You are on page 1of 16

trSwf (112) owif;pOf (1) á

jrefrmEdik if v
H w
G v
f yfonfo
h wif;at*sipf D
o w if ; p Of
T he L i g h t n i n g N e w s l e t t e r
trSwf (112) c&pfESpf?2010 ckESpf? Mo*kwfv jrefrmouú&mZf (1372) ( 15-1-99 ) &ufaeYwGif pwifwnfaxmifonf/

a':atmifqef;pkMunf\
rSmMum;csufukd
tJet
f ,fv'f v
D il ,frsm;
taumiftxnfazmfrnf
a':atmifqef;pkMunf&UJ rSmMum; Ed0k ifbm (7) &uf? a&G;aumufyJrG mS
csuf 9 csufudk tJeft,fvf'Dvli,f teft,fvf'DtaeeJYyg0ifrSm r[kwfwJht
rsm;u vrf;nTeftjzpf taumift wGuf tzJYG csKyu f rkd aJ y;vdo
k rl sm; rJray;yJ ae
xnfazmf aqmif&Guo f Gm;r,fvkdY Mo Mu&efom&Sdw,fvdkY a':atmifqef;pk
*kwf (26) &ufaeYnaeydkif;u tJef Munfu ajymvdu k yf gw,f/
t,fv'f XD mecsKy½f H;k rSmjyKvyk w f hJ vli,f ]]tJeft,fvf'Dudyk J rJay;csif
tpnf;ta0;rSm awGYqkHaqG;aEG; qkH; w,f/ tJet f ,fv'f rD 0ifvkdY bmvkyf
jzwfcJyh gw,f/ tpnf;ta0;rSm aqG; &rSef;rodb;l }} vdYk ajymwJah r;cGe;f awG
aEG;qkH;jzwfwmeJY ywfoufNyD;awmh &Sdw,f/ 'Dar;cGef;awGeJYywfoufNyD;
vli,fpnf;½k;H a&;rSL;wOD;jzpfwhJ udjk rifh a':atmifqef;pkMunfu ]]tJet f ,fv'f D
aX;u ]]usaemfwdYk 'D (19) &ufaeYu udyk aJ y;csifw,f? tJet f ,fv'f Dr&S&d if ray;eJY
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGYcsKyftpnf; aygh}} wJh tJ'DvdkajzMum;ygw,f/ aemufwck
ta0;u usaemfwdkY a&G;aumufyJGeJY u tck&SdaewJha&G;aumufyJGu w&m;rQwrIr
ywfoufvYkd oydwfarSmufw,fqkdwhJ &Sdbl;/ 'gayr,fh tJ'Dw&m;rQwrIr&SdwJh a&G;
udpö? tJ'geJY ywfoufvdkY usaemfwdkY aumufyJGOya'udak wmif vdkufem&JUvm;apmifh
aqG;aEG;yJGrmS usaemfwkYd axmufcHw,f Munf&h r,f/ rvdu k ef mbl;qd&k ifawmh 'g[m rif;rJh
qdw
k t hJ aMumif; usaemfwYkd aqG;aEG;jzpf p½duk yf v J Ykd a':pkuajymygw,f/ tzJUG csKyu f ]]'Dru
kd
w,fAs/ aemufwcku tefu,fOD; a&pD? vlYtcGift h a&;eJY w&m;Oya'pd;k rdk;a&;,HMk unf
ÓPf0if;eJY tefwrD mS vdu k w
f u hJ pd aö wG&dS csuf (3) ckay:rSm qufvufudkifpJGNyD;awmh EdkifiHa&;
w,f/ tcsuf 9 csuf? tJ'[ D meJY ywf vkyo f mG ;r,fqw kd majymygw,f}} vdYk a':atmifqef;pkMunfeYJ
oufvkdYvnf; usaemfwYkd raeYuaqG; oGm;a&mufawGYqHkcJhwhJ a&SYaeBuD;OD;ÓPf0if;u ADGtdkatudk
aEG;NyD;awmh 'gudk usaemfwkdYvrf;nTef ajymygw,f/
tjzpf usaemfwYkd qufNyD;awmh aqmif qufNyD;awmhvJ 2008 ckEpS ?f tajccHOya't&
&GufoGm;zdkYvnf; usaemfwdkY qkH;jzwf aemif ay:ayguf vmr,f ht pd k; &eJYywf
csufcsw,f? vli,fawGu/}} [k ajym oufNyD;awmhajym&mrSm ]]vuf
oGm;cJyh gw,f/ &Sd 2008 zJGYpnf;yHkt
qufvufNy;D awmh vkyif ef;awGukd ajccH O ya'
b,fvdkazmfaqmifr,fqdkwmeJY ywf t&
oufNyD; ]]a&G;aumufyGJudkr0ifwJh t pmrsuEf mS (14) aumfvH (1) odYk ...
wGuf jynfov l x l ak wGtaeeJY rJay;p
&mr&Sb d l;qdvk dYk &&dS if rJray;eJYqkdwhJ t
csufawGudk usaemfwdkYu 'gudk t
aumiftxnfazmfr,f/ aemufwcku
Mo*k
pmrsuEf w fv?aumf
mS (3) 2010 ckEodSpYk f ...
vH (1) jrefrmEkid fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrS xkwfa0onf/
á owif;pOf (2) trSwf (112)

trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGYcsKyf
'kOuú X OD;wifOD ;[m? 1946
ckESpfrSm 'kAdkvftqifhupNyD;
umuG,af &;OD;pD;csKyfwm0efeJY
1974 ckEpS t f xd jrefrmhwyfr
awmfrSm wm0efxrf;aqmifcJh
ygw,f/
tJ'tD csdeuf jrefrmhwyfrawmf
[m ysKdwikd ;f BudKufwhJEiS ;f qDcikd f
wyfrawmfjzpfcJhwJhtaMumif;
OD;wifOD;ajympum;twdkif; {
&m0wD&JU ppfonfawmfpmrsuf
ESmrSmazmfjyxm;wmudk aumuf
Ekww f ifqufvdu k yf gw,f/
axmufyHhrI ponfjzifhayghAsm/ tJ'Dtcg
t&ifuwyfrawmfqdkwmeJY tck uawmh wyf&if;rSL;avmufjzpfNyDq&kd if vdak v
acwfwyfrawmfqw kd mu awmfawmfBuD; ao;r&Sdbl;? jynfhpHkwJhtcgusawmh 'gawGeJY

]
udkuGmoGm;NyDAs/ awG;wm ac:wm vkyf ywfoufNyD; acgif;xJr0ifb;l / wdw k akd jym&&if
wm udkifwmutp uGmoGm;NyD/ usaemf
wyf&if;rSL;b0wke;f uqdk rd;k ukwrf mS wm
umuG,fa&;OD;pD;csKyfudk awmhAsm? ud, k t hf wGuv f yk zf Ykdqw
rSmr&Sdbl;/ tJ'gudk,fhtwGufvkyf&rSm &Suf
kd mudk acgif;xJ

0efxrf;aqmifz;l w,f/ rd;k ukw{f &d,mrSm jynfol w,f? tJ'DvkdjzpfwmyJ/


aemufxyf OyrmayghAsm/ ajymif;zl;cl;pm;
aomif;usef;olawG qufaMu;r,lEdkif
atmifaygh/ rdk;ukwfu csrf;omw,fr awGucsrSwfay;xm;wJh wmwdkY? [if;&Gufcl;pm;wmwdkYqdk&if usaemf
[kwfvm;/ tJ'u D qufaMu;&&if odyf wdkYu tJ'Dajymif;zl;csKd;pm;wJh? [if;&Gucf ;l pm;
awmifo h mG ;rSmqdak wmh usaemfwYkdumuG,f Adv
k cf sKyfatmifqef;wkd?Y wJah umifawGukd tJ'rD mS olwYdkpm;wJh ajymif;zl;wdkY
&r,fh wm0efxrf;aqmif&w,f/ tJ't D [if;&Guw f dkY&JUwefzdk; jyefay;? wjym;rS rwef
csed rf mS wyfom;tm;vH;k u tJ'u D ausmuf usaemf½dkaoav;pm;wJh &ifawmif jyefay;&r,f/ ukeu f ek af jymr,fAsm/
pdr;f ? ywåjrm;udpeö YJ ywfoufwmawG bm odyfNyD;rS qmvGef;tm;BuD;vdkY Muufudk½dkuf
rS pdw0f ifpm;rIr&Sb d l;vdkY usaemfwkdY jrif Akv
d fcsKyfausmfaZm owfcsufpm;wmawmif tJ'yD ikd &f iS q f u
D kd Muuf
wmyJ/ ausmufawGeJYywfoufwm bm
jzpfw,f? nmjzpfw,fqw kd mvnf; wckrS
wdvkY dkrsKd; &JUwefzdk; aMuaMuvnfvnf auseyfwJhtxd
ay;cdkif;w,fAs/ olray;Edik v f kYd&d&S ifawmif olYrmS

ppfuReftjzpfEGHepfrcH
pdwfr0ifpm;bl;/ vdkvnf; rvkdcsifbl;?
vdck sifwhJpw d fvnf; r&Sb
bmvdYkvq
d l;/
J akd wmh usaemfwYkd rmS jynfh
wyfrLS ;aumif;awG
jzpfapcsifwmygyJ/
ygwJv h ufpGyw f kdY? qGJBudK;wdYk ygwmay;cJ/h 'Dvkd
rsK;d trdeYfay;Ny;D awmh vlxu k ked pfematmif rvkyf
pmrsuEf mS (13) aumfvH (1) odYk ...
pHkw,fAs/ &du©mwdkY? bmwdkY? nmwdkY
jrefrmEdik fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrSxkwfa0onf/ Mo*kwfv? 2010 ckESpf
trSwf (112) owif;pOf (3) á
a':atmifqef;pkMunf\ rSmMum;csufrS
usaemfwdkY a&G;aumufyJGqdkif&m xkawG em;vnfoabmayguf
Oya'awGu w&m;rrQwbl;? 'D
Oya'udak wmifryS J 'DOya'udk xkwf
atmif usaemfwkYduaeNy;D awmh 0dik ;f
0ef;Ny;D awmh &Si;f jyzdYk tpDtpOfawG
orkid ;f ay;tarGudk qufcMH u
vkyw f Jv
h al wGu rusifhok;H bl;qdk udk usaemfwdkY vrf;nTeftjzpf ouú&mZf 2010 Ekd0ifbm (7) &ufaeUwGif 2008 tajccHOya'ukd
vdYk&&Sd if 'g[m rif;rJhp½dkujf zpfw,f aqmif&u G zf Ykd&ydS gw,fcifAs}} [k vl ykHazmftoufoiG f;rnfh a½G;aumufyu JG kd usif;yrnf[k ppftyk pf u k aMujim
qdkwJhtaMumif;t&mawG&Sdw,f i,fpnf;½kH;a&;rSL;wOD;jzpfwJh udk onf / aemufqufwGJt jzpf 4if;wkdU\ vuf ukdif wkwf ygwDt Ekdif&&Sd a&;
twGuf t&Sut f aMumufuif;rJph mG vkyaf qmifaeonf/
av/ tJ'Dawmh tJ'DtaMumif;t jrifah X;u tm&ftufzaf teJY awGY
acwfopf jrefrU morkid ;f ukd tMurf;zsO;f jyefvnfo;Hk oyfMunfyh gu acwf
&mawGudk usaemfwdkY jynfol vl qkpH OfrmS &Si;f jyoGm;cJyh gw,f/
tqufqufwGif tkypf ;dk olwYdk jyXmef;aom zdEydS cf sKycf s,o f nf?h rw&m;onfh
tkycf sK yfa&;Oya'wkdu U dk tzdEdSycf H jrefrmjynfow l dkUu acgi;f ikH rU cHbJ orkdi;f
t&yf0wfeJY tmPm&Sifrsm;tjzpf a&;&mwm0efw&yftaejzifh olUacwftavsmuf qefUusiftefwkwku
0ifcJo h nfudk awGjU rif&rnf/
d fyGJ

