GREEK REVIEW IN DIGITAL CIVIL SOCIETY AND DIGITAL RIGHTS [Σεφχοσ 7ο, ΢επτζμβριοσ 2010]

e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ Περιεχόμενα

e-ditorial
Μια νζα Ε΢Τ «κρυφόσ άςςοσ» για μια νζα
2

ΠΟΛΙΣΩΝ
Ελλάδα το 2020 3
Δεκάλογοσ τθσ Ψθφιακισ
Κοινωνίασ Ρολιτϊν 6
Συμμετοχικι δθμοςιογραφία
Ναι ςτθν ελεφκερθ χριςθ και ςυμμετοχι,
Θ Δθμοςιογραφία ςτθν Ψθφιακι Εποχι όχι ςτθν κατάχρθςθ του διαδικτφου 6
Χαμζνοι ςτθν πλθροφορία; 8
Media - blogs: Σφμμαχοι ι εχκροί; 9
Στα πλαίςια του προγράμματοσ ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ 2021 τθσ Ζνωςθσ Ρολιτϊν
Ανωνυμία και Blogs: οι διαδικαςίεσ
για τθν ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ, θ θλεκτρονικι ζκδοςθ e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ ςτο
ο υπάρχουν, αλλά παραμζνουν
7 και ανανεωμζνο τεφχοσ τθσ παρουςιάηει ςθμαντικά και επίκαιρα
άρκρα που αφοροφν τον ψθφιακό κόςμο. Aφιζρωμα αυτοφ του τεφχουσ αναποτελεςματικζσ 11
είναι θ Δθμοςιογραφία ςτθν Ψθφιακι Εποχι. Διαβάςτε ςτο e- Κζςεισ τθσ Ζνωςθσ Ρολιτϊν για τθν
ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ: για τα blogs ωσ νζα ιντερνετικι δφναμθ, τον ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ ςχετικά με τθν Συγκζντρωςθ -
Κϊδικα Δεοντολογίασ Λςτολογίων όπωσ προτείνεται από το e-lawyer, για
Αδειοδότθςθ των Μ.Μ.Ε. 13
τα δθμοψθφίςματα του ίντερνετ, για τα νζα «τείχθ» του διαδικτφου, τθν
Κϊδικασ Δεοντολογίασ Λςτολογίων 16
απάντθςθ των New York Τimes ςτο πολυςυηθτθμζνο “Web is Dead” του
περιοδικοφ Wired.Ακόμα, για τθ δφναμθ των νζων μζςων και το e- news: e-Government: Από το... παραβάν
WikiLeaks. ςτισ θλεκτρονικζσ ψθφοφορίεσ 18

Ρεριθγθκείτε ςτισ νζεσ ςελίδεσ τθσ Ζνωςθσ Ρολιτϊν για τθν ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ Τα δθμοψθφίςματα του Μντερνετ 20
www.koinoniapoliton.gr και του www.ekoinoniapoliton.gr για να βρείτε Στροφι των νζων ςε επιχειριςεισ
παλαιότερα τεφχθ του e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ και να ενθμερϊνεςτε για καινοτομίασ 21
τισ δράςεισ τθσ ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘΣ. What is the value of networked
journalism? 23
The web's new walls 26
Now Playing: Night of the Living Tech 28
Στα κρανία του Facebook 30
Εξαίρεςθ τα ςκοτεινά blogs 31
The Power of the new media 32
The Power of the internet 34
Wikileaks 36
Journalism in Crisis 38
Θ ανάδυςθ του ψθφιακοφ βιβλίου 41
ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ 2021 43

e- ditorial
“Σο μζλλον τθσ ποιοτικισ Δθμοςιογραφίασ ςτθν εποχι του Διαδικτφου”
του Περικλι Βαςιλόπουλου
Χωρίσ ποιοτικι
και αμερόλθπτθ
δθμοςιογραφία
με εκτεταμζνθ
επιρροι, οι
ςφγχρονεσ
πλουραλιςτικζσ
δθμοκρατίεσ
δεν μποροφν να
λειτουργιςουν.
Γίνεται αυτό
που οι Γάλλοι
ονομάηουν
“société
bloquées”. “Μπλοκαριςμζνεσ» δθλαδι
κοινωνίεσ που δυςλειτουργοφν. Κλαςικό
παράδειγμα θ χϊρα μασ. Αν λειτουργοφςε
ομαλά ο δθμόςιοσ χϊροσ Δθμοςιότθτασ κα
είχε κτυπιςει καμπανάκι θχθρό ςτθν ραγδαία
αφξθςθ των δθμοςίων ελλειμάτων προσ το
13,6% και του χρζουσ ςτο 120% του ΑΕΡ.
Υπιρξαν βεβαίωσ εξαιρζςεισ εκτόσ του
κακιερωμζνου κομματικοφ ανταγωνιςμοφ
αλλά παρζμειναν περικωριακζσ. Ο χϊροσ τθσ
δθμοςιότθτασ είναι ςτρεβλόσ, οι κριτικζσ
φωνζσ παραμζνουν εγκλωβιςμζνεσ ςε
“νθςίδεσ” χωρίσ ουςιαςτικι επιρροι και
κρίςιμθ ποςότθτα. Λςτορικά θ ποιοτικι
Δθμοςιογραφία του Στοχαςμοφ- είναι ζνασ
χριςιμοσ όροσ που προτιμϊ- αναπτφχκθκε
ςτον χϊρο του γραπτοφ Τφπου μακριά ι
μάλλον «απζναντι» ςτο κράτοσ γι’ αυτό πιρε
και το προςωνφμιο «Τζταρτθ Εξουςία».
Ο ερχομόσ τθσ Τθλεόραςθσ και των άλλων
ΜΜΕ που επιβλικθκαν ςε όλεσ τισ πτυχζσ τθσ
κακθμερινότθτάσ μασ, άλλαξε άρδθν τα
πράγματα. Εκτόσ των άλλων ζφερε και το
κράτοσ διαμζςου των ΢αδιοτθλεοπτικϊν
Mονοπωλίων ςτθν καρδιά του χϊρου
δθμοςιότθτασ. Θ ποιοτικι δθμοςιογραφία
άλλαξε χαρακτιρα, πιζςτθκε αλλά επζηθςε. Θ
δεκαετία του ’90 με τθν απελευκζρωςθ του
οπτικο-ακουςτικοφ χϊρου και τθν ορμθτικι
είςοδο των ιδιωτικϊν επιχειριςεων
*Ο Περικλισ Βαςιλόπουλοσ είναι Δθμοςιογράφοσ – Αντιπρόεδροσ τθσ Ζνωςθσ Πολιτϊν για τθν
ΠAΡΕΜΒΑ΢Η.
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
μεταμόρφωςε το ςκθνικό. Μεγάλο μζροσ τθσ
Τζταρτθσ Εξουςίασ πζραςε ςτουσ καναλάρχεσ
και τουσ επιχειρθματίεσ ςε ςυνδυαςμό με μια
μικρι ομάδα τθλεγενϊν ςταρ-
δθμοςιογράφων.
Ο ερχομόσ του Διαδικτφου και τθσ Ψθφιακισ
Εποχισ μπερδεφει ανεπανόρκωτα τθν τάξθ
των πραγμάτων. Ρροςφζρει πρωτοφανείσ
ευκαιρίεσ ταυτόχρονα με πρωτοφανείσ
απειλζσ. Οι τζςςερισ εξουςίεσ αρχίηουν να
αιςκάνονται τθ ςφγχιςθ των πραγμάτων. Θ
εξουςία τθσ δθμοςιότθτασ κάνει κυριολεκτικά
βόλτα ανάμεςα ςε παλιά και νζα μζςα
αρνοφμενθ όπωσ θ μπίλια ςτθν ρουλζτα να
κακιςει τελειωτικά κάπου. Μζςα ς’ αυτι τθν
κατάςταςθ τθσ γενικευμζνθσ και αβζβαιθσ
επιτάχυνςθσ, θ ποιοτικι Δθμοςιογραφία του
Στοχαςμοφ, μια κατεξοχιν ακριβι επζνδυςθ
μακροπρόκεςμθσ απόδοςθσ γι’ αυτοφσ που
τθν αςκοφν και για τθν κοινωνία ολόκλθρθ,
κινδυνεφει. Ππωσ αναφζρει και ο Todd Gitlin
ςτο “Journalism in Crisis” (βλ. Άρκρο ςτθ
ςυνζχεια), θ κρίςθ τθσ δθμοςιογραφίασ δεν
είναι μία, αλλά πζντε.
Τι να κάνουμε λοιπόν που ςιμερα ζχουμε
περιςςότερο ανάγκθ από ποτζ τθν καλι,
ανεξάρτθτθ, αμερόλθπτθ δθμοςιογραφία;
Ρϊσ να αξιοποιιςουμε τισ ευκαιρίεσ που μασ
προςφζρει ο νζοσ Ψθφιακόσ κόςμοσ των
κοινωνικϊν δικτφων; Αυτό είναι το κζμα του
e-ΚΟΛΝΩΝΛΑ ΡΟΛΛΤΩΝ. Κα ςασ φανεί
περίεργο, αλλά μια πρϊτθ διζξοδοσ μπορεί να
διαφανεί από εκεί που δεν το περιμζνετε. Τθν
πολφπακθ, καταταλαιπωρθμζνθ από τον
κομματιςμό Ε΢Τ. Ρου όμωσ όπωσ ιςχυρίηομαι
ςτο άρκρο «Μια νζα ΕΡΣ κρυφόσ άςςοσ για
μια νζα Ελλάδα το 2020» μπορεί να γίνει
άμεςα εργαλείο εξόδου από τθν κρίςθ. Με
μια μικρι αλλά κρίςιμθ προχπόκεςθ. Θ
κυβζρνθςθ και όλα τα πολιτικά κόμματα να
καταλάβουν τϊρα τθ μεγάλθ ευκαιρία.
Πνειρα γλυκά, κα πείτε. Μςωσ, αλλά για να
δοφμε.
2

“Μια νζα ΕΡΣ «κρυφόσ άςςοσ» για μια νζα Ελλάδα το 2020”
Σου Περικλι Βαςιλόπουλου
Θ Ε΢Τ δζχτθκε το 2009 ζνα ιςχυρό πλιγμα ςτθν
αξιοπιςτία και τθν ςχζςθ εμπιςτοςφνθσ με τουσ
ζλλθνεσ πολίτεσ που είναι και οι τελικοί
χρθματοδότεσ τθσ. Τα παράπονα και οι κριτικζσ
ιταν ςε μεγάλο βακμό δίκαια και ςωςτά αλλά κα
πρζπει επιτζλουσ ωσ κοινωνία και κοινι γνϊμθ να
πάψουμε να ταυτίηουμε τισ Δθμόςιεσ Επιχειριςεισ
με τισ εκάςτοτε Κεντρικζσ Διοικιςεισ τουσ που
ζρχονται και φεφγουν μαηί με τισ κυβερνιςεισ που
τισ διορίηουν. Αν δεν το κάνουμε, κα οδθγθκοφμε
ςε μια ιςοπεδωτικι καταςτροφι και των
τελευταίων δθμόςιων επιχειριςεων που ςτθν
περίπτωςθ τθσ Ε΢Τ κα ςθμάνει ραγδαία
υποβάκμιςθ του επιπζδου πλθροφόρθςθσ και
ψυχαγωγίασ των ελλινων πολιτϊν τθν ίδια ςτιγμι
που θ Ψθφιακι Εποχι του Διαδικτφου ανοίγει
απίςτευτεσ δυνατότθτεσ ανάπτυξθσ. Λδίωσ ςιμερα
ςε εποχι κρίςθσ θ Ε΢Τ παρόλα τα βακιά
προβλιματά τθσ κυρίωσ ςτον τομζα τθσ
αδιαφάνειασ και τθσ απόλυτθσ ζλλειψθσ
λογοδοςίασ και αξιολόγθςθσ του παραγόμενου
ζργου και των ανκρϊπων τθσ, παραμζνει ζνα
αναξιοποίθτο ενεργθτικό απόκεμα. Ζνασ «κρυφόσ
άςςοσ» που περιμζνει, επιτζλουσ, κάποτε να
διοικθκεί με μια ςαφι και ζξυπνθ ςτρατθγικι, ζνα
γριγορο και ευζλικτο εςωτερικό management και
μια γνϊςθ των ευρωπαϊκϊν περιοριςμϊν και του
κοινοτικοφ Δικαίου μζςα ςτθν ςθμερινι
ανατρεπτικι Ψθφιακι Εποχι του Διαδικτφου και
των πολλαπλϊν Θλεκτρονικϊν Υπθρεςιϊν. Τι κα
μποροφςε λοιπόν να ςθμαίνει ςαφισ και ζξυπνθ
ςτρατθγικι ςτθν ςθμερινι φάςθ όπου το κφριο
κακικον τθσ χϊρασ είναι θ αποτροπι τθσ
χρεοκοπίασ και θ ζξοδοσ από τθν κρίςθ;
Κατ’ αρχιν θ Ε΢Τ πρζπει να μπει ςε κατάςταςθ
ζκτακτθσ ανάγκθσ και ςε επικοινωνιακό ςυναγερμό
όπωσ ακριβϊσ απαιτεί θ κριςιμότθτα τθσ
κατάςταςθσ. Θ λειτουργία με τθ λογικι “business
as usual” με τθν παραγωγι ειδιςεων και
ενθμερωτικϊν ηωνϊν όπωσ κάκε χρόνο και τθν
προςκικθ κατακερματιςμζνων και αςφνδετων
μεταξφ τουσ εκπομπϊν -με τον γνωςτό βζβαια
υπεφκυνο και ποιοτικό τρόπο τθσ Ε΢Τ- ζχει
ςθμαςία αλλά ςιμερα δεν αρκεί. Οι Ζλλθνεσ
πολίτεσ περιμζνουν πλζον πολφ περιςςότερα από
τθ Δθμόςια ΢αδιοτθλεόραςθ.
Ζνα κεντρικό κακικον και τζςςερεισ πρωτοβουλίεσ
πανεκνικισ εμβζλειασ που μποροφν να ξεκινιςουν
άμεςα με ελάχιςτο κόςτοσ προχποκζτουν απλά
μια διαφορετικι ςτρατθγικι αντιμετϊπιςθ τθσ Ε΢Τ.
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
Καταφφγιο Ποιοτικισ Δθμοςιογραφίασ
Σε μια εποχι που θ ποιοτικι Δθμοςιογραφία ςε
όλεσ τισ μορφζσ τθσ (γραπτόσ τφποσ, ΜΜΕ,
διαδίκτυο) δζχεται πιζςεισ από παντοφ, κεντρικό
κακικον και αποςτολι τθσ Ε΢Τ είναι θ ανάπτυξθ
εξιςορροπθτικϊν μθχανιςμϊν υπζρ του δθμοςίου
ςυμφζροντοσ με τθν προοπτικι μιασ ποιοτικισ
αμερόλθπτθσ, ψφχραιμθσ και πολυπριςματικισ
πλθροφόρθςθσ των πολιτϊν. Θ δθμόςια
΢αδιοτθλεόραςθ απελευκερωμζνθ από τθν ανάγκθ
τθσ άμεςθσ κερδοφορίασ και τθν πίεςθ του
ανταγωνιςμοφ των ποςοςτϊν οφείλει ςε
ανταπόδοςθ προσ τθν κοινωνία να
πραγματοποιιςει επιτζλουσ ζνα ποιοτικό άλμα,
ςτθν αμερολθψία και τθν ποιοτικι πλαιςίωςθ των
ειδιςεων και τθσ ενθμζρωςθσ. Τθν ψυχραιμία και
τθν ςτοιχειϊδθ ποιότθτα θ Ε΢Τ τθν ζχει ιδθ
κατοχυρϊςει. Τα υπόλοιπα εκκρεμοφν. Μερικζσ
ιδζεσ που κα μποροφςαν να βοθκιςουν ς’ αυτό
και μάλιςτα χωρίσ ιδιαίτερο κόςτοσ είναι οι
παρακάτω:
 Α) Ρλαιςίωςθ όλων των κεντρικϊν δελτίων με
πάνελ ειδικϊν που κα εξθγοφν ςυνοπτικά και
κα πλαιςιϊνουν τισ ειδιςεισ. Στα «παράκυρα»
των φωναςκοφντων ςυχνά χωρίσ νόθμα θ Ε΢Τ
πρζπει να αντιπαρακζςει μια εκλαϊκευμζνθ –
και τθλεοπτικά βιϊςιμθ- ποιοτικι
Δθμοςιογραφία του Στοχαςμοφ. Ρ.χ. ζχετε δει
ποτζ κάποιον ειδικό να παρουςιάηει με
γραφιματα το τί περιλαμβάνει το ελλθνικό
Δθμόςιο Χρζοσ, πωσ εξελίχκθκε και ςε τι
διαφζρει από το ιδιωτικό χρζοσ ι πωσ
ακροίηεται για να δϊςει το ςυνολικό εξωτερικό
χρζοσ; Μάλλον όχι. Κακϊσ. Αυτι είναι θ
δουλειά τθσ Ε΢Τ. Στθν France Televisions και το
BBC κα το είχατε δει.
 Β) Τθν κζςπιςθ ςτθν Δθμόςια Τθλεόραςθ μιασ
ωριαίασ, κακθμερινισ, βραδινισ ι μεςονφκτιασ
3

ηϊνθσ με εναλλαςςόμενουσ δθμοςιογράφουσ-
παρουςιαςτζσ (και από τον γραπτό τφπο) που
κα διαςφαλίςουν τθν ιςότιμθ ςυμμετοχι όχι
μόνο των πολιτικϊν κομμάτων αλλά και των
ΜΚΟ τθσ κοινωνίασ πολιτϊν και μελϊν τθσ
επιςτθμονικισ κοινότθτασ. Αποκλειςτικι
αποςτολι τθσ ηϊνθσ κα είναι θ ανάπτυξθ του
Ρανεκνικοφ Δθμόςιου Διαλόγου ςε ηθτιματα
επικαιρότθτασ. Κα πρόκειται για ζνα
οργανωμζνο ςτθ βάςθ αρχϊν και ειδικϊν
εγγυιςεων ανοικτό «Τθλεοπτικό Κοινοβοφλιο»
με υποςτιριξθ από τθν Ε΢Τ και τθν Βουλι των
Ελλινων. Οι ιδιωτικζσ τθλεοράςεισ κα πρζπει
να ζχουν το λιγότερο μια αντίςτοιχθ
εβδομαδιαία, ωριαία εκπομπι ςτθριγμζνθ
ςτισ ίδιεσ αρχζσ.
 Γ) Ρροκειμζνου να ςυνειδθτοποιθκεί ευρφτερα
ο ρόλοσ τθσ κοινωνίασ πολιτϊν, θ δθμόςια
ραδιοτθλεόραςθ να διακζτει επαρκι χρόνο,
τουλάχιςτον 6 ϊρεσ ραδιοφωνικοφ χρόνου
μθνιαίωσ και 4 ϊρεσ τθλεοπτικοφ χρόνου κάκε
μινα για τθν προβολι του ζργου των ΜΚΟ-
Κακιζρωςθ και εφαρμογι ςυςτθματικισ
προβολισ κοινωνικϊν μθνυμάτων εκ μζρουσ
των ΜΚΟ και από τα ιδιωτικά κανάλια μζςα
από τισ επίςθμεσ άδειεσ παραχϊρθςθσ που κα
εγκρικοφν (από το ΕΣ΢) –εάν ποτζ εγκρικοφν.
 Δ) Υιοκζτθςθ από τθν Ε΢Τ ενόσ Συνθγόρου του
Τθλεκεατι και ενόσ Συνθγόρου τθσ
Ενθμζρωςθσ που ζχοντασ ςυγκεκριμζνεσ
εγγυιςεισ ανεξαρτθςίασ και κθτεία κα
βοθκιςουν τθν Ε΢Τ να εξελιχκεί ςτον κρίςιμο
τομζα τθσ ανεξαρτθςίασ, αμερολθψίασ και
Διαφάνειασ. Εκκρεμεί βεβαίωσ θ αλλαγι και ο
εκςυγχρονιςμόσ του πεπαλαιωμζνου ιδρυτικοφ
νόμου τθσ Ε΢Τ (1730/87) αλλά θ φπαρξθ των
Συνθγόρων κα είναι ζνα καλό βιμα ςτθν
ςωςτι κατεφκυνςθ. Οι παραπάνω προτάςεισ
βζβαια είναι διατυπωμζνεσ τουλάχιςτον εδϊ
και μια δεκαετία (βλζπε Κζςεισ τθσ
ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘΣ για τον εκδθμοκρατιςμό του
΢αδιοτθλεοπτικοφ Χϊρου, Ζνωςθ Ρολιτϊν για
τθν ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ, 1998) αλλά ίςωσ ςιμερα
βριςκόμαςτε μπροςτά ςε μια ςπάνια ευκαιρία.
΢αφισ και ζξυπνθ ςτρατθγικι
 Εκκίνθςθ και ςυντονιςμόσ από τθν Ε΢Τ ενόσ
πανεκνικοφ ραδιοτθλεοπτικοφ και
Διαδικτυακοφ Διαλόγου με κζμα «Ελλάδα-
Ευρϊπθ 2020: Ροια Ελλάδα κζλουμε;»
Σε ςυνεργαςία με το κανάλι τθσ Βουλισ,
κοινωνικοφσ εταίρουσ (ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΟΚΕ), Μθ
Κυβερνθτικζσ Οργανϊςεισ και Ρανεπιςτθμιακά
Λδρφματα, θ Ε΢Τ μπορεί να οργανϊςει τον Δθμόςιο
Διάλογο ςε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο
ανοίγοντασ τισ πόρτεσ των 15 τθλεοπτικϊν τθσ
ςτοφντιο και των 50 και πλζον ραδιοκαλάμων τθσ
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
ςε ολόκλθρθ τθν Ελλάδα ςε ενεργοφσ πολίτεσ,
ειδικοφσ επιςτιμονεσ και κοινωνικοφσ φορείσ ςτο
πλαίςιο μιασ μοναδικισ προςπάκειασ να ςυηθτιςει
θ κοινωνία με τον εαυτό τθσ μζςα από τθν
ανάδειξθ κοινϊν ςυναινετικϊν πεδίων εφαρμογισ.
Στθν προςπάκεια κα πρζπει να ςυνειςφζρουν με
τθν πολφτιμθ εμπειρία τουσ οι Ζλλθνεσ τθσ
Διαςποράσ μζςα από τον ειδικό Διάλογο που κα
προωκιςει το δορυφορικό κανάλι τθσ Ε΢Τ World
ενϊ θ πρωτοβουλία μπορεί να αποκτιςει και
ευρωπαϊκι διοάςταςθ ςε ςυνεργαςία με τθν
τθλεόραςθ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και το
δθμόςιο γαλλογερμανικό κανάλι ποιότθτασ ARTE
(με το οποίο θ Ε΢Τ ςυνεργάηεται για τθν παραγωγι
ντοκυμαντζρ).
 Διοργάνωςθ και ςυντονιςμόσ ενόσ
«Ρανελλθνίου Διαγωνιςμοφ για τθν Καινοτομία
ςτθν Επιχειρθματικότθτα και ςτθν Κοινωνία»
ςε ςυνεργαςία με τθν Γενικι Γραμματεία
Ζρευνασ και Τεχνολογίασ, ερευνθτικά ιδρφματα
και κοινωνικοφσ φορείσ.
Νζεσ μορφζσ δθμιουργίασ και
επιχειρθματικότθτασ αναδεικνφονται ςυνεχϊσ,
όπωσ θ κοινωνικι επιχειρθματικότθτα με τουσ
κοινωνικοφσ επιχειρθματίεσ, θ επιχειρθματικότθτα
ςτο Διαδίκτυο και τθν κινθτι τθλεφωνία, θ
πράςινθ επιχειρθματικότθτα των νζων, ενϊ νζεσ
κατθγορίεσ προϊόντων και υπθρεςιϊν βγαίνουν
ςτο προςκινιο. Στον τομζα αυτό κα κρικεί θ
ουςιαςτικι ζξοδοσ τθσ οικονομίασ από τθν φφεςθ
και τθν κρίςθ και θ Ε΢Τ οφείλει να προωκιςει
ενεργθτικά τισ «νθςίδεσ ποιότθτασ» και όχι απλά
να τισ καταγράφει πακθτικά ςτισ ειδιςεισ και ςε
αςφνδετεσ μεταξφ τουσ εκπομπζσ. Ζτςι χάνεται θ
κινθτοποιόσ δφναμι τουσ και υποβακμίηεται θ
ουςία τθσ δθμιουργίασ μζςα από μια ςυχνά
βαρετι τθλεοπτικι αφιγθςθ. Άλλωςτε απλι
καταγραφι τθσ καινοτομίασ κάνουν ιδθ αρκετζσ
εφθμερίδεσ του γραπτοφ τφπου, τμιματα –λίγα-
τθσ ιδιωτικισ τθλεόραςθσ και αρκετά blog του
Διαδικτφου. Θ Ε΢Τ πρζπει να προςφζρει
προςτικζμενθ αξία με μια ενεργθτικι ςτρατθγικι
παρζμβαςθσ υπζρ του δθμοςίου ςυμφζροντοσ και
είναι θ μόνθ που μπορεί και οφείλει να το κάνει
κινθτοποιϊντασ τον τεράςτιο- αλλά και ςυχνά
ράκυμο και αναξιοποίθτο- επικοινωνιακό τθσ
μθχανιςμό που περιλαμβάνει 7 πανελλινια
τθλεοπτικά κανάλια, ζνα δορυφορικό κανάλι
Ραγκόςμιασ εμβζλειασ, 7 ραδιόφωνα και 19
περιφερειακοφσ ςτακμοφσ, 3.440 άτομα τακτικό
προςωπικό εκ των οποίων 800 δθμοςιογράφοι,
1.200 ςυμβαςιοφχουσ (υπό αίρεςθ) κ.ο.κ.
Άνοιγμα ςτθν Εκπαίδευςθ, τθ ςφγχρονθ Σζχνθ και
τον Πολιτιςμό
 Επικοινωνικι Υποςτιριξθ ςε ςυνεργαςία με το
Υπουργείο Ραιδείασ του διαγωνιςμοφ
«Αριςτεία ςτθν Εκπαίδευςθ" που ξεκίνθςε ςτα
τζλθ του 2009 με πρωτοβουλία του
4

