ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010
20

Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΛΙΜΑ (ΕΛΛΑΔΑ – ΕΥΡ. ΕΝΩΣΗ – ΕΥΡΩΖΩΝΗ)

Β. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ –ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ –ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ – ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Γ. ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ (ΕΛΛΑΔΑ – ΕΥΡ. ΕΝΩΣΗ –

ΕΥΡΩΖΩΝΗ)

5 Οκτωβρίου 2010
20 0
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας στις
επιχειρήσεις στους τέσσερις τομείς της οικονομίας και, από τον Μάιο του 2008,
και στους καταναλωτές. Οι έρευνες αποτελούν μέρος του κοινού εναρμονισμένου
προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (DG ECFIN) και τα αποτελέσματά τους
χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του δείκτη οικονομικού κλίματος σε Ελλάδα
και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ δημοσιεύονται αναλυτικά στις
εκδόσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι αναλύσεις που δημοσιεύονται κάθε μήνα
με τη μορφή αυτής της έκδοσης στηρίζονται στα πρωτογενή, αναλυτικά στοιχεία
για πάνω από 1000 επιχειρήσεις και αντιπροσωπευτικό δείγμα 1500
καταναλωτών, όπως προκύπτουν από τις έρευνες που διεξάγει αποκλειστικά και
μόνο το ΙΟΒΕ για την Ελλάδα για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Επόμενο δελτίο συγκυρίας: 3 Νοεμβρίου 2010

2
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΛΙΜΑ: EE-27, ΕΥΡΩΖΩΝΗ, ΕΛΛΑΔΑ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Από τον Μάιο του 2010, τα στοιχεία των ερευνών των επιχειρήσεων για το
οικονομικό κλίμα, ταξινομούνται πλέον σύμφωνα με τη νέα ταξινόμηση
NACE Rev. 2 της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αντιστοιχεί στην εθνική
ΣΤΑΚΟΔ 08. Οι αλλαγές που έχουν γίνει, οδήγησαν σε αναταξινόμηση
κάποιων επιχειρήσεων από τον ένα τομέα στον άλλο (π.χ. από υπηρεσίες
σε εμπόριο, κτλ). Με δεδομένο ότι η Ευρ. Επιτροπή δεν αναθεώρησε τη
χρονοσειρά προς τα πίσω, δημιουργείται ασυνέχεια στο δείκτη, η οποία
κατά τη γνώμη μας είναι σημαντική. Ιδιαίτερα τα επίπεδα των δεικτών
μπορεί να διαφέρουν αρκετά και να μην αντικατοπτρίζουν πραγματικές
μεταβολές από τον ένα μήνα στον άλλο. Ως εκ τούτου, τα ευρωπαϊκά
στοιχεία θα πρέπει να ερμηνευθούν με προσοχή και αυτόν το μήνα.

α) Ε.Ε.-27 – Ευρωζώνη: Περαιτέρω βελτίωση του κλίματος σε ΕΕ και

Ευρωζώνη

Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος ενισχύεται περαιτέρω τον Σεπτέμβριο, τόσο στην

Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στην Ευρωζώνη, και διαμορφώνεται στις 103,4 (από
103,1 μονάδες τον Αύγουστο) και 103,2 μονάδες (από 102,3 μονάδες τον
Αύγουστο) αντίστοιχα στις δύο ζώνες. Η άνοδος των επιχειρηματικών προσδοκιών
στην Γερμανία συνέβαλε και πάλι καθοριστικά στη βελτίωση του κλίματος. Σε
επίπεδο τομέων, στη Βιομηχανία σημειώνεται άνοδος σε σχέση με τον Ιούλιο,
κατά 2 μονάδες σε ΕΕ και Ευρωζώνη, ενώ στις Υπηρεσίες, ο δείκτης
επιδεινώνεται κατά 1 μονάδα στην ΕΕ, βελτιώνεται όμως κατά 2 μονάδες στην
Ευρωζώνη. Ανάκαμψη 2 και 3 μονάδων σε σχέση με τον Ιούλιο σημειώνεται σε ΕΕ
και Ευρωζώνη αντίστοιχα στο σχετικό δείκτη στο Λιανικό Εμπόριο, αλλά και τις
Κατασκευές. Τέλος, ως προς την Καταναλωτική Εμπιστοσύνη, ο σχετικός
δείκτης τον Σεπτέμβριο βελτιώνεται κατά 2 και 3 μονάδες σε ΕΕ και Ευρωζώνη σε
σχέση με τον Ιούλιο, όμως σε σύγκριση με τον Αύγουστο κατέγραψε μικρή
εξασθένηση στην ΕΕ και παρέμεινε σταθερός στην Ευρωζώνη, λόγω των πιο
απαισιόδοξων προβλέψεων των ευρωπαίων καταναλωτών για τη γενική οικονομική
κατάσταση. Αναλυτικότερα:

• Στη Βιομηχανία, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών διαμορφώνεται

στις -2 μονάδες τόσο στην ΕΕ, όσο και στην Ευρωζώνη. Οι προβλέψεις για
την εξέλιξη της παραγωγής αυξάνονται ελαφρά σε σχέση με τον Ιούλιο, ενώ
μεγαλύτερη είναι η άνοδος που καταγράφεται στις εκτιμήσεις για τα
επίπεδα παραγγελιών, κατά 4 και 5 μονάδες αντίστοιχα στις δύο ζώνες.
Τέλος, οι εκτιμήσεις για τα αποθέματα δεν μεταβάλλονται.

3
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

• Στις Υπηρεσίες, οι δείκτες προσδοκιών κινούνται στις +5 και +8 μονάδες

αντίστοιχα στην ΕΕ και την Ευρωζώνη. Ως προς τις εκτιμήσεις των
επιχειρήσεων για την τρέχουσα δραστηριότητά τους, αυτές κάμπτονται
ελαφρά στην ΕΕ και παραμένουν στα ίδια επίπεδα στην Ευρωζώνη, ενώ
επιδείνωση σημειώνεται και στις εκτιμήσεις για την τρέχουσα ζήτηση, κατά
4 μονάδες στην ΕΕ και οριακή στην Ευρωζώνη. Αντίθετα από τα υπόλοιπα
στοιχεία, οι προβλέψεις των επιχειρήσεων για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη
της ζήτησης κερδίζουν έδαφος κατά 3 και 4 μονάδες αντίστοιχα στις δύο
ζώνες.

• Στο Λιανικό Εμπόριο, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών

διαμορφώνεται στις +2 και -1 μονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και Ευρωζώνη, με
τις εκτιμήσεις για την τρέχουσα επιχειρηματική δραστηριότητα να
βελτιώνονται, περισσότερο στην Ευρωζώνη, και τις εκτιμήσεις για τα
αποθέματα να μην μεταβάλλονται στην ΕΕ, αλλά να υποδηλώνουν μικρή
ρευστοποίηση στην Ευρωζώνη. Τέλος, σχετικά με τις προβλέψεις για τις
πωλήσεις τους επόμενους μήνες, αυτές αναθερμαίνονται κατά 5 μονάδες και
στις δύο ζώνες.

• Σε σχέση με τις ευρωπαϊκές Κατασκευές, οι αρνητικοί δείκτες προσδοκιών

εξομαλύνονται ελαφρά και στις δύο ζώνες και ισορροπούν τον Σεπτέμβριο
στις -29 και -26 μονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και Ευρωζώνη. Και τα δύο
στοιχεία που συνδιαμορφώνουν το δείκτη καταγράφουν ήπια βελτίωση: οι
προβλέψεις για το επίπεδο των εργασιών αυξάνονται κατά 2 και 3 μονάδες
αντίστοιχα στις δύο ζώνες, αλλά παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, ενώ
αντίστοιχες είναι οι μεταβολές που σημειώνονται και στις προβλέψεις για
την απασχόληση το επόμενο 12μηνο σε ΕΕ και Ευρωζώνη.

