’∂‹ΔÚ≈Ò Á≈ Óπ¡≈¯ΔÈ≈Ó≈
ÂπÓ∂ «’¡≈ √Ófi≈ Ê≈ ÂπÓ «’¡≈ «È’Ò∂, Ú≈¡Á≈-¬∂-Ú¯≈ ’’∂ Ï∂Ú¯≈ «È’Ò∂
«Í¤Ò∂ «Áȃ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ Á∂ ’ΩÓΔ ’ÈÚΔÈ
¡«ÚøÁ ’∂‹ΔÚ≈Ò ÚºÒØ∫ «⁄º‡∂ Á∂ ÚÍ≈Δ ¡Â∂ ¡’≈ÒΔ
ÒΔ‚ «Ï’Ó «√øÿ Ó‹Δ·Δ¡≈ ’ØÒØ∫ «¬º’ ¡Á≈ÒÂΔ ’∂√
«Úº⁄ ¡⁄≈È’ Óø◊Δ Óπ¡≈¯Δ ’≈È Í≥‹≈ÏΔ ¡≈͉∂ ¡≈Í
˘ ·º◊∂ Ó«‘√»√ ’ ‘∂ ‘È «’™«’ ¡’≈ÒΔ ÁÒ Á∂
«Í¤Ò∂ Á√ √≈Ò Á∂ ≈‹Ì≈◊ ÁΩ≈È «Ï’Ó «√øÿ
Ó‹Δ·Δ¡≈ È∂ «⁄º‡∂ Á∂ «¬√ ’≈ØÏ≈ «Úº⁄ «ÒÍ ‘؉ Á∂
√ϻ «ÓÒÁ∂ ‘∂ ‘ÈÕ ‚º◊ ’∂√ª «Úº⁄ ¿π√Á∂ ȘÁΔ’Δ
√Ïø˪ Ú≈Ò∂ «Ú¡’ÂΔ Í«‘Òª ‘Δ ’∂√ª Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’
‘∂ ‘ÈÕ Í≥‹≈Ï ÍπÒΔ√ Á∂ ‚Δ.¡À√.ÍΔ. ‹◊ÁΔÙ ÌØÒ≈, ‹Ø
«’ ÈÙ≈ ’≈ØÏ≈ «Úº⁄ ‹∂Ò∑ «Úº⁄ ˛, È∂ ‹ª⁄ ÁΩ≈È
Ù∂¡≈Ó «Ï’Ó Á≈ È≈Ó «Ò¡≈ «’ ¿π‘ ÚΔ «¬√ ’≈ØÏ≈
«Úº⁄ Ù≈ÓÒ ˛Õ √Óº◊«Òø◊ Ø’‰ Ò¬Δ Ï‰≈¬Δ ◊¬Δ «ÚÙ∂Ù
‡≈√’ ÎØ√ (¡À√.‡Δ.¡ÀÎ.) ÁΔ «ÍØ‡ ¡Èπ√≈ ÚΔ
Ó‹Δ·Δ¡≈ ÁΔ Ì»«Ó’≈ Ùº’Δ ˛Õ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ ÁΔ
⁄؉ Óπ«‘øÓ Á≈ Óπº÷ ÓπºÁ≈ ÚΔ È«Ù¡≈ Á≈ «‘≈ ˛Õ ¡⁄≈È’
‘Δ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ ”Â∂ «‚º◊Δ «¬√ ◊≈‹ È∂ Í≈‡Δ
¡øÁ »¯≈È Ó⁄≈ «ÁºÂ≈Õ Í≈‡Δ ÍÃË≈È Â∂ ¿πÍ-ÍÃË≈È
¥ÓÚ≈ Ì◊Úø Ó≈È ¡Â∂ ¡ÓÈ ¡ØÛ≈ È∂ ¡≈͉∂-
¡≈͉∂ ¡‘π«Á¡ª ÂØ∫ ¡√ÂΔÎ∂ Á∂ «ÁºÂ∂Õ Í≈‡Δ Á∂ ÏπÒ≈∂
√π÷Í≈Ò ÷«‘≈ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· ⁄ø‚Δ◊Û∑ «Ú÷∂ ’ΔÂΔ
ÍÃÀ√ ’≈ÈÎø√ «Úº⁄Ø∫ ¡«ÚøÁ ’∂‹ΔÚ≈Ò ÚºÒØ∫ Óπ¡≈¯Δ
Óø◊‰ ÁΔ «¬√ ’≈Ú≈¬Δ ÁΔ «ÈøÁ≈ ’ΔÂΔ Â∂ Í≈‡Δ
‘≈¬Δ’Óª‚ Á∂ ÎÀ√Ò∂ Óøȉ ÂØ∫ «¬È’≈ ’ «ÁºÂ≈Õ ¡◊Ò∂
«ÁÈ ‘≈¬Δ’Óª‚ ÚºÒØ∫ «ÁºÒΔ «Úº⁄ ÏπÒ≈¬Δ ◊¬Δ ÓΔ«‡ø◊
«Úº⁄ Ï‘π √≈∂ «ÚË≈«¬’ª È∂ ‹≈‰ ÂØ∫ «¬È’≈ ’
«ÁºÂ≈Õ Úº÷Δ Í≈‡Δ ω≈¿π‰ Ò¬Δ ÚΔ ⁄⁄≈ ‘Ø¬Δ Í
’Ø¬Δ √«‘ÓÂΔ È‘ƒ ω √’ΔÕ Í≥‹≈Ï ’Ó∂‡Δ ÁΔ¡ª ÓΔ«‡ø◊ª
«ÁºÒΔ ÁΔ Ï‹≈«¬ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ‘Δ ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’ΔÂ≈
«◊¡≈Õ «ÚË≈«¬’ ¡À⁄.¡À√. λҒ≈ È∂ ‘≈¬Δ’Óª‚ ÂØ∫
Í≥‹≈Ï Í≈‡Δ Ò¬Δ ÷πÁÓπ÷Â≈Δ ÁΔ Óø◊ ’ÈΔ Ùπ» ’
«ÁºÂΔÕ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ ÁΔ √«‘ÔØ◊Δ ÒØ’ «¬È√≈Î
Í≈‡Δ Á∂ ¡≈◊»¡ª ÏÀ∫√ Ì≈Úª È∂ ◊·‹ØÛ ÂØÛÈ Á≈
¡ÀÒ≈È ’ «ÁºÂ≈ Â∂ ’∂‹ΔÚ≈Ò ˘ ◊ºÁ≈ Â∂ Í≥‹≈ÏΔ¡ª
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÁΔ «Íº· «Úº⁄ ¤π≈ Ó≈È Ú≈Ò≈ Áº«√¡≈Õ Â∂ È≈Ò ‘Δ
Ì◊Úø  Ó≈È ˘ Í≥ ‹ ≈Ï Á≈ Ï‘≈Á Íπ º Â  ’«‘’∂
Ú«‚¡≈¿π‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔÕ Á»√Δ¡ª ≈‹ÈΔ«Â’
Í≈‡Δ¡ª È∂ ÚΔ Âø‹ ’√‰∂ Ùπ» ’ «ÁºÂ∂Õ ÍÃ’≈Ù «√øÿ
Ï≈ÁÒ È∂ «’‘≈ «’ ’∂‹ΔÚ≈Ò ÁΔ Óπ¡≈¯Δ √˜≈ È≈ÒØ∫ ÚΔ
ÌÀÛΔ ˛ Â∂ «¬√ È∂ √≈Ï ’ «ÁºÂ≈ ˛ «’ Ó‹Δ·Δ¬∂ ”Â∂
Ò≈¬∂ ÁØÙ Ï∂Ïπ«È¡≈Á ‘ÈÕ ’ª◊√ Í≈‡Δ È∂ «’‘≈ «’
’∂‹ΔÚ≈Ò ˘ Ó‹Δ·Δ¬∂ ÂØ∫ È‘ƒ Í≥‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª ÂØ∫ Óπ¡≈ÎΔ
Óø◊‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛ «‹øȪ∑ È≈Ò ¿π√ È∂ «ÚÙÚ≈Ùÿ≈ ’ΔÂ≈
˛Õ Í«‘Òª ÚΔ ≈‹ÈΔÂ’ ¡≈◊» ¡«‹‘∂ ’øÓª «Úº⁄Ø∫
Óπ¡≈ÎΔ¡ª Óø◊Á∂ ‘∂ ‘È Í ¿πÈ∑ª ÁΔ Ì≈Ù≈ «Úº⁄ «¬øÈΔ
¡√ͺهÂ≈ ‘πøÁΔ ˛ «’ «’√∂ ˘ ’πfi √Ófi È‘ƒ ¡≈™ÁΔÕ
ÍÂ≈ È‘ƒ ’∂‹ΔÚ≈Ò ÁΔ ’Δ Ó‹Ï»Δ ‹ª ¡È≈ÛΔ͉ «’
«¬‘ «Ò÷ÂΔ Óπ¡≈¯ΔÈ≈Ó≈ ÍÛ∑’∂ ÙÓ È≈Ò «√ fiπ’
‹ªÁ≈ ˛Õ ’∂‹ΔÚ≈Ò ’«‘øÁ≈ ˛ «’ ““‘π‰ ÓÀ˘ √Ófi ¡≈
◊¬Δ ˛ «’ ÓÀ∫ ‹Ø ÁØÙ Ò≈¬∂ √È, ¿π‘ √≈∂ Á∂ √≈∂ Ï∂Ï«π È¡≈Á
√ΔÕ «¬√ Ò¬Δ «¬‘Ø «‹‘∂ Ó≈Ó«Ò¡ª ”Â∂ ‘π‰ ’Ø¬Δ ≈‹ÈΔÂΔ
È‘ƒ ‘Ø‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ, ÓÀ∫ Úº÷-Úº÷ ≈‹ÈΔ«Â’ ÀÒΔ¡ª,
ÍÏ«Ò’ ‹Ò«√¡ª, ‡ΔÚΔ ÍÃØ◊≈Óª, «ÍÃø‡ ÓΔ‚Δ¡≈,
«¬ÒÀ’Ø«È’ ÓΔ‚Δ¡≈ Â∂ √ØÙÒ ÓΔ‚Δ¡≈ ¿πμÂ∂ Âπ‘≈‚∂ ”Â∂
ÁØÙ Ò≈™Á≈ «‘≈ ¡Â∂ «Î Âπ√ƒ ¡ø«ÓÃÂ√ ÁΔ ¡Á≈ÒÂ
«Úº⁄ Ó∂∂ «ıÒ≈¯ Ó≈‰‘≈ÈΔ Á≈ ’∂√ ’ «ÁºÂ≈Õ ÓÀ∫ ‘π‰
Âπ‘≈‚∂ «ÚπºË «ÁºÂ∂ «Ï¡≈È ¡Â∂ ÁØÙ Ú≈Í√ ÒÀ∫Á≈ ‘ª
¡Â∂ Âπ‘≈‚∂ ’ØÒØ∫ Óπ¡≈ÎΔ Óø◊Á≈ ‘ªÕ «¬√ È≈Ò Âπ‘≈‚∂
Í«Ú≈, √≈ÊΔ¡ª, ÙπÌ«⁄øÂ’ª ¡Â∂ ÍÀØ’≈ª Á∂ Ó≈‰ Â∂
√«Â’≈ ˘ ‹Ø „≈¡ Òº◊Δ ˛, ¿π√ ¿πμÂ∂ ÓÀ∫ ¡Î√Ø√ ÍÃ◊‡
’Á≈ ‘ªÕ”” ’∂‹ΔÚ≈Ò È∂ «¬‘ Óπ¡≈¯ΔÈ≈Ó≈ ‘≈¬Δ’Óª‚
Â∂ Í≥‹≈Ï «¬’≈¬Δ È≈Ò «ÏȪ «’√∂ √Ò≈‘-ÓÙÚ∂ ÂØ∫
¸ºÍ-¸ÍΔÂ∂ ¡ø«ÓÃÂ√ ÁΔ «˜Ò∑≈ ¡Á≈Ò «Úº⁄ Á≈÷Ò
’Ú≈ «ÁºÂ≈Õ «¬√ «Ò÷ÂΔ Óπ¡≈ÎΔÈ≈Ó∂ È≈Ò ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ
Í≈‡Δ ÁΔ Í≥‹≈Ï «¬’≈¬Δ Á∂ ÍÀª ʺÒØ∫ ˜ÓΔÈ «÷√’
◊¬ΔÕ «‹√ Ó‹Δ·Δ¬∂ ˘ ¿π‘ ’≈ÒØ∫ ÎÛ’∂ ÿÛΔ√ ’∂ ‹∂Ò∑
√πº‡‰ ÁΔ ◊ºÒ ’Á∂ ‘∂, «¬√ Óπ¡≈ÎΔÈ≈Ó∂ È∂ ¡’≈ÒΔ
ÁÒ Â∂ «Ï’Ó «√øÿ Á∂ Í≈Í Â∂ Á≈◊ Ë؉ Ò¬Δ Ú≈«Ùø◊
1 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
Í≈¿»‚ «ÈÓ≈ Á≈ ’øÓ ’ΔÂ≈Õ ’∂‹ΔÚ≈Ò Á∂ «¬√ ¡≈Í-
‘πÁ≈Ù≈‘ ÎÀ√Ò∂ È∂ ¿π√ ”Â∂ Òº◊ ‘∂ «Ú¡’ÂΔÚ≈ÁΔ,
‘ø’≈Δ Â∂ Â≈È≈Ù≈‘ Á∂ ÁØÙª ˘ ‘Ø ÏÒ Ï÷«Ù¡≈ ˛Õ
¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ ÁΔ Í≥‹≈Ï «¬’≈¬Δ «Úº⁄ ËÓ≈’≈
‘؉ ¿πÍø ’∂‹ΔÚ≈Ò Á≈ Ï⁄≈¡ ’È Ò¬Δ ¿π√Á≈
÷≈√Ó-÷≈√ Ò·À‰ ÓπÈΔÙ «√√ØÁΔ¡≈ È∂ ÓØ⁄≈ √øÌ≈«Ò¡≈
Â∂ √¯≈¬Δ Á∂‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔÕ «√√ØÁΔ¡≈ ’«‘øÁ≈ ˛
«’, ““¡≈Í ÒØ’ª Ò¬Δ ◊ÒΔ¡ª «Úº⁄ ÒÛÈ Ú≈ÒΔ Í≈‡Δ
˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ ’øÓ ¡Á≈Òª «Úº⁄ ÒÛÈ Á≈ È‘ƒ,
‹∂’ Í≈‡Δ ÒΔ‚«ÙÍ ¡Á≈ÒÂΔ ÒÛ≈¬Δ «Úº⁄ ¿πÒfiΔ
‘Δ Âª ÒØ’ «‘ºÂª Ò¬Δ √Óª «’Ú∂∫ Ï⁄∂◊≈Õ””
‹È≈Ï ‹Δ ÒØ’ª ˘ ÏπºË» È≈ ω≈˙Õ ◊ÒΔ¡ª «Úº⁄
ÒÛÈ Ú≈ÒΔ Í≈‡Δ ¡Á≈Òª Á∂ ⁄º’ª ÂØ∫ «’Ú∂∫ Ï⁄
√’ÁΔ ˛Õ ÒÛ≈¬Δ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘Δ ¡≈¬Δ.ÍΔ.√Δ. ÁΔ¡ª
Ë≈≈Úª Íπº¤‰ Ú≈Ò∂ ’Ø¬Δ ˇÛ≈¬Δ È‘ƒ ÒÛ √’Á∂Õ Ïº√
’Ø ‘π‰ Âπ‘≈‚Δ ÍØÒ ÷ºπÒ ¸º’Δ ˛Õ ‘π‰ ÒÛ≈¬Δ-ÿπÒ≈¬Δ
¤º‚ØÕ ◊ÒΔ¡ª «Úº⁄ ‹≈ ’∂ «¥’‡ ‹ª ◊πºÒΔ-‚ø‚Δ ÷∂‚‰
ÁΔ «Â¡≈Δ ’ØÕ Á»√∂ «ÁÈ ’∂‹ΔÚ≈Ò ÚºÒØ∫ Óπ¡≈ÎΔÈ≈Ó∂
ÁΔ √¯≈¬Δ Á∂‰ Ò¬Δ √ºÁΔ ÓΔ«‡ø◊ «Úº⁄ ’πfi «ÚË≈«¬’ª
Â∂ ÙË≈¨¡ª ˘ √øÏØËÈ ’«Á¡ª ’∂‹ΔÚ≈Ò È∂ ‹Ø ’≈È
«◊‰≈¬∂ ¿π‘ «¬√ Â∑ª ‘È «’ ¿π√ «ÚπºË Ï‘π √≈∂
Ó≈‰‘≈ÈΔ Á∂ ’∂√ ⁄ºÒ‰ ’’∂ ¿π√ Á≈ √Óª ¡Á≈Òª
«Úº⁄ ÷≈Ï ‘Ø «‘≈ ˛Õ Á»√≈ Í≈‡Δ ’ØÒ Îø‚ª ÁΔ ÚΔ
’ÓΔ ˛Õ Ú’ΔÒª ÁΔ¡ª ÎΔ√ª Á∂‰Δ¡ª ÓπÙ’Ò ‘Ø ◊¬Δ¡ª
‘ÈÕ ÂΔ√≈ ’≈È «◊‰≈™«Á¡ª ¿π√ È∂ «’‘≈ «’ ’∂∫Á
√’≈ «√¡≈√Δ ¡≈◊»¡ª «ıÒ≈¯ ⁄ºÒ ‘∂ ’∂√ª ˘ ‹ÒÁΔ
«È͇≈¿π‰ Ò¬Δ Î≈√‡ ‡À’ ’Ø‡ª ω≈ ‘Δ ˛Õ ÓÀ˘
Ùº’ ˛ «’ √’≈ ¿π‘Ȫ Ó≈Ó«Ò¡ª Á∂ Âπø ÎÀ√Ò∂
’Ú≈’∂ √˜≈ Áπ¡≈¿π‰ ¿πÍø ¿π‘Ȫ ˘ ‹∂Ò∑ «Ì‹Ú≈’∂
«√¡≈√Δ ÓÀÁ≈È «Úº⁄Ø∫ Ï≈‘ ’º„ Á∂‰≈ ⁄≈‘πøÁΔ ˛Õ «¬√
’’∂ ÓÀ∫ ÎÀ√Ò≈ ’ΔÂ≈ ˛ «’ Ó∂∂ «ıÒ≈¯ «‹øÈ∂ Ó≈‰‘≈ÈΔ
’∂√ ⁄ºÒÁ∂ ‘È, ÓÀ∫ Óπ¡≈¯Δ Óø◊ ’∂ «È͇≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈
‘ªÕ”” ’∂‹ΔÚ≈Ò ÁΔ¡ª «¬È∑ª ÁÒΔÒª «Úº⁄ «’øÈ≈ ’π ÁÓ
˛, «¬√ Óπ¡≈¯ΔÈ≈Ó∂ ÁΔ ’Δ Ú‹∑≈ ˛Õ «¬√ Á∂ «Íº¤∂ ’Δ
’≈È ‘ÈÕ «¬‘ ‹≈‰È ÂØ∫ Í«‘Òª «¬√Á∂ «Í¤Ø’Û ”Â∂
«¬º’ fi≈ Ó≈ÈΔ ˜»Δ ˛ ª «’ «¬√ Í≈‡Δ Á∂ «’Á≈
˘ √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’∂Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«¬‘ Í≈‡Δ ¡øÈ≈ ‘˜≈∂ Á∂ «ÌzÙ‡≈⁄≈ «ÚØËΔ
¡øÁØÒÈ ÁΔ ÍÀÁ≈«¬Ù ˛Õ ¡øÁØÒÈ ”⁄Ø∫ ¿πÍ‹Δ ‘؉ ’’∂
«¬‘ Ï≈’Δ ‘≈’Ó-‹Ó≈ Í≈‡Δ¡ª È≈ÒØ∫ «’Á≈ ͺ÷Ø∫
Úº÷Δ «Á√ÁΔ √ΔÕ «¬√ È∂ ¡≈Í‰Δ ÁØ √≈Ò ÁΔ ¿πÓ
«Úº⁄ ‘Δ «ÁºÒΔ «ÚË≈È √Ì≈ ÁΔ¡ª G@ «Úº⁄Ø∫ BH √Δ‡ª
«‹ºÂ’∂ ≈‹ÈΔÂ’ Ó≈«‘ª ˘ ˛≈È ’ «ÁºÂ≈ √ΔÕ Í«‘ÒΔ
Ú≈ «¬√ È∂ ’ª◊√ Í≈‡Δ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â È≈Ò √’≈
ω≈¬Δ «‹‘ÛΔ DI «ÁÈ ⁄ºÒΔÕ «¬√ ◊·‹ØÛ È∂ «¬√
¤ÚΔ ”Â∂ fiΔ‡ª Ó≈È Á≈ ’øÓ ÚΔ ’ΔÂ≈Õ «¬√ È∂ ÒØ’ª
È≈Ò ’ΔÂ∂ Ú≈¡Á∂ ÚΔ Í»∂ È‘ƒ ’ΔÂ∂ ¡Â∂ È≈ ‘Δ ¡«‹‘≈
’Ø¬Δ ’øÓ ’ΔÂ≈ ‹Ø ÒØ’ «ÚØËΔ ‘ØÚ∂Õ «¬‘ ÚΔ √º⁄ ˛ «’
DI «ÁÈ Á≈ √Óª Ú≈¡Á∂ Í»∂ ’È Ò¬Δ ’≈ÎΔ È‘ƒ √ΔÕ
«¬√È∂ ¡√ÂΔÎ≈ Á∂ ’∂ Á∂Ù Ì «Úº⁄ ÒØ’ √Ì≈ ÁΔ
«¬ÒÀ’ÙÈ ÒÛÈ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’ «Ò¡≈Õ Í≥‹≈Ï ÂØ∫ «ÏȪ
«¬√˘ «’Â∂ ‘πø◊≈≈ È≈ «Ó«Ò¡≈Õ ‘ª Í≥‹≈Ï «Úº⁄Ø∫ «¬‘
⁄≈ Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ √Δ‡ª «‹ºÂ‰ «Úº⁄ ’≈ÓÔ≈Ï ‘ΔÕ «¬√Á∂
¡√ÂΔÎ≈ Á∂‰ ÁΔ ’≈Ú≈¬Δ È≈Ò «ÁºÒΔ Á∂ ÒØ’ª «Úº⁄
‹» È≈˜◊Δ ÚËΔÕ ’∂‹ΔÚ≈Ò È∂ «¬√ÁΔ Óπ¡≈¯Δ Óø◊
’∂ «¬√ ÍÀ‰ Ú≈Ò∂ ÿ≈‡∂ ˘ ‹» Í»≈ ’ «Ò¡≈Õ «¬‘
«ÌzÙ‡≈⁄≈ «ÚØËΔ ¡øÁØÒÈ ÁΔ ÍÀÁ≈«¬Ù √Δ «¬√ ’’∂
«¬‘ «Ó‚Ò ’Ò≈√ ˘ ¡≈͉∂ ÚºÒ «÷º⁄ÁΔ √ΔÕ «¬√ È∂
«’ÂΔ Ú◊ ˘ ¡≈͉∂ ÚºÒ «÷º⁄‰ Ò¬Δ «Ï‹ÒΔ, Í≈‰Δ,
·∂’≈ «’ ¡Â∂ ¡‰¡«Ë’≈ ’ÒØÈΔ¡ª ˘ ͺ’∂ ¡≈«Á
Óπº«Á¡ª ”Â∂ ÚΔ ˜Ø Á∂‰≈ Ùπ» ’ «ÁºÂ≈Õ Ì≈‹Í≈ ÚºÒØ∫
«ÁºÒΔ ⁄؉ª «Úº⁄ Á∂Δ ’È Â∂ ‹ØÛ-ÂØÛ ÁΔ ÈΔÂΔ È∂ ÚΔ
√’≈ ω≈¿π‰ Á∂ ÔÂȪ È∂ ÚΔ «¬√ Í≈‡Δ ˘ Î≈«¬Á≈
Í‘πø⁄≈«¬¡≈Õ «‹√Á∂ ÎÒ√»Í Á»√Δ Ú≈ «ÁºÒΔ «ÚË≈È
√Ì≈ ⁄؉ª «Úº⁄Ø∫ ÓØÁΔ Ò«‘ ÁΔ Î»’ ’º„ÁΔ ‘Ø¬Δ «¬‘ G@
«Úº⁄Ø∫ FG √Δ‡ª «‹ºÂ’∂ ÏπÒøÁΔ¡ª ”Â∂ Í‘πø⁄ ◊¬ΔÕ Í≈‡Δ
ÁΔ «¬√ √¯ÒÂ≈ È∂ «‘øÁØ√Â≈È Á∂ ÓºËÚ◊ Â∂ ÈΩ‹Ú≈È
ÍΔÛΔ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’ΔÂ≈Õ Á»√Δ¡ª ‘≈’Ó Í≈‡Δ¡ª È≈ÒØ∫
¡Òº◊ «Á÷ÁΔ ‘؉ ’’∂ ÈΩ‹Ú≈È «¬√ «Úº⁄Ø∫ ¡≈͉≈
Ì«Úº÷ ÂÒ≈Ù‰ Òº◊∂Õ «¬√Á∂ ¡≈◊»¡ª Á≈ ≈‹ÈΔ«Â’
«Í¤Ø’Û «Úº⁄Ø∫ È≈ ‘؉≈ ÚΔ «¬È∑ª Á∂ «’Á≈ ˘ ÍÃ◊‡
È‘ƒ √Δ ’Á≈, «¬√Á≈ ÚΔ «¬È∑ª ˘ Î≈«¬Á≈ ‘Ø«¬¡≈Õ
«¬È∑ª Á∂ «’Á≈ Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈ «¬È∑ª Á∂ ¡ÓÒ È≈Ò ‘Δ
‘؉≈ √Δ «’™«’ «¬È∑ª È∂ ‘≈Ò∂ º’ «’Â∂ ≈‹ È‘ƒ √Δ
2 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
’ΔÂ≈Õ «¬√ Úº‚Δ «‹ºÂ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬È∑ª ¡≈◊»¡ª ÁΔ
¡ÓÒΔ Í÷ Á≈ √Óª Ùπ  » ‘Ø « ¬¡≈Õ «¬√ √Ó∂ ∫ º ’
’∂‹ΔÚ≈Ò √øÿÙ Á∂ «⁄øÈ∑ Ú‹Ø∫ √Ê≈Í ‘Ø ¸º’∂ √ÈÕ
«¬‘ ¿π‘ √Óª √Δ ‹ÁØ∫ ’∂‹ΔÚ≈Ò √ÓÊ’ ’∂‹ΔÚ≈Ò
ÁΔ ‹πÏ≈È «Úº⁄Ø∫ «È’Ò∂ ‘ ‘¯ ˘ “Ëπ ’Δ Ï≈‰Δ” √Ófi
’∂ √ÚΔ’≈ ’Á∂ √ÈÕ «¬√∂ Ú’Â ’∂‹ΔÚ≈Ò Á≈
Â≈È≈Ù≈‘ Úº¬Δ¡≈ Â∂ «Ú¡’ÂΔÚ≈Á «√ ⁄Û∑’∂ ÏØÒ‰
Òº◊ «Í¡≈ √ΔÕ ÙË≈¨¡ª ÁΔ ÙË≈ Á≈ Î≈«¬Á≈ ¿π·≈’∂
’∂‹ΔÚ≈Ò Á≈ Á»√Δ¡ª ‘≈’Ó-‹Ó≈ Í≈‡Δ¡ª Úª◊
‘Δ Í≈‡Δ ¡øÁ ¡≈͉∂ «ÚØËΔ ˘ ◊πº·∂ Ò≈¿π‰ ”Â∂ Ï≈‘
Á≈ √Â≈ «Á÷≈¿π‰≈ Ùπ» ’ «ÁºÂ≈Õ ÍÃ٪ ̻ى, ÔØ◊∫∂ Á
Ô≈ÁÚ Â∂ ’πfi ‘Øª ˘ Í≈‡Δ «Úº⁄Ø∫ ’º„‰ Á≈ ÒØ’ª È∂
Ïπ≈ ª ÓÈ≈«¬¡≈ Í «Î ÚΔ ’∂‹ΔÚ≈Ò ÁΔ ⁄Ó’
ÓºËÓ È‘ƒ ͬΔÕ «‹√ÁΔ Ú‹∑≈ ÏÁÒÚƒ ≈‹ÈΔÂΔ ÁΔ
⁄≈‘Â, «ÌzÙ‡≈⁄≈ ÷ÂÓ ’È Á≈ Ú≈¡Á≈, Ï∂π˜◊≈
ÈΩ‹Ú≈Ȫ «Úº⁄ ’πfi ’πfi ÈÚª ‘؉ ÁΔ ¿πÓΔÁ, ‘≈’Ó
‹Ó≈ Í≈‡Δ¡ª ÂØ∫ ÏÁ˜ÈΔ √ΔÕ ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª ÁΩ≈È
Í≥‹≈Ï «Úº⁄Ø∫ «ÓÒ∂ ‘πø◊≈∂ ’’∂ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ «ÁºÒΔ
ÂØ∫ Ï≈¡Á Í≥‹≈Ï √ ’È ÁΔ √Ø⁄‰ Òº◊ΔÕ Í≥‹≈Ï «Úº⁄
È«Ù¡ª Â∂ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á≈ ÏØÒÏ≈Ò≈ √Δ Â∂ √ø’‡ Ó»ø‘
¡≈¬Δ «’√≈ÈΔ ıπÁ’πÙΔ¡ª ’ ‘Δ √ΔÕ È«Ù¡ª ’≈È
Í≥‹≈Ï Á∂ ‘˜≈ª ÈΩ‹Ú≈È ÓΩ Á∂ Ó»ø‘ ”⁄ ‹≈ ¸º’∂ √È Â∂
‘π‰ ÚΔ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÈÙ≈ ’≈ØÏ≈ «Úº⁄ Í≥‹≈Ï √’≈
Á∂ ÓøÂΔ¡ª ÷≈√ ’’∂ √π÷ÏΔ Ï≈ÁÒ Á∂ √≈Ò∂ «Ï’Ó
Ó‹Δ·Δ¬∂ Á≈ È≈Ó ⁄⁄≈ «Úº⁄ √ΔÕ Í≥‹≈Ï Ú≈√Δ¡ª È∂
«¬È∑ª √Óº«√¡≈Úª Á≈ ‘ºÒ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ «Úº⁄
Á∂÷‰≈ Ùπ» ’ «ÁºÂ≈Õ Í≥‹≈Ï ÁΔ ’˜∂ È≈Ò ÌøÈΔ «’√≈ÈΔ,
≈‹ÈΔÂ’ «Ï‹È√ «Úº⁄ ʪ ÂÒ≈ÙÁΔ «Ó‚Ò ’Ò≈√,
Á»√Δ¡ª ‘≈’Ó Í≈‡Δ¡ª Á∂ πº√∂ ‘ج∂ ¡≈◊», ¡’≈ÒΔ¡ª
Á∂ √Â≈¬∂ ‘ج∂ Ë≈«Ó’ ¡≈◊» ’∂‹ΔÚ≈Ò ÁΔ ¤ÂΔ ‘∂·
«¬’º·∂ ‘؉∂ Ùπ» ‘Ø ◊¬∂Õ ÍÃÚ≈√Δ Ì≈ÂΔ¡ª È∂ ª
’∂‹ΔÚ≈Ò ÁΔ ◊πº‚Δ ¡√Ó≈ÈΔ ⁄Û∑≈ «ÁºÂΔ, Í≥‹≈ÏΔ √º⁄∂
«ÁÒØ∫ ÂÈ-ÓÈ-ËÈ È≈Ò Ì◊Ú≈È (’∂‹ΔÚ≈Ò) ÁΔ √∂Ú≈
«Úº⁄ Òº◊ ◊¬∂Õ ’∂‹ΔÚ≈Ò Á∂ «ÁºÒΔ ÂØ∫ ¡≈¬∂ ⁄∂«Ò¡ª
ÚºÒØ∫ ÓÈ Â∂ ËÈ ÁΔ √∂Ú≈ Á∂ È≈ÒØ-È≈Ò ÂÈ ÁΔ √∂Ú≈
«Úº⁄ «‹¡≈Á≈ «ÚÙÚ≈Ù ÍÃ◊‡≈«¬¡≈Õ «‹√Á≈ ΩÒ≈ ÍÀ‰
¿πÍø ¿πÈ∑ª ⁄∂«Ò¡ª ˘ Ú≈Í√ «ÁºÒΔ ÏπÒ≈ «Ò¡≈Õ Í
¿πÁØ∫ º’ ‹Ø Èπ’√≈È ‘؉≈ √Δ, ¿π‘ ‘Ø ¸º’≈ √ΔÕ ¡≈Í‰Δ¡ª
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
◊ÒÂΔ¡ª ÁΔ Ú‹∑ ≈ ’≈È Â∂ ¡’≈ÒΔ-’ª◊√Δ
«ÓÒΔÌπ◊ √Á’≈ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ B@ √Δ‡ª º’
«√Ó‡ ’∂ «‘ ◊¬ΔÕ ÒØ’ª Á∂ Ïπ«È¡≈ÁΔ Óπº«Á¡ª ˘ ‘ºÒ
’ΔÂ∂ Ï◊À, ‹ΔÌ ÁΔ «√¡≈√ ÒøÓ≈ √Óª È‘ƒ ⁄ÒÁΔÕ
«¬‘Ø ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ È≈Ò ‘Ø«¬¡¡≈Õ «¬√ Úº÷Δ
«’√Ó ÁΔ «Á√ÁΔ Í≈‡Δ Á≈ ¡√ÒΔ «⁄‘≈ ¿πÁØ∫ ‘Δ
ÒØ’ª √≈‘Ó‰∂ ¡≈¿π‰≈ Ùπ» ‘Ø «◊¡≈ ‹ÁØ∫ «¬√ Á∂ «ÁºÒΔ
Á∂ Óø  Δ¡ª ˘ «Ìz Ù ‡≈⁄≈, ¡ÈÀ « Â’Â≈, ‹≈¡ÒΔ
«‚◊Δ¡ª Á∂ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úº⁄ ‹∂Ò∑ ÁΔ ‘Ú≈ ÷≈‰Δ ͬΔÕ
«¬√Á≈ «¬‘ ¡ÓÒ Á√≈™Á≈ ˛ «’ «’Á≈ ͺ÷Ø∫ «¬‘
Í≈‡Δ ‘≈’Ó ‹Ó≈ Í≈‡Δ¡ª ÂØ∫ «’√∂ ÚΔ Â∑ª Úº÷Δ
È‘ƒÕ «¬‘ Í»ø‹ΔÚ≈Á ≈‹ ÍÃÏøË ˘ √‘Δ √ÓfiÁΔ ˛Õ ‹∂’
«¬√Á≈ «ÚØË ˛ ª ’ØÈΔ Í»ø‹ΔÚ≈Á È≈Ò ˛Õ «¬‘
«¬È’Ò≈Ï-«˜øÁ≈Ï≈Á Á≈ È≈¡≈ ª Ò≈™ÁΔ ˛ Í
√≈Ó≈‹Ú≈Á-ÓπÁ≈Ï≈Á È‘ƒ ’«‘øÁΔÕ «¬‘ ’πfi √πË≈ª
≈‘ƒ «¬√ ≈‹ ÍÃÏøË ˘ ’≈«¬Ó º÷‰ ÁΔ ‘Ó≈«¬ÂΔ ˛Õ
«¬‘ ´‡∂Δ¡ª ‹Ó≈ª ÁΔ ´º‡ ˘ ’≈«¬Ó º÷‰ Á≈ ‘Δ
«¬º’ √øÁ ˛Õ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ ‘≈’Ó ‹Ó≈ª Á≈ √ø’‡ ‹ÁØ∫
◊øÌΔ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ ª ¿π‘ ¿π√Á≈ ‘ºÒ ’È ÂØ∫ ¡√ÓºÊ
‘Ø ‹ªÁΔ¡ª ‘È Âª «¬√ Â∑ª Á∂ ÚÂ≈«¡ª ˘ ÒØ’ª Á≈
◊πº√≈ ’„≈¿π‰ Ò¬Δ ÷πÁ ‘Ú≈ «ÁøÁΔ¡ª ‘ÈÕ Í«‘ÒØ∫ ‹À
ÍÃ’≈Ù È≈«¬‰ Á≈ ¡øÁØÒÈ «‹√È∂ √øÍ»È «¬È’Ò≈Ï
Á≈ È≈¡≈ Ò≈«¬¡≈ Â∂ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂·
Í»∂ Á∂Ù ˘ ¡≈͉∂ ’Ò≈Ú∂ ‘∂· «Ò¡≈Õ «‹√ ’’∂ ’ª◊√
Í≈‡Δ ˘ ¡≈˜≈ÁΔ ÂØ∫ Ï≈¡Á Í«‘ÒΔ Ú≈ ‘≈ Á≈
√≈‘Ó‰≈ ’È≈ «Í¡≈Õ Â∂ ‘π‰ ¡øÈ≈ ¡øÁØÒÈ «‹√ «Úº⁄Ø∫
¡≈Í «È’ÒΔ ÚΔ ¿πÁØ∫ √≈‘Ó‰∂ ¡≈«¬¡≈ ‹ÁØ∫ ’ª◊√
Í≈‡Δ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ Úº‚∂-Úº‚∂ √’À∫‚Òª «Úº⁄ Î√Δ ‘جΔ
√ΔÕ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ ÷≈ÂÓ∂ Ò¬Δ ÒØ’Í≈Ò «ÏºÒ Á≈ Ë»ø¡ªË≈
ÍÃ⁄≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ‹Ø ‘π‰ ·ø„∂ Ï√Â∂ Í≈ «ÁºÂ≈ ˛Õ ¡øÈ≈
ÚºÒØ∫ «ÁºÒΔ «Úº⁄ Ùπ» ’ΔÂΔ Ìπº÷ ‘ÛÂ≈Ò ˘ ÚΔ «¬√∂
√øÁÌ «Úº⁄ Á∂÷‰ ÁΔ ‹» ˛ «’ ‹ÁØ∫ Á∂Ù ¡øÁ
«’√≈È ıπÁ’πÙΔ¡ª Â∂ √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’«ÓÙÈ ÁΔ¡ª
«√Î≈«Ùª ˘ Ò≈◊» ’≈¿π‰ Ò¬Δ Á∂Ù «Ú¡≈ÍΔ «’√≈È
¡øÁØÒÈ «¬º’ Ù’Ò ¡÷«Â¡≈ ’ «‘≈ ˛ Â∂ √»«Ï¡ª
«Úº⁄ «’√≈È ¿πÌ≈ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒ ‘∂ ‘È Âª «¬√ ◊πº√∂
˘ ̇’≈¿π‰ Ò¬Δ ¡øÈ≈ ‘˜≈∂ ˘ «ÁºÒΔ «Úº⁄ Ìπ÷º ‘ÛÂ≈Ò
Â∂ «Ï·≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ ¡≈÷’≈ «¬√ Â∑ª ÁΔ¡ª
3 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
Ò«‘ª «¬√ ≈‹ ÍÃÏøË ˘ ÒøÓ≈ ’È Á≈ ‘«Ê¡≈ ‘Δ ‘Ø
«ÈºÏÛÁΔ¡ª ‘ÈÕ Â∂ ÒØ’ ÓȪ «Úº⁄ ÒøÓ∂ √Ó∂∫ Ò¬Δ
«È≈ÙÂ≈ ÌÈ «Úº⁄ √¯Ò ‘Ø ‹ªÁΔ¡ª ‘ÈÕ ’∂‹ΔÚ≈Ò
Á∂ Óπ¡≈ÎΔÈ≈Ó∂ È∂ ÚΔ √Ó≈«‹’ Â∂ ¡≈«Ê’ ÂÏÁΔÒΔ ÁΔ
÷≈‘Ù º÷‰ Ú≈Ò∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ «È≈Ù ‘Δ ’ΔÂ≈ ˛Õ ‹∂’
’∂‹ΔÚ≈Ò ÚºÒØ∫ Óπ¡≈ÎΔÈ≈Ó∂ Á∂ ‘º’ «Úº⁄ «ÁºÂΔ¡ª
ÁÒΔÒª ˘ Ò¬Δ¬∂ ª «¬√ «Úº⁄ ’πfi ÚΔ ·Ø√ È‘ƒ ˛Õ
‹∂’ ¡Á≈Òª «Úº⁄ √Ó∂∫ ÁΔ ÏÏ≈ÁΔ ÁΔ ◊ºÒ ’Δ¬∂
ª ’∂√ ÒÛÈ Ò¬Δ Îø‚ª ÁΔ ’ÓΔ √Δ Âª Âπ√ƒ «¬√ ÓπÙ’Ò
˘ ¡≈Í‰Δ Í≈‡Δ Á∂ ¡øÁ «’√∂ ’Ó∂‡Δ «Úº⁄ «’™ È≈
º«÷¡≈Õ ¿π‘ ¡≈◊» «‹‘Û≈ ‘ Ó√Ò≈ ÒØ’ ’⁄«‘Δ «Úº⁄
«Ò‹≈‰ ÁΔ Ú’≈Ò ’Á≈ ‘ØÚ∂, ¿π‘ ¡≈Í‰Δ Í≈‡Δ
¡øÁ ÚΔ «¬√ ˘ «Ú⁄≈È≈ ·Δ’ È≈ √Ófi∂Õ ¡≈Í‰Δ Ó‹Δ
’∂, «¬‘Ø Âª «Ú¡’ÂΔÚ≈Á ‘ÀÕ ’∂‹ΔÚ≈Ò ‹Δ Âπ√ƒ «¬º’
Ú≈ ÒØ’ª ˘ ¡ÍΔÒ ’Á∂ «’ Îø‚ª ÁΔ ’ÓΔ ˛ ª ÍÃÚ≈√Δ
Í≥‹≈ÏΔ ‘Δ Âπ‘≈‚Δ¡ª «Â‹ΩΔ¡ª Ì «ÁøÁ∂Õ Í ¡«‹‘≈
È‘ƒ ˛Õ ◊ºÒ ’Ø¬Δ ‘Ø ˛Õ «‹‘ÛΔ Âπ√ƒ Áº√‰≈ È‘ƒ ⁄≈‘πÁ
ø Õ∂
ÂΔ√≈ Âπ√ƒ «’‘≈ «’ ÓØÁΔ √’≈ Î≈√‡ ‡À’ ¡Á≈Òª
ω≈’∂ ≈‹ÈΔÂ’ ’∂√ª Á∂ ¤∂ÂΔ «È͇≈∂ ’’∂ Âπ‘≈˘
‹∂Ò∑ «Úº⁄ √πº‡’∂ Âπ‘≈‚≈ «√¡≈√Δ Ì«Úº÷ ÷ÂÓ ’È≈
⁄≈‘πøÁΔ ˛Õ ‹È≈Ï Âπ√ƒ ª ’«‘øÁ∂ ‘πøÁ∂ √Δ, ““‹Ï Â’ ˛
‹ª¡ È≈⁄»ø◊Δ, ÓÀ∫ Á∂Ù ÁΔ ÷≈Â ¡≈͉∂ ı»È Á≈ ’Â≈-
’Â≈ Ï‘≈ Á¿»∫◊≈Õ”” «Î ‹∂Ò∑ ‹≈‰ ÂØ∫ «’™ ‚ Òº◊Á≈Õ
‹È≈Ï Âπ‘≈˘ ‹∂Ò∑ ‹≈‰ ÂØ∫ ¿πÁØ∫ È‘ƒ √Δ ‚ Òº◊Á≈
‹ÁØ∫ ÷ø«Ì¡ª ”Â∂ ⁄Û∑’∂ ◊À-’≈˘ÈΔ „ø◊ È≈Ò «Ï‹ÒΔ
Á∂ ’πÈÀ’ÙÈ ‹ØÛÁ∂ √ΔÕ ⁄ÒØ ¤º‚Ø «ÏºÒΔ ÊÀ«Ò™ Ï≈‘ ¡≈
◊¬ΔÕ ‹È≈Ï √≈˘ «¬√ ◊ºÒ ÁΔ √Ófi È‘ƒ ¡≈¬Δ «’ ‹∂Ò∑
‹≈‰ È≈Ò «’√∂ «Ú¡’ÂΔ Á≈ «√¡≈√Δ Ì«Úº÷ «’Ú∂∫ ÷ÂÓ
‘Ø ‹ªÁ≈? ‘ª ÏÒ≈Â’≈ Á∂ ’∂√ «Úº⁄ ‹≈¿» ª ¡«‹‘≈ ‘Ø
√’Á≈ ˛ Í ‹∂’ ÒØ’ª Ò¬Δ ‹∂Ò∑ ‹≈‰≈ ÍÚ∂ ª ¿π‘ ª
ÒØ’ª Á≈ ‘ΔØ Ï‰’∂ ¡øÁØ∫ «È’ÒÁ≈ ˛Õ «’√∂ «¬º’
«Ú¡’ÂΔ Á≈ Ȫ Áº√Ø◊∂ «‹√˘ ‘≈’Óª È∂ ‹∂Ò∑ Ì∂«‹¡≈
‘ØÚ∂ Â∂ ¿π√Á≈ «√¡≈√Δ Ì«Úº÷ ÷ÂÓ ‘Ø «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ «¬ºÊ∂
ª Ò≈¨ Ô≈ÁÚ Ú◊∂ ’πºÍÙÈ Á∂ ’∂√ª «Úº⁄ ‹∂Ò∑ ‹≈‰
ÂØ∫ Ï≈¡Á ÚΔ Ó‹Ï»Â ‘Ø ’∂ «È’Ò∂Õ ‹∂’ Ì◊ «√øÿ
‹∂Ò∑ ‹≈‰ ÂØ∫ ‚ ‹ªÁ≈ ª ¡ø◊∂˜ª «ıÒ≈¯ ÒÛ≈¬Δ ‘Δ
È≈ ÒÛÁ≈, «‹øÈ∂ ÚΔ ≈‹ÈΔ«Â’ ¡≈◊» ‹∂Ò∑ª «Úº⁄ ◊¬∂,
¡øÁØ∫ Ӌϻ ‘Ø «È’Ò∂Õ ÈÀÒ√È Óø‚∂Ò≈ Í»Δ ‹Ú≈ÈΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
‹∂Ò∑ «Úº⁄ «‘≈ Í ÒØ’ª Á≈ ‘ΔØ Ï‰’∂ «È’«Ò¡≈Õ
È≈Ò∂ ’«‘øÁ∂ ‘Ø ÒÛ≈¬Δ ¡Á≈Òª «Úº⁄ È‘ƒ √Û’ª ”Â∂
ÒÛÈΔ ˛, «Î ‹∂Ò∑ ÂØ∫ «’™ ‚Á∂ ‘Ø? Áº√Ø È≈ Áº√Ø
’∂‹ΔÚ≈Ò ‹Δ ◊ºÒ ’Ø¬Δ ‘Ø ˛Õ È‘ƒ ª Âπ√ƒ Í≥‹≈Ï ÁΔ
Í≈‡Δ Á≈ ÌØ◊ Í≈¿π‰ Á≈ «√’ È‘ƒ √Δ ÒÀ √’Á∂Õ ÁØ√ÂØ
«¬‘ ≈‹ÈΔÂ’ ◊ÒÂΔ Âª ‘Ø ‘Δ È‘ƒ √’ÁΔ, ¿π‘ ÚΔ
’∂‹ΔÚ≈Ò Ú◊∂ ‘ø„∂-ÚÂ∂ «√¡≈√ÂÁ≈È ÚºÒØ∫Õ ˜»
Á≈Ò «Úº⁄ ’πfi ’≈Ò≈ ˛Õ «¬‘ ’≈Ò≈ ’Δ ˛? ‘≈Ò∂ √≈‘Ó‰∂
È‘ƒ ¡≈«¬¡≈? ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ ÁΔ «ÏºÒΔ ÊÀ«Ò™
Ï≈‘ ¡≈ ¸º’Δ ˛, «¬‘ ‘Ø ‘≈’Ó ‹Ó≈ Í≈‡Δ¡ª Ú◊Δ
‘Δ ‘≈’Ó ‹Ó≈ Í≈‡Δ ˛Õ «¬‘ ‘≈’Ó ‹Ó≈ª Á∂ √ø’‡
ÁΔ ÍÀÁ≈Ú≈ ˛Õ «¬‘ ¡≈Í‰Δ Úº÷Δ Í«‘⁄≈‰ ◊π¡≈ ¸º’Δ
˛ Â∂ Óπº÷ Ë≈≈ ÁΔ Í≈‡Δ ω ⁄ºπ’Δ ˛Õ «¬√Á≈ «ÚØË
«Á÷≈Ú∂ Á≈ «ÚØË ˛Õ «¬‘ Óπ¡≈¯ΔÈ≈Ó≈ «¬√ Á∂ ÍÂÈ ÁΔ
Ùπ»¡≈ ˛Õ ‘≈¬Δ’Ø‡ ÚºÒØ∫ «¬√Á∂ BA «ÚË≈«¬’ª ÁΔ
Ï‘≈ÒΔ ˘ ÚΔ «¬√ Óπ¡≈ÎΔÈ≈Ó∂ ÁΔ ΩÙÈΔ «Úº⁄ ‘Δ Á∂÷‰≈
⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ «¬‘ Í≈‡Δ ÒØ ’ ª ÁΔ¡ª Ïπ « È¡≈ÁΔ
√Óº«√¡≈Úª Á≈ ‘ºÒ È‘ƒ ’ √’ÁΔÕ «’™«’ ¿π‘Ȫ
ÁΔ¡ª ‹Û∑ª «¬√ ÍÃÏøË «Úº⁄ Í¬Δ¡ª ‘È Â∂ ‘ºÒ ÍÃÏøË
ÏÁÒ’∂ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ‹Ø «¬√ Á≈ ÍÃØ◊≈Ó È‘ƒ ˛Õ √≈˘
«¬√ Ï≈∂ ’Ø¬Δ ÌπÒ∂÷≈ È‘ƒ ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈, √≈˘ ÍÃÏøË
ÏÁÒΔ Ò¬Δ √øÿÙ Â∂˜ Â∂ «ÚÙ≈Ò ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ Â∂
√øÿÙ ≈‘ƒ «¬√ «√¡≈√Δ ÷Ò≈¡ ˘ ÌÈ Á∂ ÔÂÈ Â∂˜
’È∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘ÈÕ
√‘≈«¬Â≈
A. ’≈. Óπ÷«Â¡≈ «√øÿ √«‘ø√≈ (¡ø«ÓÃÂ√) ‹Δ
È∂ ¡≈͉∂ ÍØÂ∂ √π÷È≈‹ÁΔÍ «√øÿ ÍπºÂ ÙÃΔ √π÷Á∂Ú
«√øÿ Á∂ ‹ÈÓ «ÁÈ ÁΔ ÷πÙΔ «Úº⁄ ÿ ’Ú≈¬∂ ÍÃØ◊≈Ó
ÓΩ’∂ D@@@ π. «¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ ˘ √‘≈«¬Â≈
Ì∂‹Δ ˛Õ ¡Á≈≈ Í«Ú≈ ÁΔ ÷πÙΔ «Úº⁄ ÙΔ’ ‘πøÁ≈ ˛
Â∂ √‘≈«¬Â≈ Ò¬Δ ËøÈÚ≈ÁΔ ˛Õ
B. ¡≈ÒÓΔ «Ú≈√ Î≈™‚∂ÙÈ Á∂ ÍÃË≈È Ìπ«Í≥Á
«√øÿ √øË» ÚºÒØ∫ ¡≈Í‰Δ Ï∂‡Δ ¡≈ÂÓ‹Δ ’Ω Á∂ ‘Í≈Ò
«√øÿ È≈Ò ‘ج∂ «Ú¡≈‘ ÁΔ ÷πÙΔ «Úº⁄ ¡Á≈≈ √≈‚≈
≈‘ ˘ AA@@ πͬ∂ √‘≈«¬Â≈ Ì∂‹Á∂ ‘ÈÕ ¡Á≈≈
Í«Ú≈ ÁΔ ÷πÙΔ «Úº⁄ ÙΔ’ ‘πøÁ≈ ˛ Â∂ √‘≈«¬Â≈ Ò¬Δ
ËøÈÚ≈ÁΔ ˛Õ
4 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
 Ó‘≈È ÒÀ«ÈÈ ¡Â∂ Ì≈.’.Í≈. (Ó-Ò) ÁΔ Ú∂◊ø„∑
BB ¡ÍÃÀÒ AHG@ ˘ »√ «Úº⁄ ‹ÈÓ∂ ÒÀ«ÈÈ È∂
«Í¤ª‘«÷º⁄» Â∂ ÁÓÈ’≈Δ ‘≈’Ó-‹Ó≈ª ¡Â∂ ≈‹ÈΔÂ’
‘≈Ò≈ª Á∂ «ıÒ≈¯ ª Ï∂«’’ √øÿÙ ’ΔÂ≈ ‘Δ ’ΔÂ≈
Í ¿π√È∂ ¡≈͉∂ ÷∂Ó∂ «Ú⁄Ò∂ ¡≈͉∂ «ÚØËΔ¡ª Á∂ «ıÒ≈¯
ÚΔ «Ú⁄≈ª Á≈ Ï∂«’’ √øÿÙ ’ΔÂ≈Õ «¬√ √øÿÙ «Úº⁄
¿π√È∂ Ó˜Á»-‹Ó≈ ÁΔ Í≈‡Δ Ò¬Δ ÈÚ∂∫ ¡≈Ë≈ ¡Â∂
‘«Ê¡≈ «√‹∂ «‹È∑ª ˘ ¡Í‰≈’∂ »√ ÁΔ ’«Ó¿»«È√‡
