ivúy-sUcI

i«k -inpAt (1-5)

1. áATm pMcAÕtk
1. k rfIy vgQ - - - - - - - - - - - - - - 52
1. doú suØA - - - - - - - - - - - - - - - - 52
2. áADAnsuØA - - - - - - - - - - - - - - - - 53
3. SnutApsuØA - - - - - - - - - - - - - - - 54
4. SnnutApsuØA - - - - - - - - - - - - - - - 54
5. wpôAtsuØA - - - - - - - - - - - - - - - 54
6. sMyojnsuØA- - - - - - - - - - - - - - - - 55
7. kí ÏfsuØA - - - - - - - - - - - - - - - - 56
8. ÕuElsuØA - - - - - - - - - - - - - - - - 56
9. cyAQ (SAcrf) suØA - - - - - - - - - - - - - 56
10. vúoQpnAiyk AsuØA - - - - - - - - - - - - - 56
2. áAbMD k ÈÕl vgQ - - - - - - - - - - - - - 56
3. mUKQ vgQ - - - - - - - - - - - - - - - 63
4. smicØA vgQ - - - - - - - - - - - - - - 66
5. pirúd vgQ - - - - - - - - - - - - - - - 74
 i«k inpAt
1. áATm pMcAÕtk
1. k rfIy vgQ
1. doú suØA
1. aesA mÓne sunA – ak smy BgvAn üAv‰tI mš, jetvn mš
SnATipV»zk ke SArAm mš ivhAr k r rhe Te¦ vhAM BgvAn ne iBöuSAš k o
sMboiDt ik yA –“iBöuSo!” wn iBöuSAš ne BgvAn k o áA¥yuØAr idyA –
“BdMt!” BgvAn ne yh k hA –
“iBöuSo, do doú hÓ¦ k Èn-se do? qhlok -sMbMDI doú (qsI j®m mš
burA P ldene vAlA duÏk mQ) tTA prlok -sMbMDIdoú (prlok mš burA P ldene
vAlA duÏk mQ)¦ iBöuSo, qhlok -sMbMDI doú k Èn-sA hÔ? iBöuSo, ak
SAdmI deKtA hÔ ik ak cor k o, ak SprADI k o rAjA ke SAdmI pk ìz
k r le jAte hÓ SÈr nAnA áAk Ar ke dMz dete hÓ – k oìze se BI mArte hÓ, bšt se
BI pIxte hÓ, muÝr se BI pIxte hÓ, hAT BI k Axlete hÓ, pAMv BI k Axlete hÓ,
hAT-pAMv BI k Axlete hÓ, k AnBI Ced dete hÓ, nAk BI Ced dete hÓ, k An-nAk
BI Ced dete hÓ, KopìzI ink Alk rwsmš gmQ lohA BI zAl dete hÓ, bAlAš siht
isr k IcmìzI wKAìz k rKopìzI k okM k ìzAšse BI rgìzte hÓ, sMzAsI se muÙh
Kolk rwsmš dIpk BI jlA dete hÓ, sAre ÕrIr pr tel-bØAI lpexk rwsmš
SAg BI lgA dete hÓ, hAT pr tel-bØAI lpex k rwsmš SAg BI lgA dete hÓ,
gle se ig¢e tk k IcmìzI BI wtAr dete hÓ, gle se k ix-áAdeÕ tk k IcmìzI
SÈr k ix-áAdeÕ se ig¢e tk k IcmìzI BI wtAr dete hÓ, donAš k ohinyAš tTA
donAš GuxnAš mš meKš (ik le) Xok k r jmIn pr BI ilxA dete hÓ, wBy-muK
k AMxe gAìz-gAìzk r cmìzI, mAMs tTA nsš BI noc lete hÓ, sAre ÕrIr k I
cmìzI k ok AúAQpf-k AúAQpfBr k AxzAlte hÓ, ÕrIr k ojhAM-thAM Չ©Aš se
pIx k rws pr kM GIBI Pe rte hÓ, ak k rvxilxA k rk Anmš se k IlBI
gAìz dete hÓ, ibnA cmìzI k ohAin phuÙcAye SMdr-SMdr hŠI BI pIs zAlte hÓ,
wbltA-wbltA tel BI zAl dete hÓ, ku ØAAš se BI k xvAte hÓ, jIte jI sUlI
pr BI lxk Ate hÓ tTA tlvAr se isr BI k Ax zAlte hÓ¦
 1. k rfIyvgQ 53

“wske mn mš yh hotA hÔ – ijs trh ke pAp-k mQ k rne se ak cor

k o, ak SprADI k o rAjA ke SAdmI pk ìzk rle jAte hÓ SÈr nAnA áAk Ar
ke dMz dete hÓ, k oìze se BI mArte hÓ... tlvAr se isr BI k AxzAlte hÓ¦ mÓ BI
yid aesA pAp-k mQ k ÁMgA, to muJe BI rAjA ke SAdmI pk ìzk rle jAyšge
SÈr qsI áAk Arse nAnA dMzAš se dMizt k ršge, k oìze se BI mAršge... tlvAr se
isr BI k Ax zAlšge¦
“vh qsI j®m mš P ldene vAle duÏk mQ se zrk rdUsrAš k Iv‰tuaM lUxtA
huSA nh™ GUmtA hÔ¦ iBöuSo, yh k hlAtAhÔ qsI j®m mš burA P ldene vAlA
duÏk mQ¦”
“iBöuSo, prlok mš P l dene vAlA duÏk mQEyA hÔ?”
“iBöuSo, k oqQ-k oqQqs áAk Ar ivcAr k rtA hÔ – k Aiyk duÏk mQ k A
prlok mš burA P l hotA hÔ, vAick duÏk mQ k A prlok mš burA P l hotA hÔ,
mAnisk duÏk mQ k A prlok mš burA P l hotA hÔ¦ Sgr mÓ ÕrIr se duÏk mQ
k ÁM, vAfI se duÏk mQ k ÁM, mn se duÏk mQ k ÁM to EyA qsse mÓ ÕrIr CUxne
pr, mrne ke bAd SpAygit, dugQit mš pìzk r nrk mš pÔdA nh™ hoWMgA?
“qs trh vh prlok mš P l dene vAle duÏk mQ se ByBIt ho jAne ke
k Arf ÕArIirk duÏk moÜ k A ¥yAg k r, ÕArIirk s¥k moÜ k A SÄyAs k rtA
hÔ, vAick duÏk moÜ k A ¥yAg k r, vAick s¥k moÜ k A SÄyAs k rtA hÔ,
mAnisk duÏk moÜ k A ¥yAg k r, mAnisk s¥k moÜ k A SÄyAs k rtA hÔ SÈr
Spne SApk o Õu bnAtA hÔ¦ iBöuSo, yh prlok mš P l dene vAlA duÏk mQ
k hlAtA hÔ¦ iBöuSo, ye do áAk Ar ke duÏk mQhÓ¦
“qsila iBöuSo, yh sIKnA cAiha ik hmlog qsI j®m mš burA
P l dene vAle duÏk mQ se zršge, prlok mš burA P l dene vAle duÏk mQ se zršge,
doú mš By mAnne vAle hAšge, doú mš By deKne vAle hAšge¦ qsI áAk Ar
iBöuSo, sIKnA cAiha¦ iBöuSo, yh SAÕA k rnI cAiha ik doú mš By
mAnne vAlA, doú mš By deKne vAlA sBI doúAš se pUrI trh muEt ho
jAygA¦”
2. áADAnsuØA
2. “iBöuSo, lok mš yh do duÏk r k AyQ hÓ¦ k Èn-se do? ak to
gíh‰TAš k AGr mš rhte smy cIvr, ˜pzpAt, ÕynAsn, ŸlAn-áA¥yy SÈúD
SAid SAvÎyk v‰tuSAš k A dAn k rne k A duÏk r k AyQ; dUsrA, Gr se beGr
54 i«k inpAt

hua SnAgAirk áAvRijtAš k AsvQ wpiDyAš (jo iP rj®m dene k Ak Arfbnš)

ke pir¥yAg k A k iXn áAyAs¦
“iBöuSo, lok mš ye do duÏk rk AyQ hÓ¦ iBöuSo, qn donAš duÏk rk AyoÜ
mš yh jo svQ wpiDyAš k A pir¥yAg k rnA hÔ, yhI SiDk duÏk r k AyQ hÔ¦
qsila iBöuSo, yhI sIKnA cAiha ik sBI wpiDyAš k A pir¥yAg k rne
k A áAyAs k ršge¦ iBöuSo, yhI sIKnA cAiha¦”
3. SnutApsuØA
3. “iBöuSo, ye do SnutAp pÔdA k rne vAle DmQ (bAtš) hÓ¦ k Èn-se do?
“iBöuSo, ik sI ne ÕrIr se duÏk mQ ik yA hotA hÔ, ÕuB-k mQ nh™ ik yA
hotA; vAfI se duÏk mQ ik yAhotA hÔ, ÕuB-k mQ nh™ ik yAhotA; mn se duÏk mQ
ik yA hotA hÔ, ÕuB-k mQnh™ ik yA hotA¦
‘‘vh yh sock rSnutðA hotA hÔ ik mÓne ÕrIr se duÏk mQ ik yA,ÕrIr
se ÕuB-k mQnh™ ik yA,yh sock rSnutðA hotA hÔ ik mÓne vAfI se duÏk mQ
ik yA,vAfI se ÕuB-k mQnh™ ik yA,yh sock rSnutðA hotA hÔ ik mn se
duÏk mQ ik yA, ÕuB-k mQ nh™ ik yA¦ iBöuSo, ye do SnutAp pÔdA k rne vAle
DmQ hÓ¦”
4. SnnutApsuØA
4. “iBöuSo, ye do SnutAp n pÔdA k rne vAle DmQ hÓ¦ k Èn-se do?
“iBöuSo, ik sI ne ÕrIr se ÕuB-k mQ ik yA hotA hÔ, duÏk mQ nh™ ik yA
hotA... mn se... vh yh sock r SnutðA nh™ hotA ik mÓne ÕrIr se
ÕuB-k mQ ik yA hÔ, yh sock r SnutðA nh™ hotA ik mÓne ÕrIr se duÏk mQ
nh™ ik yA hÔ... mn se...¦
“iBöuSo, ye do SnutAp n pÔdA k rne vAle DmQ hÓ¦”
5. wpôAtsuØA
5. “iBöuSo, mÓne do bAtAš k owpôAt ik yA(ghrAqQ se jAnA) hÔ, ak
to ku Õl DmoÜ mš SsMtuÏx rhne k o, dUsre SáAitvAirt1, SnAroiDt (ibnA
pICe hxe) k Xor áAy¥n k rne k o¦ iBöuSo, mÓne SáAitvAirt k Xor áAy¥n
1 yhAM pAil mš ‘SFpixvAintA’ Ոd hÔ¦ qsk A STQ hmArI smJ mš SáAitvAirt hÔ,
ibnA pICe hxe, ibnA k trAye áAy¥n k rnA hÔ¦ S§k TA mš ‘SFpixvAintAit
SFpixEk mnA, SnosEk nA’ k hA gyA hÔ ijsk A STQ ‘ibnA áAitkR mf ik ye, ibnA
pICe hxe’ hotA hÔ¦
 1. k rfIyvgQ 55