Υπουργείου και ζχει ωσ ςτόχο τθν ανάδειξθ
ςυλλογικϊν πρωτοβουλιϊν καινοτομίασ ςτουσ
τομείσ προςταςίασ του περιβάλλοντοσ,
ανακφκλωςθσ, εκπαίδευςθσ ςτο Διαδίκτυο,
που εντάςςονται ςτθν πολιτικι του νζου
Ψθφιακοφ Σχολείου. Θ Ε΢Τ κα μποροφςε,
κυρίωσ με τα περιφερειακά τθσ κανάλια, να
δθμιουργιςει επικοινωνιακό πολλαπλαςιαςμό
των κετικϊν αυτϊν πρωτοβουλιϊν ςτο ςφνολο
τθσ επικράτειασ.
Στθν ίδια κατεφκυνςθ, ιδθ ολοκλθρϊκθκε με
επιτυχία ο πρϊτοσ Ρανελλινιοσ Διαγωνιςμόσ
Μακθτικοφ Βίντεο με τίτλο «Ζνασ Ρλανιτθσ, μία
ευκαιρία» με ςυμμετοχι 54 ςχολείων από όλθ τθν
Ελλάδα που διοργανϊκθκε από τθν Ε΢Τ ςτο
πλαίςιο τθσ Εταιρικισ Κοινωνικισ Ευκφνθσ τθσ
εταιρείασ με τθν Διεφκυνςθ ΣΕΡΕΔ του Υπουργείου
Ραιδείασ. Τα μακθτικά βίντεο κα προβλθκοφν ςε
ειδικι ηϊνθ του προγράμματοσ τθσ Ε΢Τ. Θ
προςπάκεια εντάςςεται ςτθν πρωτοβουλία
«Επικοινωνιακι αγωγι των νζων πολιτϊν» που
αποςκοπεί ςτθν κριτικι και υπεφκυνθ κατανάλωςθ
των ΜΜΕ αλλά και ςτθν ενεργθτικι ςυμμετοχι
τουσ ωσ παραγωγοί ραδιοτθλεοπτικοφ
περιεχομζνου που βλζπουν κριτικά τθν
κακθμερινότθτά τουσ. Ρολλζσ δθμόςιεσ
΢αδιοτθλεοράςεισ ςτθν Ευρϊπθ με πρωτοπόρουσ
το BBC και τθν France Televisions ζχουν εντάξει
ςτθν δράςθ τουσ παρόμοια προγράμματα ςε
ςυνδυαςμό με τθν εκπαίδευςθ του κοινοφ για τθν
αςφαλι χριςθ του Διαδικτφου (safeinternet.org)
και τθν προϊκθςθ μζτρων προςταςίασ τθσ
ιδιωτικότθτασ και των προςωπικϊν δεδομζνων.
 Τζλοσ, ςε ςτενι ςυνεργαςία με το Υπουργείο
Ρολιτιςμοφ θ Ε΢Τ κα μποροφςε να ςυντονίςει
και να ςυνδζςει επικοινωνιακά μεμονωμζνεσ
πρωτοβουλίεσ καλλιτεχνικισ ζκφραςθσ των
νζων δθμιουργϊν ςε μια «Eβδομάδα νζων
καλλιτεχνϊν ςτισ πόλεισ».
Τα τελευταία χρόνια παρατθρείται κυριολεκτικά
ζκρθξθ καλλιτεχνικισ δθμιουργίασ με όλεσ τισ
δυνατζσ μορφζσ τθσ. 400 εραςιτεχνικζσ ομάδεσ
κεάτρου, 70 ομάδεσ χοροφ, street art και graffiti
ςτισ πόλεισ, video art, εικαςτικά νζων ηωγράφων
και γλυπτϊν, 14 φεςτιβάλ ντοκιμαντζρ, 6 φεςτιβάλ
ταινιϊν μικροφ μικουσ κ.ο.κ. Θ Ε΢Τ ζχει τρεισ
εκπομπζσ για τισ τζχνεσ, είναι χορθγόσ
επικοινωνίασ ςε 300 και πλζον πολιτιςτικζσ
εκδθλϊςεισ, τα Μουςικά Σφνολα και θ Χορωδία
δίνουν δεκάδεσ κονςζρτα κάκε χρόνο,
ςυνεργάηεται με Φεςτιβάλ και προωκεί τθ
δθμιουργικι κινθματογραφία και ντοκιμαντζρ.
Είναι μια ςθμαντικι ςυνειςφορά που κα μποροφςε
με μια μικρι αλλαγι ςτρατθγικισ οπτικισ, ζναν
διαφορετικό οριηόντιο ςυντονιςμό και ζνα άνοιγμα
ςτθν κοινωνία να γίνει ζνα εγχείρθμα
πολλαπλάςιασ δυναμικότθτασ. Αυτι είναι θ λογικι
όλων των παραπάνω προτάςεων που είναι
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
ομόρροπεσ με τισ βζλτιςτεσ πρακτικζσ των
Δθμοςίων Τθλεοράςεων ςτθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ
και ςυμβατζσ με τθν εξζλιξθ τθσ κοινοτικισ
πολιτικισ ςτθν Ψθφιακι Εποχι.
Αποπλθρωμι χρζουσ και ςτοιχειϊδεσ ςφγχρονο
management
Πμωσ το κφριο πρόβλθμα τθσ Ε΢Τ ςιμερα είναι πιο
ςτοιχειϊδεσ. Είναι θ εποφλωςθ του βακιοφ
τραφματοσ που ανζδειξε θ αποκάλυψθ των
υπερβολικϊν αμοιβϊν των κεντρικϊν διοριςμζνων
ςτελεχϊν, θ πλιρθσ αδιαφάνεια ςτθν λειτουργία
τθσ εταιρείασ και θ ζλλειψθ ςτοιχειϊδουσ
ςφγχρονου management και όςον αφορά ςτουσ
πόρουσ, τθσ διαδικαςίασ και κυρίωσ τουσ
εργαηομζνουσ που αποτελοφν το πιο πολφτιμο
κεφάλαιο τθσ Ε΢Τ. Εκτόσ των άλλων γιατί το
«Αλλάηουμε ι Βουλιάηουμε» δεν αφορά μόνο τθ
χϊρα αλλά ιςχφει και για τθν Ε΢Τ. Και είναι
εξαιρετικά κετικό ότι το ςθμερινό Διοικθτικό
Συμβοφλιο τθσ εταιρείασ πιρε απόφαςθ για
πρόβλεψθ ειδικοφ αποκεματικοφ για τθ ςταδιακι
αποπλθρωμι του ςυςςωρευμζνου χρζουσ τθσ Ε΢Τ
φψουσ 120 εκατ. ευρϊ.
Εξίςου κετικι είναι θ δθμοςίευςθ των αποφάςεων
του Δ.Σ. κάκε εβδομάδα, γεγονόσ μοναδικό ςτθν
ιςτορία τθσ Ε΢Τ, που ανοίγει τον δρόμο- μαηί με το
διαχωριςμό των κζςεων του Ρροζδρου και του
Διευκφνοντοσ Συμβοφλου- ςε μια νζα εποχι
διαφάνειασ και πικανά πιο ςφγχρονθσ Εταιρικισ
Διακυβζρνθςθσ. Βζβαια θ Ε΢Τ δεν ζχει αυτι τθ
ςτιγμι Διευκφνοντα Σφμβουλο και με δεδομζνθ
τθν ζλλειψθ αυτόνομθσ ςυλλογικισ λειτουργίασ
ςτο εςωτερικό τθσ, ουςιαςτικά υπολειτουργεί από
το Μάρτιο του 2009. Μςωσ και γι’ αυτό το λόγο
βριςκόμαςτε μπροςτά ςε μια μεγάλθ ευκαιρία. Να
ςυμφωνιςουμε όλοι μαηί- Ρολιτεία, Κυβζρνθςθ,
κόμματα, κοινωνικοί φορείσ, Μθ Κυβερνθτικζσ
Οργανϊςεισ και ενεργοί πολίτεσ να φτιάξουμε μια
νζα Ε΢Τ, «κρυμμζνο άςςο» για μια νζα Ελλάδα
προσ το 2020.
5
 Δεκάλογοσ τθσ Ψθφιακισ Κοινωνίασ Πολιτϊν

10 κζςεισ για:
e
«Ελεφκερο
- ΚΟκαι
ΙΝΩαςφαλζσ
ΝΙΑ ΠΟΛδιαδίκτυο
ΙΣΩΝ ςε μια κοινωνία
τθσ πλθροφορίασ και τθσ γνϊςθσ»

I. Κακζνασ ζχει δικαίωμα ςτθν ελεφκερθ ανάπτυξθ τθσ

προςωπικότθτασ του και ςυνεπϊσ δφναται να
διαδίδει προφορικά, γραπτά και θλεκτρονικά τισ
ιδζεσ του και τισ απόψεισ του επί παντόσ ηθτιματοσ.

II. Δεν επιτρζπεται να χρθςιμοποιείται καταχρθςτικά θ

“΢υμμετοχικι δθμοςιογραφία δθμιουργία ψθφιακϊν χαρακτιρων με ςτόχο τθν εν
κρυπτϊ θλεκτρονικι κακφβριςθ ι θλεκτρονικι
Ναι ςτθν ελεφκερθ χριςθ τρομοκράτθςθ (cyber bullying) των χρθςτϊν του
και ςυμμετοχι, όχι ςτθν διαδικτφου.
κατάχρθςθ του διαδικτφου»
III. Κάκε ψθφιακό πόνθμα, κάκε θλεκρονικι ςελίδα και
ιςτολόγιο υπόκεινται ςε ςυγκεκριμζνα κριτιρια
του Χριςτου Φαςλι επιςκεψιμότθτασ και οικονομικισ αξίασ. Ο νόμιμοσ
κάτοχοσ αυτϊν δφναται να αξιϊςει τθν καταβολι
οικονομικοφ αντιτίμου και τθν φπαρξθ δωρεάσ προσ
Θ διείςδυςθ του διαδικτφου και των φιλανκρωπικό ςωματείο ι οργανιςμό για τθν
νζων τεχνολογιϊν ςτθ ηωι και τθν εκμετάλλευςθ αυτϊν από τρίτα πρόςωπα.
κακθμερινότθτά μασ ζχουν ανατρζψει
προ πολλοφ τον ρου τθσ ανκρϊπινθσ IV. Θ χρθςιμοποίθςθ των οποιονδιποτε κειμζνων
εξζλιξθσ. Θ δθμοςιογραφία ωσ το γίνεται υπό τον προχπόκεςθ τθσ αναφοράσ τθσ
επάγγελμα που ςτοχεφει ςτθν πθγισ (ιςτολογίου & ςυγγραφζα) και του ςεβαςμοφ
δθμοςιοποίθςθ και δθμοςίευςθ των τθσ δομισ του κακϊσ και ολοκλιρου του
ςυμβαινόντων ςε διάφορουσ τομείσ περιεχομζνου του.
τθσ ηωισ αλλά και ςτθν κάλυψθ τθσ δθμόςιασ επικαιρότθτασ δείχνει να
μεταμορφϊνεται ςτθ νζα εποχι. V. Δικαίωμα ςτθν δωρεάν πλθροφόρθςθ-γνϊςθ/
Δικαίωμα ςτο “τςάμπα”. Το διαδίκτυο μετατρζπει
Το γεγονόσ ό,τι κάκε άνκρωποσ μπορεί μζςα από τον υπολογιςτι του να τθν πλθροφορία και τθ γνϊςθ ςε κτιμα τθσ
περιδιαβεί τισ λεωφόρουσ τθσ πλθροφορίασ και τθσ γνϊςθσ ςε ελάχιςτο χρόνο, ανκρωπότθτασ (Κοινωνικι λειτουργία ςτα πλαίςια
αλλά και να τισ ςυνδιαμορφϊςει, κζτουν πολφ ψθλά τον πιχυ για τουσ του δθμοκρατικοφ ελιτιςμοφ).
δθμοςιογράφουσ. Δυςκολεφουν το επάγγελμά τουσ ςε τζτοιο βακμό ϊςτε το
κρίςιμο πλζον να είναι ι εξειδίκευςθ τθσ πθγισ τθσ πλθροφορίασ και θ VI. Ψθφιακόσ εκελοντιςμόσ/ Συμμετοχι –ςτθν
εξειδίκευςθ τθσ ίδιασ τθσ πλθροφορίασ. υλοποίθςθ– διαβοφλευςθ και τεκμθρίωςθ τθσ
δθμιουργίασ των επονομαηόμενων προγραμμάτων
Το ερϊτθμα είναι κατά πόςο μποροφν οι απλοί πολίτεσ να υποκαταςτιςουν τουσ ανοιχτοφ κϊδικα (π.χ. ΕΛΛΑΚ)
δθμοςιογράφουσ. Με τθν ζννοια ό,τι το διαδίκτυο με τθν ελευκεριότθτα που το
διακρίνει, επιτρζπει ςε κάκε χριςτθ να δθμιουργιςει το δικό του πομπό και να VII. Αυςτθρι εφαρμογι των νόμων και του
λζει ςτθν κυριολεξία ''ό,τι κζλει''... Συντάγματοσ ςε ηθτιματα προςωπικϊν
δεδομζνων/ αςφάλειασ ςε διαδικτυακζσ
Αυτό αφενόσ αποτελεί δθμοκρατικι κατάκτθςθ κακότι από τουσ δφο πομποφσ τθσ ςυναλλαγζσ. Δθμιουργία θλεκτρονικοφ
δθμόςιασ ραδιοτθλεόραςθσ τθ δεκαετία του 1980, φτάςαμε να ζχουμε παρά αποτυπϊματοσ ι τρόπου ταυτοποίθςθσ
πολλά διαδικτυακά μζςα επικοινωνίασ από τθν άλλθ μπορεί εάν καταχραςκεί να ςτοιχείων/ θλεκτρονικι ςφραγίδα- μθχανιςμόσ
γίνει αίτια κοινωνικϊν κατακερματιςμϊν και διάλυςθσ. ελζγχου αυτισ.

Θ δθμοςιογραφία από τθν πλευρά τθσ ωσ ζχουςα αρμοδιότθτα για τα δθμόςια VIII. Ρροςταςία τθσ παιδικισ θλικίασ και τθσ νεότθτασ
τεκταινόμενα αποκτά μάλλον νζο ρόλο, περιςςότερο αυτόν τθσ ανάλυςθσ και μζςω κακιζρωςθσ από τθν ICANN και από
τεκμθρίωςθσ των ειδιςεων και ςχολιαςμοφ των όποιων απόψεων. ελλθνικι αρχι Ειδικισ ςιμανςθσ για τθν
καταλλθλόλθτα των ιςτοςελίδων
Από τθν άλλθ οι πολίτεσ μετεξελίςςονται ςε νζα υβριδικι μορφι αυτι του a. πράςινο: κατάλλθλθ
πολίτθ-δθμοςιογράφου. Θ νζα τεχνολογία ανατρζπει ςε μεγάλο βακμό το b. πορτοκαλί: εν μζρει κατάλλθλθ
πρόβλθμα που δθμιουργεί ςε όλα τα ςφγχρονα κράτθ ι φπαρξθ μζγάλου αρικμοφ c. κόκκινο: ακατάλλθλθ
πολιτϊν, απότοκο τθσ οποίασ υπιρξε και το ςφςτθμα τθσ ζμμεςθσ
κοινοβουλευτικισ εκπροςϊπθςθσ. Κατά τθ γνϊμθ μου όχι και πολφ δθμοκρατικό IX. Δυνατότθτα αξιοποίθςθσ τθσ δθμόςιασ
δεδομζνων και των ευρφτερων αςυλιϊν που παρζχει το Σφνταγμα ςτουσ Ζλλθνεσ πλθροφορίασ/ Θλεκτρονικι διακυβζρνθςθ
βουλευτζσ. παντοφ

X. Εκελοντικι προςωπικι ψθφιοποίθςθ ςτο μζτρο

που επικυμεί ο κάκε πολίτθσ μζςω ιςτοςελίδων
κοινωνικισ δικτφωςθσ (Personal Digitization)
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
6

"...Μεταβαίνουμε λοιπόν, ολοζνα και περιςςότερο ςε μία θλεκτρονικι άμεςθ δθμοκρατία των πολλών πομπών ι ςε μία
απζραντθ θλεκτρονικι οχλοκρατία;..."
Μεταβαίνουμε λοιπόν, ολοζνα και περιςςότερο ςε μία
θλεκτρονικι άμεςθ δθμοκρατία των πολλϊν πομπϊν ι -
επειδι όλα ζχουν δφο όψεισ- ςε μία απζραντθ
θλεκτρονικι οχλοκρατία;
Το ατόμο μπορεί ναι μζν μζςω του διαδικτφου να
αςκιςει ζνα από τα ςπουδαιότερα δικαιϊματά του και
ςθμαντικότερο ςτοιχείο τθσ προςωπικότθτάσ του. Είναι
πρόδθλο ό,τι μπορεί να διατυπϊςει και να διαδϊςει
γνϊμεσ που μποροφν να γίνουν γνωςτζσ ςε
οποιονδιποτε μζςα ςε ελάχιςτο χρόνο. Θ ελευκερία τθσ
γνϊμθσ που κακιερϊνεται και με το άρκρο 14 του
΢υντάγματοσ ςυνίςταται ςτο δικαίωμα διαμόρφωςθσ,
κατοχισ, ζκφραςθσ, διάδοςθσ, αποςιϊπθςθσ και λιψθσ
μιασ γνϊμθσ. Βάςει του ανωτζρω άρκρου του ελλθνικοφ
Συντάγματοσ το δικαιϊμα τθσ γνϊμθσ αποτελείται από
τρεισ φάςεισ:
α) θ φάςθ τθσ ελεφκερθσ διαμόρφωςθσ τθσ γνϊμθσ
β) θ φάςθ τθσ με νόμιμο τρόπο ςυλλογισ των
πλθροφοριϊν
γ) θ φάςθ τθσ διάδοςθσ ωσ και τθσ μετάδοςθσ των
πλθροφοριϊν.
Σο άρκρο 14 του Συντάγματοσ προςτατζυει εν τω
ςυνόλω του το δικαίωμα τθσ ελεφκερθσ γνϊμθσ και
διαμόρφωςθσ αυτισ. Ρροςτατεφεται με άλλεσ λζξεισ, το
δικαίωμα του πλθροφορείν και του πλθροφορείςκαι (ςε
αρμονικό ςυνδυαςμό και με το άρκρο 5Α για τθ
ςυμμετοχι ςτθν Κοινωνία τθσ Ρλθροφορίασ) και αφορά
όλουσ τουσ Ζλλθνεσ πολίτεσ, τουσ αλλοδαποφσ, τουσ
ανικαγενείσ, τα νομικά πρόςωπα ιδιωτικοφ δικαίου,
αλλά και τα πολιτικά κόμματα και τισ ςυνδικαλιςτικζσ
οργανϊςεισ. Το δικαίωμα τριτενεργεί και ςτρζφεται και
κατά του κράτουσ και κατά των ιδιωτϊν. Ωσ εκ τοφτου
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
οριςμζνοι περιοριςμοί ςτθ λειτουργία των ιςτοχϊρων ι
και ιςτολογίων κρίνονται παράνομοι και
αντιςυνταγματικοί. Αντικζτωσ, κα ιταν πολφ χριςιμο να
μθν υπάρχουν ψευδϊνυμα ςτον κυβερνοχϊρο, διότι ζτςι
καταργείται θ αρχι τθσ δθμοςιότθτασ και τθσ διαφάνειασ
που πρζπει να τον διζπει και που αποτρζπει
τοιουτρόπωσ τθν τζλεςθ παράνομων πράξεων όπωσ
είναι λ.χ. θ θλεκτρονικι τρομοκράτθςθ (cyber bullying) ι
θ θλεκτρονικι περιφβριςθ. Χριςιμθ κα ιταν ςυνεπϊσ
μια νομοκετικι ρφκμιςθ για τθν κατάργθςθ των
ψευδωνφμων ςε όλουσ τουσ ελλθνικοφσ ιςτοχϊρουσ.
Σο δε άρκρο 15 του ελλθνικοφ Συντάγματοσ αναφζρει
ό,τι ''οι προςτατευτικζσ διατάξεισ του άρκρου 14
εφαρμόηονται επίςθσ και για τον κινθματογράφο, τθ
φωτογραφία, τθν τθλεόραςθ, το ραδιόφωνο αλλά και
κάκε άλλο παρεμφερζσ μζςο όπωσ είναι και το
διαδίκτυο''. Συνεπϊσ, θ ελλθνικι ζννομθ τάξθ ορίηει
ρθτϊσ ό,τι προςτατεφει τα δικαίωματα των πολιτϊν-
δθμοςιογράφων ςτθ νζα ψθφιακι εποχι που βρίςκεται
μπροςτά μασ.
Σϊρα που είμαςτε ςτο κατϊφλι τθσ, πρζπει να
κυμθκοφμε και να αναλογιςτοφμε μια βαςικι αρχι που
διζπει τθ ηωι μασ: ''Πλα τα ανκρϊπινα επιτεφγματα
μποροφν να προςδϊςουν άλλθ αξία και πνοι ςτθν ηωι
μασ ζαν χρθςιμοποιθκοφν χρθςτά, μποροφν όμωσ να τθν
καταςτρζψουν ζαν χρθςιμοποιθκοφν καταχρθςτικά.''...
*Ο Χριςτοσ Φαςλισ είναι Δικθγόροσ και μζλοσ Δ.΢ τθσ
Ζνωςθσ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Η και ΢υντονιςτισ
Ζκδοςθσ του e-ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ.
7

“Χαμζνοι ςτθν πλθροφορία;”
Σθσ Βαλεντίνασ Σρικουνάκθ
Θ λίςτα των
τρόπων με
τουσ οποίουσ
μπορεί ςιμερα
κάποιοσ να
επικοινωνιςει
θλεκτρονικά
αυξάνεται
ςυνεχϊσ. E- mail, weblogs, instant messaging (IM),
text messaging (SMS), social media και άλλα
ακόμα... Αυτά τα εργαλεία ζχουν αλλάξει τισ ηωζσ
μασ ςε πολλά επίπεδα, κυρίωσ ςτθν προςωπικι
μασ ηωι και ςτισ δουλειζσ μασ. Είναι όμωσ όλεσ οι
πλθροφορίεσ που ςυναντάμε ς’ αυτά πραγματικά
χριςιμεσ για εμάσ; Πχι, φυςικά. Οι άχρθςτεσ,
αςφνδετεσ, άςχετεσ, αταξινόμθτεσ, χαμθλισ αξίασ
πλθροφορίεσ ςυνιςτοφν το φαινόμενο των καιρϊν
που λζγεται για ςυντομία «Ρφπανςθ τθσ
πλθροφορίασ» ι αγγλιςτί Information Pollution
και ςχετίηεται με τουσ παρεμφερείσ και
ςυνδεδεμζνουσ όρουσ Information Overload,
Information Explosion, Information Society,
Informatization, Spam. Ο όροσ πρωτο-
χρθςιμοποιικθκε από τον Dr. Paek- Jae Cho, πρ.
Ρρόεδρο και CEO τθσ Korean Telecommunication
Corp. (KTC).
Αξίηει να επιςθμάνουμε ότι θ τεχνολογία δεν
αποτελεί αίτιο του προβλιματοσ, αλλά το ζχει
εντείνει με κεαματικό τρόπο. Αν και θ ΢φπανςθ
τθσ Ρλθροφορίασ μπορεί να εμφανιςτεί ςε
πολλοφσ τφπουσ, γενικά μπορεί να διαχωριςτεί ςε
αυτιν που προκαλζι αποδιοργάνωςθ και ςε αυτιν
που επιρρεάηει τθν ποιότθτα τθσ ίδιασ
πλθροφορίασ.
Χαρακτθριςτικό παράδειγμα τθσ πρϊτθσ
κατθγορίασ είναι τα λεγόμενα Spam, δθλαδι θ
μαηικι αποςτολι μεγάλου αρικμοφ μθνυμάτων
που απευκφνονται ςε ζνα ςφνολο παραλθπτϊν του
Διαδικτφου χωρίσ αυτοί να το επικυμοφν και χωρίσ
να ζχουν ςυνειδθτά προκαλζςει τθν αλλθλογραφία
με τον εν λόγω αποςτολζα. Το Spam ςυχνά ζχει
τθν μορφι ενθμερωτικϊν ι διαφθμιςτικϊν
μθνυμάτων για προϊόντα ι υπθρεςίεσ τα οποία
*Η Σρικουνάκθ Βαλεντίνα είναι επιμελιτρια ζκδοςθσ του e-ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ και μζλοσ τθσ Ζνωςθσ
Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Η, Researcher ςτo London School of Economics.
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
φκάνουν ςτο γραμματοκιβϊτιο μασ χωρίσ να
ζχουμε ηθτιςει τθν εν λόγω πλθροφόρθςθ. Θ
αλλθλογραφία αυτι λοιπόν μπορεί να
χαρακτθριςτεί ωσ απρόκλθτθ ι ανεπικφμθτθ
αλλθλογραφία. Ζνα ακόμα παράδειγμα αυτοφ του
τφπου ρφπανςθσ τθσ πλθροφορίασ είναι τα κινθτά
τθλζφωνα. Οι ιχοι κλιςεισ και θ ίδια θ ςυνομιλία
υπό ςυγκεκριμζνεσ ςυνκικεσ (π.χ εργαςία)
κεωροφνται αποδιοργανωτικά.
Εναλλακτικά, όταν θ πλθροφορία παρουςιάηεται
με ακατάλλθλο/ λάκοσ τρόπο, αυτό μειϊνει τθν
ποιότθτά τθσ και αυτό κεωρείται ότι είναι
παράδειγμα ρφπανςθσ τθσ πλθροφορίασ. Μπορεί
να λζμε ότι ζνα βιβλίο δεν πρζπει να το κρίνουμε
από το εξϊφυλλό του, όμωσ ςχεδόν πάντα και
ςυχνά υποςυνείδθτα δθμιουργοφμε απόψεισ από
τθν πρϊτθ ματιά, τθν πρϊτθ εντφπωςθ. Ακριβϊσ
ζτςι ςυμβαίνει και με τθν πλθροφορία, π.χ με μια
είδθςθ. Θ εμφάνιςθ (layout), οι λζξεισ που
χρθςιμοποιοφνται, ακόμα και θ γραμματοςειρά ι
το ςτυλ παίηουν ςθμαντικό ρόλο ςτθν ποιότθτά
τθσ.
Κζςεισ όπωσ “you cannot have too much
information”, “information is power”, “the more
information the better” είναι μάλον παρωχθμζνεσ
τθ ςτιγμι που προβλζπεται πωσ τα επόμενα 4
χρόνια κα παραχκοφν περιςςότερεσ πλθροφορίεσ
από ότι ςτθν μζχρι ςτιγμισ ιςτορία του κόςμου.
Και ενϊ μια μθχανι μπορεί να μεταδϊςει 2
εκατομμφρια bit ανά δευτερόλεπτο, ο άνκρωποσ
μπορεί να απορροφιςει μόνο 126 bit ανά
δευτερόλεπτο και να ακοφςει ζωσ 40 bit ανά
δευτερόλεπτο. Οι άνκρωποι ςυναντοφν
περιςςότερεσ από 34 δισ bit πλθροφορίεσ τθ
μζρα, που κατ’ αναλογία είναι 2 βιβλία τθ μζρα!
Ηθτείται πυξίδα...
Δείτε περιςςότερα:
http://info-pollution.com
http://portal.acm.org/citation.cfm?id=966712.9667
31
8

Media - blogs: ΢φμμαχοι ι εχκροί;
Σθσ Γεωργίασ Παπαγεωργίου
Αρχικά
ςτόχοσ
αυτοφ του
ρεπορτάη
ιταν να
ερευνιςει
το κατά
πόςο θ αντιλαμβάνονται πότε διαβάηουν τεκμθριωμζνεσ
εξζλιξθ τθσ
δθμοςιογρα
φίασ ςτθν
περίοδο τθσ
κυριαρχίασ
του
Διαδικτφου είναι τα ιςτολόγια (blogs), να ξεχωρίςει
τουσ ρόλουσ των δφο αυτϊν τομζων. Εν ςυνεχεία
όμωσ και κατά τθ διάρκεια διεκπαιρζωςθσ τθσ
ςχετικισ ζρευνασ ο προβλθματιςμόσ ςτάκθκε ςε ζνα
άλλο κζμα. Βλζπετε φςτερα από τισ τελευταίεσ
εξελίξεισ αρκετοί δθμοςιογράφοι αρνικθκαν να
τοποκετθκοφν, γιατί «οι ιςορροπίεσ είναι πολφ λεπτζσ
και δε κα ικελα να μιλιςω γι’ αυτό το κζμα». Τι
ςθμαίνει άραγε κάτι τζτοιο ςε μία εποχι, που
υποτίκεται ότι θ λογοκριςία αποτελεί κακι ανάμνθςθ
του παρελκόντοσ, και που ο κακζνασ ζχει το δικαίωμα
τθσ ελεφκερθσ ζκφραςθσ;
Ασ πάρουμε τα πράγματα από τθν αρχι. Ζχουμε δφο
πυλϊνεσ. Τθ δθμοςιογραφία, με ςτόχο τθν
καταγραφι από πλευράσ δθμοςιογράφου μόνο όςων
είδε και άκουςε, όπωσ τα είδε και άκουςε, και τα
ιςτολόγια, που ςτθν Ελλάδα διαδόκθκαν ευρφτερα
κάπου το 2006, και ςτόχοσ ιταν θ διατφπωςθ
ςκζψεων και πεποικιςεων του διαχειριςτι τουσ, ιταν
κάτι ςαν θλεκτρονικό θμερολόγιο. Ακολοφκωσ τα
πράγματα ζγιναν κάπωσ πιο περίπλοκα, αφοφ
δθμιουργικθκαν και αρκετά ιςτολόγια με
ενθμερωτικό χαρακτιρα και εδϊ τα όρια μεταξφ τθσ
παραδοςιακισ δθμοςιογραφίασ και blog άρχιςαν να
ςυγχζονται. Πμωσ και αυτό αποτελεί κζμα
αμφιλεγόμενο, αφοφ το αν μεταξφ των δφο αυτϊν
κατθγοριϊν υπάρχουν όρια και διαφορετικοί ςτόχοι
είναι κάτι που διχάηει. Ζνασ εκ των blogger που μασ
απάντθςε επί του κζματοσ πιςτεφει, ότι: «Τα όρια
μεταξφ δθμοςιογραφίασ και blogging «ζγιναν πλζον
δυςδιάκριτα», επειδι κατά τθ γνϊμθ μου, οριςμζνοι
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
bloggers παρεξιγθςαν τθ δυνατότθτα που τουσ δίνει
το διαδίκτυο και αντί να εκφράηουν προςωπικζσ
απόψεισ, προςπακοφν να το «παίξουν»
δθμοςιογράφοι αγνοϊντασ κανόνεσ και δεοντολογία.
Γράφουν λοιπόν ςτα blogs και πλθροφορίεσ ι
ψικφρουσ κφκλων τουσ, οπότε οι λιγότερο
υποψιαςμζνοι επιςκζπτεσ των blogs, δεν
απόψεισ και πότε το «ζτςι μου αρζςει» του κάκε
επϊνυμου ι ανϊνυμου blogger.» Από τθν άλλθ
πλευρά από το «newsblog» γίνεται ξεκάκαρθ θ κζςθ
για ςαφι όρια ανάμεςα ςε δθμοςιογραφία και
ιςτολόγια, και ότι δε κα πρζπει να προςπακοφμε να
διαχωρίςουμε τουσ ρόλουσ των δφο, αφοφ: «Θ
ενθμζρωςθ των blogs ενζχει πάντα το ςτοιχείο του
εραςιτεχνιςμοφ, με τθν ζννοια των ανκρϊπων που
γράφουν γιατί κζλουν να εξωτερικεφςουν τισ ςκζψεισ
ι τισ απόψεισ τουσ ι μπορεί να γράφουν και για
ηθτιματα τθσ τρζχουςασ ειδθςεογραφίασ, χωρίσ όμωσ
τισ περιςςότερεσ λεπτομζρειεσ που οφείλει να
ςυγκεντρϊνει ζνασ επαγγελματίασ δθμοςιογράφοσ.
Είναι λανκαςμζνθ θ ςυλλογιςτικι των "ρόλων". Δεν
υπάρχουν ρόλοι ςε πράγματα και καταςτάςεισ
εντελϊσ διαφορετικζσ».
Στθ διαφορά των δφο αναφζρονται και οι επόμενοι
ςυνομιλθτζσ μασ τονίηοντασ μία άλλθ διάςταςθ, αυτι
τθσ ανωνυμίασ. «Θ δθμοςιογραφία είναι επϊνυμθ.
Οτιδιποτε άλλο είναι εκ του πονθροφ», μασ λζει ο κ.
Λάμπροσ ΢όδθσ, δθμοςιογράφοσ και διαχειριςτισ του
blog ‘Orchomenos-press.blogspot.com’.
«Μπερδζψαμε τθν ανωνυμία με τθ δθμοςιογραφία.
Δε διαφωνϊ ςτθ λειτουργία των blogs, αλλά με
κείμενα ενυπόγραφα, για τθν ανάρτθςθ των οποίων
κα ζχει γίνει ζρευνα και οι δθμοςιογράφοι κα ζχουν
το κάρροσ τθσ γνϊμθσ τουσ. Αφοφ οι bloggers
ιςχυρίηονται, ότι ζχουν τθ δφναμθ του λόγου τουσ,
γιατί «δε ςϊηουν τθν κοινωνία με τισ αποκαλφψεισ
τουσ», όπωσ διατείνονται ότι πράττουν άλλωςτε,
επϊνυμα;». Ακολοφκωσ και ο κ. Χριςτοσ Βοφηασ,
δθμοςιογράφοσ και Υπεφκυνοσ τθσ δθμοςιογραφικισ
ομάδασ του ενθμερωτικοφ site www.aftodioikisi.gr
χαρακτθρίηει ωσ κφρια διαφορά των δφο τθν
ανωνυμία. «Λςχυρίηονται οι bloggers, ότι κοιτάηουν
πίςω από τθν είδθςθ. Και τα παραδοςιακά Μζςα
ζχουν παραςκινια, απλϊσ τα blogs δεν ζχουν τθν
9