Í≈‡Δ »√ «Úº⁄ «¬È’Ò≈Ï ’È «Úº⁄ √¯Ò ‘Ø¬Δ √ΔÕ
¡≈Í‰Δ «¬È’Ò≈ÏΔ √◊ÓΔ Á∂ ¡≈øÌ «Úº⁄
ÒÀ«ÈÈ Á≈ Ú≈‘ ¿πȪ ≈‹√Δ ÒØ’ª È≈Ò «Í¡≈ «‹‘Û∂
¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Ó≈’√Ú≈ÁΔ ’‘≈™Á∂ √È Í «¬√ ˘
’≈˘È «Á¡ª ‘ºÁª-Ïø«È¡ª «Úº⁄ ‘Δ º÷‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ √È
«’™«’ ’≈˘È Ó≈’√Ú≈Á Á∂ ÷πºÒ∂ ÍÃ⁄≈-ÍÃ√≈ ÁΔ
¡≈«◊¡≈ È‘ƒ √Δ «ÁøÁ≈Õ «¬√∂ ’’∂ ÒÀ«ÈÈ È∂ «¬È∑ª ˘
““’≈˘ÈΔ Ó≈’√Ú≈ÁΔ¡ª”” Á≈ È≈Ó «ÁºÂ≈Õ ÒÀ«ÈÈ È∂
’≈˘ÈΔ ÓΩ«’¡ª ÁΔ ÚÂØ∫ ÚΔ ’ΔÂΔ Í È≈Ò ‘Δ ◊À-
’≈˘ÈΔ Â∂ ◊πÍ ÂΔ«’¡ª È≈Ò Ó≈’√Ú≈Á Á∂ ÍÃ⁄≈
¡Â∂ √◊ÓΔ Á≈ ≈‘ ¡ÍÈ≈«¬¡≈Õ ¿π√ È∂ «’‘≈ «’
’≈˘È Á∂ ÿ∂∂ «Úº⁄ «‘ ’∂ Ó≈’√Ú≈Á Á≈ ÍÃ⁄≈ ¡Â∂
Ó≈’√Ú≈ÁΔ √◊ÓΔ È≈Ò Ó≈’√Ú≈Á ÁΔ »‘ ‘Δ Ó≈Δ
‹ªÁΔ ˛, «¬√ ’’∂ «¬√Á∂ ◊À-’≈˘ÈΔ ÍÃ⁄≈ ≈‘ƒ ‘Δ
¿π‘ ÷πºÒ ’∂ ¡Â∂ √ͺه »Í «Úº⁄ Ó≈’√Ú≈Á ÁΔ¡ª
«√º«÷¡≈Úª ¡Â∂ «√˪ª ÁΔ «Ú¡≈«÷¡≈ ’ √’Á∂ √ÈÕ
«¬√ Íπ‹ΔÙÈ Á∂ ’≈È ‘Δ ¿π‘ Ó≈’√Ú≈Á Á∂ ¡√»Òª
ÁΔ ¡√ÒΔ ¡Â∂ ·Ø√ «Ú¡≈«÷¡≈ ’ √’∂ ¡Â∂ ¿πȪ Á∂
¡Ë≈ ¿πμÍ Ó˜Á»-‹Ó≈ «Úº⁄ ¡≈͉∂ ÍÀ ‹Ó≈ √’∂
¡Â∂ ¿π√ ˘ ¡ÓÒ «Úº⁄ Í≈ ’∂ ¿π√ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ’ √’∂Õ
ÚΔ‘Úƒ √ÁΔ Á∂ ¡≈øÌ «Úº⁄ ‘Δ, »√ ÁΔ Ó˜Á»
‹Ó≈ ¡≈Í‰Δ ÓøÁ‘≈ÒΔ, ÁÓÈ, ¡«Ë’≈ª ÁΔ ¡‰‘Ø∫Á
Á∂ «ÚπË
º ¡≈Í-Óπ‘≈∂ ÿØÒª «Úº⁄ ÍÀ‰ Òº◊ Í¬Δ √ΔÕ ‹◊Δ»
√‡∂‡ ¡Â∂ √’≈ ≈‹≈Ù≈‘Δ (˜≈Ù≈‘Δ) Á∂ »Í «Úº⁄ È≈
«’√≈Ȫ Â∂ È≈ Ó˜Á»ª ˘ ‘ÛÂ≈Ò ’È, È≈ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ
ω≈¿π‰, È≈ «Ò÷‰-ÏØÒ‰ Á∂ ¡«Ë’≈ «ÁøÁΔ √ΔÕ «¬√
Â∑ª ÒØ’ª ˘ È≈ ≈‹ÈΔ«Â’ ¡«Ë’≈ ÍÃ≈Í √È ¡Â∂
È≈ ‘Δ ¡≈Ó È≈◊«’ ¡«Ë’≈Õ Ó˜Á»Δ Ï‘π ÿº‡ «ÁºÂΔ
‹ªÁΔ √Δ, «Á‘≈ÛΔ AH-AH ÿø‡∂ º’ ÚË≈ «ÁºÂΔ ‹ªÁΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
√Δ, ¿πÍØ∫ «¬√ ¡«È¡ª Á∂ «ÚπºË ÏØÒ‰, «Ò÷‰ ¡Â∂
’º·∂ ‘Ø ’∂ Óø◊ª Í∂Ù ’È ¡Â∂ Ô»ÈΔ¡Èª ω≈¿π‰ Á∂
¡«Ë’≈ ‘Δ È‘ƒ √ÈÕ
«¬√ √«ÊÂΔ «Úº⁄ Ó≈’√Ú≈ÁΔ ’‘≈¿π‰ Ú≈ÒΔ¡ª
«Ëª Á∂ «¬º’ «‘º√∂ È∂ «¬‘ ÍÀ∫ÂÛ≈ «Ò¡≈ «’ Í∂‡ Á≈
√π¡≈Ò √Ì ÂØ∫ Úº‚≈ √π¡≈Ò ˛, «¬√ ’’∂ Ó˜Á»Δ
ÚË≈¿π‰ Ú◊∂ ¡≈«Ê’ Ó√Ò∂ Ó˜Á»ª ˘ ‹≈◊ Â∂
‹ºÊ∂ÏøÁ ’È «Úº⁄ √Ì ÂØ∫ Úº‚Δ Ì»«Ó’≈ «ÈÌ≈™Á∂ ‘È,
«‹√ ’’∂ Í«‘Òª ¡≈«Ê’ Ó㮧 Á¡ª ”Â∂ √◊ÓΔ ’ÈΔ-
’≈¿π‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛ ¡Â∂ «Î «¬Èª ÿØÒª ˘ ≈‹ÈΔ«Â’
√◊ÓΔ ¡Â∂ ÿØÒª «Úº⁄ ÏÁÒ Á∂‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ ÒÀ«ÈÈ
È∂ «¬√ Í‘πø⁄ ˘ ¡≈«Ê’Ú≈Á Á≈ È≈Ó «ÁºÂ≈ ¡Â∂ «¬√
˘ ºÁ ’ΔÂ≈Õ ÒÀ«ÈÈ Á≈ Ӻ √Δ «’ ¡≈«Ê’ Óπº«Á¡ª
¿πμÍ √◊ÓΔ ’ÈΔ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛, «¬√ ˘ ωÁΔ Í«‘Ò
ÚΔ «ÁºÂΔ ‹≈ √’ÁΔ ˛ Í Ó˜Á»ª Á∂ √≈‘Ó‰∂ «¬Èª Óø◊ª
Â∂ Ó√«Ò¡ª È≈ÒØ∫ ÚΔ Úº‚∂ Ó√Ò∂ ÷Û∂ ‘È, «‹‘Û∂ ¿π‘Ȫ ˘
¡≈«Ê’ Óø◊ª Ò¬Δ ÚΔ √◊ÓΔ È‘ƒ √È ’È «ÁøÁÕ∂
≈‹√Δ ¡«Ë’≈ª ÁΔ Óπ’Ó ø Ò ¡‰‘Ø∫Á ’’∂ ¿π‘ «Ò÷‰,
ÏØÒ‰ Â∂ ‹ºÊÏ∂ Á
ø ‘؉ ÁΔ ¡≈˜≈ÁΔ ÂØ∫ √º÷‰∂ ‘ÈÕ «¬‘ ◊πÒ≈ÓΔ
¿πȪ Á≈ ◊Ò≈ ÿπ‡ º ‘Δ ˛Õ «¬√ ◊πÒ≈ÓΔ ÁΔ ‹Û∑ ‹◊Δ»
≈‹≈Ù≈‘Δ ˛, «¬√ ’’∂ Í«‘Òª Ó˜Á»ª ˘ «¬√ ◊πÒ≈ÓΔ
«ÚπºË ‹≈◊ ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ «¬√ Ïπ«È¡≈ÁΔ √Ófi
È≈Ò ‘Ø ÚΔ ¡È∂’ª ÓπÁ º ∂ ‹πÛ∂ ‘ج∂ √È, «‹È∑ª ÁΔ «Ú√Ê≈
√«‘ «Ú¡≈«÷¡≈, ÒÀ«ÈÈ È∂ ¡≈Í‰Δ «’Â≈Ï “’Δ ’È≈
ÒØÛΔ¬∂?” «Úº⁄ ’ΔÂΔ √Δ «‹√ ˘ «¬º’ Ó≈’√Ú≈ÁΔ Í≈‡Δ
ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈’ ȃ‘ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
Ó≈⁄ AHIH «Úº⁄ »√ «Úº⁄ ’«Ó¿»«È√‡ «Ú⁄≈ª
˘ ¡Í‰≈¬Δ Í≈‡Δ ÁΔ √Ê≈ÍÈ≈ ‘Ø¬Δ √Δ, «‹√ ˘ »√Δ
√ØÙÒ ‚ÀÓØ’∂«‡’ Ò∂Ï Í≈‡Δ (.√.‚.Ò.Í≈. ‹ª
√‚ÒÍ≈) «’‘≈ ‹ªÁ≈ √ΔÕ È≈-‹Ï≈’≈Δ ¡Â∂ ◊πÍÂ
„ø◊-ÂΔ«’¡ª ÁΔ ÿ≈‡ ’≈È «¬√ ÁΔ ’∂∫ÁΔ ’Ó∂‡Δ
¤∂ÂΔ ‘Δ «◊ÃÎÂ≈ ‘Ø ◊¬Δ Í Úº÷-Úº÷ Ù«‘ª «Úº⁄ «¬√
ÁΔ¡ª √≈÷≈Úª ω ◊¬Δ¡ª «‹‘ÛΔ¡ª «¬√∂ Í≈‡Δ Á∂
fiø‚∂ ‘∂· ¡≈ÍØ-¡≈Í‰Δ ¡≈˜≈Á ‹ª ıπÁÓπ÷Â≈ √◊ÓΔ
’ÁΔ¡ª √ÈÕ «¬√ ÍÃ’≈ Í≈‡Δ ◊πºÍª «Úº⁄ Úø‚Δ ◊¬Δ
√ΔÕ «¬‘ ◊πºÍ «¬º’ Á»‹∂ È≈Ò ÓºÂÌ∂Á ÚΔ º÷Á∂ √È,
5 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
«Ú⁄≈ª ¡Â∂ √◊ÓΔ ÁΔ Óπ’≈ÏÒ∂Ï≈˜Δ ÚΔ ’Á∂ √ÈÕ
ÓºÂÌ∂Áª ˘ √πÒfi≈¿π‰, √≈Δ «÷ø‚Δ ‘Ø¬Δ Â≈’ ˘ «¬º’Óπ·
º ¡ÈπÌÚ «√ºË ¡ÒØ⁄È≈” ≈‘ƒ «¬√ ’π≈‘∂ ˘ ·Ø’ ’∂ ¡Â∂
’’∂ «¬º’ ÒΔ‚«ÙÍ ¡ËΔÈ, ÍÃÚ≈È ‹ºÊ∂ÏøÁ’ «ÈÔÓª
«‘Â, √≈Δ Â≈’ ÁΔ ÚÂØ∫ ’È Á≈ ’≈‹ ¸‰ΩÂΔ
ω’∂ √≈‘Ó‰∂ ÷Û≈ √ΔÕ «¬√ √Ó∂∫ Ó≈⁄ AHIH ÂØ∫ ‹πÒ≈¬Δ
AI@C ÁΩ≈È ÒÀ«ÈÈ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ ¤ÍÁ∂ ¡ıÏ≈
“«¬√’≈” (⁄ø « ◊¡≈ÛΔ) È∂ «¬√ √≈Δ «÷ø ‚ Δ-Íπ ø ‚ Δ,
÷πÁÓπ÷Â≈Δ ¡ËΔÈ «Ú⁄ÁΔ, ¡≈ÍØ ¡≈Í‰Δ ◊πºÍ ‘Ø∫Á
˘ √Ú¿πμ⁄ √ÓfiÁΔ ¡Â∂ Úº÷-Úº÷ «Ú⁄≈ª ˘ ÍÃ⁄≈ÁΔ
Â≈’ ˘ «¬º’‹πº‡ ’È Á≈ ÏΔÛ≈ ¿πÒΔ«’¡≈ ¡Â∂ «¬√
Í≈‡Δ ÁΔ Á»√Δ Ó‘ª√Ì≈ (’ª◊√) ÏπÒ≈¬ΔÕ «¬√
’ª◊√ «Úº⁄ «¬º’Ø-«¬º’ Í≈‡Δ ÁΔ ¿π√≈Δ Ò¬Δ «Ú⁄≈ª
Á≈ Ì∂Û ‘Ø«¬¡≈ «‹√ ’≈È Í≈‡Δ «Úº⁄ ÁØ «Ëª √≈‘Ó‰∂
¡≈¬Δ¡ª, Ï‘π«◊‰ÂΔ ˘ Ï≈ÒÙ«Ú’ ¡Â∂ ÿº‡ «◊‰ÂΔ
˘ ÓÀÈÙ«Ú’ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ ’ª◊√ «Úº⁄ ÒÀ«ÈÈ
¡Â∂ ÒÀ«ÈÈÚ≈ÁΔ¡ª È∂ ‹Ó‘»Δ ’∂∫ÁΔÚ≈Á Á∂ ‹ºÊ∂ÏøÁ’
¡√»Ò ÁΔ √Ê≈ÍÈ≈ ’ΔÂΔ ¡Â∂ «¬√ ’ª◊√ Á∂ ‹Ï∂
˘ √Ó∂‡Á∂ ‘ج∂, ÒÀ«ÈÈ È∂ «¬º’ ’«Ó¿»«È√‡ Í≈‡Δ Á∂
‹ºÊ∂ÏøÁ’ ¡√»Òª ÁΔ ≈÷Δ Â∂ «Ú¡≈«÷¡≈ ’’∂ Í≈‡Δ Á∂
‹ºÊ∂ÏøÁ’ ¡√»Òª ÁΔ Èƒ‘ º÷Δ «‹√Á≈ «Ú√Ê≈ √«‘Â
Ú‰È ÒÀ«ÈÈ ÁΔ «’Â≈Ï “«¬º’ ’ÁÓ ¡º◊∂ ÁØ ’ÁÓ
«Íº¤∂” «Úº⁄ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ
ÒÀ«ÈÈ È∂ ÍÀ-ÍÀ ”Â∂ »√ ÁΔ Ó˜Á»-‹Ó≈ ¡Â∂
«¬√ ÁΔ Í≈‡Δ (≈.√.‚.Ò.Í≈) «‹√˘ «¬È’Ò≈Ï Ó◊Ø∫
’«Ó¿» « È√‡ Í≈‡Δ ¡≈¯ √Ø Ú Δ¡Â Ô» È Δ¡È,
√Δ.ÍΔ.¡À√.Ô». (Ï≈ÒÙ«Ú’) Á≈ È≈Ó «ÁºÂ≈ «◊¡≈ √Δ,
ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ’ΔÂΔÕ «¬√Á∂ Á≈¡Í∂⁄ ÿÛ∂ «‹‘Û∂ “‹Ó‘»Δ
«¬È’Ò≈Ï «Úº⁄ √ØÙÒ ‚ÀÓØ’∂√Δ Á∂ ÁØ Á≈¡Í∂⁄” Ȫ ÁΔ
«’Â≈Ï «Úº⁄ Á‹ ‘ÈÕ ¡Â∂ «¬Èª ˘ «¬º’ Ó≈’√Δ
Í≈‡Δ Á∂ Á≈¡Í∂⁄ª ÁΔ Èƒ‘ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ AI@E Á≈
«¬È’Ò≈Ï ¡√¯Ò ‘Ø «◊¡≈Õ ‹≈Ù≈‘Δ Á≈ ‹Ï-˜πÒÓ
‘Ø Â∂˜ ‘Ø «◊¡≈ ª ¡≈Ó ÏπºËΔ‹ΔÚΔ Ú◊ «È≈Ù≈,
«Èÿ≈ Â∂ È≈-¿πÓΔÁΔ «Úº⁄ ◊ØÂ∂ ÷≈‰ Òº◊≈Õ Í≈‡Δ Á∂
ÏπºËΔ‹ΔÚΔ¡ª Á≈ «¬º’ «‘º√≈ ÚΔ ‚≈Úª‚ØÒ ‘Ø «◊¡≈ ¡Â∂
¿π√ È∂ Ó≈’√Ú≈Á ÁΔ ≈÷Δ ’È Á∂ Ȫ ‘∂· «¬√ «Úº⁄
√Ø˪ ’ÈΔ¡ª ¡≈øÌ ’ «ÁºÂΔ¡ªÕ «¬√ ÁΔ «√˪’
ȃ‘, ÁÚøÁÚ≈ÁΔ ¡Â∂ «¬«Â‘≈√’ ÍÁ≈ÊÚ≈Á ¿πμÍ
‘Δ «’ø»-ÍÃø» ’’∂ «¬√ ˘ È’≈È≈ ¡≈øÌ ’ «ÁºÂ≈Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÒÀ«ÈÈ È∂ ¡≈Í‰Δ Íë√ºË «’Â≈Ï “ÍÁ≈ÊÚ≈Á ¡Â∂
Â’Í»È ‹Ú≈Ï «ÁºÂ≈Õ «¬√ Ï∂«Ó√≈Ò √øÿÙ Á≈ «√º‡≈
‘Δ √Δ «’ Í≈‡Δ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ Ó˜Á» ‹Ó≈ »√
«Úº⁄ «¬È’Ò≈Ï «√∂ ⁄≈ÛÈ «Úº⁄ √¯Ò ‘Ø √’Δ √ΔÕ
Ó‘≈È ÒÀ«ÈÈ È∂ Ó≈’√Ú≈Á ÁΔ ≈÷Δ ÚΔ ’ΔÂΔ
¡Â∂ «¬√ ˘ «Ú’√ ’ΔÂ≈ «‹√ ’’∂ ÒÀ«ÈÈ Á∂ «Ú⁄≈ª
˘ ÒÀ«ÈÈÚ≈Á Á∂ Ȫ È≈Ò ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹‘Û≈
√≈‚∂ √Ó’≈Ò «Úº⁄ ÚΔ ¡‹Ø’≈ Ó≈’√Ú≈Á ‘Δ ˛Õ
ÒÀ«ÈÈ Á≈ «¬«Â‘≈√’ ¡Â∂ Áπº√ ’ÊÈ ˛ «’
«¬È’Ò≈ÏΔ «√˪ «ÏȪ «¬È’Ò≈Ï È‘ƒ ‘Ø √’Á≈ ¡Â∂
È≈ ‘Δ «¬È’Ò≈ÏΔ Í≈‡Δ ÁΔ ¿π√≈Δ ‘Ø √’ÁΔ ˛Õ «¬‘
’ÊÈ √≈‚∂ Á∂Ù Ò¬Δ ÚΔ Áπº√ ¡Â∂ „πº’Úª ˛Õ
Ì≈ÂΔ ’«Ó¿»«È√‡ Í≈‡Δ
(Ó≈’√Ú≈ÁΔ-ÒÀ«ÈÈÚ≈ÁΔ) ÁΔ √Ê≈ÍÈ≈
¡º‹ ÂØ∫ DI √≈Ò Í«‘Òª Ì≈ «Úº⁄ ’«Ó¿»«È√‡
Í≈‡Δ (Ó≈’√Δ-ÒÀ«ÈÈΔ) ω≈¿π‰ Á≈ «¬«Â‘≈√’
ÎÀ√Ò≈ Ì≈ Á∂ ’«Ó¿»«È√‡ «¬È’Ò≈ÏΔ¡ª È∂ ’ΔÂ≈
√ΔÕ «¬√Á∂ ¡ÀÒ≈È «Úº⁄ Á∂Ù, √Ó≈‹ Â∂ √‡∂‡ Á≈ ⁄«ºÂ
‹ª ÷≈√≈ ¡Ë-‹◊Δ» Â∂ ¡Ë-Ï√ÂΔ ¿πÒΔ«’¡≈ «◊¡≈
√ΔÕ Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ ≈‹ ˘ ºÁ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ √Δ, ÒÓ’Ú∂∫
ÒØ’ÔπºË Á∂ ≈‘ ˘ ¡‡ºÒ ≈‘ Ú‹Ø∫ ¸«‰¡≈ «◊¡≈ √Δ,
¿π√ Ú∂Ò∂ Á∂ √ØÚΔ¡Â Ô»ÈΔ¡È ˘ √Ó≈«‹’-√≈Ó≈‹
◊Á≈«È¡≈ «◊¡≈ √ΔÕ «‹√Á≈ Ì≈Ú ˛ «’ Ó»ø‘-˜Ï≈ÈΔ
√Ó≈‹Ú≈Á ÁΔ¡ª ◊ºÒª Í ’ÈΔ «Úº⁄ √≈Ó≈‹ ‘؉≈Õ
Ó◊Ø∫ AII@-IA ÁΔ¡ª ÿ‡È≈Úª È∂ «¬√ «È‰∂ ˘
Áπº√ ’≈ «ÁºÂ≈ √Δ ‹ÁØ∫ √ØÚΔ¡Â Ô»ÈΔ¡È Â∂ «¬√Á≈
¡÷ΩÂΔ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ Í ¡√ÒΔ Í»ø‹ΔÚ≈ÁΔ „ª⁄≈ ÷∂»ø-÷∂»ø
‘Ø «◊¡≈ √Δ ¡Â∂ ‘π‰ »√, ͺ¤ÓΔ √Ó≈¬∂Á≈ Á∂Ùª Úª◊
‘Δ, «¬º’ √Ó≈¬∂Á≈-√≈Ó≈‹Δ √‡∂‡ Â∂ Á∂Ù Ú‹Ø∫ «Ú⁄
«‘≈ ˛Õ
¡Ë-‹◊Δ» ÏøËȪ «Úº⁄ Ϻ«fi¡≈ ÷∂ÂΔ-÷∂Â
«‹‘Û≈ √≈Ó≈‹Δ √Ó≈¬∂Á≈Δ Â∂ √≈∂ Á∂Ù ÁΔ ÁÒ≈Ò
√Ó≈¬∂Á≈Δ ÁΔ ´º‡ Á∂ ¡√«‘ ÏØfi ‘∂·ª ’≈‘ «‘≈ ˛,
¡º‹ ‹º◊‹≈«‘ ˛Õ Á∂Ù «Úº⁄ √≈Ó≈‹Δ ’≈ÍØ∂‡ ÁΔ
¡øË≈ËπøÁ ÿπ√ÍÀ·, ´º‡-÷√πº‡ ÚΔ «’√∂ ÂØ∫ ´’Δ «¤ÍΔ
È‘ƒÕ Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ Í≈‡Δ¡ª ÁΔ «√¡≈√ ¡«Â¡øÂ
«Èºÿ ¸º’Δ ˛, ÏØ¡ Ó≈ ‘Δ ˛, «¬√Á∂ ≈‘ƒ Á∂Ù Á∂
6 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
ÒØ’ª Á∂ ‹ΔÚÈ «Úº⁄ «’√∂ ·Ø√ √πË≈ ÁΔ ¡≈√ ÚΔ È‘ƒÕ
√ºÂ≈ ÁΔ ’πºÂ≈÷Ø‘Δ «‘ «‘ ’∂ Ï∂ÍÁ ‘Ø ‘Δ ˛, ÒØ’≈¬Δ
¡√ÒΔ ÂÏÁΔÒΔ Ò¬Δ «Ï‘ÏÒ ‘Ø¬Δ ÏÀ·Δ ˛, Í ¿π√ ˘
·Ø√ Â∂ Í≈¬∂Á≈ ÏÁÒ È≈ «ÓÒ‰ ’’∂, ¿π‘ «¬º’ ◊ËΔ◊∂Û
«Úº⁄ ̇’‰ Ò¬Δ Ó‹Ï» ‘Ø¬Δ ÏÀ·Δ ˛Õ «¬‘Ø ‘Δ √«ÊÂΔ
˛ «‹‘ÛΔ Á∂Ù «Úº⁄ ‘«Ê¡≈ÏøÁ √øÿÙ ≈‘ƒ «¬È’Ò≈ÏΔ
ÂÏÁΔÒΔ Á∂ ¡‡ºÒ ’≈‹ ÁΔ ÒØÛ Á√≈ ‘Δ ˛Õ «¬√
Í≈‡Δ Á≈ «¬‘ ’≈‹ ¡≈Í‰Δ Áπº√ÂΔ ¿πμÍ Ú≈-Ú≈
ÓØ‘ Ò≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ ¡≈Í‰Δ Í»ÂΔ ÁΔ Óø◊ Ò¬Δ Úø◊≈ª
Í≈ «‘≈ ˛Õ
Á∂√Δ Úº‚∂ Â∂ ÁÒ≈Ò √Ó≈¬∂Á≈ª-Ì»ÓΔÍÂΔ¡ª ¡Â∂
«¬Èª ÁΔ¡ª ≈‹√Δ Í≈‡Δ¡ª ÁΔ «ÓÒΔÌπ◊ È≈Ò
√≈Ó≈‹Δ Â≈’ª ÚºÒØ∫ ·Ø√Δ¡ª ◊¬Δ¡ª ¿πÁ≈Ú≈Á,
√ø√≈Δ’È ¡Â∂ «Èº‹Δ’È ÁΔ¡ª ÈΔÂΔ¡ª ’≈È, Úº‚∂
’≈ÍØ∂‡ ¡Ϫ Á∂ ÓπÈ≈Î∂ ’Ó≈ ‘∂ ‘È ¡Â∂ Ó˜Á»ª,
«’√≈Ȫ, ÓπÒ≈˜Óª Â∂ ¤Ø‡∂ ’≈ØÏ≈Δ¡ª ˘ ’ø◊≈Ò ’’∂
Ï∂’≈Δ, ◊πÏ ¡Â∂ ÓøÁ‘≈ÒΔ ÁΔ ÷º‚ ÚºÒ Ëº’Δ ‹≈ ‘∂
‘ÈÕ Ø√ ÍÃ◊‡ ’È ¡Â∂ ÒØ’ª ¿πμÍ Â∑ª-Â∑ª Á∂ ÏøËÈ
·Ø√ ’∂ ¿πÈ∑ª ¿πμÍ Óπ’ºÁÓ∂ Á‹ ’ΔÂ∂ ‹≈ ‘∂ ‘È ¡Â∂
’≈Ò∂ ’≈˘È Ò≈◊» ’ΔÂ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «Ó‘ÈÂΔ ÒØ’ª «Úº⁄
Îπº‡ Í≈¿π‰ Â∂ ̇’≈¿π‰ Ò¬Δ «‘øÁ»ÂÚ Á∂ Î≈ÙΔÚ≈Á ˘
Ò≈◊» ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ √øÿÙ ’Á∂ ÒØ’ª ˘
Ò≈·Δ¡ª ◊ØÒΔ¡ª Á≈ «ÈÙ≈È≈ ω≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈Õ
√≈Ó≈‹Δ¡ª ¡Â∂ «¬Èª Á∂ «Íº¤Òº◊ ÏπºËΔ‹ΔÚΔ¡ª
ÚºÒØ∫ ÿÛΔ¡ª «ÓºÊª ⁄’È≈⁄» ‘Ø ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ’ºÒ º’
¡ÓΔ’Δ Ó‘ªÙ’ÂΔ ÁΔ √Á≈Δ ‘∂ · Ò≈◊» ’ΔÂΔ
«Èº‹Δ’È ÁΔ ÈΔÂΔ ¡Â∂ √ø√≈ Á≈ «¬º’ «Í≥‚ ω ‹≈‰
ÁΔ «ÓºÊ ÷º÷ÛΔ¡ª ‘؉ ÚºÒ ÚË ‘Δ ˛Õ √ø√≈Δ’È ÁΔ
ʪ ¡º‹ √πº«÷¡≈Ú≈Á (protectionism) ¬∂‹ø‚∂ ”Â∂ ¡≈
«◊¡≈ ‘ÀÕ Ï‘π-ËπÚΔ √ø√≈ «Úº⁄ ‘π‰ ¡≈ÍØ-¡≈͉∂ ’ΩÓΔ
«‘ºÂ «Í¡≈∂ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ Á≈ÓÁª-Ï≈ÓÁª ¿πμÍ
ÚË≈¬Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª ¸ø◊Δ¡ª (Tariffs) ÁΔ √Óº«√¡≈
◊º‹ Úº‹ ’∂ ¿πμÌ ¡≈¬Δ ˛ «‹‘ÛΔ ÚΔ‘Úƒ √ÁΔ ÁΔ¡ª
ÚÍ≈’ ‹ø◊ª ÁΔ Ô≈Á Â≈˜≈ ’ ‘Δ ˛Õ Ï‘π-ËπÚΔ
√ø√≈ «Úº⁄ «¬Èª «ÚØ˪ Á≈ Èø◊∂ ‘؉≈ √≈Ó≈‹Δ ÍÃÏøË
ÁΔ¡ª ¡øÁ»ÈΔ «ÚØËÂ≈¬Δ¡ª Á∂ ÚËø Á≈ √»⁄’ ω’∂
¿πμÌ «‘≈ ˛Õ «‹‘Û≈ «¬º’ √ø√≈ «Ú¡≈ÍΔ ≈‹ÈΔ«Â’
Â∂ ¡≈«Ê’ ¡√«ÊÂ≈ Â∂ √ø’‡ ÚºÒ √ͺه «¬Ù≈∂ ’
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«‘≈ ˛Õ «¬‘ ’ΩÓªÂΔ «ÚØËÂ≈¬Δ¡ª, Ï≈’Δ Á∂Ùª, ÷≈√
’’∂ ÂΔ√Δ ÁπÈΔ¡ª Á∂ Á∂Ùª «Úº⁄ ÚΔ ¡√«ÊÂ≈ ˘
ÚË≈¿π‰ ÚºÒ, ÒØ’ª ˘ ̇’≈¿π‰ ÚºÒ Â∂ ¿πȪ ¿πμÍ
‹Ï Â∂˜ ’È Á∂ ¡ÓÒ ˘ «Âº÷≈ ’ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ
‘≈Ò≈ «¬È’Ò≈ÏΔ Í ¸‰ΩÂΔ ÌÍ» ω ‘∂ ‘ÈÕ
¡«‹‘Δ √«ÊÂΔ Á≈ Ò≈Ì ¿π · ≈’∂ «¬È’Ò≈ÏΔ
√øÿÙª ˘ Â∂˜ ’È Á≈ ’≈‹ √Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀÓ-
¡ÀÒ) ˘ Úø◊≈ «‘≈ ˛Õ
ÙØ’ √Ó≈⁄≈
A. ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √≈Ï’≈ ¡≈◊» ¡Â∂ «¬È’Ò≈ÏΔ
√≈‚≈ ≈‘ Á∂ Í≈·’ Óπº÷ ¡«Ë¡≈Í’ ‹√ÚΔ ≈‰≈
«Í≥‚ √ÓπøÁÛ≈ (‘π«Ù¡≈Íπ) Á∂ «ÍÂ≈ Ó«‘øÁ «√øÿ
‹Δ «Í¤Ò∂ «Áȃ √ÁΔÚΔ «Ú¤ØÛ≈ Á∂ ◊¬∂Õ ¡Á≈≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ ¿πÈ∑ª Á∂ Í«Ú≈ Á∂ Áπº÷ «Úº⁄
ÙΔ’ ‘πøÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÓÁÁΔ Á≈ «¬˜‘≈ ’Á≈ ˛Õ
B. ‘Í≈Ò «√øÿ √øÿ≈ ÍØÂ≈ ‹ºÊ∂Á≈ ÚÂÈ
«√øÿ ⁄≈‘ÒÍπ «‘√ΔÒ ◊Û∑Ùø’ ÁΔ «Í¤Ò∂ «Áȃ
Ï∂Ú’ÂΔ ÓΩ ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ ¿π‘Ȫ Á∂ Ϻ«⁄¡ª ÚºÒØ∫
«ÚÁ∂Ù∫Ø ¡≈ ’∂ ¿πȪ∑ ÁΔ Ô≈Á «Úº⁄ √Ó≈◊Ó ’Ú≈«¬¡≈
«◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ ¿πȪ È∂ ‹ÈÂ’ ’≈‹ª Ò¬Δ
A@,@@@ π. √‘≈«¬Â≈ «ÁºÂΔÕ ¡Á≈≈ Í«Ú≈ È≈Ò
Áπº÷ √ªfi≈ ’Á≈ ‘Ø«¬¡≈ √‘≈«¬Â≈ Ò¬Δ ËøÈÚ≈ÁΔ
˛Õ
C. «’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È ÈÚªÙ«‘ Á∂ ¡≈◊»
È≈‹ «√øÿ √≈ËÛ≈ Á∂ «ÍÂ≈ ‹Δ ÙÃΔ ◊π«Á¡≈Ò «√øÿ
√≈ËÛ≈ ¡≈Í‰Δ ‹ΔÚÈ Ô≈Â≈ Í»Δ ’’∂ (II)
¡Ò«ÚÁ≈ ¡≈÷ ◊¬∂Õ ¿π‘ «’√≈È ÓØ⁄∂ ÁΩ≈È ‹∂Ò∑
«Úº⁄ ÚΔ ◊¬∂Õ ¿π‘Ȫ Á∂ Í«Ú≈ª ÚºÒØ∫ Ù˪‹ÒΔ
√Ó≈Ø‘ ÓΩ’∂ «¬È. √≈‚≈ ≈‘ ˘ A@@@ π. √‘≈«¬Â≈
Ì∂‹Δ ˛Õ ¡Á≈≈ Í«Ú≈ Ò¬Δ ËøÈÚ≈ÁΔ ˛Õ
√‘≈«¬Â≈
«¬È’Ò≈ÏΔ ‹Ó‘»Δ Ò«‘ Á∂ ‘ÓÁÁ ‘∂
Ó‘»Ó √≈ÊΔ Áπ¡≈’≈ Á≈√ «ÚÒΔ Á∂ Í«Ú≈ (Òº÷‰
’∂ ͺ‚≈, ’Í»ÊÒ≈) ÚºÒØ∫ Ó≈⁄ Ó‘ΔÈ∂ Á∂ Ù‘ΔÁª ÁΔ
Ô≈Á «Úº⁄ ‹ÈÂ’ ’≈‹ª Ò¬Δ E@@@ π. √‘≈«¬Â≈
Ì∂‹Δ ‹ªÁΔ ˛Õ ¡Á≈≈ √‘≈«¬Â≈ Ò¬Δ ËøÈÚ≈ÁΔ ˛Õ
7 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
 «Ú√≈÷Δ : ‘«Ê¡≈ÏøÁ Â≈’ ÁΔ «√‹‰≈ Á≈ «Á‘≈Û≈
«√º÷ Ò«‘ Á∂ Á√Ú∂∫ ◊π», ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ ‹Δ È∂, «√º÷
Ò«‘ ¡Â∂ ¡≈͉∂ ‹ΔÚÈ-√øÿÙ Á∂ «ÚÙ≈Ò ¡Â∂ ’ΩÛ∂
¡ÓÒ Á≈ «È⁄ØÛ ’º„Á∂ ‘ج∂ ·Δ’ ‘Δ «’‘≈ √Δ, ““’Ø ’≈‘»
’Ø ≈‹ È≈ Á∂‘ ˛ ‹Ø Ò∂‘ ˛ «È‹ ÏÒ √∂ Ò∂‘ ˛Õ”” ““‹ÁØ∫
«Ë ¿πÍ≈Úª ÁΔ ‘≈ÁΔ, ‹≈«¬˜ ÚÂØ∫ ÂÁ∂ ÂÒÚ≈
ÁΔÕ”” ◊π» È≈È’ ‹Δ È∂ ÓÈπº÷Δ «’ ˘ ¿π«⁄¡≈«¬¡≈
¡Â∂ ÈΔ⁄ª ¡øÁ ÈΔ⁄ª È≈Ò ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ÷Û≈ ’ΔÂ≈
¡Â∂ ¿πȪ Á≈ ͺ÷ Í»«¡≈Õ ¿πÈ∑ª È∂ ÁºÏ∂ ’π⁄«Ò¡ª
«’ÂΔ¡ª Ò¬Δ Ï≈ÏΔ, √πÂøÂ «Ú⁄≈ª Â∂ Ì≈¬Δ⁄≈∂
Á≈ √πÈ∂‘≈ «ÁºÂ≈Õ Ó◊Ø∫ Òø◊ ÁΔ ÍÃÊ≈ È∂ «¬√ ˘ «ÚÙ∂Ù
»Í Á∂ ’∂ Ò≈◊» ’ΔÂ≈Õ ÈÚƒ Ò«‘ È∂ ÈÚª È◊
Ú√≈«¬¡≈ ¡Â∂ ¡≈͉∂ Â∂ √Ó’≈ÒΔ¡ª Á∂ «Ú⁄≈ª ˘
«¬º’‹πº‡ ’’∂ «¬º’ Úº÷Δ Ï≈‰Δ ˘ ÍØÊΔ Á≈ »Í Á∂ ’∂
«¬º’ «Ú⁄≈-√ø◊ë‘ «Â¡≈ ’’∂ ¿π√˘ ◊ÃøÊ Á≈ Á‹≈
«ÁºÂ≈Õ «Î ¤∂Ú∂∫ ◊π» √≈«‘Ï È∂ ¡«Ë¡≈ÂÓ’ ÷∂Â Á∂
È≈Ò √ø√≈’ √Óº«√¡≈Úª Á∂ ‘ºÒ Â∂ «Ú⁄≈ Ò¬Δ Úº÷≈
Óø⁄ ¡’≈Ò Â÷ √Ê≈Í ’ΔÂ≈Õ
Í Ú’Â Á∂ ‘≈’Óª È∂ «¬√ √≈∂ ¡ÓÒ ˘ «¬º’
ÏÁÒÚƒ √ºÂ≈ Á≈ √ØÓ≈ ◊Á≈È’∂ «¬√ ¿πμÍ ‹Ï ’È≈
¡≈øÌ «ÁºÂ≈Õ Â∂ Í≥‹Ú∂∫ ◊π» ÁΔ Ù‘ΔÁΔ Ó◊Ø∫ ¤∂Ú∂∫ ◊π»
√≈«‘Ï È∂ ÁØ ÂÒÚ≈ª Í«‘È ’∂ Á∂Ù «Úº⁄ ÁÍ∂Ù ÷«¡ª
Á∂ ‡≈’∂ Ò¬Δ ÓΔΔ ÁΔ ÂÒÚ≈ Í«‘ÈΔ ¡Â∂ ’¬Δ ‹ø◊ª
«Úº⁄ «‹ºÂ ‘≈√Ò ’ΔÂΔÕ
ÈΩÚ∂∫ ◊π» √≈«‘Ï Âº’ ‹ªÁ∂-‹ªÁ∂ √ºÂ≈ ‘Ø ÚΔ «¯’»
’º‡ÛÂ≈ ¡ÍÈ≈™ÁΔ ◊¬Δ «‹√È∂ «Ú⁄≈ª Á∂ ÍÚ≈‘,
ÍÃ⁄≈-ÍÃ√≈ ÂØ∫ ÚΔ ÷Â≈ Ó«‘√»√ ’’∂ ÏØÒ‰, «Ò÷‰
Â∂ ‹Δ‰ ÁΔ ÓÈπº÷Δ ¡≈˜≈ÁΔ ¿πμÍ Ú≈ ’’∂ ◊π» √≈«‘Ï
˘ ⁄ªÁÈΔ ⁄Ω’ «Úº⁄, Ì≈¬Δ ÓÂΔ Á≈√ Â∂ √ÂΔ Á≈√ √Ó∂Â
Ù‘ΔÁ ’ «ÁºÂ≈Õ
Ì«Úº÷ Á∂ ÷Â∂ ˘ ÿØ÷Á∂ ‘ج∂ Á√Ú∂∫ ◊π» √≈«‘Ï È∂
È◊≈∂ ”Â∂ ⁄؇ª Ò≈¬Δ¡ª, «Ù’≈ ”Â∂ ⁄Û∂ ¡Â∂ √ÙÂ
«Úº«Á¡≈ Ò≈◊» ’ΔÂΔÕ «¬º’ Óπ’≈ÏÒÂÈ √πº«÷¡Â
¡√Ê≈È (Í‘≈ÛΔ Â∂ ‹ø◊ÒΔ «¬Ò≈’∂) «Úº⁄ «’Ò≈ √Ê≈«ÍÂ
’ΔÂ≈, ÏÃ≈‘Ó‰Ú≈ÁΔ Í‘≈ÛΔ ≈«‹¡ª «ÚπË º ‹ø◊ª ÒÛΔ¡ª
Â∂ «‹ºÂΔ¡ªÕ ¡≈Í‰Δ Û’Úƒ Â∂ ¿πμÌÁΔ Â≈’ ҬΔ
ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∂ ÷«¡ª, ÏÃ≈‘Ó‰Ú≈ÁΔ Í‘≈ÛΔ ≈«‹¡ª Â∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¿πÈ∑ª Á∂ ’º‡Û Óπ√«ÒÓ ‘≈’Óª È≈Ò ◊·‹ØÛ ˘ ¡√¯Ò
’È Ò¬Δ ’»‡ÈΔÂ’ ’ÁÓ ÚΔ ¿π·≈¬∂ ¡Â∂ √Ê≈È’
«√¡≈√Δ √«‘ÔØ◊Δ¡ª (ÍΔ ÏπºË» Ù≈‘) Ú«◊¡ª Á≈
√«‘ÔØ◊ ÚΔ ÍÃ≈Í ’ΔÂ≈Õ
«¬√ ¡√∂ «Úº⁄ ‘Δ ¿πȪ È∂ ÒÛΔ¡ª ‹ø◊ª Á∂ ‹Ï∂
Á∂ «È⁄ØÛ ’º„∂, ÓπÙ’Òª Â∂ √Óº«√¡≈Úª ÁΔ ⁄Δ-Î≈Û
’ΔÂΔ ¡Â∂ «¬º’ Ï≈’≈«¬Á≈ Â∂ Úº÷Δ «Áº÷ Ú≈ÒΔ √À«È’
Ù’ÂΔ ¿π√≈È Á≈ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈Õ «¬√ ÎÀ√Ò∂ ˘ Ò≈◊»
’È Ò¬Δ ¿πȪ È∂ «Ú√≈÷Δ Á∂ ÓΩ’∂ ‘πøÁ∂ Ú≈«¬ÂΔ ’º·
Á≈ ÓΩ’≈ ¸«‰¡≈ ¡Â∂ «√ª ÁΔ Óø◊ ’’∂ √Ì ÂØ∫ ÚºË
ÍÃÂΔÏºË Í≥‹ «√øÿª ÁΔ ⁄؉ «¬º’ È≈‡’Δ ¡øÁ≈‹ «Úº⁄
’ΔÂΔÕ ¿πȪ ˘ «ÚÙ∂Ù Í«‘≈Ú≈, «ÚÙ∂Ù ’’≈ Í«‘È≈¬∂
ª ‹π ¿πȪ ÁΔ Úº÷Δ «Áº÷ √Ê≈«Í ‘Ø √’∂Õ È≈Ò ‘Δ
¿πȪ ˘ √ÙÂË≈Δ Ï‰≈«¬¡≈Õ ¿πÈ∑ª «Úº⁄ ¡≈«Ӓ
«ÁzÛÂ≈ ÌÈ Ò¬Δ ¡ø«Óऒ≈¿π‰ ÁΔ Δ ⁄Ò≈¬Δ Â∂
È≈Ó’È «Úº⁄ «√º÷ª ÂØ∫ «√øÿ Á≈ ÙÏÁ Ù≈ÓÒ ’ΔÂ≈Õ
√À«È’ √»Í ÍÁ≈È ’È Á∂ È≈Ò «¬º’ √º«Ì¡≈⁄≈’
Â∂ ¡≈⁄È ÂºÂ ÍÁ≈È ’ΔÂ≈ «‹‘Û≈ «‘Â-Ó«¡≈Á≈
È≈Ò Ò≈◊» ’ΔÂ≈Õ «¬Èª Í≥‹-«Í¡≈«¡ª ‘ºÊ∫Ø ¡≈Í ¡ø«ÓÃÂ
¤’’∂ ¡≈◊» Â∂ ÍÀØ’≈ «Ú⁄’≈ Ï≈ÏΔ ÁΔ Ì≈ÚÈ≈ Á≈
√ø⁄≈ ’ΔÂ≈ Â∂ È≈Ò ‘Δ √Ó»«‘’ ÒΔ‚«ÙÍ Á∂ √ø’ÒÍ
˘ Ò≈◊» ’ΔÂ≈Õ
«¬√ ÈÚƒ √À«È’ Ù’ÂΔ ˘ «Ú⁄≈ª (Ï≈‰Δ) È≈Ò
ÍÈ≈’∂ «¬Èª ˘ ÏΩ«Ë’ «‹øÓ∂Á≈Δ ÚΔ √Ω∫ÍΔ Âª ‹π «¬‘
√À«È’ Ù’ÂΔ «¬º’ Ï∂«Ú⁄≈Δ ÎΩ‹Δ Ù’ÂΔ Ï‰’∂ ÎΩ‹Ú≈Á
Á≈ «Ù’≈ È≈ ‘Ø ‹≈Ú∂Õ
«¬√ ÈÚƒ √ÙÂË≈Δ Â≈’ ˘ ‹ø◊Δ ¡«Ì¡≈√
’≈¿π‰ Ò¬Δ ‘ØÒ≈-Óπ‘ºÒ≈ ¿πÂ√Ú «⁄¡≈ «◊¡≈Õ ‹ø◊
Á∂ ÷Â∂ ÂØ∫ ¡Ú∂√Ò∂ È≈ ‘Ø’∂, √’≈Δ ÎΩ‹Δ Â≈’ ÁΔ
¡Ê≈‘ Â≈’ ˘ «Ë¡≈È «Úº⁄ º÷Á∂ ‘ج∂, ¿πȪ «√º÷ª
«Úº⁄ «Â¡≈◊, ’πÏ≈ÈΔ, Ù‘≈ÁÂ Ò¬Δ ÂºÂÍÂ≈ ÁΔ
Ì≈ÚÈ≈ ˘ ÍÃ⁄ø‚ ’ΔÂ≈Õ ÏΔ-√Δ ’≈«Ú ≈‘ƒ ¿πȪ ÁΔ
‹πfi≈» Ì≈ÚÈ≈ ˘ ‡πÏ
ø ‰ ¡Â∂ ’≈‹ÙΔÒ ’È Ò¬Δ ’≈«Ú-
’Ò≈ ˘ ¡ÍÈ≈«¬¡≈Õ
¡º‹ ‹ÁØ∫ «¬√ Á∂Ù Á∂ ÒØ’ª ÁΔ «’ ˘ «È⁄Ø«Û¡≈
‹≈ «‘≈ ˛, È≈-Ï≈ÏΔ Îπø’≈ÁΔ «ÎÁΔ ˛, dd
8 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
 Í≥‹≈Ï ÁΔ «ÚºÂΔ ‘≈ÒÂ
ÚÒ∂Ú∫∂ ÷ªÁ≈ ¡≈«Ê’ √ø’‡ ¡º◊∂ ÚË «‘≈
«Í¤Ò∂ √Ó∂∫ ⁄؉ª ÂØ∫ Í«‘Òª ¡’≈ÒΔ ÁÒ Í≥‹≈Ï
ÁΔ «ÚºÂΔ √«ÊÂΔ Ó‹Ï»Â ‘؉ Á∂ Á≈¡Ú∂ ’ «‘≈ √ΔÕ
√π÷ÏΔ √‡∂‹ª ”Â∂ Ú≈-Ú≈ Á≈¡Ú∂ ’Á≈ √Δ «’ Í≥‹≈Ï
√’≈ ÁΔ «ÚºÂΔ √«ÊÂΔ Ó‹Ï»Â ˛Õ Í≥‹≈Ï «Ú’≈√ ’
«‘≈ ˛Õ ¿πÁØ∫ ’ª◊√ Á≈ Á≈¡Ú≈ √Δ «’ Í≥‹≈Ï ÁΔ
¡≈«Ê’ Â∂ «ÚºÂΔ √«ÊÂΔ Ó≈ÛΔ ˛Õ ‘π‰ ‹ÁØ∫ ’ª◊√
√’≈ √ºÂ≈ Á∂ «Úº⁄ ˛ ª «¬‘ Á≈¡Ú∂ ¿πÒ‡ ‘Ø ◊¬∂
‘ÈÕ ’ª◊√Δ Í≥‹≈Ï ÁΔ √«ÊÂΔ √πË≈È Á∂ Á≈¡Ú∂ ’
‘∂ ‘ÈÕ √ºÂ≈ «Úº⁄ ¡≈¿π‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ÒØ’ª È≈Ò Úº‚∂-
Úº‚∂ Ú≈¡Á∂ ’ΔÂ∂Õ ’ÀÍ‡È È∂ ◊π‡’≈ √≈«‘Ï ‘ºÊ «Úº⁄
ÎÛ ’∂ «’√≈Ȫ Á≈ √≈≈ ’˜≈ Óπ¡≈¯ ’È, ‘ ÿ ˘
«¬º’ √’≈Δ ÈΩ’Δ, ÈÙ∂ ÷ÂÓ ’È ¡≈«Á ¡ÀÒ≈È
’ΔÂ∂Õ ‘π‰ ‹ÁØ∫ √ºÂ≈ «Úº⁄ ¡≈ ◊¬∂ ‘È Âª √≈≈ ÁØÙ
¡’≈ÒΔ¡ª ”Â∂ √πº‡ ‘∂ ‘ÈÕ Á»√∂ Í≈√∂ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ
Í≈‡Δ ÁØ‘ª ˘ ’Ø√Δ ‹ªÁΔ ˛ ‹Á«’ Í≥‹≈Ï ÁΔ Ó≈ÛΔ
¡≈«Ê’ ‘≈Ò «Úº⁄Ø∫ «È’Ò‰ Á≈ ¿π‘Ȫ ’ØÒ ÚΔ ’جΔ
Ó≈‚Ò È‘ƒÕ ‹∂’ ¿π‘ ÚΔ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ √’≈ ω≈
ÒÀ∫Á∂ ª √«ÊÂΔ «¬‘Ø ‘Ø‰Δ √ΔÕ «ÁºÒΔ «Úº⁄ ÚΔ ’Ø¬Δ Úº‚≈
Ó≈¡’≈ È‘ƒ Ó≈«¡≈Õ √≈≈ ÁØÙ ’∂∫Á ”Â∂ ‘Δ √πº‡ ‘∂
‘ÈÕ Í≥‹≈Ï ÁΔ «ÚºÂΔ √«ÊÂΔ ¡ÀÈΔ Ó≈ÛΔ ‘Ø¬Δ Í¬Δ ˛ «’
«Í¤Ò∂ √≈Òª «Úº⁄ BI Ú≈Δ ˙Ú‚≈Ϋ‡ø◊ Â∂ ‚ÏÒ
˙Ú‚≈Ϋ‡ø◊ ’ÈΔ Í¬ΔÕ ÓπÒ≈˜Óª ˘ Á∂‰ Ò¬Δ
ÂÈ÷≈‘ª È‘ƒ ‘ÈÕ «Ï‹ÒΔ ’≈ÍØ∂ÙÈ ˘ «’√≈Ȫ ÁΔ¡ª
Ó؇ª ÁΔ √Ï«√‚Δ Â∂ ÿ∂¨ «Ï‹ÒΔ «ÏºÒª ÁΔ Óπ¡≈ÎΔ Á∂
√’≈ È∂ πͬ∂ È‘ƒ «ÁºÂ∂Õ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ¡ª Â∂ ’≈Ò‹ª
˘ ◊ꇪ È‘ƒ «ÓÒΔ¡ªÕ «Í≥‚ª ÁΔ¡ª Í≥⁄≈«¬Âª ˘ «ÁºÂ∂
⁄Àμ’ Ï≈™√ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ «’√≈Ȫ ÁΔ ’˜≈ Óπ¡≈¯Δ ‘≈ÊΔ
ÂØ ∫ ’ΔÛΔ Ï‰ ◊¬Δ ˛Õ ÷˜≈È≈ ÷≈ÒΔ Á≈ ‘» - ‘º Ò ≈
Ó⁄≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ’Á∂ ’Ø¬Δ ‚≈Ó≈ Â∂ ’Á∂ ’جΔ
‚≈Ó≈ «⁄¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ Í≥‹≈Ï √’≈ ÁΔ «ÚºÂΔ
‘≈Ò ’≈ÎΔ Ó≈ÛΔ ‘Ø¬Δ Í¬Δ ˛Õ
Í≥‹≈Ï √’≈ Á≈ Ï‹‡
Í≥‹≈Ï √’≈ Á∂ «ÚºÂ ÓøÂΔ Á≈ Ì≈Ù‰ ‹Ø Ï‹‡
Á«Ó¡≈È Í∂Ù ’ΔÂ≈ ÏÛ≈ Òº¤∂Á≈ √ΔÕ Ïº‹‡ Í∂Ù ’È
Òº◊∂ È∂ ’¬Δ Ù∂¡ ÚΔ √π‰≈¬∂ ¡Â∂ Ï‹‡ Í∂Ù ’È ÂØ∫
Í«‘Òª ‘Δ Í≥‹≈Ï ÁΔ Ó≈ÛΔ √«ÊÂΔ Á≈ ’≈È «Í¤ÒΔ
√’≈ ˘ Áº«√¡≈Õ ¿π√È∂ «’‘≈ «’ ‹Δ.¡À√.‚Δ.ÍΔ.