tar&duef a0zef 1920 ausmcf Ek pS rf sm;u GCBA OD;aqmifí'dkit


vsuf ukd,fykdiftkyfcsKyfa&;awmif;qkdaomwdkufyGJrsm;ukd trsKd;om;a&;
f mcDtyk cf sKyfa&;ukd y,fcs
tck & uf y d k i f ; twG i f ; rS m yJ rsK;d awGr&SdbeJ YJawmh ppfom;awG yg
ppfwyfxyd yf dik f;acgif;aqmifwcsKYd yg? t&yf0wfawGyJygyg? vmr,fh 0HomEkpw d "f gwjf zifh wku d yf 0JG ifco hJ nf/ 1938 ckEpS w f iG f tvkyo f rm;? v,fo
rm;? ausmif;om;oydwpf íHk q&mpH olyek x f onftxd Mu;D rm;us,jf yefcY &Jh
&mxl;awGuEIwfxGufNyD; t&yf a&G;aumufyJG[m trsm;,HkMunf
onf h wkduyf GJ (1300) jynfhta&;awmfyku H m;? 1937 (91 Xmetkycf sKyfa&;)
0wfeJYa&G;aumufy0GJ ifzYjkd yifaewJh t vufcrH ,f?h vGwv f yfrQwwJh a&G;
tajccHOya'ukd qefu U siw f u dk yf GJ0ifco Jh nfh jynfow l \ Ykd r[mta&;awmfyHk
aMumif;owif;awG xGuaf y:vm aumufyrGJ sK;d jrif&rSmr[kwyf gbl;/}} orkid ;f jzpfonf/ 1946 ckEpS f ykvyd Bf u;D oydw[ f ak usmMf um;vSonfh zqyv
ygw,f/ tar&duefEikd if jH cm;a&;Xmeu ajym OD ;aqmifonfh trIxrf;aygif; pkHyg0ifonfh oydwfwk dufy GJum; puúLjzL
tJ'u D pd eö YJywfoufNyD; jrefrm cGi&hf yDa*sca&mfavu a0zefajymqdk pmwef;jzifhtkyfcsKyfrnfh jAdwdoQtkyfcsKyfa&;ukd ½kyfodrf;ay;&onftxd
ppfbufacgif;aqmifawGu t oGm;wmjzpfygw,f/ atmifjrifcJo h nf/ 1974? 75? 76 ckEpS rf sm;wGif qufwu dk jf zpfyGm;cJo h nfh tvkyf
ajymif;tvJawGvyk Nf yD; ,leaD zmif; NyD;cJw
h ahJ rvu jrefrmEkid if u H kd orm;ta&;tcif;? OD;oeft Y a&;tcif;? ZGef (6) (a&Tw*d o Hk ydw)f ta&;tcif;
yJ0wf0wf ? t&yf0wfyJ0wf0wf oGm;cJw h hJ tm&Sypdzw d af 'oqdik &f m ESihf rIdi;f &mjynfhta&;awmfyHw k u dUk u kd m; tESpfom&tm;jzifh 1974 tajccHOya'
tmPm&Sifu tmPm&SifygyJvdkY tar&duef vufaxmufEikd if jH cm; ukd qefu U sit f w H k wku kd yf 0JG ifryI if jzpfonf/ wenf;tm;jzifh 1988ckEpS w f iG f jzpf
tar&d uefEdkifiHjcm;a&;Xmeu a&;0efBuD; rpöwmum'fu h if;bJvf yGm;cJh onfh (1350 jynfh ta&;awmfyMHk uD;) wGirf l wpfygwD tmPm&Sipf epfudk
ajymcGifh&ol yDa*sca&mfav P.J uvnf; jrefrmppftpd;k &&JUndE§ idI ;f usm;uefaxmufxm; onfh 1974 tajccHOya'ukd jynfopYl rG ;f yum;jzifh tjy;D
Crowley u ajymvdkufygw,f/ vdpk w d u f if;rJrh eI YJa&G;aumufyGJ vkyf tykid f zsuo f rd ;f Ekid cf o HJh nf/
acwftqufqufu jynfow l k\ Ud rw&m;aomtkycf sKyfa&; trdet Yf m
jrefrmEdik if rH mS ppfreS w
f hJ Edik if aH &; ief;pOfawGtay: jyKjyifajymif;vJ
Pm Oya' wku Yd dk qefu U siw f u dk yf 0JG ifaerIrsm;onf zdEydS cf sKycf s,af omOya'rsm;
tajymif;tvJawGrjrifawGY&ao; vdpk w d rf &Swd mawGaMumifh vmr,fh
taumiftxnfazmfaeorQumvywfvkH; qufvufjzpfay:aernfrSm
wmaMumifh jrefrmEdkifiHtay:rSm a&G;aumufyu GJ Edik if w
H um w&m; ,krH mS ;p&mr&S/d þum; ordifk ;f \ {uHw&m;yif jzpfonf/
xm;wJt h ar&duef&JYoabmxm; 0ifrrI &SdwahJ &G;aumufyyGJ J jzpfvdrhf "r®0g'w D u Udk "r®bufwGif "r®udk ukid pf GJí t"r®0g'w D t Ydk m; wku d yf GJ0ifaerI
uvnf; rajymif;vJao;ygbl; r,fvdYk ajymqdkomG ;ygao;w,f/ onf avmu\ tMuD;jrwfqHk; tvSw&m;jzpfonf/ þwm0efudk vlom;
vdYk ajymygw,f/ tckvdk a&G;aumufyJGeD;vm onf vlom;yDopGm acwftqufquf orkid ;f tqufquf vufqifu h rf;
qufNyD;awmh ]]EdkifiHa&;t& wmeJYtrQ ppfwyfxdyfydkif;acgif; xrf;aqmifcJhonf/ vlom;rsKd;EG,fwdkY þurÇmajrrS aysmufuG,froGm;
vkyyf ikd cf iG ahf wGay;&ygr,f/ jrefrm aqmifawG vIyfvIyf& Sm;&Sm; t ao;orQ þwm0efudk vlom;onf xrf;aqmifaeayvdrrhf nf/
Edik if w
H iG ;f u wdik ;f &if;om;tiftm; ajymif;tvJvkyfwJhowif ;awG 2010a&G;aumufyJu G m; rw&m;zdEdyS cf sKycf s,rf nfhtrdet fU mPmOya'rsm;
pkawGeYJ aqG;aEG;nd§EidI f;&ygr,f/ Edik f xGuaf y:aeayr,fh ppftpd;k & xde;f ukd ½kyv f ;Hk azmftoufoGi;f rnfh jyZmwfwyk'?f Zmwf0ifcef;wcef;jzpfonf/ jref
iHa&;twdkuftcHawG &SifoefcGifh csKyfwJh rD'D,mawGrmS awmh w&m; rmjynfow l &yfv;Hk tm; om;pOfajr;quf ppfußG et f jzpf EGeH pfaprnfh vky&f yf
ay;&ygr,f? t&yfzufqikd &f m tzJYG 0ifazmfjywmrsKd; rawGY&ao;yg vnf;jzpfonf/ orkid ;f tpOftvmt& rw&m;onfh Oya'rsm;ukd orkid ;f ay;
wm 0eft& zDqeftefwck MhJ uaom bk;d bGm;rsm;\ erlemaumif;ukd tarGtESpf
tpnf;awGtMum;rSm ppfppf rSerf Sef bl;/
ozG,frSwf,lí ,aeUacwfjrefrmjynfow l odUk nf þ 2010 tajccHOya' zsuf
,SONf yKd ifro I abm &Sad p&ygr,f/ 'g À
odr;f a&;wkduyf GJMuD;ukd qifEJMT urnfrmS ,krH mS ;zG,&f mr&S/d zdEydS o f v l lwef;pm;
tm; ukd,fpm;jyKaeaom ppftmPm&Sifpepfudk zsufodrf;rnfrSm ajrMuD;
rif;qdk;udk vufcwfrvGJj zpfonf/

á
wenf;tm;jzifq h dak omf jrefrmjynforkid ;f onf zdEydS o f w l Ukd jyXmef;aeonfh
rw&m; onfhOya'wkdU ukd zsufodrf;awmfveS o f nfh orkdif;[k qkyd gu rSm;zG,&f m
ypfNyD r&S/d þorkifd ;f tarGudk qufcv H suf atmifyJG jcrd jhf crd hf cH&rnfrmS vGrJ mS ;zG,&f mr&S/d
+++
Mo*kwfv? 2010 ckESpf jrefrmEkid fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrS xkwfa0onf/
á owif;pOf (4) trSwf (112)

a&G;aumufyGJ (2) ck
2010 ckEpS ?f Ekd0ifbmv (7)
&ufaeYwiG f ygwDpHk'Drdkua&pD t
axGaxGa&G;aumufyGJtm; usif;y
jyKvkyfrnf[lí ppftkyfpkuaMu
nmvkduf\/ 2008 ckESpfzJGUpnf;
yHt
k ajccHOya't&jyKvyk rf nfh a&G;
aumufyjJG zpfonf/ pD taxGaxGa&G;aumufyEJG iS hf ,ck
,ckusif;yrnfah &G;aumufyGJ usif;yrnfh 2010 a&G;aumufyJG
onf 1990 ckEpS f? arv (27) &uf (2) &yftm; EIid ;f ,SOMf unfv
h Qifyif
aeYwGif taxGaxGa&G;aumufyGJ vGwv f yfr?I w&m;rQwrIrsm;u r (4) OD;u (rqv) \ tkycf sKyaf &;
usif;ycJNh yD;? ESpaf ygif; (20) ausmf wl? uGJjym;íaeonf/ jcm;em;í tmPmydkit f zGJYESifh EdkifiHh0efxrf; &Si\f twGif;a&;rSL;tjzpfEiS hf yg0if
tMumwGif xyfrjH yKvkyfrnfh a&G; ae\/ wm0efrsm;wGif xrf;aqmifaeMu cJo
h nf/

2010 ckESpf? Edk0ifbmv (7)


&ufaeYwGifusif;yrnfha&G;aumufyGJ[lonfu jynfolYvTwfawmf\ (75)
&mckdifEIef;aom ae&mtwGuf a&G;cs,fMu&rnfha&G;aumufyGJjzpfonf/
1990 ckESpf a&G;aumufyGJuJhodkY wpf&m &mckdifEIef;aom
a&G;aumufyGJr[kwf/
aumufyjJG zpfonf/ aumfr&Sif[lonfu onfo h rl sm;r[kwMf u/ tNird ;f pm; 2010 a&G;aumufy\ JG aumfr
1990 ckEpS ?f ygwDpk'H rD u
dk a&pD ygwDpkH'Drkdua&pDtaxGaxG EdkifiH0efxrf;a[mif;BuD;rsm; jzpf &SifwiG f yg0ifMuonfholrsm;tm;
taxGaxGa&G;aumufyw JG Gif jynf a&G;aumufyGJusif;y&eftwGuf Muonf/ tjrift& aumfr&Sif vHk;u ppftpkd;&\vufatmuf
olYb@mrS usyfaiGaygif; oH;k uk (rqv) \jynfolYvTwfawmf onf vGwv f yfonfyh *k Kd¾ vrf sm;ESihf wGif wm0efxrf;aqmifaeMuonfh
a#? ig;oef;ESihf ajcmufoed ;f ausmf onf 1988 ckESpf pufwifbmv zJYGpnf;xm;onf[í l jrifEidk o f nfh 0efxrf;rsm;jzpfMuonf/ aumfr
tm;oHk;pGcJ MhJ u\/ a&G;aumufyG&J (11) &ufaeYwGif yk*¾dKvf (5) OD; yk*Kd¾ vrf sm;jzpfonf[lí qdEk dik o f nfh &SiOf uúX OD;ode;f pk;d onfyif ppft
v'f[lonfu ESpfaygif; (20) ygonfh aumfr&SiftzJGYtm; a&G; tajctaejzpfonf/ aumfr&Sif pdk;&tzJGYwGif 'kw, d w&m;olBuD;
Mumonfhwdkif taumiftxnf cs,fay;cJh\/ OD;baX;? OD;ausmf OuúXtm; a&G;cs,f&mwGifvnf; csKyw f OD;tjzpf vuf&w dS m0efxrf;
ay:rvmcJh/ ,ckwBudrfxyfrHí nGeYf ? OD;pef;armif? OD;apmMum'k;d ? aumfr&SiftzJGY0if (5) OD;\ t aqmifaeoljzpfonf/ þtwGuf
a&G;aumufyw JG &yftm; usif;yjyK q&mcs,fponfh yk*¾dKvfrsm;jzpf pnf;ta0;rS OD;baX;tm; trsm; aMumifyh if aumfr&Siv f kyfief;rsm;
vky&f ef ppftyk pf u k pDpOfíaejyef Muonf/ xdyk *k d¾Kvrf sm;wGif q&m qE´EiS hf a&G;cs,fwm0efay;cJjh cif; ESihyf wfowfí tqHk;tjzwfupd ö
onf/ cs,fwOD;onfomvQif (rqv) jzpf\/ aumfr&Siw f iG f 0efxrf;[lí tcsKdUü ]]txufodkYwifjy&rnf}}
ppftkyfpkrSusif;yjyKvkyfcJh \ jynfolYvTwfawmfudk,fpm; xkpd Ofu aumfr&Si½f ;Hk csKy?f nTeMf um; [líaumfr&SiOf uúXqdo k u l xkwf
onfh 1990 ckEpS ?f ygwDp'kH rD u dk a& vS,w f OD;jzpfNyD; usefonfyh *k ¾Kd vf a&;rSL;OD;at;armifomvQif aumfr azmfí ajymaejcif;jzpfonf/ 2010
jrefrmEdik fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrSxkwfa0onf/ Mo*kwfv? 2010 ckESpf
trSwf (112) owif;pOf (5) á
a&G;aumufyGJaumfr&Sif[lonf Ekid if aH &;ygwDrsm;tjzpf rSwyf w kH if rSw&f mwGif vlO;D a&tm;tajccHí
u xdo k Ykd aomaumfr&Sijf zpfonf/ cGifhtm; 2010 ckESpf? rwfv (8) xdrk q
J E´ rJqE´e,fajrrsm;tm; owfrSwf
&ufaeYwiG f Ekid fiaH &;ygwDrsm; rSwfykH &rnfhtpm; NrdKUe,fwckcsif;t
a&G;aumufyt GJ BudKumv wifjcif;Oya'tm;xkwjf yefí rSwf e,fajrrsm;onf vku d ftajccHNyD; rJqE´e,fajrrsm;
1990 ckEpS ?f ygwDp'kH rD u dk a& yHw
k ifciG jhf yKc\
hJ / 2010 ckEpS f Ek0d if (wpn) ESihf tm; owfrw S fjyefonf/ NrdKUe,f
pDtaxGaxGa&G;aumufyGJusif;y bmv (7) &ufaeYwGif ygwDpHk'D wckcsif;pDu vlOD;a&xlxyfodyf
&ef? OD;baX;OD;aqmifonfh aumf rkdua&pD taxGaxGa&G;aumufyGJ
(MuHzh yUHG gwD) wkt
Yd wGuf onf;rIcsif;urwl/ a0;vHonfh
r&Sio f nf vkyif ef;tpDtpOf (26) tm; usif;yjyKvyk frnfjzpf&m a&G; toifjh yifqifxm;ay;jcif; awmifwef;a'o&Sd NrKd Ue,f\vlO;D
ckEiS hf tcsdeZf ,m;tm; 1989 ckEpS f aumufyGJrwdkifrD EdkifiHa&;ygwD a&ESihf &efuek w f idk ;f ? rEåav;wdik ;f ?
azazmf0g&Dv (16) &ufaeYrSpí rsm;\ zGYJpnf;wnfaqmufpnf;½k;H
omjzpfonf[í l {&m0wDwkdi;f wdkY&Sd NrdKUe,f wNrdKU
xkwfjyefaMunmay;cJh\/ a&G; Ekid o f nft h csdeu f mvu (8) vrQ qk&d rnf/ e,f&dS vlO;D a&csi;f u rwl/ þwGif
aumufyGJrusif;yrD (15) vESifh yifr&S/d vlOD;a&udktajccHí zGYJpnf;rnfh
(11) &ufBudKí today;xkwjf yef 2010 ckESpf? Mo*kwfv (13) vTwfawmfudk,fpm;vS,favmif; ]]jynfolYvTwfawmf}} [lonfu
cJjh cif;jzpfonf/ Edik if Ha&;ygwDrsm; &ufaeYwGif jynfolYvTwfawmf trnf wifoiG ;f Ekid af &;tcuftcJ? tESpo f m&ysufíaeNyD/ þodYk NrdKU
rSwfyHkwifjcif;tm; 1988 ckESpf? udk,fpm;vS,favmif;rsm; trnf rJqG,fpnf;½kH;a&;tcuftcJ p e,fwckrJqE´e,fwck[í l pwkwf
pufwifbmv (29) &ufaeYrS pm&if;wifoGif;&rnfhaeY&ufESifh onfh tcuftcJaygif;rsm;pGmESifh wdkufxm;onfrS m ppftkyfpkt
1989 ckESpf? azazmf0g&Dv (28) tcsdeu f mvtm;xkwjf yef\/ Mo &ifqidk af e&\/ wGuf &nf&, G cf su&f o dS nf/ topf
&ufaeYtxd tcsdefumv (3) v *kwfv (16) &ufrS (31) &ufaeY zJYG pnf;cJMh uonfh a&G;aumufyG0J if
ay;cJo h nf/ twGif; wifoGif;Mu&rnfjzpf oH;k rwfom; ygvDref rnfh Ekid if aH &;ygwDrsm;taejzifh xkd
a&G;aumufyu JG sif;yrnf&h uf onf/ tcsdefu (17) &ufom& 2010 ckESp?f Edk0ifbmv (7) odkYaom rJqE´e,fajrrsm;wGif
rwkid rf ED idk if aH &;ygwDrsm; zJUG pnf;xl \/ jynfolYvTwfawmfudk,fpm; &ufaeYwiG u f si;f yrnfh a&G;aumuf oGm;a&mufí 0ifa&mufta&G;cs,f
axmifí pnf;½k;H wnfaqmufciG hf vS,af vmif;rsm;taejzifh aumfr yGJ[lonfu jynfolYvTwfawmf cH&efrSm rnfodkYrQrjzpfEkdif/ þt
umvonf (15) vrS (18) v &SifodYk wifoGif;&rnfhaiGaMu;u \ (75) &mckdifEIef;aomae&mt wGuf xdkrJqE´e,fajrrsm;onf
txd t csd e f & cJ h M uonf / a&G ; usyfaiG ig;odef;jzpfonf/ a&G; wGuf a&G;cs,Mf u&rnfah &G;aumuf (wpn) ESifh (MuHhzGHUygwD) wkdYt
aumufyOJG ya'ESihf enf;Oya'rsm; aumufyG0J ifMurnfh jynfolYvw T f yGjJ zpfonf/ 1990 ckEpS af &G;aumuf wGuf toifjh yifqifxm;ay;jcif;
tm; a&G;aumufyrJG usif;yrD wESpf awmfudk,fpm;vS,favmif;rsm; yGuJ o hJ Ykd wpf&m &mckid Ef eI ;f aom a&G; omjzpfonf[lí qk&d rnf/
rQBudKwifí wkid ;f jynfodkYtoday; twGuf rJqG,fpnf;½kH;&ef&onfh aumufyGJr[kwf/ NyD;vQif 2008 Ekd0ifbma&G;aumufyGJum;
xkwjf yefay;cJ\ h / 1990 ckEpS ?f yg Mum;umvu (3) vyifrjynfh/ ckEpS zf JGYpnf;ykw
H iG jf yXmef;xm;aom a&G;aumufyJG0ifMurnfh Edkiif Ha&;
wDpH k'Drkd ua&pD taxGa xG a&G; a&G;aumufyGJ0ifrnfh EkdifiHa&; ]]jynfolYvTwfawmf}} onf vlOD; ygwDrsm;tMum; ajy;vrf;ur
aumufy GJ usif ;ya&;aumfr &Sif ygwDrsm;twGuu f rl (wpn) ESihf a&udt k ajccHí zGYJ pnf;&rnf[q k kd nD/ ]]0ifcsift;kH [ ... a&G;aumufy}JG }
onf 1989 ckESpf? Ekd0ifbmv (MuHzh UGH ygwD) rsm;rSví GJ ygwDzYGJpnf; aomfvnf;? ]]jynfolYvTwaf wmf}} [líyif nnf;&rvdjk zpfae\/
(10) &ufaeYrSpí a&G;aumufyGJ wnfaxmifrItcuftcJ? jynfoYl twGuf rJqE´e,fajrrsm;owf À
usi;f yrnf&h uftm; (6) vcefY BudK
íaMunmay;xm;cJhNyD;? udk,fpm;
vS,favmif; trnfp m&if;wif
oGi;f &rnfhaeY&ufESihf jyefvnfí
½kyfod rf;Ekd ifonfh aemufqH k;aeY
&ufrsm;udv k nf; (48) &ufrS (72)
&uftxd tcsdefay;cJo h nf/
ukd,fpm;vS,f avmif;rsm;rS
aumfr&Sifod kYwifoGi f;&rnfha&G;
aumufyu JG keu f sp&dwaf iGrSm usyf
waomif;jzpfNy;D cdik v f ko
H nfhrJ (20)
&mckid Ef eI ;f ESit hf xuf&&Syd gu usyf
aiGwaomif;tm; jyefíxkwf,l
cGih&f \
Sd /
,ckusif;yrnfh 2010 a&G;
aumufyEGJ iS yfh wfowfíMunfyh gu
Mo*kwfv? 2010 ckESpf jrefrmEkid fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrS xkwfa0onf/
á owif;pOf (6) trSwf (112)

