‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺑﻮﻳﻪ ﮔﺮﮔﺎن‪ /‬دوره ﺳﻮم‪/‬ﺷﻤﺎره‪ /1‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪/1385‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ 7‬ﺗﺎ ‪16‬‬

‫درد ﺣﺎد‪ :‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﺗﺮﻛﻤﻦ و آذري‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫زﻣﻴﻨﻪ و ﻫﺪف ‪ :‬درد ﻳﻚ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﻬﻢ ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ اﻛﺜﺮ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﻫﻤـﺮاه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻴﭻ اﺣﺴﺎﺳﻲ ﻫﻮﻟﻨﺎكﺗﺮ از درد ﻧﺰد ﺑﻴﻤﺎران ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﻃﺒﻲ ﻳﺎ ﺟﺮاﺣـﻲ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﺪف‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻟﻴﻼ ﺟﻮﻳﺒﺎري‬
‫اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ زﻧﺪه درد ﺣﺎد ﺑﻌﺪ از اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﻲ در ﺑﻴﻤﺎران آذري و ﺗـﺮﻛﻤﻦ‬ ‫دﻛﺘﺮاي ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺑﻮﻳﻪ ﮔﺮﮔﺎن‬

‫روش ﺑﺮرﺳﻲ ‪ :‬در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ از روش ﭘﺪﻳﺪارﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ‪ 20‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫دﻛﺘﺮ اﻛﺮم ﺛﻨﺎﮔﻮ‬
‫ﺗﺮﻛﻤﻦ و ‪ 16‬ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه آذري ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﻪ ﻋﻤـﻞ آﻣـﺪ‪ .‬روش ﺟﻤـﻊآوري دادهﻫـﺎ ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ‬ ‫دﻛﺘﺮاي ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ‬
‫ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬دادهﻫﺎ ﺑﻪ روش ﭘﺪﻳﺪارﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺗﻔـﺴﻴﺮي »ون ﻣـﺎﻧﻦ« ﻣـﻮرد‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺑﻮﻳﻪ ﮔﺮﮔﺎن‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻧﻴﻜﺒﺨﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﺗﺤﻠﻴﻞ دﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﺳﻪ ﻣﻀﻮن ﻋﻤﺪه را آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺖ‪» :‬ﻏﻮﻃﻪور ﺷﺪن در درد‪،‬‬
‫دﻛﺘﺮاي ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ‬
‫ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺷﺪن‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ«‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ در ﺗﻮﺻﻴﻒ درد از ﻛﻠﻤـﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻋـﺬاب‪ ،‬وﺣـﺸﺘﻨﺎك ﺑـﻮدن‪،‬‬
‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺗﻬﺮان‬
‫ﺳﺨﺖ ﺑﻮدن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ درد ﺟﺴﻤﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺤﻤـﻞ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ درد رواﻧﻲ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد‪ .‬اﺣﺴﺎس آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي رواﻧﻲ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺆول ‪ :‬دﻛﺘﺮ ﻟﻴﻼ ﺟﻮﻳﺒﺎري‬
‫و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ درد ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎر و ﺧﺎﻧﻮاده از ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﺑﻴﻤـﺎران ﺑـﻮد‪ .‬ﻫﻤـﺪﻟﻲ ﭘﺮﺳـﺘﺎر‪ ،‬در‬ ‫‪info@jouybari.net‬‬ ‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪:‬‬
‫دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﭘﺮﺳﺘﺎر‪،‬آﮔﺎﻫﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ از روﻧﺪ ﺑﻬﺒﻮدي‪ ،‬در ﺗﻤﺎس ﺑﻮدن ﺑﺎ ﭘﺰﺷﻚ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرداري‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻲ ‪ :‬ﮔﺮﮔﺎن ‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ‪ 2‬ﺟﺎده ﮔﺮﮔﺎن ﺑﻪ ﺳﺎري‪،‬‬
‫از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﺎﻧﻮاده و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ درد ﺧﻮد را ﺑﻬﺘـﺮ ﺗﺤﻤـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﮔﻠﺴﺘﺎن )ﺑﻨﻴﺎد ﻓﻠﺴﻔﻲ(‪،‬‬
‫رﻧﺞ ﺑﺮدن و ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮدن از ﻣﻀﺎﻣﻴﻨﻲاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﺑﻴﻤـﺎران از درد )ﺑﻴﻤـﺎري ﻳـﺎ ﺟﺮاﺣـﻲ( را‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺑﻮﻳﻪ ﮔﺮﮔﺎن‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎران ﻃﻲ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺴﻴﺎر آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬دو ﻧﻴﺎز ﻏﺎﻟـﺐ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ ‪0171-4426900 :‬‬
‫در اﻳﻦ دوران »ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ« ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎﺑﺮ ‪4425171 :‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻪ درد ﭘﺪﻳﺪهاي ذﻫﻨﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳـﺖ و واﻛـﻨﺶ ﺑـﻪ‬
‫وﺻﻮل ﻣﻘﺎﻟﻪ ‪85/2/10 :‬‬
‫درد ﺷﺪﻳﺪاً ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ارزشﻫﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻓﺮاد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻟﮕﻮي ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﺑـﺎ درد در ﺧـﺮده‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ ‪85/7/29 :‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻔﺎوت آﺷﻜﺎري ﻧﺸﺎن ﻧـﺪاد‪ .‬آﮔـﺎﻫﻲ از ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺑﻴﻤـﺎران و‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ آﻧﺎن‪ ،‬ﻋﻮاﻣـﻞ ﻛﻠﻴـﺪي در اراﺋـﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖﻫـﺎي ﭘﺮﺳـﺘﺎري ﻛـﺎرا‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪ واژهﻫﺎ ‪ :‬درد ﺣﺎد‪ -‬ﭘﺪﻳﺪارﺷﻨﺎﺳﻲ‪ -‬ﺑﻴﻤﺎران ﺗﺮﻛﻤﻦ‪ -‬ﺑﻴﻤﺎران آذري‬

 ‫دوره ﺳﻮم‪/‬ﺷﻤﺎره‪ /1‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1385‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ درك ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫از درد را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ارﺗﺒﺎط ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻫﻤـﺪﻟﻲ را‬
‫ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻊﺗـﺮ و‬
‫ﻋﻤﻴﻖﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣـﺪدﺟﻮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ .‬از آﻧﺠـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫درد ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻪ روﺣﻲ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ واﺑـﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺎ درك ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ و ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬
‫درد ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪،‬ﭘﺮﺳﺘﺎران ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻓـﺮد را در ﺗﺤﻤـﻞ درد‬
‫ﻳــﺎري ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨــﮓ‪ ،‬ﺳــﺎﻳﻪ ﮔــﺴﺘﺮدهاي ﺑــﺮ درد دارد‪.‬‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻫﻨﮕـﺎم ﺑـﺮوز درد و اﺳـﺘﻤﺪاد ﺑـﺮاي ﺗـﺴﻜﻴﻦ آن‪،‬‬
‫ﻛــﺎﻣﻼً ﺑــﺎ ﻓﺮﻫﻨــﮓ ﻋﺠــﻴﻦ ﺷــﺪه اﺳــﺖ )‪ .(6‬ﺷــﻨﺎﺧﺖ اﻳــﻦ‬
‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻫﺪف اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر درك ﺗﺠﺮﺑـﻪ زﻧـﺪه ﺑﻴﻤـﺎران از‬
‫درد ﺑﻌــﺪ از اﻋﻤــﺎل ﺟﺮاﺣــﻲ ﺷــﻜﻢ از روش ﭘﺪﻳــﺪار ﻳــﺎ‬
‫ﭘﺪﻳــﺪهﺷﻨﺎﺳــﻲ ﺗﻔــﺴﻴﺮي اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬اﺻــﻄﻼح‬
‫ﭘﺪﻳﺪهﺷﻨﺎﺳﻲ از ﻳﻚ ﻟﻐﺖ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧـﺸﺎن دادن‪،‬‬
‫دﻳــﺪه ﺷــﺪن و ﻇــﺎﻫﺮ ﺷــﺪن ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﻣــﺸﺘﻖ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‬
‫)‪G.(7‬ﭘﺪﻳﺪهﺷﻨﺎﺳﻲ در واﻗﻊ ﺗﻼﺷﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ »ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت‬
‫زﻧــﺪه« ﺑــﺪون ﺗﺌــﻮري ﻗﺒﻠــﻲ درﺑــﺎره »واﻗﻌﻴــﺖ ﻋﻴﻨــﻲ« آن‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺪﻳﺪهﺷﻨﺎﺳـﻲ ﻳـﻚ روﻳﻜﺮدﺟـﺎﻣﻊ ﭘﮋوﻫـﺸﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫دﻳــﺪﮔﺎهﻫــﺎي ﻓﻠــﺴﻔﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌــﻪﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ و رواﻧــﺸﻨﺎﺧﺘﻲ را‬
