Chương 1.

?


 


?






 






1
1. Cân bɮng axit bazơ

 HA + H] Õ A- + H3 + Ka
 HA/A- là cɴp axit bazơ liên hͣp
 pKa(HA) + pKb(A-) = 14
 Miɾn ưu thɼ:

HA A-
pH
pH=pKa

]
Cân bɮng axit bazơ

 Giɠn đ͓ phân b͑ các dɞng axit-bazơ:

HA Õ A- + H+ Ka = [A-] [H+]/[HA]
Îå = [HA]/C = [H+]/(Ka + [H+])
Î1 = [A-]/C = Ka/(Ka + [H+])
 Khái quát:
Îå = [H+]. Î1/K1; Î1 = [H+]. Î]/K]

În-1 = [H+]. În/Kn

3
Cân bɮng axit bazơ

 Thuyɼt Bronsted: khái niʄm a-b; cɴp

a/b liên hͣp; cân bɮng a-b; các hɮng
s͑ cân bɮng a-b; giɠn đ͓ ưu thɼ và
phân b͑ các dɞng a-b.
 Thuyɼt a-b Lewis, quan điʀm tương
tác a-b cͩng mɾm.

4
Tính toán các cân bɮng axit - bazơ

+ Tính pH
+ Tính n͓ng đ͙ cân bɮng cͧa các dɞng
axit hoɴc bazơ.
+ Áp dͥng trong các hʄ môi trư͝ng.

ù
Bài tɪp
1.Tính pH cͧa m͗i m͙t dung dʈch có
n͓ng đ͙ å,å1M m͙t axit yɼu hoɴc
m͙t bazơ yɼu sau đây: (a) HAc; (b)
HCl ; (c) NH3; (d) HCN.
Cho pKa: HAc (4,74), HCN (9,3]), H Cl
(7,ù4), NH4+ (9,]4).
]. Xác đʈnh xem ͟ a) pH = m ; và b)
pH=1å trong dung dʈch HCN dɞng
nào chiɼm ưu thɼ? Tính tͷ lʄ
[CN-]/[HCN] ͟ các pH đó.
m
M͙t s͑ hʄ axit ± bazơ trong môi trư͝ng
nư͛c tͱ nhiên

 Axit fulvic và axit humic (axit mùn):

Ph͕ biɼn, do phân giɠi xác đ͙ng thͱc
vɪt, trong bùn, đɢt, nư͛c.
Thành phɤn và cɢu trúc phͩc tɞp, nhiɾu
nhóm chͩc (C H, H,
), M l͛n (đɼn
3åå ngàn).
Fulvic acid: C13ùH18] 9ùNù ] (trbình)
®   = màu vàng

7
A fulvic acid structure

8
A Humic acid tructure

9
Tác đ͙ng t͛i môi trư͝ng
Gây màu, mùi, C , T C,  C,
Tɞo CHCl3 khi clo hoá, tɞo phͩc v͛i kim
loɞi: Fe3+, Al3+, Cu]+(fulvic)
Mg]+,Ca]+,Fe]+ (humic).
Khó khăn cho viʄc phân tích và xͭ lý các
thông s͑ khác.
Hàm lưͣng biɼn đ͙ng theo mùa (?)

1å
M͙t s͑ hʄ axit ± bazơ trong môi trư͝ng
nư͛c tͱ nhiên
 Axit cacbonic và mu͑i:
H]C 3  HC 3- + H+ pK1
HC 3-  C 3]- + H+ pK]
.l Henry: [C ]]htan = KH.PC ]
 T=]ùåC, PC ] = 1å-3,ù at, đ͙ tan t͕ng
c͙ng C ] xɢp xʆ 1å-ùmol/l, không phͥ
thu͙c pH.

11
Axit cacbonic và mu͑i
 lg[HC 3-] = lgK1 + pH + lg[C ]]htan
= 1,3 + pH
và lg[C 3
]-] = lgK1 + lgK] + ]pH
+lg[C ]]htan
= 11,m +]pH

1]
Giɠin đ͓ phân b͑ H]C 3

100

50

4 6,3 8,4 10,6 pH

13
Axit cacbonic và mu͑i

o C ] trong khí quyʀn
C ] trong đɢt
Gây đ͙ kiɾm, đưa ion M]+ vào nư͛c.
ͱ phong hoá, xâm thͱc.
ͱ lɬng cɴn
 ”





? 




!





"

"

#
$

!
 