ik yA hÔ, yh sock r ik cAhe ¥vcA, nsš SÈr hŠI hI Õeú rh jAyM, ÕrIr
k A mAMs-rEt sUK jAye, jo ku C purŒú-sAmÉyQ, purŒú-vIyQ tTA
purŒú-prAkR m se áAAðA¯y hÔ, wse áAAðA k rne tk purŒúATQ jArI rhegA¦ qs
áAk Ar, iBöuSo, merI sMboiD SáAmAd se hI áAAðA huqQ hÔ, SnuØAr-yogöem BI
SáAmAd se hI áAAðA huSA hÔ¦
“iBöuSo, yid tum BI SnAroiDt k XoráAy¥n k ro –cAhe ¥vcA, nsš
SÈr hŠI hI Õeú rh jAyM, ÕrIr k A mAMs-rEt sUK jAye, jo ku C
purŒú-sAmÉyQ, purŒú-vIyQ, tTA purŒú-prAkR m se áAAðA¯y ho sk tA hÔ, wse
áAAðA k rne tk purŒúATQ jArI rKo to iBöuSo, tum BI ijs w¡eÎy k I pUitQ
ke ila ku lpu© XIk hI Gr se be-Gr hok r áAvRijt ho jAte hÓ, ws üeÏX,
bRµcyQ-P l k o qsI j®m mš ‰vyM SiBôAt k r, sAöAt k r, áAAðA k r
ivhAr k roge¦
“qsIila, iBöuSo, yhI sIKnA cAiha -- SnAroiDt k Xor purŒúATQ
k rte rhšge –cAhe ¥vcA, nsš SÈr hŠI hI Õeú rh jAyM, ÕrIr k AmAMs-rEt
sUK jAye, jo ku C purŒú-sAmÉyQ, purŒú-vIyQ, tTA purŒú-prAkR m se áAAðA¯y
ho sk tA hÔ, wse áAAðA k rne tk purŒúATQ jArI rhegA¦ iBöuSo, aesA hI
sIKnA cAiha¦”
6. sMyojnsuØA
6. “iBöuSo, do DmQ hÓ¦
“k Èn-se do?
“ak to sMyojnIy DmoÜ mš SA‰vAdn deKnA SÈr dUsre sMyojnIy
DmoÜ k o inveQdpUvQk deKnA¦ iBöuSo, sMyojnIy DmoÜ k A SA‰vAdn k rne
vAlA rAg k A¥yAg nh™ k rtA,«eú k A¥yAg nh™ k rtA,moh k A¥yAg nh™
k rtA¦ rAg, «eú tTA moh k A ¥yAg n k rne ke k Arf vh jAit, jrA,
mrf, Õok , kRM dn, du:K, dÈmQn‰y tTA ˜ctA se muEt nh™ hotA¦ vh du:K
se pirmuEt nh™ hotA – aesA mÓ k htA hUM¦
“iBöuSo, sMyojnIy DmoÜ mš inveQd k I SnupÎynA k rte hua ivcrf
k rne vAlA rAg k A¥yAg k rdetA hÔ, «eú k A¥yAg k rdetA hÔ, moh k A¥yAg
k r detA hÔ¦ rAg, «eú tTA moh k A ¥yAg k r dene ke k Arf vh jAit, jrA,
mrf, Õok ,kRM dn,du:K, dÈmQn‰y tTA ˜ctA se muEt hotA hÔ¦ vh du:K se
pirmuEt hotA hÔ – aesA mÓ k htA hUM¦”
56 i«k inpAt

7. kí ÏfsuØA
7. “iBöuSo, do kí Ïf-DmQ hÓ?
“k Èn-se do?
“inlQÀj honA tTA (duÏk mQ k rne mš) pApBIrŒ n honA¦ iBöuSo, ye do
kí Ïf-DmQ hÓ¦”
8. ÕuElsuØA
8. “iBöuSo, do ÕuEl-DmQ hÓ¦
“k Èn-se do?
“lÀjAvAn honA tTA (duÏk mQ k rne mš) pApBIrŒ honA¦ iBöuSo, ye do
ÕuEl-DmQ hÓ¦”
9. cyAQ (SAcrf) suØA
9. “iBöuSo, ye do ÕuEl-DmQ lok k A pAln k rte hÓ¦
“k Èn-se do?
“lÀjA tTA pApBIrŒtA¦ iBöuSo, yid ye do ÕuEl-DmQ lok k ApAln
n k rš to n mAtA idKAqQ de, n mÈsI idKAqQ de, n mAmI idKAqQ de, n
gurŒ-p¥nI idKAqQ de STvA n Spne se bìze ik sIk IBAyAQ idKAqQ de; lok mš
‰vœCMd SAcAr ho jAy, jÔse Beìz, bk rI, mugIQ, sUSr, ku ØAe tTA gIdìz ke
hote hÓ¦ EyAšik iBöuSo, ye do ÕuEl-DmQ lok k A pAln k rte hÓ, qsI se
mAtA BI idKAqQ detI hÔ, mÈsI BI idKAqQ detI hÔ, mAmI BI idKAqQ detI hÔ,
gurŒ-p¥nI BI idKAqQ detI hÔ SÈr Spne se bìze ik sIk IBAyAQ BI idKAqQ detI
hÔ¦”
10. vúoQpnAiyk AsuØA
10. “iBöuSo, do vúAQ-vAs hÓ?
“k Èn-se do?
“phlA SÈr ipClA¦ iBöuSo, ye do vúAQ-vAs hÓ¦”
*****
2. áAbMD k ÈÕl vgQ
11. “iBöuSo, ye do bl hÓ¦
“k Èn-se do?
 2. áAbMD k ÈÕlvgQ 57

“áA¥yveöf-bl tTA SÄyAs-bl (BAvnA-bl)¦

“iBöuSo, áA¥yveöf-bl (áAitsM¼yAnbl) EyA hÔ?
“iBöuSo, ak (¯yVEt) yh áA¥yveöf k rtA hÔ ik k Aiyk -duÎcirt
k A qs lok tTA prlok mš burA pirfAm hotA hÔ, vAick -duÎcirt k A qs
lok tTA prlok mš burA pirfAm hotA hÔ, mAnisk -duÎcirt k A qs lok
tTA prlok mš burA pirfAm hotA hÔ¦
“vh aesA áA¥yveöf k r, k Aiyk duÏk moÜ k o Coìz k r, k Aiyk
ÕuB-k moÜ k A SÄyAs k rtA hÔ,... mAnisk duÏk moÜ k o Coìz k r, mAnisk
ÕuB-k moÜ k ASÄyAs k rtAhÔ, vh piv© jIvn ¯ytIt k rtAhÔ¦ iBöuSo,
yh áA¥yveöf-bl k hlAtA hÔ¦
“iBöuSo, SÄyAs-bl (BAvnA-bl) EyA hÔ?
“iBöuSo, yh jo SÄyAs-bl hÔ yh sADk Aš (ÕÔçyAš) k A bl hÔ¦
sADk (ÕÔçy) qsI bl se rAg k o Coìz detA hÔ, «eú k o Coìz detA hÔ, moh
k o Coìz detA hÔ¦ rAg, «eú tTA moh k o Coìzk r jo Sku Õl-k mQhÓ, w®hš
nh™ k rtA hÔ, jo pAp-k mQhÓ wnse dUr rhtA hÔ¦
“iBöuSo, yh SÄyAs-bl k hlAtA hÔ¦ iBöuSo, ye do bl hÓ¦”
12. “iBöuSo, ye do bl hÓ¦
“k Èn-se do?
“áA¥yveöf-bl tTA SÄyAs-bl¦
“iBöuSo, áA¥yveöf-bl k Èn-sA hÔ? iBöuSo, ak ¯yVEt yh
áA¥yveöf k rtA hÔ... (pUvAQnusAr)¦ iBöuSo, yh k hlAtA hÔ
áA¥yveöf-bl¦”
“iBöuSo, SÄyAs-bl k Èn-sA hÔ?
“iBöuSo, iBöu ‰míit-sMboiD-SMg k A SÄyAs k rtA hÔ jo ik
áAivvek Aiüt (inilQðA) hÔ, vÔrAŸy-SAiüt hÔ, inroDAiüt hÔ SÈr jo
w¥sgQpirfAmI (sMpUfQ ¥yAg mš SMt hone vAlA) hÔ¦
“DmQivcy-sMboiD-SMg k A SÄyAs k rtA hÔ, jo ik ...¦
“vIyQ-sMboiD-SMg k A SÄyAs k rtA hÔ, jo ik...¦
“áAIit-sMboiD-SMg k A SÄyAs k rtA hÔ, jo ik...¦
“áAüVˆD-sMboiD-SMg k A SÄyAs k rtA hÔ, jo ik...¦
“smAiD-sMboiD-SMg k A SÄyAs k rtA hÔ, jo ik...¦
58 i«k inpAt

“wpeöA-sMboiD-SMg k A SÄyAs k rtA hÔ, jo ik...¦

“iBöuSo, qse SÄyAs-bl k hte hÓ¦ iBöuSo, ye do bl hÓ¦
13. “iBöuSo, ye do bl hÓ¦
“k Èn-se do?
“áA¥yveöf-bl tTA SÄyAs-bl¦
“iBöuSo, áA¥yveöf-bl k Èn-sA hÔ?
“iBöuSo, ak ¯yVEt... yh áA¥yveöf-bl k hlAtAhԅ (pUvAQnusAr)
“iBöuSo, SÄyAs-bl k Èn-sA hÔ?
“iBöuSo, yhAM ak iBöu k AmBogAš se Slg, píTk ho, Sku Õl-DmoÜ
se píTk ho, sivtkQ , sivcAr, ivvek (ak AMt)j®y, áAIit suK-yuEt
áATm-›yAnlABI ho ivhAr1 k rtA hÔ; ivtkQ -ivcArAš k e wpÕmn hone ke
SnMtr, SAMtirk áAsAd-yuEt, icØA k Iak AgRtA-yuEt,ivtkQ -ivcAr-riht,
smAiDj®y áAIitsuK-yuEt i«tIy-›yAn k A lABI ho ivhAr k rtA hÔ; áAIit
se BI vÔrAŸy-yuEt ho, wpeöAvAn bn ivhAr k rtA hÔ, ‰míitmAn ho,
sMáAôAnI ho, k AyA se suKd sMvednASAš k A SnuBv k rtA hÔ, ijske bAre mš
SAyQ-jn k hte hÓ –‘wpeöAvAn hÔ, ‰míitmAn hÔ, suKpUvQk ivhAr k rne vAlA
hԒ, aesA títIy-›yAn áAAðA k r ivhAr k rtA hÔ; suK SÈr du:K donAš k A
áAhAf k r pUvQV‰Tt sÈmn‰y-dÈmQn‰y ke S‰tgmn hone se, Sdu:K-SsuK
Áp wpeöA-‰míit se pirÕu ctuTQ-›yAn lABI ho ivhAr k rtA hÔ¦ iBöuSo,
yh k hlAtA hÔ SÄyAs-bl¦ iBöuSo, ye do bl hÓ¦”
14. “iBöuSo, tTAgt k I DmQ-deÕnA do áAk Ar k I hotI hÔ¦ k Èn-se
do áAk Ar k I? sMVöðA tTA iv‰tít¦ iBöuSo, ye do áAk Ar k I tTAgt k I
DmQ-deÕnA hÔ¦”
15. “iBöuSo, ijs ik sI SiDk rf (Jgìze) mš áAitvAdI-iBöu tTA
vAdI-iBöu ‰vyM Spne bAre mš sýyk Áp se áA¥yveöf nh™ k rte, iBöuSo,
ws SiDk rf mš qsI bAt k I SAÕA k rnI cAiha ik wnk A k lh
dIGQk Al tk jArI rhegA, ve pr‰pr k Xor bolte rhšge, ˜hsR bne rhšge tTA
iBöu suKpUvQk n rh skš ge¦
“iBöuSo, ijs ik sI SiDk rf mš áAitvAdI-iBöu tTA vAdI-iBöu
‰vyM Spne bAre mš sýyk áA¥yveöf k rte hÓ, iBöuSo, ws SiDk rfmš qs
bAt k ISAÕA rKnI cAiha ik n wnk Ak lhdIGQk Altk jArI rhegA, n
1 ›yAn mš smy ivtAnA¦
 2. áAbMD k ÈÕlvgQ 59