είδθςθ, τθ ροι τθσ ενθμζρωςθσ των υπολοίπων
Μζςων. Ρρζπει όςα γράφονται να είναι επϊνυμα, να
ζχει κάποιοσ τθν ευκφνθ όςων γράφονται. Άλλωςτε
αφοφ θ δουλειά γίνεται ςωςτά (με ζρευνα και
αποδείξεισ) είναι δθμοςιογραφία», και ςυμπλθρϊνει
«Τα blogs πρζπει να υπάρχουν, όπωσ και τα υπόλοιπα
μζςα κοινωνικισ δικτφωςθσ. Χαρακτθριςτικό
παράδειγμα θ υπόκεςθ του Λράν, όπου δεν υπιρχαν
ανταποκριτζσ να καλφπτουν το ρεπορτάη, και
μακαίναμε τισ εξελίξεισ, από τουσ πολίτεσ που
ζγραφαν ςτο Twitter. Πμωσ υπάρχουν και κάποια
όρια, τα οποία χάκθκαν γιατί δθμιουργικθκαν
κάποια lobby ςυμφωνιϊν με ςυγκεκριμζνα πρόςωπα,
κινικθκαν πολφ ςε επίπεδο παραςκθνιακό, είδαμε
πολλά χτυπιματα “κάτω απ’ τθ μζςθ”....».
Σφγκλιςθ δε απόψεων φαίνεται να υπάρχει
αναφορικά με το αν μποροφν να ‘χειραγωγθκοφν’
από τισ παρεχόμενεσ πλθροφορίεσ οι επιςκζπτεσ ενόσ
blog. «Οι αναγνϊςτεσ ενόσ blog γνωρίηουν (ι
οφείλουν να γνωρίηουν) ότι αυτό που διαβάηουν είναι
οι υποκειμενικζσ απόψεισ του διαχειριςτι του. Δεν
ςθμαίνει κατά ανάγκθ ότι είναι ςωςτζσ ι λάκοσ.
Άλλωςτε ποιόσ κακορίηει τί είναι ςωςτό ι λάκοσ; Τα
παραδοςιακά ΜΜΕ μπζρδεψαν και μπερδεφουν
πολλζσ φορζσ το ρόλο τουσ και από ελεγκτζσ τθσ
εξουςίασ κζλουν να γίνουν τα ίδια εξουςία.
Αντιςτρζφοντασ το ερϊτθμά ςασ, ρωτάμε: μποροφν οι
αναγνϊςτεσ μίασ εφθμερίδασ, οι ακροατζσ ενόσ
ραδιοφϊνου, οι τθλεκεατζσ ενόσ τθλεοπτικοφ
ςτακμοφ να χειραγωγθκοφν;», μασ είπαν από το
‘newsblog’. Κζςθ με τθν οποία τρόπον τινά
ςυντάςςεται και ο διαχειριςτισ του ....blogspot.com.
«Επειδι ςτθν πλειονότθτά τουσ τα blogs είναι
ανϊνυμα, εναπόκειται ςτο χαρακτιρα του επιςκζπτθ
ενόσ blog να πιςτζψει εάν αυτό που διαβάηει είναι
αλικεια ι ψζμα, γεγονόσ ι άποψθ. Με δφο λόγια: Αν
θ
μποροφςαν να χειραγωγθκοφν, τότε τθν 1 Λουνίου
2010, κα ζπρεπε οι τράπεηεσ ςτθ χϊρα μασ να είχαν
αδειάςει, από τουσ κατακζτεσ που κα είχαν τρζξει να
ςθκϊςουν τισ κατακζςεισ τουσ, πιςτεφοντασ κάποια
blogs, που ικελαν να… ςαμποτάρουν τισ τράπεηεσ».
Στθν επιλεκτικότθτα των επιςκεπτϊν ενόσ ιςτολογίου
εμφαίνει ο κ. Χ. Βοφηασ ιςχυριηόμενοσ, ότι: «Με τθν
απόφαςθ να κλείςει το ιςτολόγιο φςτερα από το
κάνατο του φεόμενου ωσ διαχιριςτι του, θ
εμπιςτοςφνθ των πολιτϊν απζναντι ςτα blogs
κλωνίηεται. Σκζφτονται «Κάτι γίνεται εδϊ». Ναι μεν
υπάρχει θ λογικι τθσ κλειδαρότρυπασ, αλλά
φιλτράρουν τισ πλθροφορίεσ, που δζχονται. Άλλωςτε
μικρό ποςοςτό όςων δθμοςιεφονται
επιβεβαιϊνεται». Αντίκετα ο κ. Λάμπροσ ΢όδθσ
πιςτεφει, ότι είναι δυνατόν να χειραγωγθκοφν οι
επιςκζπτεσ ενόσ ιςτολογίου, αφοφ: «Θ δφναμθ του
blog είναι εκεί! Στο να τραβιξει τθν προςοχι. Αν όμωσ
δεν ξζρεισ το διαχειριςτι του, δεν ξζρεισ τουσ
ςκοποφσ του, τα κίνθτρά του για να γράψει κάτι».
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
Και μετά τισ διευκρινίςεισ αυτζσ επανερχόμαςτε ςτο
αρχικό μασ ερϊτθμα. Τι είναι αυτό που κάνει τουσ
ελζγχοντεσ τθν πλθροφορία να φοβοφνται; Κζςθ του
newsblog αποτελεί, ότι «Θ αλικεια είναι ότι οι
δθμοςιογράφοι αιςκάνονται μία απροςδιόριςτθ
απειλι ςε κάτι καινοφργιο, με υπερεκτιμθμζνθ ίςωσ
δυναμικι, αλλά παρόλα αυτά τελείωσ διαφορετικό
του ρόλου που καλοφνται να διαδραματίςουν οι ίδιοι.
Δεν είναι ςυγκρουςιακζσ οι πορείεσ μεταξφ τθσ
παραδοςιακισ δθμοςιογραφίασ και του blogging.
Είναι παράλλθλεσ και ίςωσ επικαλφπτονται ςε κάποια
ςθμεία, αλλά θ ερευνθτικι, ουςιαςτικι
δθμοςιογραφία δεν μπορεί να
αντικαταςτακεί». «Μςωσ το τραγικό γεγονόσ να τουσ
κρατά και να μθ κζλουν να αναμειχκοφν. Μςωσ πάλι να
μθν τοποκετοφνται κάποιοι επειδι είναι ακόμθ ζνασ
αχαρτογράφθτοσ χϊροσ» λζει ο κ. Χριςτοσ Βοφηασ.
Κζςθ με τθν οποία ςυντάςςεται και ο κ. Λάμπροσ
΢όδθσ επιςθμαίνοντασ: «Ρρόκειται για ζνα κζμα που
δεν ξζρουμε πωσ να το αντιμετωπίςουμε. Είναι θ
εξζλιξθ τθσ δθμοςιογραφίασ; Κα υπάρξει κάποια
εξζλιξθ; Είναι θ αρχι για κάτι άλλο;»
Γιατί τόςο πολφ τα ιςτολόγια ζφεραν ςε τζτοια κζςθ
δθμοςιογράφουσ ζμπειρουσ, ϊςτε να αποτρζπονται
να εκφραςτοφν; Σιμερα που πλθροφορίεσ αντλοφνται
από παντοφ και διαδίδονται με ταχφτθτα φωτόσ,
ςιμερα που ο κακζνασ ζχει πρόςβαςθ ςτθν
ενθμζρωςθ και κυρίωσ ανά πάςα ϊρα και ςτιγμι όλοι
ζχουν άποψθ για όλα, τι τρομοκρατία ζχει επιβλθκεί
ςιωπθρά που αποτρζπει αυτοφσ, τουσ παντοκράτορεσ
τθσ ενθμζρωςθσ να μιλιςουν; Χωρίσ ίχνοσ υπερβολισ
θ κζςθ περί ςιωπισ ωσ προσ το κζμα των blogs από
πλευράσ «παραδοςιακϊν» δθμοςιογράφων είναι
γεγονόσ. Το γιατί δεν το γνωρίηουμε μποροφμε όμωσ
να διερωτθκοφμε. Μςωσ όταν δε γίνεται λόγοσ για
κάτι, αυτό δεν ζχει υπόςταςθ. Μςωσ να είναι κάτι
παροδικό. Μςωσ όπωσ μασ ειπϊκθκε και από τουσ
ςυνδιαλεγόμενουσ να είναι το άγνωςτο του χϊρου
που προκαλεί διςταγμοφσ. Ι μπορεί «το τραγικό
γεγονόσ να τουσ κάνει να μθ κζλουν να
αναμειχκοφν», περίπτωςθ ςτθν οποία μάλλον κα
πρζπει να προβλθματιςτοφμε
* Η Γεωργία Παπαγεωργίου είναι Δθμοςιογράφοσ
ςτθν Εφθμερίδα τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ «Αλικεια»
και φίλθ τθσ ΠΑΡΕΜΒΑ΢Η΢.
10
 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
“Ανωνυμία και Blogs: οι διαδικαςίεσ υπάρχουν, αλλά παραμζνουν
αναποτελεςματικζσ”

του Επαμεινϊνδα Λ. ΢τυλόπουλου, Δικθγόροσ, LL.M.

Θ ιδιαιτερότθτα αυτι ςυνεπάγεται ιδανικά

τθν δυνατότθτα για κάποιον, ο οποίοσ
κεωρείται ότι κίγεται από ζνα site ι ζνα blog,
να καταφφγει ςε διάφορεσ ζννομεσ τάξεισ
προκειμζνου να προαςπιςτεί τα δικαιϊματά
του, με κριτιρια τθν ευκολία ςτθν απονομι
δικαιοςφνθσ, τθν πρόςβαςθ ςτο φυςικό
δικαςτι, τθν ζκδοςθ απόφαςθσ ςε ςφντομο
χρονικό διάςτθμα, το κόςτοσ και κυρίωσ τθν
εφαρμογι τθσ απόφαςθσ και τθν ικανοποίθςθ
του κιγζντα.

Για παράδειγμα, εάν κάποιοσ ελζγχει ζνα blog

από τθν κατοικία του ςτθν Αίγυπτο, το οποίο
φιλοξενείται ςε ζναν server ςτισ ΘΡΑ και ςε
αυτό το blog γράφονται ςυκοφαντίεσ για
Θ πρόςφατθ δολοφονία του δθμοςιογράφου
κάποιον Ζλλθνα, ο οποίοσ κατοικεί ςτθν
Σωκράτθ Γκιόλια ζφερε ςτο προςκινιο –
Λαπωνία, ο κιγείσ Ζλλθνασ κα μποροφςε
μεταξφ άλλων – το ηιτθμα τθσ ανωνυμίασ των
αρχικά να αςκιςει τα νόμιμα δικαιϊματά του
blogs, κακϊσ ο δθμοςιογράφοσ ιταν γνωςτό
ςε κάκε μία από τισ προαναφερκείςεσ
αλλά όχι αποδεδειγμζνο ότι διαχειρίηονταν το
δικαιοδοςίεσ. Εντοφτοισ, αυτό το οποίο
blog troktiko.
ενδιαφζρει τον κιγζντα δεν είναι μόνο θ
κεμελίωςθ δικαιοδοςίασ, αλλά κυρίωσ θ
To blogging αποτελεί υπζρτατθ μορφι
τιμωρία του φυςικοφ αυτουργοφ και θ
ζκφραςθσ άποψθσ και ςυνεπϊσ δθμοκρατίασ
προςωπικι ικανοποίθςι του. Στο ανωτζρω
τθσ εποχισ μασ. Θ δθμοκρατικότθτά του
παράδειγμα, ο κιγείσ Ζλλθνασ δεδομζνου ότι
ςυνίςταται ςτθν ακρόα, εφκολθ και
επικυμεί κυρίωσ τθν τιμωρία του φυςικοφ
πρωτογενι τοποκζτθςθ απόψεων και
αυτουργοφ και τθν προςωπικι ικανοποίθςι
ειδιςεων ςτθ απόλυτθ δθμόςια κριτικι, το
του, μάλλον ςυνετότερο κα ιταν να εκκινιςει
Διαδίκτυο. Θ δθμοκρατικότθτα του blogging
τισ νόμιμεσ διαδικαςίεσ ςτθν Αίγυπτο.
υποςτθρίηεται από τθν ίδια τθν υποδομι του
Ωςτόςο, αυτι θ ζννομθ τάξθ μπορεί να
Διαδικτφου, αλλά και τθν φυςικι υςτζρθςθ
κεωρεί το blogging προςτατευόμενθ μορφι
ενόσ παγκόςμιου δικαιϊκοφ ςυςτιματοσ,
δθμοκρατίασ και άρα θ κατθγορία τθσ
κακϊσ το Διαδίκτυο είναι δομθμζνο με τρόπο
ςυκοφαντίασ να μθν μπορεί να ευςτακιςει.
ϊςτε να μθν γνωρίηει δικαιοδοςίεσ, όπωσ
Εναλλακτικά, ο κιγείσ Ζλλθνασ κα είχε τθ
αξιϊνει θ εφαρμογι των νόμων, οι οποίοι
δυνατότθτα να τιμωριςει εμμζςωσ τον
πολλζσ φορζσ είναι ςε κζςθ να περιορίςουν
Αιγφπτιο blogger αναφζροντασ το περιςτατικό
άμεςα ι ζμμεςα τθν ελεφκερθ ζκφραςθ.
ςτθν εταιρία που διατθρεί τον server του blog
ςτισ ΘΡΑ, θ οποία κα μποροφςε ίςωσ να
Τόςο τα sites όςο και τα blogs υπάγονται ςε
εμποδίςει τθν λειτουργία του blog μζχρι να
ςυγκεκριμζνουσ νόμουσ, όχι όμωσ μόνο τθσ
διευκρινιςτεί ειδικότερα θ υπόκεςθ.
χϊρασ ςτθν οποία «δραςτθριοποιοφνται»,
αλλά και τθσ χϊρασ ςτθν οποία διατθροφν
Με αυτά τα δεδομζνα, κακίςταται ςαφζσ ότι
τουσ servers τουσ ι τθσ χϊρασ ςτθν οποία
το Διαδίκτυο δεν δφναται να αποτελζςει τισ
βρίςκεται θ ζδρα τθσ εταιρίασ που
περιςςότερεσ φορζσ ηιτθμα μόνο μίασ χϊρασ.
διαχειρίηεται το site ι τθσ χϊρασ ςτθν οποία
Επίςθσ, από τα προαναφερκζντα
απευκφνονται ι τθσ χϊρασ από τθν οποία
αναδεικνφεται ότι θ εξεφρεςθ τθσ "εφκολθσ"
κάποιοσ ζχει πρόςβαςθ, κοκ.
δικαιοδόςίασ δεν ςυνεπάγεται δίχωσ άλλο τθν
ουςιαςτικι ικανοποίθςθ του τυχόν κιγζντα.
Ειδικότερα, κάκε μία δικαιοδοςία
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ

11

ςυνεπάγεται και μία ξεχωριςτι ζννομθ τάξθ,
θ οποία διακζτει ειδικότερουσ νόμουσ και
άρα περιοριςμοφσ ςτθν επιδίωξθ τθσ
ικανοποίθςθσ του τυχόν κιγζντα. Επίςθσ, είναι
ςαφζσ ότι από τθν ςτιγμι που δεν υπάρχει
ζνα παγκόςμιο δικαιϊκό ςφςτθμα οι νόμοι ςτισ
διάφορεσ ζννομεσ τάξεισ δεν κα είναι ίδιοι και
κυρίωσ κα υπάρχουν περιπτϊςεισ ςτισ οποίεσ
οι νόμοι μίασ χϊρασ κα ρυκμίηουν ζνα ηιτθμα
για το οποίο δεν κα υπάρχει πρόβλεψθ ςε
κάποια άλλθ. Ακόμθ, θ υπεράνω δικαιδοςιϊν
μορφι του Διαδικτφου δίνει τθ δυνατότθτα
ςε οποιονδιποτε το επικυμεί να προςτρζξει
ςε διάφορεσ ζννομεσ τάξεισ προκειμζνου να
διεκδικιςει τα δικαιϊματά του και κυρίωσ τθν
ευκαιρία να απευκυνκεί όχι μόνο ςε ζναν
φυςικό δικαςτι.
Το τελευταίο διάςτθμα ςτθ χϊρα μασ ζχει
επανζλκει το κζμα τθσ ανωνυμίασ ι μθ των
χειριςτϊν blogs. Σχεδόν ςε κάκε χϊρα του
κόςμου υπάρχουν εφκολεσ ι μθ διαδικαςίεσ
για τθν άρςθ του απορριτου των χειριςτϊν
blogs. Ωςτόςο, το Διαδίκτυο δεν εντάςςεται
αποκλειςτικά ςε κανζνα εκνικό δίκαιο, με
αποτζλεςμα οι διαδικαςίεσ αυτζσ να
κακίςτανται πολλζσ φορζσ χρονοβόρεσ και
δαπανθρζσ με αποτζλεςμα τθν υπόκαλψθ
εκείνου που παρανομεί. Συνεπαγωγικά, οι
κιγόμενοι αποφεφγουν τθ προςφυγι τουσ ςτθ
δικαιοςφνθ, ενϊ από τθν άλλθ πλευρά λίγεσ
είναι οι φορζσ που τα δικαςτιρια δικαιϊνουν
τουσ προςφεφγοντεσ. Για παράδειγμα,
ςθμαντικζσ ιταν οι αντιδράςεισ και οι
ςυηθτιςεισ οι οποίεσ ανζκυψαν από τθν
δικαςτικι απόφαςθ (8/2009) τθσ Liskyla
Cohen του ανωτάτου Δικαςτθρίου τθσ Νεάσ
Υόρκθσ, βάςει τθσ οποία θ Google διατάχκθκε
να αποκαλφψει τθν ταυτότθτα blogger, ο
οποίοσ είχε αναρτιςει ςε blog του Blogger
δυςφθμιςτικά ςχόλια για το μοντζλο.
Δυςτυχϊσ, οι δικαςτζσ ανά το κόςμο με
αρκετι φειδϊ εκδίδουν τζτοιεσ αποφάςεισ
και ςυνεπϊσ είναι εν μζρει δικαιολογθμζνθ θ
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
αποφυγι τθσ δικαςτθριακισ οδοφ για τουσ
κιγόμενουσ.
Τα blogs ανά το κόςμο δεν είναι αυκφπαρκτα,
αλλά φιλοξενοφνται ςε ςυγκεκριμζνεσ
πλατφόρμεσ, όπωσ θ Blogger και θ
Wordpress. Θ αλικεια είναι ότι αυτζσ οι
πλατφόρμεσ απλά φιλοξενοφν το υλικό που
επικυμεί ο διαχειριςτισ του blog, αλλά
δυςτυχϊσ για εκείνεσ είναι επϊνυμεσ, με
αποτζλεςμα να υπόκεινται ςτισ δικαςτικζσ
ενζργειεσ του κιγζντα. Ο κιγόμενοσ κα πρζπει
να ζχει τα μζςα να αναηθτεί ςχετικά εφκολα
τισ ευκφνεσ ςτον φυςικό αυτουργό και όχι
ςτθν πλατφόρμα. Δεν είναι ςαφζσ - δυςτυχϊσ
- γιατί ςτο φυςικό κόςμο είναι εφκολο να
εντοπιςτεί ο φυςικόσ αυτουργόσ ενόσ
λιβελογραφιματοσ χωρίσ να καταδικαςτεί ο
ζμποροσ του χαρτιοφ, ενϊ ςτο κόςμο του
Διαδικτφου ςυμβαίνει ακριβϊσ το αντίκετο. Θ
κφρια δε νομικι βάςθ για τθν ανωτζρω
αντιφατικι πραγματικότθτα ςυνίςταται ςτθ
προςταςία δεδομζνων προςωπικοφ
χαρακτιρα.
Κοντολογίσ, από τθ μια πλευρά κα είναι
χριςιμο τόςο οι παραγωγοί δικαίου όςο και
οι εφαρμοςτζσ του να καταλιξουν ςε μία
ςυγκεκριμζνθ κζςθ αναφορικά με τθν
ανωνυμία των blogs, από τθν άλλθ πλευρά,
όμωσ, κα πρζπει να μθν ξεχνάμε ότι δεν
υπάρχει μία ζννομθ τάξθ ςτο Διαδίκτυο.
Άλλωςτε όπωσ αποδεικνφεται οι διαδικαςίεσ
υπάρχουν, αλλά ςτθ ουςία κακίςτανται εν
τζλει αναποτελεςματικζσ.
*O Επαμεινϊνδασ Λ. ΢τυλόπουλοσ είναι
Δικθγόροσ, LL.M.
Ρεριςςότερα:
ep.styl@slo.gr
http://epstylo.wordpress.com
http://twitter.com/epstylo
12
 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
“Θζςεισ τθσ Ζνωςθσ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ ςχετικά με τον εκδθμοκρατιςμό
του Ραδιοτθλεοπτικοφ Χϊρου”

Θ ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ είχε εκπονιςει το 1998 ζνα κείμενο 10 κζςεων για τον Εκδθμοκρατιςμό του ΢αδιοτθλεοπτικοφ
τοπίου. Τισ ίδιεσ ςχεδόν κζςεισ είχε επαναδιατυπϊςει το 2001 κατά τθν διαδικαςία τθσ ςυνταγματικισ
Ανακεϊρθςθσ και το 2002 με τθν ευκαιρία μιασ αναγγελίασ Δθμ. Διαβοφλευςθσ που ποτζ δεν προχϊρθςε. Τισ
ίδιεσ κζςεισ κατζκεςε και τον Δεκζμβριο του 2005 όταν θ ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ ςυμμετείχε ςτον επίςθμο Δθμόςιο
Διάλογο αναφορικά με τθν Συγκζντρωςθ των ΜΜΕ. Επειδι ςτθν χϊρα μασ χρειάηεται υπομονι, τισ ίδιεσ
ακριβϊσ κζςεισ δθμοςιοποιοφμε και ςιμερα. Ραρακζτουμε το κείμενο κζςεων 1998/2001/2005:

“Θ ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ ωσ ζνα ανεξάρτθτο, μθ κερδοςκοπικό ςωματείο πολιτϊν ιδθ από τθν αρχι τθσ ίδρυςισ τθσ το
1995, μαηί με άλλεσ ΜΚΟ είχε εντοπίςει ςτον χϊρο των ΜΜΕ και ιδίωσ τθσ τθλεόραςθσ (κρατικισ και ιδιωτικισ)
τον κρίςιμο κόμβο αναπαραγωγισ του κρατιςμοφ και τθσ αγοροκρατίασ ςτθ χϊρα μασ. Δυςτυχϊσ οι πιο
δυςοίωνεσ προβλζψεισ μασ ζγιναν πράξθ εγκακιςτϊντασ ζνα κακεςτϊσ ριηικισ ςτρζβλωςθσ και αδράνειασ με
αρνθτικζσ επιπτϊςεισ ςτθν ενθμζρωςθ των πολιτϊν, τθν λειτουργία του πολιτικοφ ςυςτιματοσ, τθν διόγκωςθ
του πολιτικοφ χριματοσ και τθσ διαφκοράσ αλλά και τθν ολιγοπωλιακι δομι τθσ ελλθνικισ οικονομίασ.

Θ κατάςταςθ αυτι επιχειρικθκε να ανατραπεί με τθν δυναμικι παρζμβαςθ τθσ κοινωνίασ πολιτϊν και τθσ
ομάδασ ενεργϊν πολιτϊν «Επιτροπι πολιτϊν Κανάλι 15» με εμψυχωτζσ τουσ ΢οφςςο Κοφνδουρο και Φαίδωνα
Βεγλερι, που ενϊ μετά από μια πρϊτθ περίοδο τον Λοφνιο του 1986 ςθμείωςε επιτυχίεσ (αλλαγι νομοκετ.
πλαιςίου, ςπάςιμο κρατικοφ μονοπωλίου τθσ ΢/Τ, ίδρυςθ Δθμοτ. ΢αδιοςτακμοφ 984) ςτθ ςυνζχεια επειδι
εξάντλθςε τθν δυναμικι τθσ άφθςε ανοικτό το πεδίο ςτθν κατοχφρωςθ μιασ ιδιόρρυκμθσ ςυμβίωςθσ ενόσ
κομματικοφ κρατιςμοφ και μιασ άναρχθσ ιδιωτικοποίθςθσ χωρίσ ςαφείσ κανόνεσ και ρυκμίςεισ. Σιμερα
πιςτεφουμε ότι θ κοινι μασ εμπειρία ανοίγει τον δρόμο για τθν ςυναινετικι υιοκζτθςθ ενόσ ρεαλιςτικοφ
πλζγματοσ ρυκμίςεων για τον πραγματικό Εκδθμοκρατιςμό του ΢/Τ τοπίου.”