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyf
jrefrmEkdifiHweHwvsm; vSnfhvnfoGm;a&mufum vlrIa&;vkyfief;ESifh
aumhrSL;? uGrf;jcHuek f;c&D;pOf aemfwYkd vkypf &mudik pf &m&Sw d mawG ay;ygqdkwhJpum;eJYtnD 'DvdkrsKd; ]]tckavmavmq,frmS tzJUG
tzJGYcsKyf trsKd;orD;vkyfief; udk qufvufaqmif&u G o f Gm;zdYk yJ vkyaf y;wmawmh t&rf;yJ0rf;om csKyfu EdkifiHa&;? ygwDa&;awGeJY
tzJGY0ifawGeYJ tzJGYcsKyv f il ,fawGyg jzpfw,f/ aemufwcku a': ygw,f/ usaemfwdkYvnf; tm;&Sd b,folawG bmyJajymajymEdkifiH
wJhtzJYG udk OD;wifO;D eJY OD;0if;wif atmifqef;pk Munfv Gwfajrmuf ygw,f/ txJutusOf;om;awG a&;tzJYG tpnf;t&&Sdw,f/ olwYkd
wdkYuOD;aqmifNyD;awmh aumhrLS ;eJY vmwJth cgrSm ydkNy;D jrifhrm;wJh t&Sdef Mum;vdkY&Sd&if 'gydkNyD;awmhcGeftm; vnf;bJ olwdkYbufu 'D[meJY
uGrf;jcHukef;rSm&SdwJh EdkifiHa&;t t[keef JY Edkiif aH &;vkyfief;awGudk jzpfapwmaygh}} vdYk tusOf;usae ywfoufwmudk vHk;0cH,lxm;
usOf;om;rdom;pkawGqDudk Mo qufaqmif&u G fomG ;zdkY tm;xkwf GD D
wJh udrk sK;d ausmZf if&UJ zcifu 'DAb w,f/ tJ'Dawmh Edkiif Ha&;tzJUG t
*kwfv (20) &ufu oGm;a&muf oGm;r,f/ a&G;aumufyJu G kdvnf; udak jymygw,f/ pnf;w&yftaeeJY Edik if aH &;udpt
ö
awGUqHck yhJ gw,f/ rJray;bl;? rJray;jcif;tm;jzifh NyD;cJhwJhZGefvuvnf; tzJGY 00udk vkyf&r,f/ qdkvkdwmu
tJ't D zJYG [m Edkiif Ha&;aMumifh oydwaf rSmufwmjzpfw,f}}vdYk yg csKyaf cgif;aqmifawGjzpfwhJ OD;0if; awmhAsm EdkifiHa&;tzJGUtpnf;udk

tusOf;usaewJh aumhrLS ;NrdKUu r wD'Ok uúX OD;wifO;D uajymoGm;wJh wif? OD;[efomjrifw h Ykd O;D aqmifwhJ txl;ojzifh ydrk du k spfuspv f pfvpf
pkpak EG;eJY uGr;f jcHuek ;f u udak 0vif; taMumif; owif;awGt&od&yg tzJGY[m tckvdkvlrIa&;vkyfief; eJY ydkNyD;jzpfoihfwmjzpfatmifvyk f
wdYk &UJ rdom;pk0ifawGukd aumhrLS ;NrdKY w,f/ OD;wifO;D eJY OD;0if;wifwYkdO;D awGaqmif&GufzdkYtwGuf u&if EdkifrJhudpu ö dk n§dEIdif;aqmif&Guzf dkY
e,fu tzGYJ csKypf nf;½H;k a&;tzJUG 0if aqmifwt hJ zJYG [m Mo*kwv f (17) jynfe,fu zm;tH? vIid ;f bJUG pwJNh rdKU taMumif;aygh/ usaemfwYkdtzJUG csKyf
OD;vSat;&JUaetdrfrSmawGYqHkum &ufuvnf; vIid o f m,mNrdKUe,f awGuo kd mG ;a&mufNyD; jynfoal wG u tckvkyaf ewJu h dpöawGeJY ywf
vufaqmifypön;f rsm;ay;NyD; tm; wGi;f u Edik if aH &;tusO;f om; (20) eJYawGYqkuH m a&SUvkyif ef;pOfawGudk oufvdYk EdkifiHa&;udpöt00awG&Sd
ay;pum;ajymcJhw,fvdkY od&yg ausm&f UJ rdom;pk0ifawGeYJ oGm;a&muf aqG;aEG;cJMh uygao;w,f/ ygw,f}} vdYk OD;wifO;D u ADt G dkat
w,f/ awGUqHck yhJ gao;w,f/ udk ajymygw,f/
tJ'aD emufrmS tzJYGcsKyftzJYG0if cEDÅ;axmifrSmtusOf;usae {&m0wDwikd f;c&D;pOf qufNyD;ajym&mrSm tzJGYcsKyf
awGeYJ awGYqNkH yD; OD;0if;wifuajym wJh udkrsKd;ausmZf if&UJ zcif OD;armif tzJYGcsKyf 'kOuúX OD;wifO;D [m taeeJYu jynfoal wG MuKHawGUae
qdk&mrSm tusOf;us EdkifiHa&;o pdefu tzJGYcsKyfacgif;aqmifawG yxrqH;k tBudrf e,fvn S chf &D;t &wJt h cuftcJawGukd wwfEikd o f
rm;rsm;twGuf vdktyfwJhaq; udk,fwdkifvmNyD;tm;ay;pum; aeeJY {&m0wDwkdif;udk Mo*kwfv avmuf 0dik f;0ef;ulnaD jz&Sif;ay;Ny;D
ypön;f awGukd jznfq h nf;ay;Edik zf Ykd ajymwJhtwGuftm;wuf&w,f (28) &ufu pwifcJyh gw,f/ vlxt k wGuaf qmif&u G af ewJh udpö
qufvufBudK;yrf;oGm;rSmjzpfwJh vdkYajymNyD; ]]vuf&dStusOf;usae tzJYG csKy[f m a&G;aumufyu GJ kd t00udk vkyif ef;pOfawGcsNyD; quf
taMumif;ajymygw,f/ quf wJyh *k K¾v
d af wGov d Ykd&&dS if olwYdv
k nf; 0ifNyD;ta&G;cHrmS r[kwaf yrJh Edik fiH vufaqmif&u G foGm;rSmjzpfw,f
vufNy;D awmh tzJGYcsKyf&yfwnfcsuf tm;wufw maygh / tm;vH k ;t a&;vkyif ef;awGukd qufvufvyk f vdYk ajymygw,f/
eJYywfoufvdkYvnf; ]]ygwD[m wGut f usKd;&Syd gw,f/ usaemfwdYk udkiof Gm;rSmjzpfw,fvdkY ykodrfNrdKU jynfolawGtaeeJYuvnf;
'DaeYtcsed t f xd&adS ew,f/ &Sad ewJh ArmxHk;wrf;pOfvmt&qdk&if 'g udka&mufaewJh tzJGYcsKyfacgif; Edk;Mum;wuf<uaeNyD;? aetdrft
ygwDuq kd ufxed ;f xm;NyD;awmh us vJaeolxal y;yg/ tm;i,fot l m; aqmifO;D wifO;D uajymygw,f/ wGif;tusOf;usaewJh a':atmif
jrefrmEdik fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrSxkwfa0onf/ Mo*kwfv? 2010 ckESpf
trSwf (112) owif;pOf (7) á

acgif;aqmifrsm;ESit
hf zG0UJ ifrsm;\
ynmay;a&;vkyfief;c&D;pOfrsm;tm;pkpnf;wifjycsuf
qef;pkMunf&JUoabmxm;eJY rSm udjk rifhaX;u 'DAb
DG u
D adk jymygw,f/ rSm&SdwJhvlawGeJY aumhaomif;u &ufuoGm;a&mufawGYqckH yhJ gw,f/
Mum;csufawGukdvnf; owif;rD OD;wifOD;eJYtzJGYu em*pfrkef vlawG awGYMur,f/ pum;ajymMu a'gufwm a':ar0if;jrif?h OD;
'D,mawGuwqifh rsuaf jcrjywf wdik f;oifah 'oawGuv kd nf; oGm; r,f/ tjrifcsif;zvS,Mf ur,f/ t [Homjrif?h OD;vSrif;eJY OD;atmifp;dk
em;pGiahf eNyD; vlxkacgif;aqmif&UJ a&mufMurSmjzpfNyD; av;&ufMum awGYtMuKHcsif;zvS,Mf ur,f/ t wdkYygwJhtzJGY[m NrdwNf rdKYe,frmS &Sd
qdvk w
kd t hJ "dygÜ ,fawGuv
kd nf; em; c&D;jzpfw,fvYkd o&d ygw,f/ "du&nf&, G cf suu
f awmh ydrk u kd spf wJt h zJGYcsKy0f if vlBu;D ? vli,f (70)
vnfoabmaygufMuw,fvdkY vpfckid frmpGmwnf&daS ezdYk? aemuft avmufeYJ awGUqHNk yD; tjcm;NrdKYe,f
ajymygw,f/ weoFm&Dwidk ;f c&D;pOf rsKd;om;'Drdu k a&pDtzJYG csKyf&dSaeyg awGrmS ajymwJt h wdik ;f yJ tzJYG csKy&f UJ
tzJGYcsKyf 'kOuúXOD;wifOD;eJY tzJUG csKyAf [dktvkyftrIaqmif ao;vm;qdkwJh ar;cGef;awGaygh &yfwnfcsufeYJOya'twdik ;f quf
twl A[dktvkyftrIaqmiftzJGU OD;ÓPf0if;acgif;aqmifwJhtzJGU av/ 'geJYywfoufvYkdvnf; &Si;f jy NyD;awmhoGm;rSmjzpfw,fvdkY OD;[H
0ifawGjzpfMuwJh OD;0if;jrifheJY OD; [m weomF&Dwdkif;c&D;pOftjzpf rSmyg}}vdYOk ;D ÓPf0if;uajymygw,f/ omjrifu h ajymygw,f/