‫ﻳﻚﺟﺎ و ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ درﺑﺮﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬اﮔـﺮ ﭼـﻪ اﻳـﻦ روش‪،‬‬
‫روﻳﻜﺮد ﺳـﻮدﻣﻨﺪي ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ و آزﻣـﻮن ﭘﺪﻳـﺪهﻫـﺎ در‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎري اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻫﻨﻮز روش ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺟـﻮاﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ )‪ .(8‬در اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺮ ﭘﺪﻳﺪهاي ﺑﺪون اﺗﻜﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮﺿـﻴﺎت ﻗﺒﻠـﻲ و ادراﻛـﺎت ﻧــﺎآزﻣﻮده ﺑـﻪ ﻃـﻮر آﮔﺎﻫﺎﻧــﻪ و‬
‫ﺻــﺮﻳﺢ ﺑﺮرﺳــﻲ و درك ﻣــﻲﺷــﻮد )‪ .(9‬ﻫــﺪف ﻣﺤﻘــﻖ‬
‫ﭘﺪﻳﺪارﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ او در ﭘـﻲ آن اﺳـﺖ ﺗـﺎ‬
‫درﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﭼـﻪ ﻣﻌﻨـﻲ و ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ را در اﻋﻤـﺎل ﺧـﻮد‬
‫ﻣــﻲﻳﺎﺑــﺪ و رﻓﺘﺎرﻫــﺎي ﺧــﻮد و دﻳﮕــﺮان را ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺗﻌﺒﻴــﺮ و‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺪﻳﺪه و زﻣﻴﻨﻪ )‪ (context‬رﺧﺪاد وﻗـﻮع آن‬
‫‪ /8‬ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺑﻮﻳﻪ ﮔﺮﮔﺎن‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫درد ﻳــﻚ ﻧــﺸﺎﻧﻪ ﻣﻬــﻢ ﺑﻴﻤــﺎري اﺳــﺖ و ﺗﻘﺮﻳﺒ ـﺎً ﺑــﺎ اﻛﺜــﺮ‬
‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻴﭻ اﺣﺴﺎﺳﻲ ﻫﻮﻟﻨـﺎكﺗـﺮ‬
‫از درد ﻧﺰد ﺑﻴﻤﺎران ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﻃﺒﻲ ﻳﺎ ﺟﺮاﺣﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ )‪.(1‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺴﻜﻦﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ و ﺑـﻲﺷـﻤﺎر‪ ،‬ﻛﻨﺘـﺮل ﻧﺎﻛـﺎﻓﻲ درد‬
‫در ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﺟﻤﻌﻴﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﺗﺤـﺖ ﻋﻤـﻞ ﺟﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻗــﺮار ﻣــﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ‪ ،‬ﻳﻜــﻲ از ﻣــﺸﻜﻼت ﻣﻬــﻢ اﺳــﺖ‪ .‬ﺣــﺪود‬
‫ﺳﻪﭼﻬﺎرم ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛﻪ دﭼﺎر درد ﺣﺎد و ﻣـﺰﻣﻦ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﺑـﺎ‬
‫وﺟــﻮد ﺗﺠــﻮﻳﺰ ﻣــﺴﻜﻦﻫــﺎي ﻣﺨــﺪر ﻫﻤﭽﻨــﺎن از درد رﻧــﺞ‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ )‪2‬و‪ .(3‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣـﺮوري ﺑـﺮ ادﺑﻴـﺎت ﮔـﻮاه آن اﺳـﺖ‬
‫ﺑﻴﺶ از ‪ 50‬درﺻﺪ ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺴﺘﺮي در ﺑﺨﺶﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ و‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ دﭼﺎر درد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دردي ﻛﻪ ﺗﺴﻜﻴﻦ ﻧﻴﺎﺑـﺪ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻬﺒﻮدي و ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎران و ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي آﻧﺎن‬
‫ﻣﻮﺟــﺐ ﻓــﺸﺎر ﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ و ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎي ﺳﻴــﺴﺘﻢ ﻣﺮاﻗﺒــﺖ‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ )‪ .(4‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭘﺮﺳـﺘﺎري ﺑـﻴﺶ‬
‫از دو دﻫﻪ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺶ ﭘﺮﺳـﺘﺎران درﺑـﺎره‬
‫درد و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺑﺮرﺳـﻲ و ﺷـﻨﺎﺧﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﻳــﺰي‪ ،‬اﺟــﺮا و ارزﻳــﺎﺑﻲ ﭘﺎﺳــﺦ اﻓــﺮاد ﺑــﻪ ﺑﻴﻤــﺎري و‬
‫ﺗــﺴﻜﻴﻦ درد و رﻧــﺞ ﺑﻴﻤــﺎران اﺳــﺖ ‪ .‬از ﻃﺮﻓــﻲ اﻧﺘﻈــﺎرات‬
‫ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﺑــﺮاي ﺑﻬﺒــﻮد ﻣــﺪاﺧﻼت درﻣــﺎﻧﻲ‪ -‬ﻣﺮاﻗﺒﺘــﻲ ﺑــﺮاي‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ درد ﺑﻴﻤﺎران رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ )‪ .(5‬ﻣﻌﻨﻲ‪ ،‬اﻇﻬﺎر‬
‫و درﻣﺎن درد ﻣﺘـﺎﺛﺮ از زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﺴﻜﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﺛﺮ درد ﻣﺴﺘﻠﺰم ارﺗﺒﺎط دو ﻃﺮﻓﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ درد‬
‫را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ درﻣـﺎن درد ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻓﺮاد از درد‪ ،‬اﻧﺤﺼﺎري اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫـﺮ ﺷـﺨﺺ داﺳـﺘﺎن‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺧﻮد را دارد‪ .‬ﺗﺠـﺎرب ﻣﺘﻔـﺎوت اﻓـﺮاد از درد را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷـﻨﺎﺧﺖ اﻳـﻦ داﺳـﺘﺎنﻫـﺎي ﻓـﺮدي ﻛـﻪ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺮ آن ﺳﺎﻳﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ از اﻓﺮاد داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺪﺑﻴﺮي اﻧﺤـﺼﺎري‬
‫و ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ در ﻣﺮاﻗﺒـﺖ از دردﻣﻨـﺪان‪ ،‬ﺿـﺮوري‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪ درد ﻣﻲﺗـﻮان درك اﻓـﺮاد از ﻳـﻚ‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﻟﻴﻼ ﺟﻮﻳﺒﺎري و ﻫﻤﻜﺎران ‪9/‬‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬در اﻧﺠــﺎم ﻣــﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻓــﺮم راﻫﻨﻤــﺎي‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺳـﺆواﻻت ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪﻫـﺎ ﻳﻜـﺴﺎن ﻧﻴـﺴﺖ و‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻫـﺮ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫دارد )‪ .(7‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺳﺆواﻻت ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫رﻫﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ و در ﭘﺮﺳـﻴﺪن آﻧﻬـﺎ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺧﺎﺻـﻲ‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻮال ﻛﻠﻴﺪي آﻏﺎز ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺮ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳـﺆواﻻت ﻛﺎوﺷـﻲ‬
‫ﻧﻈﻴــﺮ »ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿــﻴﺢ دﻫﻴــﺪ؟« و ﻳــﺎ »وﻗﺘــﻲ ﻛــﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ‪ ...‬ﻣﻨﻈﻮر ﺷـﻤﺎ ﭼﻴـﺴﺖ؟« )‪ ،(12‬ﻣـﻮرد ﻛﻨﻜـﺎش‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺮار داد‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ روي ﻧﻮار ﻛﺎﺳﺖ ﺿﺒﻂ و ﺳـﭙﺲ‬
‫دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻘﻖ در ﭘﺎﻳﺎن ﻫـﺮ ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺰارﺷـﻲ‬
‫ﻛﻮﺗﺎه در ﻣﻮرد روﻧﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ آن ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻛـﺮد ﻛـﻪ در ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ‬
‫ﻛﻠﻴــﻪ ﻣﺮاﺣــﻞ اﻳــﻦ ﭘــﮋوﻫﺶ ﺑــﺎ روش ﭘﺪﻳﺪارﺷﻨﺎﺳــﻲ‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮي »ون ﻣﺎﻧﻦ« اﻧﺠﺎم ﭘـﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺘـﺪوﻟﻮژي »ون ﻣـﺎﻧﻦ«‬
‫ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺷﺶ ﻣﻀﻤﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪام از آﻧﻬﺎ راﻫﻨﻤﺎي‬
‫ﺑﺨــﺸﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖﻫــﺎي ﻓﺮآﻳﻨــﺪ ﭘــﮋوﻫﺶ از ﺟﻤﻠــﻪ ﺗﺤﻠﻴــﻞ‬
‫دادهﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤـﻲﺗـﻮان ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺧﺎﺻـﻲ ﺑـﺮاي اﻳـﻦ درون‬
‫ﻣﺎﻳﻪﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﮋوﻫـﺸﻲ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ درونﻣﺎﻳﻪﻫـﺎ در ﺗﻤـﺎم ﻣﺮاﺣـﻞ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﭘﮋوﻫﺶ ﺟﺮﻳﺎن دارﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻘـﻖ ﺑـﻪ ﺟﻤـﻊآوري دادهﻫـﺎ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺗﻠـﻮﻳﺤﻲ آﻏـﺎز‬
‫ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﺜﻼً ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﺆواﻻت ﻛﺎوش ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ در ﭘـﻲ‬
