ^Œ∂~°ÑÙ¨ `«<åxfl
|Ü«∞@ÃÑ@ì_»O ^•fi~å D Hõ^äŒ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ g∞^Œ q=∞~°≈#∞ ÃÑ\ì̃Ok.
¢ã‘ΊѨ@¡ ™ê#∞Éèí∂u Hõ#|izOk. ¢ã‘Î g∞^Œ ѨÙ~°∞+¨μ_ç ǨωõΩ¯#∞
™ê÷Ñ≤OKÕ ™êO㨯$uHõ =º=ã¨÷Ö’ ¢ã‘ΠѨÙ~°∞+¨ ã¨O|O^è•Å∞ ÉÏxã¨
Ü«∞[=∂x ã¨O|O^è•Å∞QÍ q∞QÆ∞Å∞`«∞#fl qëê^•xfl D Hõ^äŒ
^èŒfixã¨∞ÎOk.
'K«~°=∞~å„u— Hõ^äŒ J~°ú~å„u P`«‡Ç¨Ï`«º‰õΩ `«ÅѨ_»¤ XHõ
Ü«Ú=‰õΩ_ç JO`«~°OQÆѨÙ\ÏÖ’K«#Å „Ѩ^Œ~°≈#. P`«‡Ç¨Ï`«º‰õΩ
HÍ~°}ÏÅ∞ ‰õΩo¡áÈ~Ú# ã¨OѶ∞¨ =∞~åº^ŒÅ∞, ayã≤áÈ~Ú# ™ê=∂lHõ
POHõΔÅ∞, xÜ«∞O„`«}Å∞ – `«#‰õΩ Pã≤Î, JO^ŒO, K«^Œ∞=Ù Jhfl
L<åfl ™ê=∂lHõ J㨠= ∂#`« Å ∞, J㨠Π= ºã¨ Î ` « Å ∞ J`« x H˜
TÑ≤~å_»‰õΩO_® KÕã¨∞Î<åfl~Ú. J`«x ÉÏ^èŒ J`«x ã¨fiO`« ÉÏ^èŒHÍ^Œ∞.
„ѨѨOK«Ñ¨Ù ÉÏ^èŒ. Ñ‘_ç`«∞Å∞ `å_ç`«∞Å ÉÏ^èŒ J`«x ÉÏ^èŒ. á¶êºHõìs
‰õÄb, PѶ㑠∞¨ Ö’ ‰õΩ„~å_»∞, QÆ∞=∂™êÎ, |_ç ѨO`«∞Å∞, Ǩϟ@Öò Ѩx"å_»∞
WÖÏO\˜ "åix =~°∞ã¨QÍ „Ѩ™êÎqã¨∂Î QÆ∞_çÃãÖ’ =Úã¨Å=∞‡x "åi
*Ïa`åÖ’ K≥áêÊ_»∞. WHõ¯_» „ÉÏÔH\’¡x =∂@Å∞ QÆ=∞xOK«^yŒ #q.
''PǨ, ¢ã‘ÖÎ ’HõOÖ’ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ 㨇i¿ãÎ K≥~Úº =}∞‰õΩ`«∞Ok.
ѨÙ~°∞+¨μÅ^ÕO Hõ+¨ìO? HõëêìHõëêìÅ ã¨Ç¨Ï<åxfl K≥áêÊÅO>Ë ¢ã‘ÎÅx
㨇iOK«∞—— J#fl D =∂@Å∞ Hõ+ì̈r=ÙÅÖ’ ÔHÅ¡ Hõ+ì̈r=ÙÅ∞ ¢ã‘ÎÅ#fl
q+¨Ü«∂xfl <˘H˜¯ K≥ѨÙÎ<åfl~Ú. Ñ‘_ç`«∞ÅÖ’ÔHÅ¡ Ñ‘_ç`«∞~åÅ∞ –
ÉÏxã¨H˘HõÉÏxã¨H˘Hõ ÉÏx㨠– Ñ≤`$« ™êfi=∞ºO J<Õ J^Œ#Ѩ٠HÍ_çx
"≥∂ã¨∞#Î fl ¢ã‘Î QÆ∞iOz# J=QÍǨÏ# NNH˜ L#fl^Œ#_®xH˜ ^•YÖÏ
D =∂@Å∞. NN WzÛ# Ñ‘_` ç « ¢ã‘ÅÎ *Ïa`åÖ’ –
1) JѨC_Õ K«zÛáÈ~Ú# a_»¤x KÕ`«∞Ö’¡ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl Ѩ^ŒÇ¨ˆ~à◊¡
ÉÏeO`«~åÅ∞.
2) =∞QÆ_»∞ K«zÛáÈÜ«∂_»x >ˇe„QÍ=Ú =¿ãÎ U_»∞ã¨∂Î ‰õÄ~°∞Û#fl
WÖÏ¡Å∞.
3) =$^•úѨºO g∞^ŒÑ¨_ç<å, KåH˜s K≥Ü«∞ºHõáÈ`Õ k#O "≥à◊¡x
n#∞~åÅ∞.
4) hà◊√¡ `À_»∞`«∂ JO@∞¡ `À=Ú`«∂ |uˆH ^•ã‘.
5) QÆuÖËHõ â◊s~åxfl J=Ú‡H˘<Õ "Õâ◊º – WO`« =∞Ok L<åfl~°∞.
W^Õ Hõ^ÖŒä ’ P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã∞¨ HÀ^ŒÅz# Ü«Ú=‰õΩ_»∞ `å<Õ
ZO^Œ∞‰õΩ Kå"åe J#fl qzH˜`«û‰õΩ Ö’#=Ù`å_»∞. PÖ’K«#Å<Õ"Õ
ÖˉõΩO_® `«$Ñ≤ÎQÍ, xtÛO`«QÍ |uˆH¿ã"å~°∞ – HÍ~°¡Ö’ +≤HÍ~°∞¡ KÕ¿ã
"≥Ú^ŒÌÉσ~ÚÅ∞, ã≤x=∂ʼnõΩ "≥àı¡ ã≤OyÔ~^Œ∞ÌÅ∞, ÅOKåÅ∞ u<Õ
ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨μÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ Kå=‰õÄ_»^Œ∞ Jx „ѨtflOK«∞H˘O\Ï_»∞.
Kå= =Åã≤# "åà◊√¡ Jã¨Å∞ "åàı¡ J#flk J`«x `å`«Ê~°ºO.
Kå==Åã≤#"åà◊√¡ Jx J`«#∞ `«Åz# "åà◊Ö¡ ’ XHõ ¢ã‘Î ‰õÄ_® LOk.
''|<å~°ã∞¨ p~°H@ õ ∞ì‰Ωõ x |OQÍ~°O ÃÑ@∞ì‰Ωõ #fl, Xà◊O¡ `å Jxfl k‰õΩ¯ÖÏ
|eã≤ P_»"åà◊¡ ã¨ÉÖíè ’ PyáÈÜÕ∞ WOy¡+Öπ ’ LѨ<åºã¨O KÕÜ∞« É’`«∞#fl
Ü«Ú=f ~°`«flO— P"≥∞. _»|∞ƒ#fl"åà◊√¡, <åQÆiHõ`« =Úki# "åà◊√¡
¢ã‘ÎÅ~Ú<å J`«#∞ ™ê#∞Éèí∂u K«∂ѨÖË_»∞. ÉÁ[˚=∂‡ – ÉÁK«∞Û‰õΩHõ¯
Hõ^ÖŒä ’ Éè~í Åΰ Pi÷Hõ Ǩϟ^•#∞ |\ì̃ ÉèÏ~°º Pi÷Hõ Ǩϟ^• x~°Ü ‚ ∞« =∞ÜÕ∞º
ã¨=∂[ ÅHõΔ}Ïxfl Pã¨∞ÎÅ "å~°ã¨`«fiO`À áê@∞, `å`«Å ¿Ñ~°∞¡

=∞#=ÅH˜, J=∞‡=∞‡Å ¿Ñ~°∞¡ =∞#=~åà◊¡H˜ =KÕÛ ã¨=∂[O f~°∞#∞,
Zky# =∞QÆÑ≤Å¡Å∞ L^ÀºQÍʼnõΩ, Zky# P_»Ñ≤Å¡Å∞ J`åÎià◊¡‰õΩ
"≥à◊¡_®xfl i"åAQÍ KÕã≤# Ö’HõO áÈHõ_»#∞ QÆ∞iÎOz K≥Ñ≤Ê# NN =~°æ
ã¨Ê$ǨÏ`À áê@∞ eOQÆ ã¨Ê$ǨÏ#∞ Hõ#|~°K_« "» ∞Õ HÍ^Œ∞, ÉÁ[˚=∞‡ =O\˜
[g∞O^•s ™ê÷~ÚÖ’x P_»Ñ≤šŠǨϟ^• „Ѩ^Œ~°≈#Å JÅ"å@¡#∞
"≥H¯˜ iOKå_»∞ ‰õÄ_®.
'"å~°O "å~°O— ji¬Hõ‰õΩ ~åã≤# Ô~O_»∞ ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ ¢ã‘ΊѨ@¡
NN "≥Y· ix `≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú. 1945Ö’ H˘`«Î Ѩ„uHõÅ QÆ∞iOz ~åã¨∂Î
rq`«O ™ê÷}∞=Ù HÍ^Œ∞, K«Å#jÅ"≥∞ÿ#k. D Ü«Ú^Œú*ÏfiÅÖ’
`«∞ѨCѨ\ì̃# J<ÕHõ ÉèÏ"åÅ∞ ^ŒQÆÌ"≥∞ÿáÈÜ«∂~Ú... Jx JO@∂ =∞#
^ÕâO◊ ã¨OQÆ`Õ PÖ’z¿ãÎ ¢ã‘ÅÎ ∞ L^ÀºQÍÅHõ~∞° ›Å∞ HÍ~°∞ J<Õ ã¨O‰õΩz`«
^Œ$+≤ì ã¨=∞ã≤áÈ~ÚO^Œx K≥áêÊ_»∞. ¢ã‘ÎÅ∞ L^ÀºQÍÅ∞ KÕÜ«∞_»O
QÆ∞iÎOz# NN J#∞‰õÄÅ JÉèí∞º^ŒÜ«∞Hõ~° ^Œ$+≤ì P ~°HõOQÍ
#"≥∂^Œ~ÚOk. 1976Ö’ Ѷ¨H©~üëê ѨÅ∞‰õΩÅ∞ 'ã≤x=∂~°OQÆOÖ’ ¢ã‘ÎÅ
â◊s~°O— J<Õ JOâ◊OÃÑ· ~åâß_»∞. Ãã<åû~ü x|O^èŒ#Å #∞O_ç
|Ü«∞@Ѩ_»_®xH˜ áœ~å}˜Hõ QÍ^äŒÅ#∞ P„â◊~Úã¨∞Î#fl x~å‡`«Å#∞
q=∞i≈ã¨∂Î '‰õΩ+¨μì~Ày J~Ú# "≥ÚQÆ∞_çfl =ÚO_» ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥∂ã¨∞‰õΩ
"≥à√◊ `«∞Ok XHõ Ѩu„=`«. P"≥∞#∞ P^Œ~≈° ÉèÏ~°`« <ås=∞}˜QÍ =∞#O
JOwHõiOKåe. W^Õq∞@x J_ç̂Q"å~°∞ Ç≤ÏO^Œ∂ ã¨O㨯$uˆH q~Àkè—
JO\Ï_»∞ NN. P J#_»OÖ’ ¢ã‘xÎ =∞QÆ"å_ç „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ s`åº
x~°fizOz J^Õ ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨O㨯$u J#_»OÃÑ· f„="≥∞ÿ# x~°ã¨#
ã¨fi~°O q#|_»∞`«∞Ok.
WHõ qq^èŒ Ñ¨„uHõʼnõΩ `«##∞ WO@~°∂fiº KÕã#≤ "åi #∞O_ç,
Ѩ„uHõÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOz# „Ѩâ◊flÅ∞ ["å|∞Å∞ ji¬HõÖ’ áê~î°‰õΩÅ #∞O_ç
`«~°K«∞ ¢ã‘Î ã¨=∞㨺‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊flÅ#∞ NN Z^Œ∞~À¯=Åã≤
=zÛOk. PÜ«∂ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ NN WzÛ# ["å|∞Å∞ PÜ«∞# ¢ã‘Î
KÕ`«##∞ ã¨Ê+¨ìO KÕ™êÎ~Ú. 1969 "Õ∞ „ѨQÆu Ѩ„uHõÖ’ '„Ѩâ◊flÅ∞
["å|∞Å∞— ji¬HÖõ ’ ¢ã‘Î ã¨=∞㨺‰õΩ ã¨O|OkèOz#q =¸_»∞<åfl~Ú.
^ÕâO◊ Ö’ =ºaèKå~° =$uÎ Hõ} Δ Hõ} Δ ÏxH© k#k<åxH© =$kú K≥O^Œ_®xH˜
HÍ~°}O Uq∞@#fl „Ѩâfl◊ ‰õΩ Ñ¨`#« O "≥Ñ· Ù¨ Hõ} Δ Hõ}
Δ "ÕQOÆ `À Ѩ~∞° QÔ `«∞`
Î ∞« #fl
ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#=∞x ["åaKåÛ_»∞ NN. ÉÏxã¨`«fiOÖ’
=∞QÆ∞æ`«∞#fl <Õ\˜ ¢ã‘Îx q=ÚHÎ̃ K≥Ü«∂ºÅO>Ë ^Õxx =∂~åÛe J#fl
„Ѩâ◊fl‰õΩ ÉÏxã¨`«fiOÖ’ =∞QÆ∞æ`«∞#flk XHõ¯ ¢ã‘ÎÅ∞ =∂„`«"Õ∞<å?
¢ã‘ÎÅÔH·<å ѨÙ~°∞+¨μÅÔH·<å ã¨=∂[OÖ’x ZQÆ∞_»∞ kQÆ∞_»∞efl K«^Œ∞#∞QÍ
=∂iÛ#ѨC_Õ q=ÚHÎ̃ Jx ["åaKåÛ_»∞. ™êO„Ѩ^•Ü«∞=∞QÆ∞ K«H¯õ x
z#flk ™êÜ«∞OHÍÅO ã≤x=∂‰õΩ "≥à◊¡_»O ZO^Œ∞‰õΩ? pHõ\˜ =∞~°∞QÆ∞#
KÕ`∞« Å∞ "Õâß~°x ÉÏ^èÑŒ _¨ _» "» ∞≥ O^Œ∞‰õΩ J#fl =∞~˘Hõ „Ѩâfl◊ ‰õΩ P z#flk
g∞~°#∞H˘x PÖ’z¿ãÎ ["å|∞ ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok Jx ã¨=∂^è#Œ q∞KåÛ_»∞.
D =¸_çO\˜x Ѩije¿ãÎ NN ÃÑ@∞ì|_ç^•s Pi÷Hõ q^è•<åxH˜
¢ã‘ÎÅ ^Œ∞ã≤÷uH˜ L#fl JO`«~°æ`« ã¨O|O^èŒO J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»x,
¢ã‘ÎÅ q=ÚH˜Îx PÜ«∞# UÔH·Hõ JOâ◊OQÍ K«∂_»ÖË^Œx Pi÷Hõ
Jã¨=∂#`«Å∞#fl ã¨=∂*Ïxfl ã¨=∞ã≤÷uH˜ fã¨∞H˘x ~å=_»OÖ’<Õ ¢ã‘Î
ѨÙ~°∞+¨μe^ŒÌi q=ÚHÎ̃ ™ê^茺=∞x xtÛ`åaè„áêÜ«∞O`À L<åfl_»x ¢ã‘Î
Uq∞ KÕÜ«∂Ö’ Uq∞ KÕÜ«∞=^ÀÌ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ f~°∞Ê W=fi_»O HÍHõ,
¢ã‘ÅÎ J=ã¨~åÅ #∞O_ç, PHÍOHõÅΔ #∞O_ç, ¢ã‘Î HÀ}O #∞O_ç ã¨=∞㨺#∞
J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ#=Åã≤ LO^Œx ÉèÏqOKå_»x ã¨Ê+ì̈=∞=Ù`«∞Ok.
¢ã‘HÎ ˜ ã¨=∂[OÖ’ ZÖÏO\˜ ™ê÷#O LO_®Å#∞H˘O@∞<åfl~°∞?
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 39
g∞ ~°K#« Ö’ ¢ã‘xÎ QÆ∞iOz# „ѨãH¨ Θ ÖË^O≥ ^Œ∞KÕ`« Jx 1970Ö’ "Õ#~Ô _ç¤
"Õã#≤ „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ["å|∞QÍ NN ¢ã‘HÎ ˜ ã¨OѨÓ~°‚ ã¨=∂#`«fiO HÍ"åÅx
K≥áêÊ_»∞. WO`«=~°‰Ωõ ¢ã‘Î ã¨=∞㨺 „Ѩ`ºÕ Hõ ã¨=∞㨺QÍ ÉèÏqOK«Háõ È=_»O
=Å# `«# ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ ¢ã‘xÎ z„uOK«ÖHË áõ ÈÜ«∂#x #=Å ~å¿ãÎ ¢ã‘Î
áê„`«Å#∞ ã¨$+≤ì™êÎ#x K≥áêÊ_»∞. ã¨∞^è•=∞‰õΩ WzÛ# WO@~°∂fiºÖ’
ѨÙ~°∞ëêkèHõºO Z‰õΩ¯= L#fl ã¨=∂[O W^Œh, ѨÙ~°∞+¨μÅ [|~°Ìã‘ÎH˜,
J<åºÜ«∂ʼnõΩ ¢ã‘ÎÅ∞ PǨïu J=Ù`«∞<åfl~°x JOwHõiOKå_»∞. ¢ã‘Î
ѨÙ~°∞+¨μ_ç`À ã¨=∂# ™ê÷~ÚH˜ Z^ŒQÆ_®xH˜ D =º=ã¨÷ ™ê=∞º"å^Œ
=º=ã¨÷QÍ =∂~åe Jx ÉèÏqOKå_»∞. ¢ã‘Î `«# rq`åxfl `«#
Éèqí +¨º`«∞#Î ∞ `å<Õ x~°~‚ ÚOK«∞H˘<Õ ã≤u ÷ H˜ Z^ŒQÍÅx PHÍOH˜OΔ Kå_»∞.
`å_ç`«∞Å∞ Ñ‘_ç`«∞Å∞ J~Ú# ¢ã‘ÎÅ ã¨=∞㨺#∞ `å#∞ „Ѩ`ÕºHõOQÍ
~åÜ«∞HõáÈ~Ú<å `å#∞ "åi ѨHÍΔ # L<åfl#<Õ PÜ«∞# ã¨Ê+¨Oì KÕâß_»∞.
`å#∞ ã¨=∞㨺#∞ [#~°Öˇ·*ò KÕã≤ ~åâß#x Ѩiì‰õΩºÅ~üQÍ ¢ã‘Î ã¨=∞㨺
g∞^Œ ~åÜ«∞HõáÈ~Ú<å [~°∞QÆ∞`«∞#fl Jxfl ~°HÍÅ ZHõûáê¡Üü∞>Ë+¨<£x
K«∂Ñ≤OKå#x JO^Œ∞Ö’ ¢ã‘ÎÅ ã¨=∞㨺 ‰õÄ_® ÉèÏQÆ"Õ∞#x NN
Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤_»∞. ѨÙ~°∞ëêkèHõºO ~°^Œ∞ÌHÍx ã¨=∂[OÖ’ ¢ã‘Î =ºHÎ̃k
Ô~O_À `«~°QÆu áœ~°ã¨`«fiO =∂„`«"Õ∞ J=Ù`«∞O^Œx K≥ѨÊQÆey#
K≥·`«#ºO NNk. x["≥∞ÿ# ™ê=∞º"å^Œ ã¨=∂[OÖ’ =∂„`«"Õ∞ ¢ã‘Î
Ѩ Ù ~° ∞ +¨ μ Å =∞^è Œ º Q“~° = „Ѩ ^ Œ " ≥ ∞ ÿ # 㨠= ∂#`å, ™êfi`« O „`« º O
™ê^躌 =∞=Ù`«∞O^Œx NN xtÛ`åaè„áêÜ«∞O.
¢ã‘ÅÎ ã¨=∂# ǨωõΩ¯Å L^Œº=∂xfl KÒHõÉÏ~°∞ q=∞~°≈Å`À
¿ÇÏà◊# KÕ¿ã "åà◊¡‰õΩ NN Ѷ¨∂@∞QÍ<Õ ã¨=∂^è•<åeKåÛ_»∞. ã¨=∂#
ǨωõΩ¯Å HÀã¨O |*Ï~°∞# Ѩ_»∞`«∞#fl ¢ã‘ÎÅ∞ ˆ~Ѩ\˜ #∞Oz ÃÑO_ç¡Ö’
=∞QÆ"å_ç "≥∞_»Ö’ `å"≥∞ `åo Hõ_` » å=∞x JO\ψ~"≥∂ J#fl XHõ
„Ѩâ◊fl‰õΩ '„Ѩã¨∞Î`« ÉèÏ~°`« ¢ã‘ÎÅ∞ HÍÉ’ÜÕ∞ "≥ÚQÆ∞_ç "≥∞_»Ö’ `å"≥∞
`åoÉÁ@∞ì Hõ>Ëì ǨωõΩ¯ HÀã¨O |*Ï~°∞# Ѩ_»~°∞. =∞QÆ"å_ç P~°̊#
g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ =» Åã≤# PQÆ`º« O ÖËx Pi÷Hõ ™êfi`«O„`«ºO HÀã¨O
"åà◊√¡ áÈ~å_»∞`«∞<åfl~°∞— Jx ["åaKåÛ_»∞.
P_»Ñ≤Å¡Å∞ ZO`«=~°‰õΩ K«^Œ∞=ÙHÀ"åe J<Õ XHõ „Ѩâ◊fl‰õΩ
K« ^ Œ ∞ =Ù‰õ Ω P_® =∞QÍ J<Õ Éè Ë ^ Œ O ÖË ^ Œ ∞ . ZO`« = ~° H õ ~ Ú<å
K«^∞Œ HÀ=K«∞Û#∞. P_»ÑÅ≤ Å¡ ‰õΩ K«^∞Œ "Õ J#=ã¨~O° J#fl HÍÅO áÈ~Ú
KåHõe Ѩ^∞Œ ÅÌ ∞ ~å¿ã K«^∞Œ =Ù KåÅ#flO`« ™ê÷~Ú =zÛO^Œx JÖÏO\˜
ÉèÏ"åÅH˜ÑC¨ _»∞ HÍÅO K≥eO¡ ^Œx 1982Ö’ NN K≥áêÊ_»∞. P^è∞Œ xHõ
Hõq`«fiOÖ’ ¢ã‘ÎÅ Hõ$+≤ U áê\˜k J#fl XHõ „Ѩâ◊fl‰õΩ ["å|∞QÍ XHõ¯
`≥Å∞QÆ∞Ö’<Õ HÍHõ „ѨѨOK« ÉèÏ+¨ÅxflO\˜Ö’#∂ Hõq`«Å∞ ~å¿ã
ѨÙ~°∞+¨μÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ#∂ ¢ã‘ÎÅ∞ `«‰õΩ¯=QÍ#∂ #=ÅÅ∞ ~å¿ã ¢ã‘ÎÅ∞
Z‰õΩ¯=QÍ#∂, ѨÙ~°∞+¨μÅ∞ `«‰Ωõ ¯=QÍ#∂ LO_»_O» K«∂™êÎO – Jx
["åazÛ NN JO^Œ ∞ ‰õ Ω HÍ~° } O ¢ã‘ Î Å Hõ O >Ë Ñ¨ Ù ~° ∞ +¨ μ Å∞
q∞`«ÉÏè +¨μÅ∞ HÍѨ_"» ∞Õ #x K«=∞`«¯iOKå_»∞ ‰õÄ_®. `≥Å∞QÆ∞Ö’ <Õ\˜
~°K«~Ú„`«∞ÅÃÑ· g∞ Jaè„áêÜ«∞O Jx J_çy# XHõiH˜ c<å^Õq,
~°OQÆ<åÜ«∞Hõ=∞‡, "åã≤Ô~_ç¤ ã‘`å^Õq U ~°K«~Ú`«‰õÄ fã≤áÈx"å~°x
„Ѩâ◊Oã≤ã¨∂Î ã¨=∂^è•#q∞KåÛ_»∞. ã≤x=∂ ~°K«~Ú`«ÅÖ’ ¢ã‘ÎÅ∞ ÖË~°x
‰õÄ_® QÆ∞iÎOz K≥áêÊ_»∞. ™êÇ≤Ï`«º~°OQÆOÖ’ Jaè=$kú K≥O^Œ=Åã≤#
¢ã‘ÎÅ áê„`«#∞ QÆ∞iOz ‰õÄ_® NN „Ѩ™êÎqOKå_»∞. (J#O`«O,
1986, ѨÙ.85) J~Ú<å 'L„QÆ"å^Œ ÃѶq∞xã¨∞—ì Å QÆ∞iOz PÜ«∞#
ÉèíÜ«∂Å∞ PÜ«∞#‰õΩ ÖËHõáÈÖË^Œ∞. (J#O`«O, ѨÙ. 286). ã¨O^Œ~åƒùxfl
|\˜ì L„QÆ"å^Œ ÃѶq∞xã¨∞ìÅ ÅHõΔ}O NN ^Œ$+≤ìÖ’ ѨÙ~°∞+¨μ_çx
 40 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
"åºã¨O
NNx ZÖÏ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe?
Z Å¡HÍÖÏʼnõΩ XˆH Hõq ã¨iáÈ_»∞. JxflHÍÖÏÅ J=ã¨~åxfl
XHÍ<˘Hõ Hõq`«fi"Õ∞ f~°Û*ÏÅ^Œ∞. HÍÅO`Àáê@∞ rq`«O =∂i#>Ë,ì
rq`å=ã¨~O° QÍ, ã¨=∂[ Ѩi}Ï=∂xH˜ ã¨$[#~°∂ѨOQÍ Hõq`«fi=¸
=∂~°∞`«∞Ok. "åã¨ÎqHõ`« QÆ∞iOz# J=QÍǨÏ# ÃÑiˆQH˘nÌ, ^•xfl
=∂ˆ~Û =∂#= HÍ~åºK«~} ° qã¨$Î `«=∞ÜÕ∞º H˘nÌ ™êÇ≤Ï`«ºO =∂~°∞`«∂
LO@∞Ok.
NNH˜ D ^Œ$+≤ì L#fl^Œ#_®xH˜ Zxfl L^•Ç¨Ï~°}Öˇ·<å
K«∂Ѩ=K«∞Û. ZO`« ™È^•Ç¨Ï~°}OQÍ<≥·<å q=iOK«=K«∞Û. NN
Ѩi}Ï=∞O QÆ∞iOz, Ѩi=~°Î<åjÅ"≥∞ÿ# `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«º „ѨѨOK«O
QÆ∞iOz, JO^Œ∞Ö’ NN ™ê÷#O QÆ∞iOz =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O #∞Oz
=∞~À„Ѩ™ê÷#O z=i w`«O ^•HÍ, ™ê=∂lHõrqQÍ NN ~°∂á⁄Ok#
`˘e aO^Œ∞=Ù #∞O_ç q~°ãO¨ <åâßâ◊fi`« z~°∞<å=∂ J<Õ `«∞k „ѨH@ õ #
KÕã≤ Éè∫uHõOQÍ x„+¨¯q∞OKÕ^•HÍ `«#Ö’x =ºHÎ̃ Ѩi}Ï=∂xfl, `«#
™êÇ≤Ï`«º Ѩi}Ï=∂xfl ™ê=∂lHõ K«i„`« J<Õ (1930 #∞O_ç 80Å
^•HÍ) "≥Ú`«ÎOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ PÜ«∞<Õ ZѨÊ\˜HõѨÙÊ_»∞ K≥ѨÓÎ =KåÛ_»∞.
Wk NN x~å‡}Ï<Õfl HÍ^Œ∞, Ѩ^Õ Ñ¨^Õ Ñ¨Ù#ifl~å‡}"≥∞ÿ#
NNh ã¨∂zã¨∞OÎ k. JO>Ë ã¨∞=∂~°∞ J~°"·≥ Uà◊¡ „Hõ=∞O. nxÖ’Oz
U^À XHõ =ÚHõ¯#∞ =∂„`«"Õ∞ ã‘fiHõiOKÕ "åà◊√¡<åfl~°∞. q∞y`å "å\˜x
`«$}©HõiOz, ^•KÕã≤, =„H©HõiOz ã¨O|~°Ñ¨_Õ "åà◊√¡<åfl~°∞. NNx
K«i„`« #∞O_ç `˘eyOK«QÆey`Õ ÉÏQÆ∞O_»∞ J#∞H˘<Õ"åà◊¥¡ L<åfl~°∞.
NN J<Õ "≥Ú`åÎxfl `≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂[ ™êÇ≤Ï`«º K«i„`« J<Õ "≥Ú`«OÎ Ö’
K«∂_®Åx `≥eÜ«∞HõáÈ=_»O QÆ∞iOz Ug∞ J#ÖËO. J~Ú`Õ K«i„`«Ö’
Ѩ~åK«HÍÖÏ_»‰õÄ_»^Œ∞. K«i„`« =ÚO^Œ∞ ÉÏź KÕ+ì̈Å∞ ѨxH˜~å=Ù.
=∂#=ÙÅO^Œ~°∂ K«i„`« HõeÊ`«"Õ∞. K«i„`«Ö’ ÉèÏQÆOQÍ Ñ¨Ù\ì̃ ^•x
Ѩi}Ï=∞OÖ’ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ<Õ"åˆ~.
ZÅ¡HÍÖÏʼnõΩ `«# Hõq`«fi"Õ∞ ã¨iáÈ`«∞O^Œx NN J#∞HÀÖË^∞Œ .
D â◊`å|ÌO <åk J#fl"å_Õ – `å#∞ #_çÑO≤ z# HÍÖÏxfl, `«##∞
#_çÑO≤ z# HÍÖÏhfl ã¨Ê+ì̈OQÍ K«∂_»QeÆ QÍ_»∞. ã¨=∂[ J=ã¨~O° QÍ,
JkèQÆq∞OK«_»O, qâ◊$OYÅ Öˇ·OyHõ ¿ãfiK«Ûù, _®q∞<Õ+¨<£ Z=i "≥·Ñ¨Ù
#∞O_ô "åOK«hÜ«∞O HÍ^ŒO\Ï_»∞.
¢ã‘ÅΠǨωõΩ¯Å HÀã¨O ¢ã‘ÅΠѨHÍΔ # xÅ|_ç# NN rq`«OÖ’
¢ã‘"Î åOKè« HÍ~°}OQÍ q"å^•ã¨Ê^Œ∞_»∞ HÍ=_»O XHõ q~À^è•ÉèÏã¨. Ãã‰õΩû
J<Õk rq`«OÖ’ „Ѩ^•è # ÉèÏQÆO JO\Ï_»∞ NN. JO^Œ∞Ö’ ~Ô O_À
=∞x+≤ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO LOk Hõ#∞Hõ Pi÷H,õ ™êOѶ∞≤ Hõ, =∂#ã≤Hõ ã¨=∞㨺Å
ã¨O|O^èOŒ Ö’ ^•xx K«∂_»=Åã≤ LO@∞O^ŒO\Ï_»∞. `å#∞ _»|∞ƒ
WzÛ ¢ã‘Î #∞O_ç ã¨∞MÏxfl á⁄Ok# q+¨Ü∂« Å#∞, `«`Ê« i}Ï=∂Å#∞
xã≤ûQÆ∞Qæ Í 'J#O`«O—Ö’ qÑ≤ÊK≥ÑÊ≤ # NNÜÕ∞ '=∞# ã¨=∂[OÖ’ P_»k
_»aƒzÛ H˘#∞H˘¯<Õ Éè’QÆ =ã¨∞=Î Ù HÍ=_»O Hõ<åfl ¿ÇÏÜ«∞"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O
WOH˘Hõ\˜ LO_»É’^Œ∞— (J#O`«O, 1986 ѨÙ. 75) Jx K≥áêÊ_»∞.
ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O D sux ÃÑOz áÈ+≤ã∞¨ OÎ ^Œx, =∂™È¯, K≥<· å
=O\˜ KÀ@¡ J\Ï¡O\˜ ^•xH˜ J=HÍâ◊O ÖË^Œx P „áêO`åÅ∞
– áê}˜
=ºH©ÎHõ~°}QÍ ZѨÊ\˜HõѨÙÊ_»∞ =ã¨∞Î#fl H˘`«Î ™êÇ≤Ï`åºxfl ™êfiQÆuOz
`åxHõ ~åÜ«∞=Åã≤# ѨxÖË^Œx KåÖÏ ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ K≥áêÊ_»∞. Uk
ˆ~Ѩ\˜ ™êÇ≤Ï`«ºOQÍ xÅ|_»∞`«∞O^À „Ѩu~ÀE QÆ∞iÎOKå_»∞. J\Ï¡
Jx XHõ K À@ xÅ|_ç á È~Ú# 'ÃÑ^Œ Ì =∞x+≤ — HÍ^•Ü« ∞ #. U
~ÀAHÍ~ÀA `«y#@∞ìQÍ, ~ˆ Ѩ\˜ J=ã¨~O° f~°ÛQÆeQˆ @∞ìQÍ `«##∞
`å#∞ ѨÙ#ifli‡OK«∞‰õΩO@∂ ™êQÍ_»∞.
NN J<Õ =ºH˜,Î ™êÇ≤Ï`«º=¸iÎ WO`« ã¨OH˜+¡ "ì¨ ∞≥ #ÿ , ã¨∞n~°…"∞≥ #ÿ
Ѩi}Ï=∞O. Hõq`å ã¨q∞u #∞O_ç q~°ãO¨ ^•HÍ, ÉèÏ~°`« Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsì #∞O_ç ёѨÙÖòû "å~ü ^•HÍ ™êÇ≤Ï`«º, ~å[H©Ü«∞ x~å‡}ÏÅ
"≥∞Åÿ ∞ ~åà◊¡ =∞^躌 ™êy# ã¨=∂[Ѩ٠Jxfl á⁄~°Å Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ PÜ«∞#
„ѨÉèÏq`«=∞Ü«∂º_»∞. „Ѩ`«ºHõΔOQÍ<À, Ѩ~ÀHõΔOQÍ<À – ™êq∞ѨºOQÍ<À,
ã¨∞^Œ∂~°OQÍ<À – ~åã‘, =∂\Ï¡_O¤» ^•fi~å<À, =∞ø#OQÍ LO_»@O
^•fi~å<À "å@xfl\˜ g∞^Œ „ѨÉèÏ=O "ÕÜ«∞QÆeQÍ_»∞.
JO^Œ∞=Å¡<Õ PÜ«∞#∞fl JOK«<å "ÕÜ∞« _»OÖ’ KåÖÏ z‰õΩ¯
ã¨=∞㨺Å∞<åfl~Ú. XHõ „ѨÉÏè =jÅ"≥∞#ÿ =ºH˜#Î ~Ú<å, L^Œº=∂#fl~Ú<å
`«ÅK«∞H˘<Õ@ѨÙÊ_»∞ L^ÕfiQÆѨ٠áêÅ∞ HÍãÎ̈ Z‰õΩ¯=QÍ<Õ LO@∞Ok.
^•xfl „ѨHõ\˜OK«∞HÀ=_»"Õ∞ ÅHõΔº"≥∞ÿ`Õ â◊H˜Î"Õ∞~°‰õΩ L^ÕfiQÆѨ_ç
ã¨iѨÙK«∞ÛHÀ=K«∞Û. ^•x Ѷe¨ `«O ^•xH˜ `«Ñʨ Hõ LO@∞Ok. JÖÏQÍHõ..
K«i„`«Ö’ P =ºHÎ̃ áê„`«#∞ qâı¡+≤OK«^ŒÅ∞K«∞‰õΩO>Ë, =~°Î=∂#OÖ’
P =ºHÎ̃x ѨÙ#ifli‡OK«^ŒÅ∞Û‰õΩO>Ë Kåi„`«Hõ ^Œ$+≤ì „Ñ¨^Œi≈OKåe.
NN g~å~å^茉õΩÅ∞ D Ѩx KÕÜ«∞ÖË~°∞. NNx Ѩ^Õ Ñ¨^Õ
`«ÅK«∞H˘x, ѨÙÅH˜Oz H˘xfl ã¨`«º „Ѩ=K«<åÅ∞ K≥ѨÙÎO\Ï~°∞. gà◊¡#∞
NN „ѨKå~°‰Ωõ Å∞ J#=K«∞Û. Jn J=ã¨~"° ∞Õ .
WHõ áÈ`Õ, `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºHÍ~°∞Ö’ NNH˜ iq[xã¨∞Åì ɡ_^» Œ
Z‰õΩ¯=. =ºH˜ÎQÍ, L^Œº=∞Ѩ~°OQÍ "åà◊¡`À `≥QÆ`≥OѨÙÅ∞ KÕã¨∞H˘x
=zÛ<å QÆ_»z# K«i„`«=Å¡ PÜ«∞# "åà◊¡ KÕuÖ’ <å<å~°HÍÅ
=„H©H~õ }° ʼnõΩ, Jã¨`º« „ѨKå~åʼnõΩ, ‰õΩkOѨÙʼnõΩ QÆ∞~°=Ù`«∞O\Ï_»∞.
NN rq`«OÖ’ q~°ã¨O J<Õ z=i Ѩ^Œ=¸_Õà◊¡ K«i„`«#∞ ~°^Œ∞Ì
`«#ÖÏO\˜ "å}˜fl ‰õÄ_® xÜ«∞O„uOKåÜ«∞x K≥áêÊ_»∞. 'J#O`«O—
~åÜ« ∞ _» O Ö’ JxflO\˜ H õ < åfl =ÚYº ÅHõ Δ º O =∞#O rq㨠∞ Î # fl
ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#Ѩ٠Ѩ~∞° =Ùfã≤ |Ü«∞@ÃÑ@ì_O» . P „ѨÜ∞« `«flOÖ’
<å Ѩ~∞° =Ù ‰õÄ_® |Ü«∞@Ѩ__» O» ã¨ÇϨ ["Õ∞— Jx =º=™ê÷ ã¨fiÉèÏ"åxH˜
=ºH˜Î ^Œ∞~°H¡ }
Δõ ÏʼnõΩ LO_Õ ã¨O|O^è•xfl ã¨∂zOKå_»∞. J~Ú`Õ =º=ã¨÷
Pi÷HõOQÍ, ~å[H©Ü«∞OQÍ =∂iáÈ~Ú#O`«<Õ =ºH˜Î ã¨O™ê¯~åÅ∞
"å@O`«@q ÉÏQÆ∞Ѩ_»=x NNH˜ `≥Å∞ã¨∞. JO^Œ∞=Å¡<Õ PÜ«∞#
=ÚYºOQÍ <å\˜ HÍÅOÖ’ Pi÷Hõ ~å[H©Ü∞« ™êfi`«O„`åºÅ `«~∞° "å`«
=∞x+≤ ™êkèOK«=Åã≤# =∂#ã≤Hõ ™êfi`«O„`åºxfl QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqã¨∂Î
=KåÛ_»∞. HõÅÅ∞ Hõ<åfl_»∞. ™ê=∞º"å^Œ ã¨=∂[O, L`«Î=∞ =∂#=
ã¨O™ê¯~°O D ~Ô O_»∂ WOHÍ ™êkèOK«|_»=Åã≤#"Õ. JO`«=~°‰Ωõ
=∞# PÖ’K«#Å nѨO "≥eyOѨ KÕ¿ã `≥Å· O NN ™êÇ≤Ï`«ºO.
J

KÕÜ«∂Å<Õ "åà◊¡ `åѨ„`«Ü«∂xfl J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. qѨ¡= ~°OQÆO
g∞kH˜ ~åHõ á È`Õ Hõ = ¸ºx㨠∞ ì =Ú㨠∞ QÆ ∞ Ö’ Ü« ∞ ^ä Õ K « Û ù Q Í
H˘#™êˆQ"åà◊¡OHõ^• J#∞HÀ=_®hfl HõΔq∞OK«=K«∞Û. HÍh K«i„`« QÆ_»∞¤
"åã¨Î=O. JO^Œ∞Ö’ NN J<Õ x`«º Ѩi}Ï=∞OÖ’x qѨ¡"åOâ◊<Õ
`«∞_çKÕÜ«∂Å#∞HÀ=_»O ^Œ∞~åâ◊. =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O, Y_»æã¨$+≤ìÖ’x
"åK«HÍÅ#∞ =e¡OK«_»O `«Ñ¨Ê JO^Œ∞Ö’x qѨ¡"åOâ◊ #HõûŃsÖ’
QÆ∞}Ï`«‡Hõ =∂~°∞ʉõΩ Ö’<≥·O^Œx "åà◊√¡ JOwHõiOK«ÖË~°∞. NN Ö’x
H˘xfl =ÚHõ¯Å#∞ xs˚=OQÍ ZuÎ K«∂Ñ≤ P#Okã¨∞ÎO\Ï~°∞. gà◊√¡
ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# Ѩx L^ÕÌâ◊ѨÓ~°fiHõOQÍ<Õ KÕÜ«∞~°∞. =∂i¯û*Ïxfl
=kÖËã¨∞‰õΩ<åfl~°∞ HÍ|\ì̃ P ã¨`åÎ ‰õÄ_® LO_»^Œ∞.
=¸_À~° H õ O "åà◊ ¡ QÆ ∞ iOz H˘OK≥ O q=~° O QÍ<Õ
=∂\Ï¡_∞» HÀ"åe. gà◊O¡ `å XHõ\˜ HÍHõáÈ~Ú<å NN q=∞~°≈‰õΩÅ∞QÍ
QÆ∞iÎOK«=K«∞Û. U q=∞~°≈<≥<· å ™êfiQÆuOKåeûO^Õ. q=∞~°≈- ã¨OѶ∞¨ ~°}¬
J`«º=ã¨~°O.
qѨ¡= ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞O ZÅ¡HÍÖÏʼnõΩ PÜ«∞<Õfl HõqQÍ
xÅɡ\ÏìÅ#∞‰õΩO^Œ<Õ JáÈÇ¨Ï gà◊¡Ö’ H˘O^ŒiH˜ LOk. qѨ¡=
™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞O á⁄~°ÉÏ@∞# ‰õÄ_® J\Ï¡ J#∞HÀÖË^∞Œ . NN ÜÕ∞
^•xH˜ =ºuˆ~HõO. NN ™êkèHÍ~° qâı¡+¨‰õΩ_»∞ ÔHqP~ü #∞Oz
WѨÊ\˜^•HÍ NN qâı¡+¨}Ö’, „áêã¨OyHõ`å K«~°ÛÖ’ XHõ ~°Hõ"≥∞ÿ#
`å^•`«‡º ÉèÏ=# qxÑ≤OK«=K«∞Û. Jk K«~Û° hÜ«∂Oâ◊"∞Õ QÍx , ÃÑ·#
K≥Ñ≤Ê# Ѩ~°OѨ~°Ö’ Z=~°∂ NNÜÕ∞ JxflHÍÖÏʼnõÄ =∞ǨHõq J<Õ
JKåi„`«Hõ ^Œ$+≤ì „Ñ¨^Œi≈OK«ÖË^Œ∞. x*ÏxH˜ NNx Q˘Ñ¨Ê KÕã¨∂Î J<ÕHõ
~°HÍÅ ÉèÏ=*ÏÖÏÅ ™êÇ≤Ï`«ºHÍ~°∞Å∞ KÕã≤# ã¨∂„fHõ~°}Å#∞
qѨ=¡ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞"Õ∞ ã¨=iOK«=Åã≤ =zÛOk. HÔ qP~ü J~Ú`Õ NN
ÃãÊ+¨eã¨∞ìQÍ ZO`« Hõ$+≤ KÕã≤<å, `«# qHÍã¨OÖ’ NN „ѨÉèÏ=O
H©ÅHõ"≥∞ÿ#^Õ J~Ú<å PÜ«∞# NNH˜ q=∞~°≈<å`«‡Hõ qâı¡+¨‰õΩ_çQÍ
z=i ^•HÍ L<åfl_»∞. =∂i¯ûã¨∞ì K«i„`«HÍ~°∞_çQÍ - „Ѩ[Å∞ K«i„`«
x~å‡`«Åh, P „Ѩ[Å∞ ‰õÄ_® `å=Ú J#∞‰õΩ#fl@∞ì K«i„`«#∞
xi‡OK«Ö~Ë <° Õ K«i„`« x~å‡}„Hõ=∞OÖ’ NNx K«∂âß_»∞. HÍ|\ì̃
K«i„`« J<Õ J=kèH˜ Jxfl ~°HÍÅ∞QÍ Ö’|_ç# JOK«<åÖË WKåÛ_»∞.
ÃÑ·# K≥ÑÊ≤ # `å^•`«‡º ÉèÏ=# PÜ«∞#Ö’ ‰õÄ_® LO_»=K«∞ÛQÍx,
K«i„`«‰õΩ-K«i„`«HÍ~°∞_çH˜ LO_»=Åã≤# ã¨O|O^è•xfl PÜ«∞#
ÉèÏ"À^ÕfiQÆ ~°ÇÏ≤ `«OQÍ áê\˜OKå_»x QÆ\Qì˜ Í K≥Ñʨ =K«∞Û. |Ǩïâß NN
QÆ∞iOz =∞# „ѨQuÆ jÅ ta~°OÖ’ ~°∂á⁄Ok# KåÖÏ J=QÍǨÏ#ʼnõΩ
=#~°∞ HÔ qPˆ~. PÜ«∞# NN q+¨Ü∞« OÖ’, NN g~åaè=∂#∞Å
"åºYºÅ q+¨Ü«∞OÖ’ KåÖÏ q=∞~°≈<å`«‡HõOQÍ, K«i„`«HÍ~°∞_çQÍ,
™êÇ≤Ï`«ºK«i„`«HÍ~°∞_çQÍ =º=ǨÏiOKå_»∞. J~Ú`Õ PÜ«∞# Kåi„`«Hõ
^Œ$+‘ì, JOK«<åÅ∞ ‰õÄ_® ѨÙ#:ã¨g∞HΔ̃OK«_»O `«¿ÑÊg∞HÍ^Œ∞, J=ã¨~°O
‰õÄ_®.
Jã¨Å∞ Z=Ô~<· å `«=∞ `«~åfiu HÍÖÏÖ’¡#∂ xez LO_ÕO^Œ∞‰õΩ
HÍ~°}ÏÖËq∞\˜? Jã¨Å∞ "åà◊√¡ ~°∂á⁄Ok# „Hõ=∞O`À ã¨O|O^èŒO
ÖˉΩõ O_® K«i„`«Ö’ ZÖÏ xez LO\Ï~°∞? XHõ\H˜ ˜ ~Ô O_»∞ ™ê~°∞¡
ѨÙãÎ̈HÍÅ∞ JKÕÛÜ«∞_»O ^•fi~å, ã¨ÉèíÅ∞ ÃÑ@ì_»O ^•fi~å ã¨^Œ~°∞ =ºHÎ̃
xez LO\Ï_®? J\Ï¡ xeÑ≤ LOKå=∞x Z=Ô~<· å J#∞HÀ=_»=¸,
^•xfl qâ◊fiã≤Oz q=∞i≈OK«_»=¸ Ô~O_»∂ Kåi„`«Hõ â◊‰õΩÎÅѨ@¡
J=∂Ü«∞Hõ „¿ÑÖÏѨ# J=Ù`«∞Ok. NNx K«i„`«Ö’ xÅɡ\ì̃# â◊HÎ̃
Uq∞\˜? ‰õΩ„@Å∞ ‰õÄǨÏHÍÅ =Å¡ xÅ|_çáÈÜ«∂_»x J#∞‰õΩO>Ë
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 41
=∞# Kåi„`«Hõ ^Œ$+≤ìH˜ =∞#"Õ∞ JѨKå~°O KÕã¨∞‰õΩ#fl@ì=Ù`«∞Ok.
x*ÏxH˜ NN „ѨÉÏè =O PÜ«∞# rq`« HÍÅO Jxfl ^ŒâÖ◊ ’¡ XˆHÖÏ
ÖË^#Œ =K«∞Û. NH͉õΩà◊ áÈ~å@O `«~åfi`« ™êÇ≤Ï`«º „ѨÑO¨ KåxH˜ P=Å
LO_Õ qâßÅ „Ѩ*Ï rq`åxfl qѨs`«OQÍ HõkeOKå_»∞. =ÚYºOQÍ
q^•ºi÷, Ü«Ú=[#∞Å#∞. |Ǩïâß ™êÇ≤Ï`«º~°OQÍxH˜ ɡ·@ J\Ï¡
PÜ«∞# HÍÅOÖ’ =∞Ô~=~°∂ „ѨÉÏè q`«O KÕã≤ LO_»~∞° . PÜ«∞<Õ JO`«Hõ
=ÚO^Œ∞ J\Ï¡ „ѨÉÏè =O KÕã≤ LO_»_∞» .
XHõ =ºHÎ̃ ã¨=∂*Ïxfl „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞_»O, Jk K«i„`«Ö’
Ѩ^ÕѨ^Õ Ñ¨Ù#â◊≈HÎ̃ á⁄O^Œ_»O ZÖÏ ™ê^茺"≥∞ÿOk. P „ѨÉèÏ"åÅ∞ ‰õÄ_®
㨠~ ° à ◊ ˆ ~ YÖÏQÍ ÖË = x `≥ Å ∞㨠∞ ‰õ Ω O>Ë D „Ѩ â ◊ fl =∞iO`«
QÍ_è=» ∞=Ù`«∞Ok. JOÉË^¯Œ ~ü PÜ«∞# rq`« HÍÅOÖ’<Õ Ju ÃÑ^ŒÌ
„ѨÉèÏ"åxfl<≥~°Ñ≤# PÖ’K«<åѨ~°∞_»∞, L^Œº=∞HÍ~°∞_»∞. PÜ«∞#
=∞~°}O `«~åfi`« "å~°ã¨∞Å∞ PÜ«∞# ™ê÷Ñ≤Oz# ~å[H©Ü«∞ ã¨Oã¨÷Å#∞
#_çÑ≤OK«_®xH˜ KåÖÏ „Ѩܫ∞`«flO KÕâß~°∞. HÍh JѨÊ\˜ HõO>Ë
JOÉË~°¯~ü P `«~åfiu HÍÅOÖ’<Õ ã¨=∂[OÖ’ „Ѩ|Å â◊H˜ÎQÍ
~°∂á⁄O^•_»∞.
nxfl WÖÏ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. JOÉË^¯Œ ~ü L^•~° „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
PÖ’K«#Å#∞Oz ~å*ϺOQÆ ~°K«<å „Ñ¨H˜Ü«∞Ö’ áêÅ∞ ѨOK«∞H˘x
^Œo`«∞Å ã¨OˆHΔ=∂xH˜ H˘xfl ~°HõΔ} K«~°ºÅ∞ xˆ~ÌtOKå_»∞. F W~°"≥·
Uà◊¡ HÍÅOÖ’ "å\˜ =∂~°æ^Œ°~°≈HõOÖ’ ^Œo`«∞Å∞ H˘OK≥O ÃÑ·H˜ =zÛ
LO_»=K«∞Û. HÍh ^•~°∞}"≥∞#ÿ Éè∫uHõ ^•_»∞Å∞, J}z"Õ`« ÃÑK«Ûie¡
áÈÜ«∂~Ú. Jaè=$kú JOK«∞Ö’ H˘OK≥O KÀ@∞ ^˘~°H_õ O» =Å¡ Hõey#
K≥·`«#ºO- <å<å\˜H© ÃÑiyáÈ`«∞#fl ^•_»∞Å∞ J<Õ ã¨OѶ¨∞~°¬}Ö’Oz
JOÉË^Œ¯~ü „ѨÉèÏ=O ѨÙ#~°˚fieOzOk. ^Œo`«∞Å P`«‡Q“~°=
„ѨH@ õ #‰õΩ, L^Œº=∂xH˜ J=ã¨~O° QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =KåÛ_»∞. JO`«Hõ
=ÚO^Œ∞ ÖË^xŒ HÍ^Œ∞, ^•xH©, WѨÙÊ_»∞ JOÉË^¯Œ ~ü "Õã∞¨ #Î fl „ѨÉÏè "åxH©
áÈeHõ ÖË^Œ∞.
NN ‰õÄ_® #HõûŃs `«~åfi`« "Õã≤# „ѨÉèÏ=O KåÖÏ
f„="≥∞ÿ#k. PÜ«∞#Ö’x qѨ¡"åOâ◊ "åãÎ̈= ^Œ$â◊ºOQÍ K«i„`« ~°OQÆO
g∞kH˜ ~å=_»O =Å¡ NNÖ’x ã¨HõÅ â◊‰õΩÎÅ∂ P "≥·Ñ¨Ù "≥Å∞¡"≥`åÎ~Ú.
PÜ«∞#Ö’x u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞‰õΩ Jk ™êHÍ~°O. `«^#Œ O`«~° HÍÅOÖ’
PÜ«∞#∞fl xÅɡ\#ì˜ â◊HΘ J^Õ. JO^Œ∞ =Å¡ PÜ«∞# rq`«OÖ’ J`«ºO`«
„ѨÉèÏ=jÅ"≥∞ÿOkQÍ P HÍÅO xezáÈ~Ú, qѨ¡"À^Œº=∞O
q㨠Πi OKÕ H ˘nÌ NN q㨠Πi 㨠∞ Î < åfl_» ∞ . „Ѩ É è Ï =s`åº<Õ Q Í^Œ ∞ ,
PÖ’K«<åѨ~∞° _çQÍ ‰õÄ_® NN J=ã¨~O° ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#flk. J@¡x
JO`«Hõ =ÚO^Œ\˜ rq`«O, PÜ«∞# ~åã≤# ™êÇ≤Ï`«ºO áê„`« LO_»^xŒ
HÍ^Œ∞. JO`å Hõe¿Ñ W\Ï¡ K«∂_»=K«∞Û. D „ѨÉÏè =OÖ’ Ѩ_ç Z=Ô~<· å
L^ÕfiQÆOQÍ NN `«~åfi`« =∞m¡ JO`«\˜ Hõq ÖË_»∞, ~åÖË^Œ∞ Jx
LO>Ë Jk JK«ÛOQÍ QÆ∞_ç¤ PÖ’K«<.Õ Jk Kåi„`«Hõ "åºYº HÍ*ÏÅ^Œ∞.
Jã¨Å∞ NNH˜ L#fl qãÎ̈$`« „ѨÉèÏ=O =Å¡ UU ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ Z=~°∞ U
J~°O÷ Ö’ U=∂@ J<åfl~À, "å\˜ `Õ_®Å∞ Uq∞\’ `ÕÅÛ_»O H˘OK≥O
Hõ+"ì̈ ∞Õ . Z=i Jaè„áêÜ«∂Å∞ Z=i MÏ`åÖ’H˜ qãÎ̈iOz, ã≤~÷ Ñ° _¨ ®¤Ü∂≥
K≥Ñʨ _»OÖ’ z‰õΩ¯ LOk. NN g∞^Œ „ѨQu Æ jÅ ta~°OÖ’ ™êkèHÍ~°
qâı+¡ ‰¨ Ωõ ÅO^ŒiH˜ =ºHÎ̃Q`Æ O« QÍ NN KåÖÏ ™êxfl`«ºO HÍ|\ì̃, D
qâı+¡ ‰¨ Ωõ Å∞ ~°∂á⁄O^Œ_O» Ö’ NN „ѨÉÏè =O QÆ}hÜ«∞O HÍ|\,˜ì KåÖÏ
qiqQÍ NN QÆ∞iOz ~åâß~°∞ HÍ|\˜ì =ã¨∞ÎQÆ`« ^Œ$+≤ì`À áê@∞
=ºHÎ̃Q` Æ « Jaè„áêÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® LO_Õ J=HÍâ◊O LOk.
J=hfl JÖÏ LOz.. `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`åºxH˜ NNÜÕ∞ Ѩ~=° ∞O
 42 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
Jx Z=~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ Jx L<åfl Jk ã¨=∞~°h÷ Ü«∞O HÍ^Œ∞. NNH˜
D ~ÀA U „áêã¨OyHõ`å ÖË^hŒ , Kåi„`«Hõ „áê^è•#º`ÕQÍx NNH˜
=~° Î = ∂#OÖ’ KÀ>Ë ÖË ^ Œ < Õ "å^Œ # ÖÏO\˜ ^ Õ Jn. WÖÏO\˜
Jaè„áêÜ«∂Å∞ Ѩ~°ã¨Ê~° áÈ\©QÍ =ã¨∞ÎO\Ï~Ú. Jg, Wg Kåi„`«Hõ
^Œ$HõÊ^ä•xH˜ =ºuˆ~HõO.
qѨ¡=O J<Õk =~°Î=∂#OÖ’Oz, Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’H˜ J#∞HõΔ}O
x~å‡}=∞ÜÕ∞º ã¨r= K«i„`«. NN J<Õ XˆH Hõq K«i„`« ™êO㨯$uHõ
J=ã¨~åÅhfl f~°∞™êÎ_»#∞HÀ=_»O Ǩ™êºã¨Ê^ŒO, =¸~°ö`«fiO.
Kå~°∞=∞AO^•~ü ZO`« H©ÅHõáê„`« áÈ+≤Oz<å, <Õ\H˜ © ã¨∂Êùi^Î •Ü«∞HõO
J~Ú<å qѨ ¡ " À^Œ º =∞O „Ѩ u ^Œ â ◊ Ö ’ `« # ‰õ Ω J#∞QÆ ∞ }"≥ ∞ ÿ #
<åÜ«∞Hõ`åfixfl, HÍ~°ºHõ~°ÎÅ#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞‰õΩ#flk. WÖÏO\˜ "åãÎ̈=
PK«~} ° Ö’ ÉèÏQÆ"∞≥ #ÿ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞O NN ZÅ¡HÍÖÏʼnõΩ XˆH HõqQÍ
ZÖÏ Éè Ï q㨠∞ Î O k? PÜ« ∞ #∞fl XHõ q„QÆ Ç ¨ Ï OQÍ ZO^Œ ∞ ‰õ Ω
xÅɡ_»∞`«∞Ok?
NN g∞^Œ DQÆ"åʼnõΩO_®, QÍi¤Ü«∞<£ûQÍ Ñ¶‘Å=Ù`å~°x,
™⁄O`« Pã≤Î J#flO`« á⁄Ããã≤"£<≥ãπ`À =º=ǨÏi™êÎ~°x, NN KÕã≤#
„Ѩu Ñ≤zÛѨxH© ã¨O*Ï~Ú+‘Å∞ WzÛ HÍáê_»∞HÀ"åÅx K«∂™êÎ~<° kÕ
=∞~À Jaè„áêÜ«∞O.
NNx ÉèíH˜Î „ѨѨ`«∞ÎÅ`À K«∂¿ã"åà◊√¡ D ~°∞QƇ`«#∞
„Ѩ^iŒ ≈OK«∞HÀ=K«∞Û. =ºHÎ̃QÍ NNÖ’x Ö’áêÅ∞, PÜ«∞# J=QÍǨÏ#
Ö’x Ö’áêÅ∞ `≥~°z# ѨÙãÎ̈HõOÖÏO\˜q. PÜ«∞#∞fl Kåi„`«Hõ =ºHÎ̃QÍ
ÉèÏqOKÕ"åà‹¡O^Œ~°∂ P ѨxH˜ ѨÓ#∞HÀÖË^Œ∞. PÜ«∞# =ºH˜ÎQÆ`«,
J=QÍǨÏ#Œ |ÅÇ‘Ï#`«Å`À qѨ=¡ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞"Õ∞ z=~°O\Ï Ñ¶∞¨ ~°} ¬ J<Õ =QÆÑÙ¨ ‰õΩ J~°O÷ U=ÚOk? `≥ÅOQÍ} Jã≤`
Ѩ_Oç k. J^ŒO`å PÜ«∞#∞fl xÅɡ@∞ìHÀ=_®xH˜ HÍ^Œ∞. ™êìe<£
g∞^Œ =∂"À JOK«<å, Kå~°∞=∞OA^•~ü g∞^Œ `«^Œ∞Ѩi <åÜ«∞Hõ`«fiO
JOK«<å ZO`« xHõ¯zÛQÍ, âß„ã‘Ü Î ∞« OQÍ L<åflÜ≥∂ D ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ
QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞HÀ"åe. NN g∞^Œ ‰õÄ_® qѨ¡= ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∂xH˜
JÖÏO\˜ JOK«<å LOk. WOHÍ "≥#H˜¯ "≥o¡ K≥áêÊÅO>Ë – Öˇx<£
QÀs¯ QÆ∞iOz U=∞<åfl_À NNÜÕ∞ QÆ∞~°∞Î KÕã≤ Jk `«#‰õÄ
=iÎã∞¨ OÎ ^Œx JOwHõiOKå_»∞. NNx "≥Ú`«OÎ QÍ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜
WÖÏO\˜q „áêuѨkHõÅ∞. JO^Œ∞ˆH PÜ«∞#`À ~årÖˉõΩO_® Ѷ¨∞~°¬}
Ѩ_»∞`«∂, PÜ«∞#Ö’x áêl\˜"£ q+¨Ü«∂ʼnõΩ `å<Õ "å~°ã¨∞~åe#x
qѨ¡= ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞O K≥ѨÙʉõΩOk. HÍ|\ì̃ NN g∞^Œ J=ã¨~°"≥∞ÿ#
q=∞~°≈Åhfl qѨ¡=™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞"Õ∞ ÃÑ\ì̃Ok. J~Ú`Õ WѨÙÊ_»∞ NN
™êÇ≤Ï`«ºO g∞^Œ, PÜ«∞# „áêã¨OyHõ`« g∞^Œ =ã¨∞Î#fl q=∞~°≈Å∞ D
K«„\ÏxH˜ ɡ·\˜q.
"å\˜Ö’ NN ‰õΩÅO QÆ∞iOz, `≥ÅOQÍ} QÆ∞iOz, WOHÍ
W`«~åÅ QÆ∞iOz ~åÜ«∞ÖË^Õ J<Õ q=∞~°≈ =ÚYº"≥∞#ÿ k.
PÜ«∞# ~åã≤# "å\˜=Å¡<Õ K«i„`«Ö’ KÀ@∞ LO@∞Ok. ~åÜ«∞x
^•xH˜ ‰õÄ_® =∂~°∞¯Å∞ "ÕÜ∞« #=ã¨~O° ÖË^∞Œ . Jk =∞Oz Ѩ^uúŒ HÍ^Œ∞.
rq`åhfl, ã¨=∂*Ïxfl PÜ«∞# J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl f~°∞‰õΩ, ^•xH˜
^•iK«∂Ñ≤# *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞ ã¨OѶ¨∞~°¬}ʼnõΩ "≥Å∞ѨŠK«∂¿ãÎ
„ѨÜ∂≥ [#O Ug∞ÖË^∞Œ . =~°=Î ∂#OÖ’ #∞Oz XHõ Kåi„`«Hõ =ºHÎ̃x
ѨÙ#ifli‡Oz, ѨÙ#~°OK«<åʼnõΩ ~å=_»O JO>Ë WkHÍ^Œ∞. Wk =∞#
J#=ã¨~° „Ѩܫ∂ã¨. NN ‰õΩÅO QÆ∞iOz ~åÜ«∞ÖË^Œx K≥ѨÊ_®xH˜,
~åâß_»x K≥Ñʨ _®xH˜ x~°~H÷° "õ ∞≥ #ÿ Ü«∂`«# Ѩ_#» =ã¨~O° ÖË^∞Œ . ‰õΩÅO,
„áêO`«O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl PÜ«∞# ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ LO_®Å<Õ L|ÖÏ@O
=∞#ÔHO^Œ∞‰õΩ? Z=Ô~<· å NN "å~°ã∞¨ Å∞ J=hfl PÜ«∞# ~åâß_»x
JO>Ë xÅnÜ«∂e. ~åÜ«∞HõáÈ~Ú<å ã¨~ˆ PÜ«∞<Õ Ü«ÚQÍO`«O ^•HÍ
UÔHH· õ Hõq Jx JO>Ë „ѨtflOKåe. =∞ǨHõq J<Õ =∂@ XHõ <å#∞_ç
HÍ=K«∞ÛQÍx x*ÏxH˜ Jk PÜ«∞# K«∂Ñ≤# "˘~°=_çx, "Õã≤#
„ѨÉèÏ"åxfl, #_çÑ≤# L^Œº=∂xfl, "≥Ú`«ÎOQÍ `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«º
™ê=∂lHõ ~°OQÍʼnõΩ JOkOz# K«∂ѨÙ#∞ P =∂@ ã¨∂zã¨∂Î
"å_»∞HõÖ’H˜ =zÛOk. (=∞ǨHõq, Ü«ÚQÆH~õ ΰ J<Õ =∂@Å∞ K«i„`«Ö’x
J<ÕHõ ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å=Å¡ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ#"ÕQÍx P =∂@ÖË U
qâı¡+¨}Å∂ W=fi*ÏÅ=Ù. =º‰õΩÎÅ áê„`«, „ѨÉèÏ=O q_»∞^ŒÅ KÕã≤#
ÉèÏ=*ÏÅO #∞Oz q_»∞^ŒÖˇ·# qâı+¨}ÏÅ∞ qâı¡+¨} ™ê=∞~å÷ºxfl
"≥Ú^Œ∞Ì|iKÕ ÉèÏ=*ÏÅ J=~À^èŒOQÍ =∂~°∞`å~Ú. WѨÙÊ_»∞ P
qâı+¨}ÏÅ∞ ÃÑ^ŒÌQÍ "å_»@O ÖË^Œ∞. "å_ç<å T`« Ѩ^•Å∞QÍ<Õ `«Ñ¨Ê
áê`« J~°O÷ Ö’ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë – „Ѩ*Ï áÈ~å\ÏÖ’¡ ZO`« H©ÅHõ"∞≥ #ÿ
<åÜ«∞‰õΩ}˜‚ J~Ú<å =∞Ǩ<åÜ«∞‰õΩ_»∞ J<Õ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞O ÖË^Œ∞.
H©ÅHõáê„`« áÈ+≤Oz# <åÜ«∞‰õΩÅ qt+ì̈`« K≥ѨÙÊHÀ=K«∞Û...) nx g∞^Œ
Z=i JOK« < åÅ∞, „Ѩ = ∂}ÏÅ∞ "åà◊ ¡ ‰ õ Ω O_» K « ∞ Û QÍx, NN
„ѨÉèÏ=jÅ"≥∞ÿ# ™êÇ≤Ï`«º =ºHÎ̃`åfi#fl~Ú`Õ HÍ^Œ#ÖË~°∞. =∞ǨHõq J<Õ
=∂@#∞ ѨHõ¯# ÃÑ>Ëìã≤ NN „ѨÉèÏ=O Uq∞\’ `ÕÅ∞ÛHÀ=_»O
J`«º=ã¨~O° . HÍh NN q=∞~°≈‰õΩÖ’¡ ‰õÄ_®.. NN JO>Ë L#fl
W"Õ∞*ò ‰=Å¡.. ZÅ¡HÍÖÏʼnõÄ =iÎOKÕ HõqQÍ NNx =ÚO^Œ∞ z„uOz,
ÖË^• JOwHõiOz.. WHõ P `«~åfi`« PÜ«∞# Jk ~åÜ«∞ÖË^∞Œ ... Wk
~åÜ«∞ÖË^∞Œ .... Jx _çãHπ ÍfieÃѶ· KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞. NN `≥ÅOQÍ} Jã≤` Î fi«
~å„+ì̈ L^Œº=∂xH˜ XHõ¯ x<å^•xfl W=fiÖË^,Õ XHõ w`åxfl ~åÜ«∞ÖË^Õ
Î fi« áÈ~å\ÏxH˜ ‰õÄ_®
JÜ«∞<Õ "≥·`åo‰õΩ_»x Z=Ô~·<å K≥¿ÑÎ JÉèíºO`«~°Ñ¨_®e.
`≥ÅOQÍ} QÆ∞iOK≥<· å, ‰õΩÅO QÆ∞iOK≥<· å PÜ«∞# rq`«HÍÅѨÙ
ã¨=∂[ K≥` · <« åºxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ – H˘OK≥O =ÚO^Œ∞K«∂ѨÙ`À<À,
"≥#HõK∂« ѨÙ`À<À ~åã≤ LO\Ï_»∞. JO^Œ∞Ö’ PÜ«∞# ‰õΩÅO QÆ∞iOp,
`≥ÅOQÍ} QÆ∞iOp PÖ’zOKå_»h, ~åâß_»h K≥ѨÊ_®xH˜ H˘xfl
P^è•~åÅ∞ LO\Ï~Ú. "å\˜x "≥uH˜ ã¨iH˘`«QÎ Í, ã¨=∞„QÆOQÍ NNx
J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO^•=∞<Õ „Ѩܫ∞`«flO "Õˆ~ã¨OQÆu. HÍh WѨÙÊ_»∞
[~°∞QÆ∞`«∞#flk JkHÍ^Œ∞. PÜ«∞#∞fl =∞ǨHõq JO\Ï~°∞ HÍ|\ì̃
Jhfl ~åã≤ LO_®eûO^Õ J<Õ "å^Œ# Wk.
J@¡~Ú`Õ NNx ^Œo`«∞Å∞, `≥ÅOQÍ} "åà◊√,¡ =Úã≤O¡ Å∞
WOHÍ J<ÕHõ ™ê=∂lHõ ã¨=¸Ç¨Å <åÜ«∞‰õΩÅ∂ PÜ«∞#∞fl ZO^Œ∞‰õΩ
QÆ∞iÎOKåe? J<Õ „Ѩâ◊fl =ã¨∞ÎOk. `«=∞ `«=∞ ‰õΩÖÏÅ QÆ∞iOz
~åÜ«∞ÖË^∞Œ HÍ|\˜ì `≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂*ÏxH˜, L^Œº=∞ K≥` · <« åºxH˜ PÜ«∞#
Ug∞ JOk=fiÖË^Œh x~å÷iOK«^ŒÅ∞Û‰õΩO>Ë ^•xH˜ NN Ug∞
KÕÜ«∞ÖË_»∞. PÜ«∞# "å~°ã¨∞Å∞ ‰õÄ_® D "å^Œ#Å∞ KÕ¿ã "åà◊¡#∞
XÑ≤ÊOK«#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. NN U"≥∞ÿ<å Z<£Ãã·HÀ¡Ñ‘_çÜ«∂<å ? Jhfl
L<åflÜ«∞x ZuÎ K«∂Ѩ_®xH˜? P "Õ∞~°‰õΩ PÜ«∂ Jã≤Î`«fi ^èÀ~°}∞Å
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ NNx QÆ∞iÎOK«O JO>Ë `«¿ÑÊg∞HÍ^Œ∞.
=∞i NN Q˘Ñ¨Ê Uq∞\˜?
Wn Jã¨Å∞ „Ѩâ◊fl. Q˘Ñ¨Ê Jx HÍHõáÈ~Ú<å `≥Å∞QÆ∞"åi
™ê=∂lHõ ™êO㨯$uHõ K≥` · #« ºOÖ’, L^Œº=∂=~°}Ö’ <Õ\H˜ © q∞ye
LO_Õ JOâ◊"∞Õ ^≥<· å NNÖ’ L#fl^•? W=fieìH© PÜ«∞# =∞#ˆH"≥∞<ÿ å
J=ã¨~=° ∂ ? Jx „ѨtflOK«∞HÀ"åe.
  