vSazwdYk ukd ykodrNf rdKUu tzJUG csKy?f Mo*kwfv (16) &ufu aumh ESpfaygif;ESpfq,ftwGif;rSm tzJGYcsKyftaeeJY aMunm
tzJYG0if 200 eD;yg; vma&muf awGY aomif;NrdKUudkpwifa&muf&SdchJ yg pDt;D pDawGu aumhaomif;udw k cg xm;Ny;D jzpfwt hJ wdik ;f a&G;aumufyGJ
qHck MhJ uNyD; a':atmifqef;pkMunf w,f/ rSra&mufcJhwJhtaMumif;eJY tck udk oydwfarSmufwJhtaMumif;eJY
&JUacgif;aqmifraI tmufrSm quf OD;ÓPf0if;? OD;[Homjrifh? vmwJt h pDtpOfuvnf; tzJYG csKyf jynfolvlxkudkawmhn§dEIdif;NyD;rS
NyD;awmh vdkufemaqmif&u G fomG ; a':ar0if;jrifheJY weomF&Dwdkif; vlBuD;awGajymjycsut f & atmuf wifjyrSmjzpfwJhtaMumif;ajymyg
MurSmjzpfw,fvYkd OD;wifO;D uajym OuúXOD;vSrif;? twGi;f a&;rSL; OD; ajceJYqufpyfwhJoabmjzpfNyD; yg w,f/
ygw,f/ atmifp;kd wdYk yg0ifwt hJ zJYG[m aumh wDwiG ;f rSm uspfvpfoyd o f nf;NyD; qufNyD;ajymwmuawmh t
]]vIy&f Sm;rIawG? pdw0f ifpm;rI aomif;NrdKU trsK;d om;'Dru kd a&pDt tifeJYtm;eJY qufvuf&yfwnf ajcu tzJYcG sKy0f ifawGvyk faewJh vl
awG ydkrdktm;aumif;vmw,fAs/ zJYcG sKy0f ifawGeJY tzJGYcsKyf½kH;rSmawGY oGm;zdYk&nf&, G cf sufeYJ jynfoMl um; rIa&;vkyif ef;awG[m tzJYG csKyfu
usaemfwYkd vuf&dS ydNk yD;awmhvnf; qHck yhJ gw,f/ xJ u d k qif ; vmwmjzpf w J h t vkyaf qmifwt hJ wdik ;f yJ Edik if aH &;t
pnf;pnf;vHk;vH;k nDnDnw G nf Gwf tJ'v D kdawGYqkH&mrSm OD;ÓPf aMumif; aumhaomifNrdKYe,f tzJGY usOf;om;awGeYJ rdom;pk0ifawGukd
vnf ; jzpf v mMuw,f/ wuf 0if;u ]]tefu,fwYkdtckvyk af ewJh csKyftwGi;f a&;rSL; udjk rifharmifu vkud Nf yD;tultnDay;aewmawG?
a&mufvmwJh tzJYG 0ifawG pdw0f if usefwhJ wdik ;f eJYjynfe,fomG ;wJt h 'DAbGD u
D akd jymygw,f/ a&&Sm;wJah e&mawGrmS a&vSLwJh udpö
pm;wJhjynfol vlxkawGuvnf; wdik ;f trsK;d om;'Dru kd a&pDtzJYGcsKyf awG? pwmawGtygt0if tzJUG csKyf
awmfawmf wufwuf<u<u aqG; ydrk ukd spvf pfcikd rf ma&;twGuf vm NrdwfNrdKUe,fc&D;pOf uvkyaf qmifwmeJY wxyfwnf;
aEG;Ny;D awmh 'Du tbwdYk&iS ;f jywm wmyg/ pnf;½Hk;a&;twGufvm trsK;d om;'Drukd a&pDtzJYGcsKyf usw,fvYkd OD;[Homjrifu h 'DAb GD D
awGudkvnf; olwdkYaocsmem; wmr[kwyf gbl;/ zJYpG nf;a&;vnf; A[dktvkyftrIaqmiftzJGY0ifrsm; udak jymygw,f/
axmifMuNyD;awmh tm;&auseyf r[kwyf gbl;/ tpnf;ta0;vnf; OD;aqmifwJhtzJYG [m NrdwfNrdKYe,f&dS Nrdwuf Ref;pkrmS &Sw d hJ tzJGYcsKyf
Muygw,fAsm}} vdYk vli,ftzJGY0if r[kwfygbl;/ usaemfwdkY&efukef tzJYGcsKy0f ifawGukd Mo*kwv f (20) pmrsuEf mS (8) aumfvH (1) odYk ...
Mo*kwfv? 2010 ckESpf jrefrmEkid fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrS xkwfa0onf/
á owif;pOf (8) trSwf (112)
pmrsufESm (7) rS tquf ... a&mufNyD;? (5) &ufaeY eHeufydkif; jyif vdktyfwJhaq;0g;tultnD rsm;ay;um tm;ay;pum;ajymcJh
0ifawGuvnf; acgif;aqmifawG rSmawmh tusOf;uscHae&wJh NrdKU awGuykd g axmufyahH ew,fvYkd o Muw,fvYkd o&d ygw,f/
eJYawGYzYkd twGuf Nrdwu
f n
kd tdyv
f m e,f pnf;½H;k a&;aumfrwDOuúX OD; wif;awGt&od&ygw,f/ tJ'eD mufrmS awmh omauw
cJhMuNyD; tzJGYcsKyf0ifawGtm;vHk; ausmfcikd ef YJ udak tmifrif;ode;f wdYk &UJ Mo*kwfv (10) &ufu OD; rSm&SdwJh udak X;atmif? OD;cifxeG ;f ?
wuf<uaewmudka wGY&w,fvdkY aetdrfawGuo dk mG ;Ny;D awmh tm;ay; wifOD;eJYO;D 0if;wifwkdYOD;aqmifNyD; OD;atmifjrif?h OD;a0pd;k eJY rcsKdcsKw
d if
OD;[Homjrifu h ajymygw,f/ pum;ajymMuygw,f/ ygwD0ifawGygwJt h zJYG [m ukeaf ps; wdkY&JU rdom;pk0ifawGeJYawGYNyD;wJh
aeYvnfydik f;rSmawmh NrdKUe,f EIe;f usqif;a&;qE´jyrIeYJ axmifcs aemufrSm wudk,fawmfqE´jycJh
&ckid jf ynfe,fc&D;pOf pnf;rsm;? tzJUG 0ifrsm;eJY &if;&if;ES;D cHxm;&wJh udx k ifausmf&UJ rdom;pk MuwJh OD;pd;k jrif?h udo
k ufEikd af tmif?
OD;tkef;BudKifeJYtzJGY[m *GNrdKU ES;D awGYNy;D aqG;aEG;cJw h ,fvYkd od& tjyif usefEidk if Ha&;tusOf;om;rd udkausmfjrifhOD;?udk0if;atmif? udk
e,f&t dS zJYG csKyt
f zJYG 0ifrsm;eJY NrdKUe,f ygw,f/ om;pk (10) pkausmfwkYd&UJ aetdraf wG ausmf0if;? udZk ifrif;xG#ef YJ OD;Munf
pnf;½H;k a&;tzJYG awGukd OuúX OD;pdef awmifukwNf rdKUe,ftwGi;f u udk oGm;a&muftm;ay;cJyh gw,f/ atmifw dk Yrdom;pkawGu dk vnf;
ausmf&JUaetdrrf mS awGYNyD; vwfw EdkifiHa&;tusOf;om;awGjzpfwJh tJ'v D o kd mG ;a&mufc&hJ mrSm Edik f oGm;NyD;awGUcJMh uygw,f/
avmEdkif iHa&;tajctaeawG eJY OD;cifv?S rd;k Edkifp;kd ? reDeDarjrif?h OD; iHa &;tusOf;om;awGudk aq; tJ'vD dak wGYqkH&mrSm tcsKyt f
tzJYG csKyf (A[dk) &JU tajctaeawG cspfarmifarmif? armifarmifouf ypön;f ydrk akd xmufyzhH Ykd vdtk yfaewm aESmif&dS&if vGwfwmvnf;&Sd&rSm
wd kY &JY td rf awG ud koG m;a&muf NyD; udkod&Sd&wmaMumifh tJ'DtwGuf jzpfNyD; olwYkday;qyf&wJw h efz;kd u

udk &Si;f vif;ajymjycJw h ,fvdYk od& rdom;pk0ifawGukd tm;ay;ESpo f rd hcf Jh


u@wckziG Nhf yD;awmh vkyaf qmifzYkd tifrwefBuD;rm;wmaMumifh vGwf
ygw,f/ Muygw,f/ udyk gwD'Ok uúX OD;wifO;D uajymyg ajrmufzkdYuv kd nf; 0dik ;f NyD;vkyMf u&
Mo*kwv f (4) &ufeeH ufyikd ;f OD;tke;f BuKd ief YJtzGUJ [m Mo*kwf
w,f/ rSmjzpfw,fvdkY tzJGYcsKyfOuúXOD;
rSmawmh OD;tke;f BudKifeYJ tzJUG u oH v (8) &ufreufrSmawmh ppfawG tJ'aD eYrmS yJ ajrmufOuúvmy? wifOD;uajymwJhtaMumif; twl
wJGNrdKUe,f pnf;½Hk;a&;aumfrwD NrdKUudka&mufchJNyD; pnf;½H;k a&;tzJUG ajrmuf'*HkwdkYrSm&SdwJh EdkifiHa&;t vdkuyf gcJhwhJtzJGYcsKyfvli,f udk&m
OuúXaetdrfrmS tzJGUcsKyftzJUG 0if 0ifrsm;? tzJUG csKyf0ifrsm;eJYawGYNyD; usOf;om;rsm;jzpfMuwJh udkpdk;jrifh Zmu 'DAb GD u D akd jymygw,f/
rsm;? NrdKUe,fpnf;½Hk;a&;aumfrwD naeydik f;rSmawmh Edik if aH &;aMumifh xde?f ukeaf ps;EIef;usqif;a&;qE´ Edik if Ha&;tusO;f om;wcsKUd [m
0ifrsm;eJYawGUNyD; tzJUG csKy&f UJ &yfwnf tusO;f usaewJh udx k eG ;f vif;ausm?f
jywJu h x kd ifausmf? xm;xm;ouf? usef;rma&;qdk;0g;aewmaMumifh
csuf? a':atmifqef;pkMunf&JUo udak ZmfxeG ;f Edik ?f udkausm0f if;? udkEidk f
a&T0ga&mifoHCmhvIyf&Sm;rIrSmyg vdktyfwJh aq;0g;ypönf;tult
abmxm;eJY&yfwnfcsuf? tzGYJ csKyf pd;k wdYkaetdraf wGukd oGm;cJNh yD; rdom; wJhOD;pE´m0&? udkcifvIdifpwJhtdrf nD ay;zd kYu dk rd om;pk 0if awGu
acgif;aqmifawGjzpfwhJ OD;wifOD;? pk0ifawGudk tm;ay;pum;ajymcJh awGudkoGm;a&mufawGYqkHNyD;awmh awmif;qdMk uw,fvYkdvnf; od&yg
OD;0if;wifwdkY&JU oabmxm;&yf w,fvdYk od&ygw,f/ tzJGYcsKyf'kOuúX OD;wifOD;u tm; w,f/
wnfcsufawGukd aqG;aEG;cJMh uNyD; ay;pum;ajymw,fvYkdo&d ygw,f/
oufqikd &f mNrdKUe,frsm;&JU awGUMuHK Ekid if aH &;tusOf;om;wk\ Yd Mo*kwfv (14) &ufrSmawmh 2008 tajccHOya'ESiyhf wfoufí
&wJh tcuftcJeJY tajctaeawG rdom;pk0ifrsm;tm; ESpo f rd ht
f m;ay; OD;wifOD;? OD;0if;wif? a':ar0if; jynfoo l Ydk &Si;f vif;ajymMum;
udk wifjyaqG;aEG;Muw,fvYkd od& trsK;d om;'Drdu k a&pDtzJGYcsKyf jrifeh YJ tzJYG csKyv
f il ,fawGygwJt h zJYG rauG;wdkif; tzJGUcsKyfacgif;
ygw,f/ xdyfydkif;acgif;aqmifrsm;u t [m wmarGrmS &Sw d hJ Edik if aH &;tusOf; aqmifrsm;u 2008 ckEpS ?f zJGYpnf;
tJ'Daemuf tzJGYcsKyfacgif; usOf;us Edik if Ha&;orm;rdom;pkawG om;rsm;jzpfMuwJh udkMunfvGif? yHOk ya'eJYywfoufNyD; NrdKUe,frsm;
aqmifawG[m Mo*kwv f (4) &uf? &JUaetdrrf sm;udo k mG ;a&mufNyD; tm; udak eausmfeYJ udkausmfrsKd;Edik w f kdY&UJ udk oGm;a&muf&iS ;f vif;aeaMumif;
naeydkif;rSm awmifukw fNrdKUudk ay;ESpo f drfph um;ajymqdkMuwJht rdom;pkawGeYJ awGYNyD; axmif0ifpm pmrsufESm (14) odkY ...
jrefrmEdik fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrSxkwfa0onf/ Mo*kwfv? 2010 ckESpf
trSwf (112) owif;pOf (9) á
jrefrmjynfow l Ydk \ 'Drdkua& 1980 rwkid cf ifEiS fh 1980 aemuf jrefrmEdik if EH iS hf tif'ekd ;D &Sm; o umEdkyx l &D? qlpDvdkbefbrf;,l'dk
pDÓPf&nfonf tif'ekd ;D &Sm;jynf ykdif;tajctaerSm ajymif;jyefjzpf rkd if;wGifw laomtcsufrsm;pGm&S d ,dEk dkwkdY qufvufo,faqmifNyD;
olawGxuf (10) ESpfwdwdapm onf/ urÇmwGif 1990 rwkdicf if onf/ udv k ekd b
D 0uae 1948 ESihf 'Dru dk a&pDvrf;aMumif;ay: a&muf
onf/ odkYaomf jrefrmppfwyf\ u ppfat;umvjzpfNyD; ppftm 1950 wdkYwiG f vGwv f yfa&;&vm cJjh cif;jzpfonf/
'Drudk a&pDÓPf&nfonf tif'ekd ;D Pm&Siaf wGacwfjzpfonf/ jrefrm jcif;? vGwfvyfa&;tNyD; ygvDref tif'ekd ;D &Sm;tajymif;tvJum
&Sm;ppfwyfxuf tESpf (50) eD;yg; jynfwiG f OD;ae0if;\ rqvacwf 'Drdkua&pDpepfcPomcHNyD; wyg v 1998-2001 twGif; ta&;
aemufusaeonf/ jrefrmppfwyf ay:cJhonf/ odkYaomf ql[mwdk wDpepfqu D kd ul;ajymif;oGm;jcif;/ BuD;aomtajymif;tvJ wcsKdUudk
onf tif'edk ;D &Sm;ppfwyfu trIu d f acwfyxrykid ;f 1980 rwdik cf ifEiS fh ppfwyf\jzwfoef;rIorkid ;f aemuf Munfv h Qif atmufygtwkdi;f awGU
awmif;xJxnfhvdkufNyD;jzpfaom rqvacwfrmS toGio f @meft& cHEiS hf pdwaf epdwfxm; pojzifh wl &onf/
ql[mwkdacwf (1967-1998) omwlNyD; tESpo f m&t& rwlay/ aomtcsurf sm;pGm&So d nf/ odYkaomf
qD udk tck rS jyefo Gm;aeaom tif'ekd ;D &Sm;wGif Edkiif pH ;D yGm;a&;rSm tif'ekd ;D &Sm;\ ql[mwdv k eG af cwf 1/ 1999 a&G;aumufyJu G pNy;D
aMumifjh zpfonf/ t&if;&Sipf ;D yGm;a&;pepfEiS fh tpd;k & onf (10) ESpt f wGi;f tif'ekd ;D &Sm; ppfwyfuMum;aeNyD;? a&G;aumuf
rMumcifuyJ ql[mwkdacwf 0ifpu G rf Iaygif;pyfonfyh pkH jH zifh wkid ;f onf 'Drkdua&pDpepfqDudk ckefysH yGJrSm jynfoal wG&JUyg0ifru I zdk iG fah y;
u ppfom;BuD;wa,muf&JU 0efcH jynfp;D yGm;a&;aumif;cJhonf/ ppf ausmfvTm;cJhaomacwfjzpfNyD;? jref cJhwm/
csufukd zwfvu kd &f onf/ tif'ekd ;D at;acwfjzpfojzifh tar&duef rmjynf\ OD;ae0if;vGefacwfonf 2/ tpd;k &trIxrf;awGukd *d*k g
&Sm;orw qlpDvdkbefbrf;,l'dk ausmaxmufaemufcHvnf;&Sdae oef;a&TtmPm&Sifp epfESifh MuHK ygwDtjyif b,fygwDjzpfjzpf BuKd uf
,dEk dku, dk wf idk f 0efccH sujf zpfonf/ onf/ odYk aomf 1980 aemufyikd ;f vku d &f onf/ ql[mwdu k kd qufcH &m a&G;cGifjh yKcJw
h m/
ql[mwkdacwfu wkdif;jynfrSm wGif ql[mwdk tmPm&Sifvnf; aom [mbDbo D nfyif yg&m'kid ;f 3/ orwoufwrf;udk (5)
wnfNidrfNyD; pD;yGm;a&;vnf;wkd; jrefrmjynfu OD;ae0if; tmPm&Sif topf[kaMunmNyD; tajymif;t ESpof ufwrf; (2) ck/ pkpak ygif; (10)
wufaeonfhtwGuf pD;yGm;a&;wk;d vdkjzpfvmjyD; ppfat;vGefacwf vJrsm;pGmvkyfcJhonf/ 'Dt&Sdefudk ESpftjzpf owfrw S cf hJwm/
wufrEI iS hf 'Dru dk a&pDukd b,f'if; 'Drudk a&pDvidI ;f ? 1997 tm&Sp;D yGm; olYaemufyikd ;f orwawGjzpfaom 4/ zGUJ pnf;yHu
k kdjyifNyD; orw
a&G;rvJ[pk Of;pm;NyD; pD;yGm;a&;wk;d ysufuyfaMumifh ed*;kH csKycf &hJ onf/ tufA'l&mref0g[pf? ar*g0g'Dql tmPmudkuefYowfcJhwm? (or
wufru I kd a&G;cJo h nf[0k efco H nf/ pmrsuEf mS (10) aumfvH (1) odYk ...
xktd csdeu f 'Dru dk a&pDonf tif'kd
eD;&Sm;,Ofaus;rIEiS hf roifah wmfb;l
[k ,HMk unfco Jh nf[q k odk nf/ w
u,fwrf; ql[mwdak cwfuv kd nf;
(2) ykdif;cGJjyD; avhvmMuonf/