Πίνακας 1: Δείκτες Οικονομικού Κλίματος (1990-2008=100, εποχικά εξομαλυμένα

στοιχεία)
2001-2009 Μ.Ο έτους
Min Max Μ.Ο 2005 2006 2007 2008 2009
68,0 113,9
ΕΕ-27
Φεβ-09 Ιουν-07 99,2 100,94 108,20 111,12 93,52 79,87
Ευρωζών 70,6 112,0
Φεβ-09 Μαι-07 98,4 99,57 107,24 109,18 93,53 80,78
60,4 113,1
Ελλάδα
Μαρ-09 Απρ-04 97,4 94,13 103,58 107,86 93,40 70,63
2009
Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ
90,
ΕΕ-27
70,3 68,2 68,0 71,1 74,3 77,1 80,5 85,4 87,0 0 91,5 95,0
Ευρωζών 89,
72,7 71,2 70,6 73,0 75,6 78,3 80,8 84,8 86,7 6 91,9 94,1
81,
Ελλάδα
69,4 63,1 60,4 63,0 65,3 72,3 70,7 72,3 75,7 8 77,7 75,9
2010
Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ

4
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

ΕΕ-27 97,2 97,6 99,8 101,9 100,2 100,3 102,1 103,1 103,4
Ευρωζών
96,0 95,9 97,9 100,6 98,4 98,9 101,1 102,3 103,2
Ελλάδα 76,1 72,4 69,6 69,1 61,9 63,8 66,3 67,9 66,6
Σημείωση: Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (1990-2008=100) υπολογίζεται με βάση τους
επιμέρους Δείκτες Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία, τις Κατασκευές, το Λιανικό
Εμπόριο και τις Υπηρεσίες, καθώς και το Δείκτη Εμπιστοσύνης στους Καταναλωτές. Επίσης θα
πρέπει να σημειωθεί ότι τον Μάιο δημιουργείται ασυνέχεια στα στοιχεία λόγω υιοθέτησης της
κωδικοποίησης NACE 2.
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, DG Ecfin

Διάγραμμα 1: Δείκτες Οικονομικού Κλίματος Ε.Ε-27 και Ελλάδα

(1990-2008=100, εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία)

130

120

110

100

90

80

70

60

50

40
2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

E.E Ελλάδα Μέσος Ό ρος ΕΕ27 (2001-2009)

• Ο Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης διαμορφώνεται στις -12 και

-11 μονάδες στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη, με τις προβλέψεις των
καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους το
επόμενο 12μηνο να ανακάμπτουν οριακά τον Σεπτέμβριο σε σχέση με τον
Ιούλιο και στις δύο ζώνες και τις αντίστοιχες για την οικονομική κατάσταση
της χώρας να βελτιώνονται κατά 2 και 3 μονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και
Ευρωζώνη. Η πρόθεση για αποταμίευση το επόμενο 12μηνο παραμένει
αμετάβλητη στην ΕΕ και βελτιώνεται οριακά στην Ευρωζώνη, ενώ ως προς
τις προβλέψεις των καταναλωτών για την εξέλιξη της ανεργίας,
σημειώνεται σημαντική βελτίωση κατά 6 και 7 μονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και
Ευρωζώνη, γεγονός το οποίο φανερώνει τη σταδιακή αναθεώρηση των
ευρωπαίων καταναλωτών απέναντι στην ανασφάλεια που τους είχε
δημιουργήσει η σχετικά πρόσφατη διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση.

5
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

• Τέλος, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις Χρηματοοικονομικές

Υπηρεσίες – ο οποίος δεν περιλαμβάνεται στο δείκτη οικονομικού κλίματος
– καταγράφει άνοδο τον Σεπτέμβριο σε σχέση με τον Ιούλιο στην ΕΕ, μετά
από ένα τρίμηνο υποχώρησης, και οριακή πτώση στην Ευρωζώνη και
διαμορφώνεται στις +17 και +22 μονάδες αντίστοιχα. Σημαντική είναι η
άνοδος που σημειώνεται στις εκτιμήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των
επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στην ΕΕ, σε αντίθεση ωστόσο με τις εκτιμήσεις για
την τρέχουσα εξέλιξη της ζήτησης, όπου σημειώνεται πτώση και στις δύο
ζώνες, η οποία είναι εντονότερη στην Ευρωζώνη. Τέλος, ως προς τις
προβλέψεις της ζήτησης στο επόμενο τρίμηνο, αυτές ενισχύονται, κατά 5
μονάδες στην ΕΕ και κατά 2 μονάδες στην ΕΕ.

Το κλίμα βελτιώνεται στα μισά περίπου κράτη-μέλη τον Σεπτέμβριο σε σχέση με

τον Ιούλιο, ενώ από τις μεγαλύτερες χώρες, εκείνες που καταγράφουν βελτίωση
είναι η Γαλλία (+3,0), η Γερμανία (+2,1 μονάδες) και η Ισπανία (+2,0). Αντίθετα,
πτώση σημειώνεται στο κλίμα στην Πολωνία (-1,6), την Ιταλία (-2,1), το Ην.
Βασίλειο (-0,6) και την Ολλανδία (-1,2).

β) Ελλάδα: Αμετάβλητο το οικονομικό κλίμα

Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα σημειώνει μικρή άνοδο κατά 0,3
μονάδες τον Σεπτέμβριο σε σχέση με τον Ιούλιο (αλλά μικρή πτώση σε σύγκριση
με τον Αύγουστο) και διαμορφώνεται στις 66,6 μονάδες. Από τους επιμέρους
τομείς της οικονομίας, το κλίμα βελτιώνεται στις Υπηρεσίες, σταθεροποιείται
στη Βιομηχανία, ενώ σημειώνει έντονη επιδείνωση στις Κατασκευές. Στο Λιανικό
Εμπόριο, το οικονομικό κλίμα παραμένει εξαιρετικά δυσμενές, ενώ σε ιστορικά
χαμηλά επίπεδα κινείται και η καταναλωτική εμπιστοσύνη, από τον Μάιο. Οι
επιχειρηματικές προσδοκίες παραμένουν επομένως, με μικρές
διακυμάνσεις, σε πολύ χαμηλά επίπεδα τους τελευταίους επτά μήνες, με
το Λιανικό Εμπόριο, τις Κατασκευές, αλλά και την εμπιστοσύνη των
καταναλωτών από την πλευρά της ζήτησης να έχουν υποστεί το
ισχυρότερο πλήγμα από τη δυσμενή οικονομική συγκυρία. Η συγκράτηση
των καταναλωτικών δαπανών από τη μία, αλλά και η πιστωτική
στενότητα που έχει περιορίσει τη ρευστότητα συντηρούν την υφεσιακή
πορεία της οικονομίας, εικόνα που αναμένεται να διατηρηθεί το επόμενο
τρίμηνο τουλάχιστον. Αναλυτικότερα:

 στη Βιομηχανία, οι προβλέψεις της παραγωγής δεν μεταβάλλονται σε

σχέση με τον Ιούλιο, ενώ άνοδος καταγράφεται στις εκτιμήσεις για το
τρέχον επίπεδο της ζήτησης και των παραγγελιών, με το σχετικό δείκτη
στα αποθέματα να αυξάνεται ελαφρά.