=Åã¨"å^ŒO H˜O^Œ L#fl ÉèÏ~°`« ã¨=∂[OÖ’ Ô~O_»∞ "≥·Ñ¨ÙÅ
#∞O_ç ~Ô O_»∞ =ÚYº"≥∞#ÿ K«Å<åÅ∞ |Ü«∞ÖË~Ì å~Ú. Jq =Åã¨"å^Œ
„¿Ñ~°}`À `«ÖˇuÎ ^•x`À SHõº`« – Ѷ¨∞~°¬} J<Õ „áêuѨkHõ g∞^Œ
qãÎ̈iOKå~Ú. XHõ\˜ ÉèÏ~°`« ã¨=∂[OÖ’x ÃÑ· ‰õΩÖÏÅ, =~åæÅ #∞O_ç
"≥Ú^ŒÖˇ·# ѨÙ#~°∞r˚=# ÖË^• ã¨OѶ¨∞ ã¨O㨯~°}À^Œº=∞O J<Õ ã¨∂÷Å
K«„@OÖ’xk. Ô~O_»∞ H˜Ok ‰õΩÖÏÅ #∞O_ç |Ü«∞ÖËÌi# ѨÙ#~°∞r˚=#,
™êO㨯$uHõ L^Œº=∞O. D ~Ô O_»∞ áêÜ«∞Å =∞^躌 ã¨O|O^è•Å∞,
Ѩ~°ã¨Ê~° „ѨÉèÏ"åÅ∞ ZÖÏ L#fln =∞#O ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥¿ÑÊÖËO. J~Ú`Õ
XHõ L=∞‡_ç aO^Œ∞=Ù ^ŒQÆæiÔH·`Õ ~åÖË^Œ∞. D Ô~O_»∞ „ã¨=O`«∞Å
^•fi~å =∞#^ÕâO◊ Ö’ P^è∞Œ xHõ`« „Ѩ"tÕ OzOk.
Éè∂í ™êfi=∞º ™êO㨯$uHõ ™êO„Ѩ^•Ü«∂ʼnõΩ, =Åã¨"å^•xH˜
=ºuˆ~HõOQÍ =zÛ# |∂~°∞"˚ å „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ K≥` · #« ºO D ~Ô O_»∞
„ã¨=O`«∞Ö’¡ XˆHÖÏ =ºHõOÎ HÍÖË^∞Œ . Éè∂í ™êfi=∞º =ºuˆ~Hõ`« L#flO`«QÍ
=Åã¨"å^Œ =ºuˆ~Hõ`« LO_»HõáÈ=K«∞Û. Éèí∂™êfi=∞ºOÖ’ ‰õÄ_® ÃÑ·
‰õΩÖÏÅ ã¨O㨯~°ÅÎ ∞ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`« ~°∂áêÅ#∞ Z‰õΩ¯=QÍ =ºuˆ~H˜¿ãÎ,
H˜Ok ‰õΩÖÏÅ ã¨O㨯~°ÎÅ∞ <Õ~°∞QÍ ‰õΩÅ =º=ã¨÷#∞ Z^Œ∞~˘¯x
LO_» = K« ∞ Û. ÃÑ· ‰ õ Ω ÖÏÅ "åà◊ √ ¡ "åà◊ ¡ ‰ õ Ω #fl "≥ ã ¨ ∞ Å∞ÉÏ@∞=Å¡
=Åã¨"å^ŒO`À SHõº`« – Ѷ¨∞~°¬} ã¨∂„`«OÖ’ H˘O^Œ~°∞ Z‰õΩ¯=
Ѷ∞¨ ~°}
¬ "≥Ñ· Ù¨ "≥Úyæ`Õ H˜Ok ‰õΩÖÏÅ"åà◊√¡ `«=∞ „Ѩ`ºÕ Hõ`Å« =Å¡ Z‰õΩ¯=
SHõº`« áê\˜Oz LO_»=K«∞Û. ~Ú^ŒO`å =Åã¨áêÅ<åkèHÍ~°O ã≤~÷ Ñ° _¨ #ç
„Hõ=∞O`À, ^•x „Ѩ`«ºi÷ =~°æO |ÅO ѨÙOA‰õΩ#fl f~°∞`À, Jk
fã¨∞‰õΩ#fl "≥Y· ~°∞Å`À =Ú_ç|_ç L#fl JOâ◊O.
~å*Ï~å"≥∂‡Ç¨Ï<£~åÜü∞, ѨÓÖË HÍÖÏxH˜ † =∞# ^ŒQÆæ~°
HõO^Œ∞‰õÄi, QÆ∞~°*Ï_» HÍÅO<å\˜H˜ KåÖÏ =∂iáÈ~ÚOk. gˆ~â◊eOQÆO
ã¨fi`«O„`«OQÍ LO@∂ Éè∂í ™êfi=∞º ã¨O㨯$uÃÑ· áÈ~å_»∞`«∂ POQÆ¡
™ê„=∂*Ϻxfl H©iÎOKå_»∞. QÆ∞~°*Ï_» XHõ P™ê÷#OÖ’ LO_ç
Éè∂í ™êfi=∂ºxfl, =Åã¨"å^•xfl `≥Q<Æ å_®_»∞. XHÀ¯ „áêO`«OÖ’ XHÀ¯
HÍÅOÖ’, XHÀ¯ =ºHÎ̃ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# "≥·Y~°∞Å∞ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ^•xH˜
Jã¨=∂#"≥∞ÿ# áê„`« áÈ+≤OKå~°∞.
J\Ï¡ ÃÑ· ‰õΩÖÏÅ ™êOѶ≤∞Hõ ™êO㨯$uHõ, <åã≤ÎHõ, ¿ÇÏ`«∞"å^Œ
„ÉÏǨχ} =ºuˆ~Hõ L^Œº=∞ P=~°} #∞O_,ç P ѨÓ~°fi ~°OQÆO #∞O_ç
PO„^èŒ Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∞O |Ü«∞ÖËiÌ Ok. D xiÌ+ì¨ Ñ¨iã≤u÷ K«∞@∂ì
XHõ JO`«~å˚fÜ«∞ "åã¨ÎqHõ`« L#flk. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O
ã¨$lOz# '=ºHÎ̃—H˜ aè#flOQÍ ™È+¨eã¨∞ì qѨ¡=O K«i„`« =∞<ÀѶ¨ÅHõO
g∞kH˜ qâ◊fi =∂#=Ù}˜‚ fã¨∞‰õΩx =zÛOk. ~Úk P HÍÅѨ٠f„=â◊‰Ωõ ÅÎ
ã¨OѶ¨∞~°¬}Ö’ „Ѩ[Å JYO_» q[Ü«∞O. NN =∂#=Ù_®! Jx
ã¨OÉèÏqOzOk D qâ◊fi =∂#=Ù}Ë.‚ qâßY, =∞„^•ã¨∞ ~À_»¡ "≥O@
PÜ«∞#‰õΩ HõxÑ≤Oz# J<åfl~°∞ÎÅ∞, ^Œi„^Œ∞Å∞, <≥`«∞Î~°∞ J=Ú‡‰õΩ<Õ
HÍi‡‰õΩÅ∞, x~°∞^ÀºQÆ∞Å∞.... PiáÈ~Ú# ‰õΩOѨ\˜ q^è•# L#fl
n#∞Å∞, D ^Œ∞ã≤÷uH˜ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_»∞`«∞#fl ™ê=∂#∞ºÅ∞....
gà◊¡O^ŒiÖ’x P`«‡ D qâ◊fi=∂#=Ù_Õ. NN J<Õ =ºH˜Î D
qâ◊fi=∂#=Ù}˜‚ ^Œi≈OK«_®xH˜, x[O KÕÜ«∞_®xH˜ KÕã≤# „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞
PÜ«∞# Hõq`«fiO.
nxH˜ Ãã·^•úOuHõ Éè∂í q∞Hõ L#flk. „Ѩ[Å∞ "Õ`#« HÍi‡‰õΩÅ∞QÍ
=∂i `«=∞ „â◊=∞â◊HxΘ J=Ú‡HÀ=_»O =Å¡ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ J^Œ#ѨÙ
qÅ∞=#∞ ^ÀK«∞HÀ=_»O J<Õ =∞øeHõ „áêuѨkHõ g∞^Œ D ÉèÏ=#
~°∂á⁄OkOk. Ü«∂=`ü =∂#= ã¨=∂[O J^Œ#Ѩ٠qÅ∞= ^ÀÑ≤_ô
J<Õ UÔH·Hõ ѨÙ<åk g∞^Œ ѨÙ#ifl~å‡}O J=Ù`«∞#fl `«~°∞}O Jk.
^•xH˜ ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ HÍi‡‰õΩÅ∞ QÆO_çH˘\Ïì~∞° .
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 43
Kåi„`«HõOQÍ =Åã¨"å^ŒO =Å¡ P^èŒ∞xHõ`« ã¨O„Hõq∞OK«_»O,
ɡ\
· ˜ „ѨÑO¨ K«O`À =∞# ™êOѶ∞≤ Hõ, ~å[H©Ü∞« =º=ã¨Å÷ hfl J#∞ã¨O^è•#O
HÍ=_»O, Ü«∂=`ü „ѨÑO¨ K«=∞O`å ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O- ™È+¨e[O
J<Õ f„= ã¨OѶ¨∞~°¬}Ö’ `«Å=Ú#HõÖˇ· LO_»@O J<Õ ã¨xfl"Õâ◊OÖ’
NN HõqQÍ Pq~°ƒqù OKå_»∞. ã¨ÇϨ [OQÍ<Õ PÜ«∞# – "≥Ú^Œ@ K≥ÑÊ≤ #
Ô~O_»∞~°HÍÅ K«Å<åÖ’¡ ÃÑ· ‰õΩÖÏÅ ™êOѶ≤∞Hõ ™êO㨯$uHÀ^Œº=∞
<ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’Oz Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∂=~°}Ö’H˜ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl_»∞.
JO^Œ∞Hˆ PÜ«∞# J_»∞QÆ∞*Ï_» QÆ∞~°*Ï_» Jx KåÖÏ Kåi„`«Hõ
ã¨Ê$ǨÏ`À J<åfl_»∞. JO>Ë |∂~°∞˚"å „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ PÖ’K«#Å
ѨÓ~°fi~°OQÆOÖ’Oz HÍi‡Hõ=~°æ qѨ¡= K≥·`«#ºOÖ’H˜ KÕ~°∞‰õΩ<åfl_»∞.
=∞# ™ê=∂lHõ K«i„`« „Hõ=∞OÖ’x XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# áêÜ«∞‰õΩ
J#∞QÆ∞}"≥∞#ÿ ™êÇ≤Ï`«º "åºYº Jk. HÍi‡Hõ=~°æ qѨ=¡ O J\Ï¡ PÜ«∞#
PÖ’K«#Ö’ ÉèÏQÆ"∞≥ ÿ #ÅÉè·ˇ Uà◊¡ `≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂[, ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ ~å[H©Ü∞«
Ѩi}Ï=∂Å`À ã¨OѶ¨∞i¬ã¨∂Î, qãÎ̈iã¨∂Î NH͉õΩà◊ áÈ~å@OÖ’ Jk
ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ#QÍ =ºHõÎ"≥∞ÿOk. q~°ã¨O‰õΩ- PÜ«∞#‰õΩ =∞^茺
ã¨OѶ¨∞~°¬} JO`å PÜ«∞# =ºHÎ̃QÆ`« ^Ò~åƒÖϺxH˜, H˘xfl ã¨=∞㨺ÅÃÑ·
~å[H©Ü«∞ J=QÍǨÏ# Ö’áêʼnõΩ, "å\˜ #∞Oz `«ÖˇuÎ# x~å‡}
ã¨=∞㨺ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#"ÕQÍx, #HõûŃs ѨO^䕉õΩ ã¨O|OkèOzOk
HÍ^Œ∞.
qѨ=¡ O QÆ∞iOz, ^•x‰õΩ#fl JO`«~å˚fÜ«∞ ã¨fiÉèÏ=O QÆ∞iOz,
JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆ"∞≥ #ÿ J<ÕHÍ<ÕHõ JOâßÅ QÆ∞iOz PÜ«∞#‰õΩ L#fl
J=QÍǨÏ# JO`å HͺÑ≤@e[O =Ô~ûãπ ™È+¨e[O J<Õ K«„@OÖ’xk.
Kåi„`«HOõ QÍ =Åã¨"å^ŒO #∞Oz `«Öu ˇ #Î P^è∞Œ xHõ`å „Hõ=∂Ö’¡ XHõ
^•xH˜ „Ѩ=HõÅÎ x K≥Ñʨ ^Œy# QÆ∞~°*Ï_», gˆ~â◊eOQÍÅ∞ ~°∂á⁄OkOz#
Éèí∂q∞Hõ g∞k #∞Oz NN |∂~°∞˚"å P^èŒ∞xHõ`«#∞ ™È+¨eã¨∞ì
P^èŒ∞xHõ`«QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HõáÈ=_®xH˜ Hõ$+≤ KÕâß_»∞. P
q+¨Ü«∞OÖ’ PÜ«∞# áê„`« =Å¡ PÜ«∞# HÍi‡Hõ=~°æ qѨ¡"åxH˜
™êO㨯$uHõ, ÉèÏ=*ÏÅ „ѨuxkèQÍ xÅ|_®¤_∞» . nxH˜ É’e¬qH± qѨ=¡ O,
™ÈqÜ«∞\òÜ«¸xÜ«∞<£Ö’ ™È+¨eã¨∞ì x~å‡}O J<Õq q_»∞^ŒÅ KÕã≤#
„ѨKO« _»"∞≥ #ÿ ÉèÏ=*ÏÅO H©ÅHõOQÍ Ñ¨x KÕãO≤ k. Jk =∂#=*ÏuH˜
JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ ÖËx H˘`«Î K«∂ѨÙ#∞ JOkOzOk. ™È+¨eã¨∞ì
x~å‡}O`Àáê@∞ á¶êã≤ã∞¨ ì =ºuˆ~HõáÈ~å@OÖ’ „Ѩ[Å q[Ü«∞O, K≥<· å
qѨ=¡ O, ™êO㨯$uHõ qѨ=¡ O J<Õ Kåi„`«Hõ Ѷ∞¨ \ÏìÅ <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ "å\˜H˜
=∞# ^ŒQ~æÆ ° NN ÉèÏ=*ÏÅ „Ѩuxkè JÜ«∂º_»∞. NN ~°∂á⁄Ok#
D ÉèÏ=*ÏÅ P=~°} JO`å ɡ\ · ˜ ã¨=∂*ÏÖ’¡ Ñ‘_` ç ∞« Å∞ ™êkèOz#
J^Œ∞ƒù`« q[Ü«∂Å #∞Oz `«Ü«∂Ô~·#^Õ. g\˜x PHõoOѨ٠KÕã¨∞‰õΩ#fl
JuH˘kÌ =∞Ok `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºHÍ~°∞Ö’¡ NN =ÚY∞º_»∞. nx=Å¡<Õ
ÉèÏ~°`« ã¨=∂[OÖ’x „ѨQuÆ jŠѨi}Ï=∂Å#∞, L^Œº=∂Å#∞ PÜ«∞#
KåÖÏ =∞OkHõO>Ë "≥∞~°∞QÍæ QÆ∞iÎOK«QeÆ QÍ_»∞. HÍÑ≤@e[O-™È+¨e[O
=∞^躌 „ѨÑO¨ K«"åºÑ¨OÎ QÍ #_»z# f„= ã¨OѶ∞¨ ~°} ¬ #∞ PÜ«∞# JO`«QÍ
Ѩ\Oì̃ K«∞HÀ_®xH˜ HÍ~°}O PÜ«∞# „Ѩ^•è #OQÍ #QÆ~° Hõq HÍ=_»"∞Õ .
=ºHÎ̃QÍ PÜ«∞# qâßYѨ@ì}OÖ’ ѨÙ\ì̃ JO`«HõO>Ë ÃÑ^ŒÌ Ѩ@ì}ÏÖ’¡
u~°Q_Æ O» =Å¡ ÃÑ@∞ì|_ç^•s â◊‰Ωõ ÅÎ q[$OÉè} í #∞ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞.
HõqQÍ PÜ«∞#k #QÆ~å`«‡. ' <Õ#∞— "≥·Ñ¨Ù #∞Oz ™êy# Hõq`«fi
=ºH©HÎ ~õ }° Ö’ ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨Ö÷ ’x =ºHÎ̃ ÖË^• XO@i J#∞Éè=í O
qxÑ≤ã¨∞ÎO@∞Ok. ^•xH˜ q~°∞QÆ∞_»∞QÍ ™È+¨eã¨∞ì =∂#=Ù_»∞ J<Õ
qâ◊fi#~°∞_çfl J`«ºO`« â◊H=Î̃ O`«OQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞Hõ=KåÛ_»∞. NN
 44 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
^Œo`«∞_çQÍ Ñ¨Ù@ìÖË^Œ∞ HÍ|\˜ì ^Œo`« J#∞Éèí=O ÖË^Œ#_®xH˜ "Õˆ~
ã≤^•úO`åÖËg JHõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ . J#∞Éè=í "å^ŒO ã¨iáÈ`«∞Ok. J~Ú`Õ ‰õΩÅO
QÆ∞iOz ~åÜ«∞HõáÈ=_®xH˜ ѨÙ@∞ìHõ J<Õ +¨~°`Õ QÍHõ ™ê=∂l‰õΩ_çQÍ,
PÖ’K«<åѨ~∞° _çQÍ, ã¨$[#HÍ~°∞_çQÍ PÜ«∞# x~å‡}"≥∞#ÿ f~°∞Ö’
L#fl J<ÕHõ „Ѩ`ÕºHõ`«Å∞ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. PÜ«∞# ~åã≤# "å\˜H˜,
~åÜ«∞x"å\˜H˜ ‰õÄ_® D „Ѩ`ºÕ Hõ`Ö« Ë HÍ~°}O.
J~Ú`Õ NN Éèí∂™êfi=∞º =ºuˆ~Hõ ™êOѶ≤∞Hõ ™êO㨯$uHõ
áÈ~å\ÏŠѨÓ~°fi~°OQÆO #∞O_ç =KåÛ_»x =∞iÛáÈ=^Œ∞Ì. JO^Œ∞ˆH
PÜ«∞# ^Õ=Ù_»∞, #=∞‡HÍÅ∞ÖÏO\˜ P^蕺u‡Hõ ™ê=∂„yx KåÖÏ
f„=OQÍ ZuÎ á⁄_çKå_»∞. „ÉÏǨχ}, Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`åxfl KåÖÏ
K≥·`«#º=O`«OQÍ ZO_»QÆ\Ïì_»∞. WHõ ã¨OѶ¨∞ Ѩi"å~ü QÆ∞iOK≥·`Õ
K≥Ñʨ #=ã¨~"° ∞Õ ÖË^∞Œ . ‰õΩ@∞O|~å=Ù, NN ^•x „Ѩ=¨ ∂^ŒO Ѩ@¡ KåÖÏ
J„Ѩ=∞`«ÎOQÍ LO_Õ"å~°x "åà◊¡ ~°K«#Å P^è•~°OQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û.
ã¨ÇϨ „㨠=$`«∞ÅÎ ã¨=∞ã¨Î zǨflÅ∞ J#_»O ^•fi~å ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ „Ѩ[Å
™êOѶ≤∞Hõ Jã≤Î`«fiO Ѩ@¡ NNH˜ L#fl ã¨Ê$Ç¨Ï `≥Å∞ã¨∞ÎOk. `≥Å∞QÆ∞
™êÇ≤Ï`«ºOÖ’H˜ `˘e™êiQÍ P^è∞Œ xHõ ^Œ$+≤` ì À „â◊=∞ ã¨O|O^è•Å#∞
`≥zÛOk PÜ«∞<Õ. "å\˜H˜ ™êOѶ≤∞Hõ áê~°≈fiO LO^Œx PÜ«∞#‰õΩ
`≥Å∞ã¨∞. JO`«óѨÙ~° ™êÇ≤Ï`«ºO, ÉèÏ+¨, ã¨O㨯$u "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜ #∞O_ç
„â◊=∞ ã¨O|O^è•Å#∞ K«∂KÕ@ѨÙÊ_»ÖÏ¡ Wk "≥Å¡_»=Ù`«∂ =zÛOk.
PÜ«∞# XHõ KÀ@ ÉèÏ+¨ QÆ∞iOz K≥ѨÓÎ... '`≥Å∞QÆ∞ÉèÏ+¨.... Wk XHõ\˜
HÍ^Œ∞. =∞_çH@ õ ∞ì‰Ωõ #fl ÉèÏ+¨, ^•xH˜ "≥Å∞ѨŠL#fl ÉèÏ+¨ Jx JO\Ï_»∞.
WÖÏO\˜q Z#fl~Ú<å K«∂_»=K«∞Û.
J~Ú`Õ ~Ú=hfl qâ◊fi=∂#=Ù_çH˜ – J^Œ#Ѩ٠qÅ∞= ~°∂ѨOÖ’
„â◊=∞â◊HÎ̃ ^ÀÑ≤_ôH˜ QÆ∞~°ÜÕ∞º HÍi‡‰õΩ_çH˜ D ^Õâ◊OÖ’ (U ^Õâ◊OÖ’<≥·<å
U^À XHõ ™êOѶ≤∞Hõ Jã≤Î`«fiO LO_Õ^Õ, ɡ·\˜ ^ÕâßÖ’¡ „Ѩ[ʼnõΩ Pi÷Hõ
Jã≤Î`«fiO `«Ñ¨Ê ™êOѶ≤∞Hõ Jã≤Î`«fiO LO_»^Œx J=∂Ü«∞HõOQÍ
"åkã¨∞ÎO\Ï~°∞. U ã¨=∂[OÖ’<≥·<å U^À XHõ ™êOѶ≤∞Hõ =º=ã¨÷
LO@∞Ok. Jk =∞# ‰õΩÅ=º=ã¨Ö÷ ÏO\˜k HÍHõáÈ=K«∞Û. Jk "Õ̂~
q+¨Ü«∞O) XHõ ™êOѶ≤∞Hõ áê~°≈fiO L#flk J<ÕO`« =~°‰õΩ P<å\˜
Hõ=¸ºxã¨∞Åì ‰õΩ L#fl J=QÍǨÏ# NNH˜ ‰õÄ_® L#flk. `≥Å∞QÆ∞
ã¨=∂*ÏxH˜ ã¨O|OkèOz#O`« =~°‰õΩ Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∞O -
|∂~°∞˚"å P^èŒ∞xHõ`«, <åã≤ÎHõ¿ÇÏ`«∞"å^Œ L^Œº=∂Å∞, "≥Ú`«ÎOQÍ
ã¨OѶ¨∞ã¨O㨯~°}À^Œº=∂Å∞ J<Õ Éèí∂q∞Hõ g∞k #∞Oz Éèí∂™êfi=∞º
=ºuˆ~Hõ K≥·`«#ºO`À =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk. Ѷ¨Óº_»Öò =ºuˆ~Hõ
áÈ~å\ÏÅ∞ ™êOѶ∞≤ Hõ ™êO㨯$uHõ ~°OQÍÖ’¡<Õ „Ѩ|ÅOQÍ ™êQÍ~Ú.
JHõ¯_» Hõ=¸ºxã¨∞Åì PK«~} ° KåÖÏ q™êÎ~"° ∞≥ #ÿ k. =ÚO^Õ J#fl@∞¡
Jk Kåi„`«HOõ QÍ ÃÑ· ‰õΩÖÏÅ, =~åæÅ „ã¨=Ou J~Ú<å ^•x ™êOѶ∞≤ Hõ
áê~°≈fiO z#flk HÍ^Œ∞. D ѨikèÖ’ HÍÑ≤@e[O =Ô~ûãπ ™È+¨e[O
J<Õ Kåi„`«Hõ ã¨OkèÜÚ« QÆOÖ’ xez# P^è∞Œ xHõ =∂#=Ù_çx J^Œ#ѨÙ
qÅ∞= ^ÀÑ≤_ôH˜ QÆ∞~°ÜÕ∞º HÍi‡‰õΩ_çQÍ<Õ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<åfl, P
HÍi‡‰õΩ_çH˜ XHõ ™êOѶ∞≤ Hõ ™êO㨯$uHõ Jã≤` Î fi« O LO^Œx NNH˜,
P<å\˜ Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∂xH˜ H˘OK≥O J=QÍǨÏ# LOk.
PÜ«∞# ‰õΩÅO QÆ∞iOz ~åÜ«∞ÖË^Œ<Õ q=∞~°≈‰õΩ ["å|∞QÍ
WѨÙÊ_»∞ =∞#‰õΩ#fl J=QÍǨÏ#`À PÜ«∞# Jhfl ~å¿ãâß_»h, PÜ«∞#
~åã≤# ^•xÖ’ Jhfl L<åflÜ«∞x, J"Õg ~åÜ«∞HõáÈ~Ú<å PÜ«∞#
PÜ«∞<Õ Jx J~°÷OÖËx ã≤^•úO`åÅ∞ KÕÜ«∞#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. Jã¨Å∞
D T¿ã ÖˉΩõ O_® NN QÆ∞iOz =∂\Ï¡_∞» ‰õΩO@∂ áÈ=_»O =Å¡
™êkèOKÕ^gÕ ∞ LO_»^∞Œ . Wk ZÖÏO\˜^OŒ >Ë ã¨iQÍæ – PÜ«∞# ‰õΩÅO
QÆ∞iOz WѨÙÊ_»∞ <Õ#∞ ã¨O`«$Ñ≤ΠѨ_Õ q^èŒOQÍ JѨÊ\’¡<Õ ZO^Œ∞‰õΩ
~åÜ«∞ÖË^∞Œ ? J<Õ ‰"å^ŒO ÖÏO\˜^Õ J=Ù`«∞Ok. WÖÏO\˜q Ug
Kåi„`«Hõ =º‰õΩÎÅ áê„`«#∞ JOK«<å "ÕÜ«∞_®xH˜, "åà◊¡ ã¨=∞HÍb#`«
K≥Ñʨ _®xH˜ ѨxH˜~å=Ù. D "å^Œq"å^•Ö’¡ PÜ«∞#‰õΩ#fl P^è∞Œ xHõ
HÍi‡Hõ =~°õæ ã¨Ê$ǨÏ#∞ ѨÅ∞K«# KÕ¿ãÎ "≥Ú`«OÎ QÍ NN QÆÅO¡ `«=Ù`å_»∞.
‰õΩÅO QÆ∞iOz ~ÚO`« H˘OK≥"∞Õ `≥eã≤# =ºHÎ̃x ^Œo`«∞Å∞
ZO^Œ∞‰õΩ JOwHõiOKåe? J<Õ „Ѩâ◊fl`Àáê@∞ WO`« H˘OK≥O
J=QÍǨÏ#`À<Õ qѨ=¡ O Z\Ï¡ ™ê^躌 O? JO^Œ∞Ö’ J^Œ#Ѩ٠qÅ∞=
^ÀÑ≤_ô ~°^Œ∞Ì J=Ù`«∞O^Õ"≥∂QÍx, ™êOѶ≤∞Hõ q=ÚHÎ̃H˜ Éèí~À™ê Uq∞\˜?
D `«~Ç° ¨ J=QÍǨÏ# LO_Õ NN UO qѨ=¡ Hõq? PÜ«∞#ÖÏO\˜
"åà◊¡ =∂~°æOÖ’ =KÕÛk UO ™È+¨e[O? J<Õ „Ѩâ◊flÅ∞ ‰õÄ_®
`À_»=Ù`å~Ú.
Wq =∞Oz „Ѩ â ◊ fl ÖË . Wq NN J=㨠~ åxfl D ~ÀA
xQÆ∞^æ ÅÕ Û_®xH˜ ѨxH˜ =™êÎ~Ú. D ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ `åi¯Hõ"∞≥ #ÿ "Õ HÍ|\˜ì
"å\˜ P^è•~°OQÍ NN WѨÙÊ_Õg∞ LѨÜ≥∂QÆѨ_»_»∞ J#=K«∞Û. "å\˜
P^è•~°OQÍ<Õ NN ã¨=∞HÍb# „áê^è•#º`«#∂ q=iOK«=K«∞Û.
NN U"≥·`Õ ~åÜ«∞ÖË^Œ<Õ q=∞~°≈ LO^À Jk ã¨`«º"Õ∞
J#∞‰õΩ<åfl, ^•xH˜ K«∂Ñ≤ã¨∞Î#fl HÍ~°}ÏÅ∞ ã¨|ÉË Jx XѨÙʉõΩ<åfl
NN ~åã≤# ^•xH˜ LO_Õ „áêã¨OyHõ`«#∞ Z=fi~°∂ fÃãÜ«∞ºÖË~°∞.
NN <åÅ∞QÆ∞ `«~åÅ∞QÍ ã¨=∂[O g∞^Œ "Õã¨∞Î#fl „ѨÉèÏ=O U=∞O>Ë
– u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ "≥·Ñ¨Ù =∞o¡OK«_»O. NN K≥ѨÊx J=¸Åº"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∂Å∞ KåÖÏ =∞Ok K≥Ñ≤Ê LO_˘K«∞Û. HÍh NN „Ѩ`ÕºHõ`«
U=∞O>Ë – u~°Q| Æ _»=∞x, L^Œºq∞OK«=∞x K≥Ñʨ _»O. D =∂@
‰õ Ä _® WOHÍ KåÖÏ =∞Ok K≥ á êÊ~° ∞ . HÍh NN Ѩ Å ∞‰õ Ω
u~°QÆ|_»=Åã≤# "åà◊¡‰õΩ D ~ÀA, ˆ~Ñ¨Ó P â◊HÎ̃x Wã¨∞ÎOk. QÆ`«
#ÅÉè̌· Ü«∂Éè̌· Uà◊¡Ö’ ™ê=∂lHõ ~å[H©Ü«∞ áÈ~å\ÏÖ’¡H˜ =zÛ# KåÖÏ
=∞Ok "≥#∞Hõ NN WxûÑ≤ˆ~+¨<£ L#flk. NNx K«kq, PÜ«∞#
áê@Å∞ qx ™ê=∂l‰õΩÅ∞QÍ Ñ¨i=~°#Î á⁄O^Œ_®xfl =∞#O ^ŒQiæÆ QÍ
K«∂_»=K«∞Û. PÜ«∞<Õ J#fl@∞ì 'HõkÖËn... HõkeOKÕk...— PÖ’K«<å
„ѨѨOK«OÖ’ "≥Ú^ŒÖˇ· =∂#= Hõ~°Î$`«fiO kâ◊QÍ fã≤ÔHà◊√ÎOk.
PÖ’zOѨK¿Õ ã ™êÇ≤Ï`«ºO =∞#‰õΩ KåÖÏ L#flk. NN J\Ï¡ Q˘Ñ¨ÊQÍ
PÖ’zOѨKÕ¿ãÖÏ ~åÜ«∞_»"Õ∞QÍHõ =∞x+≤x =∂~°∞Ê „Hõ=∞OÖ’H˜
fã≤ÔHàÏÎ_»∞. JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆO HÍ=_®xH˜ „¿Ñˆ~Ñ≤™êÎ_»∞. Jk U
PkèÑ` ¨ åºxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ ™êˆQ áÈ~å@O? ZÖÏO\˜ ~°∂ѨO? J<Õk
"Õˆ~ q+¨Ü«∞O. W"åà◊ NNx f„=OQÍ q=∞i≈ã¨∞Î#fl "åà◊¡O^Œi
Ѩi}Ï=∞OÖ’ ZHõ¯_À, ZO`À H˘O`« NN LO\Ï_»∞. Jxfl ~°HÍÅ
PkèHͺŠQÆ∞iOz, J}z"Õ`«Å QÆ∞iOz PÜ«∞# q_çq_çQÍ
~åÜ«∞ÖË^Õ"≥∂ QÍx, JÖÏO\˜ áÈ~å\ÏÅ QÆ∞iOKÕ "Õˆ~fi~°∞QÍ
L^ÀƒkèOK«Ö^Ë "Õ ∂≥ QÍx P HÍÅOÖ’x „Ѩ[ÅO^Œih PkèÑ` ¨ åºxH˜,
^ÀÑ≤_Hô ˜ =ºuˆ~HõOQÍ =∂~°∞Ê „Hõ=∞OÖ’H˜ #_»==∞x „¿Ñˆ~Ñ≤OKå_»∞.
NN ™êÇ≤Ï`«ºO D ã¨=∂*Ïxfl q=∞i≈OK«_®xˆHQÍHõ D ~ÀA
‰õÄ_® J\Ï¡ áÈ~å\ÏÖ’¡H˜ #_»==∞O@∞Ok. JO>Ë =∞x+≤x
„H˜Ü∂« jÅO KÕ¿ã QÆ∞}O PÜ«∞#Ö’ ѨÙ+¨¯ÅOQÍ LOk. ™êÇ≤Ï`åºxH˜
LO_®eû# =ÚYº ÅHõ} Δ OQÍ P^è∞Œ x‰õΩÅO^Œ~∂° nxfl JOwHõi™êÎ~∞° .
Jk PÜ«∞<Õ J#fl@∞ì QÆ^ŒÌ~ü ÖÏO\˜ Hõ=ÙÅ∞, HõàÏHÍ~°∞Å∞ `«# HõO>Ë
Z‰õΩ¯= KÕÜ∞« QÆÅ~°<Õ =∂@ "åãÎ̈=O. u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ ZÖÏ LO_®Ö’
NNH˜ XHõ „Hõ=∞OÖ’ ã¨Ê+¨` ì « U~°Ê_çOk. Jk #HõûŃs ѨO^ä•. nx`À

UH©ÉÏè =O ÖËx"åà◊√¡ ‰õÄ_® u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ J=ã¨~O° J#∞‰õΩO>Ë NN
J=ã¨~O° LO@∞Ok. NN ÖË^• J`«x "å~°ã∞¨ Å∞ K≥ÑÙ¨ #Î fl =∂~°Oæ Ö’
qѨ¡=O ~å^Œx #"Õ∞‡"åà◊¡‰õΩ ‰õÄ_® qѨ¡=O`À ¿Ñp ÖË#O`« =~°‰õΩ
NN J=ã¨~O° LO@∞Ok.
J~Ú`Õ NN `«~åfi`« `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`åº=~°}O KåÖÏ
=∂iáÈ~ÚOk. PÜ«∞<Õ ã¨O„Éè=í ∂xH˜ QÆ∞~°Ü∞Õ ºO`«QÍ `≥Å∞QÆ∞ Hõq`«fi
~°∂ѨO =∂iáÈ~ÚOk. H˘`«Î =ã¨∞=Î Ù ÉèÏ+¨Ö’, ~°∂ѨOÖ’, =ºH©HÎ ~õ }
° Ö’
D =∂~°∞ÊÅ#∞ fã¨∞H˘x =zÛOk. J\Ï¡Qˆ NNx ‰~°∂á⁄OkOz#
ÉèÏ=*ÏÅO, PÜ«∞# „áêux^躌 O =Ç≤ÏOz# ÉèÏ=*ÏÖO W"åà◊ H˘`«Î
~°∂áêÖ’¡H˜ "≥o¡Ok. NN HÍÅOÖ’ Pk JO`« „ѨK«O_»â◊H˜ÎQÍ
LO_»\ÏxH˜ JO`«~å˚fÜ«∞ <ÕѨ^䌺O HÍ~°}O. =∞# ^Õâ◊OÖ’
JѨÊ\˜HõO>Ë WѨÙÊ_Õ qѨ¡"À^Œº=∞O KåÖÏ L#fl`« ^Œâ◊‰õΩ KÕ~°∞‰õΩ<åfl
JѨ Ê \˜ =Öˇ Éè Ï =*ÏÅ f„=`« ÖË ^ Œ ∞ . NN QÆ ∞ iOz
=∂\Ï¡_∞» `«∞#flѨÙÊ_»∞ D =∂i# ã¨xfl"Õâßxfl ^Œ$+≤Öì ’ ÃÑ@∞ìHÀ‰õΩO_®
NN HÍÅOÖ’x ÉèÏ=*ÏÅ f„= ã¨fi~°O`À =∂\Ï¡_O¤» Ö’ W|ƒOk
L#flk. Jk NN „áêã¨OyHõ`« QÆ∞iOz# ã¨=∞㨺HÍ^Œ∞. x*ÏxH˜
qѨ"¡ À^Œº=∂xH˜ W"åà◊ NN J=ã¨~O° KåÖÏ Z‰õΩ¯= LOk. HÍh
qѨ"¡ À^Œº=∞O P ~ÀAÖ’¡ÖÏQÍ ÉèÏ=*ÏÖÏxfl L`«ÊuÎ KÕÜ∞« _»O ÖË^∞Œ .
ÃÑ@∞ì|_ç "≥∞_»Å∞ =Oz ™ê=∂#∞ºÅ∞ K«i„`«QÆux =∂ˆ~Ûã¨∂Î
™êkèOz# q[Ü«∞O „ѨÑO¨ K«=∞O`å ÉèÏ=*ÏÅOQÍ qãÎ̈iOzOk.
WѨÙÊ_»∞ J\Ï¡ÖË^Œx H˘`«ÎQÍ K≥ѨÊ#=ã¨~°O ÖË^Œ∞ QÍx =∞#
™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ ^•xH˜ „Ѩuxkè J~Ú# NN QÆ∞iOz# "åºMϺ#OÖ’
D Z~°∞Hõ J=ã¨~O° . NN QÆ∞iOz H˘O^Œ~Ô <· å D â◊`[« Ü«∞Ou
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ áê`« ã¨fi~°O`À =∂\Ï¡_®~°∞. qѨ¡= ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞O
D q+¨Ü∞« OÖ’ J„Ѩ=∞`«OÎ QÍ WѨC_»∞ NN QÆ∞iOz U ã¨fi~°O`À
=∂\Ï¡_®e? WѨC_»∞#fl ™êÇ≤Ï`åº=~°}OÖ’ UÜÕ∞ q+¨Ü«∂Å∞
ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩx NN QÆ∞iOz =∂\Ï¡_®Ö’ XHõ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
K«~°Û#∞ „áê~°OaèOz LO_®eûOk! NN g∞^Œ QÆ`« H˘<Õflà◊√¡QÍ
=ºuˆ~Hõ`« ÖÏO\˜ q=∞~°≈ ~å=_®xH˜ J<ÕHõ JHÍ~°}, ã¨HÍ~°}ÏÅ`À
áê@∞ (=ÚYº"≥∞Oÿ k ^Œ$HõÊ^ä㌠=¨ ∞¿ãº J~Ú<å )D ^èÀ~°}˜ ‰õÄ_®
„¿Ñˆ~Ñ≤OzO^Œ#_»OÖ’ `«Ñ¨ÙÊ ÖË^Œ∞.
NN ^Œ$+≤ìÖ’ =∂~°∞Ê J<Õk ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•<åxfl
‰õÄÅ^Àã≤ ™È+¨e[OÖ’H˜ "≥à_¡◊ O» . =∂#= ã¨=∂[O XHõ ã¨Okè ^Œâ#◊ ∞
JkèQÆq∞Oz XHõ H˘`«Î ^Œâ◊Ö’H˜ "≥à◊¡_»O. JO>Ë =∂~ü¯û J#fl@∞ì
x["≥∞ÿ# K«i„`«Ö’H˜ "≥à◊¡_»O. D ã¨=¸Å =∂~°∞ʉQÆ∞iOz
PÖ’zOK«_®xH˜, =∂ˆ~Û =∂#=Hõ~$ΰ `åfixH˜ „¿Ñ~°} W=fi_»O NN
K«^Œ=O_ç!
K«kqOK«O_ç!
"≥Å : ~°∞. 50
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 45
ã¨∂ÊùiÎ. P ã¨=¸Å =∂~°∞ÊÖ’ LO_®eû# ~Ú`«~° =ÚYº"≥∞ÿ#
JOâßÅ∞ ÖË#ѨÙÊ_»∞ J^≥ÖÏ ã¨=¸Å =∂~°∞Ê J=Ù`«∞Ok? ™È+¨e[O
J=Ù`«∞Ok? J#fl^•xH˜ XHõ>Ë ã¨=∂^è•#O.
NN W~°"=·≥ â◊`å|ÌÑÙ¨ ™È+¨eã¨∞ì „Ñ¨Ü∂≥ QÍʼnõΩ J`«º^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ
™ê\˜ÖËx HÍÅÊxHõ „Ѩuxkè. W"åà◊ Jk K«i„`«Ö’ ÉèÏQÆO. W~°"≥·
XHõ\’ â◊`å|ÌÑÙ¨ ™È+¨e[OÖ’ =∞# ^ŒQ~æÆ ∞° #fl ‰õΩÅO ~°^∞Œ Ì J<Õ ™êOѶ∞≤ Hõ
q=ÚHÎ̃ =∂„`«"∞Õ QÍHõ ~ÚOHÍ KåÖÏ LO\Ï~Ú. W~°"=·≥ â◊`å|ÌO
Z^Œ∞~À¯x KåÖÏ ã¨=∞㨺Å∞ P `«~åfi`« ~°OQÆO g∞kH˜ =KåÛ~Ú.
ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O, ^•x J`«∞º#fl`« ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ ™ê„=∂[º"å^ŒO
J<Õk ã¨∂÷Å K«„@OÖ’ QÆ`«OÖ’ ÖËx ã¨=∞㨺Å∞ `«Öˇ`åÎ~Ú. W=hfl
ˆ~Ѩ\˜ ™È+¨e[O ~°∂Ѩو~YÅ#∞ xˆ~Ìt™êÎ~Ú.
HÍ|\ì̃ NN =~°æ ^Œ$HõÊ^äŒOÖ’ ‰õΩÅO ÖË^Œ<Õ q=∞~°≈`Àáê@∞
-~ÚOHÍ KåÖÏ, QÆOcè~"° ∞≥ #ÿ „Ѩâfl◊ Å∞ KåÖÏ "Õã∞¨ HÀ"åeû LO@∞Ok.
XHõ¯=∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë – J^Œ#Ѩ٠qÅ∞= ^ÀÑ≤_ô J<Õ =∞øeHõ
„áêuѨkHõ g∞^Œ x~å‡}"≥∞ÿ# =∂i¯ûã¨∞ì ã≤^•úO`« K«„@OÖ’ ‰õΩÅO
`«k`«~° ™êOѶ∞≤ Hõ q=Ú‰õΩÅÎ #∞ q=iOKÕ ã¨Oq^è•#O ZÖÏ LO@∞Ok
? Jx „ѨtflOK«∞‰õΩO>Ë =∞Ozk. L`«ÊuÎ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞, L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å∞
J<Õ Ñ¨ijÅ<å Ѩ^Œúu „ѨHÍ~°O g@xfl\˜h q=iOK«QÆÅ P=~°}
=∂i¯û[OÖ’ ѨÙ+¨¯ÅOQÍ L#flk.
J~Ú`Õ NN ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ ѨxÖ’ ѨxQÍ KåÖÏ ã≤^•úO`«
ѨiÉèÏ+¨ "å_»@"Õ∞QÍx( D ~°Hõ"≥∞ÿ# ã≤^•úO`« K«~°Û‰õΩ NN `«y#
ã¨O^Œ~°ƒùO HÍ_»∞. PÜ«∞# Q˘Ñ¨Ê ã¨$[#HÍ~°∞_çQÍ ™ê\˜ÖËx ÉèÏ=*ÏÅ
„Ѩuxkè =∂„`«"Õ∞) =∂i¯ûã¨∞ì ã≤^•úO`« J=QÍǨÏ#Ö’ U"≥∞ÿ<å
ã¨=∞㨺Å∞<åflÜ«∂ J<Õ Ñ¨iâ’^èŒ# Ug∞ KÕÜ«∞_»O ÖË^Œ∞. ^Œo`«
"å^Œ∞ÅÔH·`Õ U ã¨=∞™êº ÖË^Œ∞. NNÖÏO\˜ "åà◊√¡ ÃÑ·‰‰õΩÖÏÖ’¡ ѨÙ\ì̃#
"åà◊√¡ HÍ|\ì̃ WÖÏ [iyOk Jx ã¨iÃÑ@∞ìHÀQÆÅ~°∞. nxH˜ "åà◊¡#∞
`«Ñ¨ÙÊ Ñ¨@ìÖËO. Jã≤Î`åfixfl ѨÙ@∞ìHõ x~°‚~Úã¨∞ÎO^Œ<Õ J=QÍǨÏ# P
^èÀ~°}Ö˜ ’ H©ÅHõ"∞≥ #ÿ k. ^•xfl ã‘fiHõiOKåHõ J^Õ =∂@ J<åe. WOHÀ
=∂@ JO>Ë QÆiOΠѨÙ"å^ŒO HÍ*ÏÅ^Œ∞. JO^Œ∞=ÖË¡ "åà◊√¡ =∂i¯û*ÏxH˜
=∞ˆ~^À HõÅѨ‰õΩO>Ë ™ê^茺O HÍ^Œ<Õ "å^Œ# KÕ™êÎ~°∞. ~å[H©Ü«∞
ѨiÉèÏ+¨Ö’ =∂i¯û*Ïxfl, JOÉË^¯Œ ~ü PÖ’K«#Å#∞ HõeÑ≤ =∂\Ï¡_O¤»
`«Ñʨ ^•xÔH=~°∂ XHõ ã≤^•úO`« ~°∂áêxfl W=fiÖË^∞Œ . Jk "åà◊¡ ã¨=∞㨺.
D QÀ^•=ÚÖ’H˜ ky`Õ =∂i¯ûã¨∞ì ã≤^•úO`« ~°OQÆOÖ’x ã¨=∞㨺Å#∂
Ѩ\ì̃OK«∞HÀHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. Wk =∂i¯ûã¨∞ìÅ∞ "å~Ú^• "ÕÜ«∞ÖËx H©ÅHõ
q+¨Ü∞« O. NN ^•xfl ‰õÄ_® =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥ã∞¨ <Î åfl_»O>Ë PÜ«∞#
„áêã¨OyHõ`« Uq∞\’ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. J
=∂i¯ûã¨∞ì `«`fi« âߢãÎ̈O
XHõ ѨiK«Ü∞« O
#∂º q™êìãπ ѨaHˆ¡ +¨<û£
„Ѩ`«∞ʼnõΩ :
"≥∞ÿ„f |∞H± ǨÏ∫ãπ, q[Ü«∞"å_»,
kâ◊ ѨÙãÎ̈Hõ ˆHO„^ŒO, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
„Ѩ*Ïâ◊HÎ̃ |∞H± ǨÏ∫ãπ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£,
#"À^ŒÜ«∞ |∞H±Ç¨Ï∫ãπ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
ã¨Ç¨ÏK«~° |∞H±=∂~üì, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
 46 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
"åºã¨O
a.Zãπ.Z<£.ZÖò „ÃÑ·"Õ\©Hõ~°}
W \©=e HÍÅOÖ’ >ˇeHÍO HõOÃÑhÅ qã¨~Î } ° TǨÏHõO^Œ‰Ωõ O_®
LOk. ^Õâ◊OÖ’ 2009 _çÃãO|~ü z=iH˜ "≥Ú`«ÎO 52 HÀ\Ï¡ 56
ÅHõΔÅ=∞Ok "≥Úɡ·Öò "å_»HõO^•~°∞Å∞<åfl~°∞. „Ѩu 100 =∞OkÖ’ 45
=∞O^Œ#fl=∂@. JuÃÑ^ŒÌ ã¨Oã¨÷ ÉèÏ~°u Z~Ú~ü >ˇÖò "å\Ï 12 HÀ@¡
18 ÅHõÅΔ ∞. ~Ô O_»=k iÅÜ«∞<£û Hõ=¸ºxˆH+¨<û£ 9 HÀ@¡ 29 ÅHõÅΔ ∞.
"˘_®á¶È<£ Z™êû~ü 9 HÀ@¡ 14 ÅHõΔÅ∞. \Ï\Ï >ˇe ã¨sfiÃããπ 5 HÀ@¡
84 ÅHõΔÅ∞ S_çÜ«∂ ÃãÅ∞ºÖÏ~ü 5 HÀ@¡ 76 ÅHõΔÅ∞. a.Zãπ.Z<£.ZÖò 5
HÀ@¡ 72 ÅHõÅΔ `À 6 = ™ê÷#O. ÖÏO_£ Öˇ<· £ q=~åÖ’¡H˜ áÈ`Õ: 2 HÀ\Ï¡
80 ÅHõΔÅ`À "≥Ú^Œ\˜™ê÷#O a.Zãπ.Z<£.ZÖò k. 35 ÅHõΔÅ`À
Ô~O_À™ê÷#O ZO.\˜.Z<£.ZÖò k. ÉèÏ~°f Z~ÚÔ~ìÖò 30 ÅHõΔÅ`À
=¸_Àk. iÅÜ«∞<£û 11 ÅHõÖΔ Ï 65 "ÕÅ`À <åÅ∞QÀk. `«~åfi`« 11
ÅHõΔÅ`À \Ï\Ï >ˇb. ÖÏO_£Öˇ·#∞¡ #=O|~üÖ’ 3 HÀ\Ï¡ 71 ÅHõΔÅ
#∞Oz _çÃãO|~ü z=iH˜ 3 HÀ\Ï¡ 70 ÅHõÅΔ H˜ `«QÍæ~Ú
a.Zãπ.Z<£.ZÖò „ѨѨOK«OÖ’ ÃÑ^ŒÌ >ˇeHõO ã¨Oã¨÷Ö’¡ 7=
™ê÷#OÖ’ LOk. DH˜fi\© ÃÑ@∞ì|_ç 12 "ÕÅ HÀ@∞¡. xHõ~° Pã¨∞ÅÎ ∞ 1
ÅHΔÍ 35 "ÕÅ HÀ@∞¡. @~Àfl=~ü 35 "ÕÅ HÀ@∞¡. 7 ÅHõÖΔ Ï 50 "ÕÅ
H˜Ö’g∞@~°¡ PÑ≤ìH± ÃѶ·|~ü LOk. 40 "ÕÅ @=~°∞¡<åfl~Ú. „ѨÉèí∞`«fi
Y*Ï<åH˜ 2007-08 Ö’ _çq_≥O_£, Öˇ·Ãã<£û ~°∞ã¨∞O, HÍ~˘Êˆ~\ò Ѩ#∞fl,
ã¨ifiãπ \ÏH±û =ÔQ~· å Jhfl HõeÑ≤ 14 "ÕÅ HÀ@∞¡ [=∞KÕãO≤ k. ÉèÏsQÍ
K≥eO¡ KÕ ã¨Oã¨Ö÷ ’¡ W^˘Hõ\.˜ #=~°`fl« Ǩϟ^• HõeÊOK«Ö^Ë ∞Œ HÍx JO`«\˜
™ê÷~Ú L#fl ã¨O¿ã÷.
2010 [#=i z=~°H˜ ^ÕâO◊ Ö’ "≥Ú`«OÎ á¶È<£Å∞ 58 HÀ@¡ 18
ÅHõÅΔ ∞. JO^Œ∞Ö’ ÃãÖòÅ∞ 54 HÀ\Ï¡ 50 ÅHõÅΔ ∞. 2009 _çÃãO|~üÖ’
HõO>Ë WOK«∞q∞OK«∞ 2HÀ@∞¡ ÃÑiQÍ~Ú. "≥~· Öü #·ˇ ∞¡ 3 HÀ\Ï¡ 67 ÅHõÅΔ ∞.
2009 _çÃãO|~üÖ’ HõO>Ë 3 ÅHõÅΔ ∞ `«QÍæ~Ú. >ˇe _≥xû\© 49.50.
D ~°OQÆOÖ’ WOHÍ Jaè=$kúH˜ J=HÍâßÅ∞ "≥∞O_»∞QÍ
HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞ˆH ¢ÃÑ·"Õ\ò HõOÃÑhÅ Hõ#∞fl a.Zãπ.Z<£.ZÖò
g∞^Œ Ѩ _ ç O k. ^•xÖ’ "å\ÏÅ∞ HÍ"åÅx KåÖÏHÍÅOQÍ
„Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~Ú. =∞O„`«∞Å∞ ÉÏQÍ<Õ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨Oã¨÷x
Z^ŒQÆx=fi@O ÖË^Œ∞. WHõ #ëêìÅ∞ ~åÉ’`«∞<åflÜ«∞x ÉèíÜ«∞O
#\˜ã¨∞Î<åfl~°∞. "åà◊¡ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ "åà◊¡q.
D U_»∞ "≥Ú^Œ\’¡ =∞<À‡Ç¨Ï<£ ã≤OQ∑ a.Zãπ.Z<£.ZÖò
ÖÏÉèí^•Ü«∞Hõ`« =∞s Ѩ_çáÈ~ÚO^Œx "åáÈÜ«∂_»∞. 2004-05Ö’
Ѩk"ÕÅ HÀ@¡ ÖÏÉèOí =¿ãÎ, 2008-09 Ö’ ~°∞. 574 HÀ@∞¡ =∂„`«"∞Õ
=zÛOk. 2009-10 Ö’ #ëêìÖ’¡ Ѩ_<ç å Ѩ_=» K«∞Û. ^•x ѨÙ#~°∞^Œ~ú } ° H˜
K«~°ºÅ∞ ã¨∂zOKÕO^Œ∞‰õΩ „Ѩ^è•x ã¨ÅǨ^•~°∞ âߺO Ñ≤„\’_®
™ê~°^䌺OÖ’ ÉÏOHõ~ü (ÃÇÏKü._ç.ZѶπ.ã≤ K≥·~°‡<£) nѨH± Ѩˆ~Mò, >ˇeHÍO
Ãã„ÔH@s Ñ≤.*Ë. ^ä•=∞ãπ Å`À XHõ Hõq∞\© "Õâß_»∞. ÖÏÉèÏÅ ÃÑOѨÙH˜
ã¨ÅǨÅ∂ ã¨∂K«#Å∂ J_çQÍ_»∞. Ñ≤„\’_® 9-2-2010 # x"ÕkHõ
WKåÛ_»∞. PÜ«∞# ã≤á¶ê~°ã¨∞efl =∂~üÛ "≥Ú^Œ\’¡ g∞_çÜ«∂ |Ü«∞@
ÃÑ\˜ìOk.
– W.Zãπ. „|ǨχKåi
Ñ≤„\’_® áê#Öò ã¨Oã¨÷x ѨÙ#~°∞^ŒúiOK«\ÏxH©, áÈ\©Ö’
=ÚO^Œ∞OK«\ÏxH© 15-áê~ÚO@¡ Ѩ^äŒHÍxfl ~°∂á⁄OkOz#@∞¡
K≥ѨC‰õΩO@∞#flk. a.Zãπ.Z<£.ZÖò É’~°∞¤ Ñ≤„\’_® x"ÕkHõx ã¨∂„`«
„áêÜ«∞OQÍ P"≥∂kOzOk. g\˜ J=∞Å∞ QÆ∞iOz# x~°‚Ü«∞O
„ѨÉèí∞`åfixH˜ =kÖËã≤Ok É’~ü¤. iáÈ~üì KåÖÏ z#flk 4 ¿ÑrÖË. L#fl
q+¨Ü«∞O ZO`À ÃÑ^ŒÌk. H˘kÌ HÍÅOÖ’ ã¨Oã¨÷x ¢ÃÑ·"Õ\ò ÃÑ@∞ì|_ç
^•~°∞ÅH˜ Hõ@ìɡ>Ëì Ѩ^äŒHõO JO^Œ∞Ö’ LOk. PÜ«∞# ã≤á¶ê~°ã¨∞Å∞
K«∂¿ãÎ PO`«~°ºO W>Ëì `≥Å∞ã¨∞ÎOk
 ã¨Oã¨÷ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕO^Œ∞‰õΩ "Õ∞<Õ*¤ò ã¨ifiãπ "≥∂_»efl
J=ÅOaOKåe. JO>Ë ZH˜fiÑπ"∞≥ O\òx Z=i ^ŒQ~æÆ ° H˘O\Ï~À
"åàı¡ ^•xfl xi‡Oz, x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. P q^è•#O J#∞ã¨iã¨∞Î#fl
HõOÃÑhÅH˜ WO^Œ∞‰õΩ ™⁄O`« L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ Ñ¨xÖË^∞Œ .
 30 âß`«O "å\Ï J=∂‡e. JO`ÕHÍ^Œ∞. ã≤QflÆ Öò @=~°¡ =O\˜
=∞øeHõã¨^Œ∞áêÜ«∂Å J=∞‡HõO ^•fi~å#∂, iÜ«∞Öò Z¿ãì\ò
^•fi~å#∂ x^è∞Œ Å∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"åe.
 9 HÀ\Ï¡ 30 ÅHõΔÅ Öˇ·#¡`À l.Zãπ.ZO. "≥Úɡ·Öò <≥\ò =~ü¯ x
35 "ÕÅ HÀ@¡ Y~°∞Û`À qã¨iÎ OKåÅ<Õ „Ѩuáê^Œ#‰õΩ ã¨fiã≤Î K≥áêÊe.
ѨiHõ~åÅ P~°~¤ x¡° PÑ≤"Ü Õ ∂« e. <≥\ò =~ü¯ x B\ò ™ÈiûOQ∑
KÕã¨∞HÀ"åe. .
 Ö’HõÖò HÍѨ~ü Hˆ |∞Öò Å∂Ñπ J<£|O_çO¡ Q∑ KÕÜ∂« e. Ö’HõÖò Å∂Ñπx
„ÃÑ·"\Õ ò HõOÃÑhÅH˜ „ÉÏ_£ ÉÏO_£ ã¨sfiã¨∞Å∞ JOkOKÕO^Œ∞‰õΩ
gÅ∞QÍ J^≥̉õΩ W"åfie. a.Zãπ.Z<£.ZÖò H˜ #QÆ~åÖ’¡ , Ñ¨Öˇ¡Ö’¡
Ö’HõÖò HÍѨ~ü ˆH|∞Öò <≥\ò=~ü¯ LOk. nx ^•fi~å "≥∞~°∞ÔQ·#
„ÉÏ_£ÉÏO_£ ¿ã=Åx JOkã¨∞Î#flk. D ~°OQÆOÖ’ „ÃÑ·"Õ\ò
HõOÃÑhÅHõ<åfl KåÖÏ =ÚO^Œ∞#flk. D ã¨Oã¨^÷ Õ J„QÆ™ê÷#O.
Wk ‰õÄ_® ÖˉΩõ O_® K≥Ü∂« ºÅ<Õ ‰õΩ„@ [~°∞QÆ∞`«∞#flk. áÈ\©
HõOÃÑhÅ∞ D ˆH|∞Öòx "å_»∞HÀ"åÅ#∞ ‰õΩO@∞<åfl~Ú.
=∞O„`«∞Å∂ „ѨÉèí∞`«fi=¸ Ô~_ô. WHõ Ñ≤„\’_® D Ö’HõÖò HÍѨ~ü
ˆH|∞Öò Å∂Ñπ J<£|O_ç¡OQ∑ H˜ ã≤á¶ê~°ãπ KÕ¿ãâß_»∞.
 ã¨O㨉÷ Ωõ #fl MÏm Éè∂í =Úefl "å}˜[º Ѩ~O° QÍ "å_»∞HÀ"åe. P
Ѩx K≥Ü«∞º\ÏxH˜ XHõ iÜ«∞Öò Z¿ãì\ò ã¨Oã¨÷x U~°Ê~°Kåe- Jn
„ÃÑ·"Õ\ò ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO`À. ~°HõΔ}, Ô~·ÖËfiÅ `«~åfi`« D ã¨Oã¨÷ˆH
Éè∂í q∞ Z‰õΩ¯=. 3500 Ѩ@} ì ÏÅÖ’ ÅHõÅΔ ÃÇÏHÍì~¡° Éè∂í q∞ LOk.
HÀ\Ï#∞ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å qÅ∞=KÕ™êÎ~Ú. "å_»x ã¨÷ÖÏbfl,
W`«~° iÜ«∞Öò Z¿ãì\ò Pã¨∞Îbfl Jnè#OÖ’ LOK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ
XHõ „Ѩ`ÕºHõ ã¨aû_çÜ«∞sx U~°Ê~°KåÅx Ñ≤„\’_® ã≤á¶ê~°ã¨∞
KÕâß_»∞. '' "Õ∞=Ú J„y"≥∞O\ò Ö’ L<åflO. WѨÊ\˜ˆH XHõ „Ѩ`ÕºHõ
_çq[<£x U~åÊ@∞ KÕâßO. ^•xfl „Ѩ`ÕºHõ ã¨aû_çÜ«∞sQÍ
KÕÜ∞« =K«∞Û—— Jx É’~ü¤ XHõ ÖËYÖ’ ~åã≤Ok.
 3 ÅHõÅΔ =∞Ok L^ÀºQÆ∞Ö’¡ 1 ÅHõ=Δ ∞Okx ã¨fiK«ÛOù ^Œ Ѩ^gŒ
q~°=∞} (q.P~ü.Zãπ)ÖÏO\˜ Ѩ^HŒä ÍÅ∞ÃÑ\˜ì i>ˇ~ÿ ü KÕ~ÚOKåe.
10 âß`«O Jq∞‡`Õ =KÕÛ _»|∞ƒ „ѨÉèí∞`åfixH˜ [=∞HÍ"åe.

q∞QÆ`å 20 âß`«O J=∞‡QÍ =KÕÛ _»|∞ƒx ÅHõΔ =∞Ok L^ÀºQÆ∞Å
q.P~ü.Zãπ. H˜, ã¨Oã¨÷ Jaè=$kúH˜ Y~°∞ÛÃÑ\Ïìe. q.P~ü.Zãπ H˜
ÃÑ^ŒQÌ Í Y~°∞Û LO_»^∞Œ ZO^Œ∞HõO>Ë Z‰õΩ¯==∞Ok 1970 ÅÖ’
KÕi#"åà◊√¡. U\Ï 10 "ÕÅ =∞Ok i>ÿ̌~ü J=Ù`«∞<åfl~°∞. 2012,
2013 HõÖÏ¡ KåÖÏ=∞Ok i>ÿ̌~ü J=Ù`å~°∞. Hõ#Hõ D _»|∞ƒ
‰õÄ_® „ѨÉèí∞`åfixH˜ KÕ̂~^Õ.
Ñ≤„\’_® x"ÕkHõ WKåÛ_À ÖË^À É’~ü¤ `«Å∂Ñ≤Ok. "≥Ú^Œ\n˜ ,
=ÚYº"≥∞#ÿ n K≥~· ‡° <£ "Õ∞<ÕlOQ∑ _≥~Ô· Hõ~ì ü (ã≤.ZO._ç) Ѩ^qŒ x qÉèlí Oz
K≥~· ‡° <£QÍ XHõsfl, "Õ∞<ÕlOQ∑ _≥~Ô· Hõ~ì Qü Í =∞~˘Hõsfl xÜ«∞q∞OKåe. K≥~· ‡° <£
<å<£ ZH˜˚‰õĺ\˜"£. ~ÀA"ås =º=Ǩ~åefl ZO._ç/ã≤.D.F.
x~°fiÇ≤Ï™êÎ_»∞. W`«#∞ ã¨Oã¨÷ ֒Ѩe"å_»∂ HÍ=K«∞Û. Ѩi„â◊=∞ #∞Op
~å=K«∞Û. Hõq∞\© ã¨∂K«# "Õ∞~°‰õΩ „ÃÑ·"Õ\ò ~°OQÆOÖ’ ã¨=∞~°∞÷}˜‚ D
ã¨Oã¨÷H˜ K≥·~°‡<£ KÕã≤<å JÉèíºO`«~°O ÖË^Œx QÀÜ«∞Öò K≥áêÊ_»∞.
ã≤áê¶ ~°ã∞¨ Å∞ ZѨÊ\˜#∞Oz J=∞ÅÜÕ∞ºn K≥Ñʨ HõáÈ~Ú<å D
qÉè[í # `À<Õ "≥Ú^ŒÅ∞HÍ=K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë Wk =º=™ê÷Q` Æ « =∂~°∞Ê.
EÖˇ·Ö’ ã≤.ZO._ç x =∂~°∞ã¨∞ÎO\Ï~°∞. JѨÙÊ_»∞ _çáê~üì"≥∞O\ò PѶπ
>ˇeHõ=¸ºxˆH+¨<£ ã¨Oã¨÷Ö’x =ºHÎ̃x xÜ«∞q∞ã¨∞ÎOk. J`«#∞ `«#
JkèHÍ~åefl =^Œ∞Å∞HÀ_®xH˜ W+¨ìѨ_»_»∞. Hõ#Hõ qÉèí[#H˜ J_»∞¤
Ѩ_»`å_»∞. Hõ#Hõ ã≤.ZO._ç.x xÜ«∞q∞OK«‰õΩO_®<Õ |Ü«∞@=ºH˜Îx
K≥·~°‡<£QÍ `≥™êÎ~°∞. P `«~åfi`« =~°ã¨QÍ Jxfl ã≤á¶ê~°ã¨∞Å∂
J=∞Å=Ù`å~Ú.
ã¨~m° Hõ~} ° H˜ =ÚO^Œ∞ ^ÕâßxHõO`å „Ñ¨É∞íè `«fiO >ˇeHÍO _çáê~üì
"≥∞O\ò ^•fi~å ¿ã=ÅOkOzOk. =ÚOÉÏÜü∞, _èbç ¡ #QÆ~åÅ∞ "ÕQOÆ QÍ
qã¨i÷ ã¨∞#Î fl <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ 1986 Ö’ ZO.\˜.Z<£.ZÖò (=∞Ǩ#QÆ~ü >ˇeá¶È<£
xQÆO eq∞>ˇ_)£ x q_»Q˘\Ïì~∞° . „ѨÉ∞íè `«fiO #_ç¿Ñ D ~Ô O_»∞ ã¨Oã¨b÷ fl
HõÅáêÅ<Õ „Ѩuáê^Œ# XHõ\ÁzÛOk. J~Ú`Õ a.Zãπ.Z<£.ZÖò h
ZO.\˜.Z<£.ZÖò h Hõe¿Ñ „Ѩ㨈HÎÖË^Œx Ñ≤„\’_® [#=i 8# `ÕeÛ
K≥áêÊ_»∞. ZO.\˜.Z<£.ZÖò, a.Zãπ.Z<£.ZÖò Ô~O_»∂ Hõe¿ãÎ =∞Oz
^ŒO@∂<Õ QÀÜ«∞Öò Jk `«# ™⁄O`« Jaè„áêÜ«∞O =∂„`«"Õ∞ J<åfl_»∞.
„ÃÑ·"Õ\ò PѨˆ~@~°∞¡ 1998Ö’<Õ l.Zãπ.ZO. ~°OQÆOÖ’
J_»∞QÆ∞ÃÑ\Ïì~∞° . `«~åfi`« 4 Uà◊H¡ ˜ 2002Ö’ a.Zãπ.Z<£.ZÖò. WO^Œ∞Ö’H˜
kyOk. WO`« PÅ™êºxH˜ HÍ~°}O ~å[H©Ü∞« <åÜ«∞‰õΩÅH© ã¨sfiãπ
„á⁄"≥·_»~°¡H© L#fl ÖÏÅ∂pÜÕ∞ Jx JO^Œ~°H© `≥eã≤O^Õ. JѨÊ\˜H˜
=ÚO^ŒO[Ö’ L<åfl Z~Ú~ü>Öˇ xò `«Ñʨ q∞ye# JxflO\˜h ^•\˜
=ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ~ÚOk. 2006 ^•HÍ TѨÙQÍ LOk. 2007 #∞Oz
"≥#H˜¯ #_»∞™ÈÎOk. Wk Hõ=¸ºxˆH+¨#¡ =∞O„u ѨÙ}ºO. PÜ«∞#
„ÃÑ·"\ Õ ò PѨ~ˆ @~°¡ „ѨÜ∂≥ [<åÅ∞ HÍáê_ÕO^Œ∞‰õΩ l.Zãπ.ZO ѨiHõ~åÅ
>ˇO_»~üx Ô~O_Õà◊√¡ Hõ^ŒÅx=fiÖË^Œ∞. JѨÙÊ_»∞ ã¨QÆO JO>Ë 4.55 HÀ@¡
ѨiHõ~åÅ∞ H˘#_®xH˜ XѨÙʉõΩ<åfl_»∞. J<ÕHõ ã¨i¯à◊¡Ö’ XHõ¯ H˘`«Î
Öˇ·<£ ‰õÄ_® "≥Ü«∞ºÖË^Œ∞. ѨiHõ~åÅ H˘~°`«=Å¡ =∂Ô~¯\ò "å\Ï
`«yáæ È~ÚOk. 2006Ö’ 24.38 âß`«O L#fl "å\Ï 2010 H˜ 15.08H˜
kQÆ*ÏiOk. JѨC_»∞ 2= ™ê÷#OÖ’ L#flk WѨÙÊ_»∞ 6 = ™ê÷<åxH˜
Ѩ_çáÈ~ÚOk. WѨC_»∞#fl =∂Ô~¯\ò "å\Ï J~Ú<å xÅHõ_»QÍ
LO_®ÅO>Ë 10 HÀ@¡ l.Zãπ . ZO. Öˇ · # ∞¡ HÍ"åe. nxfl
J_»∞¤‰õΩO@∞<åfl_»∞ Ñ≤„\’_®.
<≥\ò =~ü¯ûx B\ò ™È~üû K≥Ü«∞º=∞<Õk =∞~˘Hõ ã≤á¶ê~°ã¨∞.
WѨÊ\˜ˆH 50 "ÕÅ @=~°¡h, 5 ÅHõΔÅ H˜Ö’g∞@~°¡ PÑ≤ìH± ÃѶ·|~ü ˆH|∞Öòh
B\ò ™È~üû KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ ™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. 5 Uà◊¡Ö’ Wk
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 47
"≥Ú`«ÎO 10 "ÕÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞. Wk [iy`Õ 30 "ÕÅ=∞Ok Wà◊¡H˜
áÈHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
_çl<≥fiãπì "≥∞O\ò D „ѨÉ∞íè `«fi~°OQÆ ã¨Oã¨Ö÷ ’ 30 âß`«O "å\Ïx
q„Hõ~ÚOKåÅx Hõq∞\© ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕã≤Ok. ZO`«"å\Ï J=∂‡Ö’
`«∞k x~°Ü ‚ ∞« O fã¨∞HÀeûOk „ѨÉ∞íè `«fi"Õ∞#x K≥ÑÊ≤ Ok. É’~ü¤ J^躌 ‰õΩΔ _»∞
‰õΩÅnÑπ QÀÜ«∞Öò : ZO`« ÉèÏQÆO J=∂‡Ö’ x~°~‚ ÚOK«=∞x "Õ∞=Ú
„ѨÉèí∞`åfixfl HÀ~åO J<åfl_»∞.
Z~Ú~ü>ˇÖò qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å∞ 12 HÀ@¡ 20 ÅHõΔÅ=∞Ok.
L^ÀºQÆ∞Å∞ 25000 =∞Ok. J^Õ a.Zãπ.Z<£.ZÖò L^ÀºQÆ∞Å∞ 3 ÅHõÅΔ
=∞OkH˜ ÃÑ·<Õfl.
2007-08Ö’ xHõ~Ö° ÏÉèOí ~°∞.3009 HÀ@∞¡. Jk 2008-09Ö’
~°∞. 574 HÀ@¡H˜ Ѩ_çáÈ~ÚOk. Z~Ú~ü>ˇÖò H˜ „Ѩã¨∞Î`«O 12 HÀ\Ï¡
20 ÅHõÅΔ =∞Ok qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å∞<åfl~°∞. L^ÀºQÆ∞Å∞ 25,000 =∞Ok.
"≥Úɡ·Öò qÉèÏQÆOÖ’ „Ѩu L^ÀºyH© 10,500 Hõã¨ì=∞~°∞¡ L<åfl~°∞.
a.Zãπ.Z<£.ZÖò H˜ 6 HÀ\Ï¡ 50 ÅHõΔÅ=∞Ok "≥·Ô~¡ãπ Hõãì̈=∞~°∂¡, 2 HÀ@¡
79 ÅHõΔÅ=∞Ok "≥·~üÖˇ·<£ "å_»HõO^•~°∞Å∂ L<åfl~°∞. L^ÀºQÆ∞Å∞ 3
ÅHõÅΔ =∞Ok. „Ѩu L^ÀºyH© 350 =∞Ok Hõã=ì¨ ∞~°∞¡ =∂„`«"∞Õ L<åfl~°∞.
12 HÀ@¡H˜ ÃÑ·QÍ qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å∞#fl Z~Ú~ü>ˇÖò 25 "ÕÅ=∞Ok
L^ÀºQÆ∞Å`À HÍ~°ºHõÅáêÅ∞ x~°fiiÎã∞¨ OÎ >Ë, 9HÀ@¡ qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å∞#fl
a.Zãπ.Z<£.ZÖò H˜ 3 ÅHõÅΔ =∞Ok ZO^Œ∞‰õΩ? =ÚO^˘Hõ ÅHõΔ =∞Okx
`«yæOKåe Jx Ñ≤„\’_® ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕâß_»∞. D Ô~O_»∞ ã¨Oã¨÷Å =∞^茺
L#fl `Õ_®Åx HÍ"åÅ<Õ Ñ¨\ì̃OK«∞HÀÖË^Œ∞.
 ÖÏO_£ Öˇ·#∞¡ <å=∞ =∂„`«"Õ∞. a.Zãπ.Z<£.ZÖò q+¨Ü«∂xH˘¿ãÎ,
^ÕâO◊ #Å∞=¸ÅʼnõÄ ÖÏO_£ Öˇ<· £ <≥\ò =~ü¯ qãÎ̈iOz LOk.
„QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ HÀ\˜#fl~° ÖÏO_£ Öˇx· z¡ ÛOk. 5 ÅHõÖΔ Ï 22
"ÕŠѨa¡H± á¶Èx¡zÛ ¿ã=ÅOkã¨∞Î#flk. Hõ#Hõ L^ÀºQÆ∞Å∞
Z‰õΩ¯==∞Ok HÍ"åe.
 „ÃÑ·"Õ\ò HõOÃÑhÅ∞ ™⁄O`« >ˇeá¶È<£ ZˆHûÛOlefl #_»Ñ¨=Ù.
a.Zãπ.Z<£.ZÖò. Ѩ^uúŒ "Õ~∞° `«# <≥\=ò ~ü¯x `«# L^ÀºQÆ∞Å`À<Õ
#_»∞ѨÙ`«∞Ok. Hõ#Hõ D Ѩ#∞Å∞ KÕ¿ã L^ÀºQÆ∞Å∞ ‰õÄ_®
LO\Ï~°∞.
 ZH˜fiÑπ"≥∞O\òx Z=i ^ŒQÆæ~° H˘O\Ï~À "åàı¡ ^•xfl xi‡Oz,
x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. D Ѩ^Œúux "Õ∞<Õ*ò¤ ã¨ifiãπ ã≤ãì̈O JO\Ï~°∞. P
q^è•#O J#∞ã¨iã¨∞#Î fl HõOÃÑhÅH˜ WO^Œ∞‰õΩ ™⁄O`« L^ÀºQÆ∞Å∞
ѨxÖË^Œ∞.
 Z~ÚÔ~ìÖò ÃãÖòá¶È<£ ã¨sfiã¨∞Å ZH˜fiÑπ"≥∞O@∞, <≥\ò=~°∞¯Å
™ê÷Ѩ#h, x~°fiǨÏ}h `«# L^ÀºQÆ∞Å`À KÕ~ÚOK«^Œ∞. D
Ѩ#∞efl q^Õj >ˇeHõO ZH˜fiÃчO\ò `«Ü«∂~°∞ KÕ¿ã HõOÃÑhÅH˜
JѨÊyã¨∞OÎ k. Hõ#Hõ P"Õ∞~°‰Ωõ L^ÀºQÆ∞Å J=ã¨~O° LO_»^∞Œ .
„ÉÏO_çOQÆ∞H©, =∂Ô~¯\˜OQÆ∞H© Ѩiq∞`«"≥∞ÿ#O^Œ∞=Å¡ `«‰õΩ¯=
ã≤|ƒOk`À <≥@∞ìH˘ã¨∞ÎOk.
 JO`Õ HÍ^Œ∞ L^ÀºQÆ∞Å g∞^Œ "≥∂¿Ñ Ѩx ÉèÏ~°O KåÖÏ Z‰õΩ¯=.
ѨxQÆO@Å∂ Z‰õΩ¯"Õ.
 ÖÏO_£ Öˇ·#∞¡ <å=∞ =∂„`«"Õ∞. a.Zãπ.Z<£.ZÖò q+¨Ü«∂xH˘¿ãÎ,
^ÕâO◊ #Å∞=¸ÅʼnõÄ ÖÏO_£ Öˇ<· £ <≥\ò =~ü¯ qãÎ̈iOz LOk.
„QÍg∞} „áêO`åÅÖ’ ‰õÄ_® ¿ã=ÅOkã¨∞#Î flk. ÖÏO_£ Öˇ#· ¡
Ö’ "≥Ú^Œ\™˜ ê÷#O. ^•x qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å ã¨OYºÖ’ Z~Ú~ü>Öˇ ò
 48 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
9 =O`«∞ =∂„`«"Õ∞. ZO.\˜.Z<£.ZÖò HõO>Ë ‰õÄ_® `«‰õΩ¯"Õ.
Hõ#Hõ L^ÀºQÆ∞Å∞ Z‰õΩ¯==∞Ok HÍ"åe.
Ô ~ O_Õ à ◊ √ ¡ Q Í Hõ O ÃÑh Ô ~ q#∂º ~° ∞ .35 "Õ Å HÀ@¡ ^Œ Q Æ æ ˆ ~
PyáÈ~ÚOk. =$kú ÖË^∞Œ . 2007-08 xHõ~° ÖÏÉèOí ~°∞. 3009 HÀ@∞¡
2008-09Ö’ xHõ~° ÖÏÉèOí 81 âß`«O Ѩ_áç È~Ú ~°∞. 574 HÀ@¡~ÚOk.
Y~°∞ÛÖË"≥∂ ÃÑiyáÈ`«∞<åfl~Ú. Ô~q#∂ºÖ’ 40 âß`«O r`åňH
áÈ`«∞#flk. W^Õ Z~Ú~ü>Öˇ ò L^ÀºQÆ∞Å r`åʼnõΩ ~Ô q#∂ºÖ’ 5 âß`«"∞Õ
ã¨iáÈ`«∞#flk. WO^Œ∞=Å¡ 2009-10Ö’ #+¨ìO =zÛ<å Pâ◊Û~°º
áÈ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞.
"≥Ú`«OÎ L^ÀºQÆ∞Ö’¡ 'ã≤— „QÆ∂Ѩ٠'_ç— „QÆ∂Ѩ٠"åà◊√¡ - Öˇ<· "£ ∞≥ #∂¡,
PѨˆ~@~°∂¡, Hõ¡~°∞¯Å∂ ÖÏO\˜"åàı¡ Z‰õΩ¯= =∞Ok. HõOÃÑhx #_ç¿Ñ
'S.\˜.Zãπ.— PѶ‘ã¨~°¡H˜ „ÃÑ·"Õ\ò ~°OQÆOÖ’ `À\˜ "åà◊¡H˜KÕÛ r`åÅHõO>Ë
a.Zãπ . Z<£ . ZÖò . Ö’ `« ‰ õ Ω ¯=. q∞ye# L^ÀºQÆ ∞ ÅH˜ „ÃÑ· " Õ \ ò
HõOÃÑhÖ’¡HõO>Ë a.Zãπ.Z<£.ZÖò. Ö’ Z‰õΩ¯=. Hõ¡~°∞¯Å r`«O ~°∞. 50
"ÕÅ∞. ѨӺ#¡H˜ ~°∞. 30 "ÕÅ∞ JO@∞<åfl~°∞.
i>ÿ̌~ü"≥∞O\ò H˜ KÕi#"åi r`åÖˇ·<å WO`« ÖË=Ù. 15 "ÕÅ
֒Ѩ٠r`åÅ "åà◊√¡ ã¨∞=∂~°∞ 50 "ÕÅ=∞Ok LO\Ï~°∞. 15 "ÕÅ∞, 20
"ÕÅ =∞^茺 1 ÅHõΔ=∞On, ~°∞. 20,000 #∞Oz ~°∞. 30,000 ^•Hõ
=KÕÛ"åà◊√¡ 60 "ÕÅ =∞Ok LO\Ï~°∞. ѨӺ#¡H˜ 30 "ÕÅ<Õk Juâ◊Ü∂≥ Hˆ Î
HÍ^Œ∞. ѨzÛ J|^ŒOú . U Hõ~¡ ∞° ¯H© ~°∞. 50 "ÕÅ r`«O LO_»^∞Œ . q=~åÅ∞
^˘~°Hõ@O Hõ+¨ìO HÍx „ÃÑ·"Õ\ò HõOÃÑhÅ∞ Zy˚‰õĺ\˜"£ÅO^ŒiH©
a.Zãπ.Z<£.ZÖò HõO>Ë Z‰õΩ¯= r`åÅ∞ W™êÎ~å? XHõ"àÕ ◊ WzÛ<å |Ǩï
H˘kÌ=∞OkH˜ W¿ãÎ W=fiK«∞Û. KåÖÏ=∞OkH˜ `«‰Ωõ ¯"Õ WzÛ gÖˇ#· O`«
Z‰õΩ¯= Ѩx Ñ≤O_»∞`å~°<nÕ , x„^Œ‰Äõ _® ã¨iQÍ áÈx=fi~°<nÕ JO^ŒiH©
`≥eã≤O^Õ. ÃãÅ=ÙÅ∂, i>ÿ̌~ü"≥∞O\ò Ѩ^äŒHÍÅ∂ ãÔ̈~·#q L<åflÜ«∂?
a.Zãπ.Z<£.ZÖò Ö’ i>ˇÿ~ü J~Ú# "åà◊¡x fã¨∞‰õΩx `«‰õΩ¯qzÛ
ѨxKÕ~ÚOK«∞ ‰õΩO@∞<åfl~°∞. „ѨÉèí∞`Àfi^ÀºQÆO ~åHõ „ÃÑ·"Õ\ò ã¨Oã¨÷ÖÁ¡
KÕˆ~"åàı¡ Z‰õΩ¯= =∞Ok. Jk㨈~. HÀ~ü L^ÀºQÆ∞ÅH˜ Z‰õΩ¯=
Wã¨∞#Î fl"åà◊√¡ Hõ~¡ ∞° ¯ÅH˜, ѨӺ#¡H˜ ‰õÄ_® a.Zãπ.Z<£.ZÖò HõO>Ë Z‰õΩ¯=
W=fiK«∞ÛHõ^•! ZO^Œ∞H˜=fi~°∞? H˘kÌ=∞Ok HÍ|\˜ì WO[h~°¡H˜
Z‰õΩ¯qzÛ<å, Z‰õΩ¯= =∞Ok L#fl q∞ye# "åà◊H¡ ˜ =∞s `«‰Ωõ ¯qzÛ
q∞QÆ∞Å∞Û‰õΩO\Ï~°∞. Ѩ#O`å 25,000 =∞Ok`À<Õ Z~Ú~ü>ˇÖò
KÕ~Úã¨∞Î#fl^ŒO>Ë P L^ÀºQÆ∞Å g∞^Œ Ѩ_Õ Ñ¨x XuÎ_ç ZO`À Z=Ô~·<å
J~°÷O KÕã¨∞HÀQÆÅ~°∞. WÖÏO\˜ XuÎ_ç `«@∞ìHÀÖË̂H „á¶ê<£û >ˇeHÍO
L^ÀºQÆ∞Å∞ 2008 [#=i #∞Oz 37 =∞Ok P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. WѨÊ\˜H© JHõ¯_» ã¨=∞㨺 ã¨=∞ã≤ áÈÖË^Œ∞.
W`«~° ã¨Oã¨÷Å`À áÈ\© ÃÑ\ì̃ =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl~°∞ Wk `«Ñ¨ÙÊ.
„ѨÉ∞íè `«fi ã¨Oã¨h÷ , „ÃÑ·"@ Õ ∞ ã¨Oã¨h÷ ™ê÷ÑO≤ K«@OÖ’ L^ÕâÌ O◊ XHõ\H˜ Í^Œ∞.
„ѨÉèí∞`«fi ã¨Oã¨÷ ‰õÄ_® ÖÏÉèÏÅ#∞ ã‘fiHõiã¨∞ÎOk. HÍx ^•xH˜ ÖÏÉèÏÖË
Ѩ~=° ∂=kè HÍ^Œ∞. H͉õÄ_»^∞Œ . ¿ã"å`«`Ê« ~°`å, L^ÀºQÆ∞Å ã¨OHˆ =Δ ∞=¸,
L^ÀºQÆ Éèí„^Œ`å =ÚYº"≥∞ÿ#q. „ÃÑ·"Õ@∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ÅH˜ ÖÏÉèíO
ÖÏQÆ_»"Õ∞ UÔH·Hõ ÅHõΔºO. =∞~À JOâ◊O Ѩ@ì^Œ∞. DÔ~O\˜H© ÖÏÉèÏÖ’¡
áÈ\© ZÖÏ ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok? ã¨O㨯~°}Å `«~åfi`« „ѨÉ∞íè `åfiÅ∞ „ÃÑ·"\ Õ ò
HõOÃÑhÖÏ¡QÍ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~Ú. nxfl L^ÀºQÆ∞Å∞ =ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl~°∞.
U^≥<· å Ѩiã≤` ÷ ∞« Ö’¡ #+¨Oì =zÛ<å =¸ÃãÜ«∞º‰õÄ_»^∞Œ . „ÃÑ·"\ Õ ò
HõOÃÑhÅH˜ #+¨ìO=¿ãÎ =¸¿ãã¨∞Î<åfl~å? ÖÏÉèíÖÁKÕÛ@∞ì K«∂ã¨∞
‰õΩO\Ï~°∞. a.Zãπ.Z<£.ZÖò. H˜ QÆ`=« ∞O`å ÖÏÉèÏÖË QÆ^•! 2009 Ö’#∂
ÖÏÉè"í ∞Õ . ~°∞. 574 HÀ@∞¡. =∞i „Ѩ^•è #=∞O„uH˜ PO^Àà◊# ZO^Œ∞‰õΩ?
[~°∞QÆ∞`«∞#fl ã¨O=`«û~°OÖ’ #ëêìÖÁ™êÎÜ∞« @. ã¨~ˆ ~å‰õΩO_® fã¨∞‰õΩ<Õ
K«~°ºÅ QÆ∞iOz PÖ’zOzOk ÖË^Œ∞. L^ÀºQÆ ã¨OѶ¨∂Å∞ K≥¿ÑÊ
=∂~åæÅ∞ ã¨~Ô #· "À HÍ"À ѨijeOzOk ÖË^∞Œ . JO>Ë ã¨Oã¨x÷ #ëêìÖ’¡H˜
<≥\ì̃ xsfi~°ºO K≥Ü«∂ºÅ<Õk ÅHõΔºOQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#flk.
W^ŒO`å XHõ Ѩ^äŒHõO „ѨHÍ~°O [~°∞QÆ∞`«∞#fl^ŒxÑ≤ã¨∞Î#flk.
2009 _çÃãO|~ü 10 # ~år"£ K«O„^ŒâYı ~ü (™êìO_çOQ∑ Hõq∞\© ã¨É∞íè º_»∞)
<å<å\˜H© kQÆ*Ï~°∞`«∞#fl a.Zãπ.Z<£.ZÖò. Pi÷Hõ Ѩiã≤÷u QÆ∞iOz
„Ѩ^•è xH˜ XHõ ÖËY ~åâß_»∞. „Ѩ^•è xx `«H} Δõ O *’HõºO KÕã∞¨ H˘x ã¨Oã¨x÷
Ѩ`#« O H͉õΩO_® HÍáê_»=∞h, ÖËHáõ È`Õ ^•x qÅ∞= kQÆ*Ïi Y*Ï<åH˜
f„= #+ì̈O "å\˜Å∞¡`«∞O^Œh JO^Œ∞Ö’ ã¨Ê+ì̈OQÍ ~åâß_»∞. „Ѩ^è•x
"≥O@<Õ #_»∞O ayOKå_»∞. „Ѩ^•è x PѶ㑠∞¨ [#=i 6 # ã¨=∂"ÕâO◊
U~åÊ@∞ KÕãO≤ k. qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å∞ D ~°OQÆOÖ’ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞.
~°∞. 36,000 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å Ô~"≥#∂ºH˜ ~°∞. 574 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å
ÖÏÉèíO Uq∞\˜? JO>Ë ã¨Oã¨÷ qѶ¨Å"≥∞ÿO^Œ#fl>Ë¡ Jx x~åúiã¨∞Î<åfl~°∞.
>ˇeHÍOÖ’ _çl<≥fiãπì"≥∞O\ò LO_»É’^Œx QÆ`«OÖ’ „ѨÉèí∞`«fiO
Z<Àfl™ê~°∞¡ WzÛ# Ǩg∞x "≥#H˜¯ fã¨∞HÀ=_»"Õ∞ J=Ù`«∞O^Œx
L^ÀºQÆ∞Å∞ `«Ñ¨ÙÊ|_»∞`«∞<åfl~°∞.
''a.Zãπ.Z<£.ZÖò Ö’ U^Õh qÉèÏQÍxflQÍh ÖËHõ ZO`ÀH˘O`«
ÉèÏQÍxfl QÍh „ÃÑ·"Õ\©HõiOKÕ „Ѩ㨈HÎ ÖË^Œ∞. Wk #∂\˜H˜ #∂~°∞ âß`«O
„ѨÉèí∞`«fi~°OQÆ ã¨Oã¨÷ QÍ<Õ H˘#™êQÆ∞`«∞Ok—— Jx 2004 "Õ∞ Ö’ ã¨Oã¨÷
K≥·~°‡<£ q.Ñ≤. ã≤<å› Ç¨g∞ WKåÛ_»∞. 2008 PQÆãπìÖ’ ã≤OkäÜ«∂
„ÃÑ·"\Õ H© ~õ }° „Ѩuáê^Œ<nÕ ÖË^<Œ åfl_»∞. L^ÀºQÆ∞Ö’¡ H˘O^ŒiH˜ ã¨fiK«ÛOù ^Œ
Ѩ^gŒ q~°=∞} (q.P~ü.Zãπ.) WzÛ L^ÀºQÆ∞efl `«yOæ K«∞HÀÉ’`«∞<åfl~å
J<Õ „Ѩâfl◊ H˜ JÖÏO\˜^gÕ ∞ ÖË^∞Œ Jx 2009 EÖˇÖ· ’ K≥áêÊ_»∞ QÀÜ«∞Öò.
WÖÏ Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ Ç¨g∞eã¨∂Î z=iH˜ =∂@`«Ñ≤ÊOk „ѨÉèí∞`«fiO. WÖÏ
K≥Ü«∞º@O áêʼnõΩÅH˜ Ѩiáê>Ë.
2006 =~°‰Äõ a.Zãπ.Z<£.ZÖò qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å ã¨OYºÖ’#∂,
~Ô q#∂ºÖ’#∂ =ÚO^Õ LOk. JHõ¯_»#∞Op ѨxQÆ@∞ì‰Ωõ x „ѨÉ∞íè `«fiO
㨠O 㨠÷ x |ÅÇ‘ Ï #Ѩ i KÕ q^è • <åÅ∞ J=ÅOaOzOk. `å=Ú
KÕÜ∞« QÆey#^ŒO`å KÕã,≤ ÖÏÉèÏÅ∞ `«QÍæÜ∞« h, #ëêìÅ∞ =™êÎÜ∞Õ "≥∂#h
~åQÍÅ∞ fã¨∂Î H˘~°"å ^Œ~°"å („ÃÑ·"Õ\©HõiOKÕ) Ѩxx Ñ≤„\’_®H˜
JѨÊ*ˇáêÊ~°∞.
#∂\˜H˜ 80 ÖÏO_£Ö#·ˇ ∞¡ D ã¨Oã¨"÷ .Õ Wq Z#fl_»∂ ÖÏÉèÏÅ∞
`ÕÖ=Ë Ù. QÆ`O« Ö’ ÖÏO_£ Öˇ#· x¡ >ˇeHÍO _çáê~ü"ì ∞≥ O\ò x~°fiÇ≤ÏOz#O`«
HÍÅO Zã≤_ì ç HÍÖò ~ˆ @∞¡ Z‰õΩ¯= LO_Õq. ^•O`À ÖÏO_£Ö<·ˇ £ <≥\=ò ~ü¯H˜
=KÕÛ #ëêìxfl ѨÓ_ÕÛ"åà◊√¡. a.Zãπ.Z<£.ZÖò U~°Ê_®¤Hõ „ÃÑ·"Õ\ò HõOÃÑhÅ
#∞Oz =ã¨∂Å∞ KÕã≤# UÔHûãπ _≥Ѷ≤ã≤\ò Kèå~ü̊ #∞Oz ã¨aû_ç =KÕÛk.
J~Ú`Õ „ÃÑ·"Õ\ò HõOÃÑhÅ XuÎ_ç "Õ∞~°H˜ P Kèås˚x ~°^Œ∞Ì KÕã≤Ok
„ѨÉèí∞`«fiO. Ѷ¨e`«OQÍ #ëêìÅ`À<Õ ÖÏO_£ Öˇ·#∞¡ H˘#™êyOKåeû
=™ÈÎOk.
WHõ "≥Úɡַ ò ~°OQÆO q+¨Ü∂« xH˘¿ãÎ D ã¨Oã¨x÷ 2002 ^•HÍ
J#∞=∞uOK«Ö^Ë ∞Œ . „ÃÑ·"\ Õ ò HõOÃÑhÅH˜ 1994 Ö’<Õ J#∞=∞uOKå~°∞.
J~Ú<å 2006 Hõ Ö Ï¡ Z~Ú~ü > ˇ Ö ò `« ~ åfi`« Ô ~ O_À ™ê÷ < åxfl
^ŒH¯˜ OK«∞‰õΩOk. ^•O`À nx ѨÙ~ÀQÆux x~ÀkèOKÕ ‰õΩ„@ "≥Ú^ŒÖO·ˇ k.
4 HÀ@¡ =∞OkH˜ ¿ã=ÅOkOKÕO^Œ∞‰õΩ 4 HÀ@¡ Öˇ#· H¡ Àã¨O l.Zãπ.ZO
™ê=∂„y H˘<ÕO^Œ∞‰õΩ >ˇO_»~ü ÃÑ_ç`Õ ^•xfl HÀ~°∞ì ˆHã¨∞Åh, =∞O„u
JÉèºí O`«~åÅh ™ê‰õΩÅ∞ K≥ÑÊ≤ =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈx=fiÖË^∞Œ .
 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 49

<ÀH˜Ü«∂ ã‘=∞<£û HõOÃÑh `«# >ˇO_»ifl x~åHõiOzO^Œx a.Zãπ.Z<£.ZÖò "Õ∞<Õ[~°∞¡ 1500 =∞Ok L<åfl~°∞. gà◊√¡
a.Zãπ.Z<£.ZÖò g∞^Œ HÀ~°∞ìÔHH˜¯Ok. P Ñ≤\©+¨xfl HÀ~üì H˘>Ëìã≤Ok. S.\˜.Zãπ JkèHÍ~°∞Å∞. gi <Õ`«$`«fiOÖ’ ã¨Oã¨÷ #_»∞ã¨∞ÎOk. J~Ú`Õ
ÃãO„@Öò qlÖˇ<£û Hõq∞+¨<£H˜ =∞~˘Hõ HõOÃÑ¡ÂO\ò "≥o¡Ok. ^•x gà◊x¡ _≥ÑÙ¨ º>Ë+<¨ Ö£ ’ LOKåˆ~QÍx ã¨Oã¨Ö÷ ’ qb#O K≥Ü∞« ºÖË^∞Œ . qb#O
J#∞=∞u`À xÜ«∞q∞`«=∞~Ú# Hõq∞\© ‰õÄÅOHõ+O¨ QÍ Ñ¨ijeOz KÕ¿ãÎ ã¨Oã¨÷x ™⁄O`«O J#∞H˘x =$kú g∞^Œ ѨÓiÎ ^蕺㨠ÃÑ_»`å~°∞.
á⁄~°áê>Ë¡g∞ [~°QÆÖË^ŒOk. P `«~åfi`« ^èŒ~°Å∞ `«yæOKåÅx ã¨Oã¨÷ JѨÙÊ_»∞ Jaè=$kú ã¨iQÍ ™êQÆ∞`«∞Ok.
ZiHõû<£ HõOÃÑh`À ã¨O„ѨkOѨÙÅ∞ [iÑ≤Ok. J~Ú`Õ >ˇO_»~ü 2008 PQÆãπìÖ’ ã≤OkèÜ«∂ „ÃÑ·"Õ@∞Ѩ~°O KÕ¿ã L^ÕÌâ◊"Õ∞g∞
ѨÓ~°ÎÜ«∂ºHõ ã¨O„ѨkOѨÙÅ∞ ‰õΩ^Œ~°=Ù Jx qlÖˇ<£û Hõq∞+¨<£ ÖË^hŒ , HÍHõáÈ`Õ S.Ñ≤.F QÍ ~å"åÅh, Jn 10 âß`«O Ѩiq∞u`À
JÉèºí O`«~O° `≥eÑ≤Ok. J~Ú`Õ JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ JÖÏO\˜ "å\˜x <Õ#h #=∞‡HõOQÍ K≥áêÊ_»∞. =∞i"åfià◊ 30 âß`«O "å\ÏÅ∞
J#∞=∞uOKå~°∞. 11-7-2007# XHõ~ÀA ã¨"≥∞‡KÕâß~°∞. 2 HÀ@¡ J=∞‡\ÏxH˜ ã≤^Œú=∞~ÚOk „ѨÉèí∞`«fiO. „ѨÉèí∞`«fiO Jã¨Å∞ PO`«~°ºO
Öˇ·#¡H˜ ã¨iѨ_® ™ê=∂„y H˘#\ÏxH˜ XѨÙʉõΩ<åfl~°∞. J~Ú`Õ =∞m¡ a.Zãπ.Z<£.ZÖò.x „ÃÑ·"Õ@∞ Ѩ~°O KÕÜ«∞@O.
9.3 HÀ@¡ Öˇ·#¡H˜ >ˇO_»~ü Ñ≤eKå~°∞. K≥·<å HõOÃÑh Ǩï"åÜü∞ #∞Oz 30 âß`«O Jq∞‡`Õ 30 "ÕÅHÀ@∞ =™êÎ~Ú. 2010 |_≥\ ˚ ò
H˘<Õ „Ѩuáê^Œ#H˜ JÉèíºO`«~°O K≥áêÊ~°∞. Jk ^Õâ◊Éèí„^Œ`«H˜ =ÚѨÙÊ „ѨãO¨ QÆOÖ’ Ñ≤.Zãπ.Ü«Ú. Å "å\ÏÅ J=∞‡HõO ^•fi~å 40 "ÕÅ HÀ@∞¡
J<åfl~°∞. J~Ú`Õ iÅÜ«∞<£ûH˜ ã¨~°Ñ¶¨~å KÕã≤, x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#flk J^Õ P^•Ü«∞O ~å|_»`å#x „Ѩ}Éò =ÚYs˚ „ѨH\ õ O˜ z# ã¨OQÆu JO^ŒiH©
HõOÃÑh. D >ˇO_»~üx a.Zãπ.Z<£.ZÖò ~°^Œ∞Ì KÕã¨∞HÀ=Åã≤ =zÛOk. `≥eã≤O^Õ. JO^Œ∞Ö’ ÉèÏs ÉèÏQÆO nx#∞Oz ÖÏQÍÅ<Õ „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞
P q^èŒOQÍ „ѨÉèí∞`«fiO #∞Oz, ^•x U*ˇhûÅ#∞Oz KåÖÏ™ê~°∞¡ Wk. 10 "ÕÅ HÀ@¡ qÅ∞= L#fl q.Zãπ.Z<£.ZÖò x \Ï\Ï HõOÃÑhH˜
J_»¤O‰õΩÅ∞ =KåÛ~Ú. L^ÕÌâ◊ѨÓ~°fiHõOQÍ 2007 #∞Oz "≥∂HÍÅ∞ Hˆ =ÅO 1320 HÀ@¡H˜ HÍ~°∞KÒHõQÍ J"Õ∞‡âß~°∞. Ö’áê~ÚHÍsQÍ Z=i
J_»∞¤`«∞#flk. ÖËxáÈx P@OHÍÅ∞ Hõeyã¨∞Î#flk. HÍѨ~ü ˆH|∞Öò Hõh㨠"å\ÏÅ∞ "åiH˜ QÆ∞@∞ìK«Ñ¨ÙÊ_»∞ H͉õΩO_® KÕ~åÜ«∞<Õk `≥eÜ«∞x
x~°fiǨÏ} xeÑ≤"Õâß~°∞. „ÃÑ·"Õ\ò "åà◊¡x "å_»∞HÀx¿ãÎ i¿Ñ~°∞¡ "åàı¡ "å~°∞O_»~°∞. WѨÙÊ_»∞ [iˆQ `«O`«∂ J^Õ. L^ÀºQÆ∞ÅH˜k `≥eÜ«∞Ok
KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞ JO@∞<åfl~°∞. W^Õ [iy`Õ a.Zãπ.Z<£.ZÖò H˜ L#fl HÍ^Œ ∞ . Jxfl 㨠O Ѷ ¨ ∂ Å∂ J„Ѩ = ∞`« Î O QÍ<Õ L<åfl~Ú. Jxfl
„ÉÏ_£ |O_£ J#∞‰õÄÅ`« áÈ`«∞Ok. P `«~åfi`« ã¨Oã¨÷ =¸`« Ü«¸xÜ«∞#∂¡ Hõeã≤ ã¨"≥∞‡‰õΩ ã¨=∂Ü«∞`«Î =∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
|_»\ÏxH˜ P>Ëì HÍÅO Ѩ@^ì ∞Œ . g\˜ =∞~°=∞‡`«∞ÅÎ ∞ KÕÑ\ ¨ ,ì˜ l.Zãπ.ZO 2010 [#=i 31 # HõOÃÑhÅ =∂Ô~¯\ò "å\Ï
Öˇ·#¡ >ˇO_»~ü Y~å~°∞ K≥¿ãÎ D ã¨Oã¨÷ "≥·Éèí"À¿Ñ`«OQÍ #_»∞ã¨∞ÎOk. U "≥·~ü Öˇãπ qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å∞
„ÃÑ·"Õ\ò ã¨O™ê÷ nx=ÚO^Œ∞ xÅ|_»ÖË^Œ∞.
PѨˆ~@~ü _çÃãO|~ü 2009 [#=i 2010
ÉèÏ~°f Z~Ú~ü >ˇÖò `«# <≥\ò =~ü¯ x P^è∞Œ hHõ~} ° H˜ 130
HÀ@¡ _®Å~°¡ ™ê=∂„yx ZiHõû<£ #∞Oz H˘O\ÁOk. Wk W"åÖòfi_£ a.Zãπ.Z<£.ZÖò 62,861,214 65,109,439
Z_£̊ >ˇHÍflÅr ^•fi~å _®\Ï ~ˆ \ò x ÃÑOK«∞`«∞Ok. =∂\Ï Ñ¨Å∞‰õÄ ZO.\˜.Z<£.ZÖò 4,875,913 4,920,929
ã¨fiK«ÛOQÍ LO@∞Ok. XHõ ÉËãπ ¿ãì+<¨ x£ Z‰õΩ¯==∞Ok "å_»∞‰õΩ<Õ ÉèÏ~°f Z~Ú~ü>ˇÖò 118,864,031 121,714,243
gÅ∞ Hõeyã¨∞ÎOk. nO`À qxÜ≥∂QÆ^•~°∞ÅH˜ J=`«e"åà◊¡ Q˘O`«∂, iÅÜ«∞<£û 93,795,613 96,599,256
=∂@Å∂ ã¨Ê+¨ìOQÍ qxÑ≤™ê÷~Ú. XHõѨHõ¯ áÈ\© HõOÃÑhÅ∞ H˘`«Î "À_® á¶⁄<£ Z™êû~ü 91,401,959 94,143,364
Ü«∞O„`åÅ∞ J=∞~°∞ã¨∞ÎO>Ë, a.Zãπ.Z<£.ZÖò. =∂„`«O ZѨÙÊ_À WzÛ#
H˘#∞QÀÅ∞ P~°¤~°¡x "≥#H˜¯ fã¨∞‰õΩO@∞#flk. WO^Œ∞‰õΩ „ѨÉèí∞`«fi S_çÜ«∂ ÃãÅ∞ºÖÏ~ü 57,611,872 59,887,404
q^è•<åÖË HÍ~°}O. ã¨Oã¨÷x Jxflq^è•ÖÏ kQÆ*ÏiÛ J„Ѩu+ì̈ áêÖË̊ã≤ \Ï\Ï >ˇb 57,329,449 60,311,302
J=Ú‡HÀEã¨∞#Î flk. Jã¨Å∞ „ѨÉ∞íè `«fi ~°OQÆ ã¨Oã¨Ö÷ Ë LO_»‰Äõ _»^<Œ kÕ W`«~°∞Å∞ 38,407,871 42,362,199
#Ü«∂ L^•~°"å^Œ ã¨∂„`«O. ^•xfl `«∞ Kå `«Ñ¨Ê‰õΩO_® J=∞Å∞ "≥Ú`«ÎO 525,147,922 545,048,136
Ѩ~°K«@"Õ∞ =∞<À‡Ç¨Ï<£ ã≤OQ∑ Hõ~°Î=ºOQÍ ÉèÏqã¨∞Î<åfl_»∞ .
JÖÏ ^•x =$kúH˜ J_»¤O Ѩ_ô Ѩ_ô ^•xfl "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~°K«\Ïx "≥·~ü Öˇ·<£ qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å∞
HõO@∂ Ñ≤„\’_® Hõq∞\©x xÜ«∞q∞OzOk. ã¨Oã¨÷ "≥∞~°∞QÆ∞^ŒÅH˜ PѨˆ~@~ü _çÃãO|~ü 2009 [#=i 2010
PHõq∞\© KÕã≤# ã¨∂K«#ÖËg∞ÖË=Ù. qãÎ̈~°}‰õΩ HÍ=Åã≤# K«~°ºÖË"À a.Zãπ.Z<£.ZÖò 28,095,939 27,978,356
K≥Ñʨ <Õ ÖË^∞Œ . ÃÑ·QÍ JO^Œ∞Hõ=ã¨~"° ∞≥ #ÿ l.Zãπ.ZO. ѨiHõ~åÅ H˘#∞QÀÅ∞
PáêÅx K≥ÑÊ≤ Ok. JÖÏKÕ¿ãÎ ã¨Oã¨÷ #ëêìÖ’¡ Ѩ_H» õ `«Ñʨ ^Œ∞. P ™ê‰õΩ`À ZO.\˜.Z<£.ZÖò 3,491,244 3,251,926
„ÃÑ·"Õ@∞ ã¨Oã¨÷ʼnõΩ Hõ@ìɡ@ì=K«∞Û. L^ÀºQÆ∞efl Wà◊¡‰õΩ Ñ¨OѨ=K«∞Û. ÉèÏ~°f Z~Ú~ü>ˇÖò 2,988,546 3,015,618
"å\ÏÅ∞ J=Ú‡HÀ=K«∞Û. Wn Jã¨Å∞ HÀiHõ. iÅÜ«∞<£û 1,164,793 1,168,871
ÃÑ·QÍ x^èŒ∞ÅHÀã¨O 30 âß`«O _çl<≥fiãπì "≥∞O\ò K≥Ü«∂ºÅx \Ï\Ï >ˇb 1,103,172 1,120,698
ã¨∂zOKå_»∞. x*ÏxH˜ ã¨Oã¨H÷ ˜ x^è∞Œ Å H˘~°`« ÖË^∞Œ . 2008-09 ÖˇH¯õ Å W`«~°∞Å∞ 220,448 222,390
„ѨHÍ~°O ~°∞. 70,000 HÀ@¡ i[~°∂fi, J^Œ#=¸ LOk. x^è∞Œ ÅHÀã¨O
ÃÑ@∞ì|_çx LѨã¨OǨÏiOKåeû# J=ã¨~°"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞. "≥Ú`«ÎO 37,064,142 36,757,859
 50 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010