14
Kim loɞi trong môi trư͝ng nư͛c
 ͱ hyđrat hoá
 ͱ thuͷ phân: cân bɮng giͯa các
phͩc chɢt aquơ và hyđroxo hay oxo.
 ͱ polime hoá: hình thành cɤu n͑i
H và giͯa các phͩc chɢt tɞo thành
phͩc đa nhân.
 ͱ tɞo phͩc v͛i các ph͑i tͭ: H] , Cl-,
F-, NH3, H-, g͑c axit hͯu cơ, axit
amin,

1ù
]. Cân bɮng oxy hoá - khͭ
 Phương trình Nernst
 ͱ phͥ thu͙c cͧa thɼ điʄn cͱc vào pH
 Khái niʄm hoɞt đ͙ electron:
x + ne- Õ Kh
có thʀ coi: pz = -lg[e-]

1 [Ox]mi
i
pz = pz0 + Vӟi pz0 = lgK/n
n [Kh]mj
i

1m
Example
 4
]- + 1åH+ + 8e-  H] + 4H] lgK= 4],å
1 [ 4]-][H+]1å
 pz = pzå + ---- lg ----------------
8 [H] ]
 pzå = 4]/8 = ù,]ù

17
Nhɪn xét
 pz thɢp  n͓ng đ͙ e cao  hʄ có xu
hư͛ng khͭ.
 pz cao  n͓ng đ͙ e thɢp  hʄ có xu
hư͛ng oxy hoá.
 Quan hʄ nhiʄt đ͙ng:
(Gå = -nEå F = -RTlnK
 dùng xét khɠ năng phɠn ͩng oxy
hoá - khͭ: khi tách loɞi sɬt, mangan,


18
Bài tɪp
 Xét xem ͟ các điɾu kiʄn chuɦn ] có
thʀ oxy hoá đưͣc Mn]+ đɼn Mn4+
không?
 Mn ]+ 4H+ + ]e- = Mn]+ + ]H] Eå =1,]9V;
 ] + 4H+ + 4e- = ]H] Eå = 1,]3V;

19
3. Cân bɮng kɼt tͧa
 AmBn (r) Õ mAn+ + nBm- T A m Bn
TAmBn = [An+]m. [Bm-]n

§
 

§
      
 

]å
Cân bɮng kɼt tͧa
 Chú ý:
ͱ quá bão hoà: trɞng thái giɠ bɾn nhiʄt
đ͙ng
ͱ mu͓i kɼt tͧa
ͱ c͙ng kɼt
ͱ hɢp phͥ trên bɾ mɴt kɼt tͧa

]1
Cân bɮng kɼt tͧa
 M( H)] (r) Õ M]+ + ] H- §
   


và M (r) + H] Õ M]+ + ] H-
 Hoɴc M( H)] (r) + ]H+ Õ M]+ + ]H]
và M (r) + ]H+ Õ M]+ + H]
 §  



 §§ .
 V͛i M( H)n : §§ .
 Khi biɼt T* hay T và pH môi trư͝ng, có thʀ biɼt Mn+:
lg[Mn+] = lgT* - npH
lg[Mn+] = lgT + npKw - npH

]]
4. Cân bɮng tɞo phͩc
 Hɮng s͑ bɾn
 Hɮng s͑ không bɾn
 Hɮng s͑ t͕ng c͙ng
 Hɮng s͑ bɪc
 Giɠn đ͓ phân b͑ n͓ng đ͙ các dɞng
phͩc trong m͙t hʄ tɞo phͩc phͥ
thu͙c n͓ng đ͙ ph͑i tͭ (next slide).

]3
?

   
 ? 
!"

 §
ng hÖ nµy cã c¸c c©n b»ng t¹
phøc the

tõng nÊc sau ®©y:
 Cu2+ + NH3 [Cu(NH3)]2+ k1 =104.1
 [Cu(NH3)]2+ + NH3 [Cu(NH3)2]2+ k2= 103.5
 [Cu(NH3)2]2+ + NH3 [Cu(NH3)3]2+ k3= 102.9
 [Cu(NH3)3]2+ + NH3 [Cu(NH3)4]2+ k4= 102.1

]4
C¸c ph-¬ng t nh liªn hÖ
   #!"$ % #&$'
() * + ,-

.

  ? 

% #? $  #?!" $#?!" $#?!"" $
 #?!"/ $
 01 % 22#&$  2 #&$ 2 "#&$"
2 "/#&$/
 ?

3 45 6 7 89 : -
+ ,-


. 

; <) + ,- = > #&$ 

8?
 #? $ %
01'
 #?!" $ %
2#&$01'
 #?!" $ %
2 #&$ 01 ]ù

 #?!"" $ %
2 "#&$"01'

è@ ,+  =


 ? 
!"
åå


 

å

å



å

å

å
 



å

å

 


å

 

å

å
å
   

]m
ù. Cân bɮng hɢp phͥ
 o tương tác hɢp phͥ giͯa chɢt khí
hay chɢt tan v͛i bɾ mɴt chɢt rɬn

§ng tác hҩp phө hҩp phө

+
hҩp phө = vұt lý h
á hӑc

 Phương trình đɰng nhiʄt hɢp phͥ:

Langmuir, Freundlich

]7
Cân bɮng hɢp phͥ

 Phương trình đɰng nhiʄt Langmuir: khi có hɢp

phͥ hoá h͍c. Mô hình: Bɾ mɴt đ͓ng nhɢt năng
lưͣng, phân tͭ hɢp phͥ không tương tác v͛i
nhau, tɞo đơn l͛p.

n lӟp

]8
Mô hình đɰng nhiʄt Langmuir

?
%
2  ?

