Professional Documents
Culture Documents
-2-
Γιάννης Π. Πλατάρος Μεσσήνη 15/9/2008
και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες βρέθηκε στο Βουλκάνο. Μετά Ιεραρχών Μεσσήνης, (Απρίλιος 2007) μαρτυρούν αδιάλειπτους και
από κάποιες έρευνες έχει εκφρασθεί η γνώμη ότι είναι έργο που έχει ισχυρούς δεσμούς της νέας πόλης της Μεσσήνης με την αρχαία
γίνει στα τέλη του 15ου αιώνα ή στις αρχές του 16ου. ομώνυμη κοιτίδα της Μεσσηνίας.
Γ. Η λιτανεία των 20 χιλιομέτρων! Φέτος γίνονται σπουδαία και σοβαρά έργα αποκατάστασης
και της Μονής και του Μετοχίου στην Μεσσήνη . Ίσως να υπάρξει μια
Τον 17ο αιώνα, φοβερός λοιμός ενέσκηψε, πλήθος κόσμου μικρή και προσωρινή παρέκκλιση από το τυπικό, αλλά αξίζει ο κόπος,
πέθαινε και οι Μοναχοί έγιναν δέκτες του λαϊκού αιτήματος να καθώς οι παρεμβάσεις που θα γίνουν θα βελτιώσουν τα μάλα και την
περιοδεύσει η εικόνα της Παναγίας στα χωριά τα κτυπημένα από τον αισθητική και την λειτουργικότητα των ιερών αυτών χώρων.
λοιμό. Τότε έγινε θαύμα και όπου πήγαινε η εικόνα, έφευγε ο λοιμός !
Έτσι καθιερώθηκε η λιτάνευσή της Αγίας και θαυματουργού εικόνος Δ. Το πανηγύρι
της Παναγίας, στην Μεσσήνη και στα χωρία , όπου η λιτανεία των 20
χιλιομέτρων , ακολουθεί τα κτυπημένα το πάλαι χωριά, μέχρι να Το πανηγύρι της Μεσσήνης, επισήμως έχει ιδρυθεί το 1839,.
εγκατασταθεί στο μετόχι της Ιεράς Μονής στην Μεσσήνη, τον Ναό Την εποχή εκείνη, η Πελοπόννησος είχε 22 πανηγύρια και άλλα τόσα
της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και της Ζωοδόχου Πηγής., παρά τα η υπόλοιπη Ελλάδα του τότε (Στερεά Ελλάδα) Μέχρι το 1909 , αφού
«μπεζεστένια, όπου είναι και ο χώρος της πανηγύρεως. είχε απελευθερωθεί και άλλο τμήμα του Ελληνισμού, ο αριθμός των
Πρέπει να πανηγύρεων είχε ανέλθει Πανελληνίως σε 85. Από Οικονομική
τονισθεί η μοναδικότητα Ιστορική άποψη, το φαινόμενο των πανηγύρεων , ερμηνεύεται ως μια
του εθίμου αυτού, αφού ακραία στρέβλωση των αγορών, αφού οι υπάρχοντες φόροι για την
μια τέτοια «μαραθώνια» διακίνηση προϊόντων από πόλη σε πόλη εντός της Ελληνικής
λιτανεία, πουθενά αλλού επικράτειας σε συνδυασμό με την απίστευτη έλλειψη οδικού δικτύου,
δεν διεξάγεται!. έκανε λ.χ. το σιτάρι της Λιβαδειάς 100% πιο ακριβό στην αγορά της
Παρόμοια Αθήνας. Η ίδια η Αθήνα συνετηρείτο με εισαγωγές σίτου από
λιτάνευση γινόταν και Τουρκία και Ρωσία , ενώ την ίδια στιγμή, τα σιτάρια της Μεσσηνίας
κατά τους έμεναν απούλητα! Παρ όλη την επανάσταση του σιδηροδρόμου επί
ειδωλολατρικούς Χαριλάου Τρικούπη (1880) που έλυσε οριστικά το πρόβλημα του