‫ﮔــﺮﻓﺘﻦ ﺗﺎﻳﻴــﺪ از ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨــﺪه در ﻣــﻮرد ﺗﻌﺒﻴــﺮ ﻣــﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه از ﺑﺨﺸﻲ از ﮔﻔﺘـﻪﻫـﺎي وي ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ ﻗﻠﻤﺪاد ﺷﻮد(‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺮوع رﺳﻤﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫دادهﻫــﺎ زﻣــﺎﻧﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ دادهﻫــﺎ ﺟﻤــﻊآوري ﺷــﺪه و ﺑــﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻧﻮﺷﺘﻪ درﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫درد ﺣﺎد‬
‫ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺮ دو ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻔﺴﻴﺮي ﻣـﺎ ﺑـﺮاي ﻓﻬـﻢ دﻧﻴـﺎي ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻳﺎ وﻗﺎﻳﻊ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻘـﻖ ﻛﻴﻔـﻲ ﺑـﺎ‬
‫وارد ﺷﺪن ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ آﻧﺎن ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪.(10‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎ از ﺑــﻴﻦ ﺑﻴﻤــﺎران ﺗــﺮﻛﻤﻦ و آذري ﺑــﺴﺘﺮي در‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻨﺘﺨﺐ اﺳﺘﺎن ﮔﻠـﺴﺘﺎن و‬
‫آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴـﺮي ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻧﻤﻮﻧـﻪﮔﻴـﺮي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﻫﺪف و ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻨﻮع ﺑﻮد‪ .‬در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻛﻴﻔﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﺗﻜـﺮار و اﺷـﺒﺎع دادهﻫـﺎ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﻨﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ورود ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‪ ،‬ﺳـﻦ ‪ 18 -60‬ﺳـﺎل )درد در‬
‫اﻃﻔﺎل و اﻓـﺮاد ﻣـﺴﻦ ﺑـﺎ درد در ﻣﻴﺎﻧـﺴﺎﻟﻲ ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ(‪،‬‬
‫ﻋــﺪم اﺑــﺘﻼء ﺑــﻪ ﺑﻴﻤــﺎريﻫــﺎي ﻣــﺰﻣﻦ ﻣــﻮﺛﺮ ﺑــﺮ ﺗﺠﺮﺑــﻪ درد‬
‫)ﻧﻮروﭘﺎﺗﻲﻫﺎ‪ ،‬دﻳﺎﺑﺖ و‪ ،( ...‬ﻋـﺪم اﻋﺘﻴـﺎد ﺑـﻪ ﻣـﻮاد ﻣﺨـﺪر و‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﺴﻜﻦ ﺑﻴﺶ از ‪ 6‬ﻣـﺎه ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ از ﺑﻴﻦ ﻫﺮ دو ﺟﻨﺲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ‪ ،‬وﺳﻴﻊ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻣﺘﻌﺎﻣﻞ )ﭼﻬـﺮه‬
‫ﺑﻪ ﭼﻬﺮه( از اﺑﺰار اﺻﻠﻲ ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫـﺎ‬
‫ﺿﺒﻂ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮف ‪ 48‬ﺳﺎﻋﺖ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ و ﻛﺪﺑﻨـﺪي‬
‫و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻫﺪﻓﻤﻨـﺪ ﭘﺪﻳـﺪه‬
‫ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﻣﺸﺎﻫﺪه رﻓﺘﺎر ﻛﻼﻣﻲ و ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﺣـﺎﻛﻲ از‬
‫درد‪ ،‬ﻧﺤــﻮه اﻇﻬــﺎر درد‪ ،‬ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﺗﺤﻤــﻞ درد و ‪ (...‬در‬
‫ﻣﺤــﻴﻂ ﻃﺒﻴﻌــﻲ و در ﺳــﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺷــﺒﺎﻧﻪ روزﺗﻮﺳــﻂ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﺛﺒﺖ و ﺳﭙﺲ ﻛﺪﺑﻨﺪي و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﮋوﻫﺶ ﻛﻴﻔﻲ اﻏﻠﺐ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﺎر اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﺎر ﻋﺒـﺎرت از ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪاي اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻠﻲرﻏـﻢ اﻳـﻦ ﻛـﻪ ﭘﻴﺮاﻣـﻮن ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﻣﺤﻘـﻖ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬داراي اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي از ﻧﻈـﺮ وﺳـﻌﺖ‬
‫دﻳــﺪ و ﻋﻤــﻖ اﺳــﺖ )‪ .(11‬از ﻣﺰاﻳــﺎي ﺗﻬﻴــﻪ ﻓــﺮم راﻫﻨﻤــﺎي‬
‫ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ اﻳـﻦ اﺳــﺖ ﻛـﻪ ﺑــﻪ ﻣﺤﻘـﻖ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﻣــﻲدﻫـﺪ ﻛــﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ از ﺗﻤﺎم ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻤﻊآوري ﻛـﺮده‬
‫دوره ﺳﻮم‪/‬ﺷﻤﺎره‪ /1‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1385‬‬
‫)‪ ، (dependability‬ﻗﺎﺑﻠﻴـــﺖ اﻧﺘﻘـــﺎل )‪ (transferability‬و‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺎﻳﻴﺪ )‪ « (confirmability‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻌﺘﺒـﺮ‬
‫ﺑﻮدن ﻳﻌﻨﻲ درﺟﻪ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻮدن ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و اﻳـﻦ ﻛـﻪ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ و واﻗﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ .(7‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اراﺋﻪ ﺷﺪ و آﻧﻬﺎ ﻧﻈﺮات ﺧﻮد را در ﻣـﻮرد‬
‫ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﻲ ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎ ﺑــﺎ ﺗﺠﺮﺑﻴــﺎت ﺑــﻪ ﻣﺤﻘــﻖ اﺑــﺮاز ﻧﻤﻮدﻧــﺪ‪.‬‬
‫ونﻣﺎﻧﻦ )‪ (13‬ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻳـﻦ ﻣﻌﻴﺎر‪،‬ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻋﻀﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي ﭘـﮋوﻫﺶ‬
‫را ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻛﻴﻔـﻲ ﺗﺠﺮﺑـﻪ دارﻧـﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑـﺎ ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪه ﺳـﻮم‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎر ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻮدن ﺑﺮاي‬
‫ﻳﻚ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎر ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻴﺰ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ .(14‬ﻣﺤﻘﻖ ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم اﻗـﺪاﻣﺎﺗﻲ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻋـﻀﺎ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻫﻤﻜـﺎران ﻛـﻪ در ﺑـﺎﻻ‬
‫ﺷﺮح آﻧﻬﺎ رﻓﺖ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﭘـﮋوﻫﺶ راﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻘﻴﺪه ﻟﻴـﻨﻜﻠﻦ و ﮔﻮﺑـﺎ )‪ ،(15‬ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺮ ﻛﻴﻔـﻲ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﮋوﻫﺶ راﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ و وﻇﻴﻔﻪ وي در اﻳـﻦ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻬﻴﺎ ﻧﻤﻮدن ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻣﺒﺴﻮط از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫـﺎ در ﺑﺎﻓـﺖ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﻳـﻦ ﺗﻮﺿـﻴﺤﺎت‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎدي در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ و ﺑﺤﺚ ﭘﻴﺮاﻣﻮن آن‬
‫در ﻣﺠﻤﻮع ‪ 20‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه از ﺑﻴﻤﺎران ﺗﺮﻛﻤﻦ و ‪16‬‬
‫ﺑﻴﻤــﺎر آذري ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ و ﻣــﺼﺎﺣﺒﻪ ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨــﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﺮي دوم ﻃﺮح و آﻧﺎﻟﻴﺰ دادهﻫـﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ دو ﺗﻦ از ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺿﺮورت ﺣﻀﻮر ﻳﻚ ﻓﺮد آذري زﺑﺎن ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن آذري زﺑـﺎن از ﻫﻤﻜـﺎري ﻓـﺮد آذري‬
‫زﺑﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣـﻮارد‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺠﺎم دو ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺣـﺲ ﺷـﺪ ﻛـﻪ در ﻣﺠﻤـﻮع‬
‫‪ 40‬ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻀﻤﻮنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از دادهﻫـﺎي‬
‫‪ /10‬ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺑﻮﻳﻪ ﮔﺮﮔﺎن‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻛﻠـﻲ ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫﺎﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺎﻣـﻞ روي‬
‫درونﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ذاﺗﻲ ﻣـﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨـﺪه ﭘﺪﻳـﺪه‪ ،‬ﺟـﺪا ﻛـﺮدن‬