Για όλουσ αυτοφσ τουσ λόγουσ υποςτθρίηουμε τισ παρακάτω κζςεισ που ζχουν παραμείνει ςτακερζσ τα
τελευταία χρόνια:

1. Ανεξάρτθτεσ Διοικθτικζσ Αρχζσ: Κακοριςτικό οικονομικά, Εκνικό Συμβοφλιο ΢αδιοτθλεόραςθσ

ρόλο ςτθν ρφκμιςθ του ραδιοτθλεοπτικοφ τοπίου (ΕΣ΢) με όλα τα αναγκαία υλικοτεχνικά μζςα
πρζπει να παίξει θ ςυντονιςμζνθ λειτουργία των αποτελεί το ςθμείο αφετθρίασ οποιαςδιποτε
αντίςτοιχων Ανεξάρτθτων Διοικθτικϊν Αρχϊν. Ζνα νομοκετικισ ι άλλθσ πρωτοβουλίασ. Ρροτείνουμε
πραγματικά ανεξάρτθτο, λειτουργικά και επίςθσ τθν ςυνταγματικι κατοχφρωςθ τθσ Εκνικισ

© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ

13
 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
Επιτροπισ Τθλεπικοινωνιϊν και Ταχυδρομείων οργανωμζνου Διαλόγου για ηθτιματα Ρανεκνικισ
όπωσ και τον ςυντονιςμό των 2 ΑΔΑ με τθν Αρχι ςθμαςίασ ιδίωσ διαμζςου τθσ ραδιοτθλεόραςθσ
Ρροςταςίασ Ρροςωπικϊν Δεδομζνων. αποτελεί τθν κεντρικι αδυναμία του Δθμόςιου
Χϊρου ςτθν Ελλάδα. Γι’ αυτό προτείνουμε το
2. Άμεςθ ρφκμιςθ και πλιρθσ εφαρμογι τθσ
αυτονόθτο για όλεσ τισ άλλεσ ευρωπαϊκζσ χϊρεσ.
νομιμότθτασ ςτθν ιδιωτικι τθλεόραςθ:
α) Τθν κζςπιςθ ςτθν Δθμόςια Τθλεόραςθ μιασ
Κακοριςτικό ρόλο ςτθν ςωςτι λειτουργία τθσ
ωριαίασ, κακθμερινισ, βραδινισ ι μεςονφκτιασ
ιδιωτικισ τθλεόραςθσ κα παίξει το περιεχόμενο
ηϊνθσ με εναλλαςςόμενουσ δθμοςιογράφουσ-
των ςυμβάςεων παραχϊρθςθσ τθσ δθμόςιασ
παρουςιαςτζσ (και από τον γραπτό τφπο) που κα
τθλεοπτικισ υπθρεςίασ ςε ιδιωτικοφσ φορείσ που
διαςφαλίςουν τθν ιςότιμθ ςυμμετοχι όχι μόνο των
δεν πρζπει να περιοριςτεί ςτουσ δείκτεσ τθσ
πολιτικϊν κομμάτων αλλά και των ΜΚΟ τθσ
κεφαλαιακισ επάρκειασ και εμπειρίασ, αλλά να
κοινωνίασ πολιτϊν και μελϊν τθσ επιςτθμονικισ
περιλαμβάνει ςαφϊσ διατυπωμζνεσ ποιοτικζσ
κοινότθτασ. Αποκλειςτικι αποςτολι τθσ ηϊνθσ κα
προδιαγραφζσ.
είναι θ ανάπτυξθ του Ρανεκνικοφ Δθμόςιου
Διαλόγου ςε ηθτιματα επικαιρότθτασ. Κα
3. Σο ετιςιο τζλοσ των αδειϊν λειτουργίασ των
πρόκειται για ζνα οργανωμζνο ςτθ βάςθ αρχϊν και
ιδιωτικϊν καναλιϊν, δθλαδι, το 2% των
ειδικϊν εγγυιςεων ανοικτό «Τθλεοπτικό
ακακάριςτων εςόδων τουσ να αποτελζςει τον
Κοινοβοφλιο» με υποςτιριξθ από τθν Ε΢Τ και τθν
βαςικό χρθματοδοτικό πόρο για τθν δθμιουργία
Βουλι των Ελλινων. Οι ιδιωτικζσ τθλεοράςεισ κα
ενόσ τρίτου, μθ κερδοςκοπικοφ, μθ κρατικοφ τομζα
πρζπει να ζχουν το λιγότερο μια αντίςτοιχθ
τθσ Τθλεόραςθσ των Ρολιτϊν, όπου κακοριςτικό
εβδομαδιαία, ωριαία εκπομπι ςτθριγμζνθ ςτισ
ρόλο κα ζχει θ τοπικι αυτοδιοίκθςθ και οι
ίδιεσ αρχζσ.
δθμιουργοί πολιτιςμοφ και οι φορείσ τθσ κοινωνίασ
β) Ρροκειμζνου να ςυνειδθτοποιθκεί ευρφτερα ο
των πολιτϊν (ΜΚΟ, ςυνδικάτα, κινθματογραφιςτζσ
ρόλοσ τθσ κοινωνίασ πολιτϊν, θ δθμόςια
κλπ.). Σε αυτιν τθν κατεφκυνςθ ι διατιρθςθ και
ραδιοτθλεόραςθ να διακζτει επαρκι χρόνο,
προϊκθςθ του ςτακεροποιθτικοφ και
τουλάχιςτον 6 ϊρεσ ραδιοφωνικοφ χρόνου
εξιςορροπθτικοφ ρόλου τθσ Δθμόςιασ Τθλεόραςθσ
μθνιαίωσ και 4 ϊρεσ τθλεοπτικοφ χρόνου κάκε
Ε΢Τ-ΑΕ αποκτά κρίςιμθ ςθμαςία. Σε κάκε
μινα για τθν προβολι του ζργου των ΜΚΟ-
περίπτωςθ οι πολίτεσ πρζπει να ζχουν τθ
Κακιζρωςθ και εφαρμογι ςυςτθματικισ προβολισ
δυνατότθτα επιλογισ ςε μια τριπλι κατεφκυνςθ,
κοινωνικϊν μθνυμάτων εκ μζρουσ των ΜΚΟ και
όπου ο κάκε χϊροσ (ιδιωτικι - δθμόςια - ελεφκερθ
από τα ιδιωτικά κανάλια μζςα από τισ επίςθμεσ
/ καινοτομικι τθλεόραςθ) κα ζχει ζναν δικό του
άδειεσ παραχϊρθςθσ που κα εγκρικοφν από το ΕΣ΢
διακριτό ρόλο. Μια παρόμοια πλουραλιςτικι δομι
–εάν μόνο εγκρικοφν βζβαια.
του τθλεοπτικοφ χϊρου προωκείται ιδθ και ςε
γ) Τιοκζτθςθ από τθν ΕΡΣ ενόσ ΢υνθγόρου του
πολλζσ ευρωπαϊκζσ χϊρεσ (Σκανδιναβικζσ Χϊρεσ,
Σθλεκεατι και ενόσ ΢υνθγόρου τθσ Ενθμζρωςθσ
Ολλανδία κλπ.). Θ αξιοποίθςθ τθσ νζασ ςθμαντικισ
που ζχοντασ ςυγκεκριμζνεσ εγγυιςεισ
πρωτοβουλίασ τθσ Ε΢Τ για τθν Ψθφιακι
ανεξαρτθςίασ και κθτεία κα βοθκιςουν τθν Ε΢Τ να
Τθλεόραςθ μπορεί να φιλοξενιςει ςε πιλοτικό
εξελιχκεί ςτον κρίςιμο τομζα τθσ ανεξαρτθςίασ,
ςτάδιο τζτοιου είδουσ πρωτοβουλίεσ.
αμερολθψίασ και Διαφάνειασ. Εκκρεμεί βεβαίωσ θ
αλλαγι και ο εκςυγχρονιςμόσ του πεπαλαιωμζνου
4. Δθμόςιοσ Διάλογοσ παντοφ, ιδίωσ ςτα Μζςα
ιδρυτικοφ νόμου τθσ Ε΢Τ (1730/87) αλλά θ φπαρξθ
Μαηικισ Επικοινωνίασ: Θ ζλλειψθ ςυςτθματικοφ,

© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ

14
 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
των Συνθγόρων κα είναι ζνα καλό βιμα ςτθν πρζπει να αφορά και τισ ιδιωτικζσ επιχειριςεισ του
ςωςτι κατεφκυνςθ. ΢/Δ τομζα.
β) τθν αναηωογόνθςθ τθσ Εκπαιδευτικισ
5. «Προγραμματικι ΢υμφωνία»/Ειδικι Τθλεόραςθσ και τθν ςφνδεςι τθσ με φορείσ
Αδειοδότθςθ για τθν ΕΡΣ: Τον πιο κρίςιμο ρόλο ςυνεχιηόμενθσ κατάρτιςθσ και Δια Βίου Μάκθςθσ.
για τθν εμπζδωςθ μιασ εναλλακτικισ λειτουργίασ
των ΜΜΕ ςτθν χϊρα μασ προσ όφελοσ τθσ 7. Άμεςθ ολοκλιρωςθ τθσ λειτουργ ίασ του
Δθμοκρατίασ και τθσ ελλθνικισ κοινωνίασ καλείται τθλεοπτικοφ ςτακμοφ του Κοινοβουλίου όπωσ
να παίξει θ Ε΢Τ ΑΕ. Μετά από δεκαετίεσ ακριβϊσ επιτάςςει το ανακεωρθμζνο Σφνταγμα και
αμφιταλαντεφςεων ανάμεςα ςτθν κομματικι οι δεςμεφςεισ των πολιτικϊν κομμάτων ςτο
χειραγϊγθςθ κα τθν ατυχι προςπάκεια Κοινοβοφλιο. Ζνασ τζτοιοσ τθλεοπτικόσ ςτακμόσ
«αντιγραφισ» τεχνικϊν τθσ ιδιωτικισ τθλεόραςθσ δθμοςίου ςυμφζροντοσ και διαλόγου είναι
θ Ε΢Τ βρίςκεται ιδθ ςε ζναν καλό δρόμο ευκαιρία να ςυνεργαςτεί επίςθσ με τθν
ςταδιακισ αναηιτθςθσ τθσ δικισ τθσ ταυτότθτασ προτεινόμενθ Τθλεόραςθ των Ρολιτϊν ςτον τρίτο,
ωσ μιασ δθμόςιασ, ποιοτικισ τθλεόραςθσ που μθ κερδοςκοπικό, μθ κομματικό τομζα.
οφείλει να λειτουργεί με γνϊμονα το κοινωνικό
ςυμφζρον. Θ κατεφκυνςθ αυτι είναι ακόμθ 8. Οι προβλζψεισ για τα Μ.Μ.Ε. πρζπει επίςθσ να
αςτακισ και πρζπει να ςτακεροποιθκεί κυρίωσ ςε ςυνδυαςτοφν τόςο με τθν ενςωμάτωςθ τθσ
επίπεδο προγράμματοσ, περιεχομζνου και γενικισ κοινοτικισ νομοκεςίασ περί «Θλεκτρονικϊν
φιλοςοφίασ δράςθσ. Θ υιοκζτθςθ των Επικοινωνιϊν» αλλά και τθν Ψθφιακι Στρατθγικι
«Ρρογραμματικϊν Συμφωνιϊν» ανάμεςα ςτο 2006-2013 ςτα πλαίςια τθσ ευρωπαϊκισ
κράτοσ και τθν δθμόςια τθλεόραςθ φςτερα από ςτρατθγικισ i2010 για μια Κοινωνία τθσ Γνϊςθσ.
ευρφ δθμόςιο διάλογο όπωσ ςυμβαίνει ςτθν
Γαλλία ι θ αλλαγι του Καταςτατικοφ Χάρτθ ανά 9. Να γενικευτεί ο κεςμόσ των Δθμόςιων
εξαετία όπωσ ςυμβαίνει ςτθ Μεγάλθ Βρετανία Διαβουλεφςεων με τριμερι ςυμμετοχι (κράτοσ,
(BBC Chart) είναι ενδιαφζρουςεσ πρωτοβουλίεσ ιδιϊτεσ, κοινωνικοί εταίροι/κοινωνία πολιτϊν) ςε
χριςιμεσ για τθν ελλθνικι εμπειρία. όλουσ τουσ τομείσ τθσ δθμόςιασ πολιτικισ όπωσ
ιδθ προβλζπεται από τθν πρακτικι και τθν
6. Θ ειδικι Προγρ. ΢υμφωνία κα πρζπει να νομοκεςίασ τθσ Ευρ. Ζνωςθσ. Κεωροφμε κετικό ότι
περιζχει προβλζψεισ για: αυτι θ διαδικαςία ζχει ιδθ ξεκινιςει και ςτθν
α) τθν προβολι τθσ Εταιρικισ Κοινωνικισ Ευκφνθσ χϊρα μασ.
τθσ Ε΢Τ προσ τουσ Ζλλθνεσ φορολογοφμενουσ
πολίτεσ. Κοινωνικι ευκφνθ προσ το εςωτερικό τθσ 10. Τα ςυμπεράςματα του Δθμοςίου Διαλόγου και
εταιρίασ (νζεσ καινοτομικζσ δράςεισ ςυμμετοχισ θ αντίςτοιχθ νομοκετικι πρωτοβουλία για τθν
και ςυνεργαςίασ με τουσ εργαηόμενουσ) αλλά Συγκζντρωςθ-Αδειοδότθςθ των Μ.Μ.Ε. να
επίςθσ και προσ το κοινωνικό ςφνολο όπωσ ζχει ενταχκοφν ςε ενδεχόμενθ διαδικαςία
ιδθ αναπτφξει θ Ε΢Τ ςε πολλοφσ τομείσ. Σε μια Ανακεϊρθςθσ του ΢υντάγματοσ και ειδικότερα
παρόμοια οπτικι, θ Εταιρικι Κοινωνικι Ευκφνθ του άρκρου 14.

© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ

15

Κϊδικασ Δεοντολογίασ Ιςτολογίων
Σου Βαςίλθ ΢ωτθρόπουλου
(e-Lawyer)
Άρκρο 1
Γενικά
Θ δυνατότθτα κάκε πολίτθ του Διαδικτφου να διατθρεί
προςωπικό ι ομαδικό ιςτολόγιο ςυνεπάγεται μια δζςμθ
δικαιωμάτων και υποχρεϊςεων. Με το παρόν κείμενο
διακθρφςςονται οι αρχζσ που διζπουν τθ λειτουργία
των ιςτολογίων.
Άρκρο 2
Αρχζσ για τθ μετάδοςθ ειδιςεων
Πταν ζνα ιςτολόγιο χρθςιμοποιείται ωσ μζςο για τθ
μετάδοςθ ειδιςεων, δθλαδι πλθροφοριϊν για
πραγματικά περιςτατικά που αφοροφν ζνα ευρφτερο
ςφνολο αναγνωςτϊν, πρζπει να τθροφνται οι παρακάτω
αρχζσ:
α) θ δθμοςιοποίθςθ πρζπει να αφορά όλθ τθν αλικεια,
χωρίσ διαςτρζβλωςθ, αλλοίωςθ ι παρουςίαςθ
επιλεκτικϊν ςτοιχείων από τθν μεταδιδόμενθ είδθςθ,
β) θ ακρίβεια τθσ είδθςθσ πρζπει να ελζγχεται πριν τθν
μετάδοςθ, με κάκε πρόςφορο μζςο, όπωσ θ
διαςταφρωςθ των πλθροφοριϊν με τθν ςυλλογι των
ςτοιχείων από τουλάχιςτον δφο διαφορετικζσ,
ανεξάρτθτεσ μεταξφ τουσ, πθγζσ,
γ) όταν θ είδθςθ ενδζχεται να ζχει αρνθτικζσ επιπτϊςεισ
ςτθν υπόλθψθ ενόσ προςϊπου, τθ μετάδοςι τθσ κα
πρζπει να ςυνοδεφει πλιρθσ παράκεςθ των
αποδεικτικϊν ςτοιχείων που κεμελιϊνουν τθν ακρίβειά
τθσ, υπό τθν προχπόκεςθ ότι ζχουν ςυλλεχκεί με κεμιτά
και νόμιμα μζςα – διαφορετικά θ δθμοςιοποίθςθ τθσ
είδθςθσ πρζπει να αποφεφγεται,
δ) θ είδθςθ (πλθροφορία για πραγματικό περιςτατικό)
πρζπει να διακρίνεται με ςαφινεια από το ςχόλιο του
ιςτολόγου (ερμθνείεσ, εκτιμιςεισ, κριτικζσ,
χαρακτθριςμοί),
ε) ο τίτλοσ του κειμζνου πρζπει να αντιςτοιχεί με το
περιεχόμενο του (αρχι τθσ ςχετικότθτασ τίτλου –
είδθςθσ)
ςτ) θ χριςθ φωτογραφιϊν, εικόνων, γραφικϊν
απεικονίςεων ι άλλων παραςτάςεων να γίνεται με
ακρίβεια, αναφορά ςτθν πθγι –εφόςον τα δεδομζνα
δεν ζχουν χορθγθκεί υπό τον όρο τθσ
εμπιςτευτικότθτασ- και μνεία ςτισ επιςτθμονικζσ
μεκόδουσ με τισ οποίεσ εκπονικθκαν.
η) θ είδθςθ πρζπει να μεταδίδεται ανεπθρζαςτα από
προςωπικζσ πολιτικζσ, κοινωνικζσ, κρθςκευτικζσ,
φυλετικζσ, φιλοςοφικζσ και πολιτιςμικζσ απόψεισ ι
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
πεποικιςεισ του ιςτολόγου –αυτζσ τισ εκφράηει ςτο
πλαίςιο του ςχολιαςμοφ ι τθσ κριτικισ του,
θ) εφόςον υπάρχουν περιςςότερεσ εκδοχζσ ι απόψεισ για
ζνα πραγματικό περιςτατικό, πρζπει να εκτίκενται όλεσ ι
ζςτω οι πιο αντιπροςωπευτικζσ από αυτζσ, για τθν
πλθρότθτα τθσ κάλυψθσ.
Άρκρο 3
Αρχζσ για τον ςχολιαςμό και τθν κριτικι γεγονότων ι
προςϊπων
1. Ο δθμόςιοσ ςχολιαςμόσ, θ κριτικι, θ αξιολόγθςθ και ο
ςχολιαςμόσ αποτελοφν τον πυρινα τθσ ελευκερίασ τθσ
ζκφραςθσ και δεν πρζπει να παρεμποδίηονται από
κανζναν, οφτε ανάμεςα ςτουσ ίδιουσ τουσ ιςτολόγουσ.
2. Ωςτόςο, κατά τθν άςκθςθ αυτϊν των δραςτθριοτιτων,
τα ιςτολόγια πρζπει να ςζβονται:
α) το τεκμιριο τθσ ακωότθτασ, δθλαδι τθν μθ
ενοχοποίθςθ πριν τθν αμετάκλθτθ καταδίκθ κάποιου για
ζνα αδίκθμα που τιμωρείται από το νόμο,
β) τουσ ανιλικουσ, τουσ θλικιωμζνουσ, τα πρόςωπα με
ειδικζσ ανάγκεσ και με ςοβαρά προβλιματα υγείασ,
εφόςον αυτζσ οι ιδιότθτεσ είναι γνωςτζσ ςτο ςχολιαςτι,
γ) τα άτομα που βρίςκονται ςε κατάςταςθ πζνκουσ,
ψυχικοφ κλονιςμοφ και οδφνθσ, κακϊσ και αυτοφσ που
ζχουν προφανϊσ ψυχικό πρόβλθμα, αποφεφγοντασ να
προβάλουν τθν ιδιαιτερότθτά τουσ.
3. Θ ελευκερία τθσ ζκφραςθσ επιτρζπει τθν οξεία κριτικι
και τθν ειρωνεία, όχι όμωσ και τθν εξφβριςθ, τθν
δυςφιμθςθ, τθν ςυκοφαντικι δυςφιμθςθ και τθν
προςβολι τθσ προςωπικότθτασ του άλλου.
Άρκρο 4
Ελεφκερο λογιςμικό και πνευματικι ιδιοκτθςία
Θ χριςθ ζργων λόγου και τζχνθσ τρίτων προςϊπων ςτα
ιςτολόγια επιτρζπεται εφόςον γίνεται για λόγουσ
ενθμζρωςθσ, τεκμθρίωςθσ ι ςχολιαςμοφ επί των ίδιων
των ζργων.
Θ χριςθ τζτοιων ζργων πρζπει πάντα να γίνεται με
απόλυτο ςεβαςμό των όρων που προβλζπονται ςε τυχόν
άδειεσ ανοικτοφ κϊδικα που ςυνοδεφουν το ζργο και ςε
κάκε περίπτωςθ, θ χριςθ πρζπει να :
α) ςυνοδεφεται από μνεία ςτον δθμιουργό και τον
παραγωγό του ζργου και αν αυτοί δεν είναι γνωςτοί με
link ςτθν πθγι από όπου ο ιςτολόγοσ εντόπιςε το ζργο
β) να μθν παρακωλφει τθν κανονικι εμπορικι ι άλλθ
εκμετάλλευςθ του ζργου εκ μζρουσ του δθμιουργοφ ι
του παραγωγοφ
γ) να μθν αλλοιϊνει τθν ακεραιότθτα του ζργου,
δθμιουργϊντασ εςφαλμζνθ εντφπωςθ για το περιεχόμενο
ι τθν ποιότθτά του
δ) να μθν υπάρχει αντίκεςθ του δθμιουργοφ ι του
παραγωγοφ ςτθ χριςθ του ζργου. Στθν τελευταία αυτι
16

περίπτωςθ θ χριςθ του ζργου επιτρζπεται μόνο εφόςον
το ίδιο το ζργο αποτελεί ςτοιχείο τθσ επικαιρότθτασ.
3. Θ χριςθ ζργων λόγου και τζχνθσ τρίτων προςϊπων
ςτα ιςτολόγια δεν επιτρζπεται όταν επιτελεί
αποκλειςτικά διακοςμθτικό ρόλο, ο οποίοσ υποβακμίηει
τθν εργαςία του δθμιουργοφ και δεν δικαιολογείται για
λόγουσ ενθμζρωςθσ, τεκμθρίωςθσ ι ςχολιαςμοφ. Σε
κάκε περίπτωςθ, θ χριςθ ενόσ ζργου ωσ «ςχόλιο» επί
ενόσ γεγονότοσ (π.χ. θ «εικονογράφθςθ» ενόσ
κειμζνου), δεν επιτελεί αποκλειςτικά διακοςμθτικό
ρόλο, αλλά αποτελεί ουςιϊδεσ μζροσ τθσ ελευκερίασ
τθσ ζκφραςθσ του ιςτολόγου. Εξυπακοφεται ότι όλεσ οι
παραπάνω αρχζσ πρζπει να τθροφνται και ςε αυτιν τθν
περίπτωςθ.
Άρκρο 5
Ψευδϊνυμα, domain names, ςιματα, τίτλοι,
επωνυμίεσ και διακριτικά γνωρίςματα
Οι ιςτολόγοι δεν πρζπει να χρθςιμοποιοφν ψευδϊνυμα,
domain names, ςιματα, τίτλουσ, επωνυμίεσ και
διακριτικά γνωρίςματα τρίτων με τρόπο που να οδθγεί
ςε παραπλάνθςθ των αναγνωςτϊν ι ςε εκμετάλλευςθ
τθσ φιμθσ αυτϊν των γνωριςμάτων για τθν άγρα
αναγνωςτϊν.
Άρκρο 6
Ανωνυμία
1. Θ ανωνυμία είναι δικαίωμα των χρθςτϊν του
διαδικτφου το οποίο διαςφαλίηει περιβάλλον
προωκθμζνθσ ελευκερίασ ζκφραςθσ, αλλά, ςε κάκε
περίπτωςθ, θ χριςθ τθσ για τθν αποποίθςθ ευκφνθσ για
παράνομεσ πράξεισ είναι καταχρθςτικι. Θ άρςθ τθσ
ανωνυμίασ, ωςτόςο, επιτρζπεται μόνο φςτερα από
επζμβαςθ αρμόδιων κρατικϊν αρχϊν.
2. Θ ανωνυμία πρζπει να είναι απολφτωσ ςεβαςτι ωσ
επιλογι ενόσ γράφοντοσ και δεν πρζπει να αποτελεί
αντικείμενο αρνθτικισ κριτικισ από τουσ επωνφμωσ
ςυμμετζχοντεσ, ςε καμία περίπτωςθ.
3. H αποκάλυψθ πλθροφοριϊν από τισ οποίεσ μπορεί να
προςδιοριςτεί θ ταυτότθτα ενόσ προςϊπου (π.χ.
επάγγελμα, διεφκυνςθ, χαρακτθριςτικά, οικογενειακι
κατάςταςθ, παλαιότερο ι παράλλθλο ψευδϊνυμο,
κρθςκευτικζσ ι πολιτικζσ πεποικιςεισ, ςεξουαλικόσ
προςανατολιςμόσ, καταγωγι κλπ) αποτελεί παραβίαςθ
τθσ επιλογισ του για ανωνυμία και είναι εξίςου
κατακριτζα με τθν αποκάλυψθ του ονόματόσ του.
Άρκρο 7
Χριςθ προςωπικϊν δεδομζνων
1. Κάκε πλθροφορία που αναφζρεται ςε φυςικό
πρόςωπο μπορεί να χρθςιμοποιείται ςτα ιςτολόγια
μόνο:
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
α) εφόςον υπάρχει θ προθγοφμενθ ρθτι ςυγκατάκεςθ
του προςϊπου ι
β) θ ελευκερία τθσ ζκφραςθσ του ιςτολόγου υπερζχει
προφανϊσ και δεν κίγει το δικαίωμα του προςϊπου για
τθ μθ χριςθ των προςωπικϊν του δεδομζνων, ιδίωσ όταν
αυτό ζχει εκφραςτεί ρθτά και κατθγορθματικά
2. Σε κάκε περίπτωςθ, προτοφ γίνει χριςθ πλθροφορίασ
που αναφζρεται ςε φυςικό πρόςωπο, ο ιςτολόγοσ πρζπει
να ζχει προθγουμζνωσ ενθμερϊςει το πρόςωπο αυτό για
τθν χριςθ ςτθν οποία κα προβεί. Εξαίρεςθ ιςχφει μόνο
για τα δθμόςια πρόςωπα.
3. Δεν επιτρζπεται θ χριςθ πλθροφοριϊν που
αναφζρονται: ςτθν φυλετικι θ εκνικι καταγωγι, τθν
υγεία, τισ κρθςκευτικζσ, πολιτικζσ ι φιλοςοφικζσ
πεποικιςεισ, τθν υγεία, τθ ςεξουαλικι ηωι, τθν
ςυνδικαλιςτικι δράςθ και τισ ποινικζσ διϊξεισ ι
καταδίκεσ ενόσ προςϊπου (ευαίςκθτα προςωπικά
δεδομζνα). Σε κάκε περίπτωςθ, θ χριςθ τζτοιων
δεδομζνων επιτρζπεται μόνο φςτερα από άδεια τθσ
Αρχισ Ρροςταςίασ Δεδομζνων Ρροςωπικοφ Χαρακτιρα.
4. Θ επιςκεψιμότθτα ςε ζνα προςωπικό ιςτολόγιο
αποτελεί πλθροφορία που αναφζρεται ςτο φυςικό
πρόςωπο που το διαχειρίηεται και διζπεται από τισ ίδιεσ
αρχζσ των παραγράφων 1 και 2.
Άρκρο 8
Απόρρθτο τθσ επικοινωνίασ
Θ πλοιγθςθ ςτο Διαδίκτυο, θ αποςτολι και λιψθ
θλεκτρονικοφ ταχυδρομείου και θ ανάρτθςθ ςχολίων και
κειμζνων, εφόςον γίνεται: α) με πρόκεςθ μυςτικότθτασ
και β) ζχουν λθφκεί μζτρα για τθ διαςφάλιςθ τθσ
μυςτικότθτασ, καλφπτονται από το απόρρθτο τθσ
επικοινωνίασ.
Τα δεδομζνα που ανταλλάςςονται κατά τθ διάρκεια μιασ
τζτοιασ επικοινωνίασ καλφπτονται επίςθσ από το
απόρρθτο και θ διαχείριςι τουσ επιτρζπεται ςφμφωνα με
τουσ όρουσ χριςθσ προςωπικϊν δεδομζνων (βλ. άρκρο
7).
Άρκρο 9
Ανεξάρτθτθ εποπτεία εφαρμογισ των κανόνων του
Κϊδικα (Weblog Ombudsman)
Αν ςθμειωκεί παραβίαςθ των παραπάνω κανόνων, οι
διαφωνοφντεσ ιςτολόγοι μποροφν να ανακζςουν τθν
επίλυςθ τθσ διαφοράσ ςε ζνα πρόςωπο τθσ κοινισ
επιλογισ τουσ (Weblog Ombudsman), το οποίο ζχει τθν
υποχρζωςθ να αντιμετωπίςει τθν υπόκεςθ με
ανεξαρτθςία και αντικειμενικότθτα, αφοφ εξετάςει τα
ςτοιχεία εκατζρωκεν.
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
http://elawyer.blogspot.com/2007/03/blog-
post_6732.html
17