D,CC,FF@ ’ØÛ ÂØ∫ ÚË ’∂ «¬√ √≈Ò D,GG,DHB ’ØÛ
‘Ø ◊¬Δ ˛Õ ≈‹ ÁΔ ÍÃÂΔ «Ú¡’ÂΔ ¡≈ÓÁÈ √≈Ò B@AF-
AG Á∂ A,CA,AAB πͬ∂ ÂØ∫ ÚË ’∂ B@AG-AH ”⁄
A,DB,IEH πͬ∂ ‘Ø ◊¬Δ ˛ ‹Ø «’ ’ΩÓΔ ¡Ω√ ÂØ∫ ÚºË ˛Õ
¡√ƒ «ÚºÂΔ ÿ≈‡≈ D.CF ÎΔ√ÁΔ Ø’‰ «Úº⁄ √¯Ò ‘ج∂
‘ªÕ «¬√ √≈Ò Ó≈ÒΔ ÷⁄ GAHB ’ØÛ Á≈ ‘Ø«¬¡¡≈ ‹Ø
«’ «Í¤Ò∂ √≈Ò È≈ÒØ∫ BI% Ú≈Ë≈ Á√≈™Á≈ ˛Õ Ó≈ÒΔ
ÿ≈‡≈ ‹Δ.¡À√.‚Δ.ÍΔ. (Gross State Domestic Prod-
uct) Á∂ B.DB ÎΔ√ÁΔ Âº’ Ø’‰ «Úº⁄ ’≈ÓÔ≈Ï ‘Ø«¬¡≈
‘ªÕ ¿π √ È∂ «’‘≈ «’ ’˜≈ B@AG-AH «Úº ⁄
‹Δ.¡À√.‚Δ.ÍΔ. Á≈ DA.@D ÎΔ√ÁΔ ˛ ÓÂÒÏ AIHIGH
’ØÛ ¡Â∂ «¬‘ B@AH-AI «Úº⁄ BAAEBC ’ØÛ ‘؉
ÁΔ √øÌ≈ÚÈ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬Δ ‘Ø Ó≈ÒΔ¡≈ ‹π‡≈¿π‰ ÁΔ
’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ ‹≈Ú∂◊ΔÕ
÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ Ò¬Δ Ï‹‡ «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ
«’√≈Ȫ Á≈ DBE@ ’ØÛ Á≈ ’˜≈ Óπ¡≈Î ’ΔÂ≈
‹≈Ú∂◊≈Õ Ó˜Á»ª ÁΔ ÿ∂¨ «Ï‹ÒΔ Óπ¡≈ÎΔ ‹≈Δ ‘∂◊ΔÕ
«¬ø‚√‡Δ Ò¬Δ E πͬ∂ ÍÃÂΔ Ô»«È‡ «Ï‹ÒΔ ‹≈Δ ‘∂◊ΔÕ
ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ ؘ◊≈ ÁΔ «√÷Ò≈¬Δ «ÁºÂΔ ‹≈Ú∂◊ΔÕ «¬º’
‘Ø  Ô» È ΔÚ«√‡Δ ÷Ø Ò Δ ‹≈Ú∂ ◊ ΔÕ ÏÒ≈’ ͺ Ë  ”Â∂
√‡∂‚Δ¡Ó Ï‰≈¬∂ ‹≈‰◊∂, √Û’ª ω≈¬Δ¡ª ‹≈‰◊Δ¡ª
¡≈«Á ◊ºÒª Á≈ ’Û≈‘ «¬’º·≈ Í≥‹ «’ÒØ Á≈ ω≈ «Ò¡≈Õ
¡√Ò √«ÊÂΔ ’Δ ˛?

dd Á«Òª ˘ Á«Û¡≈ ‹≈ «‘≈, Ë≈«Ó’ ’º‡ÛÂ≈ È≈Ò ÿº‡ «◊‰ÂΔ¡ª ˘ ˜πÒÓ-‹Ï Á≈

«ÈÙ≈È≈ ω≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈, Ø√ ÍÃ◊‡≈Ú∂ ˘ ¡Í≈Ë Â∂ Á∂Ù ËØ‘ ◊Á≈«È¡≈ ‹≈ «‘≈, ≈‹∂ √ƒ‘ Óπ’ºÁÓ ’πºÂ∂ ω∂
ͬ∂ ‘È, ÂÈ÷≈‘ ’‡ΩÂΔ¡ª Ò≈’∂ Â∂ ‡À’√ª «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ’’∂, ˜ØΔ Á≈È Óø«◊¡≈ ‹≈ «‘≈ ª ÷≈Ò√∂ ÁΔ «√‹È≈
¡Â∂ ÒØ’ª ÁΔ √ÙÂË≈Δ Â≈’ ÁΔ ÒØÛ «¬º’ ¡‡ºÒ ÒØÛ Ï‰Δ ÷ÛΔ ˛Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 9 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
 Í≥‹≈Ï ÁΔ «ÚºÂΔ √«ÊÂΔ Ï‘π ‘Δ ◊øÌΔ ˛Õ ¡’≈ÒΔ
√’≈ Á∂ Ï‹‡ È≈ÒØ∫ ’ª◊√Δ Ï‹‡ «Úº⁄ ¡√Ò «Úº⁄
’Ø¬Δ Î’ È‘ƒ «√Î ¡ø’«Û¡ª ÁΔ ÷∂‚ ˛Õ ¿π‘ ÚΔ ÊØÛ∂
«¬Ë ÂØ∫ ¿πË ’ΔÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ Ï‹‡ AIGB@ ’ØÛ
«ÚºÂΔ ¡Â∂ ABECI ’ØÛ Ó≈ÒΔ ÿ≈‡∂ Á≈ Ï‹‡ ˛Õ «¬√
«Úº⁄ ’πºÒ ÍÃ≈ÍÂΔ¡ª A,BB,IBC ’ØÛ ÁΔ¡ª ‘È Â∂
÷⁄∂ ÚºË º÷∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬√ «Úº⁄ ¡≈Í‰Δ¡ª ÍÃ≈ÍÂΔ¡ª
«Úº⁄ ‹ÈÂ≈ ”Â∂ Ò≈¬∂ ‡À’√ª ÂØ∫ DAFFD.BA ’ØÛ πͬ∂,
‹Δ.¡À√.‡Δ. ÂØ∫ BADD@.EE ’ØÛ, ¡≈Ï’≈Δ ÂØ∫ F@@@
’ØÛ, «Ï‹ÒΔ «‚¿»‡Δ ÂØ∫ BE@@ ’ØÛ, Ú≈‘È ‡À’√ª
ÂØ∫ BADB ’ØÛ, √’≈ ˘ ’∂∫ÁΔ ’ª «Úº⁄Ø∫ AC.@B
ÍÃÂΔ «‘º√≈ Â∂ ’∂∫ÁΔ ◊ꇪ «Úº⁄Ø∫ H.IH ÎΔ√ÁΔ ¡≈¿π‰≈
˛Õ √«ÊÂΔ «¬‘ ˛ «’ Ï‹‡ ª Í∂Ù ’ «ÁºÂ≈, «’√≈ÈΔ
÷≈Â ⁄⁄≈ ÚΔ Ï‘π ’ΔÂΔ ÍÃø» ÷∂ÂΔ ˘ √ø’‡ «Úº⁄Ø∫
’º„‰ Ò¬Δ Ïº‹‡ «Úº⁄ ’Ø¬Δ Â‹ÚΔ˜ È‘ƒÕ ’Δ ‹Ø ÷∂ÂΔ
Ò¬Δ πÍ¬Δ¡≈ º«÷¡≈ «◊¡≈ ˛, ¿π√ È≈Ò ÷∂ÂΔ √ø’‡
«Úº⁄Ø∫ «È’Ò ‹≈Ú∂◊ΔÕ ‹Ø«’ ’πºÒ ‹Δ.¡À√.‚Δ.ÍΔ. Á≈ BH%
ÂØ∫ ¿πμÍ ωÁΔ ˛Õ «’√≈Ȫ Ò¬Δ «‹‘Û≈ DBE@ ’ØÛ
πͬ∂ º÷∂ ‘È ¿π‘ ª ⁄Δ⁄Δ ”Â∂ ı»È Ò≈ ’∂ Ù‘ΔÁ ’‘≈¿π‰
Ú≈ÒΔ ◊ºÒ ˛Õ ‹Á«’ ÈÀÙÈÒ √À∫ÍÒ √Ú∂ ÓπÂ≈«Ï’
Í≥‹≈Ï «Úº⁄ AG Òº÷ «’√≈È Â∂ C Òº÷ Ó˜Á» Í«Ú≈
÷∂ÂΔ ”Â∂ «ÈÌ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ «√ ÍÃÂΔ «Ú¡’ÂΔ G.E
Òº÷ Á≈ ’˜≈ ˛Õ √’≈ È∂ «’√≈Ȫ «√ I@,@@@
’ØÛ ’˜∂ ÁΔ Óπ¡≈¯Δ ÁΔ ◊ºÒ ’‘Δ √Δ ÍÃø» «¬‘ ’Ó
ª Ï‘π ÿº‡ ˛Õ Óπ¯Â «Ï‹ÒΔ ÁΔ «ÓÒÁΔ √‘»Ò ª
Í«‘Òª ÂØ∫ «ÓÒÁΔ ˛ √’≈ È∂ ’Ø¬Δ ÈÚƒ ◊ºÒ È‘ƒ
’ΔÂΔÕ ’˜¬Δ √’≈ ‘Ø ’˜∂ «’Ú∂∫ Óπ¡≈¯ ’»Õ ¿π‘
√’≈ «‹√ÂØ∫ ¡≈Í ÍÀ√∂ È‘ƒ ÓπÛÁ∂, √’≈ «√
B,AA,BEC ’ØÛ Á≈ ’˜≈ ˛Õ «¬√ÁΔ¡ª AFBF@ ’ØÛ
ÁΔ¡ª ‘∂’ √≈Ò «Ú¡≈‹ ÁΔ¡ª Á∂‰Á≈Δ¡ª ‘ÈÕ «¬‘
«Ú¡≈‹ ÁΔ¡ª Á∂‰Á≈Δ¡ª B@@F-@G «Úº⁄ DAEB
’Ø Û ÍÃ Â Δ √≈Ò √ÈÕ «¬‘ ’˜≈ ÍÃ Â Δ «Ú¡’ÂΔ
C@,EHC πͬ∂ ωÁ≈ ˛Õ √’≈ «¬‘ ’˜∂ ¿πμÍ ’˜≈
Â∂ ¿π√ ’˜∂ ¿πμÍ ‘Ø ’˜≈ ÒÀ ’∂ ’øÓ ⁄Ò≈ ‘Δ ˛Õ
√«ÊÂΔ Âª «Ì¡≈È’ «¬‘ ωÁΔ ˛ «’ «‹ºÊ∂ Í«‘Òª
˙Ú‚≈· √Δ (˙Ú‚≈· Á≈ ÓÂÒÏ «’ Âπ√ƒ «¬º’
«Ò«Ó‡ º’ ’˜≈ ÒÀ √’Á∂ ‘Ø ‹ª ÷⁄≈ ’ √’Á∂ ‘Ø,
‹Á Âπ√ƒ ¿π√ «Ò«Ó‡ ÂØ∫ ¿πμÍ ’˜≈ «Ò¡≈ ‹ª ¿π√
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«ÁÈ ÁΔ «Ò«Ó‡ ÂØ∫ ¿πμÍ ÷⁄≈ ’ΔÂ≈) ‘π‰ ‚ÏÒ ˙Ú
‚≈· ‘πøÁ≈ ˛Õ Í≥‹≈Ï √’≈ «√ ˙ÍÈ Ó≈’Δ‡ Á≈
¿πË≈, ÈÀÙÈÒ √Ó≈Ò √∂«Úø◊ Îø‚ Á≈ ¿πË≈, È≈Ï≈‚
Á≈, ’∂∫Á √’≈ Á≈, «ÚÁ∂ÙΔ √ø√Ê≈Úª Á≈, «ÚºÂΔ ÏÀ∫’ª
Á≈, ‹ÈÂ’ ÷≈«Â¡ª ¡≈«Á Á≈ ¿πË≈ ˛Õ Í≥‹≈Ï «√
‹Δ.¡À√.‚Δ.ÍΔ. Á≈ B@AE-AF «Úº⁄ ’˜≈ CA.D% √Δ,
Â∂ «¬‘ Ì≈ Á∂ √»«Ï¡ª «Úº⁄Ø∫ Á»√∂ ÈøÏ ”Â∂ √Δ ¡Â∂
‘π‰ «¬‘ Í«‘Ò∂ ÈøÏ Ò¬Δ Íº¤ÓΔ Ïø◊≈Ò È≈Ò «ÌÛ
«‘≈ ˛Õ
«ÚºÂ ÓøÂΔ È∂ «’‘≈ «’ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ Ì≈ È≈ÒØ∫
ÍÃÂΔ «Ú¡’ÂΔ ÚºË ¡≈ÓÁÈ ˛Õ ¿π√ ÓπÂ≈«Ï’ B@AG-
AH «Úº⁄ A,DB,IEH ÍÃÂΔ «Ú¡’ÂΔ ˛Õ ‹∂’ «’√∂ ÿ
E «Ú¡’ÂΔ ‘È Âª «¬‘ GADGH@ √≈Ò ÁΔ Ï‰ÁΔ ˛
¡Â∂ ‘∂’ Ó‘ΔÈ∂ ÁΔ EIEFE πͬ∂ ωÁΔ ˛Õ ‹∂’
‘∂’ Í«Ú≈ ÁΔ «¬øÈΔ ¡≈ÓÁÈ ‘Ø ‹≈Ú∂ ª Ì≈Â
«Úº⁄ √«ÊÂΔ ’≈ÎΔ √πË ‹≈Ú∂◊ΔÕ Í ÓÈÍÃΔ ‹Δ «¬‘
ÚΔ ÒØ’ª ˘ Áº√Ø «’ ‹∂’ «’√∂ Í«Ú≈ ÁΔ «¬√ÂØ∫
¡≈ÓÁÈ ÿº‡ ˛ ª ¿π‘ ‹ªÁΔ «’ºÊ∂ ˛? Í≥‹≈Ï «Úº⁄
¡ÓΔ ’Ω‰ ‘Ø «‘≈ ˛? «¬√ Ï≈∂ ÓÈÍÃΔ ¸ºÍ ˛Õ
¡√Ò «Úº⁄ «¬‘ Ï‹‡ ’Ø¬Δ Á»¡øÁ∂ÙΔ È˜Δ¬∂
È≈Ò È‘ƒ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈, «¬‘ Ï‹‡ ‹Û≈¿» Ï‹‡ ˛Õ
«¬‘ Ï‹‡ ÏπºÂ≈ √≈ «‘≈ ˛Õ «¬‘ Ï‹‡ ‡≈¬ΔÓ ‡Í≈¿»
Ï‹‡ ˛ ª «’ ’ø Ó ⁄ÒÁ≈ ‘Ø Ú ∂ Õ «¬√∂ ’’∂
˙Ú‚≈Ϋ‡ø◊ ’ÈΔ ÍÀ ‘Δ ˛Õ Ϻ√ ¡º‹ Á≈ «ÁÈ Òøÿ
‹≈Ú∂Õ Í»ø‹Δ ÷«⁄¡ª ¡Â∂ Ó≈ÒΔ ÷«⁄¡ª Â∂ ‹∂’ ¡√ƒ
«È◊∑≈ Ó≈Δ¬∂ ª √«ÊÂΔ √ͺه ‘Ø ‹≈Ú∂◊ΔÕ Í»ø‹Δ ÷⁄∂
«‹‘Û∂ ÒøÓ∂ √Ó∂∫ Ò¬Δ ’ΔÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘È «‹Ú∂∫ √Û’ª,
√ΔÚ∂‹, ‡ª√ÍØ‡, Í≈‰Δ √ÍÒ≈¬Δ, «√ø‹≈¬Δ, «√‘Â,
«√º«÷¡≈ ¡≈«ÁÕ Ó≈ÒΔ ÷⁄∂ «‹‘Û∂ ÊØÛ∂ √Ó∂∫ ’ΔÂ∂ ‹ªÁ∂
‘È Â∂ ¿π‘ ‹≈«¬Á≈Á È‘ƒ ω≈™Á∂Õ «‹Ú∂∫ ÂÈ÷≈‘,
«Ú¡≈‹, «Ï‹ÒΔ √Ï«√‚Δ ¡≈«ÁÕ Í»ø‹Δ ÷⁄∂ Â∂ Ó≈ÒΔ
÷⁄∂ ¡º◊∂ ÁØ-ÁØ «’√Ó Á∂ ‘È «¬º’ ÍÒ≈È ¡Â∂ È≈È-
ÍÒ≈È ÷⁄∂Õ ‹∂’ ¡√ƒ Í«‘Òª Í»ø‹Δ ÷«⁄¡ª ÁΔ ◊ºÒ
’Δ¬∂ ª B@@F-@G ÂØ∫ «¬√ Ï‹‡ º’ ÍÒ≈È ÷«⁄¡ª
«Úº⁄ «√Î G ÍÃÂΔÙ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ Â∂ È≈È-ÍÒ≈È
Í»ø‹Δ ÷«⁄¡ª «Úº⁄ FC ÍÃÂΔÙ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬√∂
Â∑ª ÍÒ≈È Ó≈ÒΔ ÷«⁄¡ª ¿πμÂ∂ B@@F-@G ÂØ∫ ‘π‰
º’ AF% Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ Â∂ È≈È-ÍÒ≈È Ó≈ÒΔ ÷⁄∂
10 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
«Úº⁄ HC% Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈Õ ‘π‰ Á∂ Ï‹‡ «Úº⁄ ÚΔ √«ÊÂΔ
ÚΔ ¿π‘Δ ˛ ÏÒ«’ Ó≈ÒΔ ÷«⁄¡ª Â∂ È≈È-ÍÒ≈È
÷«⁄¡ª «Úº⁄ ‘Ø Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈Õ √ͺه ˛ Í≥‹≈Ï Á≈
Ì«Úº÷ ’Ø¬Δ È‘ƒ, ‘È∂≈ ‘Δ ‘È∂≈ ˛Õ «¬√ÂØ∫ «√÷ ª
Ï‹‡ ÁΔ «¬‘ ˛ «’ ÿ ÿ ÈΩ’Δ Á∂‰ Ú≈Ò∂ ’ÀÍ‡È Á∂
Ï‹‡ «Úº⁄ ÈΩ’Δ Á≈ ’Ø¬Δ ÍÃÏøË È‘ƒÕ ª ¿π‘Ȫ È∂
Ï‹‡ «Úº⁄ «¬º’ ‹ÚΔ˜ ˜» º÷Δ ˛ «’ ’ÀÍ‡È √’≈
ÈΩ’Δ ÒÀ‰ ÁΔ ‡∂«Èø◊ Á∂Ú∂◊ΔÕ «¬√ Ò¬Δ Êª-ʪ ”Â∂
√À∫‡ ÷ØÒ∂◊ΔÕ
ÿ≈‡≈ Í»≈ «’Ú∂∫ ‘Ø¿»?
ÓÈÍÃΔ È∂ ¡≈͉∂ Ì≈Ù‰ «Úº⁄ √≈¯ √≈¯ «’‘≈
«’ ÿ≈‡≈ Í»≈ ’È Ò¬Δ ¿π‘ ÒØ’ª ”Â∂ ‡À’√ Ò≈¬∂◊≈Õ
‘ª «¬√Á∂ Ò¬Δ √Óª ¡Òº◊-¡Òº◊ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ’πfi
‡À’√ ª Ï‹‡ Á«Ó¡≈È Ò≈¬∂ ‘È Â∂ ’‡ΩÂΔ¡ª
’ΔÂΔ¡ª ‘È, ’πfi ˘ Ï≈¡Á «Úº⁄ Ò≈¿π‰ Á≈ «¬Ù≈≈ ˛Õ
¿π√È∂ AE@@ ’ØÛ «¬’º·∂ ’È ÁΔ «Ú™ÂÏøÁΔ ¿πÒΔ’Δ
˛Õ Í«‘ÒΔ √º‡∂ B@@ π. Ó‘ΔÈ≈ ’Á≈Â≈Úª ”Â∂ ‡À’√
Ò≈«¬¡≈ «‹√ «Úº⁄ Úº‚Δ √º‡ ÓπÒ≈˜Óª ˘ Ó≈Δ ˛Õ √’≈
ÍÃ⁄≈ ’ÁΔ ˛, ÷≈√ ’ Ó≈√‡ª ÍÃÂΔ «’ «¬‘ ÚºË
ÂÈ÷≈‘ ÒÀ∫Á∂ ‘È «¬√ Ò¬Δ ÓπÒ≈˜Óª ˘ ͺ’∂ ’È Ò¬Δ
«¬È∑ª ÁΔ ÂÈ÷≈‘ D@,@@@ ÂØ∫ ÿ‡≈ ’∂ A@,C@@ ’È
ÁΔ Â‹ÚΔ‹ ”Â∂ ÚΔ «Ú⁄≈ ’ ‘Δ ˛Õ ‹Á«’ √º⁄≈¬Δ
«¬‘ ˛ «’ GEÍÃÂΔÙ √’≈Δ ÓπÒ≈˜Ó C@@@ ÂØ∫ ÒÀ ’∂
DH@@@ º’ ÂÈ÷≈‘ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ ‹Á«’ ¿πμ⁄ ¡‘π«Á¡ª
”Â∂ AD% ÒØ’ E@ ‘˜≈ ÂØ∫ A,AD,@@@ πͬ∂ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ÂÈ÷≈‘ ÿ‡≈¿π‰ ÁΔ Â‹ÚΔ˜ DH@@@ ÂØ∫ ÿº‡
Ú≈Ò∂ ÓπÒ≈‹Óª Ò¬Δ ˛, ÷≈√ ’ Ó≈√‡ª Ò¬ΔÕ ‹Á«’
√’≈ Á∂ BB% ÓπÒ≈˜Ó √πº«÷¡≈ «ÚÌ≈◊ (÷≈√ ’
ÍπÒΔ√) «Úº⁄ ’øÓ ’Á∂ ‘È, ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª ÂÈ÷≈‘ª ”Â∂
’º‡ Ò≈¿π‰ ÁΔ ’Ø¬Δ Â‹ÚΔ˜ È‘ƒÕ ™fi Í≥‹≈Ï «Úº⁄
√’≈Δ ÓπÒ≈˜Ó ’Ø¬Δ Ï‘πÂ∂ È‘ƒÕ B@@A «Úº⁄ «¬º’
Òº÷ Ó◊ AF@@ √’≈Δ ÓπÒ≈˜Ó √Δ, ÍÃø» B@AC «Úº⁄
«¬‘ ÿ‡’∂ AAAC «‘ ◊¬∂ ‘ÈÕ (√ÀÈ√√ Í≥‹≈Ï √’≈)Õ
«¬√ «Úº⁄ √∂Ú≈Úª Á∂ ÷∂Â Á∂ ÓπÒ≈˜Ó ÿ‡∂ ‘ÈÕ
√’≈ È∂ ÿ≈‡≈ Í»≈ ’È Ò¬Δ D Òº÷ F@ ‘˜≈
ÈΔÒ∂ ’≈‚ ’º‡ «ÁºÂ∂ ‘ÈÕ «¬√ È≈Ò √’≈ ˘ Úº‚≈
Î≈«¬Á≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ √’≈ ¡≈Í‰Δ¡ª ‹≈«¬Á≈Áª Ú∂⁄ ‘Δ
˛Õ «¬√ Ò¬Δ ¿π√È∂ «˜Ò∑≈ ÍÃΔÙÁª Â∂ Í≥⁄≈«¬Â √øÓÂΔ¡ª
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
˘ ˜ÓΔȪ Â∂ «¬Ó≈ª ÒΔ˜ ”Â∂ Á∂‰ Ò¬Δ «’‘≈ ˛Õ
√’≈ È∂ ÈÚƒ ¡≈Ï’≈Δ ÈΔÂΔ Â«‘ Ù≈Ï √√ÂΔ
’ «ÁºÂΔ ˛ Â∂ ·∂«’¡ª ÁΔ «◊‰ÂΔ ÚË≈¿π‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈
’ΔÂ≈ ˛Õ √’≈ Á≈ ‡Δ⁄≈ ˛ «’ ÈÚƒ ÈΔÂΔ Â«‘Â
F@@@ ’ØÛ πͬ∂ «¬’º·∂ ’ΔÂ∂ ‹≈‰◊∂Õ ‹Á«’ «Í¤Ò∂
√≈Ò EAE@ ’ØÛ Á≈ ‡Δ⁄≈ √ΔÕ √’≈ È∂ Ó˜Á» Á∂
ÿ∂¨ «Ï‹ÒΔ «ÏºÒ ÁΔ Óπ¡≈ÎΔ Â∂ «‡¿»ÏÚÀμÒª Á∂ «ÏºÒª
ÁΔ Óπ¡≈ÎΔ ˘ ÂØÛÈ Ò¬Δ ¡Òº◊ √’ΔÓª ω≈¬Δ¡ª ‘ÈÕ
√’≈ Ïπ„≈Í≈ ÍÀÈÙȪ «Úº⁄ ’‡ΩÂΔ ’ ‘Δ ˛Õ √’≈
ÚºÒØ∫ AIGB@ ’ØÛ ÿ≈‡∂ Á≈ Ï‹‡ Í∂Ù ’ΔÂ≈ ˛Õ ¿π√
’ØÒ ’∂∫Á Úª◊»ø ÈÚ∂∫ È؇ ¤≈Í ’∂ ÓÂÒÏ ’ø√Δ ÁΔ
’Á ÿ‡≈ ’∂ ÿ≈‡≈ Í»≈ ’È ÁΔ Â‹ÚΔ˜ ª ‘Ø È‘ƒ
√’ÁΔ, È≈ ‘Δ ÓÈÍÃΔ Á≈ ‹Δ.¡À√.‡Δ. ≈‘ƒ Ú≈Ë» Ó≈ÒΔ¡≈
«¬’º·≈ ‘؉ Á≈ √πÍÈ≈ Í»≈ ‘Ø √«’¡≈Õ «¬√ ’’∂ ÒØ’ª
ÁΔ¡ª ‹∂Ϫ ‘Δ ‘È, √’≈ «‹Ú∂∫ Ó‹Δ ’º‡∂Õ
ÚÒ∂Ú∂∫ ÷ªÁ≈ ÚË «‘≈ ¡≈«Ê’ √ø’‡
Í≥‹≈Ï Á∂ «ÚºÂΔ √ø’‡ Á≈ ’≈È ‹∂’ ¡√ƒ ÒºÌΔ¬∂
ª «¬√ÁΔ ¡√ÒΔ ‹Û∑ ÁπÈΔ¡ª Ì «Úº⁄ ¡≈¬∂ ¡≈«Ê’
√ø’‡ «Úº⁄ ˛Õ «‹‘Û≈ ¡√Ò «Úº⁄ ÍÃÏøË Á≈ √ø’‡ ˛Õ
B@@H ÂØ∫ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈ ¡≈«Ê’ √ø’‡ Íπ≈‰∂ √ø’‡ª Úª◊»ø
÷ÂÓ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬‘ ‘ΩÒΔ-‘ΩÒΔ ÚÒ-ÚÒ∂Ú∂∫ ÷ªÁ≈
¡º◊∂ ÚË «‘≈ ˛Õ «¬√ÁΔ Ó≈ ‘∂· ’Á∂ ’Ø¬Δ Á∂Ù, ’Á∂
’Ø¬Δ «÷ºÂ≈, √ø√≈ «Úº⁄ «ÚÙÚΔ’È ÁΔ Î»’ «È’Ò
‘Δ ˛Õ ÁπÈΔ¡ª Óπº·Δ «Úº⁄ Á∂ È≈¡∂ «Úº⁄Ø∫ ÁπÈΔ¡ª «’
‘Δ ˛Õ «ÚÙÚ ÚÍ≈ √ø√Ê≈ ˘ Ï⁄≈¿π‰ Ò¬Δ Ì≈Â
Ú◊≈ Î≈‚Δ Á∂Ù ’Ø«ÙÙª ’ «‘≈ ˛Õ ¡≈͉∂ ¡≈͉∂
Á∂Ù ˘ √πº«÷¡Â ’È ÁΔ ÈΔÂΔ ¡º◊∂ ÚË ‘Δ ˛Õ
Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ÷∂ÂΔ Â∂ «Ú’≈√ ÁΔ Á Ò◊Ì◊ B%
«Í¤Ò∂ Á√ √≈Òª ÂØ∫ ¡≈√-Í≈√ ˛Õ «Í¤Ò∂ √≈Òª «Úº⁄
÷∂ÂΔ ÁΔ «Ú’≈√ Á Ó≈¬ΔÈ√ «Úº⁄ ÚΔ ‘Δ ˛Õ √È¡Â
ÁΔ «Ú’≈√ Á D% Á∂ ¡≈√-Í≈√ ˛Õ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Ò¬Δ
’Ø¬Δ π˜◊≈ È‘ƒ ˛Õ «Í¤Ò∂ √≈Ò ıÏª ÓπÂ≈«Ï’ A
Òº÷ ÈΩ‹Ú≈È «ÚÁ∂Ùª «Úº⁄ ÍÛÈ ⁄«Ò¡≈ «◊¡≈ Â∂ ¿π‘Ȫ
È∂ «ÚÁ∂Ùª «Úº⁄ AB Òº÷ ÂØ∫ AH Òº÷ Á∂ ’ΔÏ ÍÃÂΔ
«Ú«Á¡≈ÊΔ ÎΔ√ ÌΔ ˛Õ «‘øÁØ√Â≈È ‡≈¬ΔÓ˜ ÓπÂ≈«Ï’
B@@G ÂØ∫ B@AD º’ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ AHGG@ ÎÀ’‡Δ¡ª
ÏøÁ ‘Ø ◊¬Δ¡ª ‘ÈÕ Í≥‹≈Ï √’≈ Á≈ «√ÂÓ Á∂÷Ø «’
¿π‘ Ï‹‡ ÂØ∫ Í«‘Òª ¡≈«Ê’ √Ú∂ Í∂Ù ‘Δ È‘ƒ ’ÁΔÕ
11 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
Ó«‘ø◊≈¬Δ ÚË ‘Δ ˛Õ È≈ ª ¿π˜ª «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ‘Ø
«‘≈ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘Δ Ó«‘ø◊≈¬Δ Óπ’≈ÏÒ∂ «’√≈Ȫ ÁΔ¡ª
«‹‰√ª Á∂ Ì≈¡ ÚË∂ ‘ÈÕ ’∂∫Á √’≈ ÚΔ ◊ºÒª È≈Ò
‘Δ √≈Δ ‹ªÁΔ ˛Õ ’∂∫Á ˘ ¡≈͉∂ Ò≈Ò∂ ͬ∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ
’∂∫Á Í≥‹≈Ï ˘ ’∂∫ÁΔ ◊ê‡ ÂØ∫ H.IHÎΔ√ÁΔ «‘º√≈
¡≈™Á≈ ˛Õ «‹‘Û≈ «’ Ï‘π ÿº‡ ˛Õ ’∂∫Á Ï‘πÂΔ Â≈’Â
¡≈͉∂ ’ØÒ «¬’º·Δ ’Δ ÏÀ·≈ ˛Õ «ÌzÙ‡≈⁄≈ «ÁÈØ-
«ÁÈ ÚË «‘≈ ˛Õ «‹ºÊ∂ √È¡Â Â∂ ÷∂ÂΔ Á≈ Ó≈Û≈ ‘≈Ò
˛ ª Í≥‹≈Ï ’ØÒ «‹‘Û∂ ’πfi ’πÁÂΔ √Ø ‘È, ¿π‘ ÚΔ
Ó≈ÎΔ¡≈ ´º‡Δ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
Í≥‹≈Ï ÁΔ «ÚºÂΔ √«ÊÂΔ √πËÈ Á∂ ’Ø¬Δ Ï‘πÂ∂ ⁄ø◊∂
√ø’∂ ȑƒÕ ÷≈Ï ‘؉ Á∂ ‘Ø √ø’∂ ω ‘∂ ‘ÈÕ ¡≈¿π‰
Ú≈ÒΔ √«ÊÂΔ ‘Ø ◊øÌΔ ‘Ø‰Δ ˛Õ «¬√ Ò¬Δ «¬√ Ó≈ÛΔ
‘≈Ò «Úº⁄ √≈˘ «¬È’Ò≈ÏΔ¡ª ˘ ÒØ’ª √≈‘Ó‰∂ ‹Ó‘»Δ
«¬È’Ò≈Ï Á≈ Ó≈‚Ò Í∂Ù ’È ÁΔ¡ª ’Ø«ÙÙª ÚË≈¿π‰Δ¡ª
⁄≈‘ΔÁΔ¡ª ‘È ¡Â∂ √øÿÙª Á∂ «ÍÛ ÓºÒ‰∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘ÈÕ

«Ú√‹È ÂØ∫ Í«‘Òª/√Ï‹Δ √Ø‘Δ ı≈’Δ ⁄±«‘¡ª ÁΔ¡ª Í҇Ȫ

ÚßÁ∂ Ú≈ÂÓ Á∂ Í‘≈Û∂ ÍÛÁΔ¡ª
«¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª «’ ÎÀÒ ‹≈‰ È≈◊Í∞ ÂØ∫ ÒÀ ’∂
«ÚÚ√Ê≈ Á∂ Í≈‰Δ¡ª «Úμ⁄ Â∞‘≈‚∂ «Íß‚ª ÁΔ¡ª ‹±‘ª ÂΔ’ !
«Ú√«‹Â ‘Ø ‹≈¬∂ √≈‚Δ ‘Ø∫Á Â∂ Â∞√ƒ ⁄±«‘¡ª ȱß........
«¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª «’ √≈‚Δ¡ª ËΔ¡ª 鱧 ◊‰∂Ù ÁΔ √Ú≈Δ ‘Δ √ÓfiÁ∂ ‘Ø !
Í«ÚμÂ «ÙÚ«Òß◊ ”Â∂ «Ï·≈’∂ ÍÒ∂◊ Á∂ ¯ÀÒ‰ ÂØ∫ Í«‘Òª,
’ß‹’ ω≈ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂! ¡≈˙ √Û’ª ÂØ∫.......
¡≈˙ «È’Ò ‹≈¬Δ¬∂ Ó∂∫◊È≈ 鱧 ‘±ßfi Á∂¬Δ¬∂ !
Ì◊ª ÁΔ «◊z¯Â «Ú⁄Ø∫.......!!
«¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª «’,
«¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª «’, ÷±ÁΔ ÏªÁª Á∂ ‡ØÒ∂.......
‘Ò’∂ ‘ج∂ ’∞μÂ∂ Úμ„ ÒÀ‰ ’ÀÍ≈∫ ”⁄Ø∫ «È’Ò’∂ ÷ÒÒ Í≈¿∞‰
Â∞‘≈‚∂ Ïμ«⁄¡ª Á∂ ÈßÈ∑∂ ⁄≈Úª 鱧 Â∞‘≈‚Δ Ù÷√Δ ¡˜≈ÁΔ Á∂ ‘μ’ «Úμ⁄ !
Â∂ Â∞√Δ∫ Ï∞’Δ¡ª ‘Δ Í≈¿∞∫Á∂ ‘Ø Â∂ ¡÷ΩÂΔ ≈Ù‡Ú≈Á
ÓμÂÁ≈È ’∂∫Áª Â∂ ‹≈’∂ ! ÈμÍ ÒÚ∂.......