‫ﺟﻤــﻼت ﻣــﻀﻤﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺒــﺪﻳﻞ ﻛــﺮدن و ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺷــﻜﻞ دادن‬
‫ﺟﻤــﻼت ﮔﻔﺘــﻪ ﺷــﺪه‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣــﺸﺎرﻛﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻤــﺎﻳﺰ ﻛــﺮدن‬
‫ﻣﻀﻤﻮنﻫﺎي ذاﺗﻲ از ﻣـﻀﻤﻮنﻫـﺎي ﻓﺮﻋـﻲ‪ ،‬ﻫﻨـﺮ ﻧﻮﺷـﺘﻦ و‬
‫ﺑﺎزﻧﻮﻳــﺴﻲ‪ ،‬ﺣﻔــﻆ ارﺗﺒــﺎط ﺟﻬــﺖدار و ﻗــﻮي ﺑــﺎ ﭘﺪﻳــﺪه و‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﺎﻓـﺖ ﭘـﮋوﻫﺶ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار دادن‬
‫اﺟــﺰاء و ﻛــﻞ اﺳ ـﺖ‪ .‬در اﻳــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎ در ﻗﺎﻟــﺐ‬
‫ﻣﻀﻤﻮنﻫـﺎي ﺑـﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه ﻣﻌﺮﻓـﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ و ﺗﻔـﺴﻴﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )‪.(13‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻞ اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﻓـﺮادي ﻛـﻪ ﻗـﺮار‬
‫ﺑﻮد از ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳـﺎدآوري‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ در اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‪ ،‬اﺧﺘﻴـﺎري اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﺗﻤـﺎم‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﺷـﻔﺎﻫﻲ و ﻛﺘﺒـﻲ در ﺧـﺼﻮص‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ داده ﺷﺪ و ﺳـﭙﺲ از آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ آﻣـﺎدﮔﻲ ﺧـﻮد را‬
‫ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﻓـﺮم‬
‫ﻛﺘﺒﻲ رﺿﺎﻳﺖﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪي را اﻣـﻀﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و ﺑـﺪﻳﻦوﺳـﻴﻠﻪ‬
‫رﺿــﺎﻳﺖ ﺧــﻮد را از ﻣــﻮرد ﻣــﺼﺎﺣﺒﻪ ﻗــﺮار ﮔــﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺿــﺒﻂ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﻣﻜﺘﻮب ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﭘـﮋوﻫﺶ در اداﻣـﻪ ﻳـﺎ‬
‫اﻧﺼﺮاف از ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺨﺘﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در‬
‫ﺧــﺼﻮص ﻣﺤﺮﻣﺎﻧــﻪ ﻣﺎﻧــﺪن دادهﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ آﻧﻬــﺎ در اﺧﺘﻴــﺎر‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨﺎن داده ﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﻘﻖ از ﻫﻮﻳﺖ واﻗﻌﻲ ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷـﻮﻧﺪﮔﺎن و اﻳـﻦ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺪام ﻗﺴﻤﺖ از دادهﻫﺎ از ﻛﺪام ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺴﺐ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻃـﻼع داﺷـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر از ﻃﺮﻳـﻖ اﺧﺘـﺼﺎص دادن‬
‫ﻳﻚ ﻛﺪ ﻋﺪدي ﺑﻪ ﻫـﺮ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪه ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ و‬
‫دﻳﮕـﺮ اﻓــﺮاد ﺗﻨﻬـﺎ از ﻃﺮﻳــﻖ اﻳـﻦ ﻛــﺪ ﻋـﺪدي ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ از اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑــﺮاي اﻃﻤﻴﻨــﺎن از ﻣﻮﺛــﻖ ﺑــﻮدن ﭘــﮋوﻫﺶ از ﻣﻌﻴﺎرﻫــﺎي‬
‫»ﻣﻌﺘﺒـــــﺮ ﺑـــــﻮدن )‪ ، (credibility‬ﻗﺎﺑﻠﻴـــــﺖ اﻋﺘﻤــــــﺎد‬
‫دﻛﺘﺮ ﻟﻴﻼ ﺟﻮﻳﺒﺎري و ﻫﻤﻜﺎران ‪11/‬‬
‫درد ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺣﺮﻛﺘﻲ ‪» :‬ﻧﻤﻲﺗﻮﻧﻢ ﺗﻜﺎن ﺑﺨﻮرم‪،‬‬
‫ﻋﺬاب ﻣﻲﻛﺸﻢ‪ .‬اﻳﻦ درد اﺳﺖ دﻳﮕﻪ وﻗﺘﻲ ﻧﻤـﻲﺗـﻮﻧﻢ ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫ﺷﻢ ﺑﺸﻴﻨﻢ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ درد اﺳﺖ دﻳﮕﻪ‪ .‬روز ﺑﻪ روز ﺑﻠﻨـﺪ ﻣـﻲﺷـﻲ‬
‫دﻳﮕﻪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮﻧﻢ ﺧﻮب ﺑﺸﻴﻨﻢ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻢ راه ﺑﺮم ﺑﺎﻳـﺴﺘﻢ اﻣـﺎ از‬
‫روز اول ﺑﻬﺘﺮم درده دﻳﮕﻪ« )ش‪.(9‬‬
‫درﮔﻴﺮي ﺟﺴﻢ و روان ‪» :‬ﭼﻮن رﻧﺞ ﻣﻲﻛﺸﻢ ﺑـﺪﻧﻢ رﻧـﺞ‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬رﻧﺞ ﻓـﺮق ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬اﻧﮕـﺸﺖ ﭘـﺎ ﻳـﺎ ﭼـﺸﻢ آدم‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﻤﺶ اﻋﻀﺎي ﺑﺪن اﺳـﺖ‪ .‬ﺣـﺲ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ درد را‪.‬‬
‫اﻋﻀﺎي ﺑﺪن ﻫﻤﺶ ﺑﻬﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ ﻳﻜﺠـﺎش درد‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻧﮕـﺎر ﺗﻤـﺎم اﻋـﻀﺎي ﺑـﺪﻧﻢ درد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬روي ﺗﻤـﺎم‬
‫اﻋﻀﺎي ﺑﺪن اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارد ﻓﻜﺮش ﺟﺴﻤﺶ ﻫﺮ ﻟﺤـﺎظ« )ش‬
‫‪.(14‬‬
‫ب( ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺷﺪن‬
‫از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ و ﺗﻢﻫﺎي ﻣـﺸﺘﺮك در ﻫـﺮ دو ﮔـﺮوه اﻓـﺮاد‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻓﺰاﻳﺶ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ در اﺛﺮ ﺗﻜﺮار ذﻛﺮﻫﺎي ﻣﺴﺘﺤﺒﻲ‪ ،‬ﻧﺬورات‬
‫و دﻋﺎ و ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺴﺎس ﺷﺪن ﺑﻪ ﻧﻌﻤـﺖ ﺳـﻼﻣﺘﻲ‬
‫و ﻧﺬر ﻋﺎﻓﻴﺖ ﻧﻤﻮدن و ﻃﻠﺐ ﺧﻴﺮ و ﺳـﻼﻣﺘﻲ ﺑـﺮاي ﻫﻤـﻪ از‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺑـﻪ‬
‫آن اﺷﺎره داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎه آﻧـﺎن ﺗﻮﺳـﻞ ﺑـﻪ اﻣـﻮر ﻏﻴﺒـﻲ و‬
‫اﺳﺘﻤﺪاد از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻲ ﺑﺎ رﻓﺘﻦ ﭘﻴﺶ اﻃﺒـﺎء و ﭘﻴـﺮوي از‬
‫دﺳﺘﻮرات ﭘﺰﺷﻜﻲ آﻧﺎن ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ اﻣـﻮر‬
‫ﻏﻴﺒــﻲ ﻧﻴــﺰ از راه اﺳــﺒﺎب و وﺳــﺎﻳﻞ ﻃﺒﻴﻌــﻲ ﺧــﻮد ﻋﻤــﻞ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻫﺮ ﺣﺎل اﺣـﺴﺎس ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم اﻗـﺪاﻣﺎت‬
‫ﻣﻌﻨﻮي و اﻋﻤﺎل ﻣﺬﻫﺒﻲ در ﺑﻴﻤـﺎري و در ﻫﻨﮕـﺎم ﻣﻮاﺟـﻪ ﺑـﺎ‬
‫درد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ و ﺷﺎﻳﻊﺗـﺮﻳﻦ ﻋﻼﻣـﺖ ﺑﻴﻤـﺎري در‬
‫ﻛﻠﻴــﻪ ﺑﻴﻤــﺎران اﻣــﺮي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪه و ﻗﺎﺑــﻞ درك اﺳــﺖ‪.‬‬
‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻋﻤــﺪﺗﺎً درد را ﻣﻌــﺎدل ﺑﻴﻤــﺎري ﺗﻔــﺴﻴﺮ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ »زود ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ درد رﺳـﻴﺪﮔﻲ ﻛـﺮد ﻫـﺮ ﭼـﻪ زودﺗـﺮ‬
‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻛﺮد ﺑﻪ درد )ﺑﻴﻤـﺎري( ﺑﻬﺘـﺮه از ﻣﺮﻳـﻀﻲ ﻧﺘﺮﺳـﻴﺪ‬
‫راﺣﺖ ﺑﮕﻪ دردش را درد را ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﺎﻳﺪ از اﻇﻬـﺎر درد‬
‫)ﺑﻴﻤﺎري( ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ« )ش ‪ .(13‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از اﻓـﺮاد‬
‫درد ﺣﺎد‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻇﻬﻮر ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺗﺠﺮﺑﻪ درد ﺣـﺎد و‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﺪف ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻳﻌﻨـﻲ ﺟـﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﺗﻮﺻـﻴﻒ و ﺗﻔـﺴﻴﺮ‬
‫ﭘﺪﻳﺪه درد ﺣﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻏﻮﻃﻪور ﺷﺪن در درد‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻴﻤـﺎران ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ‬
‫از ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اوﻟﻴﻪ در اﻳﻦ ﺑﻴﻤـﺎران ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم ﻋﻤـﻞ‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي آﻧـﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬درد اوﻟﻴـﻪ و ﻋﻠـﺖ اﻟﻌﻠـﻞ‬
‫ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر دردﻧﺎك و ﻣﻬﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻟـﺬا ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬
‫داﺷــﺘﻦ درﺟــﺎت ﻣﺘﻌــﺪدي از درد ﺑﻌــﺪ از ﻋﻤــﻞ ﺟﺮاﺣــﻲ‬
‫ﻫﻤﮕﻲ اﻳﻦ درد را اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑـﺮش‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻲداﻧـﺴﺘﻨﺪ و از اﻳـﻦ ﻛـﻪ اﻳـﻦ درد ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ درد‬
‫اوﻟﻴﻪ و ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه آﻧﺎن ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬اﺣـﺴﺎس رﺿـﺎﻳﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑـﺮاي اﻛﺜﺮﻳـﺖ ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در ﻫـﺮ‬