ve pr‰pr k Xor bolte rhšge SÈr n ˜hsR bne rhšge tTA iBöu suKpUvQk rh
skš ge¦
“iBöuSo, áAitvAdI-iBöu Spne bAre mš ik s áAk Ar sýyk áA¥yveöf
k rtA hÔ?
“iBöuSo, áAitvAdI-iBöu Spne bAre mš qs áAk Ar sýyk áA¥yveöf
k rtAhÔ –mÓne ÕrIr se ku Cdoú ik yA¦ws iBöu ne deK ilyA ik mÓne ÕrIr
se ku Cdoú ik yA¦yid mÓne ÕrIr se k oqQ doú n ik yAhotA to vh iBöu n
deKtA ik mÓne ÕrIr se k oqQ doú ik yA hÔ¦ EyAšik mÓne ÕrIr se doú ik yA,
qsIila ws iBöu ne deKA ik mÓne ÕrIr se doú ik yA¦ yh deKk r ik mÓne
ÕrIr se doú ik yAvh iBöu SsMtuÏx huSA, SsMtuÏx hok rws iBöu ne muJe
SsMtuÏx k rne vAle vcn k he¦ ws iBöu se SsMtoúpUfQ vcn sunk r mÓ
SsMtuÏx huSA¦ SsMtuÏx hok r mÓne dUsrAš se k hnA-sunnA ik yA¦ qsmš merA
hI doú hÔ, merA hI SprAD hÔ jÔse mAl pr ibnA cuMgI (k ‰xm-zÒyUxI) idye
wse le jAne vAlA SprADI ho¦
“iBöuSo, vAdI-iBöu Spne bAre mš ik sáAk Arsýyk áA¥yveöf k rtA
hÔ?
“iBöuSo, vAdI-iBöu Spne bAre mš qs áAk Arsýyk ivcAr k rtAhÔ –
qs iBöu ne ÕrIr se ku CduÏk mQ ik yA¦mÓne deKA ik qs iBöu ne ÕrIr se ku C
duÏk mQ ik yA¦yid yh iBöu ÕrIr se ku CduÏk mQ n k rtAto mÓ yh n deKtA
ik qs iBöu ne ÕrIr se ku C duÏk mQ ik yA hÔ¦ EyAšik qs iBöu ne ÕrIr se
ku CduÏk mQ ik yAhÔ, tBI mÓne deKA ik qs iBöu ne ÕrIr se ku CduÏk mQ ik yA
hÔ¦ yh deKk r ik qs iBöu ne ÕrIr se ku C duÏk mQ ik yA hÔ, mÓ SsMtuÏx
huSA¦ SsMtuÏx hok r mÓne qs iBöu k o SsMtuÏx k rne vAlI bAt k hI¦ merI
SsMtuÏx k rne vAlI bAt sunk r yh iBöu SsMtuÏx huSA¦ SsMtuÏx hok r
qsne dUsrAš se k hnA-sunnAik yA¦qsmš merA hI doú hÔ, merA hI SprAD hÔ,
jÔse k oqQ mAl pr ibnA cuMgI idye wse le jAne vAlA SprADI ho¦
“iBöuSo, vAdI-iBöu Spne bAre mš qs áAk Ar sýyk áA¥yveöf k rtA
hÔ¦
“iBöuSo, ijs ik sI SiDk rf mš áAitvAdI-iBöu tTA vAdI-iBöu
‰vyM Spne bAre mš sýyk áA¥yveöf nh™ k rte, iBöuSo, ws SiDk rf mš
qs bAt k ISAÕA rKnI cAiha ik wnk Ak lhdIGQk Altk jArI rhegA,
60 i«k inpAt

ve pr‰pr k Xor bolte rhšge SÈr ˜hsR bne rhšge tTA iBöu suKpUvQk n rh
skš ge¦
“iBöuSo, ijs ik sI SiDk rf mš áAitvAdI-iBöu tTA vAdI-iBöu
‰vyM Spne bAre mš sýyk áA¥yveöf k rte hÓ, iBöuSo, ws SiDk rfmš qs
bAt k ISAÕA rKnI cAiha ik n wnk Ak lhdIGQk Altk jArI rhegA, n
ve pr‰pr k Xor bolte rhšge SÈr n ˜hsR bne rhšge tTA iBöu suKpUvQk rh
skš ge¦”
16. Sb ak bRAµf BgvAn ke pAs gyA¦ jAk r BgvAn ke sAT
bAtcIt k I SÈr ku Õlöem pUCA¦ ku Õlöem pUC cuk ne ke bAd vh bRAµf
ak Sor jAk rbÔX gyA¦ ak Sor bÔXe hua ws bRAµf ne BgvAn k ok hA –
“Bo gÈtm! qsk A EyA k Arf hÔ, EyA hetu hÔ, ijsse ku C áAAfI ÕrIr CUxne
pr, mrne ke bAd SpAygit, dugQit k oáAAðAk rnrk mš w¥pÚA hote hÓ?”
“bRAµf! qsk A k Arf, qsk A hetu SDmAQcrf hÔ, ivúm SAcrf hÔ,
ijsse ku C áAAfI ÕrIr CUxne pr, mrne ke bAd SpAygit, dugQit k o
áAAðAk r nrk mš w¥pÚA hote hÓ¦”
“Bo gÈtm! qsk A EyA k Arf hÔ, EyA hetu hÔ ijsse ku C áAAfI ÕrIr
CUxne pr, mrne ke bAd sugit k o áAAðAk r ‰vgQlokmš w¥pÚA hote hÓ?”
“bRAµf! qsk A k Arf, qsk A hetu DmAQcrf hÔ, smAcrf hÔ ijsse
ku CáAAfI ÕrIr CUxne pr, mrne ke bAd sugit k oáAAðAk r‰vgQlok mš w¥pÚA
hote hÓ¦”
“suMdr, gÈtm! bhut suMdr, gÈtm! jÔse k oqQ w£xe k osIDA k rde, ZÙke
k o wGAìz de, mAgQ-BUle k o rA‰tA btA de STvA SMDere mš mÕAl DArf k re,
ijsse SAMK vAle cIjAš k o deK skš ¦ qsI áAk Ar gÈtm ne Snek áAk Ar se
DmQ k oáAk AiÕtik yAhÔ¦ mÓ SAp gÈtm, DmQ tTA sMG k IÕrf jAtA hUM¦
gÈtm! SAj se jIvnpyÜt muJe SpnA ÕrfAgt wpAsk jAnš¦”
17. Sb jAfu‰soif bRAµf BgvAn ke pAs gyA SÈr BgvAn ke sAT
bAtcIt k I...ak Sor bÔXe hua jAfu‰soif bRAµf ne BgvAn se k hA –“Bo
gÈtm! qsk A EyA k Arf hÔ, EyA hetu hÔ ijsse ku C áAAfI ÕrIr CUxne pr,
mrne ke bAd SpAygit, dugQit k oáAAðAk rnrk mš w¥pÚA hote hÓ?”
“bRAµf! k rne (Sku Õl k mQ k rne) tTA n k rne (ku Õl k mQ n
k rne) ke k Arf yhAM ku C áAAfI ÕrIr CUxne pr, mrne ke bAd SpAygit,
dugQit k o áAAðAk r, nrk mš w¥pÚA hote hÓ¦”
 2. áAbMD k ÈÕlvgQ 61

“Bo gÈtm! qsk A EyA k Arf hÔ, EyA hetu hÔ ijsse ku C áAAfI ÕrIr
CUxne pr sugit k o áAAðAk r, ‰vgQlok mš w¥pÚA hote hÓ?”
“bRAµf! k rne tTA n k rne ke k Arf yhAM ku C áAAfI ÕrIr CUxne pr,
mrne ke bAd sugit k o áAAðAk r, ‰vgQlokmš w¥pÚA hote hÓ¦”
“mÓ SAp gÈtm ke qs sMöep se k iTttTA iv‰tAr se Sk iTtBAúf
k A iv‰tAr se STQ nh™ jAntA¦ SœCA ho yid SAp gÈtm muJe qs áAk Ar
DmoQpdeÕ k rš ijsse mÓ SAp gÈtm ke sMVöðA se k iTt tTA iv‰tAr se
Sk iTt BAúf k A iv‰tAr se STQ jAn lUM¦”
“to bRAµf sun! SœCI trh mn mš DArf k r, mÓ k htA hUM¦”
‘bhut SœCA’ k hk rjAfu‰soif bRAµf ne BgvAn k o áA¥yuØAr idyA¦
BgvAn ne yh k hA –
“bRAµf! yhAM ak ¯yVEt ne k Aiyk duÏk mQ ik yA hotA hÔ, ÕuBk mQ
nh™ ik yA hotA; vAick duÏk mQ ik yA hotA hÔ, ÕuB-k mQ nh™ ik yA hotA;
mAnisk duÏk mQ ik yAhotA hÔ, ÕuB-k mQ nh™ ik yAhotA¦ qs áAk ArbRAµf!
k rne tTA n k rne se yhAM ku C áAAfI ÕrIr CUxne pr, mrne ke bAd
SpAygit, dugQit k o áAAðAk r nrk mš w¥pÚA hote hÓ¦
“bRAµf! yhAM ak ¯yVEt ne k Aiyk ÕuB-k mQ ik yA hotA hÔ, duÏk mQ
nh™ ik yA hotA; vAick ÕuB-k mQ ik yA hotA hÔ, duÏk mQ nh™ ik yA hotA;
mAnisk ÕuB-k mQ ik yAhotA hÔ, duÏk mQ nh™ ik yAhotA¦ qs áAk ArbRAµf!
k rne tTA n k rne se yhAM ku CáAAfI ÕrIr CUxne pr, mrne ke bAd sugit k o
áAAðAk r ‰vgQlok mš w¥pÚA hote hÓ¦”
“suMdr, gÈtm! bhut suMdr,… gÈtm! SAj se jIvnpyÜt muJe SpnA
ÕrfAgt wpAsk jAnš¦”
18. Sb SAyuÏmAn SAn®d BgvAn ke pAs gye¦ pAs jAk rBgvAn
k o SiBvAdn k r ak Sor bÔXe: ak Sor bÔXe SAyuÏmAn SAn®d k o
BgvAn ne yh k hA –“SAn®d! mÓ ÕArIirk duÏk mQ, vAick duÏk mQ tTA
mAnisk duÏk mQk o sMpUfQ Áp se Sk rfIyk htA hUM¦”
“BMte! BgvAn ne jo yh k Aiyk duÏk mQ, vAick duÏk mQ tTA mAnisk
duÏk mQ k osMpUfQ Áp se Sk rfIyk hAhÔ, ws Sk rfIyke k rne pr ik s
duÏpirfAm k I SAÕA k rnI cAiha?”
“SAn®d! yh jo mÓne sMpUfQ Áp se Sk rfIyk hAhÔ... ws Sk rfIy
ke k rne pr qs duÏpirfAm k I SAÕA k I jAnI cAiha – Spne-SAp SpnI
62 i«k inpAt

˜ndA k rtA hÔ (Kud k I njrAš mš igr jAtA hÔ)¦ ivô log mAlUm hone pr
˜ndA k rte hÓ; SpyÕ hotA hÔ; mUìZAv‰TA mš mí¥yu k o áAAðA hotA hÔ; ÕrIr
CUxne pr, mrne ke bAd SpAygit, dugQit k oáAAðAk rnrk mš w¥pÚA hotA hÔ¦
SAn®d! mÓne jo yh k Aiyk duÏk mQ, vAick duÏk mQ tTA mAnisk duÏk mQ k o
sMpUfQ Áp se Sk rfIy k hA hÔ, ws Sk rfIy ke k rne pr, qs duÏpirfAm
k I SAÕA k rnI cAiha¦”
“SAn®d! mÓ k Aiyk ÕuBk mQ, vAick ÕuBk mQ SÈr mAnisk ÕuBk mQ
sMpUfQ Áp se k rfIy k htA hUM¦”
“BMte! BgvAn ne jo yh k Aiyk ÕuBk mQ, vAick ÕuBk mQ tTA
mAnisk ÕuBk mQ k osMpUfQ Áp se k rfIyk hAhÔ, ws k rfIyke k rne pr
ik s supirfAm (lAB) k I SAÕA k rnI cAiha?”
“SAn®d! yh jo mÓne sMpUfQ Áp se k rfIy k hA hÔ... ws k rfIy ke
k rne pr qs supirfAm k I SAÕA k I jAnI cAiha – Spne-SAp SpnI
˜ndA nh™ k rtAhÔ (Kud k InjrAš mš nh™ igrtA); ivô log mAlUm hone pr
áAÕMsA k rte hÓ; k £yAfmyI k IitQ PÔ ltI hÔ; jAgÁk hok r mí¥yu k o áAAðA
hotA hÔ; ÕrIr CUxne pr, mrne ke bAd sugit k oáAAðAk r,‰vgQ-lok mš w¥pÚA
hotA hÔ¦ SAn®d! yh jo mÓne sMpUfQ Áp se k rfIy k hA hÔ, ws k rfIy ke
k rne pr qs supirfAm k I SAÕA k I jAnI cAiha¦”
19. “iBöuSo, Sku Õl k o Coìzo¦ iBöuSo, Sku Õl CoìzA jA sk tA
hÔ¦ yid iBöuSo, yh n ho sk tA ik Sku Õl CoìzA jA sk tA, to mÓ aesA
n k htA ik ‘iBöuSo, Sku Õl Coìzo¦’ leik n iBöuSo, EyAšik Sku Õl
CoìzA jA sk tA hÔ, qsila mÓ aesA k htA hU‘iBöu
M So, Sku Õl Coìzo¦’
“iBöuSo, yid Sku Õlk AáAhAf hone se Siht SÈr du:K hotA, to mÓ
aesA nh™ k htA ‘iBöuSo, Sku Õl Coìzo¦’ leik n EyAšik iBöuSo, Sku Õl
k A áAhAf iht tTA suK k A k Arf hotA hÔ, qsila mÓ aesA k htA hUM,
‘iBöuSo, Sku Õl Coìzo¦’
“iBöuSo, ku Õl k I BAvnA k ro¦ iBöuSo, ku Õl k I BAvnA k I jA
sk tI hÔ¦ iBöuSo, yid ku Õl k I BAvnA nh™ ho sk tI, to mÓ aesA n
k htA ik ‘iBöuSo, ku Õl k I BAvnA k ro¦’ leik n EyAšik iBöuSo, ku Õl
k I BAvnA ho sk tI hÔ, qsila mÓ aesA k htA hUM ik ‘iBöuSo, ku Õl k I
BAvnA k ro¦’
 3. mUKQ vgQ 63