]
ql[mwdkvGefacwfonf (10) ESpftwGif;
tif'ekd ;D &Sm;onf 'Dru
dk a&pDpepfqu D kd ckeyf sH
ausmfvmT ;cJhaomacwfjzpfNyD;? jrefrmjynf\
OD;ae0if;vGeaf cwfonf oef;a&TtmPm&Sipf epfESihf
MuHKvkduf&onf/
Mo*kwfv? 2010 ckESpf jrefrmEkid fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrS xkwfa0onf/
á owif;pOf (10) trSwf (112)
tif'dkeD;&Sm;\ aqmif;yg;rS tquf... buftzGJUtpnf;awGukd tpdk;&t jzpfonf/ 0&efwdk ppfO;D pD;csKyb f 0 vTwfNyD;? t½IH;orm;tjzpfeJY r
w 0g[pfvufxufrmS orwu zGUJ 0efBuD;awGtjzpf cefYtyfcw hJ m/ rSm tmPmodrf;zdkYtcGifhtvrf; [kwfb?J atmifjrifpmG qkwcf mG Ekid f
ygwDawGu wufvmwhJ0efBuD; 9/ 2001- 2002 zGJUpnf;yHk ay:ayr,fh roH;k cJb h ;l vdYk qodk nf/ w,fvYkd okawoDrsm;uqko d nf/
awGudk jzKwfzkdYBudK;pm;wJhtcgrSm tajccHOya'tajymif;tvJwG if orw 0g[pfvufxufwiG v f nf; wyfvnf; odum© jyefwufco hJ nf/
t,Ht k Munfr&St d qkwd ifNy;D jzKwf orwESihf 'korwudk vTwfawmf ta&;ay:tajctaeaMunmzdYk t toGiu f ;l ajymif;a&;umv ygwD
csonftxdvyk Ef ikd cf hoJ nf/) ura&G;awmhbJ vlxu k wku
d ½f u
dk f rdeYf ay;ayr,f?h trdeYf ay;zdkY t"du tm;vH;k onf vlxak xmufcHr&I zdYk
5/ ppfOD;pD;csKyf0&efwkdudk,f a&G;cs,fonfhpepfukd ajymif;vJ wm0ef&dw S Jh ,l',
dk Ekd dk trdefYzq
D efNy;D ppfwyfacgif;aqmifa[mif;awGukd
wkdiuf zGJUpnf;yHt k & rm&S,favm vku d jf cif;ESihf zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya' &mxl;tjyKwcf cH Jo h nf/ aemuft ygwDacgif;aqmifae&mrSm ygwem
ay;xm;wmudk roH;k chw J m/ (ta&SU qkid &f mw&m;½H;k \ tmPmtyfEiS ;f jrifwckrSm 1998 Edk0ifbmta&; tjzpf xm;cJo h nfcsnf;jzpfonf/
wDarmudpEö iS hf wjcm;vlUtcGihft NyD; w&m;Oya'pd;k rd;k rIukd xlaxmif tcif;aemufyikd ;f wGif ppfwyfu, kd f toGiu f ;l ajymif;a&;vkyNf yD; ql[m
a&;csK;d azmufraI wGrmS emrnfysuf vku d Ef ikd jf cif;/ wkid u f emrnfysufraI wGukd tzuf wdktvGef (5) ESpftMum? 2004
ojzifh odu©mqnfzYkd BudK;yrf;wm 10/ ppfwyfEiS hf &JtzGUJ udk wm q,fzYkd? olwYkd u, dk w f idk u
f pepf&UJ ta&mufwGif? tif'dkeD;&Sm;vGwf
vdkY wcsKdUuwGufqonf/) 0efcv JG u dk Ef ikd w
f m/ om;aumifb0 a&muf&ygonf[k vyfa&;acgif;aqmif qlumEdYk o
6/ rm&S,af vmumvudk uefY 11/ ppfwyftmPmudk uefY qifajcay;zdYk BuKd;pm;csifykH&onf rD;jzpfol ar*g0g'Dqu l mEdkylx&D
owfonfOh ya'udk vTwaf wmfu owfvu dk w
f m/ (1999 wGif ppfO;D [laom tjrifjzpfonf/ udak usmNf y;D ql[mwdv k ufxufu
Adv
k cf sKyaf [mif;wa,mufukd jynf