? 2 ? 2 2 2 2
%  % 
     ? 

%A (BC
   D   E 4F 2 GH <D I (BC
 

  E ? J GK
 L

  D   E' ? L 8I
(F M <N    E  (BC
   E 4F K
G<D (BC GO P GH (N

]9
Cân bɮng hɢp phͥ
 Phương trình đɰng nhiʄt
Freundlich:

  2
% ?2 ( % (  (?
  
x: lưͣng chɢt tan bʈ hɢp phͥ
m: lưͣng chɢt hɢp phͥ
Ce: n͓ng đ͙ cân bɮng cͧa chɢt tan
K, 1/n: các hɮng s͑ đɴc trưng cͧa hʄ

3å
Bài tɪp s͑ ]1
 Xác đʈnh phương trình đɰng nhiʄt
Langmuir cho vɪt liʄu C tͫ các s͑ liʄu
thͱc nghiʄm thu đưͣc.

31
m. Cân bɮng trao đ͕i ion
 ͱ thay thɼ cͧa m͙t ion tͫ dung dʈch
b͟i m͙t ion cùng dɢu trên vɪt liʄu
trao đ͕i ion rɬn.
 R- 3- H+: cationit chͩa nhóm
sunfonic
 R-NH3+ X-: anionit chͩa nhóm amoni
 Cân bɮng trao đ͕i ion: dʈ thʀ.

3]
Tính năng cͧa vɪt liʄu trao đ͕i
 Tính chɢt cơ lý: đ͙ bɾn cơ h͍c, chʈu
nén, đ͙ trương n͟, đ͙ x͑p.
 Tính chɢt hoá h͍c: đ͙ bɾn hoá h͍c,
đ͙ mɞnh nhóm chͩc trao đ͕i ion.
 Tính năng trao đ͕i ion: các đɞi lưͣng
dung lưͣng trao đ͕i.

33
Cân bɮng trao đ͕i ion
 nR-B+ + An+  (R-)nAn+ + nB+
[B]n[(R-)nAn+]
KB-A =
[A][R-B+]

 Biʀu thʈ tính ch͍n l͍c cͧa nhͱa trao đ͕i

 Các loɞi vɪt liʄu trao đ͕i:
Nhͱa t͕ng hͣp: phɤn khung + nhóm chͩc
Vɪt liʄu tͱ nhiên: CaC 3, sét, khoáng vɪt biɼn
tính.

34
7. Hʄ keo
(͍c thêm trong giáo trình Hoá keo)

 Khái niʄm hʄ keo: hʄ vi dʈ thʀ, g͓m

các hɞt kích thư͛c 1å-7 ± 1å-4 cm.
 Mɬt thư͝ng không nhɪn thɢy, nhưng
có tính chɢt quang h͍c đɴc trưng:
hiʄu ͩng Tindan.
 ɴc trưng cͧa hʄ keo: tính chɢt điʄn
tích.
 Mang điʄn  t͓n tɞi các thɼ hiʄu ͟ các
ranh gi͛i cɢu trúc.
3ù
Hʄ keo

 ͙ bɾn hʄ keo: phͥ thu͙c tính chɢt

điʄn.
 Không bɾn nhiʄt đ͙ng (hʄ vi dʈ thʀ).
 Bɾn đ͙ng h͍c: khɠ năng duy trì trɞng
thái phân tán cͧa hʄ (mɪt đ͙ và kích
thư͛c hɞt keo) theo th͝i gian.
 Keo ưa nư͛c.
 Keo kʈ nư͛c.
3m
Hʄ keo

 Keo tͥ: sͱ hình thành các tɪp hͣp l͛n

dʂ lɬng tͫ các tɪp hͣp nh͏ nh͝ sͱ
phá v͡ đ͙ bɾn các hʄ keo.

37
8. Phɠn ͩng quang hoá
 Phɠn ͩng quang hoá: xɠy ra dư͛i tác
dͥng cͧa ánh sáng.
 Tác nhân: oxy không khí, oxy hoà tan
trong nư͛c, ánh sáng kích thích, xúc
tác, chɢt tăng nhɞy.
(͍c thêm trong Hoá h͍c môi trư͝ng- ɴng
Kim Chi)

38