“e-Government: Από το... παραβάν ςτισ θλεκτρονικζσ ψθφοφορίεσ”
του Παναγιϊτθ Ανδριανζςθ
Φςτερα από πλικοσ αναφορϊν για τθν επικινδυνότθτα
των εμφυτευμάτων ςιλικόνθσ, πζραςε ειδικι
προςτατευτικι νομοκεςία ςτο Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο
Επίςθσ, θ Ευρωπαϊκι Επιτροπι άρχιςε να ηθτά μελζτεσ για
τισ περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ για κάκε μεγάλο δθμόςιο
ζργο, από τότε που άρχιςαν να καταφκάνει ςειρά
καταγγελιϊν από ευρωπαίουσ πολίτεσ. Θ κοινωνία των
πολιτϊν και θ δυνατότθτά τθσ να επθρεάηει τθ
διαμόρφωςθ πολιτικϊν τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ ζχουν
αναγνωριςτεί πλζον και κεςμικά ςτθ Συνκικθ τθσ
Λιςςαβόνασ, με τθ κεςμοκζτθςθ τθσ «Ρρωτοβουλίασ των
Ευρωπαίων Ρολιτϊν»: εφόςον ςυγκεντρωκοφν
τουλάχιςτον 1.000.000 υπογραφζσ πολιτϊν από ζναν
αρικμό κρατϊν μελϊν, θ Επιτροπι μπορεί να κλθκεί να
υποβάλει νζεσ προτάςεισ πολιτικισ ςτουσ τομείσ
αρμοδιότθτάσ τθσ.
Ανοιχτι ςυηιτθςθ με κζμα «Θλεκτρονικι Δθμοκρατία και
περιβαλλοντικι διακυβζρνθςθ» διοργάνωςαν πριν από
λίγεσ μζρεσ το δίκτυο «Μεςόγειοσ SOS» και το Ακθναϊκό
Ρρακτορείο Ειδιςεων - Μακεδονικό Ρρακτορείο
Ειδιςεων ςτα γραφεία του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου
ςτθν Ελλάδα. Αφορμι τθσ εκδιλωςθσ ιταν θ
πρωτοβουλία «eMPOWER» που ςτοχεφει ςτθν ενίςχυςθ
τθσ ενεργοφ ςυμμετοχισ των πολιτϊν ςτθ διαδικαςία
λιψθσ αποφάςεων ςε εκνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο,
μζςα από τθ ςυλλογι θλεκτρονικϊν υπογραφϊν για
κρίςιμα περιβαλλοντικά κζματα. Στθν πρωτοβουλία
ςυμμετζχουν τρεισ περιβαλλοντικζσ οργανϊςεισ από
Ελλάδα, Λταλία και Ρορτογαλία, που παρζχουν τθν
επιςτθμονικι γνϊςθ για κζματα ευρωμεςογειακοφ,
περιβαλλοντικοφ ενδιαφζροντοσ και τα αντίςτοιχα
πρακτορεία ειδιςεων που φροντίηουν για τθν καλφτερθ
δυνατι δθμοςιοποίθςθ του ζργου.
Θ πρωτοβουλία εντάςςεται ςτο πλαίςιο των αποφάςεων
τθσ Συνκικθσ τθσ Λιςαβόνασ, με τθν οποία
κεςμοκετικθκε «θ πρωτοβουλία των Ευρωπαίων
πολιτϊν». Σφμφωνα δε με αυτιν, δίνεται θ δυνατότθτα
ςτουσ πολίτεσ να επθρεάηουν τθ διαμόρφωςθ τθσ
πολιτικισ τθσ Ευρωπαϊκισ Ενωςθσ, κακϊσ, εφόςον
ςυγκεντρωκοφν τουλάχιςτον ζνα εκατομμφριο υπογραφζσ
από το ζνα τρίτο τουλάχιςτον των κρατϊν - μελϊν τθσ
Ευρωπαϊκισ Ενωςθσ, μποροφν να καλοφν τθν Ευρωπαϊκι
Επιτροπι να προτείνει νομοκετικι δράςθ και χάραξθ
πολιτικϊν ςτουσ τομείσ τθσ αρμοδιότθτάσ τθσ.
Ο προτεινόμενοσ κανονιςμόσ κακορίηει το ποςοςτό των
υπογραφϊν που πρζπει να ςυγκεντρϊνονται ςε κάκε
χϊρα (για τθν Ελλάδα 16.000) και προτείνει να εξετάηει θ
ίδια θ Επιτροπι το παραδεκτό κάκε πρωτοβουλίασ που
τθσ υποβάλλεται, εφόςον κα ζχουν ςυγκεντρωκεί 300.000
υπογραφζσ από τρία διαφορετικά κράτθ-μζλθ. Ορίηεται,
εξάλλου, προκεςμία ενόσ ζτουσ για τθ ςυγκζντρωςθ των
υπογραφϊν και δίνεται ςτθν Επιτροπι προκεςμία
τεςςάρων μθνϊν για να εξετάςει τθν πρωτοβουλία και να
αποφαςίςει με ποιον τρόπο κα ενεργιςει. Θ Κοινωνία των
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
Ρολιτϊν και θ δυνατότθτά τθσ να επθρεάηει τθ
διαμόρφωςθ πολιτικϊν τθσ ΕΕ ζχουν αναγνωριςτεί πλζον
και κεςμικά ςτθ Συνκικθ τθσ Λιςςαβόνασ, με τθ
κεςμοκζτθςθ τθσ «Ρρωτοβουλίασ των Ευρωπαίων
Ρολιτϊν». Σφμφωνα με αυτιν, εφόςον ςυγκεντρωκοφν
τουλάχιςτον 1.000.000 υπογραφζσ πολιτϊν από ζναν
αρικμό κρατϊν μελϊν, θ Επιτροπι μπορεί να κλθκεί να
υποβάλει νζεσ προτάςεισ πολιτικισ ςτουσ τομείσ
αρμοδιότθτασ τθσ. [...]
΢υμμετοχικι δθμοκρατία
Τα νομοκετικά κείμενα αςφαλϊσ ανοίγουν δρόμουσ και
κάνουν βιματα προσ τθ ςωςτι κατεφκυνςθ. Εκείνο όμωσ
που ςυμπλθρϊνει και διαςφαλίηει τθν εφαρμογι τθσ
περιβαλλοντικισ, όπωσ και κάκε άλλθσ νομοκεςίασ, είναι
θ ςυμμετοχι των πολιτϊν, κακϊσ αποτελεί εγγφθςθ τόςο
για τθ βιωςιμότθτα και εγκυρότθτα των αποφάςεων όςο
και για τθν ίδια τθ δθμοκρατία. Από τθν τοπικι κοινωνία
κα μάκουν οι Αρχζσ τισ πραγματικζσ και τισ ιδιαίτερεσ
ανάγκεσ τθσ, ενϊ παράλλθλα κα επωφελθκοφν από τισ
φρζςκιεσ ιδζεσ, τισ ειδικζσ γνϊςεισ, τισ εμπειρίεσ, τισ
ικανότθτεσ και τθν ξεχωριςτι δυναμικι κάκε πολίτθ. Τθν
ίδια ϊρα, τα μζλθ τθσ κοινότθτασ ςυνειδθτοποιοφν το
ςθμαντικό ρόλο που διαδραματίηουν ωσ πολίτεσ, όπωσ
και το άμεςο ι ζμμεςο ςυμφζρον και τθν ευκφνθ που
ζχουν να ςυμβάλλουν για να παρκοφν οι ςωςτζσ
αποφάςεισ για τθν κοινωνικι, οικονομικι και κοινωνικι
ευθμερία τθσ τοπικισ κοινότθτασ.
Θ ςυμμετοχι δεν εξαςφαλίηει ότι όλοι κα είναι
ευχαριςτθμζνοι με τθν τελικι απόφαςθ, πράγμα φυςικό,
εφόςον οι άνκρωποι ζχουν διαφορετικζσ ανάγκεσ και
προτεραιότθτεσ. Αλλά οι ανοιχτζσ διαδικαςίεσ και θ
διαφάνεια, θ εμπλοκι όςο το δυνατόν περιςςότερων ςτισ
διαβουλεφςεισ, θ ευκαιρία να ακουςτοφν και ςτο βακμό
του δυνατοφ να γίνουν αποδεκτοί διαφορετικοί ςτόχοι και
απόψεισ, βοθκοφν ςε πολλά επίπεδα: Οδθγοφν ςε
περιεκτικότερεσ και γι' αυτό πιο ςωςτζσ αποφάςεισ,
ςυμβάλλουν ςτθν κατανόθςθ των αντικρουόμενων
παραγόντων και ςυντελεςτϊν που πρζπει να
ςυνυπολογιςτοφν και να ςυνεξεταςτοφν ςε κάκε
περίπτωςθ, αμβλφνουν τισ αντικζςεισ, προλαβαίνουν τισ
οξφνςεισ, οδθγοφν ςτο ςεβαςμό τθσ διαφορετικότθτασ και
προςεγγίηουν τθ ςυναίνεςθ.
Αν μάλιςτα θ ςυμμετοχι είναι εφικτι από τθν αρχι, όταν
ακόμα ςχεδιάηονται οι προτεινόμενεσ λφςεισ, οι διαφορζσ
μποροφν να ςυγκεραςτοφν ευκολότερα και με πολφ
μικρότερο κόςτοσ από ό,τι ςτα τελευταία ςτάδια κοντά
ςτθν τελικι απόφαςθ, οπότε και θ παραμικρι αλλαγι
κοςτίηει ςε χρόνο και χριμα. Ακόμα κι αν κάποιοι
διαφωνοφν με τθν τελικι απόφαςθ, είναι πικανότερο να
τθν δεχτοφν, εφόςον είναι ςε κζςθ να καταλάβουν τα
επιχειριματα που οδιγθςαν ςε αυτιν.
Είναι αυτονόθτο ότι θ ανοιχτι πρόςκλθςθ ςυμμετοχισ ςτθ
λιψθ των αποφάςεων ενιςχφει τθ δθμοκρατία και
18

ενκαρρφνει και ενδυναμϊνει τουσ πολίτεσ. Με αυτόν τον
τρόπο ανανεϊνεται διαρκϊσ θ εμπιςτοςφνθ ςτισ Αρχζσ,
νομιμοποιείται θ άςκθςθ τθσ εξουςίασ και αποδεικνφεται
ςτθν πράξθ ότι οι αλλαγζσ είναι δυνατζσ. Τα μζλθ τθσ
Κοινωνίασ των Ρολιτϊν και οι οργανϊςεισ τουσ
αναλαμβάνουν πρωτοβουλίεσ, επωμίηονται ευκφνεσ,
αρχίηουν να κινθτοποιοφνται ευκολότερα.
Ωςτόςο, θ ςυμμετοχι των πολιτϊν εξακολουκεί να είναι
περιοριςμζνθ, θ ενεργοποίθςι τουσ δφςκολθ και θ
απόςταςι τουσ από τουσ κεςμοφσ και τθ διοίκθςθ
πανταχοφ παροφςα. Ζνα ςθμαντικό βιμα ςτθν πορεία για
τθν ανατροπι αυτισ τθσ αποξζνωςθσ μεταξφ πολιτϊν και
διοίκθςθσ αποτελεί το άρκρο 11.4 τθσ Συνκικθσ τθσ
Λιςαβόνασ.
Πρωτοβουλία πολιτϊν
Για να μπορζςουν οι πολίτεσ να αςκιςουν το νζο αυτό
δικαίωμα νομοκετικισ δράςθσ και χάραξθσ πολιτικϊν, το
άρκρο 11.4 τθσ Συνκικθσ τθσ Λιςαβόνασ προβλζπει ότι κα
πρζπει πρϊτα να ψθφιςτεί ο ςχετικόσ Κανονιςμόσ τθσ Ε.Ε.
που κα περιλαμβάνει τουσ βαςικοφσ κανόνεσ και τισ
διαδικαςίεσ για τθν υποβολι και τθν ζγκριςθ μιασ
Ρρωτοβουλίασ.
Από τισ 11 Νοεμβρίου 2009 ζωσ τισ 31 Λανουαρίου 2010, θ
Επιτροπι πραγματοποίθςε ευρεία δθμόςια διαβοφλευςθ
με ςτόχο να ςυγκεντρϊςει τισ απόψεισ όλων των
ενδιαφερόμενων μερϊν για το πϊσ κα μποροφςε να
εφαρμοςτεί ςτθν πράξθ θ Ρρωτοβουλία. Στισ 31 Μαρτίου
2010, και αφοφ είχε ολοκλθρωκεί θ δθμόςια
διαβοφλευςθ, θ Επιτροπι εξζδωςε τθν Ρρόταςθ
Κανονιςμοφ.
Σφμφωνα με τθν Ρρόταςθ Κανονιςμοφ, 1.000.000 πολίτεσ
που προζρχονται από το 1/3 τουλάχιςτον των κρατϊν-
μελϊν μποροφν να καλοφν τθν Ευρωπαϊκι Επιτροπι να
προτείνει νομοκετικι δράςθ και χάραξθ πολιτικϊν ςτουσ
τομείσ τθσ αρμοδιότθτάσ τθσ. Ο προτεινόμενοσ
Κανονιςμόσ κακορίηει το ποςοςτό των υπογραφϊν που
πρζπει να ςυγκεντρϊνονται ςε κάκε χϊρα και προτείνει
να εξετάηει θ ίδια θ Επιτροπι το παραδεκτό κάκε
Ρρωτοβουλίασ που τθσ υποβάλλεται, εφόςον κα ζχουν
ςυγκεντρωκεί 300.000 υπογραφζσ από 3 διαφορετικά
κράτθ-μζλθ. Ορίηει προκεςμία ενόσ ζτουσ για τθ
ςυγκζντρωςθ των υπογραφϊν και παρζχει ςτθν Επιτροπι
προκεςμία 4 μθνϊν για να εξετάςει τθν Ρρωτοβουλία και
να αποφαςίςει με ποιον τρόπο κα ενεργιςει.
Θ Επιτροπι ευελπιςτεί ότι ωσ το τζλοσ του 2010 το
Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο και το Ευρωκοινοβοφλιο κα ζχουν
καταλιξει ςε οριςτικι ςυμφωνία για τθ Ρρωτοβουλία των
Ρολιτϊν, πράγμα που κα επιτρζψει τθ δρομολόγθςθ των
πρϊτων Ρρωτοβουλιϊν το 2011.
Κςα δικαιϊματα
Θ Ρρωτοβουλία των Ευρωπαίων Ρολιτϊν δίνει ςτουσ
πολίτεσ ίςα δικαιϊματα με αυτά που ζχουν το
Ευρωκοινοβοφλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο να
επθρεάηουν τθ νομοκετικι ατηζντα τθσ Ε.Ε. Θ
Ρρωτοβουλία είναι μθ δεςμευτικι, προωκεί κζματα ςτθν
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
θμεριςια διάταξθ, δεν αποτελεί υποχρεωτικό
δθμοψιφιςμα και επομζνωσ δεν επιδρά δεςμευτικά ςτθν
ευρωπαϊκι νομοκεςία. Ο κεςμόσ, ωςτόςο, είναι
ςθμαντικόσ για τθν προαγωγι τθσ αντιπροςωπευτικισ και
ςυμμετοχικισ δθμοκρατίασ, μειϊνοντασ το δθμοκρατικό
ζλλειμμα και αναδεικνφοντασ το ρόλο και τθ δυνατότθτα
επιρροισ των μελϊν τθσ Κοινωνίασ των Ρολιτϊν. Επίςθσ,
προωκεί τθν εποικοδομθτικι δράςθ αντί τθσ
παραδοςιακισ -και ςυνικωσ αναποτελεςματικισ-
διαμαρτυρίασ. Τζλοσ, ςυμβάλλει ςτθ διαπολιτιςμικι
προςζγγιςθ και ςυγκρότθςθ ενόσ πανευρωπαϊκοφ Διμου,
προωκϊντασ και επιταχφνοντασ τθν ευρωπαϊκι
ενοποίθςθ και τθν πολιτικι ζνωςθ τθσ Ευρϊπθσ.
Θ πρωτοβουλία πρζπει να υποςτθρίηεται από τουλάχιςτον
ζνα εκατομμφριο πολίτεσ προερχόμενουσ από το ζνα
τρίτο τουλάχιςτον (ςιμερα 9) των κρατϊν-μελϊν. Σε
κακζνα από αυτά τα κράτθ, ο ελάχιςτοσ αρικμόσ των
απαιτοφμενων υπογραφϊν κα προκφπτει από τον
πολλαπλαςιαςμό των ευρωβουλευτϊν του επί 750 (ςτθν
Ελλάδα 16.500). Το ελάχιςτο όριο θλικίασ για τουσ
υπογράφοντεσ είναι θ θλικία απόκτθςθσ δικαιϊματοσ
ψιφου ςτισ εκλογζσ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου. Οι
προτεινόμενεσ πρωτοβουλίεσ πρζπει να καταχωρίηονται
ςε θλεκτρονικό μθτρϊο που κα διακζςει για τον ςκοπό
αυτό θ Επιτροπι· θ καταχϊριςθ μπορεί να απορριφκεί αν
θ πρωτοβουλία είναι κατάφωρα αντίκετθ με τισ
κεμελιϊδεισ αρχζσ τθσ Ε.Ε. Μολονότι δεν υπάρχει κανζνασ
περιοριςμόσ όςον αφορά τον τρόπο ςυγκζντρωςθσ των
δθλϊςεων υποςτιριξθσ, οι εκνικζσ αρχζσ κα πρζπει να
ελζγχουν αν τα θλεκτρονικά ςυςτιματα ςυγκζντρωςθσ
τθροφν οριςμζνεσ τεχνικζσ προδιαγραφζσ, κακϊσ και
προδιαγραφζσ αςφαλείασ· ο ζλεγχοσ αυτόσ πρζπει να
γίνεται εντόσ τριϊν μθνϊν. Οι διοργανωτζσ τθσ
πρωτοβουλίασ κα ζχουν ςτθ διάκεςι τουσ ζνα ζτοσ για να
ςυγκεντρϊςουν τισ απαιτοφμενεσ υπογραφζσ. Ο
διοργανωτισ πρζπει να ηθτιςει από τθν Επιτροπι να
ελζγξει το παραδεκτό τθσ πρωτοβουλίασ αφοφ κα ζχουν
ςυγκεντρωκεί 100.000 υπογραφζσ από τρία κράτθ-μζλθ.
Θ Επιτροπι κα ζχει ςτθ διάκεςι τθσ δφο μινεσ για να
αποφαςίςει αν θ πρωτοβουλία υπάγεται ςτισ
αρμοδιότθτζσ τθσ και αν αφορά τομζα ςτον οποίο
επιτρζπεται θ ζκδοςθ νομοκεςίασ. Θ εκτίμθςθ του
παραδεκτοφ δεν κα προδικάηει τθν απόφαςθ τθσ
Επιτροπισ όςον αφορά τθν ουςία τθσ πρωτοβουλίασ.
Εφόςον θ πρωτοβουλία κρικεί επιλζξιμθ, και μόλισ
ελεγχκοφν οι υπογραφζσ, θ Επιτροπι κα ζχει ςτθ διάκεςι
τθσ τζςςερισ μινεσ για να τθν εξετάςει ςε βάκοσ. Στθ
ςυνζχεια κα πρζπει να αποφαςίςει αν κα υποβάλει
νομοκετικι πρόταςθ, αν κα εμβακφνει περαιτζρω ςτο
κζμα, λ.χ. με τθ διενζργεια μελζτθσ, ι αν δεν κα δϊςει
καμία ςυνζχεια. Στθν περίπτωςθ αυτι κα πρζπει να
εξθγιςει το ςκεπτικό τθσ ςε δθμόςιο ζγγραφο. [...]
Δθμοςιεφκθκε ςτθν εφθμερίδα Ναυτεμπορικι ςτισ
29.6.2010.
Διαβάςτε περιςςότερα ςτο ςφνδεςμο:
http://www.naftemporiki.gr/premium/archive/story.asp?i
d=1836529
19

e- news: “Σα δθμοψθφίςματα του Κντερνετ”
Σθσ Αγγελικισ Μπουμποφκα
Κα ςασ ζχει τφχει, αςφαλϊσ, να λάβετε μζςω e-mail
κάποιο αίτθμα να ςυνυπογράψετε μια διαδικτυακι
καμπάνια υπζρ ενόσ ςκοποφ ι μιασ διαμαρτυρίασ
ευρφτερου ενδιαφζροντοσ. Στο Facebook τζτοιεσ
καμπάνιεσ γεννιοφνται κακθμερινά και οι χριςτεσ
του μζςου τισ ζχουν ςυνθκίςει. Υπάρχουν όμωσ και
δεκάδεσ άλλεσ που κυκλοφοροφν ςε ιςτοςελίδεσ
αποκλειςτικά εξειδικευμζνεσ ςτθ ςυλλογι
υπογραφϊν για αιτιματα και δθμοψθφίςματα.
Διαδίδονται κυρίωσ μεταξφ αλυςίδων e-mails ι
προωκοφνται με ειδικά μπάνερ ςτισ ιςτοςελίδεσ των
εμπνευςτϊν τουσ. Είναι χαρακτθριςτικι θ
περίπτωςθ κάποιων «πατριωτικϊν» μπλογκ που
φιλοξενοφν κάκε τόςο δθμοςκοπιςεισ υπζρ τθσ
ελλθνικότθτασ τθσ Μακεδονίασ και λοιπϊν
παρεμφερϊν κεμάτων.
Μεταξφ αμζτρθτων χιλιάδων απ' όλο τον κόςμο,
ελλθνικοφ ενδιαφζροντοσ είναι περίπου 200
«petitions» αναρτθμζνα ςτο gopetition.com, άλλα
70 ςτο petitiononline.com και μερικά ςκόρπια ςε
ανάλογα site μικρότερθσ εμβζλειασ. Μζχρι
πρόςφατα τα πιο δθμοφιλι αφοροφςαν ςκοποφσ
κοινωνικισ ευαιςκθτοποίθςθσ (περιβαλλοντικά και
ηωοφιλικά), αλλά εςχάτωσ πλθκαίνουν εκείνα που
ηθτοφν τθν αποχϊρθςθ τθσ Ελλάδασ από το ΔΝΤ και
εναντίωςθ ςτο μνθμόνιο με τθν τρόικα.
Τα δθμοψθφίςματα δείχνουν να λειτουργοφν
κυρίωσ για να εκτονϊνονται οι υπογράφοντεσ,
κακϊσ δεν οδθγοφν ςε απτά αποτελζςματα. Οι
υποτικζμενοι παραλιπτεσ τουσ -κυβερνϊντεσ και
τοπικζσ αρχζσ- ουδζποτε άλλαξαν κζςθ για κάτι
επειδι κάποιοι υπζγραψαν ζνα ςχετικό petition.
Εξάλλου, θ υπογραφι ενόσ αιτιματοσ δεν
μεταφράηεται απαραιτιτωσ ςε ςυνειδθτι
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
υποςτιριξθ ενόσ ςκοποφ από τθν κοινωνία των
πολιτϊν.
Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του αιτιματοσ να
γίνει προαφλιο ςχολείου ζνασ αρχαιολογικόσ χϊροσ
ςτθν Αμφιςςα: Το υπερψιφιςαν μία γυναίκα από
τον Εφοςμο κι ζνασ άντρασ από το Λονδίνο.
Μερικά από τα πιο ενδιαφζροντα δθμοψθφίςματα
που κυκλοφόρθςαν τουσ τελευταίουσ μινεσ
φιλοξενοφνται ςτο petitiononline.com. Ξεχωρίηει το
«Αξίηει να φανταςτοφμε μια νζα ελλθνικι
κοινωνία», που υπζγραψαν περίπου 2.000 άτομα,
με αφορμι τον τελευταίο νόμο περί ικαγζνειασ και
πολιτογράφθςθσ των μεταναςτϊν. Αλλοι 988
ςυνυπζγραψαν τθν αντίςτοιχθ καμπάνια του
Δικτφου για τα Δικαιϊματα του Ραιδιοφ για
«Λκαγζνεια ςε παιδιά μεταναςτϊν». Ριο αυςτθρό
νομοςχζδιο ηθτοφςαν με ξεχωριςτό δθμοψιφιςμα
άλλοι 488 με τθ «Διλωςθ Ελλινων Ρολιτϊν».
Στο www.petitionspot.com ελάχιςτεσ ςυμμετοχζσ
από τθν Ελλάδα, μεταξφ των οποίων 100 άτομα που
κζλουν να προςκλθκεί ο Εμινεμ για ςυναυλία και 37
που ηθτάνε «να ςταματιςει ο ρατςιςμόσ ςτθν
Αλβανία εναντίον τθσ ελλθνικισ μειονότθτασ».
Δθμοςιεφκθκε ςτθν εφθμερίδα Ελευκεροτυπία ςτισ
14.8.2010.
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=192936
20

e- news: “΢τροφι των νζων ςε επιχειριςεισ καινοτομίασ”
Σθσ Ηϊγιασ Kουταλιανοφ
Oι πικανότθτεσ εξαςφάλιςθσ χρθματοδότθςθσ μιασ επιχειρθματικισ ιδζασ ςτθν Ελλάδα δεν ξεπερνοφν το 0,6%, τθ
ςτιγμι που θ κνθςιμότθτα των νεαρϊν επιχειριςεων εντόσ τριετίασ από τθν ίδρυςι τουσ εκτιμάται πωσ ανζρχεται
ζωσ και ςτο 70%
Ωςτόςο, οι δαιδαλϊδεισ διαδικαςίεσ για τθν ίδρυςθ και
ανάπτυξθ μιασ επιχείρθςθσ, θ διάςπαρτθ και ελλιπισ
πλθροφόρθςθ, θ αποςπαςματικι χρθματοδότθςθ τθσ
ζρευνασ, οι τεράςτιεσ δυςκολίεσ ςτθν εξαςφάλιςθ
κεφαλαίων και θ απουςία κινιτρων για τθν κατάρτιςθ
εξειδικευμζνων υπαλλιλων ςε αναδυόμενουσ κλάδουσ
είναι δυςκολίεσ που λειτουργοφν αποτρεπτικά για τθν
ζξοδο ςτον επιχειρθματικό ςτίβο.
Σφμφωνα με ςτοιχεία τθσ Ομοςπονδίασ Ελλθνικϊν
Συνδζςμων Νζων Επιχειρθματιϊν, που διοργάνωςε τισ
προθγοφμενεσ θμζρεσ πανευρωπαϊκό ςυνζδριο ςτθ
Κεςςαλονίκθ, οι πικανότθτεσ εξαςφάλιςθσ
χρθματοδότθςθσ μιασ επιχειρθματικισ ιδζασ ςτθν
Ελλάδα δεν ξεπερνοφν το 0,6%, τθ ςτιγμι που θ
κνθςιμότθτα των νεαρϊν επιχειριςεων εντόσ τριετίασ
από τθν ίδρυςι τουσ εκτιμάται πωσ ανζρχεται ζωσ και
ςτο 70%. «Στο εξωτερικό ζνασ επιχειρθματίασ
αποτυγχάνει 3,8 φορζσ πριν επιτφχει. Στθν Ελλάδα,
αποτυγχάνοντασ, κινδυνεφει να καταςτραφεί
ολοςχερϊσ», τόνιςε ο πρόεδροσ τθσ Ομοςπονδίασ, κ. Δ.
Τςίγκοσ.
Και όμωσ, ς’ αυτό το ηοφερό τοπίο πρoιόντα υψθλισ
τεχνολογίασ, εξειδικευμζνεσ εφαρμογζσ πλθροφορικισ,
ρομποτικά ςυςτιματα και υπθρεςίεσ που ζρχονται να
καλφψουν νζεσ ανάγκεσ τθσ οικονομίασ τθσ γνϊςθσ
κάνουν όλο και ςυχνότερα τθν εμφάνιςι τουσ.
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
ΚΕΣΣΑΛΟΝΛΚΘ. Με το Δθμόςιο να αποκακθλϊνεται ωσ
προοπτικι επαγγελματικισ αποκατάςταςθσ και τα
ςχεδόν ανυπζρβλθτα εμπόδια που ςυναντοφν
φερζλπιδεσ νζοι επιχειρθματίεσ, δεν εκπλιςςει το
γεγονόσ ότι ςχεδόν οι μιςοί νζοι 18 ζωσ 30 ετϊν
κεωροφν τθ μετανάςτευςθ ςτο εξωτερικό τθ μοναδικι
διζξοδο για επαγγελματικι αποκατάςταςθ. Ερευνα
μεταξφ 590 νζων για λογαριαςμό του
Εμποροβιομθχανικοφ Επιμελθτθρίου Κεςςαλονίκθσ (από
17 ζωσ 20 Μαΐου) ςε ςυνζχεια του Φεςτιβάλ
Καινοτομίασ, ζδειξε πωσ περιςςότεροι από τουσ μιςοφσ
(54,2%) δεν επικυμοφν να ςταδιοδρομιςουν ςε
παραδοςιακοφσ κλάδουσ, δφο ςτουσ τρεισ (72,2%) δεν
κζλουν να παραλάβουν τθ δουλειά των γονιϊν τουσ,
ςχεδόν οι μιςοί (48,6%) δεν κζλουν να μπουν ςτο
Δθμόςιο. Αντικζτωσ, το 49,4% κζλει να ξεκινιςει μια
επιχείρθςθ υψθλισ τεχνολογίασ.
Σα κατάφεραν παρά τισ... ελλθνικζσ αντιξοότθτεσ
Νζοι επιχειρθματίεσ που κάνουν τα πρϊτα τουσ βιματα
ςτον τομζα τθσ υψθλισ τεχνολογίασ μιλοφν ςτθν «Κ» για
τθ δουλειά τουσ αλλά και τα προβλιματα που
αντιμετωπίηουν.
1. Θ ομάδα του ΟpenFund είναι μια εταιρεία που
δθμιουργικθκε πριν από ζνα χρόνο για τθν οικονομικι
και ςυμβουλευτικι ςτιριξθ νζων επιχειριςεων ςτον
χϊρο του Διαδικτφου και των αναδυόμενων τεχνολογιϊν.
Ρροζκυψε από τθν κοινότθτα του Open Coffee
(ςυναντιςεισ ςτισ οποίεσ παρουςιάηονται
επιχειρθματικζσ ιδζεσ προκειμζνου να προκφψουν
ςυμπράξεισ). Θδθ με τθ ςτιριξθ του ΟpenFund ζχουν
δθμιουργθκεί μζχρι ςιμερα τζςςερισ πρωτοποριακζσ
εταιρείεσ με ζδρα τθν Ελλάδα, τθ Νοτιοανατολικι και
Δυτικι Ευρϊπθ, ενϊ ςυςτινεται άλλθ μία. Ραράλλθλα,
ςτο θλεκτρονικό ταχυδρομείο τθσ εταιρείασ καταφτάνουν
νζεσ προτάςεισ από ΘΡΑ και Λαπωνία.
«Κζλαμε να καλφψουμε το κενό που αφινουν οι εν
δυνάμει επενδυτζσ που ςπάνια επενδφουν ςε
καινοφργιεσ ιδζεσ», είπε ο 24χρονοσ Γ. Καςςελάκθσ,
εκπροςωπϊντασ τθν εταιρεία.
2. Θ διαδικτυακι υπθρεςία τθσ φωτοχαρτογράφθςθσ
www.kapou.gr -εφάμιλλθ και ςφγχρονθ τθσ αντίςτοιχθσ
google street view- επιτρζπει ςτον χριςτθ να περιθγθκεί
εικονικά ςε ζναν τόπο μζςα από φωτογραφίεσ, εντόσ και
21
 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ

