Professional Documents
Culture Documents
бууруулсан. Сүүний үнийг илүү өндөр үнээр авах боломжтой. Энэ нь бэлтгэлийн сүүний
чанарыг сайжруулах, улмаар чанартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, үр ашгийг дээшлүүлэхэд
оршино. Сүүний чанар болон сүүний тослогийн хэмжээ ихссэнээр сүүний үнэ нэмэгдэх
боломжтойг сүү бэлтгэн нийлүүлэгчдэд сургалт явуулж мэдэгдсэн байгаа.
сүүний чанар нь дараахь зүйлүүдээс шалтгаалдаг байна.
Элекстер сүү
Өдөр бүр шинэ уриатай Элекстер сүү нь уг үйлдвэрийн брэнд бүтээгдэхүүн билээ.
“Элекстер” сүүний нэрний учрыг тайлбарлая. Финлянд улсад үйлдвэрлэсэн “Элекстер”
шугамыг Монголд ашиглаж байгаа цорын ганц үйлдвэр нь “Сүү” компани юм байна.
Энэхүү технологи нь цахилгаан гүйдлээр сүүгээ +140 хэм хүртэл халаан ариутгаж, буцаан
хөргөж савладаг. Ийнхүү ариутгасан сүүг шууд ууж хэрэглэсэн ч болно. Дашрамд
дурьдахад, энэ сүү үргэлж шинээрээ байдаг. Өдөрт хоёр удаа буюу өглөө, оройн саалийг
сүүний хөргөлттэй тасаг, сүү цуглуулах цэгээс машинаар татан авч, үйлдвэрт
боловсруулдаг. Энэхүү 85 тонн сүүний чанарыг мэргэжлийн лаборант хянадагаараа давуу
талтай. Хамгийн сүүлийн үеийн төхөөрөмж болох “Элекстер” машиныхаа нэрээр
хэрэглэгчдийн дунд брэнд болсон шинэ сүү нь чанар, найдвартай байдлаараа хэдийнэ тус
компанийн нэрийн хуудас болсон.
Тэгэхээр олон тооны ферм байгуулах шаардлагатай гэсэн үг үү? Аль эсвэл сүүний
үйлдвэрүүд хажуудаа том том ферм байгуулах нь ашигтай сонголт уу?
Тэгвэл сүүний чиглэлийн үхэр, ямааны үүлдэр угсаа үлдэж чадсан уу? Мөн сүүний бизнес
эрхлэхэд яагаад болохгүй байна?
С. Энхтуяа: Сүүний үнэ ханш улирлын ялгаатай байна. Зундаа нийлүүлэлттэй, өвөлдөө
байхгүй. Тэгэхээр фермерүүд нийлүүлэлт багассан өвлийн улиралд үнээгээ тугаллуулах
шаардлагатай. Өнөөдөр энэ талын ажлууд хийгдэж байна. Дэлхийн хүнс хөдөө аж ахуйн
байгууллагийн санхүүжилтаар хэрэгжиж буй төслийн хүрээнд Улаанбаатар, Дархан,
Эрдэнэт хотын хүн амыг сүүгээр хангах үүднээс саалийн жижиг хэмжээний механикжсан
фермүүдийг байгуулж эхэллээ. Энд сүүний чиглэлийн үхрийн зохиомол хээлтүүлгийн
ажлыг хийж байна. Сүүний үйлдвэрлэлийг, ялангуяа сүү ховор үед сүүний хэмжээг
нэмэгдүүлэхэд энэ ажил үр дүнгээ өгөх боломжтой гэж найдаж байна.
Фермийн аж ахуй эрхлэхэд манай орны хувьд өвс, тэжээлийн нөөц хангалттай биш.
Үүнийг хэрхэн шийдэх ёстой вэ?
С. Жигжидпүрэв: Саалийн аж ахуй эрхэлжбуй фермерүүдэд өвс, хивэг хоёроос өөр сааль
нэмэгдүүлэх тэжээл байхгүй байна. Үүлдрүүдийн генефонд хадгалагдаж, сайжруулалт
хийж байгаа ч тэжээлийн асуудлыг шийдэх нь чухал. Сүүлийн жилүүдэд манай оронд ган
зуд нүүрлэн хадлан өвсний гарц муудсан, бас шатахууны үнэ өссөнөөс боодол өвсний үнэ
нэг жилийн дотор 200-300 төгрөгөөр зарим аймагт 500 хүртэлх төгрөгөөр нэмэгдсэн.