L^ÀºQÆ∞Å∞ =∂~üÛ 26# PѶ㑠∞¨ Å =ÚO^Œ∞ ^è~Œ åfl KÕâß~°∞.
U„Ñ≤Öò 20# Zy˚‰õĺ\˜"£Å`À ã¨Ç¨ 3 ÅHõΔÅ=∞Ok x~°=kèHõ ã¨"≥∞‡
"≥Ú^ŒÅ∞ɡ\Ïì~°∞. QÆO@Ö’¡<Õ „ѨÉèí∞`«fiO K«~°ÛÅ H˘zÛOk. Ñ≤„\’_®
ã≤á¶ê~°ã¨∞Å∞ J=∞Å∞ KÕ¿ã=ÚO^Œ∞ Ü«¸xÜ«∞#¡x q™êfiã¨OÖ’H˜
fã¨∞‰õΩO\Ï=∞x Hˆ O„^Œ =∞O„u ~å*Ï =∂@ WKåÛ_»∞. r`«É` íè åºÅH˜
ã¨O|OkèOz# _ç=∂O_»∞¡ XѨÙʉõΩ<åfl_»∞. ^•O`À ã¨"≥∞‡ QÆO@Ö’¡<Õ
=Úyã≤Ok. J~Ú`Õ „ÃÑ·"Õ\©Hõ~°} Py#>Ë¡<å? Ñ≤„\’_® ã≤á¶ê~°ã¨∞Å∞
ÖË#>Ë¡<å? JO>Ë HÍ^Œ<Õ K≥áêÊe. HÍHõáÈ`Õ HÍÅO QÆ_»∞ã¨∞ÎOk.
„Ѩ^•è x =∞<À‡Ç¨Ï<£ãO≤ Q∑H˜ „ÃÑ·"\Õ H˜ ~õ }
° Ë „áê}O. "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\˜
ã¨O㨯~°}Å |_≥\ ˚ xò „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ\˜Oì k PÜ«∞<Õ. JѨÊ\’¡ Pi÷Hõ =∞O„u,
WѨÙÊ_»∞ „Ѩ^•è # =∞O„u Ǩϟ^•Ö’ L<åfl_»∞. Jn ~Ô O_À ™êi.
QÆ`«OÖ’ L^ÀºQÆ∞Å∞ „ѨuѶ¨∞\˜Oz ã¨Ñ¶¨bHõ$`«∞Öˇ·<å~°∞.
„ѨÉèí∞`«fiO 2007 #∞Op Ô~O_»∞ ™ê~°∞¡ 10 âß`«O J=∂‡Åx
„Ѩܫ∞uflOz<å L^ÀºQÆ∞Å f„= =ºuˆ~Hõ`«x `«@∞ìHÀÖËHõ JѨÊ\˜H˜
ã¨~∞° ‰Ì Ωõ #flk. =∞m¡ "≥Ú^ŒÅ∞ɡ\Oì˜ k. D™êi „Ѩ^•è x QÆ\ì˜ Ñ¨@∞ì^ÅŒ `À
L<åfl_» ∞ . ÃÑ· Q Í „ÃÑ· " Õ \ ò ÃÑ@∞ì | _ç Ѩ @ ∞ì k@ì Ñ ¨ _ » ∞ `˘Ok.
`«@∞ìHÀ"åÅO>Ë L^ÀºQÆ∞Å∞ QÆ\ì̃„Ѩܫ∞`«flO K≥Ü«∞ºHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
Zxfl™ê~°∞¡ ^≥|ƒu<åfl =∞m¡=∞m¡ „Ѩܫ∞ufl™êÎ~°∞ áêʼnõΩÅ∞.
"≥Ú`«ÎO XHõ¯™êˆ~ K≥Ü«∞ºÖËHõá⁄~Ú<å ^ŒÑ¶¨^Œá¶êÅ∞QÍ KÕ™êÎ~°∞.
L^ÀºQÆ∞bfl , ã¨OѶ¨∂bfl q_»Q˘_»`å~°∞. H˘xfl qÉèÏQÍÖÁ¡ `˘ey™êÎ~°∞.
H˘xfl HÍ_»~°¡ "åà◊¡x =∂„`«"Õ∞ ™êQÆ#OѨÙ`å~°∞. g@xfl\˜h `«@∞ìH˘x
L^ÀºQÆ∞Å∞ xÅ|_ç SHõ=∞`«ºOQÍ áÈ~å_ç`<Õ Õ ã¨Oã¨÷ LO@∞Ok. Z=i
„ѨÜ≥∂[<åÅ∞ "åà◊√¡ K«∂K«∞‰õΩO>Ë ã¨Oã¨÷ JO`«iOK«\ÏxH˜
ZO`ÀHÍÅO Ѩ@ì^Œ∞. q∞ye# „ѨÉèí∞`«fi~°OQÆ ã¨Oã¨÷Å#∞ ¢ÃÑ·"Õ\ò
=º‰õΩÅÎ ‰õΩ Hõ@Éì @ˇ ‰ì Ωõ O_® LO_®ÅO>Ë gà◊`
¡ À áê@∞ PÜ«∂ ã¨Oã¨Å÷
L^ÀºQÆ∞Å∞ ‰õÄ_® Hõeã≤ áÈ~å_»Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.

a.Zãπ.Z<£.ZÖò L^ÀºQÆ∞Å r`åÅ∞ ZO`«? 4 L^•Ç¨Ï~°}Å∞ (~°∞.Å∞)

L^•Ç¨Ï~°} 1 L^•Ç¨Ï~°} 2 L^•Ç¨Ï~°} 3 L^•Ç¨Ï~°} 4
Wã¨∞Î#flq H˘`«Îq Wã¨∞Î#flq H˘`«Îq Wã¨∞Î#flq H˘`«Îq Wã¨∞Î#flq H˘`«Îq
ÉËã≤H± 5560 12486 10500 23632 5320 10254 8500 19146
_ç.U 5921 3121 11183 5908 3775 2564 9053 4786
_ç.Ñ≤ 2780 0 5250 0 260 0 4250 0
J^≥Ì 834 1872 1575 3544 798 1538 1275 2872
W`«~°=ÚÅ∞ 956 975 1328 1410 425 852 525 1222
"≥Ú`«ÎO 16051 18454 29836 34494 10578 15208 23603 28026
L^• 1 : D L^ÀºyH˜ 13 ã¨O=`«û~åÅ ã¨sfiãπ LOk. Z<£.W. 1 L^• 3 : D L^ÀºyH˜ 5 ã¨O=`«û~åÅ ã¨sfiã¨∞ LOk. NE6
HÍ@QÆs. áê`« ¿Ñ¿ã¯Öò 4000-120-5800. 30"ÕÅ∞ Ѩ@∞ìÔHà◊√`«∞#fl HÍ@QÆs. áê`« ¿Ñ ¿ã¯Öò 4720-150-6970. H˘`«¿Î ã¯Ö’¡ fã¨∞‰õΩ<Õk
L^Àºy x*ÏxH˜ H˘`«¿Î ã¯Ö’¡ fã¨∞‰õΩ<Õk 19 "ÕÅ Ö’¿Ñ. 16 "ÕÅ Ö’¿Ñ
L^• 2 : D L^ÀºyH˜ 35 ã¨O=`«û~åÅ ã¨sfiã¨∞ LOk. NE10 L^• 4 : D L^ÀºyH˜ 13 ã¨O=`«û~åÅ ã¨sfiãπ LOk. _ô.Z<£.1.
HÍ@QÆs. áê`« ¿Ñ ¿ã¯Öò 7800-225-11175. <≥ÅH˜ 50 "ÕÅ∞ Jx áê`« ¿Ñ ¿ã¯Öò 7100-200-1010. H˘`«Î¿ã¯Ö’¡ fã¨∞‰õΩ<Õk 28 "ÕÅ∞.
P~ÀÑ≤ã¨∞Î#fl `«~°QÆu L^Àºy. 35 Uà◊¡ ã¨sfiã¨∞#fl DÜ«∞#H˜ H˘`«Î L^ÀºQÆ∞Å r`åÖË ã¨Oã¨÷ #ëêìÅH˜ HÍ~°}O Jx #q∞‡OK«\ÏxˆH 50
r`åÖ’¡ =KÕk 35 "ÕÅ∞ "ÕÅ∂ 30 "ÕÅ∂ J<Õ `«Ñ¨ÙÊ_»∞ „ѨKå~°O. J

^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’ =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· "å~ü W<£ k <Õ"∞£ PѶπ „w<£ÇϨ O\ò

~å[ºÇ≤ÏO㨠– „ѨuѶ∞¨ @# P<£ W<ÀflÃãO\ò Pk"åã‘ãπ
‰õÄ~°∞Ê: â◊|i ^Œ=∞Ü«∞Ou
q~°ãO¨ „ѨK∞« ~°} q~°ãO¨ „ѨK∞« ~°}

"≥Å : 20 "≥Å : 10
„Ѩ`«∞ʼnõΩ : „Ѩ`«∞ʼnõΩ :
kâ◊ ѨÙãÎ̈Hõ ˆHO„^ŒO, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ kâ◊ ѨÙãÎ̈Hõ ˆHO„^ŒO, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
ã¨Ç¨ÏK«~° |∞H± ëêÑπ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ã¨Ç¨ÏK«~° |∞H± ëêÑπ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
#"À^ŒÜ«∞ |∞H±Ç¨Ï∫ãπ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #"À^ŒÜ«∞ |∞H±Ç¨Ï∫ãπ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
#=Ü«ÚQÆ Ñ¨a¡+≤OQ∑ ǨÏ∫ãπ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #=Ü«ÚQÆ Ñ¨a¡+≤OQ∑ ǨÏ∫ãπ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£

^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`«
S Hõº~å[º ã¨q∞u`À P~°OaèOz ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ `À ã¨Ç¨ J<ÕHõ
„ѨѨOK« ^ÕâßÅ∞ =∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍ~°`« ¿Ñ~°∞`À ZO`À J@ìǨã¨OQÍ
UHõOQÍ =∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍ~° ã¨O=`«û~åÖË „ѨHõ\˜Oz P~åƒù\ÏÅ∞
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. HÀ\Ï¡k ~°∂áêÜ«∞Å x^èŒ∞Å∞ Y~°∞Û KÕã¨∞Î<åfl =∞Ç≤ÏàÏ
™êkè H Í~° ` « x<å^Œ „ áêÜ« ∞ OQÍ<Õ LO_ç á È~ÚOk. D =∞^è Œ º
ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^Œ∞ "Õ∞Ü«∞~ü HÍsÎH~Ôõ _ç¤ Éè~í ΰ J#kèHÍ~° "Õ∞Ü«∞~üQÍ JkèHÍ~åefl
K≥ÖÏ~Úã¨∞Î<åfl_»O@∂ JkèHÍ~°áêsì âßã¨#ã¨Éèí∞º~åÅ∞ [Ü«∞ã¨∞^èŒ
=ÚYº=∞O„u ~Àâ◊Ü∞« º‰õΩ Ñ¶~≤ åº^Œ∞ KÕÜ∞« _»O ^•YÖÏ. áêÅHõ=~åæÅ
KÕuÖ’ =∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍ~°`« ã≤u ÷ WÖÏ LO_»QÍ x`«º x~°ƒO^è•Å#∞
Z^Œ∞~˘¯O@∂ J<ÕHõ P@OHÍefl Hõ+#ì¨ ëêìefl JkèQqÆ ∞ã¨∂Î ^ŒO_»HÍ~°}º
=∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O „HÍOuHÍs Pk"åã‘ =∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∞@#
<Õ`«$`«fiOÖ’ =∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍ~°`« ™êkèOK«∞ ‰õΩO@∂ „ã‘Î q=ÚH˜Î
ÅHõΔºOQÍ, „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨ ã¨=∂#`«fi ™ê^èŒ# kâ◊QÍ, ã¨=∞ã¨=∂[
x~å‡}À^Œº=∞OÖ’ "ÕÖÏk =∞Ok HÍ~°ºHõ~Åΰ `À ÅHõÖΔ Ïk =∞Ç≤Ïà◊Åx
ã¨g∞Hõiã¨∂Î, ÅHõΔÖÏk =∞Ok „Ѩ[Å rq`åefl „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞Î#fl
f~°∞ ^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`« `≥eÜ«∞ *Ëã¨∞ÎOk.
U„Ñ≤Öò – "Õ∞ 2010 qâßYÖ’ [iy# q~°ã¨O ã¨ÉèíÖ’
Pq+¨¯iOz# D ѨÙã¨ÎHõO â◊|i ‰õÄ~°∞Ê. q~°ã¨O „ѨK«∞~°}QÍ
=zÛOk. QÆ`« U_≥xq∞k ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ ^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’
ѨÙ~ÀQÆq∞ã¨∞Î#fl =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O QÆ∞iOz JѨC_»Ñ¨C_»∞ Jã¨Ê+ì̈,
Jã¨OѨÓiÎ "å~°ÅÎ ∞ K«^=Œ _»O, <å‰õΩ ^˘iH˜# XHõ\~Ô˜ O_»∞ áÈ~°∞=∞Ç≤Ïà◊
Ѩ„uHõÅ∞ („HÍOuHÍs Pk"åã≤ =∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ∞¨ „ѨK∞« ~°}) K«^=Œ _»O,
Ѩ@ì} =∞^茺`«~°QÆu =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O HõO>Ë ZO`À ã¨Ê+ì̈"≥∞ÿ# „ã‘Î
qÉèHí Îõ [#`«# =∞# ã¨~å¯~üÅ JO_»^OŒ _»Å`À x`«º x~°ƒO^èOŒ Ö’ù
ѨÙ~ÀQÆq∞ã¨∞#Î fl L^Œº=∂xfl „Ѩ`º« HõOΔ QÍ J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∂« Å#∞‰õΩ#fl
<åHÀiHõ <≥~"° ~Õ H° õ áÈ~Ú<å, D ѨÙã¨HÎ Íxfl ‰õÄiÛ# â◊|i q=~°OQÍ<Õ
HÍ^Œ∞, KåÖÏ ã¨Ê+¨ìOQÍ xiÌ+¨ì ^Œ$HõÊ^äŒO`À, q+¨Ü«∞ q=~°}`À
^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂xfl J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∂« Å#fl <å HÀiHõ
H˘O`«=~°‰Ωõ fiOk. ^•^•Ñ¨Ù 20 ã¨O=`«û~åʼnõΩ ÃÑ·QÍ (1986 #∞Oz
2009 =~°‰õΩ) =∞ǨÏ~åR, Kè«fÎãπѶ¨∞_£ÅÖ’x lÖÏ¡Ö’¡ 40ÅHõΔʼnõΩ
ÃÑ·QÍ [<åÉèÏ Hõe#æ "ÕÖÏk Pk"åã‘ „QÍ=∂Ö’¡ ѨxKÕã∞¨ #Î fl „HÍOuHÍs
Pk"åã‘ ã¨OѶ∞¨ O D „áêO`«OÖ’x 19ÅHõÅΔ 88"ÕÅ =∞Ok =∞Ç≤ÏàÏ
[#rq`åÅ#∞ =∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍ~°`« "≥Ñ· Ù¨ , HÀ\Ï¡k „Ѩ[Å#∞ „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨
ã¨=∂#`«fiO "≥·Ñ¨Ù „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∂ΠѨÙ~ÀQÆq∞ã¨∞Î#fl f~°∞#∞ â◊|i
ZO`À J^Œ∞ƒù`«OQÍ D ѨÙãÎ̈HõOÖ’ q=iOKå~°∞. D ѨÙãÎ̈HõO <Õ#∞
K«kq# "≥O@<Õ =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞OÖ’ Ѩx KÕã∞¨ #Î fl KåÖÏ =∞OkH˜
Wk `«Ñ¨ÊHõ K«^Œ=O_ç Jx K≥áêÊ#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë <Õ#∞ Z<Àfl
㨠O =`« û ~åÅ∞QÍ q~° ã ¨ O , Z.Ñ≤ . ã≤ . ZO.Zãπ . , Ñ≤ . _ç . Zãπ . Ü« Ú .,
Ñ≤.X._»|∂¡º.ZO.X.‰õΩ W`«~° ã¨Oã¨Å÷ H˜ K≥ÑÊ≤ # =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`«
áê~îåºOâ◊O ji¬Hõ "≥Ú^Œ@ (q~°ã¨O "Õã¨q áê~î°âßÅ 1988) '=O^Œ
ã¨O=`«û~åÅ =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`« QÆ∞} áê~îåÅ∞— P `«~åfi`«
„Hõ=∞OÖ’ 1995Å #∞Oz ^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O QÆ∞iOz
q#fl `«~åfi`«, K«kq# `«~åfi`« D áê~îåºOâ◊O ji¬Hxõ '^•H˜} Δ º"å^ŒO
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 51
ѨÙãÎ̈Hõ ѨiK«Ü«∞O
– ZO. ~°`fl« =∂Å
#∞Oz ^ŒO_»HÍ~°}ºO ^•HÍ =∞Ç≤Ïà◊ L^Œº=∞ K«i„`« QÆ∞}áê~îåÅ∞—QÍ
K≥ÑÓ¨ =Î ã¨∞<Î åfl#∞. ѨÙã¨HÎ Oõ QÍ ~åÜ«∂Å#∞‰õΩx ~åÜ«∞ÖËHáõ È~Ú# ѨÙã¨HÎ Oõ
=ÚyOѨ٠ÉèÏQÆO ‰õÄ_® ^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O. JO^Œ∞Hõx
<Õ#∞ <å áê~îåºOâ◊OÖ’ Jã¨OѨÓiÎQÍ Jã¨Ê+¨Oì QÍ (ã¨=∂Kå~° Ѩi*Ï˝#O,
PK«~°}Ï`«‡Hõ *Ï˝#O ÖË#O^Œ∞=Å¡) L#fl JOâßÅ∞ D ѨÙã¨ÎHõO
K«kq`Õ J~°÷O J=Ù`åÜ«∞x QÆ`«OÖ’ <Õ#∞ K≥Ñ≤Ê# =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞
K«i„`« áê~î°O q#fl "åà◊¡H˜ K≥áêÊ#∞. WÖÏ ZO^ŒiHõx K≥ѨÊ_»O.
JO^Œ~∂° D ѨÙã¨HÎ Oõ Ö’x q+¨Ü∂« Å∞ `«Ñʨ Hõ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åeû LO^Œx
<å HÀiHõ. JO^Œ∞ˆH D ѨiK«Ü«∞ „Ѩܫ∞`«flO.
U^≥<· å q+¨Ü∂« xfl ã¨=∞„QÆOQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ =ÚO^Œ∞
^•x ѨÓ~°fiѨ~åÅ∞ ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞HÀ"åeû LO@∞Ok. JO^Œ∞ˆH
^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`« K«k"Õ =ÚO^Œ∞ JO@∂ â◊|i
`«# ‰õÄ~°∞Ê =ÚO^Œ∞ =∂@QÍ – '1986 #∞O_ç 2009 =~°‰Ωõ JO>Ë
^•^•Ñ¨Ù 23 UO_»¡ „HÍOuHÍs Pk"åã‘ =∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∞@<£
(ÔH.Z.ZO.Zãπ) K«i„`«#∞ á⁄O^Œ∞Ѩ~K° _« ®xH˜ „ѨÜ∞« uflOKåO. x*ÏxH˜
HÔ .Z.ZO.Zãπ U~°Ê_»_®xH˜ ѨÓ~°fi~°OQÆO JO`«‰Ωõ =ÚO^Õ P~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k
Hõ#Hõ ^•^•Ñ¨Ù 30 UO_»¡ =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`« Jx ‰õÄ_®
K≥ÑÙ¨ ÊHÀ=K«∞Û. XHõ áê=Ù â◊`å|ÌHÍÅO áê@∞ #_çz# XHõ =∞Ç≤ÏàÏ
ã¨OѶ¨∞O Hõ$+≤x K«i„`«QÍ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∞_»O JO>Ë z#fl Ѩx HÍ^Œ∞.
JO`«ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿOk HÍ^Œ∞. JO^Œ∞Ö’#∂ Jk XHõ "≥#∞Hõ |_ç#
„áêO`«OÖ’ Ü«Ú^ŒOú Ö’ =Úxy LO_ç, ~°ÇϨ 㨺OQÍ Ñ¨xKÕ¿ã ã¨OѶ∞¨ O
J~Ú#ѨC_»∞ (~°ÇϨ 㨺O ~å*ϺOQÆ Ü«∞O„`åxˆH „Ѩ[ʼnõΩHÍ^Œ∞) P
Hõ+ì̈O =∞iO`« Z‰õΩ¯"Õ LO@∞O^Œx Z=iÔH·<å J~°÷=∞ÜÕ∞º q+¨Ü«∞"Õ∞
J~Ú#ѨÊ\˜H© D ѨÙã¨ÎHõO "≥Å∞=_»_»O ÉèÏ~°`« qѨ¡= =∞Ç≤ÏàÏ
L^Œº=∂xH˜ ZO`« J=ã¨~°"≥∞ÿ# Ѩ<À QÆ∞iÎOz J<ÕHõ ~°HÍÖˇ·#
J_»O¤ ‰õΩbfl, P@OHÍbfl, W|ƒO^Œ∞bfl JkèQqÆ ∞ã¨∂Î KÕã#≤ =∂ D
„Ѩܫ∞`åflxfl g∞ =ÚO^Œ∞OK«∞`«∞<åflO— JO@∂ (¿Ñr J~Ú^Œ∞)
^ŒO_»HÍ~°}º L^Œº"Õ∞`«~° =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂xH˜ Hõ~n° Ñ≤H=õ O\˜ XHõ
Q˘Ñ¨Ê PK«~} ° #∞ =∞#‰õΩ D ѨÙã¨HÎ Oõ Ö’ q=iOKÕ „ѨÜ∞« `«flO KÕãO≤ k.
„HÍOuHÍs Pk"åã‘ =∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ∞¨ O, P ã¨OѶ∞¨ <åÜ«∞Hõ`fi« O ‰õÄ~°∞Ê
KÕã#≤ – â◊|i K≥ÑÊ≤ #@∞ì D ѨÙã¨HÎ Oõ Ö’ ZO^Œ~À =∞Ç≤Ïà◊Å *Ï˝ÑH¨ ÍÅ∞,
=∞Ô~O^Œ~À HÔ .Z.ZO.Zãπ HÍ~°ºHõ~Åΰ ∞ JHõ~Δ |° ^ŒOú KÕã∞¨ ‰õΩ#fl <À@∞ûÅ∞,
HÍ~°º„Hõ=∂Å x"ÕkHõÅ∞, ã¨OѶ¨∞ „QÍ=∞™ê÷~Ú Ü«¸x@¡ q∞x@∞û
‰õÄiÛ# J=¸Åº"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«flO D ѨÙãÎ̈HõO.
^ŒO_»HÍ~°}º (_ç.ÔH) áÈ~°∞=∞Ç≤Ïà◊#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜
1825 <å\˜ Ѩ~åÖòHÀ@ áÈ~å@OÖ’H˜ ZÖÏ "≥àÏ¡Ö’ ^ŒO_»HÍ~°}ºO
(_ç.ÔH.) qѨ¡= =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂xfl J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åÅO>Ë =∞#O
#HõûŃs ^ŒQÆæ~° "≥Ú^ŒÅ"åfie. #HõûŃs =ã¨O`« "Õ∞Ѷ¨∞QÆ~°̊# ÉèÏ~°`«
^Õâ◊ q=ÚHÎ̃H˜ #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡="Õ∞ =∂~°æO J<Õ "åãÎ̈"åxfl
u~°∞QÆ∞ÖËx ã¨`º« OQÍ „Ѩu+≤Oª zOk. Jk "≥Ú`«OÎ QÍ ^Õâ◊ Ñ‘_` ç « „Ѩ[Å
q=ÚH˜HˆÎ HÍHõ JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ =∞Ç≤ÏàÏ q=ÚH˜HÎ © =∂~åæxfl K«∂Ñ≤Ok
(¿Ñr J~Ú^Œ∞). JO^Œ∞Hõ<Õ <Õ_»∞ _ç.ÔH. =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`«
xiÌ+Oì¨ QÍ D ѨÙã¨HÎ Oõ Ö’ L<åfl ^Õâ◊ "åºÑ¨Î qѨ"¡ À^Œº=∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ,
 52 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
^Õâ"◊ åºÑ¨OÎ QÍ ÃÑOá⁄O^Œ∞`«∞#fl qѨ=¡ =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ
nxfl K«∂_®eû LO@∞Ok. JÖψQ nxÖ’ Ô~O_ÀÅHõΔ}O Wk
JxflO\˜Ö’H˜ ã¨OѶ∞¨ \˜`"« ∞≥ #ÿ , J`«ºkèHõ ã¨Éºíè `«fiO Hõey# L#fl`«™ê÷~Ú
L^Œº=∞O HÍ=_»O. D ~Ô O_»∞ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ _ç.HÔ =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂xfl
„Ѩ`ºÕ HõOQÍ J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∂« eû J=ã¨~åxfl Hõeyã¨∂Î L<åfl~Ú
(¿Ñr P~°∞).
D ѨÙã¨ÎHÍxH˜ ã¨O|OkèOz J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åeû# =∞~À
JOâ◊O WHõ¯_ç =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂xH˜, „Ѩ*ÏÜ«Ú^•úxH˜ QÆÅ JO`«~ü
ã¨O|O^èOŒ QÆ∞iOz. Wk J~°O÷ H͉õΩO_® D K«i„`« J~°O÷ HÍ=_»O
Hõ+"ì¨ ∞Õ HÍ^Œ∞ J™ê^躌 O ‰õÄ_®. D q+¨Ü∞« O "≥Ú`«OÎ QÍ ^Õâ◊ "åºÑ¨OÎ QÍ
"Õ ˆ ~ fi~° ∞ „áêO`åÖ’¡ ÃÑOá⁄O^Œ ∞ `« ∞ #fl qѨ ¡ = =∞Ç≤ Ï àÏ
L^Œº=∂xHõO`«\H˜ © =iÎOKÕ^Õ (¿Ñr U_»∞)
J\Ï#=∞ãπ L"≥∞<£ =¸"£"≥∞O\òû ¿Ñ~°∞`À „ã‘ÎÅ ã¨=∞㨺Å∞
„ã‘ÎÖË=∂\Ï¡_®e, „ã‘ÎÖË~åÜ«∂e (Z=i J#∞Éèí"åÅ∞ "åˆ~ K≥áêÊe)
Z=i ã¨=∞㨺ÅÔH· "åˆ~ L^Œºq∞OKåe. Z=i ÉÏ^èÅŒ ∞ "åi"Õ J#fl
H˘xfl „ã‘"Î å^Œ ^èÀ~°}∞Å∞ L#fl ã≤u÷ Ö’ JO^Œ~∂° Hõeã≤ Ѩx KÕÜ∂« eû#
ÉÏ^èŒÅ∞ L<åflÜ«∞x, „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨ ã¨=∂#`«fi ÉèÏ=# „ã‘ÎÅ∞ ѨÙ~°∞+¨μÖ’¡
"≥Ú`«ÎOQÍ ã¨=∂[O JO`«\˜n J#fl J=QÍǨÏ# Wã¨∞ÎOk =∞#H©
ѨÙã¨ÎHõO.
'_ç.ÔH =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`« ˆH=ÅO XHõ =∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∞O
K«i„`«QÍ ÖË^∞Œ . LO_»^∞Œ ‰õÄ_®. ZO^Œ∞HõO>Ë HÔ .Z.ZO.Zãπ XHõ ã¨fiÜ«∞O
„ѨuѨuÎ ã¨OѶ¨∞O HÍ^Œ∞. Jk HÍi‡Hõ=~°æ <Õ`«$`åfixfl P"≥∂kã¨∞ÎOk.
Jk qѨ¡= áêsì <Õ`«$`«fiOÖ’ U~°Ê_ç, ^•x =∂~°æ ^Œ~°≈Hõ`«fiOÖ’ #_çKÕ
=∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∞O. ^•x ѨÙ@∞ìHÍ, ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÖÏ, Éèíq+¨º`«∂Î qѨ¡=
áêsì`À, qѨ"¡ À^Œº=∞O`À ÃÑ#"Õã∞¨ ‰õΩáÈ~Ú LO\Ï~Ú. Jk q_çQÍ
XHõ qѨ=¡ „Ѩ*Ïã¨OѶ∞¨ OQÍ ã¨fiO`« „Ѩ}ÏoHÍ x|O^è<Œ å=ox Hõey
LO_ç, ã¨fiO`« PK«~} ° #∞ Hõey LO@∞O^Œ#_»OÖ’ ã¨O^ÕÇϨ OÖË^∞Œ .
HÍh J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Jk qѨ"¡ À^Œº=∞ ѨÙ~ÀQÆ=∞#O`À =Ú_ç=_ç
LO_ç ^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ `«# HÍ~åºK«~°}#∞ =∞Å∞K«∞‰õΩO@∂
=ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆ∞`«∞Ok. â◊„`«∞á¶êã≤ã¨∞ì x~°ƒO^è•xfl ZkiOz
xÅ"åÅO>Ë ã¨OѶ¨∞O „Ѩ*ÏÃã·#ºO #∞Oz ~°HõΔ} á⁄O^Œ_»"Õ∞ HÍHõ
ã¨fiÜ«∞OQÍ „Ѩ*ÏÜ«Ú^ŒOú Ö’ ÉèÏQÆO HÍ"åeû LO@∞Ok. JO^Œ∞Hõ<Õ
D ѨÙãÎ̈HõOÖ’ _ç.ÔH =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`«#∞ K≥¿ÑÊ@ѨC_»∞ qѨ¡=
áêsì „Ñ¨™êÎ=# `«~°K«∂ =ã¨∂Î LO@∞Ok. Jk ã¨OѶ¨∞O ã¨O™ê÷Ѩ#
ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ HÍ=K«∞Û. áêsì Ñ≤Å∞ѨÙefl J=∞Å∞ Ѩ~°K«_»OÖ’ HÍ=K«∞Û.
áêsì =∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fiO á⁄Ok# ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ HÍ=K«∞Û. JÖψQ
Ô H .Z.ZO.Zãπ . „Ѩ * ÏÃã· # º ~° H õ Δ } Ö’<Õ J<Õ H õ HÍ~° º „Hõ = ∂Å#∞
q[Ü«∞=O`«O KÕã¨∞‰õΩ#fl ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ `å~°ã¨Ñ¨_»∂Î<Õ LO\Ï~Ú.
"≥Ú`«ÎOQÍ _ç.ÔH. =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞OÖ’ =∞Ç≤Ïà◊Å áê„`«#∞ J~°÷O
KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞O^Œh áêsì, Ãã·#ºO, q∞b+≤Ü«∂,
[#`«# ã¨~å¯~°¡Ö’ =∞Ç≤Ïà◊Å áê„`«efl ‰õÄ_® q_çQÍ KÕ~åÛO. =∂
„Ѩ^è•# ˆHO„nHõ~°} =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ K«i„`«#∞ K≥ѨÊ_»OÃÑ·<Õ L<åfl
g\˜ JxflO\˜`À =Ú_ç=_ç# K«i„`«#∞ K≥ѨÊ_»"Õ∞ K«i„`« J=Ù`«∞Ok.
=∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∞O U~åÊ@∞ ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ, ~å*H©Ü«∞, ™êO㨯$uHõ
~°OQÍÖ’¡ `≥zÛ# =∂~°∞Êefl K≥¿ÑÊ P^蕺ܫ∂xfl K«k"Õ@ѨC_»∞ ‰õÄ_®
Jk ˆH=ÅO =∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∞O `≥zÛ# =∂~°∞ÊQÍ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO>Ë
XHõ "≥Ú`«OÎ Ö’ #∞O_ç XHõ ÉèÏQÍxfl q_»nã≤ K«∂ã≤#>Ëì LO@∞Ok.
=∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∞O P =∂~°∞Êefl `Õ=_®xH˜ Z*ˇO_®QÍÃÑ@∞ì‰õΩx
=ÚO^Œ∞O_ç Hõ$+≤ KÕÜ«∞_»O ZO`«"åãÎ̈="≥∂, áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’
ÃÑOá⁄Ok# qѨ"¡ À^Œº=∞O "≥Ú`«OÎ QÍ HõeÊOz# "å`å=~°}O ÖˉΩõ O_®
Jk ™ê^躌 =∞ÜÕ∞ºq HÍ=Ù J<Õk JO`Õ "åãÎ̈=O. D QÆu`åi¯Hõ
ã¨O|O^èŒO ã¨Ê+¨ì=∞"åfie. ÖˉõΩO>Ë K«i„`«‰õΩ <åºÜ«∞O KÕÜ«∞ÖËO—
(¿Ñr U_»∞, Zxq∞k).
_ç.ÔH =∞Ç≤Ïà◊ áêÖÁæ#x L^Œº=∞O, áÈ~å@O, ã¨Éèí, ã¨=∂"Õâ◊O,
x~å‡}O, |O^£, ~åºb, x~°ã#¨ „Ѩ^~Œ ≈° #–XHõ¯ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë
U qѨ¡= HÍ~°ºHõÖÏѨO XHõ¯\˜ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞ Jx â◊|i ѨÙãÎ̈HÍxH˜
=ÚO^Œ∞ =∂@QÍ (¿Ñr Ѩk) K≥áêÊ~°O>Ë ^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ
[#r=#OÖ’ qѨ¡"À^Œº=∞O, qѨ¡= =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O ZO`«QÍ
ÃÑ#"Õã¨∞‰õΩ#fl^À J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. WO`«QÍ Pk"åã‘ =∞Ç≤ÏàÏ
[#rq`åÅÖ’ ÃÑ#"Õã¨∞H˘x ™êQÆ∞`«∞#fl ^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ
L^Œº=∞OÃÑ· ^≥#· Ok# x~°ƒO^èOŒ `À Pk"åã‘ [#r=<åxfl „ѨÉÏè q`«O
KÕã¨∞Î#fl „HÍOuHÍs Pk"åã‘ =∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∞OÃÑ· „ѨÉèí∞`«fi áÈ+≤`«
ã¨ÖÏfiA_»∞O, áÈbã¨∞Å∞ HõeHõ@∞ìQÍ ™êyã¨∞Î#fl JHõ$`åºÅ∞ ^Œ=∞#
HÍO_»#∞ QÆ∞iOz K≥ÑÓ¨ .Î ..
'WHõ =¸_»=kQÍ "Õ∞O áê~ Ωõ Å ^Œ$+≤Hì ˜ `Õ^ÅŒ z# JOâ◊O
ÔH.Z.ZO.Zãπ._ç.ÔH. =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ Éèíq+¨º`«∞ÎʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k.
D K«i„`« QÆ_çzáÈ~ÚOk HÍ^Œ∞ WOHÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∂ L#flk.
W\©=Å ^Õâ◊ „Ѩ[Å ^Œ$+≤ì̂H HÍHõ „ѨѨOK«"åºÑÎ̈OQÍ L#fl „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
"å^Œ∞ÅO^Œi ^Œ$+≤ìH˜ =zÛ# á¶êã≤ã¨∞ì ã¨ÖÏfiA_»∞O ~å[H©Ü«∞ Ãã·xHõ
HͺOÃÑ~Ú<£ =∂"À~Úã¨∞ì L^Œº=∂xfl J}K«_®xˆH áêÅHõ=~åæÅ∞
Ѩxfl# ‰õΩ„@ J#_»OÖ’ Z=iH© ã¨O^ÕǨÅ∞ ÖË=Ù. <Õ_»∞ „Ѩ*Ï
„ѨuѶ¨∞@#`À qѨ¡"À^Œº=∞O ^•x (ã¨ÖÏfi A_»∞O) g∞^Œ ÃÑ· KÕ~Ú
™êkèOzOk. HÍx U<å\˜HÍ<å_»∞ =∞iO`« „‰õÄ~°"≥∞ÿ#, á¶êã≤ã¨∞ì
^Œ=∞#HÍO_»#∞ _ç.HÔ L^Œº=∞ J}z"Õ`HÔ« .· ..— =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O U
q+¨Ü«∂Ö’¡<≥·`Õ „ã‘ÎÅÃÑ· Ñ‘_»##∂, q=HõΔ#∂ JO`«O KÕã≤O^À
KÕÜ«∞|∂#∞‰õΩO^À ã¨iQÍæ P JOâßÅ<Õ ã¨ÖÏfiA_»∞O u~°QÆ^˘_ç
ã¨=∂*Ïxfl "≥#H˜¯ #_çÑO≤ KÕ „ѨÜ∞« `«flO KÕãO≤ k. (Kèf« ãÎ Ñπ ∞¨¶ _è£ „QÍ=∂Ö’¡
áÈbã¨∞ HͺOѨÙÅ#∞ XHõ x[ x~åú~} ° Ö’ ÉèÏQÆOQÍ Ñ¨~º° \˜Oz#ѨÙ_»∞
"Õ∞O D q+¨Ü«∂Å#∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ K«∂_»QÆeQÍO... ѨiK«Ü«∞Hõ~°Î)
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl x~°ƒO^èHŒ ÍO_»Ö’ ‰õÄ_® =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ q[Ü«∂efl
"≥#H˜¯ uѨÊ_»O áêÅHõ=~åæÅH˜ XHõ =ÚYº"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« OQÍ LO^Œ<kÕ
ã¨∞ÅÉèíOQÍ<Õ QÆ=∞xOK«=K«∞Û. =∂_£ÃÑ· Z‰õΩ¯ÃÑ@ì É’`«∞#fl ^•_ç
‰õÄ_® ^•<Õfl =∞~À™êi ѨÙ#~å=$`«O KÕÜ∞« É’`ÀOk. =∞i =∞Ç≤ÏàÏ
L^Œº=∂xfl QÍh, ^•x q[Ü«∂efl QÍx Jk `«#‰õΩ `å#∞QÍ
HÍáê_»∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞O^•? ÖË^Œ∞, Jx D K«i„`«#∞ K«kq#
áê~î°‰õΩʼnõΩ ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOѨÙH˘ã¨∞ÎOk. qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ
Jaè=$kú J~Ú# =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O, qѨ¡"À^Œº=∞O "≥Ú`«ÎOQÍ
xÅ^˘‰õΩ¯‰õΩ#flѨC_Õ `å#∞ xÅ^˘‰õΩ¯HÀQÆÅ∞QÆ`«∞Ok. Wk
F@q∞áêÅ∞ J~Ú`Õ "≥#∞HõO["Õã∞¨ OÎ k.
JO^Œ∞Hõx WHõ¯_» =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ Éèíq+¨º`ü L[fiÅOQÍ
LO_®Åx HÀ~°∞‰õΩ<Õ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ "å^Œ∞Å∂, ^Õâ◊Éèí‰õΩÎÅ∂, Jaè=$kú
HÍ=Ú‰õΩÅ∂, =ÚYºOQÍ =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞HÍ~°∞Å∂, =∞Ç≤ÏàÏ
"Õ ∞ ^è • =ÙÅ∂ Ô H .Z.ZO.Zãπ . ‰õ Ä , ^Õ â ◊ " åºÑ¨ Î O QÍ D q^è Œ O QÍ<Õ
ÃÑOá⁄O^Œ∞`«∞#fl qѨ¡= =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂xH˜ JO_»QÍ xÅ"åÅx
JO`«HõO>Ë F J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ "ÕÜ«∞QÆÅ "åà◊√¡ WO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆO
HÍ"åÅx HÀ~°∞`«∞<åflO JO@∞<åfl~°∞ D ѨÙãÎ̈Hõ ~°K«~Ú`«Å∞ (¿Ñr
Zxq∞k, `˘q∞‡k)
^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’ =∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∂Å x~å‡}O–™ê=∂lHõ
<ÕѨ^䌺O – q=iã¨∂Î : Pk"åã‘ „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨μÅ x+¨ÊuÎ ^•^•Ñ¨Ù

ã¨=∂#OQÍ LOk (Pk"å¿ã`«~° „áêO`åÅÖ’ D x+¨ÊuÎ "Õ~Ú
=∞Ok ѨÙ~°∞+¨μʼnõΩ 936 #∞Oz 972 =∂„`«"Õ∞ – ѨiK«Ü«∞ Hõ~°Î)
Pk"åã‘Ö’¡ 25 âß`«O q∞OK«x JHõΔ~å㨺`«, „ã‘ÎÅÖ’ =∞s `«‰õΩ¯=.
|ã¨~Î –ü ^ŒO`≥"å_» `å*ÏQÆ}ÏOHÍÅ „ѨHÍ~°O Pk"åã‘ „ã‘ÅÎ JHõ~Δ å㨺`«
17 âß`«O =∂„`«"Õ∞. QÆ_£z~Àe, |ãÎ̈~ü „áêO`åÅ∞ tâ◊√=∞~°}ÏÅ
~ˆ @∞Ö’ ^ÕâO◊ Ö’<Õ "≥Ú^Œ\˜ =~°∞ã¨Ö’ xez# Pk"åã‘ „áêO`åÅ∞.
QÆiƒ}© „ã‘ÅÎ ∞ HÍ#∞Ê ã¨=∞Ü«∞OÖ’ rqOK«_O» JO>Ë =∞~À ѨÙ@∞ìH` õ À
ã¨=∂#OQÍ<Õ "åi rq`åÅ∞ QÆ_»∞ã¨∞Î<åfl~Ú. XO\˜ xO_® |@ì
LO_»^∞Œ . ~Ô O_»∞ ѨÓ@ÖÏ uO_ç LO_»^∞Œ . Wk XHõ Ü«∞^ä•~°÷ rq`«O.
'^ŒO_»HÍ~°}º L^Œº=∞ „áêO`«O „Ѩ^•è #OQÍ Pk"åã‘Å`À
xO_ç LOk. Pk"åã‘ÅÖ’ ѨÅ∞ `≥QÅÆ ‰õΩ K≥Ok# "å~°∞#flѨÊ\˜H˜
HÀÜ«∞, ^˘~°¡ (~å*òQ˘O_£), HÀÖÏO "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°O^Œi r=#
q^è•#OÖ’, sui"åAÖ’¡ ÃÑ^ŒÌQÍ `Õ_®Å∞ ÖË=Ù. gi`À áê>Ë
ã¨Ç¨r=#O KÕã¨∞Î#fl <Õf (=∞ǨÏ~ü), ǨÏeƒ, QÀ"ås, „Ѩ^è•<£ (_˘e)
HÍã¨i "≥Ú^ŒÖˇ·# `≥QÆÅ∞, ‰õΩÖÏÅ "åi ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å∞ H˘O`«
aè#flOQÍ LO\Ï~Ú. J~Ú#ѨÊ\˜H˜ D Jxfl ã¨=¸Ç¨ÏʼnõΩ K≥Ok#
=∞Ç≤Ïà◊Å∞ `«~` ° =« ∞ `Õ_®`À Ñ≤`$« ™êfi=∞º HÍ_çx J^Œ#OQÍ "≥∂ã¨∞#Î fl
"åˆ~. ‰õΩo¡# =∞#∞"å^Œ h`«∞Å áê^•Å H˜O^Œ |`«∞‰õΩb_»∞ã¨∞Î#fl
"åˆ~. gix „Ѩ*ÏÜ«Ú^ŒúO ã¨OѶ¨∞\˜`«O KÕã≤Ok. „ã‘ÎѨÙ~°∞+¨
ã¨=∂#`åfixfl Z*ˇO_® g∞^ŒH˜ `≥zÛOk. =∞Ç≤Ïà◊Å q=ÚH˜HÎ Àã¨O "å~°∞
qѨq¡ OKåÅh, =∞Ç≤Ïà◊Å∞ ÖËx qѨ=¡ O QÔ Å=É’^Œx x#kOzOk.—
(¿Ñr Ѩ^•flÅ∞QÆ∞).
áÈ~°∞ ÉÏ=Ù\ÏÅ∞ ZuÎ# Pk"åã‘ =∞Ç≤Ïà◊ : ^ŒO_»HÍ~°}º
Pk"åã‘ ã¨=∂[OÖ’ ѨÅ∞ ZuflH± „QÆ∂ѨÙÅ∞<åfl "å\˜Ö’ HÀÜ«∞, ^˘~°¡
ÖË^• ~å*òQ˘O_ç, =∂_çÜ∂« Q˘O_ç, =¸iÜ«∂ ã¨=¸Ç¨ÖË ™ê¿ÑH˜HΔ Oõ QÍ
ÃÑ^Œ=Ì x K≥ÑÙ¨ ÊHÀ=K«∞Û. ^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’ Pk"åã‘ ã¨=¸Ç¨Å∞ U
ZuflH± „QÆ∂ѨÙ#‰õΩ K≥Ok#"≥·<å "å@xflO\˜ r=# q^è•#OÖ’
ÃÑ^ŒÌ=∂~°∞ÊÖËq ÖË=#∞HÀ=K«∞Û. HÍHõáÈ`Õ =∂_£ H˘O_»Ö’¡ x=ã≤OKÕ
Ju ã¨fiÅÊ [<åÉèÏ q∞#Ǩ Jxfl ~°HÍÅ `≥QÅÆ Pk"åã‘ „Ѩ*Ïrq`åÅ∞
^•^•Ñ¨Ù XˆHÖÏ L<åfl~Ú. "åi PKå~° =º=Ǩ~åÖ’¡ "≥q· ^躌 O Hõ<åfl
™ê~°∂Ѩº`Õ JkèHõO Jx K≥ѨÙÊHÀ=K«∞Û. Hõ@∂ì, ÉÁ@∂ì, =∂\Ï,
=ÚK«Û\Ï, uO_ç uѨÊÅ∂ "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∂ÅxflO\˜Ö’#∂,
J#∞Éèí"åÅÖ’#∂ Jxfl `≥QÆÅ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ JHͯ K≥Öˇ¡àı¡. P"≥∞#∞
`≥QÆ Ñ≤`$« ™êfi=∞ºO "≥Ú~°@∞QÍ J}z"ÕãO≤ k. F ^ŒQ~æÆ ° J<£K_« £ =∞~˘Hõ
^ŒQÆæ~° =ÚuÎ JO@∂ Ç≤ÏOã≤OKÕk. qѨ¡"À^Œº=∞ „Ѩ"ÕâßxH˜ =ÚO^Œ∞
P"≥∞ =~°‚}Ïf`«"≥∞ÿ# Ñ≤`«$™êfi=∞º Ç≤ÏOã¨#∞, "Õ^Œ##∞ ÉèíiOzOk.
Pk"åã‘ =∞Ç≤Ïà◊ JÅ∞ÃÑ~°∞QÆx „â◊=∞rq. Pã≤ÃÎ Ñ· JkèHÍ~åxfl
KÕlH˜¯OK«∞‰õΩ#fl ѨÙ~°∞+¨μ_»∞ „ã‘Î`À áê@∞ „â◊=∞â◊HÎ̃x "≥zÛOK«_»OÖ’
H˘O`« "≥ã¨∞Å∞ÉÏ@∞#∞ á⁄O^•_»x Pk"åã≤ ã¨=∂*Ïxfl K«∂¿ãÎ
ã¨∞Å∞=ÙQÍ<Õ J~°÷O J=Ù`«∞Ok. Pk"åã‘ =∞Ç≤Ïà◊ L`«ÊuÎÖ’,
™ê=¸Ç≤ÏHõ L`«ÊuÎÖ’, WO\˜ KåH˜s QÆ$Ǩτâ◊=∞ÅÖ’ ѨÙ~°∞+¨μ_çHõ<åfl
JkèHõOQÍ „â◊q∞ã¨∞ÎOk. P"≥∞ "≥ÚQÍà◊¡`À áê@∞ <åQÆe Ѩ_»∞`«∞Ok.
J~Ú`Õ QÆ`« H˘O`« HÍÅOQÍ ëê<≥H¯˜ # áœ~°ã=¨ ∂[O P"≥∞#∞ L`«ÊuÎ
„Hõ=∞O #∞Oz ^Œ∂~°O KÕÜ«∞_»OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ <åQÆeѨ@ì_®xfl
=∂xÊ™ÈÎOk. P"≥∞ ѨO@ HÍѨ٠HÍã¨∞OÎ k. JkUѨÙQÍ Zky ѨO_ç<åHõ
^•xfl H˘_»=e`À HÀã¨∞ÎOk. =i "≥∂ѨÙÅ∞ "≥∂ã¨∞ÎOk. ÉèÏ~°"≥∞ÿ#
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 53
Ѩ#∞ÅxflO\˜Ö’ ѨÙ~°∞+¨μ_ç`À áÈ\©Ñ¨_ç ѨxKÕã¨∞ÎOk. HÍHõáÈ`Õ Pã≤ÎÃÑ·
JkèHÍ~åxH˜ ã¨OHˆ `«OQÍ xeKÕ JuH˘kÌ Ñ¨#∞ÅÃÑ· `≥QÆ Ñ≤`$« ™êfi=∞ºO
qkèOz# áÈÖ’, "Õ∞Ö’Å∞ (x¿+^è•Å∞) q∞#Ǩ L`«ÊuÎÖ’ P"≥∞
„â◊=∞ÖˉõΩO_® L`åÊ^Œ<Õ ÖË^Œx ~°∂_èôQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û. HÍh P"≥∞#∞
P L`«ÊuÎÃÑ· ǨωõΩ¯xOz =OzOKå~°∞.
P"≥∞ ™ê=∞∂Ç≤ÏHõ L`«ÊuÎÖ’ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩO@∞Ok. P"≥∞
J_»qÖ’ „‰õÄ~° [O`«∞=ÙÅ "Õ@Ö’ áêÖÁæO@∂O>Ë 'FÖÏæ#∞Oz
QÆ O QÍf~° O — =~° ‰ õ Ω ™êy# =∂#= WuǨ  㨠O =∞ã≤ Î + ¨ ¯ OÖ’
"≥∞^ŒÅ∞`«∞Ok. P"≥∞ `«#"åà◊¡`À [O`«∞=ÙÅ#∞ `«~°∞=Ú`«∞Ok.
JÅã≤# [O`«∞=ÙÅ#∞ =Å`À |Okèã¨∞ÎOk ÖË^• PÜ«Ú^è•Å`À
HÍK«∞‰õΩ ‰õÄK«∞O_ç `«=∞"åi"≥Ñ· Ù¨ `«iq∞ `«iq∞ "å\˜x |eKÕã∞¨ OÎ k.
KÕÑŨ "Õ@Ö’ J~Ú`Õ P"≥∞‰õΩ P"Õ∞ ™ê\˜. J~Ú`Õ Ñ≤`$« ™êfi=∞ºO
P"≥∞`À QÍÜ«∞Ѩ_»¤ [O`«∞=ÙÅ#∞ "≥∂~Úã¨∞ÎOk HÍx P"≥∞#∞
™êÜ«Ú^èOŒ HÍxÜ«∞º‰õΩO_® Hõ@∞ìk@ìO KÕãO≤ k. "Õ@ Ѷe¨ `«OÃÑ· =∞QÍ_ç
=∂>Ë K≥Å∞¡ÉÏ@∞ J=Ù`«∞Ok. „â◊=∞Ö’ ã¨=∂#`åfixfl, Ѷ¨e`«OÖ’
Jã¨=∂#`åfixfl P"≥∞ =∞ø#OQÍ Éèií OzOk. áÈ#∞áÈ#∞ "Õ@ `«=∞
ã¨=¸Ç¨ÏO HÀã¨O H͉õΩO_® "åºáê~°O HÀã¨O qK«ÛÅq_çQÍ KÕÜ∞« _»O
"≥Ú^ŒÅÜ«∂ºHõ P"≥∞ `«# J@g ã¨OѨ^#Œ ∞ ã¨O~°HOΔ̃ K«∞ HÀ=_»OÖ’
`«# "åà◊` ¡ À áê@∞QÍ #_»∞OayOKåeû =™ÈÎOk.
L`«ÊuÎ, ™ê=¸Ç≤ÏHõ L`«ÊuÎÖ’áêÖÁæ<Õ =∞Ç≤Ïà◊ QÆ$Ǩ„â◊=∞Ö’
`«# JkèHõ â◊H˜Îx qxÜ≥∂yã¨∞ÎOk. ˆH=ÅO QÆ$Ǩτâ◊=∞Ö’<Õ P"≥∞
áêÖÁæO@∞O^ŒO>Ë =∂„`«O Jk J~°úã¨`«º"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. P"≥∞
QÆ$ǨÏ=ã¨~åÅ∞ KåÖÏ=~°‰õΩ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩO@∞Ok. =O@ K≥~°‰õΩ
#∞Oz „ѨHõ$u „Ѩ™êkOKÕ P‰õΩ, JÅ=Ú, HÍÜ«∞, ѨO_»∞, HõO^Œ
=¸ÖÏÅ∞, "≥^∞Œ ~°∞ "≥ÚHõ¯Å∞, ѨÙ@ìH˘‰õΩ¯Å∞, ѨÙ=ÙfiÅ∞, #∂<≥ yO[Å∞
(QÍ~°) Z<Àfl QÆ$ǨÏ=ã¨~åÅ#∞ ѨÙ~°∞+≤_ç`À á⁄`«∞Î ÖˉõΩO_®<Õ
ã¨OáêkOK«∞‰õΩO@∞Ok. Jk P"≥∞ `«# ÉÏ^躌 `«QÍ KÕÜ∂« eûO^Õ
`«Ñʨ =∞QÆ"åà◊x¡ g∞~°∂ WO^Œ∞Ö’ áêÅ∞ѨOK«∞H˘O_ç Jx HÀ~°‰Äõ _»^∞Œ .
Wk P"≥∞ Ѩ@¡ J=∞Å=Ù`«∞#fl ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O P"≥∞ „â◊=∞H˜
qÅ∞=Hõ>Ëì +¨~åÉË ÖË_»∞.
P"≥∞ Jxfl~°HÍÅ ‰õÄeѨ#∞Ö’¡ áêÖÁæO@∞Ok. Pk"åã¨∞Å
J_»=ÙÅ #∞Oz J`«ºO`« qÅ∞"≥·# „ѨHõ$u ã¨OѨ^Œ#∞ ^ÀÑ≤_ô^•~°∞Å∞
H˘Å¡ Q ˘@∞ì ‰ õ Ω áÈ=_®xH˜ ^ÀÑ≤ _ ç „Ñ¨ É è í ∞ `åfiÅ∞ KÕ Ñ ¨ \ ˜ ì # ~À_» ¡
x~å‡}ÏÅxflO\˜Ö’ P"≥∞ `«# „â◊=∞â◊HÎ̃x "≥zÛOK«x ~À_Õ¤ ÖË^ŒO>Ë
Juâ◊Ü≥∂H˜Î HÍ^Œ∞. „ѨÉèí∞`«fi Éèí=<åÅ x~å‡}OÖ’ P"≥∞ Ô~Hõ¯Å
Hõ+ì̈O ^•QÆ∞Ok. `«∞xH͉õΩÅ ^•fi~å Z<≥fl<Àfl ã¨OѨ^ŒÅ#∞ ‰õÄ_»Éˇ@∞ì
‰õΩO@∞#fl >ˇˆH^•~°¡ ^ÀÑ≤_ôÖ’ P"≥∞ K≥=∞@, <≥`«∞Î~°∞¡<åfl~Ú. <≥uÎ#
=¸@`À QÆ∂_≥O QÆ∂_≥O uiy =ã¨∞=Î ∂iÊ_ç q^è•#OÖ’ ǨÏ^Œ∞ÖÌ xË
"≥∂™êÅ`À ‰õΩÉË~°∞Öˇ·# ëê=ÙHÍ~°¡ hu =∂e# ã¨Oáê^Œ#Ö’ P"≥∞
J=∂Ü«∞Hõ`«fiO, P"≥∞ ¿Ñ^ŒiHõO P"≥∞ J=ã¨~åxfl ^Œ~°≈#q∞™êÎ~Ú.
HÍy`«Ñ¨Ù Ѩi„â◊=∞Å #∞Oz =∂Ô~¯@∞ìÖ’H˜ JO^ŒOQÍ `«Ü«∂Ô~·=KÕÛ
`≥ Å ¡ x HÍy`åÖ’¡ P"≥ ∞ P„Hõ O ^Œ # Å∞<åfl~Ú. P"≥ ∞ J_» q H˜
Ü«∞[=∂#∞~åÅ∞. HÍx P"≥∞ Jxflq^è•Å =OK«#‰õΩ QÆ∞Ô~· ‰õÄb
|`«∞‰õΩ#∞ D_»∞™ÈÎOk. P"≥∞ ˆH=ÅO „â◊=∞^ÀÑ≤_ôH˜ =∂„`«"Õ∞ QÆ∞i
J=Ù`«∞#flk HÍ^Œ∞. Öˇ·OyHõ ^ÀÑ≤_çx, J`åºKå~åÅ#∞, "ÕkèOѨÙÅ#∞,
J==∂<åÅ#∞ =∞ø#OQÍ Éèií OKÕk.
(WOHÍ LOk) J
 54 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
ˆHO„^Œ ǨϟO=∞O„uH˜ |Ç≤Ï~°OQÆ ÖËY
PѨ~ˆ +¨<£ „w<£ÇϨ O\ò#∞ *Ï~°Oö _£ #∞Oz q~°q∞OK«∞HÀ"åe!
_ç Ü«∞~ü ã¨~ü ! =∂~üÛ 10, 2010 #∞Oz *Ï~°öO_£ lÖÏ¡Ö’x
KåÖÏ „áêO`åÖ’¡ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ PѨ~ˆ +¨<£ „w<£ÇϨ O\ò ÖË^• #HõûÖò =ºuˆ~Hõ
PѨ~ˆ +¨<£ =Å# ZO`À=∞Ok „QÍ=∞ã¨∞ÅÎ ∞, =ÚYºOQÍ "ÕÅ ã¨OYºÖ’
Pk"åã¨∞Å r=#O, ¿ãfiK«Ûù z<åflaè#fl"≥∞ÿ "å~°∞ „áê} ÉèíÜ«∞O`À
|`«∞‰õΩ`«∞<åfl~°∞. J_»=ÙÖ’¡, J_»=ÙÅ K«∞@∂ì "å\˜ÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç
rqOKÕ Pk"åã¨∞Å#∞ JÖÏ u~°QƉõΩO_® Éèí„^Œ`å |ÅQÍÅ∞
J_»∞¤‰õΩO@∞<åfl~Ú. K≥~°∞=ÙÅ∞, ‰õΩO@Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# h\˜ =#~°∞Å∞
gi HõÉÏ˚Ö’¡H˜ "≥à◊¡_»O`À áê@∞, Pk"åã¨∞Å#∞ Ç≤ÏOã≤OK«_»O, Ñ≤Å¡efl
|_»∞ʼnõΩ áÈhÜ«∞‰õΩO_® J_»∞H¤ À=_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. Ñ≤ÅÅ¡ |_»∞Åhfl
q∞e@s HͺOѨÙÅ∞QÍ =∂iÛ"Õ_»Ü«∞O =Å# Ñ≤Å¡Å∞ ¿ãfiK«ÛùQÍ |à◊¡‰õΩ
áÈ=_»=∞<Õ „áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯‰õΩ ^Œ∂~°=∞=Ù`«∞<åfl~°∞. q∞e@s
HͺOѨÙÖ’¡x |ÅQÍÅ∞ Pk"åã‘ ¢ã‘ÅÎ `À Jã¨Éºíè OQÍ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl~Ú.
=∂‰õΩ `≥eã≤#O`« =~°‰õΩ KåÖÏ HÍÅO #∞Oz ѨÖÏ=Ú
„áêO`«O *Ï~°Oö _£Ö’ =∂"À~Úã¨∞ì „áê|źO L#fl „áêO`«O. „Ѩã∞¨ ` Î O«
ã≤"∞£ _≥_Q£ Í lÖÏ¡ ‰õÄ_® J^Õ HÀ=‰õΩ K≥O^Œ∞`«∞Ok. x*ÏxH˜ Ü«∂O\©
#HõûÖò PѨˆ~+¨<£ "≥Ú^Œ\˜™êiQÍ "≥∞ÿxOQ∑ WO_»¢ã‘ìãπ ÖË^• Yx[
Ѩi„â◊=∞Å∞, ã‘ìÖò áê¡O\òÅ∞, Ѩ=~ü „áê*ˇH±ìÅ∞ ™ê÷Ñ≤OK«_®xH˜ JkèHõ
ã¨OYºÖ’ J=QÍǨÏ# Ѩ„`åÅ∞ ã¨O`«HÍÅ∞ J~Ú# H˘ÖÏ›<£ „áêO`«OÖ’
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
x*ÏxH˜ Yx[, ã‘ìÅ∞, Ѩ=~ü „áê*ˇH±ìÅ∞, _®º=ÚÅ∞, ™êÊO*ò
S~°<£ á¶êºHõìsÅ∞ ™ê÷Ѩ##∞ Dãπì ã≤OQ∑ ÉèíO, "≥ãπì ã≤OQ∑ ÉèíO, ‰õΩOu,
QÆ∞"≥∞ÖÏ, ÉÁHÍ~À, yikÇπÏ Kèå`«$ – ÖÏ\òÇϨ ~ü, ~å"£∞QÆ~,ü ǨÏ*ÏsÉÏQ∑
ÖÏO\˜ lÖÏ¡Ö’¡ „Ѩ[Å∞ f„=OQÍ =ºuˆ~H˜ã∂¨ <Î åfl~°x `≥eã≤# `«~åfi`Õ
D „áêO`åÅÖ’ #Hõ û Öò =ºuˆ ~ Hõ PѨ ˆ ~ +¨ < £ # ∞ „Ѩ É è í ∞ `« fi O
„Ѩ"Õâ◊ÃÑ\ì̃Ok.
qëê^ŒHõ~°"≥∞ÿ# JOâ◊O UO@O>Ë ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO =∂~üÛ
17# J"Õ lÖÏ¡Ö’¡ ZHõ¯_≥` · Õ #HõûÖò =ºuˆ~Hõ PѨ~ˆ +¨<#£ ∞ „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ\˜Oì ^À
JHõ¯_Õ 'PѨ~ˆ +¨<£ q∞#~°Öò ǨÏO\ò—#∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜Oì k. `å*Ï iáÈ~üÅì
„ѨHÍ~°O JHõ¯_» JO>Ë KèÀ\Ï <åQ∑ѨÓ~üÖ’ Yx*ÏÅ "Õ@ UiÜ«∞Öò
ã¨~ˆ fiÅ ~°∂ѨOÖ’ H˘#™êQÆ∞`ÀOk. ~Ô O_»∞ PѨ~ˆ +¨<Å£ ∂ UHõHÍÅOÖ’
ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO H˘#™êy™ÈÎOk.
JO^Œ∞=Å¡ =∂‰õΩ KåÖÏ ã¨Ê+¨Oì QÍ J~°"÷ ∞≥ #ÿ q+¨Ü∞« O ZO@O>Ë
D „áêO`åÖ’¡x „w<£ÇϨ O\ò J_»qÖ’x Pk"åã¨∞Å, W`«~° ™ê÷xHõ
„Ѩ[Å Éè∂í =Úefl MÏm KÕã≤ HÍ~˘Êˆ~\ò HõOÃÑhÅ HÀã¨O W=fi_®xˆH
HÍh, =∂"À~Úã¨∞ìÅ#∞ `«~°=∞_®xH˜ HÍ^Œx. nxHÀã¨O „ѨÉèí∞`«fiO
=∂"À~Úã¨∞ìÅ |∂zx „Ѩ[ʼnõΩ K«∂Ñ≤ã¨∂Î, Pk"åã¨∞Å#∞ `«=∞
™ê÷=~åÅ #∞Oz ÉË^èŒYÖò KÕã¨∂Î ÉèíÜ«∂#Hõ JÉèí„^Œ`å "å`å=~°}Ïxfl
ã¨$+≤ì™ÈÎOk. "Õ∞O D J@g Éèí∂q∞ Ѩل`«∞ÅO Jx `≥eã≤ ‰õÄ_®,
=∂ ÃÑ·# *Ïu Jaè=$kú ¿Ñ~°∞# H˘#™êQÆ∞`«∞#fl Ç≤ÏO㨠=Å¡ KåÖÏ
JÉèí„^Œ`«`À ‰õÄ_ç# (~å¢+ì̈OÖ’) „áêO`åÖ’¡ LO_»=eû =ã¨∞Î#flk.
– QÍ¡_㣠<¨ £ _»∞OQ∑ _»∞OQ∑
(*Ï~°öO_£ WO_çl#ãπ ёѨÙÖòû á¶È~°O)
(`≥Å∞QÆ∞¿ã`« : w`åO[e)
"Õ∞O Jaè=$kú =ºuˆ~‰õΩÅO HÍ^Œ∞. HÍh, J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∂
â◊‡âß<åÖ’¡ ѨÙ<åk ~åà◊√¡ áê`«∞`«∂ KÕ¿ã Jaè=$kúH˜ "Õ∞O =ºuˆ~‰õΩÅO.
„Ѩã¨∞Î`« Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ Pk"åã¨∞Å∞ Jxfl "≥·Ñ¨ÙÅ #∞Oz "Õ\Ï_»
|_»∞`«∞<åfl~°∞. Jaè=$kú Ѷ֨ ÏÅ∞ WOÔH=iHÀ J~Ú`Õ "Õ∞O =¸ÅºO
K≥e¡ã¨∞Î<åflO. J@∞ =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞, W@∞ ~å[ºO Ô~O_»∞ "≥·Ñ¨ÙÅ
Ç≤ÏO㨉Äõ |ÅÜÕ∞ºk, J=Ù`«∞#flk "Õ∞"Õ∞. JO^Œ∞=Å¡<Õ D PѨ~ˆ +¨<£
„w<£Ç¨ÏO\òx "≥O@<Õ PÑ≤"≥Ü«∂ºÅx _ç=∂O_£ KÕã¨∞Î<åflO. #Hõûe[O
~°∂ѨÙ=∂Ѩ_®xH˜ Ü«Ú^Œú"≥ÚHõ>Ë Ñ¨iëê¯~°O HÍ^Œx |ÅOQÍ
#=Ú‡`«∞<åflO. #Hõûe*ÏxH˜ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∂ÅÃÑ· g∞Hõ∞
x[OQÍ z`«Îâ◊√kú LO>Ë – "Õ∞O g∞‰õΩ ã¨∂zOKÕ D H˜Ok
q+¨Ü«∂Å#∞ áê\˜OK«=∞x K≥ѨÙ`«∞<åflO.
– ã¨∂Hõ‡Δ ™ê÷~ÚÖ’ X.l.ZKü. QÆ∞iOz „QÍ=∂Ö’¡ "≥O@<Õ ã¨~ˆ fi
KÕÜ«∂e. JÖψQ Pk"åã¨∞Å `«HõΔ} J=ã¨~åÅÃÑ· ^Œ$+≤ì ÃÑ_ç`Õ
™ê÷xHõ „Ѩ[Å qâßfi™êxfl K«∞~°Q˘O\Ï~°∞.
– „QÍ=∞ã¨∞ÎʼnõΩ q∞ye# =#~°∞Å∞, W`«~° r=<å^è•~åÅ∞
H˘Å¡Q˘@ì^∞Œ .Ì 2000 ã¨O=`«û~°O #∞Oz HÍ~˘Êˆ~\ò HõOÃÑhÅ`À
Hõeã≤ KÕã≤# J=QÍǨÏ# Ѩ„`åÅ#∞ (ZO.X.Ü«Ú.) "≥O@<Õ
"≥#‰õΩ¯ fã¨∞HÀ"åe. Jaè=$kú „áê*ˇ‰Ωõ Åì HÀã¨O QÆ∞OA‰õΩ#fl
„QÍ=∞ã¨∞ÎÅ Éèí∂=ÚÅ#∞ uiy WK≥ÛÜ«∂ºe. JÖψQ H˘`«Î
ZO.X.Ü«Ú. ÅÃÑ· ã¨O`«HOõ ÃÑ>ˇì =ÚO^Œ∞, ™ê÷xHõ, ™êO„Ѩ^•Ü«∞Hõ
„QÍ=∞ ã¨ÉÅíè #∞ ^•xÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO KÕÜ∂« e.
– 100 âß`«O Jaè=$kú Ѷ¨ÖÏÅ∞ – ã¨O~°HõΔHõ Ѩ^äŒHÍÅ∞ ™ê÷xHõ
„Ѩ[ʼnõΩ KÕ̂~@∞¡ K≥Ü∂« ºe. _»|∞ƒ <Õ~∞° QÍ „QÍ=∞ ã¨ÉÅíè ∞, W`«~°
™ê÷xHõ ã¨Oã¨÷Å #∞Oz „QÍ=∞ã¨∞ÎʼnõΩ KÕ~åe.
– „ѨÉ∞íè `«fi ã¨Oã¨Ö÷ #·ˇ |_»∞Å∞, Pã¨∞Ѩ„`«∞Å∞, áœ~°ã~¨ Ñ° ~¨¶ å ã¨Oã¨Å÷ ∞
S.ã≤._ç.Å∞, ™ê÷xHõ ã¨Oã¨÷Å∞ ã¨iQÍ Ñ¨xKÕ¿ã@∞¡ K«∂_®e.
– Jxfl ~°HÍÅ Jaè=$kú Ѩ^HŒä ÍÖ’¡ ™ê÷xHõ „Ѩ[ʼnõΩ ã¨O|O^èOŒ
LO_®e.
– H˘#™êQÆ∞`«∞#fl Éèí∂q∞H˜ ã¨O|OkèOz# K«\ÏìÅ∞ JÖψQ
H˘#™êQÆ_"» ∞Õ H͉õΩO_® Pk"åã¨∞Å Éè∂í =ÚÅ∞ "åà◊Hˆ¡ K≥O^•e.
– J@g =º=™êÜ«∞O ™ê÷xHõ Pk"åã¨∞ňH K≥O^•e HÍx HÍ~˘Êˆ~\ò
HõOÃÑhʼnõΩ HÍ^Œ∞.
– PѨˆ~+¨<£ „w<£ÇπÏO\ò#∞ "≥O@<Õ *Ï~°öO_£Ö’x Jxfl lÖÏ¡Å
#∞Oz q~°q∞OKåe.
=∂ q#flѨO U=∞O>Ë =∂"À~Úã¨∞Åì `À K«~Û° Å∞ [~°áêe.
Jk ‰õÄ_® ™ê÷x‰õΩÅ∞, ™ê=∂lHõ ã¨Oã¨Å÷ ∞ =∂#= ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ∂¨ Å∞,
~°K«~Ú`«Å∞ – ™ê=∂lHõ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ D K«~°ÛÖ’¡ áêÖÁæ<åe. "Õ∞O
`«Ñ¨Ê‰õΩO_® âßOu „áêuѨkHõQÍ, Ü«Ú^•úxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ g∞`À
Hõeã≤ #_»∞™êÎO. g∞ #∞Oz Pâß=Ç¨Ï ã¨=∂^è•<åxfl HÀ~°∞`«∞<åflO.
J
 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 55

J^茺ܫ∞#O
(=∂i¯ûã¨∞ì =∞øeHõ ~°K«#Å#∞ 'J^茺ܫ∞#O— ji¬Hõ# <≥Å <≥ÖÏ Ñ¨iK«Ü«∞O KÕÜ«∂Åx ÉèÏqã¨∞Î<åflO. – ã¨O.)
=∂~ü¯û =ÚO^Œ∞=∂@ #∞Oz...
=∞ #∞+¨μÅ∞ `«=∞ =∞#∞QÆ_»#∞ ™ê=∂lHõOQÍ L`«ÊuÎ KÕã¨∞H˘<Õ
„Hõ=∞OÖ’ Jx"å~°ºOQÍ H˘xfl HõzÛ`«"∞≥ #ÿ ã¨O|O^è•Ö’¡H˜ „Ѩ"tÕ ™êÎ~∞° .
ÉèÏ=*ÏÅ ~°OQÍxH˜ ã¨O|OkèOz# =∂~°∞ÊÅ∞ J#=K«∞Û. g\˜ Ѩ@¡
=∞#∞+¨μÅ∞ "≥Ú^Œ@ K≥` · #« ºO á⁄Ok P áÈ~å\ÏÅ#∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~∞° .
Jq "åi WëêìWëêìÅ#∞ |\ì̃ U~°Ê~°K«∞H˘<Õq HÍ=Ù. g\˜x =∞#O ZÖÏÔ Q · ` Õ XHõ =∞x+≤ x J`« # ∞ `« # QÆ ∞ iOz `å#∞
L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å∞ JO\ÏO. D L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å∞ P<å\˜H˜ U=∞#∞‰õΩO@∞<åfl_»∞ J<Õ^•xÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç JOK«<å "ÕÜ«∞~å^À
=∞#∞+¨μÅ Éè∫uHõ L`«ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ∞ Jaè=$kúÖ’ U ^Œâ◊‰õΩ KÕ~°∞H˘x JÖψQ Ѩi=~°<Î å ^ŒâÖ◊ ’ L#fl XHõ ã¨=∂*Ïxfl P<å\˜ ^•x K≥` · #« ºOÃÑ·
LO\ÏÜ≥∂ P ^Œâ◊‰õΩ `«y# q^èŒOQÍ LO\Ï~Ú. D L`«ÊuÎ P^è•~°Ñ_¨ ç JOK«<å "ÕÜ∞« ~å^Œ∞. x*ÏxH˜ D K≥` · #« ºO ZO^Œ∞‰õΩ
ã¨O|O^è•Å "≥Ú`«OÎ ã¨=∂[ Pi÷Hõ x~å‡}OQÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞Ok. JÖÏ LO^À Éè∫uHõ rq`«OÖ’x "≥~· ∞° ^蕺Š^•fi~å q=iOK«=Åã≤
Jã¨Öˇ·# D ѨÙ<åkÃÑ·<Õ K«@ìѨ~°"≥∞ÿ#, ~å[H©Ü«∞Ѩ~°"≥∞ÿ# LѨi`«ÅO LO@∞Ok. =∞~À =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë ™ê=∂lHõ L`«ÊuÎ â◊‰Ωõ ÅÎ ‰õÄ,
XHõ\˜ `«Öˇ`«∞Î`«∞Ok. D LѨi`«ÖÏxH˜ J#∞~°∂Ѩ"≥∞ÿ# H˘xfl L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å‰õÄ =∞^躌 L#fl Ѷ∞¨ ~°} ¬ ^•fi~å q=iOK«=Åã≤
HõzÛ`«"≥∞ÿ# ™ê=∂lHõ K≥·`«#º ~°∂áêÅ∞ L^Œƒùq™êÎ~Ú. ™ê=∂lHõ, LO@∞Ok. U ™ê=∂lHõ =º=ã¨÷ ‰õÄ_® ^•x ֒ѨŠU "Õ∞~°‰Ωõ L`«ÊuÎ
~å[H©Ü«∞, É∫kúHõ r=<åxH© ã¨O|OkèOz# ™ê^è•~°} „Hõ=∂ʼnõΩ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ Jaè=$kú K≥O^ÕO^Œ∞‰õΩ J=HÍâ◊O L#fl^À P L`«ÊuÎ â◊‰Ωõ ÅÎ hfl
Éè∫uHõ rq`« L`«ÊuÎ q^è•#"Õ∞ x|O^èŒ#Å∞ (HõO_ô+¨<£û) qkèã¨∞ÎOk. P "Õ∞~°‰Ωõ Jaè=$kú K≥O^ÕO`«=~°‰Ωõ Jk #tOK«^∞Œ . JÖψQ ™ê=∂lHõ
=∞#∞+¨μÅ Jã≤Î`åfixfl "åi K≥·`«#ºO x~åúiOK«^Œ∞. "åi ™ê=∂lHõ =º=ã¨÷ K«„@O ֒ѨŠ`«=∞ LxH˜H˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# Éè∫uHõ Ѩiã≤÷`«∞Å∞
Jã≤` Î fi« "Õ∞ "åi K≥`
· <« åºxfl x~åúiã¨∞OÎ k. XHõ ã¨=∂[O Éè∫uHõ L`«ÊuΠѨiѨHõfiO HÍ#O`« =~°‰õΩ áê`« L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å ™ê÷#OÖ’
â◊‰õΩÎʼnõΩ, Jq Jaè=$kú K≥O^Õ „Hõ=∞OÖ’ XHÍ<˘Hõ ^Œâ◊Ö’ JѨÊ\˜H˜ "å\˜Hõ<åfl L#fl`«"≥∞ÿ# H˘`«Î L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å∞ U~°Ê_»=Ù.
LxH˜Ö’ L#fl L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å‰õΩ Ñ¶¨∞~°¬} „áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞Ok. =∂#= *Ïu Jx"å~°ºOQÍ `å#∞ U Hõ~°Î"åºÅ#∞ ѨÓiÎ
W^Õ q+¨Ü«∂xfl K«@ì ѨiÉèÏ+¨Ö’ K≥áêÊÅO>Ë, D L`«ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ∞ KÕÜ∞« QÆÅ^À "å\˜<Õ `«# =ÚO^Œ∞OK«∞‰õΩO@∞Ok. ^•xH˜ HÍ~°}O
`å=Ú JO`« =~°‰Ωõ U Pã≤Î ã¨O|O^è•Å K«„@O ^•fi~å Ѩx KÕâßÜ≥∂ Uq∞@O>Ë – *Ï„QÆ`QΫ Í Ñ¨ijeOz#@¡~Ú`Õ U ã¨=∞㨺 J~Ú<å
P Pã≤Î ã¨O|O^è•Å`À Ѷ∞¨ i¬OK«_=» ∞#fl=∂@. JO`«=~°‰Äõ L`«ÊuÎ ^•x Ѩiëê¯~åxH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Éè∫uHõ Ѩiã≤` ÷ ∞« Å∞ U~°Ê_®¤H<õ À, U~°Ê_Õ
â◊‰õΩÎÅ Jaè=$kúH˜ =ºH©ÎHõ~°}Å∞QÍ L#fl L`«ÊuÎ ã¨O|O^è•Å∞ "å\˜H˜ „Hõ=∞OÖ’<À `«Öˇ`«∞Î`«∞Ok. ã¨∂÷ÅOQÍ K≥áêÊÅO>Ë Pã≤Ü«∂ `«~°Ç¨,
J=~À^è•Å∞QÍ =∂~°∞`å~Ú. JѨC_»∞ ™êOѶ∞≤ Hõ qѨ"¡ åÅ Ü«ÚQÆO „áêp# Ѷ¨Óº_»Öò, P^èŒ∞xHõ |∂~°∞˚"å L`«ÊuÎ q^è•<åÅ#∞ ã¨=∂[
„áê~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok. Pi÷Hõ ѨÙ<åkÖ’ =KÕÛ =∂~°∞ÊÅ∞ H˘OK≥O J@∞ Pi÷Hõ Jaè=$kú „ѨQÆu Ѩ^äŒOÖ’x =ÚYº"≥∞ÿ# "≥∞ÿÅ∞~åà◊√¡QÍ =∞#O
W@∞QÍ |$ǨÏ`«~Î "° ∞≥ #ÿ LѨi`«ÅO "≥Ú`«OÎ JO`«\Ï "åºÑ≤Oz ^•x ÉèÏqOK«=K«∞Û. |∞~°∂˚"å L`«ÊuÎ q^è•#O J#flk "≥·~°∞^茺Éèíi`«"≥∞ÿ#
Ѩi=~°Î#‰õΩ ^•ifã¨∞ÎOk. ™ê=∂lHõ L`«ÊuÎ „Hõ=∂Ö’¡ z@ìz=ik (W^Õ^À =º‰õΩÎÅ∞ =∞^茺
"≥·~°∞^茺O HÍ^Œ∞. =º‰õΩÎÅ Jã≤Î`åfixfl ~°∂á⁄OkOKÕ ™ê=∂lHõ
WÖÏO\˜ Ѩi=~°#Î Å#∞ J^躌 Ü«∞#O KÕ¿ã ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞#O
Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ #∞Oz |Ü«∞Å∞^Õi# "≥·~°∞^茺O). |∂~°∞˚"å ã¨=∂[O
`«Ñʨ Hõ QÆ=∞xOK«=Åã≤# `Õ_® LOk. L`«ÊuÎH˜ ã¨O|OkèOz# Pi÷Hõ
֒Ѩ Å Jaè = $kú K≥ O ^Õ L`« Ê uÎ â◊ ‰ õ Ω Î Ö Ë D "≥ · ~ ° ∞ ^è • ºxfl
Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ =KÕÛ Éè∫uHõ Ѩi=~°Î#‰õÄ: <åºÜ«∞, ~å[H©Ü«∞, =∞`«, Ѩi+¨¯iOK«_®xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Éè∫uHõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ ‰õÄ_® ã¨$+≤™ì êÎ~Ú.
HõàÏ, `åufiHõ ~°OQÍÖ’¡ =KÕÛ =∂~°∞ÊʼnõÄ =∞^躌 XHõ =ÚYº"≥∞#ÿ D ™ê=∂lHõ =º=ã¨` ÷ À áê@∞QÍ<Õ =∂#= ã¨=∂[O K«i„`« ѨÓ~°fi^Œâ◊
`Õ_®#∞ =∞#O ^Œ$+≤Öì ’ fã¨∞HÀ=eû LOk. "≥Ú^Œ\˜ ~°HOõ (Pi÷H)õ JO`«=∞=Ù`«∞Ok.
=∂~°∞ÊÅ#∞ „ѨHõ$u âߢ™êÎÅ JO`« HõzÛ`«`«fiO`À x~åúiOK«_®xH˜ (=∂~ü¯û `«# '„H˜\˜H± PѶπ á⁄e\˜HõÖò ZHõ<åg∞— ѨÙãÎ̈HÍxH˜
gÅ=Ù`«∞Ok. WHõ Ô~O_»= ~°HõO =∂~°∞ÊÅ∞ – "å\˜x ã¨∂÷ÅOQÍ ~åã≤# =ÚO^Œ∞=∂@Ö’x H˘O`«ÉÏè QÆO) J
~°K~« Ú`«Å‰õΩ q[˝ÑÎ≤ !
J~°∞}`å~°‰Ωõ ~°K#« Å∞ ѨOѨO_ç. Hõ^ÅŒä ∞, Hõq`«fiO, ѨÙãÎ̈Hõ ã¨g∞HõÅΔ ∞, q=∞~å≈ "庙êÅ∞, ™ê=∂lHõ
~å[H©Ü∞« ã≤^•úO`« "庙êÅ∞, ~Ú`«~° ÉèÏ+¨Ö’¡#∞O_ç `≥Å∞QÆ∞ áê~ Ωõ ʼnõΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ J#∞"å^•Å∞
ѨOÑ≤OK«O_ç. J~°∞}`å~°Ö’ JK«Û=Ù`«∞#fl ~°K«#ÅÃÑ· L`«Î~åÅ∞ ~åÜ«∞O_ç. ~°K«#Å#∞ "≥∞K«∞Û‰õΩ<Õ
L`«Î~åÅHõO>Ë QÆ∞}^À+¨K«~°ÛÅ∞ KÕÜ«∞QÆÅ L`«Î~åÅ∞ Ѩ„uHõ „Ѩ=∂}ÏÅ∞ ÃÑOK«∞`å~Ú. áê~î°‰õΩÅ
q=∞~°≈<å`«‡Hõ L`«~Î åÅ∞ Ѩ„uHÍ x~°fiǨÏ}‰õÄ `À_»Ê_»∞`å~Ú. g∞ ~°K#« Å∞ J~°∞}`å~° ™êÇ≤Ï`«º,
ã≤^•úO`« ™ê÷~Úx ÃÑOK«∞`åÜ«∞x #=Ú‡`«∂ – – ã¨O
 56 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
Hõ^äŒ#O
F QÆO_®xfl QÆ_=» _»O...
– +≤s<£
|∞O ^ÕÖòYO_£ „áêO`«OÖ’ XHõ z#fl "≥#Hõ|_ç# „QÍ=∞O.
Ѩ@flOÖ’x „Ѩ^è•# =∂~°æO #∞O_ç ^•^•Ñ¨Ù =¸_»∞ H˜Ö’g∞@~°¡
^Œ∂~°OÖ’. P „QÍ=∞OÖ’ XHõ WÅ∞¡. "Õ∞O WO\˜Ö’H˜ „Ѩ"tÕ OKÕãi¨ H˜
ˆH=ÅO W^ŒÌ~°∞ HÀ_»à◊¥¡, W^ŒÌ~°∞ ‰õÄ`«∞à◊¥¡, É’Öˇ_»∞=∞Ok Ñ≤Å¡Å∞
=∂„`«"Õ∞ L<åfl~°∞. =∂ =∂~°æ^Œ~°≈‰õΩ_ç |O^èŒ∞=ÙÅ WÅ∞¡ Jk.
=™ê~åÖ’H˜ "≥à◊¥Î<Õ á⁄_»∞QÍ\˜ =Úã¨∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∞‰õΩx W^ŒÌ~°∞ HÀ_»à◊√¡
=KåÛ~°∞. =zÛ <Õ<≥O`« JÉèíºO`«~°ÃÑ_»∞Î<åfl q#‰õΩO_® <å HÍà◊¡#∞
ÃÑ·#∞O_ç H˜Ok =~°‰õΩ =`«∞Î`«∂ =`«∞Î`«∂ <å áê^•Å‰õΩ "≥ÚHͯ~°∞.
(WO\˜H˘zÛ# Ju^ä∞Œ ʼnõΩ JÖÏ KÕÜ∞« _»O P „áêO`«ÑÙ¨ PKå~°O –
J#∞).
'"Õ∞O q∞=∞‡efl QÆ∞~°∞ΠѨ@ìÖË^ŒHͯ...— J<åfl~°∞. <Õ#∞ <å
=∂~°æ^Œ~°≈‰õΩ_ç z~°∞<å=∂ K≥áêÊ#∞. P `«~åfi`« "≥Ú^ŒÖˇ·Ok "åi`À
ã¨OÉèÏ+¨}Ï „Hõ=∞O. ÃÑ^ŒÌ HÀ_»eH˜ =ÚQÆ∞æ~°∞ ‰õÄ`«∞à◊√¡. z#fl HÀ_»eH˜
W^ŒÌ~°∞ ‰õÄ`«∞à◊¥¡, XHõ H˘_»∞‰õÄ. ÃÑ^ŒÌ HÀ_»e =Ü«∞ã¨∞ ^•^•Ñ¨Ù 24
UO_»∞¡_»K«∞Û. z#fl HÀ_»eH˜ 19–20 UO_»∞¡O\Ï~Ú. W^ŒÌi Éèí~°ÎÅ∂
‰õÄeѨ#∞Å∞ KÕÜ«∞_»O HÀã¨O "Õˆ~ „áêO`åʼnõΩ "≥àÏ¡~°∞. XHõ~°∞
=ÚOÉÏÜü∞H˜ "≥àQ¡◊ Í, WOH˘HÍÜ«∞# ‰õÄ_® Ѩ#∞Å∞ "≥`∞« ‰õΩ¯O@∂
Ѩ@ì}ÏÅ ^À= Ѩ\Ïì_»∞.
=ÚQÆ∞~æ ∂° ‰õÄ`«∞àı¡ L#fl ÃÑ^ŒÌ HÀ_»Å∞ – 'JHͯ, =∂‰õΩ ^Õ=Ù_»∞
P_»Ñ≤Å¡ÖËflÅ Wã¨∂Î áÈ`«∞<åfl_»∞— JOk.
=ÚQÆ∞æ~°∂ ‰õÄ`«∞àı¡ LO>Ë =∞i #∞qfiѨC_»∞ H˘_»∞‰õΩ HÀã¨O
Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î<åfl"å Jx J_çQÍ#∞.
'JHͯ <åÔH·`Õ PѨˆ~+¨<£ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åÅx LOk. HÍh
WO\’¡"åà◊¥¡, T~À¡"åà◊¥¡ ##∞fl KÕ~ÚOK«∞HÀx=fi_»O ÖË^Œ∞.—
'<åÅ∞QÀ a_»¤ ‰õÄ_® P_»Ñ≤Å¡ J=Ù`Õ? S^À™êi H˘_»∞‰õΩ
HÀã¨O Z^Œ∞~°∞ K«∂™êÎ"å?—
'K«∂^•ÌO U=∞ø`«∞O^À?—
W^Œ~Ì ∞° HÀ_»à¡◊ Xà’¡#∂ 7, 8 <≥ÅŠѨãá≤ êѨÅ∞ L<åfl~°∞. XHõ\,˜
Ô~O_Õà◊¡ `Õ_®Ö’ W^ŒÌiH© =ÚQÆ∞æ̂~ã≤ Ñ≤Å¡Å∞<åfl~°∞. H˘OK≥O ¿ãѨ\’¡<Õ
"åo¡^ŒÌi`À XHõ Pf‡Ü«∞`« U~°Ê_çáÈ~ÚOk. <Õ#∞ "åo¡^ŒÌi`À
=∂\Ï¡_»∞`«∂ LO_»QÍ<Õ ^˘_À¡ÔHo¡# "åà◊¡ J`«Î uiy =zÛOk.
ѨiK«Ü«∞O KÕã¨∞‰õΩ<åflHõ P"≥∞ KåÖÏ Hõeq_çQÍ LO_çOk. `«~åfi`«
㨠O Éè Ï +¨ } O`å P"≥ ∞ KÕ ` « ∞ Ö’¡ H ˜ "≥ o ¡ á È~ÚOk. =∂@Å∞
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ_»∂Î<Õ P"≥∞ ^Õ=Ù_ç g∞^Œ Ѷ≤~åº^Œ∞ KÕã≤Ok.
'^Õ = Ù_≥ O ^Œ ∞ HÀ JO^Œ ~ ° ∞ P_» Ñ ≤ Å ¡ b fl =∂ WO\˜ ˆ H
ѨOѨÙ`«∞<åfl_»∞.—
HÀ_»à◊√¡ ~˘>ì̌Å∞ KÕÜ«∞_»OÖ’ x=∞QÆfl=∞Ü«∂º~°∞.
J`«Î 'Ѩ^Œ, JHõ¯_ç =™ê~åÖ’H˜ "≥àÏÌO— JOk. <Õ#∞ P"≥∞`À
áê@∞ Ô~O_À "≥·Ñ¨Ù# L#fl =™ê~åÖ’H˜ "≥àÏ¡#∞. JHõ¯_» =∞OK«O
"åeÛ LOk. J`«Î `«# ѨÙ\ì̃O\˜ "≥·Éè’QÆO QÆ∞iOz K≥ѨʙêyOk.
=∞^茺 =∞^茺֒ P"≥∞ `«# HÀ_»à◊¡H˜ ‰õÄ`«∞àı¡ ѨÙ@ì_»O QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê
^Œ∞óYѨ_ÀÎOk. WO\’¡ L#fl XˆH XHõ¯ =∞QÆÑÖ≤ Ï¡_flç (Ô~O_À HÀ_»e
H˘_»∞‰õΩ) P"≥∞ `«# Hõà¡◊ =ÚO^Õ LOK«∞‰õΩO\’Ok. Ñ≤ÖÏ¡_Hç ˜ ‰õÄ_®
QÍ~å|O Z‰õΩ¯"≥·Ok – =∂=∞‡ <≥uÎ<≥H˜¯ ‰õÄK«∞O@∞<åfl_»∞.
'=∂=∂‡, <å‰õΩ #Å¡HÀ_»efl "≥`«‰õΩ¯. #Å¡HÀ_»efl K«∂¿ãÎ <å‰õΩ
"åOuH˘ã¨∞OÎ k— J<åfl_»∞.
=¸_Õà◊¡ P Ñ≤ÖÏ¡_çÖ’ ÃÑOá⁄O^Œ∞`«∞#fl 'ѨÙ~°∞+¨μ_çfl— K«∂ã≤
<Õ#∞ „=∂#Ê_çáÈÜ«∂#∞. =∂=∞‡ #qfi "å_çx H“QÆeOK«∞‰õΩOk.
P_»Ñ≤Å¡Å∞ ^ŒQÆæ~°H˘¿ãÎ =∂„`«O "åà◊¡x pè`«¯iOK«∞‰õΩO\’Ok. HÍh
=∞m¡ <Õ#∞ L<åfl#x "åà◊¡x ^ŒQÆæ~°‰õΩ Ñ≤Å∞™ÈÎOk. <Õ#∞ P WO\˜
Ѩiã≤u÷ x J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"å_»xH˜ „ѨÜ∞« uflã¨∞<Î åfl#∞. WO\’¡x JO^Œ~∞°
`«Å∞¡Å‰õÄ P_»ÑÅ≤ Å¡ Ѩ@¡ XHõ x~åâ◊, ^Œ∞óYO L<åflÜ«∞x <åHõ~"÷° ∞≥ Oÿ k.
Ô~O_»∞ ~ÀAÅ „H˜`«O aaã≤Ö’ q#fl "å~°Î QÆ∞~°∞ÎH˘zÛOk. ѨO*ÏÉòÖ’
XHõ „QÍ=∞OÖ’ KÕã#≤ ã¨~ˆ fiÖ’ L#fl`« =~åæxH˜ K≥Ok# WO_»Ö¡ ’ „Ѩu
Ѩk=∞Ok JÉσ~ÚʼnõΩ ˆH=ÅO =ÚQÆ∞æˆ~ P_»Ñ≤Å¡Å∞ L<åfl~°x,
^Õâ"◊ åºÑ¨OÎ QÍ fã≤# ÖˇH¯õ Å∞ ‰õÄ_® x~°O`«~O° `«yáæ È`«∞#fl P_çÑŨ Å¡
ã¨OYº Ѩ@¡ HõÅ=~åxfl =ºHõÎO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. WHõ¯_» K«∂¿ãÎ<Õ"≥∂
P_»Ñ≤Å¡Å∞ Z‰õΩ¯=Ù<åfl~°x ^Œ∞óYO, HΔÀÉèí HõxÊã¨∞Î<åfl~Ú.
=∂@Å ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ J`«Î <å`À WÖÏ JOk – 'D ~ÀAÖ’¡
HÀ_»à◊¡H˜ U =∂„`«O F~°∞Ê LO_»>Ë¡^Œ∞. „ѨѨOK«O WO`« =ÚO^Œ∞‰õΩ
áÈ~ÚOk. HÍh gàı¡"≥∂ „Ѩu U_»∂ Ñ≤Å¡efl HõO@∞<åfl~°∞. K«∂_»∞
z#fl HÀ_»Å∞ =∞m¡ Hõ_»∞ѨÙ`À LOk.—
'UO\©— x~å…O`«áÈÜ«∂#∞ <Õ#∞.
W~°Ö·ˇ UO_»¡ J=∂‡~ÚH˜ U_®k U_®k `Õ_®Ö’ =ÚQÆ∞~æ ∞°
Ñ≤Å¡Å∞ – z#fl Ñ≤Å¡H˜ 8 <≥ÅÖË – P"≥∞ =∞m¡ `«e¡ HÍÉ’`ÀOk!
QÆ~°ƒùáê`«O HÍ"åÅx H˘_»∞‰õΩ`À 'S^Œ∞— =O^ŒÅ ~°∂áêÜ«∞Å
=∞O^Œ∞ `≥Ñ≤ÊOK«∞‰õΩx q∞OyOk HÀ_»Å∞ Jx K≥Ñ≤ÊOk. (P"≥∞
=Hͯ}˜OѨ٠JO`å ÃÑ·ã¨Å g∞^Õ Z‰õΩ¯=QÍ LO_çOk). J~Ú<å
QÆ~°ƒùáê`«O HÍÖË^Œ∞. WѨC_»∞ <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÅ Hõ_»∞ѨÙ`À LOk. QÆ`«
~Ô O_»∞ <≥ÅÅ∞QÍ ~°H„Îõ ™ê=O J=Ù`ÀOk. á⁄@ìÖ’ U=ÚO^À `≥b^Œ∞.
'_®Hõì~üH˜ K«∂ѨÖË^•?— J_çQÍ#∞.
'ZO`«Hõx KÕÜ«∞#∞ <Õ#∞ =∂„`«O? "åà◊¡ ѨÙ\˜ìO\˜H˜ á¶È<£
KÕ¿ãâß#∞, =zÛ fã¨∞ÔHà◊¡O_ç – JHõ¯_» "≥·^ŒºO w^ŒºO KÕ~ÚOK«O_ç
Jx. =∂ˆHO JO`« Pã¨∞ÅÎ ∞ ÖË=Ù „Ѩu U_»∂ P_»ÑÅ≤ e¡ fl HõO@∂
LO>Ë áÈ+≤ã∂¨ Î áÈ=_®xH˜. WHõ ѨÙ\˜Oì \˜ "åà◊√¡ UO KÕÜ∞« ^ŒÅ∞K«∞‰õΩO>Ë
Jk KÕÜ∞« h— JO^•q_».
JѨC_çHõ UÔHH· õ ‰õΩÅnѨO <å‰õΩ x„^˘ã¨∞OÎ k =∂=∂‡ J#_»O
"≥Ú^ŒÖˇ\Ïì_»∞. "å_çx `«# ѨHõ¯# Ѩ_»∞HÀɡ@∞ì‰õΩx x„^ŒÑ¨ÙzÛOk.
ѨHõ¯<Õ z#fl z#fl P_»Ñ≤Å¡Å U_»∞Ѩ٠‰õÄ_® qxÑ≤™ÈÎOk. `«Å∞¡ÖË"≥∂
=O@ѨxÖ’ =ÚxyáÈ~Ú L<åfl~°∞.
z#fl HÀ_»Å∞ =∞m¡ `«e¡ J=Ù`«∞Ok Jx J`«Î K≥ÑÊ≤ Ok qx
<å‰õΩ k=∞‡ kiyáÈ~ÚOk. <åH˜ÑC¨ _»∞ WHõ ã¨OÉèÏ+¨} g∞^Œ =∞#ã¨∞
ÖË^∞Œ . z#fl HÀ_»e D ã≤u ÷ H˜ P"≥∞ J`«Î P"≥∞<Õ ^À+≤QÍ xÅɡ_ÀÎOk.
HÀ_»à√◊ ¡ KÕã#≤ P‰õΩ ‰õÄ~å, ~˘>ˇÅì ∂ ux <Õ#∞ =∞OK«O g∞^Œ "åÖÏ#∞.
HÍh x„^Œ <å‰õΩ HÀã¨∞Å ^Œ∂~°OÖ’ LOk. <Õ#∞ PÖ’zã¨∂Î
áÈ`«∞<åfl#∞. 20–24 UO_»¡ =Ü«∞ã¨∞Ö’ =ÚQÆ∞æ̂~ã≤ Ñ≤Å¡efl Hõ#fl P
J=∂‡~ÚÅ QÆ∞iOz. WѨC_Õ"∂≥ D W~°"·≥ Uà◊¡ J=∂‡~Ú <åÅ∞QÀ