 στις Υπηρεσίες, σημειώνεται μικρή βελτίωση σε βασικούς δείκτες: οι

αρνητικές εκτιμήσεις για το τρέχον επίπεδο εργασιών και την τρέχουσα
πορεία της ζήτησης αμβλύνονται σημαντικά, όπως και οι προβλέψεις για τη
βραχυπρόθεσμη πορεία της ζήτησης.

6
 Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

 στο Λιανικό Εμπόριο, το κλίμα επιδεινώνεται λόγω της μεγάλης

διόγκωσης των αποθεμάτων, παρόλο που οι αρνητικές εκτιμήσεις για τις
τρέχουσες πωλήσεις και οι προβλέψεις για την εξέλιξη της ζήτησης
περιορίζονται σχετικά.

 στις Κατασκευές, η επιδείνωση του σχετικού δείκτη εκπορεύεται από τη

μείωση των εκτιμήσεων για το επίπεδο προγράμματος εργασιών, αλλά
κυρίως από την επιδείνωση των προβλέψεων για την απασχόληση του
τομέα.

 στην Καταναλωτική Εμπιστοσύνη, ενισχύονται οι αρνητικές προβλέψεις

των νοικοκυριών για την οικονομική τους κατάσταση και οι αντίστοιχες για
την οικονομική κατάσταση της χώρας, ενώ δυσμενείς είναι και οι
προβλέψεις για την ανεργία. Μόνο η πρόθεση για αποταμίευση στο επόμενο
12-μηνο φαίνεται να ενισχύεται τον Σεπτέμβριο, ως αποτέλεσμα της
συγκρατημένης καταναλωτικής συμπεριφοράς, και των δυσκολιών που
αντιμετωπίζουν πολλά νοικοκυριά.

Β. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ - ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Σεπτέμβριος 2010

1. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: Μικρή άνοδος των επιχειρηματικών προσδοκιών

Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία τον Σεπτέμβριο κινείται

ελαφρώς ανοδικά για τέταρτο διαδοχικό μήνα, φθάνοντας στις 78,4 μονάδες (από
75,8 μονάδες), πολύ κοντά στην αντίστοιχη περσινή επίδοση (80,4 μονάδες). Η
βελτίωση των προσδοκιών είναι άλλωστε σταθερή ήδη από τον Μάρτιο
και μετά. Σε σύγκριση επομένως με τους άλλους τομείς της οικονομίας,
φαίνεται η δραστηριότητα στη Βιομηχανία να έχει σταθεροποιηθεί,
καθώς επηρεάζεται θετικά από την ανάκαμψη του διεθνούς εμπορίου και
τη σχετική τόνωση των εξαγωγών. Από την άλλη πλευρά όμως παρά τη
βελτίωση, οι απαισιόδοξες προβλέψεις εξακολουθούν να υπερισχύουν
των αισιόδοξων, ενώ ειδικά στο πεδίο της απασχόλησης οι προβλέψεις
παραμένουν εξαιρετικά δυσμενείς. Από τα επιμέρους στοιχεία
δραστηριότητας που συνεκτιμώνται στην εξαγωγή του συνολικού δείκτη, οι
εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για το τρέχον επίπεδο παραγγελιών και ζήτησης
βελτιώνονται ελαφρά, ενώ και οι προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη της
παραγωγής καταγράφουν άνοδο. Οι εκτιμήσεις για το επίπεδο των αποθεμάτων
κινούνται πτωτικά, υποδηλώνοντας μικρή αποκλιμάκωση. Αναλυτικότερα:

α) Οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για το επίπεδο παραγγελιών και ζήτησης

καταγράφουν μικρή βελτίωση για τέταρτο μήνα, με το σχετικό ισοζύγιο ωστόσο
να παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα, στις -46 μονάδες (από -48 τον Ιούλιο). Από

7
 Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

τις επιχειρήσεις του τομέα, οι μισές εκτιμούν ότι οι παραγγελίες τους βρίσκονται
σε χαμηλά για την εποχή επίπεδα, με μόλις το 5% (από 3%) να δηλώνει το
αντίθετο.

β) Οι προβλέψεις για την εξέλιξη της παραγωγής τους προσεχείς 3-4

μήνες κινούνται ανοδικά, μετά από ένα τετράμηνο υποχώρησης, με το σχετικό
ισοζύγιο να ενισχύεται κατά 5 μονάδες και να φθάνει τις -2 μονάδες. Μία στις
πέντε επιχειρήσεις προβλέπει άνοδο της παραγωγής της το επόμενο τρίμηνο (από
17%), ενώ ένα 22% (από 24%) αναμένει υποχώρηση.

γ) Περαιτέρω, μικρής όμως κλίμακας, ρευστοποίηση των αποθεμάτων

υποδηλώνει η εξέλιξη του σχετικού δείκτη τον Σεπτέμβριο, ο οποίος υποχωρεί για
τέταρτο μήνα, αν και οριακά, στις +12 μονάδες. Το ποσοστό των επιχειρήσεων
που δηλώνει ότι τα αποθέματά του είναι υψηλά για την εποχή διευρύνεται στο
24% (από 22%), ενώ ένα 12% (από 9%) εκτιμά το αντίθετο.

δ) Στα ίδια σχεδόν επίπεδα παραμένουν οι εκτιμήσεις για τις παραγγελίες και
τη ζήτηση εξωτερικού, με το σχετικό, αρνητικό ισοζύγιο να περιορίζεται κατά
μία μόλις μονάδα και να διαμορφώνεται στις -24 μονάδες. Το ποσοστό των
επιχειρήσεων που δηλώνουν ότι τα επίπεδα παραγγελιών τους είναι υψηλά για την
εποχή διαμορφώνεται στο 12% (από 13%), ενώ ένα 36% (από 38%) αναφέρει
χαμηλά για την εποχή επίπεδα παραγγελιών.

Πίνακας 2: Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία

2001-2009 Μ.Ο έτους
Min Max Μ.Ο 2005 2006 2007 2008 2009
Βιομηχανία
(1996- 62,8 109,5 95,7 92,6 101,5 102,8 91,9 72,1
2006=100)
Φεβ-09 Απρλ-
07
2009
Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ
68,2 62,8 63,8 68,9 70,9
76,0 73,8 75,5 80,4 79,4 74,8 71,0
2010
Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ
75,8 72,6 75,3 80,6 74,9 75,3 75,8 76,9 78,4
Σημείωση: Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών υπολογίζεται με βάση τις προοπτικές για την
παραγωγή, τις εκτιμήσεις για το ύψος των αποθεμάτων και τις εκτιμήσεις για τη συνολική ζήτηση.
Πηγή: IOBE

Διάγραμμα 2: Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία (1996-2006=100)

8
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

122

112

102

92

82

72

62

52
2000

2001

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010
2002

Σύνολο Βιομηχανίας Μέσος Ό ρος (2001-2009)

Πηγή: IOBE

ε) Μικρή βελτίωση καταγράφουν και οι προβλέψεις για τις εξαγωγές τους

προσεχείς μήνες, με το σχετικό ισοζύγιο να ενισχύεται κατά 3 μονάδες και να
διαμορφώνεται στις +12 μονάδες. Στο 28% (από 23%) διευρύνεται το ποσοστό
των επιχειρήσεων που δηλώνει ότι το ύψος των παραγγελιών τους είναι υψηλό για
την εποχή, με το 16% (από 14%) να δηλώνει το αντίθετο.