“iBöuSo, yid ku Õlk IBAvnA k rne se Siht SÈr du:K hotA, to mÓ

aesA nh™ k htA,‘iBöuSo, ku Õlk IBAvnA k ro¦’ leik nEyAšik iBöuSo,
ku Õl k I BAvnA iht SÈr suK k A k Arf ila hotI hÔ, qsila mÓ yh
k htA hUM ik ‘iBöuSo, ku Õl k I BAvnA k ro¦’”
20. “iBöuSo, do bAtš sÂmQ k oBulA dene k A(wske lop k A),wske
SMtDAQn k A k Arf hotI hÓ¦ k Èn-sI do?
“pdAš k o glt ZMg se rKnA (S¯yvV‰Tt pd) tTA wnke STQ k A
SnTQ k rnA (SngQl STQ)¦
“iBöuSo, pdAš k o glt rKne se wnke STQ k A BI SnTQ hotA hÔ¦
iBöuSo, ye do bAtš sÂmQ ke lop k A,wske SMtDAQn k Ak ArfhotI hÓ¦”
21. “iBöuSo, do bAtš sÂmQ ke V‰Tt hone k A,wske lop n hone k A,
wske SMtDAQn n hone k A k Arf hotI hÓ¦ k Èn-sI do?
“pdAš k o XIk -XIk rKnA (su¯yvV‰Tt pd) tTA wnk A shI-shI
STQ¦
“iBöuSo, pdAš k o XIk -XIk rKne se wnk A STQ BI shI-shI rhtA
hÔ¦
“iBöuSo, ye do bAtš sÂmQ ke V‰Tt rhne k A, wske lop n hone k A,
wske SMtDAQn n hone k A k Arf hotI hÓ¦”
*****
3. mUKQ vgQ
22. “iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦
“k Èn-se do?
“ak jo Spne doú k odoú nh™ mAntA, dUsrA jo Spne doú k odoú
mAnne vAle k o ömA nh™ k rtA¦
“iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦
“iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦
“k Èn-se do?
“ak jo Spne doú k o doú mAntA hÔ, dUsrA jo Spne doú k o doú
mAnne vAle k o ömA k rtA hÔ¦ iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦”
64 i«k inpAt

23. “iBöuSo, ye do tTAgt pr imÉyArop (glt doúAropf) k rte hÓ¦

“k Èn-se do?
“duÏx mn vAlA «eúI tTA imÉyAdíVÏx vAlA üÂAvAn¦ iBöuSo, ye do
tTAgt pr imÉyArop k rte hÓ¦”
24. “iBöuSo, ye do tTAgt pr imÉyArop k rte hÓ¦
“k Èn-se do?
“jo tTAgt «ArA SBAiút tTA Sk iTthÔ wse tTAgt «ArA BAiút
tTA k iTt btAtA hÔ, SÈr jo tTAgt «ArA BAiút tTA k iTt hÔ wse
tTAgt «ArA SBAiút tTA Sk iTt btAtA hÔ¦ iBöuSo, ye do tTAgt pr
imÉyArop k rte hÓ¦
“iBöuSo, ye do tTAgt pr imÉyArop nh™ k rte¦
“k Èn-se do?
“jo tTAgt «ArA SBAiút Sk iTt hÔ wse tTAgt «ArA SBAiút
Sk iTt k htA hÔ; jo tTAgt «ArA BAiút k iTt hÔ wse tTAgt «ArA
BAiút, k iTt k htA hÔ¦
“iBöuSo, ye do tTAgt pr imÉyArop nh™ k rte¦”
25. “iBöuSo, ye do tTAgt pr imÉyArop k rte hÓ¦ k Èn-se do? jo
neyATQ-sU©1 (¯yvhAr-BAúA) k o nItATQ-sU© (prmATQ-BAúA) k rke áAk x
k rtAhÔ, SÈr jo nItATQ-sU© k oneyATQ-sU© k rke áAk xk rtAhÔ¦ iBöuSo,
ye do tTAgt pr imÉyArop k rte hÓ¦”
1 yhAM pAil mš do Ոd SAye hÔ -- ‘ne†y¥TM SÈr nIt¥TM’ ijnk ASTQ kR mÕ: neyATQ SÔAr
nItATQ hotA hÔ ¦ ¯yvhAr k IjAnevAlI BAúA k oneyATQ SÈr prmATQ áAk xk rne vAlI
BAúA k o nItATQ k hte hÓ¦ BgvAn jb k hte hÓ ik ‘iBöuSo, ak áAk Ar k A puÝl hÔ,
do áAk Ar ke puÝl hӒ SAid to neyATQ huSA¦ qsse yh smJnA cAiha ik prmATQt:
puÝl nh™ hÔ – yh nItATQ huSA¦ yid k oqQ mUKQtAvÕ yh k hne lge ik yid prmATQt:
puÝl nh™ hotA to BgvAn ‘ak áAk Ar k A puÝl hÔ, do áAk Ar ke puÝl hӒ SAid nh™
k hte¦ St: vh neyATQ k onItATQ ke Áp mš gRhf k rtAhÔ¦ nItATQ hÔ ik sBI sM‰k Ar
Sin¥y, du:K SÈr SnA¥m hÓ¦ yid k oqQ mUKQtAvÕ k he ik yh k TnneyATQ hÔ ijsk A
STQ hÔ ‘in¥y, suK SÈr SA¥mA hԒ to vh nItATQ k o neyATQ ke Áp mš gRhf k regA¦
‘ÁpM iBEKve, n tuýhAkM , tM pjhT’ (iBöuSo, Áp tuýhArA nh™ hÔ, wsk A ¥yAg k ro) –
qs vAEy se yid k oqQ yh STQ lgAye ik Áp hÔ tBI n aesA k hAgyA hÔ, to vh BUl
k regA¦ qsk AneyATQ n lek rnItATQ lenA cAiha¦ nItATQ yh hÔ ik Áp mš jo C®drAg
hÔ, SAsVEt hÔ wsk A ¥yAg k rne ke ila k hA gyA hÔ¦
 3. mUKQ vgQ 65

26. “iBöuSo, ye do tTAgt pr imÉyArop nh™ k rte¦

“k Èn-se do?
“jo neyATQ-sU© k o neyATQ-sU© k rke áAk x k rtA hÔ SÈr jo
nItATQ-sU© k o nItATQ k rke áAk x k rtA hÔ¦
“iBöuSo, ye do tTAgt pr imÉyArop nh™ k rte¦”
27. “iBöuSo, ZÙke hua k mQ (áAœCÚA-k mQ, pAp-k mQ) k rne vAle ke
ila do gityAš mš se ak git k ISAÕA k rnIcAiha –nrk yA pÕu-yoin¦
“iBöuSo, Kule k mQ (pu»y-k mQ) k rne vAle ke ila do gityAš mš se ak
git k I SAÕA k rnI cAiha – dev yA mnuÏy¦”
28. “iBöuSo, imÉyA-díVÏx ¯yVEt ke ila do gityAš mš se ak git
k I SAÕA k rnI cAiha – nrkyA pÕu-yoin¦”
29. “iBöuSo, sýyk -díVÏx ¯yVEt ke ila do gityAš mš se ak git
k I SAÕA k rnI cAiha – dev yA mnuÏy¦”
30. “iBöuSo, du:ÕIl k I do jgh rAh deKI jAtI hÔ – nrk mš yA
pÕu-yoin mš¦”
“iBöuSo, ÕIlvAn k Ido jgh rAh deKI jAtI hÔ –dev yA mnuÏy mš¦”
31. “iBöuSo, mÓ do pirfAmAš k oBlI-BAMit deKk rhI jMgl mš, vn
mš ak AMt-invAs k A sevn k rtA hUM¦
“k Èn-se do?
“injI qhlÈik k suK-ivhAr ke ila tTA bAd mš SAne vAle logAš pr
SnukM pA k rne ke ila¦ iBöuSo, mÓ qn do pirfAmAš k o BlI-BAMit deKk r
hI jMgl mš, vn mš ak AMt-invAs k A sevn k rtA hUM¦”
32. “iBöuSo, do DmQ iv¬ApöIy hÓ¦
“k Èn-se do?
“ÕmT tTA ivpÎynA¦
“iBöuSo, ÕmT k I BAvnA k rne se EyA lAB hotA hÔ? icØA BAivt
hotA hÔ¦ icØA ke BAivt hone se EyA lAB hotA hÔ? sm‰t rAg k A áAhAf
hotA hÔ¦
“iBöuSo, ivpÎynA ke SÄyAs se EyA lAB hotA hÔ? áAôA BAivt
hotI hÔ¦ áAôA BAivt hone se EyA lAB hotA hÔ? sm‰t Siv¬A k A áAhAf
66 i«k inpAt

hotA hÔ¦ iBöuSo, rAg se dUiút icØA muEt nh™ hotA SÈr Siv¬A se dUiút
áAôA BAivt nh™ hotI¦ iBöuSo, yh rAgriht honA icØA-ivmuVEt1 hÔ tTA
Siv¬Ariht honA áAôA-ivmuVEt hÔ¦”
*****
4. smicØA vgQ
33. “iBöuSo, mÓ Ss¥purŒú-BUim tTA s¥purŒú-BUim k I deÕnA k rtA
hUM¦ wse suno, SœCI trh mn mš DArf k ro, k htA hUM¦”
“BMte! SœCA” k hk r wn iBöuSAš ne BgvAn k o áA¥yuØAr idyA¦
BgvAn ne yh k hA –
“iBöuSo, Ss¥purŒú-BUim k Èn-sI hÔ?
“iBöuSo, Ss¥purŒú Skí tôhotA hÔ, kí t-wpk Ark on jAnne vAlA¦
iBöuSo, qs Skí tôtA k I, qs Skí tveidtA (wpk Ar k o BUlne) k I
SsÄyAš (Ss¥purŒúAš) ne hI áAÕMsA k IhÔ¦ iBöuSo, yh jo Skí tôtAhÔ, yh
jo Skí tveidtA hÔ, yh sMpUfQt: Ss¥purŒú-BUim hÔ¦
“iBöuSo, s¥purŒú kí tô hotA hÔ, kí t-wpk Ar k o jAnne vAlA¦
iBöuSo, qs kí tôtA k I, qs kí tveidtA k I sÄyAš (s¥purŒúAš) ne hI áAÕMsA
k I hÔ¦ iBöuSo, yh jo kí tôtA hÔ yh jo kí tveidtA hÔ, yh sMpUfQt:
s¥purŒú-BUim hÔ¦”
34. “iBöuSo, do k A áA¥yupk Arnh™ ik yA jA sk tA¦
“ik n do k A?
“mAtA k A tTA iptA k A¦ iBöuSo, sÈ vúQ tk ak kM De pr mAtA k o
Zoye tTA ak kM De pr iptA k o Zoye, SÈr vh wnk I wbxn mlne, mdQn
k rne, nhlAne tTA hAT-pÔr dbAne SAid se sevA k re, SÈr ve BI wske kM De
pr hI ml-mU© k rdš, to BI iBöuSo, yh mAtA-iptA ke ik ye k AáA¥yupk Ar
nh™ hotA¦ iBöuSo, yid qs r¥n-bhul píÉvI k AaeÎvyQ-rAÀy BI mAtA-iptA
1 pAil mš ‘cetoivmuVØA, p²YAivmuVØA’ -- do áAk Ar k I ivmuVEtyAM k hI gyI hÓ ijnk A
STQ icØA-ivmuVEt SÈr áAôA-ivmuVEt hÔ¦ ‘cetoivmuVEt’ se rAg k A áAhAf hotA hÔ SÈr
‘p²YAivmuVEt’ se Siv¬A k A¦ ÕmT k IBAvnA k rne se icØA BAivt hotA hÔ¦ P lt:
sBI rAgAš k A áAhAf hotA hÔ¦ ivpÎynA k I BAvnA k rne se áAôA BAivt hotI hÔ¦
P lt: Siv¬A k A áAhAf hotA hÔ¦ rAgriht honA icØA-ivmuVEt hÔ – rAgivrAgA
cetoivmuVØA SÈr Siv¬Ariht honA áAôAivmuVEt hÔ – SivÀjAivrAgA p²YAivmuVØA¦
 4. smicØA vgQ 67