‫ﻗﻮﻣﻴﺖ ﺧﺎص و ﺑﺎ ﻫﺮ ﭘﻴﺶزﻣﻴﻨﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ درد اوﻟﻴﻪ و ﻋﻠﺖ‬
‫اﻟﻌﻠﻞ ﻣﻬﻢ و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ درد ﺑﻌـﺪ ﻋﻤـﻞ ﺟﺮاﺣـﻲ‪.‬‬
‫»ش« در اﻳﻨﺠﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه در ﺗﺤﻘﻴـﻖ دارد‪ .‬درد‬
‫ﺟﺴﻤﻲ ﺳﺨﺖ وﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ‪» :‬درد ﻗﺒﻞ ﻣﺜﻞ ﻣﺮدن و درد‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻋﻤﻞ ﻣﺜﻞ ﺗﻮﻟﺪ ﭘﻴﺪاﻛﺮدن ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻤﻲﻓﻬﻤﻲ دردي‬
‫ﻧﺪارد ﺑﻌﺪ از ﻋﻤﻞ اﻧﮕﺎر ﺗﺎزه ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪي« )ش ‪.(4‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ درد را ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ذﻫﻨـﻲ ﺑـﻮدن‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل اﻏﻠـﺐ ﺑـﺎ واژهﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺳﺨﺖ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻮدن‪ ،‬رﻧـﺞ ‪ ،‬وﺣـﺸﺘﻨﺎك ﺑـﻮدن‪،‬‬
‫ﻋﺬاب ﻛﺸﻴﺪن‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻴﺎن ﺷـﺪ‪ .‬از درد ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻋـﺎﻣﻠﻲ‬
‫ﻣﺴﺒﺐ از ﻛﺎر اﻓﺘﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻴﻪ اﻟﻬﻲ ‪ ،‬و درس ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻴـﺰ ﻳـﺎد‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺸﻨﺪه ﺑﻮدن‪» :‬ﺑـﻪ ذﻫـﻦ ﻣـﻦ اﻻن ﺗـﺪاﻋﻲ ﺳـﺨﺘﻲ ﻣﺤـﻞ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻴﺎد‪ .‬دﻳﮕﻪ درد ﻛﺸﻴﺪﻧﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬دﻳﮕـﻪ ﻧـﺸﺎن دادﻧـﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ دروﻧﻲات را ﻣﻲﻛـﺸﻲ ﺣـﺎﻻ ﺑﻴﺮوﻧـﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺎن ﻧﺸﺎن ﺑﺪم ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ درد را‪ ،‬درد ﺗﺠﺮﺑـﻪ دروﻧﻴـﻪ ‪...‬‬
‫دردم واﷲ واﻗﻌــﺎ ﻳــﻚ درد ﻛــﺸﻨﺪه ﻫــﺴﺖ‪ .‬ﺟــﺪاً ﻋــﺮض‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﺸﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻳـﻪ ﻛﻤـﻲ دﻳـﺮ ﺑﺠﻨﺒﻨـﺪ آﻣﭙـﻮل و‬
‫ﻣﺴﻜﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬واﻗﻌﺎ ﻛﺸﻨﺪه اﺳﺖ« )ش ‪.(15‬‬
‫دوره ﺳﻮم‪/‬ﺷﻤﺎره‪ /1‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1385‬‬
‫ﺷــﻜﺎﻳﺖ ﻫــﺮ دو ﮔــﺮوه ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨــﺪه از ﻋــﺪم ﺗــﺴﻜﻴﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ درد در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﻛـﺎﻓﻲ ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﺗـﻴﻢ‬
‫درﻣﺎن ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﭘﺪﻳـﺪه درد ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﺑﻴﻤـﺎران درك‬
‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺗﻴﻢ درﻣﺎن از درد ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮده و ﻟﺬا اﻳﻦ ﺗﻴﻢ ﺗﻮﻗﻊ‬
‫ﺗﺴﻜﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺷﺎﻳـﺴﺘﻪ درد ﺑﻴﻤـﺎر را ﻣﺮﺗﻔـﻊ ﻧﻨﻤـﻮدهاﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮﭼــﻪ ﺑﻌــﻀﻲ از ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن اﻳــﻦ اﻣــﺮ را ﺗﻮﺟﻴــﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﺗﻌﺪاد آﻧﻬـﺎ ﻛـﻢ اﺳـﺖ‪ ,‬ﻛـﺎر آﻧﻬـﺎ زﻳـﺎد‬
‫اﺳﺖ و ‪ ، ...‬اﻣﺎ در ﻫﺮﺣﺎل از ﻋﺪم ﺗﺴﻜﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ درد ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮدﻟﻴﻞ اﻇﻬﺎر ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫»واﷲ ﺷﺐ ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﭘﻨﺞ ﺑﺎر ﺻﺪاﺷﺎن ﻛﺮدﻳﻢ اﺻﻼً ﺗـﻮي‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ...‬ﺧﺪا ﻧﺼﻴﺐ ﻫﻴﭻ ﻛـﻲ‬
‫ﻧﻜﻨﻪ ﺗـﻮي ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺑﺨﻮاﺑـﺪ واﷲ ﻣـﺮﻳﺾ اذﻳـﺖ ﻣـﻲﺷـﻪ‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲﺷﻪ ‪) «...‬ش ‪.(6‬‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺟﺮاح و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻴﻤﺎر از ﭘﺰﺷﻚ ﺧﻮد ﻋـﺎﻣﻠﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺣﺴﺎس اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺧـﺎﻃﺮ ﺑﻴﻤـﺎر و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻬﺘﺮ درد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ اﻳـﻦ راﺑﻄـﻪ اﻋﺘﻤـﺎدآﻣﻴﺰ‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﻧﺸﻮد ﺑﻴﻤﺎر دﭼﺎر ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫»ﻣﻦ روز ﺷﻨﺒﻪ ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪم ﻧﻤﻲدوﻧﻢ ﭼﺮا ﻋﻤﻞ را ﻛﻨﺴﻞ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﻌﺪ روز دوﺷﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ دﻛﺘﺮ ‪ ...‬ﺷـﻤﺎ را ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻪ‪ .‬ﻣﻦ اﺻـﻼً ﻗﻴﺎﻓـﻪ ﺟـﺮاﺣﻢ را ﻧﺪﻳـﺪم ﭘﺰﺷـﻚ زوري‬
‫ﻧﻴــﺴﺖ وﻗﺘــﻲ ﻣﻴــﺮي ﭘــﻴﺶ ﻳــﻪ دﻛﺘــﺮ ﻳﻌﻨــﻲ اﻋﺘﻤــﺎد داري‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﺟﺮاﺣﻢ ﻛﻴﺴﺖ آﺳﻢ ﮔـﺮﻓﺘﻢ ﭘـﺲ از ﻋﻤـﻞ ﻃـﭙﺶ‬
‫ﻗﻠﺐ دارم اﻛﻮ ﺷﺪم ﻧـﻮار ﻗﻠـﺐ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬اﻛـﺴﻴﮋن ﮔـﺮﻓﺘﻢ‪،‬‬
‫ﺗﻨﮕﻲ ﮔﺮﻓﺘﻢ از ﭘﺲ از ﻋﻤﻞ«‪.‬‬
‫از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺰارش در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﻤﺎﻳـﻞ اﻓـﺮاد‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه در ﻫﺮ دو ﮔـﺮوه ﺑـﻪ ﺗﺤﻤـﻞ درد و ﺻـﺒﻮري‬
‫ﻛﺮدن در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺒﺮ و ﺗﺤﻤﻞ ﻳـﻚ دﻳـﺪﮔﺎه ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈــﻪ و ﺑــﺎ اﻫﻤﻴــﺖ و ﻳــﻚ ارزش درﻣــﺎﻧﻲ ﺑــﺮاي آﻧــﺎن‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺮدان در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻤﺘﺮي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺎن از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ در ﻣﺠﻤـﻮع ﻓﻠـﺴﻔﻪ‬
‫ﺻﺒﻮري و ﻋﺪم ﺷـﻜﺎﻳﺖ ﭘـﺮ ﺳـﺮو ﺻـﺪا و آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ از درد‬
‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ اﻳﻦ ﻛـﻪ در ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣـﻮارد اﻳـﻦ درد ﺧـﺎرج از‬
‫‪ /12‬ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺑﻮﻳﻪ ﮔﺮﮔﺎن‬
‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨــﺪه ) و ﻧــﻪ ﻫﻤــﻪ آﻧﻬــﺎ( از اﻳــﻦ ﻛــﻪ ﺑ ـﻪ ﻋﻠــﺖ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت اﻗﺘﺼﺎدي دﻳﺮ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻧﻤـﻮده ﺑﻮدﻧـﺪ )ﻛـﻪ در آن‬
‫ﺻﻮرت درد اوﻟﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ ﺟﺮاﺣـﻲ ﻧﻤـﻲﺷـﺪ(‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎه و ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ج( ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻫﺮ دو ﮔﺮوه در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧـﻮع‬
‫درد اﻋﻢ از درد اوﻟﻴـﻪ و ﻳـﺎ درد ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ ﺟﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ دﻳﮕﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪي ﻫـﻢ ﻣﺘﻮﺟـﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺑﻴﻤـﺎر ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﺑـﻲﻧـﺎم و ﻧـﺸﺎن و ﺑـﺪون‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﻲ در ﺑﻴﻤﺎرﺳــﺘﺎن ﻣــﻲﺑــﻮد و ﻫــﻢ ﻫﻤﺮاﻫــﻲ‬
‫ﭘﺮﺳﻨﻞ اﻋﻢ از ﭘﺰﺷﻚ‪ ,‬ﭘﺮﺳﺘﺎر ﻳﺎ ﺑﻬﻴﺎر‪ .‬رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺳﺮﻳﻊ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ از ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﺮاﮔﻴﺮ آﻧﻬﺎ و از ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻛﻠﻴـﻪ ﺑﻴﻤـﺎران از‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرات ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ )ﺧﺎﻧﻮاده(‪» :‬ﻫﻤﺮاﻫﺎم دور و ﺑﺮم ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻛـﺮدن از اون اﻧﺘﻈـﺎري ﻛـﻪ داﺷـﺘﻢ زﻳـﺎدﺗﺮ ﻛﻤـﻚ‬
‫ﻛﺮدن ﻫﻤﺮاه ﺧﻮدم و ﻫﻤﺮاه دور و ﺑﺮم ﻛﻤﻚ ﻛﺮدن‪ .‬ﻣـﺜﻼً‬
‫ﻳﻚ ﻫﻤﺮاه ﻣﻦ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮد ﻧﻤﻲ ﺗﻮﻧﺴﺖ ﻣﻨﻮ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﻪ اوﻧﻬـﺎ‬