στ) Ανοδική είναι η τάση και στις προβλέψεις για τις πωλήσεις τους
προσεχείς μήνες, όπου μετά από τρεις μήνες υποχώρησης, το σχετικό ισοζύγιο
κινείται ανοδικά τον Σεπτέμβριο, φθάνοντας στις -2 μονάδες (από -6 τον Ιούλιο).
Αντίθετα πάντως, οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για τις τρέχουσες
πωλήσεις υποδηλώνουν πτώση, με το σχετικό δείκτη να «χάνει» 4 μονάδες και
να διαμορφώνεται στις -11 μονάδες, ενώ μία στις πέντε επιχειρήσεις (από μία
στις τέσσερις) να εκτιμά άνοδο των πωλήσεων το τελευταίο τρίμηνο.

ζ) Οριακή άνοδος καταγράφεται στους μήνες εξασφαλισμένης παραγωγής τον

Σεπτέμβριο, εξέλιξη συμβατή με την εικόνα βελτίωσης του τομέα στο σύνολό του
(στους 3,7 από 3,6 μήνες τον Ιούλιο). Ως προς το ποσοστό χρησιμοποίησης
εργοστασιακού δυναμικού, αυτό διατηρείται τον Σεπτέμβριο στην ιστορικά
χαμηλότερη επίδοσή του, στις 67,3 μονάδες.

η) Οι προβλέψεις για την απασχόληση του τομέα είναι το στοιχείο που

σημειώνει την εντονότερη επιδείνωση τον Σεπτέμβριο, με το σχετικό δείκτη να
καταγράφει τη χαμηλότερη τιμή του μετά τον Απρίλιο του 2009, φθάνοντας στις
-28 μονάδες (από -19) και τρεις στις δέκα επιχειρήσεις (από 22%) να προβλέπουν
περαιτέρω πτώση στο επόμενο τρίμηνο.

9
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

θ) Σε σχέση με τις τιμές, ενισχύεται τον Σεπτέμβριο ελαφρά (στο 18% από 11%)
το ποσοστό εκείνων που προβλέπουν άνοδο τιμών το επόμενο τρίμηνο, ενώ
μόνο μία στις δέκα επιχειρήσεις αναμένει υποχώρηση. Έτσι, οι πληθωριστικές
προσδοκίες υπερτερούν και πάλι, μετά από τέσσερις μήνες κυριαρχίας των
προσδοκιών αποκλιμάκωσης, με το σχετικό ισοζύγιο να διαμορφώνεται στις +8
μονάδες.

ι) Τέλος, στο τριμηνιαίο ερώτημα σχετικά με την ανταγωνιστική θέση των

επιχειρήσεων στις αγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται, οι εκτιμήσεις
βελτιώνονται οριακά στην εγχώρια αγορά σε σχέση με την προηγούμενη μέτρηση,
ενώ επιδεινώνονται οι αντίστοιχες για τις αγορές της ΕΕ και τον υπόλοιπο κόσμο.

Από την ανάλυση των επιμέρους κατηγοριών κλάδων, φαίνεται ότι η βελτίωση
των συνολικών προσδοκιών εκπορεύεται από την άνοδο των επιχειρηματικών
προσδοκιών στα Ενδιάμεσα αγαθά, αφού στα Καταναλωτικά και ιδιαίτερα στα
Κεφαλαιουχικά αγαθά, οι σχετικοί δείκτες σημειώνουν υποχώρηση.
Αναλυτικότερα:

Στα Καταναλωτικά Αγαθά, ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών υποχωρεί

ελαφρά, μετά από τρεις μήνες ήπιας ανόδου και διαμορφώνεται στις 75,3 μονάδες
(από 77,7 μονάδες), επίδοση κατώτερη σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή (86
μονάδες). Οι προβλέψεις για την πορεία της παραγωγής το επόμενο τρίμηνο
παραμένουν στα ίδια επίπεδα, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται και πάλι
στις -8 μονάδες, ενώ στα αποθέματα καταγράφεται μικρή άνοδος του σχετικού
δείκτη, στις +14 μονάδες (από +12), υποδηλώνοντας μικρή διόγκωση. Το
στοιχείο ωστόσο που επιδρά περισσότερο στην πτώση του συνολικού δείκτη είναι
οι πολύ αρνητικές εκτιμήσεις στα επίπεδα των παραγγελιών και της εγχώριας
ζήτησης, οι οποίες υποχωρούν σημαντικά, με το σχετικό δείκτη να επιδεινώνεται
κατά 6 μονάδες, στις -44. Από τα υπόλοιπα στοιχεία, βελτίωση σημειώνεται στις
προβλέψεις για τις βραχυπρόθεσμες πωλήσεις και τις εκτιμήσεις για την
τρέχουσα παραγωγή, ενώ αντίθετα, μεγάλη είναι η πτώση που σημειώνουν οι
εκτιμήσεις για τις εξαγωγές του τελευταίου τριμήνου και τις παραγγελίες και
ζήτηση εξωτερικού. Οι προβλέψεις για την απασχόληση επηρεάζονται δυσμενώς
από τις εξελίξεις στα επίπεδα παραγγελιών και ζήτησης, καταγράφοντας πτώση
κατά 17 μονάδες, στις -27. Σε σχέση με τις τιμές, οι αποπληθωριστικές
προσδοκίες υπερτερούν σταθερά έναντι των προβλέψεων ανόδου, ενώ τέλος, στο
τριμηνιαίο ερώτημα για την ανταγωνιστική θέση των επιχειρήσεων,
καταγράφεται επιδείνωση στις εκτιμήσεις τους σε σχέση με τη μέτρηση Ιουνίου,
τόσο για την εγχώρια αγορά, όσο και τις λοιπές διεθνείς αγορές.

Νέο ιστορικό χαμηλό σημειώνει ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στα

Κεφαλαιουχικά Αγαθά, ο οποίος υποχωρεί κατά 16 σχεδόν μονάδες τον
Σεπτέμβριο σε σχέση με τον Ιούλιο και διαμορφώνεται στις 50,1 μονάδες, με τους
περισσότερους δείκτες να επιδεινώνονται. Συγκεκριμένα, το αρνητικό ισοζύγιο
των προβλέψεων για την παραγωγή τους προσεχείς μήνες σχεδόν διπλασιάζεται,

10
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

με μόλις το 11% (από 27%) των επιχειρήσεων να αναμένει άνοδο. Οι εκτιμήσεις

για το ύψος των αποθεμάτων αντανακλούν σημαντική διόγκωση, αφού το σχετικό
ισοζύγιο εκτινάσσεται στις +36 μονάδες (από +5), ενώ οι ιστορικά χαμηλές
εκτιμήσεις για τις τρέχουσες παραγγελίες και τη ζήτηση διατηρούνται σε πολύ
χαμηλά επίπεδα (στις -78 μονάδες ο σχετικός δείκτης). Από την άλλη πλευρά,
θετική είναι η εξέλιξη στους εξαγωγικούς δείκτες: τόσο οι εκτιμήσεις για τις
τρέχουσες εξαγωγές, όσο και οι βραχυπρόθεσμες προβλέψεις κινούνται ανοδικά,
ενώ αύξηση καταγράφεται και στις εκτιμήσεις για τις παραγγελίες και τη ζήτηση
εξωτερικού. Παρά την εν γένει δυσμενή εικόνα του κλάδου, οι προβλέψεις για την
απασχόληση σημειώνουν μικρή βελτίωση, με το σχετικό ισοζύγιο να παραμένει
έντονα αρνητικό, στις -35 μονάδες (από -39). Σε όρους τιμών, μία στις πέντε
επιχειρήσεις (από μία στις τέσσερις) αναμένει μείωσή τους το επόμενο διάστημα
και μόλις το 5% (από μηδενικό ποσοστό) διατηρεί πληθωριστικές προσδοκίες.
Τέλος, στο τριμηνιαίο ερώτημα για την ανταγωνιστική θέση των επιχειρήσεων,
καταγράφεται σημαντική πτώση στις εκτιμήσεις τόσο για την εγχώρια αγορά,
όσο και για τις ευρωπαϊκές και διεθνείς αγορές.