¡≈¿∞ ’∞μ«Â¡ª ÁΔ Êª Â∂ Â∞‘≈‚Δ Ø‡Δ ÁΔ Ì∞μ÷ ȱß
Ú¯≈Á≈Δ Á≈....... ¡≈˙ ÷≈ÒΔ «„삪 «Ú∞μË ‘Ø ‘Δ
’Ø¬Δ ÈÚª «ÏßÏ «√‹Δ¬∂ ! «¬√ Ù≈«‹√ Á≈ ÍÁ≈¯≈√ ’Δ¬∂ !

«¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª «’ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª «’

◊¿±Ù≈Ò≈ ÁΔ¡ª ÂØ’Û ◊ªÚª Í≈‰Δ¡ª «Úμ⁄ ÂÀÁ∂ ‘ج∂ ’ÓÒ
Â∞‘≈‚Δ¡ª ±‘ª ÁΔ ‘«¡≈ÚÒ ⁄∑’∂ «ÂzÙ±Òª ω ‹≈‰.......
ӱ ‹≈‰........ Â∂ Í≈‰Δ ÁΔ ¡≈√ «Úμ⁄ ¡≈¬Δ¡ª
Â∞‘≈‚∂ √∞Í«È¡ª ÁΔ Á√±ÂΔ ⁄≈Á Â∂ Ó≈√±Ó «⁄ÛΔ¡ª Î∞ß‚ Ò¬Δ¡ª ‹≈‰ !
¡≈¿∞ Óμ¤∂ ‘ج∂ Úμ◊ Á≈ ¡≈˙ Á∞¡≈ ’Δ¬∂,
’Ø¬Δ ⁄≈≈ ’Δ¬∂ ! «’ Î∞μÒ Î∞μÒ ‘Δ «‘‰,
«’Â∂ «¬‘ ÓȱßÚ≈ÁΔ «Í¿∞∫Á........
«¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª «’ Î∞μÒª Á∂ ÚΔ ¡Ê È≈ ÏÁÒ Á∂Ú∂ !!

«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 12 ¡ÍÃÀÒ-B@AH

 Ò≈Ùª Á∂ „∂ ”Â∂ «Ú’≈√ ÁΔ ⁄’≈⁄Ω∫Ë
AD Ó≈⁄ B@AH ˘ «‘øÁπ√Â≈È ‡≈¬ΔÓ˜ ¡ıÏ≈
”⁄ ıÏ ¬∂‹ø√Δ ÍΔ.‡Δ.¡≈¬Δ. Á∂ ‘Ú≈Ò∂ È≈Ò «¬º’
˛≈È’πøÈ √π÷Δ ¤ÍΔ «‹√Á≈ «√Ò∂÷ √Δ ““B@AD-AF
ÁΩ≈È BF,E@@ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª È∂ ’ΔÂΔ ıπÁ’πÙΔ”” ‹Δ
‘ª BF,E@@ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ÁΔ ıπÁ’πÙΔÕ «’√∂ ÚΔ
√Ø⁄Ú≈È-√øÚ∂ÁÈÙΔÒ ÓÈ ˘ «¬‘ √π÷Δ Ï∂⁄ÀÈ ’ √’ÁΔ
˛Õ «¬‘ ˛≈ÈΔ‹È’ ÷πÒ≈√≈ «’√∂ ‘Ø È∂ È‘ƒ ıπÁ ’∂∫ÁΔ
◊ë‘ ≈‹ ÓøÂΔ ÙÃΔ ‘ø√ ≈‹ ◊ø◊≈≈Ó ¡‘Δ È∂ ≈‹
√Ì≈ «Úº⁄ «¬º’ √Ú≈Ò Á∂ ‹Ú≈Ï «Úº⁄ ¡≈͉∂ Ó»ø‘Ø∫ ÎπÓ≈’∂
’ΔÂ≈Õ ¿πȪ∑ Áº«√¡≈ «’ B@AD «Úº⁄ H@FH «Ú«Á¡≈ÊΔ,
B@AE «Úº⁄ HICD «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ¡Â∂ B@AF «Úº⁄
IDGD «Ú«Á¡≈ÊΔ ıπÁ’πÙΔ ’ ◊¬∂Õ ¡ø’Û∂ Áº√Á∂ ‘È
«’ «¬‘ Ó≈Û≈ Â∂ ıÂÈ≈’ πfi≈È ÚË-ÎπºÒ «‘≈ ˛Õ
ÂπÒÈ≈ÂÓ’ ÂΩ ”Â∂ Ï≈’Δ √»«Ï¡ª È≈ÒØ∫ √È¡ÂΔ ÂΩ
”Â∂ «Ú’√ ӑª≈Ù‡ √»Ï∂ «Úº⁄ «¬‘ πfi≈È √Ì ÂØ∫
Â∂˜ ˛Õ ¿πÊ∂ B@AE «Úº⁄ ABC@ «Ú«Á¡≈ÊΔ ¡Â∂ B@AF
«Úº⁄ ACE@ «Ú«Á¡≈ÊΔ ıπÁ’πÙΔ ’ ◊¬∂Õ «¬√∂ Â∑ª
¥ÓÚ≈ Â≈«ÓÒÈ≈‚» ”⁄ «¬‘ «◊‰ÂΔ IEE ¡Â∂ IHA
¡Â∂ ͺ¤ÓΔ Ïø◊≈Ò «Úº⁄ FGF ¡Â∂ AADG ˛Õ
¡’√ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ÓΔ‚Δ¡≈ ‹ª Íà À √
‹Ó‘»Δ¡Â Á∂ ⁄≈ ÊøÓª «Úº⁄Ø∫ «¬º’ ÊøÓ ˛Õ Í «¬‘ «’‘Ø
«‹‘Δ ‹Ó‘»Δ¡Â ¡Â∂ «¬‘ «’‘Ø «‹‘∂ ÊøÓ ‘È? «‹øÈ∑ª
Ò¬Δ Á∂Ù Á∂ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ Ì«Úº÷ ”⁄ ÚË-ÎπºÒ ‘∂ «¬√
÷ÂÈ≈’ Â∂ Ó≈Û∂ πfi≈È Ï≈∂ «Ú⁄≈ ’È Ò¬Δ ’جΔ
√Óª È‘ƒÕ √ø√Á ¡Â∂ ¡√À∫ÏÒΔ¡ª «Èº‹Δ «’Ûª ’º„‰
Ò¬Δ ◊≈ÒΔ-◊ÒØ⁄ ¡Â∂ ’≈Úª ΩÒΔ Í≈¿π‰ Á∂ ¡÷≈Û∂
‘È ¡Â∂ ÓΔ‚Δ¡≈ Â∂ ÍÃÀ√ ¡«‹‘∂ Ï∂-ÓπºÁ≈ ÒÛ≈¬Δ-
fi◊«Û¡ª ˘ «Ó⁄-Ó√≈Ò∂ Ò≈ ’∂ √È√ÈΔ÷∂˜ ω≈ ’∂
Í∂Ù ’È Á∂ √≈ËÈÕ √≈‚∂ «ÍÃø‡ Â∂ «¬ÒÀ’‡Ø«È’ ÓΔ‚Δ¬∂
Ò¬Δ ‚πÏ¬Δ «Ú÷∂ ÎΩ ‘Ø¬Δ «¯ÒÓΔ ‘ΔØ«¬È ÙÃΔÁ∂ÚΔ ÁΔ
ÓΩ ÁΔ Ó‘ºÂÂ≈ «’Â∂ ÚºË ˛ Í BFE@@ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ
ıπÁ’πÙΔ (¡Ω√ÂÈ BD Ϻ⁄∂ ÍÃÂΔ «ÁÈ) ÁΔ ıÏ ’جΔ
ıÏ ‘Δ È‘ƒÕ «¬º’ ¡ºË ¡ıÏ≈ ˘ ¤º‚ ’∂ ‘Ø «’√∂ È∂
«¬√ ÚÂ≈∂ Ï≈∂ «Ò÷‰, ¤≈͉ ¡Â∂ «Á÷≈¿π‰ ÁΔ
˜» ‘Δ Ó«‘√»√ È‘ƒ ’ΔÂΔÕ ·Δ’ ‘Δ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«’ √≈‚Δ ‹Ó‘»Δ¡Â Á∂√Δ-«ÚÁ∂ÙΔ ËÈ ’πÏ∂ª ¡Â∂
Ì»ÓΔÍÂΔ¡ª ÁΔ ‹Ó‘»Δ¡Â ˛, «‹√Á∂ ¡≈Ó ÒØ’ª Ò¬Δ
Ó≈¡È∂ «¬º’ √ÓΔ Íë’«¡≈ ÂØ∫ ÚºË ’πfi È‘ƒÕ «¬√
‹Ó‘»Δ¡Â ¡Â∂ ¿π√Á∂ ÊøÓª Ò¬Δ ¡≈Ó-¡≈ÁÓΔ ÁΔ
ÓΩÂ/ıπÁ’πÙΔ¡ª ÁΔ ’Ø¬Δ ’ΔÓ ȑƒÕ ¿π‘ ª ؘ ‘Δ
ÓÁ∂ ‘ÈÕ
Í ’Ø¬Δ √Ø⁄Ú≈È, ÓÈπº÷ ÁÁΔ-√øÚ∂ÁÈÙΔÒ ÓÈ
«¬√ Ï≈∂ «’Ú∂∫ ¡º÷ª ÓΔ‡ ÒÚ∂Õ √≈‚≈ «Úº«Á¡’ ÍÃÏøË,
√Óπº⁄∂ ÍÃÏøË Á≈ «¬º’ ¡ø◊ ˛Õ ÁØ‘Δ «Úº«Á¡≈ ÍÉ≈ÒΔ,
Ϻ«⁄¡ª «Úº⁄ «¬º’ ÈØ¬Δ ¡Â∂ Á∂ÙÌ◊ ÍÃ◊ÂΔÙΔÒ √Ø⁄
«Ú’√ ’È ÁΔ Êª ◊πÒ≈Ó Ó≈È«√’Â≈, «Í¤≈÷ÛΔ
¡Â∂ »ÛΔÚ≈ÁΔ √Ø⁄ ÒºÁ «ÁøÁΔ ˛Õ ¿πÍØ∫ Ó≈«Í¡ª ¡Â∂
√Ó≈‹ Á≈ ÁÏ≈˙ ¿πÈ∑ª ˘ ‘ ‘≈Ò «Úº⁄ “⁄ø◊∂ ÈøÏª”
ÁΔ Óπ’≈ÏÒ∂Ï≈˜ ÷∂‚ «Úº⁄ √πº‡ «ÁøÁ≈ ˛Õ «¬‘ √«ÊÂΔ
¿πÈ∑ª Ò¬Δ ˜ÏÁ√ ÁÏ≈˙ ¡Â∂ ‰≈˙ Á≈ ’≈È Ï‰
‹ªÁΔ ˛Õ ‘Δ √‘Δ ’√ π˜◊≈‘Δ‰ «Ú’≈√ Á≈ ¡≈«Ê’
Ó≈‚Ò ’º„ «ÁøÁ≈ ˛Õ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ Óπ’≈ÏÒ∂Ï≈˜Δ ÁΔ ¡«‹‘Δ
“ÈΔ√-÷∂‚” Ùπ» ‘πøÁΔ ˛ «‹√ «Úº⁄ ¿π‘ «¬º’ ’«øÁ∂ ÂØ∫
ÚºË ‘Ø ’πfi È‘ƒ ‘πøÁ∂Õ ÓÈπº÷ ‘؉ Á≈ ¡«‘√≈√ ÷πÁ≈ ˛
Â∂ ¿π‘ ¡øÁØ∫-¡øÁ ‡πº‡Á≈-̺‹Á≈ ıπÁ’πÙΔ Ò¬Δ Ó‹Ï»
‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ ıπÁ’πÙΔ È‘ƒ ÍÃÏøË ÚºÒØ∫ ’ΔÂ≈ ’ÂÒ
˛Õ «¬‘ ÍÃÏøË ‘؉‘≈ Ï⁄ÍÈ Á∂ Úˉ-ÎπºÒ‰ ¡Â∂
«Ú’√ ‘؉ Á∂ √Â∂ ÁΔ √Ì ÂØ∫ Úº‚Δ π’≈Ú‡ ˛Õ
«’√∂ Ù≈«¬ È∂ ·Δ’ ‘Δ «’‘≈, ““ÙÓ √Δ ¡≈ÂΔ ˛
«¬√ Á∂Ù ’Ø Á∂Ù ’«‘È∂ Í∂Õ”” ’Δ BAÚƒ √ÁΔ Á≈ Ì≈Â
ıπÁ’πÙΔ¡ª È≈Ò ‹Ó∑ª ‘Ø¬Δ¡ª Ò≈Ùª Á∂ „∂ ”Â∂ ¿π√«¡≈
Ì≈ ȑƒ? «’√≈È, ÷∂Â-Ó˜Á», ¤Ø‡≈ ÚÍ≈Δ Â∂
Áπ’≈ÈÁ≈ ¡Â∂ ‘π‰ «Ú«Á¡≈ÊΔ-ÈΩ‹Ú≈Ȫ ÁΔ¡ª
ıπÁ’πÙΔ¡ª Á∂ ÷πÒ≈√∂ Á≈ ÂºÊ ¿πÍØ’Â ‘’Δ’Â Á≈
«¬’Ï≈Ò È‘ƒÕ «¬‘ √≈Ï ȑƒ ’Á≈ «’ Á∂Ù Á∂ ÍÃÏøË
¡Â∂ ¿π√ÁΔ ÍÃÏøË’Δ ÓÙΔÈΔ √≈‘Ó‰∂ ¡≈Ó-¡≈ÁÓΔ ÁΔ
˛√Δ¡Â ‘Δ ’Δ ˛? ÍÃÏøË Á∂ Â≈‰∂-Ï≈‰∂ ”⁄ «√¡≈√ÂÁ≈È,
ËÈ-’πÏ∂, ¡Î√Ù≈‘Δ √Ì ‘Ú≈ «Úº⁄ ¿πμ‚ ‘∂ ‘ÈÕ
«Ú’≈√ Á∂ √Ø‘Ò∂ ◊≈ ‘∂ ‘ÈÕ ⁄≈-¤∂ Ó≈◊Δ √Û’ª,
ÏπÒ∂‡ ‡∂Ȫ, Ò◊‹Δ ’≈ª-Ϻ√ª, ‘Ú≈¬Δ ¡º‚∂, ‹◊Ó◊
13 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
ΩÙÈΔ È≈Ò ‹◊Ó◊≈™Á∂ Ù≈«Í≥◊ Ó≈Ò˜, «¯ÒÓΔ ‹◊Â
¡Â∂ «¥’‡ «÷‚≈Δ¡ª ÁΔ ⁄’≈⁄Ω∫Ë ¡Â∂ ¡ÓΔΔ,
¡ÏÍÂΔ¡ª ÁΔ ÚË ‘Δ «◊‰ÂΔ ˘ «Ú’≈√ ω≈ ’∂
Í∂Ù ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ Á»‹∂ Í≈√∂ ’˜≈, Ìπº÷, Ï∂π˜◊≈Δ,
ıπÁ’πÙΔ¡ª È≈Ò ‹»fiÁΔ ’ØÛª-’ØÛ «Ó‘ÈÂ’Ù ‹ÈÂ≈
˘ Á∂‰ Ò¬Δ ÍÃÏøË ’ØÒ ’πfi È‘ƒÕ Á∂Ù ÁΔ A% Ú√Ø∫ ’ØÒ
’πºÒ ¡√≈«√¡ª Â∂ ÁΩÒ Á≈ GC% ˛ Ï≈’Δ II% ’ØÒ
BG%Õ «Èº‹Δ ‹≈«¬Á≈Á ”Â∂ ¡Ë≈« ¡ÓΔΔ-◊ΔÏΔ ÁΔ
«¬‘ ’≈‰Δ Úø‚ ÁΔ ÷≈¬Δ «ÁÈØ-«ÁÈ ÚË ‘Δ ˛Õ Í
ÍÃÏøË Â∂ ¿π√ÁΔ ÓÙΔÈΔ Ò¬Δ «¬‘ ◊ºÒ ’Ø¬Δ Ó≈¡È∂
È‘ƒ º÷ÁΔÕ «’™? «’™«’ «¬√ ÍÃÏøË «Úº⁄ A% Ú√Ø∫ Á≈
«Ú’≈√-Âº’Δ ‘Δ ¡√Ò «Ú’≈√ Â∂ Âº’Δ ˛Õ «¬√ A%
‹Ó≈ Á∂ «‘ºÂª ÁΔ Í»ÂΔ «¬√ ÍÃÏøË Á≈ «’Á≈ ˛Õ
√ͺه ˛ «’ «¬‘ ÍÃÏøË «Èº‹Δ ‹≈«¬Á≈Á Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂
«‡«’¡≈ «¬º ’ ‹Ó≈ÂΔ ÍÃ Ï ø Ë ˛Õ «¬√ Ò¬Δ È≈ ª
ıπÁ’πÙΔ¡ª π’ ‘Δ¡ª ‘È ¡Â∂ È≈ ‘Δ «¬√ ÍÃÏøË ’ØÒ
«¬√ √Óº«√¡≈ Á∂ ·Ø√ ‘ºÒ ÁΔ ’Ø¬Δ ÈΔÂΔ ˛Õ
«Èº‹Δ-‹≈«¬Á≈Á Â∂ ¿π√ÁΔ ≈÷Δ Ò¬Δ «¬º’ Í»Δ-
√»Δ ≈‹-√ºÂ≈ ‹ª ’«‘ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂ ÂøÂ (ÎΩ‹, ÍπÒΔ√,
‹∂Ò∑ª, ¡Á≈Òª ¡Â∂ «¬È∑ª ˘ ⁄Ò≈™ÁΔ Úº÷-Úº÷ Â∑ª
ÁΔ ¡Î√Ù≈‘Δ) ‘Ø∫Á «Úº⁄ ˛Õ ‹Ø ’≈‰Δ-Úø‚ Á∂ ÍÃÏøË ˘
’≈˘ÈΔ ‹≈Ó≈ Í«‘È≈™ÁΔ ˛Õ Í «Èº‹Δ-‹≈«¬Á≈Á ÁΔ
Ò≈Ò√≈ ’≈˘ÈΔ ÓΩ«’¡ª ÂØ∫ ÚΔ Í≈ ◊À-’≈˘ÈΔ ÓΩ’∂
ÒºÌÁΔ «‘øÁΔ ˛, «‹√˘ ¡≈Ó Ì≈Ù≈ «Úº⁄ «ÌzÙ‡≈⁄≈
’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ ÈΔÚ ÓØÁΔ, «Ú‹∂ Ó≈ÒΔ¡≈ Ú◊∂ ÏÀ∫’ª Á∂
‘˜≈ª ’ØÛª πͬ∂ ‚’≈ ’∂ «ÚÁ∂٠̺‹ ◊¬∂Õ Í»Δ-√»Δ
≈‹-√ºÂ≈ ‘ºÊ ”Â∂ ‘ºÊ Ë ’∂ ÏÀ·Δ ‘ΔÕ ‘π‰ «¬º’ ÈÚª
’ª‚ √≈‘Ó‰∂ ¡≈«¬¡≈Õ Ó‘ª≈Ù‡ «Úº⁄ √’≈ Á∂ «¬º’
«ÚÌ≈◊ È∂ B@AF ”⁄ C ÂØ∫ A@ Ó¬Δ Á«Ó¡≈È Á∂ «¬º’
‘ÎÂ∂ ”⁄ «ÚÌ≈◊ ÁΔ «¬º’ «¬Ó≈ ”⁄ C Òº÷ B@ ‘˜≈
⁄»‘∂ Ó≈È Á≈ ’ØÛª πͬ∂ Á≈ «ÏºÒ ω≈ ’∂ √’≈Δ
÷˜≈È∂ ˘ ⁄»È≈ Ò≈ «ÁºÂ≈Õ ’Ó⁄≈Δ¡ª ÚºÒØ∫ ⁄»‘∂ Ó≈È
ÁΔ ÎÂ≈ CB ⁄»‘∂ ÍÃÂΔ ÿø‡≈ ‘Δ, ˛ È≈ ’Ó≈Ò! «¬‘Ø
«‹‘∂ ’Ó≈Ò Ì≈ Ú◊∂ Á∂Ù «Úº⁄ ‘Δ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘Ø
«‹‘≈ «¬º’ ‘Ø «’º√≈ «’√∂ ‘Ø ʪ Á≈ ÚΔ √π«‰¡≈ ˛ «‹ºÊ∂
«¬º’ «ÚÌ≈◊ ”⁄ ⁄≈‘ Â∂ ⁄⁄≈ Á∂ Ï‘≈È∂ «¬º’ √≈Ò «Úº⁄
‘Δ ⁄≈‘-Í’Ω«Û¡ª ”Â∂ ’ØÛª πͬ∂ ÷⁄ ’ «ÁºÂÕ∂ ¡«‹‘∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
‹≈¡ÒΔ «ÏºÒ ω≈ ’∂ ‘ ؘ Á∂Ù Á∂ «Ó‘ÈÂ’Ù ÒØ’ª
¡Â∂ Ó≈Ò-÷˜≈«È¡ª ”Â∂ Â∑ª-Â∑ª Á∂ ‡À’√ª ≈‘ƒ
«¬’º·Δ ’ΔÂΔ Í»ø‹Δ ˘ ÁØÚ∂∫ ‘ºÊƒ ´º‡‰ Á∂ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂
«’º√∂ «Í¤Ò∂ G@ √≈Òª ÂØ∫ ÒØ’ Á∂÷Á∂-√π‰Á∂ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ
¡«‹‘∂ «ÌzÙ‡ ÂΔ«’¡ª «Úº⁄ Î√Δ ‹Ó≈ÂΔ-ÍÃÏøË’Δ
ÓÙΔÈΔ ÂØ∫ ’ØÛª-’ØÛ ‹ÈÂ≈ ’Δ ¡≈√ ’ √’ÁΔ ˛?
«Ú’≈√ Á∂ √Ø‘Ò∂ ¡’√ ◊ΔÏ ÒØ’ª Á∂ Ȫ ”Â∂
◊≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‘ ¡ÀÒ≈ÈΔ ◊¬Δ ÈÚƒ ÈΔÂΔ ◊ΔϪ Á∂
’«Ò¡≈‰ Ò¬Δ Ï‰≈¬Δ ◊¬Δ ÈΔÂΔ Ú‹Ø∫ Í∂Ù ’ΔÂΔ ‹ªÁΔ
˛Õ √Ó≈«‹’ «È¡ª ÁΔ «¬’√≈Â≈ «Á÷≈¿π‰ Ò¬Δ
¡Á≈Òª ¡Â∂ ’≈˘Èª ˘ «Èͺ÷ ω≈ ’∂ Í∂Ù ’ΔÂ≈
‹ªÁ≈Õ ‘’Δ’Â ’Δ ˛? ÓπøÏ¬Δ «Úº⁄ «Í¤Ò∂ H √≈Òª ÂØ∫
BC ¡«Ë¡≈Í’ «ÏȪ ÂÈ÷≈‘ ÂØ∫ ’øÓ ’Á∂ ‘∂Õ ¡º’ ’∂
¡÷Δ ¡≈˜≈Á ÓÀÁ≈È «Úº⁄ ËÈ≈ Á∂ ’∂ «È¡ª Óø◊ ‘∂
‘ÈÕ ¿π‘ F@@@ πͬ∂ Ó‘ΔÈ≈ ÂÈ÷≈‘ ”Â∂ ÓπøÏ¬Δ È◊
Í≈«Ò’≈ Á∂ √’»Òª Ò¬Δ ÌÂΔ ’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ «ÂøÈ √≈Ò Á∂
’ø‡À’‡ Ó◊Ø∫ ¿πÈ∑ª ˘ À◊»Ò ’ΔÂ≈ ‹≈‰≈ √Δ Í C
√≈Òª Ó◊Ø∫ ¿πÈ∑ª ˘ Î≈◊ ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ ¿π‘ ÏøϬΔ
‘≈¬Δ’Ø‡ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ «‹ºÊ∂ ¿πÈ∑ª ˘ À◊»Ò Ï‘≈Ò ’
«ÁºÂ≈ «◊¡≈ Â∂ ¿π‘ √’»Òª «Úº⁄ ÍÛ≈¿π‰ Òº◊ ◊¬∂ Í
ÏΔÂ∂ H √≈Òª ÂØ∫ ÓπøÏ¬Δ È◊ Í≈«Ò’≈ ¿πÈ∑ª ˘ ¡Á≈ÒÂΔ
‘π’Óª Á∂ Ï≈Ú‹»Á ÂÈ÷≈‘ È‘ƒ Á∂ ‘ΔÕ «’√È∂ ÍÃÚ≈‘
’ΔÂΔ ‘≈¬Δ’Ø‡ Á∂ ‘π’Óª ÁΔ? ¡Á≈Ò È∂ ’Δ ’ «Ò¡≈?
Ìπ◊ ’Ω‰ «‘À? «’ºÊ∂ ◊¬Δ «Èͺ÷Â≈?
≈‹√Ê≈È Á∂ «√‘ «ÚÌ≈◊ ÁΔ¡ª ¡À∫Ï»ÒÀ∫√ª ”Â∂
’øÓ ’Á∂ ’Ó⁄≈Δ¡ª ÁΔ ‘≈Ò ÚΔ ’πfi Úº÷Δ È‘ƒÕ
¡À∫Ï»ÒÀ∫√ª Á∂ ‚≈¬ΔÚ, È√ ¡Â∂ √‘≈«¬’ ·∂’∂Á≈ ≈‘ƒ
ÌÂΔ ’’∂ ¡À∫Ï»ÒÀ∫√ª ”Â∂ ’øÓ Ò≈¬∂ ◊¬∂Õ ¿πÈ∑ª ˘ Ï‘πÂ
«È◊»‰Δ¡ª ÂÈ÷≈‘ª ”Â∂ ’øÓ ’È ¡Â∂ ·∂’∂Á≈ ÂØ∫
˜Ò≈Ò ÌΔ «˜øÁ◊Δ «ÓÒΔÕ ’¬Δ-’¬Δ ÿø‡∂ ’øÓ ’È
Ú≈Ò∂ «¬È∑ª ÓÒ≈˜Óª È∂ ÏΔÂ∂ «Áȃ E «ÁÈ∑ª Ò¬Δ ‘ÛÂ≈Ò
’ΔÂΔÕ ¡À∫Ï»ÒÀ∫√ √∂Ú≈ ÷Û ◊¬Δ Í «’√∂ Á∂ ’øÈ ”Â∂ ‹»ø¡
È‘ƒ √’ΔÕ Á∂Ù Á∂ Ï≈’Δ √»«Ï¡ª √Ó∂ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ÚΔ
·∂’∂ ”Â∂ ’øÓ ’Á∂ «√‘Â, √Î≈¬Δ Â∂ ‘Ø ÓπÒ≈˜Óª ÁΔ
‘≈Ò «¬√ ÂØ∫ Úº÷Δ È‘ƒÕ ¡«Ë¡≈Í’ª «Úº⁄ Í√Δ
Ï∂⁄ÀÈΔ ‹ØÁ≈ √øÿÙ Ò¬Δ ¿π√ÒÚμ‡∂ ÒÀ ‘Δ ˛Õ Í
√Óπº⁄≈ ÍÃÏøË «¬√Â∂ ¡º÷ª ÓΔ⁄ ’∂ ÏÀ·≈ ˛Õ ¿π√˘ ÒØ’ª ÁΔ
14 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
Ï∂⁄ÀÈΔ ˘ Á» ’’∂ «È¡ª Á∂‰ «Úº⁄ ’Ø¬Δ «ÁÒ⁄√ÍΔ
È‘ƒÕ ¡Á≈Òª ÁΔ «Èͺ÷Â≈ ÁΔ «ÓºÊ ª ıπÁ √πÍΔÓ
’Ø‡ Á∂ ⁄≈ ‹º‹ª ÁΔ ÍÃÀ√ ’≈ÈÎø√ Â∂ ‘π‰ √ΔÈΔ¡
‹º‹ ⁄∂Ò≈Ó∂ÙÚ ÚºÒØ∫ «È¡ªÍ≈«Ò’≈ ”⁄ √’≈Δ Á÷Ò
Á∂ √ÏøË ”⁄ «Ò÷∂ ͺÂ È∂ Ë≈≈Ù≈‘Δ ’ «ÁºÂΔ ˛Õ
¡Á≈Òª ÚºÒØ∫ ÒØ’ √øÿÙª Á∂ √øÁÌ ”⁄ Ë≈≈ ADD
¡Â∂ ÍÃÁÙȪ Ú∂Ò∂ Ø’ª Ò≈¿π‰ Ò¬Δ ’≈‹Í≈«Ò’≈ Ú‹Ø∫
«ÈÌ≈¬Δ ‹≈ ‘Δ Ì»«Ó’≈ ¡Â∂ ‘π‰ ÓØÁΔ √’≈ Á∂ «¬Ù≈∂
”Â∂ ¡À√.√Δ./¡À√.‡Δ. ¡º«Â¡≈⁄≈ Ø’» ’≈˘È ¡Â∂
«˜Ú∂ Ù È ˘ ÈÓ ’È ÁΔ¡ª ‘’ª «Èͺ ÷
√Ó≈«‹’ «È¡ª Á≈ Ó»‘ø «⁄Û≈™ÁΔ¡ª ‘ÈÕ «¬‘ ¡Á≈Òª
Á∂ ‹Ó≈ÂΔ-‹≈ÂΔ «’Á≈ Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈ ‘Δ ‘ÈÕ Í
‹ÁØ∫ ≈◊-ÁÏ≈Δ √π‰≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ª ¿πÁ∫Ø ‹Ó‘»Δ¡Â,
«‡ºÍ‰Δ¡ª :
Ù≈«¬ «ÚºÂ ÓøÂΔ ÓÈÍÃΔ Ï≈ÁÒ Á∂ Ȫ
’ΩÓªÂΔ Í≥‹≈ÏΔ ’≈ÈÎø√ ”⁄ ÏØÒÁ∂ ‘ج∂ Ù≈«¬
ÓÈÍÃΔ Ï≈ÁÒ ˘ ¡Ω÷ «¬√ ◊ºÒ ÁΔ √Δ «’ Í≥‹≈Ï ÁΔ
¡Î√Ù≈‘Δ ˘ ¡ø◊∂˜Δ ÈΔ ¡≈™ÁΔÕ ’ØÓÒÌ≈ÚΔ «ÚºÂ
ÓøÂΔ ÁΔ «¬‘ √Ófi ¿π‘Ȫ Á∂ Ï‹‡ «Úº⁄ ÚΔ fiÒ’ΔÕ
Í≥‹≈ÏΔ Ì≈Ù≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ω∂ Í≥‹≈Ï Á∂ Ï‹‡ ˘ Í∂Ù
’«Á¡ª ¿πÈ∑ª Á»‹Δ¡ª Ì≈Ù≈Úª; ¿πÁ» ¡Â∂ Î≈√Δ Á∂
ÙÏÁª ÁΔ ÚÂØ∫ ’’∂ Í≥‹≈Ï ˘ ’˜∂ Á∂ È≈Ò-È≈Ò
ÙÏÁ‹≈Ò «Úº⁄ ÚΔ ‹’Û «ÁºÂ≈Õ Ú’ÂΔ ⁄’≈⁄Ω∫Ë ˘
¤º‚ ’∂ ‘∂ «¬È’Ò≈Ï È∂ Í≥‹≈Ï ˘ ‘ Â∑ª Ïπ∂ πı
ÍÃÌ≈«Ú ’ΔÂ≈Õ «’√≈ÈΔ «√ Ò◊Ì◊ I@ ‘˜≈ ’ØÛ
Á∂ ’˜∂ Ò¬Δ «Í¤Ò∂ Ï‹‡ «Úº⁄ AE@@ ’ØÛ Â∂ «¬√
Ú≈ DBE@ ’ØÛ Ô≈«È ¡Ω√ «¬º’ √≈Ò ”⁄ BHGE
’ØÛÕ ¬∂√ Ì≈¡ «’√≈ÈΔ ’˜≈ «’øÈ≈ ’π ¿πμÂ∂◊≈?
¡øÁ≈‹≈ Ò≈¿π‰≈ ¡Ω÷≈ È‘ƒÕ Í≥‹≈Ï ”⁄ Ò◊Ì◊ BI Òº÷
˛’‡∂¡ ÓÂÒÏ GA Òº÷ ¬∂’Û «Úº⁄ fiØÈ≈ ÏΔ«‹¡≈ ‹ªÁ≈
˛Õ «¬º’ ¬∂’Û ÁΔ Í≈ÒΔ √ªÌ‰ Á≈ ¡Ω√ ÷⁄≈ B@@@
¡≈™Á≈ ˛ Â∂ Í≈ÒΔ √ªÌ‰ Ò¬Δ Ù≈«¬ «ÚºÂ ÓøÂΔ
√≈«‘Ï A@@ ’ØÛ º÷ ’∂ «¬º’ ¬∂’Û ˘ AD@ πͬ∂ Á∂ ’∂
«’‘Û≈ ‘ºÒ ’È◊∂? ˜≈ «¬√ ”Â∂ ÚΔ ’Ø¬Δ ¿πÁ» Ù∂¡
‘Ø ‹≈Ú∂ ª ⁄ø◊Δ ◊ºÒ ˛Õ «¬Ù≈ÁÕÕ ¿πÈ∑ª ¯√ÒΔ
«Ú«ÌøÈÂ≈ Ò¬Δ A@ ‘˜≈ ¬∂’Û ’Ï≈ «¬√ ¡ËΔÈ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
√Ó≈«‹’ «È¡ª, ¡≈Ó ÒØ’ Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ «Ú’≈√ ÁΔ¡ª
◊ºÒª ‘Δ ’ΔÂΔ¡ª ‹≈‰◊Δ¡ªÕ
√ͺه ˛ «’ √≈‚≈ ÍÃÏøË «¬º’ ‹Ó≈ÂΔ ÍÃÏøË ˛ «‹√
«Úº⁄ ´‡∂Δ ‹Ó≈ ’ØÒ √ºÂ≈ ˛Õ «¬‘ √ºÂ≈ ¡≈Í‰Δ ‹Ó≈Â
ÁΔ √∂Ú≈ «‘ºÂ ÈΔÂΔ¡ª ω≈ ’∂ ¡ÓÒ ’ ‘Δ ˛Õ «¬√
Ò¬Δ ÒØ’ ‹ª Ϻ⁄∂ ıπÁ’πÙΔ¡ª ’È, «ÏȪ ÂÈ÷≈‘Ø∫ ‹ª
«È◊»‰Δ¡ª ÂÈ÷≈‘ª ’≈È Ó-Óπº’ ‹≈‰, «¬√˘ ’جΔ
ÍÚ≈‘ È‘ƒÕ «¬√ Ò¬Δ «¬√ ÍÃÏøË ˘ Ïπ«È¡≈ÁΔ ÂΩ ”Â∂
ÂÏÁΔÒ ’’∂ «’ ¡Â∂ ÓÈπº÷ ͺ÷Δ, ÈØ¡≈ Â∂ Ï≈ÏΔ
Ú≈Ò≈ ´º‡-«‘ √Ó≈‹ Â∂ ÍÃÏøË ¿π√≈ ’∂ ‘Δ ÒØ’
ıπÁ’πÙΔ¡ª Â∂ ´º‡-÷√πº‡ ˘ ·ºÒ Í≈ √’‰◊∂Õ «¬√ ’≈‹
ÚºÒ ÒØ’ª ÚºÒØ∫ Íπº«‡¡≈ Í«‘Ò≈ ’ÁÓ ‘Δ ´‡∂Δ ‹Ó≈ ˘
’ªÏ≈ ¤∂Û‰ Ò¬Δ ’≈ÎΔ ‘ØÚ∂◊≈Õ
«Ò¡≈¿π‰ Á≈ ¿πÁ∂Ù º«÷¡≈ ˛Õ ÓøÈ ÚΔ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂ «’
¿πÁ∂Ù «√∂ ⁄Û∂◊≈ ª ÚΔ CE Òº÷ ˛’‡∂¡ ÓÂÒÏ HF
Òº÷ DH ‘˜≈ ¬∂’Û ’Ï≈ ’‰’ ‘∂· ˛Õ ¡ø’Û≈
«Ú«◊¡≈È Á∂ «‘√≈Ï È≈Ò A@ ‘˜≈ ¬∂’Û Á∂ ¡≈÷Δ
‡º’ ÁΔ Ú≈Δ HFD √≈Òª Ï≈¡Á ¡≈Ú∂◊ΔÕ ¬∂Ê∂ ª Í»Δ
ˆ˜Ò ‘Δ Ï‰ÁΔ ˛Õ ‹È≈Ï ÓÈÍÃΔÂ! Í≥‹≈Ï ¡ø’Û≈ √≈
B@@D Á∂ ÓπÂ≈«Ï’ √≈«¬‰’ ÷≈Áª ÁΔ ÷Í AIG@-
GA Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ B@@C-@D º’ G ◊π‰≈ ÂØ∫ ÚΔ ¿πμÍ
ÚËΔ ˛Õ ‘π‰ º’ Á≈ ¡ø’Û≈ Âπ‘≈‚∂ ’ØÒ ‘ØÚ∂◊≈ ‘ΔÕ «¬√
‘∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂ Ó≈‚Ò È∂ Í≥‹≈Ï Á≈ ’Δ-’Δ ÏÏ≈Á
’ΔÂ≈ ˛? «¬‘ «¬º’ ¡ºË Ò∂÷ ”⁄ «Ï¡≈È ‘؉ Á≈ «ÚÙ≈
È‘ƒÕ «¬‘ «¬º’ Í»≈-√»≈ ÍÃØ‹À’‡ ˛Õ
«ÚºÂ ÓøÂΔ √≈«‘Ï ÓÀ∫ «√¯ Ó؇Δ-ÓØ‡Δ ◊ºÒ ’«‘‰Δ
⁄≈‘ª◊≈, ◊ºÒ √‘∂ ÁΔ È‘ƒ Í‘∂ ÁΔ ˛Õ Âπ√ƒ ’«‘øÁ∂ ‘Ø «’
B@AF-AG Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ B@AG-AH ”⁄ ÍÃÂΔ «Ú¡’ÂΔ
√≈Ò≈È≈ ¡≈ÓÁÈ AAHDF π. ÚË ’∂ A,DB,IEH πͬ∂ ‘Ø
◊¬ΔÕ Âπ√ƒ Ù∂¡ ÍÛ∑Á∂ ‘Ø Âª ’‘≈Úª Á≈ ÚΔ ÍÂ≈
‘ØÚ∂◊≈Õ ’«‘øÁ∂ ‘È «’ «Í≥‚ Á≈ ª ◊π‘≈«¡ª ÂØ∫ ‘Δ
ÍÂ≈ Òº◊ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÓÀ∫ «√Î ‡º’ Á∂ ÈøÏª ¡≈Ò∂ EAGH
Ó≈√‡ª ÁΔ ‘Δ ¿πÁ≈‘È Á∂Úª ª ¿π‘Ȫ ˘ Âπ‘≈‚Δ
√’≈ FE@@ πͬ∂ Ó‘ΔÈ≈ Á∂ «‘√≈Ï È≈Ò √≈Ò Á≈
GH@@@ π. ‘Δ «ÁøÁΔ ˛Õ ÓÀ∫ «¬√ «Úº⁄ √’≈Δ ÷∂Â ÂØ∫
Ï≈‘ Á∂ Ï∂˜
π ◊≈, ¡Ë-Ï∂˜ π ◊≈, Ó˜Á», ¤Ø‡∂ «’√≈È
È‘ƒ «◊‰Á≈Õ EAGH «√Î «¬√ Ò¬Δ «’™«’ È≈ ª
15 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
¿π‘ ¡≈Í‰Δ ÂÈ÷≈‘ Á≈ ÍÁ≈ Âπ‘≈‚∂ ÂØ∫ º÷ √’Á∂ ‘È
Â∂ È≈ ‘Δ Âπ√ƒ ’«‘ √’Á∂ ‘Ø «’ GH ‘˜≈ È‘ƒ «¬‘ ª
G Òº÷ H@ ‘˜≈ π. √≈Ò Á≈ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
AG ‹»È B@AG ˘ Âπ‘≈‚≈ ¡Â∂ ÈÚ‹Ø «√ºË» Á≈
«¬º’ «Ï¡≈È ¡≈™Á≈ ˛ «’ Âπ‘≈‚∂ ‹≈ÂΔ ÙΔ’ (‹Ó≈ÂΔ
ÁØ√Â) √π÷ÏΔ Ï≈ÁÒ ’ØÒ FE@ Ϻ√ª ‘ÈÕ ™fi ª Âπ√ƒ
ÚΔ ‡ª√ÍØ‡ ‘Ø Â∂ ‘Ø ÓÀ˘ ÍÂ≈ È‘ƒ ’Δ-’Δ ‘Ø? ‹∂
«¬º’ Ϻ√ ؘ≈È≈ C@@@ π. ÚΔ √π÷ÏΔ Á∂ ‘ºÊ ”Â∂ Ë∂ ª
AI Òº÷ E@ ‘˜≈ π. ؘ Á∂ Â∂ EAGH ¡≈Ò∂ Ó≈√‡ ÁΔ
Ø‹ ÁΔ ’Ó≈¬Δ BAC π.Õ Âπ√ƒ ‹ÈÂ≈ ˘ Ù∂¡ √π‰≈ √π‰≈
’∂ Ú≈‘-Ú≈‘ χØÁ∂ ‘ج∂ AI.E Òº÷ ”⁄ BAC ‹ØÛ ’∂ ÁØ
”Â∂ Úø‚ «ÁøÁ∂ ‘Ø Â∂ «¬‘ «Ï¡≈È ‹≈Δ ’ «ÁøÁ∂ ‘Ø «’
¡≈‘ Á∂÷Ø ‹Δ ÍÃÂΔ È≈◊«’ ¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ I,GE,A@F
πͬ∂Õ
‹È≈Ï ÓÈÍÃΔÂ! Í≥⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔȪ ”⁄Ø∫ ¡≈͉≈
«‘º√≈ Óø◊Á∂ Á«Òª, ¤Ø‡∂ «’√≈Ȫ, ̪Â-√π̪Â∂ Ó≈√‡ª,
¡ª◊‰Ú≈ÛΔ/¡≈Ù≈/«Ó‚-‚∂ - ÓΔÒ Ú’ª, ’º ⁄ ∂
ÓπÒ≈˜Ó Â∂ Âπ‘≈‚∂ π˜◊≈ Ó∂«Ò¡ª ÁΔ Ë»Û Î’ÁΔ Í≥‹≈Ï
ÁΔ ‹Ú≈ÈΔ ˘ ¬∂√ ¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ Á≈ ’Ø¬Δ Î≈«¬Á≈ È‘ƒÕ
¡Ω√ ¡≈ÓÁÈ Á∂ A,DB,IEH ÁΔ Êª EAGH Ó≈√‡ ˘
ª GH@@@ ‘Δ «ÓÒÁ∂ ‘È Â∂ Âπ√ƒ «’√∂ Ù∂¡ ≈‘ƒ
«Ï¡≈ȉ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’Ø◊∂ «’ ¿π√Á∂ Ï≈’Δ FDIEH ’Ω‰
÷≈ «◊¡≈? ™fi ‹È≈Ï, ÍÃ≈¬ΔÚ∂‡ ’øÍÈΔ¡ª ª Í«‘Òª