‫)ﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻴﻤﺎران( ﻣﺜﻼً ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮدن« )ش‪.(13‬‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ‪ -‬اﻣﻨﻴﺖ‪ -‬ﻫﻤﺪﻟﻲ ﭘﺮﺳﺘﺎر‪» :‬ﻣﻮﻗﻊﻫﺎﻳﻲ ﺑـﻮده ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺮﺳــﺘﺎرﻫﺎ و ﻣــﺜﻼً دﻛﺘﺮﻫــﺎ ﺑــﻪ آدم روﺣﻴــﻪ ﻣــﻲدادن ﺑــﺎ آدم‬
‫ﺧﻮب رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ اون ﻣﻮﻗﻊ راﺣﺖﺗـﺮ‬
‫ﺑﻮدم اﮔﺮ درد ﻫﻢ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪم راﺣﺖ ﺑﻮدم اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛـﻨﻢ‬
‫ﺑﻪ آدم ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺧـﻮب آدم وﻗﺘـﻲ ﺧـﻮاﻫﺮ و ﻣـﺎدرش‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﺮدم ﺧﻮاﻫﺮ و ﻣﺎدري ﻫﻢ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ آدم ﺑﺮﺳﺪ« )ش‪.(11‬‬
‫ﺧﻮشرﻓﺘﺎري ﺑﺎ ﺑﻴﻤـﺎر ﻋـﺎﻣﻠﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺤﻤـﻞ ﺑﻬﺘـﺮ درد و‬
‫اﺣﺴﺎس رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫»اول ﻣـﻦ اﻳــﻦ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن را ﻧﻤــﻲﺧﻮاﺳـﺘﻢ آﻣــﺪم رﻓﺘــﺎر‬
‫اﻳﻦﻫﺎ را دﻳﺪم ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺑﻪ ﻫﻤﺸﺎن ﻣﻲرﺳﻨﺪ ﻫﻤﺸﺎن اﺧـﻼق‬
‫و رﻓﺘﺎر ﺧﻮب دارﻧﺪ« )ش ‪.(9‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﺣﺮﻓـﻪاي ‪ :‬از ﻣـﻀﺎﻣﻴﻦ ﻣـﺸﺘﺮك دﻳﮕـﺮ‪،‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﻟﻴﻼ ﺟﻮﻳﺒﺎري و ﻫﻤﻜﺎران ‪13/‬‬
‫ﺧﻄﺮي ﺑﺎﻟﻘﻮه در رواﺑﻂ ﻋﺎﻃﻔﻲ و ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي زﻧﺎن و ﻋـﺎﻣﻠﻲ‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻣﻴﺰ ﺑﺮاي ﻛﺎر و اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺮدان ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻣﻮارد در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻀﻤﻮنﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﮔـﺰارش‬
‫ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﺤﻴﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ و ﻳـﺎ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ ﻣﺘﻔــﺎوت ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬در ﻣــﺼﺎﺣﺒﻪﻫــﺎ و ﻳــﺎ ﻣــﺸﺎﻫﺪات‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺤﺚ‬
‫ﺗﺠﺮﺑــﻪ درد ﺑــﺎ زﻣﻴﻨــﻪﻫــﺎي ﻣﻨﺤــﺼﺮ ﺑــﻪ ﻓــﺮد اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬از‬
‫اﻳﻦ رو ﻳﻚ روﻳﺪاد ﺳﺎده ﺣﺴﻲ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﻧـﮋادي‬
‫ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﺷﻴﻮع و ﺷﺪت اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﭘﺲ از زاﻳﻤـﺎن ﭘﺮداﺧﺘـﻪ‬
‫اﺳـــﺖ‪ ،‬ﻣـــﺎدران ﺗـــﺎﻳﻮاﻧﻲ و اﻧﮕﻠﻴـــﺴﻲ ﻣـــﻮرد ﻣـــﺼﺎﺣﺒﻪ‬
‫ﻧﻴﻤﻪﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﺔ ﺷـﺪت اﻓـﺴﺮدﮔﻲ‬
‫ﻧﻴــﺰ ﺗﻜﻤﻴــﻞ ﺷــﺪ‪ .‬زﻧــﺎن ﺗــﺎﻳﻮاﻧﻲ ﭘــﺲ از ﺻــﺤﺒﺖ و دﻳــﺪار‬
‫اﻋﻀﺎء ﺧﺎﻧﻮاده ﺑـﻪ وﻳـﮋه ﻫﻤـﺴﺮ‪ ،‬اﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﻪ ﻧﻔـﺲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ و‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻛﻤﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺮﺳــﺘﺎران ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از اﺑــﺰار ﻣــﺆﺛﺮي ﭼــﻮن ﻓﺮﻫﻨــﮓ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬آراﻣﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي ﺑﻴﻤـﺎران ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮي اراﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪ )‪.(16‬‬
‫در ﻫﻤـــﻴﻦ راﺑﻄـــﻪ داﻟﺒـــﺮگ و ﻫﻤﺮاﻫـــﺎن )‪ (1994‬در‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎران ﺳﻔﻴﺪ ﭘﻮﺳﺖ و ﺳـﻴﺎه ﭘﻮﺳـﺘﻲ را ﻛـﻪ درد‬
‫ﻣﺰﻣﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درد داﺷـﺘﻨﺪ و‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار دادﻧـﺪ‪57 .‬‬
‫ﺑﻴﻤــﺎر ﺳــﻴﺎه ﭘﻮﺳــﺖ و ‪ 207‬ﺳــﻔﻴﺪ ﭘﻮﺳــﺖ ﺿــﻤﻦ ﺗﻜﻤﻴــﻞ‬
‫ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬اﻓـﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﻋﻼﺋـﻢ ﺟـﺴﻤﻲ‬
‫ﻫﻤﺮاه درد از ﻧﻈﺮ ﺗﻔﺎوتﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺸﺎن داد دو ﮔﺮوه اﮔﺮﭼـﻪ ﺗﻔـﺎوﺗﻲ در ﺳـﻦ‪،‬‬
‫ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻼت‪ ،‬ﻣﺰﻣﻦ ﺑﻮدن درد‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ درد‪ ،‬ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﺷﻐﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺟﺮاﺣـﻲ ﻗﺒﻠـﻲ‪ ،‬ﺗـﺸﺨﻴﺺ ﭘﺰﺷـﻜﻲ‪ ،‬ﻣـﺼﺮف‬
‫دارو ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺳﻴﺎﻫﭙﻮﺳـﺘﺎن از ﻧﻈـﺮ ﺷـﺪت درد‪،‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﺤﺮك‪ ،‬ﺗﺮس و ﻋﻼﺋـﻢ ﺟـﺴﻤﻲ‪ ،‬ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻲﻫـﺎي‬
‫درد ﺣﺎد‬
‫آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺤﻤـﻞ ﻓـﺮد ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘـﻲ ﻛـﺎﻣﻼً واﺿـﺢ و‬
‫اﻧﻜﺎرﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در اﻳﻦ ﮔﺮوه از ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫»ﺻﺪام در ﻧﻤـﻲآد‪ ،‬دور و ﺑـﺮيﻫـﺎم ﻧﺎراﺣـﺖ ﻣـﻲﺷـﻦ‪،‬‬
‫ﺗﺤﻤﻠﻢ زﻳﺎده ‪ ...‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدم ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫‪ ...‬دردم را ﺑﺰرگ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ‪ ...‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ را ﺑﺰرگ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‬
‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻗﺒﻮل ﻛﺮدم« )ش ‪.(9‬‬
‫»ﺳــﻌﻲ ﻣــﻲﻛــﻨﻢ دردم را ﻧــﺸﺎن ﻧــﺪم‪ ،‬آراﻣــﺶ ﻣــﺮﻳﺾ‬
‫راﺣﺘــﻲ ﭘﺮﺳــﻨﻠﻪ‪ ،‬ﺟﻴــﻎ ﻛــﺸﻴﺪن ﻣــﺮﻳﺾ ﻧــﺎراﺣﺘﻲ ﭘﺮﺳــﻨﻠﻪ‪،‬‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮدم ﺗﺤﻤﻞ آدم ﺑﺎﻳﺪ زﻳـﺎد ﺑﺎﺷـﻪ ﺧـﻮدم ﻫـﻢ ﺳـﻌﻲ‬
‫ﻛﺮدم اﻣﻴﺪ دادم « )ش‪.(11‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺰارش در ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫـﺎي‬
‫اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺗﻔـﺎوت ادراك ﺑﻴﻤـﺎران ﻣـﺮد و زن و در واﻗـﻊ‬
‫واﻛﻨﺶ ﻣﺘﻔﺎوت ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ در ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﺻﺤﺒﺖ از درد و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن از‬
‫درد ﻣﺮدان ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑـﻪ ﻣﻮﺿـﻊ درد ﺧـﻮد اﺷـﺎره ﻧﻤـﻮده و‬
‫اﺣـــﺴﺎﺳﺎت ﺧـــﻮد را در ﺧـــﺼﻮص درد ﻓﻴﺰﻳﻜـــﻲ ﺑﻴـــﺎن‬
‫ﻣــﻲداﺷــﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻــﻴﻔﺎﺗﻲ از ﻗﺒﻴــﻞ درد ﺗﻴــﺰ‪ ،‬ﻛــﺸﻨﺪه‪ ،‬ﺷــﺒﻴﻪ‬
‫ﺑﺮﻳــﺪن‪ ،‬ﻓﺮاﻣــﻮش ﻧــﺸﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺳــﺨﺖ و ﺷــﺪﻳﺪ و‪ ...‬ﺑﻴــﺸﺘﺮ در‬
‫ﺣﻜﺎﻳﺎت ﻣﺮدان از درد ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در ﮔﺮوه زﻧـﺎن‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪه ﻫﻨﮕـﺎم ﺻـﺤﺒﺖ از درد اﮔﺮﭼـﻪ ﺗﻮﺻـﻴﻔﺎﺗﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدان داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺻﺤﺒﺖ از درد ﺟﺴﻤﻲ‬
‫ﺑﻪ دردﻫﺎي روﺣﻲ رواﻧﻲ و ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ زﻧـﺪﮔﻲ ﺳـﻮق‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎه آﻧﺎن دردﻫﺎي ﺟـﺴﻤﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺤﻤـﻞ و‬
‫ﻋﻼج ﺷﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻧﮕﺮان ﻛﻨﻨﺪه و ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬دردﻫﺎي روﺣﻲ رواﻧﻲ اﺳﺖ و ﻧﻪ دردﻫـﺎي ﺟـﺴﻤﻲ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺑﺮوز رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺴﻤﻲ در واﻛﻨﺶ ﺑﻪ درد در ﻣﺮدان ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از زﻧﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زﻧﺎن در ﺑﻴـﺎن اﺛـﺮات درد ﺑـﺮ آﻧـﺎن ﺑـﺮ اﺧـﺘﻼل‬
‫رواﺑﻂ ﻋﺎﻃﻔﻲ آﻧﺎن ﺑﺎ اﻓـﺮاد ﺧـﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻣﺨﺘـﻞ ﺷـﺪن رواﺑـﻂ‬
‫ﻓﺮدي و ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي ﺗﺎﻛﻴﺪ داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺮدان ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺤﺚ اﻗﺘﺼﺎدي ‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪ و اﺛﺮات ﻣﻨﻔﻲ اﻳﺠﺎد ﺷـﺪه در ﻛـﺎر و‬