k osAÓp idyA jAy tb BI yh mAtA-iptA ke ik ye k AáA¥yupk Arnh™ hotA¦

yh ik sila? iBöuSo, mAtA-iptA k A pu©Aš pr bhut wpk Ar hÔ¦ ve wnk I
deKBAl k rte hÓ, poúf k rte hÓ, ve w®hš yh lok idKAte hÓ¦ STAQt, ve w®hš
qs lok se pirict k rAte hÓ¦
“iBöuSo, jo k oqQ SüÂAvAn mAtA-iptA k o üÂAsMpdA mš áAeirt
k rtA hÔ, ‰TAipt k rtA hÔ, áAitÏXAipt k rtA hÔ, du:ÕIl mAtA-iptA k o
ÕIlsMpdA mš áAeirt k rtA hÔ, ‰TAipt k rtA hÔ, áAitÏXAipt k rtA hÔ, kí pf
mAtA-iptA k o ¥yAgsMpdA mš áAeirt k rtA hÔ, ‰TAipt k rtA hÔ, áAitÏXAipt
k rtAhÔ, duÏáAô mAtA-iptA k oáAôA-sMpdA mš áAeirt k rtAhÔ, ‰TAipt k rtA
hÔ, áAitÏXAipt k rtA hÔ – tb k h™ mAtA-iptA ke ik ye k A áA¥yupk Ar hotA
hÔ¦”
35. Sb ak bRAµf BgvAn ke pAs gyA, jAk r BgvAn ke sAT
bAtcIt k I... ak Sor bÔXe hua ws bRAµfne BgvAn se yh k hA –
“SAp gÈtm k A EyA vAd, EyA mt hÔ?”
“bRAµf! mÓ ikR yAvAdI hUM tTA SikR yAvAdI hUM¦”
“SAp gÈtm! ikR yAvAdI tTA SikR yAvAdI ik s áAk Ar hÓ?”
“mÓ, bRAµf! n k rne k I bAt k rtA hUM – k Aiyk durAcrfAš, vAick
durAcrfAš, mAnisk durAcrfAš, Snek áAk Arke Sku Õl-DmoÜ ke n k rne k I
bAt k rtA hUM¦ mÓ, bRAµf! k rne k I bAt k rtA hUM – k Aiyk sdAcrfAš,
vAick sdAcrfAš, mAnisk sdAcrfAš, Snek áAk Arke ku Õl-DmoÜ ke k rne
k IbAt k rtAhUM¦ bRAµf! qs áAk ArmÓ ikR yAvAdItTA SikR yAvAdIhUM¦”
“suMdr, gÈtm! bhut suMdr,... jIvnpyÜt muJe SpnA ÕrfAgt
wpAsk jAnš¦”
36. Sb SnATipV»zk gíhpit BgvAn ke pAs gyA, jAk rBgvAn
k o áAfAm k r... ak Sor bÔXe hua SnATipV»zk gíhpit ne BgvAn se yh
k hA –
“BMte! lok mš dAVöfe†y (dVöfAhQ) ik tne hÓ? dAn k hAM denA
cAiha?”
“gíhpit! lok mš do dVöfAhQ hÓ, ÕÔö tTA SÕÔö¦ gíhpit! ye do
dVöfAhQ hÓ¦ q®hš dAn idyA jAnA cAiha¦”
BgvAn ne yh k hA SÈr yh k hk r tdnMtr ÕA‰tA ne yh k hA –
68 i«k inpAt

“seKo SseKo c qm˜‰m loke , SAhune†yA yjmAnAnM hoV®t¦

te wÀjuBUtA k Ayen, vAcAy wd cetsA¦
KeØAM tM yjmAnAnM, a¥T idÚAM mhFP l”V®t‹
[yjmAnAš ke ila sMsAr mš ÕÔö tTA SÕÔö do dVöfAhQ hÓ¦ ve ÕrIr,
vAfI tTA mn se å ju hote hÓ¦ ye yjmAnAš ke (pu»y-) öe© hÓ¦ q®hš dene k A
mhAn P l hotA hÔ¦]
37. aesA mÓne sunA¦ ak smy BgvAn üAv‰tI mš SnATipV»zk ke
jetvnArAm mš ivhAr k rte Te¦ ws smy SAyuÏmAn sAirpuØA üAv‰tI mš
imgAr-mAtA ke pUvAQrAm áAAsAd mš rhte Te¦ tb SAyuÏmAn sAirpuØA ne iBöuSAš
k o sMboiDt ik yA – “SAyuÏmAn iBöuSo!” wn iBöuSAš ne SAyuÏmAn
sAirpuØA k o áA¥yuØAr idyA – “SAyuÏmAn¦”
SAyuÏmAn sAirpuØA ne yh k hA –
“SAyuÏmAno! mÓ SAMtirk -sMyojn vAle ¯yVEt ke bAre mš k hUMgA,
bA´-sMyojn vAle ¯yVEt ke bAre mš k hUMgA, qse suno, mn mš XIk se DArf
k ro¦ k htA hUM¦
“SAyuÏmAn! bhut SœCA” k h wn iBöuSAš ne SAyuÏmAn sAirpuØA k o
áA¥yuØAr idyA¦ SAyuÏmAn sAirpuØA ne yh k hA –
“SAyuÏmAno! SAMtirk -sMyojn vAlA ¯yVEt k Èn hotA hÔ?
“SAyuÏmAno! ak iBöu ÕIlvAn hotA hÔ, áAAitmoö ke inymAš k A
pAln k rne vAlA, SAcAr-gocr (SAcrf) se yuEt, SfumA© doú se BI
ByBIt hone vAlA tTA iÕöA-pdAš k o gRhfk r wnk A sýyk pAln k rne
vAlA¦
“vh ÕrIr ke CUxne pr, mrne ke bAd ik sI dev-yoin mš j®m gRhf
k rtA hÔ¦ vh vhAM se œyut hok r SAgAmI hotA hÔ, iP r qs lok mš SAne
vAlA¦
“SAyuÏmAno! aesA ¯yVEt SAMtirk -sMyojn vAlA ¯yVEt k hlAtA hÔ,
SAgAmI, iP r qs lok mš SAne vAlA¦
“SAyuÏmAno! bA´-sMyojn vAlA ¯yVEt k Èn hotA hÔ?
“SAyuÏmAno! ak iBöu ÕIlvAn hotA hÔ, áAAitmoö ke inymAš k A
pAln k rne vAlA, SAcAr-gocr se yuEt, SfumA© doú se BI ByBIt hone
vAlA tTA iÕöA-pdAš k o gRhfk r wnk A sýykpAln k rne vAlA¦
 4. smicØA vgQ 69

“vh ik sIÕAMt icØA-ivmuVEt k oáAAðA k rivhAr k rtAhÔ¦ vh ÕrIr

ke CUxne pr, mrne ke bAd ik sI dev-yoin mš j®m gRhf k rtA hÔ¦ vh vhAM
se œyut hok r SnAgAmI hotA hÔ, iP r qs lok mš nh™ SAne vAlA¦
“SAyuÏmAno! aesA ¯yVEt bA´-sMyojn vAlA ¯yVEt k hlAtA hÔ,
SnAgAmI, iP r qs lok mš n SAne vAlA¦
“SÈr BI iP r SAyuÏmAno! iBöu ÕIlvAn hotA hÔ... sýyk pAln
k rne vAlA¦
“vh k AmnASAš se hI inveQd áAAðA k rne ke ila, ivrAg ke ila, inroD
ke ila mAgAQÁìZ1 hotA hÔ¦ vh Bv se hI inveQd áAAðA k rne ke ila, ivrAg ke
ila, inroD ke ila mAgAQÁìZ hotA hÔ¦ vh tíÏfA k A öy k rne ke ila
mAgAQÁìZ hotA hÔ¦ vh loB k Aöy k rne ke ila mAgAQÁìZ hotA hÔ¦ vh ÕrIr
CUxne pr, mrne ke bAd ik sI dev-yoin mš j®m gRhf k rtA hÔ¦ vh vhAM se
œyut hok r SnAgAmI hotA hÔ, iP r qs lok mš nh™ SAne vAlA¦
“SAyuÏmAno! aesA ¯yVEt bA´-sMyojn vAlA ¯yVEt k hlAtA hÔ,
SnAgAmI, iP r qs lok mš n SAne vAlA¦”
Sb bhut se sm-icØA (ÕAMticØA) vAle devtA BgvAn ke pAs SAye¦
SAk r BgvAn k o áAfAm k r ak Sor bÔX gye¦ ak Sor V‰Tt wn
devtASAš ne BgvAn se yh k hA –
“BMte! imgAr-mAtA ke pUvAQrAm áAAsAd mš SAyuÏmAn sAirpuØA ne iBöuSAš
k o SAMtirk -sMyojn vAle tTA bA´-sMyojn vAle ¯yVEt ke bAre mš deÕnA
k I hÔ¦ pirúd áAsÚA hÔ¦ SœCA ho yid BMte! BgvAn SnukM pA k r sAirpuØA
ke pAs clš¦” BgvAn ne mÈn rhk r ‰vIk Arik yA¦
tb BgvAn jÔse k oqQ blvAn purŒú smexI huqQ bAMh k o psAre STvA
psArI huqQ bAMh k o smexe, wsI áAk Ar jetvn se SMtDAQn hok r imgAr-mAtA
ke pUvAQrAm áAAsAd mš SAyuÏmAn sAirpuØA ke sAmne áAk x hua¦ BgvAn ibCe
SAsn pr ivrAjmAn hua¦ SAyuÏmAn sAirpuØA BI BgvAn k o SiBvAdn
k rak Sor bÔX gye ¦ ak Sor bÔXe SAyuÏmAn sAirpuØA k oBgvAn ne yh
k hA –
1 pAil ke ‘pixpÚAo hoit’ k ASnuvAd ‘áAitpÚA hotA hԒ ik yAgyA hÔ¦ yh shI hÔ ik
‘áAitpÚA’ Ոd ˜hdI k oÕ mš ‘mAgAQÁìZ hone’ ke STQ mš nh™ imltA, pr azgxQn ne
‘buiÂÏx hAyibRz sM‰kí t k oՒ mš idKAyA hÔ ik ‘áAitpÚA’ mAgAQÁìZ hone ke STQ mš
áAyuEt huSA hÔ¦ St: qse rKA jA sk tA hÔ¦ ˜hdI k o ak nyA Ոd imlegA¦
70 i«k inpAt