ÚΔ ¡≈Í‰Δ ÒØÛ ¡Èπ√≈ ÌÂΔ ’ÁΔ¡ª ‘Δ √È, Âπ‘≈‚∂
π˜≈◊ Ó∂«Ò¡ª ”⁄ ÈÚª ’πfi È‘ƒ «√Î Ú≈‘-Ú≈‘
χØÈ Ò¬Δ ‘Δ ‘ÈÕ ‘ª ¬∂È≈ ˜» ‘Ø √’ÁÀ «’ Âπ√ƒ «’√∂
˘ ◊∂‡’ΔÍ ÌÂΔ ’≈¿π‰ ÁΔ Êª ‚Ø ÓÀÈ∂‹ Á∂ ¡‘πÁ∂
”Â∂ ÍÒ∂√ÓÀ∫‡ ’≈ Á∂ÚØ∫Õ
Âπ‘≈˘ Í≥‹≈Ï È∂ Ù∂¡Ø-Ù≈«¬Δ ’È Ò¬Δ È‘ƒ
¸«‰¡≈Õ Í≥‹≈Ï √ø’‡ Á≈ ‘ºÒ ’È Ò¬Δ ¸«‰¡≈ ˛Õ
«¬‘ ÒØ’ª ”Â∂ ¤º‚ «Á˙, Â∂ ˛ ÚΔ ÒØ’ª Á≈ ÓΩ«Ò’
¡«Ë’≈, «’ ¿πÈ∑ª È∂ ≈‘ «¬øÁΩΔ ˘ √π‰È≈ ˛ ‹ª
√≈«Ï ¡ÒΔ √≈«Ï ˘Õ
‹È≈Ï ÓÈÍÃΔÂ! Âπ√ƒ ¡ºËΔ ≈ ˘ ‡ºÒ ÷Û’≈ ’∂
‹Δ.¡À√.‡Δ. Ò≈◊» ’È Ú≈Ò∂ ’ÁÓ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â ’ΔÂΔ
√ΔÕ ÒØÛ «¬º’ Á∂Ù «¬º’ ‡À’√ ÁΔ È‘ƒ, ÒØÛ «¬º’ È≈◊«’
«¬º’ π˜◊≈ ÁΔ ˛Õ ‘ª ™fi Âπ√ƒ BD@@ π. √≈Ò≈È≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
‡À’√ Ò≈ ’∂ «¬º’ Á∂Ù «¬º’ ‡À’√ ÁΔ ’≈˘ÈΔ ¿πÒøÿ‰≈ Á∂
È≈Ò-È≈Ò «¬÷Ò≈’Δ ¿πÒøÿ‰≈ ª ’ ‘Δ ‘∂ ‘ØÕ «√Î
Âπ√ƒ ‘Δ È‘ƒ, ‹∂’ Í≥‹≈Ï ÁΔ ’Ø¬Δ ÚΔ «√¡≈√Δ/
«Ú⁄≈Ë≈’ Ù’ÂΔ «¬º’ È≈◊«’ «¬º’ π˜◊≈ ÚºÒ
È‘ƒ ÚËÁΔ Âª ‘∂ «¬È’Ò≈Ï È∂ √≈˘ «‹ºÊ∂ «Ò¡≈ ÷Û∂
’ΔÂ≈ ˛, ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ √Ó∂∫ ”⁄ ¡øÈ ¡Â∂ È≈Óπ≈Á
«ÏÓ≈Δ¡ª Á∂ «¬Ò≈‹ ÁΔ ˚Û Á∂ ÷π‰Ø∫ Í≥‹≈Ï Á≈ «ÁÒ
ËÛ’‰Ø ‹Ú≈Ï Á∂ √’Á≈ ˛ «’™«’ Í≥‹≈Ï ÁΔ ‹Ú≈ÈΔ
˘ Âπ√ƒ √Ó≈‡ ÎØÈ È≈ ÚΔ Á∂ÚØ Âª ¿π‚Δ’ ÚΔ ÒÚ∂◊Δ
‹ª Ì≈‰≈ ÚΔ ÓøÈ ÒÚ∂◊Δ Í Ìπ÷ º È∂ ¡øÈ ˘ È‘ƒ ¿π‚Δ’‰≈
Â∂ «ÏÓ≈Δ¡ª È∂ «¬Ò≈‹ ˘Õ
Ù‘ΔÁ √ªfi∂ È‘ƒ ‘∞ßÁ∂
Ù‘ΔÁ √⁄Ó∞⁄ ‘Δ √ªfi∂ È‘ƒ ‘∞ßÁ∂Õ Ù‘ΔÁ ‘Ó∂Ù≈ ‘Δ
¡≈͉Δ-¡≈Í‰Δ «Ë Á∂ ‘∞ßÁ∂ ‘ÈÕ «¬º’ «Ë Òº∞‡‰
Ú≈«Ò¡ª ÁΔ Â∂ «¬’ «Ë Ò∞º‡∂ ‹≈‰ Ú≈«Ò¡ª ÁΔÕ ¡ß◊∂˜
Ï√ÂΔÚ≈ÁΔ Ò∞º‡‰ Ú≈Ò∂ √È Â∂ «‹‘Û∂ «‹‘Û∂ ÚΔ «¬Ò≈’∂
¿∞ ‘ Ȫ È∂ ’Ï‹≈¬∂ , ¿∞ ‘ Ò∞ º ‡ ∂ ‹≈‰ Ú≈«Ò¡ª Á∂
√ÈÕ ¡ß◊∂˜ª Á∂ Ù‘ΔÁ √≈‚∂ Ù‘ΔÁ È‘Δ ‘Ø √’Á∂ ¡Â∂
√≈‚∂ Ù‘ΔÁ ¡ß◊∂˜ª Ò¬Δ ¡ºÂÚ≈ÁΔ ‘Δ ‘؉◊∂Õ √ª‚√
¡ß◊∂˜ª Á≈ Ù‘ΔÁ √Δ Â∂ Ì◊ «√ßÿ, ≈‹◊∞» Â∂ √∞÷Á∂Ú
√≈‚∂ Ù‘ΔÁ ‘ÈÕ «‹‘Û∂ «‹‘Û∂ ÚΔ ¡ß◊∂˜ª Ò¬Δ ÒÛ∂
Ó∂, ¿∞‘ ¡ß◊∂˜ª Á∂ Ù‘ΔÁ ¡Â∂ «‹È∑ª È∂ ¡≈˜≈ÁΔ Ò¬Δ
‹≈Ȫ Ú≈Δ¡ª ¿∞‘ √≈‚∂ Ù‘ΔÁÕ √≈‚∂ Ù‘ΔÁ «√Î ¿∞‘
È‘ƒ ‹Ø Íß‹≈Ï ‹ª Ì≈ ”⁄ ‹ßÓ∂, ¿∞‘ ÚΔ √≈‚∂ ‘Δ Ù‘ΔÁ
‘È ‹Ø ËÂΔ Á∂ «’√∂ ÚΔ ‡∞’Û∂ ”Â∂ ¡ß◊∂˜ª «ıÒ≈¯
¡≈Í‰Δ ¡≈˜≈ÁΔ Ò¬Δ ÒÛ∂Õ «¬√∂ Â∑ª ¿∞‘ ¡ß◊∂˜ª Á∂
Ù‘ΔÁ ‘È, Ì≈Ú∂∫ ¿∞‘ «’Â∂ ÚΔ ‹ßÓ ‘؉, «‹È∑ª È∂ ¡ß◊∂˜ª
Ò¬Δ «¬Ò≈’∂ ’Ï‹≈¬∂ , ¡ß ◊ ∂ ˜ Δ ≈‹ ȱ ß Ó‹Ï± Â
’ΔÂ≈Õ Ò∞º‡‰ Â∂ Òº∞‡∂ ‹≈‰ Ú≈«Ò¡ª ÁΔ Δ «‹ßÈ≈ √Óª
⁄ÒÁΔ ‘∂◊Δ ˙Ȫ √Óª Ù‘ΔÁ ÚΔ ¡≈ÍØ-¡≈Í‰Δ «Ë Á∂
‘Δ ‘؉◊∂Õ ‘ª «¬‘ ‘Ø √’Á≈ ‘À «’ ≈‹ ’ÁΔ «Ë ¡≈ÍÁ∂
Ù‘ΔÁª 鱧 √≈‚∂ «√ ËÓ Á∂ Ȫ ”Â∂ ÓÛÈ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’∂Õ
Í ¡√ƒ «¬ßfi ’Ï±Ò È‘ƒ ’ª◊∂ Â∂ ¡≈͉∂ Ù‘ΔÁª ÁΔ
’∞Ï≈ÈΔ È±ß «Îº’≈ È‘ƒ ÍÀ‰ Á∂Úª◊∂Õ «¬√∂ Â∑ª Á≈ Ó≈ÓÒ≈
‘∞‰ Á∂ ÁΩ ”⁄ √≈‚∂ √≈‘Ó‰∂ ‘ÀÕ «¬’ Í≈√∂ Íß‹≈Ï √‡±‚À∫‡√
Ô»ÈΔ¡È ¡Â∂ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ ÷Ø‹Δ «¬«Â‘≈√’≈
16 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
≈’∂Ù ’∞Ó≈ ÚºÒØ∫ Ì◊ «√ßÿ Â∂ √≈ÊΔ¡ª Á∂ ±ÛΔ Ï≈˜≈
«ÎؘÍ∞ ”⁄ ÒºÌ∂ ◊∞Í «‡’≈‰∂ 鱧 Ò≈«¬Ï∂Δ ¡Â∂
«Ó¿±‹Δ¡Ó ”⁄ ÂÏÁΔÒ ’È Ò¬Δ Ò◊≈Â≈ √ßÿÙ
’ ‘Δ¡ª ‘È Âª «’ Íß‹≈Ï ÁΔ ’∞≈‘∂ Í¬Δ ‹Ú≈ÈΔ
‹≈Ïª «ıÒ≈¯ ÒÛÈ Ò¬Δ ¡≈͉∂ Ù‘ΔÁª ÂØ∫ √∂Ë ÒÀ √’∂
Â∂ Á±‹∂ Í≈√∂ ÓßÈ∂ Ï≈ÁÒ È∂ Ì◊ «√ßÿ Â∂ √≈ÊΔ¡ª Á∂
Ù‘≈Á «ÁÚ√ ÂØ∫ «¬’ «ÁÈ Ï≈Á BD Ó≈⁄ 鱧 Í∂Ù ’ΔÂ∂
Ï‹‡ «Úº⁄ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ ¿∞’ Óß◊ «Ú√≈«Á¡ª
√≈≈◊≈ÛΔ ÁΔ ÒÛ≈¬Δ ”⁄ ¡ß◊∂˜ª Ò¬Δ Ó≈∂ ◊¬∂ Íß‹≈Ï
”⁄ ‹ßÓ∂ «√Í≈‘Δ¡ª ÁΔ Ô≈Á ”⁄ A ’ØÛ ∞Í¬Δ¡≈ º«÷¡≈
‘ÀÕ √≈≈◊ÛΔ ÁΔ ÒÛ≈¬Δ AB √ÂßÏ AHIG 鱧 ‘Ø¬Δ √ΔÕ
√≈≈◊ÛΔ «ÍÙ≈Ú ÂØ∫ E@ ÓΔÒ Á± √«Ê ‘ÀÕ ‹ÁØ∫
¡ß◊∂˜ª È∂ ¿∞Ê∂ ’Ï‹≈ ’È ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ Âª ¿∞Ê∂ Á∂
ÒØ’ ¡ß◊∂˜ ‘’±Ó «ıÒ≈¯ ‚‡ ’∂ ÒÛ∂Õ «¬√∂ ÒÛ≈¬Δ
”⁄ ¡ß◊∂˜ª Ò¬Δ ÒÛÁ∂ ‘ج∂ Ó≈∂ ◊¬∂ Íß‹≈ÏΔ «√Í≈‘Δ¡ª
(«‹ßÈ∑ª 鱧 ÓßÈ≈ Ï≈ÁÒ «√º÷ «√Í≈‘Δ ’«‘ßÁ≈ ‘À) ÁΔ Ô≈Á
”⁄ A ’ØÛ º«÷¡≈ «◊¡≈Õ «¬‘ «√Í≈‘Δ √≈‚∂ Ù‘ΔÁ
«’ºÁª ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ ‹∂’ ¡√ƒ «¬È∑ª «√Í≈‘Δ¡ª È±ß Ù‘ΔÁ
’‘ª◊∂ ª √≈≈◊ÛΔ Á∂ ÒØ’ª ÁΔ Â∑ª «‹ßÈ∑ª ÒØ’ª È∂
Ì≈ ”⁄, Â∂ ¡√ƒ ¡’√ ‘Δ «¬√ ◊ºÒ Á≈ Ó≈‰ Ó«‘√±√
ÚΔ ’Á∂ ‘≈ «’ «¬È∑ª ”⁄Ø∫ GE ÎΔ√ÁΔ Íß‹≈ÏΔ √È,
¡ß◊∂˜ª «ıÒ≈¯ ¡≈˜≈ÁΔ Ò¬Δ ‹≈Ȫ Ú≈Δ¡ª, ª ¿∞‘Ȫ
鱧 ’Δ ’‘≈◊∂Õ Î∂ ¡√ƒ ’±’≈ Ò«‘ Á∂ Ù‘ΔÁ, ◊ÁΔ
Ï≈Ï∂, ‹«Ò¡ª Ú≈Ò∂ Ï≈ˆ Á∂ Ù‘ΔÁ, ϺÏ ¡’≈ÒΔ Ò«‘
Á∂ Ù‘ΔÁ, Ì◊ «√ßÿ Â∂ √≈ÊΔ¡ª ÁΔ Ù‘≈Á Â∂ «’ÂΔ
Í≈‡Δ √Ó∂ ‘Ø ÚΔ «‹ßȪ È∂ ÚΔ ¡ß◊∂˜ª «ıÒ≈¯ ÒÛÁ∂
‘ج∂ ‹≈Ȫ Ú≈Δ¡ª ¿∞‘ ’Ω‰ √È? √≈‚Δ √ªfi √≈≈◊ÛΔ
Á∂ ¿∞Ȫ ÒØ’ª È≈Ò ‘À «‹ßÈ∑ª È∂ ¡≈Í‰Δ «Óº‡Δ ÁΔ ≈÷Δ
Ò¬Δ ‹≈Ȫ Ú≈Δ¡ªÕ «√º÷ ËÓ Á≈ Ó±Ò Âª ‘À ‘Δ ˜∞ÒÓ
Á∂ «ıÒ≈¯ ÒÛÈ≈Õ È≈ «’ ‹≈Ïª Á∂ ‘º’ ”⁄ ÒÛÈ≈ Â∂
ÓßÈ≈ Ï≈ÁÒ ¿∞Ȫ 鱧 «√º÷ ’«‘ßÁ≈ ‘ÀÕ ·Δ’ ˛ ÎΩ‹Δ Íº÷ ÂØ∫
«¬‘ ÒÛ≈¬Δ ˜» Ó‘ºÂÚÍ»È ˛ «’™«’ ¡ø◊∂˜Δ
‘’»Ó Á∂ BA «√Í≈‘Δ (Í≥‹≈ÏΔ) ÁπÙÓ‰ (¡≈Í‰Δ «Óº‡Δ
ÁΔ ≈÷Δ ’È Ú≈Ò∂ Á∂ÙÌ◊Â) Á∂ A@,@@@ Ïø«Á¡ª ”Â∂
Ì≈» ‘∂Õ «¬√ Èπ’Â∂ ÂØ∫ «√º÷‰≈ «¬º’ Úº÷Δ ◊ºÒ ˛ «’
¤Ø‡Δ ‡π’ÛΔ È≈Ò «ÚÙ≈Ò √ÀÈ≈ ˘ «’ºÁª ‚º«’¡≈ ‹≈
√’Á≈ ˛ Í «¬√ È≈Ò Á∂ÙÌ◊ÂΔ ‹ª ◊ºÁ≈Δ È‘ƒ ÂÀ¡
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
‘πøÁΔÕ
«¬‘ ·Δ’ ˛ «’ √≈≈◊ÛΔ ÁΔ ‹ø◊ «Úº⁄ ¡ø◊∂˜
‘’»Ó Á∂ ÁπÙÓ‰ª Á≈ ËÓ «¬√Ò≈Ó √ΔÕ ‹∂ «¬√Ò≈Ó
’’∂ ‘Δ ¡√ƒ ¿π‘Ȫ ˘ ¡≈͉∂ ÁπÙÓ‰ Óøȉ≈ ˛ Â∂
¡ø◊∂˜ «√Í≈‘Δ¡ª ˘ Í≥‹≈Ï ”⁄ ÍÀÁ≈ ‘؉ ’’∂ «√º÷ ª
Î∂ ¡√ƒ «√º÷Δ È≈Ò ËØ‘ ’Ó≈ ‘∂ ‘ªÕ
«√º÷ ’Ω‰ ‘πøÁ≈ ˛, «¬‘ √Ófi‰ Ò¬Δ √≈˘ «√º÷Δ ˘
√Ófi‰≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ ’Ø¬Δ «¬√ ’’∂ «√º÷ È‘ƒ ’‘≈™Á≈ «’
¿π‘ ¡‹È≈Ò≈ ÂØ∫ ÙøÌ» Ï≈‚ Á∂ «Ú⁄’≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈
˛, È≈ ‘Δ «¬√ ’’∂ «’ ¿π‘ «’√∂ ÷≈√ ‹≈ ‹ª ËÓ
«Úº⁄ ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ÏÒ«’ «√º÷Δ Âª «˜øÁ◊Δ «‹¿π‰
ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ ˛, ÎÒ√Î≈ ˛Õ ‹∂ «¬øfi Á∂÷‰≈ ‘ØÚ∂ ª
◊π» È≈È’ Á∂Ú ‹Δ ÚΔ ¡‹Ø’∂ Í≥‹≈Ï ÂØ∫ Ï≈‘ ÍÀÁ≈ ‘ج∂,
◊π» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ ‹Δ ÚΔ ¡‹Ø’∂ Í≥‹≈Ï ÂØ∫ Ï≈‘ ÍÀÁ≈ ‘ج∂Õ
Î∂ «¬√ ȘΔ¬∂ È≈Ò Á∂÷‰≈ ‘ØÚ∂ ª Í«‘ÒΔ Í≈ÂÙ≈‘Δ
Â∂ Á√Úƒ Í≈ÂÙ≈‘Δ ˘ ¡√ƒ ’Δ ’‘ª◊∂Õ ‹∂ Í≥‹≈Ï ”⁄
ÍÀÁ≈ ‘؉ ’’∂ ‘Δ «’√∂ ˘ «√º÷ ’«‘ ’∂ ¿π√Â∂ Ó≈‰
’È≈ ˛ ª «¬’Ø «Í˙ Á∂ Í∞ºÂ Â∂ «¬’Ø Óª ÏΔÏΔ Ì≈ÈΔ ÁΔ
’πº÷Ø∫ ‹ÈÓ∂ «ÍÊΔ ⁄ßÁ 鱧 ¡√ƒ «ÍÊΔ¡≈ «’™ ’«‘ßÁ∂ ‘ª
Â∂ ◊∞± ¡‹È Á∂Ú ‹Δ È±ß Ù‘ΔÁª Á≈ «√Â≈‹ «’™
’«‘ßÁ∂ ‘ªÕ «’√∂ «¬º’ «÷ºÂ∂ ‹ª ÿ ”⁄ ÍÀÁ≈ ‘؉ È≈Ò
«’Á≈ È‘ƒ ÂÀ¡ ‘πøÁ≈, √◊Ø∫ «¬‘ ª «¬√ ◊ºÒ È≈Ò
ÂÀ¡ ‘πøÁ≈ ˛ «’ Âπ√ƒ ÒÛ∂-Ó∂ «’√ «Ë Ò¬Δ ‘ØÕ
Ìß◊≈‰Δ ÁΔ ‹ß◊ «Ú⁄ ◊π» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ ‹Δ ÁΔ ÎΩ‹
«Úº⁄ ÍΔ Ï∞μ˱ Ù≈‘ ¡≈͉∂ ⁄≈ ÍπºÂª, Ì≈ Â∂ G@@
ÓπΔÁª √Ó∂ Ù≈«ÓÒ ‘ج∂Õ «¬√ ‹ø◊ «Úº⁄ ¿πÈ∑ª Á∂ Ì≈¬Δ
√μÔÁ ̱∂ Ù≈‘ ¡Â∂ ÁØ Í∞μÂ ¡Ù¯ ¡Â∂ Ó∞‘ßÓÁ Ù≈‘
ÚΔ Ù‘ΔÁ ‘ج∂Õ «¬‘ ÚΔ «’ ÍΔ ÏπºË» Ù≈‘ Á≈ ‹ÈÓ ÚΔ
ÙøÌ» Í≈ ¡øÏ≈Ò∂ «Úº⁄ ‘Ø«¬¡≈Õ Í ’Δ ÍΔ ÏπºË» Ù≈‘ «√º÷
È≈ ‘Ø«¬¡≈?
√Ø ¡≈˙, ¡√ƒ ¡≈Í‰Δ ‹Ó≈ ÁΔ Í«‘⁄≈‰ ’Á∂
‘ج∂ ¡≈͉∂ ¡≈͉∂ Ù‘ΔÁª ÁΔ Úß‚ ’Δ¬∂ ¡Â∂ ¡ß◊∂˜ª
Á∂ Ú≈√ ¡‹Ø’∂ ‘≈’Óª «ıÒ≈¯ ¡≈͉∂ Ù‘ΔÁª ÂØ∫ √∂Ë ÒÀ
’∂ √ªfiΔÚ≈ÒÂ≈ Á≈ √Ó≈‹ «√‹‰ Ò¬Δ √øÿÙ ˘ ¡º◊∂
ÚË≈¬Δ¬∂Õ
ó ÍπÙ’ ≈‹
17 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
 ‘ ⁄Ó’ÁΔ ⁄Δ˜ √ØÈ≈ È‘ƒ ‘πøÁΔ
«¯ÒÓΔ √È¡Â ÁΔ ⁄’≈⁄Ω∫Ë ÌΔ «˜øÁ◊Δ ÍÃÂΔ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ «¬‘ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ «¬√ «Ú⁄Ò∂ √‡≈ ‘ΔØ-
‘ΔØ«¬Èª ÁΔ «˜øÁ◊Δ ÏÛΔ ¡≈≈ÓÁ∂‘, ÷πÙ‘≈Ò Â∂ √«Ê ‘ØÚ∂◊ΔÕ Í ‘’Δ’Â «Úº⁄ ÓπÈ≈Î≈÷ØΔ ”Â∂ «‡’Δ «¬‘ √È¡Â
¡øÁØ∫ «’øÈΔ ÷Ø÷ÒΔ, ω≈¿π‡Δ ¡Â∂ ¡√πº«÷¡Â ˛, «¬√ Ï≈∂ ÙÃΔÁ∂ÚΔ ÁΔ ÓΩ ”Â∂ Íë√ºË «ÈÁ∂Ù’ ≈Ó ◊ØÍ≈Ò ÚÓ≈
ÁΔ «Ò÷ ¤≈Í ‘∂ ‘ª - √øÍ≈Á’)

‘ª, ¿π‘ √Ì Ò¬Δ ÓÈÌ≈™ÁΔ ¡Ω ¡Â∂ Á∂Ù ÁΔ
√Ì ÂØ∫ Úº‚Δ √πÍë√ºË ¡Á≈’≈ √ΔÕ ¡Â∂ Óπº÷ ¡Á≈’≈ Á∂
ÂΩ ”Â∂ B@ √≈Ò ÂØ∫ ÚºË √≈∂ Á∂Ù Á∂ ÒØ’ª Á∂ «ÁÒª ”Â∂
≈‹ ’ΔÂ≈Õ Í «¬‘ ’‘≈‰Δ Á≈ «√Î «¬º’ «‘º√≈ ˛Õ Í
«’øÈΔ ˛≈ÈΔ ¡Â∂ Áπº÷ ÓÀ∫ Ó«‘√»√ ’ΔÂ≈ ÙÃΔ Á∂ÚΔ ÁΔ ÓΩÂ
”Â∂Õ √≈‚∂ √≈«¡ª Ò¬Δ ¡÷Δ «Úº⁄ ÁπÏ≈≈ «¬‘ «¬º’
’·Ø Ô≈Á ω ◊¬ΔÕ «’øÈΔ ¡‰‘؉Δ, Ï∂«‘Ó, È≈˜π’
¡Â∂ ‘º√Ó¬Δ ˛, ¿π√ÁΔ «˜øÁ◊Δ ¡Â∂ ÓΩ ÁØÚ∂∫ ‘ΔÕ
¿π√ÁΔ ÓΩ ÂØ∫ Ï≈¡Á √ͺه ÂΩ ”Â∂ Ó∂∂ ’ØÒ ’«‘‰
Ò¬Δ Ï‘π ’πºfi ‘Ø ˛Õ ¿πÈ∑ª ÒØ’ª È≈ÒØ∫ «˜¡≈Á≈ ’«‘‰
Ò¬Δ ‹Ø ’«‘ ‘∂ ‘È ¿π‘ «’øÈΔ ı»Ï√» √Δ, «’øÈΔ Ó‘≈È
¡Á≈’≈ √Δ, ¿π√ÁΔ ÓΩ È∂ ¿πÈ∑ª ˘ ˜» ÍÃÌ≈«ÚÂ
’ΔÂ≈ ‘؉≈, ¿πÈ∑ª Á∂ √øÁ∂Ù “ÙªÂΔ ”⁄ ‘Ø, ˙Ó ÙªÂΔ”
¡≈«Á ¡≈«Á ¡≈«ÁÕ
ÙÃΔ Á∂ÚΔ ÁΔ «˜øÁ◊Δ «¬º’ ¡«‹‘≈ Ù≈ÈÁ≈ ’∂√ ˛
«’ «’ºÁª ‘∂’ √÷Ù ÁΔ ¡√Ò «˜øÁ◊Δ, Ï≈‘Δ √ø√≈
«‹Ú∂∫ ¿π√˘ √ÓfiÁ≈ ˛, ÂØ∫ «ÏÒ’πÒ Úº÷Δ ˛Õ
Ï‘π«Â¡ª Ò¬Δ ÙÃΔ Á∂ÚΔ ÁΔ «˜øÁ◊Δ √øÍ»È √Δ,
ı»Ï√» «⁄‘≈, Ó‘≈È ÍëÂÌ≈, ÁØ ı»Ï√» Ï∂‡Δ¡ª Á∂
È≈Ò ÷πÙ‘≈Ò Â∂ ¡ÓΔ Í«Ú≈Õ
Ï≈‘Δ ÂΩ ”Â∂ √Ì ’πfi «’øÈ≈ ⁄ø◊≈-⁄ø◊≈ ¡Â∂
Î≈«¬Á∂ÓøÁ «Á÷≈¬Δ «ÁøÁ≈ √Δ, Í ’Δ ÙÃΔ Á∂ÚΔ «¬º’
÷πÙ«ÁÒ Ùı√Δ¡Â √Δ? ¡Â∂ ’Δ ¿π√È∂ ÷πÙΔ Ì«¡≈ ‹ΔÚÈ
ÏÂΔ ’ΔÂ≈? ÓÀ∫ ¿π√ÁΔ «˜øÁ◊Δ ˘ ¿π√ √Ó∂∫ ÂØ∫ ‹≈‰Á≈
‘ª ‹ÁØ∫ ÓÀ∫ Í«‘ÒΔ Ú≈ ¿π√˘ Ó∂Δ «¯ÒÓ “’Ù≈È≈’Ù≈ÈÓ”
Ò¬Δ «Ó«Ò¡≈Õ ÓÀ∫ ¡≈Í‰Δ¡ª ¡º÷ª È≈Ò Á∂«÷¡≈ «’ «’Ú∂∫
¿π√Á∂ «ÍÂ≈ ÁΔ ÓΩ º’ ¿π√ÁΔ «˜øÁ◊Δ ¡≈’≈Ù «Úº⁄
¿πμ‚Á∂ Í≥¤Δ Úª◊ √Δ ¡Â∂ ¿π√ÁΔ Óª ÁΔ ÒØÛ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈
«ÁºÂΔ √πº«÷¡≈ Á∂ ’≈È «Î «Í≥‹∂ «Úº⁄ ÏøÁ Í≥¤Δ Á∂
Úª◊ ω ◊¬ΔÕ ¿πÈ∑ª «ÁȪ «Úº⁄ ’Ò≈’≈ ˘ ‡À’√
¤≈«Í¡ª Á∂ ‚ ’≈È Ìπ◊Â≈È Ò¬Δ «˜¡≈Á≈Â ’≈Ò∂
ËÈ ÁΔ ÚÂØ∫ ‘πøÁΔ √ΔÕ ¿π√Á∂ «ÍÂ≈, «‹øÈ∑ª ÁØ√ª-
«ÙÂ∂Á≈ª ”Â∂ ÌØ√≈ ’Á≈ √Δ, ¿πÈ∑ª √Ì È∂ ÙÃΔ Á∂ÚΔ
È≈Ò ¿π√Á∂ «ÍÂ≈ ÁΔ ÓΩ Á∂ √Ó∂∫ Á∂ ÍÒª «Úº⁄ ËØ÷≈
’ΔÂ≈Õ «¬√ ÒØÛ √Ó∂∫ ¿π√ÁΔ Ï∂√Ófi Óª È∂ fi◊Û∂ Ú≈ÒΔ¡ª
‹≈«¬Á≈Áª «Úº⁄ Ï‘π ◊Ò «ÈÚ∂Ù ’ΔÂ≈ «¬È∑ª √Ì
◊ÒÂΔ¡ª È∂ ¿π√˘ ÁΩÒ ͺ÷Ø∫ ÷≈ÒΔ ’ «ÁºÂ≈Õ ‹ÁØ∫
ÏØÈΔ ¿π√ÁΔ «˜øÁ◊Δ «Úº⁄ ¡≈«¬¡≈Õ ÏØÈΔ ıπÁ Úº‚∂ ’˜∂
‘∂· √Δ ¡Â∂ ¿π‘ «√Î ¿π√˘ Ø∫ÁΔ ˘ √‘≈≈ ‘Δ Á∂ √’Á≈
√ΔÕ
¿π√ÁΔ Óª Ô».¡À√.¬∂. «Úº⁄ «ÁÓ≈◊ ÁΔ ◊ÒÂ
√‹Δ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬º’ Ó≈È«√’ Ø◊Δ Ï‰ ◊¬Δ ¡Â∂ ÙÃΔ
Á∂ÚΔ È∂ ÏØÈΔ Á∂ ˜Δ¬∂ ‘√ÍÂ≈Ò ”Â∂ ’∂√ ’ΔÂ≈Õ Í ’πfi
ˆÒ √ÓfiΩ«Â¡ª ’≈È ‹Ø ÏØÈΔ È∂ Ú’ΔÒª È≈Ò ’ΔÂ∂,
¿π‘ Úº‚Δ ËÈ≈ÙΔ Óπ¡≈Ú‹∂ Ú‹Ø∫ ÍÃ≈Í È≈ ’ √’∂Õ
¿π√ÁΔ Óª Á∂ ÓÈ ”Â∂ ¿π√ÁΔ ¤Ø‡Δ ÌÀ‰ ÙÃΔ ÒÂ≈
¡≈͉∂ ◊π¡ª„Δ Á∂ Óπø‚∂ È≈Ò Ìº‹ ◊¬Δ ¡Â∂ «Ú¡≈‘
’Ú≈ «Ò¡≈Õ ¿π√ÁΔ Óª È∂ ÓÈ ÂØ∫ Í«‘Òª ¡≈͉Δ
√≈Δ ‹≈«¬Á≈Á ÙÃΔ Á∂ÚΔ Á∂ È≈Ó ’Ú≈ «ÁºÂΔ √ΔÕ Í
¿π√ÁΔ ÌÀ‰ È∂ ¡ºËΔ ‹≈«¬Á≈Á ÒÀ‰ Ò¬Δ Óπ’ºÁÓ≈ Á≈«¬
’ «ÁºÂ≈Õ Á≈¡Ú≈ ’ΔÂ≈ «’ ¿π√ÁΔ Óª Í≈◊Ò √Δ ¡Â∂
«ÁÓ≈◊ ÁΔ √‹Δ ‘؉ ’’∂ Ú√Δ¡Â Â∂ Á√Â÷ ’È
√Ó∂∫ ¡≈͉∂ ‘ØÙ «Úº⁄ È‘ƒ √ΔÕ «¬√Á≈ «√º‡≈ «¬‘
«È’«Ò¡≈ «’ «‹√ ¡Ω ˘ √ø√≈ «Úº⁄ Òº÷ª ÒØ’ Í√øÁ
’Á∂ √È, ¿π‘ «√Î ÏØÈΔ Á∂ √≈Ê ÂØ∫ «ÏȪ Í»∂ √ø√≈
«Úº⁄ «¬’ºÒΔ √ΔÕ
ÏØÈΔ ÁΔ Óª È∂ ¿π√˘ ÿ ÂØÛÈ Ú≈ÒΔ ¡Ω Á∂ »Í
«Úº⁄ Í∂Ù ’ΔÂ≈ ¡Â∂ Î≈¬ΔÚ √‡≈ ‘Ø‡Ò Á∂ ÓπÒ≈’≈ÂΔ
’Ó∂ «Úº⁄ ‹ÈÂ’ »Í «Úº⁄ ÙÃΔ Á∂ÚΔ Á∂ Í∂‡ «Úº⁄ Óπº’≈
Ó≈«¡≈ ¡Â∂ ¿π√È∂ «¬‘ √Ì ÏØÈΔ ÁΔ Í«‘ÒΔ ÍÂÈΔ
ÓØÈ≈ È≈Ò ‘جΔ/ÏΔÂΔ Ò¬Δ ÙÃΔÁ∂ÚΔ ÂØ∫ ÏÁÒ≈ ÒÀ‰ Ú‹Ø∫
’ΔÂ≈Õ

«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 18 ¡ÍÃÀÒ-B@AH

 «¯ÒÓ «¬ø◊«ÒøÙ-«Úø◊«ÒøÙ Á∂ ÊØÛ∂ ¡√∂ Á∂ ¡ÍÚ≈Á
˘ ¤º‚ ’∂ ¿π‘ Ï‘πÂ≈ √Óª «¬º’ È≈-÷πÙ ¡Ω √ΔÕ
ÏØÈΔ Á≈ ’˜≈, Ì«Úº÷ ÁΔ ¡«ÈÙ«⁄ÂÂ≈, ¿π√ÁΔ
«Èº‹Δ «˜øÁ◊Δ Á∂ ÏÁ√» ÓØÛ, ¿π√ Ó‘≈È ¡Á≈’≈ Á∂
√øÚÁ∂ ÈÙΔÒ ÓÈ ”Â∂ ‚»ÿø ∂ Á≈◊ ¤º‚ ◊¬∂ ¡Â∂ ¿π√ÂØ∫ Ï≈¡Á
ÙÃΔ Á∂ÚΔ ’Á∂ ÚΔ ÙªÂΔ ”⁄ È≈ «‘ √’ΔÕ ¿π√È∂ «˜øÁ◊Δ
˘ ÏÛΔ È∂«Û™ Á∂«÷¡≈ √Δ ¡Â∂ ¿π√Á∂ ’ÀΔ¡ ÁΔ Ï⁄ÍÈ
”⁄ ‘Ø¬Δ Ùπ»¡≈ Á∂ ÁΩ≈È ¿π√ÁΔ «˜øÁ◊Δ È∂ ¿π√˘ ¡≈Ó
„ø◊ È≈Ò Úº‚∂ ‘؉ Á≈ ÓΩ’≈ È≈ «ÁºÂ≈Õ Ï≈‘Δ ÙªÂΔ
È≈ÒØ∫ ¿π√ÁΔ ¡øÁ»ÈΔ Ó≈È«√’ ¡Ú√Ê≈ «˜¡≈Á≈ «⁄øÂ≈
Á≈ ’∂∫Á √ΔÕ «¬√Á∂ ’≈È ‘Δ ¿π√˘ ¡≈͉∂ ¡≈Í ÚºÒ
«Ë¡≈È Á∂‰≈ «Í¡≈Õ ¿π‘ Ï‘π √≈∂ ÒØ’ª Ò¬Δ Ï‘πÂ
ı»Ï√» ¡Ω √Δ Í ’Δ ¿π‘ √Ø⁄ÁΔ √Δ «’ ¿π‘ ı»Ï√»Â
˛?
‘ª, Í ‘∂’ ‘ΔØ«¬È ÁΔ «¬º’ ¿πÓ ‘πøÁΔ ˛Õ «¬‘Δ
¿π√ÁΔ Âz≈√ÁΔ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ ’Ø¬Δ ¡ÍÚ≈Á È‘ƒ √ΔÕ ’¬Δ
√≈Òª º’ ¿π√È∂ Ï‘π ’≈√ÓÀ«‡’ «⁄‘∂ (√‹Δ)
ωÚ≈¬∂, «‹√Á∂ ÍÃÌ≈Ú ¿π√ÁΔ «¬ø‡«Ú¿» ¡Â∂ ‹ÈÂ’
‘≈˜Δ √Ó∂∫ √≈¯ Á∂÷∂ ‹≈ √’Á∂ √ÈÕ ¿π‘ ‘Ó∂Ù≈ ‘ Í≈√∂
Ï‘π ÙÓΔÒΔ, ¡√πº«÷¡Â ¡Â∂ «ÚÙÚ≈Ù ÁΔ ’ÓΔ Á∂
È≈Ò È˜ ¡≈™ÁΔÕ «¬º’ ¡«‹‘≈ «Ú¡’ÂΔ ‹Ø ÿπ«‡¡≈-
ÿπ«‡¡≈, ¡≈͉∂ ¡≈Ò∂-Áπ¡≈Ò∂ ‚ ÁΔ «¬º’ ÁΔÚ≈ ÷ÛΔ
’ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ ¿π√˘ ¡≈Í‰Δ Ó≈È«√’ ÒÛ≈¬Δ «Úº⁄ ‚πºÏ
‹≈‰ Á≈ ‚ √ΔÕ ¡√Ò «Úº⁄ ¿π‘ «¬√ ◊ºÒØ∫ ÌÀÌΔ «‘øÁΔ
√Δ «’ ’Ø¬Δ ¿π√ÁΔ Ó≈È«√’ ¡√πº«÷¡≈ Ï≈∂ ‹≈‰ È≈
ÒÚ∂Õ
«¬‘ ¿π√ÁΔ ◊ÒÂΔ È‘ƒ √Δ «’™«’ ¿π√˘ Ï‘πÂ
¤Ø‡Δ ¿πÓ «Úº⁄ Ùπ‘ ÁΔ ÁπÈΔ¡ª «Úº⁄ ˺’ «ÁºÂ≈
«◊¡≈ √ΔÕ ’πfi ¡«‹‘≈ √Δ «‹√È∂ ¿π√˘ ’Á∂ ÚΔ ¡≈ÂÓ
«ÈÌ Ï‰È Á≈ ÓΩ’≈ È≈ «ÁºÂ≈Õ ‹ª ‹Ø ’πfi ¿π‘ ¡√Ò
«Úº⁄ ω √’ÁΔ √Δ ¡Â∂ ‹Ø ¿π‘ ωÈ≈ ⁄≈‘πøÁΔ √ΔÕ
¿π√˘ «⁄‘∂ ˘ √øÚ≈ ’∂ º÷‰≈ ÍÀ∫Á≈ √Δ ¡Â∂ «’√∂
‘Ø Ò¬Δ ÚΔ... «√Î ’ÀÓ∂ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ‘Δ È‘ƒ, √◊Ø∫
’ÀÓ∂ Á∂ «Íº¤∂ ÚΔÕ «Î ÚΔ ÓÀ∫ «¬º’ ÁÙ’ ÁΔ Â∑ª ÍÁ∂
”Â∂ ¿π√˘ Ó≈‰Á≈ √ΔÕ ¿π√Á∂ ‹≈‰ «Íº¤Ø∫ ‘π‰ ÓÀ∫ √Ø⁄Á≈ ‘ª
«’ «¬º’ «Ú¡’ÂΔ ÁΔ Â∑ª √Ë≈È ‹ΔÚÈ «Úº⁄ ÚΔ
¿π√˘ “√‡≈” Ï‰È ÁΔ «¬‹≈˜Â «ÓÒ‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ √ΔÕ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Í «¬√Á∂ ¿πÒ‡ ¿π√˘ ¡≈͉∂ Ó≈«Í¡ª Á∂ «¬Ò≈Ú≈ ¿π√Á∂
«ÙÂ∂Á≈, ÍÂΔ ¡Â∂ ’πfi ‘ºÁ º’ ¿π√ÁΔ¡ª Ï∂‡Δ¡ª
ÁΔ¡ª ‘Á≈«¬Âª ÍÃÚ≈È ’ÈΔ¡ª ÍÀ∫ÁΔ¡ª √ÈÕ ¿π√˘
‚ √Δ «’ ’Δ ¿π√ÁΔ¡ª Ï∂‡Δ¡ª ˘ ÍÃÚ≈È ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈
‹ª ¿πÈ∑ª Á≈ ‘Ù ÚΔ ‘∂Ó≈ Ó≈«ÒÈΔ ÁΔ Ï∂‡Δ ¬ΔÙ≈ «Á˙Ò
Á∂ Ú◊≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
ÓÀ∫ ¿π√ÁΔ¡ª ¡º÷ª «Úº⁄ Áπº÷ Á∂÷ √’Á≈ √Δ, ¿π‘
¡øÁØ-¡øÁ Ï‘π ’πfi √«‘ ‘Δ √Δ ¡Â∂ «¬‘ «¬√ Ò¬Δ
√Δ «’™«’ ¿π‘ «¬º’ ¡Ω Á∂ √Δ «Úº⁄ «¬º’ Ϻ⁄∂ ÁΔ
Â∑ª ’ÀÁ √Δ, ¿π‘ «Ú¡’ÂΔ◊ ÂΩ ”Â∂ ÌØÒΔ-Ì≈ÒΔ
√Δ... Í ¡≈͉∂ ’ΩÛ∂ ˜«Ï¡ª ’’∂ Ùº’Δ ÚΔ √Δ, ‹Ø
«’ «¬º’ ⁄ø◊≈ √πÓ∂Ò È‘ƒ √ΔÕ
¿π‘ ¡≈Í‰Δ ¸ºÍ Á∂ ≈‘ƒ ÓÀ˘ Ï‘π ’πfi «Ú¡’Â
’ÁΔ √Δ ‹Ø «’ Ï‘π √≈∂ ÒØ’ ¡≈Í‰Δ ◊ºÒÏ≈ ≈‘ƒ
ÚΔ «¬‘ ’πfi È‘ƒ ’«‘ Í≈™Á∂Õ ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ ¿π√ÁΔ
ÓΩ «ÁÒ Á∂ ÁΩ∂ ¡Â∂ «Î√Ò ’∂ Áπÿ‡È≈ Úº√ ‡ºÏ «Úº⁄
‚πºÏ‰ Á≈ √πÓ∂Ò ’’∂ ‘Ø¬Δ Í «¬√ «Úº⁄ ÁÚ≈¬Δ¡ª È∂
ÚΔ Úº‚Δ Ì»«Ó’≈ ¡Á≈ ’ΔÂΔÕ Ï‘πÂΔ¡ª ¡≈ÂÓ ‘º«Â¡≈Úª
¡Â∂ Áπÿ‡È≈◊Ã√ ÓΩª Úº‚Δ¡ª Í≈‡Δ¡ª ¡Â∂
«Ú¡≈‘ª ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘Δ ‘πøÁΔ¡ª ‘ÈÕ ¡√πº«÷¡Â ¡Â∂
‰≈¡◊Ã√ (depressed) ÒØ’ «¬‘ √Ófi È‘ƒ √’Á∂
«’ «¬‘ Í»≈ √ø√≈ «¬øÈ≈ ÷πÙ ¡Â∂ ¡≈Èø«Á «’™ ˛?
√≈Δ ⁄Ó’ ¡Â∂ ’∂∫Á «ÏøÁ» ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ÚΔ ¿π‘ ıπÁ
«¬√ ÷πÙΔ ˘ Ó«‘√»√ ’È Á∂ ’≈«ÏÒ È‘ƒ ‘πøÁ∂Õ ¿π‘ ÒØ’
‹Ø ◊øÌΔ ‰≈¡ «Úº⁄ ‘πøÁ∂ ‘È ¡≈ÂÓ ‘º«Â¡≈ ’ ÒÀ∫Á∂
‘ÈÕ
’πfi «¬√ ‰≈¡ ¡Â∂ ÿÏ≈‘‡ ˘ ’≈Ï» ’È Ò¬Δ
Ú≈Ë» ÁÚ≈¬Δ¡ª ÷≈ ÒÀ∫Á∂ ‘È, «ÏȪ «¬‘ ‹≈‰∂ «’ «¬‘
’πfi ‘≈Òª «Úº⁄ ‘≈ÈΔ’≈’ ‘ÈÕ
¿π√ÁΔ ÓΩ Á∂ «’¡≈√ ˘ «¬º’ Í≈√∂ º÷«Á¡ª, ¿π√ÁΔ
«˜øÁ◊Δ Á∂ ͺ÷ ˘ Á∂÷Á∂ ‘ج∂, ÓÀ∫ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ ÒØ’ª ÁΔ
ÓΩ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ È‘ƒ ’«‘øÁ≈ «’, ““ÙªÂΔ «Úº⁄ ‘ØÕ””
Í ¿π√Á∂ √øÁÌ «Úº⁄ ÓÀ∫ √º⁄Óπº⁄ ’«‘‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈
‘ª «’™«’ ÓÀ∫ ͺ’∂ ÂΩ ”Â∂ Ô’ΔÈ ’Á≈ ‘ª «’
¡≈«÷’≈ ¿π‘ ‘π‰ «˜øÁ◊Δ «Úº⁄ Í«‘ÒΔ Ú≈ ““ÙªÂΔ
«Úº⁄ ‘∂◊ΔÕ””
‹ª «Î ’‘ª◊≈Õ ÓΩ ÂØ∫ Ï≈¡Á?