Photo: Δθμιτρθσ Ραπαηυμοφρθσ

εκτόσ Ελλάδασ. Θ εταιρεία του 28χρονου Λ. Ραυλίδθ και
Μπεντίλασ και ο αδερφόσ του Δθμιτρθσ, 30 ετϊν,
του κακθγθτι ρομποτικισ του πανεπιςτθμίου
ίδρυςαν τθν Total Eclipse – από το 1999 επιχειροφςαν
Ρενςιλβάνια-ΘΡΑ Κ. Δανιθλίδθ, ιδρφκθκε το 2008 ςε
ςτον κλάδο των διαδικτυακϊν υπθρεςιϊν – ςτράφθκαν
Κερμοκοιτίδα τθσ Κεςςαλονίκθσ, ζχοντασ ξεκινιςει ωσ
εξαρχισ ςτθ διεκνι αγορά, αποκτϊντασ άμεςα
ερευνθτικό πρόγραμμα ςτισ ΘΡΑ. Τελικά θ
Αμερικανό εκδότθ και ςυνεργάτεσ ςε όλο τον κόςμο.
χρθματοδότθςθ του εγχειριματοσ αποδείχτθκε
«Στο εξωτερικό βρίςκεισ ανταπόκριςθ και εμπιςτοςφνθ
δφςκολθ υπόκεςθ, ενϊ θ νεαρι επιχείρθςθ
που ςτθν Ελλάδα δεν υπάρχουν», εξιγθςε ο κ. Αρ.
κακθλϊκθκε επί οκτάμθνο μζχρι να κακοριςτεί το
Μπεντίλασ, επιςθμαίνοντασ πωσ ςτθ χϊρα μασ λείπει
κεςμικό πλαίςιο για τθν προςταςία των προςωπικϊν
επιπλζον το εξειδικευμζνο ανκρϊπινο δυναμικό, ενϊ θ
δεδομζνων που μπορεί να περιλαμβάνονται ςτο
πειρατεία λογιςμικοφ είναι ιδιαίτερθ διαδεδομζνθ,
φωτογραφικό υλικό.
κακϊσ «ο Ελλθνασ δεν κεωρεί πωσ θ ανάπτυξθ
λογιςμικοφ είναι αποτζλεςμα ςκλθρισ δουλειάσ».
3. Εκπαιδευτικό λογιςμικό για λογοκεραπευτζσ και
παιδιά με ειδικζσ μακθςιακζσ ανάγκεσ κακϊσ και για
5. Το ρομποτάκι novo1, που βρίςκεται ςτο ςτάδιο τθσ
τθν ανάλυςθ βιολογικϊν δεδομζνων αναπτφςςει θ
ανάπτυξθσ, φιλοδοξεί να ςυμβάλει ςτθ διδαςκαλία τθσ
εταιρεία the second method που ίδρυςαν το 2006
φυςικισ, του θλεκτριςμοφ, τθσ μθχανολογίασ, τθσ
τζςςερισ νζοι.
πλθροφορικισ και τθσ ρομποτικισ ςε μακθτζσ όλων των
Θ υλοποίθςθ τθσ ιδζασ τουσ ζγινε εφικτι, ςφμφωνα με
εκπαιδευτικϊν βακμίδων και ςε φοιτθτζσ.
τον 39χρονο Χρ. Καραπιπζρθ, εκπρόςωπο τθσ
Οι δθμιουργοί του, Στ. Καςδερίδθσ και Ρ. Κονταξάκθσ,
εταιρείασ, χάρθ ςτθ κερμοκοιτίδα, που ανζλαβε το
από το Λνςτιτοφτο Ρλθροφορικισ του Λδρφματοσ Ερευνασ
άγοσ τθσ γραφειοκρατίασ και επζνδυςε τα απαραίτθτα
και Τεχνολογίασ τθσ Κριτθσ, ίδρυςαν τθν εταιρεία
κεφάλαια.
novocaptis. Ωςτόςο, θ επιχειρθματικότθτα αποδείχτθκε
«Θ καινοτομία πρζπει να ςυνδζεται με τθν
δφςκολθ υπόκεςθ. «Στθν Ελλάδα για να
επιχειρθματικότθτα. Αλλιϊσ πϊσ κα κατευκυνκεί ο
χρθματοδοτιςεισ τθν ίδρυςθ μιασ επιχείρθςθσ πρζπει να
κόςμοσ προσ τθν επιχειρθματικότθτα και όχι προσ τον
βάλεισ υποκικθ το ςπίτι ςου. Επιπλζον οι τράπεηεσ δεν
δθμόςιο τομζα;» διερωτικθκε ο ίδιοσ.
χορθγοφν δάνεια ςε επιχειριςεισ νεότερεσ των τριϊν
ετϊν», παρατιρθςε ο κ. Καςδερίδθσ, τονίηοντασ πωσ θ
4. Στον τομζα των περιςταςιακϊν θλεκτρονικϊν
πολιτεία οφείλει να διαςφαλίςει ζνα πλαίςιο εφρυκμθσ
παιχνιδιϊν (casual games) θ κεςςαλονικιϊτικθ Total
λειτουργίασ τθσ καινοτόμου επιχειρθματικότθτασ.
Eclipse με τα χειροποίθτα γραφικά τθσ ςυγκαταλζγεται
μεταξφ των κορυφαίων εταιρειϊν παγκοςμίωσ. Τα
Δθμοςιεφκθκε ςτθν εφθμερίδα Κακθμερινι ςτισ
παιχνίδια τθσ – που βρίςκουν απιχθςθ κυρίωσ ςε
26.06.2010.
ανκρϊπουσ με λιγοςτό ελεφκερο χρόνο και
περιοριςμζνεσ γνϊςεισ πλθροφορικισ και ςε γυναίκεσ
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
30-60 ετϊν – κάνουν εκατομμφρια πωλιςεισ ςτισ ΘΡΑ
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100029
και τον κόςμο και βρίςκονται μεταξφ των δζκα πιο _26/06/2010_406066
δθμοφιλϊν. Οταν το 2004 ο 32χρονοσ Αργφρθσ

© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ 22

 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
“What is the value of networked journalism?”

By Charlie Beckett with Polis interns Jaime Herve-Azevedo, Kyle

Moughan, David McDougall, Daniela Moreira, Bjork Kjaernested
and Sachi Doctor*

Is the journalism that emerges from this networked

process more valuable? If the organizations and
arrangements that used to produce journalism are
being destroyed or re-ordered than we must be sure
that their replacements provide something at least as
good. This report has shown how networked
journalism can transform and enhance the quality of
news media production by making journalism deeper,
more connected, diverse and engaged with the public.
Through greater public participation and interactivity it
can become more reflective and representative while
allowing for greater creativity and critical thought. It
can be sharper, quicker and cheaper, too. It seems to
be accepted now that becoming more networked is
essential for journalism in an era of social media.

Now we have an abundance of instantly accessible data and commentary that can be connected onwards almost
infinitely. Much of it is produced by the public, often through social networks.

This is not to ignore the obstacles to improving value.
There are still the threats to valuable journalism from
crass commercialism, underinvestment, political
interference, and professional complacency. Nick
Davies32 has described in his book Flat Earth News an
increase in some newsrooms of unthinking and
unoriginal ‘churnalism’ as companies drive down costs
by getting fewer journalists to do more work, leading
to a fall in quality. Politicians and bureaucrats in turn
are happy to see journalistic oversight reduced.
The same new technologies that offer increased
efficiencies and communicative powers bring with
them potential negative as well as positive impacts. As
journalism becomes more networked there are still
choices that we must make as journalists, citizens or
politicians to decide what kind of media we want.
There is nothing innately virtuous, democratic or
valuable about the Internet. It has taken revenue
away from many traditional providers of quality
journalism. It can also exacerbate problems such as
the trend towards recycling rather than originating
news information. It affords greater opportunities to
falsify imagery and to spread unsubstantiated
information without accountability.
The answer lies in the function of the networked
professional journalist to act as a filter and facilitator
and the potential power of the citizen to hold them to
account. For example, it is one thing to allow people
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
to post or comment on a website, but there is no reason
why there can’t still be a moderation policy. The
participatory audience can also act as a check and
balance. In the end trust is secured by connectivity.
Interactivity leads to accountability through a new
conceptualization of trust based on the networked
journalist as a reliable hub of connectivity: The mission
to connect for contemporary journalists involves four
principal linkages: between contextual back stories and
current events; between citizen and institutional process
of policy-making; between citizens and the confusing
mass of online as well as offline information sources;
and between communities and communities.
The influx of more disparate material raises serious
issues that networked journalism brings about
traditional editorial values such as objectivity and
authority. If the public is participating then how do you
prevent bias, subjectivity or unrepresentative content? I
deal with some of these issues in a separate paper on
the nature of quality in networked journalism34 but put
briefly, I would argue that the benefits of improved
diversity far outweigh the risks. Traditional journalism
with its more narrow production base was also given to
a particular view of the world. The difference with the
kind of connectivity that networked journalism can
provide is that the audience now has a greater range of
biases from which to choose.
Networked journalism builds on many of the traditional
functions of the news media: to report, analyze and
23
 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ

comment on our world. It returns to old (and often neglected) editorial virtues: independence, oversight, and
human interest. It can enhance existing genres such as political reporting and specialist practices such as
investigation. It draws upon well-established formulations of news production such as Community media and
Public or Civic journalism.

However, it is difficult to see how news media culture can remain the same if the journalism alters. This is not
about private versus public, or even professional versus amateur. We have seen throughout this report that
career journalists and commercial companies as well as public service broadcasters and local activists can all
participate in networked journalism. But how they do it has changed. The newsroom is not the same. The BBC’s
Peter Horrocks has already signaled the end of Fortress journalism: Most journalists have grown up with a
fortress mindset. They have lived and worked in proud institutions with thick walls. Their daily knightly task has
been simple: to battle journalists from other fortresses. But the fortresses are crumbling and courtly jousts with
fellow journalists are no longer impressing the crowds. The end of fortress journalism is deeply unsettling for us
and requires a profound change in the mindset and culture of journalism.

We have seen in this report how that vision – which can be brutal and demanding when you are in the middle of
it – is being enacted. The struggle in a period of limited resources is how to add the value of networking without
losing the journalism. There may be something even more profound going on here. It may be that the news itself
is not the same. LSE Professor Terhi Rantanen has pointed out that historically news has often shifted in its
production processes and even in its meaning. You can go back to 17th century pamphleteers or 19th century
news agencies – or more recently to the advent of radio and television to see how social and technological
changes have produced quite different ideas of what news is.

We have moved on from an era of relatively scarce news information subject to limits of time and distance in its
gathering and dissemination. Now we have an abundance of instantly accessible data and commentary that can
be connected onwards almost infinitely. Much of it is produced by the public, often through social networks. The
first challenge of journalism will still be to tell us what is new – what has just happened. In the past it might have
been enough for journalists to repeat that ‘news’ and duplicate it across a series of discrete platforms. The
Internet and convergence has broken that monopoly and forced the news media to seek value in networking.
The idea and the practice of networked journalism raise as many questions and possibilities as it provides
answers. This is good. Journalism is at its best when it is at its most reflexive and responsive. We should be
impressed by the effort of both citizens and professionals to reinvigorate our news media. But we also look to
wider society to invest in and influence this process. Journalism is too important to be left to journalists and too
valuable to be left to chance or crude market forces. Networking journalism is not just an option, it is an
imperative and a necessity.

© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ 24

 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ

EXECUTIVE SUMMARY

1. Networked journalism is now an integral part of British mainstream journalism.

2. It allows for public participation in all parts of the news production process.
3. It is based on interactivity and connectivity
4. It changes the way that the individual journalist as well as news media organizations work
5. It connects the mainstream media organizations into a much wider network of independent, individual and
social media communications
6. It offers the potential for a transformation of the public value that journalism can offer in a networked
society

Networked Journalism adds editorial value for the consumer in (at least) three ways:
i. Editorial diversity:
It creates more substantial and varied news so that the consumer is more easily able to find content that
suits their interests and needs. Instead of the public going to a limited range of news, an almost infinite
network of news is created around the individual.
ii. Connectivity and Interactivity:
Networked journalism distributes news in different ways that engage the attention of the public by offering
them involvement at every stage. The promise of interaction can be enough in itself to create community.
In practice, collectively the public appears to have an almost limitless appetite for involvement.
iii. Relevance:
Networked journalism relates to audiences and subjects in ways that create new ethical and editorial
relationships to news. It creates a more transparent production process that helps to build trust. It seeks to
be where public discourse happens rather than creating a discrete space called news. It means turning
news into social media.

Networked journalism also offers an enhanced business model in (at least) three ways:
i. ‘Free’ Content:
Public participation through networked journalism adds economic value directly to the news media in the
sense that the contribution of the public literally creates content – usually for free – from the citizen.
Journalism must be one of the few industries where the consumer volunteers material and services to the
producer.
ii. The Curation Premium:
Counter-intuitively, the abundance of disinter mediated information may also give quality networked
journalism a market advantage. The plethora of data sources and competing platforms and outlets means
there will be a premium (or ‘freemium’) for authoritative and trustworthy curating and filtering of news.
This function may happen within ‘pay-wall’ or subscription systems as well as through other more open
channels. The demand for transparent and relevant mediation will increase. Networked Journalism as a
kind of intelligent and pro-active search engine will create quality by adding value to search.
iii. Journalism as a public service
Networked journalism is a valuable way to create stakeholder-funded journalism. Educators, foundations,
NGOs and community groups are among the civil society organizations that can use networked journalism
to create media that furthers their aims, ideally in a transparent, interactive and accountable way. The BBC
is just one example of a publicly-funded media organization that has retained its independence. Other
organizations such as local councils, universities and NGOs like Oxfam produce so much media that they
are themselves becoming part of networked news provision. We argue that is just as important to debate
and scrutinize how well they do that as it is to demand value of professional news media groups.

*Charlie Beckett is the director of Polis, the journalism think-tank at the London School of Economics and
Political Science. Polis welcomes collaboration with media organizations and anyone interested in the
relationship of media and society.
www.polismedia.org Director’s blog: www.charliebeckett.org

© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ 25


“The internet
The web's new walls
How the threats to the internet’s openness can be averted”
WHEN George W. Bush referred to “rumours on the,
uh, internets” during the 2004 presidential
campaign, he was derided for his cluelessness—and
“internets” became a shorthand for a lack of
understanding of the online world. But what looked
like ignorance then looks like prescience now. As
divergent forces tug at the internet, it is in danger of
losing its universality and splintering into separate
digital domains. The internet is as much a trade pact
as an invention. A network of networks, it has grown
at an astonishing rate over the past 15 years because
the bigger it got, the more it made sense for other
networks to connect to it. Its open standards made
such interconnections cheap and easy, dissolving
boundaries between existing academic, corporate
and consumer networks (remember CompuServe
and AOL?). Just as a free-trade agreement between
countries increases the size of the market and boosts
gains from trade, so the internet led to greater gains
from the exchange of data and allowed innovation to
flourish. But now the internet is so large and so
widely used that countries, companies and network
operators want to wall bits of it off, or make parts of
it work in a different way, to promote their own
political or commercial interests (see article).
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
Walled wide web
Three sets of walls are being built. The first is
national. China’s “great firewall” already imposes
tight controls on internet links with the rest of the
world, monitoring traffic and making many sites or
services unavailable. Other countries, including Iran,
Cuba, Saudi Arabia and Vietnam, have done similar
things, and other governments are tightening
controls on what people can see and do on the
internet.
Second, companies are exerting greater control by
building “walled gardens”—an approach that
appeared to have died out a decade ago. Facebook
has its own closed, internal e-mail system, for
example. Google has built a suite of integrated web-
based services. Users of Apple’s mobile devices
access many internet services through small
downloadable software applications, or apps, rather
than a web browser. By dictating which apps are
allowed on its devices, Apple has become a
gatekeeper. As apps spread to other mobile devices,
and even cars and televisions, other firms will do so
too.
26

Third, there are concerns that network operators
looking for new sources of revenue will strike deals
with content providers that will favour those
websites prepared to pay up. Al Franken, a
Democratic senator, spelled out his nightmare
scenario in a speech in July: right-wing news sites
loading five times faster than left-wing blogs. He and
other advocates of “net neutrality” want new laws
to stop networks discriminating between different
types of traffic. But network operators say that could
hamper innovation, and those on the right see net
neutrality as a socialist plot to regulate the internet.
Thus the incentives that used to favour greater
interconnection now point the other way.
Suggesting that “The Web is Dead”, as Wired
magazine did recently, is going a bit far. But the net
is losing some of its openness and universality.
That’s not always a bad thing. The profits which
Apple harvests from its walled garden have enabled
it to provide services and devices that delight its
customers, who may be happy to trade a little
openness for greater security or ease of use; if not,
they can go elsewhere. While some parents
welcome Apple’s policy of blocking racy apps from
its devices, for example, anyone who dislikes it can
buy a Nokia or an Android phone instead. And
existing antitrust laws can always be brought to bear
if any company establishes and then abuses a
dominant position in, say, mobile-phone operating
systems or advertising platforms—something that
has not happened yet.
Restrictions imposed by governments are more
troubling, and harder to deal with. There is not much
that outsiders can do about China’s great firewall.
But Western governments can at least set a good
example. Australia’s plan to build a Chinese-style
firewall in an effort to block child pornography and
bomb-making instructions, for instance, is daft and
should be scrapped. It will be easy to evade, and
traditional law-enforcement approaches are a better
way to handle such problems than messing with the
internet’s plumbing.
Governments inclined to censor might be swayed by
arguments that focus on the economic benefits of
openness. Duy Hoang, an American-based
campaigner for democracy in Vietnam, has
suggested that foreign critics stress the internet’s
role in fostering trade, development, education and
jobs. Similarly, China could be reminded how much
more its scientists could achieve if they had
unfettered access to information.
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
What about the risk that operators will fragment the
internet by erecting new road-blocks or toll booths?
In theory, competition between providers of internet
access should prevent this from happening. Any
broadband provider that tries to block particular
sites or services, for example, will quickly lose
customers to rival firms—provided there are plenty
of them.
Why net neutrality is a distraction
But that is not the case in America. Its vitriolic net-
neutrality debate is a reflection of the lack of
competition in broadband access. The best solution
would be to require telecoms operators to open
their high-speed networks to rivals on a wholesale
basis, as is the case almost everywhere in the
industrialized world. America’s big network
operators have long argued that being forced to
share their networks would undermine their
incentives to invest in new infrastructure, and thus
hamper the roll-out of broadband. But that has not
happened in other countries that have mandated
such “open access”, and enjoy faster and cheaper
broadband than America. Net neutrality is difficult to
define and enforce, and efforts to do so merely
address the symptom (concern about discrimination)
rather than the underlying cause (lack of
competition). Rivalry between access providers
offers the best protection against the erection of
new barriers to the flow of information online.
This newspaper has always championed free trade,
open markets and vigorous competition in the
physical world. The same principles should be
applied on the internet as well.
Δθμοςιεφκθκε ςτο περιοδικό Economist ςτισ
2.9.2010.
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
http://www.economist.com/node/16943579
Related items
 The future of the internet: A virtual
counter-revolution
27

“Now Playing: Night of the Living Tech”
By Steve Lohr
Life in the media and communications terrarium, it
seems, is getting increasingly perilous. The
predictions of demise are piling up. Phone calls, e-
mail, blogs and Facebook, according to digerati
pundits recently, are speeding toward the grave.
Last week, Wired magazine proclaimed, “The Web
Is Dead.”
Yet evolution — not extinction — has always been
the primary rule of media ecology. New media
predators rise up, but other media species typically
adapt rather than perish. That is the message of
both history and leading media theorists, like
Marshall McLuhan and Neil Postman. Television, for
example, was seen as a threat to radio and movies,
though both evolved and survived.
Still, if the evolutionary pattern remains intact,
there are some fundamental differences in today’s
media ecology, experts say.
Strip away the headline hyperbole of the “death of”
predictions, they note, and what remains is mainly
commentary on the impact of the accelerated pace
of change and accumulated innovations in the
Internet-era media and communications
environment. A result has been a proliferation of
digital media forms and fast-shifting patterns of
media consumption.
So the evolutionary engine runs faster than ever
before, opening the door to new and often
unforeseen possibilities. “Change has changed
qualitatively,” says Janet Sternberg, an assistant
professor at Fordham University and president of
the Media Ecology Association, a research
organization.
Up, for example, sprout social networks —
Facebook, Twitter, Tumblr, Foursquare and others
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
— that are hybrids of communication, media
distribution and unvarnished self-expression. New
versatile digital devices — whether iPhone or
Android smartphones, iPod players and iPad tablets
— nurture more innovation and experimentation.
Adaptations follow. College freshman don’t wear
watches — cellphones are their timepieces — and
seldom use e-mail, notes the Beloit College Mindset
List, which was released last week. (The yearly list,
created by two faculty members in 1998, is
intended as a glimpse at the attitudes and behavior
of new college students.) Instead of e-mail, young
people prefer to communicate through social
networks, or instant-messaging or cellphone text
messages, to which their friends are more likely to
reply quickly.
Americans are talking less on their cellphones.
When they do talk, the conversations are shorter,
according to industry data. Partly, this reflects the
shift in use of cellphones more as mobile
computers that communicate via written messages.
But this also reflects a subtle shift in etiquette,
experts say. People increasingly use text messages
and e-mail to arrange telephone calls, which are
reserved for more important, complicated
dialogues. An unscheduled call from people other
than family members, they say, is often regarded as
a rude intrusion.
Broad swaths of the blogosphere lie fallow,
abandoned. But again, this is a sign of adaptive
behavior. Much of the communication on personal
blogs, where people wrote and posted pictures of
themselves, their children and their pets, was
about “sociability” and has shifted to social
networks like Facebook, says John Kelly, lead
scientist at Morningside Analytics, a research firm.
But professional blogs, meant for public
consumption, and focused on subjects like politics,
economics and news, are thriving, Mr. Kelly notes.
The spread of mobile media devices, whether
smartphones or iPads or Nooks, has led to tailored
software applications that make reading text and
watching video easier on screens smaller than
those on personal computers. So people are not
viewing this mobile media through a Web browser
like Internet Explorer or Firefox, a central point in
the Wired “Web Is Dead” article. But the books,
magazines and movies viewed on an iPad, for
example, are downloaded over the Internet.
Indeed, Wired added the headline declaration,
“Long Live the Internet.” Similarly, the case for
Facebook’s fall someday is that it is a cluttered Web
28

creation when
mobile devices
demand sleek,
simple designs.
Adaptive
innovation and
experimentation,
experts say, is the
rule in a period of
rapid change that
can be seen as the
digital-age
equivalent of the ferment after the introduction of
the printing press. “We’re experiencing the biggest
media petri dish in four centuries,” observes Paul
Saffo, a visiting scholar at Stanford University who
specializes in technology’s effect on society.
Media evolution, of course, does claim casualties.
But most often, these are means of distribution or
storage, especially physical ones that can be
transformed into digital bits. Photographic film is
supplanted, but people take more pictures than
ever. CD’s no longer dominate, as music is more
and more distributed online. “Books, magazines
and newspapers are next,” predicts Nicholas
Negroponte, founder of the M.I.T. Media Lab. “Text
is not going away, nor is reading. Paper is going
away.”
Technology is by no means the only agent of
change. Cultural tastes have a big influence,
sometimes bringing quirky turns in the evolutionary
dance. Record turntables and vinyl records did
appear all but extinct — only to be revived by
audiophiles, including D.J.’s who created new
sounds and rhythms — the art of turntablism.
Today, the analog devices are often linked to
computers for editing and adding sound tracks, and
many people mix tracks at home. Turntables have
made a niche revival, and vinyl record sales have
increased 62 percent over the last decade to 2.4
million last year, reports Nielsen, a market research
firm.
“No one would have predicted that — the
unexpected happens,” says Lisa Gitelman, a media
historian at New York University. “When we look at
how media evolves, it is clear there is no single
arrow forward.”
Radio is a classic evolutionary survivor. In the 1930s
and 1940s, radio was the entertainment hearth of
American households, as depicted in the Woody
Allen film “Radio Days.” By the 1950s, television
wrested that role from radio. But the older media
adapted by moving to shorter programming
formats and becoming the background music and
chat while people ride in cars and do other things
at home. Later, digital satellite distribution
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
breathed new life and diversity into radio offerings,
by allowing almost unlimited channels.
“Radio is a supple and durable technology that has
outlived quite a few predictions of its demise,” says
John Staudenmaier, editor of the journal
Technology and Culture, who regards podcasts as
the long-lived medium’s latest incarnation. “It’s the
country cousin of radio, still the transmission of
audio only,” he says.
Movies, too, have proved remarkably resilient. The
television threat in the 1950s set off Hollywood’s
early, brief foray into 3-D (only recently revived).
Movies like “Bwana Devil,” “House of Wax” and
even Alfred Hitchcock’s 1954 “Dial M for Murder”
were shot in 3-D, though the latter played in most
theaters as a conventional film. Yet the ultimate
solution for Hollywood back then was not a
technical gimmick, but a richer art form, though
one assisted by wide-screen, vivid-color
technologies like Cinerama and CinemaScope.
Studios began turning out fewer films, but ones
intended to give viewers a more vibrant, immersive
experience than television could offer — movies
like “Ben-Hur” in 1959 and “How the West Was
Won” in 1962.
Today, traditional media companies face the
adaptive challenge posed by the Internet. That
challenge is not just the technology itself, but how
it has altered people’s habits of media
consumption. Multitasking, in the sense of truly
being able to focus on more than one cognitively
taxing task at a time, may well be a myth, experts
say. But it does seem to be an accurate description
of people’s behavior — watching television, while
surfing the Internet or answering text messages.
“Consumers are getting much more adept at
engaging two or three forms of media at a time,”
says Steve Hasker, head of Nielsen’s media unit.
Attention spans evolve and shorten, as even the
most skilled media jugglers can attest. “I love the
iPad,” admits Mr. Negroponte, “but my ability to
read any long-form narrative has more or less
disappeared, as I am constantly tempted to check
e-mail, look up words or click through.” And
people, every bit as much as technology, shape the
churning media ecology.
Δθμοςιεφκθκε ςτθν εφθμερίδα New York
Times ςτισ 21.8.2010.
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
http://www.nytimes.com/2010/08/22/weekinrevie
w/22lohr.html?_r=2&ref=steve_lohr&pagewanted=
print
29

Open Media
“΢τα κρανία του Facebook”
τθσ Ιηαμπζλα ΢αςλόγλου
«Μζχρι το τζλοσ του εξαμινου, κα πρζπει να ζχετε
ξεκακαρίςει το ρόλο του δθμοςιογράφου ςτθν
ψθφιακι εποχι και τον δικό ςασ ρόλο ςτθν άςκθςθ
του επαγγζλματοσ μζςα από τθν πρακτικι των
πολυμζςων. Αν τα μπλογκ ιταν πρωτοπορία πριν 4
χρόνια και το Twitter πριν 2 χρόνια, αφριο
πρωτοπορία κα είναι κάτι άλλο. Ρρζπει να είςτε
ανοιχτοί και ευζλικτοι. Εςείσ χειρίηεςτε τισ νζεσ
τεχνολογίεσ, όχι εκείνεσ εςάσ.» Ειςαγωγι ςτο
μάκθμα Δθμοςιογραφία και Μζςα Κοινωνικισ
Δικτφωςθσ του πανεπιςτθμίου Στάνφορντ.
O τρόποσ που αςκείται θ δθμοςιογραφία άλλαξε. Οι
νζεσ τεχνολογίεσ τον άλλαξαν. Εντάξει, φταίει και θ
κάμψθ τθσ διαφιμιςθσ, αλλά δεν είναι τθσ ϊρασ. Θ
διεκνισ ακαδθμαϊκι κοινότθτα τρζχει να προλάβει
τισ εξελίξεισ. Στα πιο ςφγχρονα πανεπιςτιμια του
πλανιτθ, θ επιςτιμθ των υπολογιςτϊν με όλα τα
ςυναφι μακιματα είναι υποχρεωτικι διδακτζα φλθ
για το πτυχίο τθσ Δθμοςιογραφίασ. Κι ζτςι πρζπει. Ο
Μακλοφαν και θ προφθτικι ριςθ του «Το Μζςον
Είναι το Μινυμα» δεν αφινει περικϊρια για
ψθφιακό αναλφαβθτιςμό ςτουσ δθμοςιογράφουσ
τθσ νζασ εποχισ. Από τθ ςτιγμι που οι νζεσ
τεχνολογίεσ ζδωςαν τθ δυνατότθτα ςε όλουσ να
γίνουν λίγο δθμοςιογράφοι, να παράγουν, δθλαδι,
«ειδιςεισ» και ακόμα πιο εφκολα να τισ διαδίδουν,
οι επαγγελματίεσ ζχαςαν το αποκλειςτικό προνόμιο
ςτον δθμόςιο λόγο. Ρρζπει να μυθκοφν
κατεπειγόντωσ ςτον δθμόςιο διάλογο.
Στο πρόςφατο ςυνζδριο των διδαςκόντων ςε ςχολζσ
Δθμοςιογραφίασ και Μζςων Μαηικισ Επικοινωνίασ
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
ςτο Ντζνβερ, ο κφβοσ ερρίφκθ: τα μζςα κοινωνικισ
δικτφωςθσ επιςτρατεφονται ςτο ρεπορτάη! «Ρρζπει
να δϊςουμε ζμφαςθ ςτθ χριςθ του Facebook και
των άλλων κοινωνικϊν μζςων» είπαν οι ομιλθτζσ.
«Να διδάξουμε ςτουσ φοιτθτζσ μασ τουσ νζουσ
τρόπουσ άςκθςθσ δθμοςιογραφίασ μζςα από τα
κοινωνικά δίκτυα. Να καταλάβουν ότι το Facebook
είναι επαγγελματικό εργαλείο, όχι παιχνίδι για να
περνοφν τθν ϊρα τουσ. Οι νζεσ τεχνολογίεσ μάσ
δίνουν τθ δυνατότθτα να ανακαλφψουμε νζουσ
τρόπουσ για να ποφμε μια ιςτορία, να
ςυνυπάρξουμε με τουσ αναγνϊςτεσ ι τουσ
τθλεκεατζσ, να ςυμμετζχουμε ςτα κοινά. Δεν μπικε
απλϊσ ζνασ υπολογιςτισ ςτθ κζςθ τθσ
γραφομθχανισ. Το ίντερνετ άλλαξε τα πάντα. Και
πρϊτοι εμείσ που διδάςκουμε δθμοςιογραφία
πρζπει να το πάρουμε απόφαςθ».
Αυτά ςτα κρανία.Τθν ίδια ϊρα, ςτθν πραγματικι
ηωι, ςτθν αίκουςα ςφνταξθσ, αν δεν πάκεισ δεν κα
μάκεισ. Μάικ Γουάιη, ακλθτικογράφοσ τθσ
Washington Post. Απομακρφνκθκε ζνα μινα από τθν
εφθμερίδα γιατί μετζδωςε αναλθκι είδθςθ μζςα
από το Twitter του. «Ο Γουάιη δεν μετζδωςε, αλλά
καταςκεφαςε είδθςθ. Κι αυτό είναι το μεγαλφτερο
αμάρτθμα ςτθ δθμοςιογραφία», ζγραφε ςτθν
ανακοίνωςθ που ζβγαλε για το κζμα θ Washington
Post.
Ο Γουάιη δεν είναι ο πρϊτοσ που τθν πάτθςε. Κι
άλλοι επαγγελματίεσ δεν διαςταφρωςαν τθν
πλθροφορία που ζφταςε ςτθ ςελίδα τουσ ςτο
Facebook ι ςτον λογαριαςμό τουσ ςτο Twitter και
τθν αναμετζδωςαν ωσ αλθκινι. Στθν εποχι των
μζςων κοινωνικισ δικτφωςθσ πρζπει να
διπλοτςεκάρεισ τθν αλικεια. Αλλιϊσ, πάρε το
καρεκλάκι ςου, βγεσ ςτθν αυλι και κάνε κουσ κουσ.
Κοινωνικι δικτφωςθ δεν είναι κι αυτό;
Δθμοςιεφκθκε ςτο Ε τθσ Κυριακάτικθσ
Ελευκεροτυπίασ ςτισ 12.9.2010.
Κείμενο: Ληαμπζλα Σαςλόγλου (sasloglou@enet.gr)
30
 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ

“Εξαίρεςθ τα ςκοτεινά blogs”

του Κϊςτα Κυριακόπουλου
”

Δεν μποροφςε να βρεκεί χειρότεροσ, πιο απάνκρωποσ

τρόποσ για ν' ανοίξει ζςτω και με μιςόλογα μια ςυηιτθςθ
για τα νζα ψθφιακά δθμοςιογραφικά ικθ.