a_»¤ Hõ#É’`ÀOk. WO^Œ∞Ö’ P"≥∞ ^À+¨O U=ÚO^Œã¨Å∞? <Õ#∞
<å‰õΩ#fl '*Ï˝#O—`À "åà◊√¡ Éè∂í ™êfi=∞º ã¨=∂[ ÉÏkè`∞« Å∞ Jx =∂„`«O
x~åúiOK«QeÆ QÍ#∞. "≥∞Å¡QÍ <Õ#∞ x„^Œ^qÕ X_çÖ’ XiyáÈÜ«∂#∞.
L^ŒÜ«∂<Õfl x„^Œ ÖËKåHõ J`«Î `«# Ѩ#∞Ö’¡ =Úxy L#flѨC_»∞
<Õ#∞ =∞m¡ XHõ™êi ~˘>ì̌Å∞ KÕã¨∞Î#fl HÀ_»à◊¡ ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o¡áÈÜ«∂#∞.
É’Öˇ_»∞ Hõ|∞~°∞¡ K≥ѨÓÎ z#fl HÀ_»Å∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ `«# Ѩiã≤÷u QÆ∞iOz
K≥ѨCHÀzÛOk.
'JHͯ, <å‰õΩ XO\’¡ U^À ã¨iQÍ ÖË^xŒ JxÑ≤™ÈÎOk – ~Ô O_»∞
<≥ÅÅ∞QÍ PQƉΩõ O_® ~°H„Îõ ™ê=O J=Ù`ÀOk.—
'_®Hõì~°∞ÔHO^Œ∞‰õΩ K«∂Ñ≤OK«ÖË^Œ∞?—
'Ѩ@flO "≥o¡ #~°∞û‰õΩ K«∂Ñ≤OKåO. HÍh P"≥∞ â◊√„ÉèíO
KÕÜ«∞_®xH˜ ã≤^ŒúѨ_»ÖË^Œ∞. Ô~O_»∞ <≥ÅÅ∞flO_ç PQƉõΩO_® ~°HõÎO
HÍ~°∞`«∞<åfl Z=~°∂ <Õ#∞ K≥¿ÑÊk Ѩ\Oì˜ K«∞HÀ=_»"∞Õ ÖË^∞Œ , PÜ«∞<Õ"∂≥
=kÖËã≤ "≥o¡áÈÜ«∂_»∞.—
JѨC_çHõ ÃÑ^ŒÌHÀ_»Å∞ =∞O_çѨ_çOk. 'JHͯ, D WO\’¡
JO^Œ~°∂ Hõ™ê~ÚÖË – JÇ¨Ï Hõ™ê~ÚÅHõO>Ë ‰õÄ_® Ѷ¨∞’~°"≥∞ÿ#"åà◊√¡.—
WHõ P W^Œ~Ì ∞° HÀ_»à¡◊ =∂#ã≤Hõ HΔÀÉèOí `å ɡ\
· H˜ ˜ `«#∞flH˘zÛOk.
z<åfl"≥∞, 'ZÖÏÔQ<· å D QÆO_»O QÆ>Hì̌ ¯˜ `Õ KåÅ#∞Ok JHͯ,
<åHõã¨Å∞ D a_»¤x Hõ<åÅx ÖË^Œ∞, Jã¨Å∞ q∞QÆ`å Ñ≤Å¡Å∞ ‰õÄ_®
K«zÛáÈ~Ú<å ÉÏQÆ∞O_»xÑ≤™ÈÎOk— JOk.
W~°"·≥ Uà◊¡ P J=∂‡~Ú '=∂`«$`«fiO—`À qã≤yáÈ~Ú LOk.
P `«~åfi`« P"≥∞ `«#h ã≤÷uÖ’ =kÖËã≤ =ÚO|Üü∞H˜ "≥o¡# Éèí~°Îx
u@ì™êyOk.
ǨÏ~îå`«∞QÎ Í P"≥∞ ##fl_çyOk, 'JHͯ, D Ñ≤O_»O J~Ú`Õ
Ѩ_çáÈ`«∞Ok Hõ^•?—
<å‰õΩ W@∞=O\˜ q+¨Ü∂« Å QÆ∞iOz U =∂„`«O `≥b^Œ∞. <å
ѨÙãÎ̈Hõ *Ï˝#O D q+¨Ü«∞OÖ’ U =∂„`«O ã¨Ç¨Ü«∞O KÕÜ«∞QÆeˆQ
ã≤u÷ Ö’ ÖË^∞Œ . <Õ#∞ „ѨÉ∞íè `«fiO Kտ㠄ѨKå~åÖ’¡ÖÏQÆ P"≥∞‰õΩ ã¨ÅǨe=fi
™êQÍ#∞.
'K«∂_»∞, h‰õΩ WѨÊ\˜ˆH W^ŒÌ~°∞ ‰õÄ`«∞à◊¥¡, XHõ H˘_»∞‰õÄ
L<åfl~°∞. =∞m¡ D a_»¤#∞ Hõ<Õ „Ѩ=∂^•xfl ZO^Œ∞‰õΩ H˘x
`≥K«∞Û‰õΩ<åfl=Ù?—
nxH˜ ÃÑ^ŒÌ HÀ_»Å∞ ["åazÛOk.
'JHͯ, WHõ¯_» =∂ =∂@ Z=~°∂ q#~°∞. "Õ∞O |*Ï~À¡H˜
‰õÄ_® "≥à◊¡O. W^ŒO`å =∂ Éèí~°ÎÅ∞ PÖ’zOKåe. "åà◊¡ ^ŒQÆæ~° =∂
=∂@ Jã¨ûÅ∞ K≥Å^¡ ∞Œ . D Ñ≤ÅÅ¡ O^Œsfl |Å=O`«OQÍ Hõ<åfl=∞<Õ
J#∞HÀ. ÃÑ·ÃÑK«∞Û T~À¡ JO^Œ~°∂ XHõ¯ Ñ≤ÖÏ¡_»∞ LO_»‰õÄ_»^Œ∞,
[`«QÍ W^Œ~Ì ∞° O_®e JO\Ï~°∞.—
W^ŒÌ~°∞ HÀ_»à◊¥¡ J„HÀâßxfl =ºHõÎO KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
'JHͯ, JO^ŒiHõO>Ë ÃÑ^ŒÌ `«Ñ¨C KÕã¨∞Î#flk =∂ Éèí~°ÎÖË. "åàı¡
Ѩ\ì̃OK«∞HÀ#ѨC_»∞ WO\’¡ WOÔH=~°∞ Ѩ\ì̃OK«∞‰õΩO\Ï~°∞.—
z#flHÀ_»Å∞ 'WѨC_çHõ <å ã≤÷u WÖÏ J~ÚºO^Œx ##∞fl
ѨÙ\ì̃O\˜H˜ ѨOÑ≤OKÕã¨∞Î<åfl~°∞. <Õ<≥·`Õ JHõ¯_çÔHàÏ¡Hõ ‰õÄ_® _®Hõì~°¡‰õΩ
K«∂Ñ≤OK«∞HÀ#∞. "åà‹O¡ ^Œ∞‰õΩ ÃÑ·ãŨ ∞ Y~°∞ÛÃÑ\Ïìe. <Õ#∞ K«xáÈ~Ú<å
㨈~ QÍh _®Hõì~üH˜ =∂„`«O K«∂Ñ≤OK«∞HÀ#∞.—
<å ^ŒQÆæ~° "åà◊¡ ã≤÷uH˜ QÍh, HÀáêxH˜ QÍh, „Ѩâ◊flʼnõΩ QÍh
Z@∞=O\˜ ["å|∞ ÖË^∞Œ . <å ѨÙã¨HÎ õ *Ï˝#O JO`å qѶŨ "≥∞áÿ È~ÚOk.
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 57
=∞^蕺ǨÏflO Ѩx #∞O_ç ɡ·@Ѩ_ç HÀ_»à◊√¡ =∞m¡ <å ^ŒQÆæ~°‰õΩ =KåÛ~°∞.
=∞m¡ J"Õ K«~°ÛÅ∞. H˘OK≥O¿ãѨ\’¡ <Õ#∞ ɡ·ÖËÌ̂~ „Ѩܫ∞`åflÖ’¡ Ѩ_®¤#∞.
W^ŒÌ~°∞ HÀ_»à◊¥¡ ##∞fl |u=∂Å™êQÍ~°∞ – 'JHͯ, W"åà◊ "≥à◊¡‰õΩ,
LO_çáÈ. x#∞fl HõeâßHõ =∂Hõ H˘OK≥O „ѨâßO`«OQÍ LOk— JO@∂.
z#flHÀ_»Å∞ =∞iO`«QÍ |u=∂Å∞`ÀOk QÍh <å‰õΩ "≥à◊¡Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
'ã¨~ˆ JHͯ, J~Ú`Õ KåÜü∞ `åyáÈ^Œ∞=Ù— JO@∂ z#flHÀ_»Å∞ KåÜü∞
KÕÜ∞« _®xH˜ "≥oO¡ k.
ɡ·ÖËÌ~°_®xH˜ `«Ü«∂Ô~· <Õ#∞ =∞OK«O g∞^Œ ‰õÄK«∞x KåÜü∞
`åQÆ∞`«∞<åfl. JѨC_Õ J`«Î <å ^ŒQÆæ~°‰õΩ =zÛ 'JHͯ F™êi W@∞~å—
JOk.
<Õ#∞ ֒ѨÅÔHàÏ¡#∞.
'K«∂_»∞, HÀ_»eˆH=∞ø`ÀO^À.—
HÀ_»Å∞ QÆ@∞ì g∞^Œ Q˘O`«∞‰õΩ ‰õÄK«∞x LOk.
'JHõ¯H˜ K«∂Ñ≤OK«∞.—
P"≥∞ `«# ÅOQÍ ÃÑ·HÔ uÎOk. P"≥∞ á⁄@ì H˜O^Œ ÉèÏQÆOÖ’ â◊s~°O
#∞O_ç XHõ =∂Oã¨Ñ¨Ù =Ú^ŒÌ "ÕÖÏ_»∞`ÀOk. <Õ#∞ Jk K«∂ã≤
ÉèÜí ∞« Ѩ_áç ÈÜ«∂#∞. ZÖÏQÀ ^è~·≥ º° O `≥K∞« Û‰õΩx =ÚO^Œ∞ `«#x JHõ¯_ç
#∞O_ç ÖËÑÙ¨ Tà’¡x =Úã¨Å=∞‡bfl, nx QÆ∞iOz `≥eã≤# P_»"åà◊#¡ ∂
Ñ≤eÑ≤OK«O_ç J<åfl J`«` Î À. J`«Î "åà◊x¡ Ñ≤Å∞K«∞‰õΩ~å=_®xH˜ "≥oO¡ k.
<Õ#∞ z#flHÀ_»ex ÖËÑ≤ QÆkÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ=KåÛ#∞. P"≥∞#∞ =∞OK«O
g∞^Œ Ѩ_»∞HÀɡ\Ïì#∞.
JѨÊ\˜=~°H˜ „QÍ=∞OÖ’x =∞Ç≤Ïà◊Å∞ QÆ∞q∞QÆ∂_»™êQÍ~°∞.
XH˘¯Hõ¯~°∞QÍ JO^Œ~∂° P"≥∞ ÅOQÍ ZuÎK∂« _»™êQÍ~°∞. K«∂ã¨∂<Î Õ
"åà◊¡ =∂@Å∞ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. JO^Œ~∂° XˆH™êi =∂\Ï¡_™» êQÍ~°∞.
J`«Î JO\’Ok, 'JO`å P"≥∞ Y~°‡. =ÚO^Œã¨Å∞ Jk
Hõ_∞» ѨÙÖ’H˜ ZÖÏ =zÛOk? ã¨~ˆ =zÛO^Œ#∞HÀ =∞O^Œ∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ
q∞OQÍe? WѨC_Õ"∂≥ WÖÏ...—
=∞Ç≤Ïà◊Å∞ Jã¨ÉèíºOQÍ =∂\Ï¡_»™êQÍ~°∞. XHÍ"≥∞ XHõ@O>Ë
WOH˘HÍ"≥∞ WOHÀ\˜... H˘O^ŒÔ~·`Õ Ç¨™êºÅ∞ ‰õÄ_® P_»∞`«∞<åfl~°∞.
JHõ ¯ _Õ " ≥ ∂ HÀ_» Å ∞ <≥ Ñ ≤ Ê `À, Éè í Ü « ∞ O`À, =∂#ã≤ H õ HΔ À Éè í ` À
ã¨`«=∞`«=∞=Ù`ÀOk. <å K≥=ÙÅ∞ QÆà◊√¡ Ѩ_»∞`«∞<åfl~Ú.
^è≥·~°ºO KÕã≤ WHõ J<åfl#∞ 'g∞ˆ~"≥∞ÿ<å KÕÜ«∞QÆey`Õ K≥ѨÊO_ç.
ÖË^ŒO>Ë D"≥∞#∞ Pã¨∞Ѩ„uH˜ fã¨∞ÔHà◊¡O_ç.—
'_®Hõì~°O>Ë ^•^•Ñ¨Ù 40 H˜Ö’g∞@~°¡ ^Œ∂~°OÖ’ #QÆ~°OÖ’
^˘~°∞‰õΩ`å_»∞. Ѩ@flOÖ’ XHõ #~°∞û LOk— JOk XHÍ"≥∞.
XHõ =Úã¨ÖÏ"≥∞ 'ÖË^Œ∞, P"≥∞#∞ ZHõ¯_çH© fã¨∞ÔHà◊¡Hõ¯~°ÖË^Œ∞.
L`«Î ѨÙ}ϺxH˜ <åÅ∞ÔQ·^Œ∞ =O^ŒÅ∞ Y~°∞Û J=Ù`å~Ú. P"≥∞#∞
=∞OK«O g∞Oz ÖËÑ≤ W@∞Å g∞^Œ ‰õÄKÀɡ@Oì _ç— JOk.
W@∞HõÅ∞ =KåÛ~Ú. HÀ_»ex ÖËÑ≤ W@∞HõÅ g∞^Œ Q˘O`«∞‰õΩ
‰õÄK«∞<ÕÖÏ KÕâß~°∞. XHõo¡^ŒÌ~°∞ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ [iy P"≥∞
â◊ s ~° O #∞O_ç "Õ Ö Ï_» ∞ `« ∞ #fl Ñ≤ O _®xfl ɡ · \ ˜ H ˜ ÖÏQÆ _ ®xH˜
„ѨÜ∞« uflOK«™êQÍ~°∞. XHÍ"≥∞ P"≥∞ á⁄@ì g∞^Œ KÕ`ÀÎ ~å™ÈÎOk. q∞QÆ`å
=∞Ç≤Ïà◊Å∞ U"Õ"À "åºYºÅ∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. H˘O^Œi =ÚYOÖ’ PO^Àà◊#
‰õÄ_® HõxÑ≤™ÈÎOk.
<Õ # ∞ =∞^è Œ º =∞^è Œ º Ö’ JO@∂<Õ L<åfl – 'K« ∂ _» O _ç ,
|Å=O`«OQÍ ^•xfl ÖÏQÆ^Œ∞Ì, _®Hõì~ü ^ŒQÆæ~°‰õΩ fã¨∞ÔHà◊¡O_ç— Jx.
 58 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
JѨÊ\˜=~°‰õΩ LQÆæ|@∞ì‰õΩx ^è≥·~°ºOQÍ L#fl z#fl HÀ_»Å∞ WHõ
JizOk 'ÖË^Œ∞, <Õ#∞ _®Hõì~ü ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥à◊¡#∞. ##∞fl WÖψQ
K«xáÈx=fiO_ç—.
^•^•Ñ¨Ù Ô~O_»∞ QÆO@Å „Ѩܫ∂㨠`«~åfi`« P"≥∞ â◊s~°O #∞O_ç
ã¨QOÆ Ö’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl P =∂Oã¨ÑÙ¨ =Ú^ŒÌ H˜O^Œ Ѩ_Oç k. WѨC_çHõ
=∞Ç≤Ïà◊ÖË P Ñ≤O_®xfl ã¨z„`«OQÍ =i‚OK«™êQÍ~°∞.
'Jˆ~, K«∂_»O_ç, z#fl z#fl KÕ`«∞Å∂, HÍà◊¥¡ L<åfl~Ú. QÀ~°∞¡
‰õÄ_® HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. Hõà◊√¡ ‰õÄ_® U~°Ê_çáÈÜ«∂~Ú.—
<Õ#∞ ™ê÷}∞"≥·áÈÜ«∂#∞. XHÍ"≥∞ Hõ„~° fã¨∞‰õΩx P Ñ≤O_®xfl
J@∂ W@∂ HõkÑ≤Ok.
'Jˆ~ Wk P_»ÑÅ≤ .¡ —
"≥ O @<Õ WOH˘HÍ"≥ ∞ 'P_» Ñ ≤ Å ¡ HÍ|>Ë ì `« e ¡ Hõ _ » ∞ Ѩ Ù ‰õ Ω
J`«∞‰õΩ¯áÈ~ÚOk – H˜O^ŒÑ¨_»¤"Õ∞ ÖË^Œ∞.—
<Õ#∞ =∂\Ï Ñ¨Å∞‰õÄ ÖˉõΩO_® LO_çáÈÜ«∂#∞... W^Õ<å
=∂`«$`«fiO? n<Õfl<å JO^Œ~∂° H©iOÎ KÕk?
WѨC_çHõ ÉÁ_»∞¤`å_»∞H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺 =ÚO^Œ∞
H˘zÛOk. <Õ#∞ QÀ+¨ ÃÑ_»∂<Î Õ L<åfl P"≥∞#∞ #~°∞û ^ŒQiæÆ H˜ fã¨∞HÔ à◊O¡ _ç
ÖË^• #~°∞û<≥·<å fã¨∞‰õΩ~°O_ç. WÖψQ LO>Ë P"≥∞ Ѩiã≤÷u Ѷ¨∞’~°OQÍ
`«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok JO@∂. z=iH˜ J`«Î =∞O„`«™êxH˜ Hõ|∞~°∞ KÕãO≤ k.
XHõ QÆO@ `«~åfi`« =∞O„`«™êx =zÛOk. JѨÊ\˜=~°‰Äõ =∞Ç≤Ïà◊Å
„¿ÑÖÏѨ#Å∞ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ L<åfl~Ú. <Õ#∞ rq`«OÖ’ WO`«
xã¨ûǨÜ«∞`«#∞ J#∞ÉèíqOzOk Z#fl_»∂ ÖË^Œ∞. =∞O„`«™êxx
K«∂ã¨∂<Î Õ HÀ_»Å∞ QÆ\Qì˜ \
Æ Qì˜ Í U_»=™êyOk. =∞Ç≤Ïà◊Å∞ P"≥∞‰õΩ ^è~·≥ º° O
K≥ѨÙÎ<åfl~°∞. =∞O„`«™êx P"≥∞#∞ =∞m¡ =∞OK«O g∞^Œ Ѩ_»∞HÀɡ\ì̃Ok.
P"≥∞ `«# =ÚiH˜ "Õà◊¡#∞ JÖψQ Hõ_»∞HÀ¯‰õΩO_®<Õ P"≥∞ â◊s~°OÖ’H˜
*ÁxÑ≤Ok. ^•O`À ÉÁ_»∞¤`å_»∞ `≥yOk. z=iH˜ =∞O„`«™êx
F@q∞#OwHõiã¨∂Î,
'=∂Ü«∞ ֒ѨÅÔHo¡áÈ~ÚOk. D"≥∞#∞ "≥O@<Õ #~°∞û ^ŒQÆæ~°H˜
fã¨∞ÔHà◊¡O_ç— JOk.
HÀ_»e U_»∞Ѩ٠WOHÍ Z‰õΩ¯"≥·Ok. P"≥∞ _®Hõì~ü ^ŒQÆæ~°‰õΩ
"≥à◊¡_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍ ÖˉõΩO_çOk. P"≥∞ QÆ\ì̃QÆ\ì̃QÍ U_»∞™ÈÎOk. z=iH˜
P"≥∞ <å KÕ~Ú Ñ¨@∞ì‰õΩx,
'JHͯ, #∞=Ófi =∂`Àáê@∞ ~å"åe— JOk.
ZÖÏQÀ „QÍ=∞O #∞O_ç Ô~O_»∞ "≥∂\Ï~°∞ Ãã·H˜à◊√¡ `«Ü«∂~°∞
KÕâß~°∞. WO`«Ö’H˜ HÀ_»eH˜ ~°H™Îõ ê„=O =∞iO`«QÍ ÃÑiyOk. XHõ
"≥∂\Ï~°∞ Ãã·H˜Öò g∞^Œ HÀ_»ex Ѩ@∞ì‰õΩx <Õ#∞ ‰õÄK«∞<åfl#∞. Ô~O_À
^•x g∞^Œ J`«,Î WOH˘HÍ"≥∞ ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. ^•~°O`å HÀ_»Å∞ U_»∞ã¨∂<Î Õ
LO_çOk.
'JHͯ, ##∞fl =∂„`«O =kÖËã≤ "≥à◊¡^Œ∞Ì— JO\’Ok <å`À.
<Õ#∞ P"≥∞‰õΩ ^è≥·~°ºO K≥ѨÓÎ L<åfl#∞. ֒Ѩ֒¡Ñ¨Å <å‰õΩ |~°∞=ÙQÍ
J~ÚáÈ`ÀOk. <å ^ŒQ~æÆ ° P"≥∞ HÀã¨O =∂@Å∞ `«Ñʨ W=fi_®xH˜OHˆ g∞
ÖË=Ù. ^•^•Ñ¨Ù 16–17 H˜Ö’g∞@~°∞¡ QÆ`«∞‰õΩÅ ~À_»∞¤ g∞^Œ „Ѩܫ∂}O
KÕã≤ "Õ∞O Ѩ@flOÖ’ XHõ HÍO„H©@∞ WO\˜ =ÚO^Œ∞ PQÍO. WHõ¯_Õ
ZHõ¯_À _®Hõ~ì ü LO_ç LO\Ï~°x <Õ#∞ "≥`∞« ‰õΩ`«∞<åfl. ֒ѨeH˜ "≥àã¡ı i¨ H˜
JHõ¯_» XHõ =ÚiH˜ =∞OK«O LOk. XHõ =¸Å‰õΩ QÆ∂H¡ À*ò ÉÏ\˜Öò
ÃÑ>Ëì ™êìO_£, XHõ |Å¡, K≥ÖÏ¡K≥^Œ∞~°∞QÍ Ñ¨_Õã≤# =∞O^Œ∞Å∂, =ÚiH©
L<åfl~Ú. ֒ѨŠQÆkÖ’ XHõ =∞OK«O g∞^Œ 40–50 UO_»¡ =∞Ç≤Ïà◊
Ѩ_»∞‰õΩx LOk. P"≥∞ "≥Úɡ·Öòx @Hõ@HõÖÏ_ç™ÈÎOk. ѨHõ¯<Õ XHõ
=∞Ç≤ÏàÏ ÃÇÏÅÊ~ü #∞OK«∞x LOk. "Õ∞O JHõ¯_çÔHà◊¡QÍ<Õ P"≥∞ =∂ˆHã≤
Hõàu¡‹ Î K«∂ã≤Ok. "≥Úɡַ ` ò À P_»∞`«∂<Õ J<åã¨HQΘ Í J_çyOk 'UO\©?—
Jx.
J`«Î =∞m¡ HÀ_»e g∞^Œ ^Àëê~ÀѨ} KÕã¨∂Î q=~°OQÍ K≥ѨÊ_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\ì̃Ok. 'HÀ_»Å∞ =∞O^Œ∞ q∞OyOk...— JO@∂.
"≥Ú`åÎxH˜ P"≥∞ ÖËzOk. P =∞OK«O g∞^Õ P"≥∞#∞
Ѩ_»∞HÀɡ\˜ìOk. =∞m¡ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok 'K≥H± JÑπ— HÍ~°º„Hõ=∞O. KÕu
`˘_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∞HÀ‰õΩO_®<Õ P"≥∞ "Õà◊¡#∞ HÀ_»e â◊s~°OÖ’H˜
*Áx¿Ñã≤Ok. HÀ_»eH˜ ~°H„Îõ ™ê=O ZO`« Z‰õΩ¯=QÍ J=Ù`«∞O^ŒO>Ë
"≥Ú`«ÎO =∞OK«O JO`å, #~°∞û |@ìÅhfl ~°HõÎO`À `«_çã≤áÈÜ«∂~Ú.
H˘kÌ¿ãѨ٠ѨsHõΔ KÕâßHõ P"≥∞ K≥¿ÑÊã≤Ok.
'D"≥∞#∞ #QÆ~åxH˜ fã¨∞ÔHà◊¡O_ç— Jx.
P"≥∞ ѶA‘ K≥eO¡ z "Õ∞O |Ü«∞@‰õΩ =KåÛO. P"≥∞#∞ #QÆ~åxH˜
ZÖÏ fã¨∞‰õΩ"≥àÏ¡e J<Õ K«~°ÛÅ`À =∞~À QÆO@ QÆ_çzáÈ~ÚOk.
HÀ_»ÖË"≥∂ ã¨Ê$Ç¨Ï HÀÖ’ÊÜÕ∞ ã≤÷uH˜ =KÕÛã≤Ok. z=iH˜ XHõ "≥∂\Ï~ü
Ãã·H˜Öò g∞^Œ P"≥∞#∞ #QÆ~åxH˜ fã¨∞‰õΩ"≥àÏ¡Åh, Ô~O_À ^•x g∞^Œ
„QÍ=∂xH˜ uiy "≥o¡ ÃÑ·ãŨ ∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"åÅh x~°Ü ‚ ∞« O [iyOk.
HÀ_»Å∂, =∂`À =zÛ# =Ó~å"Õ∞ "≥∂\Ï~°∞ Ãã·H˜Öò g∞^Œ #QÆ~åxH˜
"≥àÏ¡~°∞.
<Õ#∂, J`åÎ uiy „QÍ=∂xH˜ "≥àÏ¡O. 'JHͯ ##∞fl =keÃÑ\ì̃
"≥oᡠȉõΩ— JO@∂<Õ LO_çOk. P"≥∞ z=i=~°‰Ωõ . „QÍ=∂xH˜ uiy
"≥àı¡@ѨÊ\˜H˜ ~å„u J~ÚOk. Ô~O_»∞ QÆO@Å `«~åfi`« HÀ_»efl
Pã¨∞Ѩ„uÖ’ KÕiÊOKå~°∞ Jx Hõ|∞~°∞ =zÛOk. ~°HõÎO ÉÏQÍ
áÈ~ÚO^Œ@. JO^Œ∞Hõx ~°HOÎõ ZH˜¯OKåeû =ã¨∞OÎ ^Œ@. HÀ_»Å∞ JHõ¯_»
Pã¨∞Ѩ„uÖ’ ã¨Ê$Ç¨Ï ÖˉõΩO_® Ѩ_ç LOk. WHõ¯_» J`ÕÎ"≥∂ HÀ_»e
`«ÑC¨ efl ZOK«∞`«∂ `«# ѨHÍΔ # 'Jaè„áêÜ«∂xfl =∞Å∞™ÈÎOk—. HÀ_»e`À
áê>Ë <å â◊ H õ Î O `å Ǩ Ï iOK« ∞ ‰õ Ω áÈ~Ú#@¡ ~ ÚOk. U ~° H õ O QÍ
„Ѩuã¨ÊOkOKåÖ’ <åHõã¨Å∞ J~°÷O HÍ=>Ë¡^Œ∞.
á⁄^Œ∞Ì<Õfl á¶È<£ =zÛOk – HÀ_»Å∞ ã¨Ê$ǨÏÖ’H˜ =zÛO^Œx. J`«Î
ÃÑ·ãŨ ∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩx Éè~í ` ΰ À áê@∞ #QÆ~åxH˜ "≥oO¡ k. <Õ#∞ ‰õÄ_®
PÖ’K«#Ö’¡ =Úxy `ÕÅ∞`«∂ |ã¨∞ûÖ’ ‰õÄK«∞<åfl.
'D „ѨÑO¨ K«O ~Ô O_ç\˜ g∞^Œ #_»∞™ÈÎOk – L`«ÊuÎ, ѨÙ#~°∞`«ÊuÎ.
Ô~O_ç\˜ g∞^• ¢ã‘ÎʼnõΩ U =∂„`«O ǨωõΩ¯ ÖË^Œ∞. ѨÙ#~°∞`«ÊuÎ g∞^Œ
¢ã‘ÅÎ ‰õÄ, L`«ÊuÎ g∞^Œ HÍi‡Hõ =~åæxH© ǨωõΩ¯ ÅaèOKÕ =~°‰Äõ =∞#O
Z^Œ∞~°∞ K«∂_®eûO^Õ. JѨÊ\˜ =~°‰õÄ ZO`«=∞Ok =∞Ç≤Ïà◊Å â◊s~åÅ
#∞O_ç Zxfl b@~°¡ ~°HOÎõ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞OÎ ^À... HÍh P '`åºQÆO— ZO^Œ∞‰õÄ
H˘~°QÍxk.—
(|∞O^ÕÖòYO_£ L`«Î~°„Ѩ^Õâò ~å¢+¨ìOÖ’x XHõ J`«ºO`«
"≥#Hõ|_ç# „áêO`«O. JHõ¯_ç ¢ã‘ÎÅ∞ J<ÕHõ ~°HÍÅ∞QÍ KåÖÏ
J=∂#∞+¨"≥∞ÿ# Éèí∂™êfi=∞º Ñ≤`«$™êfi=∞º J}z"Õ`«‰õÄ, q=HõΔ‰õÄ
QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞. =∞Ç≤ÏàÏ ã¨OѶ¨∂Å x~å‡}O ^•fi~å JHõ¯_ç
=∞Ç≤Ïà◊Ö’¡ K≥` · #« ºO ÃÑOá⁄OkOK«_®xH˜ P „áêO`«OÖ’ u~°∞QÆ∞`«∞#fl
„Hõ=∞OÖ’ `«#‰õΩ Z^Œ∞Ô~·# D ǨÏ$^ŒÜ«∂xfl "≥∞eÃÑ>Ëì J#∞Éèí"åxfl
L#fl^Œ∞#fl@∞ìQÍ +≤s<£ J<Õ =∞Ç≤ÏàÏ HÍ~°ºHõ~°Î JHõΔ~°|^ŒúO KÕâß~°∞.
+≤s<£ JHõ¯_ç ÉèÏëê #∞_çHÍ~åxfl D ~°K#« Ö’ LѨÜ∂≥ yOKå~°∞.)
(Ç≤ÏOk J#∞"å^ŒO : „ѨÉÏè `ü) J

ѨOѨHÍÅ∞
– Ñ≤. z#flÜ«∞º
''J
#_çzO_À ÖË^À
<åfl L#fl=?—— "≥ÚyeáêHõ N#∞ J#∞‰õΩO@ WO@¡‰õΩ
''"å_˘zÛ@¡ <À@¡ =Ú^≥Ì\˜O_À ÖË^À JѨC_Õ Ñ¨Ù_»`«~°∞
ÉˇÅ¡Oã¨∞@∞ì DQÆÅ∞ =¸y#@∞ì, yO`« u#xã¨Î~° ÖˉõΩO>Ë
ã¨OѨÙ`«„~å—— ZÅ¡=∞‡ ZQÆ=_»¤k.
''P, J#fl<Õq∞ QÆ∞OAHõ áÈ`«ÖË^Œ∞ Öˇ~Ú...—— ZѨÊ\˜ ÖÏÔQ
Q˘}∞‰õΩ¯O@ =OQÆÑe¨ ¡ ~°q ѨH¯õ # ‰õÄ~°∞Ûx
''JOÉË^¯Œ ~ü Éè=í #O ^ŒQ~æÆ ° ["≥∞` ÿ ∞« #fl~°∞, h=Ù #Å¡Q˘O_» #∞O_ç
=zÛ#"À ÖË^À#x ÉèíÜ«∞"Õ∞ã≤O^Œ#fl.——
''JO^Œ~°∞ =ã¨∞ÎO„_®—— z=i =Ú^ŒÌ ux hà◊√¡ `åˆQ=ÚO^Œ∞
JO_»∞.
''P =ã¨∞ÎO„_»#fl... g∞ 'T~Àà◊√¡— |O^ŒÖ’Å∞¡, =OQÆѨ֒¡Å∞¡,
ÉÁ\’¡Å∞¡, H˘Å∞¡~ÀÅ∞¡... =∂ '=O`«∞‰õΩ ÖË<Àà◊√¡— É’QÍ~°áÈÅ∞¡,
"≥ Ú yeáêHÀà◊ √ ¡ , K« O ^Œ ∞ Ѩ \ ’¡ à ◊ √ ¡ , ÉÏ=O_» ¡ Ñ ¨ Ö ’¡ Å ∞¡ , ÉÁ_À¤ Å ∞,
=∂q∞_çHÍÜ«∞, ã¨∞~°∞ѨOQÆ, #Ö’¡Å∞¡ WO\˜H˘Hõ~°∞ =ã¨∞Î#fl@∞ìOk...——
''=∂Å, =∂kQÆÅ Q˘_»"≥ `ÕÅHõáêÜÕ∞, ÃÑ·QÆ =∞#‰õΩÅOÅ<≥
'T~Àà◊√¡—, =O`«∞‰õΩ ÖË<Àà◊√¡, =sæHõ~°} "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\ì̃#"å!—— ~°q.
''=\ì̃QÆ<≥ J#fl fÜ«∞#fl!—— N#∞.
''=\ì̃Q#Æ fl, QÆ\Qì̃ #Æ fl h=#fl^•O@¡ `«¿ÑÊ=ÚOk? =∞# ‰õΩÅOÅ
T~Àà◊¡‰õΩ =O`«∞‰õΩ ÖË<Àà◊¡O>ˇ z#flK«∂Ѩ٠x["≥∞QÆ!——
W^Œ~Ì ∞° =∂\Ï¡_∞» ‰õΩO@ WO@¡ #∞O_ç |Ü«∞@H˘ã¨∞OÎ >ˇ ZÅ¡=∞‡
JOk
''á⁄^Œ∞QÌ ÍÅ h=Ù áÈ~Ú#OHõ #~°ûÜ«∞º, ÃÑO@Ü«∞º =zÛO„_»∞,
"Õ∞`«i (ÃÑ^ŒÌ=∂kQÆ) Ü«ÚO_çQÍ =∂Ö’Å¡`À, =O`«∞‰õΩ ÖË<Àà◊¡`À
u~°∞QÆ∞_»∞ UOk, 㨿ãÎ PÖ’zÛ =Ú#∞QÆ∞`«~°, áêÖ’Å∞¡ áêÖ’Å∞¡
XHõ\˜QÍ<åÅ#fl~°∞, J~Ú<å áêÖ’Å¡`À Q˘_»=Å ZO^Œ∞‰õΩ a_®¤,
WѨ Ê \˜ Ô H h g∞^Œ Q˘O`« ∞ ^•‰õ Ω O_≥ . ..—— ZÅ¡ = ∞‡ WOHÍ U^À
J#É’`«∞O_»QÍ<Õ N#∞ JO^Œ∞‰õΩO_»∞ =∞^躌 Å.
''J#=∞‡ J#∞, "Õ∞=Ú =O`«∞‰õΩ ÖË<Àà◊¡"≥∞, g∞ T~Àà◊√¡
^˘~°Öu·ˇ i, QÆO^Œ∞HÔ ÉÁ@¡‰Ωõ =ÚO^≥, É’<åʼnõΩ =ÚO^≥, QÆ=~°fl"≥∞O\ò
#∞O_ç U^ÀzÛ# g∞Ô~ =ÚO^Œ∞, y@¡ ZO`«HÍÅ=Ú =∂ Hõ_∞» ѨÙÅ∞
H˘_»`å~À H˘@ìO_ç, =∂‰õΩ ~ÀAÖÁã¨Î~Ú...—— W\Ï¡O\˜ "å^Œ#
ZÅ¡=∞‡`À ÃÑ@∞ìHÀ=Ù_»∞ JÅ"å>ˇ N#∞‰õΩ!
''áÈ~° ã¨zÛ<À_», h Hõ_»∞Ѩ٠U_» Q˘\ì̃#~å, y<≥flÅ J#fl=ÚOk
U™⁄¯x u#∞áÈ—— WÖÏ u@∞ì_∞» =∂=¸Öˇ ZÅ¡=∞‡‰õΩ.
''J=∂‡ h‰õΩ `≥Åfi^Œ∞ f~Ú, Q˘_»=Å∞ UO QÍ=Ù—— ~°q
ã¨iÌK≥ѨC‰õΩO@ |*Ï~°¡ H˘zÛ#~°∞ W^ŒÌ~°∞.
''J=Ù##fl <å‰õΩ J~°O÷ QÍHõ J_»∞QÆ∞`«∞#fl =∞#‰õΩÅOÅ<≥ D
T~Àà◊√¡, =O`«∞#∞ ÖË<Àà◊¡#∞ `Õ_®ÖˇO^Œ∞ H˘zÛ#~Ú?—— N#∞.
J=∞‡`À N#∞ "å^Œ#Ѩ_¤» ^ŒQ~æÆ ∞° flO_ç nx QÆ∞iOK≥ PÖ’K«#Å
Ѩ_»¤_»∞. `«# Hõ~°÷=∞~Ú#O`« =~°‰õΩ K≥Ñ≤ÊO_»∞.
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 59
Hõ^äŒ
''=∞# ‰õΩÅáÈÅ∞¡ D =Ó~°¡ "≥Ú^Œ\˜#∞O_ç |`«∞‰õΩ`«∞<˘flà◊¡#∞
T~Àà◊x¡ , P Ñ≤^ÑŒ ¨ D =Ó~°‰¡ Ωõ |`«∞H˘zÛ<Àà◊#¡ ∞ =O`«∞‰õΩ ÖË<Àà◊<¡ À,
|`«∞H˘zÛ<Àà◊<¡ À, zÅ¡~™° êÖ’Å¡<À, á⁄~°OÉ’HÀÅ<À qq^èŒ „áêO`åÖ’¡
qq^èŒ ¿Ñ~°∞¡ ѨÙ\˜ìO_˘K«∞Û. =ÚO^Œ∞\˜ ã¨O^Œ∞#fl "åà◊¡‰õΩ `«~åfi`«
|`«∞H˘zÛ<Àà◊O¡ >Ë z#flK«∂¿Ñ QÆ^,Œ J^Õ Jã¨=∂#`«QÆ =∂~°∞O_˘K«∞Û.
Jxfl ã¨=∂Ü«∂Ö’¡, Jxfl „áêO`åÖ’¡ W@¡<≥ [iyO^Œx QÍ^Œ∞...——
Pâ◊Û~°ºO`À PÖ’zã¨∞Î JO_»∞ ~°q.
JѨC_»Ñ¨C_Õ pHõ\˜ =Úã¨∞~°∞‰õΩO@∞Ok. ^•O`À áê>ˇ
K«eQÆ∂_», D ™êi #=O|~°∞Å<≥ K«e JO^Œ∞‰õΩOk.
JѨÊ\ỖH KåÅ =∞Ok JOÉË^¯Œ ~ü Éè=í #O Z#∞¯#fl J~°∞QÆ∞Å
g∞^Œ, MÏmã¨÷ÅOÅ ‰õÄ~°∞Û#fl~°∞. P Éèí=#O =ÚO^Œ∞ =¸_»∞
+¨@~üû`À, "≥#∞Hõ ÃÑ^ŒÌ ǨÖò`À Hõ@ì|_»∞Ok.
P_» ‰õÄ~°∞Û#fl QÆ∞OѨÙefl K«∂ã¨∞ÎO>ˇ N#∞ K≥Ñ≤Ê#@∞ì
Pâ◊Û~°º=∞xÑ≤ã¨∞ÎOk ~°qH˜. `«#∞ J<ÕHõ „áêO`åefl uiy<À_Õ.
WO`«HOõ >ˇ J@ì_Q» ∞Æ rq`åefl K«∂ã≤<À_Õ.
Z=~À‰õÄ~ÀÛ Éˇ\ì̃#@∞¡ =OQÆѨ֒¡Å∞¡, ÉÁ\’¡Å∞¡, |O^ŒÖ’Å∞¡,
H˘Å∂¡~Àà◊√¡ F ^ŒQÆæ~° ‰õÄ~°∞ÛO>ˇ, H˘kÌ ^Œ∂~°OÅ É’QÍ~°áÈÅ∞¡,
"≥ÚyeáêHÀÅ∞¡, ÉÏ=O_»¡Ñ¨Ö’¡Å∞¡, =∂q∞_çHÍÜ≥∂Å∞¡, ã¨∞~°∞ѨOQÆ,
#à’¡Å∞¡ ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. gà◊¡O^ŒiH˜ ^Œ∂~°OQÆ =∂Ö’Å∞¡ =ÚQÆ∞æ~°∞
#Å∞QÆ∞~°∞ ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. J@∞Q͉õΩO@ W@∞Q͉õΩO@ `«# Ѩiã≤u ÷
Uq∞@#fl@∞¡ XO@iQÆ zO^Œ ∞ =Ú`« ∞ Î e OQÆ O ‰õ Ä ~° ∞ Û#fl_» ∞ .
|∞_çQÆ[OQÍʼnõΩ K≥Ñ≤Ê Ñ¨OÑ≤# ~åÖˇ.
~°q, N#∞ áÈ~Ú =Ú`«∞eÎ OQÆO ѨH¯õ # ‰õÄ~°∞Û#fl~°∞. =ÚQÆ∞~æ ∞°
#Å∞QÆ∞~°∞ Ü«Ú=‰õΩÖÁzÛ P_»<≥ ‰õÄ~°∞Û#fl~°∞.
W^ŒO`« K«∂ã¨∞Î#fl =OQÆѨe¡ #~°ûÜ«∞º‰õΩ =∞O@ÖËã¨∞ÎOk.
|Å=O`« O QÆ PѨ Ù ‰õ Ω O@ Ѩ H õ ¯ <≥ L#fl ÉÁ@¡ ÃÑO@Ü« ∞ º‰õ Ω
ZÅ¡QÆH˜¯O_»∞.
''K«∂ã≤#= ~°qQÍ_»∞ U_»‰õÄ~°∞ÛO_À, JO`«QÍ#O áÈ~Ú
ZÅ¡=∞‡‰õΩ zʼnõΩ¯K≥Ñ≤Ê#@∞¡ K≥á⁄Êã≤Îq∞. g_çH˜ =∞# áêÖ’¡Å¡O>ˇ
Ѩ\Oì̃ Ѩ٠ÖË^∞Œ . P zO^Àx ѨH¯õ # Z@¡ ‰õÄ~°∞ÛO_À K«∂_»∞?——
''ZO`«HÍÅO "åà◊` ¡ À ~å™⁄¯x Ѩә⁄¯x u~°∞` æ _« À ã¨∂^ŒOÌ QÍx,
=ÚO^Œ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ@∞ì—— ÃÑO@ìÜ«∞º Ô~K«ÛQ˘\ì̃O_»∞. W^ŒÌiH˜ =∞O^Œ∞
Z‰õΩ¯"≥#· @∞ìOk D ~ÀA.
''ÃÑ^ÀÌÅ¡O`« =zÛ#@∞ìOk, UO^À K≥ѨCO„_ç...—— ~°qx ^Œ$+≤ìÅ
ÃÑ@∞ìH˘x "≥@HÍ~°OQÆ JO_»∞ #~°ûÜ«∞º.
^•O`À JѨÊ\˜^•OHõ P_»∞#fl QÀÅO`«`«yæ xâ◊≈|Ì"≥∞ÿ#k.
c_ôÅ∞, ã¨∞@ìÅ∞, ã≤Q~ÔÆ @∞¡ =Ú\˜Oì K≥\’à◊√¡ =Ú\˜ãì ∞¨ #Î fl~°∞. PÔ~Ê\’à◊√¡
Pˆ~Êã¨∞Î#fl~°∞. FÑ≤Hõ`À "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\ì̃O_»∞ ~°q.
''K≥¿ÑÊk UOk, ã¨O=`«û~°=Ú ã¨Ok #_»∞ã¨∞OÎ ^≥ QÆ^•, D
JOÉË^Œ¯~ü Éèí=#O QÆ\ì̃QÆ∂_» ã¨O=`«û~°O ^•>ˇ, nxfl U^À XHõ\˜
KÕÜ«∞‰õΩO_» ZO`«HÍÅO y@¡ Ѩ_®ÃÑ_»`«O, "å_»∞‰õΩO>ˇ <åÅ∞QÆ∞
_»|∞ƒÖÁãÎ̈~Ú, LѨÜ≥∂QÆ=ÚO@k...——
''Z@¡ "å_»∞‰õΩO^Œ"≥∂, JkQÆ∂_» K≥ѨÊ~å^Œ∞...—— ÃÑO@Ü«∞º.
''Z@¡O>ˇ JO^Œ~°O ã¨=∂#OQÆ "å_»∞‰õΩO^ŒO—— ~°q.
''QÆ^≥ Z@¡ K≥ÑC¨ ?—— ÃÑO@Ü«∞º.
''WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ Zxfl™ê~°#¡ ∞HÀÖˇ, P_»∞#fl =¸_»∞ +¨@~ì Ö¡° ’
XHõ\˜ =∂kQÀà◊‰¡ Ωõ áÈ`Õ, WOH˘Hõ\˜ =∂ÅʼnõΩ, q∞yeOk zO^Àà◊‰¡ Ωõ ,
 60 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
|∞_çQÆ[OQÍÅHõ~Ú`«k. Z#‰õΩ#fl ǨÖò JO^Œ~°O ÃÑO_ç¡Å¡HÀ,
ѨO_»∞QÆÅHÀ, „QÆO^ä•ÅÜ«∂xHÀ "å_»∞‰õΩO^ŒO...—— N#∞.
''=∂kQÆ, =∂Ö’Å¡ áêÖˇ `ÕÅHõ áêÜ≥∞, =¸_ÀáêÅ∞‰õΩ Ñ¨@∞ì‰Ωõ
=zÛO„_®?—— #~°ûÜ«∞º.
''"åà◊√¡ =∞<Àà◊√¡ QÍ^Œ?—— ~°q.
''J=Ù<À HÍ^À, P ae¤OQÆ∞ HÀã¨O K≥ÑC¨ ÅiÔQ@@∞ì uiy#O.
ZO.ZÖò.Z.#∞ |uq∞ÖÏ_»∞‰õΩ#flO, WO\˜H˜ =O^Œ ~°∂áêÜ«∞Å∞
Uã¨∞‰õΩ#flO...—— #~°ûÜ«∞º.
''g∞~°∞ uiÔQ@ѨÙ_»∞ =∂‰õΩ K≥Ñ≤ÊO„_®, WѨC_çãÎ̈O _»|∞ƒÅ∞
fã¨∞HÀO„_ç—— QÆ_»¤g∞^Œ =Ú`«ÎÜ«∞º JO^Œ∞‰õΩO_»∞ =∂Ö’Å¡ `«~°Ñ¶¨Ù#.
''KÕ ¿ ã@Ѩ Ù _» ∞ Z=_» ∞ O_» _ » ∞ QÍx, |Ouʼnõ Ω =∂„`« O
ã≤^ŒÌOQÆ∞O@~°∞—— ÃÑO@Ü«∞º Q˘}˜yO_»∞.
''K«∂_»∞O„_ç, =∂kQÆÖˇ u~°Q˘K«∞Û, Hõ\˜ìOK˘K«∞ÛQÍx nxfl
=∂kQÆÅ∞, =∂ÅÖˇQÍ^Œ∞ ÖË<Àà◊O¡ ^Œ~∞° "å_»∞HÀ=K«∞Û...—— ~°q =∂@Ö’¡x
H˘`«Î „Ѩ=∂^•xfl Ѩã≤QÆ\ì̃ JO^Œ∞‰õΩO_»∞ #~°ûÜ«∞º.
''=∂Ö’Å∞¡ Y~°∞ÛÅH˜¿ãÎ XHõ áêeã¨ÎO, =∞iQÍ zO^Àà◊¡‰õΩ,
|∞_çQÆ[OQÍʼnõΩ áêÖˇOk, Z\˜¡ãÎ̈O?——
''Z\˜¡K«∞Û_ÕOk, ^•<Õfl"≥∞ÿ# h ™⁄=Ú‡`« Hõ\˜ìOz#"å, Jk
QÆ=~°fl"≥∞O\ò ™⁄=Ú‡, QÆ=~°fl"≥∞O\ò ™⁄=∞‡O>ˇ ÖË<Àà◊O¡ ^Œi ™⁄=Ú‡...——
N#∞ "å^Œ# "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\ì̃O_»∞.
  
''HÍ^Œ∞ ÃÑ^Œ<åÜ«∞#, zO^Àà◊¡‰õΩ, |∞_çˆQ[OQÍʼnõΩ áêe¿ãÎ
`«ÃÑÊOk? =∞#HõO>ˇ PQÆOQÆ |`«∞‰õΩ`«∞#fl~°∞ "åà◊√¡...——
''"åà◊√¡ =∞#∞~°∞¡O@∞#fl~å? ѨHõ¯ QÆ∂_≥OÅ LO@∞O_≥
"åà◊¡ÔHO^Œ∞H˜Ü«∂ºe?—— ÃÑO@Ü«∞º u~°HÍã¨∞ ÃÑ@ìÉ’`≥ "≥O@<Õ
JO^Œ∞‰õΩO_»∞ N#∞.
''"åà◊√¡ ѨHõ¯QÆ∂_≥=∞~Ú`ÕOk, =∞# „QÍ=∞ ѨOKå~Úf
H˜O^Àà‹¡QÆ^Œ, "À@∞¡ QÆ∂_» D_»<≥ Uã¨∞ÎO\˜i, "≥Ú#fl F@¡Ñ¨C_»∞ "åà◊¡
QÆ∂_≥OáÈ~Ú =∞#O^Œ~O° XHõ>,ˇ F@∞¡ =∞# *Ï`ÀxH˜ (=∂kQƉΩõ )
UÜ«∂ÅO@∞ uiyui, WѨC_»∞ W>Ë¡Ok?—— K«∞~°Hõɡ\ì̃O_»∞.
''=∂Ö’Å¡‰õΩ XѨCHÀ=Ù_Õ =∞Ǩ Z‰õΩ¯=, g∞kH˜ gà◊¡#∞
Ѩ@∞ìH˘zÛO„_»∞ =¸_À á⁄`«∞ΉõΩ. W@¡<≥ LO>ˇ _»Hõ¯Ö’Å¡#∞,
Ñ≤KÛ« ‰õΩO\’¡Å#¡ ∞, ^˘=∞‡~ÀÅ¡#∞ Ѩ@∞ìH˘K≥Û@@∞ìOk <åÅ∞QÀ á⁄`«∞‰Î Ωõ .
UO KÕã¨∞‰õΩO@~À KÕã¨∞HÀO_ç =¸_À á⁄`«∞ΉõΩ XѨC‰õΩ<Õk ÖË^Œ∞...——
"≥ÚO_ç`<« åxH˜ kyO_»∞ #~°ûÜ«∞º.
''=∞Oz^Õ h=#fl@∞¡ XHõ áêÅ∞ =∂kQÆ Å ‰õ Ω , WOHÀ\˜
=∂Ö’Å¡‰Ωõ , =¸_À +¨@~ì ü Z=i‰õΩO@k?—— N#∞.
''Z=i‰õΩO@^À `«~åfi`« ã¨OQÆu, Jk, J@∞¡O@k...—— #~°ûÜ«∞º,
ÃÑO@Ü«∞º "≥ÚO_çQÆ J#fl~°∞.
''X\ì̃ QÆ∞OK«∞_»∞ UOk, Z=iHõ#fl W¿ãÎ LѨÜ∂≥ QÆ=ÚO@k
QÍx...—— ~°q.
''g∞~°∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ W<≥@O^Œ∞‰õΩ g∞ HÍÅ=∞#∞‰õΩO@∞O„_®,
J^≥ÑC¨ _À áÈ~ÚOk, UO KÕã∞¨ ‰õΩO@~À KÕã∞¨ HÀO_ç—— J#∞‰õΩO@
ÖËz áêÖ’Å¡"≥·Ñ¨Ù uiy
''U¿ÇÏ ÖËO„_ç, Dà◊¡`À UOk...—— |Å=O`«OQÍ áêÖ’Å¡#∞
ÖËÑ≤O_»∞ #~°ûÜ«∞º.
#~°ûÜ«∞º, ÃÑO@Ü«∞ºÅ f~°∞ áêÖ’Å¡‰õΩ KåÖÏ=∞OkH˜
q∞OQÆ∞_»∞ Ѩ_»@O ÖË^Œ∞. U=∞#fl JO^•=∞O>ˇ ‰õΩÅO Hõ@∞ì.
XHõ¯=∂@ g∞^Œ∞O_®ÅO@~°∞. á⁄^Œ∞#Ì ÖË¿ãÎ _»|∞ƒHÀ, ^Œ™ê¯xHÀ
#~°ûÜ«∞º ^ŒQÆæ~°‰õΩ áÈHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. DÜ«∞#`À Q˘_»"≥O^Œ∞Hõx ÖËz
xÅ|_»¤~°∞.
=∂kQÀÅO^Œ~∞° P_ç #∞O_ç áÈ~Ú#OHõ ~°q ^ŒQ~æÆ H° ˘zÛ =∂Å
=Ú`«ÎÜ«∞º
''g∞~°∞ KÕÜ∞« |\˜ì =∂‰õΩ áêeã¨=Î ∞x JO@∞#fl~°∞QÍx ÖˉΩõ O>Ë
Hõ+"ì̈ ∞≥ a_®¤, =¸_À áêÅ∞ 'T~ÀÖˇ—¡ LOK«∞‰õΩO^•=∞#∞‰õΩO@∞O_≥,
zO^ÀʼnõΩ, |∞_çQ[Æ OQÍÅÔH\˜ã¡ ~Î̈ ∞° ?
... J~Ú<å DÅ∞¡ ZѨC_»∞ ã¨Hõ¯OQÆ∞#fl~°∞ a_®¤, JѨÊ\’¡
Éèí∂q∞ ѨOѨHÍÅѨC_»∞ =∂‰õΩ J<åºÜ«∞O KÕã≤Îi. N#∞ LO_»|\˜¯
J@¡<À W@¡<À H˘\Ï¡_#ç O, ÖˉΩõ O>Ë WOHÍ J<åºÜ«∞O KÕ^∞Œ ~Ì ∞° . WO@
=Úã¨ÖÏÌxH˜ ÉÏQÆÖ^Ë ∞Œ a_»,¤ ~ˆ Ѩ٠HõÅ∞^•ÌO...—— K≥ÑÊ≤ =Ú`«Ü Î ∞« º q∞ye#
=∂Ö’Å∞¡ WO\˜H˜ áÈ~Ú#~°∞.
JѨC_Õ Éè∞í =#yi #∞O_ç ~å„u z=i |™⁄ûzÛ JOÉË^¯Œ ~ü
Éèí=#O =ÚO^•yOk. =ÚQÆ∞æ~°∞ #Å∞QÆ∞~°∞ „Ѩܫ∂}˜‰õΩÅ∞ ky#~°∞.
... #~°ûÜ«∞º =∂@Öˇ ÉÏ^èÃŒ Ñ_»∞`«∞#fl~Ú. Jq `«##∞^ÕtÌ OKÀ,
L^Œº=∞O QÆ∞iOKÀ HÍ=K«∞Û. ZO^Œ∞H˜@¡=Ù`«∞#fl~°∞? "åà◊¡ˆH"≥∞ÿ#
L^Œº=∞O J<åºÜ«∞O KÕãO≤ ^•? J\Ï¡O\˜k Uq∞ ÖË^∞Œ `«#‰õΩ `≥eû.
D_» [iy# ã¨OѶ∞¨ @#ÅÖ’ ZO`À H˘O`« `«# áê„`«∞Ok. T~°¡
^Œo`«∞Å∞, ã¨∂^Œ~ÀÅ∞¡ D~ÀA WO`« ^è≥·~°ºOQÆ P`«‡Q“~°=O`À
u~°∞QÆ∞`«∞#fl~°O>ˇ L^Œº=∞"Õ∞ QÆ^•. D „Ѩܫ∞`«flOÖ’ D
„áêO`«OÖ’ ZO`«=∞Ok „áê}ÏÅ∞ HÀÖ’ÊÖË^∞Œ . nO@¡ Wq∞_≥ â◊H,Î̃
FÑ≤Hõ ÖËHõ J<å~ÀQƺ"≥∂, =∞~À ¿Ñ~°∞`À „áê}ÏÅ`À `«#ÖÏO\’_»∞
|Ü«∞@Ѩ_ç`≥ Ѩ_˘K«∞Û.
HÍx L^Œº=∞O KÕÜ«∞|>ˇ¯QÆ^Œ T~°¡ r`«QÍà◊¡ r`åÅ∞
ÃÑ~°∞QÆ∞_»∞, ‰õÄÖ’Å¡ ‰õÄbÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞_»∞. JѨÊ\’¡ T~°¡ Ǩϟ@Å¡
‰õÄ~°∞Ûx KåÜü∞ `åˆQ@O^Œ∞ˆH ÉèíÜ«∞Ѩ_Õ =∂kQÆÅ∞, ã¨∂^Œ~ÀÅ∞¡
^è≥·~°ºOQÆ `åQÆ@O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\ì̃#. WѨÊ\˜H˜ QÆ∞~°∞Î `«#‰õΩ, <å~åÜ«∞}
Ǩϟ@Ö’¡ ɡOz g∞^Œ ‰õÄ~°∞Ûx KåÜü∞ `åQÆ∞`«∞O>Ë ~Ô _À¤Å∞¡ q∞@q∞@
K«∂_»@O! HÍx UO KÕã~Ψ ∞° JѨÊ\˜HÔ L^Œº=∞O ã¨∞@∞ì=Ú@∞ì „QÍ=∂Ö’¡
|QÆ∞æ=∞O@∞Ok!
U 㨠= ∞™⁄ºzÛ# ^Œ o`« ∞ Å∞, 㨠∂ ^Œ ~ ÀÅ∞¡ Hõ e ã≤ Hõ@∞ìQÆ
LO_≥\’à◊√.¡ J@∞=O\˜k U ‰õΩÖÏxH͉õΩÅO q_çáÈ=Ù_»∞, XHõi^Œ~Ì ∞°
L^Œº=∞OÃÑ· ^Õfi+¨O ÃÑOK«∞HÀ=Ù_»∞, ZO^Œ∞H˜@¡=Ù`«∞Ok? P
PÖ’K«#Å∞, K≥` · #« ºO Z@∞áÈ~ÚOk...?
''UO^Œ#fl PÖ’K«#ŠѨ_»¤=Ù, #~°ûÜ«∞º QÆ∞iOK≥<å?—— ~°q
PÖ’K«#efl J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl "å_çÖÏ J_çyO_»∞ N#∞.
J=Ù##fl@∞ì `«Å∂Ñ≤, uiy J_çyO_»∞ ~°q.
''=Ú`«Ü Î ∞« º J@¡#fl_ÕOk, ~Ô _À¤à¡◊ `«∂~°∞Ê |Hõ¯~ˆ QÆ_ç Éè∂í =Úefl
=∂Å =∂kQÆʼnõΩ WO\˜H˜ ~Ô O_≥H~õ åÅ K˘Ñ¨C# ѨOzui QÆ^•?——
''ѨOzOk x["Õ∞QÍx, ѨOѨHÍÖ’¡ J<åºÜ«∞O [iyO^Œ#fl.
JѨC_»∞ h=٠֒ѨÅ∞#fl=ÙQÍ h‰õΩ `≥Åfi^Œ∞. ~Ô _À¤à¡◊ q∞QÆ∞Å∞ Éè∂í =Úefl
K«∂ã¨∞HÀ\ÏxH˜ ÉÏ^èŒ∞ºÅ∞QÆ #~°ûÜ«∞º, ÃÑO@Ü«∞ºÅ<≥ ÃÑ\˜ìOk
L^Œº=∞O. JѨÊ\˜^•Hõ L^Œº=∞O K≥Ñ≤Ê#@∞ì WO@=∞#fl Ô~_À¤Å∞¡
x~°ƒO^èŒO "≥Ú^ŒÅ~Ú#OÔH =∂@ =∂iÛ#~°∞. Ô~_À¤Å∞¡ #~°ûÜ«∞º,
ÃÑO@Ü«∞ºÅ#∞ Ѩ@∞ìH˘x |uq∞ÖÏ_»∞‰õΩ#fl~°∞. _»aƒã¨Î=∞x Pâ◊

K«∂Ñ≤#~°∞. `≥eqQÆ Ô~_À¤à◊√¡ `«=∞ Éèí∂q∞x Zãπ.ã≤. HÍ~˘Êˆ~+¨<£‰õΩ
Jq∞‡Oz, uiy HÍ~˘Êˆ~+¨<£ #∞O_ç Éèí∂q∞x =∂Å =∂kQÆʼnõΩ
WÑ≤ÊOz Ô~_»∞¡, ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨μÅ∞ ÖÏÉèí Ѩ_»¤~°∞. ѨOѨHÍÅ∞ <åºÜ«∞OQÆ
[~°QÆÖˇ...——
''Z@¡?——
''Z>Ë¡O^Œ#fl =∞Oz Éèí∂=Úefl, ÉÏ@ áÈO@∞#fl Éèí∂=Úefl
#~°ûÜ«∞º, ÃÑO@Ü«∞º `«=∞‰õΩ, `«=∞ =∞#∞+¨μʼnõΩ ~Ô O_≥H~õ åÅ K˘Ñ¨C#
WÑ≤ÊOK«∞‰õΩ#fl~°∞. z=~°‰õΩ Ñ¨xH˜~åx Éèí∂q∞x, Ô~O_≥Hõ~åÅ HõO>ˇ
`«‰õΩ¯= Éèí∂q∞x <À~°∞ÖËx =∂kQÆʼnõΩ, =∂ÅʼnõΩ Wã≤Îi...——
''Z=fi~°∞ J_»QÆÖË^•?——
''J_çÔQ@@∞ìO^• Ѩiã≤÷u JѨC_»∞, fã¨∞‰õΩO>Ë fã¨∞HÀO_ç
ÖˉΩõ O>Ë Jk QÆ∂_» ~å=x ɡkiOz#~°∞...——
''T~Àà◊¡‰õΩ LO_®eû# á⁄`«∞ÎÅ K≥~°¡ÉÏ~Ú Zxq∞^≥Hõ~åÅ
Éè∂í q∞x Ѩ\Ïì KÕ~ÚOK«∞‰õΩO_»∞ #~°ûÜ«∞º J^Õ J^Œ∞#∞ K«∂ã¨∞H˘x...——
ѨH¯õ #∞#fl Ü«Ú=‰õΩ_»∞ JO_»∞.
''#~° û Ü« ∞ º H˘_» ∞ ‰õ Ω JѨ Ê \’¡ =∞#‰õ Ω J#∞‰õ Ä ÅOQÆ
LO_≥\’_»∞QÆ^Œ, WѨC_≥@∞¡O_»∞?—— Ô~O_À H˘_»∞‰õΩ ~åA#∞ QÆ∞~°∞Î
KÕã∞¨ ‰õΩO@∞ J_çyO_»∞ ~°q.
''"å_ç ÉÁO^Œ, JѨC_≥@∞¡O_≥O\’_À QÍx, WѨC_»∞ =∂„`«O
PQÆ=∞~ÚO_»∞.——
''Uq^ŒOQÆ!——
''Ü«¸x=iû\©Å ã¨^Œ∞=Ù`«∞O_»QÆ, =∂@Å∞ <ÕiÛO_»∞. ÃÑ·QÍ
ilˆ~fi+¨<£ áÈ~å@ ã¨q∞uH˜ xÜ≥∂[Hõ=~°æ ÉÏ^èŒ∞º_»O@. U=∞#flO>ˇ
=∂Ö’Å¡ g∞^Œ ZQÆ ∞ ~° ∞ `« _ » ∞ . =∞#q∞@∞¡ O _» \ ÏxH˜ =∂Ö’ÖË ¡
HÍ~°}=∞O@_»∞. U PO„^èŒÅ =∂Ö’Å¡ ÃÑ`«Î#=ÚO_˘K«∞ÛQÍx
=∞#HÍ_» U_»∞O^ŒO>Ë XѨCHÀ_»∞. áÈx =∂#∂~°¡ =∂Ö’Å¡ =Å¡
=∂kQÆʼnõΩ [iy# XHõ¯ J<åºÜ«∞O ã¨∂Ѩ=∞O>ˇ ã¨∂Ѩ_»∞. g∞
<å~Ú# KÕÜ∞« |\ì̃ =∂ÅʼnõΩ J<åºÜ«∞O [iyOk QÆ^•O>ˇ, =∞#
‰õΩÅO #∞O_ç ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ ѨÙ\ÏìÅO@, HÍ~˘Êˆ~\ò HõÅÛ~ü Jaè=$kú
KÕã∞¨ HÀ"åÅO@, JѨC_Õ =∞#O ÉÏQÆ∞Ѩ_∞» `«=∞O@, Jã¨Å∞ "å_ÕO^À,
"å_ç `«`fi« "Õ∞O^À J~°O÷ HÍ^Œ∞...—— N#∞ =ÚyOzO_À ÖË^À
''QÆ∞O^Œ∞ˆH<Õ"≥∂, ~åAQÍ_»∞ L<˘flà◊¡ áÈ~°Å`À ™ÈѨuKÕã¨∞_»∞.
g_ç ã¨OQÆu `«~åfi`«QÍx =ÚO^Œ∞ g_»#fl ¿Ñ~°∞g∞^Œ∞#fl áê¡@∞#∞
QÆ∞O*ÏÅ#fl, DÜ«∞# D_»∞O@∞O_® ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£Å ã¨~å¯~ü
L^ÀºQÆO KÕã¨∞ÎO_≥, D_≥@¡ Wã¨Î~°∞, =ÚO^Œ∞ T~°¡ ÖË<Àà◊¡‰õΩ
W"åfieQÍx...—— HÀѨO`À WOHÀ Ü«Ú=‰õΩ_»∞.
K«e Z‰õΩ¯= HÍ=@O`À JO^Œ~°∞ JOÉË^Œ¯~ü Éèí=#OÖ’H˜
#_çz#~°∞.
''J~°÷OQÍHõ J_»∞QÆ∞`«... XHõ =~°æO WOHÀ =~åæxfl Ñ‘_ç¿ãÎ Z@¡
H˘\Ï¡_®Ö’ =∂~ü¯û K≥ÑÊ≤ O_»∞QÍx, XHõ ‰õΩÅáÈ_»∞ `«# ‰õΩÅáÈxfl
"≥∂ã¨O KÕã¨∞ÎO>Ë UO KÕÜ«∂Ö’ JOÉË^Œ¯~ü U_»##fl K≥Ñ≤ÊO_®#fl...——
zxy# KåѨ#∞ <ÕÅ g∞^Œ Ѩ~°∞ã¨∂Î JO_»∞ Ü«Ú=‰õΩ_»∞.
''T~°¡ _»|∞ƒ<Àflà◊√¡ WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ÖÏQÆ HÍHõ, =∞# ‰õΩÅáÈà◊#¡ ∞
XHõi^ŒiÌ x =ÚO^Œ∞ ÃÑ@∞ìH˘x Wã¨∞Hõ^OŒ ^•Å∞, Éè∂í =ÚÅ∞ Jq∞‡Oz
ÅHõΔÅ∞ ã¨Oáêkã¨∞ÎO_≥, ã¨OáêkOK≥\’_»∞ =∞# ‰õΩÅáÈ_ÕQÆ^•x
|keÃÑ\ÏìÖ’, UO KÕÜ∂« Ö’ J~°O÷ HÍ=@O ÖË^#Œ fl...—— #∂ºãπ ¿ÑѨ~#¡° ∞
<ÕÅg∞^Œ Ѩ~°∞ã¨∂Î WOHÀ Ü«Ú=‰õΩ_»∞.
''w JOÉË ^ Œ ¯ ~ü Éè í = <åxfl JO^Œ ~ ° O 㨠= ∂#OQÍ
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 61
"å_»∞‰õΩO^Œ=∞O@<≥ yO`« Q˘_»=Å=Ù`«∞#fl~Ú, ã¨=∂[OÅ "≥Ú`«OÎ
ã¨OѨ^Œ#∞ uiy ѨOѨHÍÅ∞ [~°áêÅO>ˇ, Ѩiã≤÷`«∞Å∞ Z@¡O@Ü≥∂
TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO@<Õ |Ü«∞"Õ∞ã¨∞ÎO^Œ#fl...—— N#∞ ~°q ѨHõ¯# ™êѨg∞^Œ
X~°∞QÆ∞`«∞ JO_»∞.
J~°ú~å„u =~°‰õΩ J\Ï¡O\˜ =ÚK«Û@∞¡ ÃÑ@∞ì‰õΩO@∞ J@¡<≥
x„^ŒáÈ~Ú#~°∞ ~°q `«Ñ¨Ê.
N#∞ ÃÑ_» ∞ `« ∞ #fl QÆ ∞ ~° H õ H õ O >ˇ PÖ’K« # Öˇ W|ƒOk
ÃÑ_»∞`«∞#fl~Ú. WѨÊ\˜^•Hõ q∞„`«∞Å =∂@Ö’¡x ™ê~åOâßxfl Ѩ@∞ì‰Ωõ <≥
„Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞ÎO_»∞. "åà◊¡_çy# „Ѩâ◊flʼnõΩ ZѨC_À F™êi ["å|∞
K≥áêÊÅ∞ûO@∞Ok.
ѨxH˜ áÈ=@O =Å¡ á⁄^Œ∞ÌQÍÅ ¿ÑѨ~ü ã¨^Œ=ÖË^Œ∞. ™êÜ«∞O„`«O
WO\˜H˜ ~åOQÆ<≥ ¿ÑѨ~ü HÀã¨O JOÉË^¯Œ ~ü Éè=í #O ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ áÈ~ÚO_»∞.
lÖÏ¡ ÃãÊ+¨ÖòÅ U_»K«∂ã≤# `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ "å~°ÎÖË. PÖË~üÅ
|∞_çQ[Æ OQÍÅ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O fã≤# ~åºb ^•xH˜ ã¨O|OkèOz#
"å~åÎ, á¶⁄\’ K«∂ã¨∞‰õΩO@ PÖ’K«#ŠѨ_»¤_»∞. XHõi^ŒÌ~˘zÛ ~°qx
ѨÅ∞HõiOK«∞‰õΩO@ J~°∞QÆ∞g∞^Œ ‰õÄ~°∞Û#fl~°∞. N#∞ HÀã¨O Z^Œ∞~°∞
K«∂ã¨∞ÎO_»QÆ, JѨC_Õ ÃÑO@Ü«∞º W^ŒÌi`À P_çH˜ =zÛO_»∞,
=zÛ~å=@O`À<Õ
''a_®¤ Z@¡#fl KÕ~Úº...—— ~°q KÕ`«∞Å∞ Ѩ@∞ì‰õΩO_»∞.
~°qH˜ J~°O÷ QÍÖˇ UO [iQÆ∞O_˘K«∞Û? PÖ’zã¨∞OÎ _»QÍ<Õ...
''U U_»fi‰õΩ, [iyOk <Õ#∞ K≥ѨÙ`«∞O_»∞—— ѨHõ¯`«#∞ K≥ѨÊ@O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\ì̃O_»∞.
''`«g∞‡, ÃÑO@Ü«∞º ÃÑ^ŒÌ ‰õÄ`«∞~°∞O_≥QÆ, `«‰õΩ¯= Hõ@fl=∞x
^•xfl "Õ∞<Àà◊¡H˜zÛ ÃÑO_ç¡ KÕã≤O_»∞, P áÈi ÃÑO_»¡~Ú# <≥ňH
^≥OH˘zÛOk "≥ÚQÆ∞_»∞ Z_À¤_x» , JѨÊ@∞flO_ç D_»<≥ LO@∞Ok...
K≥ůÅ∞ ѨHõ¯Ñ¨Hõ¯<åÜ≥∞, ~ÀA Ѩâ◊√=ÙÅ∞ `ÀÅHõáÈ`«∞O_Õ
áÈi, QÍ HÍáÈ_»∞ Uq∞zÛO_À, U Pâ◊ ã¨∂Ñ≤O_À D áÈiH˜,
ÖÁOQÆnã¨∞‰õΩO_»∞. ^•xH˜ÑC¨ _»∞ <åÅ∞QÀ <≥Å Hõ_∞» ѨÙ. áÈx "åxO\˜H˜
ѨOѨÙ^Œ=∞O>ˇ ÃÑO_®¡O Ñ≤Å¡Å∞O_≥ "å_çH˜. UO KÕÜ«∂Ö’fl J~°÷O
QÍ=>ˇ¡...——
''[OQÍÔ~_ç¤ QÍ_»∞ U_»∞#fl_»∞?—— q+¨Ü«∞O J~°÷=∞~Ú#OHõ
JO_»∞.
''"å_»∞ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ^≥OHõáÈ~ÚO_»∞. "å_»∞ |O^èŒ∞=ÙÖÁzÛ
|uq∞ÖÏ_»∞`«∞#fl~°∞—— ÃÑO@Ü«∞º.
''U=∞x?——
''áÈiH˜ Ü«∂Éè̌· "ÕÅ∞ ÉϺO‰õΩÅ UãÎ̈=∞O@∞#fl~°∞.——
''h a_≥=¤ ∞O@∞Ok?——
''"å_ç`À<≥ LO\Ï#O@∞Ok.——
''h "Õ=∞#∞‰õΩO@∞#fl"≥.——
''Z_À¤xH˜zÛ J@¡ PQÆO KÕã,Î≤ HÍáÈ_»∞ J@¡ PQÆO KÕ¿ã, D
áÈi JO@∞Ok QÍx, HÍáÈ_»∞ UÅ∞‰õΩO@_® a_®¤, "åQÆ∞ ѨO\˜
Ô~O_≥Hõ~åÅ#fl WÑ≤ÊÜ«∞O„_ç...——
''#~°ûÜ«∞º‰õΩ K≥Ñ≤Ê#=?——
''"åxO@¡ U~° ∞ æ _ » ∞ áÈÜ« ∞ , J~ÚO^•xH˜ HÍO^•xH˜
"å<≥O@∞#flO^Œ∞‰õΩ =∞Oz |∞kú K≥ÑÊ≤ O_»∞. P HÍáÈà◊√¡ Uq∞ã¨=Î ∞#fl~À
"åà◊¡ "≥·¿Ñ =∂\Ï¡_»∞`«∞O_»∞.——
''U=∞O@∞#fl_»∞.——
 62 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
''Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å∞ Hõe¿ãÎ QÍx K«Ñ¨Ê@∞¡ "≥∂QÆ=Ù, =∞# áÈik
`«Ñ¨CO_Õ, _»|∞ƒÅ∞ fã¨∞HÀ JO@∞O_»∞...——
''K≥ѨCfã¨∞H˘x =¸ug∞^Œ UÜ«∞Hõ áÈ~Ú#=, ÃÑ^ŒÌ =∞xÃ+·`Õ
`«~åfi`« ã¨OQÆuHÍx—— ZѨC_»zÛO_À QÍx HÀѨO`À JO_»∞ N#∞.
''^•O`À P_» "å`å=~°}O "Õ_H≥ ¯˜ #@ì~ÚOk. [#O KåÖÏ
=∞Ok áÈQÆ~Ú#~°∞ JѨÊ\ỖH. ^Œo`«∞ÖˇQÍ^Œ∞, ã¨∂^Œ~ÀÅ∞¡ =zÛ#~°∞.
[OQÍÔ~_ç¤ ‰õΩ@∞OÉÏxfl, #~°ûÜ«∞º#∞ D_çH˜ QÆ∞OAHõ
~å"åÅO@∞#fl~°∞ H˘O^Œ~∞° . ÖË^∞Œ D áÈix fã¨∞HÀáÈ~Ú [OQÍÔ~_ç¤
QÍxO@¡ ÃÑ\ÏìÅO@∞#fl~°∞ H˘O^Œ~∞° . JO^Œifl ã¨=Ú^•~ÚOz ~°q.
''áÈbãπ ¿ãì+<¨ Å£ Hˆ ã¨∞ ÃÑ_»^=Œ ∞ "å_ç g∞^Œ—— ÃÑO@Ü«∞º JO_»∞.
''ˆHã¨∞ ÃÑ_ç`Õ `ÕÅ^Î • `«q∞‡, uq∞‡x |q∞‡x KÕã~Ψ ∞° áÈbã¨∞Å∞,
JѨÙ_Õ HÍáÈÅ∞¡ áÈ~Ú "å_ç ‰õΩÅáÈ_»∞ ZO.Ñ≤. QÍx`À áÈbã¨∞ʼnõΩ
á¶È<£ KÕ~ÚOK«∞‰õΩ#fl~°O@—— ÃÑO@Ü«∞º.
''Z@¡ KÕ^•ÌO?——
''h"≥ K≥ѨC a_®¤?——
''<Õ#∞ K≥Ñ≤Ê`Õ h‰õΩ #K«∞Û`«^À ÖË^À...——
''ã¨zÛ# áê=Ú#∞ WOHÍ ã¨OѨÙ`« "ÕOk `«q∞‡...—— ѨHõ¯`«#∞.
''T~°¡ ‰õΩÅOH˘Hõix Ñ≤Å∞^ŒOÌ , T~°¡ HÍ^Œx Z@¡ XѨCHÀ_À
K«∂^•ÌO——Z=Ô~=ix Ñ≤Å∞"åÖ’ K≥Ñ≤ÊO_»∞ ~°q.
''#~°ûÜ«∞º ‰õΩÅOÅ<≥ ѨOKåÜ«∞f ÃÑ\ÏìÅO>ˇ Z@¡?—— N#∞.
''"å_»@K¡ ¿Õ ãÎ <Õ#∞ T‰õΩO@#, ‰õΩÅO ÃÑ^ŒÌ =∞x+≤##∞‰õΩO@
UO KÕã≤O_À, Z@¡ ã¨OáêkOzO_À <å‰õΩ `≥Åfi^•, |*Ï~°¡‰õΩ
QÆ∞OA`å...—— HÀѨOQÆ ÖËzO_»∞ ÃÑO@Ü«∞º.
''WOˆH_»∞O_»∞ #~°ûÜ«∞º, =∞|∞ƒÖˇfl |ÃãûH˜¯ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£Å
H˘_»∞‰õΩ ^ŒQÆæ~°‰õΩ áÈ~ÚO_»∞—— QÆ∞OѨÙÅ #∞O_ç Z=~À J#fl~°∞.
''ZO`«HÍÅO áÈ`«_»∞, T~°∞¡#fl WÅ∞¡x, Éèí∂=Úefl =keÃÑ\ì̃,
=∞m¡ ~å=eûO^ÕQÍ?—— Z=~À J#∞‰õΩO@ áÈ`«∞#fl_»∞.
''UO^Œ#fl `˘O^Œ~°QÆ ~°=∞‡x K≥Ñ≤Ê Ñ¨OÑ≤#=Ù—— JO^Œ~°∞
áÈ~Ú#OHõ <≥=∞‡kQÆ JO_»∞ N#∞.
''QÆ^≥ g∞\˜OQÆ∞ QÆ∞iOz U^À XHõ\˜ KÕÜ«∂e...——
''U"≥∂#fl QÍ ^˘OQÆÅ`À ѨxKÕã¨∞_»∞ <å H˜+¨ìO ÖË^Œ∞...——
Q˘}˜QÆ∞O_»∞ N#∞.
P ^˘OQÆÅ Z=~À `≥Å∞ã¨∞ ~°qH˜ JO^Œ∞Hˆ <≥=∞‡kQÆ.
''WѨC_»∞ J=xfl PÖ’zOK˘^Œ∞Ì N#∞—— ã¨=Ú^•~ÚOѨÙQÍ
=∞O_»∞`«∞#fl QÍÜ«∂Å∞
ã¨ÖÏfiA_»∞O ÉÏkè`« =∞Ç≤Ïà◊Å
ǨÏ$^ŒÜ∞« ã¨ÊO^Œ#Å∞
a._ç. ^Œ=∞Ü«∞Ou
q~°ãO¨ „ѨK∞« ~°}
"≥Å : 40
„Ѩ`«∞ʼnõΩ :
#"À^ŒÜ∞« |∞H±ÇϨ ∫ãπ
#=Ü«ÚQÆ Ñ¨a¡+≤OQ∑ ǨÏ∫ãπ
kâ◊ ѨÙãÎ̈Hõ ˆHO„^ŒO
ã¨Ç¨ÏK«~° |∞H± ëêÑπ
JO_»∞ ~°q.
''Z@¡ =∞~°∞ã¨∞Î=∞#fl "åà◊√¡ KÕã≤# Ѩ#∞Å#∞...——
''x["Õ∞ QÍx WѨÙ_»∞ Dà◊√¡QÍ^Œ∞ =∞#‰õΩ `«HõΔ} â◊„`«∞=ÙÅ∞,
"Õ̂~ „áêO`«OÅ L#fl~°∞...——
''Z@¡#fl?——
''=∞# JOÉË^Œ¯~ü Éèí=#"Õ∞ LOk, ^•O@¡ ѨOѨHÍÖ’¡
zO^ÀÅ¡‰õΩ, |∞_çQÆ[OQÍʼnõΩ J<åºÜ«∞O [iyO^Œ<≥QÆ =∞#O
H˘\Ï¡_kÕ , =ÚO^Œ∞ Z=xH˜ ^ŒHͯ֒fl "å_çH˜ ^ŒHͯÅ<≥QÍ...
QÆ@<¡ ≥ =∞# „áêO`«OÅ =∞<Àà◊‰¡ Ωõ <åºÜ«∞OQÆ ^ŒHͯeû# hÅ∞¡,
x^èŒ∞Å∞, Yx[ ã¨OѨ^Œ, L^ÀºQÍÅ∞ "Õ̂~ „áêO`«áÈÅ∞¡ J<åºÜ«∞OQÍ
^˘|∞ƒ‰õΩ áÈ`«∞#fl~°∞. =ÚO^Œ∞ "åà◊¡#∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_ç`Õ F ã¨=∞㨺
f~°∞`«k. P Ñ≤^ŒÑ¨ =∞# „áêO`«OÅ∞#fl ^˘~°Å∞, ^˘OQÆÅ QÆ∞iOz
PÖ’z^ŒÌO XˆH™êi P „áêO`«Ñ¨Ù ^˘OQÆÅ`À, D „áêO`«Ñ¨Ù
^˘OQÆÅ`À H˘\Ï¡_Ö» =Ë Ú Hõ^•!——
''P „áêO`«áÈà◊¡O^Œ~°∞ =∞#‰õΩ â◊„`«∞=ÙÖˇ@¡=Ù`«~°∂, ¿Ñ^Àà◊√¡
ÖË~å P_»?—— N#∞.
''¿Ñ^Àà◊√¡ ÖË~°x Z=~°O@∞#fl~°∞? =∞# HõO>ˇ ÃÑ^Àà◊√¡O_˘K«∞Û
P_». gà◊√¡ QÍ^Œ∞ =∞# â◊„`«∞=ÙÅ∞, =∞# „áêO`«OÅ =∞#‰õΩ
^ŒHͯeûOk ^ŒH¯õ ‰õΩO_» KÕã∞¨ #Î fl H˘xfl ‰õΩÖÏÅ∞<åfl~Ú P „áêO`«Å.
"åà◊¡ KÕ`«∞Å<≥ JkèHÍ~°O Pã¨∞ÎÅ∞ áÈQÆ∞|_»¤~Ú...——
''P „áêO`«OÅ ¿Ñ^Àà◊¡ ã¨OQÆu UOk?—— N#∞.
''=∞# „áêO`«OÅ =∞# â◊„`«∞=ÙÖˇ=~À QÆ∞iÎOz H˘\Ï¡_»∞`«∞#fl
=∞#O, P „áêO`«OÖ’x ¿Ñ^Àà◊√¡ `«=∞ â◊„`«∞=ÙÖˇ=~À QÆ∞iÎOz
H˘\Ï¡_®e "åà◊√¡...——
''H˘kÌ H˘kÌQÆ J~°÷=∞=Ù`«∞O^Œ#fl, =∞# ~å¢+ì̈"Õ∞ =zÛO^Œ#∞HÀ
<åºÜ«∞O [~°∞QÆ∞`«^• =∞#ÖÏO\’à◊¡‰õΩ?——
''[~°‰Ωõ ¯O>ˇ =∞àÏ¡ H˘\Ï¡_∞» _≥, ѨOѨHÍÖ’¡ J<åºÜ«∞O KÕ¿ã\’à◊√¡
=∞# „áêO`«áÈ_»~Ú`Õ UOk, =∞# ‰õΩÅáÈ_»~Ú`Õ UOk, Z=x
g∞^Œ < ≥ · # H˘\Ï¡ _ » e ûO^≥ , JOÉË ^ Œ ¯ ~ü Éè í = <åxfl Ѩ O z#@∞¡
ѨOKåeã≤O^≥...——
''P_»∞ H͉õΩO>Ë D_»∞, D_»∞ Q͉õΩO>ˇ P_»∞, =∞#
|`«∞HõO`« Px g∞^Œ Dx g∞^Œ H˘\Ï¡_∞» _Õ JÜÕ∞º@@∞ìOk!—— ~°q
"≥#∞Hõ #_»∞K«∞‰õΩO@ JO_»∞ N#∞.
J
ѨKÛ« x |`«∞‰õΩÅÃÑ·
xѨÊ~Ú ‰õΩ~°∞ã¨∞#Î fl
~å[ºO
ã¨ÖÏfiA_»∞O f~°∞`≥#∞flÅÃÑ·
XHõ ѨijÅ#
a._ç. ^Œ=∞Ü«∞Ou
q~°ãO¨ „ѨK∞« ~°}
"≥Å : 15
„Ѩ`«∞ʼnõΩ :
Jxfl „Ѩ=ÚY ѨÙãÎ̈Hõ ˆHO„^•Ö’¡