19 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
 ’≈Ó∂‚ ◊øËÚ √∂È ˘ Ù˪‹ÒΔ
ÍÃÂΔÏºË ’«Ó¿»«È√‡ ¡Â∂ √π«‘Á «¬È√≈È Á≈ «Ú¤ØÛ≈
BC ‹ÈÚΔ B@AH ˘ ¿π‘Ȫ Á≈ A@@Úª ‹ÈÓ
«ÁÈ √ΔÕ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò ‹ÒøË «Úº⁄ º÷∂
ÍÃØ◊≈Ó «Úº⁄ ‹ÈÓ «ÁÈ ÁΔ¡ª ÙπÌ-’≈ÓÈ≈Úª Á∂ È≈Ò-
È≈Ò Á∂Ù ÁΔ¡ª ÓΩ‹»Á≈ ‘≈Òª, ¸‰ΩÂΔ¡ª ¡Â∂ «¬√Á≈
„πº’Úª ‡≈’≈ ’È √ÏøËΔ «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ∂ ÂØ∫ «ÏȪ
¿π‘Ȫ ¡≈͉∂ ÚΔ «Ú⁄≈ º÷∂, «‹√ Â∑ª Á≈ √øÂπÒÂ,
ϺfiÚª, ◊Û’Úƒ ¡≈Ú≈˜ ”⁄ ‹ØÙ ¡Â∂ ‹≈‰’≈Δ ÌÍ»
¡≈͉≈ Ì≈Ù‰ ’ΔÂ≈, ¿π√ √Ó∂∫ «¬‘ √Ø«⁄¡≈ ÚΔ È‘ƒ √Δ
‹≈ √’Á≈ «’ ¿π‘ ¡ÀÈΔ ‹ÒÁΔ √≈ÊØ∫ √ÁΔÚΔ ÂΩ ”Â∂
«Ú¤Û ‹≈‰◊∂Õ ¿π‘Ȫ Á∂ Âπ ‹≈‰ È≈Ò «¬º’ ÍÃÂΔϺË
Ó≈’√Ú≈ÁΔ, «Èº‚ «¬È’Ò≈ÏΔ, √º⁄∂-√πº⁄∂ Á∂ÙÌ◊Â,
ÁºÏ∂-’π⁄Ò∂ ◊ΔÏ ÒØ’ª È≈Ò ¡øª Á≈ ÓØ‘ ’È Ú≈Ò∂
¡Â∂ √Ó≈«‹’ ÂÏÁΔÒΔ Ò¬Δ Ò◊≈Â≈ √øÿÙÙΔÒ «‘‰
Ú≈Ò∂ √π«‘Á «¬È√≈È Á≈ «Ú¤ØÛ≈ √Óπº⁄Δ ’«Ó¿»«È√‡
«¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ ˘ √«‘‰≈ ÍÚ∂◊≈Õ ¿π‘Ȫ Á∂ Âπ ‹≈‰
È≈Ò «’ÂΔ Í≈‡Δ, ’«Ó¿»«È√‡ Í≈‡Δ, Ò≈Ò Í≈‡Δ
¡Â∂ È’√ÒÏ≈ÛΔ Ò«‘ ˘ ‹ØÛÈ Ú≈ÒΔ √π«‹øÁ ’ÛΔ Á≈
¡ø ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ
AIC@«Ú¡ª ÂØ∫ «’√≈ÈΔ ¡Â∂ ¡≈˜≈ÁΔ Á∂ √øÿÙ
ÂØ∫ ≈‹√Δ ‹ΔÚÈ ÁΔ Ùπ»¡≈ ’’∂ «˜øÁ◊Δ Á∂ ¡≈÷Δ
√≈‘ª º’ ¡‹Ø’∂ √Ó≈‹ ˘ ÂÏÁΔÒ ’’∂ «Ó‘ÈÂΔ ÒØ’ª
Á≈ ≈‹ «Ò¡≈¿π‰ Á≈ √πÍÈ≈ Á∂÷Á∂ ‘∂ ¡Â∂ ‘≈Ò≈Â
ÓπÂ≈«Ï’ ¡‚ØÒ «‘’∂ Úº÷-Úº÷ »Íª «Úº⁄ ¡≈͉Δ
√◊Ó ÙÓ»ÒΔ¡Â ’Á∂ ‘∂Õ ¿π‘ ‘Ó∂Ù≈ «√¡≈√Δ Ú’ª
Á≈ «√˪’ ¡Â∂ ≈‹ÈΔÂ’ ͺË ¿πμ⁄≈ ¸º’‰ Ò¬Δ
¡Â∂ ¡≈Ó ÒØ’ª º’ «¬√ «◊¡≈È ˘ ÍÃ⁄≈È, ÍÃ√≈È
¿πμÍ ˜Ø «ÁøÁ∂ ‘∂Õ ¿π‘Ȫ Á≈ «Ú⁄≈ √Δ «’ «√˪’
¡Â∂ ≈‹ÈΔÂ’ Í’Û Ó‹Ï»Â ‘؉ È≈Ò ‘Δ ÿ‡È≈Úª,
ÚÂ≈«¡ª Á≈ √‘Δ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂
¿π‘Ȫ Á≈ „πº’Úª ‘ºÒ ÒºÌ ’∂ ‹ÈÂ≈ Á≈ ÌØ√≈ «‹º«Â¡≈
‹≈ √’Á≈ ˛Õ ¡≈Í‰Δ ‹ΔÚÈΔ “¡ÈπÌÚ Â∂ ¡«Ë¡ÀÈ”
«Úº⁄ ÚΔ ¿πÈ∑ª È∂ «¬√ «Ú⁄≈ ˘ ÷πºÌ ’∂ Í∂Ù ’ΔÂ≈Õ ¿π‘
«ÓÒ‰ Ú≈Ò∂ √≈ÊΔ¡ª ˘ ‘Ó∂Ù≈ ÚºË ÂØ∫ ÚºË ÈΩ‹Ú≈Ȫ Â∂
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ˘ √‡º‚Δ √’Ò Á∂‰ ¿πμÍ ˜Ø «ÁøÁ∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
√ÈÕ ¡≈Í‰Δ ¿πÓ Á∂ «¬√ ¡≈÷Δ ÍÛ≈¡ ¿πμÂ∂ ÚΔ ¿π‘Ȫ
Á∂ «√Ò∂Ï√ Á∂ »Í «Úº⁄ ’Ò≈√Δ’Ò Ó≈’√Ú≈Á, √Ó≈«‹’
«Ú’≈√ ¡Â∂ ÓΩ‹»Á≈ √«ÊÂΔ Ï≈∂ «Ò÷∂ √≈«‘ ˘ «Ú¡≈Í’
ͺË Â∂ Òº÷ª πͬ∂ ÷⁄ ’∂ «ÏȪ ÍÀ√≈ «Ò¡ª ÒØ’ª «Úº⁄
Úø«‚¡≈Õ
’≈Ó∂‚ ◊øËÚ √∂È ‘Øƒ «‹ºÊ∂ Ó≈’√Δ √≈«‘Â
ÍÛ∑È, Úº÷-Ø Úº÷∂ √≈ËȪ ≈‘ƒ ÚºË ÂØ∫ ÚºË «◊¡≈È ÍÃ≈ÍÂ
’È Ò¬Δ ˜Ø «ÁøÁ∂ √È, ¿πÊ∂ ¿πÈ≈ ‘Δ ˜Ø «’ ÁΔ
Ó‘ºÂÂ≈, «’ ’È ¿πμÍ «ÁøÁ∂ √ÈÕ ¡≈͉∂ ≈‹√Δ
‹ΔÚÈ ”⁄ ’πºÒÚ’ÂΔ ’øÓ ’«Á¡ª ‹ÁØ∫ ¿π‘ Ú÷∂«Ú¡ª
’≈È «Íº¤∂ ‘πøÁ∂ √È Âª ¿π‘ ÂÁ ÚΔ ÓÈπº÷Δ «˜øÁ◊Δ ÂØ∫
¡Ú∂√Ò∂ È‘ƒ √È ‘πøÁ∂ √◊Ø∫ ‘ºÊƒ «’ ’È ¡Â∂ «˜øÁ◊Δ
˘ «˜øÁ≈«ÁÒΔ È≈Ò «‹¿π‰ Ò¬Δ «’ ˘ ¡≈Ë≈
ω≈™Á∂ ‘∂, Úø‡ ÓÈ√»÷ ‘؉ ”Â∂ AIHB «Úº⁄ ‹Á ÓπÛ
È»Ó«‘Ò ¡≈ ’∂ ¿π‘Ȫ È∂ ¿πμ‹Û∂ ‘ج∂ Ï≈ˆ ˘ ÓπÛ ‘≈-
Ì«¡≈ ’ΔÂ≈ ¡Â∂ ¿π‘Ȫ ÁΔ ¡ø◊»ª ÁΔ ÷∂ÂΔ ÈÓ»È∂ ÁΔ
÷∂ÂΔ √ΔÕ ¿π‘ «‹‘Û≈ ÚΔ ’øÓ ’Á∂ Í»Δ Ò◊È Â∂ «Ó‘ÈÂ
È≈Ò ’Á∂Õ ¿π‘Ȫ ÁΔ Ò◊È Â∂ √π«‘ÁÂ≈ «˜øÁ◊Δ Á∂
‘ ÷∂Â «Úº⁄ ÍÃ◊‡ ‘πøÁΔ ˛Õ ‹ÁØ∫ ¿πȪ ˘ ‘≈Òª ’≈È
»ÍØÙ ‘؉≈ «Í¡≈ ª ¿π‘Ȫ È∂ Ï≈ˆ ¤º‚‰ Òº«◊¡ª ’جΔ
«‘⁄’⁄≈‘‡ È‘ƒ «Á÷≈¬ΔÕ Úø‡ ÓÈ√»÷ ‘؉ Â∂ ‹ÁØ∫
Ú≈Í√ È»Ó«‘Ò ¡≈¬∂ ª ¿π‘Ȫ È∂ ¿π√ ¿πμ‹Û∂ ‘ج∂ Ï≈ˆ
˘ ÓπÛ ÍÀª «√ ÷Û∑≈ ’ΔÂ≈ ¡Â∂ ÓπÛ ‘«¡≈-Ì«¡≈
ω≈«¬¡≈Õ
Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ’Ó∂‡Δ ÁΔ¡ª «˜øÓ∂Ú≈Δ¡ª
√øÌ≈Ò‰ √Ó∂∫ Ï≈ˆ Á≈ ’øÓ «ÈÏ∂Û ’∂ ‘ ؘ ‹ÒøË
‹ªÁ∂ ¡Â∂ Á¯Â «Úº⁄ ÏÀ·‰ ÂØ∫ Í«‘Òª Í»∂ ’øÍÒÀ’√
Á≈ ⁄º’ Ò≈™Á∂ Â∂ ‘ ’øÓ ÁΔ «È◊≈ÈΔ ’Á∂ ¡Â∂
√π⁄≈» „ø◊ È≈Ò ’øÓ ⁄Ò≈¿π‰ Ò¬Δ Á»‹∂ ‡º√‡Δ¡ª È≈Ò
√Ò≈‘-ÓÙÚ≈ ’Á∂Õ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò ¡øÁ
⁄∂ÂÈ≈ ’À∫Í Ò≈¿π‰ ÁΔ Ùπ»¡≈ ÚΔ «¬‘Ȫ Á∂ ¿πμÁÓ
È≈Ò ‘جΔÕ ¿π‘Ȫ ÁΔ Ô≈Á Ù’ÂΔ ¬∂ÈΔ √Δ «’ «¬º’ Ú≈
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ˘ ¡≈«ÁÚ≈√Δ¡ª Á∂ ¡≈◊» «Ï√≈ Óπø‚≈
Ï≈∂ ‹≈‰’≈Δ ⁄≈‘ΔÁΔ √ΔÕ ‹ÁØ∫ ¿π‘Ȫ È≈Ò «¬√ Ï≈∂
20 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
◊ºÒ ’ΔÂΔ ◊¬Δ ª ¿π‘Ȫ ˘ ¿π√ «’Â≈Ï Á≈ Ȫ ¡Â∂
¡øÁ≈˜È ¿π‘Ȫ √«¯¡ª Á≈ ÚΔ ⁄∂Â≈ √Δ «‹ºÊØ∫ ¿π‘
‹≈‰’≈Δ ¿πÍÒÌÁ ‘Ø √’ÁΔ √ΔÕ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈
‘≈Ò ”⁄ Íπ√Â’ Ó∂Ò∂ Ò≈¿π‰ ÁΔ Ùπ»¡≈ ÚΔ ¿π‘Ȫ Á∂
¿πμÁÓ È≈Ò ‘Δ ‘جΔÕ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò ÁΔ
Ò≈«¬Ï∂Δ ˘ ¡ÓΔ ω≈¿π‰ Ò¬Δ Úº÷-Úº÷ «Ú«Ù¡ª
ÁΔ¡ª «’Â≈Ϫ ÁΔ ⁄؉ ’ÈΔ ¿π‘Ȫ ÁΔ ‘Ó∂Ù≈ Â‹Δ‘
«‘øÁΔ √ΔÕ
Á∂Ù ÁΔ ÓΩ‹»Á≈ √«ÊÂΔ Ï≈∂ ¿π‘ Ï‘π ‘Δ «⁄øÂÂ
«‘øÁ∂ √ÈÕ √≈Ó≈‹Δ¡ª ’ØÒØ∫ ¡≈Í‰Δ ¿πÓ ÒøÏΔ ’È
Á∂ Á≈¡Í∂⁄ª ˘ ¿π‘ Ï≈÷»ÏΔ √ÓfiÁ∂ √ÈÕ ¡≈.¡À√.¡À√.
¡Â∂ Ì≈‹Í≈ ÚºÒØ∫ «‘øÁ»-≈Ù‡ ω≈¿π‰ ¡Â∂ Á∂Ù «Úº⁄
Î≈ÙΔÚ≈Á ÎÀÒ≈¿π‰ Á∂ ÚË ‘∂ ÷Â∂ ÍÃÂΔ ÚΔ ¿π‘ Ï‘πÂ
«⁄ø «‘øÁ∂ √ÈÕ ÍÃÀ√ ÁΔ ¡≈˜≈ÁΔ, ’≈ÍØ∂‡ ÿ≈«‰¡ª
Áπ¡≈≈ ´º‡, ¡≈Ë≈ ’≈‚, ‹Δ.¡À√.‡Δ. ¡≈«Á ÒØ’-
«ÚØËΔ ÎÀ√«Ò¡ª Ï≈∂ ÚΔ ¿π‘Ȫ Á∂ «Ú⁄≈ ÏÛ∂ √ͺه
√ÈÕ ¡≈͉∂ ‹ΔÚÈ Á∂ ¡øÂÒ∂ √Ó∂∫ «Úº⁄ ¿π‘Ȫ ÚºÒØ∫ «Ò÷∂
«¬º’ Ò∂÷, Ì≈ÂΔ ≈‹ ÁΔ ÁÙ≈ ¡Â∂ «ÁÙ≈ «Úº⁄ ¿π‘Ȫ
È∂ «¬√ ‘≈Ò ˘ ÏÁÒ∂ ‹≈‰ Á≈ ◊π ÚΔ «Ï¡≈È ’ΔÂ≈Õ
¿π‘Ȫ ¡Èπ√≈ ““Ó≈’√Ú≈ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ ‘Δ «’ÂΔ
Ú◊ ˘ ‹Ó≈ÂΔ «√º«÷¡≈ ≈‘ƒ ¡≈«Ê’ ¡Â∂ ≈‹ÈΔÂ’
√øÿÙ Ò¬Δ «Â¡≈ ’ √’ÁΔ¡ª ‘ÈÕ”” ´‡∂∂ √Ó≈‹ ˘
ÏÁÒ ’∂ ´º‡ «‘ Â∂ Ï≈ÏΔ Ú≈Ò≈ ÒØ’ ‹Ó‘»Δ √Ó≈‹
√Ê≈«Í ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ¿πȪ∑ Á∂ «¬√ ÒøÏ∂ √øÿÙÓ¬Δ
‹ΔÚÈ «Úº⁄ ¿π‘Ȫ ÁΔ Ï∂‡Δ √π«øÁ ’πÓ≈Δ ’Ø¤Û Á≈
¿π‘Ȫ ˘ ÌÚª √«‘ÔØ◊ «‘≈Õ ¿π‘Ȫ ˘ √∂‘ÂÔ≈Ï
º÷‰ ¡Â∂ ÒøÏΔ ¿πÓ Á≈ ‘º√ «‹ºÊ∂ ¿π‘Ȫ ÁΔ «¬º¤≈
Ù’ÂΔ √Δ, ¿πÊ∂ ¿π‘Ȫ ÁΔ Ï∂‡Δ √π«øÁ ÁΔ √∂‘ √øÌ≈Ò
ÚΔ √ΔÕ ¿π‘Ȫ Á∂ Ù˪‹ÒΔ √Ó≈◊Ó √Ó∂∫ √π«øÁ ÚºÒØ∫
¡≈͉∂ «ÍÂ≈ ‹Δ ’≈Ó∂‚ ◊øËÚ √∂È Á∂ «Ú⁄≈ª ¿πμÍ
«ÁzÛÂ≈ È≈Ò ⁄ºÒ‰ Á≈ «Ò¡≈ ¡«‘Á √ÌȪ Ò¬Δ ÍÃ∂È≈
Á≈ √ØÓ≈ ˛Õ
¡Á≈≈ «¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ ¿π‘Ȫ ˘ √ø◊≈ÓΔ
Ù˪‹ÒΔ Ì∂‡ ’Á≈ ‘À ¡Â∂ √Ó»‘ ’«Ó¿»«È√‡ «¬È’Ò≈ÏΔ
¡Â∂ ‹Ó‘»Δ Ù’ÂΔ¡ª È≈Ò «¬º’‹πº‡Â≈ ’’∂ ¿π‘Ȫ Á∂
√πÍ«È¡ª Á≈ √Ó≈‹ «√‹‰ Ò¬Δ ⁄ºÒ ‘∂ √øÿÙ È≈Ò
ÓØ„∂ È≈Ò ÓØ„≈ ‹ØÛÈ Á≈ ¡«‘Á ÚΔ ’Á≈ ˛Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÏπºÂ ÂØÛÈ «ıÒ≈¯
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ÚºÒØ∫ «ÚØË ÍÃÁÙÈ
«Âz Í π  ≈ ”⁄ √’≈ ω«Á¡ª ‘Δ ‘ø ’ ≈∂
¡≈.¡À√.¡À√./Ì≈‹Í≈ Á∂ ◊πø«‚¡ª ÚºÒØ∫ ÒÀ«ÈÈ, Ô»ÍΔ
”⁄ ¡øÏ∂‚’ ¡Â∂ Â≈«ÓÒÈ≈‚» ”⁄ √Ú≈ÓΔ Í∂Δ¡≈
ÁΔ¡ª Ó»ÂΔ¡ª ÂØÛÈ ÁΔ ÿ‡Δ¡≈ ’≈Ú≈¬Δ «ıÒ≈¯
I Ó≈⁄ ˘ Ò≈«¬ÒÍπ ÷≈Ò√≈ ’≈Ò‹ ”⁄ ÍΔ.¡À√.Ô».
Á∂ ’≈’πøȪ È∂ ÍÃÁÙÈ ’ΔÂ≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ ¡≈◊»¡ª È∂ «’‘≈ «’ √øÿ ¡≈͉∂
«Î’»-Î≈ÙΔ ¡‹ø‚∂ ˘ Ò≈◊» ’È Ò¬Δ Á»‹Δ¡ª
«Ú⁄≈Ë≈≈Úª ¿πμÍ ‘ÓÒ∂ ’ «‘≈ ˛Õ ‚≈. ÏΔ.¡≈.
¡øÏ∂‚’ ¡Â∂ Í∂Δ¡≈ √Ú≈ÓΔ Á≈ ÏπºÂ ÂØÛÈ≈
√øÿΔ¡ª ÁΔ Á«Òª È≈Ò È¯ Ú≈ÒΔ Ó≈È«√’Â≈
Á≈ «√º‡≈ ˛Õ «’™«’ ‚≈. ¡øÏ∂‚’ ¡Â∂ Í∂Δ¡ È∂
Ó˘Ú≈ÁΔ ‹≈Â-Í≈ÂΔ ÍÃÏøË «ıÒ≈¯ Á«Òª ˘
‹≈◊»’ ’’∂ ¿π‘Ȫ ˘ √Ó≈‹ «Úº⁄ ÓÈπº÷ ‘؉ Á≈
¡«‘√≈√ ’≈™«Á¡ª ´º‡ ¡Â∂ ‹Ï Á∂ «ıÒ≈¯
‹ºÊ∂ÏøÁ ’ΔÂ≈ √ΔÕ
¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ ÒÀ«ÈÈ Á≈ ÏπºÂ ÂØÛÈ≈ Ù‘ΔÁ
Ì◊ «√øÿ ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ ”Â∂ ‘ÓÒ≈ ˛Õ «’™«’
¡ø◊∂˜ª «ıÒ≈¯ ÒÛ≈¬Δ ”⁄ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ Â∂
¿π√Á∂ √≈ÊΔ¡ª È∂ ÒÀ«ÈÈ ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ ˘ ¡≈͉≈
≈‘ Á√≈Ú≈ ω≈«¬¡≈ √ΔÕ ÒÀ«ÈÈ Á∂ ‹ÈÓ «ÁÈ
”Â∂ ‹∂Ò∑ ”⁄Ø∫ ÓπÏ≈’ª Ì∂‹ ’∂ «¬º’‹πº‡Â≈ Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈
’ΔÂ≈ √Δ Â∂ ¡Á≈Ò ”⁄ ÒÀ«ÈÈ ¡Ó ‘∂ Á∂ È≈¡∂
Ò◊≈¬∂ √ÈÕ Ì◊ «√øÿ ‘πª È∂ »√Δ ¥ªÂΔ ÂØ∫
ÍÃÌ≈«Ú ‘πø«Á¡ª ¡≈͉≈ «ÈÙ≈È≈ √Ó≈‹Ú≈Á ˘
ω≈«¬¡≈ √ΔÕ
¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ ¡≈.¡À√.¡À√./Ì≈‹Í≈ Á∂Ù
«Úº ⁄ ÿº ‡ «◊‰ÂΔ¡ª ÷≈√ ’ Óπ √ ÒÓ≈Ȫ,
«¬√≈¬Δ¡ª, Á«Òª, Â’ÙΔÒª, ¡øÏ∂‚’Ú≈ÁΔ¡ª,
’«Ó¿»«È√‡ª ¡Â∂ ’ΩÓΔ¡Âª ˘ ¡≈͉≈ ÁπÙÓ‰
ÓøÈÁΔ ‘Ø¬Δ Ò◊≈Â≈ ‘ÓÒ∂ ’ ‘Δ ˛Õ Á∂Ù ˘ «Î’»-
Î≈ÙΔÚ≈ÁΔ ¡º◊ ”⁄ √㮧 ‡¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «¬√Á≈ ‚‡Úª
«ÚØË ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ «¬√ ÓΩ’∂ ‹√’È ¡≈˜≈Á,
Ú‹Δ ’Ω, ¡≈’≈ÙÁΔÍ, √øÁΔÍ ’Ω, √π÷ÓÈΔ,
≈‹∂Ù, «‚øÍÒ, ‡«Úø’Ò, ÍÓ‹Δ ¡≈«Á ‘≈˜ √ÈÕ
21 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
 ¡Ò«ÚÁ≈ √‡ΔÎÈ ‘≈«’ø◊
““ÓΩ ÂØ∫ Í∂ ’Ø¬Δ √Ú◊ È‘ƒ”” Ú◊≈ Íë√ºË Ú≈’
ÁπÈΔ¡ª ÁΔ fiØÒΔ Í≈¿π‰ Ú≈Ò≈ ’Ω√ÓØÒØ‹Δ (Ïë‘Óø‚ Á∂
‹ÈÓ ¡Â∂ «Ú’≈√ Á≈ «Ú«◊¡≈È) «Ú«◊¡≈È Á≈
⁄Ó’Á≈ «√Â≈≈ √‡ΔÎÈ ‘≈«’ø◊ ÏΔÂ∂ «Áȃ GF √≈Ò
ÁΔ ¿πÓ ‘ø„≈ ’∂ √≈˘ «Ú¤ØÛ≈ Á∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª È∂
¡ø«ÂÓ √≈‘ ’À∫Ï«˜ («¬ø◊ÒÀ∫‚) «Ú⁄Ò∂ ¡≈͉∂ ÿ «Úº⁄
Ò¬∂Õ
H ‹ÈÚΔ AIDB ˘ ¡Ω’√ÎØ‚ («¬ø◊ÒÀ∫‚) «Úº⁄
‹ÈÓ∂ √‡ΔÎÈ ‘≈«’ø◊ È∂ AIEI ”⁄ ’πÁÂΔ «Ú«◊¡≈È
ÁΔ ÍÛ≈¬Δ ¡Ω’√ÎØ‚ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ «Úº⁄ ’È Ó◊Ø∫
’À∫Ï«‹ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ «Úº⁄ ¡≈͉≈ ÷Ø‹ ’≈‹ Óπ’øÓÒ
’’∂ ÍΔ.¡À⁄.‚Δ. ÁΔ «‚◊Δ ‘≈√Ò ’ΔÂΔÕ AIFC «Úº⁄
¿πÈ∑ª ˘ È≈Óπ≈Á «ÏÓ≈Δ Ó؇ «È¿»ØÈ È∂ ÿ∂ «Ò¡≈Õ
‚≈’‡ª ¡Èπ√≈ ¿πÈ∑ª ÁΔ «˜øÁ◊Δ Ïº√ B-C √≈Ò ‘Ø
√Δ Í ¿π‘Ȫ ÁΔ «ÏÓ≈Δ Á∂ Úˉ ÁΔ ÎÂ≈ ¡≈Ó
È≈ÒØ∫ ËΔÓΔ ‘؉ ’≈È ¿π‘ ¡ºËΔ √ÁΔ Á≈ √¯ ÂÀ¡ ’
◊¬∂Õ «¬√ «ÏÓ≈Δ ”⁄ Ò◊Ì◊ «ÁÒ Â∂ «ÁÓ≈◊ √Ó∂Â
√Δ Á∂ Ï‘π ÊØÛ∂ ¡ø◊ª ÁΔ ‘’ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¿πÈ∑ª ÁΔ
Á∂‘Δ Ï∂‘’ ‘Ø ◊¬ΔÕ ‹ΔÚÈ ÁΔ «¬√ Ï∂Ô’ΔÈΔ È∂ ¿πÈ∑ª
˘ ‹ΔÚÈ Á≈ ¡≈ÈøÁ ÒÀ‰ Ò¬Δ ¿π’√≈«¬¡≈Õ «¬√∂ ¡≈ÈøÁ
«Úº⁄Ø∫ ¿πÈ∑ª È∂ «Ú«◊¡≈È Á∂ ÷∂Â ”⁄ Ïë‘Óø‚, ◊π»Â≈
¡Â∂ √Ó∂∫ Â∂ ¡≈͉≈ «Ë¡≈È ’∂∫Á ’ΔÂ≈ ¡Â∂ «¬√
÷∂Â ”⁄ Ó‘ºÂÚÍ»È ÔØ◊Á≈È Í≈ ’∂ ÓÈπº÷Δ «◊¡≈È ˘
‘Ø ◊«‘≈ ’’∂ «¬º’ Ó‘≈È «Ú«◊¡≈ÈΔ Â∂ ¡ÁÌπºÂ
ÓÈπº÷ ‘؉ Á≈ πÂÏ≈ ÍÃ≈Í ’ΔÂ≈Õ ¡≈Ó ‹ΔÚÈ «Úº⁄
¿π‘ Ï∂‘ºÁ Ó˜≈‘Δ¡≈ Ò«‘‹∂ «Úº⁄ «Ú⁄È Ú≈Ò∂ ÓÈπº÷
√ÈÕ ÚΔÒ-⁄∂¡ ”Â∂ √πÍ ’ø«Í¿»‡˜ ÁΔ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò
¿π‘ ¡≈Í‰Δ ◊ºÒ ’«‘øÁ∂ √ÈÕ
AIG@ «Úº⁄ ¿πÈ∑ª ¡≈͉∂ √≈ÊΔ Ø‹ ÍÀÈØ√ È≈Ò
«ÓÒ’∂ Ïë‘Óø‚ ”⁄ ÏÒÀ’ ‘ØÒ (’≈Ò∂ ˺Ï∂) Á∂ ◊«‰Â Ï≈∂
¡≈͉≈ ÷Ø‹ ’≈‹ √≈‘Ó‰∂ «Ò¡ªÁ≈, «‹√ÂØ∫ ¡≈Ëπ«È’
’Ω√ÓØÒØ‹Δ Á∂ «Ïº◊-ÏÀ∫◊ «√˪ È≈Ò √Ïø«Ë «Ú«◊¡≈È
Á∂ ÷∂Â ”⁄ ÓÈπº÷Δ «◊¡≈È È∂ Ó‘ºÂÚÍ»È ÍπÒªÿ Íπº‡ΔÕ
¿πÈ∑ª √≈‘Ó‰∂ «Ò¡ªÁ≈ «’ ÏÒÀ’ ‘ØÒ Âø◊ª ¤º‚Á∂ ‘È,
«‹È∑ª ˘ «Ú«◊¡≈È Á∂ ÷∂Â ”⁄ ‘≈«’ø◊ Âø◊ª (Hawk-
ing Radiations) Á∂ Ȫ È≈Ò ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
AIGI «Úº⁄ ¿πÈ∑ª ˘ «Ú«◊¡≈È Á∂ ÷∂Â ÁΔ Ï∂‘ºÁ
Ó≈È-√ÈÓ≈È Ú≈ÒΔ ÍºÁÚΔ ’À∫Ï«‹ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ «Úº⁄
AFFC ”⁄ √Ê≈«Í ’ΔÂΔ ◊¬Δ ⁄∂¡ “´’≈«√¡È ÍÃÎ Ø √
À ”
(«ÚÁÚ≈È ÍÃØÎÀ√ ÁΔ ⁄∂¡) ”Â∂ «ÈÔπ’ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
ÌΩ«Â’ «Ú«◊¡≈È Á∂ ÷∂Â ”⁄ «È¿»‡È Ó◊Ø∫ ‘≈«’ø◊
‘Δ ¿π‘ ÌΩ«Â’ «Ú«◊¡≈ÈΔ √È «‹È∑ª ˘ «¬‘ Ó≈È-
√ÈÓ≈È «Ó«Ò¡≈Õ «√¡≈√Δ √Ó≈«‹’ Ò«‘ª Á∂ ÷∂Â ”⁄
ÚΔ ¿πÈ∑ª ÚΔ¡ÂÈ≈Ó ¿πμÍ ¡ÓΔ’Δ ‘ÓÒ∂ Á∂ «ÚØË ”⁄
‘ج∂ Ø√ Óπ˜≈‘«¡ª «Úº⁄ «Ù’ ’’∂ √≈Ó≈‹Δ ËΩ∫√ ˘
Úø◊≈«¡≈Õ
«Ú«◊¡≈È Á∂ ÷∂Â ”⁄ ¿π‘ Ó‘≈È «Ú«◊¡≈ÈΔ
¡≈¬ΔÈ√‡≈¬ΔÈ Ú◊Δ Ó‘≈ÈÂ≈ Á∂ Ï≈Ï Á≈ Á‹≈
º÷Á∂ √ÈÕ ¿πÈ∑ª È∂ «Ú«◊¡≈È ˘ ¡≈Ó ÒØ’ª ”⁄ ‘ÓÈ
«Í¡≈≈ ω≈¿π‰ Ò¬Δ ¡≈Ó Ì≈Ù≈ «Úº⁄ «Ú«◊¡≈È’
«’Â≈Ϫ «Ò÷ ’∂ ¡Â∂ Ì≈Ù‰ Á∂ ’∂ ÓÈπº÷Â≈ Ò¬Δ ¡≈͉≈
Ú‚ÓπºÒ≈ ÔØ◊Á≈È Í≈«¬¡≈Õ ¿πÈ∑ª ÁΔ AIHH ”⁄ ¤ÍΔ
«’Â≈Ï “√Ó∂∫ Á≈ √ø÷∂Í «¬«Â‘≈√” ¡≈Ó Ì≈Ù≈ «Úº⁄
«Ú«◊¡≈È ÁΔ Ù≈‘’≈ «’ Á≈ Á‹≈ º÷ÁΔ ˛,
«‹√ÁΔ¡ª Òº÷ª-’ØÛª ’≈ÍΔ¡ª ¡≈Ó ÒØ’ª Á∂ ‘ºÊª «Úº⁄
Íπº‹Δ¡ªÕ
¡≈Í‰Δ «ÏÓ≈Δ ÁΔ ¡Ú√Ê≈ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª ¿πÈ∑ª
¡≈Í‰Δ «˜øÁ◊Δ ÁΔ Óø«˜Ò ÏÛΔ √ͺه, √Ò ¡Â∂ √≈ÁΔ
º÷Á∂ ‘ج∂ ¡≈͉≈ ‹ΔÚÈ Ïë‘Óø‚ ÁΔ √øÍ»È √Ófi, «¬‘
«¬ºÁª Á≈ «’™ ˛? ¡Â∂ «¬‘ ‘Ø∫Á «Úº⁄ «’™ ˛? ”Â∂
’∂∫Á ’ΔÂ≈Õ
¿πÈ∑ª Á∂ «Ú⁄≈ ““√Óª ‘Ó∂Ù≈ È‘ƒ √Δ, Ïë‘Óø‚
È≈Ò ‘Δ ¿π√Á≈ ‹ÈÓ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ «¬√Á∂ È≈Ò ‘Δ «Ó‡
‹≈Ú∂◊≈Õ «¬√ Ò¬Δ È≈ ª “Ïë‘Óø‚” ÂØ∫ Í«‘Òª ‹∂‘Δ
’Ø¬Δ ⁄Δ˜ È‘ƒ ‘πøÁΔ ¡Â∂ È≈ ‘Δ ’Ø¬Δ Ï‰≈¿π‰ Ú≈Ò≈
‘πøÁ≈Õ”” √Ó∂∫ Á∂ √≈∂ ÍÃÓ≈‰»¡ª ˘ ¿πÒ‡≈-ÍπÒ‡≈ ’∂ ¿πȪ
¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈ ““Ïë‘Óø‚ Á∂ Ï‰È «Úº⁄ «’√∂ ºÏ ÁΔ ’جΔ
Ì»«Ó’≈ È‘ƒÕ””
Ïë‘Óø‚ Ï≈∂ «Ú⁄≈ª ˘ ª ‘≈«’ø◊ Âπ√ƒ ÏÁÒ «ÁºÂ≈Õ
‘π‰ ¡√ƒ ÁπÈΔ¡ª ÏÁÒ‰Δ ˛ «‹ºÊ∂ ËÂΔ Á≈ ‘ ÓÈπº÷
Âπ‘≈‚∂ Ú◊Δ ÓΩ«Ò’ Â∂ ¡≈˜≈Á ⁄∂ÂÈ≈ ÍÃ≈Í ’ √’∂Õ
ó «ÓøÁ Í«‡¡≈Ò≈
22 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
........................... √ø ÿ Ù/√◊ÓΔ¡ª...........................
˜ÓΔÈΔ ÿØÒ ÁΔ ‘Ø ‘Δ ÈÚƒ Ùπ»¡≈ ˘ È∂Û∂ ÂØ∫ Ú∂÷«Á¡ª
““Ú≈«‘◊π» ‹Δ ’≈ ÷≈Ò√≈, Ú≈«‘◊π» ‹Δ ’Δ Î«Â‘Õ
Ì≈¬Δ √Ó»‘ √≈Ë √ø◊ ˘ Ï∂ÈÂΔ ˛ «’ ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ
√øÿÙ ’Ó∂‡Δ ÚºÒØ∫ ÷∂ÛΔ √≈«‘Ï ’ΔÂΔ ‹≈ ‘Δ Ó‘ª-
Í≥⁄≈«¬Â ÁΔ «Â¡≈Δ ˘ ÒÀ ’∂ «Í≥‚ «Úº⁄ «¬È’Ò≈ÏΔ
‹≈◊Ø ’º„Δ ‹≈ ‘Δ ˛, √Ø √≈∂ ‘Δ Ó≈¬Δ¡ª, Ì≈¬Δ¡ª ˘
Ï∂ÈÂΔ ˛ «’ ‹ÒÁΔ ÂØ∫ ‹ÒÁΔ ÚΔÁ≈√ ËÓÙ≈Ò≈ «Úº⁄
Í‘πø⁄Ø ‹ΔÕ Ú≈«‘◊π» ‹Δ ’≈ ÷≈Ò√≈, Ú≈«‘◊π» ‹Δ ’Δ
Ϋ‘Ք” ◊π» ÿØ∫ ‘Ø¬Δ ¡È≈™√ÓÀ∫‡ È≈Ò “«Ú‘Û∂” «Úº⁄
‘Ò⁄Ò Â∂˜ ‘Ø ◊¬ΔÕ ““⁄ºÒ ÌÀ‰∂ ⁄ºÒΔ¬∂ ‘π‰, √≈Δ¡ª
Í‘πø⁄ ◊¬Δ¡ª ¿πμÊ∂”” «‹øÁØ È∂ ≈‰Δ Á≈ ’πø‚≈ ÷Û’≈
«ÁºÂ≈Õ ““⁄ºÒ ⁄ºÒ ÌÀ‰∂, Ë≈ª ’º„‰ Òº◊ Í¬Δ Âª ‡ÀÓ
Ò◊ «◊¡≈Õ”” ÁØÚ∂∫ ’≈‘ÒΔ-B ’ÁÓ Íπº‡ÁΔ¡ª ËÓÙ≈Ò≈
ÚºÒ Âπ Í¬Δ¡ªÕ ËÓÙ≈Ò≈ «Úº⁄ Í«‘Òª ‘Δ Á‹Èª
ÓÁ-¡Ωª Â∂ Ϻ⁄∂-Ïπº„∂ Íπ‘ø⁄∂ ‘ج∂ √ÈÕ ’πfi «⁄ Ï≈¡Á
‘Δ ‹≈◊Ø Ú≈Ò∂ Ê≈Ò ˘ «√ ”Â∂ ⁄º’ ¡Ωª, ÓÁ, Ϻ«⁄¡ª
Á≈ ’≈¯Ò≈ ËÓÙ≈Ò≈ ÂØ∫ ⁄ºÒ ’∂ ÒØ’ª Á∂ ÿª ÚºÒ ˘
‹≈◊Ø ◊≈™Á≈ ‹≈ «‘≈ √Δ...
‹≈◊ «’ÂΔ¡≈ ‹≈◊ ’≈«Ó¡≈...
‹≈◊ Ï¬Δ ‘π‰ ‹≈◊Ø ¡≈¬Δ ¡≈...
Ù≈Ú≈ Ï¬Δ ‘π‰ ‹≈◊Ø ¡≈¬Δ ¡≈...
«¬‘ «’√∂ «¯ÒÓ ‹ª È≈ÚÒ Á≈ √ΔÈ È‘ƒ Â∂ È≈ ‘Δ
«’√∂ «¬º’ «Í≥‚ ÁΔ ’‘≈‰Δ, ÏÒ«’ «¬‘ √ø◊» «˜Ò∑∂ Á∂
√À∫’Û∂ «Í≥‚ª Á≈ «ÁzÙ ˛ ‹Ø ¡≈͉∂ ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ Á∂
√øÿÙ ˘ ¡º◊∂ ÂØÈ Ò¬Δ F Ó≈⁄ ˘ Á»√Δ Ó‘ª-
Í≥⁄≈«¬Â ’È ‹≈ ‘∂ √ÈÕ Í≥‹≈Ï √Ó∂ ͻ∂ «‘øÁØ√Â≈È
«Úº⁄ ´º‡∂-Íπº‡∂ ‹≈ ‘∂ ÒØ’ª ÚºÒØ∫ ËÈ∂, Óπ˜≈‘∂, ÀÒΔ¡ª,
¡ÊΔ¡ª √≈ÛÈ≈ ¡≈Ó ÚÂ≈≈ ˛Õ Í «¬‘ Ó‘ª-
Í≥⁄≈«¬Â «¬º’ «ÚÒº÷‰ ÚÂ≈≈ ˛Õ ““‹ÁØ∫ È≈ √’≈
√≈‚Δ ’πfi √π‰ ‘Δ ˛, È≈ ¡Î√Ù≈‘Δ √π‰ ‘Δ ˛,
¿πÒ‡≈ √≈‚∂ ˜ÓΔÈΔ √øÿÙ ˘ ÁºÏ‰ Ò¬Δ Í∂∫‚» ËÈ≈„
⁄ΩËΔ¡ª ÁΔ «Íº· Ê≈ÍÛ ‘Δ ˛Õ ¡À√∂ ÓΩ’∂ Ó‘ª-Í≥⁄≈«¬Â
ÏπÒ≈¿π‰Δ Ï‘π ˜»Δ ˛Õ”” «¬º’ «Í≥‚ «Úº⁄ ÀÒΔ ˘ √øÏØËÈ
’«Á¡ª ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ √øÿÙ ’Ó∂‡Δ Á≈ ÈΩ‹Ú≈È
ÏπÒ≈≈ ÒØ’ª ˘ ¡≈÷ «‘≈ √ΔÕ ¿πÈ∑ª ¡º◊∂ «’‘≈ «’
““¡√ƒ G@ √≈Òª ÂØ∫ Ú؇ª Í≈ ’∂ Á∂÷ Ò¬Δ¡ª, Í √≈‚Δ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’Ø¬Δ √π‰Ú≈¬Δ È‘ƒ ‘جΔÕ ‘π‰ ¡√ƒ ¡≈Í «¬’º·∂ ‘ØÚª◊∂
Â∂ Ó‘ª-Í≥⁄≈«¬Â ≈‘ƒ ¡≈͉∂ Ì«Úº÷ Á∂ ÎÀ√Ò∂ ıπÁ
’ª◊∂Õ””
√≈Ò B@AD ÂØ∫ √∂÷∂ ÂØ∫ Ùπ» ‘ج∂ ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ Á∂
√øÿÙ ˘ ÁºÏ‰ Ò¬Δ √’≈ª, ¡Î√Ù≈‘Δ Â∂ Í∂∫‚»
⁄ΩËΔ¡ª ÁΔ «Â’ÛΔ Ùπ» ÂØ∫ ‘Δ ‘ÓÒ≈Ú ‘Δ ˛Õ ““«‹√
«ÁÈ ÂØ∫ ¡√ƒ ˜ÓΔȪ ÁΔ Óø◊ Ùπ» ’ΔÂΔ, ’πº‡Ó≈,
Ï≈¬Δ’≈‡ Â∂ Ò≈·Δ⁄≈‹ È≈Ò √≈‚∂ ÓÈØÏÒ ˘ ÂØÛÈ ÁΔ
’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ √À∫’Û∂ ÒØ’ª ”Â∂ fi»·∂ Í⁄∂ Á‹ ’ΔÂ∂
◊¬∂Õ √≈‚∂ ÍÃË≈È ”Â∂ BG Í⁄∂ Á‹ ’ΔÂ∂ ‘ج∂ È∂, ’¬Δ¡ª
«Úº⁄ ª C@G Ú◊Δ¡ª ◊øÌΔ Ë≈≈Úª ÚΔ Á‹ ‘ÈÕ
’¬Δ¡ª Ó≈Ó«Ò¡ª «Úº⁄ ¿π‘Ȫ ˘ Ì◊ΩÛ≈ ÚΔ ’≈ «ÁºÂ≈
«◊¡≈ ˛Õ √≈‚Δ «¬º’ H@ √≈Ò≈ Ó≈Â≈ ◊πÁ∂Ú ’Ω ‹¨
˘ ’Ø‘-’Ø‘ ’∂ Ó≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ”” ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ √øÿÙ
’Ó∂‡Δ Á∂ «¬º’ ‘Ø ’≈’πøÈ È∂ ‹Ï ÁΔ «¬‘ «Ú«Ê¡≈
Áº√ΔÕ
«¬º’ «Í≥‚ «Úº⁄ ‹ÁØ∫ ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ √øÿÙ ’Ó∂‡Δ
Á≈ ÍÃË≈È Óπ’∂Ù ÓÒΩÁ ‹≈◊Ø «Úº⁄ Ù≈ÓÒ √Δ Âª ÍπÒΔ√
È∂ ¤≈Í∂Ó≈Δ ’ «◊ÃÎÂ≈ ’È ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔÕ Í
√ÁΔ¡ª ÂØØ∫ Ï≈◊Δ¡ª ÁΔ √πº«÷¡Â „≈Ò Ï«‰¡≈ ÒØ’
‹ø◊Ò ÍπÒΔ√ ÁΔ Í‘πø⁄ ÂØ∫ Ï‘π «ÚÙ≈Ò ˛Õ
ÒÛ∂ ‹≈ ‘∂ √øÿÙ √Á’≈ Ï‘π √≈∂ «Í≥‚ª «Úº⁄
˜ÓΔȪ «ÓÒ ◊¬Δ¡ª ‘È Í √ºÂ≈Ë≈Δ ÒØ’ ‘ ‘ΔÒ≈
ÚÂ’∂ «¬‘Ȫ ˘ Ú≈Í√ ÷Ø‘‰Δ¡ª ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ““Í«‘Òª
¿π‘ ‚øÓΔ ÏØÒΔ Ú≈Ò≈ ÂΔ’≈ ¡Í‰≈™Á∂ √ΔÕ Î∂ ¿π‘Ȫ
È∂ √≈˘ ¡≈Í√ «Úº⁄ Í≈ÛÈ Ú≈Ò≈ ÂΔ’≈ ¡Í‰≈¿π‰≈
Ùπ» ’ «ÁºÂ≈Õ ‹ÁØ∫ «¬‘ ÚΔ ¡√¯Ò ‘Ø «◊¡≈ ª ‘π‰
˜ÓΔÈ ¡’Ú≈«¬ ¡Â∂ ¬Δ-‡À∫‚«ø◊ ≈‘ƒ ÏØÒΔ ’Ú≈¿π‰
Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’’∂ ˜ÓΔȪ ÷Ø‘‰ Á≈ ÂΔ’≈ ¬Δ‹≈Á ’
«Ò¡≈Õ”” ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ √øÿÙ ’Ó∂‡Δ Á∂ ’≈’πøÈ È∂
¡ÀÓ.¡ÀÒ.¬∂. «√ø◊Ò≈ Áπ¡≈≈ «Â¡≈ ’ΔÂ≈ AB «Í≥‚ª
ÁΔ¡ª ˜ÓΔȪ ¡’Ú≈«¬ ’È Á≈ Ø‚ ÓÀÍ «Á÷≈™«Á¡ª
«’‘≈Õ
Á«Òª Ò¬Δ ˜ÓΔÈ Á≈ √Ú≈Ò ’∂ÚÒ ¡≈«Ê’Â≈
Á≈ √Ú≈Ò ‘Δ È‘ƒ ÏÒ«’ Ó≈È-√ÈÓ≈È Á≈ Ó√Ò≈ ÚΔ
23 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
˛Õ ““Ú∂ ÚΔ≈, Íπº¤ È≈ ’πºfi, Í«‘Òª √≈≈ √≈≈ «ÁÈ ÷Í
’∂ ÒØ’ª ÁΔ¡ª Úº‡ª ”Â∂ ‹≈ ’∂ ’º÷ª ÁΔ Í≥‚ ’º·Δ ’Δ ÁΔ
√Δ Â∂ «¬º’ Ï∂„Ï∂ ‹∂ Ó»ø‘ ¡≈Ò≈ ¡≈ ’∂ ¡Ú≈-ÂÚ≈ ÏØÒ
‹ªÁ≈ √ΔÕ ¿π‘ ’∂‘Û≈ «ÁÈ ¡≈ ‹ÁØ∫ ¿πμ⁄Δ-ÈΔÚƒ È≈
√π‰Δ ‘ØÚ∂Õ Í Ì≈¬Δ «‹™Á∂ «‘‰ ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ ’Ó∂‡Δ
¡≈Ò∂Õ ‘π‰ ’Ø¬Δ «¯’ ÈΔ ‹ÁØ∫ Ó‹Δ ‹≈ ’∂ ‘∂ ÁΔ Í≥‚
ÒÀ ¡≈¬Δ¬∂Õ”” ¡Ωª Ò¬Δ «¬‘ ¡«‘Ó ÍÃ≈ÍÂΔ ˛Õ ““Á∂÷
Ì≈¬Δ ⁄≈‘∂ √’≈ Á≈ ˜ÓΔÈ ¡’Ú≈«¬ ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈
‘ØÚ∂ ⁄≈‘∂ ¬Δ-‡À∫‚«ø◊ ≈‘ƒ ÏØÒΔ ’Ú≈¿π‰ Á≈, ˜ÓΔÈ
ÂØ∫ ’Ï‹≈ ª «Í≥‚ «Úº⁄ ¡≈’∂ ‘Δ ÒÀ‰≈ ÍÀ‰ÀÕ Úº„∂ ‹≈Úª◊∂
Í Ï≈¬Δ ¡√ƒ ˜ÓΔÈ ÈΔ ¤º‚‰ΔÕ”” «¬‘ «ÁzÛÂ≈ ¿π‘Ȫ
ÁΔ «¬º’ √π «Úº⁄ √ΔÕ
«¬‘ ÿØÒ «√Î Í≥⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔȪ «Úº⁄∫Ø ¡≈͉∂ «‘º√∂
ÁΔ ˜ÓΔÈ ‹ª ÍÒ≈‡ ÒÀ‰ º’ ‘Δ √Δ«Ó ȑƒ ÏÒ«’
˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ √øÿÙ ’Ó∂‡Δ ˜ÓΔÈ ‘ºÁÏøÁΔ ’≈˘È ÁΔ
◊ºÒ ÚΔ ’Á∂ ‘ÈÕ ““Í≥‹≈Ï Ï∂Ùº’ ÷∂ÂΔ ÍÃË≈È √»Ï≈ Í
«¬ºÊ∂ ˜ÓΔȪ ÁΔ Úº‚Δ ÍºË ”Â∂ È≈-Ï≈ÏΔ ˛Õ «¬«Â‘≈√
«Úº⁄ ÍÀÍ√» ÁΔ Óπ˜≈≈ Ò«‘, È’√ÒÏ≈ÛΔ Ú◊∂ ÿØÒª
È∂ «¬√ √Ú≈Ò ˘ ÍÃÓπº÷Â≈ È≈Ò ⁄º«’¡≈Õ «¬√ÂØ∫ Ï≈¡Á
√’≈ª È∂ ’πfi ˜ÓΔÈ ‘ºÁÏøÁΔ Á∂ ’≈˘È ω≈¬∂ Í
Ò≈◊» È‘ƒ ’ΔÂ∂Õ ¡√ƒ ÚΔ «¬‘ Óø◊ ’Á∂ ‘ª «’ ˜ÓΔÈ
‘ºÁÏøÁΔ Á≈ ’≈˘È AG ¬∂’Û ÂØ∫ ÏÁÒ ’∂ A@ ¬∂’Û Âº’
’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ Â∂ ¿π√ ÂØ∫ ¿πμÍ ÁΔ ˜ÓΔÈ Ó˜Á»ª,
Ï∂˜ÓΔÈ∂ ¡Â∂ ¤Ø‡∂ «’√≈Ȫ «Úº⁄ Úø‚ «ÁºÂΔ ‹≈Ú∂Õ”” «¬‘
◊ºÒ «¬√ ⁄ºÒ ‘∂ ÿØÒ ÁΔ ¡Â∂ ‘؉ ‹≈ ‘Δ Ó‘ª-
Í≥⁄≈«¬Â ÁΔ «√¡≈√Δ Ó‘ºÂÂ≈ ‘Ø ÚΔ ÚË≈ «ÁøÁΔ ˛Õ
Â∂ ¡÷Δ √À∫’Û∂ «Í≥‚ª «Úº⁄ ‹≈◊Ø¡ª, ÀÒΔ¡ª,
ÓΔ«‡ø◊ª ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á F Ó≈⁄ Ó‘ª-Í≥⁄≈«¬Â Á≈
«ÁÈ ¡≈ «◊¡≈Õ √ø◊» ÂØ∫ E «’ÒØÓΔ‡ ÁΔ Á»Δ ”Â∂
√«Ê «Í≥‚ ÷∂ÛΔ √≈«‘Ï «‹ºÊ∂ ’πfi √≈Ò Í«‘Òª ‘Δ ’Ï‹∂
«Úº⁄ Ò¬Δ ÍÒ≈‡ª Ú≈ÒΔ ‹◊∑≈ ”Â∂ ÷πºÒ≈ ‡À∫‡ Ò≈«¬¡≈
‘Ø«¬¡≈ √Δ, ¡≈Ò∂-Áπ¡≈Ò∂ Òº◊∂ Ò≈Ò fiø«‚¡ª ”Â∂ ⁄Û∑Á≈
√»‹ Úº÷≈ Ș≈≈ Í∂Ù ’ «‘≈ √ΔÕ «¬º’ Í≈√∂ Òø◊
√Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀÓ-¡ÀÒ) ÚºÒØ∫ «√¡≈√Δ ’≈ÈÎø√ª
Òº÷‰ ’∂ ͺ‚≈ : ÷≈«Ò√Â≈ÈΔ Á«‘ÙÂ◊Áª ‘ºÊØ∫
Ù‘ΔÁ ‘ج∂ ’«Ó¿»«È√‡ ¡≈◊» Ù‘ΔÁ ‹ÀÓÒ «√øÿ ͺ‚≈ ÁΔ
Ï√Δ ÓΩ’∂ √Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀÓ-¡ÀÒ) «È¿» ‚ÀÓØ’∂√Δ ÁΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«Úº⁄ ⁄ΩÒ Á∂ ’Û≈‘∂ «ºfi ‘∂ √ÈÕ Â’ΔÏÈ A@ Ú‹∂
‡À’‡-‡≈ÒΔ¡ª, ‡º’ª, ‡À∫Í»¡ª Â∂ ‘Ø √≈ËȪ È≈Ò
ÒºÁ∂ ‘ج∂ ’≈¯Ò∂ Í‘πø⁄‰∂ Ùπ» ‘Ø ◊¬∂Õ Â’ΔÏÈ A Ú‹∂
º’ ’≈¯«Ò¡ª Á≈ «√Ò«√Ò≈ «ÈøÂ ‹≈Δ «‘≈Õ «¬√
√Ó∂∫ ÁΩ≈È Ó≈√‡ ≈Ó ’πÓ≈ ÌÁΩÛ ¡≈Í‰Δ ‡ΔÓ √Ó∂Â
¡Â∂ ‘Ø ’Ò≈’≈ª È∂ ¡≈͉∂ «¬È’Ò≈ÏΔ ◊Δª ≈‘ƒ
√Óª ÏøÈ∑ ’∂ º«÷¡≈Õ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á Úº÷-Úº÷ ÏπÒ≈«¡ª
È∂ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ Í∂Ù ’ΔÂ∂ «‹√ «Úº⁄ «‹ºÊ∂ «¬º’ Í≈√∂
’∂∫Á ¡Â∂ Í≥‹≈Ï √’≈ ÁΔ¡ª ÒØ’-«ÚØËΔ ÈΔÂΔ¡ª
˘ Èø«◊¡ª ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ¿πÊ∂ ‘Δ ˜ÓΔÈΔ ÿØÒ È≈Ò
‹πÛΔ¡ª Óø◊ª Í≥⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔÈ «Úº⁄Ø∫ ÂΔ‹≈ «‘º√≈ Á«Òª
˘ ͺ’∂ ÂΩ ”Â∂ ¡Â∂ Ï≈’Δ «‘º√≈ ÿº‡ ∂‡ ”Â∂ ¤Ø‡Δ «’√≈ÈΔ
˘ Á∂‰, «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ Á∂‰ ¡Â∂ A@ ¬∂’Û Âº’ ˜ÓΔÈ
‘ºÁÏøÁΔ ’ Ï≈’Δ ˜ÓΔÈ Á«ÒÂ, Ï∂˜ÓΔÈ∂ ¡Â∂ ¤Ø‡∂
«’√≈Ȫ «Úº⁄ Úø‚ Á∂‰ ¡≈«Á Óø◊ª ˘ ÍÃÓπº÷Â≈ È≈Ò
¿πÌ≈«¡≈Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Í≥⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔȪ ¡’Ú≈«¬
’È ¡Â∂ ¬Δ-‡À∫‚«ø◊ ≈‘ƒ ÏØÒΔ ’Ú≈¿π‰ ¡≈«Á
√’≈ Á∂ ÎÀ√«Ò¡ª ˘ ºÁ ’È ÁΔ Óø◊ ’ΔÂΔÕ ¡øÂ
«Úº⁄ √‘πø ¸º’ ’∂ ˜ÓΔÈΔ ÿØÒ ˘ ¡º◊∂ ÚË≈¿π‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈
’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ √øÿÙ ’Ó∂‡Δ Á∂
ÍÃË≈È Óπ’∂Ù ÓÒΩÁ, √’ºÂ ◊πÓπ÷ «√øÿ, ÏÒ«ÚøÁ
‹¨, √π‹‰ «√øÿ, ÓÈÍÃΔ ̺‡ΔÚ≈Ò, ‹◊Á∂Ú «√øÿ
⁄Ω∫Á≈, ◊πÁΔÍ ËøÁΔÚ≈Ò, ‹√«ÚøÁ «È¡≈ÓÂÍπ,
◊π⁄È «√øÿ ‡Ω‘Û≈, ‘Ïø√ ’Ω ’Ò≈≈ ¡≈«Á È∂ √øÏË Ø È
’ΔÂ≈Õ Óø⁄ ÁΔ √ø⁄≈ÒÈ≈ ÍÓ‹Δ ’Ω ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò È∂
’ΔÂΔÕ «¬√ Ó‘ª-Í≥⁄≈«¬Â ÁΔ «ÚÙ∂Ù ◊ºÒ «¬‘ ‘Δ «’
«‹ºÊ∂ ÌΔÓ ¡≈ÓΔ Á∂ ÍÃË≈È «ÚÈ∂ ÍÃÂ≈Í «√øÿ «ÚÙ∂Ù ÂΩ
”Â∂ Ù≈ÓÒ ‘ج∂ ¿πÊ∂ ‘Δ ◊π‹≈Â, ’∂Ò≈, ’È≈‡’≈,
Â∂Òø◊≈È≈, «Ï‘≈, Ô».ÍΔ. ¡≈«Á √»«Ï¡ª ÂØ∫ Ì≈ÂΔ
√øÁ∂Ù ¡≈¬∂Õ
√Ó≈ÍÂΔ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹ÁØ∫ ‘˜≈ª ÒØ’ Ú≈Í√ ÓπÛÈ
Òº◊∂ ª ¿πÈ∑ª Á∂ «⁄‘«¡ª ÂØ∫ «¬º’ ◊ºÒ √ͺه ÍÛΔ ‹≈
√’ÁΔ √Δ «’ ““Ï¬Δ Úº„∂ ‹≈Úª◊∂, Í ˜ÓΔÈ ÈΔ ¤º‚‰ΔÕ””
’Í»ÊÒ≈ ’Ó∂‡Δ ÚºÒØ∫ AG Ó≈⁄ ˘ «√¡≈√Δ ’≈ÈÎø√
Ù‘ΔÁ Á∂ «Í≥‚ Òº÷‰ ’∂ ͺ‚≈ «Ú÷∂ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ Ù‘ΔÁ
ͺ‚≈ ˘ Ù˪‹ÒΔ Ì∂‡ ’È Ó◊Ø∫ ÏπÒ≈«¡ª È∂ ’≈.