Σε μια εποχι που οι κυκλοφορίεσ των εφθμερίδων

καταγράφουν παγκοςμίωσ πτωτικι τάςθ, μια άλλθ, λζνε,
δθμοςιογραφία ζχει κάνει εμφανι και ιδιαιτζρωσ
υπολογίςιμθ τθν παρουςία τθσ.

ΤΟ Ε΢ΩΤΘΜΑ «είναι ο blogger δθμοςιογράφοσ;» μοιάηει

κάπωσ ςαν το ςεξπιρικό «να ηει κανείσ ι να μθ ηει;». Αυτό,
όμωσ, που ζχει ςυμβεί ςτο μίηερο και ςχεδόν κακόμοιρο
ελλθνικό τοπίο είναι το εξισ: Χριςτεσ του Λντερνετ
ανζβθκαν ςτο άρμα τθσ μίμθςθσ τθσ παραδοςιακισ

Αλλο θ ζκφραςθ απόψεων, ςχολίων, περιγραφϊν, εξαιρετικϊν προςωπικϊν ιςτοριϊν ι ακόμα και εμμονϊν φποπτθσ
προζλευςθσ και άλλο θ εραςιτεχνικι μίμθςθ του δθμοςιογραφικοφ επαγγζλματοσ, που πλζον δεν είναι απλϊσ
δουλειά πεηοδρομίου αλλά αντικείμενο ακαδθμαϊκϊν ςπουδϊν.

δθμοςιογραφίασ και τθσ ζδωςαν νζα χαρακτθριςτικά. Θ
ελλθνικι μετάφραςθ των new media, των social media, τθσ
citizen journalism ζδωςε «νοφμερα» ςε όςουσ
χρθςιμοποίθςαν τα νζα μζςα, και κυρίωσ τθν ανωνυμία και
τθν ταχφτθτα διάχυςθσ τθσ πλθροφορίασ, για να
μεταδϊςουν ό,τι δεν μποροφςαν με τα παραδοςιακά.
Κείμενα γοθτευτικά, παραπλανθτικά, ψεφτικα,
αποκαλυπτικά κάποιεσ φορζσ, ευκολοδιάβαςτα, ζτοιμα να
ικανοποιιςουν τισ λάγνεσ επικυμίεσ ενόσ ελλθνικοφ
κοινοφ, που ζχει διαπαιδαγωγθκεί ςτθ λογικι του
ξεκατινιάςματοσ. Φυςικά, όλοι βάλαμε το χεράκι μασ για
τθ δθμοφιλία των διαδικτυακϊν απορριμμάτων. Αντί να τα
απομονϊςουμε και να προτάξουμε τισ αρχζσ τθσ ποιοτικισ
δθμοςιογραφίασ. Ρϊσ κα το ζλεγαν ςε κάποιο καφενείο;
«Δεν ζγιναν μόνοι τουσ μάγκεσ...». Βζβαια, θ αλικεια είναι
ότι μεγάλα κομμάτια του ελλθνικοφ Λντερνετ όχι απλϊσ
ζχουν απομονϊςει τθν ψθφιακι παραδθμοςιογραφία,
αλλά τθν αγνοοφν επιδεικτικά.
ΔΕΝ ΕΛΝΑΛ ζτςι θ ελλθνικι «κανονικι» μπλογκόςφαιρα.
Ουδεμία ςχζςθ. Σ' αυτιν αναρτϊνται καταπλθκτικά
κείμενα με απόψεισ ανκρϊπων που λείπουν ακόμθ και από
τον λεγόμενο ςοβαρό Τφπο. Αλλο θ ζκφραςθ απόψεων,
ςχολίων, περιγραφϊν, εξαιρετικϊν προςωπικϊν ιςτοριϊν ι
ακόμα και εμμονϊν φποπτθσ προζλευςθσ και άλλο θ
εραςιτεχνικι μίμθςθ του δθμοςιογραφικοφ επαγγζλματοσ,
που πλζον δεν είναι απλϊσ δουλειά πεηοδρομίου αλλά
αντικείμενο ακαδθμαϊκϊν ςπουδϊν και πρζπει να πλθροί
ςυγκεκριμζνεσ προχποκζςεισ και ν' ακολουκεί κανόνεσ και
κατευκυντιριεσ γραμμζσ, αυτά που οι ξζνοι λζνε
«guidelines». Εξ άλλου ςτοιχείο τθσ νζασ ψθφιακισ
κουλτοφρασ είναι θ απόπειρα εκ βάκρων ςχεδιαςμοφ μιασ
νζασ δεοντολογίασ. Αλλο, όμωσ, θ ελεφκερθ ζκφραςθ του
ανκρϊπου που δεν ζχει πρόςβαςθ ςτουσ παραδοςιακοφσ
μθχανιςμοφσ δθμοςίευςθσ και άλλο θ χριςθ του πιο
επαναςτατικοφ μζςου επικοινωνίασ ωσ ψθφιακοφ
μεςθμεριανάδικου και εν πολλοίσ ωσ ελβετικοφ ςουγιά για
λογιϊν λογιϊν δουλειζσ.
ΤΟ ΔΛΛΘΜΜΑ «blogging ι δθμοςιογραφία» είναι
επικίνδυνο και για τισ δφο πλευρζσ. Και ςε ςυνδυαςμό με
το ότι, λόγω κρίςθσ, ζχουμε αρχίςει να μιςολζμε τα
πράγματα με το όνομά τουσ, ασ ποφμε και αυτό: Κακά τα
ψζματα, πολφ κα επικυμοφςα κάποιουσ Ελλθνεσ bloggers,
με φρζςκιεσ, δροςερζσ απόψεισ και ανοιχτά μάτια ςτον
κόςμο που ζρχεται, να τουσ ζβλεπα κάκε μζρα ςτθν
εφθμερίδα, ςε διπλανά γραφεία...
Δθμοςιεφκθκε ςτθν εφθμερίδα Ελευκεροτυπία ςτισ
27.07.2010
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=187391

© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ 31


“The power of new media”
by Jeff Sparrow*
The release by Wikileaks of tens of thousands of
classified reports from the war in Afghanistan is a
remarkable development for all kinds of reasons.
Firstly, the new information draws renewed
attention to the sheer horror of the Afghan war, a
conflict that, after nine long years, remains as
grindingly brutal as ever. We now have a forensically
detailed chronicle of what the conflict that both
major parties support actually looks like. As
Wikileaks' Julian Assange puts it, "The real story of
this material is that it is war, it is one damn thing
after another. It is the continuous small events, the
continuous deaths of children.' The leaked logs
document an accretion of individual wretchednesses
- a 'friendly fire' incident here, an accidental civilian
massacre there - that collectively paint a truly awful
picture of a conflict that seems liable to drag on for
ever, in pursuit of aims no-one seems capable of
articulating.
Secondly, the release provides a remarkable
demonstration of the power of new media.
The obvious comparison with a leak of this scale is
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
Daniel Ellsberg's distribution of the documents
known as the Pentagon Papers in 1971, files that
revealed the duplicity underlying the Vietnam War.
But, as Assange points out, Ellsberg's revelations
dripped out slowly through the New York Times, with
the full documents not available to the public for
years. By contrast, while Wikileaks provided
previews to The
Times, The
Guardian and der
Speigel, it has also
made the raw
data from 92,000
files available to
everyone,
something that
simply would not
have been
possible during
the Vietnam era.
The significance of
the disclosure
extends beyond
simply distributing
information widely. Essentially, the analysis of that
mountain of a data has been crowd sourced, in a
fashion that allows individual researchers to burrow
deep into whatever most concerns them. Already,
we've seen the Guardian and The New York Times
interpret the material in quite different ways. The
more left-leaning Guardian has emphasised
disclosures about civilian deaths; the impeccably
centrist New York Times has concentrated on
allegations of Pakistani support for the Taliban.
But who knows what else the millions of people
looking at the data will uncover? Marc Ambider
suggests, for instance, that the reports might help
track detainees who have disappeared into the
Pentagon's network of secret prisons. In other
words, it may well be that the full significance of the
documents won't be known for some time until the
collective power of the web has done it's work.
Again, this is all new.
Thirdly, the release of the Afghan logs constitutes a
damning indictment on the traditional pillars of
journalism. Wikileaks is a tiny organisation: basically,
a bunch of computer nerds supported by a handful
of volunteers. Yet, in the short period of its
32

existence, it has broken an extraordinary number of
big stories, from the 'Collateral Murder' footage of
the Apache helicopter in Iraq to corruption in Kenya.
As one admirer put it, "Wikileaks has probably
produced more scoops in its short life than the
Washington Post has in the past 30 years".
It is, quite simply, remarkable that the New York
Times, with its global staff and budget, is depending
on revelations from a few people with a website.
What's the explanation for Assange's success? Most
importantly, Wikleaks practises outsider journalism
in a time when many reporters prefer to boast about
being insiders. That is, in recent decades, journalism
has evolved from its origins as a fairly disreputable
trade to become a profession that grants its most
high-profile practictioners equal status with those on
whom they report. Senior reporters are themselves
political players. They know all the candidates
personally, they mix with them socially - and they
justify that proximity as a way of extracting
information.
The problem, of course, is that journalists
accustomed to walking the corridors of power are
quite likely to end up sharing the attitudes and
sensibilities of those they're supposed to scrutinise.
Not surprisingly, within the US, sections of the media
have been more concerned to argue that the war
logs should never have been released than they've
been to dig deeper into what the files reveal.
In that respect, Wikileaks represents a very different
model - basically, the journalist as outlaw. Julian
Assange will not, one imagines, be receiving any
invitations to White House parties. Indeed, he seems
to be in serious danger of detention or worse.
Yet it's precisely Wikileaks' adversarial approach that
has made its scoops possible. And the implications of
that extend beyond the Afghan conflict. Think, for
instance, of the Australian election campaign, a
vapid and vacuous process of less interest to most
voters than a cooking show. Now, a practitioner of
Assange-style journalism almost certainly wouldn't
be invited to join the panel at the debate between
Julia Gillard and Tony Abbott. On the other hand, he
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
or she might just be able to uncover some actual
information underneath the carefully calibrated
rhetoric of both parties, in such a way that we might
actually start talking about things that matter, rather
than spin and bluster.
Yet, in that respect, it's worth returning to the
comparison between the Pentagon Papers and this
recent leak. Assange is right to point out that his
organisation is far more able to disseminate
information than Ellsberg was in 1971. But the real
question is, what will happen with that information?
That is, despite the technological limitations of the
time, the Pentagon Papers were widely discussed
and debated, and the outrage they generated played
an important role in bringing the Vietnam War to an
end.
Will that happen today? As it happens, we've already
seen horrors from Iraq and Afghanistan (Wikileaks'
'Collateral Murder' among them) far more graphic
than anything that came out from Vietnam - and
they've largely disappeared without trace.
The bottom line is that the media - no matter how
bold or how innovative - can't control the reaction to
its revelations. Once information's released, it's up
to us what we do with it. Ellsberg could rely upon a
mass anti-war movement and, more generally, a
politically engaged community, both to interpret his
leaks and to act upon them. Right now, there's an
urgent need for something similar.
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
http://www.abc.net.au/unleashed/stories/s2965202
.htm
*Jeff Sparrow is the author of Killing: Misadventures
in Violence, the editor of Overland literary journal
and a research fellow at Victoria University.
33
 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ

Powerful Free Press

The Internet has become the natural
outgrowth of the power of the free
press that has continued to accelerate
that change in the world. One recent
example of how the free press —
supercharged with the power of the
Internet — continues to change the
“The Power of the Internet” world is the story of the whistle-blower
website WikiLeaks.org essentially
by Thomas R. Eddlem
overturning a corrupt Kenyan
When the Founding Fathers adopted the Bill of Rights guaranteeing government in 2007. WikiLeaks
that “Congress shall make no law … abridging the freedom of speech, spokesman Julian Assange explained
or of the press,” few could possibly have forseen that any person of how it happened to TED TV’s Chris
modest means could publish a truth accessible to the entire world (via Anderson:
the world wide web) to be read or viewed by potentially hundreds of Julian Assange: The Kroll Report. This
millions. was a secret intelligence report
In fact, the Founders had much more respect for newspapers than commissioned by the Kenyan
they did for the very federal government they established. “The basis government after its election in 2004.
of our governments being the opinion of the people,” Thomas Prior to 2004, Kenya was ruled by
Jefferson wrote in 1787, “the very first object should be to keep that Daniel arap Moi for about 18 years. He
right; and were it left to me to decide whether we should have a was a soft dictator of Kenya. And when
government without newspapers or newspapers without a Kibaki got into power — through a
government, I should not hesitate a moment to prefer the latter.” coalition of forces that were trying to
clean up corruption in Kenya — they
commissioned this report, spent about
two million pounds on this and an
Jefferson maintained this opinion despite being mercilessly criticized
associated report. And then the
by the press during his presidency. “The advertisements,” he bitterly
government sat on it and used it for
wrote to Nathaniel Macon several years after his term had ended,
political leverage on Moi, who was the
“contain the only truths to be relied on in a newspaper.” But Jefferson
richest man — still is the richest man —
never changed his view that, as he explained in an 1823 letter to John
in Kenya. It’s the Holy Grail of Kenyan
Adams, “the light which has been shed on mankind by the art of
journalism. So I went there in 2007,
printing has eminently changed the condition of the world.”
and we managed to get hold of this just
prior to the election — the national
election, December 28. When we
released that report, we did so three
days after the new President, Kibaki,
had decided to pal up with the man
that he was going to clean out, Daniel
arap Moi. So this report then became a
dead albatross around President
Kibaki’s neck.
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
34
TED TV’s Chris Anderson: And — I
mean, to cut a long story short — word
of the report leaked into Kenya, not

media, but indirectly. And in your opinion, it actually shifted the
election.
Assange: Yeah. So this became front page of the Guardian and was
then printed in all the surrounding countries of Kenya, in Tanzanian
and South African press. And so it came in from the outside. And
that, after a couple of days, made the Kenyan press feel safe to talk
about it. [I]t ran for 20 nights straight on Kenyan TV, [and] shifted
the vote by 10 percent, according to a Kenyan intelligence report,
which changed the result of the election.
Anderson: Wow, so your leak really substantially changed the
world?
Assange: Yep.
Though Kibaki claimed victory regardless of the election tallies, in
an election that was mired with fraud, he was forced to share
power with his electoral rival, Raila Odinga. Thus, it’s no surprise
that dictators across the world have long regarded a free press as
an enemy to slavery. Napoleon Bonaparte, the first dictator of the
modern totalitarian state, observed: “A journalist is a grumbler, a
censurer, a giver of advice, a regent of sovereigns, a tutor of
nations. Four hostile newspapers are more to be feared than a
thousand bayonets.” Likewise, Soviet-era dictator Nikolai Lenin
observed shortly after coming to power: “Why should freedom of
speech and freedom of the press be allowed?... Ideas are much
more fatal things than guns. Why should any man be allowed to buy
a printing press and disseminate pernicious opinion calculated to
embarrass the government?”
In 2009, WikiLeaks again demonstrated the power of the Internet
when it revealed causes of the Icelandic banking crisis in a leaked
government document. The WikiLeaks exposure had uncovered
that the private bank Kaupthing — then in government receivership
to prevent bankruptcy — had loaned billions of dollars in risky
ventures to its shareholders. Though the Icelandic government tried
to censor the document, procuring a court injunction to block
discussion of the report in the Iceland state press, the report was
widely distributed through the Internet anyway and the
government was so thoroughly discredited that the Icelandic
Althing (parliament) passed a sweeping free press haven law to
prevent government censorship in the future.
The Internet is certainly a powerful magnification of the might of
the free press — arguably more powerful than the U.S.
government. Today, 250 billion e-mails are sent daily (of which 200
billion are spam). And there are 250 million websites (125 million
blogs), nearly 30 million tweets from Twitter.com daily, and more
than 35 trillion page views per year on Facebook alone (from a
population of more than 400 million Facebook users). YouTube.com
has more than one billion videos in its online library, where 12.2
billion videos are viewed every month. No longer does a person
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
have to have a printing press to make his
views known to the whole world; the
strength of the message now determines its
reach.
If the Internet were a country, with nearly
two billion “netizens,” it would be by far the
most populous nation on Earth. It would
also be the fastest growing country, with
some 40-percent increase in population
every year.
Forrester Research “estimates that $917
billion worth of retail sales last year were
‘Web-influenced,’” and that this figure is
expected to increase to $1.4 trillion by 2014
— an amazing 40-percent growth over five
years. Compared to countries, the Internet
had the 14th largest economy in the world
last year, equivalent to Australia’s, and by
2014 it will be in the top 10.
But perhaps the most important indication
of the power of the Internet over
governments is the fact that often
governments can do nothing about citizen
Internet journalism. A single video- and
cellphone-equipped “netizen” has become a
dangerous weapon to wage war against
government repression on both the
individual and national policy levels.
Δθμοςιεφκθκε ςτο περιοδικό New American
ςτισ 2.9.2010.
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
http://www.thenewamerican.com/index.ph
p/tech-mainmenu-30/computers/4458-the-
power-of-the-internet
35

“Wikileaks
Three digital myths”
by Christian Christensen
The release of the Afghan War Diaries on Wikileaks,
with stories published in The Guardian, the New
York Times and Der Spiegel by agreement with
Wikileaks, has made news around the world. Le
Monde Diplomatique, in conjunction with Owni and
Slate.fr, have also made the documents available
online via a dedicated website. The security
implications of the leaked material will be discussed
for years to come. Meanwhile the release of over
90,000 documents has generated debate on the
rising power of digital journalism and social media.
Many of the discussions are rooted in what I call
internet or digital myths — myths which are rooted
in romantic, deterministic notions of technology.
Myth 1: The power of social media
Media experts and commentators are commonly
asked what the Wikileaks case tells us about the
power of social media in contemporary society,
particularly in the coverage of war. There is nothing
wrong with this question, but it does illustrate a
troubling tendency to place all forms of social
media (blogs, Twitter, Facebook, YouTube,
Wikileaks) under the same huge umbrella. The
myth is that social media are homogenous by virtue
of their technologies. But Wikileaks is nothing like
Twitter or YouTube. What separates it from other
forms of social media is the review process that
submitted material must go through in order to be
posted to the site. This might seem like a detail, but
it strikes at the heart of “techo-utopian” notions of
an “open commons” where anyone and everyone
can post (almost) anything for all to read, hear and
see.
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
The real power of Wikileaks is not so much the
technology (it helps, but there are millions of
websites out there) but the trust readers have in
the authenticity of what they are reading; they
believe that those working at Wikileaks stand
behind the veracity of the material. There are
literally hundreds of videos on YouTube from Iraq
and Afghanistan showing coalition forces engaged
in questionable, and in some cases obviously illegal,
acts of aggression. Yet none of these clips have had
anything like the impact of the single video posted
to Wikileaks showing scores of civilians (and two
Reuters journalists) gunned down by high-powered
aircraft artillery in a Baghdad suburb. Why?
Because while complete openness might be
attractive in theory,
information is only
as valuable as its
reliability, and
Wikileaks has an
organisational
review structure in
place that Twitter,
Facebook, YouTube
and most blogs (for
obvious reasons) do
not. All social media
are not created
equal, and so their
power is far from
equal.
Myth 2: The nation-
state is dying
If the Wikileaks case has taught us anything, it is
that the nation-state is most certainly not in decay.
A great deal of discourse surrounding the internet,
and social media in particular, revolves around the
premise that we now live in a borderless digital
society.
The notion of the nation-state in decline has had a
great deal of currency within certain spheres of
academia for a number of years, but the events of
the past few weeks should give us pause. Those in
charge of Wikileaks clearly understand the vital role
of the nation-state, particularly when it comes to
law. Despite New York University media scholar Jay
Rosen’s claim that it is “the world’s first stateless
news organisation,” Wikileaks is very much
territorially bound.
Wikileaks is semi-officially based in Sweden and has
all the protection offered to whistleblowers and
guarantees regarding anonymity of sources under
Swedish law (although some doubt has been cast
36

on whether or not Swedish law actually offers
protection to Wikileaks). As the New Yorker
reported in June 2010, Wikileaks is hosted on a
Swedish ISP called PRQ. Material submitted to
Wikileaks first goes through PRQ, and then to
servers located in Belgium. Why Belgium, you may
ask? Because Belgium has the second strongest
laws for the protection of sources. And Wikileaks
founder Julian Assange chose Iceland as the
location for decrypting the aerial video footage of
the killings in Baghdad. Iceland recently passed the
Icelandic Modern Media Initiative, devised to make
the country a global haven for whistleblowers,
investigative journalism and freedom of speech.
Beyond Wikileaks, we have other reminders of the
importance of states and laws in the fluid digital
world: the recent decisions by the United Arab
Emirates and Saudi Arabia to instigate bans on the
messenger function on BlackBerry handsets, or the
seemingly never-ending legal ban on YouTube
Turkey. While it’s true that the Wikileaks structure
is set up to bypass the laws of certain countries
(enabled by digital technology), it also makes use of
other countries’ laws. Wikileaks isn’t lawless – it’s
just moving the entire game to places where the
rules are different.
Myth 3: Journalism is dead (or almost)
Reports of the death of journalism have been
greatly exaggerated (to borrow from Mark Twain).
The Wikileaks case speaks to the power of
technology to make us re-think what we mean by
“journalism” in the early 21st century. But it also
consolidates the place of mainstream journalism
within contemporary culture. Wikileaks decided to
release the Afghan documents to The Guardian, the
New York Times and Der Spiegel weeks before they
were released online — mainstream media outlets,
not “alternative” (presumably sympathetic)
publications such as The Nation, Z Magazine or
IndyMedia. The reason is surely that these three
news outlets are top international news agenda-
setters. Few outlets (leaving aside broadcasters
such as the BBC or CNN) have so much clout as the
New York Times and the Guardian – and being
published in English helps exposure. The Wikileaks
people were savvy enough to realise that any
release of the documents online without prior
contact with select news outlets would lead to a
chaotic rush of unfocused articles the world over.
As it was, attention turned straight to the three
newspapers in question, in which a large number of
the documents had already been analysed and
summarised. And the role of Wikileaks was not lost
in an information maelstrom. In the death of
journalism thesis (as in that of the death of the
nation-state), change is mistaken for elimination.
The release of the Afghan Diaries shows that
mainstream journalism still holds a good deal of
power, but the nature of that power has shifted
(compared to 20 or 30 years ago). An example is
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
Executive Editor Bill Keller’s recounting of the
contact between New York Times editorial staff and
the White House following the release of the
documents:
“The administration, while strongly condemning
WikiLeaks for making these documents public, did
not suggest that The Times should not write about
them. On the contrary, in our discussions prior to
the publication of our articles, White House
officials, while challenging some of the conclusions
we drew from the material, thanked us for handling
the documents with care, and asked us to urge
WikiLeaks to withhold information that could cost
lives. We did pass along that message.”
This is an astonishing admission by the executive
editor of the US’s most respected newspaper. For
two reasons. The description of the encounter with
the White House shows pride in the White House’s
praise, at odds with traditional notions of the press
as the watchdogs over those in power. Second, the
New York Times’s role as intermediary between the
US government and Wikileaks illustrates an
interesting new power dynamic within news and
information in the US.
At the heart of the death of journalism myth (and
that of the role of social media) is the presumption
of a causal relationship between access to
information and democratic change. The idea that
mere access to raw information de facto leads to
change (radical or otherwise) is as romantic as the
notion that mere access to technology can do the
same. Information, just as technology, is only useful
if the knowledge and skills required to activate such
information are present. Wikileaks chose its three
newspapers not because they necessarily
represented ideological kindred spirits for Julian
Assange and his colleagues, but because they were
professionally, organisationally and economically
prepared for the job of decoding and distributing
the material provided.
In a digital world that is constantly being redefined
as non-hierarchical, borderless and fluid, Wikileaks
has reminded us that structure, boundaries, laws
and reputation still matter.
Δθμοςιεφκθκε ςτθν εφθμερίδα Le Monde ςτισ
9.8.2010.
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
http://mondediplo.com/blogs/three-digital-myths
*Christian Christensen
(christian.christensen@im.uu.se) is associate
professor of Media and Communication Studies in
the Department of Informatics and Media at
Uppsala University in Sweden. His work focuses on
political, economic and cultural aspects of global
media.
37

“Journalism in Crisis”
by Todd Gitlin
The word “crisis” is overused, as is its anodyne
opposite, “problem,” or its cousin, “issue.” (As in
the highly flexible, “I have issues.”) Ordinary
troubles become inflated into “crises” because
crises sound somehow more dignified or
electrifying. A problem sounds possibly serious, if
hypothetically soluble, but a crisis sounds, well,
critical. Yet the overuse might lead us to bend over
backwards and fall into euphemism—calling a grave
matter “a little difficult,” for example, as is
common, for some reason, in American discourse
today. There are crises. History proceeds by
convulsions, not only increments—or rather,
increments build up into crises, and before one
knows it, the landscape has changed, one is living in
a different world, and the world before it changed
is barely conceivable and certainly unrecoverable.
It was a foreign country; they did things differently
there.
In the case of the murky future of journalism, it is
fair to speak of crisis—crises, actually. The
landscape has changed, is changing, will change—
radically. You must know the parable of the boy
who cried “wolf.” Just because the overanxious
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
Photo: Δθμιτρθσ Ραπαηυμοφρθσ
boy kept thinking the wolf was at the door, and
sounding a warning to which others became
accustomed, and therefore ignored, did not mean
that the wolf was not nearby. When the real wolf
showed up, no one was ready.
I shall speak primarily of American journalism
because it is what I know best, and leave it to you
to judge how much this case is typical. Four wolves
have arrived at the door simultaneously while a
fifth has already been lurking for some time. One is
the precipitous decline in the circulation of
newspapers. The second is the decline in
advertising revenue, which, combined with the
first, has badly damaged the profitability of
newspapers. The third, contributing to the first, is
the diffusion of attention. The fourth is the more
elusive crisis of authority. The fifth, a perennial—so
much so as to be perhaps a condition more than a
crisis—is journalism’s inability or unwillingness to
penetrate the veil of obfuscation behind which
power conducts its risky business.
38