‫آﻳﻨــﺪه ﺷــﻐﻠﻲ ﺧــﻮد ﻣﻌﻄــﻮف ﻣــﻲﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﻟــﺬا ﭘﺪﻳــﺪه درد‬
‫دوره ﺳﻮم‪/‬ﺷﻤﺎره‪ /1‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1385‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ آﻧﺎن در ﺧﻼل درد ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﺪﻧـﺪ »ﺧـﻼص‬
‫ﺷﺪن‪ ،‬ﺧﻮش رﻓﺘﺎري و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣـﺮاﻗﺒﻴﻦ« ﺑـﻮد )‪ .(20‬در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﺧﺮمآﺑـﺎدي و ﺗﻬﺮاﻧـﻲ و ﮔﺮﮔـﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ دال ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻮدن درد ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣـﻲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ درد اوﻟﻴـﻪ ﺗﺤـﺖ اﻟـﺸﻌﺎع ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد و آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﺑﻴﻤـﺎران ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻮرداري از‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﻢ درﻣﺎن وﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎدات ﻣـﺬﻫﺒﻲ‬
‫ﺑﻴﻤﺎران اﺑﺰار ﻣﻮﺛﺮي ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑـﻮده اﺳـﺖ )‪.(21‬‬
‫درد وﻳﮋﮔﻲ ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد »ﻓﻘﻂ ﺷﺨﺼﻲ ﻛـﻪ درد را‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ آن را درك ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ« از اﻳـﻦ رو ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻇﻬﺎرات ﻛﻼﻣـﻲ ﻓـﺮد ﻣـﺪﻋﻲ درد اﻋﺘﻤـﺎد ﻛـﺮده و‬
‫رﻓﺘــﺎر او را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻧــﺸﺎﻧﻪﻫــﺎي درد ﺗﻔــﺴﻴﺮ ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬درد‬
‫ﭘﺪﻳﺪهاي ﻓﺮدي‪ ،‬ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد و ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ اﺳـﺖ و‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻲﺷﻤﺎري ﺑﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺠﺮﺑـﻪ آن ﺗـﺎﺛﻴﺮ دارﻧـﺪ و‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮد ﺑﻪ درد ﺷـﺪﻳﺪاً ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ارزشﻫـﺎ و ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬
‫وي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ در واﻗـﻊ ﻣـﺼﺮف اﻟﮕـﻮي ﭘﺎﺳـﺦ‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ از درد اﺳﺖ و ﻟﺬا ﻛﻠﻴـﺸﻪاي ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻛــﺮدن ﺑــﻪ ﭘﺪﻳــﺪه درد ﻗﺎﺑــﻞ ﻗﺒــﻮل ﻧﺒــﻮده و ﻫــﺮ ﺑﻴﻤــﺎري‬
‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺪﻳـﺪه ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻓـﺮدي ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ‪ 2000 Mander‬ﻣﻲﻧﻮﻳـﺴﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑـﻪ درد‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﻮﺳﺘﻪﻫﺎي ﭘﻴـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﻛﻨﺘـﺮل درد رو ﺑـﻪ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﻨﻲ درد ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎﻧـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﻗـﺮار‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ رﺿـﺎﻳﺖﺑﺨـﺸﻲ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻌﻨــﻲ درد ﺗﻮﺳــﻂ اراﺋــﻪدﻫﻨــﺪﮔﺎن ﻣﺮاﻗﺒــﺖ اﻣــﺮي اﺳﺎﺳــﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪ .(22‬ﺑﺎ ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ درد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻴﻤـﺎران را‬
‫ﺑــﺮاي ﺳــﺎزﮔﺎر ﺷــﺪن ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﻧﻤــﻮد‪ .‬از آﻧﺠــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ درد‬
‫ﺑﺨــﺶ ﺟﺪاﻧــﺸﺪﻧﻲ از ﺗﺠﺮﺑــﻪ ﺑــﺴﺘﺮي ﺷــﺪن در ﺑﻴﻤﺎرﺳــﺘﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ درد ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻴﻤﺎران را در ﻃـﻮل‬
‫ﺑﺴﺘﺮي ﺑﺮاي ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪن ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻧﻤـﻮد‪ .‬اﻳﺠـﺎد ﻣﺤﻴﻄـﻲ‬
‫ﺳﺮﺷﺎر از اﻣﻨﻴﺖ و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه ﺑﻴﻤﺎر ﺣﺘﻲاﻻﻣﻜـﺎن‬
‫ﺑــﺮ ﺗــﺮس ﺧــﻮد از درد ﻓــﺎﺋﻖ آﻳــﺪ و ﻫﻤﻜــﺎري ﺑﻴــﺸﺘﺮي ﺑــﺎ‬
‫‪ /14‬ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺑﻮﻳﻪ ﮔﺮﮔﺎن‬
‫ﺟﺴﻤﻲ و روﺣﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑـﻮده و وﺧﺎﻣـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪ ﭘﻮﺳﺘﺎن داﺷﺘﻨﺪ )‪.(17‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ دﻳﮕــﺮي ﺗﺠﺮﺑــﻪ درد ﺣــﺎد اﻧﻔــﺎرﻛﺘﻮس ﺑــﺎ‬
‫دﻳﺪﮔﺎه ﭘﺪﻳﺪهﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ درد‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﻗﻠﺒﻲ ﭼﺎﻟﺸﻲ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ اﻳـﺪهالﻫـﺎي ﺑﻴﻤـﺎر‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﺳﺘﻘﻼل و ﻋﺪم واﺑﺴﺘﮕﻲ‪ .‬اﺣﺴﺎس واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻤـﺎر ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺴﻢ ﺧﻮﻳﺶ و واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ اﻓـﺮاد ﻣﻮﺟـﺐ ﻣـﻲﺷـﺪ‬
‫دﭼﺎر ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻲ ﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺑﻴﻤﺎران اﻏﻠﺐ ﻃـﻲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ درد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺷﺮم و اﺿﻄﺮاب داﺷﺘﻨﺪ )‪.(18‬‬
‫‪ (1952) Zbrowski‬در ﭘﮋوﻫــﺸﻲ ﻣــﺸﺎﺑﻪ ﺗﺤــﺖ ﻋﻨــﻮان‬
‫ﻋﻨﺎﺻــﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ ﻣــﻮﺛﺮ ﺑــﺮ ﺗﺠﺮﺑــﻪ درد و رﻧــﺞ ﺑﻴﻤــﺎران‬
‫ﻫﻤﻮدﻳــﺎﻟﻴﺰي ﺑــﺪﺣﺎل و ﻣﺒــﺘﻼ ﺑــﻪ ﻧﺎرﺳــﺎﻳﻲ ﻣــﺰﻣﻦ ﻛﻠﻴــﻪ را‬
‫ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛﺮدﻧــﺪ‪ .‬از ﺗﺠﺰﻳــﻪ و ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻣﺤﺘــﻮا ﺑــﺮاي ﺑﺮرﺳــﻲ‬
‫دادهﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﻣــﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛــﺰ ﺑــﻪ ﺳــﺆاﻻﺗﻲ ﭘﻴﺮاﻣــﻮن‬
‫زﻧﺪﮔﻲ روزاﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎ و اﻧﺘﻈﺎرات از آﻳﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪15 .‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎر‪ 50 -86‬ﺳﺎﻟﻪ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺮﻛﺖ داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤـﺎران‬
‫ﺑﺎ دو دروﻧﻤﺎﻳـﻪ اﺻـﻠﻲ درد و رﻧـﺞ ﺧـﻮد را از دﻳـﺎﻟﻴﺰ ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪» ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﻮدﻳﺎﻟﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺜﻞ رگ ﺣﻴـﺎت ﻣﺎﺳـﺖ« ﻛـﻪ‬
‫ﺳﻪ دروﻧﻤﺎﻳﻪ ﻓﺮﻋـﻲ داﺷـﺖ‪» :‬آزاد ﻧﺒـﻮدن« ‪» ،‬واﺑـﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎدر ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ« و »اﺧـﺘﻼل در رواﺑـﻂ ﻫﻤـﺴﺮي‪ ،‬ﺧـﺎﻧﻮاده و‬
‫زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ«‪ .‬دوﻣﻴﻦ دروﻧﻤﺎﻳﻪ »ﺗﺨﻔﻴـﻒ درد و رﻧـﺞ«‬
‫ﺑﻮد ﺑﺎ اﻳﻦ دروﻧﻤﺎﻳﻪﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ »ﻛﺴﺐ اﺣﺴﺎس ﺧﻮشﺑﻴﻨـﻲ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺴﺘﻲ« و »ﻧﻴـﻞ ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﻣﺨﺘـﺎري« ﺑـﺪﻳﻬﻲ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻼش ﭘﺮﺳﺘﺎران و ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎء ﺗﻴﻢ ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﭘﺬﻳﺮش دﺳﺘﮕﺎه از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﺷﺪ و رﺳﺎﻟﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎران در‬
‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻫﻮﻳﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮدي و ﺧﻮد ﻣﺨﺘـﺎري ﺑﻴﻤـﺎران‬
‫دﻳﺎﻟﻴﺰي اﺳﺖ )‪.(19‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﺎ دو ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان در ﺑﺎره ﭘﺪﻳﺪهﺷﻨﺎﺳﻲ درد ﺣـﺎد ﺷـﺒﺎﻫﺖﻫـﺎﻳﻲ‬