24 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
‹ÀÓÒ Íº‚≈ Á∂ «’ÂΔ-«’√≈Ȫ ÁΔ Ò«‘ ˘ ‹ºÊ∂ÏøÁ ’È
«Úº⁄ «ÈÌ≈¬Δ Ì»«Ó’≈ ˘ Ô≈Á ’«Á¡ª «’‘≈ «’ ¡º‹
‹ÁØ∫ Á∂Ù Ì ”⁄ «’√≈ÈΔ √øÿÙ ¿πμÌ ‘∂ ‘È Âª ’≈.
ͺ‚≈ Á∂ √øÿÙÓ¬Δ ‹ΔÚÈ ÂØ∫ ÍÃ∂È≈ ÒÀ ’∂ «¬È∑ª √øÿÙª
«Úº⁄ ‹Δ¡-‹≈È È≈Ò ’πºÁ‰ Ò¬Δ ’Ó’º√∂ ’È∂ ⁄≈‘ΔÁ∂
‘ÈÕ
Ïπ Ò ≈«¡ª È∂ ¡≈.¡À √ .¡À √ . ÁΔ «‘ø Á »  ÚΔ
«Ú⁄≈Ë≈≈ Á∂ ÚË ‘∂ Î≈ÙΔÚ≈ÁΔ ÷Â∂ ÍÃÂΔ «’ÂΔ
ÒØ’ª ÁΔ ‡≈’≈ Ò«‘ ˘ Ӌϻ ’È Á≈ √πÈ∂‘≈ «ÁøÁ∂
‘ج∂ ÒÀ«ÈÈ, ¡øÏ∂‚’ ¡Â∂ Í∂Δ¡≈ Á∂ ÏπºÂª ÁΔ ÌøÈ-
ÂØÛ ÁΔ «ÈøÁ≈ ’ΔÂΔÕ
÷‡’Û ’Òª : ‘ √≈Ò ÁΔ Â∑ª «¬√ Ú≈ ÚΔ
√Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀÓ-¡ÀÒ) «È¿» ‚ÀÓØ’∂√Δ ÁΔ ÈÚªÙ«‘
«˜Ò∑≈ ’Ó∂‡Δ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· BC Ó≈⁄ ˘ Ù‘ΔÁ Ì◊Â
«√øÿ Á∂ ‹ºÁΔ «Í≥‚ ÷‡’Û ’Òª «Ú÷∂ Ó≈⁄ Ó‘ΔÈ∂ Á∂
Ó≈⁄ Ó‘ΔÈ∂ Á∂ Ù‘ΔÁª ÁΔ Ô≈Á ”⁄ √Ó≈◊Ó
BA Ó≈⁄ ˘ ÍΔ.¡À√.Ô». ÚºÒØ∫ √’≈Δ Ó«‘øÁ≈
’≈Ò‹ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ È≈‡’ “¬∂‘ ’À√Δ πºÂ ¡≈¬Δ”
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ˘ «Á÷≈«¬¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ E@@ Á∂ ’ΔÏ
‹πÛ∂ «¬’º· ˘ «˜Ò∑≈ ¡≈◊» ¡ÓÈÁΔÍ «√øÿ È∂ √øÏØËÈ
’«Á¡ª Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ ÁΔ √Ø⁄ ¿πμÍ ⁄ºÒ‰ Á≈
√ºÁ≈ «ÁºÂ≈Õ
BB Ó≈⁄ ˘ ÍΔ.¡À√.Ô». ÚºÒØ∫ «ÍπÁÓÈ ’≈Ò‹
È≈Ì≈ «Ú÷∂ È≈‡’ “«’ÂΔ” «Á÷≈«¬¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ «˜Ò∑≈
¡≈◊» ÚΔ √»ÒÍπ È∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª Á∂ «¬’º· ˘ √øÏË Ø È
’«Á¡ª Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ ÁΔ ÓΩ‹»Á≈
√Ó∂∫ √≈«Ê’Â≈ Ï≈∂ ⁄≈ȉ≈ Í≈«¬¡≈Õ
BC Ó≈⁄ ˘ ‚ÀÓØ’∂«‡’ Ò≈«¬˜ ¡À√Ø√Δ¬∂ÙÈ
Í≥‹≈Ï ÚºÒØ∫ «˜Ò∑≈ ’⁄«‘Δ¡ª «Ú÷∂ ¿πÊØ∫ Á∂ Ú’ΔÒª È≈Ò
«ÓÒ ’∂ B@@ ÂØ∫ ¿πμÍ ÁΔ «◊‰ÂΔ ”⁄ Ú’ΔÒª È≈Ò
Ó≈⁄ Ó‘ΔÈ∂ Á∂ Ù‘ΔÁª ˘ √Ó«Í ÍÃ◊Ø ≈Ó ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
«‹√ ˘ ¡À‚ÚØ’∂‡ ≈‹ΔÚ ÒØ‘‡ÏºËΔ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø
Ú’ΔÒª È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
BE Ó≈⁄ ˘ ◊À√ ¬∂‹ø√Δ Ú’˜ Ô»ÈΔ¡È È∂
ÁØ√ÂΔ ÌÚÈ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ «¬’º· ’’∂ Ù‘ΔÁª ÁΔ
«Ú⁄≈Ë≈≈ ˘ ◊둉 ’ΔÂ≈Õ «¬√ √ÀÓΔÈ≈ ˘ «ÓøÁ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ù‘ΔÁª ÁΔ Ô≈Á «Úº⁄ «√¡≈√Δ ’≈ÈÎø√ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ
’≈ÈÎø√ ÁΩ≈È ‹πÛ∂ «¬’º· ˘ √øÏØËÈ ’«Á¡ª
Úº÷-Úº÷ ÏπÒ≈«¡ª È∂ Á∂Ù Á∂ Ó≈Ò-÷˜≈«È¡ª ÁΔ
√≈Ó≈‹ Â∂ ¿π√Á∂ √«‘ÔØ◊Δ ÁÒ≈Ò ‘≈’Óª ÚºÒØ∫ ’ΔÂΔ
‹≈ ‘Δ ¡øÈ∑Δ ´º‡-÷√πº‡ «ÚπºË Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ Â∂
√≈ÊΔ¡ª ÚºÒØ∫ ◊둉 ’ΔÂΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ ÂØ∫ √∂Ë ÒÀ ’∂
¡º◊∂ ÂπÈ Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈Õ
Ïπ Ò ≈«¡ª È∂ «’‘≈ «’ ÓØ Á Δ ‘’» Ó Â «Î’»
Î≈ÙΔÚ≈ÁΔ «Ú⁄≈ª «‘ «’ÂΔ-ÒØ’ª «Úº⁄ Îπº‡ Í≈ ’∂
≈‹-Ì≈◊ ÁΔ ¿πÓ ÒøÏΔ ’È≈ ⁄≈‘πøÁΔ ˛Õ ¿πÈ∑ª ´º‡-
÷√πº‡, ‹≈Â-Í≈ÂΔ ÁÓÈ «ÚπºË ¡Â∂ ÒØ’-‹Ó‘»Δ¡Â
¿π√≈È Ò¬Δ √øÿÙ Â∂˜ ’È ÁΔ ¡ÍΔÒ ’ΔÂΔÕ
’≈ÈÎø√ ˘ Í≈‡Δ Á∂ √ΔÈΔ¡ ¡≈◊» ’≈. ÁÙÈ
«√øÿ ÷‡’Û, ’≈. ’πÒ«ÚøÁ «√øÿ ÚÛÀ⁄, ÁÒ‹Δ «√øÿ
¡À‚ÚØ’∂‡ ¡Â∂ ◊πÏ÷Ù ’Ω √øÿ≈ È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
«√øÿ Í«‡¡≈Ò≈ È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
BF ÂΔ’ ˘ √’≈Δ ¡≈¬Δ.‡Δ.¡≈¬Δ. È≈Ì≈ «Ú÷∂
È≈‡’ “¬∂‘ ’À√Δ πºÂ ¡≈¬Δ” «Á÷≈ ’∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ˘
«˜Ò∑≈ ¡≈◊» ÚΔ √»ÒÍπ Â∂ ‘‹Δ √πº÷∂Ú≈Ò È∂ √øÏØËÈ
’ΔÂ≈Õ
BG Ó≈⁄ ˘ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ ÚºÒØ∫ √Ó≈‰≈
«Ú÷∂ √ÀÓΔÈ≈ ’’∂ Ù‘ΔÁª ÁΔ √Ø⁄ ˘ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ”⁄
«Ò‹≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ √ÀÓΔÈ≈ ˘ √»Ï≈ ’Ó∂‡Δ ÓÀ∫Ï
π«Í≥Á ⁄Ω∫Á≈ ¡Â∂ «˜Ò∑≈ ¡≈◊» ’πÒÏΔ ‡Ø‚Íπ È∂ √øÏË
Ø È
’ΔÂ≈Õ
√∂‘’∂ :- «Íß‚ √∂‘’∂ «Ú÷∂ BC Ó≈⁄ Ú≈Ò∂ ˘ Ù‘ΔÁ
Ì◊ «√ßÿ ÚÀÒÎ∂¡ ¡Â∂ √ÍØ‡√ ’ÒμÏ Á∂ √«‘ÔØ◊
È≈Ò È≈‡’ Ó∂Ò≈ ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈ «‹√ «Úμ⁄ ⁄ÛÁΔ
’Ò∑≈ ß◊Óß⁄ √∞È≈Ó ÁΔ ‡ΔÓ ÚºÒØ∫ «¬È’Ò≈ÏΔ È≈‡’ Í∂Ù
’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ C@@ ÁΔ «◊‰ÂΔ «Úμ⁄ ‘≈˜ ÒØ’ª √≈‘Ó‰∂
ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ √±Ï≈¬Δ ¡≈◊± ∞«ÍßÁ ⁄Ω∫Á≈ ¡Â∂
«˜Ò∑≈ ¡≈◊± «Ïμ’ «√ßÿ ‘ÊØ¡≈ È∂ Ì◊ «√ßÿ ÁΔ
«Ú⁄≈Ë≈≈ √ÏßËΔ ¡Í‰∂ «Ú⁄≈ μ÷∂Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
⁄Ó’Ω «√ßÿ, «√ÓÈ‹Δ «√ßÿ ¡Â∂ «√ßÁ≈ ¡≈«Á
ÈΩ‹Ú≈È ¡≈◊± Ù≈ÓÒ √ÈÕ
25 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
 ⁄Ω∫Á≈ :- BG Ó≈⁄ 鱧 «Íß‚ ⁄Ω∫Á≈ «Ú÷∂ ÈΩ‹Ú≈È
Ì≈ √Ì≈ ÚμÒØ∫ È≈‡’ Ó∂Ò≈ ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈, «‹√
«Úμ⁄ ÍΔÍÒ˜ ¡≈‡√ Í«‡¡≈Ò≈ ÁΔ ‡ΔÓ ÚμÒØ∫ “Á√Â’
¡Â∂ «√μË≈ ≈‘ «√«Ú¡ª 鱧 ‹≈Ú∂” ¡≈«Á «¬È’Ò≈ÏΔ
È≈‡’ Í∂√ ’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂
«˜Ò∑≈ ¡≈◊± «Ïμ’ «√ßÿ ‘ÊØ¡≈, ÈÚÁΔÍ «√ßÿ ÓßÈÚΔ∫
¡Â∂ ˜ÓΔÈ Íz≈ÍÂΔ √ßÿÙ ’Ó∂‡Δ Á∂ ¡≈◊± ‹◊Á∂Ú «√ßÿ
⁄Ω∫Á≈ È∂ √ßÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ E@@ ÁΔ Úμ‚Δ «◊‰ÂΔ
«Úμ⁄ ÒØ’ Ù≈ÓÒ √ÈÕ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¡Ó«ßÁ ’μ’Û,
‹√ÍzΔ ◊μ◊Δ, ÍzÁΔÍ, ¡Ó«¬ßÁ, «‹ßÁ, ‘ÀÍΔ ¡Â∂
fiß‚≈ ÷≈È ¡≈«Á Ù≈ÓÒ √ÈÕ
‘ÊÈ :- BH Ó≈⁄ 鱧 «Íß‚ ‘ÊÈ «Ú÷∂ «¬È’Ò≈ÏΔ
È≈‡’ ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈ «‹√ «Úμ⁄ ÍΔÍÒ‹ ¡≈‡√
Í«‡¡≈Ò≈ ÁΔ ‡ΔÓ ÚμÒØ∫ «¬È’Ò≈ÏΔ È≈‡’ Í∂Ù ’ΔÂ∂
◊¬∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ D@@ ÁΔ Úμ‚Δ «◊‰ÂΔ «Úμ⁄ Ù≈ÓÒ ÒØ’ª
鱧 «Ïμ’ «√ßÿ ‘ÊØ¡≈ ¡Â∂ ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ ¡≈◊± È«ßÁ
Ï∞‹ È∂ √ßÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ √ÂÈ≈Ó «√ßÿ,
√øÿ≈ ¡≈¨ Î≈Ó ”⁄Ø∫ ÏøË»¡≈ Ó˜Á»ª È∂ Óπ’ ’≈¿π‰ Ò¬Δ √øÿÙ
√øÿ≈ ¡≈¨ Î≈Ó ÏºÒ ’Ø‘È≈ Â∂ ÷ΔÚ≈ (È’ØÁ) ÂØ∫
B@ ÎÚΔ ˘ «‘≈¡ ’Ú≈¬∂ HA ÏøË»¡≈ Ó˜Á»ª Á∂
Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄ ÍÃ√≈ÙÈ ÚºÒØ∫ «¬È√≈Î Á∂‰ ÁΔ Êª Ó˜Á»
«ÚØËΔ ØÒ «ÈÌ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ ÍÃÙ≈√È ıπÁ ‘Δ ’≈˘È
ÁΔ¡ª ˺‹Δ¡ª ¿π‚≈ «‘≈ ˛Õ ÍÃ√≈ÙÈ ÁΔ «ÓÒΔÌπ◊Â
’’∂ Ó≈Ò’ª «ÚπºË ’≈Ú≈¬Δ È‘ƒ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ ¡√Ò
”⁄ «¬‘ ’≈Ú≈¬Δ È≈ ’È Á≈ Úº‚≈ ’≈È √øÿ≈ Î≈Ó
ÁΔ «√¡≈√Δ È∂Â≈Úª È≈Ò È∂ÛÂ≈ Â∂ «ÙÂ∂Á≈Δ¡ª ‘ÈÕ
√øÿ≈ Î≈Ó Í≥‹≈Ï ”⁄ Úº‚≈ ¡≈¨ Î≈Ó ˛, ¿π√˘ «ÚÙÚ
ͺËΔ ¡≈¨¡ª Á≈ Ï≈ÁÙ≈‘ Á≈ «÷Â≈Ï «Ó«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈
˛Õ ‘˜≈ª ‘Δ «’ºÒ∂ ”⁄ ¿πÈ∑ª ÚºÒØ∫ ¡≈¨ ÁΔ ÷∂ÂΔ ’ΔÂΔ
‹ªÁΔ ˛Õ ¿π√ÁΔ ÍÂÈΔ Ó«‘Ò≈ ’«ÓÙÈ ÁΔ ⁄∂¡Í√È
‘Δ ˛Õ ¿π√Á≈ √ª„» ÍÃ◊‡ «√øÿ ¡ÀÓ.¡ÀÒ.¬∂. ˛ Â∂ «¬º’
‘Ø ’ª◊√Δ ¡ÀÓ.¡ÀÒ.¬∂. ÓÈ‹Δ «√º’Δ ÷‚» √≈«‘Ï
ÂØ∫ ¿π√Á≈ «ÙÂ∂Á≈ ˛Õ √øÿ≈ Î≈Ó È∂Í≈Ò ¡Â∂ Ïø◊≈Ò
ÂØ∫ ¡≈¬∂ Ó˜Á»ª ˘ Í«‘Òª ¡À‚Úª√ ÍÀ√∂ «ÁøÁ≈ ˛, «Î
¿πÈ∑ª ÂØ∫ «√Î Ø‡Δ ”Â∂ ‘Δ ‹ÏΔ ’øÓ ’Ú≈™Á≈ ˛Õ
¡«‹‘Δ ‘Δ «√¡≈√Δ ÍπÙÂÍÈ≈‘Δ ’≈È ¿π√Â∂ ’≈Ú≈¬Δ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
‹◊√Δ «√ßÿ, ‹ØÂΔ ¡Â∂ Ï∂¡ß Ù∂Í∞ ¡≈«Á ÚΔ ‘≈˜
√ÈÕ
Ï∞‹ :- BI Ó≈⁄ 鱧 «Íß‚ Ï∞‹ «Ú÷∂ Ⱥ∞’Û È≈‡’
’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈ «‹√ «Úμ⁄ BE@ ÁΔ «◊‰ÂΔ «Úμ⁄
ÒØ’ Ù≈ÓÒ ‘ج∂Õ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ √±Ï≈¬Δ ¡≈◊±
∞«ÍßÁ ⁄Ω∫Á≈ È∂ √ßÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ◊Ø≈,
‘ÈΔ, √π÷«ÚßÁ ¡Â∂ ◊ØÒ‚Δ ¡≈«Á ÈΩ‹Ú≈È ‘≈˜ √ÈÕ
«„ºÒÚª (¯ΔÁ’؇) : «Ú÷∂ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈
ÚºÒ∫Ø ¡Ú≈Ó ø◊ Óø⁄ ÁΔ ‡ΔÓ ÚºÒ∫Ø Èπ’
º Û È≈‡’ AE ¡◊√Â
Á≈ Óø⁄È ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬’º· ˘ ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂
√»Ï≈ ÍÃË≈È «‹øÁ «√øÿ Â∂ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ √»Ï≈
¡≈◊» Óø◊≈ ¡≈˜≈Á √Ó∂ ‘Øª È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
√Ó≈ÿ (Óπ’Â√) : «Ú÷∂ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ ÚºÒØ∫
’Ú≈¬∂ ÍÃØ◊≈Ó ”⁄ ¡Ú≈Ó ø◊ Óø⁄ ÁΔ ‡ΔÓ ÚºÒØ∫ Èπº’Û
È≈‡’ AE ¡◊√ ÷∂«‚¡≈ «◊¡≈Õ «¬’º· ˘ ÍΔ.¡À√.Ô».
Á∂ ¡≈◊» ’∂ÙÚ ¡≈˜≈Á Â∂ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ √»Ï≈
¡≈◊» Óø◊≈ ¡≈˜≈Á √Ó∂ ‘Øª È∂ √øÏË Ø È ’ΔÂ≈Õ
È‘ƒ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬ºÊØ∫ º’ ¡’≈ÒΔ¡ª, ’ª◊√Δ¡ª Â∂
¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ È≈Ò √Ïø«Ë ¡≈◊» √øÿ≈ Î≈Ó ÁΔ
«Íº· ”Â∂ ¡≈¬∂Õ ’πfi ¡ıÏ≈ª È∂ ÍΔÒΔ ÍºÂ’≈Δ ÚΔ
’ΔÂΔÕ
ÏøË»¡≈ Ó˜Á»Δ ’≈˘È «‘ ÏøË»¡≈ Ó˜Á»Δ «√√‡Ó
ÁΔ ÍÃΔÌ≈Ù≈ ’Δ ˛
Á∂Ù ÁΔ √πÍΔÓ ’Ø‡ ¡Â∂ ÈÀÙÈÒ ÓÈπº÷Δ ¡«Ë’≈
’«ÓÙÈ ÚºÒØ∫ ¡≈͉∂ ¿πÁ∂Ùª «Úº⁄ ÏøË»¡≈ Ó˜Á»Δ ’≈˘È
«‘ ÏøË»¡≈ Ó˜Á»Δ «√√‡Ó ÁΔ ÍÃΔÌ≈Ù≈ ÂÀ¡ ’ΔÂΔ
◊¬Δ ˛Õ «‹√ ¡Èπ√≈ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «’ ‹∂’ ’جΔ
Ó≈Ò’ Ó˜Á» ˘ ¡À‚Úª√ ’Ó Á∂ ’∂ ’øÓ ’Ú≈™Á≈ ˛
ª ÓÂÒÏ ÏøË»¡≈ Ó˜Á»Δ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª ‹∂’ ’øÓ
’Ú≈¿π‰ Ú≈Ò≈ Ó≈Ò’ ¡≈͉∂ Ó˜Á» ˘ Ó˜Á»Δ Á≈
Ìπ◊Â≈È È‘ƒ ’Á≈ ª ÚΔ ’≈˘È ¡Èπ√≈ ÏøË»¡≈
Ó˜Á»Δ ˛ ‹ª ‹∂’ Ó≈Ò’ È∂ Ó˜Á»Δ Á≈ Ìπ◊Â≈È ’
«ÁºÂ≈ ˛ Í ÿº‡Ø-ÿº‡ Ú∂‹ ¡À’‡ ¡Èπ√≈ Ó˜Á»Δ È‘ƒ
«ÁºÂΔ Âª ÚΔ ÏøË»¡≈ Ó˜Á»Δ ‘Δ ’‘≈¬Δ ‹≈Ú∂◊Δ ‹ª «¬√
Á∂ È≈Ò-È≈Ò Ó≈Ò’ ‹∂’ Ó˜Á» ÁΔ ‹≈«¬Á≈Á ˜ÏÂ
26 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
’Á≈ ˛ ª ÚΔ ÏøË»¡≈ Ó˜Á»Δ Ø’» ’≈˘È ÁΔ ¿πÒøÿ‰≈
ÓøÈΔ ‹≈Ú∂◊ΔÕ
¡≈¨ Î≈Ó Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄ «’‘Û∂ ÂºÊ ¿πμÌ ’∂
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂
√øÿ≈ Î≈Ó Á∂ Ó≈ÓÒ∂ ”⁄ ’Δ ’πfi ’«‘ ‘Δ¡ª ÁØÈØ∫
«Ëª √øÿ≈ Î≈Ó Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄ Ó≈Ò’ Â∂ Ó˜Á» ÁØÈØ∫
‘Δ ¡À‚Úª√ ’Ó Á∂‰Δ ¡Â∂ ÒÀ‰Δ ÓøÈ ‘∂ ‘È, Ó˜Á»ª
ÁΔ ‹Ï ’ΔÂΔ ‹≈«¬Á≈Á (√Ó≈È) Íà √ ≈ÙÈ Á∂
¡«Ë’≈Δ¡ª ÚºÒØ∫ ıπÁ Ï≈ÓÁ ’’∂ ÓΔ‚Δ¡≈ ÁΔ ‘≈˜Δ
«Úº⁄ Ó˜Á»ª Á∂ √ÍπÁ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ Ò∂Ï «ÚÌ≈◊ Í≈√
Î≈Ó Ó≈Ò’ Ó˜Á»ª ÁΔ Ï’≈«¬¡≈ Ó˜Á»Δ Á∂‰Δ ˛,
Ï≈∂ ÓøÈ ‘∂ ‘È Âª «Î «¬‘ √≈≈ ’πfi ‹ÁØ∫ ÷πÁ ‘Δ
Î≈Ó Ó≈Ò’ √ÚΔ’≈ ’ ‘∂ ‘È Âª «Î ÏøË¡ » ≈ Ó˜Á»Δ
Ø’» ’≈˘È ÁΔ ¿πÒøÿ‰≈ ‘Ø «’Ú∂∫ ‘πøÁΔ ˛?
«√ÂÓ ‹ΔÎΔ «¬‘ ÚΔ ˛ «’ ‹∂’ Î≈Ó Ó≈Ò’
Ó˜Á»Δ Á∂ ÍÀ√∂ «ÁøÁ∂ ‘∂ ‘È Âª «Î Áπ’≈ÈÁ≈ª Í≈√Ø∫
Ó˜Á»ª ˘ ¡≈Í‰Δ ◊≈ø‡Δ ”Â∂ ≈ÙÈ «’√ Ú≈√Â∂ ¿πË≈
¸’Ú≈™Á∂ ‘∂Õ «¬‘ ÂºÊ ÚΔ √≈Ï ’Á≈ ˛ «’ «√Î
Í≥‹≈Ï Ì ”⁄ Ó˜Á»ª È∂ «ÁºÂ∂ Óπº÷ ÓøÂΔ Á∂ Ȫ Óø◊ ͺÂ
Í∂∫‚» Â∂ ÷∂ ӘÁ» ‹Ê∂ÏøÁΔ¡ª Á∂ √ªfi∂ Óø⁄ ÚºÒØ∫
AC Ó≈⁄ ˘ Í≥‹≈Ï Ì Á∂ ’ΔÏ AF «˜«Ò∑¡ª ”⁄ √À∫’Û∂
Ó˜Á» Ú’ª Â∂ ¡≈◊»¡ª È∂ «‚Í‡Δ ’«ÓÙÈª ≈‘ƒ
Óπº÷ ÓøÂΔ Í≥‹≈Ï Á∂ Ȫ¡ Óø◊ ͺÂ Á∂ ’∂ Óø◊ ’ΔÂΔ «’
Ï∂˜ÓΔÈ∂ Ó˜Á»ª Á∂ √≈∂ ’˜∂ ÷ÂÓ ’ΔÂ∂ ‹≈‰, ’˜∂
¡Â∂ ◊ΔÏΔ ’≈È ıπÁ’πÙΔ¡ª ’ ◊¬∂ Ó˜Á»ª ˘ A@-
A@ Òº÷ πͬ∂ Óπ¡≈Ú‹≈ Â∂ Í«Ú≈ Á∂ «¬º’ ÓÀ∫Ï ˘
ÈΩ’Δ «ÁºÂΔ ‹≈Ú∂Õ ◊πÁ≈√Íπ, Í·≈Ȓ؇, ’Í»ÊÒ≈,
‹ÒøË, ‘π«Ù¡≈Íπ, ´«Ë¡≈‰≈, ÏÈ≈Ò≈, Ó≈È√≈,
√ø◊», Ï«·ø‚≈, ¯ΔÁ’؇, Óπ’Â√ ¡Â∂ ÓØ◊≈ ¡≈«Á
«Ú÷∂ Óø◊ ͺÂ Á∂‰ ÁΔ «ÍØ‡ ÍÃ≈Í ‘Ø¬Δ ˛Õ
Ó˜Á» ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È∂ «’‘≈ «’ Í≥‹≈Ï √’≈ È∂
Í≥‹≈Ï Ì ”⁄Ø∫ «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ª Ò¬Δ ¡‹Δ¡ª ª ÒÀ
¡≈Ò «¬ø‚Δ¡≈ «’√≈È √øÿÙ ’Ø¡≈‚ΔÈ∂ÙÈ ’Ó∂‡Δ ÚºÒØ∫ ’≈ÈÎø√ª
Á∂Ù Ì ”⁄ √øÿÙÙΔÒ B@@ Á∂ ’ΔÏ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª
¡Ë≈« ¡≈Ò «¬ø‚Δ¡≈ «’√≈È √øÿÙ ’Ø¡≈‚ΔÈ∂ÙÈ
’Ó∂‡Δ Á∂ Á∂٠ͺËÃΔ √ºÁ∂ «‘ Í≥‹≈Ï ¡øÁ ⁄ºÒ ‘Δ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
÷≈‰ Ò¬Δ Ø‡Δ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Ó˜Á»ª ˘ «Ó‘ÈÂ≈È≈ È‘ƒ
«ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ √ΔÕ ‹Ó‘»Δ ¡«Ë’≈ √Ì≈ ÁΔ ÁØ ÓÀ∫ÏΔ
ÍÛÂ≈ÒΔ¡≈ ‡ΔÓ È∂ ÚΔ ÍÛÂ≈Ò Ó◊Ø∫ ¡≈Í‰Δ «ÍØ‡
”⁄ ÍÃ√≈ÙÈ Á∂ ͺ÷Í≈ÂΔ Úº¬Δ¬∂ ˘ ¿π‹≈◊ ’ΔÂ≈Õ
¿πÈ∑ª ÍÃ√≈ÙÈ Á∂ ¡«Ë’≈Δ¡ª ÂØ∫ Óø◊ ’ΔÂΔ «’
Ó≈Ò’ª Á≈ ͺ÷ Í»È≈ Âπø ¤º«‚¡≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ ¡≈͉Δ
«‚¿»‡Δ ˘ «¬Ó≈ÈÁ≈Δ È≈Ò «ÈÌ≈™Á∂ ‘ج∂ Ó˜Á»ª ˘
Âπø «¬È√≈Î «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
Í∂∫‚» Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· ÒÛ∂
‹≈ ‘∂ √øÿÙ ˘ «Âº÷≈ ’«Á¡ª ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈ «’ F
Ó≈⁄ ˘ Óπº÷ ÓøÂΔ ’ÀÍ‡È ¡Ó«øÁ «√øÿ Á∂ ’Â≈Íπ
√Ó≈◊Ó ÚºÒ ⁄≈Ò∂ Í≈¬∂ ‹≈‰◊∂ ª ÍÃ√≈ÙÈ ‘’ «Úº⁄
¡≈«¬¡≈Õ «‹øÈ∑ª «Î ÁØ «ÁȪ ”⁄ Ó√Ò≈ ‘ºÒ ’È Á≈
ÌØ√≈ «ÁºÂ≈Õ «Î I Ó≈⁄ ˘ √‘≈«¬’ «’ ’«ÓÙÈ
√π÷«‹øÁ «√øÿ √ª Á∂ ÁÎÂ «Ú÷∂ ¡≈÷ √øÿ≈ Î≈Ó ˘
D Òº÷ A@ ‘˜≈ πͬ∂ È’Á ¡Â∂ ‚∂„ Òº÷ ÂØ∫ ≈ÙÈ ÁΔ
’Ó ıπÁ ¡Á≈ ’ÈΔ Í¬ΔÕ «¬√ Â∑ª Ó˜Á»ª Á∂ √øÿÙ
È∂ ¡ø«Ù’ «‹ºÂ ‘≈√Ò ’ΔÂΔÕ
Ò¬Δ¡ª Í Ì»ÓΔÍÂΔ¡ª Â∂ Í∂∫‚» ËÈ≈„ª, ⁄ΩËΔ¡ª,
¡Î√Ù≈‘Δ Â∂ ‘≈’Ó «Ëª Á∂ «√¡≈√ÂÁ≈Ȫ Á∂ ◊·‹ØÛ
˘ ÷πÙ ’È Ò¬Δ ¡º◊Ø∫ ’Ø¬Δ «ÚÌ≈◊Δ ’≈Ú≈¬Δ ¡ÓÒ
«Úº⁄ È‘ƒ «Ò¡ªÁΔ ‹≈ ‘ΔÕ ¿π‘Ȫ Óø◊ ’ΔÂΔ «’ Ú≈¡Á∂
Óπ«ϒ Ó˜Á»ª ˘ «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ «ÁºÂ∂ ‹≈‰ Â∂
ÍÒ≈‡ª ”Â∂ ¿π√≈Δ Ò¬Δ «ÂøÈ Òº÷ π. ◊ª‡ «ÁºÂΔ ‹≈Ú∂Õ
«◊¡≈ª Óπ÷
º Óø◊ª ”⁄ ˜ÓΔÈ √πË≈ Ò≈◊» ’È, Íø⁄≈«¬ÂΔ
˜ÓΔȪ ”⁄Ø∫ ÂΔ‹∂ «‘º√∂ ÁΔ ˜ÓΔÈ, ÓÈ∂◊≈ «‘ ’øÓ,
√Ó≈«‹’ ‹Ï ˘ ÈºÊ Í≈¿π‰ ¡Â∂ √øÿÙª ˘ ’π⁄Ò‰
Ú≈Ò∂ ’≈Ò∂ ’≈˘È ºÁ ’È ÁΔ Óø◊ ’«Á¡ª Ú؇ª Ú∂Ò∂
’ΔÂ∂ √≈∂ Ú≈¡Á∂ Ò≈◊» ’È ÁΔ Óø◊ ’ΔÂΔ ◊¬Δ ˛Õ
‹ÒøË «Ú÷∂ ‚Δ.√Δ. Á¯Â Á≈÷Ò ‘Ø ‘∂ ¡≈◊»¡ª È≈Ò
ÍπÒΔ√ ÚºÒØ∫ ˺’≈Óπº’Δ ’È ÁΔ «ÍØ‡ «ÓÒΔ ˛Õ
Ô≈Â≈ ÓΩ’∂ Á≈‰≈ Óø‚Δ ÌÚ≈ÈΔ◊Û∑ F Ó≈⁄, Á≈‰≈
Óø‚Δ ÓØ◊≈ G Ó≈⁄ ¡Â∂ H Ó≈⁄ ˘ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈
‘≈Ò ‹ÒøË «Ú÷∂ ÌÚΔ¡ª ’≈ÈÎø√ª ’’∂ «’√≈Ȫ-
27 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
Ó˜Á»ª Á≈ √Óπ⁄
º ≈ ’˜≈ Ó≈¯ ¡Â∂ √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’«ÓÙÈ
ÁΔ¡ª «√Î≈«Ùª Ò≈◊» ’Ú≈¿π‰ Ò¬Δ ⁄ºÒ ‘∂ √øÿÙ
˘ ‘Ø Â∂˜ ’È Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ
’≈ÈÎø√ª ˘ √øÏØËÈ ’Á∂ ‘ج∂ ¡≈◊»¡ª È∂ «’‘≈
«’ ’˜≈ Ó≈ÎΔ Â∂ √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’«ÓÙÈ ÁΔ¡ª «√Î≈«Ùª
˘ Ò≈◊» ’È Á∂ ÁÓ◊‹∂ Ó≈È Ú≈ÒΔ ÓØÁΔ √’≈ ÚΔ
‹πÓÒ∂Ï≈‹ √’≈ √≈Ï ‘Ø¬Δ ˛Õ ’Ø¬Δ √’≈ ÷∂ÂΔ ËøÁ∂
˘ Ï⁄≈¿π‰ Ú≈Ò∂ Í≈√∂ ’øÓ È‘ƒ ’ ‘ΔÕ √’≈ª «√Î
’≈ÍØ∂‡ ÿ≈«‰¡ª ÁΔ √∂Ú≈ ”⁄ Òº◊Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª ‘ÈÕ
√’≈ ÁΔ¡ª ’≈ÍØ∂‡ ͺ÷Δ ÈΔÂΔ¡ª Á≈ «√º‡≈ ÷∂ÂΔ
ÁΔ¡ª Ò≈◊ ’ΔÓª ÚË ‘Δ¡ª ‘È Â∂ ¯√Òª Á≈ √‘Δ
Ì≈¡ «’√≈Ȫ ˘ «ÓÒÁ≈ È‘ƒ Â∂ ¿πÍØ∫ ’¬Δ Ú≈ ’πÁÂΔ
’ØÍΔ ÚΔ «’√≈Ȫ-Ó˜Á»ª ˘ Ó≈ ÒÀ∫ÁΔ ˛Õ «√º‡∂ Ú‹Ø∫
«’√≈Ȫ Á≈ Í؇≈-Í؇≈ ’˜∂ ”⁄ «Ú«È∑¡≈ «Í¡≈ ˛Õ
√’≈ª ÁΔ Ï∂πıΔ Â∂ «’√≈È-Ó˜Á» «ÚØËΔ ÈΔÂΔ¡ª
Á∂ ’≈È ’Ø¬Δ ¡≈√ È≈ «Á÷ÁΔ ‘؉ ’≈È Òº÷ª «’√≈È-
Ó˜Á» ıπÁ’πÙΔ¡ª ’ ¸º’∂ ‘ÈÕ «’√≈Ȫ-Ó˜Á»ª Á≈
Ú≈¡Á∂ ÓπÂ≈«Ï’ ’˜≈ Ó≈¯ ’È ÁΔ Êª ’≈ÍØ∂‡ Â∂
√È¡ÂΔ ÿ≈«‰¡ª Á∂ Òº÷ª ’ØÛª ’˜∂ Ó≈¯ ’ «ÁºÂ∂
’ÙÓΔΔ ’ΩÓ Á∂ √ÚÀ-«È‰∂ Á∂ ‘º’ «Úº⁄ √»Ï≈ ͺËΔ ’ÈÚÀÈÙÈ Â∂ Óπ˜≈‘≈
’ÙÓΔ «Úº⁄ ’ÙÓΔΔ ÒØ’ª ÁΔ Ì≈ÂΔ ÎΩ‹ È≈Ò
‘πøÁΔ¡ª ¡≈¬∂ «ÁÈ fiÛͪ, ı»È-÷≈Ï∂ √ÏøËΔ «¬º’ Í≈√Û
¡÷«Â¡≈ ’ΔÂΔ Í‘π⁄ ø È≈Ò Ì≈ÂΔ ÓΔ‚Δ¡≈ ıÏª «Á÷≈
«‘≈ ˛Õ ’ÙÓΔ Ï≈∂ ‡Δ.ÚΔ. ”Â∂ ⁄ºÒ ‘Δ ‘ «¬º’ ıÏ
«Úº⁄Ø∫ Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ, ¡≈.¡À√.¡À√. ¡Â∂ «¬√
ÂØ∫ Í«‘Òª ’ª◊√ ÁΔ «Î’≈ÍÃ√ √Ø⁄ ÁΔ ÏØ¡ ¡≈™ÁΔ
˛Õ √≈¯ √Ófi ¡≈ «‘≈ ‘πøÁ≈ ˛ «’ «¬‘ ıÏª Óπ√«ÒÓ
«ÚØËΔ «‘øÁ»-«Î’» ¬∂‹ø‚∂ Á∂ «‘ «Á÷≈¬Δ¡ª ‹ªÁΔ¡ª
‘ÈÕ ’ÙÓΔ «Úº⁄ ÒØ’ª Á≈ ı»È Ú«‘ «‘≈ ˛Õ Í
«√¡≈√ÂÁ≈È, ÓΔ‚Δ¡≈, ’ΩÓªÂΔ √ø√Ê≈Úª ÂÓ≈Ù≈ Á∂÷
¡≈͉∂ «√¡≈√Δ ÓÈØÊ Á∂ √ÈÓπº÷ «¬√ ı»È-÷≈Ï∂ ˘
‘Ø¬Δ ‹≈‰ Á∂‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ÈÕ Ì≈ÂΔ ¡Â∂ Í≈«’√Â≈È Á∂
‘≈’Ó ’ÙÓΔ ˘ ‘«Ê¡≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘È, ¡«‹‘∂ «Úº⁄
’ÙÓΔ Á∂ ÒØ’ ’Δ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘È, ¿π‘Ȫ Á≈ √ÚÀ-«È‰∂
Á≈ ‘º’ Ó≈«¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ ÍÃÂΔ √Ì Á∂ Ó»ø‘ª ”Â∂
«‹øÁ∂ Òº◊∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ ◊ØÒΔ, Ò≈·Δ, ÂØͪ, ÍÀÒ∂‡ Á∂ ˜Ø
”Â∂ «√¡≈√ÂÁ≈È Ó√Ò≈ ‘ºÒ ’È Á≈ ÌÓ Í≈ÒΔ ÏÀ·∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
◊¬∂Õ Á∂Ù Ì ”⁄ ‹ø◊Ò Ò≈¿π‰ Â∂ ’º‡‰ Á∂ Ȫ ”Â∂ «’√≈Ȫ
Â∂ ¡≈«ÁÚ≈√Δ¡ª ˘ ¿π‹≈Û ’∂ ˜ÓΔȪ ’≈ÍØ∂‡ ‘Ú≈Ò∂
’È Á≈ ≈‘ ¡Í‰≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛ ¡Â∂ «ÚØË ÁΔ
¡≈Ú≈˜ ’π⁄Ò‰ Ò¬Δ ’≈Ò∂ ’≈˘Èª «‘ ‹Ï ’ΔÂ≈
‹≈ «‘≈ ˛Õ
’≈ÈÎø√ª ˘ ’Ø¡≈‚ΔÈ∂ÙÈ ’Ó∂‡Δ Á∂ ’ÈÚΔÈ
ÚΔ.¡ÀÓ. «√øÿ, ’Ø ’Ó∂‡Δ Á∂ ÓÀ∫Ï ≈‹» ÙÀμ‡Δ (ÒØ’ √Ì≈
ÓÀ∫Ï), ’∂∫ÁΔ ¡≈◊» Â∂ «’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È Á∂ ¡≈◊»
«ÈÌÀ «√øÿ „πº‚Δ’∂ ¡Â∂ Á≈Â≈ «√øÿ, ’πºÒ «‘øÁ «’√≈È
Ó˜Á» √Ì≈ Á∂ ’∂∫ÁΔ ’Ó∂‡Δ Á∂ √’ºÂ Â∂ Í∂∫‚» Ó˜Á»
Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È Â√∂Ó ÍΔ‡, ‹Ó‘»Δ
«’√≈È √Ì≈ Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È √ÂÈ≈Ó «√øÿ ¡‹È≈Ò≈ Â∂
‹È. √’ºÂ ’πÒÚø «√øÿ √øË», Ì≈ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È
(‚’Ω∫Á≈) Á∂ Ï»‡≈ «√øÿ Ïπ‹«◊ºÒ ¡Â∂ ÓÈ‹Δ «√øÿ
ËÈ∂, ‹À «’√≈È ¡øÁØÒÈ Á∂ Â√∂Ó ‹Ø˪, «’ÂΔ «’√≈È
Ô»ÈΔ¡È Á∂ ‹«ÂøÁ «√øÿ ¤ΔÈ≈, «’√≈È √øÿÙ ’Ó∂‡Δ
Á∂ ‘«‹øÁ «√øÿ ‡ª‚≈, ¥ªÂΔ’≈Δ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È Á∂
ÏÒ≈‹ «√øÿ ÓºÒØ’∂ ¡Â∂ Í≥‹≈Ï «’√≈È Ô»ÈΔ¡È Á∂
ÏÒÚΔ øË≈Ú≈ ¡≈«Á È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
‘ÈÕ
«¬‘Ȫ ‘≈Òª Á∂ ÓºÁ∂Ș ÍΔ.¡À√.Ô». ÁΔ «¬º’
ÂºÊ ÷Ø‹ ‡ΔÓ ’ÙÓΔ ◊¬Δ, ‹Ø ¿πμÊ∂ ÁØ ‘ÎÂ∂ ‘ΔÕ ’ÙÓΔΔ
Í≥«‚ª, «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª, ͺÂ’≈ª, ¡«Ë¡≈Í’ª,
‘πΔ¡Â È∂Â≈Úª ˘ «ÓÒ ’∂ «¬º’ «ÍØ‡ «Â¡≈ ’ΔÂΔ
◊¬Δ, ‹Ø Úº‚Δ √ø«÷¡≈ «Úº⁄ «’Â≈Ï⁄∂ Á∂ »Í «Úº⁄ ¤≈Í
’∂ Í≥‹≈Ï Á∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª, ¡«Ë¡≈Í’ª, ÏπºËΔ‹ΔÚΔ¡ª,
«’√≈Ȫ ¡Â∂ Ó˜Á»ª «Úº⁄ Úø‚Δ ◊¬ΔÕ
’ÙÓΔΔ ¡ø Á Ø Ò È ˘ ÷≈√ ’ ’ÙÓΔ Á∂
«Ú«Á¡≈ÊΔ ¡ø Á Ø Ò È ˘ È∂ « Û™ ÿØ ÷ ÍÛÂ≈Ò ’∂
ÍΔ.¡À√.Ô». È∂ √Ó«fi¡≈ «’ «¬√ ”Â∂ √»Ï≈ ͺËΔ ’ÈÚÀÈÙÈ
’’∂ ◊ºÒ Í≥‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª ”⁄ ÒÀ ’∂ ‹≈¬Δ ‹≈Ú∂Õ BH
ÎÚΔ ˘ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò ‹ÒøË «Ú÷∂ √»Ï≈
ͺËΔ ’ÈÚÀÈÙÈ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ √≈‚∂ √ºÁ∂ ”Â∂ ’ÙÓΔ ÂØ∫
Ò≈«¬˜ ’ÒºÏ ’ÙÓΔ Á∂ √◊Ó ÓÀ∫Ï Ï≈Ï ‹≈È
’≈ÁΔ, ÍΔÍÒ˜ Ô»ÈΔ¡È Î≈ ‚ÀÓØ’∂«‡’ ≈¬Δ‡√ ÂØ∫
◊ΩÂÓ ÈÚÒº÷≈, Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ Á∂ Ì≈‰‹∂ ¡Â∂ ‹Ó‘»Δ
28 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