]
olvx l ku orwtjzpf a&G;cs,cf hJ
EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;tajctaeawG jcif;jzpfonf/
b,favmufq;dk qd;k ? tolw&meufwh J toGiful;ajymif;a&;umv
wGif tif'ekd ;D &Sm;onfvnf; Edik if H
acsmufatmufa&mufjyD; urf;rjrif vrf;rjrif a&;rwnfNidrrf aI wGEiS fh &ifqidk cf &hJ
onf/ tif'ekd ;D &Sm;toGiu f ;l ajymif;
jyefwufEdkifzdkYtaMumif; rjrifawmh&if? arQmfvifhcsufwck a&;umv (1998-2004) twGi;f
orw 4 a,mufajymif;cJhonf/
tjrJwrf;&Sdygao;w,f/ tJ'g 'Drkdua&pDygyJ/ 'Drkdua&pDu Edik if H pD;yGm;a&;wk;d wufrEI eI ;f (12)
&mckid Ef eI ;f usKUH oGm;onf/ wkid ;f &if;
jyefqGJwifEdkifygw,f/ 'gaMumifh 'Drdkua&pDudk om; vlrsK;d pkjyóemrsm;ay:onf/
b,fawmhrS vufvw T rf cHygeJJ/Y tif'dek ;D &Sm;uae ta&SUwDarm cGJ
xGuo f mG ;onf? tm;acs;cGx J u G af &;?
jyifqifa&;qGcJ w hJ m/ pD;csKyf 0&efwku d ta&;ay:tajc ta&;BuD;onf[k xifaom ygyl0ga'ovGwfvyfa&;awmif;
7/ ygvDreftwGif;u pkpk taerSm ppfwyfudk tmPmukef tcsufrSm 1998 ta&;tcif;t qkdrIjyóemrsm;ESihf &ifqkdifcJh&
aygif; 500 wGif e*dk ppfom;trwf vTaJ y;zdYk vTwaf wmfukd rlMurf;wif &Sed af Mumif?h ygvDrefwiG ;f rSmvnf; onf/ bmvDAH;k uGrJ Ijzpfonf/
75 a,mufuae 38 a,mufodkY aomtcgrSm vTwfawmfu vuf jyKjyifajymif;vJa&;tawG;tac: odYk aomf tif'ekd ;D &Sm;'Dru dk a&
avQmhcsEkdifNyD; a'oEÅ&tkyfcsKyf rcHbJ t&yfbufta&;ay:tajc tm;aumif;cJNh yD;? ygvDrefjyifywGif pDtoGiaf jymif;a&;ESihf A[dck sKyu f ikd f
a&;rSmvnf; e*dk (5) yHkwyHkuae taeumvudk 3 veJY? ppfbuf ausmif;om;qE´jyrIawG r&yfbJ rI avQmch sa&;tpDtpOfonf t&Sed f
10 yHkwyHktxd avQmhcsEdik fcJw
h m? u ta&;ay:tajctaeumv 6 ygvDrefxJu ppfom;trwfawG rysucf ahJ y? (1999? 2004? 2009)
(ql[mwdak cwf 1973 wGif tpd;k & vyJcGifhjyKNyD;? ta&;ay:tajct tm;vH;k xGuo f Gm;zdkYtxd r&yfrem; wdYw k iG f Nidr;f csr;f aom a&G;aumufyJG
tzGJU 3 yHkwyHkudk ppfbufu cefY aeumv t&yfom;tcGifhta&; qE´jyawmif;qdkaeaom zdtm; (3) Budru f sif;yEdkifcNhJ yD;? zGJUpnf;yHk
xm;NyD;? a'oEÅ&tkycf sKyfa&;wGif awGuv kd nf; tmrcHwOhJ ya'eJY t vnf;&Sad eonf/ xkad Mumifh tif'dk tajccHOya'udk 4 cgjyifqifEidk cf Jh
ppfbufu 3 yHk 2 yHk&SdcJhonf/ pm;xd;k cJyh gonf/ eD;&Sm;'Drk dua&pDtoGifa jymif;rI onfukd awGU&onf/ ppfwyfonf
1995 ta&mufwGif 4 yHkwyHkESihf tif'ekd ;D &Sm; toGiu f ;l ajymif; onf ppfwyf? EdkifiHa&;ygwDESifh 'Djyóemtm;vH;k udk Nird ;f csrf;aom
40 &mckdiEf Ief;usqif;oGm;onf/ a&;umv ppfbufoabmxm; jynfow l Y\
kd oHk;yGiq hf dik f csed cf Givf Qm enf; 'Dru dk a&pdwf"mwftcHESiho f m
ql[mwkdwkdY vkyfazmfudkizf ufrsKd; tay: tjrif (2) rsK;d &So d nf/ wrsK;d n§rd jI zpfonf/ tif'ekd ;D &Sm;ppfwyf tajz&SmcJhonf[k qlpDvdkbef
qufawG toufBuD;oGm;onf rSm ,l', kd Ekd u
dk ohJ Ykd ppfbuf rSy*k Kd¾ vf \emrnfysurf o I nf jrefrmppfwyf brf;,l'kd,kdEdku qdo k nf/
u taMumif;&if;[kqkdonf/) rsm;\ tjrifjzpfonf/ ppfwyf \ emrnfysurf EI iS fh olromuk, d rf ,aeYtif'edk ;D &Sm;onf urÇmh
8/ umuG,af &;0efBu;D udk ppf acgif;aqmifykid ;f u 2008 ckEpS f u om&Sdonf/ odkYaomf tif'kde;D &Sm; pD;yGm;a&;xdyo f ;D 20 (*s-D 20) wGif
buf0efBuD;tpm;? t&yfbuf0ef wnf;u tajymif;tvJvkyfzdkY ppfwyfonf jynfolawGvufr w½kwEf iS hf tdEd, ´ NyD;vQif wwd,
BuD;eJY tpm;xdk;EdkifcJhwm/ t&yf pdwyf ikd ;f jzwfco hJ nfqadk om tjrif cHEikd af wmhaom vkyfydkicf Gihfukd pGeYf vdkufonf? EdkifiHwumaiGaMu;
jrefrmEdik fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrSxkwfa0onf/ Mo*kwfv? 2010 ckESpf
trSwf (112) owif;pOf (11) á
&efyHkaiG (tkdiftrftufzf) &JU cefYrSe;f csufwiG f
tif'dke;D &Sm;EkdifiHom;wOD;csif; (*sD'DyD) onf rGefjynfopfygwDukd e,fjcm;apmifhwyfzGJU&ef
2010 wESpfvHk;wGif tar&duefa':vm?
4379.658 jzpfNyD;? jrefrmEdkifiHom;wOD;csif;
(*sD'DyD) onf 1243.996 jzpfonf/ (3) qcGJ
ppftkyfpkrS tMuyfukdizf dtm;ay;
ausmfumG [csujf zpfonf/ aemufxyf (5) ESpf
tMum 2015 ta&mufwiG f 61 98.743 ESifh
1573.078 toD;oD;&Srd mS jzpfonft h wGuf (4)
q uGm[oGm;rnfo h abmjzpfonf/ 'gawmif
tif'ekd ;D &Sm;onf tm&Sp;D yGm;a&;ysufuyfuae
2007 urÇmh pD;yGm;a&;ysufuyfaemufyidk ;f rS pD;
yGm;a&;a&m? Edik if aH &;udyk g oknuae jyefpch&J
jcif;jzpfonf/
'Drkud a&pD (10) ESpfc&D;wGi&f aom tif'kd
eD;&Sm;\ vufawGUoifcef;pmuvnf;rSwo f m;
avmufonf/
Edik fiaH &;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;tajctae
awG b,favmufqkd;qdk;? tolw&meufwJh
acsmufatmufa&mufjyD; urf;rjrif vrf;rjrif ppfa&;jytcrf;tem;wpfcw
k iG f awG&U onfh rGejf ynfopfwyfom;rsm;
jyefwufEidk zf YkdtaMumif; rjrifawmh&if? arQmfvifh pufwifbmv (1) &ufudk aemufqHk; tckvnf; ppftpd;k &&JUe,fjcm;apmifw h yf
csufwck tjrJwrf;&Syd gao;w,f/ tJ'g 'Dru dk xm;NyD; jynfoYl ppftoGi?f 'grSr[kwf e,fjcm; zJGYpnf;a&;tpDtpOfudk awmufavsmufjiif;
a&pDygyJ/ 'Dru dk a&pDu jyefqw JG ifEikd yf gw,f/ apmifw h yftjzpfajymif;a&; taMumif;jyefzYkd rGef qefvmcJw h Jh rGefjynfopfygwDtaeeJYe,fjcm;
'gaMumifh 'Dru kd a&pDukd b,fawmhrS vufvw T f jynfopfygwDudk p&zt&m&Scd sKyf 'kAv kd cf sKyBf uD; apmifw h yfzJYG pnf;zdYk b,fvdrk SrjzpfEdik faMumif;?
rcHygeJYJ/ &Jjrifuh &mZoHay;vdu k yf gw,f/ vmrJh pufwifbm (1) &uf? a&mufwt hJ cgrSm
2000 ckEpS fa&mufrS ppfwyfrt S em;,lvu dk f etzppft&m&Sdu tck vdktMuyfud kif vnf; 'Dvdt k wdkif;om taMumif;jyefomG ;zdkYyJ
aom ql[mwdak cwfu Adv k cf sKyfwa,muf\ awmif;qdw k t hJ ay: rGet
f rsKd;om;vGwfajrmuf &Swd ,fvYkd Adv k cf sKk yfaZ,su tm&ftufzaf tudk
'Drudk a&pDtay: t"dygÜ ,fziG q hf cdk sujf zpfonf/ a&;wyfrawmf&UJ ppfO;D pD;csKyf Adv k cf sKyaf Z,su? ajymygw,f/
tmPm&Siv f ufatmufu ppfwyfukd jyefu,f ]]usaemfwkdYu e,fjcm;apmifhwyf 'grSr[kwf? rGejf ynfopftaeeJY pufwifbm (1) &uf
wifzYkd OD;aqmifBuK;d yrf;cJah om Adv k cf sKyaf [mif; jynfoYl ppfayghaemf? tJ'gvufcHrcHaygh? tJ'D rSm tJ'v D jkd iif;qefvu kd rf ,fq&kd if typftcwf
wa,muf\ Ekid fiHa&;tarQmftjrifjzpfonf? pufwifbm (1) &ufrSm usaemfwdkYoabm &yfpcJ w hJ hJ 1995 ckEpS f rwdik cf ifumvvdk tajc
xdkYaMumifhyif rESpf Zlvkid v f orwa&G;yGw J iG f xm;udk taMumif;jyefay;zdkYayghaemf? Adv k fcsKyf taersKd;? tjyeftvSefwdkufcdkufwJhtaet
tif'kde;D &Sm;vlxku olUudyk J orwtjzpf jyef &Jjrifhuawmh ajymvmwm&Sdw,f/ 'gayr,fh xm;udjk yefa&mufomG ;r,fvYkd ta&SUawmifwikd ;f
vnfa&G;aumufchJonf r[kwyf gvm;/ 1995 rwdkifciftajctae jyefa&mufr,fvkdY ppfXmecsKyfwdkif;rSL; AdkvfcsKyfoufEdkif0if;u
tJvkdyJem;vnfxm;ygw,f}} vdkY tm&ftufzf owday;ajymqdx k m;ygw,f/
aeoGif atudk ajymygw,f/ ppftpdk;&zufutckvkd Ncdrf;ajcmufwJh
Mo*kwf 30? 2010/ NyD;cJhwhJ ZGefvujyKvkyfwhJ rGefjynfopf oabmrsK;d ajymrvmcif NyD;cJw h hJ ZGev
f uwnf;
ygwD&UJ A[dt k vkyt f rIaqmiftzJUG tpnf;a0; u ESpfzuftajctaeawGwif ;rmvmwm
&nfneG ;f qHk;jzwfcsuft& ]]rGeftrsKd;om;awGtwGuf aMumifh rGejf ynfopfygwD½;kH awGeYJ ygwD0ifawG
- The Democratic Instinct in the 21st Cen- tmrcHcsufwpHw k &mr&SdbeJ YJ vufeufpeG Yf cdik ;f udk xde;f csKyfe,fajrawGqDajymif;a&TUxm;cJNh yD;
tury by Susilobambang Yudhoyono wm? wyftoGiaf jymif;cdik ;f wmwdkY? wyfeYJ ygwD e,fpyfa'oawGrmS aexdik Mf uwJh a'ocH (1000)
- Indonesia's Civil-Military Relationship udkcJGjcm;wmwdkY ygwDuvufcHrSmr[kwfbl;}} ausmfudv k nf; ab;vGwf&mudk wdrf;a&Smifap
in the Post Suharto Era by Kolonel Inf Imam vdYk rGejf ynfopf&JU A[dktvkyt f rIaqmif wOD; cJNh yD; jzpfygw,f/À
Edy Mulyono u jiif;qdkxm;NyD;vnf;jzpfygw,f/
- Democratizing Indonesai: Reformasi
Period in Historical Perspective by Sato Yuri
- Civil-Military Relations in Indonesia: 2008 tajccHOya'zsuford ;f a&;onf
Reformasi and Beyond by Mary P| Callahan
ÀÀÀ
jrefrmEdkifiHom;tm;vkH;\trsKd;om;a&;wm0efjzpfonf/
Mo*kwfv? 2010 ckESpf jrefrmEkid fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrS xkwfa0onf/
á owif;pOf (12) trSwf (112)