χρόνους, όπως λέγεται, κόστους των μεταφορικών των αγροτικών προϊόντων, τα πανηγύρια
ανάμεσα στα ιερά της Ένας από τους 40 αρχαίους ενσωματωμένου έμειναν και πλήθυναν αφού πήραν περισσότερο εθιμικό χαρακτήρα,
Αρτέμιδος Λιμνάτιδος, κίονες στο Ι.Ν. Τριών Ιεραρχών Μεσσήνης. παρά αυστηρώς οικονομικό. Μέχρι τότε, ο Κτηνοτρόφος της
ένα εκ των οποίων Μεσσηνίας, περίμενε το πανηγύρι της Μεσσήνης να πάει να πουλήσει
βρισκόταν πιθανόν κοντά το άλογο ή ημίονο ή όνο , και να προμηθευθεί την γαλοπούλα που θα
στη σημερινή Μεσσήνη. Εξ άλλου, τα νέα ευρήματα με 40 αρχαίους εξέτρεφε μέχρι τα Χριστούγεννα. (Ζωοπανήγυρης) Παράλληλα με τα
ενσωματωμένους κίονες στα αρχιτεκτονικά μέλη του Ι.Ν. των Τριών έσοδα , θα έκανε και τις αγορές διαρκών αγαθών για το νοικοκυριό του
-3- -4-
Γιάννης Π. Πλατάρος Μεσσήνη 15/9/2008
και για όλο τον χρόνο (Ρούχα , παπλώματα, βελέντζες, παπούτσια, ήτο και έδρα της Επισκοπής . Πρέπει να γίνει σαφές, ότι η Ανδρούσα,
υφαντά προικιά, χαλκώματα, γεωργικά εργαλεία.) Όλα αυτά θα τα τότε ήτο ένα φτωχικό μέρος από άποψη παραγωγικότητας, γι αυτό και
συνδύαζε και με μια μικρή διασκέδαση και φυσικά με το προσκύνημα ο Ανδρούσης Ιωσήφ ήδη προ της επαναστάσεως του 1821 είχε
της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας για να εγκατασταθεί στην Μεσσήνη ακριβώς γι αυτόν τον λόγο όπως ο ίδιος
αναλάβει και πνευματικές δυνάμεις για τον δύσκολο βίο που διήγε. αναφέρει σε χειρόγραφη επιστολή του.
Η χοιροτροφία στην Μεσσήνη, απέκτησε παράδοση 300 ετών
και περιορίσθη σημαντικά μόνο μετά το 1920. Μέχρι τότε οι χοίροι
Ε. Η Μεσσήνη ως γενέτειρα του εθίμου της ψητής γουρνοπούλας. «ήσαν πολλαπλάσιοι των ανθρώπων» όπως αναφέρει ειρωνικά, ο Ιατρός
Π. Κορύλλος στο οδοιπορικό του «Από Πατρών έως Καλάμας» το
Ήδη, από την πρώτη Τουρκική κατοχή της Πελοποννήσου, οι 1890. Αν σκεφθούμε ότι οι κάτοικοι Μεσσήνης ήταν 7.000 το 1890,
τούρκοι είχαν κτίσει στο βόρειο μέρος της Μεσσήνης, στην «Παλαιά μπορούμε να φανταστούμε πόσοι ήταν οι εκτρεφόμενοι χοίροι!
Βρύση» το «Χαβούζι» και αργότερα του «Χόντζα» στα παλαιά σφαγεία Το 1920, οι τελάληδες ειδοποιούν τον ντόπιο πληθυσμό:
στον δρόμο προς την Μπούκα. Αυτά ήταν πέτρινες κατασκευές, για «Ειδοποιήσθε, από τον κ. Αστυνόμο, ότι από αύριο, απαγορεύεται να
ομαδικό πλύσιμο ανθρώπων και ρούχων. Είναι γνωστό, ότι οι κυκλοφορούνε γουρούνια στο δρόμο , διότι οι χωροφύλακες θα τα
Τούρκοι, ανέκαθεν ήταν «παστρικοί» . Κόντρα σε αυτό, ο ντόπιος σκοτώνουν και να μην έχετε παράπονοοοοοοοοο!.....»