Στα Ενδιάμεσα Αγαθά, οι επιχειρηματικές προσδοκίες εκτοξεύονται τον

Σεπτέμβριο στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας διετίας, με το σχετικό δείκτη
να διαμορφώνεται στις 86,9 μονάδες (από 75,4 μονάδες). Από τα στοιχεία που
συνδιαμορφώνουν το συνολικό δείκτη, σημαντική βελτίωση σημειώνεται στις
εκτιμήσεις για τις τρέχουσες παραγγελίες και τη ζήτηση, με το αντίστοιχο
ισοζύγιο να κερδίζει έδαφος και να διαμορφώνεται στις -43 (από -52) μονάδες.
Μεγάλη είναι και η άνοδος που σημειώνεται στις προβλέψεις για τη
βραχυπρόθεσμη εξέλιξη της παραγωγής του κλάδου, με το σχετικό δείκτη να
βελτιώνεται κατά 14 μονάδες, στις +10. Το ισοζύγιο των εκτιμήσεων για το ύψος
των αποθεμάτων «πέφτει» στο 1/3 του αντίστοιχου του Ιουλίου, στις +6 μονάδες,
ενώ θετική είναι η εξέλιξη και στις προβλέψεις των μελλοντικών πωλήσεων του
κλάδου. Παρά την άνοδο στα περισσότερα στοιχεία δραστηριότητας, οι
προβλέψεις για την απασχόληση του κλάδου επιδεινώνονται οριακά, με το σχετικό
δείκτη να περιορίζεται στη χαμηλότερη τιμή του επταμήνου, στις -30 μονάδες και
το 1/3 των επιχειρήσεων να αναμένει μείωση. Τέλος, σε σχέση με τη μέτρηση
Μαρτίου, οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για την ανταγωνιστική τους θέση σε
σχέση με την προηγούμενη μέτρηση του Ιουνίου υποδηλώνουν βελτίωση σε όλες
τις αγορές.

2. ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ: Μεγάλη πτώση στις επιχειρηματικές προσδοκίες,

δυσμενείς προβλέψεις για την απασχόληση

11
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Κατασκευές επιδεινώνεται

σημαντικά τον Σεπτέμβριο και διαμορφώνεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, στις
35,5 μονάδες, 11 σχεδόν μονάδες χαμηλότερα σε σχέση με τον Ιούλιο. Η νέα
αυτή υποχώρηση εκπορεύεται από την πτώση των προσδοκιών τόσο στις
Ιδιωτικές Κατασκευές - κυρίως Κατασκευές Κατοικιών - όσο και στις
Κατασκευές Δημοσίων Έργων, όπου ο σχετικός δείκτης σημειώνει
ιστορικά χαμηλό ρεκόρ. Η σημασία και η βαρύτητα του κατασκευαστικού
τομέα ως καθοριστικού αναπτυξιακού παράγοντα της χώρας είναι
αδιαμφισβήτητη, όμως τα διαρθρωτικά προβλήματα που αυτός
παρουσιάζει, η υπερβολική μεγέθυνση των προηγούμενων ετών, η
υποχώρηση της στεγαστικής πίστης, η μείωση του προγράμματος
Δημοσίων Επενδύσεων και η εν γένει κάμψη της ζήτησης οδηγούν σε
στασιμότητα στον τομέα. Οι ήδη πολύ δυσμενείς προβλέψεις των επιχειρήσεων
για το επίπεδο προγράμματος των εργασιών τους επιδεινώνονται ελαφρά, με το
σχετικό ισοζύγιο να φθάνει στις -73 μονάδες (από -71) και τέσσερις στις πέντε
επιχειρήσεις να αναμένουν και πάλι υποχώρηση. Το στοιχείο όμως που συμβάλλει
καθοριστικά στη μείωση του δείκτη είναι η κατακόρυφη πτώση στις προβλέψεις
για την απασχόληση, όπου το σχετικό ισοζύγιο «χάνει» 20 σχεδόν μονάδες και
διαμορφώνεται στις -60 μονάδες, με το 65% των επιχειρήσεων (από 50%) να
προβλέπει περαιτέρω μείωση των θέσεων εργασίας στον τομέα.

Στο πλαίσιο αυτό, οι μήνες εξασφαλισμένης δραστηριότητας περιορίζονται για

πέμπτο συνεχή μήνα και διαμορφώνονται στους 12 (από 12,3), σημαντικά
χαμηλότερα σε σύγκριση με τους αντίστοιχους περσινούς (16,1 μήνες). Οι
εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για την τρέχουσα πορεία των εργασιών τους
καταγράφουν επίσης μείωση κατά 10 μονάδες σε σχέση με τον Ιούλιο, με το
σχετικό ισοζύγιο να περιορίζεται στις -46 μονάδες. Ως προς τις τιμές,
διατηρούνται και αυτόν το μήνα οι έντονα αποπληθωριστικές προσδοκίες, εξέλιξη
αναμενόμενη άλλωστε λόγω των δυσμενών προβλέψεων για τις εργασίες των
επιχειρήσεων. Τέλος, το ποσοστό εκείνων που αναφέρουν ότι η επιχειρηματική
τους λειτουργία δεν παρεμποδίζεται, παραμένει σε χαμηλά επίπεδα (11% από 8%),
ενώ ως σημαντικότερο πρόσκομμα στην επιχειρηματική λειτουργία αναφέρεται
από τις επιχειρήσεις η ανεπαρκής χρηματοδότηση (41%) και ακολουθούν η
χαμηλή ζήτηση (36%) και οι παράγοντες που συνδέονται και πάλι με την
οικονομική κατάσταση της χώρας και την κρατική ανεπάρκεια, την αναστολή των
έργων και τις μεγάλες εκπτώσεις, τις στρεβλώσεις στα συστήματα
δημοπράτησης δημοσίων έργων κ.α. (11%).

Από τους επιμέρους δείκτες, μικρότερη είναι η πτώση που καταγράφεται στις
προσδοκίες των Ιδιωτικών Κατασκευών και εντονότερη η μείωση στα Δημόσια
Έργα. Αναλυτικότερα:

12
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

Πίνακας 3: Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Κατασκευές

2001- Μ.Ο έτους
2009
Min Max Μ.Ο 2005 2006 2007 2008 2009
Κατασκευές
(1996- 44,0 123,8 92,4 63,0 91,1 92,5 95,3 65,5
2006=100)
Σεπτ-
Μάι-10
03
2009
Ι Φ Μ Α Ι Μ Ι Α Σ Ο Ν Δ
65,0 68,3 59,1 63,0 69,0 52,867,4 61,5 67,6 71,6 72,4 68,1
2010
Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ
64,1 48,5 39,7 44,6 44,0 51,1 46,1 48,0 35,5
Σημείωση: Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών υπολογίζεται με βάση τις εκτιμήσεις για το
πρόγραμμα των εργασιών και τις προβλέψεις για την απασχόληση.
Πηγή: ΙΟΒΕ