‫دارد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﺗﺠﺮﺑــﻪ دردﺣــﺎد زاﻳﻤــﺎﻧﻲ ‪ 42‬زن ‪17-31‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ﺑـﺎ زاﻳﻤـﺎن ﻃﺒﻴﻌـﻲ و ﺳـﺰارﻳﻦ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬زﻧـﺎن درد ﺧـﻮد را‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬زﺟﺮآور و ﻣﻌﺎدل ﻣﺮگ و وﺣﺸﺖ ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﻟﻴﻼ ﺟﻮﻳﺒﺎري و ﻫﻤﻜﺎران ‪15/‬‬ ‫درد ﺣﺎد‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در اداﻣـﻪ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺣﺎﺿـﺮ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﭘﺮﺳـﺘﺎران در‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻻزﻣـﻪ ﺑﺮﻗـﺮاري ﭼﻨـﻴﻦ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‪ ،‬اراﺋـﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دردﻫﺎي وﻳﮋه ﻣﺎﻧﻨﺪ دردﻫﺎي ﻗﻠﺒﻲ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ و ‪...‬‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻫﻤﺪﻟﻲ ﻛـﺎدر درﻣـﺎﻧﻲ ﻣﺮاﻗﺒﺘـﻲ‬
‫را ﻧﻴﺰ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺎﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻘـﺶ ﻫﻤﺮاﻫـﺎن در اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺴﺘﻤﺮي ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﻛﻨـﺎر ﺗﺨـﺖ‪ ،‬ﺿـﺮورت دارد ﺗـﺎ در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪاي‬ ‫ﺑﻴﻤــﺎران دارﻧــﺪ‪ ،‬در ﺑﺮرﺳــﻲ و اداره درد‪ ،‬اﻓــﺮاد ﻛﻠﻴــﺪي‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻧﻘﺶ ﻫﻤﺮاﻫﺎن در ﺑﺮرﺳـﻲ و ﻛﻨﺘـﺮل درد و ‪ ...‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﺮ اداره درد ﺑﻴﻤﺎران ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻮد‪ .‬درك دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات‬
‫ﻳﻚ ﻣﺪل ﻣﺮاﻗﺒﺘﻲ ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ را ﺑﺮاي ﻫـﺪاﻳﺖ اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺗــﺴﻜﻴﻦ درد ﺣــﻖ ﻣــﺴﻠﻢ ﻫــﺮ ﺑﻴﻤــﺎر دردﻣﻨــﺪي اﺳــﺖ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ درد ﺗـﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺿـﺮوري‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ درد ﻳﻚ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎران اﻳـﻦ را‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ )ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫـﺎ( ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﻟﻪ درد ﺟـﺪيﺗـﺮ‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ ﭘﺮﺳﺘﺎر ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ و اﻧﺘﻈـﺎر دارﻧـﺪ ﭘﺮﺳـﺘﺎر‪ ،‬آن را در‬
‫ﻧﮕﺎه ﻛﺮده و ﻫﺮ از ﭼﻨﺪﮔﺎه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧـﻮد ﺑـﻪ‬ ‫زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ داﻧﺶ و ﺧﻮشرﻓﺘﺎري اﻧﺠﺎم دﻫـﺪ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ درد‪ -‬ﺧﻮاه ﻣﺰﻣﻦ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺣـﺎد‪ -‬ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫از آن ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﺮاﻛـﺰ درﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﻣﻜﺎﻧـﺎت و ﻛﺎرﻛﻨـﺎن در ﺣـﺪ‬
‫ﺗﺸﻜﺮ و ﻗﺪرداﻧﻲ‬ ‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﺗـﺎ ﺗﺠﺮﺑـﻪ درد را‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺪﻳﻦوﺳـﻴﻠﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ ﺗﻘـﺪﻳﺮ ﺧـﻮد را از‬ ‫ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺴﺘﺮي در ﻣﺮاﻛﺰ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧﻤـﻮد و ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻤﻜــﺎري ﺻــﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﮔﻤﻨــﺎم در اﻳــﻦ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺣﺎﺿﺮﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻧﻤـﻮد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺑﻌـﺪي در‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ اﺑﺮاز ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬از داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﮔﻠـﺴﺘﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﺎره ﻧﮕﺮش و ﺑﺎورﻫـﺎي ﭘﺰﺷـﻜﺎن ﻧﻴـﺰ ﻛـﻪ ﻛﻠﻴـﺪ اﺻـﻠﻲ در‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ از اﻳﻦ ﻃﺮح ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل درد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺤﻘﻘـﺎن ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﻗـﺼﺪ‬
‫‪References‬‬
‫‪1) Phipps W, et al. Medical surgical nursing concepts‬‬ ‫‪iasppain.org/pcu02-5.htm.‬‬
‫‪and clinical practice. 5th Ed. Philadelphia. Mosby,‬‬
‫‪7) Holloway I, Wheeler S. Qualitative Research In‬‬
‫‪Inc. 1999.‬‬
‫‪Nursing, Oxford. 2002.‬‬
‫‪2) Dugas BW. Introduction to patients care:‬‬
‫‪8) Streubert HJ, Carpenter DR. Qualitative Research‬‬
‫‪Comprehensives approach to nursing. 6th Ed.‬‬
‫‪in Nursing. Advancing the Humanistic Perspective.‬‬
‫‪Philadelphia. W.B. Saunders Co. 1993.‬‬
‫‪3th Ed. Philadelphia: Lippincott Company. 2003.‬‬
‫‪3) Bonica H. The management of Pain. 2nd Ed. Vol1.‬‬
‫‪ (9‬ﺻﺎﻧﻌﻲ‪ ،‬اﻟﻒ ‪ .‬ﻧﻴﻜﺒﺨﺖ ﻧـﺼﺮآﺑﺎدي‪ ،‬ع ر‪ .‬روش ﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت‬
‫‪Philadelphia. Lea & Feblger. 1990.‬‬
‫ﻛﻴﻔﻲ در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﺮاي ﻓﺮدا‪.1382 .‬‬
‫‪4) Iris Olag C. Nurses’ knowledge and attitude toward‬‬
‫‪10) Benner P. Interpretive phenomenology:‬‬
‫‪pain and its management. Dissertation for Doctoral‬‬
‫‪embodiment, caring, and Ethics in health and Illness,‬‬
‫‪degree in nursing, Southern Connecticut Sate‬‬
‫‪Thousand Oak, CA: Sage Publications. 1994.‬‬
‫‪University. 2003.‬‬
‫‪11) Polit DF, Hungler BP. Nursing research: strategies‬‬
‫‪5) Juramoto AM. Philosophy of pain management‬‬
‫‪for a natural sociology (3rd ed.). Philadelphia, J.B.‬‬
‫‪nursing. In:Core curriculum pain. 2003.‬‬
‫‪Lippincott. 1987.‬‬
‫‪6) Culture and pain.pain:clinical updates,vol.x‬‬
‫‪Association for the study of pain (iasp).http://www.‬‬
1385 ‫ ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬/1‫ﺷﻤﺎره‬/‫دوره ﺳﻮم‬
12) Kvale S. Interviews: an Introduction to Qualitative
Research Interviewing. Thousand Oaks, California,
Sage Publications. 1996.
13) Van Manen M. Researching Lived Experience.
Human Science for an Action Sensitive Pedagogy (3rd
ed.). Ontario, Althouse Press. 2001.
14) Guba,E.G.(1981).Criteria for assessing the
trustworthiness of naturalistic inquiries.educational
communication and tecnology journal,29.pp:75-92.
15) Lincoln,Y.S. & Guba E.G.1985.naturalistic
inquiry.newbury park.sage publications.
16) Levy R. Ethnic and Racial Difference in
Responses to Medicines. National Pharmaceutical
Council, Reston, VA. 1993.
17) Dahlberg N, Pendle S. Developing an Acute Pain
service in a Multicultural setting. Journal of post
Anesthesia Nursing. 1994;9(2), 96-100.
‫ ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ﺑﻮﻳﻪ ﮔﺮﮔﺎن‬/16
18) Faller H. A case report on the phenomenology and
psychodynamics of pain in acute myocardial infarct. Z
Klin Psychol Psychopathol Psychother.
1989;37(2):218-27.
19) Zborowski M. Cultural Components in Responses
to Pain. Journal of Social Issues. 1952;8: 16-30.
20) Jouybari LM, Sanagoo A, Zamani R. Wmens’s
perception of birthing pain and their caring needs. VIII
Encuentro de Investigación en Enfermería. Investen-
isciii Unidad de coordinacion y Desarrolle de la
Investigacion en Enfermeria .Del 17 al 20 de
Noviembre de.Sevilla. 2001.
‫ ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﭘﺪﻳﺪارﺷﻨﺎﺳــﻲ‬.‫ ل‬،‫ ﺟﻮﻳﺒــﺎري‬.‫ اﻟــﻒ‬،‫ﺛﻨــﺎﮔﻮ‬.‫ع‬،‫( ﻧﻴﻜﺒﺨــﺖ‬21
‫ﺑﻬﺎر‬.24-25 ‫ش‬.‫ﺣﻴﻠﺖ‬.1384.‫ﺗﺠﺮﺑﻪ درد در ﺳﻪ ﮔﺮوه از ﺑﻴﻤﺎران اﻳﺮاﻧﻲ‬
.40-33 ‫ﺻﻔﺤﺎت‬.‫و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬
22) Mander R. The meanings of labour pain or the
layers of an onion? A woman-oriented view. Journal
of Reproductive and Infant Psychology. 2000;18(2):
133-9.