Ελληνικός πληθυσμός, ανέπτυξε μια αμυντική στάση , σύμφωνα με την Πραγματικά, όταν την άλλη μέρα οι χωροφύλακες εύρισκαν στην
οποία επεδίωκε να ασχημίζει τα παιδιά του ώστε να μην μπαίνουν στο πλατεία κάποιο ζώο να κάνει τον περίπατό του, το στρίμωχναν με
στόχαστρο των Τούρκων με τα φοβερά παιδομαζώματα που έκαναν. ….τέχνη και το τρυπούσαν με την μεγάλη ξιφολόγχη (σακαράκα) που
Πρώτο ήταν η αποφυγή κάθε σχέσης με την καθαριότητα. Αυτή την έφεραν πάντα αναρτημένη στην λουρίδα τους. Από την άλλη, οι
αμυντική αθλιότητα, την επιβεβαιώνουν οι περιηγητές Πάουβ και ιδιοκτήτες των…αλήτικων «δολοφονημένων» ζώων , δεν
Σατωμπριάν, όταν αργότερα επεσκέφθησαν τον τόπο. Παράλληλα, δυσανασχετούσαν και πολύ, αφού αμέσως τα έβαζαν στην λαμαρίνα
είναι γνωστό, ότι οι Τούρκοι ως Μουσουλμάνοι, απέχουν του χοιρινού και τa έψηναν.. Ακολούθως , τα έφερναν στην αγορά και η ζεστή
κρέατος μιας και το ζώο, θεωρείται θρησκευτικώς ως μιαρό γουρνοπούλα πουλιόταν αμέσως!
(καταραμένο από τον Προφήτη Μωάμεθ!) Έτσι οι πονηροί Νησιώτες, Στο πανηγύρι όμως το ψήσιμο ήταν προγραμματισμένο είχε τεχνική
κατάφεραν, ενώ ο τόπος τους είναι προνομιακός και εύφορος , στην ενώ η νοστιμιά του κρέατος είχε τα μυστικά της. Ο Θεόδωρος Μ.
διάρκεια των 300 ετών της Τουρκικής κατοχής, να μην κατοικήσουν Τσερπές αναφέρει , ότι αυτή η νοστιμιά, οφείλετο , μάλλον στο
Τούρκοι στην Μεσσήνη! Αυτό φυσικά επετεύχθη με την αθρόα επισταμένο ψήσιμο, μέσα στον παραδοσιακό φούρνο, που εκλείετο με
εκτροφή χιλιάδων χοίρων, οι οποίοι κυκλοφορούσαν εντός της πόλεως ζυμάρι, ενώ η γουρνοπούλα σιγοψηνόταν με κλιματόβεργες. Ίσως πάλι
ακωλύτως. Φαίνεται, ότι αυτή η πολιτική των παμπόνηρων Νησιωτών, και η διατροφή των ζώων που ήταν με λιοκόκκια (:=η μάζα που μένει
ήταν πολύ αποτελεσματική, αφού έφυγαν όλοι οι Τούρκοι από την μετά την εξαγωγή του ελαιολάδου χωρίς υπερυμπιεστές) να είναι μια
Μεσσήνη και εγκατεστάθησαν στην Ανδρούσα, έτσι ώστε να άλλη συμπληρωματική εξήγηση.
εκτοπίσουν σχεδόν ολόκληρο τον Ελληνικό πληθυσμό από αυτήν, Σε κάθε περίπτωση λοιπόν αυτό το έθιμο, έχει καταγωγή την
αφού η Ανδρούσα τότε είχε μόνο δύο Ελληνικές οικογένειες, παρ ότι πόλη της Μεσσήνης , ένα έθιμο της Νότιας Πελοποννήσου που
-5- -6-
Γιάννης Π. Πλατάρος Μεσσήνη 15/9/2008
Βιβλιογραφία-Διαδικτυακές αναφορές:
«Η Ιστορία της Πόλεως Μεσσήνης» Θεοδώρου Μιχαήλ
Τσερπέ έκδοση Β΄ Δήμου Μεσσήνης , Καλαμάτα 1998
«Εισαγωγή στην Νεοελληνική Οικονομική Ιστορία»
Ευγενία Μπουρνόβα –Γιώργος Προγουλάκης. Δ/ση έκδοσης
Βασίλης Κρεμμυδάς Εκδόσεις Τυπωθείτω 2003
Messinia –Peloponnisos Hellas Δίγλωσσος Τουριστικός Η ενσωματωμένη βάση του αρχαίου Τριπόδου στο Καθολικό της πρώτης
Μονής Βουλκάνου, όπου διακρίνονται εμφανώς τα ίχνη του.
οδηγός Λήμμα «Μεσσήνη» Γιάννης Π. Πλατάρος Εκδόσεις Νίκος
Σπάλλας Θεσσαλονίκη.
http://ilanos.pblogs.gr/
-7- -8-