Διάγραμμα 3: Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Κατασκευές (1996-

2006=100)
160

140

120

100

80

60

40

20
2000

2001

2003

2004

2005

2006

2008

2009

2010
2002

2007

Σύνολο Κατασκευών Μέσος Ό ρος (2001-2009)

Πηγή: IOBE

Στις Ιδιωτικές Κατασκευές, οι επιχειρηματικές προσδοκίες σημειώνουν ελαφρά

υποχώρηση τον Σεπτέμβριο, μετά την πρόσκαιρη όπως φαίνεται άνοδο του
Ιουλίου, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις 47,4 μονάδες (από 50,6
μονάδες), επίδοση ελαφρώς κατώτερη της αντίστοιχης περυσινής (54,4 μονάδες).
Η μείωση των προσδοκιών εκπορεύεται περισσότερο από την επιδείνωση του
σχετικού δείκτη στις Κατασκευές Κατοικιών και λιγότερο από τη μείωση στις
Κατασκευές Λοιπών Ιδιωτικών Κτιρίων. Από τα επιμέρους στοιχεία
δραστηριότητας, οι προβλέψεις για το επίπεδο προγράμματος εργασιών κινούνται
πτωτικά, με επτά στις δέκα επιχειρήσεις να αναμένουν εξασθένηση το επόμενο
τρίμηνο, ενώ ήπια υποχώρηση καταγράφεται και στις ήδη χαμηλές προσδοκίες για

13
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

την απασχόληση του κλάδου, με το ποσοστό εκείνων που εκείνων που αναμένουν
άνοδο των θέσεων εργασίας να περιορίζεται κατά το ήμισυ, στο 8%. Μεγάλη είναι
η πτώση στις ήδη έντονα αρνητικές εκτιμήσεις για την τρέχουσα πορεία των
εργασιών, με το σχετικό αρνητικό δείκτη να διπλασιάζεται στις -64 μονάδες, ενώ
αντίθετα, οι μήνες εξασφαλισμένης δραστηριότητας διευρύνονται ελαφρά στους
6,7 (από 6,4). Σε σχέση με τις τιμές, εντείνονται οι αποπληθωριστικές
προσδοκίες, με το 42% να προβλέπει μείωση (από 25%), ενώ τέλος, το ποσοστό
εκείνων που δηλώνουν απρόσκοπτη λειτουργία της δραστηριότητάς τους
παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα (7-8%), με τη μεγάλη πλειονότητα (62%) να
αναφέρει ως κύριο πρόσκομμα τη χαμηλή ζήτηση.

Σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα διαμορφώνονται τον Σεπτέμβριο οι επιχειρηματικές

προσδοκίες στις Κατασκευές Δημοσίων Έργων, υποχωρώντας κατά 13 σχεδόν
μονάδες, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις 30,8 μονάδες. Η σοβαρή
κρίση την οποία διέρχεται ο κλάδος αποτυπώνεται σε όλους τους επιμέρους
δείκτες δραστηριότητας: οι προβλέψεις για το επίπεδο εργασιών των
επιχειρήσεων το επόμενο διάστημα παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα (στις -78
μονάδες ο σχετικός δείκτης), ενώ «βουτιά» καταγράφεται στις προοπτικές για
την απασχόληση του κλάδου, αφού επτά πλέον στις δέκα επιχειρήσεις (από 46%)
αναμένουν μείωση των θέσεων εργασίας. Ως προς τις εκτιμήσεις για την
τρέχουσα πορεία των εργασιών τους, αυτές παραμένουν στα ίδια επίπεδα, με το
48% των επιχειρήσεων να εκφράζει τη δυσαρέσκειά του και μόλις το 9% να
δηλώνει ικανοποιημένο. Οι μήνες εξασφαλισμένης δραστηριότητας περιορίζονται
στους 14 (από 15,4), ενώ σε σχέση με τις τιμές, οι έντονα αποπληθωριστικές
προσδοκίες δεν μεταβάλλονται σημαντικά. Τέλος, το ποσοστό των επιχειρήσεων
που δεν αναφέρει προσκόμματα στην επιχειρηματική του λειτουργία αυξάνεται
ελαφρά στο 12% (από 8%), ενώ το 47% κρίνει την ανεπαρκή χρηματοδότηση ως
το βασικότερο εμπόδιο, το 27% τη χαμηλή ζήτηση και ένα 14% παράγοντες όπως
η αναμονή νέου θεσμικού πλαισίου δημοπράτησης δημοσίων έργων, ο περιορισμός
του ΠΔΕ κ.α.

3. ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ: Σταθερά δυσοίωνες οι επιχειρηματικές προσδοκίες

Αμετάβλητος παραμένει ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο Λιανικό

Εμπόριο τον Σεπτέμβριο στις 53,4 μονάδες. Ο τομέας του Λιανικού Εμπορίου
είναι αυτός που κυρίως αντανακλά την υποχώρηση της καταναλωτικής
ζήτησης, αλλά και το φόβο των νοικοκυριών για περαιτέρω εξασθένηση
της αγοραστικής τους δύναμης. Το κλίμα αστάθειας που έχει
δημιουργηθεί στον τομέα προκαλεί κλυδωνισμούς στους περισσότερους
κλάδους με τις περισσότερες επιχειρήσεις να προσπαθούν να
προσαρμοστούν στην υποτονική δραστηριότητα. Από τα στοιχεία που
καθορίζουν άμεσα το δείκτη, οι έντονα αρνητικές εκτιμήσεις των επιχειρήσεων
για τις τρέχουσες πωλήσεις τους αμβλύνονται ελαφρά, με το σχετικό ισοζύγιο να
διαμορφώνεται στις -61 μονάδες (από -69) και επτά στις δέκα επιχειρήσεις να
αναφέρουν πτώση των πωλήσεών τους σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο.

14
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

Βελτιώνονται αν και παραμένουν έντονα αρνητικές οι προβλέψεις για τις

βραχυπρόθεσμες προοπτικές των πωλήσεων, με το σχετικό δείκτη να κερδίζει
έδαφος και να διαμορφώνεται κατά 13 μονάδες υψηλότερα, στις -37. Η φτωχή
δραστηριότητα έχει οδηγήσει σε διόγκωση των αποθεμάτων (στις +26 μονάδες ο
σχετικός δείκτης). Από τα υπόλοιπα στοιχεία δραστηριότητας, ο δείκτης των
προβλέψεων για τις παραγγελίες προς προμηθευτές σημειώνει μικρή ανάκαμψη,
παραμένει όμως πολύ χαμηλά, στις -57 μονάδες (από -60 τον προηγούμενο μήνα).
Αξιοσημείωτη είναι ωστόσο η ανάκαμψη των προσδοκιών για την απασχόληση του
τομέα, αν και οι προβλέψεις παρουσιάζουν μεγάλη διακύμανση από την αρχή του
έτους, Ως προς τις τιμές, οι προβλέψεις υποδηλώνουν και νέα μείωση τιμών στο
επόμενο τρίμηνο.