ppfupdk pfeyYJ w
J ek jYf yef&rnf[k ucsifvGwfajrmufa&;wyfzGJU
Akv
d cf sKyfxed af rmifajymMum; vufeufcsrnfr[kwf
[d;k t&ifu acgif;aqmifBuD; apm ppftpdk;&&JYzdtm;ay;rIawG &ifvydk J vufeufuikd rf ,fvYkd wif
bOD;BuD;rl (4) csufeJY jyef,lvm tNyD; jyKvyk w f u hJ eG *f &ufrmS wuf jywmrsm;w,f/ t&ifvdky Jae&
w,fav/ tJ'gyJ? tao,lxm; a&muf v mMuwJ h ucsif v G w f atmifvkdY wifjywmrsm;w,f/ 'D
wmaygh? r[kwb f ;l vm;}} vkYd Adkvf ajrmufa&;wyfzJGYudk,fpm;vS,f aeYutqHk;rowfao;bl ;/ 'g
rSL;&ifEuk ADtakd tudak jymygw,f/ awG[m vufeufrcsEdkiw f Jhtqdk aMumifh qH;k jzwfcsufcswmr&Sad o;
ppftpdk;&u ppfa&;t&t ukd wifMuw,fvYkd o&d ygw,f/ bl;/ olwdYk a&;vmwmawG? olwkdY
a&;,lvmcJh&if? u&iftrsKd;om; 'kAvkd cf sKyBf uD;&Jjrifu h Mo*kwf oabmxm;awGwifjywmyJ&adS o;
tpnf;t½Hk; (KNU) taeeJY u&if v (22) &ufu ajrmufydkif;wdkif; w,f/ usaemht f aeeJYqd&k ifvnf;
Nidrf;csrf;a&;aumifpDbufu yl; ppfXmcsKyfrmS awGYqu kH m? pufwif b,fvrdk SvufeufcsrmS r[kwfb;l }}
aygif;wdkufcdu k rf Smjzpfw,fvdYk wJG bmv (1) &uf aemufq;kH xm;NyD; vdYk KIO t&m&Sw d OD;u rZdÑrudak jym
zuftwGi;f a&;rSL; y'dak pmvSaiGu vufeufcszYkd &mZoHay;cJyh gw,f/ ygw,f/
ajymygw,f/ jiif;qdck rhJ ,fq&kd if typfr&yfrD jynfyEdik if t
H oD;oD;udak &muf
tvm;wlawmif;qdrk IrsK;d udk
Akv
d cf sKyfxed af rmif {NyDv (7) &ufu 'kAdkvfcsKyfBuD;
ppftpd;k &u wywftwGi;f &Jjrifhuawmif;qdck hJwmudk {NyDv
e,fjcm;apmifw h yftoGiaf jymif;vJ (22) &ufrSm vufrcHEdkifwJht
zJGYpnf;a&;awmif;qdkwmudk jiif; aMumif; Adv k fcsKyfxed farmifu pm
qef&if ppfa&;t& ta&;,lr,fvYdk a&;taMumif;jyefcyhJ gao;w,f/
u&ifNidr;f csrf;a&;aumifpu D kd zdtm; wqufwnf;rSmyJ u&if
ay;vdu k yf gw,f/ Nidrf;csrf;a&;aumifpDaeteJY vm
Adkvfc sKyfxde farmif acgif; r,fh a&G;aumufyJGeJY ywfoufNyD;
aqmifwhJ u&ifNidr;f csrf;a&;aumif oabmxm;udkajymwmuawmh
pDu udk,fpm;vS,fawGudkta&SY ]]tcka &G;aumuf yJGu vlx k&JU
awmifwdkif;ppfXmecsKyfrSm ac:,l 1990 a&G;aumufyrGJ mS &xm;wJrh J
awGYqNkH yD; Mo*kwv f uket f rD wyf udk olwYakd pmfum;wmyJ/ tJet f ,fvf
ppfa&;jytcrf;tem;wpfcw
k iG f awG&U onfh ucsifvw
G af jrmufa&;wyfzUJG
toGiaf jymif;zdYk 'kAv kd cf sKyBf uD;&Jjrifh 'Dudk tmPmrtyfbl;/ rtyfbJ
u zdtm;ay;ajymqdkvkdufwmjzpf tck wcg xyfvmNyD;awmh a&G; utajctaersKd; jyefa&mufoGm; aeMuwJh ucsiw f kdif;&if;om;awG
ygw,f/ aumufyjGJ yefvyk rf ,f/ a&G;aumuf Edkifw,fvdkY ajymqdkoGm;aMumif; uvnf; Mo*kwv f (27) &ufpeGJ YJ
tckvdk ppftpd;k &&JUawmif; yJG b,f[w k rf vJ? a&G;cs,fNyD;oGm; vnf; od&ygw,f/ pk aygif; aMunmcsufw apmif
qdx k m;wJt h ay: vufcEH ikd jf cif;r&Sd NyyD J[m/ b,fvakd &G;aumufyJG xyf tJ'v d dk 'kAkdvfcsKyfBuD;&JjrifheJY xkwNf yD; ucsifvGwaf jrmufa&;t
wJhtaMumif; u&ifNidrf;csrf;a&; vkyrf vJ/ a&G;aumufyq GJ kdwm ol awGYqHkNyD;wJhaemuf? Mo*kwfv zJYG KIO udk vufeufrcszdYk tav;
aumif p D u wk H Y jyef w muawmh wdkY urÇmudk rsufvSnfhjywm? 'g (27) &ufrSm ucsifvGwfajrmuf teufwku d wf eG ;f vdu k fwt hJ jyif? u
]]wywftwGi;f vky&f ifvyk ?f rvkyf yJ&Sdw,f/ tJawmhtck wdkif;&if; a&;wyfzGJYu vdkifZmNrdKUrSm ta&; csiftrsK;d om;vGwaf jrmufa&;BudK;
&ifawmh olu b,fvdkvkyfrvJ om;acgif;aqmifawGa&m? usaemf ay:uGe*f &uf ac:,lcMhJ uygw,f/ yrf;rIuv kd nf; jynfya&muf ucsif
awmh rajymwwfbl;av/ 'gayrJh wdYka&m bmjyefvyk rf vJqk&d if 'Da&G; autdik ftdkxde;f csKyf&m wdkif; rsm;u pnf;pnf;vHk;vHk;eJY wwf
usaemfwYkdrvkyb f ;l av/ b,fvykd J aumufyw GJ Ykd rvdb k ;l / wdYkvw kd mu a'o (7) ck? c½dkif (18) ckwdkYu EkdifwhJbufu yg0ifun l o D Gm;rSm
ajymajymaygh/ jynfolYppfvnf; r t&ifa&G;aumufyu GJ kd todtrSwf Xmqdik &f mud,
k pf m;vS,af ygif; 140 jzpfw,fvdkY aMunmcsufrSma&;
vkyfbl;aemf/ e,fjcm;apmifhwyf jyKNyD;awmh Edik w f hJygwDudk tmPm wufa&mufMuNy;D trsm;pkuvuf xm;ygw,f/
vnf;rvkyfbl;aygh}} ppfa&;t& tyfzdYk 'gyJ&w dS ,f/}} eufrcsvkad Mumif; tqdu k kd wifMu wyf z J G Y 0if w OD ; tajymt&
ta&;,lvm&if vnf; tJ'g,l u&ifNidrf;csrf;a&;aumifpD w,fvYkd o&d ygw,f/ vwfwavmtajctaerSm ESpf
&rSmaygh/ 'gvnf; wenf;enf;eJY &JUacgif;aqmifwOD;jzpfwhJ OD;wif wuf a &muf c J h o l w OD ; u bufpvHk;u ppfta&;jyifqifrI
wkeYf jyef&rSmaygh/ usaemfwkdY Nidr;f rdkoDu ADGtdkatudk ajymoGm;wm ]]a&mufvmwJhudk,fpm;vS,fawG awGvky faeMuw,fvdkY od&yg
csrf;a&;jyefvkyfvmwmuawmh jzpfygw,f/ À u wifjyMuw,f/ tJ'DxJu t w,f/ À
jrefrmEdik fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrSxkwfa0onf/ Mo*kwfv? 2010 ckESpf
trSwf (112) owif;pOf (13) á
pmrsufESm (2) rS tquf ...
aemufausmzk;H owif;rS tquf ....
cJw
h [ hJ mrsK;d rsm;w,fAs/ jynfov l x l q k D
u ,lzdYk qdkwm a0;a&m/ onf 2008 ckES pfzGJUpnf;ykHtajccHOya'[m ppftpdk;&eJY 'Drkdua&pD tiftm;pkawGtMum;
wyfrawmfrSmygwJholtm;vkH; ppf trsKd;om;jyefvnfoifjh rwfa&;twGuf t"dutwm;tqD;BuD;wpfck jzpfaeNyDvm; / wenf;
om;utp [kdAkdvfcsKyfBuD;txd olY&JU tm;jzifhawmh onfzpGJ nf;tkyfcsKyfykHtajccHOya'ukd ppftpkd;&bufu vkH;0jyifray;awmhb;l qk&d if
uRrf;usifwJyh nm&yfeYJ oifxm;wmukd trsK;d om;jyefvnf oifhjrwfa&;u r&Sad wmhbl;vm;/ q&mb,fvkdrsm;okH;oyfygovJ/
wu,fhol&Jaumif;wa,muftaeeJY usaemfuawmh b,fvdkajymcsifvJqkdawmh onftajccHOya'u trsKd;om;jyefvnf
jynfojl ynfom;&JU touft;dk tdrpf nf; oifjh rwfa&;rSm t"duuswJh twm;tqD;wpfcjk zpfw,fqw dk mtrSeb
f /J 'gawmhaocsmw,f/
pdrfawGudk ½kd;½kd;om;om;umuG,fNyD; onftajccHOya' Mum;0ifcaH e&if t&yfpum;eJYajym&r,fq&dk if jynfyef;nKcd sKcd sifvsuf qm;
awmh jynfolonf trd? jynfolonf uzsufqw dk mrsK;d vkd onf[mBu;D u zsuaf erSmbJ/ okYd aomf usaemfu onfrmS ajymcsiw f mu
tb qkdwhJ[mrsKd;eJY uspfuspfvspfvspf onf[mBuD;u usaemfwkdY jyifr&ajymif;r&r[kwfygbl;/ onftajccHOya'ukd oifhwifh
odyo f dyo
f nf;onf;aeNyD;awmh jynfol avsmufywfwyhJ pHk eH YJ n§Ed idI ;f vkyrf ,fq&dk if trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;rSm onf[mBu;D u
awGtm;vk;H cspw f ?hJ wenf;tm;jzifq h &dk if odytf aESmuft,Sujf zpfp&m taMumif;vJr&Sb d ;l r[kwv f m;/ onftajccHOya'eJYywfowfNyD;
jynfolawG tm;vkH;BudKufwJh? ysKdwkdif;
awmh usaemfwYdk u onf[mBuD;&Sad ewJh trsKo d m;jyefvnfoifjh rwfa&;r&Sb d ;l ? rjzpfEidk bf ;l vkYd
BudKuw f hJ ESi;f qDcidk w f yfrawmfrsK;d ukd jyef
usaemfrajymcsifb;l / okYd aomf trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;udpk Of;pm;wJt h cgrSmawmh onf
vkcd sifw,f/
b,fygwD b,ftzGYJtpnf;udk bm tjccHOya'[m twm;tqD;t[efUtwm;jzpfw,fqw dk mawmh trSeb f vJ Ydk usaemfajymcsiyf g
ukdrS vkyfay;p&mr&Sdbl;/ wckawmh&Sd w,f/
w,f/ a&G;aumufyGJwdkY? bmwkdYusvkdY&Sd
&ifawmh uk, d Bf udKufwhJou l kd vSsKd U0SufrJ q&mwkdYbufu tMuHay;ovkd tkyfcsKyfykHtajccHOya'ukdjyifzk dY ppftpkd;&bufu pOf;pm;
ay;wm ay;vkduf? &w,f/ 'gayr,fh w,fqkd&ifayghav q&mtaeeJU a&m b,fvkd xifovJ cifAs/ Oyrm trsKd;om;nDvmcHvd[ k mrsKd;
ukd,futokH;csNyD;awmh? tokH;cscHNyD; pkHnDac:zdUk pojzifah ygah v/ b,fvdek nf;eJYjyifEikd rf ,fqw kd m q&mhtMuHjyKcsuaf v;enf;enf;avmuf
awmh ukd,fusKd;twGufvkyfwmrsKd;u tMuHjyKcsufu b,fvkd&SdygvJ/
awmh rvkv d m;tyfb;l / usaemfwYdk uawmh b,fvadk jymcsifvq J &dk if usaemfrMumcifu ucsijf ynfe,fbufu
umuG,fa&;OD;pD;csKyfjzpfwkef;u ucsifEdik if aH &;orm;awG Ekid fiaH &;tiftm;pkawGxw k fazmfwtJh oHrsKd;twkid ;f bJ usaemfwOD;wnf;
awmh a&TxD;aqmif;&wJhoabmayghAsm/ oabmvdkYbJ ajymvkdY&r,fxifw,f/ bmvkdYvJqdkawmh 'gn§dEdIi;f rIu awmfawmfus,fjyefY
tppt&m&m vpmeJYaxmufyHrh aI wGu wJhupd öMuD;jzpfaewJhtwGufaemf/ okdYaomf usaemfhoabmt&ajymr,fqkd&ifawmh 'kwd,
usaemfwdkYtwGuf jynfhpHkaewJhtwGuf yifvkvH k[ d mrsKd; nDvmcHvyk f&rSmyJvYdk usaemfxifw,f/
bmrSryl&bl;/ at;csrf;wmayghav/ tck
t&yfom;b0a&mufawmh jynfov l x l k
a,bk,stm;jzifh Munfrh ,fq&kd if q&mwkdYtJet f ,fvf'Dbufutqkjd yKovdk tajccHOya'
&JU arwåmckv d H&I wmaygh/ at;csrf;w,f
jyifqifa&; 'kwd,yifvkHnDvmcH jyefac:a&;pwJhudpöawG[m a&G;aumufyGJ rwdik fcifvyk fr,fqd&k if
vkdYrSwfw,f/ usaemfu tJ'gav;yJ/
jynfoo l nf qif;&J&if qif;&Jjcif;? csrf; 'gtifrwefukd oifhavsmfr,fvkdUawmh ,lqvkdUawmh &w,faygq h &m&,f/ wzufuvJ ppftpdk;&u
om&if csr;f omjcif;? igwwfEidk w f b hJ uf a&G;aumufyGJukd usif;yzkdYjyifqifaewJhtcg? onfa&G;aumufyJt G NyD;rSmqdk&if onfvkdrsKd;pOf;pm;zkdY
uvkyfay;r,f/ tJ'gyJ/ yifvHn k DvmcHac:zw kdU Ykd pwJhudpaö wG[m ykdcufcJomG ;r,fvdYk q&mhtaeeJ, Y lqrdvm;/
tck umuG,fa&;OD;pD;csKyfudk us tif;'Dvdkawmh ajymcsifw,fAsm/ onf[mawGu 'grsKd;qkw d m Ekdiif Ha&;jyóemukd
aemfajymcsiw f m oGm;ajymvdu k &f if olpw d f pOf;pm;wJt h cgrSm onfyo Hk @mefawGayghAsm vTwaf wmfMuD;ay:vmw,fwYdk ? a&G;aumufyBJG uD;
qk;d rSmayghAsm/ olwYdku usaemf&h UJ atmuf NyD;oGm;w,fwYdk ? b,faeY b,f&ufu bmNyD;oGm;w,f 'gawGu ta&;rBu;D ygbl;/ 'gawGu
u wm0efxrf;aqmifchJwmqkw d [ hJ mudk vkyfvdkY&wmbJ/ 'gawGu EkdifiaH &;vkyif ef;u Ekdiif aH &;vkyif ef;wzufuaeoGm;vkYd &w,f/
awmh usaemf rajymygbl;/ usaemfhpw d f onfvw T af wmfwdYk bmwkYq d dw
k mawG[m Ekid if aH &;vkyif ef;vkdY ajymEkid fw,fqdak omfvnf; omref
xJrSm olwdkYu wcsdefwkef;u usaemfh tm;jzifah wmh txl;ojzifh ppftpk;d &&JUvufatmufrmS usif;ywJh onfvadk &G;aumufyeJG YJ onf
vkyif ef;ukd atmifjrifatmif 0kdi;f 0ef;ul tkycf sKyfa&;yko H @mef okUd r[kwfvJ onfzpJG nf;tkyfcsKyyf kH tajccHOya'yko H @mef[m &Si;f &Si;f ajym
nDay;wJh vkyaf zmfuidk zf ufawGvYkd yJ rSwf &&if ppftpk;d &&JUvufatmufrmS uawmh onf[mawGu Ekid if aH &;oabmqkw d mxuf olwUdk &JU
ygw,f/ tJ'v D pdk w
d x f m;eJYyJ qufqcH sif tkyfcsKyaf &;yko H @efeYJ vkyfaewmawGAs/ tkycf sKyaf &;Xmeopfqw kd hJ ykHo@mefrsKd;eJY vkyaf ewmAs/
wmyg/ tckow l Ydk [molwkYd vTwfawmfwdkY bmwkYd b,favmufbaJ y:aeae usaemfwkYd onfbufu
umuG,fa&;OD;pD;csKyfudk jynfol
Ekid if aH &;vrf;aMumif;eJY trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;ukd azmfaqmifEidk rf ,fq&dk if usaemfwUdk
awGucsrSwfay;xm;wJh Adv k fcsKyfatmif
onf[mawG[m (1) ESpfeJYvnf;NyD;oGm;Ekdifw,f/ (2) ESpfeJYvJ NyD;oGm;EkdifwJhudp/ö (3)
qef;wkdY? usaemf½dkaoav;pm;wJh Akdvf
csKyfausmfaZmwdkYvdkrsKd; wyfrSL;aumif; ESpef YJ vnf; NyD;oGm;Ekid fwhJupd /ö (4) ESpf (5) ESpfvJ jzpf&ifjzpfr,fayghAs/ 'gygyJ/
awG jzpfapcsifwmygyJ/ À ÄÄÄ
Mo*kwfv? 2010 ckESpf jrefrmEkid fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrS xkwfa0onf/
á owif;pOf (14) trSwf (112)