tHõΔ
– q∞_À¯
É’ ã≤#=ÙfiÅ`À XHÀ¯ J_»∞QÆ∂ "Õã¨∞‰õΩO@∂ =ã¨∞Î<åfl_»∞ ã¨#∞fl.
"å_çÑÙ¨ Ê_çÑÙ¨ Ê_Õ #_»Hõ <Õ~∞° ã¨∞<Î åfl_»∞. ѨQÅÆ O`å x„^ŒáÈ~Ú ÖËz J=∞‡
^ŒQÆæ~° Hõ_»∞Ѩ٠xO_® áêÅ∞ `åy#O^Œ∞ˆH"≥∂, =ÚYO ZѨÊ\˜HõO>Ë
=∞iO`« „ѨâßO`«OQÍ, ã¨O`À+¨OQÍ =ÙOk. ™êÜ«∞OHÍÅѨ٠hÔ~O_»Ö’
kâ◊"Ú≥ Å`À =Ù#fl "å_ç Kå=∞# KèåÜ«∞ ^ÕÇϨ O "≥∞iã≤áÈ`ÀOk. ^Õ<Àfl
Ѩ@∞ìHÀÉ’`«∞#fl@∞ì, XHõ KÕ~Úx =ÚO^Œ∞‰õΩ Kåz XHÀ¯ J_»∞QÆ∞
"Õã∞¨ ‰õΩO@∂ =ã¨∞<Î åfl_»∞. "å_çH˜ „Ѩu J_»∞QÆ∂ XHõ ÃÑ^ŒÌ q[Ü«∞OÖψQ
=ÙOk. P q[Ü«∞ QÆ~fi° O`À Hõà√◊ ¡ "≥∞~°∞ã¨∞<Î åfl~Ú. "å_ç#ÖÏ K«∂ã¨∞OÎ >Ë
Z=iÖ’<≥<ÿ å "å`«ûźO á⁄OQƉΩõ O_® =ÙO_»QÅÆ ^•?
JO^Œ∞Hˆ `«=∞ áêHõÖ’x =∞OK«OÖ’ ‰õÄ~˘Ûx =Ù#fl É’‰õΩ¡
`«# ˆHã≤ =ã¨∞Î#fl ã¨#∞fl#∞ K«∂ã≤ KÕ`«∞Å∞ KåKå_»∞.
É’‰õΩ¡ KÕ`«∞Å∞ KåK«_»O K«∂ã≤, ã¨#∞fl ˆHiO`«Å∞ H˘_»∞`«∂
=∞iO`« =_çQÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "ÕÜ«∞™êQÍ_»∞.
ã¨#∞fl `«# ^•HÍ =KÕÛ^•HÍ É’‰õΩ¡ xÅ∞=ÖËHõáÈÜ«∂_»∞.
KÕ`∞« ÅÖψQ Kåz =ÙOz =∞OK«OÖ’Oz ÖËz áêHõ |Ü«∞@‰õΩ =zÛ
Ô~O_»_»∞QÆ∞Å∞ "Õâß_»∞. =∞~˘Hõ¯ HõΔ}"≥∞ÿ`Õ P |∞l˚QÍ_çx Ô~O_»∞
KÕ`«∞Å`À ÃÑ·ÔHuÎ, Ô~O_»∞ |∞QÆæefl =Ú^•Ì_ç, QÆ∞O_≥ʼnõΩ Ç¨Ï`«∞ΉõΩ<Õ
"å_Õ! HÍh WO`«Ö’ ã¨~Úº=∞O@∂ =zÛOk ã¨#∞fl "åà◊=¡ ∞‡ QÆ∞ÖÏs.
ã¨#∞fl#∞ @H©=∞x ÖËÑ≤ K«OHõÖ’ "Õã¨∞H˘x, ''h áêÑ≤+≤ì KÕ`«∞Å`À
"å<≥flѨÙÊ_»∂ =Ú@∞ìHÀ‰õΩ—— Jx HÀѨOQÍ JO@∂ ѨHõ¯<Õ =Ù#fl `«#
WO\˜"≥·Ñ¨Ù ã¨~° ã¨~å J_»∞QÆ∞ÖËã≤Ok.
`«# ¿ãfiK«Ûù#∞ ǨÏiOz [|sÌã‘ÎQÍ Z`«∞ΉõΩ#flO^Œ∞ˆH"≥∂ ã¨#∞fl
U_»∞Ѩ٠ÅOH˜OK«∞‰õΩ<åfl_»∞.
ǨÏ`«â◊√_»Ü«∂º_»∞ É’‰õΩ¡. "≥ÚǨÏO #Å¡ |_ç~°k. JѨÙÊ_Õ áêHõ
ѨH¯õ <Õ =Ù#fl `«=∞ WO\’¡ #∞Oz QÆ∞=∞‡OÖ’H˜ =zÛ# É’‰õΩ¡ ÉèÏ~°º
Hõxfl, áêHõÖ’<Õ =∞~À =∞OK«OÖ’ ‰õÄ~˘Ûx =Ù#fl É’‰õΩ¡ `«e¡ J_ç"Õ∞
K«∂âß~å ^Œ$âߺxfl.
''D QÆ∞ÖÏs ZѨÙÊ_Õ WO`Õ. DÜ«∞##∞ K«∂¿ãÎ<Õ Hõà◊¡Ö’¡
xѨÙÊÅ∞ áÈã¨∞‰õΩO@∞Ok—— JOk HÀѨOQÍ Hõxfl.
''Kè!« T~°∞HÀ P Ñ≤Å¡ q#fl^ŒO>Ë =∞m¡ Q˘_»=Å~Ú áÈ`«~Ú——
J_ç"Õ∞.
''Q˘_»=ʼnõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç Zxfl ~ÀAeÖÏ <À~°∂‡ã¨∞H˘x
LO_®e? P"≥∞ U=∞<åfl Ѩ_®ÖÏfl?—— HÀѨ=¸ x+¨Ø~ì =° ¸ HõÅQÆeã≤
áÈÜ«∂~Ú Hõxfl Q˘O`«∞Ö’.
''<À~°∞ =¸ã¨∞‰õΩ<Õ LO_®e. `«ÑÙ¨ Ê KÕã#≤ "åà◊O¡ Ѩ_®eûO^Õ.
U^À WÖÏ##fl Tà’¡ LO_» x KåÛ~° ∞ . ^•xH˜ =∞#O
ã¨O`À+¨Ñ¨_®eOHÍ...——
Hõ x flÖ’ HÀѨ O kyáÈ=_» O "≥ Ú ^Œ Å ~ÚOk. ''`« Ñ ¨ Ù Ê
XѨÙʉõΩ<åfl_»∞QÍ. JO`« ÃÑ^ŒÌ ѨOKå~ÚfÖ’ PÜ«∞xfl HõqΔ ∞OKåÅh,
JO^Œ~°∂ ZѨÊ\˜ÖÏQÍ PÜ«∞xfl `«=∞Ö’ HõÅ∞ѨÙHÀ"åÅh f~°∞Ê
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 63
Hõ^äŒ
K≥ á êÊ~° ∞ QÍ... ^Œ à ◊ O "åà◊ √ ¡ ‰õ Ä _® PÜ« ∞ #`À =∞OzQÍ<Õ
=ÙO@∞<åfl~°∞QÍ...——
''HõÅ∞ѨÙHÀ"åÅx K≥áêÊ~°∞ÖË ...K≥ѨÊQÍ<Õ JO^Œ~°∂ Jhfl
=∞izáÈ~Ú HõÅ∞ѨىõΩO\Ï~å? áêѨO P Ñ≤Å¡ ZO`« QÀ㨠Ѩ_ç~k.——
É’‰õΩ¡ uiy=zÛ =∞OK«OÖ’ "åeáÈ~Ú Hõà√◊ ¡ =¸ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
ÉèÏ~åº `«e¡ =∂\Ï¡_»∞`«∞#fl =∂@Å∞ J`«x K≥=ÙÖ’¡ Ѩ_»∞`«∂<Õ
=Ù<åfl~Ú.
=¸ÖÏæ~Ú.
J`«#flÖÏ K«∂ã¨∞ÎO>Ë P_»"åo¡^ŒÌi ǨÏ$^ŒÜ«∂Å∞ ÉÏ^èŒ`À
''ÉÏ^èŒ Ñ¨_‰» Ωõ <åÜ«∞<å. H˘xfl ~ÀAÅ∞ F~°∞ÛHÀ"åe W=hfl.
~ÀAÅ∞ QÆ_»∞ã¨∞Î#flH˘nÌ JO^Œ~°∂ =∞iÛáÈ`å~°∞...—— JO@∂
F^•~°Û™êyOk `«e.¡
Ü«∂O„uHõOQÍ JHõ¯_»∞flOp Hõke WO\˜ Ѩ#∞Ö’¡ Ѩ_~ç k
Hõxfl. <≥Å„H˜`O« [iy# ѨOKå~ÚfÖ’ QÆ∞ÖÏs QÆ\Qì̃ Í =∂\Ï¡_#ç
=∂@Å∞ WѨÊ\˜H© P"≥∞‰õΩ K≥=ÙÖ’¡ q#|_»∞`«∂<Õ =Ù<åfl~Ú.
  
''gà◊#¡ ∞ |`«Hxõ Ü«∞º_»=∂? gàı¡ A_»∞O QÆ∂O_®Å#∞ "≥O@
ɡ@∞ìH˘x =zÛOk. gà◊√¡ ÖËHáõ È`Õ A_»∞O "åà◊√¡ =∞# =ÓiH˜ JO`«
#+ì̈O K≥Ü«∞ºQÆeˆQ"åàı¡ HÍ^Œ∞..—— HÀѨO`À TyáÈ`«∞<åfl_»∞ á⁄*Ï˚Öò.
''x["Õ∞ HÍh WѨÙÊ_»∞ `«ÑÙ¨ Ê XѨÙʉõΩO@∞<åfl~°∞QÍ...—— JO@∂
WOHÍ U^À K≥Ñʨ É’Ü«∂_»∞ J_»=∂Öò. J_»=∂Öò JHõ¯_ç [#`«#
ã¨~å¯~ü J^茺‰õΔΩ_»∞.
J`«x =∂@Å#∞ ѨÓiÎ KÕÜ∞« hÜ«∞‰õΩO_®<Õ JO^Œ∞‰õΩOk
QÆ∞ÖÏs. ''UO^Œ<åfl #∞=Ùfi K≥¿ÑÊk? KÕã≤O^ŒO`å KÕã≤, WѨÙÊ_»∞
`«Ñʨ ~ÚOk JO>Ë ã¨iáÈ~ÚO^•? gà◊#¡ ∞ |`«∞HõxK«∞Û_®? #iH˜
áÈQÆ∞Å∞ ÃÑ\˜ì<å áêѨO ÖË^Œ∞...—— P"Õâ◊O`À HõOkáÈ~ÚO^•"≥∞
"≥ÚǨÏO.
''J=Ù#∞ gà◊¡#∞ |`«HõxKÕÛk ÖË^Œ∞ K«OáêeûO^Õ...—— Hõq∞¡.
''J=Ù#∞ K«OáêeûO^Õ!—— J<ÕHõ =∞Ok Q˘O`«∞Å∞flOz
=zÛO^• =∂@. JO^ŒiÖ’#∂ P"ÕâO◊ ~°Q∞Æ Å∞`ÀOk.
Jk ^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’x Éèˇÿ~°OQÆ_è£ „áêO`«OÖ’x á⁄>ˇìO
„QÍ=∞O. ^•^•Ñ¨Ù #∂\Ï Ü«∂Éèˇÿ WO_»∞¡<åflÜ«∂ =Óà’¡. TiH˜
‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù# =Ù#fl =∂q∞_ç K≥@¡ =^ŒÌ P „QÍ=∞ã¨∞ÎÖË HÍHõ P [#`«#
ã¨~å¯~À¡ =Ù#fl =∞~À <åÅ∞QÆ∞ „QÍ=∂Å „Ѩ[Å∞ F J~Ú^•~°∞ =O^ŒÅ
=∞Ok QÆ∞q∞‰õÄ_®~°Hõ¯_». PQÆãπì "≥Ú^Œ\˜ "å~°O Hõ#∞Hõ PHÍâ◊O
=∞|∞ƒ Ѩ\ì̃ =ÙOk. =∞^蕺ǨÏflO Éè’[<åÅ∞ HÍxzÛ Ñ¨OKå~ÚfH˜
=KåÛ~°O^Œ~°∂.
<åºÜ«∞âßY ÉÏ^è∞Œ º~åÅ∞ *ÿ̌x ѨOKå~Úfx #_çÑ™≤ ÈÎOk.
„Ѩ[ÅO`å J~°ú K«O„^•HÍ~°OÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx =Ù<åfl~°∞. z#fl
z#fl ~åà◊¡ g∞^Œ<À, Hõ„~° ¿Ñà◊¡g∞^Œ<À ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞ H˘O^Œ~°∞. =∞i
H˘O^Œ~°∞ `«=∞ K≥ѨÙÊÅ<Õ H˜O^Œ "Õã¨∞H˘x ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞
=∂„`«O xÅ|_Õ =Ù<åfl~°∞. "åà◊¡‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ É’‰õΩ¡, =∞OQÍÖòÅ∞
`«Å=OK«∞H˘x ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. "åà◊¡H˜ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù# J_»=∂Öò`À áê@∞
=∞iH˘O^Œ~°∞ [#`«# ã¨~å¯~ü ã¨Éèí∞ºÅ∂, ÔQiÖÏ¡ ^Œà◊ ã¨Éèí∞ºÅ∂
=Ù<åfl~°∞. Z_»=∞ "≥Ñ· Ù¨ É’‰õΩ,¡ =∞OQÍÖòÅ ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞ ‰õÄ~˘Ûx
=Ù<åfl~°∞. *ÿ̌x xÅ|_Õ =ÙOk.
 64 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
''x["Õ∞ gà◊√¡ Ѷ¨∞’~°"≥∞ÿ# `«Ñ¨ÙÊÖË KÕâß~°∞. HÍh gà◊¡O`«@
gà◊√¡ P `«ÑÙ¨ ÊÅ∞ KÕÜ∞« ÖË^∞Œ . „ѨÉ∞íè `«fiO XHõ Ѩ^HŒä Oõ „ѨHÍ~°O A_»∞O#∞
`≥zÛOk. A_»∞O <åÜ«∞‰õΩÅ∂, áÈbã¨∞ PѶ㑠~¨ ∞° ¡ gà◊¡ KÕ`« P `«ÑÙ¨ ÊÅ∞
KÕ~ÚOKå~°∞...——
WOHÍ q=iOK«É’`«∞#fl J_»=∂Öò =∂@ʼnõΩ J_»O¤ Ѩ_∞» `«∂
''"åà◊√¡ KÕ~Ú¿ãÎ gà◊¡ |∞^Õ=ú ∞~ÚOk? Jã¨Å∞ gà◊√¡ A_»∞OÖ’ ZO^Œ∞‰õΩ
KÕ~å~°∞? JѨÙÊ_»∞ =∞# =∂@ HÍ^Œx "≥àÏ¡~°∞. =∞m¡ WѨÙÊ_»∞ U
"≥ÚYO ÃÑ@∞ìH˘x =KåÛ~°∞?—— P"ÕâO◊ QÍ J<åfl_»∞ ™È=∂Öò.
''`≥Ö’û `≥eÜ«∞HÀ, ÉèÜ í ∂« xHÀ ÉèHí HΘ À KåÖÏ =∞Ok A_»∞OÖ’
KÕ~å~°∞. WѨÙÊ_»∞ `«Ñ¨ÙÊ `≥Å∞ûH˘x =ã¨∞Î<åfl~°∞. `«Ñ¨ÙÊ `≥Å∞û‰õΩ#fl
"åix =∞#O HõΔq∞OKåe Hõ^•...—— =∞~À [#`«<å ã¨~å¯~ü ã¨Éèí∞º_»∞
A„QÆ∞.
''`≥eÜ«∞Hõ áÈ=_»O U=ÚOk? Hõq∞\© "åà◊√¡ g∞~°O`å
g∞\˜OQÆ∞ KÕã≤ K≥áêÊ~°∞ Hõ^•...—— QÆ∞ÖÏs.
''=∞#O K≥Ñ≤Ê<å QÍh JѨÊ\˜ Ѩiã≤÷u ZÖÏ =ÙOk? â◊„`«∞=Ù
ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# „ѨKå~°O ‰õÄ_® KÕâß_»∞ Hõ^•. P „ѨKå~åxfl KåÖÏ
=∞Ok #=∂‡~°∞...—— A„QÆ∞.
''A_»∞OÖ’ Hõe¿ãÎ HõÖÏû~°∞. Hõeû U=∞<åfl =∂=¸Å∞QÍ
=Ù<åfl~å? Zã‘Ê"ÀÖ’¡ KÕ~å~°∞. Zxfl™ê~°∞¡ =∞#∂i g∞^Œ ^•_»∞Å∞
KÕ~ÚOKå~°∞? Zxfl Wà◊¡#∞ `«QÆ∞Å Éˇ\Ïì~°∞. Zxfl ѨO@Å#∞ <åâ◊#O
KÕâß~°∞? ZO^Œifl K«Oáê~°∞? ZO`« =∞Ok P_»"åà◊#¡ ∞ |ÖÏ`å¯~°O
KÕ~ÚOKå~°∞?—— P"ÕâO◊ PQÆ_O» ÖË^∞Œ ™ÈO"åsH˜.
''=∞#∂à’¡ J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞ „áê}ÏÅ#∞ xÅ∞=Ù<å fâß~°∞.
J~Ú^Œ ∞ QÆ ∞ ~° ∞ P_» " åà◊ ¡ # ∞ |ÖÏ`å¯~° O KÕ â ß~° ∞ ...—— W_ç " Õ ∞
JO^ΰ䛽Ok.
W_ç"∞Õ P =∂@ÅO@∞#flѨÙÊ_»∞ QÆ∞ÖÏs, Hõq∞¡, S`ÕÖ’¡ XˆH™êi
HÀѨ = ¸, ^Œ ∞ óY=¸ =ÚOK« ∞ H˘KåÛ~Ú. "åà◊ √ ¡ =ÚQÆ ∞ æ ~ ° ∂
J`åºKå~åxH˜ QÆ∞~°Ü«∂º~°∞. =∞~À W^ŒÌ~°∞ Ü«Ú=`«∞Å∞ P Ñ‘_»HõÅ
#∞Oz áêiáÈ=_®xH˜ T~°∞ =ke Ö’`«@∞ì„QÍ=∂Ö’¡x `«=∞
|O^èŒ∞=ÙÅ WO_»¡Ö’¡ =ÙO@∞<åfl~°∞.
''ã¨ÖÏfiA_»∞O ^•_»∞Ö’¡ =∞#∂iH˜ KåÖÏ #+ì̈"∞Õ [iyOk.
QÍh gà◊√¡ ã¨fiÜ«∞OQÍ<≥` ÿ Õ Z=sfl K«OѨÖ^Ë hŒ , |ÖÏ`å¯~°O KÕÜ∞« ÖË^xŒ
=∞#‰õΩ `≥Å∞û Hõ^•...—— J_»=∂Öò.
''"åà◊√¡ ã¨fiÜ«∞OQÍ K«OѨHõáÈ=K«∞Û. HÍh gà◊√¡ fã¨∞‰õΩ=zÛ#
=¸Hõ<Õ Hõ^• J=hfl KÕãO≤ k...—— ™ÈO"ås.
xÅ|_ç =Ù#fl *ÿ̌x J@∞ W@∞ Hõ^∞Œ Å∞`«∂ „Ѩ[Å "å^Œ#Å∂
"åà◊¡ Ǩ=ÉèÏ"åÅ∂ ѨijeOK«™êyOk. P"≥∞‰õį_® x*ÏxH˜
^À+¨μÅ#∞ q_çzÃÑ@ì‰õÄ_»^Œx |ÅOQÍ =ÙOk. JÖÏ "åkã¨∞Î#fl
"åi`À KÕi `«# "å^Œ#Å∞ ‰õÄ_® QÆ∞Ñ≤ÊOKåÅx =ÙOk. HÍh
<åºÜ«∞âßY‰õΩ ÉÏ^èŒ∞º~åeQÍ =Ù#fl `«#∞ `«# =ºHÎ̃QÆ`« "å^Œ#Å#∞
qxÑ≤OK«_®xH˜ "ÕkHõ Jk HÍ^Œx `≥Å∞ûHõ#∞Hõ `«##∞ `å#∞
|Å=O`«OQÍ x„QÆÇÏ≤ OK«∞‰õΩO\’Ok.
Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ ZO`« K≥Ñ≤Ê<å „Ñ¨[Å∞ ã¨=∞‡uOK«Hõ
áÈ=_»O`À ^Œà◊ Hõ=∂O_»~ü =∞OQÆ∞Î ÖËz xÅ|_®¤_∞» . J`«#∞ LѨ<åºã¨
^èÀ~°}˜Ö’ =∂\Ï¡_»¤O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_»∞.
''HÍ„"Õ ∞ _£ û ! XHõ ™ êi <Õ # ∞ K≥ ¿ ÑÊk q#O_ç , qx
PÖ’zOK« O _ç . .. ã¨ Ö ÏfiA_» ∞ O "≥ Ú ^Œ Ö ˇ ÿ # H˘`« Î Ö ’ „Ѩ [ Ö’¡
ÉèíÜ«∂O^Àà◊#Å∞ qѨs`«OQÍ =ÙO_Õq. P ÉèíÜ«∂xfl =∞iO`«
ÃÑOK«∞`«∂ ^•x QÆ∞iOz qѨs`«"≥∞ÿ# „ѨKå~°O =ÙO_Õk. WHõ¯_»
#HõûÖÿ̌@¡#∞ ѨÓiÎQÍ ~°∂ѨÙ=∂ѨÙ`å=∞h, W"åfiÅ HÍHõáÈ`Õ ˆ~ÃÑ·<å
„Ѩ[ÅO^Œ~∂° ta~åÖ’¡ KÕ~åeûO^Õ#h... WÖÏ „ѨKå~°O [iy#ѨÊ\˜H©
KåÖÏ =∞Ok „Ѩ[Å∞ ^è≥ÿ~°ºOQÍ<Õ xÅ|_®¤~°∞. D QÆ_»¤#∞ =ke "≥àıÎ
`«=∞‰õΩ |`«∞‰õΩ ÖË^#Œ ∞‰õΩ<åfl~°∞. HÍ|\˜ì Kå"À |`«∞HÀ WHõ¯_Õ =ÙO_ç
áÈ"åÅ#∞‰õ Ω <åfl~° ∞ . HÍh H˘O^Œ ~ ° ∞ Éè í Ü « ∞ Ѩ _ ®¤ ~ ° ∞ . H˘O^Œ ~ ° ∞
JÜ≥∂=∞Ü«∞OÖ’ Ѩ_®¤~∞° . WHõ¯_» =ÙO>Ë J#=ã¨~O° QÍ K«zÛáÈ`åO
Hõ^• J#∞‰õΩ<åfl~°∞. áêsì ‰õÄ_® `«∞_çzÃÑ@∞ì‰õΩáÈ=_»"≥∂, ÖË^ŒO>Ë
WHõ¯_ç #∞O_ç i„\©\ò J~ÚáÈ=_»"≥∂ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œ#∞‰õΩ<åfl~°∞.
^•x`À A_»∞OÖ’ KÕiáÈÜ«∂~°∞. A_»∞OÖ’ KÕi# `«~åfi`« WHõ "åà◊‰¡ Ωõ
¿ãfiKÕÛùO =ÙO@∞Ok? "åà◊√¡ Zã‘Ê"ÀÖ’¡ KÕ~°=∞O>Ë Zã‘Ê"ÀÖ’¡
KÕ~åeûO^Õ, QÆ∂O_®Ö’¡ KÕ~=° ∞O>Ë QÆ∂O_®Ö’¡ KÕ~åeûO^Õ. H˘O^Œ~∞°
W+¨ ì Ѩ Ó ~° fi Hõ O QÍ<Õ KÕ ~ ° = K« ∞ Û. HÍh H˘O^Œ ~ ° ∞ |Å=O`«OQÍ
J~Ú+¨ìOQÍ<Õ KÕ~å~°∞. HÍh "åà◊√¡ ÉèíÜ«∞Ѩ_»¤@∞ì áêsì WHõ¯_»
`«∞_çzÃÑ@∞ì‰õΩáÈÖË^Œ∞. =∞# „ѨuѶ¨∞@# ÃÑiyOk. JO`ÕHÍ^Œ∞
A_»∞OÖ’ KÕi#"åà◊√¡ uiy `«=∞ „QÍ=∂ʼnõΩ ~å"åÅx =∞#O
Ñ≤ Å ∞Ѩ Ù xKåÛO. ^•xH˜ `À_» ∞ ta~åÖ’¡ J`åºKå~åÅ#∞
ÉèíiOK«ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. JHõ¯_ç ~À`« |`«∞‰õΩÃÑ· U=yOѨ٠ѨÙ\ì̃Ok.
^•x`À KåÖÏ=∞Ok ã¨iQÍæ PÖ’zOK«_O» "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~∞° . uiy
=zÛ WHõ¯_Õ Ñ≤.ZÖò.l.Z. ~°H} Δõ Ö’ |`«HÍÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. W^˘Hõ
=∞Oz Ѩi}Ï=∞O. "≥Ú^Œ@ á⁄~°áê@∞ KÕã<≤ å ^•xfl k^Œ∞HÌ À=_®xH˜
ã≤^ŒúѨ_»∞`«∞<åfl~°∞. =∞# áêsìÃÑ· =∞# áÈ~å@OÃÑ· „Ѩ[Ö’¡ ÃÑiy#
qâßfi™êxH˜ 㨠∂ zHõ Wk. =∞i W@∞=O\˜ „Ѩ [ Å#∞ =∞#O
HõÅ∞ѨÙHÀ"åÖÏ ^Œ∂~°O KÕã∞¨ HÀ"åÖÏ? =∞#O HõÅ∞ѨىõΩ ~å=eû#
"åà◊#¡ ∞ ^Œ∂~°O KÕã∞¨ HÀ=_»O L^Œº=∂xH˜ #+ì̈=∂? HÍ^•? J~Ú`Õ
A_»∞OÖ’ KÕi =∞s qK«ÛÅq_çQÍ Ç¨Ï`«ºÅ∂, J`åºKå~åÅ∂ KÕã#≤
"åix „‰õÄ~°OQÍ „Ѩ=iÎOz# "åih HõqΔ ∞OKåÅx =∞#O J#∞HÀ=_»O
ÖË^Œ∞. É’‰õΩ¡, =∞OQÍÖòÅ∞ Zã‘Ê"ÀÖ’¡ KÕ~å~°∞. x["Õ∞! =¸_»∞ <≥ÅÅ∞
ѨxKÕâß~°∞. A_»∞O =¸Hõ#∞ =∞# „QÍ=∂Ö’¡H˜ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞. P
ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ A_»∞O =¸Hõ WHõ¯_» ǨÏ`«ºÅ∂, J`åºKå~åÅ∞ KÕâß~°∞.
HÍh ã¨fiÜ«∞OQÍ gà◊¡~Ú`Õ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. ta~°OÖ’ ‰õÄ_® „Ѩ[efl
H˘\Ïì ~ ° ∞ QÍh =∞s „‰õ Ä ~° O QÍ „Ѩ = iÎ O z#@∞ì , Ǩ Ï `« º Å∂,
J`åºKå~åÅ∞ KÕã≤#@∞ì =∞#‰õΩ iáÈ~°∞ì ÖË^Œ∞. =∞# Ñ≤Å∞ѨىõΩ
ã¨ÊOkOz =KåÛ~°∞. ÃÑ·QÍ gà◊√¡ KÕ~åˆ~ QÍh gà◊¡ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ WHõ¯_Õ
=∞#`À<Õ =Ù<åfl~Ú. ã¨OѶ¨∞OÖ’ ѨxKÕã≤#ѨÙ_»∞ ‰õÄ_® gà◊¡ #_»=_çHõ
=∞OzQÍ =ÙO_ç~k. gà◊¡ g∞^Œ Z=iH© U =ºuˆ~Hõ`« ÖË^Œ∞ Hõ^•.
"åà◊√¡ KÕã≤# `«Ñ¨ÙÊ#∞ XѨÙʉõΩO@∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ "åà◊¡#∞ HõΔq∞Oz
=kÖË¿ãÎ =∞Oz^Œx áêsì Jaè„áêÜ«∞O, [#`«# ã¨~å¯~ü Jaè„áêÜ«∞O
‰õÄ_® J^Õ. =∞# Ñ≤Å∞ѨىõΩ ã¨ÊOkOz =zÛ# "åix =∞#O K«OÑ≤`Õ
WOÔH=Ô~<· å ta~åÅ#∞ =ke ~å=_®xH˜ ã≤^ÑúŒ _¨ ∞» `å~å J<Õk ‰õÄ_®
PÖ’zOK«O_ç. =∂ Jaè„áêÜ«∂xfl ^Œ$+≤Öì ’ =ÙOK«∞H˘x =∞~À™êi
g∞~°∞ ã¨iQÍ PÖ’zOz g∞ x~°Ü ‚ ∞« O `≥eÜ«∞*ËÜ∞« O_ç—— JO@∂
JO^Œih ѨijÅ#QÍ K«∂ã¨∂Î xÅ|_®¤_∞» .
=∞OQÆ∞Î =∂@Å∞ H˘O^ŒiH˜ ã¨||∞QÍ<Õ JxÊOKå~Ú. "åiÖ’
P"Õâ◊O ™ê÷#OÖ’ PÖ’K«# "≥Ú^ŒÖˇÿOk. HÍh H˘O^Œ~°∞ =∂„`«O
P"≥∂kOK«ÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞. QÆ∞ÖÏsH˜ ‰õÄ_® =∞OQÆ∞Î =∂@Å∞
#K«ÛÖË^Œ∞.

''g∞ˆHO =∞OQÆ∞Î ^•^• g∞~°ÖψQ K≥áêÎ~°∞. gà◊√¡ q∞=∞‡ÖËflO
KÕÜ∞« ÖË^∞Œ Hõ^•. "åà◊√¡ H˘\˜Oì k =∞=∞‡efl, K«OÑ≤Ok =∞=∞‡efl, Hõ~åÉò
KÕã≤Ok =∞=∞‡efl—— x+¨Øì~°=¸ HÀѨ=¸ ^Œ∞óY=¸ HõÅQÆÅã≤
r~°áÈ~ÚO^•"≥∞ Q˘O`«∞.
ã¨=∂^è•#OQÍ =∞OQÆ∞‰Î Ωõ <À@ =∂@ ~åÖË^∞Œ . QÍÜ«∞Ѩ_@ ¤» ∞ìQÍ
P"≥∞ "≥·Ñ¨Ù K«∂âß_»∞.
''=∞s JO`« J<åºÜ«∞OQÍ =∂\Ï¡_‰» Ωõ QÆ∞ÖÏs. =∞# ÉÏ^è,Œ
áêsìk HÍ^•? =∞# HÀã¨O HÍHõáÈ`Õ áêsì ZO^Œ∞‰õΩ#fl@∞ì?—— J_»=∂Öò.
QÆ∞ÖÏs P =∂@ÅO^Õ HÍh J<Õã#≤ =∞~°∞ Hõ} Δ "Õ∞ ''JÜ≥∂º
JÖÏ J#‰õΩO_® =ÙO_®eûOk. =∞OQÆ∞Î ^•^Œ ZO`« ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `å_À——
J#∞‰õΩOk.
JÖÏ =∂\Ï¡_#ç O^Œ∞‰õΩ =∞#ã¨∞Ö’ ѨâßÛ`åÎѨ Ѩ_~ç k QÍh
"åà◊¡#∞ K«OáêÅ<Õ P"≥∞ x~°‚Ü«∞O H˜Oz`«∞Î ‰õÄ_® =∂~°ÖË^Œ∞. Ô~O_»∞
<≥ÅÅ „H˜`O« É’‰õΩ,¡ =∞OQÍÖòÅ∞ fã¨∞‰õΩ=zÛ# A_»∞O =¸Hõ `«#
KÕuÖ’x <≥ÅŠѨã"≤ åxfl ÖÏyáêˆ~ã≤ `«##∞ J`åºKå~°O K≥Ü∞« º_®xfl
P"≥∞ ZÖÏ =∞izáÈQÆÅ^Œ∞? P ~ÀA ѨH¯õ <Õ `«# a_»¤ Hˆ ~°∞ Hˆ ~°∞=∞x
Q˘O`«∞ z>ËÖ¡ Ï U_»fi_»O, `«# ÃÑ#∞QÆ∞ÖÏ@... J^ŒO`å P"≥∞H˜OHÍ
ѨzÛѨÙO_»∞ ÖψQ =ÙOk.
''Zã‘Ê"ÀÖ’¡ KÕi<å QÍh =∂=¸Å∞QÍ LO>Ë q_çzÃÑ\ì̃<å
UO HÍ^Œ∞ QÍh, gà◊√¡ Hõ„Ô~ LOQÍÖò QÍ_ç`À ~åã¨∞‰õΩѨÓã¨∞‰õΩ
uiQÍ~°∞QÍ. "å_≥O`« áêÑ≤™Èì_∞» . "å_ç`À JO`« =∞OzQÍ L<åfl~°O>Ë
WHõ gà◊√¡ Zxfl áêÑ≤ãì≤ Ѩ#∞Å∞ KÕã≤ =ÙO\Ï~À =∞#O PÖ’zOKåe...——
QÆOQÍÖò.
Hõ „ Ô ~ LOQÍÖò ¿Ñ~° ∞ q#QÍ<Õ Ñ¨ Ù O_» ∞ g∞^Œ HÍ~° O
K«e¡#@ì~ÚOk QÆ∞ÖÏs`À ã¨Ç¨ KåÖÏ =∞OkH˜. "å_»∞ `«#`À
Ѩ â ◊ √ =ÙÖÏ „Ѩ = iÎ O K« _ » O , q∞QÆ ` å "åix ‰õ Ä _® Ѩ â ◊ √ =ÙÖÏ¡
ѨÙiQ˘ÅÊ_»O... =∞~À ™êi [QÆ∞Ѩû áêH˜Ok QÆ∞ÖÏsH˜.
Hõ„Ô~ LOQÍÖò WHõ¯_» L^Œº=∞O |ÅѨ_ÕO`« =~°‰õÄ
Éèí∂™êfiq∞QÍ =Ù<åfl_»∞. Ѩ~°=∞ „‰õÄ~°∞_»∞. L^Œº=∞O J`«x HÀ~°Å∞
Ñ‘Hˆ ã≤Ok. JѨÊ\˜ #∞O_ô J^Œ#∞ HÀã¨O Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂Î J}y=∞}y
=Ù<åfl_»∞. WѨÙÊ_»∞ =∞m¡ A_»∞OÖ’ Ѩ_Q» Æ qáêÊ_»∞. á⁄>ì̌O‰õΩ <åÅ∞QÆ∞
H˜Ö’g∞@~°¡ ^Œ∂~°OÖ’ =ÙO_Õ *ÏOQÍ¡ ~åǨÏ`ü ta~°OÖ’ =ÙO@∂
„QÍ=∂Å g∞^Œ ^•_»∞Ö’¡ K«∞~°∞QÍæ áêÖÁæO@∂ Ѩ~°=∞ „‰õÄ~°∞_≥ÿ#
ã¨ÖÏfiA_»∞O <Õ`«QÍ ¿Ñ~°∞ QÍOKå_»∞.
''#∞"Õfi=∞~Ú<å K≥ѨÙÊ =∞OQÆ∞Î ^•^•. "åà◊¡#∞ LOKÕkÖË^Œ∞——
QÆ∞ÖÏs Q˘O`«∞ ã≤÷~°OQÍ =ÙOk. =∞iH˘O^Œ~°∞ P"≥∞ =∂@#∞
=Hͯ}˜OKå~°∞.
=∞OQÆ ∞ Î =∂@Å∞ qx JO^Œ ~ ° ∂ "åà◊ ¡ # ∞
=kÖË^•Ì=∞O\ψ~"≥∂#x ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞#fl *ÿ̌x, "åà◊¡ =∂@Å∞ qx
''ǨÏ=∞‡Ü«∞º—— J#∞‰õΩOk. ã¨O`Àëêxfl P"≥∞ "≥ÚǨÏO ^•K«ÖËHõ
áÈ`ÀOk.
''HÍ„"Õ∞_£û g∞ Hõã≤x <Õ#~°÷O KÕã¨∞HÀQÆÅ#∞. g∞~°∞ á⁄Ok#
ÉÏ^èŒ #∞Oz g∞HÍ Hõã≤ ѨÙ@ì_O» ã¨ÇϨ ["Õ∞. HÍh D q+¨Ü∂« xfl
=∞#O =ºHÎ̃QÆ`«OQÍ fã¨∞HÀ=^Œ∞Ì. áêsì "≥·Yix =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ
áÈ"åÅx PÖ’z¿ãÎ =∞Ozk. A_»∞O <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ K«OáêÅ<Õk,
A_»∞O ta~åÖ’¡ KÕi# ™ê^è•~°} [#O uiy =¿ãÎ HõqΔ ∞OKåÅ<Õk,
JÖψQ Zã‘Ê"ÀÅ∞, QÆ∂O_®Å∞QÍ Ñ¨xKÕã≤#ѨÊ\˜H© „‰õÄ~°OQÍ
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 65
„Ѩ=iÎOK«x "åà◊√¡ "åà◊¡O`«@ "åàı¡ ÖÁOyáÈ`Õ "åà◊¡#∞ HõΔq∞OKåÅ<Õk
=∞# áêsì "≥·Yi Hõ^•. gà◊√¡ ‰õÄ_® ÔQ·_£ûQÍ Ñ¨x KÕâß~°∞. WO_»¡#∞
`«QÆ∞Åɡ\Ïì~°∞... „Ѩ[Å#∞ H˘\Ïì~°∞... HÍh Z=sfl K«OѨÖË^Œ∞.
J`åºKå~°O K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞. Hõ„Ô~ LOQÍÖò‰õΩ ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ =Ù<åfl~°∞
Jk "åà◊√¡ ‰õÄ_® XѨÙʉõΩ<åfl~°∞ Hõ^•. gà◊√¡ ã¨OѶ¨∞OÖ’ ѨxKÕâß~°∞
HÍ|\˜ì K«OѨÙ`åˆ~"≥∂#x ÉèíÜ«∞Ѩ_ç "å_çx H˘OK≥O =∞Oz
KÕã¨∞‰õΩ<åfl=∞x. WѨÙÊ_»∞ gà◊¡#∞ K«OÑ≤`Õ =∞#O =∞# áêsì "≥·YiH˜
=ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ=iÎOz#@∞ì J=Ù`«∞Ok...—— =∞OQÆ∞Î.
''U"≥∂ gà◊√¡ x[OQÍ =∂ˆ~ =KåÛ~À ÖË^OŒ >Ë P Hõ„~Ô LOQÍÖò
QÍ_»∞ U=∞#fl áê¡#∞ „ѨHÍ~°O gà◊¡#∞ ѨOáê_À...—— Hõq∞¡.
''ÖÁOyáÈ`Õ UO KÕÜ«∞=∞x =∞#O „ѨHõ\˜OKÕѨÊ\˜H˜ WÖÏ
‰õÄ_® <å@HõO P_»∞`«∞<åflˆ~"≥∂...—— S`Õ
''JÖÏ U=∞<åfl "≥ ∂ 㨠O KÕ ¿ ã L^Õ Ì â ◊ O =ÙO>Ë =∞#O
ѨijeOK«∞‰õΩO^•O. WHõ¯_» Hõq∞\© =ÙOk... q∞b+≤Ü∂« =ÙOk...
„Ѩ[Å∞<åfl~°∞... gà◊¡ „Ѩu K«~°º#∞ QÆ=∞xã¨∂Î LO_®e. "åà◊¡#∞ ѨÓiÎ
¿ãfiK«ÛùQÍ =k֡ܫ∞ºO Hõ^•. H˘xfl +¨~°`«∞Å∞ ÃÑ_»∞`åO. U =ÓiH˜
"≥àÁ¡^ŒÌh... H˘`«Î"åà‹¡=i`À =∂\Ï¡_˘^ŒÌh...——
''J=Ù#∞ JÖÏ +¨~` ° ∞« Å∞ ÃÑ_ç`Õ ÉÏQÍ<Õ =ÙO@∞Ok...—— Jx
XHõ~°O>Ë =∞i H˘O^Œ~°∞ '' J=Ù#=Ù#∞...—— J<åfl~°∞.
''㨈~ K«OѨÖË^Œ∞... HÍh „Ѩ[Å<≥ÿ`Õ H˘\Ïì~°∞QÍ... WO_»¡<≥ÿ`Õ
`«QÆ∞Å Éˇ\Ïì~°∞QÍ... =∞s U tHõΔ =ÙO_˘^•Ì?—— Jx XHõ~°<ÕѨÊ\˜H˜ ''
J=Ù#=Ù#∞ LuÎQÆ<Õ ZÖÏ =kÖË™êÎO?—— J<åfl~°∞ =∞i H˘O^Œ~°∞.
H˘kÌ ¿ãѨ\’¡ JHõ¯_»O`å QÀÅQÀÅQÍ `«Ü«∂Ô~·Ok.
=∂@Åhfl HõÅQÍѨÙÅQÆOQÍ Hõeã≤ áÈ`«∞<åfl~Ú. Z=ˆ~O JO@∞<åfl~À
J~°O÷ HÍ=_»OÖË^∞Œ .
*ˇÿxH˜ `«# ÉÏ^茺`« QÆ∞~˘ÎzÛOk. '' HÍ„"Õ∞_£û QÀÅ QÀÅ
K≥Ü≥Úº^Œ∞Ì XHõi `«~åfi`« XHõ~°∞ =∂\Ï¡_»O_ç —— Jx Ô~O_»∞ =¸_»∞
™ê~°∞¡ JiKÕѨÊ\˜H˜ Q˘_»= HÍãÎ̈ ã¨^Œ∞Ì=∞}˜yOk.
''K«OѨ‰Ωõ <åfl QÍx U=∞#fl tHõΔ J~Ú`Õ =ÙO_®eûO^Õ ...——
Jx XHõ~O° >Ë ''J=Ù#∞ LO_®eûO^Õ—— J<åfl~°∞ =∞iH˘O^Œ~∞° HÀ~°ãQπ Í.
Jˆ~ =∞OQÆ∞Î ^•^Œ =∂@Å∞ gà◊¡ g∞^Œ ÉÏQÍ<Õ Ñ¨xKÕâß~Ú.
WѨÊ\˜^•Hõ K«OáêeûO^Õ J#fl "åà◊√¡ WѨÙÊ_»∞ XHõ "≥∞@∞ìky
K«OѨ‰Ωõ <åfl QÆh ... JO@∞<åfl~°∞ qKå~°OQÍ J#∞‰õΩOk *ÿ̌x.
''UO tHõΔ "Õ^•Ì"≥∂ K≥ѨÊO_ç—— JOk h~°ûOQÍ.
''ÉÏQÍ H˘\ì̃ =kÖË^•ÌO...——
''J=Ù#=Ù#∞ H˘\ì̃ =kÖË^•ÌO...——
''H˘\˜ì =kÖˇÜ∞« º_»=∂... gÖË^¡ ∞Œ K«OáêeûO^Õ...—— J#fl QÆ∞ÖÏs
=∂@ʼnõΩ =∞i H˘xfl Q˘O`«∞Å∞ QÆ\Qì̃ Í =∞^Œ` Ì ∞« xKåÛ~Ú.
*ˇxÿ H˜ h~°ãO¨ ZyiáÈ~ÚOk. =∞m¡ "å`å=~°}O QÀÅ QÀÅQÍ
`«Ü«∂~°~ÚOk.
=∞m¡ *ÿ̌x, Ô~O_»∞ =¸_»∞™ê~°∞¡ Jiz Ѩiã≤÷ux J^Œ∞ѨÙÖ’H˜
`≥zÛOk. WHõ ѨOKå~Úfx =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩáÈ^ŒeÛO^•"≥∞.
H˘OK≥O ѨHõ¯‰õΩ "≥o¡ q∞QÆ`å Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ#∞ ^ŒQÆæiH˜ Ñ≤eÛ QÆ∞ã¨
QÆ∞ã¨ÖÏ_ç~k° . =∞m¡ JO^Œi Z^Œ∞@‰õΩ =zÛOk.
É’‰õΩ,¡ =∞OQÍÖòÅ∞ ѨOKå~Úf "≥Ú^ŒÖ#ÿ̌ ѨÊ\˜ #∞Op `«Å
<ÕňH¿ã ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. XHõ ~°Hõ"≥∞ÿ# xi¡ÑÎ̈`« P=iOzOk "åà◊¡#∞.
"åà◊¡ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ "≥ÚǨÅ∞ =∂„`«O n#OQÍ =Ù<åfl~Ú.
 66 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
K«OáêÅx "åkã¨∞Î#fl "åà◊¡ˆHã≤ ''JÜ≥∂º H˘OK≥O HõxHõiOK«O_ç——
J#fl@∞ì K« ∂ 㨠∞ Î < åfl~° ∞ . É’‰õ Ω ¡ , =∞OQÍÖò Å ˆ H ã≤ ''JÜ≥ ∂ º
gàı¡=∞~ÚáÈ`å~À...—— J#fl@∞ì K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞.
''㨈~ HÍ„"Õ∞_£û. q+¨Ü«∞"≥∞ÿ`Õ JO^ŒiH© ã¨Ê+ì̈OQÆ<Õ J~°÷"≥∞ÿOk.
JO^Œ~∂° Jxfl ~°HÍÅ "å^Œ#Å∞ q<åfl~°∞. WH˜ÑÙ¨ Ê_»∞ "≥∞*Ïi\© x~°Ü ‚ ∞« O
„ѨHÍ~°O K«~°º fã¨∞‰õΩO^•O. H˘O^Œ~°∞ K«OáêÅO@∞<åfl~°∞... =∞i
H˘O^Œ~°∞ H˘\ì̃ =k֡ܫ∂ºÅO@∞<åfl~°∞. HÍ|\ì̃ K«OáêÅ<Õ "åà◊√¡
KÕ`«∞Öˇ`«ÎO_ç...—— JO^•"≥∞ Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ K«∂ѨÙefl uѨÙÊ`«∂ „Ѩ[efl
ѨijÅ#QÍ K«∂ã¨∂Î.
É’‰õΩ,¡ =∞OQÍÖòÅ "≥ÚǨÖ’¡ U ÉèÏ==¸ =ºHõOÎ HÍ=_»OÖË^∞Œ .
WѨÙÊ_»∞ ÃÑ·H˜ ÖËKÕ KÕ`«∞Å∞ `«=∞ Kå=Ù |`«∞‰õΩÅ#∞ x~°‚~Ú™êÎÜ«∞x
`≥eû#ѨÊ\˜H© xi¡Ñ¨ÎOQÍ =ÙO_ç áÈÜ«∂~°∞. xO_® =ÚxQÍHõ...
J#fl@∞ìOk "åà◊¡ Ѩiã≤÷u. "åà◊¡ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ =ÚMÏÖ’¡ =∂„`«O
ÉèíÜ«∞O ã¨Ê+ì̈OQÍ `˘OyK«∂ã≤Ok. TÑ≤i aQÆ|\Ïì~°∞ "åà◊√¡.
kQÆ∞æ# ÃÑ·H˜ ÖËKå~Ú J<ÕHõ KÕ`«∞Å∞. *ÿ̌x ÖˇHõ¯ ÃÑ@ì_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\ì̃Ok. JѨÊ\˜H© É’‰õΩ¡, =∞OQÍÖòÅ∞ `«ÖˇuÎ K«∂_»ÖË^Œ∞.
"åà◊¡ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞ =∂„`«O <≥=∞‡kQÍ `«ÅÖˇuÎ ÖËz# P
KÕ`∞« Å"≥Ñ· Ù¨ PO^Àà◊#QÍ K«∂âß~°∞. Jq KÕ`∞« ÖÏ¡ HõxÊOK«Ö^Ë ∞Œ "åà◊H¡ .˜
É’‰õΩ,¡ =∞OQÍÖòÅ "≥∞_»Å g∞kH˜ L~°HÉõ ’`«∞#fl Hõ`∞« ÖÎ Ï¡QÍ Hõ#|_®¤~Ú.
*ÿ̌x ÖˇHõ¯ ÃÑ@ì_»O =ÚyOz ''WѨÙÊ_»∞ H˘\ì̃ =k֡ܫ∂ºÅ<Õ
"åà◊√¡ ZO`« =∞O^À KÕ`«∞Öˇ`«ÎO_ç—— JOk. K«OáêÅ#fl KÕ`«∞Å∞ ã¨QÆO
HõO>Ë `«‰õΩ¯"Õ L<åflÜ«∞x J~°÷"≥∞ÿ Jã¨Ç¨Ï#OQÍ LO^•"≥∞‰õΩ.
q∞ye# Jxfl KÕ`∞« Å∂ ÃÑ·H˜ ÖËKå~Ú. =ÚO^Œ∞ ZuÎ# KÕ`∞« Å
HõO>Ë Wq Z‰õΩ¯= Hõ#|_»O¤ `À ^À+¨μÅ ‰õΩ@∞O|ã¨É∞íè ºÅ∞ TÑ≤i
Ñ‘Å∞Û‰õΩ<åfl~°∞.
`«Ñ¨Ê^Œ∞ HÍ|\ì̃ *ÿ̌xJ~Ú+ì̈OQÍ ÖˇHõ¯ ÃÑ\ì̃Ok.
''WѨÙÊ_»∞ H˘@ì‰õΩO_®, K«OѨ‰õΩO_® =k֡ܫ∂ºe J<Õ "åà◊√¡
KÕ`«∞Öˇ`«ÎO_ç—— JOk WOÔH=fi~°∂ q∞ye ÖË#@∞ì<åfl~°∞ J#∞‰õΩO@∂.
XHõ¯ KÕ~Ú ‰õÄ_® ÖË=ÖË^∞Œ .
*ˇxÿ Ü«∂O„uHõOQÍ `«# Hõq∞\© ã¨É∞íè ºÅk‰õΩ¯ J_»∞QÆ∞ÖËãO≤ k.
=∞OQÆ∞Î, J_»=∂Öò, A„QÆ∞ `«k`«~°∞Å∞ ‰õÄ_® "åà◊¡`À KÕ~å~°∞.
JO^Œ~°∂ HÍ¿ãѨ٠`«~°̊# Éèí~°̊# Ѩ_®¤~°∞. `«~åfi`« *ÿ̌x K≥ѨÊ_»O`À
q∞b+≤Ü«∂ ã¨Éèí∞ºÅ∞ "≥o¡ F Ô~O_»∞ "≥^Œ∞~°∞ Hõ„~°Å#∞ #iH˜ `≥zÛ
W^ŒÌsfl H˘@ì_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì~°∞.
[<åxfl H˘@ìx¿ãÎ K«OѨÙ`å~°x =∞OQÆ∞Î ÃÇÏK«ÛiOK«_O» =Å¡
H˘>Ëì Ѩxx q∞b+≤Ü∂« "åà◊‰¡ Ωõ JѨÊ*ˇÑÊ≤ O^•"≥∞. P q∞b+≤Ü∂« "åà◊‰¡ Ωõ
=∞OQÆ∞Î =ÚO^Õ *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ K≥áêÊ_»∞. =∞s Z‰õΩ¯=QÍ H˘@ì=^ŒÌx.
=∞OQÆ∞ÎHõã¨Å∞ "åà◊¡#∞ H˘@ì_»O W+ì̈O ÖË^Œ∞. JÖÏ H˘_ç`Õ "åà◊¡Ö’
=ºuˆ~Hõ`« =ã¨∞ÎO^Œx J`«x L^ÕÌâ◊O. HÍh „Ѩ*Ï HÀ~°∞ì x~°‚Ü«∂xH˜
J`«#∂ `«Å =OKå_»∞. "åà◊#¡ ∞ K«OѨ ‰õÄ_»^<Œ Õ áêsì "≥Y· ix "≥∞*Ïi\©
„Ѩ[Å KÕ`« P"≥∂kOѨ *ËÜ«∞_»"Õ∞ XHõ q[Ü«∞OQÍ J`«#∞
ÉèÏqOKå_»∞.
q∞b+≤Ü∂« "åà◊√¡ H˘@ì_O» "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ@ìQÍ<Õ P"ÕâO◊ PQÆx
[#OÖ’Oz H˘O^Œ~°∞ ѨiÔQ`«∞ΉõΩO@∂ "≥o¡ "åà◊¡ KÕ`«∞Ö’¡x Hõ„~°Å∞
ÖÏH˘¯x H˘@ì_O» "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì~∞° . =∞i H˘O^Œ~∞° =∞ixfl Hõ„~°Å#∞
fã¨∞‰õΩ =zÛ H˘@ì ™êQÍ~°∞. H˘O^Œ~°∞ Ñ≤_çH˜à◊¡`À QÆ∞^ŒÌ™êQÍ~°∞. =∞i
H˘O^Œ~∞° HÍà◊` ¡ À `«#fl ™êQÍ~°∞. JÖÏ JHõ¯_» XHõ QÆ∞OѨ٠`«Ü∂« ~Ô O· k.
^À+¨μÅ ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÖ’¡ H˘O`« =∞OkÖËz P QÆ∞OѨ٠K«∞@∂ì
u~° ∞ QÆ ∞ `« ∂ ''WOHõ KåÅ∞ H˘@ì H õ O _ç . .. K« z ÛáÈ`å~° ∞ —— Jx
"Õ_»∞HÀ™êQÍ~°∞. =∞i H˘O^Œ~°∞ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞ =∂„`«O
Hõ^ÅŒ ‰õΩO_® JÖψQ ‰õÄ~°∞ÛO_çáÈÜ«∂~°∞ qKå~°OQÍ. P =∂„`«O
tHõΔ "åà◊¡‰õΩ WHõ ZÖÏQÆ∂ `«Ñ¨Ê^Œ#fl@∞ìQÍ.
=∞OQÆ∞Î K≥Ñ≤Ê# *Ï„QÆ`«ÎÖËg *ÿ̌xH˜ QÆ∞~°∞Î ~å=_»OÖË^Œ∞. JÖψQ
K«∂ã¨∂Î xÅ∞K«∞Ok. =∞OQÆ∞ΠѨÙ~°=∂~ÚOѨÙ`À J_»=∂Öò =zÛ P
^≥|ƒÅ#∞ Páê_»∞.
  
z#flÉ’~Ú# =∞#ã¨∞`À<Õ =O@ ѨÓiÎ KÕãO≤ k Hõxfl. pHõ\˜
Ѩ_»∞`«∂<Õ á⁄~Úº "≥Å∞`«∞~°∞Ö’ JO^Œ~°∂ Éè’[<åÅ∞ KÕâß~°∞.
J#º=∞#㨯OQÍ<Õ u#fl@∞ì KÕã≤ Hõ_∞» ‰õΩ¯#fl KÕ`∞« efl Éè∞í [O
g∞k `«∞"åfiʼnõΩ `«∞_»∞K«∞‰õΩO@∂ WO\˜ =ÚO^Œ\˜ áêHõÖ’H˜ "≥à◊√Î#fl
É’‰õΩ‰¡ Ωõ =∞OQÍÖò =ã¨∂Î HõxÑ≤OKå_»∞.
''U~å á⁄^Œ∞Ì áÈÜ«∂Hõ =KåÛ=Ù? —— J<åfl_»∞ =∞OK«OÖ’
‰õÄ~°∞ÛO@∂.
É’‰õΩ¡ ѨH¯õ <Õ ‰õÄ~°∞ÛO@∂ ''TiHõ<Õ UO `ÀK«Hõ =KåÛ#∞ÖË...——
Jx HÍ¿ãѨ٠xâ◊≈|úOQÍ =ÙO_ç ''á⁄^Œ∞OÌ _»QÍ =^•Ì=∞O>Ë... P z=i
#∞O_ç D z=i =~°‰Äõ ~å"åe QÆ^•... =ã¨∂OÎ >Ë ZO`À =∞Ok
Z^Œ∞~°∞ Ѩ_»∞`å~°∞... Z=~°∂ ѨÅHõiOK«~°∞... K«∂ã≤ "≥ÚYO
uѨÙʉõΩO\Ï~°∞. ÖˉõΩO>Ë Dã¨_ç~°Ñ¨ÙQÍ K«∂™êÎ~°∞... H˘O^ŒÔ~·`Õ u@∞¡
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ_»∞`å~°∞... JO^Œ∞ˆH ѨQÆÅ∞ gkäÖ’H˜ ~å"åÅO>Ë
ÉèíÜ«∞"≥∞ÿ`«∞Ok~å... J@∞#∞O_ç J>Ë KÕ<À¡H˜ "≥o¡ =ã¨∞Î<åfl JO`Õ
...—— x@∂ì~°∞Û`«∂ J<åfl_»∞ =∞OQÍÖò.
''UO KÕ™êÎO~å T~°O`å "≥e"Õã#≤ @∞ì K«∂ã¨∞OÎ k =∞#efl
JÖÏÔQ·áÈ~ÚOk =∞# |`«∞‰õΩ...—— ÉèÏ~°"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞Ö’Oz =ã¨∞Î#fl
É’‰õΩ¡ =∂@Å∞ =∞iO`« ÉèÏ~°OQÍ =Ù<åfl~Ú.
g∞~°#=ã¨~O° QÍ ÉÏ^èŒ Ñ¨_H» Oõ _ç <åÜ«∞<å. <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ∞
ZÖÏQÀ ÉèíiOK«O_ç Jhfl ã¨~°∞̉õΩO\Ï~Ú...—— F^•~°∞ÊQÍ JO@∂
ѨH¯õ <Õ =Ù#fl =∞OK«OÖ’ F zOÑ≤i QÆ∞_»¤ Ѩ~∞° K«∞H˘x XiyOk J_ç"∞Õ .
'' UO <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ∞! ѨOKå~Úf [iyáÈ~Ú <≥Å
~ÀAÖÿ̌Ok. J~Ú<å Ѩiã≤÷u UO =∂~°ÖË^Œ∞...—— É’‰õΩ¡.
D ÉÏ^èÖŒ gË ∞ Ѩ@#ì @∞ìQÍ =ÚQÆ∞~æ ∞° Ñ≤ÅÅ¡ ∂ =zÛ =∞OK«OÖ’
Ѩ_»∞‰õΩO_çáÈÜ«∂~°∞.
''P LOQÍÖò QÍ_ç =∂Ü«∞=∂@Å∞ qx =∞#O A_»∞OÖ’
KÕiuq∞. ÖˉõΩO>Ë =∞OKÀ K≥_À Hõ+ì̈"≥∂ #+ì̈"≥∂ T~°O^Œi`À áê@∞
=∞#O =ÙO_Õ "åà◊O¡ Hõ^•..—— =∞OQÍÖò.
''WѨÙÊ_»#∞H˘x UO ÖÏÉèí=∞<åfl. "å_»∞ q∞=∞‡efl HõÖÏû_»x
`≥eÜ«∞QÍ<Õ <Õ#∞ K≥ѨÊÖË^•? "åx =∂@Å∞ g∞~°∞ q<˘^ŒÌx. Kå"≥·<å
|`«∞HÔ <· å T~°O^Œi`À áê@∞ =∞#O LO^•=∞x. g∞~°∞ q<åfl~å?
T~° O `å U\’¡ H˘@∞ì ‰ õ Ω áÈh g∞~° ∞ =∂„`« O =∞OzQÍ
=ÙO^•=∞#∞‰õΩ<åfl~°∞. WѨÙÊ_Õ=∞~ÚOn...—— L„HÀâ◊OQÍ JOk Hõxfl
Ñ≤Å¡Å g∞^Œ ^Œ∞ѨÊ\˜ HõѨÙÊ`«∂.
P"≥∞ =∂@efl JOwHõiã¨∞Î#fl@∞ì W^ŒÌ~°∂ HÍ¿ãѨ٠=∞ø#O
=Ç≤ÏOKå~°∞.
''|∞kú ÖËHõ "åx =∂@ q<åflO. A_»∞OÖ’ Hõeû J>Ë =ÙO_ç
áÈ"åÅx "Õ∞O J#∞HÀÖË^Œ∞. J\Ï¡ J#∞‰õΩO>Ë q∞=∞‡efl ‰õÄ_®

~°=∞‡<Õ "åà◊¡O. HÍh XHõ™êi ÖÁOyáÈ~Ú ta~°OÖ’ ¿Ñ~°∞
~å~ÚOK«∞‰õΩO>Ë WHõ P `«~åfi`« WO\˜H˜ =zÛ<å A_»∞O "åà◊√¡
Ug∞ J#~°x =∂HÍ LOQÍÖò QÍ_»∞ K≥áêÊ_»∞. HÍh f~å "≥o¡ ¿Ñ~°∞
~å~ÚOK«∞‰õΩ<åflHõ ÖÁOyáÈÜ«∂~°∞ Hõ#∞Hõ WѨÙÊ_»∞ uiy "≥àÎı #HõûÖˇ@
ÿ ∞¡
K«OѨÙ`å~°x K≥Ñ≤Ê JHõ¯_Õ =ÙOKÕâß_»∞... WHõ "å_»∞ P_ç~z#@ìÖÏ¡
P_®O...—— "≥∞Å¡QÍ K≥ѨÙʉõΩáÈ`«∞<åfl_»∞ =∞OQÍÖò.
W"Õg HõxflH˜ H˘`«Î q+¨Ü«∂Å∞ HÍ=Ù. Éèí~°Î P"≥∞‰õΩ Z<Àfl™ê~°∞¡
K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂ÖË. HÍ¿ãѨ٠=∞ø#OQÍ xÅ|_ç =∞OK«OÖ’ Ѩ_»∞‰õΩ#fl
z#flÑ≤Å#¡ ∞ Éè∞í *Ï<Õã∞¨ H˘x WO\’¡H˜ #_çzOk.
HÍ¿ãѨ\˜ˆH JO^Œ~°∂ x„^ŒÖ’H˜ *ÏiáÈÜ«∂~°∞. É’‰õΩ¡,
=∞OQÍÖòÅ∞ =∂„`«O =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∂<Õ =Ù<åfl~°∞.
''<å‰õΩ XHÀ¯™êi =∞OKÀ K≥_À JHõ¯_Õ =ÙO_çáÈ~Ú<å
ÉÏQÆ∞O_»∞ JxÊ™ÈÎOk. D "≥e |`«∞‰õΩ Éèií OK«Ö#Ë @∞ìQÍ =ÙOk~å...——
É’‰õΩ¡.
''Kè« U^À XHõ™êi ^•i `«ÑÊ≤ #O. JO`« =∂„`å# `«ÑÙ¨ Ê_»∞
^•iÖ’<Õ =ÙO_çáÈ`å=∂?——
''HÍh JO^Œ~∂° =∞#efl ZÖÏ K«∂ã¨∞<Î åfl„~å? ѨÙ~°∞QÆ∞Å HõO>Ë
Ç‘Ï#OQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞...——
''J=Ù##∞HÀ...——
J~°~ú å„u ^•\˜áÈ~Ú<å W^Œ~Ì ∂° JÖÏ =∂\Ï¡_∞» ‰õΩO@∂<Õ
=Ù<åfl~°∞. `å=Ú J#∞Éèíqã¨∞Î#fl ÉÏ^èŒ#∞ "≥à◊¡QƉõΩ¯‰õΩO@∂ =Ù<åfl~°∞.
  
''JѨÙÊ_Õ K«OÑ≤ áêˆ~¿ãÎ Ñ‘_®É’ÜÕ∞k. "Õ∞O ZO`« "≥Ú`«∞‰Î Ωõ <åfl
q<åfl~å g∞~°∞?—— J_»=∂Öòx L^ÕtÌ Oz JO\’#fl QÆ∞ÖÏs "≥ÚǨÏOÖ’
P"Õâ◊=¸, Jã¨Ç¨Ï#O, Jã¨Ç¨Ü«∞`« HõÅQÆÅã≤ =Ù<åfl~Ú.
=∞OK«OÖ’ ‰õÄ~˘Ûx =Ù#fl J_»=∂Öò |^Œ∞e=fiÖË^∞Œ , `«ÖÏ
Z`«ÎÖË^Œ∞.
''"åà◊√¡ =∂iáÈ~Ú#O Jx HõÅÉ¡ Áe¡ =∂@Å∞ K≥¿ÑÊ¿ãÎ gà◊√¡
J=∂Ü«∞HõOQÍ #=∂‡~°∞...—— ‰õΩq∞¡.
''U^À Z`«∞Î "Õã¨∞‰õΩx =K«∞ÛO\Ï~°∞ HÍh =∞#O "åà◊¡#∞
ѨÓiÎQÍ #=∞‡ÖË^Œ∞QÍ, F Hõ#∞fl "Õã≤ LOKå=∂ÜÕ∞. JO^Œ∞Hõ<Õ WHõ
ÖÏÉèíO ÖË^Œ#∞H˘x K≥ˆH¯âß~°∞...—— ™È=∂Öò.
''WѨÙÊ_»∞ =∞à‹¡xfl ^Œ∞~å‡~åæÅ∞ KÕ™êÎ~À...——
''=∞#O "åà◊#¡ ∞ QÆ\Qì̃ Í =ºuˆ~H˜Oz#O. K«OáêÅx ‰õÄ_®
QÆ\Qì˜ Í =∂\Ï¡_#ç O... JO^Œ∞Hõx =∞# g∞^Œ ѨQÆ |\˜<ì å Ѩ_∞» `å~°∞...——
‰õΩq∞¡.
''Kè« KÕuH˜ ^˘iH˜# "åà◊¡#∞ =kÖËã≤Îq∞. WOHõ =∞àÏ¡
^˘~°Hõ=∞O>Ë ^˘~°∞‰õΩ`å~å..—— QÆ∞ÖÏs.
''<å‰õį_® JѨÙÊ_»∞ "åà◊#¡ ∞ K«O¿Ñ¿ãÎ =∞Oz^Œx =ÙO_Õ HÍh
UO KÕ™êÎO JO^Œi =∂@Å∞ qx =kÖËãqÎ≤ ∞...—— J#‰õΩO_® =ÙO_»ÖHË õ
áÈ~ÚOk *ÿ̌x.
JÖÏ P ~ÚO\˜ =ÚO^Œ∞ QÆ∞q∞ ‰õÄ_ç# ^•^•Ñ¨Ù =O^Œ
=∞Ok `«Ö’ =∂@ J#™êQÍ~°∞. WO`«Ö’ A„QÆ∞ =KåÛ_»∞. ѨH¯õ
=ÓiH˜ Ѩx g∞^Œ "≥o¡ =ã¨∞Î#fl J`«xH˜ ^•iÖ’<Õ q+¨Ü«∞O `≥eûOk.
JO^Œ~∂° É’‰õΩ¡ WO\˜ =^ÕÌ L<åfl~°x `≥eû ã¨~åã¨i JHõ¯_çHˆ =KåÛ_»∞.
=ã¨∂<Î Õ =∞OK«OÖ’ J_»=∂Öò ѨH¯õ <Õ ‰õÄÅ|_»∞`«∂ q∞@ì =∞^蕺ǨÏflѨÙ
ZO_»‰õΩ Ñ¨\ì̃# K≥=∞@#∞ @=Öò`À `«∞_»∞K«∞‰õΩO@∂ '' ZѨÙÊ_»∞
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 67
áêiáÈÜ«∂~°∞?—— J#_çQÍ_»∞. JѨÊ\˜ˆH J`«xH˜ ^•^•Ñ¨Ù q+¨Ü«∞O
`≥eû#ѨÊ\˜H© q=~°OQÍ =∞m¡ `≥Å∞ûHÀ"åÅx.
''"åà◊¡<Õ J_»∞QÆ∞—— J<åfl_»∞ WO\˜ =ÚO^Œ\˜ K≥@∞ì H˜O^Œ
a‰õΩ¯ a‰õΩ¯ =∞O@∂ ‰õÄÅ|_ç =Ù#fl Hõxfl, J_ç"Õ∞Å "≥·Ñ¨Ù Hõà◊¡`À<Õ
K«∂Ñ≤ã¨∂Î J_»=∂Öò.
''áêiáÈ`å~°x g∞ˆHO J#∞=∂#O ~åÖË^• Hõhfl...—— P"≥∞
"≥ÚǨÏOÖ’H˜ ѨijÅ#QÍ K«∂ã¨∂Î A„QÆ∞.
<≥=∞‡kQÍ `«ÖˇuÎ A„QÆ∞ ˆHã≤ HõΔ}O áê@∞ K«∂ã≤O^•"≥∞.
=∞m¡ `«ÅkOK«∞‰õΩOk. P"≥∞ã¨Å∞ Ug∞ =∂\Ï¡_»ÖËx ã≤÷uÖ’ =ÙOk.
^ŒQÍѨ_#ç P"≥∞ ǨÏ$^ŒÜ∞« O |O_»ÉÏi#@ì~ÚOk. P"≥∞HÔ =iH© "≥ÚYO
K«∂Ñ≤OKåÅx ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. HÍh =∂\Ï¡_»Hõ `«Ñ¨Êx ã≤÷u.
''~å„u J#flO u<åflHõ =∞OQÍÖò =KåÛ_» ∞ . W^Œ Ì ~ ° ∂
=∂\Ï¡_∞» ‰õΩO@∂ WHõ¯_Õfl D =∞OK«OÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_ç áÈÜ«∂~°∞.
J`«Î P =∞OK«OÖ’ Ѩ_»∞‰õΩOk. W^ŒÌ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ D =∞OK«OÖ’
Ѩ_»∞‰õΩ<åfl~°∞. <Õ#∞, z#flÑ≤Å¡ ֒ѨŠѨ_»∞‰õΩO_çáÈÜ«∂O. #_ç*Ï=Ú
^•\˜áÈÜ«∂Hõ =¸„`åxHõx ÖËz =¿ãÎ |Ü«∞@ =∞OK«O MÏmQÍ =ÙOk.
<åˆHO J#∞=∂#O ~åÖË^∞Œ ...—— JO@∂ Hõhflà◊√¡ ÉÁ@ ÉÁ\Ï ~åeÛOk.
J`«x g∞^Œ∞Oz# qâßfiã¨O ^≥|ƒ u#fl "Õ^Œ# P"≥∞ "≥ÚǨxfl
Hõq∞‡ã≤Ok. H˘OQÆ∞`À Hõà¥◊ ,¡ "≥ÚǨÏ=¸ `«∞_»∞K«∞‰õΩO@∂ r~°áÈ~Ú#
Q˘O`«∞#∞ ™êfinè#OÖ’H˜ `≥K«∞Û‰õΩO@∂ ''^˘_礈H=∞<åfl "≥àÏ¡_Õ"≥∂
J#∞‰õΩ<åfl... =∞àÏ¡ "≥o¡ Ѩ_»∞‰õΩO_çáÈÜ«∂#∞. `≥ÖÏ¡i ÖËz K«∂¿ãÎ
‰õÄ_® Hõ#|_»ÖË^Œ∞. J`«Î#∞ J_çy# `«#∞ `≥eÜ«∞^ŒOk. ZHõ¯_çH˜
"≥àÏ¡_»Éσ J#∞‰õΩ#flO W^ŒÌ~°O. =ã¨Î_Õ"≥∂ K«∂^•ÌO J#∞‰õΩ<åflO.
*Ï= `åˆQ "Õà◊‰õΩ ‰õÄ_® ~åHõáÈÜÕ∞ã¨iH˜ J_»=∂Öò J#fl ^ŒQÆæiH˜
J`«Î#∞ á⁄=∞‡x K≥Ñ≤Ê#...—— WOHõ K≥¿ÑÊ â◊HÎ̃ ÖË#@∞ì PyáÈ~ÚO^•"≥∞.
''~å„u JѨÙÊ_»Ñ¨ÙÊ_»∞ "≥∞Å∞‰õΩ= =zÛ#ѨÙÊ_»∞ =∂@Å∞
q#|_»∞`«∂<Õ =Ù<åfl~Ú. =∞à‹Ñ¡ Ù¨ Ê_À "≥∞Å∞‰õΩ= =KÕÛѨÊ\˜H˜ =∂@Å∞
q#|_»Ö^Ë ∞Œ . g_»∞ ֒ѨeH˜ áÈ~Ú Ñ¨_∞» ‰õΩ#fl_Õ"∂≥ J#∞‰õΩ#fl... WO`«
Ѩx KÕ™êÎ_x» J#∞HÀÖË^∞Œ ...—— ^Œ∞óYO =ÚOK«∞H˘zÛ J_ç"∞Õ =∂@Å∞
PyáÈÜ«∂~Ú.
`«=∞ WO\˜ =ÚO^Œ∞ JO`« =∞Ok ZO^Œ∞‰õΩ QÆ∞q∞‰õÄ_®~À,
`«b,¡ <åÜ«∞#=∞‡ ZO^Œ∞HõÖÏ =Ù<åfl~À, H˘OK≥O H˘OK≥O J~°=÷ ∞~Ú#>Ëì
=ÙOk Pˆ~_Õà◊¡ Hõxfl H˘_»∞‰õΩe^ŒÌiH©. `«e¡ ѨHõ¯<Õ a`«Î~° K«∂ѨÙÅ∞
K«∂ã¨∂Î ‰õÄ~°∞Û<åfli^ŒÌ~°∂. U_®k<å~°÷=Ú#fl z#fl Ñ≤Å¡‰õΩ JO`å
QÀÅQÀÅQÍ =Ù#fl P "å`å=~°}O #K«ÛHõ<Õ"≥∂ =∂\˜ =∂\˜H©
U_»=™êyOk. P áêѨ U_çÛ#ѨÙÊ_»ÖÏ¡ <åÜ«∞#=∞‡ X_çÖ’H˜ fã¨∞H˘x
*’H˘@ì™êyOk. H˘xfl <≥ÅÅ „H˜`O« =~°‰Äõ JO^Œ~∂° ZO`À =Ú^Œ∞Ì
KÕ¿ã P áêáê~Úx WѨÙÊ_≥=~°∂ =Ú@∞ìHÀ=_»O ÖË^∞Œ .
''g∞ˆHO J~°O÷ HÍÖË^•? D ~Ô O_»∞ =¸_»∞ ~ÀAÅ #∞O_ô
U=∞<åfl `Õ_® Hõ#|_ç~^• `«#Ö’?—— A„QÆ∞.
''ÖË^Œ<åfl =∂ˆHg∞ J~°÷O HÍÖË^Œ∞. =∞OzQÍ<Õ =Ù<åfl_»∞...——
''=∞OQÍÖò =zÛ#ѨÙÊ_»∞ UO =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<åfl~°∞? g∞~°∞
q<åfl~å?——
''Tà’¡ Z=~°∂ =∞#efl #=∞‡_»OÖË^Œx ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∂
=∂\Ï¡ _ » ∞ HÀ=_» O =∂„`« O q<åfl=∞<åfl... `« ~ åfi`« UO
=∂\Ï¡_∞» ‰õΩ<åfl~À `≥eÜ«∞^Œ∞... DÜ«∞#ÔH` · Õ x#fl\˜^•HÍ W@∞=O\˜
PÖ’K«# L#fl>Ëì ÖË^Œ∞...—— K≥Ñ≤Ê =∞m¡ `«ÅkOK«∞‰õΩOk Hõxfl.
 68 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
#=Å ã‘iÜ«∞Öò
QÆ∞"≥∞‡@"≥∂`«
(6) – áê}˜
(QÆ`« ã¨OzHõ `«~°∞"å~Ú...)
T~° ∞ #∞Oz =KåÛ_Õ Q Íx =∞#㨠O `å JHõ ¯ _Õ
`«KåÛ_»∞`ÀOk.
Z#fl_» ∂ Hõ Å QÆ x qëê^Œ k„QÆ ƒ ù = ∞Å∞ LeQÆ Ñ ¨ Ê #∞
"≥<åfl_»∞`«∞<åfl~Ú. T~°∞ ZѨÙÊ_»∂ JO`Õ. xÅ∞=Ù<å ‰õΩk¿Ñã¨∞ÎOk.
a[#"Õ=ÚÅ `«# T~°#fl =∂>ËQÍx JHõ¯_» =∂„`«"∞Õ `å#∞O_»Ö_Ë ∞» .
„Ѩu™ês *Ëlx *Ël<åÜ«∞#∞fl "≥`«∞‰õΩ¯O@∂ K«∞@∞ìѨHõ¯Å Ñ¨Öˇ¡Åhfl
u~°QÍe. ZѨÙÊ_»∞ U Tà’¡ LO\Ï~À!
J\Ï¡ u~°Q_Æ O» XHõ k#K«~º° QÍ, JÅ"å@∞QÍ<ÕHÍHõ J^Õ XHõ
LxH˜ Q Í LO@∞Ok "åà◊ ¡ ‰ õ Ω . `« O „_ç ` À, *Ë l <å~Ú#`À
=∂\Ï¡_®Å#∞‰õΩ#fl"Õg =∂\Ï¡_»ÖË_»∞. =∂@ʼnõΩ á⁄O`«# ‰õΩ^Œ~°^Œ∞.
=∂^Œº=∞O LO_»^∞Œ . `å#∞ K≥áêÎ_À, "åà◊√¡ K≥ÑÊ≤ Ok qO\Ï_ÀQÍx
â◊¥<åº=~°}ÏxH˜ J@∞W@∂ xez#@ìxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ZѨÙÊ_»∂ LO_Õ
=º^äÕ Wk. HÍh D™êi =∞s Z‰õΩ¯=. z<åfl~Ú# aKåÛ=u QÆ∞iOz
q#_»"Õ∞QÍx K«∂zOk ÖË^Œ∞. D™êi `å~°ã¨Ñ¨_®¤_»∞. J^˘Hõ
k„Q̓ù O uHõ ~ ° " ≥ ∞ ÿ # J#∞Éè í = O. Éè í Ü « ∞ 㨠O ^Õ Ç ¨  Öˇ O `« QÍ<À
=ÚÑ≤ÊiQ˘<åfl~Ú.
PÜ«∞<ÕO =∞x+≤? Wk Pâ◊Û~°º=∂? qëê^Œ=∂? JO`«
^Œ∞~°ƒÅ =∂#=Ù_»∞ `«##∞ ~Ô O_»∞ KÕ`∞« ÖÏ ZuΉΩõ ^Õã≤ "≥o§áÈÜ«∂_»∞.
*Ël<åÜ«∞#ÃÑ· PÜ«∞# JO`« cèHõ~°OQÍ `«ÅѨ_ç H˘@ìÉ’Ü«∂_»O>Ë
– z<åfl~Ú# HÀã¨O Z=i g∞^Œ? ^Õxg∞^Œ? HõÅ∞¡`åy# L#‡`«Î
ã≤u
÷ Ö’ Hõ=∞~°|_»@O HÍ^Œk. `åy LO_»=KÕÛ"≥∂QÍh, JO`«HOõ >Ë
P =∞OQÍÖË U"Õ∞"≥∂ K≥Ñ≤Ê =ÙO\Ï_»∞... H˘_»∞‰õΩ ÃÑ·# z~°∞
#=∞‡HõO Ô~Ѩ Ô~Ѩ ÖÏ_»∞`ÀOk J_ç"Õ∞Ö’.
''U^À #q∞‡^•Ì=∞x =KåÛO QÍh Z=~°∂ #"Õ∞‡@∞ì ÖË~<° Õ
q+¨Ü∞« O ѨÓiÎQÍ J~°=÷ ∞~Ú =ÙO@∞Ok. WHõ WHõ¯_» =Ù<åfl ÖÏÉèOí
ÖË^∞Œ J#∞H˘x =ÙO\Ï~°∞...—— ™ÈO"åi.
''g∞ˆHO q+¨Ü«∞O `≥eû<å ^•K«HõO_ç x[O K≥ѨÊO_ç...——
™È=∂Öò.
=∞i H˘O^Œ~°∞ ‰õÄ_® ''J=Ù#∞ K≥ѨÊO_ç... g∞Hõã¨Å∞
`≥eÜ«∞‰õΩO_® ZÖÏ =ÙO@∞Ok? —— J<åfl~°∞.
''WO`« HõO>Ë =∂ˆH q+¨Ü«∞O `≥eÜ«∞^Œ<åfl =∞=∞‡efl
#=∞‡O_ç...—— Éè’~°∞=∞Ok Hõxfl. JO`« =~°‰õÄ <˘H˜¯ Ѩ_»∞`«∂ =Ù#fl
^Œ∞óYO Hõ@Åì ∞ `≥OK«∞‰õΩOk. J_ç"∞Õ ‰õÄ_® QÆ\Qì˜ Í U_»=_»O "≥Ú^ŒÅ∞
ÃÑ\ì̃Ok. `«b¡, <åÜ«∞#=∞‡ JO`«ÖÏ U_»=_»O K«∂ã≤ Ñ≤Å¡Å∂ `«e¡
g∞^Œ Ѩ_áç È~Ú ÉˇkiáÈ~Ú#@∞ì U_»=™êQÍ~°∞.
''Kè!« T~°∞HÀ JHͯ x#∞fl "Õ∞O #=Ú‡`«∞<åflO. T~°∞HÀ...——
K«@∞‰õΩ¯# `«# K«OHõÖ’ =Ù#fl Ñ≤ÖÏ¡_çx <ÕÅ g∞^Œ kO¿Ñã≤ Hõxfl
Z^Œ∞~°∞QÍ ‰õÄÅ|_ç P"≥∞#∞ ^ŒQ~æÆ H° ˜ fã¨∞‰õΩx ã¨=Ú^•~Úã¨∂Î JOk
QÆ∞ÖÏs. Hõxfl#ÖÏ ^≥#ÿ ºOQÍ K«∂ã¨∞OÎ >Ë QÆ∞ÖÏiÔHÖÏQÀ =ÙOk. ''"å_çx
ÃÑo¡ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl Y~å‡xH˜ WÖÏ JO^Œi =ÚO^Œ∞ `«ÅkOK«∞HÀ"åeû
=zÛOk—— J#∞‰õΩOk. =ÚO^Œ∞ Hõxfl, QÆ∞ÖÏse^Œ~Ì ∂° =∞Oz <Õ™êÎÖ.Ë
Z‰õΩ¯=QÍ PÜ«∞#∞fl Lã≤Q˘eÊ, P„QÆÇ≤ÏOѨKÕã≤# â◊HÎ̃ ÜÕ∞^À ^•y
L#flk. ZO`« HÍÅOQÍ<À ¿Ñ~°∞HõáÈ~Ú# Hõã≤`À XHõ¯™êiQÍ
=Ú^Œ∞ã¨e `«O„_ç g∞kH˜ ÅOѶ∞≤ OKå_»∞.
WѨÙÊ_®Ü«∞# `«#‰õΩ „Ѩâßfl? ["åÉÏ ?
LeQÆÑ¨Ê K«Åâ◊ÛùOK«Å =∞#óã≤÷uÖ’ H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞`«∞<åfl_»∞.
*Ël<å~Ú#`À JѨÊ\˜^•HÍ =∂@Å`À, =∞ø#O`À, K«~º° Å`À ™êy#
"å^Œ#O`å aKåÛ=u ~°OQƄѨ"âÕ O◊ `À K≥ÖÏ¡K^≥ ~ÔŒ á· È~ÚOk. `å#∞
*Ël<åÜ«∞#∞fl J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ "≥`«∞‰õΩ¯O@∞#fl =∂~°æO #∞Oz
z<åfl~Ú# `«#‰õΩ `≥eã‘, `≥eÜ«∞x ѨÅ∞ =∂~åæÖ’¡H˜ qã≤ˆ~âß_»∞.
"å\˜ Ö ’ `å#∞ „Ѩ Ü « ∂ }˜ O K« Q Æ Å <å? #_» p #_» p U"≥ ∞ ÿ < å
Hõ#∞HÀ¯QÆÅ<å? „Ѩܫ∂㨠=∂„`«"Õ∞ q∞QÆ∞Å∞`«∞O^•? *Ël<å~Ú#
‰õÄ_® `åxO`«=~°‰Ωõ Ziy# =∞x+≤ HÍ^Œ∞. Ö’ =∞x+≤ HõxÑ≤OKå_»∞.
*Ël, *Ël<åÜ«∞#¡ Éèí∞*ÏÅ g∞k #∞O_ç QÆ∞"≥∞‡@ `åO|∞~°Å∞
kOK«_»O `«#=Å¡QÍx Ѩx Jx `ÕeáÈ~ÚOk. ZO_çáÈ~Ú,
ZHõ¯_çHõHõ¯_» <≥„Ô~Å∞ "åi# c_»∞<ÕÅÖÏ HõxÑ≤Oz# z<åfl~Ú#
=ÚYOÖ’ #∞O_ç J=¿ÇÏà◊#QÍ, f™ê¯~°OQÍ, xâ◊ÛÜ«∞ „ѨH@ õ #ÖÏ
P =∂@ =zÛOk.
`å#∞ ‰õΩÖÏxH˜ Uq X~°∞=x, ÉèÏ~°=∞x, =ÚO^Œ∞HÍà◊§
|O^è•Åh J#∞‰õΩO@∞<åfl_À J"Õ "åà◊§ LxH˜H˜ ¿ÇÏ`«∞=x
J~°÷"≥∞ÿáÈ~ÚOk.
`åxHõ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀHõ `«Ñʨ ^Œx z<åfl~Ú# aKåÛ=u `«#
Ѩ^ŒúuÖ’ `å#∞ K≥Ñ≤Ê "≥àϧ_»∞.
W\Ï¡ `Õ Ö ÏHõ , `Õ e Hõ Ñ ¨ _ » ^ •=∞x LeQÆ Ñ ¨ Ê ZO`«
„ѨÜ∞« uflOKå_À ! HÍh Jk gÅ∞HÍ=_»O ÖË^∞Œ .
z<åfl~Ú# ‰õÄ_® áê`« =∞x¿+ Hõ^•. PÜ«∞# P„QÆǨÏO
*Ël<å~Ú# #=∞‡HõO =Öˇ „áêp#"≥∞ÿOk. Wq Ô~O_»∂ Hõe¿ã
#_»∞ã¨∞<Î åflÜÕ∞"≥∂. HÍHõáÈ`Õ *Ël<å~Ú#‰õΩ ‰õΩÅOÖ’, ѨÖÖ¡ˇ ’¡, ѨÖÖ¡ˇ ’¡x
É’‰õΩ¡ A_»∞OÖ’ KÕi#ѨÊ\˜ #∞Oz QÆ∞ÖÏs Hõxfl`À =ÚÉèÏ=OQÍ
=ÙO\’Ok. ѨOKå~Úf `«~åfi`« W^ŒÌi =∞^茺 =∂@ÖË ÖˉõΩO_®
áÈÜ«∂~Ú. QÆ∞ÖÏs F^•~°Û_»O K«∂ã≤ =∞iH˘O^Œ~∞° ‰õÄ_® F^•~°∞ÊQÍ
=∂\Ï¡ _ » ™ êQÍ~° ∞ . =∞i H˘O^Œ ~ ° ∞ Ñ≤ Å ¡ e fl ^Œ Q Æ æ i H˜ f㨠∞ H˘x
T~°_ç~K«™êQÍ~°∞.
WOH˘O^Œ~°∞ =∂„`«O JѨ#=∞‡HõOQÍ K«∂_» ™êQÍ~°∞.
''x[OQÍ gà◊¡ˆHO `≥eÜ«∞^•? `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ =ÙO@∞O^•?——
J#∞HÀ™êQÍ~°∞.
Hõxfl ÉÏ^èŒ`À `«# ÉÏ^èŒ#∞ áÈÅ∞Û‰õΩOk QÆ∞ÖÏs. `«#∞
J`åºKå~åxH˜ QÆ∞Ô~·~ÚOk. HÍh `«# Éèí~°Î `«##∞ J‰õΩ¯#
KÕ~°∞Û‰õΩ<åfl_»∞. Ti „Ѩ[Å∞ `«#‰õΩ JO_»QÍ xeKå~°∞. `«<≥=fii
=ÚO^Œ∂ `«Å=OK«∞HÀÖË^∞Œ . HÍh Hõxfl Ѩiã≤u÷ ... Hõ+ãì¨ ∞¨ MÏÖ’¡ `À_»∞QÍ
=ÙO_®eû# Éèí~°Î P"≥∞#∞ #>Ëì\’¡ =ÚOz "≥àÏ¡_»∞. J`«#∞ KÕã≤#
<Õ~åxH˜ P"≥∞ `«Å=OK«∞‰õΩOk. JxflO\˜HõO>Ë W|ƒOkHõ~°"≥∞ÿOk...
H˘O^ŒiÖ’<≥ÿ<å P"≥∞ Ѩ@¡ JѨ#=∞‡HõO =ÙO@∞Ok. P<å_»∞ P
KÕ^∞Œ ã¨OѶ∞¨ @##∞ Z^Œ∞~°∞¯#flѨÙÊ_»∞ `å<≥O`« ^Œ∞~°^$Œ +¨=ì O`«∞~åÅ∞
J#∞‰õΩOk. HÍh Hõxfl`À áÈeÛ`Õ `å<≥O`« J^Œ$+¨ì=O`«∞~åÅ∞...
WHõ ¯ _» Hõ x fl U_» ∞ 㨠∞ Î # fl>Ë ì JHõ ¯ _» =∞OQÍÖò Éè Ï ~° º ‰õ Ä _®
U_»∞ã¨∞ÎO^Õ"≥∂...J#∞‰õΩOk QÆ∞ÖÏs.
  