Οι εξελίξεις σε επιμέρους κλάδους του Λιανικού εμπορίου είναι οι εξής:

Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στα Τρόφιμα – Ποτά – Καπνός

βελτιώνεται κατά 11 μονάδες και διαμορφώνεται στις 77,4 μονάδες, επίδοση
χαμηλότερη κατά 10 μονάδες σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή. Η άνοδος του
δείκτη προέρχεται κατά κύριο λόγο από τη σημαντική διόρθωση των εκτιμήσεων
για τις τρέχουσες πωλήσεις, όπου η κατακόρυφη πτώση του Ιουλίου δίνει τη θέση
της σε έντονη άνοδο, με το σχετικό ισοζύγιο να διαμορφώνεται στις -15 μονάδες.
Μέρος των αποθεμάτων φαίνεται να ρευστοποιείται, με το σχετικό ισοζύγιο να
διατηρείται αρνητικό σχεδόν αδιάλειπτα από τις αρχές του έτους. Ως προς τις
βραχυπρόθεσμες προβλέψεις των πωλήσεων, τρεις στις δέκα επιχειρήσεις
αναμένουν άνοδο (από 19%), αλλά σχεδόν οι μισές προβλέπουν επιδείνωση (από
38%). Οι παραγγελίες προς τους προμηθευτές βελτιώνονται σημαντικά, ενώ σε
σχέση με την απασχόληση, το σχετικό ισοζύγιο γίνεται εκ νέου θετικό. Στις τιμές
αναμένεται μείωση από το 30% των επιχειρήσεων (από 19%), έναντι του 26% που
αναμένει άνοδο (από 31%).

Ο δείκτης προσδοκιών στα Υφάσματα – Ένδυση – Υπόδηση διορθώνεται μετά

το ιστορικά χαμηλό ρεκόρ του Ιουλίου (49,3 μονάδες) και ανέρχεται στις 64,8
μονάδες,. Η προς τα πάνω διόρθωση είναι εμφανής σε όλα τα στοιχεία
δραστηριότητας του κλάδου: οι εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις
καταγράφουν σημαντική άνοδο αν και το σχετικό ισοζύγιο είναι έντονα αρνητικό
(-48 μονάδες), ενώ μικρή βελτίωση σημειώνουν και οι έντονα αρνητικές
προβλέψεις για τις πωλήσεις της επόμενης περιόδου, με το 44% όμως να αναμένει
περαιτέρω πτώση τους (από 52%). Τα αποθέματα εξακολουθούν να είναι
διογκωμένα (στις +20 μονάδες το ισοζύγιο), ενώ αμβλύνονται οι πολύ αρνητικές
προβλέψεις των παραγγελιών προς προμηθευτές το επόμενο τρίμηνο (-40 μονάδες
από -53). Οι προβλέψεις για την απασχόληση του κλάδου είναι από τις
δυσμενέστερες του λιανικού εμπορίου καθόλη τη διάρκεια του έτους και, παρόλο
που ο σχετικός δείκτης βελτιώνεται αυτόν το μήνα, παραμένει σε πολύ χαμηλά
επίπεδα, στις -30 μονάδες. Τέλος, ως προς τις τιμές, οι κυρίαρχες
αποπληθωριστικές προσδοκίες του κλάδου δεν μεταβάλλονται.

15
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

Πίνακας 4: Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο

2001- Μ.Ο έτους
2009
Min Max Μ.Ο 2006 2007 2008 2009 2009
Λιανικό Εμπόριο
(1996- 50,8 124,3 100,4 110,8 120,8 102,5 80,7 80,5
2006=100)
Ιούλ-
Μαι-07
10
2009
Ι Φ Μ Α Ι Μ Ι Α Σ Ο Ν Δ
65,3 61,9 60,2 64,5 80,7
90,4 91,4 88,5 91,4 99,0 91,1 81,0
2010
Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ
75,3 71,6 54,5 64,0 64,3 53,3 50,8 53,2 53,4
Σημείωση: Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών υπολογίζεται με βάση τις εκτιμήσεις και
προβλέψεις για τις πωλήσεις και το ύψος των αποθεμάτων.
Πηγή: ΙΟΒΕ

Διάγραμμα 4: Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο

(1996-2006=100)
130

120

110

100

90

80

70

60

50

40
2001

2002

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010
2000

2003

Σύνολο Λιανικού Εμπορίου Μέσος Ό ρος (2001-2009)

Πηγή: IOBE

Σε ιστορικά χαμηλή επίδοση διαμορφώνεται ο δείκτης επιχειρηματικών

προσδοκιών στα Είδη Οικιακού Εξοπλισμού, μόλις στις 40,6 μονάδες από 63
μονάδες τον Ιούλιο. Από τα στοιχεία δραστηριότητας που συνδιαμορφώνουν το
δείκτη, είναι πρωτίστως οι εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις που
επιδεινώνονται έντονα: ομόφωνα σχεδόν (σε ποσοστό 92%) οι επιχειρήσεις
εκτιμούν ότι οι πωλήσεις τους έχουν μειωθεί το τελευταίο διάστημα, γεγονός το
οποίο συνοδεύεται άλλωστε και από σημαντική διόγκωση των αποθεμάτων,
σύμφωνα με τις μισές επιχειρήσεις. Οι αρνητικές προβλέψεις για τις πωλήσεις του
επόμενου τριμήνου ενισχύονται ελαφρά, με τις μισές επιχειρήσεις να αναμένουν
περαιτέρω εξασθένηση, ενώ και οι προβλέψεις για παραγγελίες προς προμηθευτές

16
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

σημειώνουν κατακόρυφη πτώση, με το 65% των επιχειρήσεων (από 53%) να

προοιωνίζεται μείωσή τους. Παρά τις πολύ δυσμενείς προοπτικές των
παραγγελιών και των πωλήσεων, οι προβλέψεις για την πορεία της απασχόλησης
του κλάδου βελτιώνονται, περισσότερο όμως σε διόρθωση των πολύ χαμηλών
προσδοκιών του Ιουλίου, με το σχετικό ισοζύγιο να παραμένει αρνητικό, στις -15
μονάδες. Σε σχέση τέλος με τις τιμές, καταγράφεται έντονη τάση
αποκλιμάκωσης, αφού καμία επιχείρηση δεν αναμένει άνοδο (από 20%), ενώ το
32% (από 25%) αναμένει πτώση τους το επόμενο διάστημα.

Η άνοδος που καταγράφεται τον Σεπτέμβριο στις επιχειρηματικές προσδοκίες

στον κλάδο Οχήματα – Ανταλλακτικά, συνιστά απλώς μικρή διόρθωση από την
ισχυρή «βουτιά» του Ιουλίου: ο σχετικός δείκτης παραμένει σε πολύ χαμηλά
επίπεδα, στις 39,8 μονάδες (από 33 μονάδες), όταν πέρυσι την ίδια εποχή
διαμορφωνόταν στις 100 περίπου μονάδες. Η απογοήτευση των επιχειρήσεων του
κλάδου για τις τρέχουσες πωλήσεις τους και οι υποτονικές παραγγελίες προς
προμηθευτές αποτυπώνεται εύγλωττα στους συγκεκριμένους δείκτες, αφού η
συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων (πάνω από το 80%) και στους δύο
δείκτες, δηλώνει πτώση. Τα αποθέματα έχουν διογκωθεί, αφού σχεδόν τρεις στις
πέντε επιχειρήσεις κρίνουν ότι αυτά είναι υψηλά για την εποχή. Το στοιχείο που
οδήγησε σε άνοδο του δείκτη είναι η διόρθωση των πολύ αρνητικών προβλέψεων
για τις επικείμενες πωλήσεις, όπου το εξαιρετικά χαμηλό ισοζύγιο του Ιουλίου
διορθώνεται τον Σεπτέμβριο στις -43 μονάδες (από -71). Οι προβλέψεις για την
απασχόληση του κλάδου παραμένουν το ίδιο δυσοίωνες, με το 64% να αναμένει
περισσότερες απώλειες θέσεων εργασίας, ενώ ως προς τις τιμές, η πτωτική
πορεία διατηρείται (στις -20 μονάδες το σχετικό αρνητικό ισοζύγιο).