Circulation and Revenue
The surplus of crises has commentators scrambling
for metaphors, even mixed ones. The Project for
Excellence in Journalism put it this way in a recent
report: “The newspaper industry exited a
harrowing 2008 and entered 2009 in something
perilously close to free fall. Perhaps some
parachutes will deploy, and maybe some tree limbs
will cushion the descent, but for a third consecutive
year the bottom is not in sight.” The newspaper
industry in the United States is afflicted with a
grave and deepening sense that it is moribund, that
the journalistic world they knew is vanishing; that it
is melting away not just within their lifetimes but
before their eyes.
The numbers virtually shout out that this is not
paranoia. Overall, newspaper circulation has
dropped 13.5% for the dailies and 17.3% for the
Sunday editions since 2001; almost 5% just in
2008. In what some are calling the Great
Recession, advertising revenue is down—23% over
the last two years—even as paper costs are up.
Nearly one out of every five journalists working for
newspapers in 2001 is now gone. Foreign bureaus
have been shuttered—all those of the Boston
Globe, for example, New England’s major paper. I
recently met the Chicago Tribune’s South Asia
correspondent, responsible for India, Pakistan, and
Afghanistan, with five years of experience there.
Having been recalled to work on the Metro desk in
Chicago, she resigned.
There is, in particular, the advent of competition for
classified advertising, long the newspapers’
financial mainstay, but now available free online.
In the recession, display advertising is way down.
Newspapers overall lost 83% of their stock value
last year. You can buy a share of stock in the
McClatchy papers, which used to be one of the
highest-quality chains, for less than the cost of a
single copy of the paper. The Tribune Company,
which owns the Los Angeles Times and several
other major papers, has filed for bankruptcy. So
have the papers in Minneapolis and Philadelphia.
The afternoon papers in Denver and Seattle have
closed, and in Detroit, weekday home delivery for
both dailies takes place only Thursdays and Fridays
only; Monday through Wednesday, only a smaller
edition is sold at newsstands.
Overall, newspapers remain profitable, in the low
to mid teens, but several corporate chains took on
enormous piles of debt when they made
acquisitions in recent years. (The Tribune: $13
billion in acquiring the Times Mirror Corp.) Chain
ownership of local newspapers by corporations that
trade on the stock exchange undermined them.
With expectations of declining profits in the future,
investors pursued what is cynically called a “harvest
strategy”—bidding up their stock market value in
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
expectation that profits would have to be
harvested quickly, before the bottom fell out of
their financial value. Profitability, they reasoned,
would come from cost-cutting, which meant cutting
back the practice of journalism. The chains cut
back on coverage in order to try to compensate for
the loss of advertising revenue. This has not won
back readers. One prominent television
commentator recently said: “The New York Times
has 60 people in its Baghdad bureau. As far as I can
tell, the Times doesn’t have that many subscribers
under the age of forty.” He was joking, of course.
Of course. *…+
Resolutions
It always warms the heart and calms the mind to
follow a discussion of crises with an unveiling of
resolutions. The sequence has a pleasing cadence,
even when it has to strain for justification. The
present case is one of those occasions when talk of
resolution is—to say the least—premature.
One reason is circumstantial. The coincidence of
crises makes an exit strategy scarcer. How much of
the travail of 2008 can be ascribed to the Great
Recession, and how much is structural, a function
of Internet competition, declining attention, and
declining authority all at once? The Project on
Excellence’s conclusion is that “roughly half of the
downturn in the last year was cyclical, that is,
related to the economic downturn. But the cyclical
problems are almost certain to worsen in 2009 and
make managing the structural problems all the
more difficult.”
Notice the reference to “managing the structural
problems.” They cannot be solved, they can only
be managed. The unavoidable likelihood, pending
a bolt from the blue, is that the demand for
journalism will continue to decline and that no
business model can compensate for its declining
marketability. No meeting of newspaper people is
complete these days without a call—some
anguished, some confident—for a “new business
model” that would apply to the online “paper.”
The call has been issued over the course of years
now. It might be premature to say so, but one
might suspect that it has not been found because
there is none to be found.
The repute of journalism as a force for
Enlightenment rested heavily on the assembling of
what was, in a sense, an accidental public. Even in
times of high circulation, the readership of
newspapers came through two fairly distinct
channels. There was an amalgamation of citizens
charged, or charging themselves, with the task of
knowing their world better in order to govern
themselves. These readers were frequently
th
partisan. In the 19 century, they had their own
th
newspapers. Even in the 20 century, with the
39

promotion of the ideal of objectivity, they were
often interested parties. This amalgam was
supplemented by a wide array of readers who were
drawn to the newspapers to consult features,
recipes, comics, sports reports, and movie
schedules, and who, having been drawn there,
grazed past news of the wider world and became
passingly familiar with the actions of governments
and other prime movers. The fact that large
numbers, even majorities of the population, were
drawn to the news became a resource for
reformers of all stripes. Public opinion—which was
a phantom, as Walter Lippmann argued—public
opinion was there to be mobilized because the
public assembled itself around the breakfast tables
and on railroad cars, reading the papers. With the
decline of the newspaper comes the decline of the
unitary public as a force capable of being mobilized.
This doesn’t mean that the new media dispensation
is a bulldozer set against democracy. The success
of the Obama campaign last year in turning the
Internet into a force for mobilization makes that
plain. Still, the new administration groans under
the weight of its obligations, and whether it can
sustain that mobilization remains to be seen.
Meanwhile, the diminishment of news continues,
and much as we are in the business of stripping
away our illusions, there is no way this can be
good. As the sociologist Paul Starr has recently
argued, the coverage that suffers most as
newspaper costs are cut is the local- and state-level
coverage for which there is the least independent
demand. In the chronically corrupt state of New
Jersey, for example, there were 50 reporters
assigned to cover the state capital twenty years
ago; now, 15 remain. The major national
newspapers will survive in some fashion, I don’t
doubt (much). But the middle levels are crumbling.
Proposals to shore up newspapers, to rescue them
from the consequences of their horrendous
business decisions, tend to point to two possible
sources. Both, in turn, rest on public policy. One
way to go is financial support for nonprofit
foundations, charities, the likes of which own
newspapers in a few cities, and are, selectively,
supporting reporting through nonprofit websites
like ProPublica.org and Voiceofsandiego.org. Of
course, the very existence of nonprofit foundations
rests on tax policies that advantage their creation.
So in the end, it is public policy and only public
policy that will determine what kind of journalism
survives.
A few weeks ago, at Senate hearings, Steve Coll, a
former managing editor of the Washington Post,
proposed that Congress make it easier for news
organizations to refound themselves on nonprofit
bases and moreover to subsidize reporting now
being shut down. Many proposals are circulating:
tax subsidies for newspaper subscriptions; new
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
advantages to nonprofit newspaper owners. If
there were a national endowment that poured
money into serious reporting via local boards
dominated by professional (platform-neutral)
journalists, it could do a great deal to wall off the
journalists from the smothering embrace of the
state.
Or the unregulated, laissez-nous-faire market.
Even in the U. S., we’re rapidly running out of
alternatives to public finance. I hope it can still be
said that the experience of the BBC demonstrates
that financing can be heavily insulated from
control. The U. S., lacking the license fee, has more
trouble. Still, even in the U. S., it’s time to move to
the next level and entertain a grown-up debate
among concrete ideas.
Can a public board give representation to a range
of voices, including nominees by Congress, thereby
improving the odds that decent reporting survives
the ineptitude of newspaper publishers? I don’t
know. Are the BBC and Channel 4 models for
hands-off subsidy? I don’t know that either.
What I do know is that journalism is too important
to be left to those business interests. Leaving it to
the myopic, inept, greedy, unlucky, and floundering
managers of the nation’s newspapers to rescue
journalism on their own would be like leaving it to
the investment wizards at the American
International Group (AIG), Citibank, and Goldman
Sachs, to create a workable, just global credit
system on the strength of their good will, their
hard-earned knowledge, and their fidelity to the
public good.
A crisis is a terrible thing to waste, as Rahm
Emanuel said. I hope my next talk can be called
Building New Foundations from Garbage.
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
http://www.opendemocracy.net/article/a-surfeit-
of-crises-circulation-revenue-attention-authority-
and-deference
*Todd Gitlin is an American sociologist, political
writer, novelist, and cultural commentator and a
professor of journalism and sociology and chair of the
Ph. D. program in Communications at Columbia
University.
40

e - Δράςεισ: “Θ ανάδυςθ του ψθφιακοφ βιβλίου”
Σου Βαγγζλθ Χατηθβαςιλείου
Δφςκολα, φαντάηομαι, μπορεί να αμφιςβθτθκεί το
γεγονόσ πωσ το ψθφιακό βιβλίο, το ιδθ πολυςυηθτθμζνο
e-book, καταλαμβάνει όλο και μεγαλφτερο χϊρο ςτθν
εκδοτικι αγορά, τείνοντασ να αλλάξει κεαματικά
ολόκλθρο το αναγνωςτικό κφκλωμα.
Το ψθφιακό βιβλίο κα ςθμάνει, αργά ι γριγορα (ακόμθ
και για τθ μονίμωσ βραδυποροφςα Ελλάδα), τθ μετάβαςθ
ςε μια καινοφργια ιπειρο (για να κυμθκϊ ζναν κάπωσ
πεπαλαιωμζνο όρο του Λουί Αλτουςζρ), όπου τα πάντα
(κείμενα, ςυγγραφείσ, εκδοτικοί οίκοι, πνευματικά
δικαιϊματα) κα μπουν ςε μια διαδικαςία ςαρωτικοφ
μεταςχθματιςμοφ.
Τι ακριβϊσ, όμωσ, είναι το
ψθφιακό βιβλίο; Σφμφωνα με
ζναν αρκετά επίςθμο οριςμό, τον
οριςμό που δίνει το Λεξικό τθσ
Οξφόρδθσ (διατίκεται ςτον τόπο
τθσ Wikipedia), το ψθφιακό
βιβλίο είναι ζνα κείμενο όπωσ
όλα τα άλλα, με τθ διαφορά ότι
βρίςκεται αποκθκευμζνο ςε
θλεκτρονικι μορφι και
διαβάηεται μζςω μιασ ειδικισ
ςυςκευισ. Θ ςυςκευι αυτι
μπορεί να είναι αςφρματθ, όπωσ
το Kindle τθσ Amazon, χωρίσ ςφνδεςθ με υπολογιςτι
(κυκλοφορεί μόνο ςτισ ΘΡΑ), και το Reader τθσ Sony, που
ςυνδζεται με υπολογιςτι (κυκλοφορεί ςτισ ΘΡΑ και ςτθ
Βρετανία).
Θλεκτρονικι ανάρτθςθ και πνευματικά δικαιϊματα
Θ πρόςφατθ απόφαςθ τθσ Google να ψθφιακοποιιςει
εκατομμφρια τίτλουσ βιβλίων (τίτλουσ τουσ οποίουσ
αντλεί από τισ μεγαλφτερεσ βιβλιοκικεσ τθσ υδρογείου
κατόπιν ειδικισ ςυμφωνίασ), κινθτοποίθςε ςυγγραφείσ
και εκδότεσ ςε ολόκλθρο τον κόςμο. Αμζτρθτα τα
ερωτιματα και, κυρίωσ, τα προβλιματα. Αντλϊ ςτοιχεία
από πρόςφατα ρεπορτάη τθσ «Ελευκεροτυπίασ». Ροια
βιβλία κα μποροφν να «κατεβάηουν» από το Διαδίκτυο οι
αναγνωςτικζσ ςυςκευζσ; Οςα είναι κλαςικά και δεν ζχουν
δικαιϊματα ι και άλλα, που μπορεί να μθν κυκλοφοροφν
ςτθν αγορά, αλλά δεν παφουν να ζχουν δικαιϊματα; Και
τι κα ςυμβεί ςτο μζλλον με τα φρεςκοτυπωμζνα βιβλία;
Κα μποροφν να αναρτθκοφν ςτο Διαδίκτυο με τθ
ςφμφωνθ γνϊμθ του ςυγγραφζα, αλλά χωρίσ άδεια του
εκδότθ (τα λεφτά κα πθγαίνουν τότε μόνο ςτον
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
ςυγγραφζα), ι κα απαγορεφεται θ θλεκτρονικι τουσ
ανάρτθςθ από τον ςυγγραφζα και τον εκδότθ, με τον
κίνδυνο να αναρτθκοφν παρανόμωσ και να εκτεκοφν ςε
ανεξζλεγκτεσ παραποιιςεισ, που κα είναι ςκζτθ
καταςτροφι και για τον ςυγγραφζα και για τον εκδότθ;
Και πόςεσ πικανότθτεσ επιτυχίασ κα ζχει μια μζςθ οδόσ,
με τθν παροχι ενόσ βακμοφ προςταςίασ ςε όλεσ τισ
πλευρζσ; Κι ακόμθ, τι ρόλο κα παίξουν οι ατηζντθδεσ ςε
αυτι τθν τεράςτια ανακατανομι κζςεων και
δυνατοτιτων; Ρϊσ κα ιςορροπιςουν ανάμεςα ςτουσ
ςυγγραφείσ, τουσ εκδότεσ και ςτθν Google και πϊσ κα
βγει άκρθ με μια μεςολάβθςθ που κάποια ςτιγμι κα
καταλιξει απείρωσ περίπλοκθ και
απρόβλεπτθ για τουσ πάντεσ;
Εν τω μεταξφ, για να ζρκουμε ςτα
δικά μασ, οι Ελλθνεσ εκδότεσ
ρίχνουν κιόλασ ςτθν αγορά τα
ψθφιακά τουσ προϊόντα, που ςε
καιρό κρίςθσ ίςωσ αποδειχκοφν
ικανά να υπερκεράςουν τα
οικονομικά εμπόδια του χαρτιοφ
και τθσ διανομισ, κατεβάηοντασ
το κόςτοσ τθσ παραγωγισ και τθσ
πϊλθςθσ. Ωσ προσ τισ
αναγνωςτικζσ ςυςκευζσ, κα
πρζπει να πω πωσ ςτισ αρχζσ του καλοκαιριοφ βρικα ςε
κεντρικό ακθναϊκό βιβλιοπωλείο τθν ολλανδικι ςυςκευι
Be book, με ιδιαιτζρωσ φιλικι οκόνθ (καμιά ςχζςθ με τθν
οκόνθ του υπολογιςτι), που προςπακεί να μθν
παραβιάςει τισ πολφχρονεσ οπτικζσ ςυνικειεσ του
παραδοςιακοφ αναγνϊςτθ.
Και επειδι απζναντι ςτο βιβλίο είμαςτε ακόμθ όλοι
παραδοςιακοί αναγνϊςτεσ, ανεξαρτιτωσ θλικίασ και
γενιάσ, οι γκρίνιεσ, οι φόβοι, αλλά και οι εςχατολογίεσ δεν
λείπουν. Ρολλοί μιλοφν για τθν κατάργθςθ τθσ ανάγνωςθσ
ωσ ιεροτελεςτίασ: θ επιλογι του τίτλου από τα ράφια του
βιβλιοπωλείου ι τθσ βιβλιοκικθσ, το αργό και αμζριμνο
ξεφφλλιςμα, ο ςελιδοδείκτθσ και ο ςελιδοκόπτθσ, θ
επαφι με τθν υφι και τθ μυρωδιά του χαρτιοφ, όλθ με
δυο λόγια θ χειρωνακτικι κουλτοφρα του Γουτεμβζργιου,
μαηί με τθν αιςκθςιακι και τθν θδονικι τθσ βάςθ, κα πάει
οςονοφπω περίπατο, κυριαρχθμζνθ από το απόλυτα
ομογενοποιθμζνο πεδίο των bites (ό,τι θ ψυχανάλυςθ του
Friedrich Kittler ονομάηει «τεχνικι τθσ πλθροφορίασ»).
41

Μια πορεία χωρίσ επιςτροφι
Ολα αυτά μπορεί να είναι ςωςτά, αλλά και ο Ουμπζρτο
Εκο, δεινόσ ιςτορικόσ και ςχολιαςτισ των βιβλιακϊν
φαινομζνων, ζχει δίκιο όταν κυμϊνει με το κφμα
διαμαρτυρίασ που ξεςθκϊνει το ψθφιακό βιβλίο.
Ολοι μιλοφν και γράφουν εναντίον του ψθφιακοφ βιβλίου,
λζει ο Εκο, χωρίσ κανζνασ ςτθν πραγματικότθτα να ξζρει ι
να είναι ςε κζςθ να φανταςτεί τι όντωσ εςτί ψθφιακό
βιβλίο.
Μπορεί το τζλοσ του τυπωμζνου βιβλίου να μθν ζρκει εν
τζλει ποτζ ι να αργιςει υπερβολικά (το e-book είναι
γνωςτό από τισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του '70, αλλά μπικε
ςτο κζντρο τθσ ςυηιτθςθσ μόνο μετά τισ τελευταίεσ
εξελίξεισ ςτο πεδίο των αναγνωςτικϊν ςυςκευϊν), θ
θλεκτρονικι πραγματικότθτα, ωςτόςο, αποτελεί αδιριτο
γεγονόσ και θ ανάπτυξθ του ψθφιακοφ βιβλίου είναι μια
πορεία χωρίσ επιςτροφι.
Εκείνο, άλλωςτε, το οποίο πρόκειται να χακεί, αν χακεί
ςτ' αλικεια, δεν είναι θ ανάγνωςθ, αλλά ζνα εξαιρετικά
μακρόβιο μζςον τθσ, θ τυπογραφία, το οποίο ζχοντασ
περάςει εδϊ και χρόνια από τθ ςτοιχειοκεςία και τθ
φωτοςφνκεςθ ςτουσ θλεκτρονικοφσ υπολογιςτζσ,
ετοιμάηεται τϊρα να παραχωριςει τθ κζςθ του ςτο
ψθφιακό ςφμπαν, που με τισ αςφλλθπτεσ ικανότθτζσ του
για αποκικευςθ και ςυμπφκνωςθ κα ξαναμοιράςει τα
χαρτιά ςε όλα τα επίπεδα (από τθ μελζτθ και τθν ζρευνα
μζχρι τθν απόλαυςθ τθσ ανάγνωςθσ), απελευκερϊνοντασ
ριηικά νζεσ δυνάμεισ και ανοίγοντασ, παρά το πλικοσ των
δυςκολιϊν, πρωτόφαντεσ προοπτικζσ. *
Σο ποντίκι, το «αργό διάβαςμα» και το e-book
Το «αργό διάβαςμα» είναι ζνασ ςχετικά νζοσ ακτιβιςμόσ,
που κζλει να αποςπάςει τον χριςτθ του υπολογιςτι από
τθν αλόγιςτθ ταχφτθτα, τθν τυχαία επιλογι και τθν
αποςπαςματικι κατανάλωςθ του πλθροφοριακοφ υλικοφ
με το οποίο ζρχεται ςε επαφι μζςα από το αλόγιςτο
ςερφάριςμα,
μετατρζποντάσ τον
ςε ψαγμζνο και
πραγματικά
ενθμερωμζνο
αναγνϊςτθ.
© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ
e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
Οπωσ το κίνθμα του «slow food» επιδιϊκει να ανατρζψει
τθν ιςοπεδωτικι λογικι τθσ μαηικισ και άγευςτθσ
εςτίαςθσ, βάηοντασ μπροςτά μασ πιάτα που απαιτοφν τθν
ενεργό προςοχι και τθν προςωπικι ςυμμετοχι μασ, ζτςι
και το κίνθμα του «αργοφ διαβάςματοσ» ηθτάει
άγρυπνουσ αναγνϊςτεσ, πρόκυμουσ να αναμετρθκοφν με
τα κείμενα τα οποία ζχουν προ οφκαλμϊν και ικανοφσ να
πιάςουν μεγζκθ απαγορευτικά για το ςυνεχζσ κλικ του
ποντικιοφ.
Το θλεκτρονικό βιβλίο δεν αποκλείεται να αποδειχκεί
πολφτιμοσ αρωγόσ προσ μια τζτοια κατεφκυνςθ.
Μεταφζροντασ τουσ νζουσ ςε μια περιοχι με τθν οποία
νιϊκουν απολφτωσ εξοικειωμζνοι (τθν θλεκτρονικι οκόνθ
και τα πλικτρα τθσ), παίηοντασ, για να το πω διαφορετικά,
με τουσ εντελϊσ δικοφσ τουσ όρουσ, μπορεί να τουσ εκίςει
(με τθ ςυνδρομι των υποςτθρικτϊν του «αργοφ
διαβάςματοσ») ςτο ηθτοφμενο τθσ αναγνωςτικισ
επιβράδυνςθσ και να εξαςφαλίςει τθν ανταπόκριςι τουσ
ςτα κείμενα, χωρίσ να τουσ αναγκάςει να υποςτοφν το
κρφο ντουσ τθσ ξαφνικισ μεταπιδθςθσ από τθν
υπερκινθτικότθτα του ψθφιακοφ χϊρου ςτθν ακινθςία τθσ
τυπωμζνθσ ςελίδασ.
Θ δεδομζνθ ευκολία του αςτραπιαίου εντοπιςμοφ λζξεων,
κεμάτων και ονομάτων μπορεί ζτςι να λειτουργιςει ωσ
πολφτιμο εργαλείο ςτα χζρια νεότερων και παλαιότερων,
προκειμζνου να τουσ οδθγιςει ςε κάτι το οποίο αρκετοί
διατείνονται πωσ ζχει εκλείψει οριςτικά από τθν εποχι
μασ: ςτα μικρά και τα μεγάλα μυςτικά (ςτα κρυφά και
ανεκδιλωτα μθνφματα) του κειμζνου. Κι εκείνο το οποίο
υπεριςχφει ς' ζναν τζτοιο ορίηοντα δεν είναι, πιςτεφω, θ
τυφλι αιςιοδοξία, αλλά ο λογικόσ υπολογιςμόσ των
πικανοτιτων και ο πραγματιςμόσ.
Δθμοςιεφκθκε ςτθν εφθμερίδα Ελευκεροτυπία ςτισ
4.9.2010.
Διακζςιμο ςτο ςφνδεςμο:
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=19933
42
 e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΣΩΝ
«ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ 2021 -
Δϊδεκα προτάςεισ για τθν ριηικι Αναγζννθςθ τθσ χϊρασ προσ το 2021»

e- ΚΟΙΝΩΝΙΑ Είναι πλζον ευρφτερα αποδεκτό ότι θ χϊρα κα μπορζςει να υπερβεί τθν οξφτατθ
κρίςθ υπερχρζωςθσ που αντιμετωπίηει μόνον εάν οι πολίτεσ τθσ υιοκετιςουν μια

ΠΟΛΙΣΩΝ άλλθ οπτικι των πραγμάτων μαηί με μια ριηικι αλλαγι νοοτροπίασ. Γι’ αυτό
χρειαηόμαςτε ζναν οργανωμζνο διάλογο με χρονικά κακοριςμζνουσ και
ΘΛΕΚΤ΢ΟΝΛΚΘ
ποςοτικοποιθμζνουσ ςτόχουσ που κα αποτελζςουν τθν βάςθ για μια νζου τφπου
ΕΚΔΟΣΘ
ουςιαςτικι ςυναίνεςθ με τουσ κοινωνικοφσ εταίρουσ και τα πολιτικά κόμματα. Στο
ΕΚΔΟΤΘΣ: πλαίςιο αυτό, θ Ζνωςθ Ρολιτϊν για τθν ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ, ωσ μθ κερδοςκοπικό ςωματείο
e
Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ενεργϊν πολιτϊν και Διανοουμζνων που ζχει κοινωφελείσ ςκοποφσ υπζρ του
ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ Δθμοςίου Συμφζροντοσ, όπωσ ζκανε και το 1995, χρονιά ίδρυςισ τθσ, ζτςι και ςιμερα

Ρ΢ΟΕΔ΢ΟΣ: αναλαμβάνει μια πρωτοβουλία με πανελλινιεσ διαςτάςεισ και τίτλο: «ΠΑΡΕΜΒΑ΢Η

Μουηζλθσ Νίκοσ 2021- Δώδεκα προτάςεισ για τθν ριηικι Αναγζννθςθ τθσ χώρασ προσ εφαρμογι πριν το
2021 (200ετι επζτειο ίδρυςθσ τθσ Νεοελλθνικισ Πολιτείασ)».
ΑΝΤΛΡ΢ΟΕΔ΢ΟΣ/ ΔΛΕΥΚΥΝΤΘΣ:
Βαςιλόπουλοσ Περικλισ
Στόχοσ είναι πριν το τζλοσ του 2010 ςε ςυνεργαςία με άλλεσ Μ.Κ.Ο, πανεπιςτιμια και
ΣΥΝΤΟΝΛΣΤΘΣ ΕΚΔΟΣΘΣ:
ερευνθτικά ινςτιτοφτα και ενεργοφσ πολίτεσ να ζχουν ςκιαγραφθκεί οι βαςικζσ
Φαςλισ Χριςτοσ
προτάςεισ ςτα ζξι κεματικά πεδία επιλογισ με τθν ςυγκρότθςθ αντίςτοιχων
ΕΡΛΜΕΛΕΛΑ ΕΚΔΟΣΘΣ: επιτροπϊν που κα ολοκλθρϊςουν το ζργο τουσ ςτα τζλθ του 2011.
Σρικουνάκθ Βαλεντίνα
Κφριοσ χορθγόσ ςτθν εκκίνθςθ τθσ Πρωτοβουλίασ είναι ο Όμιλοσ Eurobank.
ΣΥΝΤΑΚΤΛΚΘ ΟΜΑΔΑ:
Παπαγεωργίου Γεωργία Ριο ειδικά, τα κεματικά πεδία τθσ πρωτοβουλίασ ζχουν τουσ παρακάτω άξονεσ:
Σρικουνάκθ Βαλεντίνα
Φαςλισ Χριςτοσ
Επαμεινϊνδασ Λ. ΢τυλόπουλοσ  Δθμοςιονομικι Ρροςαρμογι και Υπερχρζωςθ
 Συγκρότθςθ τθσ Ρολιτείασ και περιφερειακι διάρκρωςθ του κράτουσ
ΕΡΛΚΟΛΝΩΝΛΑ:  Βιϊςιμο Αναπτυξιακό Μοντζλο – Βιομθχανία / Υπθρεςίεσ/ Ναυτιλία
Αλ. Σοφτςου 18 – Ακινα  Ρολιτιςμόσ / Ραιδεία / Τουριςμόσ
10671
T/Φ: 2103616254  Ψθφιακι Ελλάδα και ΜΜΕ
 Κοινωνία Ρολιτϊν και νζα Ροιότθτα Ηωισμε ουςιαςτικζσ ςυναινζςεισ ςτθν
www.koinoniapoliton.gr κακθμερινι ηωι
www.ekoinoniapoliton.gr
paremvassi@ath.forthnet.gr
Γενικό εννοιολογικό πλαίςιο των επιμζρουσ κεματικϊν πεδίων είναι θ κζςθ τθσ
ΥΡΕΥΚΥΝΘ ΕΡΛΚΟΛΝΩΝΛΑΣ
Ελλάδασ ςτθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και τον κόςμο τθσ παγκοςμιοποίθςθσ που κακορίηει
Κυριακοποφλου Μαρία- Μαρίνα
και το κεντρικό δίλλθμα: Καινομικι πρωτοπορία ι υφεςιακι παρακμι;

΢ΘΤ΢Α ΡΝΕΥΜΑΤΛΚΘΣ ΛΔΛΟΚΤΘΣΛΑΣ

Επιτρζπεται θ ελεφκερθ αναδθμοςίευςθ των άρκρων που δθμοςιεφονται ςτο παρόν διαδικτυακό
ζργο υπό τθν προχπόκεςθ τθσ αναφοράσ του ςυγγραφζα και τθσ Ζνωςθσ πολιτϊν για τθν
ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ

ΡΝΕΥΜΑΤΛΚΑ ΔΛΚΑΛΩΜΑΤΑ
Ζνωςθ Ρολιτϊν για τθν
ΡΑ΢ΕΜΒΑΣΘ 2007- 2010

Φωτογραφία εξωφφλλου: Δθμιτρθσ Ραπαηυμοφρθσ. Τον ευχαριςτοφμε κερμά για τθ ςυμβολι του
ςτο παρόν τεφχοσ.

© 2010 Ζνωςθ Πολιτϊν για τθν ΠΑΡΕΜΒΑ΢Θ 43