J

ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨μÖ’¡ ѨÅ∞‰õΩ|_ç L#flk. PÜ«∞# ѨÅ∞‰õΩ, áê@, Hõ`«
ã¨=∞‡u á⁄Ok#q. z<åfl~Ú# u~°∞QÆ∞É’`«∞, ^•i`«Ñ≤Ê#"å_»∞.
„|+¨μ_ì ∞» . P =∂@ T~À¡"åà◊√¡ ZO`«#∞‰õΩO\Ï~À *Ël<å~Ú<å JO`Õ
J#∞‰õΩO\Ï_»∞. ‰õΩÅ=∞O`å J#∞‰õΩ#fl>Ëì Hõ#fl`«O„_ô J#∞‰õΩO\Ï_»∞.
`åxO`«HOõ >Ë aè#flOQÍ U=∞#∞HÀ"åe ?
D „Ѩâfl◊ ZO^Œ∞‰õΩ "Õã∞¨ ‰õΩ<åfl_ÀQÍx LeQÆÑʨ Hõk âßѨ"∞≥ Oÿ k.
J^Õ ã¨OHΔÀÉèí"≥∞ÿOk.
`å#∞ "≥`∞« ‰õΩ¯O@∞#fl =∂~åæxH˜ *Ël<å~Ú# J_»O¤ |_ç,
'Ü«∂_çH˜ áÈ`å=Ù~å? uHõ¯<åÜ«∂Å. ‰õΩÖÏKå~°O HÍ^ŒxáÈ`Õ ‰õÄ\˜H˜
hÅ¡‰Ωõ H˘^Œ∞= LO_»^"Õ ∂≥ QÍx xÅ|hflHõ `å=Ù ^˘~°∞‰õΩ`«^•? HÍÅ¡
H˜Ok <ÕÅáÈ~Ú<åHõ Ü«∂_»∞O\Ï=Ù ? UO*Ë™êÎ=Ù?— Jx ~Ô Hõ¯ Ѩ@∞ìH˘x
"≥#H˜¯ÖÏy#@¡xÑ≤OKÕk.
^Œ∞ã¨cH˘¯x áÈ^•=∞xÑ≤Oz<å Ѩ^Õ Ñ¨^Õ `«# KÕ~Ú
*Ël<å~Ú# a~°∞ã¨∞ KÕuÖ’ z‰õΩ¯HõáÈ~Ú#@∞¡ K≥=∞@Å∞ Ѩ>qìË .
PÜ«∞# |Å"≥∞#ÿ Ѩ@∞ì #∞O_ç yOA‰õΩO@∂ P `≥Å"¡ å~°∞*Ï=Ú#
#QÆ~°OÖ’x Ǩãì̈ÖòQÆkÖ’ kQÆ∞æ# "Õ∞ÖÁ¯<åfl_»∞.
'W~°"≥· Uà◊¡ H˜O^Œ z<åfl~Ú# ‰õÄ_® J\Ï¡ `«Ñ≤ÊOK«∞H˘x
"≥o¡áÈ~Ú LO\Ï_»∞!— "Õ∞ÖÁ¯x Ѩiã¨~åÅ#∞, x„^•=ã¨÷Ö’x
ã¨xfl"ÕâßÅ#∞ `«_çq∞ K«∂ã¨∞‰õΩO@∂ LeQÆÑ¨Ê J#∞‰õΩ<åfl_»∞. HÍh
z<åfl~Ú# `«#ÖÏ =º^äŒ K≥Ok LO_»Háõ È=K«∞Û. `«#ÖÏ `«~å¯xH˜
Ö’<≥· LO_»Háõ È=K«∞Û.
HõÖ’, „Éè"í ∂≥ QÍx K≥kiáÈ~Ú# "å\˜x ‰õÄ_»∞QÆ@∞ì‰Ωõ O@∞O>Ë
– ã¨iQÍæ JÖψQ – =Úã¨Ö’_»∞ q[Ü≥∂#‡`«OÎ QÍ QÍÖ’¡ ZO_»OKÕu
Hõ*ˇ˚Å∞ QÆÅQÆÅÖÏ_çã¨∂Î JÖÏѨ# Z`«∞ΉõΩ#fl@ìxÑ≤OzOk.
WHõ PÜ«∞# `«#‰õΩ x`«º „Ѩ`º« ~å÷?
`åxHõ PÜ«∞#‰õΩ ÖÁOyáÈ=_»"∞Õ <å ?
Hõ@∞¡ `≥OK«∞H˘x ™êyáÈ=_»=∂ ?
*Ël<å~Ú# `«#<˘Hõ¯_ç<Õ Ñ¨iÇ≤Ïã¨∞Î#fl@∞ìÖË^Œ∞.
Hõ#flH˘_»∞‰õΩ... aKåÛ=ux ‰õÄ_® 'Ü«∂_çH˜ áÈ`å„~å!
uHõ¯<åÜ«∞ÖÏ¡~å?— Jx xÅnã¨∞Î#fl@∞¡Ok. z<åfl~Ú# `«#ˆH"≥∞ÿ<å
PÅO|# J=Ù`å_Õ"≥∂ J<Õ H˜Oz`Õ J#∞=∂#O =Úã¨Ö’_çH˜
Hõey#@∞¡ – J`«ºO`« HõàÏ`«‡HõOQÍ <˘ã¨Å∞ ZˆQã≤, UOk h Hõ`«?
"å_çfl K«∂ã≤ <Õ~°∞Û‰õΩO_»"å? Jx Hõ#∞K«∂ѨÙ`À<Õ ã¨∂\˜QÍ
„ѨtflOz#@ìxÑ≤OzOk.
J|ƒ =Úã¨Ö’_çH˜ ZO`« Hõà◊ !
XˆH™êi xÅn`«, ¿ÇÏà◊#... Ñ≤Å<¡ åÜ«∂Å∞¡, g∞ˆHO `≥Å∞ã¨∞~å?
J<Õ Ñ¨iǨã¨O L\ì̃Ѩ_»`å~Ú.
LeQÆѨÊHõà◊§ =ÚO^Œ∞ ~°∂ѨÙQÆ\ì̃# ^Œ$â◊º=∞k.
ZѨÊ\˜=Ô~<Õ ã¨O„Éèí=∂xH˜ Ö’#Ü«∂º_»∞.
=∞OK«O g∞k #∞O_ç ÖËKÕã¨iH˜ "˘à◊¡O`å xã¨û`«∞Î=
JxÑ≤OzOk. HÍà◊√¡ <ÕÅ g∞^Œ P#∞`«∞#fl@∞¡Ö^Ë ∞Œ . *Ël<å~Ú# =∂@
=∞m¡ QÆ∞~°∞ÎH˘zÛOk. 'xÅ|hflHõ `å=Ù ^˘~°∞Hõ`«^•?— LeQÆѨʉõΩ
#=Ùfi =zÛOk. "≥∞Å¡QÍ QÆkÖ’ J@∞ W@∂ uiQÍ_»∞. H˜\H˜ Ö© ’Oz
ɡ·\˜H˜ `˘Oy K«∂âß_»∞. J=`«Å ^Œ@ì"≥∞ÿ# =∞OK«∞, K≥@¡ ã≤QÆÅ xO_®
P=iOz LOk. QÆkÖ’ `˘<˘Hõ¯_Õ, yi ~ÚOHÀ ~Ô O_»∞ ~ÀAʼnõΩQÍx
~å_»∞.
PÖ’K«#Å∞ yi g∞kH˜ "≥àϧ~Ú.
J„Ѩ Ü « ∞ `« fl OQÍ K« ∂ Ѩ Ù >Ë | ∞Öò g∞^Œ , J~° Ö ’¡ L#fl
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 69
ѨÙã¨HÎ ÍÅg∞kH˜ "≥oO¡ k. U"Õ"À XHõ ~°HOõ ѨÙã¨HÎ ÍÅ∞ HÍ^Œ∞. XHõ ‰õΩÖÏxH˜
HÍ^Œ∞. `å#∞ ZѨÙÊ_≥<· å KÕuÖ’H˜ fã¨∞HÀ=_»"∞Õ QÍx H˘#fl~Ú`Õ ¿ÑrÅ∞
u~°QÆ=Ù. "å\˜ Q˘_»"Õq∞\’ ZHõ¯^Œ∞. q∞iÜ«∂Å y~°Ñ¨Ê áêÅ=¸~°∞
Ñ≤ÅQÍ_»∞. JHÍ~°O ^ŒQiæÆ #∞O_ç Jxfl\’¡ LeQÆÑʨ ‰õΩ aè#flO. HÍh
Ü«¸x=i≈\©Ö’ ÉèíÜ«∞O ÉèíÜ«∞OQÍ J_»∞QÆ∞ÃÑ\˜ì# `˘e~ÀAÖ’¡
LeQÆѨʉõΩ J`«<Õ Q˘Ñ¨Ê ^è≥·~°ºO. Z`«∞ÎQÆ, ÖÏ=ÙQÆ <Õ̂~_»∞ ~°OQÆ∞Ö’,
|∞QÆ#æ =Ùfi`À LO_Õ yi `«# |Å"≥∞#ÿ KÕ~Ú LeQÆÑʨ Éè∞í [O g∞^Œ
"Õã≤ Ǩã¨ìÖò ~°∂O‰õΩ fã¨∞H˘KåÛ_»∞. XHõ ã¨O=`«û~°O ã‘xÜ«∞~ü.
áêÅ=¸~°∞ P„t`«‰õΩÖÏÅ HõàÏ ã¨O㨯$`«∞Å g∞^Œ Ѩiâ’^èŒ#
KÕã¨∞Î<åfl_»∞. LeQÆÑ¨Ê "≥·#O K«∂z =∞#^Õ ‰õΩÅO? Jx J_çQÍ_»∞.
yi`À Hõeã≤ u~°∞QÆ∞`«∂ LO>Ë – |∞^≥úiy#ѨÊ\˜ #∞Oz
‰õΩÅ"≥∂Å¡`À XHõ T~°∞ #∞Oz =∞~À T~°∞ QÆ∞_®~åÅ∞ Z`«∞HÎ ˘x
uiy#>Ëì JxÑ≤OzOk. J\Ï¡ u~°∞QÆ∞`«∂ D TiH˜ WHõ¯_çH˜
=KåÛ<å? J<Õ TÇ¨Ï ~åQÍ<Õ #"˘fiã¨∞OÎ k.
#∞"≥fi<≥·fl<å K≥ѨÙÊ... =∞<ÀÅ∞¡ ^•O_»¡ #∞Oz ɡ·\˜H˜ ~åÖË~°∞...
=¿ãÎ J<åºÜ«∞OQÍ ã¨zÛáÈ`å~°∞. "åÅ¡#>Ë¡ |`«HõxÜ«∂ºÅ. P
`« ~ ° O áÈ`Õ Q Íx Jq áÈ=Ù... =∞#O P á⁄^Œ ∞ Ì H À㨠O Z^Œ ∞ ~° ∞
K«∂_®eûO^Õ... UO KÕÜ«∞ÖËO....! JO\Ï_»∞. yi xâ◊ÛÜ«∞"åk.
`«@Ѩ\Ï~ÚOѨÙÅ∞ LO_»=Ù. x~åú~°}‰õΩ `å#∞ Ju ã¨∞Å∞=ÙQÍ
KÕiáÈ`å_»∞.
LeQÆѨÊHõk Pâ◊Û~°ºO, JѨÙ~°∂ѨO.
yik Hõkiáê_»∞. |_çH˜áÈ~Ú K«^Œ∞HÀ=_®xH˜ <å<å
W|ƒO^Œ∞Å∞ Ѩ_®¤_»∞. ѨOkH˘‰õΩ¯Å∞ u<Õ\’Å¡‰õΩ ã¨^Œ∞"ÕOk~å? Jx
ZH˜¯iOKÕ"åà◊√¡. yiH˜ =∞O_Õk. |à’¡ JO^Œ~°∂ ^Œ∂~°OÃÑ>Ëì"åà◊√¡.
yi HõK«ÛH˘nÌ "≥o§ `«yÖË"å_»∞. JHõ¯_çH˜ PQƉõΩO_® |_çѨHõ¯#
á⁄ÖÏÖ’¡ LO_Õ QÆ∞_®~åʼnõΩ áÈ~Ú Ñ≤ÅÅ¡ #∞ `ÀÅ∞H˘x =zÛ |_ç
K«∞@∂ì `«∞ѨÊÖ’¡ ZÅ∞HõÅ∞, ѨOkH˘‰õΩ¯Å∞ Ѩ>Ëì"å_»∞. "å\˜x `≥zÛ
|_çÑ≤Å¡Å∞ P_»∞‰õΩO@∞O>Ë "åà◊¡ =∞^茺֒ "Õã≤ ÉèíÜ«∞ÃÑ>Ëì"å_»∞.
=∞~åfl_»∞ ã¨∂¯Å∞‰õΩáÈQÍ<Õ ÃÑ· ‰õΩÅO Ñ≤ÅÅ¡ ∞ =Ú‰õΩ¯‰õΩ K≥~Úº J_»O¤
ÃÑ@∞ìH˘<Õ"åà◊√¡.
'ˆ~Üü∞... ÅOQÆ<åÜ«∂Å... #∞=fi\Ï¡ ^Œ∂~°O ‰õÄKÀ— Jx \©K~« ü
ɡ`«ÎO K«∂¿Ñ"å_»∞. L_»∞=ÚÅ∞, ZÅHõÅ∞ "˘_»∞ѨÙQÆѨ>Ëì yi ɡ`åÎxH˜
ÉèÜ í ∞« Ѩ_ç F =¸Å ‰õÄK˘<Õ"å_»∞. q∞y`å Ñ≤ÅÅ¡ ∞ `å=Ú QÔ ez#@∞ì
Éè∞í *ÏÅ∞ ZQÆ~ˆ ¿ãÎ D.... Jx yi ѨoH¡ e˜ Oz ÉèÜ í ∞« ÃÑ>Ë"ì å_»∞. J~Ú`Õ
|à’¡ yix [OQÆO ‰õΩÅO *Ïa`åÖ’ aã≤.Z H˜O^Œ "Õâß~°∞. P ã¨OQÆu
J~Ú^À `«~Q° u Æ Ñ¨Ó~°ÜÎ ∂« ºHõ `≥eã≤Ok. ~Ú^ÕOk ™ê~°∂... Jx
"åà◊§<åÜ«∞# J_çy`Õ, '[<åÉèÏ ÖˇHõ¯Ö’¡ g∞ ‰õΩÅ"Õ∞ ÖË^Œ∞~å— Jx
ã¨=∂^è•#O.
'W^ÕO^ŒÉσ! ~ÚO`« =∞Okq∞ LO_®"Õ∞, "Õ∞=Ú ã¨~å¯~°∞‰õΩ
ÖˇH¯õ Ö’H˜ ‰õÄ_® ~åÖË^•?— Jx `«O„_ç `«ÅQÀ‰õΩ¯<åfl_»∞.
'™êg∞.... "Õ ∞ =Ú D`« KåѨ Å e¡ , D`« H õ Å ∞¡ `åy
|uˆH\’Å¡OQÆ^•. [~QÆ"∂≥ Å∞¡ D`« á⁄~°Hˆ "å_»~ˆ . "åÅ∞¡ XHõ ÖˇH¯õ #
ÉÏѨ<ÀÖË.¡ ...! #Hõ¯efl uO\Ï=∞x p^ŒiOKÕ [OQÆ"∂≥ Å¡Ö’ =∞=∞‡Öˇfl@¡
HõeÑ≤i?— Jx J_çQÍ_»∞. =∂Å =∂kQÆÅ∞ ‰õÄ_® hà◊√¡ ZuÎáÈ¿ãÎ
`åy# y~°Ñʨ eOQÍÅ ™ê=ÚÖ’¡ KÕiáÈÜ«∂_»∞. =∂ ‰õΩÅO =∂‰õΩ
HÍ"åÅ<Õ |∞_»QÆ[OQÍÅ ã¨OˆHΔ=∞ ã¨OѶ¨∞O`À ѨiK«Ü«∞=∞Ü«∂ºHõQÍx
yiH˜ g\˜ Ö’`«∞áê`«∞Å∞ `≥eÜ«∞ÖË^∞Œ . PѶ㑠∞¨ Å K«∞@∂ì uiw uiw
 70 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
H˘O`«=∞Ok Zã‘ûÖ’¡H˜ =∂iÊOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. JѨÙÊ_Õ yik ‰õÄ_®
=∂iOk.
Ü«¸x=i≈\©Ö’ HõeâßHõ ~Ú^ŒiÌ =∞^蕺 "≥Ú^Œ@ nx QÆ∞iOKÕ
=∂@Å∞ Hõeâß~Ú. '#∞=Ù ^Õx H˜Ok LO_»"?£ — Jx J_çQÍ_»∞ yi.
'^˘~å! =∂ ‰õΩÅ"Õ∞O^À K≥ѨÙÊ?— Jx Hõ~°∂flÅ∞ HõÖˇHõì̂~\ò
^ŒQÆæ~° ÃÑ^ŒÌ *ˇO_® Ѩ@∞ìH˘x PO^Àà◊# KÕÜ«∞_»O LeQÆѨʉõΩ
QÆ∞~˘ÎzÛOk. nxH˜ #O^•ºÅ, HÀ_»∞=¸~°∞, ѨuHÎ ˘O_» „áêO`åÅxfl\˜
#∞O_ç =O^ŒÅ =∞Ok [=∞Ü«∂º~°∞. #OkH˘@∂¯~°∞ „áêO`«=∞O`å
uiy LeQÆÑʨ JO^Œsfl |ã¨∞ûÖ’ ZH˜¯OK«∞H˘x =KåÛ_»∞. ^•xH˜
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^Œ∞ #∞O_ç b_»~°∞¡ =KåÛ~°∞.
'*Ë <å~Ú<å =∞#O ˆ~Ѩ٠Hõ~°∂flÅ∞ áÈ"åÖËfl....— Jx JO>Ë
`«OѨÙQÆ HõÅ∞¡ `åQÆ∞`«∂ UO\˜H˜? Jx "≥ÚQÆO z\˜¡Oz J_çQÍ_»∞
[O|∞Å∞.
'=∞#Å∞fl Zã‘ûÖ’¡ KÕ~åÛÅx HõÖˇHõì~°∞fl J_»QÆhHõ— K≥áêÊ_»∞
LeQÆѨÊ.
'JO>Ë UOk?—
'UO K≥áêÊÖ’ `≥eÜ«∞Hõ =∂Å=∂kQÀÅ¡ ѨHõ¯# =∞#Å∞fl
‰õÄ_® ÃÑ\Ïìx—
'PxQÍÅ∞¡ T‰õΩO\Ï~å? ^Œ=_»‰Ωõ ÃÑ\ì̃ #∂Hõ~∞° ?. J~Ú<å
g∞ uHõ¯QÍx ‰õΩÖÏÅ∞fl =∂ˆ~Û^ÕOk~å! Z=x ‰õΩÅO "å_ç‰Ωõ O@k.
J^Õ=∞<åfl ^˘_ç¤ K≥OÉÏ? P_»ÃÑ@ìhHõ .... D_» ÃÑ@ìhHõ XQÆ`∂« i
=∂ňQiHÀ, =∂kˆQiæ HÀáÈ~Ú "Õ∞O g∞ ã¨~ã° #¨ LO\ÏO Jx ã¨∂_»∞.
`≥Å∞™êÎk. x#∞fl Pã¨QÍÅ u~°QÆxÜ«∞º~°∞...— J<åfl_»∞.
'xÜ« ∞ º=∞‡... hˆ H O `≥ b ^Œ ∞ . ^•O@¡ KÕ i ¿ãÎ =∞#‰õ Ω
ã¨∞^Œ∂HÀ#Hõ, L^ÀºQÍÅ∞ K≥Ü∞« ºhHõ ÉÏQÆ∞O@k. ~ÚO_»∞,¡ Éè∂í =ÚÅ∞
‰õÄ_® =ãÎ̈~Ú....— Jx Jã¨ÇϨ #OQÍ J<åfl_»∞ LeQÆÑʨ .
'J@¡<å... ÉÏQÆ<Õ LO@k. XQÆ`∂« i áÈ~Ú J_»∞QÆ∞^•O—
JOk *Ël ÃÑO_®¡O k‰õΩ¯ QÆ∞„~°∞# K«∂ã¨∂Î K«∂^•ÌOÖË... J<åfl_»∞
[O|∞Å∞ x~°H¡ ºΔõ OQÍ.
`≥ÖÏ¡i ֡ܫ∞ºQÍ<Õ J_»∞HÀ¯#∞áÈ`å_Õ"≥∂ Jx LeQÆѨÊ
HÍѨÖÏ L<åfl_»∞.
~å„u =∞#=_»∞ K≥ÑÊ≤ #>Ë¡ [O|∞Å∞ `«O|∂~° `«yeOK«∞H˘x,
QÆ[Å˚ ∞ ÃÑ@∞ìH˘x, xÅ∞=ÙQÍ Z„~°<å=∞O `«Ü∂« ~°Ü∂« º_»∞. ã¨∞OHõ=∞‡
QÆ∞"≥∞‡@ fã¨∞‰õΩOk. T~°∞flOz =ÚÃÑ·Ê =∞Ok Hõ~∂° flÅ∞ |Ü«∞ÖË~Ì å~°∞.
Pá⁄^Œ∞Ì z#fláê~°∞¯ #∞O_ç QÆ∞"≥∞‡@ `«O|∂~°Å∞ H˘@∞ì‰Ωõ O@∂
Tˆ~yOѨ٠fâß~°∞. HõÖHˇ ~ˆìõ @∞ ^ŒQ~æÆ ° [O|∞Å∞ HÍ@=∞~° ~åA Hõ^ÖŒä ’,
ÉÁaƒe Ü«Ú^ŒOú Ö’ Ü«Ú^ŒÑú ∞¨¶ \ÏìÅ#∞ H˘OK≥O H˘OK≥O K≥áêÊ_»∞.
'=Úã¨Ö’xfl ZH˜¯OKåÖËQÍx kOK«_O» =∞#=Å¡QÍ^Œ∞....— Jx
KåÖÏ =∞Ok J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
'QÆ∞"≥∞‡@ `åO|∂„~°Å`À |uˆH"åà◊§O, D`«KåѨÅ∞
JÅ∞¡H˘x J=Ú‡H˘<Õ"åà◊¡O, ZÅ∞HõÅ∞ – L_»∞=ÚÅ∞ u<Õ"åà◊¡O
"Õ∞"≥∞\Ï¡ |∞_»QÆ[OQÍÅO H͉õΩO_® áÈ~Ú<åO— Jx HõÖˇHõì~ü#∞
J_çQÍ~°∞.
LeQÆÑʨ ‰õΩ J^Õ Ö’HõO `≥eÜ«∞_»O.
JO`« H õ = ÚO^Œ ∞ *Ë l <å~Ú# Hõ ` « K≥ Ñ ¨ Ê _®xH˜ â◊ $ u
KÕã¨∞‰õΩO@∞O>Ë Q˘O`«∞HÍà◊§ g∞^Œ ‰õÄK˘x „â◊^ŒúQÍ QÆ=∞xOK«_»"Õ∞
`≥ Å ∞㨠∞ . ÉÏQÍ z#flѨ Ù Ê_» ∞ Z\Ï¡ P㨠H ˜ Î Q Í *Ë l <åÜ« ∞ #∞fl
QÆ=∞xOKÕ"å_À WѨÊ\˜H© J^Õ "≥#· O. D PO^Àà◊# LeQÆÑʨ Ö’
=∂#= „ѨѨOKåxH˜ H˜\˜H©Å∞ `≥izOk. H˜\˜H©ÖË Uq∞\˜? `«Å∞ѨÙÅ∞
ÉÏ~å¡ `≥iz Ö’HõO Ü«∂=`«∂Î J`«ºO`« ã¨O„Éè"í ∂≥ `åûǨÅ`À, áÈ>ˇ`ÎÕ
„Ѩâfl◊ Å`À, JO`«∞ÖËx ã¨OkQÍúÅ [_ç"å#`À, ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï#O`À `«#Ö’
ã¨Ob#O KÕã¨∞‰õΩ#flk. LeQÆѨÊÃÑ· g∞k #∞O_ç =∞~À™êi ѨÙi\˜
"åã¨# H˘\ì̃Ok.
'XHõ ‰õΩÅOÖ’ ѨÙ\ì̃, ‰õΩÅO |`«∞‰õΩ |`«∞‰õΩ`«∂ QÆ∞iÎOѨÙ
HÍy`«O HÀã¨O UOn u~°HÍã¨∞?— J<Õ ^ŒQÆæ~° LeQÆÑ¨Ê „Ѩܫ∂}O
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
JO^Œ∞Hˆ yi '^ÕxH˜O^Œ =zÛ#<£— Jx J_»QÍæ<Õ Ö’Ñ¨Å [~°[~å
áêH˜Ok.
'T~°¡Ö’ =∞#efl =∞# ‰õΩÅO`À<Õ K«∂ãÎ̈~°∞QÆ^•. ã¨iìѶ≤ÔH\ò
WÜ«∞ºhHõ UO Hõ+Oì̈ <å?— Jx J_çQÍ_»∞.
H˘`«ÎÖ’¡ J<åfl Jx Ñ≤eKÕ"å_»∞.
'UOÖÏ— =∞#O ‰õΩÅO ¿Ñ~°∞`À H˘xfl ÖÏÉèÏÅ∞ á⁄O^ŒhHõ
K«∂ã¨∞Î<å¡? J^Õ Jã¨Å∞ ã¨=∞㨺. „ã¨ìQÆ∞Öò K≥Ü«∞º‰õΩO_® ÖÏÉèÏÅ∞
á⁄O^Õ "åà◊¡ *Ïa`åÖ’H˜ KÕ~°∞`å=∞O>Ë ã¨=∂[O, „ѨÉèí∞`«fiO Z\Ï¡
KÕ~x° ã¨kÎ K≥ÑÙ¨ Ê? .... JO^Œ∞Hˆ =∞#=¸ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜#ì O... ™È+¨ÖQò Í
x#∞fl k<åO T~À¡ W<£ã¨Öòì KÕÜ≥ÚK«∞Û, Jk "Õ̂~Hõ`«...— J<åfl_»∞
yi.
P Hõ} Δ "Õ∞... yi `«#‰õΩ KåÖÏ J=ã¨~O° JxÑ≤OzOk. H˘`«Î
„ѨѨOK«OÖ’ Jhfl H˘`«ÎQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. Jxfl\˜Ñ¨@¡ Pâ◊Û~°º=¸,
ã¨O^ÕÇϨ =¸, WHõ¯_» `«KåÛ_®Å<åfl `«#‰õΩ F KÕ~Ú Pã¨~å HÍ"åe.
LeQÆÑʨ ‰õΩ `«#∞ Ѩi+¨¯iOK«∞HÀ"åeû#g, ã‘fiHõiOK«=Åã≤#g KåÖÏ
L<åflÜ«∞x `≥eã≤Ok yi =Å¡<Õ.
''ÃÑ^ÀÌÅ¡`À<Õ Jhfl áÈ`åÜ«∞O@"å? J@¡~Ú`Õ Zxfl
`«~åÅ∞áÈÖÏ...! ~ÚOHÍ QÆ∞"≥∞‡@`«O|∂~°Å∞ áÈÖË^?Õ Z`«‰Î Ωõ u#_»O
áÈÖË^?Õ —— Jx J_çQÍ_»∞.
''áÈ`å~Ú... H˘OK≥O =ÚO^À Z#HÀ á⁄ÜÕ∞º"Õ. Jq ~ÚOHÍ
LO_»hHõ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~ÚQÍx áÈ=_®x‰õį_® HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú——.
yi`À "å^Œ# KÕÜ∞« _»O KÕ`Q« Í^Œ∞. H˘kÌ ^Œ∂~°O áÈÜ«∂Hõ
PyáÈ`å_»∞.
''h ÖˇHõ¯ <Õ<Õn `ÕÅ∞ÛHÀÖËHõáÈ`«∞O_® ys! #∞=Ù K≥¿ÑÊk
x["Õ∞ JxÑ≤ã¨∞ÎOk. HÍh J>ˇ¡@¡~Ú`«^Œ<Õ J#∞=∂#O——.
''ZO^Œ∞‰õΩ J#∞=∂#O?——
LeQÆÑ¨Ê K≥ѨÊÖË_»∞
XHõ~ÀA K«Å¡x ™êÜ«∞OHÍÅOÖ’, hÔ~O_»Ö’ PǨ¡^ŒOQÍ
#_»záÈ`«∞#flѨÙÊ_»∞ `«# z#flѨÊ\˜ ã¨OQÆ`«∞Å∞ K≥ѨÓÎ K≥ѨÓÎ... XHõ
KÀ@.... =∂@Å∞ PyáÈ~Ú xÅ|_ç á ÈÜ« ∂ _» ∞ .
`«=∂~ÚOK«∞HÀ=_®xH˜ „ѨÜ∞« uflOz qѶŨ "≥∞ÿ Ѩã"≤ å_ç=Öˇ "≥H¯˜ "≥H¯˜
U_®Û_»∞ yi.
LeQÆÑʨ ‰õΩ k‰õΩ¯`ÀK«Ö^Ë ∞Œ .
JÖÏO@Ѩ Ù Ê_» ∞ Éè í ∞ [O g∞^Œ K≥ ~ Ú"Õ ã ≤ F^•~åÛÅx
`≥eã≤#O`« ã¨ÇϨ [OQÍ LeQÆÑʨ ‰õΩ <À>ˇO@ =∂@Å∞ ~åÖË^∞Œ .
''.... D á⁄^Œ∞̉õÄ <åHõ^Õ =∞uH˘ã¨Îk. n<≥=∞‡.... W^ÕO
‰õΩÅO~å....—— J<åfl_»∞ yi =∂@Ö’¡H˜ =ã¨∂Î. J`«x =∞#ã¨∞Ö’x,
â◊s~°OÖ’x „ѨHõOѨ#Å∞ LeQÆÑ¨Ê ã¨Ê~°≈‰õΩ `≥eâß~Ú.
LeQÆÑʨ Hõk "≥O\Ï_Õ ^Œ$â◊ºO.
yi K«^Œ∞=Ù`«∂ >Ë|∞Öò g∞^Œ Ѩ_Õã≤áÈ~Ú# ѨÙã¨ÎHÍxfl

ã¨Ê$tOKå_»∞. D =∞x+≤ ZѨÙÊ_˘™êÎ_∞» ?
U"Õ"À g∞\˜OQÆ∞Åx, ^èŒ~åflÅx, 㨈~fiÅx XHõKÀ\˜ #∞O_ç
=∞~À KÀ\˜H˜ u~°∞QÆ∞`«∂ LO\Ï_»∞.
#∞=Ófi =∞<ÀÅ¡ ÖˇHõ¯ ã¨OKå~° rq"Õ... "åà◊√¡ XHõO^Œ∞‰õΩ
uiy`Õ, h=Ù ~ÚOHÀ JO^Œ∞‰õΩ u~°∞QÆ∞`å=Ù JO\Ï_»∞ LeQÆÑʨ .
QÆkÖ’Oz ɡ\ · H˜ ˜ =KåÛ_»∞.
Ǩãì̈Å∞ xa_ôHõ$`«"≥∞ÿ# =∞ø#OÖÏ L#flk.
J@∞ W@∂ uiQÍ_»∞. K≥@¡ g∞k =∞OK«∞ ѨÅ∞K«<á·≥ È`ÀOk.
yi =KÕÛÖ’QÍ `«<OÕ KÕÜ∂« e?
„ѨÉèí∞`åfixH˜ XHõ q*Ï˝Ñ¨<å Ѩ„`«O ~åã≤ÃÑ\Ïìe, `«#‰õΩ
ѨiK«Ü∞« ã¨∞ÅÎ ∞#fl J~Ú^•~°∞ lÖÏ¡ Hõq∞\©Å‰õΩ =~°=Î ∂#O ѨOÑ≤OKåe.
g∞\˜OQÆ∞‰õΩ =ã¨∂Î QÆ∞"≥∞‡@`«O|∂~°Å∞ fã¨∞H˘x ~°=∞‡x „Ѩ`ºÕ HõOQÍ
K≥ á êÊe... D Ô ~ O„_ÀAÖ’¡ W=hfl Ѩ Ó ~° Î " åfie. ÖË H õ á È`Õ
z@Ѩ@ÖÏ_çáÈ`å_»∞. Ѩx ~åHõãΔ ∞¨ _»∞. D =~°=Î ∂<åÅ QÆ∞iOz K≥ÑÓ¨ Î
=^ŒOÌ >Ë =∞<ÀÅ∞¡ q#~°∞QÆ^•. QÆ∞"≥∞‡@ `«O|∂~°Å`À ~åºb ÃÑ\˜<ì å~°∞.
JO^Œ~°∞ `«Ñ¨ÊHõ fã¨Hõ~å"åÅx K≥áêÊÅ@....— Jx =∞O_çѨ_®¤_»∞.
ã¨iQÍæ W"Õ LeQÆѨʉõΩ ã¨OkQÆú ã¨O^Œ~åƒùÅ∞.
*Ël<å~Ú# Éèí∞[g∞‡k #∞O_ç `«O|∂~° kOKåÅx
â◊`«q^è•Å „Ѩܫ∞uflã¨∂Î =∞~ÀѨHõ¯ WÖÏO\˜q....
yi U^À XHõ\˜ Kè„« ~ü# JO\Ï_»#∞‰õΩO@∂<Õ – '=∞i =∞#
S_≥ O \˜ \ © `≥ e ¿ã^≥ \ Ï¡ ? — J<åfl_» ∞ . 㨠O kQÍú Å ‰õ Ω QÆ ∞ "≥ ∞ ‡@
`«O|∂~°ÅO`« „Ѩ|Å"≥∞#ÿ ã¨OHˆ `åÖË=ÚO\Ï~Ú? JO^Œ∞Hˆ J<Õâß_»∞.
'<åHõ^Õ =∞O_Õk....— Jx ~ÚOHÍ U"≥∂ J#É’~Ú `«#
P„QÆǨxH˜ LeQÆÑ¨Ê áê„`«∞_»∞ HÍ^Œ#∞H˘x "≥#H˜¯ `«QÍæ_»∞.
''ã¨~ˆ .¡ .. Wk D á⁄^Œ∞‰Ì Ωõ `≥Qˆ kHÍ^Œ∞... Ѩ#∞Öˇ`
· Õ LO_»~Ú....
HÍ"åeQÆ^•—— Jx ѨÙ~°=∂~ÚOKå_»∞.
QÆ∞"≥∞‡@ `«O|∂~°Å`À ~åºbÖ’ J<Õ QÆ`«O #∞O_ç yi
`≥OK«∞H˘x =KåÛ_»∞. QÆ∞iÎOѨ٠¿Ñ~°∞`À =e¡OKÕ=hfl q#_®xH˜
ÉÏQÆ ∞ O\Ï~Ú. QÆ ∞ iÎ O Ѩ Ù Kå@∞HÀ=_®xH˜ , P ¿Ñ~° ∞ `À
ã¨g∞HõiOK«_®xH˜, |ÅOQÍ "å^Œ#Å∞ ÃÑ@ì_®xH˜ ÉÏQÆ∞O\Ï~Ú.
J=ã¨~O° J=Ù`å~Ú ‰õÄ_®. HÍh =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ=_®xH˜ ÃÑ^ŒÌ J_»O¤ H˜
Jx yi JO\Ï_»∞.
D =∂@Å∞ H˘O^Œi`À<Õ. S_≥O\˜\Ö© ’ `«^•`«‡º"≥∞áÿ È~Ú#
"åi`À Jã¨Å∞ =∂\Ï¡_»_»∞. JÖÏO\˜ "åà◊¡`À ZO`« =∂\Ï¡_ç<å
"å^Œ# ‰õÄ_® =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ^Œx J#∞Éè=í O. S_≥O\˜\© ÃãO\˜"∞≥ O\òQÍ
=∂iáÈ~Ú# "åà◊§`À ‰õÄ_® `«# Jaè„áêÜ«∂Å∞ K≥ѨÊ_»∞. "åà◊√¡
<˘K«∞Û‰õΩO\Ï~°∞. U^≥·<å #=∞‡HõOQÍ =∂iáÈÜ«∂Hõ q=∞i≈¿ãÎ
ÉÏ^èÑŒ _¨ `
» å~°∞. ÉÏkèOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ `«#HÔ =iKåÛ~°∞? LeQÆÑʨ D ~Ô O\˜H©
H͉õΩO_® J@∞ W@∂ PÖ’zã¨∂Î Z@∂ `ÕÅ∞ÛHÀÖËx ã≤u÷ Ö’ L<åfl_»x
yi JOK« < å. P 㨠O QÆ u TiH˜ áÈ~Ú =zÛ#Ѩ Ù Ê_» Ö Ï¡
`≥Å∞ã¨∞OÎ @∞Ok. P ã≤u÷ Ö’ KåÖÏ <˘Ñ≤Ê LO@∞Ok. U^À "≥`∞« ‰õΩÖÏ@
‰õÄ_® LO@∞Ok. <˘Ñ≤Ê Éèií ã¨∂Î f~°O KÕ~∞° HÀ"åe. D^Œ∞`«∞<åfl_»∞....
D^Œh. ‰õΩÖÏxHõO`å Hõeã≤ XHõ ™ê=∂lHõ J#∞Éè=í O L<åfl ‰õΩÅOÖ’
K«iã¨∂Î ‰õΩÅO`À – Hõ@∞ìÉÏ@¡`À – qâßfiã¨O`À =º=ǨÏiOKÕ
„Ѩu"å_çH˜ ™⁄O`« J#∞Éèí= áê~°≈fiO LO@∞Ok. „Ѩu"å_çH© J^Õ
~°}ã¨÷e J#∞‰õΩO\Ï_»∞. JO^Œ∞ˆH LeQÆÑ¨Ê TiH˜áÈ~Ú =zÛ#
„Ѩu™ês ^•^•Ñ¨Ù [fi~°Ñ_¨ áç È`å_»∞. Ti #∞O_ç, ^Œ∞óMÏ=~°}O #∞O_ç
ɡ·\˜H˜ ~å=_®xH˜ Ü«∂`«#Ѩ_»`å_»∞. JÖÏO@ѨÙÊ_»ÖÏ¡ yi ^ŒQÆæiH˜
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 71
f㨠∞ ‰õ Ω O\Ï_» ∞ . J`« < Õ ã≤ ÷ u Ö’ LO_Õ k yiH˜ ZO`« ÉÏQÍ
`≥eã≤áÈ~ÚO^ŒO>Ë – `å#∞ XHõ\˜ =∂\Ï¡_»∞`«∞O>Ë LeQÆѨÊ
J㨠O |^Œ ú O QÍ =∞~˘Hõ \ ˜ =∂\Ï¡ _ » ` å_» ∞ . JѨ Ù Ê_» ` « x 㨠fi ~° O
Tà’§xOz, QÆ∞_®~åÖ’¡xOz qxÑ≤ã¨∂ÎO@∞Ok. KÕ~Ú JOkOz
=~°=Î ∂#OÖ’H˜ `Õ=_»O x[OQÍ ÃÑ^ŒÌ „ѨÜ∂« ¿ã. HÍh yi JѨÙÊ_»\Ï¡
™ê#∞#Ü«∞OQÍ =º=ǨÏi™êÎ_∞» .
''QÆ∞iÎOѨ٠J<Õ^•xfl XѨÙÊHÀHõáÈ`Õ =∞#"≥∞=~°"≥∂, =∞#ˆHO
HÍ"åÖ’, ZO^Œ∞‰õΩ HÍ"åÖ’ Z\Ï¡ K≥ÑÙ¨ ʉõΩO\ÏO?—— Jx ‰õÄ_® LeQÆÑʨ
J<åfl_»∞.
''x["Õ ∞ .... P S_≥ O \˜ \ © x „H˜ \ ˜ H õ Ö ò Q Í K« ∂ _» H õ á È`Õ
„ѨÜ≥∂[#OÖË^Œ∞...—— JѨÊ\˜H˜ =ÚyOѨÙQÍ Jx "≥o¡áÈÜ«∂_»∞ yi.
*Ë l <å~Ú# QÆ ∞ "≥ ∞ ‡@ `« O |∂~° Å #∞ QÆ ∞ iÎ O Ѩ Ù
J#∞‰õ Ω O\Ï_®? J<Õ ã¨ O ^Õ Ç ¨ Ï O =zÛOk. Jq PÜ« ∞ #‰õ Ω
`≥eÜ«∞‰õΩO_® PÜ«∞# rq`« ã¨~°fiã¨~°fi"Õ∞ J~ÚáÈÜ«∂~ÚQÍx
„Ѩ`ÕºHõOQÍ QÆ∞iÎOѨ٠HÍÖË^Œ∞. HÍx qz„`«O! <åÜ«∞#‰õΩ Jk
rq`« = ¸ HÍÖË ^ Œ ∞ . QÆ ∞ iÎ O Ѩ Ù J=㨠~ ° = ¸ HÍÖË ^ Œ ∞ . KåÖÏ
ã¨∞<åÜ«∞ã¨OQÍ U HÔ ~°@"≥∂ =zÛ PÜ«∞#∞fl aO^≥Å "åºáê~°OÖ’H˜
ÖÏÔH¯o¡Ok. `«O|∂~°"∂≥ ã≤# Éè∞í [O aO^≥ÅHÍ_ç "≥∂™ÈÎOk.
`«O„_ç Hõ`«Å∞ K≥ѨÊ_»O ‰õÄ_® LeQÆÑ¨Ê q<åfl_»∞. `«#ˆH
#K«ÛÖÏ. Z=~°<åfl Kå=Ù ~ÚO\˜H˜ Ñ≤ÅflOÑ≤`Õ =∂ ÃÑ^ÀÌ_»∞ =ãÎ̈_Õ¡—
Jx *Ël<å~Ú# J#_»O, J=`«e"åà◊√¡ '#∞=Ù ~å~å^Œ∞~å [O|∞ÖÏ?—
J#_»O `«#‰õΩ QÆ∞ˆ~Î.
*Ël<å~Ú# „ѨÉèí =ÚO^Œ∞ `«O„_ç "≥Å"≥ÅÉ’Ü«∂_»∞.
PÜ«∞# "≥Å∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞ z~°∞nѨ=∞Ü«∂º_»∞.
D =∞^茺 ZѨÙÊ_»∞ TiH˜áÈ~Ú<å `«#Hõà‹¡^Œ∞@ `«O„_ç
aO^≥ÅHÍ_ç Z`«∞ÎH˘x T~°¡g∞kH˜ áÈ`«∞O>Ë Hõ$`«[˝`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ
K«∂™êÎ_∞» . PÜ«∞# P HÍÖÏxH˜ `≥Q| Æ _ç D ѨxH˜ =∞à◊‰¡ Ωõ O>Ë `«#∞
|_çÖ’H˜ "≥àı§"å_ÕHÍ^Œ∞.... QÆ∞"≥∞‡@ `«O|∂~°Å #∞O_ç, `«O^•#
Hõ`«Å #∞O_ç ɡ·\˜H˜ =KåÛHõ aO^≥Ö’Å∞¡ J<Õ ¿Ñ~°∞`À ‰õΩÅO QÆ∞iÎOѨÙ
=∂iáÈ~ÚOk. `«∞ѨÊÖ’¡ P `«~åfi`« Ti ɡ·@ HÍÅhÖ’<Õ
LO_˘K«∞Û, HÍh W`«~°∞Å∞ PÜ«∞#∞fl QÆ∞iÎOK«_»OÖ’ D `Õ_®
=zÛOk. ^•x QÆ∞iOz PÜ«∞#‰õΩ U kQÆ∞Å∂ ÖË^∞Œ . Zã‘ûÖ’¡ KÕ~åÛÅ<Õ
PO^Àà◊ # "≥ Ú ^Œ Ö ˇ · # Ѩ Ù Ê_» ∞ QÆ ∞ "≥ ∞ ‡@ `« O |∂~° Å QÆ ∞ iÎ O Ѩ Ù
J=ã¨~°"≥∞ÿOk....
JѨÊ\˜ #∞O_ç LeQÆÑ¨Ê ã¨∞_ç|_»∞`«∂<Õ L<åfl_»∞.
J~Ú<å yi JѨÊyOz# Ѩ#∞Åhfl ã¨=ºOQÍ KÕ¿ãâß_»∞.
Tˆ~yOѨىõΩ Ñ¨k"ÕÅ =∞Ok =KåÛ~°∞. QÆ∞"≥∞‡@ `åO|∞~°Å
*Ï`«~°ÖÏQÍ [iyOk. ÉÏÅã¨O`«∞Å "ÕëêÅ∞, =_≥¤~° "ÕëêÅ∞,
HÍ\˜áêѨŠ"ÕëêÅ∞ "Õâß~°∞. XHõ J`åº^èŒ∞xHõ #QÆ~°OÖ’ „áêp#HõàÏ
„Ѩ"åǨÏOÖÏ Tˆ~yOѨ٠™êyOk. LeQÆÑ¨Ê P^ŒºO`«O `«#‡~¸
ÉèÏ=OÖ’ =Úxy `ÕÖÏ_»∞. Tˆ~yOѨÙÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ HÍ¿ãѨÙ, ѨHõ¯‰õΩ
=zÛ ~À_»∞¤ g∞^Œ xÅ|_ç HÍ¿ãѨÙ. Wk J`«x rq`«OÖ’ Ju ÃÑ^ŒÌ
ã¨O~°OÉèíO. XHõ "Õ_»∞HõQÍ, u~°QÆ|_»¤OQÍ, '"Õ∞O... "Õ∞"Õ∞— Jx Kå\˜
K≥Ñʨ HÀ_»OQÍ HõxÑ≤OzOk. Ti #∞Oz KåÖÏ =ÚO^Õ HõkÖÏ~°∞.
Hõ~°∂flÅ∞ #∞O_ç Ô~·Ö’¡ =KåÛ~°∞. *Ël<å~Ú# ~åÖË^Œ∞. ÃÑ^ŒÌ`«=Ú‡_»∞,
<å~Ú# =KåÛ~°∞. yi JѨÊyOz# Ѩ#∞Å∞ KÕã¨∂Î J@∞ W@∂
ǨÏ_®q_çQÍ `«O„_çH˜ P#O^ŒO HõeyOk. JѨÙÊ_Õ Z=~À J<åfl~°∞ –
'D_çH˘zÛ<åHõ g∞ LeQÆÑ¨Ê b_»Ô~·#@∞ìO^Õ...!— Jx.
 72 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
LeQÆÑ¨Ê ã¨O`À+¨O H˘xfl QÆO@ňH K«ÖÏ¡iáÈ~ÚOk.
Tˆ~yOѨ٠ѨÓ~°~Î Ú ã¨Éíè "≥Ú^ŒÅÜ«∂ºHõ Ti #∞O_ç =zÛ# *Ï#Ü«∞º
''Xˆ~! h`À Ѩ#∞O_®k. =∞ÖÏ¡ >ÿ̌=ÚO^À ÖË^À....—— J<åfl_»∞.
''J^ÕOk<å! =∂\Ï¡_»∞‰õΩO^•Oáê—— Jx LeQÆÑ¨Ê Éˇ·\˜H˜
^•ifâß_» ∞ . *Ï#Ü« ∞ º ‰õ Ω Å"≥ ∂ _Õ . ÖÏÜ« ∞ ~ü . P K« ∞ @∞ì Ñ ¨ @ ¡
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ K«^Œ∞=Ù‰õΩ#flk PÜ«∞<Õ. LeQÆѨÊHõO>Ë U_≥xq∞^Õà◊√¡
ÃÑ^ŒÌ. #OkH˘@∂¯~À¡ HÍѨÙ~°O LO@∞<åfl_»∞. J=∞‡<å~Ú#∞¡
<≥„Ǩ˙#QÆ~ü HÍÅhÖ’ LO\Ï~°∞.
..... *Ï#Ü«∞º JO>Ë ‰õΩÅOÖ’ K«^∞Œ =Ù‰õΩ#fl "åà◊O¡ ^ŒiH© W+¨Oì .
PÜ«∞# P K«∞@∞ì Ѩ@¡ ã¨OѶ¨∂xH˜ ÃÑ^ŒÌ =∞x+≤.
W^ŒÌ~°∂ K≥@¡H˜OkH˜ "≥àÏ¡~°∞.
K≥ѨÙÊ.... J#fl@∞¡ K«∂âß~°∞.
*Ï#Ü«∞º qHõÅ"≥∞ÿ# K«∂Ѩ٠K«∂âß_»∞.
''Jk HÍ^Œ∞~å! <Õ<≥\Ïì\’<Àfl hÔHiˆH QÍ. z#flÑ≤Ö’¡x"≥·<å
‰õΩÅ"≥∂Å¡HÀã¨O ѨxKÕã¨∞ÎO_®=Ù.... <Õ#∞ ‰õÄ_» J^Õ KÕã≤<å. =∞Op
K≥_∞» XHõ =∂@O>Ë ÃÑ^ŒÌ =∞OK«∞Å∞ ѨOKå~Úf ÃÑ_»`å~å? ‰õÄ\˜H˜
hÅ¡‰Ωõ HõÅ=‰õÄ_»^xŒ f~°∞Ê K≥Ñ~Ψ å?... JO^ŒiÖˇH¯õ ‰õΩÅ"≥∂Å∞¡ ‰õÄ_®
ÉÏQÆ∞Ѩ_®Åx K«∂¿ãÎ.... Hõ_®‰õΩ...—— ~ÚOHõ =∂\Ï¡_»ÖËHõáÈÜ«∂_»∞.
LeQÆѨʉõΩ J~°÷"≥∞ÿOk
cè~°∞"≥·áÈÜ«∂_»∞.
''J@¡<å? ZO`«Ñ¨<åÜ≥∞... UO =∞#ã¨∞ÅÉσ!—— J<åfl_»∞.
*Ï#Ü«∞º ѨÓsfi‰õΩÅ∞ Z„~°=∞~î°O k‰õΩ¯ u~°∞QÆ∞`«∞O_Õ "åà◊√¡.
=ÚOѨ٠=KåÛHõ <≥„Ǩ˙#QÆ~ü HÍÅhÖ’H˜ =KåÛ~°∞. =¸_»∞
<≥Å¡H˜O^Œ ~ÚO\’¡ HÀ~°∞ì HÍ~Ú^•Å∞ ~åã¨∞‰õΩO@∞O>Ë ZÅ¡=∞‡
=zÛOk. áêuˆHà◊√O¡ \Ï~Ú. T~å"≥∞<Õ. U<å_»∂ ~åÖË^∞Œ .
''UO^ŒHͯ! W\Á¡zÛ#"£! "å~åxHÀ`«∂i ã¨O`«‰Ωõ =™êÎ~∞° ...
U á⁄^ÕÌQÍx W\Á¡zÛ<ÀÅ∞¡QÍ^Œ∞...—— J<åfl_»∞ *Ï#Ü«∞º x+¨Øì~°OQÍ.
^•xH˜ P"≥∞ =Å=Å U_çÛOk.
*Ï#Ü«∞º HÍy`åÅ∞ =∞_çz ''JÜ≥∂º—— U"≥∞Oÿ ^ŒHͯ? J@¡
‰õÄKÀ =ÚO^Œ∞ Jx F^•~åÛ_»∞.
''P ÅOQÆ<åH˘_»∞H˜¯ Ѩ^Õà◊√¡ ã¨O™ê~°O KÕã≤<åHõ <å g∞^Œ
J#∞=∂#O ѨÙ\˜Oì k. <Õ<=≥ Å H˜OkHÀ áÈ`«∞#fl#O@.... ÃÑ·@K≥OQÆ∞‰õΩ
~°∂áê~Ú aÅ¡Hõ\ì̃ ɡ·\˜H˜ áÈ... JO@∞<åfl_»∞...— JOk
P"≥∞ "≥H˜¯ "≥H˜¯ U_»∞™ÈÎO>Ë Ö’Ñ¨Å∞flO_ç *Ï#Ü«∞º ÉèÏ~°º
=zÛOk.
ZÅ¡=∞‡ ~ÚOHÍ xÅ|_Õ L#flk. *Ï#Ü«∞º ÉèÏ~°º P"≥∞#∞
^ŒQÆæiH˜ fã¨∞H˘x =zÛ `«#`Àáê@∞ QÀ_≥O|\˜ ‰õÄKÀÃÑ\˜ìOk.
ZÅ¡=∞‡ ~ÚOHÍ U_»∞ã¨∂Î<Õ LO>Ë – THÀ.... THÀ.... Jx
ã¨=Ú^•~ÚOzOk. ֒ѨeHÔ o¡ =∞Ozhà◊√¡ `≥zÛzÛOk.
''=∞i... =∞<ÀÅ∞¡ U=∞#fl~°∞?—— J_çQÍ_»∞ *Ï#Ü«∞º.
''U=∞O@~°∞! ѨOKåu ÃÑ\ì̃<å~°∞. "åxH˜ #K«Û K≥Ñ≤Ê<å~°∞.
ÃÑ_»ã¨~°O ÅO*ÏH˘_»∞‰õΩ.... XHõÅ=∂@ q<Õ ~°Hõ=∂? =∞ÖÏ¡
"≥Ú^Œ\˜H˘zÛ<å_»∞. Ô~O_»∞ =¸_»∞ `«∂~°∞¡ K≥Ñ≤Ê =kÖËã≤<å~°∞... UO
*Ë™êÎ~°∞?—— J#flk.
''JO`«ÖÏ=Ù ÃÑ^ŒÌ =∞OK«∞Å∞.... "å_»∞ ѨOKåuH˜ J_»¤O
uiy`Õ K«∂™êÎ T‰õΩ<åfl~å?—— J<åfl_»∞.
P_»=∞x+≤ J<åºÜ«∞"≥∞ÿáÈ`ÀO^Õ... J#∞H˘x ''<Õ#∞ ˆ~ѨÙ
TiH˘zÛ =∞<ÀÅ¡`À =∂\Ï¡_»`å—— J<åfl_»∞. P"≥∞‰õΩ Ñ¨Ù\ì̃O\˜"åà◊√¡
‰õÄ_® Z=~°∂ ÖË~°∞. Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å∞, W^ŒÌ~°∞ Ѩã≤Ñ≤Å¡Å∞ `«Ñ¨Ê
P^è•~°OÖË^∞Œ . ~Ú@¡~Ú`Õ Z\Ï¡? =∞Oz =∂@‰õΩ ^•iH˜ ~åHõáÈ`Õ
ɡkiOKåe.... J#∞H˘x TiÔHàÏ¡_∞» .
'P ÅOQÆ<åÜ«∂Å∞ Z^Œ∞~°∞ uiy`Õ UO KÕã¨ÎO K≥ѨÙÊ?
ѨOKåfÅ∞ XQÆ w`« w¿ãÎ ^•>Ë\’Å∞¡QÍ^Œ∞. ^˘OQÆ<åH˘_»∞‰õΩÅ∞....
WѨÙÊ_»∞ q<ÀflÅ∞¡ qO@∞O_®~°∞... J_»¤O uiˆQ\’Å∞¡ J_»¤O
u~°∞QÆ∞`«∞O_®~°∞... xã¨ûǨÜ«∞OQÍ J<åfl~°∞ ÃÑ^ŒÌ =∞#∞+¨μÅ∞.
*Ï#Ü«∞º‰õΩ =∞O_çOk.
''Z=i^À=# "åà◊√¡ á⁄ÜÕ∞º@@¡~Ú`Õ ~ÚOHõ ‰õΩÅ"Õ∞Ok?
Hõ@∞ìÉÏ>ËO¡ k. >Ë+<¨ À¡ Hˆ ã¨∞ÃÑ_ç`Õ áÈbã¨∞Å∞ Ѩ@Hì áõ È~Ú W~°QnÆ ã¨~Î ∞° .
Z@¡ ^•~À¡H˜ ~å_À K«∂™êÎ...—— J<åfl_»∞.
^•xH˜ ÃÑ^ŒÌ =∞#∞+¨μÅ∞ L„QÍ=`å~°O ^•ÖÏÛ~°∞.
''"å_»∞ ÃÑO_®¡xfl ~Ú_çã≤ÃÑ\ì̃O^•xHõ<åfl Wk ÃÑ^ŒÌ <Õ~°O !
‰õΩÖÏxfl HÍ^Œx XHõ`∂« i >Ë+<¨ ‰£ Ωõ áÈ~Ú<å=O>Ë Ñ¨OKåu ZÖËãkÎ̈
ã¨∂k...—— J<åfl~°∞.
''ã¨^∞Œ ‰õΩ<Àfl#x `«Åa~°∞ã¨∞ Z"åfi~åÅ∞ K≥Ü∞« ºQ͉õΩ....—— Jx
ÃÇÏK«ÛiOKå~°∞.
''P <åH˘_»∞‰õΩ#∞ UOÑ‘HÀ¯ÖËHõáÈ~Ú#~°∞QÍx, <å g∞^Œ
ѨOKåu ÃÑ_»`å~å?—— J<åfl_»∞ *Ï#Ü«∞º.
=∂\Ï =∂\Ï ÃÑiyOk.
H©Hõ~°ÉϺHõ~°QÆ J~°∞K«∞‰õΩ<åfl~°∞.
*Ï#Ü«∞º |ÃãûH˜¯ =KÕÛâß_»∞. =KÕÛ@ѨÙÊ_»∞ ZÅ¡=∞‡‰õΩ
=∂@~Ú<å K≥Ñʨ ÖË^∞Œ . H˘@∂¯~°∞Ö’ |ã¨∞û ky ~ÚO\˜H˜ áÈ`«∂
^•~À¡ < Õ ¿ãì + ¨ < £ ‰ õ Ω "≥ o § áÈb㨠∞ Å`À =∂\Ï¡ _ ®~° ∞ . P ~ÀA
™êÜ«∞OHÍÅ"Õ∞ W^ŒÌ~°∞ HÍx¿ãì|∞à◊√¡ "≥o¡ ZÅ¡=∞‡ "≥ÚQÆ∞_»∞
eOQÆ=∞Ü«∞º#∞ Ѩ@∞ìH˘zÛ <åÅ∞QÆ∞ `«yeOKå~°∞.
D ^≥|ƒ`À ZÅ¡=∞‡ ѨH¯õ ‰õΩáÈ *Ï#Ü«∞º =ÚO^Œ∞H˘KåÛ_»∞.
ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨μÅ∞ ѨOKåu ÃÑ\Ïì~°∞. PÜ«∞<å KÕã≤^•xH˜ T~À¡
"åà◊¡O^ŒiH˜ `«Å uiy áÈ~ÚOk. ÃÑ^ŒÌ =∞#∞+¨μÅ∞ k„Q̓ùOu
K≥O^•~°∞. Ü«∂ á⁄^ŒÌ~Ú<å W@¡ [iyO^•? Jx ÉèË^ŒÑ¨_®¤~°∞...
‰õΩÅ=∞<åflHõ ÃÑ^ŒÌ =∞OK«∞Å =∂@ q<Õ\’Å∞¡O\Ï~°∞. J_»¤O uiˆQ
<å H˘_»∞‰õΩÅ∞O\Ï~°∞. Hõ@ì_ç LO_Õk ZO^Œ∞‰õΩ? ‰õΩÖÏxflHÍ^Œx
áÈbã¨∞ÅHÍ_çH˜ áÈ`Õ K«∂ã¨∂Î T‰õΩO\Ï=∂?— J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
'=∞<Àefl áÈb㨠∞ Ö’Î H˘\˜ ì ã ¨ Î _ ®?— Jx =∞iH˘O^Œ ~ ° ∞
P„QÆÇ≤ÏOKå~°∞.
'"≥ÚQÆ∞_»∂ ÃÑÖϡŠѨOKåuH˜ >Ë+¨<£‰õΩáÈ`Õ WOQÆ k<åO
HÀ~°∞@¡‰õΩ u~°QÍeûO^Õ...— Jx HÀѨÊ_®¤~°∞.
'=∞#xfl HÍ^Œx XQÆ`∂« i ɡ\ · ᘠÈ~Ú<å_» ~ÚOQÆ ‰õΩÅOÖ’
"å_çH˜ KÀ@∞ ÖË^∞Œ . D á⁄^Œ@ Ì ∞flOz "å_ç`À =∞#‰õΩ =∂@ÖË=¡ Ù.
‰õÄ\˜H˜ hÅ¡‰õΩ Ñ≤eKÕkÖË^Œ∞— Jx f~å‡xOKå~°∞.
*Ï#Ü«∞º ɡOÉËÖˇuÎáÈÜ«∂_»∞.
''=∞<ÀÅ∞¡.... =∞<ÀÅ∞¡ Jx T~°∞|¡ @∞ìH˘x uiy ZO`« KÕãqÎ≤ .
Hõ_®‰õΩ ZÖËã≤i—— Jx ÉèÏ~°º ^Œ∞óYѨ_»¤k.
P ~ÀA #∞O_ç *Ï#Ü«∞º‰õΩ J^Õ Z^•~°∞Ѩ@∞ì‰õΩOk.
áê`åàÏxH˜ Ѩ_áç È~Ú#@ì~ÚOk. K«∞@∞ìÑH¨ ¯õ Å T~°Ö¡ ’ JO^ŒiH©
`≥eã≤áÈ~ÚOk. `«#H˜OHõ ‰õΩÅO`À =∂@ÖË¡=Ù. =∞OzH˜ K≥_»∞‰õΩ
P^Œ~°∞=Ù ÖË^Œ∞. Z@¡ KÕÜ«∂„ÖÏ ÉèíQÆ=O`«∞_® ? Jx =QÆKå_»∞.
‰õΩÅOÖ’ KÀ@∞ ÖˉΩõ O_® |`«H_õ =» ∞O>Ë Uq∞\’ `≥eÜ«∞^Œ∞.
Z#fl_»∂ J\Ï¡O\˜ TÇ¨Ï ~åÖË^∞Œ . <åºÜ«∞âß„ã¨OÎ K«kq# *Ï#Ü«∞ºH˜k

JO`«∞ÖËx ã¨=∞㨺 J~ÚOk. ÖÏÜ«∞~°¡Ö’ `«#∞ |∞_»QÆ[OQÆ"≥∂_Õ.
Ô ~ _» ∞ ¡ , ÉÏѨ < ÀÅ∞¡ . .. Hõ _ ®‰õ Ω =∂Å=∂kQÆ ÖÏÜ« ∞ ~° ∞ ¡ ‰õ Ä _®
*Ï#Ü«∞ºQÍ_»∞ J<Õ JO\Ï~°∞. WѨÙÊ_® ‰õΩÅO "≥eKÕã≤#O^Œ∞‰õΩ
`«#xOHÍ J==∂x™êÎ~å? ÖËHõ P ‰õΩÖÏxH˜ ^Œ∂~°"≥∞ÿ#O^Œ∞‰õΩ
KÕ~n° ™êÎ~å? Jx ѨiѨiq^è•Å PÖ’K«#Å∞ K«∞@∞ì=Ú\Ïì~Ú.
'*Ï#Ü«∞ºQÍ_»∞.... D_» [_ç̊"≥∞O@¡ HÀã¨~°O Z^Œ∞~°∞K«∂™êÎ
LO>Ë ‰õΩÅ"≥∂Å∞¡ "å_çg∞^Œ<Õ [_ç"˚ ∞≥ O\ò ~ÚzÛ<å~°∞...— Jx ÖÏÜ«∞~°∞¡
ZHõã¨HͯÖÏ_®~°∞.
XHõ P_»=∞x+≤H˜ J<åºÜ«∞O [~°∞QÆ∞`«∂ LO>Ë K«∂ã¨∂Î
T~° ∞ HÀÖË # O^Œ ∞ ‰õ Ω , ÃÑ^Œ Ì =∞#∞+¨ μ Å =Å¡ Q Íx Ѩ x `« # ∞
KÕ^•Ì=∞#∞‰õΩ#flO^Œ∞‰õΩ WO`« tHõ"Δ ™Õ êÎ~å? *Ï#Ü«∞º `«Å_¡ eç á¡ ÈÜ«∂_»∞.
D ^≥|ƒ`À eOQÆ=∞Ü«∞º [_»∞ã¨∞H˘x ÃÑO_®¡O`À 㨄Hõ=∞OQÍ
LO@∞<åfl_»∞. ÉèÏ~°º#∞ UÅ∞‰õΩO\Ï#x K≥áêÊ_»∞. XHõ<å_»∞ ÃÑ^ŒÌ
=∞#∞+¨μʼnõΩ HõÅ∞¡áÈ~ÚOKå_»∞
.... W^ŒO`å qx LeQÆÑʨ ‰õΩ HÍà◊Ö¡ ’ g}∞ʼnõΩ "≥Ú^ŒÖO·ˇ k.
*Ï#Ü«∞º Z\Ï¡O\˜ "å_»∞! H˘@∂¯~°∞ Ñ¨Öˇ¡Ö’¡ JO^Œ~°∞ PÜ«∞#∞fl
<≥uÎ# ÃÑ@∞ìH˘<Õ"å~°∞. #Å∞QÆ∞iH˜ Q˘Ñ¨ÊQÍ K≥ѨÙÊH˘<Õ"å~°∞.
'*Ï#Ü« ∞ º... ÖÏÜ« ∞ ~° ∞ L<åfl.... =∂ "å_Õ — Jx
Kå@∞H˘<Õ"å~°∞. ~å`«HÀ`«Å Ѩx Ѩ_ç`Õ '*Ï#Ü«∞ºHÍ_çá⁄~Úº....—
J#∞‰õΩO\Ï~°∞. P =∞x+≤ ÖËHõáÈ`Õ `«#‰õΩ K«^Œ∞HÀ_®xH˜ ^•i
^˘iˆH^•?
U HÍÖËrÖ’ KÕ~åÖ’... UO K«^"Œ åÖ’ Z@¡ `≥e¿ãk? ‰õΩÅO
HÀã¨O, ã¨OQÆO HÀã¨O ZO`« KÕâß_»∞?
Z^Œ∞~°∞QÍ xÅ|_ç L#fl *Ï#Ü«∞º =ÚYOÖ’H˜ K«∂_®ÅO>Ë
ÉèíÜ«∞"≥∞ÿOk. Hõà◊√¡ kOK«∞H˘x, K≥@∞ì P‰õΩÅ∞ "Õà◊¡`À XH˘¯Hõ¯>Ë
`«∞OKÕã¨∞Î<åfl_»∞.
*Ï#Ü«∞º K≥áêÊeû#O`« K≥áêÊ_»∞.
LeQÆÑ¨Ê ™êÜ«∞O HÀã¨O K≥áêÊ_»∞... Jã¨Å∞ Z=Ô~·<å ™êÜ«∞O
KÕÜ«∞QÆeˆQk L#fl^À ÖË^À... *ÏiáÈ`«∞#fl ^è≥·~åºxfl ~Ú\Ï¡ K≥Ñ≤Ê
‰õÄ_»QÆ@∞ìHÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl_À...
ǨÖ’¡ ~°ã¨=`«Î~°OQÍ áê@Å∞ ™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú.
áê`« Hõ`Å« =~°∞ã¨Ö’<Õ ‰õΩÅO "åà◊¡ HõëêìÅ#∞, ã¨OѶ∞¨ O KÕã∞¨ #Î fl
áÈ~å\ÏÅ#∞, „ѨÉèí∞`«fi q=HõΔ#∞ Je¡áê_»∞`«∞<åfl~°∞. ^ŒÜ«∞hÜ«∞"≥∞ÿ#
HõëêìÅ#∞, J==∂<åÅ#∞... JHõ¯_» JO^Œ~°∂ J#∞ÉèíqOz#"åàı¡
J~Ú<å... Hõ h flà◊ √ ¡ ~åÖË Ö Ï =~° ∞ 㨠Š∞ Hõ \ ˜ ì áê_» ∞ `« ∞ <åfl~° ∞ .
JѨÊ\˜HõѨÙÊ_»∞ ^è•~åáê`«OQÍ áê@Å∞, Hõ`«Å∞ "ÕkHõ g∞k,
"≥Å∞¡"≥`«∞Î`«∞<åfl~Ú. XHÀ¯™êi W~°"≥·=∞Ok, =ÚÃÑ·Ê =∞Ok
`«ÅáêQÍÅ∞ Hõ\ì̃, QÆ*ˇ˚Å∞ `«yeOK«∞H˘x QÆ∞"≥∞‡@ `åO|∞~°Å`À
áê_»∞`«∞O>Ë, J_»∞QÆ∞Å∞ "Õ™ÈÎO>Ë „áêp# HõàÏ"≥·Éèí==∞O`å JHõ¯_Õ
ѨÙ#~°̊x‡Oz#@∞¡Ok. =O^ŒÅ Uà◊√¡QÍ QÆ∞"≥∞‡@ `«O|∂~°Å∞ H˘\ì̃
HõàÏ q<À^ŒO ѨOz# "åà◊¡ˆH WѨÙÊ_»\Ï¡ QÆ∞OѨÙQÍ "å~Ú™ÈÎO>Ë –
H˘`«Î J#∞Éè∂í uQÍ L#flk. ~Ú^ŒO`å =∞#^Õ<å? JxÑ≤OzOk.
LeQÆÑ¨Ê qHõÅ =∞#ã¨∞û`À JO`å K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. qO@∞<åfl_»∞.
XHõ¯™êiQÍ QÆ∞"≥∞‡@"≥∂`« ǨϟÔ~uÎáÈ~ÚOk.
Ѩiã¨~åÅ#∞ ã¨=¸ÅOQÍ ÃÑà◊¡yOKÕ â◊HÎ̃ P "≥∂`«Ö’ L#flk.
~Ú^ŒiÌ =∞^蕺 =∂@Å∞ ѨÓ~°Ü Î ∂« º~Ú.
J^ŒO`å K≥ѨÊ_»O =Å¡ q#_»O =Å¡ "åo¡^ŒÌi =∞#ã¨∞Ö’¡ ZO`«
K≥ň~QÆ∞`«∞#fl^À JO`« Ǩϟ~°∞ ã¨ÉèíÖ’ L#flk.
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 73
LeQÆÑ¨Ê =∞<À „ѨѨOK«OÖ’x Ö’`«∞‰õΩ, qãÎ̈$uH˜, â◊HÎ̃H˜ q∞ug∞i
áÈ~Ú# ã¨OHΔÀÉèíq∞k. U ѨHõ¯ #∞O_ç Z\Ï¡ PÖ’zOz J~°÷O
KÕ ã ¨ ∞ HÀ"åÖ’ áêÅ∞áÈ=_» O ÖË ^ Œ ∞ . J㨠Š∞ PÖ’K« # ÖË
QÆ_»¤QÆ\ì̃áÈÜ«∂Ü«∂? JxÑ≤™ÈÎOk.
~ÚO`å q<åflHõ *Ï#Ü«∞º`À XHõ=∂@~Ú<å =∂\Ï¡_®eQÆ^•? ÃÑ^•Å
=∞k #∞O_ç HÍHõáÈ~Ú<å Hõ#∞K«∂ѨÙÅ`À<≥<· å ѨOK«∞HÀ"åe QÆ^•?
HÍh `«# ^ŒQÆæ~° Ug∞ ÖË^Œ∞. Jhfl J_»∞QÆO\˜áÈÜ«∂~Ú. XHõ™êi
ѨOKå~Úf JÜ«∂ºHõ =∂\Ï¡_»\ÏxH˜ LO_»^Œ∞. HõkeOKÕ H˘nÌ
TaÖ’H˜ *ÏiáÈ~Ú#>Ë¡. =∞m§ ZѨÊ\˜HÀ... Z<Õflà◊¡HÀ... J#∞HÀx
=∂~° ∞ ÊÖË " ≥ ∞ ÿ < å [iy`Õ `« Ñ ¨ Ê ....! ~ÚO`« =∞Ǩ  ^Œ ∞ ƒù ` « " ≥ ∞ ÿ #
HõàωõΩÅOÖ’....
J#∞HÀ=_®xH˜ ÉèÏ+¨ ã¨iáÈ=_»O ÖË^Œ∞.
֒ѨŠ„ѨãO¨ QÍÅ∞ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú.
yi „áê~°OaèOKå_»∞.
J`«x ѨÅ∞‰õΩÖ’ „Ѩ"åǨÏQÆ∞}O L#flk. LeQÆÑ¨Ê ã¨OѶ¨∞OÖ’ Ѩx
KÕ¿ã KåÖÏ =∞Ok „Ѩã¨OQÍÅ∞ q<åfl_»∞. J^Õ "˘~°=_ç... J^Õ TѨÙ...
=∂@Å∞ "≥`∞« HÀ¯=_»O `«_|» _»@O, <åÅ∞Hõ g∞k #∞O_ç Q˘O`«∞Ö’H˜
*ÏiáÈ=_»O LO_»^∞Œ . PK«ÛO *Ël<åÜ«∞# Hõ`« K≥¿ÑÊ@ѨÙÊ_»∞ áê@
áê@‰õΩ =∞^躌 K≥¿ÑÊ =∂@Å "≥Å∞¡=ÖÏQÍ ™êyáÈ`«∞Ok. ZO`« TǨÏ,
ZO`« Hõ~îÀ~° "åãÎ̈=O....! yi H˘OK≥O áêÅ=¸~°∞ Ü«∂ã¨Ö’, ‰õΩÅ
#∞_çHÍ~°O`À ã¨∞É’^èŒHõOQÍ, ÅÜ«∂`«‡HõOQÍ =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl_»∞.
JHõ¯_»Hõ¯_» `«# "Õ∞^ä•™ê÷~Úx ã¨Ê$tã¨∂Î =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl_»∞.
=∂=¸Å∞QÍ LO_Õ `«# qã¨∞~°∞¡, q~°∞ѨÙÅ∂, xÅn`«Å∂ JHõ¯_çH˜
=∞K«∞ÛHõ~Ú<å fã¨∞Hõ~åÖË^Œ∞.
=∞#O D Éè∂í q∞ g∞^Œ L<åfl=∂ ÖË^•? D ^ÕâO◊ Ö’ áœ~°∞ÅOHÍ^•?
=∞#efl [<åÉèÏ H˜O^Œ ‰õÄ_® ÖˇˆH¯Ü«∞_»O ÖË^Œ∞. =∞# ‰õΩÖÏxfl
QÆ∞iÎOK«_»O ÖË^Œ∞....
yi =∂\Ï¡_»∞`«∞O>Ë LeQÆÑ¨Ê ã¨OkQÆúOÖ’ Ѩ_çáÈÜ«∂_»∞.
„ѨÉèí∞`«fiO QÆ∞iÎOK«HõáÈ=K«∞ÛQÍx ZO`« Ö’`«~Ú# ‰õΩÅO `«=∞k?
`«ÅK«∞‰õΩO>Ë ^•xH˜ JO`«∞ÖËx â◊HÎ̃ „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk. XHõ¯™êi K«∂z
K«∂_»#@∞ì áÈÜÕ∞ ‰õΩÅO kQÆ∞æ# "Õ∞ÖÁ¯x `«# Hõ@∞ìÉÏ@¡‰õΩ Z^Œ∞Ô~·#
qѨ`«∞Î#∞ Z^Œ∞~À¯=_®xH˜ "Õ∞~°∞#QÆnè~°∞~åe=Öˇ xÅ|_»∞`«∞Ok.
JHõ¯_» Jk ѨÙ#s˚q`åxfl á⁄O^Œ∞`«∞Ok. JO^Œih XHõ™êi
J„Ѩ = ∞`« Î O KÕ ã ¨ ∞ Î O k. ^•i`« Ñ ≤ Ê # "åà◊ ¡ # ∞ `« # ^•iÖ’H˜
`≥K∞« Û‰õΩO@∞Ok. ÖËHáõ È`Õ *Ï#Ü«∞º#∞ "≥e"ÕÜ∞« _»O`À eOQÆ=∞Ü«∞º
ɡkiáÈ=_»O Uq∞\˜? ZÅHõÅ∞ u<Õ<åÜ«∂à◊x¡ x`«ºO `«∂™ê¯~åxH˜
QÆ∞~°Ü∞Õ º "åà◊O¡ ^Œsfl ã¨fi‰õΩÅ"Õ∞ Hõ@_ì ç H˜O^Œ Hõeã≤ LO_ÕÖÏ KÕã∞¨ OÎ k...
HÍ^ŒO>Ë "≥e"Õ`Õ...
Z=~À =zÛ *Ï#Ü«∞º#∞ ѨÅHõiOKå~°∞.
PÜ«∞# `«# =∞#óã≤÷ux KèÕkOK«∞‰õΩO@∂ =∂@Å∞ Hõeáê_»∞.
"åo¡^ŒÌ~°∂ Ô~O_»_»∞QÆ∞Å∞ J=`«eH˜ "Õâß~°∞. "åàı¡^Õ =∂@Ö’¡
Ѩ_çáÈÜ«∂~°x J~°÷"≥∞ÿ LeQÆÑ¨Ê Ç¨Ö’¡H˜ "≥o§ z@ìz=~° ‰õÄK«∞<åfl_»∞.
*Ï#Ü«∞º QÆ∞iOz PÖ’z™ÈÎO>Ë z<åflÜ«∞# aKåÛ=u QÆ∞~°∞HÎ ˘KåÛ_»∞.
~Ú^Œ~Ì ∂° Hõ@_ì xç ZkiOz# "åàı.¡ HÍx f~°∞"Õ~∞° † W^Œ~Ì ∂° "≥e"Õ`‰« Ωõ
QÆ∞Ô~·#"åˆ~... JxÑ≤OzOk. ã¨Éèí L`ÕÎ[OQÍ ™êQÆ∞`ÀOk.
(WOHÍ LOk)
J
 74 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
áê@Å∞
Pk"åã¨∞Å áÈ~°∞ Hˆ Hõ |∂@HõÑÙ¨ ZxflHõÅ∞
– `«OQÔ à◊¡ ã¨∞^Œ~≈° #O – nѨH±
ѨÅq¡ : ^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’ ^ŒO_»∞Å∞ HõkÖˇ =∂Ü«∞^•i ZxflHõÅ∞ =∞m¡ =K≥Û~å...
Pk"åã‘ QÆ∞O_≥Ö’¡ ^è≥·~°ºO ÃÑiÔQ II^ŒO_»II |∂@HõѨ٠ZxflHõʼnõΩ |Öˇ·áȉõΩ~å... II=∂Ü«∞II
1
K«~}
° O1: F@∞ ǨÏHõ¯O@∂ "≥∂ã¨áȉõΩ~å
D ^Õâ=◊ ÚH˘zÛ# ™êfi`«O„`«º Ѷ֨ ÏÅO@ lO^Œy JO`« |Ok Q͉õΩ~å IIlOII
J~°"≥· UO_»∞¡ ^•\˜# Pk"åã¨∞Å *Ë~°ÖË^Œ∞
Z=™êÜ«∞O q^ŒºÖË^∞Œ P~ÀQƺO Jã¨Öˇ ÖË^∞Œ Hõey<Àà◊‰¡ Ωõ F@∞ ÉϺO‰õΩ"≥·
^ŒàÏi áêʼnõΩÅ∞ ^ŒQÍ*Ëã∞¨ _ÕO^ŒO@∞ II^ŒO_»II HõÅHÍÅO h=Ù Hõ+ì̈Ѩ_»‰õΩ~å IIHõII

~å*ϺOQÆOÖ’# "åà◊¡ ǨωõΩ¯Öˇxfl ~åã≤=Ù#fl ‰õΩÅ=Ú =∞`«=Ú áêsìÅ ¿Ñ~°∞`À

P^ŒiOK≥\’à◊√¡ ÖËHõ JO_»xK≥Û\’à◊√¡ ÖËHõ ‰õΩà◊¡á⁄_çã≤ x#∞fl K«OѨÙ`å~°∞~å II‰õΩII
JO^èHŒ Í~°O xO_»∞H˘#fl J_»g |`«∞‰õΩÅ#O@
~°HΔ̃OK≥_ç ~å[º"Õ∞ ~åHÍã≤ U+¨"Õ∞¿ãÎ II^ŒO_»II ~å[H©Ü∞« "åºáê~°=ÚÖ’<å
ã¨~°∞‰õΩ=Ù Q͉õΩ ã¨q∞^èŒ=ÙQ͉õΩ IIã¨II
Pk"åã≤ =∞Ç≤Ïà◊Å QÀ_≥=iH˜*ˇáêÊÖË
ÉËãπ HͺOѨÙÅÖ’¡Éˇ\ì̃ JiQÀã¨Éˇ@ì|>ì̌ Hõà◊√¡ `≥iz ^ÀÑ≤_Àà◊¡ =∂Ü«∞ K«∂_»~å...
JHͯ K≥ÖÅ¡ˇ `«Å∞¡Å =∞~°z# áÈb™ÈÅ∞¡ F@∞ Hõ#fl u~°QÆ|_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ q∞#fl~å... II=∂Ü«∞II
J_»qa_≥¤Å =∂# „áê}ÏÅ#∞ K≥~°∞ã¨∞ÎO>Ë II^ŒO_»II
2
J_»q`«e¡ á⁄uÎÖ’¡ Pk"åã≤ HÍà◊¡ H˜O^Œ Y^ŒÌ~°∞ HÍO„ÔQãπ =∞O„`«∞Å K«∂_»∞
Yx*ÏÅ∞ ^•ÔQ#x Hõ<flÕ ã≤# ã¨~å¯~°∞ Ѩ>ËÅ∞, <≥„Ǩ˙ áêÅ# K«∂_»∞ IIѨII
WO_»∞¡ `«QÆ∞Åɡ\ì̃Ok Tà◊¥¡ H˘Å¡Q˘\ì̃Ok
Pk"åã‘Å#@¡ ǨÏ`«º*Ëã∞¨ _ÕO^ŒO@∞ II^ŒO_»II g~° `≥ÅOQÍ} qѨ=¡ áÈ~°∞#∞
<≥`«∞Î>Ë~°∞Ö’¡ =ÚOKÕã≤O„_»∂ II<≥II
á⁄^Œ∞Ìá⁄_»∞Ѩ٠"≥Å∞QÆ∞Ö’ [#`«# ã¨~å¯~°∞#_çÑ≤
ã¨^Œ∞=Ù*ˇÃÑÊ |_»∞Å∞ɡ>ì̌ |`«∞‰õÄ áê~îåÅ∞*ˇÃÑÊ Éè∂í áÈ~å@O J}˜KãÕ O≤ „_»∂
™êfi=ÅO|#`Àx Jaè=$kúx ™êkèOz`≥ Éèí∂™êfi=ÚňH Éèí∂=ÚezÛO„_»∂ IIÉèí∂II
=∂"À~Úã¨∞ì ™ê‰õΩ`À =∂~°}Ǩϟ=∞O*Ë¿ãÎ II^ŒO_»II
MÏjO ~°rfi, x*ÏO ^˘~°#∞
|Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑhÅ "≥∂KÕu hà◊√¡`åy HÍ=eOK«∞H˘x ¿ã=Å∞ KÕã≤i IIHÍII
"ÕÖÏ ZHõ~åÅ Éèí∂q∞ "Õ^•O`« HõOÃÑhH˜
J"Õ∞‡ã≤# áêʼnõΩÖˇ „w<£Ç¨ÏO\ò ¿Ñ~°∞`Àx `≥ÅOQÍ} HÍj‡~°=Ú QÆ∞O_≥g∞^Œ~å...
„Ѩ[ÅÃÑ·# Ü«Ú^Œú=∞O@∞ Lã¨∞~°∞n¿ãã¨∞ÎO>Ë II^ŒO_»II ~å=}Ï HÍëêìÅ#∞ ~°QeÆ Ozi~å ... II=∂Ü«∞II

HõxÃÑOz# `«e¡ J_»q Hõ#fl`«e¡ ÖÏO\˜ J_»q 3

h_»xzÛ# `«e¡ J_»q QÆ∂_»∞xzÛ# `«e¡ J_»q WOk~° âߢã≤Î "≥OQÆà◊~å=Ù
Éèí∂q∞xzÛ# `«e¡ J_»q Éèí∞HÎ̃xzÛ# `«e¡ J_»q K≥<åflÔ~_ç¤ <Õ^Œ∞~°∞=∞e¡ IIK≥II
J_»q<˘ke á⁄=∞‡O>Ë Ñ≤Å¡Å∞ qÅ¡O|∞ÖˇuÎ
„Ѩ[Å ~°H=Îõ ÚÖ’ [ÅHõ=∂_ç#
^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’ ^ŒO_»∞Å∞ HõkÖˇ áêÑ≤+≤ì #~°Ç¨ÏO`«‰õΩÅ∞ gà◊√¡ IIáêII
Pk"åã‘ QÆ∞O_≥Ö’¡ ^è≥·~°ºO ÃÑiÔQ
=∂ J_»q =∂^Õ#x Hˆ HõÅ∞ ɡ>ì̌ Éè∂í ã¨O㨯~°} K«@=ì Ú ^≥zÛ
áÈ~°∞ ˆHHõÅ∞ ɡ>ì̌ Éèí∂q∞ áÈ~°∞#∞ Lin~ÚOzi IIÉèí∂II
 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 75

QÆsc ǨÏ\Ï"À Jx T^Œ~Q° ˘\ì̃ =∞#Ö’ ^ŒàÏ~ÀÖË¡ =∞#‰õΩ KÕ@∞~å

¿Ñ^ŒÅ |`«∞‰õΩÖ’ pHõ\˜ xOÑ≤i II¿ÑII ÉÏ|∞, "≥·ZãπÅ Hõ#fl |_®KÀ~üÅ∞~å II=∂Ü«∞II

„Ѩ*Ï áÈ~°∞#∞ áê`«~° "ÕÜ«∞ 6

Z=∞Ô~˚hûh ZuÎѨ\˜ìi IIZII J#fl#∞ q∞Oz# Ç‘Ï~À#O@∞
JO^Œi"å_ç á¶ÈA K«∂_»~å IIJOII
„âßq∞Hõ [# PHÍOHõÅΔ Q˘O`«∞#∞eq∞s..
™ê„=∂[º"å^•xH˜ â◊OY=¸ks... II=∂Ü«∞II ã¨∞uÎ ã¨∞uÎ _≥·ÖÏQÆ∞Å `À\˜
H˘`«Î H˘`«ÎQÍ ÖˇHõÛ~°∞eã¨∞ÎO_»∞ IIH˘II
4
~åÜ«∞Åã‘=∞ áêÖˇQÍ_»∞~å ã≤h HÍi‡‰õΩÅ pHõ\˜ |`«∞‰õΩÖ’
~°HõÎO `åˆQ [ÅQÆ g_»∞~å II~åII U<å_≥·<å "≥Å∞ÔQ·~ÚO_® IIUII

áê^ŒÜ«∂„`«Ö’ Ñ¨Öˇ¡ „Ѩ[Å#∞ ~å¢+ì̈OÖ’x ~å[ºÇ≤ÏOã¨#∞

#q∞‡Oz# #Ü«∞=OK«‰Ωõ _»∞ II#II U<å_≥·<å ZuÎ ã¨∂Ñ≤O_® IIUII

JO^ŒÅ"≥∞H˜¯ ã≤ZO J~Úº ã¨=∂[=∞O>Ë Z~°∞QÆ<À_»∞~å

Ǩg∞Åxfl áê`«ˆ~¿ã IIǨII ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞ =∞O@∞<åfl_»∞~å II™êII

K«~Û° Å ¿Ñ~°∞`À <å@Hõ=∂_ç Ü«Ú=`«#∞ ÃÑ_»„^À=# #_çÑ<≤ À_»∞~å...