jrefrmppftpkd;&usL;vGefcho
J nfhppf&mZ0wfrIrsm; jrefrmppfAv
dk cf sKyfrsm;
ppf&mxl;rS EkwfxGuf
pkpH rf;ppfaq;&eftar&duefoabmwl AdkvfcsKyfrSL;BuD;oef;a&T?
aewJhtcsdefrSmyJ wjcm;zdtm;ay; 'k wd, Ad kvf csKyfrSL ;BuD; armif
p&mtajctaeawGeJY &ifqdkifvm at;? Adkv fcsKyfBuD;ol&a&Tref;
&ifvnf; [efYwm;rSmr[kwfbl; tygt0if t&m&Sd 20 avmuf
vdYk bif*srifcsef;uajymygw,f/ [mvuf&Sd &mxl;rsm;uaet
ppftpd;k &usi;f yzdYkjyifqifae em;,lawmhrmS jzpfygw,f/
wJah &G;aumufyeJG YJywfoufNy;D {&m 'DESpfEdk0ifbmvrSmusif;
0wDuar;wmudak wmh ]]jrefrmppf yr,fh a&G;aumufyGrJ mS t&yf0wf
tpd;k &[m Edik if w H um&JUw&m;0if tjzpfeJY0ifNyD;awmh ta&G;cHzdkY
todtrSwfjyKrIudk &vd rfhr,fr twGuftckvkd ppf&mxl;awGu
xifygbl;/ ppftpdk;&u twdkuf tem;,lvdkufMuwmjzpfw ,f
tcHygwDawGeJY wdkif;&if;om;vl vdYk aejynfawmfuvmwJo h wif;
ppftpd;k &&JU vlom;rsKd;EG,pf k uajymygw,f/ enf;pkawGukd yg0ifciG rhf jyKb;l / ,Hk awGt&od&ygw,f/
awGtay: usL;vGefxm;wJh&mZ orwtdrfjzLawmf? trsKd; MunfavmufwJha&G;aumufyJGt AdkvfcsKyfrSL;BuD;oef;a&T eJY
0wfraI wGtygt0if ppf&mZ0wfrI om;vHjk cHKa&;aumifp&D UJ ajymcGi&hf aetxm;jzpfatmifzefwD;zdkY jref xdyfydkif;acgif;aqmifawG[m
awGudk pHkprf;ppfaq;zdkYtwGuf rpöwmbif*srifcsef;u ]]&nfreS ;f rmppftpkd;&taeeJY vkyfp&mawG ppfwuúodkvf Adkvfoifwef;t
aumfr&Siw f &yfzGJYpnf;zdkY qHk;jzwf csuftwdkif;txajrmufzdYk ouf trsm;BuD;usefygao;w,f/ ppf rSwfpOf (17) u qif;cJhMuol
vdu k wf ,fvdYk orwtdrjf zLawmf qdkif&myk*GdKvfawGeJY t"duusol rSew f thJ rsK;d om;a&;eJY awGYqakH qG; awGjzpfNyD; olwYkd ae&mudk tpm;
uvmwJo h wif;t& od&ygw,f/ awG? wjcm;Edik if aH wG? a'owGif; aEG;a&;tygt0ifygyJ}} vdkY ajym 0ifr,fo h al wGuawmh trSwpf Of
jrefrmEdik if v
H Yl tcGit
hf a&;qdik f tmPmydik t f zJUG tpnf;awG? tzJUG oGm;ygw,f/ 18 eJY 19 rSmqif;cJhMuolawG
&m ukvor*Gtxl;ud, k fpm;vS,f tpnf;pHu k vlawGeJY us,fus,f tar&dueftpd;k &taeeJY jref jzpfw,fvYkdo&d ygw,f/
rpö w muif w m;em;awmif ; qd k jyefYjyefYaqG;aEG;rIawG paeygNyD}} rmppftpd;k &udk xdawGYqufqaH &; umuG,af &;OD;pD;csKyt f jzpf
xm;wJt h wdkif; tckvdk ppftpkd;& vdYk ajymygw,f/ rl0g'twdkif;usifhokH;vmcJhNyD; w 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; ol&jrifh
usL;vGefxm;wJh&mZ0wfrIawGukd oHw refenf;t& xda wGY ESptf wGi;f rSmyJ tpd;k &tqifjh rift h atmif? 'kw, d umuG,af &;OD;pD;
pHkprf;ppfaq;zdkY aumfr&SifzJGYpnf; qufqaH &;utajzr[kwyf ?J tNrJ &m&SdawG ESpfBudrfomG ;a&mufaqG; csKyt f jzpf 'kw, d Adv k cf sKyBf uD; udk
a&;udk tar&dueftpdk;&uaxmuf wrf;&nfreS ;f csuu f taygif;vu© aEG;cJah yr,fh ppftpd;k &bufu yl; udk? yl;wJGn§dEIdif;uGyfuJa&;rSL;
cHvdkufwmjzpfw,fvdkY tdrfjzL PmaqmifwhJajymifvJa&;jzpfNyD; aygif;aqmif&u G fvpkd dwrf &SdcyhJ gbl;/ (Munf;? a&? av) tjzpf 'kw, d
awmfajymcGi&hf rpöwmbif*srifcse;f awmh xdawGYqufqaH &;rl0g'xm; À Advk cf sKyBf uD; rif;atmifvidI ?f ppf
axmufcsKy½f H;k udak wmh AdkvfcsKyf
pmrsuEf mS (8) rS tquf ... a0vGiw f kdYukd cefYtyfvu kd fw,f
od&ygw,f/ vdo Yk wif;awGxu G af y:aeygw,f/
Mo*kwfv (8) &ufupNyD;awmh &Spfav;vHk;vlxkvIyf&Sm;rI (22) ESpfjynfhtjzpf ppftpdk;&a&;qJG twnfjyK udk,fpm;vS,favmif; t
xm;wJh zJGYpnf;yHkOya'eJYywfoufNyD; &Sif;vif;ajymjywJhtjyif vufurf;pmapmifjzefYa0wJhvIyf&Sm;rIawGudkvnf; rnfpm&if;awGukd Mo*kwv f 30
vkyaf qmifchJw,fvYkd od&ygw,f/ &ufrmS aemufq;Hk xm;ay;ydYk&rSm
]]ppfrSefNyD;awmh 'Drdkua&pDenf;usus vGwfvyfpGmqE´rJay;wmwdkY? vGwfvyfpGmazmfxkwfwmwdkYu jzpfwmaMumifh tJ'&D ufrwdik cf if
w&m;rQwjcif;eJYnDw,fyghaemf/ tJ'D 'Drdkua&pDpepftwGuf a&G;aumufyJGjyKvkyfjcif;&JU &nf&G,fcsufawGu &mxl;awGuEkwfxGufMuwm
'gyJ/ ½dk;om;ajzmifhrwfNyD; t&nftcsif;&SdwJhvludk axmufcHrJay;&r,f/ jynfolYtusKd;pD;yGm;udkjyKvkyfrJh vl jzpfw,fvkdYvo J Hk;oyfaeMuyg
ukdom a&G;aumufwifajr§muf&r,f/ aemufNyD;usawmh jynfol[m 0ifa&mufta&G;cHwJhvl? ta&G;cHol tm;vHk;
w,f/
udk rESpfoufjcif;eJY rJray;yJaeEdkifovdk? a&G;aumufyJGudkvnf; r,HkMunfvdkY&Sd&if rJray;yJ aeEdkifw,f/
AdkvfcsKyfBuD; ol&a&Tref;?
t"duxm;NyD;awmh uRefrwdkYaqG;aEG;w,f/ ynmay;w,f/ aemufpm&Gufpmwrf;awG a0w,fayghaemf}}
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGYcsKyf rauG;wdkif;pnf;½Hk;a&;rSL; a':cifapmaX;u tm&ftufzfatudk ajymoGm;wm Adv
k fcsKyBf u;D oD[ol&wifatmif
jzpfygw,f/ jrifOh ;D ? 0efBu;D csKyf ode;f pdew f Yk[
d m
tJ'Dtjyif zGJYpnf;yHktajccHOya'rSmygwJh jynfolem;rvnfEdkifwJh Oya'qdkif&mtoHk;tEIef;rsm;? yk'fr aejynfawmfu rJqE´e,fawGrmS
rsm;eJY ½IyfaxG;apwJhpmom;rsm;ukd &Sif;vif;ajymjyNyD; ppfwyfu tkyfcsKyfa&;ydkif;rSm yg0ifywfoufrJh tajc 0ifNyD;ta&G;cHMurSmjzpfw,fvdYk
taeawGudk jrifomatmif yHkpHrsm;a&;qJGNyD; &Sif;vif;jyocJhw,fvdkY od&ygw,f/ ppfwyftodik ;f t0dik ;f rSm owif;
À awGxu G af eygw,f/ À
jrefrmEdik fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrSxkwfa0onf/ Mo*kwfv? 2010 ckESpf
trSwf (112) owif;pOf (15) á

a&G;aumufyGJrwkdifrD EkdifiHa&;tusOf;om;rsm;
vTwfay;&ef *syefawmif;qkd
jrefrmEkdiif HvGwfvyfonfhowif;at*sifpD

t,f'w
D mcsKyf
ZD0Zkd;
wm0efct
H ,f'Dwm
a&csrf;
owif;t,f'w
D m
rif;rif;
jrefrmEkid if &H dS tusO;f axmifrsm;xJrS rEÅav;tusO;f axmif\jrifuiG ;f pmrsufESmzGUpJ nf;rI
Ed0k ifbmv 7 &ufrwdik rf D a':atmif ud*k syefEikd if jH cm;a&;0efBuD;u wduk w f eG ;f armifausmf
qef;pkMunfeJY EdkifiHa&;tusOf;om;tm; vdu k fwhJtaMumif; usKdwo kd wif;rSmazmf apmifa& - 1000
vH;k vTwfay;zdkY *syeftpdk;&u awmif;qdk jyxm;ygw,f/
vdu
k yf gw,f/ a':atmifqef;pkMunftaeeJY ZGev f wefz;kd - (5) bwf
a':atmifqef;pkMunfeYJ Edik if aH &;t 21 &ufaeYu ppftpdk;&udkw&m;pJGzkdY EdkY
usOf;om;tm;vH;k udk vTwaf y;jcif;r&SdyeJ YJ
a&G;aumufyJGusif;yr,fqdk&if tJ'Da&G;
wpfpmydYkw,fqw kd muvnf; wdik ;f jynfeYJ
vlrsKd;twGufxrf;aqmif&r,fh wm0ef á owif;pOfokdY
aumufyJG[m vGwfvyfNyD;rQwrI&SdrSmr 0wå&m;awGukd ausyeG af tmifraqmif&u G f
[kwb f ;l vdYk *syefEkdiif jH cm;a&;0efBuD; um wmaMumifhjyKvkyf&wmjzpfNyD; 'dkif,m pmrlrsm;? a0zeftMuHjyKpmrsm;tm;
wpk,tdu k m'guajymygw,f/ avmh*v f rf;udyk w d fwmr[kwyf J tzJYG csKyf atmufygvdyfpmtwkid f;
tJ'DtwGuf ppftpdk;&taeeJY a': taeeJYawGYqkHaqG;aEG;zdYk twGuf tNrJt
atmifqef;pkMunfeYJ tjrefq;kH awGUqHak qG; qifoifh&Sdaeygw,fvdkY OD;ÓPf0if;u qufoG,af y;ykdYEdik fMuygonf/
aEG;NyD; a&G;aumufyGJrSm tm;vHk;yg0ifEdkif wqifah jymygw,f/ P.O.Box (91)
atmifaqmif&Gufay;zdkY jrefrmppftpdk;& À Tak, 63110
rsuEf mS zk;H owif;rS tquf .....
Mae Sod,Thailand.
admin@binamojo.org
?aemifjzpfvmr,ft h pd;k &[m jynfoYlvw T f Information owif;&,lciG ?hf owif;xkwf
www.binamojo.org
awmfuxde;f ausmif;Edkiw f ?hJ jynfoYl vTwf jyefciG ?hf vGwvf yfpmG rdrq
d E´xw k af zmfciG ?hf
awmfu wnfrh wfEikd w f t hJ pk;d &r[kwb f ;l / tJ'gawGrygbJeYJ w&m;rQwwJah &G;aumuf
orwu vTr;f rd;k wJt h pd;k &rsK;d jzpfw,f qdk yJq
G wkd m b,frmS rS r&SEd ikd yf gbl;}} vdYk a': jynfwiG ;f vIy&f mS ;rI"mwfyrHk sm;tm;
wmjynfolawGavhvmoifhygw,f}} vkdY atmifqef;pkMunfuajymwJhtaMumif;
a':atmifqef;pkMunfuajymygw,f/ OD;ÓPf0if;u ajymoGm;wmyg/ tok;H jyKcGifah y;onfh
tJ'Daemuf w&m;rQwwJh a&G;
aumufyaGJ y:aygufzkYdtwGuf owif;vGwf
qufNyD;awmh owif;pmawGu
wqifh Ncdrf;ajcmufwmawG? vSnfhzsm;
EkdifiHa&;
vyfc GifheJ Yywfo ufNyD;ajymwmu ]]a&G; wJph um;awG? jynfoal wG&UJ em;rvnfrI tHwkr_aumfrwDtm;
aumufyJu G si;f yr,haf eYukd tcsdew f kdav; udtk cGihfaumif;,lwmawGeYJywfoufNyD;
rSm aMunmwm[m vHk;0rw&m;bl;wJh/ vH;k 0 vufrcHEkdib f l;vdYk a':atmifqef; rkd;BuKd;owif;pOfrS
olYtjrifuawmh 'gjynfolawGukdrav; pkMunfuajymwJt h aMumif; OD;ÓPf0if;
pm;wmvdYk jrifaMumif;ajymygw,f/aemuf u jyefvnfajymMum;cJyh gw,f/
txl;aus;Zl;wif&ydS gonf/
Freedom of Expression eJ Y Freedom of À t,f'w
D mtzGUJ
Mo*kwfv? 2010 ckESpf jrefrmEkid fiHvGwfvyfonfh owif;at*sifpDrS xkwfa0onf/
á owif;pOf (16) trSwf (112)

ppftpkd;&u Ekd0ifbmv (7) &uf a&G;aumufyGJ&uf aMujimNyD;wJhaemuf


ykdi;f a':atmifqef;pkMunfukdrsm; a&G;aumufyJGrwdkifcifvTwfay;NyD;awmh [mu onftajccHOya'[m t"duw&m;cHb/J t"dujyóembJ/ Armjynfudk
onfa&G;aumufyJrG mS yg0ifcGihaf y;rvm;qkdNyD;awmh arQmfvifo h lawGvJ &Sdygw,f/ ppfußG efb0ukd qufNyD;awmha&mufatmifvyk af ewJ[ h mu onftajccHOya'bJ
wu,fvkdrsm;aygah v tJvt kd ajctaersm;&SdvmvkdU&Sd&if a': atmifqef;pkMunf onftajccHOya'udk jyifyg? ajymif;yg? jyefvnfo;Hk oyfygqkw d hJ awmif;qkcd su/f
taeeJU a&G;aumufyGJ0ifEkdifygrvm;/a':atmifqef; pkMunf&JU oabmxm; tJ'gawGurdk vky&f if tJet f ,fv'f [ D m a&G;aumufyu JG pd eö YJywfowfNyD; bmrSajymp
'grrS [kwf tJeft,fvf'DygwD&U&J yfwnfcsufayghav ?b,fvkdrsm;&SdEkdirf vJ/ &mr&Sb d ;l vkYd usaemfajymcsifygw,f/
onf[mawGuawmh xkH;pHtwkdif;bJ cefYreS ;f csuaf wGaygh/ xifjrif aemufwpfcu k a':atmifqef;pkMunfudpöu usaemfuawmh a':atmif
csufawG 'gawGay;wmenf;w,f/ okUd aomf usaemfajymEkid w f m (2) csuf&dS qef;pkMunfukd,fpm;ajym&wmawmh cufawmh cufwmayghAsm/ 'gayr,fhvkdY
ygw,f/ wpfcsufu bmvJqkad wmh tJeft,fv'f t D aeeJUuvJ onfa&G; acgif;aqmifwpfa,muf ud, k w f ikd u
f aeNyD;awmh &Si;f vif;jyEkid w
f t hJ aetxm;rsK;d
aumufyu JG dk uefYuu G af ewmr[kwfb;l / usaemfajymaewm a&G;aumufyJG rSmr&Sb
d ;l qkv
d Ydk &&dS if usaemfwYdk acgif;aqmifukd axmufc0H ef;&HaewJt h iftm;pkawG
[m tajzr[kwb f ;l / jrefrmjynf&UJ vuf&EdS idk if aH &;u csOfzwft;dk BuD;vkjd zpf xJu vlwpfa,muftaeeJY usaemfajymEkdiw f mu bmvJqdkvkdY&Sd&if a':atmif
aew,f/ onfcsOzf wftk;d BuD;[m a&G;aumufyGeJ YJ ajz&Sif;vkdYr&bl;/ a&G; qef;pkMunf[mvJ tJet f ,fv'f o D abmxm;ovkb d q J adk wmh a&G;aumufyeJG YJ ywf
aumufyeJG YJ ajz&Si;f &if a&G;aumufyt JG NyD;rSmvJ aemufxyfEkid fiaH &;csOfzwf owfvYdk 0ifp&mtaMumif;ukrd &Sdb;l vkYd usaemfajymEkid yf gw,f/
tk;d BuD;jref
jzpfarerS
mEdmik bJfiv
HvYdk ,
Gwq
l fvw,f
yfonf
/ tJh owif
'gaMumif;at*sif pDrSxykw
h a&G;aumuf eJG UJ faywf
0onf
owf/whJ Mo*kwfvpmrs
? 2010 ckEod
ufESm (13) Spf kY ...

You might also like