“sAirpuØA! yhAM bhut se sm-icØA vAle devtA mere pAs SAye¦ SAk r
muJe áAfAm k r ak Sor bÔX gye¦
“sAirpuØA! ak Sor V‰Tt wn devtASAš ne muJe yh k hA –
“BMte! imgAr-mAtA ke pUvAQrAm áAAsAd mš V‰Tt SAyuÏmAn sAirpuØA ne
iBöuSAš k oSAMtirk -sMyojnvAle ¯yVEt ke bAre mš tTA bA´-sMyojn vAle
¯yVEt ke bAre mš wpdeÕ idyA hÔ¦ BMte! pirúd áAsÚA hÔ¦ BMte! SœCA ho yid
SAp SnukM pA k r SAyuÏmAn sAirpuØA ke pAs clš¦ sAirpuØA! ve devtA ds
hAš, bIs hAš, tIs hAš, cAlIs hAš, pcAs hAš, sAX hAš ve sb sUqQ k I nok
(igrne) ke ‰TAn pr Kìze ho jAte hÓ SÈr pr‰pr ak dUsre k o bADA nh™
phuÙcAte (rgìz nh™ KAte)¦
“ho sk tAhÔ sAirpuØA! tere mn mš aesA ho ik wn devtASAš ne vhAM qs
áAk AricØA k ASÄyAs ik yAhÔ ik ve devtA cAhe ds hAš, cAhe bIs hAš, cAhe
tIs hAš, cAhe cAlIs hAš... sUqQ k I nok ke ‰TAn pr rh sk te hÓ SÈr
pr‰pr ak dUsre k o bADA nh™ phuÙcAte¦ nh™ sAirpuØA! aesA nh™ smJnA
cAiha – yh™1 (ÕIl, smAiD, pRôA ke öe© mš SAÔr mnuÏy lok mš) wn
devtASAš ne aesA icØA-SÄyAs ik yA hÔ ik ve cAhe ds hAš... bADA nh™
phuÙcAte¦
“qsila sAirpuØA! yh sIKnA cAiha ik hm ÕAMt qMiªy vAle, ÕAMt
mAns vAle hAšge¦ aesA hI sAirpuØA, sIKnA cAiha¦ ÕAMt qMiªy vAlAš ke ,
ÕAMt mAns vAlAš ke hI k Aiyk -k mQÕAMt hAšge¦ vAick , mAnisk k mQ ÕAMt
hAšge¦ hm Spne sbRµcAiryAš k o wphAr mš ÕAMit hI dšge¦ tuýhš sAirpuØA!
aesA hI sIKnA cAiha¦ ijn dUsre S®ytÔiTQk pirvRAjk Aš ne qs DmQ k o
nh™ sunA ve ivnAÕ k o áAAðA hua¦”

1 BgvAn bu k A DmQ ivÎvjnIn inymAš pr SADAirt hÔ jÔse SAg k BI SAg se

nh™ buJtI, vÔse hI vÔr k BIvÔr se ÕAMt nh™ hotA¦ Sgr hm ik sIpr kR oDk ršge to
phle hm hI kR oDse jlšge¦ qsila jb ‘qDev’ Ոd k AáAyog hotA hÔ tb qsk ASTQ
sAMáAdAiyk bÈ DmQ se nh™, bV£k vÔse DmQ se hÔ jo ivÎvjnIn hÔ jÔse ÕIl, smAiD
SÈr áAôA¦ pU. goy®k A jI ke SnusAr ÕIl k A pAln k rnA BlA ik s DmQ mš nh™
isKAyA jAtA? qs cpl cMcl icØA k o ak AgR k rnA k Èn DmQ SœCA nh™ k htA?
SÈr áAôA k o jgAnA, ivk ist k rnA, pUfQ k rnA tTA qsk I SvAVðA (áAAiFt) to DmQ
k Aak mA© wœctm lçy hÔ¦ jhAM-jhAM BgvAn bu ne ‘qDev’ Ոd k AáAyog ik yAhÔ
vhAM yh btAne ke ila ik yAhÔ ik ws ÕAsn mš STAQt ÕIl, smAiD tTA áAôA se hI
mAnvtA k A k £yAf sMBv hÔ, ik sI tTAk iTt sAMáAdAiyk DmQ se nh™¦
 4. smicØA vgQ 71

38. aesA mÓne sunA¦ ak smy SAyuÏmAn mhAk œcAn B¡sAir ke

ik nAre pr vrfA mš ivhAr k r rhe Te¦
ws smy SArAmd»z bRAµf SAyuÏmAn mhAk œcAn ke pAs gyA¦
jAk r SAyuÏmAn mhAk œcAn ke sAT bAtcIt k I SÈr ku Õlöem pUCA¦
ku Õlöem pUC cuk ne ke bAd vh bRAµfak Sor bÔX gyA¦
ak Sor bÔXe hua SArAmd»z bRAµf ne SAyuÏmAn mhAk œcAn k o yh
k hA –
“he k œcAn! qsk A EyA hetu hÔ, qsk A EyA k Arf hÔ ik öi©y BI
öi©yAš ke sAT ivvAd k rte hÓ, bRAµf BI bRAµfAš ke sAT ivvAd k rte hÓ,
gíhpit BI gíhpityAš ke sAT ivvAd k rte hÓ?”
“k AmBogAš ke áAit SAsVEt ke k Arf, k AmBogAš ke jAl mš P Ùse hone
ke k Arf, k AmBogAš ke k Icìz mš DÙse hone ke k Arf, k AmBogAš ke gtQ mš
gìze hone ke k Arfhe bRAµf! öi©y BI öi©yAš se ivvAd k rte hÓ, bRAµf BI
bRAµfAš se ivvAd k rte hÓ, gíhpit BI gíhpityAš ke sAT ivvAd k rte hÓ¦”
“he k œcAn! qsk A EyA hetu hÔ, qsk A EyA k Arf hÔ ik ümf BI
ümfAš ke sAT ivvAd k rte hÓ?”
“díVÏx (=mt-ivÕeú) ke áAit SAsVEt ke k Arf,díVÏx ke jAl mš P Ùse
hone ke k Arf, díVÏx ke k Icìz mš DÙse hone ke k Arf, díVÏx ke gtQ mš gìze
hone ke k Arf he bRAµf! ümf BI ümfAš ke sAT ivvAd k rte hÓ¦”
“he k œcAn! EyA k oqQ qs lok mš aesA hÔ jo k AmBogAš k I SAsVEt
SÈr bMDn SAid ke tTA díVÏx k I SAsVEt SÈr bMDn SAid ke ws pAr
clA gyA ho?”
“he bRAµf! lok mš aesA (¯yVEt¥v) hÔ jo k AmBogAš k ISAsVEt SÈr
bMDn SAid tTA díVÏx k I SAsVEt SÈr bMDn SAid ke ws pAr clA gyA
hÔ¦”
“he k œcAn!lok mš aesA k ÈnhÔ jo k AmBogAš k ISAsVEt SÈr bMDn
SAid tTA díVÏx k ISAsVEt SÈr bMDn SAid ke ws pAr clA gyA hÔ?”
“he bRAµf! pUvQ jnpd mš üAv‰tI nAm k A ngr hÔ¦ qs smy ve
BgvAn ShQt sýyk sMbu vhAM ivhAr k rte hÓ¦ he bRAµf! ve BgvAn
k AmBogAš k I SAsVEt SÈr bMDn SAid tTA díVÏx k I SAsVEt SÈr bMDn
SAid ke ws pAr cle gye hÓ¦”
72 i«k inpAt

aesA k he jAne pr SArAmd»z bRAµf ne SAsn se wX, v‰© k o ak

kM De pr k r, dAyš Guxne k o píÉvI pr xek , ijs Sor BgvAn Te ws Sor
hAT joìz tIn bAr wdAn vAEy k hA –
“wn BgvAn ShQt sýyk sMbu k o nm‰k Ar hÔ¦ wn BgvAn ShQt
sýyk sMbu k onm‰k ArhÔ¦ wn BgvAn ShQt sýyk sMbu k onm‰k Ar
hÔ¦ wn BgvAn k o jo k AmBogAš k I SAsVEt SÈr bMDn SAid tTA díVÏx
k I SAsVEt SÈr bMDn SAid ke ws pAr cle gye hÓ¦
“suMdr, he k œcAn! bhut suMdr, k œcAn! jÔse k oqQ w£xe k o sIDA k r
de, ZÙke k o wGAìz de, mAgQ-BUle k o rA‰tA btA de STvA SMDere mš mÕAl
DArf k re, ijsse SAMK vAle cIjAš k o deK skš ¦ qsI áAk Ar SAp k œcAn
ne Snek áAk Ar se DmQ k o áAk AiÕt ik yA hÔ¦ mÓ wn BgvAn gÈtm k I
Õrf, DmQ tTA sMG k I Õrf jAtA hUM¦ SAj se jIvnpyÜt muJe SpnA
ÕrfAgt wpAsk jAnš¦”
39. ak smy SAyuÏmAn mhAk œcAn mDurA (mTurA) mš gu®dAvn mš
ivhAr k rte Te¦ tb k ®drAynbRAµf SAyuÏmAn mhAk œcAnke pAs SAyA¦
SAk rSAyuÏmAn mhAk œcAnke sAT... ak Sor bÔXe hua k ®drAynbRAµf
ne SAyuÏmAn mhAk œcAn k o yh k hA –
“he k œcAn!mÓne sunA hÔ ik ümf k œcAnbìze, bUìZe, ÀyeÏX, SAyu-áAAðA
bRAµfAš k An SiBvAdn k rtAhÔ, n s¥k Ark rtAhÔ, n w®hš (SAdrpUvQk )
SAsn detA hÔ¦ he k œcAn! yid yh aesA hI hÔ ik SAp k œcAn bìze, bUìZe,
ÀyeÏX, SAyu-áAAðA bRAµfAš k A n SiBvAdn k rte hÓ, n s¥k Ar k rte hÓ, n
w®hš (SAdrpUvQk ) SAsn dete hÓ to yh XIk nh™ hÔ¦”
“he bRAµf! wn jAnne vAle, deKne vAle ShQt sýyk sMbu ne víÂ
(ÀyeÏX) tTA yuvA (k inÏX) k I ¯yA¼yA k I hÔ¦
“he bRAµf! yid k oqQ SAyu se S‰sI vúQ k Aho, nˆbe vúQ k Aho STvA
sÈ vúQ k A ho, ˜k tu vh k AmBog mš rt ho, k AmBog ke bIc mš rhtA ho,
k AmBog k I jln se jltA ho, k AmBog ke ivtk oÜ k A iÕk Ar bntA ho,
k AmBog ke ila qœCuk rhtA ho to vh Ter n k hlAk r mUKQ hI
k hlAygA¦
“he bRAµf! yid k oqQ CoxA BI ho, trŒf ho, k Ale bAlAš vAlA ho, üeÏX
yÈvn se yuEt ho, SpnI áATm-SAyu mš hI ho, ˜k tu vh k AmBog mš rt n
ho, k AmBog ke bIc mš n rhtA ho, k AmBog k I jln se n jltA ho,
 4. smicØA vgQ 73

k AmBog ke ivtk oÜ k A iÕk Ar n bntA ho, k AmBog ke ila qœCuk n

rhtA ho to vh pMizt SÈr Ter hI k hlAygA¦
aesA k he jAne pr k ®drAyn ne SAsn se wXk r, v‰© k o ak kM De
pr k r, Coxe iBöuSAš ke crfAš mš isr se nm‰k Ar ik yA¦ SAp log pMizt
hÓ, shI mAne mš ví (‰Tivr) hÓ¦ hm log yuvk (k inÏX) hÓ, shI mAne mš
mUKQ hÓ¦
“suMdr, he k œcAn!... he k œcAn! SAj se jIvnpyÜt muJe SpnA
ÕrfAgt wpAsk smJš¦”
40. “iBöuSo, ijs smy cor blvAn hote hÓ, ws smy rAjAgf
dubQl ho jAte hÓ¦ ws smy iBöuSo, rAjASAš ke ila bAhr-BItr
SAnA-jAnA suk rnh™ rhtA tTA áA¥yMt-jnpd k IdeKBAl k rnABI suk r
nh™ rhtA¦ wsI áAk Ar bRAµf-gíhpityAš ke ila BI ws smy bAhr
SAnA-jAnA tTA bAhr ke k AmAš k A inrIöfk rnA suk r nh™ rhtA¦
“wsI áAk Ar iBöuSo, ijs smy durAcArI iBöu sbl ho jAte hÓ, ws
smy sdAcArI iBöu dubQl ho, sMG ke bIc muÙh bMd ik ye bÔXe rhte hÓ STvA
áA¥yMt-jnpd k I Sor cle jAte hÓ; iBöuSo, yh bhut jnAš ke Siht ke
ila hotA hÔ, bhut jnAš ke SsuK ke ila hotA hÔ, bhut jnAš ke SnTQ,
Siht tTA dev-mnuÏyAš ke du:K ke ila hotA hÔ¦
“iBöuSo, ijs smy rAjA blvAn hote hÓ, cor dubQl hote hÓ, ws
smy iBöuSo, rAjASAš ke ila bAhr-BItr SAnA-jAnA suk r hotA hÔ tTA
áA¥yMt-jnpd k I deKBAl k rnA BI suk r hotA hÔ¦ wsI áAk Ar
bRAµf-gíhpityAš ke ila BI ws smy bAhr SAnA-jAnA tTA bAhr ke
k AmAš k A inrIöfk rnA suk r rhtA hÔ¦
“wsI áAk Ar iBöuSo, ijs smy sdAcArI iBöu sbl rhte hÓ, ws
smy durAcArI iBöu dubQl ho jAte hÓ¦ ws smy durAcArI iBöu dubQl ho sMG
ke bIc muÙh bMd ik ye bÔXe rhte hÓ STvA jhAM-thAM cle jAte hÓ; iBöuSo, yh
bhut jnAš ke iht ke ila hotA hÔ, bhut jnAš ke suK ke ila hotA hÔ, bhut
jnAš ke STQ, iht tTA dev-mnuÏyAš ke suK ke ila hotA hÔ¦”
41. “iBöuSo, mÓ do jnAš k IimÉyA-cyAQ (imÉyA SAcrf) k IáAÕMsA
nh™ k rtA hUM, gíh‰TAš k I tTA áAvRijtAš k I¦ iBöuSo, cAhe gíh‰T ho, cAhe
áAvRijt ho yid imÉyA-áAitpÚA (imÉyA mAgQ pr SAÁìZ) hÔ to SpnI
imÉyA-cyAQ ke k Arfvh wict iviD, ku Õl-DmQ k oáAAðA nh™ k rsk tA¦
74 i«k inpAt