L^Œº=∂ÅÃÑ· QÆ#∞flÅ∞ ¿ÑÖËÛ IILII L^Œº=∞ ã¨∂~°∞º#flO@∞ L~°∞=Ú`«∞O_»∞~å.. II=∂Ü«∞II

K«i„`« ™êHΔ̃QÍ `≥ÅOQÍ}‰õΩ 7

„^ÀǨÏO KÕã#≤ |_® „^ÀÇ≤Ï~å
Ô~·`«∞ Éèí∂=ÚÅ∞ Ãã*ò ^˘OQÆʼnõΩ
JѨÊ*ˇÑ≤Ê Jaè=$kú JO@∞O_»∞
„áê*ˇ‰Ωõ Åì O@∞ ^ÀK«∞‰õΩO@∞O_»∞
Ñ¨Öˇ¡Å#∞ =Å¡HÍ_»∞ KÕã¨∞ÎO_»∞
JOk# HÍ_çH˜ „Ѩ[ÖÏã≤Î ^ÀKÕ~å...
F@¡ b_»~°∞ HÀ@¡kèѨ`åÜ≥∞~å... II=∂Ü«∞II
5
^ŒàÏs |∂~°∞"˚ å ÖÁHõ¯@~ÚºO„_»∞
=∞Ǩ‰õÄ@=∞x =Úiã≤áÈ`«∞O„_»∞
II„^ÀII Z<£_Zç Å∞, Ü«ÚÑ≤Z Å∞
„Ѩ[ʼnõΩ KÕ¿ãO^Œq∞ÖË^Œ∞ II„ѨII
IIJII Ü«Ú^•úʼnõΩ HÍÅ∞ ^Œ∞qfiO„_»∞
^Õâ◊ÉèíHõÎx á¶ÈAQ˘\˜ìO„_»∞ II^ÕII
IIѨII J}∞ XѨÊO^ŒO Ãã*òÅ K«@Oì
^Õâ◊ „Ѩ[ʼnõΩ f~°x „^ÀǨÏO II^ÕII
PHõe Kå=ÙÅ∞ x~°∞^ÀºQÆ=Ú
ZHõ¯_» K«∂ã≤# áÈbãπ AÅO IIZII
J=∞‡ ™ÈxÜ«∂ J_»∞QÆ∞*Ï_»Ö’¡
II=∞II ^ÕâO◊ ^˘OQÆÅ áêÅ=Ù`«∞Ok~å II^ÕII

ã≤QÆ∞æ q_çz ÉÏ|∞ "≥O@ "≥o¡O„_»∞ ~°∂áêÅ∞ "ÕÔ~·<å ™ê~°"≥ÚHõ>ˇ~å...

`≥ÅOQÍ}‰õΩ „^ÀǨÏ"≥∞O`À KÕã≤O„_»∞ II`≥II ~å[H©Ü«∞ ^ŒàÏ~°∞Å ÅHõΔº"≥ÚHõ>Ë~å... II=∂Ü«∞II

L=∞‡_ç â◊„`«∞=Ù HÍOyˆ~ã¨h 8

THõ^ŒOѨÙ_»∞Ѩ<åºã¨q∞ã¨∞ÎO„_»∞ IITII J#flÖÏ~å F `«=Ú‡ÖÏ~å
JHõ¯ÖÏ~å F K≥Öˇ¡ÖÏ¡~å IIJII
=∂i#=∞O@∞ #=∞‡=∞O@∞O„_»∞
=∞ÖÁ¡Hõ¯ ™ê~°kèHÍ~°=∞O@∞O„_»∞ II=∞II ZO^ŒiHÀ g∞~°∞ F@∞¡ "Õã<≤ å
ZHõ¯_ç Q˘OQÆe JHõ¯_Õ =ÙO_≥ IIZII
 76 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010

|`«∞‰õΩ =∂~°Öˇ Éèíq`«=∂~°Öˇ P`«‡~°Ê}ÏÅ∞ Z=fi~åÑÔ̈~O^Œ∞‰õÄ

ÉèÏ~°`«^Õâ◊O ã≤÷`«∞Å∞ =∂~°Öˇ IIÉèÏII =∂ JOu=∞ Ü«∂„`«Å_»∞‰¤ Ωõ O@Ô~O^Œ∞‰õÄ
W#∞Ѩ HõOK≥ áê@ÔHO`« HÍÅ"≥∞ÅÎ~∂°
Ô~·`«∞ |`«∞‰õΩÖ’ "≥Å∞ˆQ ÖË^Œ∞ =∂ „áêO`« "≥Úke áÈHõáÈ`Õ Ñ¨`«#"≥∞ÿ`«~°∂
Hõ+¨ìr=ÙʼnõΩ H˘Å∞"Õ ÖË^Œ∞ IIHõII ÖË=~À... ÖË=~À...
ÖË=~À ÖËzáÈ~°∞ ÉÏ@™êQÆ~À
PHõe Kå=ÙÅ∞ PQÆ<Ö≥ ^Ë ∞Œ P`«‡Ç¨Ï`«ºÖÏÑ≤ ^ÀÑ≤_Àxfl`«~°∞=∞~À IIJI I
Hõ@flѨ٠H˘eq∞ P~°<≥ÖË^Œ∞ IIHõII

ÃÑ@∞ì|_ç^•s ~å[º =∂Ü≥∞~å UO_»¡ H˜O^Œ\˜

„Ѩ[Å |`«∞‰õΩÅ∞ ã¨~°∞‰õΩÖÏÜ≥∞~å II„ѨII
UO_»¡ H˜O^Œ\˜ #∞O_ç "Õ^Œ<å D |`«∞‰õΩ
áê~°"¡ ∞≥ O@∞Ö’, JÃãOc¡Ö’ WOÔHO`« HÍÅ=ÚO@∞O^À `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[ʼnõΩ XiyO^Õq∞ ÖË^Œ∞~å II„ѨII |`«∞ÔHO`« ÉèÏ~°"≥∞ÿO^À IIUO_»¡II
=∂~°^Œ∞ F@∞`À h |`«∞‰õΩ Éèíq`«~å... 1
„âßq∞Hõ ~å[ºOÔH· áÈ~°∞ K≥Ü«∞º~å... II=∂~°^Œ∞II „âßII ~åAÖÏ HÍÅ<å <≥*· Ï=Ú Ub#
|`«∞HõO`« ~°OѨѨ٠HÀ`å
ÉÏ}© : ''~åK«H˘O_» áÈ~°∞ˆH"≥Ú ~°HõÎq∞zÛ<å...—— JÜ≥∂º ~°*ÏHÍ~°∞ QÆ∂O_®Å KÕ`å

áê>ËÅ∞ Ѩ\Ïfi~°∞ Ñ¨Öˇ¡ QÆ∞ÃÑÊ@ =>ì̌

JѨC_çã¨Î#<åfl~°∞ Z\ì̃ =∞#∞+¨μÅ KÕã≤<å~À
=∞=Ú‡Å#∞ ÉÏxã¨Å∞QÆ K«∂ã≤<å~À IIUO_»¡II
– Z„~°=∞Öˇ¡
JѨÙ_çãÎ̈#<åfl~°∞ WѨC_çãÎ̈#<åfl~°∞ 2
XHõ¯_˘Hõ¯_˘zÛ<å~°∞ K≥Ñ≤ÊO^≥ÃãÑ≤Ê<å~°∞ Z\ì̃ "À`å^•x =∞\ì̃ =∞#∞+¨μÅ=∞O`«
"˘_»∂¤^•\˜#OHõ `≥ѨÊ`ÕÖËã≤<å~°∞ Z„~°*ˇO_≥`«∞ΉõΩ<åfl"≥∂ `≥ÅOQÍ}
ã¨∂_»~À... ã¨∂_»~À.. Z^ŒxO_» xOѨىõΩ<åfl"≥∂
ã¨∂_»~À =∂Ü«∞^•i b_»~°¡#∂ ~°OQÆ∞ áêsìÖÁzÛ ~å[H©Ü∞« O KÕ¿ãÎ
=∂ `≥ÅOQÍ}#O`« ^ÀK≥ ^ÀÑ≤_ÀÅ¡#∞ IIJII |*Ï~°¡ |OQÆÑ_¨ ®¤^À `≥ÅOQÍ}
1 JQÆKå@¡ áêÖˇ·<å^• IIUO_»¡II
J#fl^Œ=Ú‡ÅO JO>ˇ HÍ^Œ#fl=∂
g∞~°∞ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^Œ∞ÖÁzÛѨO>ˇ "˘^ŒÌ#fl=∂ 3
D Ѩ@fl=ÚŠѨ~åÜ≥∂Å∞¡ Z>ˇ#¡ ~°∂ ã¨^Œ∞ÖÏѨ٠KÕã≤ ã¨`«∞Î |_»¤|`«∞‰õΩ
D_» D_çû D_çû `«#∞fl_≥` · ≥ Z@∞¡O@~°∂ ZÅ¡Ö’HõO Kå@∞ `«∞O„_À
=^Œ∞Ì~À.. =^Œ∞Ì~À... q^•ºi÷ g~°∞Å~Úº ZQÆ∞ã¨∞`«∞O„_À
=^Œ∞Ì~À U~°Ê@∞ "å^Œ=∞O@~°∞ L^Œº=∞ ѨÙi\˜Å∞¡ K«i`«Ö’¡ H©iÎÅ∞¡
J_»¤ Q˘_»"≥\˜#@∞ì QÀÅ KÕãÎ̈~°∞ IIJII ™êǨϙêÅ ^•~°∞Öˇ~å `≥ÅOQÍ}
á⁄_»∞QÆ∞`« áÈ~°∞ÉÏ>ˇ~å IIUO_»¡II
2
"≥∞O `≥ÅOQÍ} JO>ˇ g∞~°∞ „^ÀǨÏ=∞O\˜i 4
FѨO^•Åxflq∞~°∞ `˘H˜¯ÃÑ_çui g∞™êÅ∞ "≥∞euÑ≤Ê HõO_≥¡„~°*Ë¿ã\˜
=∂ „áêO`«áÈÅ¡g∞ ѨOK«#∞OK«∞H˘O\˜i ^˘~°Å `«iq∞# ^è≥·~°º=∞O@∞
HÍ=b HõOK˘Öˇ g∞‰õΩ *ˇã∞¨ H˘O\˜i =∞Ç≤Ïà◊Å∞ Hõ^Œ<åxH˜ Hõke<å~°∞
ZOk~À... ZOk~À... F_çÃãÖÏ ~åo¡ã≤i HÍ~°O hà◊√¡ ã¨e¡
ZOk~À JO^Œ∞~˘à◊√¡ ^˘OQÆÅ∞HÍ^Œ Ü«Ú^Œú"≥∞ KÕã≤# â∫~°ºO
=∂ =#~°∞Åxfl ^ÀK«∞H˘<≥ „^ÀǨïÅ∞ HÍ^Œ IIJII Ñ¨Öˇ¡Å∞ ~°}~°OQÆ"≥∞ÿ ™êÔQ Ѩܫ∞#O IIUO_»¡II

Pk"åã‘Å ÃÇÏK«ÛiHõ
– _»ÑC¨ ~°"∞Õ +π
Ѩšq : g∞k PѨˆ~+¨#∞ „w#∞ǨÏO@∞
=∂k qѨ=¡ |ÅQÍÅ „ѶO¨ @∞
Jaè=$kú ¿Ñ~°∞`À #∞=fi}˜z "Õã¨∞ÎO>Ë
q=ÚHÎ̃ áÈ~°∞`À x<≥fl^Œ∞~°‰õΩO\Ï=Ú
K«~}
° O1:
=∂‰õΩ ‰õÄ_»∞O>ˇ QÆ∂_»∞ ÖË<Àà◊¡O
=∂‰õΩ QÆ∂_»∞O>ˇ QÆ∞_»¤ ÖË<Àà◊¡O
=∂‰õΩ `≥e=ÙO>ˇ K«^Œ∞=Ù ÖË<Àà◊¡O
=∂‰õΩ K«^Œ∞=ÙO>Ë H˘Å∞=Ù ÖË<Àà◊¡O
=∂ `å`« =Ú`åÎ`Ö« Ï #∞O_ô
J_»=ÙÅÖ’¡ <≥ |`«∞‰õΩ`«∞<Àflà◊¡O
[~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ H˘~°‰õΩ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∂¡ KÕÃã
áê=ÚÅ#∞ K«O¿Ñ\˜ p=∞ÖÏ ^ŒO_»∞ÅO
K«~}
° O2:
HÍÜ«∞ ^Œ∞OѨefl HÀã¨∞‰õΩx uO@∂
áêÔ~ U\˜ hà◊¡#∞ `åQÆ∞‰õΩO@∂
J_»q *ˇO`«∞=ÙÅ <Õ\Ï_»∞‰õΩO@∂
HÍÖˇ Hõ_∞» Ѩ٠=∞O@#∞ f~°∞Û‰õΩO@∂
K≥@∞¡ QÆ∞@ìefl "≥Ú‰õΩ¯`«∂ LO@∂
áÈ_»∞ =º=™êÜ«∞=Ú *Ëã∞¨ ‰õΩO@∂
U ѨÓ\Ï HÍѨÓ@ ZÅ¡nã¨∞OÎ \Ï=Ú.
UÖˇ\’à◊¡#∞ "Õ∞=Ú ZO\Ï_»∞`«∞O\Ï=Ú
K«~}
° O3:
=∂ J_»=ÙÖ’¡ W#∞"≥∞O`À =ÙOk
=∂ J_»=ÙÖ’¡ ÉÏÔHûÂ@∞ =ÙOk
=∂ J_»=ÙÖ’¡ |OQÍ~°=ÚOk
=∂ J_»=ÙÖ’¡ HõÅÃÑO`« =ÙOk
=∂‰õΩ HÀ@¡ HÀ\Ï¡ ã¨OѨ^Œ∞<åfl
z#fl =ã¨u ‰õÄ_® ÖË^Œ∞~°<åfl
=∞=Ú‡Å#∞ K«O¿Ñã≤ ^ÀK«∞HÔ àÏ¡ E¿ãÎ
q∞=Ú‡Å#∞ K«O¿Ñã≤ HÍáê_»∞‰õΩO\Ï=Ú
K«~}
° O4:
h=Ù Jaè=$kú Jaè=$kú JO@∂
h=Ù J_»=ÙÖ’¡ ~À_Õã¡ ∞¨ ‰õΩO@∂
h=Ù HõOÃÑhÅ#∞ ɡ@∞ì‰Ωõ O@∂
h=Ù `«∂áê‰õΩÅ#∞ ¿ÑÅ∞Û‰õΩO@∂
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 77
w_» #HõûÖˇ@
· ∞Å∞#fl~°O@∂
=∞=Ú‡Å_»=Ùefl HÍe *ˇÜ∞ü =∞O@∂
J_»∞¤~å=^ŒÌO@∞ =∞=Ú ã¨OÑ≤"Õã¨∞ÎO>ˇ
J_ç=O@∞‰õΩ#fl@∞ì "Õ∞=∞O@∞‰õΩO\Ï=Ú IIg∞kII
K«~}
° O5:
=∂ J_»=Ùefl `«"fi≥ Ü«∞º E¿ãÎ
"Õ∞=Ú ÉωõΩÅ~¸º "≥ÚÅ∞™êÎ=Ú
IIg∞kII =∂ H˘O_»efl HÍ*ˇÜ∞« º E¿ãÎ
"Õ∞=Ú |O_»Å~¸º ¿ÑÅ∞`å=Ú
g∞ q∞e@s Ãã·<åºÅ∞ =¿ãÎ
"Õ∞=Ú Pk"åã‘ ¿ã#Ö∫`«O
ã¨O|~° Ѩ_áç ȉõΩ z^ŒO|~°O #∞=Ùfi
Ç≤Ï@¡~°∞ HõO>ˇ #∞"£ Q˘áÈÊx "ÕOQÍ^Œ∞ IIg∞kII
K«~}
° O6:
g∞~°∞ #QÆ~åÅ#∂ J=Ú‡`«∞O>Ë
"Õ∞=Ú QÆ~°=∞~Úº áÈÖË^Œ∞ ZѨÙ_»∂
IIg∞kII g∞~°∞ Ñ¨Öˇ¡Å#∞ =Å¡HÍ_»∞ *Ë¿ãÎ
"Õ∞=Ú HõÅ=~å Ѩ_»ÖË^Œ∞ ZѨÙ_»∂
g∞~°∞ Ãã*òÅ∂ HÍi_®~°¡O>Ë
"Õ∞=Ú QÍ|Ô~· áÈÖË^Œ∞ ZѨÙ_»∂
Jxfl\˜x q∞OˆQã¨∞Î J_»q ^•HÍ =¿ãÎ...
J_»qÖ’ g∞ ѨѨCÅ∞_»HõhÜ«∞O "Õ∞=Ú... IIg∞kII
K«~}
° O7:
h‰õΩ |∞ã¨∞ûÅ∂ FÉÏ=∂Å∞O>ˇ
=∂‰õΩ JÅ∂¡i P*Ï^Œ∞Å∞O„_»∞
h‰õΩ ™ÈxÜ«∂ =∞<À‡Ç¨Ï#∞O>Ë
IIg∞kII =∂‰õΩ ã¨fi~°‚Hõ¯ *’º`«Hõ¯Å∞O„_»∞
h‰õΩ |∂@HõÑÙ¨ ~å[ºOQÆ=ÚO>Ë
=∂‰õΩ |∞kúr=ÙÅ∞ =∞^ŒÌ`«∞O„_»∞
Jqhu ÉÏQÀ`«=∂_»xÜ«∞ºO w_»
JOu=∞OQÆ =∞=Ú‡ ~°HΔ̃OK«∞‰õΩO\Ï=Ú IIg∞kII
K«~}
° O8:
h‰õΩ J"≥∞iHÍ ÃѶ@
¡ ∞Å∂ LO>Ë
=∂‰õΩ #HõûÅ∂ |iÖˇ@ · ∞Å∞#flÜü∞
h‰õΩ J}z"Õ`#« ∞Éè"í åÅ∞O>Ë
IIg∞kII =∂‰õΩ u~°∞QÆ∞ÉÏ@¡#∞Éèí"åÅ∞#flÜü∞
h=Ù HõÅÅ∞ QÆO@∂ =Úiã≤áȉõΩ
h=Ù HÍy`«ÑC¨ e "Õ~° a_®¤
‰õÄ_» ɡ\ì̃O^ŒO`« HõiyãÎ̈=Ú~° H˘_»Hõ
h_» xãÎ̈O "Õ∞=Ú ÉèÏ~°`« „Ѩ[ÖωõΩ IIg∞kII
J
 78 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
Hõq`«fiO
U\˜g∞k "≥<≥flÖÏ¡ `«∞à◊√¡`«∂
<≥`∞« \Î ˜ x"åo HÍ#~åx ^•~°∞Öˇ=∞‡@ ÃÑ·Ö\
ѨxÖ’ ѨxQÍ J#fl@∞¡
ˇ Qò Í K«~K° ~« å KåHõKH« ºõ OQÍ áê‰õΩ`«∂
– K«Å™êx „Ѩ™ê^£ <å ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’H© XHõ¯ ÔQO`«∞ ÔQOuOk ÖË_çÑ≤Å¡ÖÏ
<å F~°∞QÆÅ∞¡ Hõ#fl`«b¡!
<å áÈ~°∞QÆÅ∞¡ áÈ~°∞a_®¤! <Õ#∞ =ÚK«Û@Ѩ_»¤O K«∂ã≤
Ѩ^•flÅ∞QÆ∞, Ѩk¿ÇÏ<Õà◊¡ˆH Ãã·#ºOÖ’ KÕ~°`å=∞x l^Œ∞Ì KÕã¨∞Î#fl
Hõh, ÃÑOz áêÅ∞ `åÑ≤# `«b¡! Ô~·`«∞a_»¤Å∞O@∞#fl <ÕѨ^䌺OÖ’<Õ HÍ"˘K«∞Û
Hõeã≤, Hõiy Hõ_»∞ѨÙ# ѨÙ\ì̃# a_®¤! '=∞s JO`« z#fl^ÕO HÍ^Œ∞— Jx ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å#flѨC_»∞
LO@∞O^•"≥∞ =Ü«∞ã¨∞ ѨO`Àq∞‡^À, =∞~À U_»∞ J\’ W\’
[#`å '[<å~°#Ì ∞—x <≥KÛ≥ b!
'qHÍ™ê—xH˜ "≥Å∞QÆ∞ÅkÌ# "≥<≥flÅ =~°^•! JÖÏ QÍÜ«∂ÅáêÖˇ· Hõeã≤#ѨC_»ÖÏ¡
=∞Or~°`À áê>Ë QÆÅQÆÖÏ áê~°∞`«∂
'âßY=¸i— JOu=∞Ü«∂„`«Ö’ <å QÍÜ« ∂ Å QÆ ∞ ~° ∞ Î e fl PiÎ Q Í `« _ ç " Õ ∞ "å~° ∞ `« # ∂, `« #
Hõeã≤"≥∞eã≤ Hõ"å`«∞ KÕâßO ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∂...
JÅ∞ѨÙÖËx J<Õfi+¨} =∞#k "≥ÚHõ¯*Á#flKÕÖ’ HõO‰õΩÅ∂, ѨÓsÅ`À áê@∞
JÅã¨>ˇ~°QÆx Ѩ~°∞QÆ∞ =∞#k PáêºÜ«∞`«#∂ H˘ã¨i H˘ã¨i =_ç¤OKåHõ
~å^èHŒ ¯õ * <å |∞QÆæefl =Ú^•Ì_ç
=∞ǨHõqx =∞##O KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ #QÆ~° MÏH©~} ° ºOÖ’ *Ï„QÆ`eΫ fl "åQÍÌ#OQÍ fã¨∞H˘x g_À¯e¿ãÎ
qâßY ™êQÆ~O° Ö’ FÅÖÏ_®O D z<åfli 'Hõ=∞Å=fi— ‰õÄ_®
kQÆ∞Å∞ Hõàı¡ã¨∞‰õΩx "≥#HÍÅ "≥#HÍÖË u~°∞QÆ∞`«∂
Hõq`åfixfl x#kã¨∂Î J^Õ `«# z=i K«∂Ѩ٠Jx TÇ≤ÏOK«x <å`À
g^ä∞Œ Ö’¡ Tˆ~QÍO '=∞m¡ HõÅ"åÖˇ, UO HÍ=^Œ∞—Ì JO@∂
K≥#flѨ@flѨ٠ã¨=Ú„^Œ f~å# "åà◊O¡ ^Œi PHÍOHõÖΔ Ë Pj~åfi^•Öˇ#· @∞¡
Ñ≤zÛHõ QÆ∂à◊√¡ Hõ_»^•=∞x HõÅÅ∞QÆ<åflO <ÕxOHÍ D Hõq`«#∞ ~åã¨∂Î ã¨r=OQÍ LO>Ë
"åà◊¡O`å JO^Œ#O`« Z`«∞ÎH˜ J=∞~°∞Öˇ· "≥o¡áÈ=@O ZO`«
WO`«Ö’ Uq∞\© <≥â· ßK«~° <å@HõO? ^Œ∞~°ƒ~ù O° QÍ LOn!
ZO^Œ∞H© ÃÑ·âßK«Hõ `åO_»=O?
WHÍ`«~åfi`«
hHÀã¨O ZHõ¯_»x QÍeOK«#∞? ^ŒâßÉÏÌxH˜ ÃÑ·QÍ
#∞"≥fiHõ¯_»∞<åfl=x U K«∞Hõ¯#_»QÆ#∞? Z<≥flxfl X_ç^Œ∞_»∞‰õΩÅ ^•~°∞Ö’¡<À P"≥∞ Ѩܫ∞#O
HÍh
x`«ºO h =∞##"Õ∞ <å r=#Ü«∂#O ^•i `«Ñ¨Êx ÃÑ·Öˇ\òQÍ<Õ z=i=~°‰õÄ...
=∞~À „ѨÑO¨ K«OÖ’ =∞#O HõÅ=Hõ =∂#O.
XHõ"≥·Ñ¨Ù ã¨Ç¨ÏK«~°∞x`À ã¨Ç¨ ZO^Œ~À Pf‡Ü«ÚÅ J=∞~°`åfiÅ∞
(E<£ 6= ǨÏ`«º‰õΩ QÆ∞~Ô #· `«#∂[ ã¨O㨇~°}Ö’) =∞~À"≥·Ñ¨Ù H˘=~°∞ìÅ∂, ѨÖÏÜ«∞<åÅ∂, Ñ≤`«$™êfi=∞ºÑ¨Ù HÀ~°Å∂...
i„\©\òÅ∂, J_®fi#∞ûÅ∂...
"≥∞^ŒH± =∞e¡Ü«∞ "≥∞ÿ^•<åÅ∂, J_»=ÙÅ∂, Ѩ@ì}ÏÅ∂...
– Z<£._ç. J^ŒO`å
#QÆ~åxÔH#· QÍÜ«∂efl `«##∞ `å#∞ xÅɡ@∞ì‰Ωõ O@∂
Hõ_∞» ‰õΩ¯O^•=∞x =∞Or~° X_»∞‰¤ Ωõ KÕi#ѨC_»∞ L^Œº=∂xfl xÅɡ@∞ìHÀ_®xH˜
"≥Ú^Œ\™˜ êi K«∂âß#∞ HõëêìÅH˘eq∞Ö’
Ѩ@∞ì=∞O>Ë Ñ≤_çH˜\’¡ Wq∞_çáÈÜÕ∞ â◊s~åxfl =∞#ã¨∞#∂ L‰õΩ¯QÍ ~å@∞^ÕÅ∞Û‰õΩO@∂ ™êy#
áêÅg∞QÆ_»ÖÏO\˜ P "≥∞^ŒH± =∞e¡Ü«∞#∞ XHõ qѨ=¡ Ѩi}Ï=∞ „Hõ=∞O
 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 79

XHõ ÖË`"« Ú≥ Hõ¯ qѨ"¡ å#O`«~O° #∞"ÕfiO KÕ™êÎ=O>Ë #∞"Õfi KÕ™êÎ=O@∂

^Œ$_è»"≥∞ÿ# =$HõΔOQÍ âßYÖËã≤# '\©K«~°fl=Ù`å— '~À_Õ¡™êΗ 'K≥@∞¡ <å@∞`å— J#∞‰õΩO@∂
XHõ r= Ѩi}Ï=∞ „Hõ=∞O U"À TǨÏÅ TÜ«∞ÅÅ∂y#ѨÙ_»∞
'=∂ âߺO =∂„`«O qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂xH˜ "≥àÏÎ_∞» — J#∞‰õΩ<Õ^•xfl <Õ#∞
=~°ã¨ ^≥|ƒÅ‰õΩ `«Å¡_çÅ∞¡`«∂ ™êO㨯$uHõ qѨ=¡ HÍÅO<å\˜ K≥<· åÖ’ =ÖË
ZHõ¯_»∞O^À, ZÖÏ LO^À J#fl „Ѩâfl◊ ʼnõΩ „Ѩ[Å „ѨÜ≥∂[<åÖË ã¨iìѶ≤ÔH@∞ìQÍ
‰õΩâ◊Å"Õ∞ J#fl ["å|∞ =∞#ã¨∞#∞ K«Å¡|~°KÕO`«Ö’<Õ HÍÜ«∞Å∞ HÍz# KÕ`«∞ÖË ^Œ~°MÏã¨∞Îá¶ê~åÅ∞QÍ
*Ï˝<åxÔH· ^•Ç¨ÏO`À KåKÕ K«∂ѨÙÖË J~°›`«QÍ
`≥Å`≥Å¡x =∞e¡Ü«∞ Z„Ô~„~°x =∞O^•~°OÖÏ '=∂ âߺO #O|~ü=<£ q^•ºi÷QÍ `«xqf~å K«^∞Œ =Ù‰õΩO\Ï_»∞—
<ÕÅH˘iy# ^Œ$â◊ºO Jx HõÅÅ∞ Hõ<^Õ •xfl
=∞Or~°h\˜ fÜ«∞^Œ<å<Õfl HÍ^Œ∞
"≥∞^ŒH± <ÕÅ ^Œ$_è»`åfihfl ѨÙH˜¯@ Ѩ\ì̃O^Õ"≥∂ J#fl@∞¡QÍ... 'ZO^Œ∞‰õΩ âߺ=¸ K«^∞Œ =O>Ë hH© `«Ñ#¨ — Jx
‰õΩ`«∂ǨÏÅOQÍ „ѨtflOz#ѨÙ_»∞
WѨC_çHõ 'ˆ~Ѩ٠ÉÏ^茺`«Å∞ ÃÑiy`Õ K«^Œ∞=Ù ~å‰õΩO>Ë ZÖÏ— Jx
HõO\˜xO_® hà◊`
¡ À =Ú^Œ∞Ì =Ú^Œ∞Ì =∂@Å`À h=Ù q=iOz#ѨÙ_»∞
QÍÜ«∂ÅáêÖˇ· <å X_»∞‰¤ Ωõ KÕiOk =∞Or~° P HÍ~°}O`À H˘O^Œ~∞° qѨ"¡ åxfl q_çzÃÑ_»`å=∞#_»O
h *Ï˝ÑH¨ ÍÖ’¡ HõÅ∞‰õΩ¯=∞<Õ LO@∞O^Œ#∞‰õΩ<åfl
U=∞x F^•~°Û#∞?
`≥ÅOQÍ} "≥∞^ÿ •<åÖ’¡H˜ =∞~À™êi Ñ≤ZÖòlZ „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ=~°‰Äõ z#flѨC_»∞ ѨÙãÎ̈HÍʼnõΩ HÍà◊√¡ `«ye`Õ
J##º"≥∞ÿ# P g~°Ü≥∂^èŒ∞ÅQÍ^äŒefl áê_»∞`«∂ Hõ"å`«∞ ã¨~°ã¨fiuH˜ HÀѨO =ã¨∞ÎOk, Hõà◊√¡ áÈ`åÜ«∞O@∂ ÖˇOѨÖËã¨∞‰õΩ<Õ"åà◊¡O
KÕÜ«∞=∞x `«Ñ¨Ê? x#∞fl K«∂âßHõ
hÖÏO\˜ "åà◊¡# J~°"≥∞ÿÅ∞ ^Œ∂~°OÖ’ LOKÕã≤# P K«^Œ∞=ÙÅ `«e¡
(27.10.2008# |∂@HõÑÙ¨ Z<£H“O@~üÖ’ =∞~°}O˜ z# lÖÏ¡ Hõq∞\© ZO`« áêÑ≤+≤ì^À
ã¨Éèí∞º~åÅ∞ HÍ. ã¨i`« (Hõ=∞Å, J~°∞}) 㨇$uÖ’. ZO`« J„QÆ=~°‚ ^Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~À
* ~å^èHŒ ¯õ JO>Ë 2003Ö’ J=∞~°∞~åÖˇ# · HÍ. ã¨∞QÆ∞}. JѨC_»∞ ~å^èHŒ ¯õ ZO`« J„QÆ=~°æ ѨHõΔáê`À
¿Ñ~°∞`À "≥∞^ŒH± lÖÏ¡ Hõq∞\© ã¨Éèí∞º~åÅ∞QÍ Ñ¨x KÕã¨∞ÎO_çOk.) =∞iO`«QÍ... =∞iO`«QÍ...
h HÍà◊√¡ Hõ_yç
Z„~°u"åp Ѩ~z° x#∞fl q^•ºÅÜ«∞OÖ’H˜ PǨfix¿ãÎQÍh
âߺ=¸! D qѨ=¡ O h HÀã¨"∞Õ Hõ^∂Œ ... âßѨq"≥∂K«#O HõÅQÆ^xŒ P<å_Õ J"≥∞x â◊ÑO≤ Kå#∞
JѨÊ\˜#∞O_ç P"≥∞
'Q˘„Ô~Ñ≤Å¡Å QÆ∞OѨ٠"å_ç Hõà◊¡Ö’¡— =∞# |_ç K«∞@∂ì h Hõ~∞° }Ï Hõ\ÏHΔÍÅÔH· J„~°∞Å∞ Kåã¨∂Î
t"åÔ~_ç¤ ~åã≤Ok Ѩã"≤ å_ç QÆ∞iOKÕ J~Ú<å u~°∞QÆ∞`«∂<Õ LOk
h Hõà#¡◊ ∞ K«∂ã≤#ѨC_»ÖÏ¡ D "åHõº=¸
D "åHͺxfl K«∂ã≤#ѨC_»ÖÏ¡ h Hõà¥◊ ¡ WO`«Ö’<Õ
qѨ¡"å#O`«~° qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Ö’¡
#QÆ~O° #∞O_ç #Å¡=∞ʼnõΩ =Å™⁄zÛ#"åà◊O¡ `å hÖÏO\˜ "åà◊O¡ ^ŒiH©
h Hõà◊¡Ö’x ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# J=∂Ü«∞Hõ`åfixH˜ ^•™ÈǨÏ"≥∞ÿ<å Qͺ~°O\©QÍ ã‘@∞ WÑ≤ÊOK«_O» HÀã¨O
Jk ‰õÄ_® QÆ∞iÎOK«ÖËx #∞=Ùfi qѨ¡= rq`«Ñ¨Ù ѨsHõΔÖ’ #∞=Ùfi _çã≤ìOHõΔ<£`À áêÃã·áÈÜ«∂=<Õ "å~°Î
ã¨^• x*Ï~ÚfQÍ
h qѨ=¡ Hõ~° _»∂º\©Ö’¡ `«Å=Ú#HõÅ∞QÍ 'âߺ=¸! D qѨ=¡ O h HÀã¨"∞Õ Hõ^∂Œ — Jx
_»∂º\©Åxfl\˜h =OHõ ÖˉΩõ O_® =ÚyOK«∞‰õΩx J#∞‰õΩ#fl ã¨O^Œ~åƒùÅhfl QÆ∞~°∞ÎH˘zÛ
|_ç ã¨=∞Ü«∂xH˜ ~îO° K«#∞QÍ Ñ¨ÅHÍ, ѨÙã¨HÎ Oõ Ѩ@∞ì‰Ωõ x #∞=Ùfi =ã¨∞OÎ >Ë [#`«# ã¨~å¯~°¡ H˜O^Œ |_çH˜ "≥à◊√Î#fl Ñ≤Å¡Å Hõà’¡Ö’¡H˜ K«∂âß#∞
'~å=Ú_»∞ HÍ^Œ∞ âߺ=Ú_»∞ =∞Oz ÉÏÅ∞_»∞— Jx x~°fiK«#O ZѨÊ\Ï¡ˆQ #∞=Ùfi JHõ¯_Õ
=∂~°∞ÛHÀ"åÅx
Z<Àfl™ê~°¡ =ÚK«Û@Ѩ_¤» q+¨Ü∞« =¸ h‰õΩ `≥e¿ãÎ<å (QÆ∞#∞‰õΩ~å~Ú PO|∞+πÖ’ J=∞~°∞_≥#· HÍ. âߺO (JO[#fl, ã¨O`À+π)
㨇$u֒...)
#Å∞QÆ∞~°∞ ‰õÄ_ç #"Õfi"Õà◊
80 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010

Pq+¨¯~°}O #=∞‡HõO QÆ∞i`«Ñ¨ÊÖË^Œ∞

– ZO. ~åѶ∞¨ "åKåi P^ÕâßÅ∞ *Ïs KÕ™êÎO
XHõ K«O„k=∞ J=∞Å∞ KÕ¿ã =∞#∞+¨μÅ∞ HÍ"åe
"≥Å∞`«∞~°∞ "å<≥·‰õΩiã≤ ã¨∞YOQÍ „ѨÜ∂« }O KÕ™êÎO
"≥<fl≥ ÅÅ∞ ѨÓ~ÚOz ѨÓ~ÚOz "≥∂¿ã É’~¸Å∞ HÍ"åe
`«#Ö’H˜ `å<Õ =Ú_»∞K«∞‰õΩ#fl@∞ì Q˘Ñ¨Ê K«i„`« ™êkèOz# ^ÕâO◊ Ö’
JO^èHŒ Í~åxH˜ JO^èHŒ Í~°=∞kÌ D =∂„`«O ™œHõ~º° O LO_®e
`«=∞ã¨∞û#∞ Pq+¨¯iOzOk "Õ∞O JÃãOc¡Å∞ áê~°¡"≥∞O@∞ U~°Ê~°∞™êÎO
XHõ [Åkè ã¨OÉèÏqOz ã¨Oq^è•<åÅ∞ KÕ¿ã <åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍ"åe
P_ç#>Ëì P_ç "Õ∞O HÀ~°∞ìÅ∞ U~°Ê~°∞™êÎO
áê_ç#>Ëì áê_ç HÀi# f~°∞ÊÅ∞ K≥¿ÑÊ <åºÜ«∞=¸~°∞ÅÎ ∞ HÍ"åe
JÅÅ∞ JÅÅ∞QÍ ã¨OѶ∞¨ i¬Oz "Õ∞O áêÅ<å =º=ã¨#÷ ∞ JÅ∞¡`åO
X_»∞¤# cÉèí`«û ^Œ$âߺÅ∞ ѨizOk, =∞\ì̃H˜ "åã¨# LO@∞O^Œx
ѨHΔ̃ g∞^Œ ÖË^Œ∞ =∞\ì̃H˜ ã¨Ê~°≈ LO@∞O^Œx
„áê}˜ g∞^Œ ÖË^Œ∞ =∞\ì̃ =∞x+≤x HõO@∞O^Œx
x~°‡=∞HÍ~°OQÍ TÇ≤ÏOKÕ `«ÅÅ∞ ÖËx =∞#∞+¨μÅ∞ HÍ"åe
ã¨∞<åg∞Å∞ Ѩiz "Õ∞O Uk K≥|∞`å"≥∂ Jk TÇ≤ÏOKåe
â◊‡âß<åÅ∞ Pq+¨¯iOzOk "Õ∞O Uk K≥Ñʨ "≥∂ Jn TÇ≤ÏOKåe
XHõ ã¨∂~°º`Õ[O TǨÏÅ ^ŒQ~æÆ ° =Ú_»∞K«∞‰õΩáȉõΩO_®
ѨÙ@∞ìHõ‰õΩ „áê}O áÈã≤Ok k"å~å„`«∞Å∞ Hõ+ì̈Ѩ_Õ =∞#∞+¨μÅ∞ HÍ"åe
QÆO_»tÅefl HõiyOz Hõ+ì̈Ѩ_Õ =∞#∞+¨μÅ∞O>Ë =∂‰õΩ K«KÕÛ „¿Ñ=∞
Ç≤Ï=∂h #^•Å∞ áêizOk g∞ „¿Ñ=∞Ö’ Ѩ_ç K«™êÎO "Õ∞O
H˜~°} Hõ~°ã¨Ê~°≈xzÛ 'Hõ¿+ìѶ¨b— JxHõ^• =∞# ÃÑ^ŒÌÅ<åfl~°∞
[Åkèx H“yeOz Hõ+ì̈Ѩ_Õ =∞#∞+¨μÅ „â◊=∞‰õΩ
Éèí∂=∞O_»ÖÏxH˜ W+ì̈Ѩ_ç =<≥fl`≥KÕÛ =∞=∞‡efl
[ÅK«„HõÑÙ¨ HõOHõ}O `˘_çyOk
`«#g∞^Œ `å<Õ Ñ¨Q|Æ ∂x#@∞ì J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<Õ =∞#∞+¨μÖË =∂‰õΩ HÍ"åe
xѨCÅ "å<≥· ‰õΩiã≤ g∞~°∞ ѨO_ç¿ãÎ ã¨iáÈ~ÚO^•?
^ŒQwúÆ `åÅ∞ áê_»∞‰õΩO\’Ok g∞~°∞ Ü«∞O„`åÖˇ· J^Œ∞ƒù`åÅ∞ ã¨$+≤ì¿ãÎ ã¨iáÈ~ÚO^•?
XHõ =∂#q J#∞Éèí=OÖ’ Hõ^• L`«Ê`«∞ÎÅ "≥·Éè’QÆO ɡ·@Ѩ_Õk
„ѨHõ$u P„QÆǨxH˜ J#∞„QÆǨxH˜ L`«Ê`«∞ÎÅ∞ ѨOK«∞‰õΩO@∂O>Ë ã¨iáÈÜÕ∞^•
áêÅ<å ^ÒëêìºxH˜ Ѩ_çáÈx ã¨~°∞‰õΩ#∞ KÕã≤#O^Œ∞ˆH QÆ^•
PÖ’K«#Å∞ `˘_çy ^ÕâßÅ∞ ^ÕâßÅ∞QÍ
K≥eq∞H˜ K≥eq∞x [`«KãÕ ≤ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ ÃÑ\ì̃ áêÅ<åÃÑ\ì̃
K«∞@∞ì‰õΩ<Õ "≥·~°∞^蕺efl q¿ÑÊHõÅefl #_çÑ≤ã¨∞Î#flO^Œ∞ˆH QÆ^•
K«Å# jÅO KÕã≤ D =∂„`«"∞≥ <ÿ å K«Å#=Ú#flk
"Õ#"ÕÅ JO^èHŒ Í~° ã¨=Ú„^•Å g∞^Œ D K«Å<åflxfl W\Ï¡Qˆ
â◊‡âß<åÅ g∞^Œ Ѩ\ÏìÅ∞ *Ï~°‰õΩO_® #_çÑ≤OKÕ =∞#∞+¨μÅ∞
^ŒQÆúw`åÅ g∞^Œ =∂‰õΩ HÍ"åe
Ü«Ú^ŒúO „ѨHõ\˜™ÈÎOk ZO`« „Ѩ=∂^ŒO
=∂#= =∞ã≤+Î ¯¨ OÖ’ H˜O^Œ Ѩ_çáÈ`Õ q∞QÆ∞Å∞`å=∂?
WO„^Œ^#Œè ã¨∞ûÅ∞ ѨÓ~ÚOz Wk =∂=¸Å∞ „ѨÜ∂« }=∂?
q#∂`«fl w`åÅO^Œ∞‰õΩx =∞#∞+¨μÅ`À =º=Ǩ~°O
H˘`«ÖÎ ’HÍÅ∞ Pq+¨¯iã¨∞OÎ k. *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ J=ã¨~°O
 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 81

WHõ¯_À =∞x+≤ JHõ¯_À =∞x+≤ ã¨O㨯$f x~å‡}O KÕã¨∞Î#fl"åà◊¡O

JHõ¯_À J_»q WHõ¯_À J_»q ã¨`åºxfl =â◊Ѩ~°∞K«∞‰õΩ#fl"åà◊¡O
Hõ^Œ∞Å∞`«∞#fl@∞ì HõxÑ≤™ÈÎOk JÇ≤ÏOã¨#∞ J#â◊#„=`åxfl áê\˜ã¨∞Î#fl "åà◊¡O
U =∂„`«"≥∞ÿ<å =ÚO^Œ∞ K«∂Ѩ٠J=ã¨~°O Hõ^• „Ѩɒkèã¨∞Î#fl"åà◊¡O
=º=ã¨÷#∞ K«@ìѨikèÖ’ #_»∞ѨÙ`«∞#fl"åà◊¡O
hà◊¡g∞^Œ Hõ^ŒeHõÅ∞ (=∂Ѷ≤Ü«∂ÅH˜ q∞#Ǩ~ÚOѨÙÅ∞<åfl~Ú)
_ÕO[~ü
[ÅÃã·<åºxfl ã≤^OúŒ KÕâßO =∂HÀã¨O ã¨∞O^Œ~° Éè=í <åÅ∞ xi‡Oz# g∞KÕ g∞`À<Õ
QÍeÖ’ Hõ^eŒ HõÅ∞ g∞HÀã¨O QÆ∞à◊√¡ QÀѨÙ~åÅ∞ Hõ\ì̃Oz<åO Hõ^•
=∞Ǩ„Ѩ=∂^ŒO Z<≥flxfl ÖÏOKè«<åÅ∞ #_»∞ѨÙ`«∞<åflO
"åÜ«Ú¿ã#efl ã≤^OúŒ QÍ LOKåO =∂ KÕuÖ’x q^Œº‰õΩ "≥^· •ºxH˜ zÅ¡~° q`«~} ° ‰õΩ
<ÕÅg∞^• Hõ^eŒ HõÅ∞ ^•™ÈǨÏO HÍx "å_≥=_≥<· å L<åfl_®?
"≥ÚQÆæÖ’<Õ `«∞OKåe
J<ÕHÍ<ÕHõ PÜ«Ú^è•Å`À Ѩ^•u^ŒàÏÅ∞ ã≤^ŒúO qâßfixfl qѨ}˜ KÕã≤ „"≥∂~Úã¨∞Î#fl áê@‰õΩ
HÀ~°ãπ ѨÅ∞Hõx "å_≥=_≥·<å L<åfl_®?
H˘`«QÎ Í x~°~‚ ÚOKåeû#q ÖË=Ù Jã¨Å∞ Tyã¨ÖÏ@ ÖËx"å_≥=_»∞<åfl_»∞?
x~°fizOKåeû#q ÖË<Õ ÖË=Ù z<Àfl z`«HÀ Ü«∞[=∂x J=`å~°"≥∞`«Îx "å_≥=_»∞<åfl_»∞?
Jhfl x~°‚Ü«∞"≥∞ÿ#"Õ WÖÏ =∞=∞‡efl J~°÷O KÕã¨∞‰õΩx
QÆ∞=∂™êÎ g∞k HõkÖË =∞#∞+¨μÖË =∂H˜ÑC¨ _»∞ HÍ"åe
JkèHÍi g∞k
JkèHÍig∞^Œ P_çOk P_Õ =∞#∞+¨μÅ∞
^•x J|ƒ#fl~° áê~°¡"≥∞O@∞ g∞^Œ áê_çO^Õ áê_Õ =∞#∞+¨μÅ∞
JkèHÍ~°O =∂k á⁄QÆ_»ÎʼnõΩ '|∞OQÆ—ÅÜÕ∞º =∞#∞+¨μÅ∞
Jk x~°‚Ü«∞"≥∞ÿáÈ~ÚOk `«ÖÏ`ÀHÍ â◊OH˜OK«x =∞#∞+¨μÅ∞
PÜ«Ú^èOŒ g∞k =\ì̃ ã¨~°∞‰õΩÖˇ·# =∞#∞+¨μÅ∞
PÜ«Ú^èOŒ g∞k HÍÅ ã¨∂zHõ =ÚÅ∞¡ K«∂_»Hõ <≥`«∞Î~°∞ Ñ≤O_»∞‰õΩ<Õ =∞#∞+¨μÅ∞
PÜ«Ú^èOŒ g∞^Œ Hõ+Oì≤ KÕ =∞#∞+¨μÖÏ¡O\˜ =∞~°Å∞ =∂‰õΩ HÍ"åe
JkèHÍ~°O Z=i^À
Jk Z‰õΩ¯ÃÑ@ì=Åã≤Ok Z=i g∞^À Z=_≥<· å HÍ^Œ∞ ‰õÄ_»^∞Œ JO>Ë
ZѨÙ_À x~°‚Ü«∞"≥∞ÿáÈ~ÚOk J_»O¤ QÍ ^•_çH˘¿ãÎ
J_»∞¤‰õΩ<Õ =º=ã¨÷Å∞<åfl~Ú
h~°∞ Éèí∂q∞ Ѩi„â◊=∞ |Å"≥∞#ÿ x~å‡}ÏÅ∞<åfl~Ú
Z=Ô~=i Jnè#OÖ’ LO_®Ö’ |Ü«∞à◊¡#∞ *ˇ·à◊¡#∞ XO\˜ KÕ`ÀÎ #_ç¿Ñ
Ѩ„uHõ \˜q J#∞âßã¨<åÅ∞<åfl~Ú
Z\Ï¡ #_»"åÖ’ Z=Ô~=~°∞ #_»áêÖ’ „ѨѨOK«q∞ѨC_»∞ âßOux HÍOHΔ̃ã¨∞Î#flk
U<å_À x~°‚Ü«∞"≥∞ÿOk =∂‰õΩ âßOu ™ê^艌 Ωõ Å∞ HÍ"åe
JO^Œ"∞≥ #ÿ Ѩ^|Œ O^è•Å∞ ‰õÄiÛ
JO^Œ"∞≥ #ÿ ÉèÏ=*ÏÖÏxfl QÆ∞Ñ≤ÊOz kHõ¯iOKÕ =∞#∞+¨μÅ∞<åfl~°O\Ï"å?
Z=Ô~=ifl Z\Ï¡ =â◊Ѩ~°K«∞HÀ"åÖ’ J^Œ∞ѨÙ#∞ ™êkèOz# J#∞Éè"í åÅ∞<åfl~Ú
"Õ∞^è•=ÙÅ∞ Z=i"≥·Ñ¨Ù #∞Oz "≥Ú~°QÍÖ’ ZkiOKÕ "å_ç „áê}O
=∞iO`« ã¨Ê+ì̈OQÍ x~°‚Ü«∞"≥∞ÿáÈ~ÚOk ^•_çK¿Õ ã "å_ç „áê}O
LO>Ë ZO`«? áÈ`Õ ZO`«?
U~À\˜ =ÚO^Œ~° P~À\˜ áê@ =º=㨉÷ Ωõ =zÛ# =Ú¿ÑÊg∞ÖË^xŒ =∂‰õΩ `≥Å∞ã¨∞
U ^ÕâÑ◊ Ù¨ <À@ P ^ÕâÑ◊ Ù¨ =∂@ J~Ú<å xi‡Oz# qâßfi™êÅ HÀã¨"∞Õ
ÃÑ@∞ì|_çH˜ =∞`åxH˜ "å}˜fl =ÚyOz f~åe
=∞`åxH˜ =~°‚^èŒ~å‡xH˜ K«@„ì ѨHÍ~°"∞Õ D Ѩx [~°QÍe
Ñ‘@ =Ú_ç"ãÕ ≤ Z=i „áê}ÏÅ qÅ∞= Uáê\˜^À K«\ÏìxH˜ `≥Å∞ã¨∞
 82 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010

#=∞‡^ŒQæÆ q+¨Ü∞« O XHõ@∞Ok WѨC_»∞ `«~Q° uÆ QÆk JyflQÆ~ƒ° Où QÍ L#flk

ã¨O`À+≤OK«^QŒ æÆ q+¨Ü∞« O XHõ@∞Ok ^ÕǨÏg∞‡k K≥=∞@#∞ QÆ∞=∞‡iã¨∞Î#fl@∞¡QÍ LOk
K«@Oì x~°~‚ Ú¿ãÎ KåÅ∞ QÍeHÀã¨O `«#∞=O`å KÕ`«∞Öˇ· Hõ^Œ∞ѨÙ`«∞#fl@∞ìQÍ LOk
Lif¿ã ѨxÔH·<å áÈ\© Ѩ_Õ ^Õâ◊Éèí‰õΩÎʼnõΩ XHõ¯™êiQÍ Hõ^∞Œ Å∞`«∞#fl@∞ìQÍ LOk
H˘^Œ=ÖËx ^ÕâO◊ Hõ^• Wk Jeã≤ xâ◊ÛÅOQÍ ‰õÄ~°∞Û#fl@∞ìQÍ LOk
L`«Î TÑ≤i<Õ â◊|ÌOQÍ Ñ¨eH˜ã¨∞Î#fl@∞ìQÍ LOk
D ^Õâ◊ÉèíHÎ̃ xâ◊≈|ÌOQÍ LOk
D K«\ÏìÅ∞ D =∞#∞+¨μÅ∞
H˘O_»O`« Pã¨~å =∂‰õΩ xâ◊≈ÉÏÌxfl [~Úã¨∞#Î fl@∞ìQÍ LOk
(D Hõq`« „¿Ñ~°} : 1) JkèHÍ~°O PÜ«Ú^èOŒ Z=i KÕuÖ’ LO_®Ö’ w`«Å∞ wã¨∞Î#fl â◊|ÌO
x~°‚Ü«∞"≥∞ÿáÈ~ÚO^Œx "≥·.Zãπ.P~ü. „ѨHõ@#. 2) Pk"å~°O PO„^èŒ*’ºuÖ’ ¿ã¯à◊√¡ Hõ^Œ∞Å∞`«∞#fl â◊|ÌO
ã¨O"Õ^Œ#Ö’ ÔH. Nx"åãπ ã¨O^Œ~°ƒùO. 3) Lif¿ã ѨxH˜ "Õ∞O ã≤^Œú=∞x ÃÑ<Àfl ÃÑxûÖ’ ~åã¨∞Î#fl â◊|ÌO
W^ŒÌ~°∞ ~å[H©Ü«∞ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞, XHõ HÍ~°∞ ¢_≥·=~°∞ =ÚO^Œ∞H˘zÛ#@∞¡ HÍ~Ú`«O Hõ^Œ∞Å∞`«∞#fl â◊|ÌO
PO„^è*Œ ’ºuÖ’ D ~ÀA (17.5.2010#) "å~°.Î 4) „ѨÉ∞íè `«fi=∞O>Ë '=∞#"Õ∞— â◊ÉÏÌxH˜ „áê}O áÈã¨∞#Î fl@∞ìQÍ LOk
J<Õ '=∞^茺`«~°QÆu— „Éèí=∞.)
â◊√^ŒÌ xâ◊≈|ÌOQÍ
ÃÑ^Œ=ÙÅ Hõ^eŒ HõÅ`À
"Õãq¨ ѨsHõΔ QÆk LKåÛ~°} ã¨OHˆ `åÅ`À
â◊ÉÏÌefl ѨOK«∞`«∞#fl@∞ìQÍ LOk
~îO° Q∑=∞x QÆO@
Ѩ‰õΔΩÅ∞ K≥@∞ì g∞kH˜ KÕi#@∞ì =ÚYÜ«∞O„`åxfl q^Œ∞º`«∞Î K«Å#OÖ’ LOz
aÅaÖÏ Ñ≤Å¡Å∞ `«~°QÆu QÆkÖ’H˜ HõO~îO° xOz QÆ∞=∞‡iOz#@∞ì
ZHõ¯_ç "å~°Hõ¯_» ã¨~°∞̉õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flO ÃÑ^Œ=ÙÅ ^Œ~°∞ÖÁ~°∞ã¨∞‰õΩx=zÛ
XHõiH˘Hõ~°∞ ã¨iÌ K≥ѨC‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flO QÍeÖ’ „Ѩ"tÕ Oz
â◊ÉÏÌxfl q∞OQÍÅx T~°∞ T~°O`«\H˜ © XHõ "≥∂`«ÖÏ qxÑ≤OKÕ â◊|OÌ
xâ◊≈ÉÏÌxH˜ xâ◊≈|ÌO <Õ~åÊÅx „Ѩܫ∞`«flO ^ÕÇϨ OÖ’H˜ =Ú_»∞K«∞‰õΩáÈ`«∞#fl@∞ìQÍ LOk
Ô~O_»∞ Hõà◊¥¡=¸ã≤
â◊ÉÏÌxH˜ TÑ≤~°∞Å∂^Õ Ñ≤Å¡Å∞ `≥eÜ«∞x q+¨Ü«∂efl
LKåfi㨉Ωõ xâßfi㨉Ωõ =∞<À <Õ„`«O`À ^Œi≈ã¨∞Î#fl@∞ìQÍ LOk
xâ◊≈ÉÏÌ<Õfl <Õ~°∞Ê`«∞#fl „Ѩܫ∞`«flO „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#"Õ∞q∞@x „Ѩtflã¨∞Î#fl@∞ìQÍ LOk
|Ü«∞@ f„="≥∞#ÿ ZO_» K«∂_»‰Ωõ O_® ~åÜ«∞=∞x KÕ¿ã ÃÇÏK«ÛiHõʼnõΩ
QÆk֒ѨŠѨsHõΔÖψQ #=Ùfi‰õΩO@∞#fl@∞ìQÍ LOk
ѨsHõΔ g∞^Œ ѨsHõΔ Jk JHõΔ~°O
QÍeH˜ xѨCÅkÌ QÆkÖ’H˜ `«~°∞=Ú`«∞#flk =∞#óѶ¨ÅHõO g∞^Œ „áê}O áÈã¨∞HÀ‰õΩO_®
„â◊=} ¿ÑÜ«∞O H͉õΩO_®
#_»Hõ =∞~°záÈ~Ú# QÍe ã¨=∞ãÎ̈ WO„kÜ«∂ʼnõΩ J#∞Éè∂í `«O H͉õΩO_®
xѨCÅ QÆ∞O_»OÖ’ uiy#@∞ìQÍ Jã¨Å∞ ^Œi≈OK«‰Ωõ O_®
`«~°QÆu QÆkx Pyfl`«ÑÎ̈O KÕã¨∞Î#flk ~åÜ«∞@O Z\Ï¡ ™ê^躌 O Jx „Ѩtflã¨∞#Î fl@∞ìQÍ LOk J

g∞ ~°K#« Å#∞ J~°∞}`å~°‰Ωõ D–"≥∞~ÚÖò ‰õÄ_® KÕÜ∞« =K«∞Û!

¿Ñ*ò"∞Õ Hõ~ü FÃÑ<£ ÃѶַ ,ò Ñ≤._ç.ZѶ.π Ѩ^`
úŒ ∞« ÅÖ’ (J#∞ 6.0Ö’ J~Ú`Õ "Õ∞Å∞),
"≥∞ÿ„HÀ™êѶπì =~ü¤, ZO.Zãπ. ÉèÏëêÖ’ ‰õÄ_® J~°∞}`å~°‰õΩ "≥∞~ÚÖò KÕÜ«∞QÆÅ~°∞
D–"≥∞~ÚÖò S._ç. : arunatara1977@gmail.com

U„Ñ≤Öò 29# qâßYÖ’ q~°ãO¨ ã¨~fi° ã¨Éºíè ã¨=∂"ÕâO◊
KÕã#≤ f~å‡<åÅ∞
NN ™êÇ≤Ï`åºxfl =ÚYº=∞O„u ~Àâ◊Ü∞« º
Pq+¨¯iOK«_®xfl q~°ãO¨ f„=OQÍ YO_ç™ÈÎOk
=∞m¡ J^Õ K« i „`« Ѩ Ù #~å=$`« " ≥ ∞ ÿ O k. NNx Ô H · = 㨠O
KÕã∞¨ HÀ_®xH˜ áêÅHõ=~°æ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ „ѨÜ∞« uflOKå~Ú. #HõûŃs NH͉õΩà◊
áÈ~å@ „Ѩ[Åfi# ^Õâ◊=∞O`« #∂`«# "≥Å∞QÆ∞ʼnõΩ ™êfiQÆ`«O
ѨÅ∞‰õΩ`«∞#fl `«~°∞}OÖ’ P<å\˜ |∂~°∞˚"å â◊‰õΩÎÅ∞ NN J@∞"≥·Ñ¨Ù
"≥à◊¡‰õΩO_® J_»∞¤HÀ_®xH˜ KÕã≤# qѶ¨ÅÜ«∞`«flO =O\˜^Õ XHõ
„ѨǨÏã¨#OQÍ PÜ«∞# â◊`«[Ü«∞Ou ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ѨÙ#~å=$`«"≥∞ÿOk.
1970Ö’ #Hõ„Δ `« ã¨ÑHΨ Oõ P^èfiŒ ~°ºOÖ’ áêÅHõâ‰◊ Ωõ ÅÎ ∞, ã≤h â◊‰Ωõ ÅÎ ∞
NNH˜ ã¨<å‡#O, Ѩ~üû |Ǩï=∂#O ¿Ñ~°∞`À ÃÑ^ŒÌ ‰õΩ„@Ѩ<åfl~Ú.
HÍh NN D ‰õΩ„@‰õΩ |eHÍÖË^∞Œ . PÜ«∞#Ö’ xt`«"∞≥ #ÿ qѨ=¡
K≥`
· #« ºO =Å¡ PÜ«∞# NH͉õΩà◊ áÈ~å@O ѨHÍΔ # xÅ|_®¤_∞» . qâßY
q^•º~°∞÷Å ¿Ñ~°∞`À PÜ«∞#∞fl `åH˜# qѨ¡= ÔH~°@OÖ’ PÜ«∞#
ã¨Op#"≥∞ÿ z=i^•HÍ qѨ=¡ ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞ ¿ã<åxQÍ xÅ|_®¤_∞» .
JѨÊ\˜H© WѨÊ\˜H© ã¨O^Œ~°ƒùO =∂iáÈ~Ú LO_»=K«∞Û.
â◊`«[Ü«∞Ou "Õà◊ NNx `«=∞Ö’ HõÅ∞ѨÙHÀ_®xH˜ |∂~°∞˚"å â◊‰õΩÎÅ∞,
NN Éèí‰õΩÎÅ∞, ˆH=ÅO PÜ«∞# ¿Ñ~°∞#∞, Hõq`«Åhfl ѨÅ=iOKÕ
g~å~å^茉õΩÅ∞ XHõ¯@Ü«∂º~°∞. #HõΔ„`« ã¨ÑÎ̈HõO ™ê÷#OÖ’H˜ =∞#ã¨∞
ᶜO_Õ+¨<£ =zÛOk. HÍã¨∞ „|Ǩ‡#O^ŒÔ~_ç¤ ™ê÷#OÖ’H˜ H˘}˜*Ë\˜
~Àâ◊Ü«∞º =KåÛ_»∞. JH˜¯<Õx <åˆQâ◊fi~°~å=Ù |^Œ∞Å∞ ã≤h, ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ z~°Orq =KåÛ_»∞. ã¨O^Œ~åƒùÅ∞, ¿Ñ~°∞¡, f~°∞¡ =∂i<å
1970 <å\˜ „Ѩ*Ï=ºuˆ~Hõ =~°æHõÅ~ÚHõ Wk. NN ™êÇ≤Ï`«º
ã¨OѨÙ\ÏÅ#∞ =∞#ã¨∞ ᶜO_Õ+¨<£ JKÕÛã≤ ~Àâ◊Ü«∞º KÕ`«∞Å g∞^Œ∞QÍ
Pq+¨¯iOKåÅx, HͺÃã@¡#∞ z~°Orq q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∂Åx
`«ÅÃÑ\˜ì# HÍ~°º„Hõ=∂xfl NN q+¨Ü«∞OÖ’ W"åfieì ‰õΩ„@QÍ
ÉèÏqOK«=K«∞Û. 1970 <å\˜ L^•Ç¨Ï~°}`À áÈÅÛ=K«∞Û.
D U_®káê@∞ ™êÇ≤Ï`«º~°OQÆOÖ’ NN ã¨O`« #_çzOk.
D "≥Ú`«ÎOÖ’ NNÖ’x qѨ¡"åOâ◊ Ѩ@¡ Jáê~°"≥∞ÿ# Q“~°=O`À,
=∞"Õ∞Hõ`«`À, PÜ«∞# Hõq`åfixfl ã¨=∞HÍb#OQÍ „Ѩ[ŠѨ~°O
KÕÜ«∂Å<Õ L^ÕÌâ◊ºO`À Hõ$+≤ KÕã≤# |$O^•Å∞ L<åfl~Ú. =∞#ã¨∞
ᶠœ O_Õ + ¨ < £ D 㨠O ^Œ ~ ° ƒ ù O QÍ NN ™êÇ≤ Ï `åºxfl =∞~À™êi
ѨÙ#~°∞‡„kOzOk. WÖÏO\˜ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ NNÖÏO\˜ "åà◊¡
q+¨Ü∞« OÖ’ KåÖÏ [~°∞QÆ∞`«∂ LO\Ï~Ú. "å\˜x `«ÑC¨ Ѩ@#ì =ã¨~O°
ÖË^Œ∞. D ã¨Oã¨÷ QÆ`«OÖ’ ~åqâߢã≤Î ™êÇ≤Ï`åºxfl ‰õÄ_® JKÕÛã≤Ok.
HÍh NN ã¨OѨÙ\ÏÅ#∞ =ÚYº=∞O„u ~Àâ◊Ü«∞ºKÕ Pq+¨¯iOѨ
KÕÜ∂« Å#∞HÀ=_»"∞Õ f„= JÉèºí O`«~O° .
1970 <å\˜H© WѨÊ\˜H© =∂i# ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ XHõ QÆ∞}Ï`«‡Hõ"∞≥ #ÿ
™ê#∞‰õ Ä Å JOâ◊ O L#flk. `« # =∞Ǩ  „Ѩ ™ ê÷ # ˆ Q Ü« ∂ Å`À
JO`«~å˚fÜ«∞ ™È+¨eã¨∞ì qѨ=¡ O QÆ∞iOz, á¶êã≤ã∞¨ ì Ü«Ú^Œú =ºuˆ~HõOQÍ
„Ѩ*Ï™êfi=∞ºO QÆ∞iOz ~åã≤# NN J<ÕHõ HõÖ’¡ÖÏ#∞, „âßq∞Hõ „Ѩ[Å
ÔQÅ∞Ѩ٠F@=ÚÅ#∞, Pâß x~åâ◊Å#∞ JkèQÆq∞Oz 1970Ö’
#HõΔ„`«ã¨Ñ¨ÎHõO `«ÅÃÑ\˜ì# ‰õΩ„@#∞ KèÕkOK«∞‰õΩO@∂ NH͉õΩà◊
Pk"åã¨∞Å ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O ѨHÍΔ # =zÛ KÕ~å_»∞. PÜ«∞# JѨÊ\˜H˜
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 83
f~å‡<åÅ∞
#ÅÉè̌· Uà◊√¡QÍ HõÅQÆO@∂, QÍ#O KÕã¨∂Î, ZuÎѨ_»∞`«∞#fl qѨ¡"åxfl
PÜ«∞# J`«ºO`« xiÌ+Oì̈ QÍ Dk# „Ѩ[Å q=ÚHÎ̃ áÈ~å@OÖ’,
Pk"åã‘ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@OÖ’ ^Œi≈OKå_»∞. JO>Ë `å#∞ JO`«=~°‰Ωõ
#=Ú‡`«∂, ~åã¨∂,Î J<Õfi+≤ã∂¨ Î =zÛ# `«# ™êÇ≤Ï`åºxfl `«<Õ #HõûŃs
Ѩ~O° KÕâß_»∞. JK«Û"≥∞#ÿ #HõûŃs f~°O qѨ=¡ HõqQÍ Ñ¨Ù#~°x˚ ‡OKå_»∞.
`≥Å∞QÆ∞ <ÕÅ g∞^Œ qѨ¡=O HÀã¨O ѨxKÕã≤#, ~åã≤#, PÖ’zOz#,
Jaè=∂xOz# =¸_»∞ `«~åÖ’¡ NN „¿Ñ~°} â◊HQÎ̃ Í =∂i Ѩ^Õ Ñ¨^Õ
ã¨r==∞=Ù`«∂ =KåÛ_»∞. ã¨=∞HÍb#=∞=Ù`«∂ =KåÛ_»∞. D #ÅÉè̌·
Uà◊¡Ö’ „Ѩ*ÏáÈ~å\ÏÅ QÆ∞iOz, „Ѩ*Ï™êÇ≤Ï`«º, ™êO㨯$uHõ
HõàÏ~°OQÍÅ QÆ∞iOz Hõ$+≤ KÕã#≤ "åà◊Ö¡ ’ KåÖÏ =∞Ok `å=Ú NN
™êÇ≤Ï`«ºO`À DÖ’HõOÖ’ Hõà√◊ ¡ `≥iKå=∞x K≥Ñʨ _»O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.
1970Ö’ NNx ^•i =∞o¡OKåÅx |∂~°∞"˚ å â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ Ѩxfl#
‰õΩ„@ qѶŨ =∞Ü«∂ºHõ NN HõqQÍ, áœ~°ÇϨ ‰õΩ¯Å <åÜ«∞‰õΩ_çQÍ, =ºH˜QÎ Í
‰õ Ä _» qѨ ¡ = OÖ’ q_» n Ü« ∞ Öˇ · x Éè Ï QÆ = ∞Ü« ∂ º_» ∞ . JO^Œ ∞ =Å¡
â◊`[« Ü«∞Ou z=i~ÀA [iy#k XHõ |∂~°∞"˚ å „Ñ¨ÇϨ ã¨#O =∂„`«"∞Õ .
J~Ú`Õ ™êÇ≤Ï`«º~°OQÆOÖ’ =~åæf`« ÉèÏ=*ÏÅO ¿Ñ~°∞HõáÈ~ÚO^Œ<Õ
ã¨OˆH`«O Wk `≥eÜ«∞*Ë™ÈÎOk. =~°æ ã¨OѶ¨∞~°¬} XHõ ã¨Ê+ì̈"≥∞ÿ# ~°∂ѨO
fã¨∞‰õΩx J\’ W\’ `ÕÅ∞ÛHÀ=∞#fl HÍÅOÖ’ `«@Ѩ\Ï~ÚOѨÙÅ∞
ÖˉΩõ O_® áÈ~å_Õ „Ѩ[ŠѨHÍΔ # xez# NN ™êÇ≤Ï`åºxfl áêÅHõ=~°æ
„Ѩ u xkè J~Ú# =ÚYº=∞O„u KÕ ` « ∞ Å g∞^Œ ∞ QÍ
Pq+¨¯iOѨKÜ Õ ∂« Åx ™êÇ≤Ï`«º „ѨK∞« ~°}Hõ~Åΰ ∞ J#∞HÀ=_»O Ju
„Ѩ=∂^ŒH~õ "° ∞≥ #ÿ ã¨OHˆ `«O. f„= JÉèºí O`«H~õ "° ∞≥ #ÿ áÈHõ_.» U„Ñ≤Öò 30#
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ [iy# D HÍ~°º„Hõ=∞O Ѩ@¡ NN Jaè=∂#
|$O^•Å‰õΩ `«=∞#∞ `å=Ú NN "å~°ã¨∞Å=∞x „ѨHõ\˜OK«∞‰õΩ<Õ
=º‰õΩÎʼnõΩ JÉèíºO`«~°O ÖËHõáÈ=_»"Õ∞ nxH˜ L^•Ç¨Ï~°}.
NN U Pk"åã‘ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å\ÏxH˜ L`ÕlÎ `«∞_≥· qѨ=¡ O
ѨHΔÍxH˜ =zÛ KÕ~å_À, P Pk"åã¨∞ÅÃÑ· W"åà◊ ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO
XHõ Ü«Ú^Œ"ú ∞Õ KÕ™ÈÎOk. NH͉õΩà◊OÖ’ |∂@HõÑÙ¨ Z<£H“O@~°‰¡ Ωõ , ‰õΩ„@
Hˆ ã¨∞ʼnõΩ, LitHõÅΔ ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ Ñ¨xKÕã#≤ NN D Ü«Ú^•úxfl
=∞iO`« f„= ã¨fi~°O`À, Jaèx"Õâ◊O`À =ºuˆ~H˜OKÕ "å_»∞. NN
â◊`[« Ü«∞Ou – „w<£ÇϨ O\ò Ü«Ú^ŒOú HÍHõ`åmÜ«∞OQÍ XHõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’
Hõeã≤ LO_»=K«∞ÛQÍx, W"åà◊ NN ã¨∂ÊùiÎ JO>Ë Pk"åã¨∞ÅÃÑ·,
qѨ¡"À^Œº=∞OÃÑ· ™ê„=∂[º"å^Œ JO_»^ŒO_»Å`À ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO
KÕã¨∞Î#fl Ü«Ú^•úxfl =ºuˆ~H˜OK«_»"Õ∞.
HÍh `≥Å∞QÆ∞ Hõ=ÙÅ∞, ~°K~« Ú`«Å∞ NNÖ’x D ã¨∂ÊùixÎ
ã‘fiHõiOK«ÖË^Œx, =~åæf`« Ѩ~°=∞ ™êÇ≤Ï`«ºHÍ~°∞Å∞QÍ `«Ü«∂Ô~·
áÈÜ«∂~°x NN â◊`[« Ü«∞Ou "Õ_∞» HõÅ∞ – JO^Œ∞<å D =ÚyOѨÙ
<å_»∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’ ~Àâ◊Ü«∞º KÕ`«∞Å g∞^Œ∞QÍ Ñ¨ÙãÎ̈HÍq+¨¯~°},
q[Ü«∞"å_»Ö’ NN q„QÆÇ¨ q+¨¯~°}Å ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ ã¨Ê+¨=ì ∞=Ù`ÀOk.
D áÈHõ_»Å Ѩ@¡ q~°ã¨O `«# JÉèíºO`«~åxfl `≥eÜ«∞*Ëã¨∂Î
NNÖ’ Ѩ Ù #s˚ q OK« _ » = ∞O>Ë ~å*ϺxH˜ , ™ê„=∂[º"å^•xH˜
=ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ*ÏáÈ~å\ÏŠѨHΔÍ# xÅ|_»¤"Õ∞#x, =ÚYºOQÍ,
`«HõΔ}OQÍ „w<£Ç¨ÏO\ò Ü«Ú^•úxfl x~°ã≤OK«_»"Õ∞#x ™êÇ≤Ï`«ºÖ’HÍxH˜
q[˝Ñ≤Î KÕ™ÈÎOk.
 84 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
aèHÍΔ @#ÃÑ· x¿+^è•xfl ZuÎ"Ü
Õ ∂« e :
~å¢+¨ì „ѨÉ∞íè `«fiO aèHÍΔ @##∞ x¿+kèã∂¨ Î x~°Ü
‚ ∞« O fã¨∞‰õΩOk.
D x~° ‚ Ü « ∂ xfl q~° ã ¨ O =ºuˆ ~ H˜ ™ ÈÎ O k. 㨠= ∂[OÖ’ Pi÷ H õ
Jã¨=∂#`«Å∞ HÍ~°}OQÍ, LáêkèÖxË `«#OQÍ aK«Û"åà◊√¡ ÃÑiQÍ~°∞.
JO`Õ H͉õΩO_® ™ê=∂lHõ, Pi÷H,õ ~å[H©Ü∞« HÍ~°}ÏÅ s`åº ‰õÄ_®
aK«ÛQÍà◊√¡ ÃÑiQÍ~°∞. ‰õÄ_»∞, QÆ∂_»∞, QÆ∞_»¤ÖËx ZO^Œ~À aèHΔÍ@#
KÕã≤ rqã¨∞<Î åfl~°∞. ‰õΩ@∞O| ÉèÏ~°O HÍ~°}OQÍ ‰õÄ_® H˘O`«=∞Ok
Ñ≤Å¡Å∞, =$^Œ∞úÅ∞, =∞Ç≤Ïà◊Å∞ ‰õÄ_® aèHΔÍ@# KÕã¨∞Î<åfl~°∞. D
㨠= ∞㨠º #∞ ™ê=∂lHõ 㨠= ∞㨠º QÍ „Ѩ É è í ∞ `« fi O K« ∂ _» ‰ õ Ω O_®,
Ѩi+¨¯iOK«‰Ωõ O_® x¿+^è•xfl qkèOK«_®xfl q~°ãO¨ `«ÑC¨ Ѩ_∞» `ÀOk.
aèHõΔQÍà◊¡ÃÑ· K«@ìs`åº K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åÅx „ѨÉèí∞`«fiO áÈbã¨∞Å#∞
P^ÕtOK«_®xfl q~°ãO¨ f„=OQÍ YO_ç™ÈÎOk. x¿+^è•xfl ZuÎ "ÕÜ∂« Åx
HÀ~°∞`ÀOk.
q^Õj qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂efl =ºuˆ~H˜ã∂¨ Î f~å‡#O :
q^Õj qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å (x~°fiǨÏ} – xÜ«∞O„`«}) aÅ∞¡
2009x QÆ`« =∂~üÛ 15# HÍa<≥\ò P"≥∂kOzOk. WHõ áê~°"¡ ∞≥ O\òÖ’
„Ѩ"Õâ◊ÃÑ\˜ì ÉèÏ~°`« „Ѩ[ÅÃÑ· ~°∞^ŒÌ#∞#flk ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO. D
qâ◊ fi q^•ºÅÜ« ∂ Å ^•fi~å <å}º`« Hõ e y# L#fl`« q^Œ º
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =ã¨∞OÎ ^Œx, Láêkè J=HÍâßÅ∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ѩ_` » åÜ«∞x
Hˆ O„^Œ =∂#= =#~°∞Å âßMÏ =∞O„u HõÑÖ≤ ò ã≤ÉÏÖò =∂\Ï¡_∞» `«∞<åfl_»∞.
HÍh Wk "åãÎ̈= ^Œ∂~°"≥∞ÿ#, "≥∂ã¨Ñ¨Ói`« „ѨHõ@# =∂„`«"Õ∞. q^Õj
¢ÃÑ·"Õ\ò qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å =¸ÅOQÍ ã¨fi^Õj qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å∞
‰õΩ<åiÖË¡ ã≤u÷ U~°Ê_»∞`«∞Ok. ѶA
‘ ÅÃÑ· xÜ«∞O„`«} LO_»x HÍ~°}OQÍ
qK«ÛÅq_ç ^ÀÑ≤_ô ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. WOHÍ i[ˆ~fi+¨#∞¡ =iÎOK«=<Õk
‰õÄ_® QÆ=∞xOKåe. x*ÏxH˜ q^Œº J<Õk XHõ ™ê=∂lHõ JOâ◊O.
^•xfl "åºáê~°O KÕÜ«∞_»O J„Ѩ*Ï™êfiq∞HõO. ¢ÃÑ·"Õ\ò ~°OQÍxH˜ Ѩ@ìO
QÆ\,ì˜ q^Œº#∞ H˘kÌ=∞Ok ã¨OѨ#fl =~åæÅ QÆ∞`«™Î ⁄`«∞QÎ Í =∂ˆ~Û ‰õΩ„@Ö’
ÉèÏQÆOQÍ =ã¨∞Î#fl D q^Õj qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å aÅ∞¡#∞ q~°ã¨O
f„=OQÍ =ºuˆ~H˜™ÈÎOk. D aÅ∞¡#∞ LѨã¨OǨÏiOK«∞HÀ"åÅx
_ç=∂O_£ KÕ™ÈÎOk.
a.\˜. q`«<Î åÅ#∞ x¿+kèOKåe :
JkèHõ kQÆ∞|_ç, =º=™êÜ«∞ ~°OQÆ Jaè=$kú ¿Ñ~°∞`À 1960Ö’
J=∞Öˇ·# ǨÏi`« qѨ¡=O ã¨OѨ#fl Ô~·`«∞Å#∞ =∞iO`« ã¨OѨ#∞flÅ∞QÍ
=∂iÛ, ã¨#flHÍ~°∞, z#flHÍ~°∞ Ô~·`«∞Å#∞ =∞iO`« ã¨OHΔÀÉèíOÖ’H˜
<≥\ì̃Ok. JÖψQ „ѨѨOpHõ~°} Jxfl ~°OQÍÅ#∞ qzÛù#flO KÕã≤Ok.
JÖψQ =º=™êÜ«∞ ~°OQÍxfl |ÅÇ‘Ï#ѨiKÕ q^è•#OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ Ñ¨uÖÎ ’
>ˇ i ‡<Õ @ ~ü q`« Î < åÅ#∞, =OHÍ~ÚÖ’ a.\˜ . =OQÆ _ ®Å#∞
„Ѩ"Õâ◊ÃÑ\Ïì~°∞.
a.\˜. q`«Î<åÅ∞ J#QÍ 'ÉÏã≤Å¡ãπ ^äŒ∞Ô~O*ˇxã≤ãπ— ÉÏH©ìiÜ«∂
Hõey# q`«Î<åÅ∞. =OHÍÜ«∞Ö’ ã¨Ç¨Ï[OQÍ U~°Ê_Õ #šѨÙ~°∞QÆ∞#∞
K«OѨ_®xH˜ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\ì̃#^Õ D ÉÏH©ìiÜ«∂. J~Ú`Õ D ÉÏH©ìiÜ«∂
„Hõ=∞OQÍ =OHÍÜ«∞#∞, =OQÆ "≥ÚHõ¯#∞ q+¨`∞« źO KÕã≤ g\˜x u<Õ
=∞#∞+¨μÅ#∞, =OQÆ "≥ÚHõ¯#∞ "Õ∞¿ã Ѩâ√◊ =ÙÅ#∞ f„= J<å~ÀQͺxH˜
QÆ∞iKÕã¨∞ÎOk. D q`«Î<åÅ∞ "å_ç#ѨÊ\˜H˜ uiy „H˜q∞ ã¨OǨ~°Hõ
=∞O^Œ∞Å∞ JkèHõ "≥Ú`«ÎOÖ’ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂ÖËû LO@∞Ok. D
Ѩiã≤`÷ ∞« Å =Å¡ „Hõ=∞OQÍ Éè∂í ™ê~°O `«yáæ È~Ú =º=™êÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ∞
c_» ∞ Éè í ∂ =ÚÅ∞QÍ =∂iáÈ`å~Ú. D q`« Î < åÅ∞ Ѩ Ù #~ü
qxÜ≥∂QÍxH˜, "å_®xH˜ ѨxH˜ ~å=Ù. „Hõ=∞OQÍ |Ǩïà◊*Ïu q`«#Î
ã¨Oã¨÷ÅÃÑ· P^è•~°Ñ¨_®eû =ã¨∞ÎOk.
^ÕjÜ«∞ =OQÆ Ñ¨O@#∞, =º=™êÜ«∞ ~°OQÍxfl q+¨`∞« źO KÕã,≤
|ÅÇ‘Ï#O KÕã≤ n~°…HÍeHõOQÍ ^Õâßxfl ¿Ñ^ŒiHõOÖ’ <≥>ìË ™ê„=∂[º"å^Œ
^ÕâßÅ ‰õΩ„@Ö’ ÉèÏQÆ"Õ∞ D a.\˜. q`«Î<åÅ∞. ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ
™ê„=∂[º"å^Œ ^ÕâßÅ q^è•<åʼnõΩ =`åÎã∞¨ ѨeH˜, "åiKÕÛ JѨCʼnõΩ
^Õ|iOKÕ =∞#^Õâ◊ áêÅHõ =~åæÅ∞ a.\˜. q`«Î<åÅÃÑ· =∂\Ï¡_Õ
"Õ∞^è•=ÙÅ#∞, „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å#∞ J}z "Õ¿ãO^Œ∞‰õΩ H˘`«Î K«\ÏìÅ#∞
„ѨÜ∂≥ yOKåÅx K«∂ã¨∞<Î åfl~Ú. WÖÏO\˜ J„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ q^è•<åÅ#∞
q~°ãO¨ f„=OQÍ =ºuˆ~H˜™ÈÎOk.
HÍÅÜ«∂Ѩ#ˆH NHõ$+¨‚ Hõq∞\© :
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì L^Œº=∞O L^èŒ$`«=∞=Ù`«∞#fl
„Ѩu™ês áêÅHõ=~°Oæ U^À XHõ Hõq∞\©x "Õã≤ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞
"≥∂ã¨yã¨∂Î =™ÈÎOk. 1969 `«~åfi`« =∞~°ÖÏ JO`«\˜ f„=™ê÷~ÚÖ’
"≥Å∞¡"≥uÎ# L^Œº=∞OÃÑ· 'Ç≤ÏO㨗#∞ „ѨÜ≥∂yOz J}z"ÕÜ«∞Eã≤Ok
~å[ºO. L^Œº=∂xfl K«Å| ¡ ~°Û_»O HÀã¨O „Ѩ`ºÕ Hõ ~å¢+ì̈ U~åÊ@∞#∞
HÍÅÜ«∂Ѩ# KÕÜ«∞_»O HÀã¨O 'N Hõ$+¨‚ Hõq∞\©— "Õã≤ =∞~À "≥∂ã¨O
KÕ™ÈÎOk Hˆ O„^ŒO. D "åã¨"Î åxfl ѨãQ≤ \Æ #ì˜ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ NHõ$+¨‚
Hõq∞\©x =ºuˆ~H˜ã∞¨ <Î åfl~°∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å PHÍOHõ#Δ ∞ ZuÎÑ_¨ ∞» `«∂
q~°ãO¨ "≥Ú^Œ\˜ #∞O_ç `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ ѨHÍΔ # ^Œ$_èO» QÍ xÅ|_ç
LOk. `≥ÅOQÍ} ~å¢+ì̈O Hõq∞\©Å`À HÍHõ, „Ѩ*Ï L^Œº=∞O ^•fi~å<Õ
™ê^茺=∞x q~°ã¨O #=Ú‡`ÀOk. P kâ◊Ö’ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å
áÈ~å\Ïxfl =∞iO`« =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HÔ àÏ¡Åx HÍOHΔ̃ã∂¨ ,Î `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∂xH˜ q~°ã¨O `«# ™êÇ≤Ï`«º, ™êO㨯$uHõ Hõ$+≤ JOkã¨∞ÎO^Œx
f~å‡x™ÈÎOk.
Ü«∞[=∂#∞Å ÖÏÉèÏ¿ÑHõΔ‰õΩ „QÍ<≥·\ò HÍi‡‰õΩÅ∞ |e :
p=∞‰õΩiÎ =∞O_»ÅOÖ’x ~å=∞f~°÷OÖ’ „QÍ<≥·\ò HÍfisÖ’
|O_»Å H˜O^Œ Ѩ_ç 13 =∞Ok HÍi‡‰õΩÅ∞ K«xáÈÜ«∂~°∞. K«Å∞=
~åà◊¡ÃÑ· L#fl „¿Ñ=∞, Ö’Ü«∞Å #∞O_ç ÔQÖÏH˜û ~åà◊¡#∞ "≥eH˜fã≤#
HÍi‡‰õΩÅÃÑ· ÖËHáõ È=_»O KåÖÏ ^•~°∞}O. x|O^è#Œ ʼnõΩ q~°∞^ŒOú QÍ
`«=fiHÍÅ∞ `˘qfi x`«ºO ZO`À=∞Ok HÍi‡‰õΩÅ Kå=ÙʼnõΩ
HÍ~°∞}"≥∞ÿ# „ѨÉèí∞`«fi, Ü«∞[=∂#∞Å x~°¡HõΔº "≥·Yix q~°ã¨O f„=OQÍ
YO_ç™ÈÎOk. XHõ"≥·Ñ¨Ù J_»¤"≥∞ÿ# QÆ_ç¤H˜ JÅ"å@∞ Ѩ_ç# JkèHÍ~°∞Å
Jqhu, =∞~À "≥·Ñ¨Ù Ü«∞[=∂#∞Å ÖÏÉèÏ¿ÑHõΔ q~°ã¨O QÆi›ã¨∞ÎOk.
„ѨÉ∞íè `«fiO, Ü«∞[=∂#∞Å∞ "≥O@<Õ ã¨ÊOkOz =∞$u K≥Ok# HÍi‡‰õΩÅ
‰õΩ@∞OÉÏÅHõ∞ #+ì̈ ѨiǨ~°O W"åfiÅx, W@∞=O\˜ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞
ѨÙ#~å=$`«O H͉õΩO_® K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åÅx q~°ã¨O „ѨÉèí∞`åfixfl
_ç=∂O_£ KÕ™ÈÎOk.
FÃÑ<£ HÍãπì q^è•<åxfl =ºuˆ~H˜^•ÌO :
„ѨѨOpHõ~°}, ™ê„=∂[º"å^Œ ^ŒàÏs ^ÀÑ≤_ô q^è•<åÅ#∞