¡«Ë’≈ √Ì≈ Á∂ ‹ÈÒ √’ºÂ ÍÃØ. ‹◊ÓØ‘È «√øÿ
Ú’Â≈ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‘≈˜ ‘ج∂Õ
’ÈÚÀÈÙÈ ÂØ∫ Í«‘Òª ’≈Ò‹ª, «Í≥‚ª, Ù«‘ª «Úº⁄
’ÈÚÀÈÙÈ Á≈ √ºÁ≈ «Áø«Á¡ª Í≥‹≈Ï Ì «Úº⁄ ÓΔ«‡ø◊ª,
ÀÒΔ¡ª ’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ªÕ
’ÈÚÀÈÙÈ Ú≈Ò∂ «ÁÈ √Ú∂ ˘ ‘≈Ò∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ
Í≥‹≈Ï Á∂ Úº÷-Úº÷ ’Ø«È¡ª ÂØ∫ Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò Í‘πø⁄ ‘Δ
‘∂ √È «’ Úº‚Δ Â≈Á≈Á «Úº⁄ ÍÃ√≈ÙÈ È∂ ÍπÒΔ√
Â≈«¬È≈ ’ «ÁºÂΔÕ ÍΔ.¡À√.Ô». È∂ ¡ÀÒ≈«È¡≈ ‘Ø«¬¡≈
√Δ «’ ’ÈÚÀÈÙÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ù«‘ «Úº⁄ Ó≈⁄ ÚΔ ’ΔÂ≈
‹≈Ú∂◊≈Õ ‹ÒøË Ù«‘ Á∂ «¬º’ ’º‡Û «‘øÁ» √ø◊·È È∂
«◊ºÁÛ ËÓ’Δ «Áø«Á¡ª ÍÃ√≈Ù«È’ ¡«Ë’≈Δ¡ª ˘ ’¬Δ
Óø◊ ͺÂ «ÁºÂ∂ «’ ’ÈÚÀÈÙÈ ‘؉ ÂØ∫ Ø’Δ ‹≈Ú∂Õ ÍπÒΔ√
È∂ «¬‘Ȫ Á≈ Ú≈√Â≈ Í≈™«Á¡ª ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ ¡≈◊»¡ª
˘ Ó≈⁄ È≈ ’È Ò¬Δ «’‘≈ Í «‹Ú∂∫ Í«‘Òª ‘Δ ÂÀ¡
√Δ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ÁΔ ÌÚƒ ÙÓ»ÒΔ¡Â È≈Ò ’ÈÚÀÈÙÈ
ÚΔ ’ΔÂΔ ◊¬Δ Â∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª È∂ ¡≈’≈Ù ◊»ø‹Á∂
È≈¡«¡ª È≈Ò Ø√ Ó≈⁄ ÚΔ ’ΔÂ≈Õ
’ÈÚÀÈÙȪ ÁΔ Ùπ»¡≈ ’«Á¡ª ÍÃË≈È◊Δ Óø‚Ò
«Úº⁄ «ÂøÈØ∫ Óπº÷ Ú’Â≈, ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È «‹øÁ
«√øÿ, ‹ÈÒ √’ºÂ ÍÃÁΔÍ ’√Ï≈, ‘ÁΔÍ ’Ω ’؇Ò≈,
÷Ø ‹ Δ «¬«Â‘≈√’≈ ≈’∂ Ù ’π Ó ≈ «Ï≈‹Ó≈È ‘Ø ¬ ∂ Õ
’ÈÚÀÈÙÈ Á∂ Óπº÷ Ú’Â≈ Ï≈Ï ‹≈È ’≈ÁΔ, ◊ΩÂÓ
ÈÚÒº÷≈, ÍÃØ. ‹◊ÓØ‘È «√øÿ È∂ ¡≈͉∂-¡≈͉∂ √øÏØËÈ
«Úº⁄ ‹Ø «’‘≈ ¿π√ Á∂ «È⁄ØÛ ”⁄Ø∫ «¬‘Δ ◊ºÒ «È’Ò ’∂
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¬Δ «’ ’ÙÓΔ Ì»◊Ø«Ò’, «¬«Â‘≈√’ ÂΩ ”Â∂
«’√∂ ÚΔ Â∑ª Ì≈Â, Í≈«’ Á≈ «‘º√≈ È‘ƒ ˛Õ ’ÙÓΔΔ
Ù‘ΔÁª ÁΔ «Ú≈√ ˘ Ï⁄≈¿π‰ ¡Â∂ ‘Ø «Ú«Á¡≈ÊΔ Óø◊ª Ò¬Δ
ÍΔ.¡À√.Ô». ÚºÒØ∫ AF «˜«Ò∑¡ª ”⁄ ËÈ∂
Í≥‹≈Ï √‡»‚À∫‡√ Ô»ÈΔ¡È ÚºÒØ∫ «Ú«Á¡≈ÊΔ Óø◊ª
Á∂ È≈Ò ‘Δ Ù‘ΔÁ-¬∂-¡≈˜Ó √Á≈ Ì◊ «√øÿ ¡Â∂
¿π √ Á∂ √≈ÊΔ¡ª Á∂ » Û Δ Ï≈˜≈ «ÎØ ˜ Íπ  «Ú⁄Ò∂
«¬«Â‘≈√’ ◊πÍ «‡’≈‰∂ ˘ «Ó¿»˜Δ¡Ó ¡Â∂ Ò≈«¬Ï∂Δ
”⁄ «Ú’√ ’≈¿π‰ Ò¬Δ «Í¤Ò∂ ’¬Δ √≈Òª ÂØ∫ √øÿÙ
«Úº«„¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ √øÿÙ Á∂ ÏÒ ÍΔ.¡À√.Ô»., ÈΩ‹Ú≈È
Ì≈ √Ì≈ Á∂ √«‘ÔØ◊ √Á’≈ «¬«Â‘≈√’ ◊πÍ «‡’≈‰∂
˘ Ô≈Á◊≈ ω≈¿π‰ ÁΔ Óø◊ «√˪’ ÂΩ ”Â∂ ÓÈ≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’ΩÓ ≈‹∂-Ó‘≈≈«‹¡ª Á∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ‘Δ ¿π‘Ȫ ”Â∂ ‘πøÁ∂ ˜πÒÓª
«ıÒ≈¯ ÒÛ ‘Δ ˛Õ Ì≈ÂΔ ‘’»Ó È∂ ’ÙÓΔΔ ≈‹∂
‘Δ «√øÿ Á∂ ÓºÁÁ Óø◊‰ ”Â∂ Ì≈ÂΔ ÎΩ‹ ’ÙÓΔ Ì∂‹‰
Ú∂Ò∂ Óø«È¡≈ √Δ «’ ’ÙÓΔ Á∂ ÒØ’ª ÁΔ ≈¬∂ÙπÓ≈Δ
’Ú≈’∂ ‘Δ «È‰≈ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈ «’ ’ÙÓΔ «’√ È≈Ò
‹≈‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛ ‹ª ¡≈˜≈Á «‘‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛Õ Í ¿πÁØ∫
ÂØ∫ ÒÀ ’∂ Ì≈ÂΔ ‘’»Ó ÎΩ‹ Á∂ ÏÒ Òº÷ª ’ÙÓΔΔ ÒØ’ª
Á∂ ı»È È≈Ò ‘ØÒΔ ÷∂‚ ¸º’Δ ˛Õ ¡º‹ ’ÙÓΔ «Úº⁄ Ϻ⁄∂,
Ïπº„∂, ‹Ú≈È, ¡Ωª «’√∂ ˘ ÚΔ È‘ƒ Ï÷«Ù¡≈ ‹≈ «‘≈Õ
’ÙÓΔ Ó√Ò∂ Á≈ «¬º’Ø-«¬º’ «√¡≈√Δ ‘ºÒ √≈∂ ’ÙÓΔ
(«◊Ò«◊Â, ‹øÓ», ’ÙÓΔ, ÒºÁ≈÷) Á∂ ÒØ’ª ÁΔ ≈¬∂ÙπÓ≈Δ
’Ú≈ ’∂ √ÚÀ-«È‰∂ Á≈ ‘º’ Á∂ ’∂ ‘Δ ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈
˛Õ ÏπÒ≈«¡ª È∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª Á∂ √Ú≈Òª Á∂ ‹Ú≈Ï ÚΔ
«ÁºÂÕ∂ ÍÃË≈È◊Δ Óø‚Ò È∂ √‡∂‹ ÂØ∫ ’ÙÓΔΔ ’ΩÓ Á∂ ¡øÁÒ Ø È
ÁΔ «ÍØ‡ ÚΔ ‹≈Δ ’ΔÂΔÕ
’ÈÚÀÈÙÈ Á∂ Ùπ» «Úº⁄ ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ ‹È. √’ºÂ
ÍÃÁΔÍ ’√Ï≈ È∂ √Ì ˘ ‹Δ ¡≈«¬¡ª «’‘≈ ¡Â∂ ¡ø «Úº⁄
√»Ï≈ ÍÃË≈È «‹øÁ «√øÿ È∂ √Ì Á≈ ËøÈÚ≈Á ’ΔÂ≈Õ
’ÈÚÀÈÙÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ù«‘ «Úº⁄ ’ΔÂ∂ Óπ˜≈‘∂ ÁΔ
¡◊Ú≈¬Δ Ϙπ◊ ’≈Ó∂‚ (‹Ø ‘π‰ √≈‚∂ «Ú⁄’≈ È‘ƒ
‘∂) ◊øËÚ √∂È ’Ø¤Û È∂ Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò Á∂ ◊∂‡ º’
Âπ ’∂ ’ΔÂΔÕ ’≈Ó∂‚ ‹Ø «¬√ Ú’Â A@@ √≈Ò Á∂ ‘Ø ¸º’∂
√È, Á∂ ‘Ω√Ò∂ Â∂ ‹˜Ï≈ª ˘ ÍΔ.¡À√.Ô». √Ò≈Ó ’ÁΔ ˛
‹Ø AD Ó≈⁄ B@AH ˘ √≈˘ √Δ’ ÂΩ ”Â∂ «Ú¤ØÛ≈ Á∂
◊¬∂Õ ’ÙÓΔΔ ’ΩÓ Á∂ ‘º’ «Úº⁄ ÍΔ.¡À√.Ô». Á≈ Óπ˜≈‘≈
¿π‘Ȫ Á≈ ¡≈÷Δ Óπ˜≈‘≈ √ΔÕ √‡∂‹ Á≈ √ø⁄≈ÒÈ
ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √»Ï≈ ¡≈◊» ’Ó‹Δ ’؇’Í»≈ È∂ ’ΔÂ≈Õ
¸º’Δ ˛Õ «Í¤Ò∂ √≈Ò ÍΔ.¡À√.Ô». ¡Â∂ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈Â
√Ì≈ ÚºÒØ∫ BC Ó≈⁄ Á∂ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ, ≈‹◊π»,
√π÷Á∂Ú Á∂ Ù‘ΔÁΔ «Á‘≈Û∂ ”Â∂ «ÂøÈ ‘˜≈ «Ú«Á¡≈ÊΔ,
ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á≈ «¬’º· «ÎؘÍπ «Ú÷∂ ’ ¸º’Δ ˛Õ «‹√Á∂
«√º‡∂ Ú‹Ø∫ ’Àϫȇ ÓøÂΔ ÈÚ‹Ø «√øÿ «√ºË» ‘π√ÀÈΔÚ≈Ò≈
«Ú÷∂ «¬‘ ÓøÈ ¸º’∂ ‘È «’ Ô≈Á◊≈ ω≈¬Δ ‹≈Ú∂◊Δ,
«‹√ Á∂ Ò¬Δ Ï‹‡ «Úº⁄ Îø‚ º«÷¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ Óπº÷ ÓøÂΔ
’ÀÍ‡È ¡Ó«øÁ «√øÿ ÚΔ “Í≥‹≈Ï ‡≈¬ΔÓ˜” ¡ıÏ≈ ”⁄
29 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
ÚΔÈ≈ Ì≈‡Δ¡≈ ˘ «ÁºÂΔ «¬ø‡«Ú¿» ”⁄ ¡≈÷ ¸º’∂ ‘È «’
‹◊∑≈ È؇ΔÎ≈¬Δ ‘Ø ◊¬Δ ˛, Ô≈Á◊≈ ‹ÒÁ ω≈¬Δ
‹≈Ú∂◊ΔÕ «¬√ √ÏøËΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÚºÒØ∫ ÈÚ‹Ø «√ºË» ÂØ∫
ÓπÒ≈’≈Â Ò¬Δ √Óª Óø«◊¡≈ ‹≈ «‘≈ √Δ Í ¿πÈ∑ª ÚºÒØ∫
‡≈Ò≈ Úº‡∂ ‹≈‰ ’’∂ BC Ó≈⁄ ˘ ÷‡’Û ’Òª «Ú÷∂
¿πȪ ÁΔ Î∂Δ Á≈ «ÚØË ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ ÚΔ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
ÍÃ√≈ÙÈ ÚºÒØ∫ ◊ºÒÏ≈ È≈ ’≈¿π‰ ’’∂ «ÚØË ˘ ¡ÓÒΔ
‹≈Ó≈ Í«‘È≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ
ÈÚ‹Ø «√ºË» Á≈ «ÚØË : ÷‡’Û ’Òª «Ú÷∂ «‹Ú∂∫
‘Δ «√ºË» ÏØÒ‰ Ò¬Δ ¿πμ·∂ Í≥‚≈Ò «Úº⁄ ÏÀ·∂ ÍΔ.¡À√.Ô».
’≈’πøȪ È∂ ¿πȪ ˘ ’≈Ò∂ fiø‚∂ «Ú÷≈¬∂Õ ÈÚ‹Ø «√ºË»
«¬’ÁÓ ˛≈È ÍÃ∂Ù≈È ‘Ø «◊¡≈, «¬‘ ¿π‘Ȫ Á∂ «⁄‘∂ ÂØ∫
√ͺه Ș ¡≈™Á≈ √ΔÕ ÍπÒΔ√ È∂ ’≈’πøȪ ˘ «‘≈√Â
«Úº⁄ ÒÀ «Ò¡≈Õ Í ÍÃ√≈ÙÈ È∂ ¡≈Í‰Δ ÏÁÈ≈ÓΔ Á∂ ‚Ø∫
Á∂ ≈ ¿πÈ∑ª ˘ «‘≈¡ ’ «ÁºÂ≈Õ
«¬√∂ Â∑ª ÍΔ.¡À√.Ô». ÚºÒØ∫ Ò◊≈Â≈ Óø◊ ¿πÌ≈
’≈È Í«‘Òª ¡’≈ÒΔ-Ì≈‹Í≈ √’≈ ¡Â∂ ‘π‰ ’ª◊√
√’≈ ÚΔ ¡ÀÒ≈È ’ ¸º’Δ ˛ «’ ÒÛ’Δ¡ª ÁΔ ¡ÀÓ.¬∂.
º’ «Úº«Á¡≈ Óπ¯Â ’ª◊∂Õ Í «¬‘ ÁØÈØ Óø◊ª ÓøÈ ’∂
ÚΔ ‘≈Ò∂ º’ √’≈ È∂ Ò≈◊» È‘ƒ ’ΔÂΔ¡ªÕ «¬√∂ ’≈È
«¬‘Ȫ Óø◊ª ˘ Ò≈◊» ’≈¿π‰ ¡Â∂ Ï≈’Δ Óø◊ª Ò¬Δ
ÍΔ.¡À√.Ô». ÚºÒØ∫ √»Ï∂ Ì Á∂ «˜Ò∑≈ ’∂∫Áª ”Â∂ ËÈ∂ Á∂‰
Á∂ √ºÁ∂ ”Â∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª È∂ BH Ó≈⁄ ˘ AF «˜Ò∑≈
’∂∫Áª ”Â∂ ËÈ∂ «ÁºÂ∂Õ
Ë«È¡ª «Úº⁄ Ï≈’Δ Óø◊ª «Úº⁄ ¤Ø‡Δ «’√≈ÈΔ Á∂
Ϻ«⁄¡ª ÁΔ √Óπº⁄Δ «Úº«Á¡≈ ¡Â∂ √≈Ò≈È≈ „≈¬Δ Òº÷ ÂØ∫
ÿº‡ ¡≈ÓÁÈ Ú≈Ò∂ √≈∂ Ú◊ª Á∂ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ √Óπº⁄Δ
«Úº«Á¡≈ Óπ¯Â ’È, Ó≈Â-Ì≈Ù≈ Í≥‹≈ÏΔ ˘ π˜◊≈,
ÚÍ≈ ÁΔ Ì≈Ù≈ ω≈¿π‰, ¡ø◊∂˜Δ ˘ Ò≈˜ÓΔ ÁΔ Êª
⁄؉Ú∂∫ «ÚÙ∂ Ú‹Ø∫ ÍÛ≈¿π‰, Δ-¡ÍΔ¡ Â∂ Δ-ÚÀ¨¬∂ÙÈ
ÁΔ ÎΔ√ Óπ¡≈Î ’È, ÿº‡-«◊‰ÂΔ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª Á∂
Í≥‹≈Ï Á∂ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ √ªfi∂ ÓØ⁄∂ ÚºÒØ∫ ´«Ë¡≈‰≈ «Ú÷∂ Ò≈-«Ó√≈Ò ÀÒΔ
Í≥‹≈Ï Á∂ √’≈Δ √’»Òª «Úº⁄ À◊Ò
»  ¡Â∂ ’ø‡À’‡
¡Ë≈ ”Â∂ ’øÓ ’Á∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª Úº÷-Úº÷
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÚºÒØ∫ ω≈¬∂ ◊¬∂ √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ È∂
ÒøÿΔ BE Ó≈⁄ B@AH ˘ Í≥‹≈Ï Á∂ √È¡ÂΔ Ù«‘
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ú‹ΔÎ∂ Âπø ‹≈Δ ’È, Á«Ò «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ÁΔ
ÎΔ√ Óπ¡≈ÎΔ Ò¬Δ «ÈË≈« „≈¬Δ Òº÷ º’ ¡≈ÓÁÈ
√ΔÓ≈ Ú≈ÒΔ Ù ‘‡≈¬∂ ‹≈‰ ÁΔ¡ª Óø◊ª Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ
‚Δ.√Δ. Á¯Â ÓØ◊≈ «Ú÷∂ ËÈ≈ Á∂‰ ‹≈ ‘∂
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ˘ Íπ Ò Δ√ È∂ ‚Δ.√Δ. Á¯Â ÁΔ
⁄≈ÁΔÚ≈Δ Á∂ ¡ø Á  ¡≈¿π ‰ ÂØ ∫ Ø « ’¡≈ Í
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª È∂ ÍπÒΔ√ Ø’ª ÂØÛ«Á¡ª ⁄≈ÁΔÚ≈Δ Á∂
¡øÁ ‘Δ ËÈ≈ «ÁºÂ≈Õ Î≈«˜Ò’≈ ÍπÒΔ√ ÚΔ Ì≈Δ «◊‰ÂΔ
«Úº⁄ ËÈ≈ Á∂ ‘∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª Á∂ «√ ”Â∂ ÷ÛΔ ‘Δ
Í «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª È∂ «È«ÚÿÈ ËÈ≈ Ò≈«¬¡≈Õ «¬√ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ «ÎؘÍπ, Óπ’Â√, ¯ΔÁ’؇, ´«Ë¡≈‰≈,
Ï«·ø‚≈, √ø◊», ÏÈ≈Ò≈, ÓÒ∂’؇Ò≈, Í«‡¡≈Ò≈,
‹ÒøË, ÈÚªÙ«‘, ØÍÛ ¡Â∂ ◊πÁ≈√Íπ Á∂ ‚Δ.√Δ.
Á¯Âª ”Â∂ ËÈ∂ Á∂‰ ÂØ∫ Í«‘Òª «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª È∂
Ù«‘ª «Úº⁄ Ø√ Ó≈⁄ ÚΔ ’ΔÂ≈Õ Ë«È¡ª ÁΩ≈È ¿π’Â
Óø◊ª Ò¬Δ Óπº÷ ÓøÂΔ Í≥‹≈Ï Á∂ È≈Ó «‚Í‡Δ ’«ÓÙÈª
≈‘ƒ Óø◊ ͺÂ «ÁºÂ∂ ◊¬∂Õ «¬‘Ȫ Óø◊ª Ò¬Δ √øÿÙ
‹≈Δ ˛Õ
Úº÷-Úº÷ Ê≈Úª ”Â∂ ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È
«‹øÁ «√øÿ, ‹ÈÒ √’ºÂ ÍÃÁΔÍ ’√Ï≈, «ÚºÂ √’ºÂ
’Ó‹Δ ’؇’Í»≈, ÍÃÀ√ √’ºÂ Óø◊Ò‹Δ Í≥‚ØΔ, √»Ï≈
¡≈◊» ‘ÁΔÍ ’Ω ’؇Ò≈, ‰ÏΔ øË≈Ú≈, ÏÒ‹Δ «√øÿ
ËӒ؇, ◊π√∂Ú’ «√øÿ, ¡Ó ¥ªÂΔ, ¡ÓÈÁΔÍ «√øÿ,
«˜Ò∑≈ ¡≈◊» ËΔ‹ ’πÓ≈, √π÷ÓøÁ ’Ω, ◊π«ÚøÁ «√øÿ,
’∂ÙÚ ¡≈˜≈Á, √π÷ÍÃΔ ’Ω, √ø◊ΔÂ≈ ≈‰Δ, ÓØ‘È «√øÿ
¡ΩÒ÷, √π÷«ÚøÁ ’Ω, ‹◊ÚΔ ’Ω, «ÏË Ò≈Ò, ÓÈÁΔÍ
√»ÒÍπ, «‹øÁ ≈‘Â, ‹√’È ¡≈˜≈Á, Ú‹Δ ’Ω,
«Ï’Ó‹Δ ’πºÒ∂Ú≈Ò, √π«øÁ «√øÿ, ÈΔ‹ ’πÓ≈,
√πÓΔÂ, «‹øÁ ¡’ÒΔ¡≈, ’πÒ«ÚøÁ √∂÷≈, √π÷ÁΔÍ
‘ÊÈ, ÚΔ √»ÒÍπ, ‘ÁΔÍ „º‚Δ¡ª ¡Â∂ ÁÒ‹ΔÂ
’Ω ¡≈«Á È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
´«Ë¡≈‰≈ «Ú÷∂ Ò≈«Ó√≈Ò ÷≈Û’» ÀÒΔ Â∂ Óπ˜≈‘≈ ’’∂
Í≥‹≈Ï √Ó∂ ͻ∂ Á∂Ù ÁΔ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È Ò«‘ Á≈ «Ë¡≈È
¡≈͉∂ ÚºÒ «÷º«⁄¡≈ ˛Õ «¬√ ÀÒΔ «Úº⁄ Í≥‹≈Ï Á∂ Ò◊Ì◊
‘∂’ Ù«‘, ’√Ï∂ ¡Â∂ «Í≥‚ Á∂ √’»Òª «Úº⁄Ø∫ ¡«Ë¡≈Í’ª
30 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
È∂ Úº‚Δ «◊‰ÂΔ «Úº⁄ ÙÓ»ÒΔ¡Â ’’∂ Í≥‹≈Ï √’≈
ÚºÒØ∫ «√º«÷¡≈ Á∂ ÷∂Â «Úº⁄ ¡Í‰≈¬Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª
«Èº‹Δ’È ÁΔ¡ª ÈΔÂΔ¡ª «ÚπºË ¡≈͉≈ ÎÂÚ≈ «ÁºÂ≈
˛Õ ‹≈‰’≈ª ÓπÂ≈«Ï’ ÀÒΔ «Úº⁄ AH@@@ ÂØ∫ ÚË∂∂
¡«Ë¡≈Í’ª È∂ ÙÓ»»ÒΔ¡Â ’ΔÂΔÕ √ªfi∂ ÓØ⁄∂ «Úº⁄
¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª ‹ºÊÏ ∂ Á
ø Δ¡ª ‚ÀÓ’
Ø ∂ «‡’ ‡Δ⁄˜ Îø‡,
◊Ω«Óø‡ ‡Δ⁄˜ Ô»ÈΔ¡È, ¡À√.¡À√.¬∂. Ó√≈ ‡Δ⁄˜
Á∂ ◊πÍ
º , ’ø«Í¿»‡ ‡Δ⁄˜ Ô»ÈΔ¡È, ¡ÀÒΔÓÀ∫‡Δ ‡Δ⁄˜
Ô»ÈΔ¡È, ◊Ω«Óø‡ √’»Ò ‡Δ⁄˜ Ô»ÈΔ¡È ¡Â∂ √’»Ò
ÒÀ’⁄≈ Ô»ÈΔ¡È √Ó∂ ’Ø¬Δ ‘Ø ¡«Ë¡≈Í’ ‹ºÊÏ ∂ Á
ø Δ¡ª
Ù≈ÓÒ ‘ÈÕ AIIA ÂØ∫ Ï≈¡Á Á∂Ù ¡Â∂ √»Ï∂ ÁΔ¡ª Úº÷-
Úº÷ √’≈ª ÚºÒØ∫ ¡Í‰≈¬Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª √≈Ó≈‹Δ
√ø√≈Δ’È, ¿πÁ≈Δ’È ¡Â∂ «Èº‹Δ’È ÁΔ¡ª ÈΔÂΔ¡ª
’≈È ¡º‹ √’≈Δ √’»Òª «Úº⁄ «√º«÷¡≈ Á≈ ‘≈Ò Ï‘πÂ
Ïπ≈ ‘Ø ¸º’≈ ˛Õ Í≥‹≈Ï ≈‹ Á∂ √’≈Δ √’»Òª «Úº⁄
AIIA ÂØ∫ Ï≈¡Á ’Á∂ ÚΔ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª ¡√≈ÓΔ¡ª
˘ Í»≈ ’È Á≈ ÔÂÈ È‘ƒ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ ¡«Ë¡≈Í’ª
˘ ÌÂΔ ’È ÁΔ Á Ï‘π ÿº‡ ˛ ‹Á«’ √∂Ú≈Óπ’Â
‘؉ Ú≈Ò∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ «◊‰ÂΔ ÚË∂∂ ‘πøÁΔ ˛Õ «√º‡∂
Ú‹Ø∫ «Í¤Ò∂ BE √≈Ò ÂØ∫ Í≥‹≈Ï Á∂ √’»Òª «Úº⁄ Ò◊≈Â≈
BE-C@ ‘˜≈ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª ÍØ√‡ª ÷≈ÒΔ ‘Δ
«‘øÁΔ¡ª ‘ÈÕ «‹√ ’≈È Í≥‹≈Ï Á∂ ◊ΔÏ Ó˜Á»ª
¡Â∂ «’√≈Ȫ Á∂ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ ÍÛ∑≈¬Δ ”Â∂ Ï‘π Ïπ≈ ¡√
ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ¡«Ë¡≈Í’ª ¡øÁ «¬º’ ϺfiÚƒ Ò«‘ ÁΔ ¡‰‘Ø∫Á
’≈È Ï‘π √≈Δ¡ª ’∂‚ ¡Ë≈« ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ‘Ø∫Á
«Úº⁄ ¡≈ ¸º’Δ¡ª ‘È «‹√ ’≈È Í≥‹≈Ï √’≈ ¡Â∂
«ÚÌ≈◊Δ ¡Î√Ù≈‘Δ ˘ ¡≈Í‰Δ¡ª ÓÈÓ≈ÈΔ¡ª ’È
ÁΔ ÷πºÒ «ÓÒΔ ‘Ø¬Δ ˛Õ
√ÀÙÈ B@AG-AH ÁΩ≈È Í≥‹≈Ï Á∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ
«’Â≈Ϫ ÂØ∫ Úªfi∂ º÷∂ ◊¬∂, ¡ÀÈ.√Δ.¬Δ.¡≈.‡Δ. Á∂ «√Ò∂Ï√
˘ ÷»ø‹∂ Ò◊≈ ’∂ «ÚÌ≈◊ Á∂ √’ºÂ ÙÃΔ «¥ÙÈ ’πÓ≈ ÚºÒØ∫
“ÍÛØ Í≥‹≈Ï-ÍÛ≈˙ Í≥‹≈Ï” Á∂ Ȫ ‘∂· «¬º’ √Ó≈ÈøÂ
ÍÃØ‹À’‡ ⁄Ò≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛ ‹Ø «’ ¡ÀÈ.√Δ.¬Δ.¡≈.‡Δ.
Á∂ «ÁÙ≈-«ÈÁ∂Ùª ÁΔ Ù∂¡≈Ó ¿πÒøÿ‰≈ ˛Õ √’»Òª Á∂
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ˘ ÚÁΔ¡ª È‘ƒ «ÁºÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ªÕ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Í≥‹≈Ï √’≈ ÚºÒØ∫ ⁄؉ª ÂØ∫ Í«‘Òª ·∂’∂ ”Â∂ ÌÂΔ
¡«Ë¡≈Í’ª ˘ À◊»Ò ’È Á≈ ÌØ√≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ √Δ,
«‹√ ˘ Í»≈ ’È ÁΔ Ï‹≈«¬ Í«‘Òª ÂØ∫ EE@@@ πͬ∂
ÂÈ÷≈‘ ÒÀ ‘∂ ’ø«Í¿»‡ ¡«Ë¡≈Í’ª, DB‘˜≈ πͬ∂
ÂÈ÷≈‘ ÒÀ ‘∂ ¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ ¡«Ë¡≈Í’ª, Í»∂
◊∂ ‚ ª «Úº ⁄ ÌÂΔ ’ΔÂ∂ ¡≈ÁÙ Ó≈‚Ò √’» Ò
¡«Ë¡≈Í’ª ¡Â∂ EAGH ¡«Ë¡≈Í’ª ˘ ‘Ø «ÂøÈ √≈Ò
Ò¬Δ A@C@@/- πͬ∂ ”Â∂ ’øÓ ’È ÁΔ¡ª ÔØ‹È≈Úª
ÿÛΔ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ «Úº«Á¡’ Ó≈‘ª ÁΔ ≈¬∂ Á∂
¿πÒ‡ «¬º’ √’»Ò «Úº⁄ G √≈Ò ÁΔ √∂Ú≈ ’ ¸º’∂
¡«Ë¡≈Í’ª ˘ ‹ÏΔ ÏÁÒΔ ’È ÁΔ «√º«÷¡≈ «ÚØËΔ
ÈΔÂΔ Ëº’∂ È≈Ò Ò≈◊» ’ΔÂΔ ‹≈ ‘Δ ˛Õ √’»Òª «Úº⁄ ’øÓ
’Á∂ ¬Δ.‹Δ.¡À √ ./¡À √ .‡Δ.¡≈./¬∂ . ¡≈¬Δ.‹Δ./
¡≈¬Δ.¬Δ.ÚΔ. ¡«Ë¡≈Í’ª ¡Â∂ «√º«÷¡≈ ÍÃØÚ≈¬Δ‚ª Í≈√Ø∫
DE@@/E@@@/G@@@ πͬ∂ ”Â∂ ’øÓ «Ò¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
Í≥ ‹ ≈Ï Á∂ F@ ‘˜≈ ¡«Ë¡≈Í’ª Í≈√Ø ∫ Í»  ≈ √≈Ò
ÏΔ.¡ÀÒ.˙. ÁΔ Ú≈Ë» «‚¿»‡Δ Ò¬Δ ‹≈ ‘Δ ˛Õ «¬‘Ȫ
«‹¡≈ÁÂΔ¡ª «ÚπºË «¬’ºÒ∂-«¬’ºÒ∂ ‘Ø ’∂ √øÿÙ ’È
ÁΔ Ï‹≈«¬ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÚºÒØ∫ “√ªfi≈ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄≈”
ω≈ ’∂ √’≈ ˘ ÿ∂È Á≈ ÎÀ√Ò≈ ÒÀ‰ ÁΔ Á∂ √Δ «’
Í≥‹≈Ï Á∂ ¡«Ë¡≈Í’ª È∂ ¡≈Í Óπ‘≈∂ ‘Δ BE Ó≈⁄ ˘
´«Ë¡≈‰≈ ÚºÒ ⁄≈Ò∂ Í≈ «ÁºÂ∂Õ Í«‘Òª AB ÂØ∫ E Ú‹∂
º’ √Ï˜Δ Óø‚Δ «Ú÷∂ ‘Ø¬Δ «ÚÙ≈Ò ÀÒΔ ’È ¿πÍøÂ
ÍπÒΔ√ Ø’ª ÂØÛ ’∂ Óπ˜≈‘≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈, «‹√ ¿πμÍ
√’≈Δ Ù«‘ ”Â∂ ÍπÒΔ√ ÚºÒØ∫ Ò≈·Δ⁄≈‹ ’ΔÂ≈ «◊¡≈
¡Â∂ «¬√ ’ÙÓ’Ù «Úº⁄ ‹ÒøË-Òπ«Ë¡≈‰≈ ÈÀÙÈÒ
‘≈¬ΔÚ∂ ÚΔ «¬º’ ÿø‡∂ º’ ‹≈Ó ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
¡÷Δ Ù≈Ó Ú∂Ò∂ Í≥‹≈Ï Á∂ Óπ÷ ÓøÂΔ ’ÀÍ‡È ¡Ó«øÁ
«√øÿ È≈Ò √ªfi∂ ÓØ⁄∂ ÁΔ B ¡ÍÃÒ À ÁΔ ÓΔ«‡ø◊ ÂÀ¡ ‘؉ ÂØ∫
Ï≈¡Á ‘Δ ¡«Ë¡≈Í’ ¡≈͉∂ ÿª ˘ Ú≈Í√ ÓπÛÕ∂
ÀÒΔ ˘ Ìπ«Í≥Á «√øÿ ÚÛÀ⁄, √π÷«ÚøÁ «√øÿ ⁄≈‘Ò,
ÏÒ’≈ «√øÿ Ú҇ؑ≈, ’πÒÚø «◊ºÒ, Ï≈‹ «√øÿ ÷«‘≈,
‘ÁΔÍ «√øÿ ‡Ø‚Íπ, Á«ÚøÁ «√øÿ Í»ÈΔ¡≈, √π÷≈‹
«√øÿ ’≈‘ÒØ∫, ÁΔÁ≈ «√øÿ ÓπºÁ’Δ, ¡ø«ÓÃÂÍ≈Ò «√øÿ ¡Â∂
◊π«ÚøÁ «√øÿ ¡≈«Á È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
31 ¡ÍÃÀÒ-B@AH
 ‘˜≈ª ÓπÒ≈˜Óª ÚºÒØ∫ ‹ÒøË «Ú÷∂ “Ó‘ª ÀÒΔ”
Í≥‹≈Ï √’≈ ÁΔ¡ª ÓπÒ≈˜Ó «ÚØËΔ ÈΔÂΔ¡ª
«ıÒ≈¯ Í≥‹≈Ï Á∂ Úº÷ Úº÷ «ÚÌ≈◊ª Á∂ ‘˜≈ª ÓπÒ≈˜Óª
È∂ AH Ó≈⁄ ˘ “‚ÀÓØ’z∂«‡’ ÓπÒ≈˜Ó ÎÀ‚∂ÙÈ” Á∂ ÏÀÈ
‘∂· Íπº‚≈ ÓÀÁ≈È ‹ÒßË «Ú÷∂ “Ó‘ª ÀÒΔ” ’ΔÂΔ ¡Â∂
Ù«‘ Á∂ Ϙ≈ª «Úº⁄ È≈¡∂Ï≈‹Δ ’«Á¡ª Ø√ Ó≈⁄
’º«„¡≈, «‹√ «Úº⁄ Í≥‹≈Ï Á∂ ’ØÈ∂ ’ØÈ∂ ÂØ∫ ‘˜≈ª ÁΔ
«◊‰ÂΔ «Úº⁄ ¡≈Ù≈, «Ó‚ ‚∂ ÓΔÒ ¡Â∂ ‹≥◊Ò≈ Ú’ª
ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Úº÷ Úº÷ √’≈Δ Â∂ ¡Ë √’≈Δ «ÚÌ≈◊ª
¡Â∂ ÏØ‚ª ’≈ÍØ∂ÙȪ Á∂ ’º⁄∂, ’≥‡À’‡ ¡Â∂ À◊»Ò
ÓπÒ≈˜Óª È∂ «‘º√≈ «Ò¡≈Õ
ÏπÒ≈«¡ª È∂ Ó≈‰ ̺Â∂ ”Â∂ ’≥Ó ’ÁΔ¡ª ¡≈Ù≈
Ú’ª Â∂ «Ó‚ ‚∂ ÓΔÒ Ú’ª Í≈√Ø∫ Ï◊À «’ ’≈ȱȪ
ÂØ∫ ’≥Ó «Ò¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘À ¡Â∂ BE-BE √≈Ò ÁΔ ÈΩ’Δ
’ ⁄πº’∂ ‹≥◊Ò≈ Ú’ª √Ó∂ ں÷ Úº÷ «ÚÌ≈◊ª Á∂
Ú’ ¡‹∂ º’ ÚΔ ’º⁄∂ ‘ÈÕ ¿∞È∑ª È∂ «’‘≈ «’ ‹ÈÚΔ
B@@D ÂØ∫ Ï≈¡Á ÌÂΔ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ ÓπÒ≈˜Óª ¡Â∂ ÏØ‚ª,
’≈ÍØ∂ÙȪ Â∂ √«‘’≈Δ ¡Á≈«¡ª Á∂ ÓπÒ≈˜Óª ˘
ÍÀÈÙÈ Á∂ Ïπ«È¡≈ÁΔ ‘º’ ÂØ∫ Úªfi≈ º«÷¡≈ «◊¡≈ ‘À,
¤∂Ú∂∫ Í∂-’«ÓÙÈ Ï≈∂ Í≥‹≈Ï √’≈ Á≈ ÚÂΔ≈ Ȫ‘
«¬√ÂΔ ‹≈◊«ÂΔ Óø⁄ ÚºÒØ∫ ¡Ω «ÁÚ√ ÓΩ’∂ Úº÷-Úº÷ ÍÃØ◊≈Ó
«¬√ÂΔ ‹≈◊«ÂΔ Óø⁄ ÚºÒØ∫ H Ó≈⁄ ¡Ω «ÁÚ√
˘ √Ó«Í Í≥‹≈Ï Á∂ Úº÷-Úº÷ «˜«Ò∑¡ª «Úº⁄ √ÀÓΔÈ≈
’ΔÂ∂ ◊¬∂ ¡Â∂ ¡Ωª Á∂ ‘º’ª √ÏøËΔ È≈¡«¡ª Á∂ ÍØ√‡ª
ÁΔ ÍÃÁÙÈ Ò◊≈¬Δ ◊¬ΔÕ ÏÈ≈Ò≈ «Ú÷∂ Ù«‘ Á∂ «ÂøÈ
Ê≈Úª ‚Δ.√Δ. Á¯Â, «√ÚÒ ‘√ÍÂ≈Ò ¡Â∂ ∂ÒÚ∂ √‡∂ÙÈ
”Â∂ ÍÃÁÙÈΔ Ò◊≈¬Δ Â∂ Á√Â’ ø◊Óø⁄ ÚºÒ∫Ø π«Í≥Á‹ΔÂ
’Ω Á∂ «ÈÁ∂ÙÈ≈ ‘∂· Á√Â’ È≈‡’ ÁΔ Í∂Ù’≈Δ ’ΔÂΔ
◊¬ΔÕ ÏÈ≈Ò≈ «˜Ò∑∂ Á∂ «Í≥‚ √∂÷≈ «Ú÷∂ A@ Ó≈⁄ ¡Â∂
«Í≥‚ ÷∂ÛΔ «Ú÷∂ AD Ó≈⁄ ˘ √ÀÓΔÈ≈ ’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ «¬È∑ª
√ÀÓΔÈ≈ª ˘ √»Ï≈ ÓΔ ÍÃË≈È ÓÀ‚Ó ⁄È‹Δ ’Ω,
‹ÈÒ √’ºÂ ¡ÓÈ «Á˙Ò ¡Â∂ ‘ÍÃΔ ’Ω È∂ √øÏØËÈ
’ΔÂ≈Õ Á√Â’ ø◊Óø⁄ ÚºÒØ∫ È≈‡’ ÚΔ ÷∂«‚¡≈ «◊¡≈Õ
«˜Ò∑≈ √ø◊» «Ú÷∂ AA Ó≈⁄ ˘ «¬√ÂΔ ‹≈◊«ÂΔ
Óø⁄ ¡Â∂ ‹Ó‘»Δ ¡«Ë’≈ √Ì≈ ÚºÒ∫Ø √ªfi∂ ÂΩ ”Â∂ √ÀÓΔÈ≈
’ΔÂ≈ «◊¡≈, «‹√ «Úº⁄ I@ Á∂ ’ΔÏ ¡Ωª È∂ ÙÓ»ÒΔ¡Â
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ͺ÷Δ ‘À ¡Â∂ ‹ÈÚΔ B@AG ÂØ∫ ‘∞‰ º’ ‚Δ.¬∂. ÁΔ¡ª
«Â≥È «’Ùª Ï≈∂ √’≈ ÷≈ÓØÙ ‘ÀÕ
√’≈ ÓπÒ≈˜Óª Á∂ ’¬Δ «‘º«√¡ª ÁΔ¡ª ÂÈ÷≈‘ª
˘ ÿ‡≈ ’∂ «√Î A@C@@ πͬ∂ ’È ¡Â∂ ‘Ø «Â≥È √≈Ò
Á∂ Í÷ √Ó∂∫ ÁΔ¡ª Ùª Ò◊≈¬Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ
BG@@@ ’º⁄∂ ÓπÒ≈˜Óª ˘ ͺ’∂ ’È ÁΔ ÈÚ≥Ï B@AF
«Úº⁄ «Â¡≈ ’ΔÂΔ ÈΔÂΔ ˘ Ò≈◊» ’È ÁΔ Ï‹≈¬∂ √≥ÿÙ
’È Ú≈ÒΔ¡ª ‹Ê∂Ï≥ÁΔ¡ª Á∂ ¡≈◊»¡ª ”Â∂ «Í¤Ò∂ ¡√∂
ÁΩ≈È ‹ÒßË ¡Â∂ ÓØ‘≈ÒΔ «Ú÷∂ ÍπÒΔ√ ’∂√ Á‹ ’ΔÂ∂
◊¬∂ ‘È ‹Á «’ ⁄؉ Ú≈¡«Á¡ª «Úº⁄ ’ª◊√ Í≈‡Δ È∂
√’≈ Ï‰È Á∂ «¬º’ Ó‘ΔÈ∂ ¡≥Á √≈∂ ’º⁄∂ Â∂ ’≥‡À’‡
ÓπÒ≈˜Óª ˘ ͺ’≈ ’È ¡Â∂ Ï≈ÁÒ √’≈ √Ó∂∫ ÓπÒ≈˜Óª
”Â∂ √≥ÿÙª ÁΩ≈È Á‹ ’ΔÂ∂ fi»·∂ Í⁄∂ ºÁ ’È Á∂
Ú≈¡Á∂ ’ΔÂ∂ √ÈÕ
ÀÒΔ ˘ ‚ÀÓØ’∂«‡’ ÓπÒ≈˜Ó ÎÀ‚∂ÙÈ Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È
Ìπ«Í≥Á «√øÿ ÚÛÀ⁄, ‹ÈÒ √’ºÂ ‹ÓÈ‹Δ «√øÿ
ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘«øÁ Áπ√ªfi, ÍÓ‹Δ ’Ω Ó≈È, Ò÷«ÚøÁ
’Ω, ¡Ó‹Δ √≈ÙÂΔ, Á«ÚøÁ Í»ÈΔ¡≈, ‹√«ÚøÁ
fiÏ∂ÒÚ≈ÒΔ √Ó∂ ’¬Δ ‘Øª È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
’ΔÂΔÕ «¬√ √ÀÓΔÈ≈ «Úº⁄ ÓÀ‚Ó ⁄È‹Δ ’Ω ¡Â∂
«Ú«Á¡≈ÊΔ ¡≈◊» ‘√ÈÍÃΔ ’Ω È∂ Óπº÷ ÏπÒ≈∂ Á∂ ÂΩ
”Â∂ «Ú⁄≈ º÷Õ∂ «˜Ò∑≈ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ «¬√ÂΔ ‹≈◊«ÂΔ
Óø⁄ ÚºÒØ∫ È«‘» Í≈’ «Úº⁄ «¬’º·∂ ‘Ø ’∂ ‚Δ.√Δ. Á¯Â
ÚºÒ Ó≈⁄ ’’∂ ÍØ√‡ª ÁΔ ÍÃÁÙÈΔ Ò◊≈¬Δ ◊¬Δ
¡Â∂ ÓÀ‚Ó ¡«ÚøÁ ’Ω ’≈’Û≈ È∂ Óπ÷ ÏπÒ≈∂ Ú‹Ø∫
√øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ √ÍÈ≈, ÓÀ‚Ó √π÷«‹øÁ, ’ÓÒ∂Ù È∂ ÚΔ
√øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ «˜Ò∑≈ ÈÚªÙ«‘ «Ú÷∂ √ÀÓΔÈ≈ «Úº⁄ AE@
Á∂ ’ΔÏ ¡Ωª Ù≈ÓÒ ‘Ø¬Δ¡ªÕ «¬√ √ÀÓΔÈ≈ ˘ «¬√ÂΔ
‹≈◊«ÂΔ Óø⁄ Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È ÓÀ‚Ó ◊πÏ÷Ù ’Ω √øÿ≈
¡Â∂ π«Í≥Á Áπ◊≈Íπ È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
«¬√ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ÏÈ≈Ò≈ «Ú÷∂ ÍÃ√≈ÙÈ ÚºÒØ∫ «◊ºÍΔ
◊∂Ú≈Ò È≈¬Δ‡ ’Ú≈¿π‰ «ÚπºË Óø⁄ È∂ ‘Ø ‹ÈÂ’
‹ºÊÏ∂ Á
ø Δ¡ª È≈Ò «ÓÒ ’∂ Òº⁄ ◊≈«¬’Δ «Úπ˺ ˜ØÁ≈ Ø√
ÍÃÁÙÈ ’Á∂ ‘ج∂ ÍÃ◊ Ø ≈Ó ˘ ºÁ ’È ÁΔ Óø◊ ’ΔÂΔÕ
32 ¡ÍÃÀÒ-B@AH