Тэжээлийн олдоц, төрөл муу, гурилын үйлдвэрүүд хивэг экспортлох болсноор үнэ нь хэт
өсч фермерүүдэд хүндрэл учруулж байна. Тиймээс сүүний фермерийн аж ахуй
хөгжүүлэхэд тэжээлийн асуудлыг заавал цугт нь шийдэж явах хэрэгтэй.
Монголд ямар байдалтай хөгжиж байна вэ? Сүүг дэлхийн түвшинд очихуйц тийм
хэмжээний боловсруулалт хийж чадаж байна уу?
Тэгвэл байгаа хүмүүс нь сүүгээ хадгалах, хамгаалах, тээвэрлэх, аюулгүй байдал сахих тал
дээр ямар байна вэ? Шаардлага хангаж чадаж байна уу?
Зах зээл дээр сүүгээ нийлүүлэхэд ямар нэгэн өрсөлдөөн байхгүй учраас хүчээр үйлдвэрүүд
аваад байна уу? Сүүгээ ер нь үйлдвэрүүдэд түргэн нийлүүлэхийн тулд өнөөдөр юу хийх
ёстой вэ? Техник тоног төхөөрөмж хэрэгтэй юу, ариун цэвэр аюулгүй тал дээр анхаарч
ажиллах шаардлагатай юу?
Өнөөдөр сүүний зах зээлийн байдал ямар байна вэ? Экспорт, импортын талаар яриагаа
эхлэх үү? Д. Мөнхжаргал: Сүүний хувьд дотоодод хангагдаагүй зах зээл байна. Үүнийг
дотоодын үйлдвэрлэлээр нөхөх бүрэн боломжтой. Импортоор орж ирж байгаа сүүг
багасгаж, энэ хэрэглээг дотоодын үйлдвэрлэлээр хангаж болно. Үүнийг хүн бүр л мэдэж
байгаа. Ер нь манай бүтээгдэхүүнүүд сав баглаа боодлоор импортын бүтээгдэхүүнүүдээс
гологдож байгаа. Хэрэглэгчдийн таашаалд нийцэхгүй байна. Өндөр технологи бүхий
боловсруулалт, савлагааны төхөөрөмж оруулж ирэх боломжтой. Гэхдээ маш их үнэ
өртөгтэй. Сая хүн амтай хотод нэг л тетрапакын шугам байх боломжтой гэсэн судалгаа
байдаг юм байна. Миний бодлоор манай орны хувьд удаан хугацаанд хадгалах савлагаа
шаардлагагүй. Өндөр хөгжилтэй орнууд өөрсдөө цөөхөн хоног хадгалдаг сүүг шинээр
хэрэглэх сонирхолтой. Манайд ирээд байгаа сүүг илүүдэл ихтэй газар үйлдвэрлээд эрэлт
ихтэй орон луу явуулдаг. Ер нь сүү шинээрээ л хүний биед хэрэгтэй байдаг. Үүнийг
ашиглавал сүүн бүтээгдэхүүний зах зээл байна. Монголчууд нэг сүүг 10 хоног уухгүй нь
мэдээж. Гадаадаас орж ирж байгаа сүү бол малын сүүг ургамлын гаралтай тосоор
баяжуулсан бүтээгдэхүүн. Жинхэнэ цэвэр сүү биш.
Ер нь гадаадаас манайх сүү авахгүй дотооддоо хангах боломж байна уу? Боломж хэзээ
бүрдэх бол? Та бүхний бодлоор.
С. Энхтуяа: Миний бодлоор хэрэглээний сүү болон таргийг дотооддоо хангаад байх
боломжтой. Бусад бүтээгдэхүүний хувьд импортын бүтээгдэхүүнийг орлохуйцаар
үйлдвэрлэж чадахгүй байгаа болохоор одоодоо гадаадаас авахаас өөр замгүй. Гэхдээ
яваандаа бол дотооддоо үйлдвэрлэх талаар болох л хэрэгтэй.
Тэгэхээр цаашдаа яах вэ? Сүүний бизнесийг хөгжүүлэхийн тулд юу хийх шаардлагатай
байна вэ?