J=ÅOaã¨∞Î#fl „ѨÉèí∞`«fiO, ã≤OQÆ̂~}˜ QÆ#∞Ö’¡ FÃÑ<£HÍãπì q^è•<åxfl
„Ѩ"Õâ◊ÃÑ\˜ì ÅHõΔÖÏk „Ѩ[Å#∞ x~åfiã≤`«∞efl KÕã≤Ok. QÆ`«OÖ’
HÍi‡‰õΩÅ∞ WOÔH¡Â#∞ =∂~åæÖ’¡ Éèí∂q∞ ֒ѨeH˜ "≥o¡ `«qfi, `«@ìÅ`À
ÉÁQÆ∞æ fÜ«∞_»O =Å¡ ZO^ŒiHÀ Láêkè ÅaèOz Éè∂í q∞, Ѩ~åº=~°}O
x"åã¨, P"åã¨, =º=™êÜ«∞ Ü≥∂QƺOQÍ LO@∂ =ã¨∞#Î flk. FÃÑ<£
HÍãπì q^è•#OÖ’ Ü«∞O„`åÅ`À XHõ¯™êiQÍ ÃÑ^Œ"Ì Ú≥ `«OÎ Ö’ QÆ#∞efl
`«=fi_»O =Å¡ Láêkè, Ѩ~åº=~°}O ^≥|ƒ uO@∞#flk. FÃÑ<£HÍãπì
q^è•#O =Å¡ ã≤OQÆ̂~}˜ HÍi‡‰õΩÅ ã¨OYº ÅHΔÍ W~°"·≥ "ÕÅ #∞Oz
Ü«∂Éèˇ· "ÕʼnõΩ ‰õΩkOK«|_çOk. H˘`«ÎQÍ QÆ#∞Å∞ `«=Ùfi`«∞#fl
„áêO`åÖ’¡x „QÍ=∂Å#∞ |Å=O`«OQÍ MÏm KÕÜ«∂Åx „Ѩ[efl
x~åfiã≤`«∞efl KÕã¨∞Î<åfl~°∞. nx =Å# Éèí∂=ÚÅ∞ ™êQÆ∞‰õΩ, x"å™êxH˜
Ü≥∂QƺO H͉õΩO_® ÉÁO^ŒÅ QÆ_Q¤» Í =∂iáÈ`«∞<åfl~Ú.
`≥ÅOQÍ}#∞ ÉÁO^ŒÅQÆ_»¤QÍ =∂ˆ~Û ã≤OQƈ~}˜ FÃÑ<£HÍãπì
q^è•<åxfl =ºuˆ~H˜^•ÌO. P „Ѩ[Å∞ KÕ¿ã áÈ~å\ÏʼnõΩ JO_»QÍ
xÅ|_»^•O.
Pk"åã¨∞ÅÃÑ· „w<£ÇϨ O\ò ^Œ∞~å‡~åæxfl
PáêÅx =ÚHõHÎ Oõ ~îO° `À x#k^•ÌO :
D <ÕÅÃÑ· Pk"åã‘ áÈ~å\ÏÅ∞ D<å\˜q HÍ=Ù. =∞x+≤
K«i„`« Ѩi}Ï=∞OÖ’ q_»nÜ«∞ÖËx P K«i„`«‰Ωõ , áÈ~å\ÏÅ K«i„`«‰Ωõ
Pk"åã¨∞Å Éèí∂q∞Hõ D<å\˜H© H˘#™êQÆ∞`ÀOk. '„Ѩ[ÖË K«i„`«
x~å‡`«Å∞— J#fl ã¨`åºxfl =∞m¡ =∞m¡ x~°∂Ñ≤ã¨∂Î Jxfl ~°HÍÅ ^ÀÑ≤_ô
#∞Oz "≥Ú`«OÎ =∂#"åo q=ÚH˜HÎ ˜ ^•~°∞Å∞ "Õã∞¨ <Î åfl~°∞. Hõà¡◊ =ÚO^Œ∞
H˘#™êQÆ∞`«∞#fl ~°HõÎã≤HõÎ K«i„`«#∞, Pk"åã¨∞ÅÃÑ· J=∞Å=Ù`«∞#fl
^Œ∞~å‡~åæxfl =∞#=∞O`å PѨ=∞x x#k^•ÌO.
"≥Ú`«ÎOQÍ ã¨=∂[ q=ÚHÎ̃ HÀã¨O "åà◊√¡ ÖËѨÙ`«∞#fl =∞øeHõ
„Ѩâ◊flÅ#∞ =∞#=∞O`å J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO^•O. "åi`À Hõeã≤ #_»∞^•ÌO.
„Ѩ[Å =∞øeHõ J=ã¨~åÅ∞ f~°Û_»OÖ’ qѶŨ "≥∞#ÿ áêÅHõ=~åæÅÃÑ· =∞#
^Õâ◊ „Ѩ[Å∞ #HõûŃs, NH͉õΩà◊ áÈ~å\ÏÅ`À „Ѩâ◊flÅ∞ ã¨OkèOKå~°∞.
["å|∞ K≥Ñʨ ÖËx áêʼnõΩÅ∞ J}z"Õ`‰« Ωõ , ^Œ∞~å‡~°"æ ∞≥ #ÿ ~°HáÎõ ê`åxH˜
X_çQ_Æ ∞» `«∞<åfl~°∞. =∞#=∞O`å „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ ã¨∂Êùi`
Î À, qѨ"¡ À^Œº=∞O,
=∞\ì̃ =∞#∞+¨μÅ∂ "Õã¨∞Î#fl „Ѩâ◊flÅ#∞ ZuÎѨ_»^•O. ~å[º ^Œ∞~å‡~åæxfl
|Ü«∞@ÃÑ_»^•O! áÈ~å_Õ „Ѩ[ÅÃÑ· x~°ƒO^è•xfl PѨ=∞x „ѨuѶ∞¨ \˜^•ÌO!
Pk"åã¨∞Å HÍà◊H¡ O˜ ^Œ <ÕÅÖ’x Yx*ÏÅ#∞ `«=fi‰õΩáÈ=_®xH˜
KÕã∞¨ #Î fl „w<£ÇÏπ ~\ò#∞ PѨ=∞x x#k^•ÌO! ™ê„=∂[º"å^Œ HõOÃÑhÅ`À
ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO KÕã¨∞‰õΩ#fl XѨÊO^Œ Ѩ„`åÅ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂Åx
_ç=∂O_£ KÕ^•ÌO. áÈ~å_Õ „Ѩ[Å#∞, =∞#O^Œi „ѨHõ$ux =∞#"Õ∞
HÍáê_»∞‰õΩO^•O. H˘kÌ=∞Ok „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O J=∞Å=Ù`«∞#fl
Ü«Ú^•úxfl qâßÅ „Ѩ*Ï~åâ◊√Å „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O HõÅã≤Hõ@∞ìQÍ
Z^Œ∞~˘¯O^•O!
J}∞ ^ä~Œ ‡° Öò q^Œ∞º`ü Hˆ O„^•Å‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ :
ѨKÛ« x ѨO@ á⁄ÖÏÅ`À, H˘|ƒi, r_ç =∂q∞_ç `À@Å`À
x`«ºO ѨKÛ« QÍ LO_Õ L^•Ì#OÖ’ U_»∞ ^ä~Œ ‡° Öò q^Œ∞º`ü Hˆ O„^•Å‰õΩ
„ѨÉèí∞`«fiO J#∞=∞uxzÛOk. ™ÈO¿Ñ@, HÍHõ~åѨe¡ =∞O_»ÖÏÖ’¡
Ѩ#∞Å∞ „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú. „Ѩ[Å#∞ x~åfiã≤`«∞Å#∞ KÕ¿ã,
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 85
Ѩ~åº=~°}ÏxH˜ Ǩx HõeyOKÕ D ^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`ü ˆHO„^•Å‰õΩ
J#∞=∞ux=fi_®xfl q~°ãO¨ =ºuˆ~H˜™ÈÎOk.
NH͉õΩà◊O lÖÏ¡ ~°}ã¨Å÷ O =∞O_»ÅO H˘"åfi_» =∞`«ûº f~°O
„QÍ=∂Ö’¡ J}∞q^Œ∞º`ü ˆHO„^ŒO U~åÊ@∞‰õΩ ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO
J#∞=∞u xzÛOk. r=~åt q<åâ◊HÍiÜ≥∞ÿ # J}∞ q^Œ∞º`ü Hˆ O„^ŒO
J#∞=∞ux q~°ãO¨ =ºuˆ~H˜™ÈÎOk.
30 U„Ñ≤Öò 2010 "Õ‰õΩ=*Ï=Ú# ™ÈO¿Ñ@ ^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`ü
ˆHO„^Œ =ºuˆ~Hõ "ÕkHõ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ 15 =∞Okx Wà◊¡ ^ŒQÆæ~° JÔ~ã¨∞ì
KÕâß~°∞. P `«~åfi`« 200 =∞Ok ‰õÄbÅ`À Ѩ#∞Å∞ „áê~°OaèOK«_O»
HÀã¨O Ü«∂[=∂#ºO `«Q∞Æ U~åÊ@¡`À =zÛOk. nxH˜ ~°H} Δõ HÀã¨O
áÈbã¨∞Å`À ѨǨ~å U~åÊ@∞ KÕã≤Ok. D q^Œ∞º`ü ˆHO„^•xfl
=ºuˆ~H˜ã¨∞Î#fl ™ê÷xHõ „Ѩ[Å∞ nxfl J_»∞¤‰õΩ<åfl~°∞. áÈbã¨∞Å ~°HõΔ}
=∞^躌 U =∂„`«O „Ѩ[Å Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ qÅ∞=x=fi‰õΩO_® q^Œ∞º`ü
ˆHO„^ŒO „áê~°OÉèÏxH˜ ~å=_®xfl q~°ã¨O YO_ç™ÈÎOk. J}∞, ^äŒ~°‡Öò
q^Œ∞º`ü Hˆ O„^•Å‰õΩ WzÛ# J#∞=∞ux `«H} Δõ "Õ∞ ~°^∞Œ Ì KÕÜ∂« Åx
_ç=∂O_£ KÕã¨∂Î f~å‡<åxfl „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»∞`ÀOk.
SÑ≤ZÖò :
~å[H©Ü«∂Å`À, _»|∞ƒ`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® =∂#ã≤Hõ,
âßs~°Hõ qHÍ™êxH˜ gÅ∞ HõeÊOKÕ „H©_®ã¨∂ÊùiÎx áêÅHõ=~åæÅ∞
HõÅ∞+≤`«O KÕã¨∞Î<åflÜ«∞x „Ѩã¨∞Î`« SÑ≤ZÖò ‰õΩOÉèíHÀ}O =∞~À™êi
|Ç≤Ï~°` æ O« KÕãO≤ k. x*ÏxH˜ [iy LO_»QeÆ y# ‰õΩOÉèHí À}OÖ’ 10
âß`«O ‰õÄ_® WOHÍ |Ü«∞@Ѩ_Ö» ^Ë ∞Œ . WѨÊ\˜Hˆ *ÏfÜ«∞ „H©_®ã¨Oã¨Å÷ ∞,
g∞_çÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å∞, ˆHO„^Œ =∞O„`«∞Å`À ã¨Ç¨ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞,
"åi ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞ D ‰õΩOÉèHí À}OÖ’ "ÕÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å
J„Hõ=∞ ÖÏ"å^ÕgÅ∞ #_çáê~°x |Ü«∞@Ѩ_»∞`ÀOk.
qq^èŒ J„Hõ=∞ =∂~åæÅ ^•fi~å „Ñ¨[Å #∞Oz ^ÀK«∞‰õΩ#fl J„Hõ=∞
^è<Œ åxfl qK«ÛÅq_çQÍ SÑ≤ZÖòÖ’ qxÜ≥∂yOKå~°∞. g\˜Ö’ „á¶êOK≥r· Å
U~åÊ@∞¡, P@QÍà◊¡ "ÕÅO =∂„`«"Õ∞ |Ü«∞@‰õΩ HõxÑ≤ã¨∞ÎO_»QÍ, g\˜
"≥#∞Hõ J_»fiÔ~ìÂlOQ∑, >ˇeq[<£ „ÉÏ_£HÍã≤ìOQ∑ ÖÏO\˜q J<ÕHõO
L<åfl~Ú. „H©_#» ∞ „Ѩ^•è #O KÕã≤ ™ê÷xHõ ^ÕjÜ«∞ „H©_Å» xflO\˜h ^èfiŒ Oã¨O
KÕã≤ ^•xH˜ QÆ∞`åÎkèѨ`«ºO W=fi_»O =Å¡, P „H©_»‰õΩ ÃÑ^ŒÌ ã¨OYºÖ’
Jaè=∂#∞Å∞ U~°Ê_®¤~°∞. nx K«∞@∂ì |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷Å∞, „ѨKå~°
™ê^èŒ<åÅ∞, "ÕÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å "åºáê~°O ÃÑiyáÈ~ÚOk. J„Hõ=∞
"åºáê~°∞ʼnõΩ J„Hõ=∞ ^èŒ<åxfl 㨄Hõ=∞ ^èŒ#OQÍ =∂~°∞Û‰õΩ<Õ ^ŒQÆæi
^•ix D SÑ≤ZÖò JOkOzOk.
Wxfl J„Hõ=∂Å∞ L#fl KÀ@ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® JkèHÍ~°=~åæÅ∞,
áêÅHõ=~åæÅ∞ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO HÍ=_»O ã¨Ç¨Ï[O. Hõ#∞Hõ SÑ≤ZÖò
‰õΩOÉèHí À}O Ѩ@,¡ ^À+¨μÅ#∞ qKåiOK«_O» Ѩ@,¡ [iy# `«ÑC¨ Å#∞
ã¨ik^ŒÌ_»O Ѩ@¡ áêÅHõ=~åæÅ∞ 㨄Hõ=∞OQÍ =º=ǨÏi™êÎ~°#∞HÀ=_»O
J`åºâı J=Ù`«∞Ok.
D ^Œ∞~å‡~åæÅ#∞, "≥∂™êÅ#∞ QÆ∞iÎOKåeûOkQÍ, `«ÑC¨ Å#∞
ã¨=iOKÕÖÏ áêÅHõ=~åæÅ g∞^Œ XuÎ_ç `Õ"åeûOkQÍ q~°ãO¨ „Ѩ[ʼnõΩ
q[˝Ñ≤Î KÕ™ÈÎOk. `«=∞ „H©_®ã¨∂ÊùiÎx, Jaè=∂<åxfl áêÅHõ=~åæÅ∞ Z\Ï¡
=„H©Hõiã¨∞Î<åflÜ≥∂ QÆ∞iÎOKåÅx „Ѩ[ʼnõΩ q[˝Ñ≤Î KÕ™ÈÎOk.
J
 86 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
=∂"À~Úã¨∞ì áêsì Ñ
„ H¨ @õ #
`å_ç"∞≥ @¡ ^•_ç – Pk"åã¨∞Å TK«HÀ`«Å‰õÄ,
qѨ"¡ À^Œº=∞ <Õ`Å« ǨÏ`«ºÅ‰õÄ ["å|∞!
U„Ñ≤Öò 6# `≥Å"¡ å~°∞*Ï=Ú# „Ѩ*Ï q=ÚHÎ̃ QÔ iÖÏ¡ Ãã·#ºO
(Ñ≤ZÖòlZ) ‰õΩ K≥Ok# ^•^•Ñ¨Ù =¸_»∞ =O^ŒÅ =∞Ok g~°Ü∂≥ ^è∞Œ Å∞
^ŒHΔ̃} |ãÎ̈~ü _çq[<£Ö’x `å_ç"≥∞@¡, =ÚHõ~°O „QÍ=∂Å =∞^茺 XHõ
PO|∞+π KÕ™ê~°∞. WO^Œ∞Ö’ ã≤.P~ü.Ñ≤.ZѶ.π ‰õΩ K≥Ok# 76 =∞Ok
["å#∞¡ K«xáÈQÍ, =∞~À P~°∞QÆ∞~°∞ QÍÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. K«xáÈ~Ú#
ã≤.P~ü.Ñ≤.ZѶ.π ["å#¡Ö’ 15 =∞Ok HÀ„ÉÏ Hõ=∂O_ÀÅ∞<åfl~°∞. ^•^•Ñ¨Ù
=¸_»∞ QÆO@Å áê@∞ H˘#™êy# D áÈ~å@OÖ’ [ѨÙÎ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl
PÜ«Ú^è•Ö’¡ 21 ZÔH–47 ~Ô Ñ· à≤¶ √◊ ,¡ 38 W<åûãπ ~Ô Ñ· à≤¶ √◊ ,¡ 6 ZÖò.ZO.l.Å∞,
7 Zãπ.ZÖò.P~ü.Å∞, XHõ Ããì<Q£ <Æ ,£ XHõ ~Ô O_çOK«∞Å "≥∂~åì~ü L<åfl~Ú.
D Kåi„`å`«‡Hõ, JѨÓ~°fi ^•_çx q[Ü«∞=O`«O KÕ¿ã „Hõ=∞OÖ’
Zxq∞k =∞Ok g~°Ü≥∂^èŒ∞Å∞ <ÕÅ~åÖÏ~°∞. HÍ. ~°∞Hõ‡u (ÃãHõΔ<£
Hõ=∂O_»~ü, =ÚHõ~°O „QÍ=∞O, ѨtÛ=∞ |ãÎ̈~ü), HÍ. "åQÍÖò (ÃãHõΔ<£
Hõ=∂O_»~ü, ˆ~QÆ_çQÆ@ì „QÍ=∞O, ^ŒHΔ̃} |ãÎ̈~ü), HÍ. q*Ï˚Öò (ÃãHõΔ<£
_çѨӺ\© Hõ=∂O_»~ü, Ѩ„=∞ „QÍ=∞O, ѨtÛ=∞ |ãÎ̈~ü), HÍ. WOQÍÖò
(ÃãHõΔ<£ _çѨӺ\© Hõ=∂O_»~ü, Hõ„iQÆ∞O_»O „QÍ=∞O, ^ŒHΔ̃} |ãÎ̈~ü),
HÍ. ~åA (ã¨Éèí∞º_»∞, H˘O_»Ñ¨e¡ „QÍ=∞O, ^ŒHΔ̃} |ãÎ̈~ü), HÍ. =∞OQÆ∞
(ã¨Éèí∞º_»∞, ˆ~OQÆO „QÍ=∞O, ^ŒHΔ̃} |ãÎ̈~ü), HÍ. ~å=∂Öò (ã¨Éèí∞º_»∞,
=Ú„~°∞Ѩe¡ „QÍ=∞O, ^ŒHΔ̃} |ãÎ̈~ü), HÍ. ~°`«<£ (ã¨Éèí∞º_»∞, *Ï_»¯
„QÍ=∞O, WO„^•=u UiÜ«∂) – D Zxq∞k =∞Ok |ã¨Î~ü
=Ú^Œ∞aÌ _»Å¤ ∞ „Ѩ[Å q=ÚHÎ̃ HÀã¨O `«=∞ „áê}Ïefl `«$}„áêÜ«∞OQÍ
^è • ~° á Èâß~° ∞ . "≥ Ú Hõ ¯ "Àx ^è ≥ · ~ ° º O, J#∞Ѩ = ∂# Ѩ ~ å„Hõ = ∞O,
`åºQÆx~°u`À áÈ~å_ç# D g~°∞Å∞ L#fl`« P^Œ~å≈xfl <≥ÅH˘ÖÏÊ~°∞.
J=∞~°∞Öˇ#· HÍ„"Õ∞_£û =∞$`«^ÇÕ ¨ Å#∞ =∂ HÍ„"Õ∞_£û "≥∂ã¨∞H˘zÛ qѨ=¡
™êO„Ѩ^•Ü«∂Å`À =O^ŒÖÏk „Ѩ[Å =∞^躌 Ѷ∞¨ #OQÍ JO`«º„H˜Ü∞« Å∞
[iáê~°∞. =∂ ÃãÊ+¨Öò *’#Öò Hõq∞\© D g~°Ü≥∂^èŒ∞ʼnõΩ, x["≥∞ÿ#
„Ѩ*Ï¿ã=‰õΩʼnõΩ q#„=∞OQÍ *’Ǩ~°i¡ Ê™ÈÎOk. "åà◊¡ ÉÏ@Ö’ #_»"åÅx
^Õâ◊ Ü«Ú=`«~åxH˜ Ñ≤Å∞ѨÙx™ÈÎOk. J=∞~°∞Öˇ·# HÍ„"Õ∞_£û ‰õΩ@∞O|
ã¨Éèí∞ºÅ‰õÄ, q∞„`«∞ʼnõÄ Hõq∞\© „ѨQÍ_è» ã¨O`åáêxfl `≥Å∞ѨÙ`ÀOk.
QÆ`« H˘kÌ =∂™êÅ∞QÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl PѨˆ~+¨<£ „w<£Ç¨ÏO\òÖ’
ÉèÏQÆOQÍ Pk"åã¨∞Å TK«HÀ`«Å∂, „QÍ=∂Å#∞ HÍÅɡ@ì_»O,
=∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· ™ê=¸Ç≤ÏHõ J`åºKå~åÅ∞ =~°∞ã¨QÍ ™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú.
D „Hõ=∞OÖ’ H˜~å~Ú |ÅQÍÅ, "åà◊¡ W<£á¶ê~°‡~ü <≥\ò=~ü¯‰õΩ
ã¨O|OkèOz# „Ѩu Hõ^eŒ HõÃÑ·<å "Õ∞O Hõ<flÕ ã≤ LOKåO. "å\˜x Ö’`«∞QÍ
J^躌 Ü«∞#O KÕ™êO ‰õÄ_®. nxÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç =∂ ÃãÊ+¨Öò *’#Öò
Hõq∞\© ã¨~Ô #· , nè>#ÿˇ H“O@~ü Z`«∞QÎ _Æ e» fl ~°∂á⁄OkOzOk. WO^Œ∞Ö’
ÉèÏQÆOQÍ<Õ WѨC_»∞ =∂‰õΩ "≥Ú^Œ\˜ ÃÑ^ŒÌ q[Ü«∞O ÅaèOzOk. ÉèÏ~°`«
qѨ¡"À^Œº=∞ K«i„`«Ö’<Õ „ѨÉèí∞`«fi |ÅQÍefl ÃÑ^ŒÌ ã¨OYºÖ’
ã¨OǨÏiOz# Ju ÃÑ^ŒÌ ^•_ç Wk. WO^Œ∞HÀã¨O Ju KåHõKH« ºõ OQÍ
Ѩ^äŒHõO ~°∂á⁄OkOz D ^•_çH˜ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOz# qq^èŒ
™ê÷~ÚÅ Ñ≤.ZÖò.l.Z. Hõ=∂O_»~°¡‰õÄ, nx ã¨Ñ¶¨ÅO KÕÜ«∞_»O HÀã¨O
„áê}Ïefl Ѷ¨}OQÍ ÃÑ\˜ì áÈ~å_ç# g~°Ü≥∂^èŒ∞ʼnõÄ, WO^Œ∞Ö’
„H©Ü«∂jÅ áê„`«#∞ áÈ+≤Oz# ^ŒHΔ̃} |ãÎ̈~ü qѨ¡= „Ѩ*ÏhHÍxH© =∂
ÃãÊ+¨Öò *’#Öò Hõq∞\© `«~Ñ° Ù¨¶ # ǨÏ$^ŒÜ∞« ѨÓ~°fiHõ J~°∞}Ïaè#O^Œ#Å∞
`≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åflO. =∞Ǩ Éè∂í OHÍÖò‰Ωõ =O^Õà√◊ ¡ ѨÓ~°~Î Ú# ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ
q[Ü«∞=O`«"∞≥ #ÿ D g~Àz`« ^•_çx =∂ ÃãÊ+¨Öò *’#Öò Hõq∞\©
P =∞Ǩã¨O„QÍ=∂xH˜ ã¨Q“~°= H˘#™êyOѨÙQÍ ÉèÏqã¨∞#Î flk. D
q[Ü«∞O ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ã¨=∞ã¨Î |ã¨Î~ü "åã¨∞ʼnõÄ, Pk"åã¨∞Å
Ç≤Ï`ÀaèÖÏ+¨μʼnõÄ, Pk"åã‘ ã¨OѶ¨∂ʼnõÄ "Õ∞O 'Éèí∂OHÍÖò *’Ǩ~ü—
ѨÅ∞‰õΩ`«∞<åflO.
aZãπZѶ,π S\˜aÑ≤ =O\˜ |ÅQÍefl ^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’ `«=∞
ã¨fiO`« ^Õâ◊ „Ѩ[ʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ "≥∂ǨÏiOKå~°∞. "≥Ú`«ÎO
^ŒO_»HÍ~°}º#flO`å MÏH© =#OQÍ =∂~åÛ~°∞. cǨ~ü, *Ï~°Oö _£, X_çâß,
ѨtÛ=∞ ɡOQÍÖò, PO„^è„Œ Ѩ^âÕ Öò ’x áÈ~å@ „áêO`åÅk ‰õÄ_® W^Õ
Ѩiã≤u ÷ .
PѨˆ~+¨<£ „w<£Ç¨ÏO\ò ¿Ñ~°∞`À ^Õâ◊OÖ’x x~°∞¿Ñ^Œ „Ѩ[ʼnõΩ
=ºuˆ ~ Hõ O QÍ ™ÈxÜ« ∂ – =∞<À‡Ç¨ Ï <£ – z^Œ O |~° O =Ú~î å
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\ì̃# D Ü«Ú^•úxH˜ Hˆ O„^Œ ǨϟO =∞O„u <åÜ«∞Hõ`fi« O
=Ç≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. DÜ«∞# XHõѨC_»∞ Z<£~å<£ J<Õ JѨMϺu Hõey#
|Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑhH˜ =H©Å∞QÍ, Pi÷Hõ =∞O„u HÍ=_®xH˜ =ÚO^Œ∞
"Õ^•O`« J<Õ =∞~À ¿Ñ~°∞ "≥∂ã≤# HõOÃÑhÖ’ _≥~Ô· Hõ~ì ¡° É’~°∞Ö¤ ’ ã¨É∞íè º_çQÍ
ѨxKÕâß~°∞. `«# rq`« HÍÅOÖ’ ã¨QÉÆ Ïè QÆO „ѨÑO¨ K« ÉϺOH±, SZOZѶπ
`«k`«~° ÉϺO‰õΩÖ’¡ JkèHÍiQÍ ¿ã=KÕã≤# „Ѩ^è•#=∞O„u =∞<À‡Ç¨Ï<£
ã≤OQ∑ JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=º ã¨Oã¨÷ʼnõΩ #O|~ü =<£ ^ŒàÏs. „Ѩ^è•xH˜
„Ñ‘uáê„`«∞_»∂, ˆHO„^Œ ǨϟOâßY HÍ~°º^Œi≈QÍ xÜ«∂=∞Hõ"≥∞ÿ# l.ÔH.
Ñ≤ à ‹ ¡  ÅHõ Δ Ö Ïk „Ѩ [ efl xÅ∞=h_» ÖË ‰ õ Ω O_® KÕ Ü « ∞ _®xÔ H · < å
"≥#∞HÍ_»‰õΩO_® ^Õâ◊OÖ’ 235 Zãπ.W.*ˇ_£.ʼnõΩ J#∞=∞uzÛ#
"≥Ú#QÍ_»∞. ^ÕâO◊ Ö’ ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å∞ xˆ~tÌ OKÕ q^è•<åxfl ™êѶQ‘ Í
J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»OÖ’ =∂"À~Úãπì L^Œº=∞"Õ∞ Ju ÃÑ^ŒÌ J_»¤OH˜ J<Õ
q+¨Ü«∞O gà◊¡O^ŒiH© KåÖÏ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. D ^Œ∞+¨ì „`«Ü«∞O
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’, ~°=∞}üã≤OQ∑, ##H©~åO, qâ◊fi~°O[<£ =O\˜"åà◊¡
ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO`À D 'PѨˆ~+¨<£ „w<£Ç¨ÏO\ò— [~°∞QÆ∞`ÀOk. PQÆãπì
2009 #∞O_ç WѨÊ\˜^•HÍ D áêâ◊qHõ PѨˆ~+¨<£Ö’ ÉèÏQÆOQÍ
áÈbã¨∞Å∞, áê~å q∞e@s |ÅQÍÅ∞, Zãπ.Ñ≤.X.Å∞ 110 =∞OkH˜
ÃÑ·QÍ Pk"åã¨∞efl TK«HÀ`« HÀâß~°∞. Ѩ^Œ∞Å ã¨OYºÖ’ =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ·
™ê=¸Ç≤ÏHõ J`åºKå~åʼnõΩ áêÅÊ_®¤~∞° . ZO^Œi"À Wà◊√¡ |∞yæ KÕâß~°∞.
™ê=∂#∞¡ ^ÀK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
XHõ"≥·Ñ¨Ù Pk"åã¨∞Å TK«HÀ`«efl =~°∞ã¨QÍ H˘#™êyã¨∂Î<Õ
=∞~À"≥·Ñ¨Ù z^ŒO|~°O =Ú~îå qѨ¡"À^Œº=∞ <åÜ«∞‰õΩefl ǨÏ`«º
KÕÜ«∞_»OÃÑ·, Ѩ>Ëìã≤ *ˇ·à’¡ ‰õΩˆH¯Ü«∞_»OÃÑ· ^Œ$+≤ì ˆHO„nHõiOzOk. QÆ`«
ã¨O=`«û~°O "Õ∞ 23# =∂ áêsì ˆHO„^Œ Hõq∞\© ã¨Éèí∞º_»∞ HÍ„"Õ∞_£

Ѩ>ÖË ò ã¨∞^è•Hõ~#ü ∂, D =∞^躌 <Õ =∂~üÛ 12# =∂ áêsì =∞~À ã‘xÜ«∞~ü
<Õ`« âßY=¸i JáêÊ~å=Ù`À áê@∞ ™Èe¿Ñ@ H˘O_»ÖòÔ~_ç¤x
¿Ñ~°∞"≥∂ã≤# PO„^èŒ Zãπ.S.a. ǨÏO`«Hõ =Ú~îå Ѩ@∞ìH˘x ^•~°∞}OQÍ
ǨÏ`«º KÕã≤Ok. P `«~åfi`« Z<£H“O@~ü Hõ^äŒÅe¡Ok. =ÚYº"≥∞ÿ# áêsì
<åÜ«∞‰õΩŠǨÏ`«ºÅ‰õΩ z^ŒO|~°O =Ú~îå^Õ „Ѩ`«ºHõΔ ÉÏ^茺`«.
HÍ|\ì̃ g@xfl\˜H© =ºuˆ~HõOQÍ<Õ D ^•_ç [iyOk. |ãÎ̈~ü
"åã¨∞Å Jx"å~°º"≥∞ÿ#, ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# „Ѩuã¨ÊO^Œ# Wk. =∞Ǩ
Éèí∂OHÍÖò‰õΩ =O^Õà◊√¡ ѨÓ~°Î~Ú# ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ D Kåi„`«Hõ ^•_ç
[~°Q_Æ O» Hˆ =ÅO Ü«∂^Œ$zÛùHOõ HÍ^Œ∞. ^•xH˜ H˘#™êyOѨÙÖ’ ÉèÏQÆ"∞Õ
D ^•_ç. =O^Õà¡◊ „H˜`O« „a\˜+π ™ê„=∂[º"å^Œ∞ʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ
u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ â◊OMÏxfl ѨÓiOz# |ãÎ̈~ü"åã¨∞Å∞ WѨC_»∞ ^Õâ◊OÖ’x
Jáê~° ã¨Ç¨Ï[ ã¨OѨ^ŒÅxfl\˜h ™ê„=∂[º"å^Œ∞ʼnõΩ Hõ@ìɡ\ÏìÅx
K« ∂ 㨠∞ Î # fl ^ÀÑ≤ _ ô ^ •~° ¡ Pâ◊ e fl J_ç Ü « ∂ 㨠Š∞QÍ =∂~° Û _®xH˜
HõOHõ}|^Œ∞úÅÜ«∂º~°∞.
D ã¨OѶ¨∞@# [~°QÍæ<Õ `«# k„Q̓ùOux =ºHõÎO KÕã¨∂Î
z^ŒO|~°O nxfl =∂ '|~°ƒ~°`åfixH˜— x^Œ~≈° #=∞x "åºMϺxOKå_»∞.
JkèHÍ~°OÖ’x ÃÑ^ŒÌÅ`À áê@∞ a*ˇÑ≤ `«k`«~° ^ÀÑ≤_ô=~°æ áêsìÅ∞
`« = ∞ =~° æ 㨠fi Éè Ï "åxH˜ J#∞QÆ ∞ }OQÍ<Õ aQÆ æ ~ ° Q Í QÆ Q Àæ Å ∞
ÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. =∞i gà◊√¡ "Õ∞O D H˜O^Œ ¿Ñ~˘¯O@∞#fl ã¨OѶ∞¨ @#Å
Ѩ@¡ UO q=~°} W=fiQÆÅ~°∞? Wq '|~°ƒ~°`fi« O— „âı}Ö˜ ’H˜ =™êÎÜ∂«
~å"å K≥ѨÊQÆÅ~å gà◊√¡?
 [#=i 8, 2009# ã≤OQÍ~°OÖ’ [iy# ™ê=¸Ç≤ÏHõ TK«HÀ`«Ö’
17 =∞Ok Pk"åã¨∞Å =∞$u. gà◊¡Ö’ S^Œ∞QÆ∞~°∞ =∞Ç≤Ïà◊Å∞.
K«OѨ_®xH˜ =ÚO^Œ∞ gà◊¡ÃÑ· ^•~°∞}OQÍ J`åºKå~åxH˜
áêÅÊ_®¤~∞° . JO^Œih â◊s~° J=Ü«∞"åefl =ÚHõ¯Å∞ =ÚHõ¯Å∞QÍ
KÕã≤ K«O¿Ñ™ê~°∞.
 E<£ 20, 2009# HÀHõ"å_» =^ŒÌ P~°∞QÆ∞~°∞ x~°Ñ¨~å^èŒ∞Öˇ·#
Pk"åã¨∞efl ǨÏ`«º KÕâß~°∞. gà◊√¡ "å~°Ñ¨Ù ã¨O`« #∞O_ç uiy
=ã¨∞ÎO_»QÍ Ñ¨@∞ìH˘x JHõ¯_çHõHõ¯_Õ K«O¿Ñâß~°∞.
 PQÆãìπ 10, 2009# c*ÏѨÓ~ü lÖÏ¡Ö’x "≥KÛ« áê_»∞ „QÍ=∞O
=^ŒÌ P~°∞QÆ∞i ǨÏ`«º. gà◊¡Ö’ XHõ =∞Ç≤Ïà◊ =∂„`«"Õ∞ =∂ áêsì
HÍ~°ºHõ~°Î. q∞QÆ`å "åà◊¡O`å ™ê^è•~°} „Ѩ[Å∞.
 ÃãÃÑìO|~ü 10, 2009# ã≤OQÆ#=∞_»∞QÆ∞, ^•x K«∞@∞ìѨHõ¯Å
„QÍ=∂Ö’¡ "≥Ú`«OÎ 12 =∞Ok „Ѩ[ŠǨÏ`«º. WO^Œ∞Ö’ =ÚQÆ∞~Ôæ ` · Õ
60–70 Uà◊¡ =Ü«∞ã¨∞#fl =$^Œ∞úÅ∞.
 JHÀì|~ü 1, 2009# QÀOáê_»∞ „QÍ=∞OÖ’ 12 =∞Ok ǨÏ`«º.
giÖ’ 10 Uà◊¡ =Ü«∞ã¨∞#fl XHõ=∂‡~Ú LOk. D ã¨OѶ∞¨ @#Ö’
U_®k#fl~° =Ü«∞ã¨∞û#fl Ѩã≤ÉÏÅ∞_ç Ô~O_»∞ KÕu"Õà◊¡#∞ ‰õÄ_®
#iˆHâß~°∞.
 #=O|~ü 10, 2009# >ˇ>=ìˇ ∞_»∞QÆ∞ ^•x Ѩiã¨~° „QÍ=∂Å #∞O_ç
U_»∞QÆ∞ix ǨÏ`«º KÕâß~°∞.
 _çÃãO|~ü 11, 2009# QÆ∞q∞Ü«∂áêÖò „QÍ=∞OÖ’ U_»∞QÆ∞ix
K«O¿Ñâß~°∞.
 [#=i 23, 2010# ‰õΩ„>ˇO ^ŒQÆæ~° #Å∞QÆ∞~°∞ Ü«Ú=‰õΩefl
K«Oáê~°∞.
 Ѷ≤„|=i 3, 2010# `åH˜Ö’_£ „QÍ=∞OÃÑ· ^•_ç KÕã≤ U_»∞QÆ∞~°∞
Pk"åã‘ Ü«Ú=‰õΩefl ^•~°∞}OQÍ K«O¿Ñâß~°∞.
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 87
 Ѷ„≤ |=i 7, 2010# <å~åÜ«∞}ѨÓ~ü ^ŒQ~æÆ À¡x FOQ∑<å~ü „QÍ=∞O
Ö’ W^ŒÌ~°∞ Ü«Ú=`«∞Å`À áê@∞ S^Œ∞QÆ∞ix ǨÏ`«º KÕâß~°∞.
 Ѷ„≤ |=i 10, 2010# =∂_£ _çq[<£Ö’x ^Œ∞O<å~ü J<Õ „QÍ=∞OÖ’
=º=™êÜ«∞âßY‰õΩ K≥Ok# qѨ¡= HÍ~°ºHõ~°Î HÍ„"Õ∞_£ ‰õΩq∞ex
Zãπ . Ñ≤ . X.Å∞ Ѩ @ ∞ì H ˘x ™ê=¸Ç≤ Ï Hõ J`åºKå~° O [iÑ≤
^•~°∞}OQÍ `«Å #iH˜ K«Oáê~°∞.
 =∂~üÛ 19# PO„^èŒ „ˆQǨÏ∫O_£û `«_£áêÖò J<Õ „QÍ=∞OÃÑ· ^•_ç
KÕã≤ HÍ„"Õ∞_£û ѨÙÅ¡Ü«∞º, ÅHΔ̃‡ ^ŒOѨ`«∞Å#∞ Ѩ@∞ìH˘x HÍeÛ
K«Oáê~°∞. `«~åfi`« ZѨÊ\˜ÖψQ Z<£H“O@~ü Hõ^äŒ JÖÏ¡~°∞.
 U„Ñ≤ Ö ò 3, 2010# [iy# XHõ `å*Ï ã¨ O Ѷ ¨ ∞ @#Ö’
<å~åÜ«∞}ѨÓ~ü lÖÏ¡Ö’x z<ås (QÀO_ô ÉèÏ+¨Ö’ 'W#fl~ü—) J<Õ
„QÍ=∞OÖ’ ã≤.P~ü.Ñ≤.ZѶπ., lÖÏ¡ áÈbã¨∞ |ÅQÍÅ∞ 300‰õΩ ÃÑ·QÍ
ã¨OYº`À ^•_ç KÕâß~°∞. ™È<£^èŒ~ü ã¨ÖÏO J<Õ Pk"åã‘k, <ÕOw
Ü«∂^Œ"£ J<Õ =∞~À Ô~·`«∞k Ô~O_»∞ Wà◊¡#∞ HÍÖËÛâß~°∞. ^•x
ѨH¯õ <Õ L#fl Ѷ~¨ ã° Qπ ÍO J<Õ „QÍ=∞OÃÑ· ‰õÄ_® W^Õ =¸Hõ ^•_ç
KÕã≤ K≥` · ~ü åO ã¨ÖÏO J<Õ Pk"åã‘ WO\˜x HÍÖËÛâß~°∞. D
=¸_çà◊¡Ö’ "≥Ú`«ÎO ™ê=∂#O`å HÍe |∂_ç^≥·Ok. z<ås
„QÍ=∞OÖ’ ã¨O`å~Ú ã¨ÖÏO J<Õ Ñ¨k¿ÇÏ<Õà◊¡ J=∂‡~Úx
Ѩ@∞ìH˘x ã¨Ê$Ç¨Ï HÀÖ’ÊÜÕ∞ ^•HÍ Hõ„~°Å`À ÉÏ^•~°∞.
 U„Ñ≤Öò 5, 2010# H˘O_»QÍO `«ÇϨ ã‘ÖÖò ’x KÕ=∂ „QÍ=∞O #∞O_ç
QÆOQÆ H˘„~åO (30) J<Õ Pk"åã‘ Ü«Ú=‰õΩ}˜fl =∞~åÌáêÖò
áÈbã¨∞Å∞ Ѩ@∞ìÔHo¡ `«~åfi`« ¿ãì+¨<£Ö’<Õ H˘\ì̃ K«O¿Ñã≤ â◊"åxfl
„QÍ=∞OÖ’ =kÖËâß~°∞.
 U„Ñ≤Öò 5<Õ `ÀOQ∑áêÖò, ^•x K«∞@∞ìѨHõ¯Å „QÍ=∂Ö’¡ HÀ„ÉÏ
|ÅQÍÅ∞, W`«~° |ÅQÍÅ∞ cÉè` í û« O ã¨$+≤ãì ∂¨ Î ZO`À =∞Okx
H˘\Ïì~Ú. KåÖÏ =∞Okx JÔ~ãπì KÕã≤ fã¨∞ÔHàÏ¡~Ú.
ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl ǨÏ`«ºÅ‰õÄ, Ç≤ÏO™ê ^Ò~°̊<åºÅ‰õÄ áêÅÊ_»¤k
áÈbã¨∞Å∂, áê~å q∞e@s "åà◊¥¡, Zãπ.Ñ≤.X.ÖË#<Õk `Õ@`≥Å¡O. g\˜
x*Ïx*ÏÅÃÑ· Z=iÔH·<å U =∂„`«O J#∞=∂#O L<åfl =∂
„áêO`åÖ’¡H˜ =zÛ ã¨fiÜ«∞OQÍ Ñ¨ijeOK«=K«∞Û. `å_ç"∞≥ @¡ J_»qÖ’
U„Ñ≤Öò 6# L^ŒÜ«∞O [iyOk U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© "≥#∞Hõ =O^ŒÅ, "ÕÅ
|ãÎ̈~ü Pk"åã¨∞Å ÉÏ^èŒ LOk. Hõhflà◊√<¡ åfl~Ú, J==∂#O LOk.
^ÀÑ≤_ô LOk. ^Œ=∞#HÍO_» LOk. =∂\˜=∂\˜H© #HõûÖˇ@ · ∞¡ 'Ç≤ÏOã¨#∞
=kÖˇÜ∂« ºÅ—x =Öˇ¡ "Õã∞¨ #Î fl ~Ô O_»∞ <åůŠ"åà◊‰¡ Äõ , ^ŒQ∞Æ ÖσrʼnõÄ
Wk J~°O÷ HÍ=_»O J™ê^躌 O.
D ã¨OѶ¨∞@# ^Œiq∞ÖÏ U„Ñ≤Öò 7# [QÆÌÖòѨÓ~ü‰õΩ =zÛ#
ˆHO„^Œ ǨϟO=∞O„u z^ŒO|~°O 'PѨˆ~+¨<£ „w<£Ç¨ÏO\ò— J<Õk ÖË<Õ
ÖË^Œx =∞~À™êi =Hͯ}˜OKå~°∞. ÃÑ·QÍ `å_ç"≥∞@¡Ö’ ã≤.P~ü.Ñ≤.ZѶπ.
["å#∞¡ ^•_çH˜ "≥à◊¡ÖË^Œh, ˆH=ÅO P „áêO`«O`À ѨiK«Ü«∞O HÀã¨O
"≥àÏ¡~°x ‰õÄ_® J<åfl~°∞. Ãã·#ºO ã¨Ç¨Ü«∂xfl fã¨∞‰õΩ<Õ J=HÍâßxfl
x~åHõiã¨∂Î J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ "åÜ«ÚÃã·<åºxfl LѨÜ≥∂yOK«_»O QÆ∞iOz
=∞m¡ PÖ’z™êÎ=∞x J<åfl~°∞. z^ŒO|~°O QÍ~°∂! ^Õâ◊ „Ѩ[ÅO^Œ~∂°
=¸~°∞öÅx #"Õ∞‡ ¿ãfiK«Ûù g∞‰õΩOk! HÍh g∞~°∞ g∞~°∞ "≥∞KÕÛ
HõOÃÑhÜ≥ÿ∞# '"Õ^•O`«—`À áê@∞, =∞Ô~<Àfl ^ŒàÏs ÃÑ@∞ì|_ç^•s,
|Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑhÅ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ HÍáê_»_»O HÀã¨"Õ∞, =∞s
=ÚYºOQÍ J"≥∞iHõ<£ ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å kâßxˆ~Ìâ◊#O`À<Õ D
„w<£Ç¨ÏO\ò PѨˆ~+¨<£#∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~°<Õ q+¨Ü«∞O „Ѩ[ÅO^ŒiH©
 88 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010
q~°ã¨O 22= =∞Ǩã¨ÉèíÅ Hõ~°Ñ¨„`«O
<å `˘e Ü«∞=fi<åxfl ѨÙ#s˚q™êÎ#∞
#ÅÉè̌· Uà◊¡ q~°ãO¨ , #∂ˆ~à◊¡ NN =∞Ǩã¨ÉÅíè ∞
30 U„Ñ≤Öò, 1"Õ∞ 2010, qâßYѨ@flO
N N `≥Å∞QÆ∞ „Ѩ[Å L^ÕfiQÆ â◊HÎ̃. Hõq`«fi=∞#QÍ<Õ ™ê^è•~°}
„Ѩ[ʼnõΩ Ãã·`«O NN QÆ∞~°∞ΉõΩ =™êÎ_»∞. Hõq JO>Ë NN
=¸iÎ=∞`«fiO ~°∂ѨÙQÆ_∞» `«∞Ok. ã¨=∂[ ™êÇ≤Ï`åºÅ QÆ∞iOz, rq`«O
QÆ ∞ iOz PÜ« ∞ # K≥ Ñ ≤ Ê # „Ѩ u =∂\Ï Hõ q `å K« ~ ° } OQÍ
xezáÈ~ÚOk. „Ѩu Hõq`å ѨOH˜Î `≥Å∞QÆ∞"åi #∞_çHÍ~°OÖ’
ÉèÏQÆ"∞≥ áÿ È~ÚOk. `≥Å∞QÆ∞ „Ѩ[Å ÉèÏ"À^ÕfiQÍÖ’¡, PÖ’K«#Ö’¡ =¸_»∞
`«~åÅ∞QÍ NN ã¨Ob#"≥∞ÿáÈÜ«∂_»∞. ã¨=∂[Ѩ٠QÆ_»∞¤ "åã¨Î"åxfl
K≥ѨÊ_®xH˜ NN Hõq`å K«~°}ÏÅ∞ „Ѩ[Å x`«º =º=Ǩ~°OÖ’
LO\Ï~Ú. =º=ã¨÷ Ѩ@¡ P„QÆÇ¨ xfl, Jã¨=∞‡ux K≥Ñʨ _®xH˜ NN
Hõq`«fi"Õ∞ PÅO|#. kèHͯ~° „ѨHõ@#‰õΩ NN Hõq`«fi"Õ∞ „ѨfHõ.
„Ѩ[Å∞ [~Ú™êÎ~°h, x#fl\˜ HõO>ËË ˆ~Ѩ٠L[fiÅ"≥∞ÿ#^Œh, K«i„`«#∞
„Ѩ[Å∞ ~°z™êÎ~h° K≥Ñʨ _®xH˜ W"åfieìH© NNx q∞Oz# [#~°O[Hõ
Hõq`å â◊HÎ̃ ~°∂á⁄O^ŒÖË^Œ∞. JO^Œ∞ˆH „Ѩ*Ï áÈ~å@ ~°OQÍÅxflO\˜Ö’
J~°ú â◊`å|ÌOQÍ `≥Å∞QÆ∞*Ïu NNx ѨÙ#~°Ìi≈OK«∞‰õΩO\’Ok.
â◊ ` « [ Ü« ∞ Ou XHõ L^Õ fi QÆ ã¨ O ^Œ ~ ° ƒ ù O QÍ<Õ Q ÍHõ NNx
ѨÙ#ifli‡OKÕ „Ѩܫ∞`«flOQÍ ‰õÄ_® ™êQÆ∞`«∞#flk. Wk J`«º=ã¨~°O.
D HÍÅOÖ’, W"åfieì K≥` · <« åºÅ`À NNx ZÖÏ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe?
J<Õ „Ѩâfl◊ ~å=_»OÖ’<Õ PÜ«∞# „áêã¨OyHõ`« L#flk. D Ѩx DÜ«∞#
"å~°ã¨∞Å∞, Jaè=∂#∞Å∞, =ºuˆ~‰õΩÅ∞ J<ÕHõ "≥·Ñ¨ÙÅ #∞O_ç
™êyã¨∞<Î åfl~°∞. x*ÏxH˜ NN `«# rq`«HÍÅ =∞O`å `«##∞ `å#∞
ѨÙ#ifli‡OK«∞‰õΩO@∂ =KåÛ_»∞. ÅO_»<£ „á⁄„ÔQã≤"£ ~Ô @ · ~üû "Õ∞xÃѶ™Èì`À
„Ѩ É è Ï q`« " ≥ ∞ ÿ É’e¬ q H± qѨ ¡ " À`Õ Î [ O`À Hõ q `« fi OÖ’ NNQÍ
Pq~°ƒqù OKå_»∞. É’e¬qH± qѨ=¡ O W"åfieìH© =∂#= K«i„`«Ö’ XHõ
=∞Ǩ^Œ∞ƒù`« q[Ü«∞O. x["≥∞#ÿ =∂#= K«i„`«‰Ωõ „áê~°OÉèí aO^Œ∞=Ù.
=∞x+≤ KÕ~∞° HÀ=Åã≤# =∂~åæxfl É’e¬qH± qѨ=¡ O ZÅ∞ÔQuÎ Kå\˜Ok.
ÉÏQÍ `≥eã≤áÈ~ÚOk. WHõ Ãã·#ºO 'ã¨Ç¨ Ü«∞O— QÆ∞iOz K≥áêÊeû
=¿ãÎ , "å㨠Π" åxH˜ Ãã· # ºO Ѩ ~ ÀHõ Δ *’Hõ º O <åÅ∞ˆ Q à◊ ¡ =ÚO^Õ
„áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. Ãã·xHÍkèHÍ~°∞Å∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ WHõ¯_ç áÈbã¨∞
|ÅQÍʼnõÄ, áê~å q∞e@s |ÅQÍʼnõÄ [OyÖò "å~ü¿Ñ¶~ü tHõΔ}
Wã¨∞Î<åfl~°∞. z^ŒO|~°O "≥~Úº J|^•úÅ∞ K≥Ñ≤Ê<å ™ÈxÜ«∂ –
=∞<À‡Ç¨Ï<£ – z^ŒO|~°O =Ú~îå<Õ ^Õâ◊ „Ѩ[ʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ Ü«Ú^•úxfl
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜Oì ^Œ<Õ "åã¨=Î O `Õ@`≥ÅO¡ . D Ü«Ú^ŒOú #∞O_ç „Ñ¨[ʼnõΩ
`«=∞#∞ `å=Ú HÍáê_»∞‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ `«Ñʨ Hõ LO@∞Ok.
^Õâ◊OÖ’x ã¨=∞ãÎ̈ „Ѩ*Ï™êfi=∞º "Õ∞^è•=ÙʼnõÄ, ~°K«~Ú`«Å‰õÄ,
[~°fleã¨∞ìʼnõÄ, qq^èŒ =$`«∞ÎÅ "åà◊¡‰õÄ, HÍi‡‰õΩʼnõÄ, Hõ~°¬‰õΩʼnõÄ
"Õ∞O ã¨q#Ü«∞OQÍ =∞#q KÕã¨∞Î<åflO – |_®, q^Õj ÃÑ@∞ì|_ç^•~°¡
ÖÏÉèÏÅ HÀã¨O ^Õâ◊ „Ѩ[ʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ ™êyã¨∞#Î fl Ü«Ú^•úxfl "≥O@<Õ
PÃÑÜ«∞ºO_»h, „Ѩ[Å#∂ qѨ¡"À^Œº=∞ <Õ`«Å#∂ |∂@HõѨÙ
Z<£H“O@~°¡Ö’ K«OѨ_®xfl PÃÑÜ«∞ºO_»h, Pk"åã‘ =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ·
NN JHõ¯_» ѨÙ\Ïì_∞» .... Hõq`«fi=∞Ü«∂º_»∞. ~Ô O_»∞ „ѨÑO¨ K« Ü«Ú^•úÅ
ã¨OHΔÀÉèÏ<ÕflQÍHõ ~°ëêº, K≥·<å =∞ǨÏ`«Î~° qѨ¡"åÅ#∞ P"åǨÏ#
KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. JO`«\˜`À PyáÈ~Ú# `≥Å∞QÆ∞ "Õ∞^è•=ÙÅ∞,
~°K~« Ú`«Å∞ KåÖÏ =∞Ok L<åfl~°∞.
NN 1955 =∞^茺O`«~° ZxflHõÅ =~°æáÈ~å@OÖ’ áêÖÁæx
Y_»æã¨$+≤ìH˜ ã≤^Œú=∞Ü«∂º_»∞. á⁄^Œ∞Ì"åeáÈ`«∞#fl `«~°∞}OÖ’
#=Ü«∞=fi#O`À kQÆO|~° Hõ=ÙÅ#∞ PǨfixOKå_»∞. _≥ɡ·ƒ Uà◊¡
=Ü«∞ã¨∞Ö’ K≥<· å ™êO㨯$uHõ qѨ=¡ OÖ’ uiy [x‡Oz #HõûŃs
NH͉õΩà◊ áÈ~å\ÏÅ ™êO㨯$uHõ ¿ã<åx JÜ«∂º_»∞. q~°ã¨O
=º=™ê÷ Ñ ¨ ‰ õ Ω _ç Q Í Ñ¨ ^ Õ à ◊ ¡ ‰ õ Ω ÃÑ· Q Í `« # K≥ · ` « < åºxfl qѨ ¡ =
™êÇ≤ Ï `Àº^Œ º =∞OÖ’ 㨠r =O KÕ ã ¨ ∞ ‰õ Ω <åfl_» ∞ . Ѩ Ù #s˚ = #O ,
ѨÙ#ifl~å‡}O J<Õ ÅHõ} Δ ÏÅ =Å¡ NN `«# z=i ~ÀAÅ ^•HÍ
ã¨=∞HÍb#OQÍ L<åfl_»∞. ~Úk =ºH˜Î ã¨∞QÆ∞}O HÍ^Œ∞. Kåi„`«Hõ
^Œ$HõÊ^äOŒ . NN ZO`«\˜ L^ÕfiQÆ HõÅÊ<å â◊HÀÎ JO`«\˜ PÖ’K«<åѨ~∞° _»∞.
Kåi„`«Hõ, `åufiHõ ^Œ$HõÊ^äŒO L#fl |∞kúrq. rq`«Ñ¨Ù Jxfl ^Œâ◊Ö’¡
PÜ«∞# fã¨∞‰õΩ#fl ~å[H©Ü«∞ "≥·Y~°∞Å "≥#∞Hõ ^Œ$HõÊ^äŒ ã¨Ê+ì̈`« L#flk.
ÉèÏ"À^ÕfiQÆ Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ# x=∞QÆfl`« L#flk. JO^Œ∞ˆH Hõq |∞kúrq ,
L^Œº=∞ rq HÍ"åÅ<Õ r=# qÅ∞=Å#∞ PÜ«∞# x~°∂Ñ≤OKå_»∞.
Wk PÜ«∞#<≥Å¡ "ÕàÖ◊ Ï ã‘fiÜ«∞ ѨÙ#ifl~å‡}O kâ◊QÍ #_çÑO≤ zOk.
L^Œº=∞ x~å‡}ÏÖ’¡H˜, ã¨OѶ¨∂Ö’¡H˜ fã≤ÔHo¡Ok.
K«i„`« Ѩ@¡ JK«OK«Å qâßfiã¨O =Å¡<Õ PÜ«∞#‰õΩ D
=∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O, =∞~À „ѨѨOK« „Ѩܫ∂}O ™ê^茺=∞Ü«∂º~Ú. K«i„`«
ѨÙ~ÀQÆq∞ã¨∞OÎ ^Œx, Jk ^•x ã¨ÇϨ [xÜ«∞=∞=∞x NN =Öˇ P `«~O° Ö’
=∞~À ~Ú^Œ~Ì ∞° , =ÚQÆ∞~æ ∞° ™êÇ≤Ï`«ºHÍ~°∞ÖË `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. P `«~åxfl
Zxfl =∞Ǩϟ[fiÅ Kåi„`«Hõ q[Ü«∂Å∞ ^•@∞H˘x "≥àÏ¡Ü≥∂ J<Õfl
F@=ÚÅ∂, <≥~· åâߺÅ∂ P=iOKå~Ú. HÍh =∂i¯ûã¨∞ì ^Œ$HõÊ^äOŒ
J`åºKå~åʼnõΩ áêÅÊ_»¤ "åà◊#¡ ∞ Hõi#î OQÍ tHΔ̃OKåÅh, Pk"åã¨∞Å
WO_»#¡ ∞ HÍÅÛ_®hfl ã¨OѨ^Œ q^èfiŒ O™êhfl PÃÑÜ«∞ºO_»h „ѨÉ∞íè `åfiÅ#∞
_ç=∂O_£ KÕÜ«∞O_ç. D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ "Õ∞O D ã¨OѶ¨∞@#Ö’
K«xáÈ~Ú# áÈbã¨∞ L^ÀºQÆ∞Å ‰õΩ@∞OÉÏŠѨ@¡ ™ê#∞Éèí∂u
„ѨHõ\˜ã¨∂Î, U Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ "Õ∞O D K«~°º‰õΩ áêÅÊ_»=eû =zÛO^À
J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=eûOkQÍ "åà◊#¡ ∞ HÀ~°∞`«∞<åflO. áÈbã¨∞, áê~å q∞e@s
|ÅQÍÅ ["å#¡‰Äõ , H˜Ok ™ê÷~Ú JkèHÍ~°‰¡ Äõ =∂ q[˝ÑÎ≤ – „Ѩ[ʼnõΩ
=ºuˆ~HõOQÍ Ü«Ú^ŒOú KÕÜ∞« HõO_ç... áêâ◊qHõOQÍ =º=ǨÏiOK«HOõ _ç.
(`å_ç"≥∞@¡ Ѷ¨∞@# ѨÓ~åfiѨ~åÅ QÆ∞iOz „Ѩ^è•# „ã¨=Ou
g∞_çÜ«∂, H˘O^Œ~°∞ "Õ∞^è•=ÙÅ∞ Jã¨`«º „ѨKå~åʼnõΩ, J~°÷~°Ç≤Ï`«
qâı+¡ }
¨ ʼnõΩ Ñ¨Ó#∞‰õΩ#flO^Œ∞ =Å¡ "åã¨"Î åÅ#∞ q=iã¨∞#Î fl D „ѨH@ õ #
ѨÓiÎ áê~î°O „ѨK«∞iOK«_»O J=ã¨~°=∞x ÉèÏqã¨∞Î<åflO. „w<£Ç¨ÏO\ò
^Œ∞~å‡~åæxfl J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ Wk LѨHiõ ã¨∞OÎ ^Œx „ѨK∞« iã¨∞<Î åflO.
– ã¨O.) J

HÍ~°º„Hõ=∞O
U„Ñ≤Öò 30, "Õ∞ 1 (â◊√„Hõ, â◊x"å~åÅ∞) 2010
HÍ. "≥OѨ\ÏѨ٠ã¨`º« O, PkÉè@ í ¡ HÔ Ö· Ïã¨O ǨÖò
(JOÉË^¯Œ ~ü Éè=í <£), qâßYѨ@flO
30 U„Ñ≤Öò
L. 10 QÆO. – HÍ. NN „áêOQÆ}OÖ’ Ѩ`åHÍq+¨¯~°}
10.30 QÆO. – HÍ. áê}˜„QÍÇ≤Ï "ÕkHõÃÑ·
„áê~°OÉè’Ѩ<åºã¨O :
„á⁄. l. ǨÏ~°QÀáêÖò
™œÇ¨~°÷ „Ѩux^è∞Œ Å ã¨O^ÕâßÅ∞, HÍ~°º^Œi≈ x"ÕkHõ,
ѨÙã¨HÎ Íq+¨¯~°}Å∞ LO\Ï~Ú
=∞.1.30 QÆO.‰õΩ Éè’[# q~å=∞O
2.00 QÆO. - NN : =∞Ǩ„Ѩ™ê÷#O – K«Å™êx „Ѩ™ê^£
4.00 QÆO. - NN =∞~À „Ѩ™ê÷#O – q K≥OK«Ü∞« º
™ê.6.00 QÆO@ʼnõΩ - NN Hõq`å Ѩ~#°î O, ™êO㨯$uHõ
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
=Å¡ NN K«i„`« QÆ=∞<åxH˜ aè#flOQÍ XHõ¯ "≥#Hõ_»∞QÆ∞ ‰õÄ_®
"ÕÜ«∞ÖË^Œ∞. HÍHõáÈ`Õ H˘xfl ã¨OkQÆú ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ xezáÈÜÕ∞ "å_»∞.
ɡ·\˜ #∞O_ç U H˘OK≥O Jyæ `«ye<å =∞m¡ =ÚO^Œ_»∞ˆQ. `å<Õ
=ÚO^Œ∞O_ç #_çÑO≤ KÕ"å_»∞.
J~Ú^Œ∞ ^ŒâßÉÏÌÅáê@∞ áÈ~å@ „Ѩ[Å "≥#∞"≥O@ ™êy#
NN Hõq`å *ˇ·„`«Ü«∂„`«#∞ W"åfià◊ ѨÙ#~°OK«<åÅ∞ KÕÜ«∞_»O ^•fi~å
PÜ«∞# ã¨=∞HÍb#`«#∞ ѨsHΔ̃OK«=K«∞Û. HÍh K«i„`« "≥O@ #_çz,
Kåi„`«Hõ â◊‰Ωõ ÅÎ „Ѩu "Õ∞Å∞H˘Å∞Ѩ٠ã¨xfl"Õâßhfl Hõq`«fiO KÕã≤ K«i„`«Ö’
ÉèÏQÆ"≥∞ÿáÈ~Ú# Hõqx Ãã·`«O Kåi„`«Hõ ^Œ$HõÊ^äŒO`À<Õ `«∂K«=Åã≤
L#flk. NN `«# QÆ∞iOz `å<Õ K≥ѨÙʉõΩ#fl@∞¡ PÜ«∞#Ö’ XHõ
q^Œ∂+¨‰õΩ_»∞ Ãã·`«O LO_»=K«∞ÛQÍx á⁄Å∞¡<≥Å∞¡ "Õ~°∞ KÕÜ«∞QÆÅ
=∂i¯ûã¨∞ì ^Œ$+≤ìx PÜ«∞<Õ Jáê~°OQÍ =∞#‰õΩ JOkOKå_»∞.
PÜ«∞##∞ JOK«<å "ÕÜ∞« _®xH© J^Õ ™ê^è#Œ O HÍ"åe.
P^è∞Œ xHõ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’H˜ NN `˘e™êiQÍ „â◊=∞#∞, „â◊=∞
~°∂áêÅ#∞, =∂#= Hõ~°Î$`åfixfl fã¨∞H˘x =KåÛ_»∞. ã¨Ç¨Ï„㨠=$`«∞ÎÅ
QÆ∞iOz K≥ѨÊ_»OÖ’ „Ѩ[Å ™êOѶ≤∞Hõ Jã≤÷`«fi ã¨Ê$Ç¨Ï PÜ«∞#‰õΩ#flk.
=∂i¯û[OÖ’x H©ÅHõ"∞≥ #ÿ „â◊=∞ ã¨O|O^è•Å∞ PÜ«∞# ™êÇ≤Ï`«º
K≥·`«<åºxH˜ =∂~°æ^Œi≈.
`≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èጠÈ~å@ HÍÅOÖ’ áÈbã¨∞ K«~º° ¿Ñ~°∞`À
Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºÅ∞ qѨ¡=HÍ~°∞Å#∞, „Ѩ[Å#∞, =Úã≤¡OÅ#∞
K«OÑ≤#ѨÙÊ_»∞ `≥ÅOQÍ}#∞ `«#Ö’ P"åǨÏ# KÕã∞¨ ‰õΩ#fl ǨÏsO„^Œ<å^ä£
WOw¡+¨μÖ’ n~°… Hõq`« ~åâß_»∞. "≥∞ÿH˘q㑯 ~åã≤# Öˇx<£ Hõq`«#∞
`«#^≥·# â‹·eÖ’ J#∞=kOz#>Ëì ǨÏsO„^Œ<å^ä£ Hõq`«#∂ NN
"≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@ J#∞=kOKå_»∞. `≥ÅOQÍ}ÃÑ· P~°∞„^Œ `«fi"Õ∞"åǨÏO
K«kq NN ZO`« ѨÙÅH˜Oz áÈÜ«∂_»O>Ë .. <ÕxHõ Hõq`«fi"Õ∞
~åÜ«∞Hõ¯ˆ~¡^Œ<åfl_»∞. PO„^èŒ=∞Ǩã¨Éèí, PO^èÀ„^Œº=∞ HÍÅO #∞Oz
JÅOѨÙ~°OÖ’ `≥ÅOQÍ} ~°K~« Ú`«Å ã¨OѶ∞¨ OQÍ =∂~°_O» ^•HÍ (
J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010 89
1 "Õ∞
L. 9. QÆO.ʼnõΩ : NN : J#∞"å^Œ ™êÇ≤Ï`«ºO – HÔ t"åÔ~_ç¤
11.30 QÆO. – NN =K«# ™êÇ≤Ï`«ºO – l HõàϺ}~å=Ù
=∞ 1.30 QÆO.‰õΩ Éè’[# q~å=∞O
2.00 QÆO.ʼnõΩ – NN: ã¨=∞HÍb#`« – ã≤. HÍjO
4.00QÆO. ʼnõΩ – NN L^Œº=∞ rq`«O – =~°=~°~å=Ù
™ê. 6.00 QÆO@ʼnõΩ – NN Hõq`å „Ñ¨™ê÷#O Tˆ~yOѨÙ
~å„u 7.00 QÆO. – |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨Éíè
PO„^èŒ – Xi™êû ã¨iǨÏ^Œ∞Ì J=∞~°∞Å "ÕkHõ :
=HõÅÎ ∞ : L[fiÖò, #Å∂¡i ~°∞H˜‡}˜
K«Å™êx „Ѩ™ê^£
Δ « : H˘`«Î HÍ~°º^Œi≈
J^躌 Hõ`
qq^èŒ qѨ=¡ , „Ѩ*Ï ™êO㨯$uHõ |$O^•Å
„Ѩ^Œ~°≈#Å∞O\Ï~Ú
D ã¨ÉÖíè ’¡<Õ HÍà’r <åQ˘_»=#∞ NN Pq+¨¯iOKå_»∞) JѨÊ\˜
`≥Å∞QÆ∞ ~°K~« Ú`«ÅO^ŒiH© L#fl>Ëì qâßÖÏO„^èŒ PHÍOHõΔ NNH© XHõ
ÃãO\˜"∞≥ O@∞QÍ LO_Õk. 1972Ö’ q~°ãO¨ „Ѩ`ºÕ Hõ `≥ÅOQÍ}#∞,
„Ѩ`ºÕ Hõ PO„^è#Œ ∞ |ÅѨ~∞° ã¨∂Î f~å‡#O KÕã#≤ ѨÙÊ_»∞ `«#‰õΩ P"≥∂^ŒO
ÖËHõáÈ~Ú<å NN, *ÏfiÖÏ=Úd `«k`«~°∞Å∞ Hõ@∞ì|_ç L<åfl~°∞.
=¸_»∞ `«~åÅ∞QÍ `≥ÅOQÍ}Ö’ qѨ=¡ , „Ѩ*Ï áÈ~å\ÏʼnõÄ, „Ѩ`ºÕ Hõ
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂ʼnõÄ "≥#∞Hõ L^ÕfiQÆ Ñ¨Ói`«"∞≥ #ÿ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞
`«`fi« OÖ’ NN „¿Ñ~°} L#flk.
â◊`«[Ü«∞Ou "Õ_»∞HõÅ∞ ZO`« ÖÏOKè«#"≥∂ =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞.
NN â◊`[« Ü«∞Ou XHõ "Õ_∞» HõÖÏ H͉õΩO_® „Ѩ[ŠѨ@,¡ L^Œº=∂Å
Ѩ@¡, K«i„`« Ѩ@¡, x~å‡}ÏŠѨ@¡ =∞# qâßfi™êxfl xOѨÙH˘<Õ
ã¨O^Œ~ƒ° Où Jx QÆ∞iοãÎ KåÅ∞. F@q∞Ö’, Ѩ_áç È=_»OÖ’, <≥~· åâ◊ºOÖ’....
~ÚHõ ˆ~Ѩ#flk HõxÑ≤OK«^Œ<Õ JO^èŒHÍ~°OÖ’ Ãã·`«O NN Hõq`«fiO
=∞#Å#∞ "ÕÅ∞Ѩ\ì˜ Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’H˜ #_çÑã≤ ∞¨ OÎ k . =∞x+≤ =∂~°∞`å_®?
ã¨=∂[O =∂~°∞`«∞O^•? J<Õ ã¨O^ÕÇϨ r=ÙʼnõΩ ~ÚѨÊ\˜H© NN
Hõq`«fi"Õ∞ ã¨=∂^è•#O. NNÜÕ∞ rqOz LO>Ë D HÍÖÏxfl, D
HÍÅ ã¨fiÉèÏ"åxfl U=∞x q=iOKÕ"å_»∞? ZO`« Ѩ^Œ∞<≥·# Hõq`«fiO
K≥¿ÑÊ"å_»∞? ZO`« JK«OK«Å qâßfiã¨OÖ’ qѨ¡= â◊‰õΩÎÅ "≥#flO\˜
LO_Õ"å_»∞? Ü«Ú^•úÅ =∞^茺 ѨÙ\˜ì, Ü«Ú^Œú ã¨OHΔÀÉèÏxfl Hõq`«fiO
KÕã≤, „Ѩ[Å J*ËÜ«∞ Ü«Ú^•úxfl QÍ#O KÕã≤# „Ѩ*ÏHõq ~Ú"åfià◊
^Õâ◊OÖ’ „Ѩ[ÅÃÑ·, Pk"åã¨∞ÅÃÑ· ~å[ºO KÕã¨∞Î#fl Ü«Ú^•úxfl
=∞#O^ŒiHõ<åfl =ÚO^Œ∞O_ç =ºuˆ~H˜OKÕ"å_»∞.
NN â◊`«[Ü«∞Ou PÜ«∞# #∂ˆ~à◊¡ ã¨O^Œ~°ƒùO HÍ^Œ∞.
=∞# K«∞@∂ì =∞#Å#∞ P=iOz# ã¨OHΔÀÉèÏÖ’¡, L^Œº=∂Ö’¡ =∞#Å#∞
=∞#O "≥`∞« H˘¯<Õ Ñ¨Å∞ ã¨O^Œ~åƒùÅ∞QÍ qã¨iÎ OKåe. J^Õ NN ã¨∂Êùi.Î
P HÍQÆ_®#∞ JO^Œ∞HÀ=_®xH˜ qâßY ã¨ÉÅíè ‰õΩ ™êÇ≤Ï`«º „¿Ñq∞‰õΩÅ#∞,
qѨ"¡ åaè=∂#∞Å#∞ q~°ãO¨ ™ê^Œ~O° QÍ PǨfix™ÈÎOk. J
90 J~°∞}`å~°, U„ÑÖ≤ ò – E<£ 2010

q~°ãO¨ ã¨ÉÖíè ’ ѨÙãÎ̈HÍq+¨¯~°}Å∞

ѨÙãÎ̈HõO ~°K«~Ú`« / „ѨK«∞~°} Pq+¨¯iOz#"å~°∞
 ^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ K«i„`« ‰õÄ~°∞Ê : â◊|i Ѩ^Œ‡‰õΩ=∂i
JO@~åx =ã¨O`«O #=Å J#∞"å^•Å∞ l. HõàϺ}~å=Ù

{
 Jã¨Ê$â◊º =ã¨O`« – Hõ#fl_»O #QÆ~°ÔQÔ~ ~°"Õ∞+π
 f<£^•^• =ã¨O^ŒO – `«q∞à◊O Z.l. Ü«∞u~åAÅ∞ \˜. Hõ$ëê‚ÉÏ~Ú
 J<£@K«|Öò „ã≤ÊOQ∑– POQÆO¡ JÖÏ¡_ç L=∞, ZO. N^è~Œ ü

{
 ÉèÏ= qѨ=¡ HÍ~°∞_»∞ H˘_»=\˜QOÆ \˜ q~°ã¨O
 H˘‰õΩ ã¨=∞HÍb#`« II K«Å™êx „Ѩ™ê^£
 Q˘O`≥u#Î áêÅ=¸~°∞ áêÅ=¸~°∞ J^躌 Ü«∞# "ÕkHõ ã≤.Zãπ.P~ü. „Ѩ™ê^£
 HÍ~°_qç Ö’ HÍ„"Õ∞_£û`À J~°∞O^èŒf~åÜü∞ ~åOH˜
 J=fi*ˇÑÊ≤ # `˘=fi âßY=¸i ~°q ã≤. HÍjO
Kèf « ãÎ Ñπ ∞¨¶ _£ qѨ"¡ À^Œº=∞O g∞^Œ=zÛ# ѨÙãÎ̈HÍÅ∞
 ѨKÛ« x |`«∞‰õΩÅÃÑ· xѨÊ~Ú ‰õΩ~°∞ã¨∞#Î fl ~å[ºO q~°ã¨O
 =∞O_»∞`«∞#fl QÍÜ«∂Å∞ II
 ^ŒO_»HÍ~°}ºOÖ’ =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· ~å[ºÇ≤ÏO㨠– „ѨuѶ∞¨ @# II #Å∂¡i ~°∞H˜‡}˜
 "å~ü W<£k <Õ"∞£ PѶπ „w<£ÇϨ O\ò P<£ W<ÀflÃãO\ò Pk"åã‘ãπ II
 K«Å™êx „Ѩ™ê^£ ~°K#« Å∞ II
 =∞Ǩ „Ѩ™ê÷#O #∞O_ç =∞~À „Ѩ™ê÷#O ^•HÍ q. K≥OK«Ü«∞º L^ŒÜü∞ÉèÏ#∞
 áê@ ã¨O„^Œ"∞≥ .ÿ .. L^ŒÜ«∞q∞„`« =~°=~°~å=Ù
 Éè∂í q∞ HÀã¨O ã¨O„QÍ"£∞ P~ü. â◊tHõà◊
 L`«~Î ° `≥ÅOQÍ} =∞Ç≤ÏàÏ J=∞~°∞Å rq`« K«i„`«Å∞ q~°ã¨O ÉèÏ~°u
 L`«~Î åO„^èŒ „Ѩ*Ï ã¨=∞㨺Å∞ – áÈ~å\ÏÅ∞ =Oâ◊^è•~° HõuÎѨ^Œ‡
 áêHÍÅ #∞Oz #Å¡=∞Å¡ ^•HÍ JáêÊ~å=Ù q∞„`«∞Å∞ PÅ∂i Éè∞í [OQÆ~å=Ù
âßY=¸i, H˘O_»Öò ~Ô _çŤ ÃÑ· „É’K«~ü
 `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ ÉèHí Î̃ L^Œº=∞O q. K≥OK«Ü∞« º L[fiÖò
 Ü«Ú^ŒOú Jx"å~°º"≥∞#ÿ KÀ@ ÔH. ÉÏc˚ ã¨∞^Œ~°≈<£
 <≥QÆ_»∞ #Å∂¡i ~°∞H˜‡}˜ l. HõàϺ}~å=Ù



âß~°^Œ 㨇$u â◊HÖõ ÏÅ∞
NN J<Õfi+¨}
PÅ∂i Éè∞í [OQÆ~å=Ù
Z<£. "Õ}∞QÀáêÖò { q. K≥OK«Ü∞« º
 =∂ =∞\˜ì HÀã¨O J~°ã¨"≥e¡ Hõ$+¨‚
 ^Œ∞óMÏQÆ∞flÅ `≥ÅOQÍ} áêÅ=¸~°∞ J^躌 Ü«∞# "ÕkHõ ZO.Z. ÉÏã≤`ü
 ta~°O II ZO. Nx"åãπ
 *ˇ· `≥ÅOQÍ} qѨ=¡ _èO» HÍ II „HÍOu
 Ѩ@fl"≥ÚzÛ# Ѩ֡ˇ Éèí∂áêÖò ~°qK«O^Œ~ü



„Ѩ`ºÕ Hõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂Å K«i„`« (<åÅæ= =Ú„^Œ})
ã¨ÖÏO ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ (=¸_»= =Ú„^Œ})
â’ÉèÏ QÍOnè
{
Ñ≤. Ö’ˆHâ◊fi~ü ~°`«fl=∂Å