“iBöuSo, mÓ do jnAš k I sýyk -cyAQ k I áAÕMsA k rtA hUM, gíh‰TAš k I

tTA áAvRijtAš k I¦ iBöuSo, cAhe gíh‰T ho, cAhe áAvRijt ho, yid vh
sýyk -áAitpÚA hÔ to SpnI sýyk -cyAQ ke k Arf vh wict iviD,
ku Õl-DmQ k o áAAðA k r sk tA hÔ¦”
42. “iBöuSo, jo iBöu dugíQhIt1 sU©Aš se SörÕ: ¯yA¼yA k r, STQ
SÈr DmQ (sAr-BAv) k A SnAdr k rte hÓ (nh™ mAnte hÓ), iBöuSo, ve iBöu
bhut jnAš k A Siht k rne vAle hÓ, bhut jnAš ke SsuK ke ila hÓ, bhut
jnAš ke SnTQ ke ila, Siht ke ila tTA dev-mnuÏyAš ke du:K ke ila hÓ¦
iBöuSo, ve iBöu bhut Spu»yAjQn k rte hÓ, tTA sÂmQ ke SMtDAQn hone mš
shAytA k rte hÓ¦
“iBöuSo, jo iBöu sugíhIt sU©Aš se SörÕ: ¯yA¼yA k r, STQ SÈr
DmQ (sAr-BAv) k A Snusrf k rte hÓ, iBöuSo, ve iBöu bhut jnAš k A iht
k rne vAle hÓ, bhut jnAš ke suK ke ila hÓ, bhut jnAš ke STQ ke ila, iht
ke ila tTA dev-mnuÏyAš ke suK ke ila hÓ, iBöuSo, ve iBöu bhut pu»yAjQn
k rte hÓ tTA sÂmQ k I ‰TApnA k rte hÓ¦”
*****
5. pirúd vgQ
43. “iBöuSo, pirúd do áAk Ar k I hotI hÔ¦
“k Èn-sI do?
“wTlI-pirúd tTA gMBIr-pirúd¦
“iBöuSo, wTlI pirúd k Èn-sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu wÂt hote hÓ, SiBmAnI hote hÓ, cpl
hote hÓ, muKr hote hÓ, SsMytBAúI hote hÓ, iv‰mít-‰míit hote hÓ, SsMáAô
hote hÓ, SsmAiht hote hÓ, BRAMticØA hote hÓ, SsMyt-qMiªy hote hÓ –
iBöuSo, aesI pirúd wTlI-pirúd k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, gMBIr-pirúd k Èn-sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu SnuÂt hote hÓ, SiBmAn-riht hote hÓ,
cpl nh™ hote, muKr nh™ hote, sMyt-BAúI hote hÓ, ‰míitmAn hote hÓ,
sMáAôAnI hote hÓ, smAiht hote hÓ, ak AgR-icØA hote hÓ tTA sMyt-qMiªy hote
hÓ – iBöuSo, aesI pirúd gMBIr-pirúd k hlAtI hÔ¦
1 ‘duŸgihtehIit wFpixpAixyA gihteih’ (pAil) = SsMBv STQ gRhf k r¦
 5. pirúd vgQ 75

“iBöuSo, ye do áAk Ark Ipirúdš hÓ¦ iBöuSo, qn do áAk Ark IpirúdAš

mš yhI üeÏX hÔ jo ik yh gMBIr-pirúd hÔ¦”
44. “iBöuSo, do pRk Ar k I pirúdhotI hÔ¦
“k Èn-sI do?
“guxAš mš bÙxI pirúd tTA smgR (ak jux) pirúd¦
“iBöuSo, guxAš mš bÙxI pirúd k Èn-sIhotI hÔ? iBöuSo, ijs pirúd
mš iBöu pr‰pr JgìzA k rte hÓ, k lhk rte hÓ, ivvAd k rte hÓ, ak -dUsre k o
ՈdÕUl se b™Dte rhte hÓ – iBöuSo, qs áAk Ar k I pirúd guxAš mš bÙxI
pirúd k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, smgR-pirúd k Èn-sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu iml-julk ráAsÚAtApUvQk ,ibnA ivvAd
k rte hua, dUD-pAnI k I trh imle hua, ak dUsre k o áAemBrI díVÏx se deKte
hua ivhAr k rte hӖ iBöuSo, qs áAk Ark Ipirúd smgR-pirúd k hlAtIhÔ¦
“iBöuSo, ye do pRk Ark Ipirúdš hÓ¦ iBöuSo, qn do áAk Ark IpirúdAš
mš yhI üeÏX hÔ jo ik yh smgR-pirúd hÔ¦”
45. “iBöuSo, do pRk Ar k I pirúdhotI hÔ¦
“k Èn-sI do pRk Ar?
“hIn-pirúd tTA üeÏX-pirúd¦
“iBöuSo, hIn-pirúd kÔ sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš ‰Tivr iBöu S£peœC nh™ hote, iÕiTl hote
hÓ, ptno®muK hote hÓ, ak AMt-sevnke áAit wdAsIn hote hÓ, SáAAðA k IáAAVðA
ke ila, jo h‰tgt nh™ hÔ wse h‰tgt k rne ke ila, ijsk A sAöAt nh™
huSA hÔ wsk AsAöAt k rne ke ila áAy¥nÕIl nh™ hote; wnke SnuyAyI BI
wnk A Snuk rf k rte hÓ, ve BI S£peœC nh™ hote, iÕiTl hote hÓ,
ptno®muK hote hÓ, ak AMt-sevnke áAit wdAsIn hote hÓ, SáAAðA k IáAAVðA ke
ila, jo h‰tgt nh™ hÔ wse h‰tgt k rne ke ila, ijsk A sAöAt nh™
huSA hÔ wsk A sAöAt k rne ke ila, áAy¥nÕIl nh™ hote¦ iBöuSo, aesI
pirúd hIn-pirúd k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, üeÏX-pirúd kÔ sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš ‰Tivr iBöu S£peœC hote hÓ, iÕiTl nh™
hote, ptn k I Sor SgRsr nh™ hote, ak AMt-sevn ke áAit wdAsIn nh™
76 i«k inpAt

hote, SáAAðA k IáAAVðA ke ila, jo h‰tgt nh™ hÔ wse h‰tgt k rne ke ila,
ijsk A sAöAt nh™ huSA hÔ wsk A sAöAt k rne ke ila áAy¥nÕIl hote hÓ,
wnke SnuyAyI BI wnk A Snuk rf k rte hÓ, ve BI S£peœC hote hÓ, iÕiTl
nh™ hote, ptn k ISor SgRsr nh™ hote, ak AMt-sevnke áAit wdAsIn nh™
hote, SáAAðA k IáAAVðA ke ila, jo h‰tgt nh™ huSA hÔ wse h‰tgt k rne ke
ila, ijsk A sAöAt nh™ huSA hÔ wsk A sAöAt k rne ke ila áAy¥nÕIl
hote hÓ¦ iBöuSo, qs áAk Ar k I pirúdüeÏX-pirúd k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, ye do pRk Ar k I pirúdš hÓ¦ qn donAš pRk Ar k I pirúdAš mš
yhI wØAm hÔ, jo yh üeÏX-pirúd hÔ¦”
46. “iBöuSo, do pRk Ar k I pirúdhotI hÔ¦
“k Èn-sI do?
“SnAyQ-pirúd tTA SAyQ-pirúd¦
“iBöuSo, SnAyQ-pirúd k Èn-sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu ‘yh du:K hԒ qse yTATQ Áp se nh™
jAnte, ‘yh du:K-smudy hԒ qse yTATQ Áp se nh™ jAnte, ‘yh du:K-inroD
hԒ qse yTATQ Áp se nh™ jAnte, ‘yh du:K-inroDgAimnI áAitpdA (mAgQ)
hԒ qse yTATQ Áp se nh™ jAnte – iBöuSo, aesI pirúd SnAyQ-pirúd
k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, SAyQ-pirúd k Èn-sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu ‘yh du:K hԒ qse yTATQ Áp se jAnte
hÓ, ‘yh du:K-smudy hԒ qse yTATQ Áp se jAnte hÓ, ‘yh du:K-inroD hԒ qse
yTATQ Áp se jAnte hÓ, ‘yh du:K-inroDgAimnI áAitpdA hԒ qse yTATQ Áp
se jAnte hÓ – aesI pirúd SAyQ-pirúd k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, ye do pRk Ark Ipirúdš hÓ¦ iBöuSo, qn do pRk Ark IpirúdAš
mš yhI üeÏX hÔ, jo yh SAyQ-pirúd hÔ¦”
47. “iBöuSo, do pRk Ar k I pirúdhotI hÔ¦
“k Èn-sI do?
“in:sAr-pirúd tTA sArvAn-pirúd¦
“iBöuSo, in:sAr-pirúd k Èn-sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu rAg ke k Arf ku mAgQ pr clte hÓ, «eú
ke k Arfku mAgQ pr clte hÓ, moh ke k Arfku mAgQ pr clte hÓ, By ke k Arf
ku mAgQpr clte hÓ –aesI pirúd, iBöuSo, in:sAr-pirúd k hlAtIhÔ¦
 5. pirúd vgQ 77

“iBöuSo, sArvAn-pirúd k Èn-sI hotI hÔ?

“iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu rAg ke k Arfku mAgQ pr nh™ clte hÓ,
«eú ke k Arf ku mAgQ pr nh™ clte hÓ, moh ke k Arf ku mAgQ pr nh™ clte
hÓ, By ke k Arf ku mAgQ pr nh™ clte hÓ – aesI pirúd, iBöuSo,
sArvAn-pirúd k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, ye do pRk Ar k I pirúdš hÓ¦ qn do pRk Ar k I pirúdAš mš yhI
üeÏX hÔ, jo yh sArvAn-pirúd hÔ¦”
48. “iBöuSo, do pRk Ar k I pirúdhotI hÔ¦
“k Èn-sI do?
“duivQnIt SÈr áAÎnoØAr «ArA SivnIt tTA áAÎnoØAr «ArA ivnIt SÈr
suivnIt¦
“iBöuSo, duivQnIt SÈr áAÎnoØAr «ArA SivnIt pirúd kÔ sIhotI hÔ?
iBöuSo, ijs pirúd mš jo tTAgt «ArA BAiút gMBIr, gMBIr STQ vAle,
lok oØAr,tTA ÕU®ytA-yuEt sUEt hÓ wnke k he jAte smy n w®hš sunte hÓ, n
k Andete hÓ, n smJne ke ila ws Sor icØA ak AgR k rte hÓ, n wn DmoÜ k o
sIKne yoŸy tTA áAvIftA áAAðA k rne yoŸy mAnte hÓ; ˜k tu jo k ivkí tk A¯y
sUEt hÓ, ijnke SörAš tTA ¯yMjnAš mš ivic©tA hÔ, jo (DmQ se) bA´ hÓ, jo
(S®y-) üAvk BAiút hÓ, wnke k he jAte smy w®hš sunte hÓ, wDr k Andete
hÓ, smJne ke ila ws Sor icØA ak AgR k rte hÓ, wn DmoÜ k osIKne yoŸy
tTA áAvIftA áAAðA k rne yoŸy mAnte hÓ¦ ve wn DmoÜ k oDArf k rSAps mš,
yh kÔ se hÔ, qsk AEyA STQ hÔ qs trh k ApRÎn k rke wn pr pirccAQ nh™
k rte, ve wlJe k osulJAte nh™ hÓ, ve S‰pÏx k o‰pÏx nh™ k rte hÓ, Snek
áAk Ar ke sMidŸD ‰TlAš se ÕMk A-sMdeh dUr nh™ k rte¦ iBöuSo, aesI pirúd
duivQnIt SÈr áAÎnoØAr «ArA SivnIt pirúd k hlAtIhÔ¦
“iBöuSo, áAÎnoØAr «ArA ivnIt SÈr suivnIt pirúd kÔ sI hotI hÔ?
iBöuSo, ijs pirúd mš jo k ivkí tk A¯y-sUEt hÓ, ijnke SörAš tTA
¯yMjnAš mš ivic©tA hÔ, jo bA´ hÓ, jo (S®y-) üAvk BAiút hÓ wnke k he
jAte smy n w®hš sunte hÓ, n k Andete hÓ, n smJne ke ila ws Sor icØA
ak AgR k rte hÓ, n wn DmoÜ k o sIKne yoŸy tTA áAvIftA áAAðA k rne yoŸy
mAnte hÓ, ˜k tu jo tTAgt «ArA BAiút gMBIr, gMBIr STQ vAle, lok oØAr
tTA ÕU®ytA-yuEt sUEt hÓ wnke k he jAte smy w®hš sunte hÓ, wDr k An
dete hÓ, smJne ke ila wDr icØA ak AgR k rte hÓ, wn DmoÜ k o sIKne tTA
78 i«k inpAt

áAvIftA áAAðA k rne yoŸy mAnte hÓ¦ ve wn DmoÜ k oDArf k rSAps mš, yh
kÔ se hÔ, qsk AEyA STQ hÔ qs trh k ApRÎn k rke wn pr pirccAQ k rte hÓ,
ve wlJe k o sulJAte hÓ, ve S‰pÏx k o ‰pÏx k rte hÓ, ve Snek áAk Ar ke
sMidŸD-‰TlAš se ÕMk A-sMdeh dUr k r dete hÓ¦ iBöuSo, aesI pirúd áAÎnoØAr
«ArA ivnIt SÈr suivnIt pirúd k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo ye do áAk Ar k I pirúdš hÓ¦ qn do áAk Ar k I pirúdAš mš yhI
üeÏX hÔ jo yh áAÎnoØAr «ArA ivnIt SÈr suivnIt pirúd k hlAtI hÔ¦”
49. “iBöuSo, ye do pRk Ar k I pirúdhotI hÔ¦
“k Èn-sI do?
“BÈitk cIjAš k omhØv dene vAlI ˜k tu sÂmQ k omhØv n dene vAlI;
sÂmQ k o mhØv dene vAlI ˜k tu BÈitk cIjAš k o mhØv n dene vAlI¦
“iBöuSo, BÈitk cIjAš k o mhØv dene vAlI ˜k tu sÂmQ k o mhØv n
dene vAlI pirúd kÔ sI hotI hÔ? iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu
Îvet-v‰©DArI gíh‰TAš ke sýmuK pr‰pr yh k hte hÓ ik Smuk iBöu donAš
BAgAš se ivmuEt hÔ (jo SAX áAk Ar ke ivmoöAš k o nAm-k Ay se sAöA¥k Ar
k r ivhAr k rtA hÔ SÈr áAôA se SAsRvAš k o pUfQ Áp se nÏx k rtA hÔ),
Smuk áAôA-ivmuEt hÔ (SAX ivmoöAš k o k Ay se sAöA¥k Ar nh™ k rtA hÔ
leik n áAôA se SAsRvAš k o öIf k rtA hÔ), Smuk k Ay-sAöI hÔ (SAX
ivmoöAš k A k Ay se sAöA¥k Ar k rtA hÔ SÈr áAôA se ku C SAsRvAš k o pUrI
trh nÏx k rtA hÔ), Smuk díVÏx-áAAðA hÔ (Smuk díVÏxyAš ke SMt tk phuÙc
gyA hÔ, ijse cArAš SAyQs¥yAš k A sýyk ôAn hÔ SÈr ijsne wnk A SÄyAs
SÈr ku C SAsRvAš k A áAhAf ik yA hÔ), Smuk üÂA-ivmuEt hÔ (yh BI
díVÏx-áAAðA k Itrh hI hÔ pr pUfQ Áp se nh™: ku CSAsRvAš k Ayh pUfQ áAhAf
k rte hÓ leik n díVÏx-áAAðA k I trh nh™), Smuk DmAQnusArI hÔ (sRotApVØA
P lke sAöA¥k Arke ila jo mAgAQÁìZ hotA hÔ, ijsk IáAôA blvtI hÔ, jo
SAyQ mAgQ k I BAvnA k rtA hÔ vhI DmAQnusArI hÔ), Smuk üÂAnusArI hÔ
(sRotApVØA P lke sAöA¥k Arke ila mAgAQÁìZ hÔ leik náAôA k Ijgh üÂA
blvtI hotI hÔ¦), Smuk ÕIlvAn, sdAcArI hÔ, tTA Smuk du:ÕIl,
durAcArI hԅ k hk ráAÕMsA k rte hÓ, wsse w®hš ku C lAB hotA hÔ, ws
lAB k oáAAðA k r,ws lAB mš gRiTt, wsse mUVœCQt hua, wsmš SAsEt hua,
wske duÏpirfAmAš k I Sor se lAprvAh, wsse bAhr ink lne k I áAôA se
ivhIn rhk r wn v‰tuSAš k A pirBog k rte hÓ¦ iBöuSo, BÈitk -cIjAš k o
mhØv dene vAlI ˜k tu sÂmQ k omhØv n dene vAlI pirúd aesI hotI hÔ¦
 5. pirúd vgQ 79

“iBöuSo, sÂmQ k o mhØv dene vAlI ˜k tu BÈitk -cIjAš k o mhØv n

dene vAlI pirúd kÔ sI hotI hÔ? iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu
Îvet-v‰©DArI gíh‰TAš ke sýmuK pr‰pr yh nh™ k hte ik Smuk iBöu donAš
BAgAš se ivmuEt hÔ, Smuk áAôA-ivmuEt hÔ, Smuk k Ay-sAöI hÔ, Smuk
díVÏxyAš ke SMt tk phuÙc gyA hÔ, Smuk üÂA-ivmuEt hÔ, Smuk üÂAnusArI
hÔ, Smuk DmAQnusArI hÔ, Smuk ÕIlvAn sdAcArI hÔ tTA Smuk du:ÕIl
durAcArI hԅ k hk ráAÕMsA nh™ k rte, wsse w®hš lABAš k I áAAVðA hotI hÔ,
wn lABAš k o áAAðA k r, wn lABAš mš gRiTt n hua, wn lABAš se mUVœCQt n
hua, wn lABAš mš n SAsEt hua, wnke duÏpirfAmAš ke áAit sjg, wsse
bAhr ink lne k I áAôA se yuEt rhk r wn v‰tuSAš k A pirBog k rte hÓ¦
iBöuSo, sÂmQ k o mhØv dene vAlI ˜k tu BÈitk -cIjAš k o mhØv n dene
vAlI pirúd aesI hotI hÔ¦
“iBöuSo, ye do pRk Ar k I pirúdš hÓ¦ qn do pRk Ar k I pirúdAš mš yhI
üeÏX hÔ jo yh sÂmQ k o mhØv dene vAlI ˜k tu BÈitk -cIjAš k o mhØv n
dene vAlI hÔ¦”
50. “iBöuSo, do pRk Ar k I pirúdhotI hÔ¦
“k Èn-sI do?
“ivúm tTA sm¦
“iBöuSo, ivúm-pirúd k Èn-sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš SDAimQk -k AyQ hote hÓ, DAimQk -k AyQ nh™
hote; Sivny (ivnyivrŒÂ)-k mQ hote hÓ, ivny (ivnyAnusAr)-k mQ nh™
hote; SDAimQk -k AyQ áAk AiÕt hote hÓ, DAimQk -k AyQ áAk AiÕt nh™ hote,
Sivny-k mQ áAk AiÕt hote hÓ, ivny-k mQ áAk AiÕt nh™ hote – iBöuSo,
aesI pirúd ivúm-pirúd k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, sm-pirúd k Èn-sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš DAimQk -k AyQ hote hÓ, SDAimQk -k AyQ nh™
hote; ivny-k mQ hote hÓ, Sivny-k mQ nh™ hote; DAimQk -k AyQáAk AiÕthote
hÓ, SDAimQk -k AyQ áAk AiÕt nh™ hote, ivny-k mQ áAk AiÕt hote hÓ,
Sivny-k mQ áAk AiÕt nh™ hote – iBöuSo, aesI pirúd sm-pirúd
k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, ye do áAk Ark Ipirúdš hÓ¦ iBöuSo, qn do áAk Ark IpirúdAš
mš yhI üeÏX hÔ jo yh sm-pirúd hÔ¦”
80 i«k inpAt

51. “iBöuSo, do áAk Ar k I pirúdhotI hÔ¦

“k Èn-sI do?
“SDAimQk -pirúd tTA DAimQk -pirúd... (SnuœCed 50 k I trh)…
iBöuSo, ye do áAk Ar k I pirúdš hÓ¦ iBöuSo, qn do áAk Ar k I pirúdAš mš
yhI üeÏX hÔ jo yh DAimQk -pirúd hÔ¦”
52. “iBöuSo, do áAk Ar k I pirúdhotI hÔ¦
“k Èn-sI do?
“SDmQvAdI-pirúd tTA DmQvAdI pirúd¦
“iBöuSo, SDmQvAdI-pirúd k Èn-sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu DAimQk STvA SDAimQk ivvAd
wpV‰Tt k rte hÓ¦ ve ws ivvAd k olek rak dUsre k osUict nh™ k rte, n
CAn-bIn yA jAMc-pìztAl ke ila ak ©hote hÓ, SÈr n mel-imlAp k rte hÓ
SÈr n mel-imlAp k rvAne ke ila ak ©hote hÓ¦ ve sUcnA dene k oS‰vIk Ar
k r, mel-imlAp k r JgìzA smAðA k rAne k o S‰vIk Ar k r, pö-ivÕeú k o
gRhf k rne vAle, wsI ivvAd k o díìZtA se gRhf k r, pk ìzk rmAn lete hÓ
ik yhI XIk hÔ SÈr sb glt hÔ –iBöuSo, aesI pirúd SDmQvAdI pirúd
k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, DmQvAdI pirúd kÔ sI hotI hÔ?
“iBöuSo, ijs pirúd mš iBöu DAimQk STvA SDAimQk ivvAd
wpV‰Tt k rte hÓ, ve ws ivvAd k olek rak dUsre k osUict k rte hÓ, ws
pr CAn-bIn k rne ke ila ak © hote hÓ, mel-imlAp k rte hÓ SÈr
mel-imlAp k rvAne ke ila ak © hote hÓ, ve sUcnA dene k o ‰vIk Ar k r,
mel-imlAp k rJgìzA smAðA k rAne k o‰vIk Ark r,pö-ivÕeú k on gRhf
k rne vAle, wsI ivvAd k o díìZtA se gRhf k r, pk ìzk rnh™ mAn lete ik
yhI XIk hÔ SÈr sb glt hÔ – iBöuSo, aesI pirúd DmQvAdI pirúd
k hlAtI hÔ¦
“iBöuSo, ye do pRk Ar k I pirúdš hÓ¦ qn do pRk Ar k I pirúdAš mš yhI
üeÏX hÔ jo yh DmQvAdI pirúd hÔ¦”
*****