Περαιτέρω υποχώρηση σημειώνουν οι επιχειρηματικές προσδοκίες τον Σεπτέμβριο

στα Πολυκαταστήματα, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις 69
μονάδες (από 72,3 μονάδες), σε επίδοση σημαντικά χαμηλότερη από την
αντίστοιχη περσινή (105 μονάδες). Από τα στοιχεία δραστηριότητας του κλάδου,
οι εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις κινούνται ελαφρώς ανοδικά, χωρίς
ωστόσο να διορθώνουν σημαντικά την κατακόρυφη πτώση του Ιουλίου, ενώ
περιορίζεται η πολύ μεγάλη απαισιοδοξία για τις πωλήσεις και τις παραγγελίες
προς τους προμηθευτές το επόμενο διάστημα, με τα σχετικά ισοζύγια να
διαμορφώνονται στις -22 και -40 μονάδες αντίστοιχα. Το στοιχείο ωστόσο που
οδηγεί το συνολικό δείκτη σε νέα πτώση είναι η διόγκωση των αποθεμάτων, λόγω
όμως της ολοκλήρωσης των θερινών εκπτώσεων. Ως προς την απασχόληση, και
σε αυτόν τον κλάδο οι προβλέψεις των επιχειρήσεων παρουσιάζουν έντονες
διακυμάνσεις, αφού το 27% προβλέπει άνοδο έναντι μηδενικού ποσοστού του
Ιουλίου. Τέλος, σε σχέση με το επίπεδο τιμών του κλάδου, διευρύνεται στο 35%
(από 15%) το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναμένουν άνοδο το επόμενο
τρίμηνο.

17
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

4. ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ: Μικρή βελτίωση του κλίματος σε σχέση με τον Ιούλιο,

υποτονική όμως η ζήτηση

Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες κινείται ελαφρώς

ανοδικά και διαμορφώνεται στις 66,7 μονάδες (από 64,1 μονάδες τον Ιούλιο), σε
επίπεδα μάλιστα οριακά χαμηλότερα από τα αντίστοιχα περσινά (68,4 μονάδες).
Στους περισσότερους όμως κλάδους – με εξαίρεση τα Τουριστικά
Πρακτορεία - απλώς αμβλύνεται η πολύ έντονη απαισιοδοξία για την
πορεία της ζήτησης, κυρίως του επόμενου τριμήνου. Έτσι οι περισσότεροι
δείκτες δραστηριότητας βελτιώνονται τον Σεπτέμβριο, αν και τα σχετικά
ισοζύγιά τους παραμένουν αρνητικά, δηλαδή υπερτερούν οι απόψεις για πτώση
της δραστηριότητας. Έτσι οι αρνητικές εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για την
τρέχουσα δραστηριότητά τους περιορίζονται κατά 3 μονάδες, στις -29, ενώ
ανοδικά κινούνται και οι προβλέψεις για τη ζήτηση το επόμενο τρίμηνο, με το
σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -12 μονάδες. Οι αρνητικές εκτιμήσεις για
την τρέχουσα ζήτηση αμβλύνονται επίσης (στις -9 από -11 μονάδες ο σχετικός
δείκτης), με το 27% των επιχειρήσεων να δηλώνει ικανοποίηση από την πορεία
της δραστηριότητας το τρέχον τρίμηνο (από 22%). Από τα υπόλοιπα στοιχεία,
σημαντική βελτίωση παρουσιάζουν οι προβλέψεις για την απασχόληση, παρόλο
που οι προβλέψεις μείωσης συνεχίζουν να υπερτερούν (στις -3 μονάδες το σχετικό
ισοζύγιο), και το 22% (από 10% τον Ιούλιο) να αναμένει άνοδο στο επόμενο
τρίμηνο. Σε σχέση με τις τιμές, οι έντονα αποπληθωριστικές τάσεις των
προηγούμενων τεσσάρων μηνών, εξομαλύνονται ελαφρά τον Σεπτέμβριο, ενώ
τέλος μόνο μία στις τέσσερις επιχειρήσεις δηλώνει απρόσκοπτη επιχειρηματική
λειτουργία, με το 41% να κρίνει την ανεπάρκεια ζήτησης ως το βασικότερο
πρόσκομμα, το 15% την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης και το 17% παράγοντες
όπως η γενική οικονομική κατάσταση, η ανεπάρκεια του κράτους και η
γραφειοκρατία, η φορολογική επιβάρυνση, η υποβάθμιση του κέντρου της
πρωτεύουσας, οι μεγάλες εισφορές του ΙΚΑ, η μείωση των χρονομισθώσεων
αυτοκινήτων κ.α.

Σε επίπεδο βασικών κλάδων των Υπηρεσιών επισημαίνονται τα εξής:

Πίνακας 5: Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες

2001-2009 Μ.Ο έτους
2006 2007 2008 200
Min Max Μ.Ο 2005
Υπηρεσίες
(1998- 56,8 122,5 93,4 93,6 103,7 106,6 97,8 70,1
2006=100)
3ο τριμ
Μάι-10
01
2009
Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ
62,6 64.5 66,0 66,7 73,2 75,3 73,7 75,8 68,4 72,4 71,8 70,6
2010
Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ
67,2 63,1 61,7 64,1 56,8 63,1 64,1 67,0 66,7
Σημειώσεις:. Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών υπολογίζεται με βάση την κατάσταση της
επιχείρησης, καθώς και τις εκτιμήσεις και τις προβλέψεις για την πορεία της ζήτησης.
Πηγή: IOBE

18
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

Διάγραμμα 5: Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες

(1998-2006=100)

120,0

110,0

100,0

90,0

80,0

70,0

60,0

50,0
Ιουν-08

Ιουν-09
Ιουν-05

Ιουν-06

Ιουν-07

Ιουν-10
Σεπ-06

Σεπ-07
Σεπ-05
Δεκ-05
Μαρ-06

Δεκ-06
Μαρ-07

Δεκ-07
Μαρ-08

Σεπ-08
Δεκ-08
Μαρ-09

Σεπ-09
Δεκ-09
Μαρ-10

Σεπ-10
Σύνολο Υπηρεσιών Μέσος Ό ρος (2001-2009)

Πηγή: IOBE

Οι επιχειρηματικές προσδοκίες στα Ξενοδοχεία – Εστιατόρια παρουσιάζουν

έντονη διακύμανση από τις αρχές του έτους, με την τάση του σχετικού δείκτη να
μεταβάλλεται σχεδόν κάθε μήνα. Έτσι, μετά την πτώση του Ιουλίου, τον
Σεπτέμβριο ο δείκτης προσδοκιών βελτιώνεται και διαμορφώνεται στις 82,6
μονάδες (από τις 77,8), χαμηλότερα πάντως σε σύγκριση με την ίδια περσινή
περίοδο (98,3 μονάδες). Οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για την τρέχουσα
κατάστασή τους επιδεινώνονται όμως περαιτέρω, με το σχετικό δείκτη να
διαμορφώνεται στις -25 μονάδες (από -15), ενώ η βελτίωση του κλίματος
εκπορεύεται από τις σημαντικά λιγότερο απαισιόδοξες προοπτικές για την
εξέλιξη της ζήτησης βραχυπρόθεσμα (στις -13 από -34 μονάδες ο σχετικός
δείκτης), αλλά και τις ευνοϊκότερες εκτιμήσεις για την τρέχουσα πορεία της,
όπου το σχετικό ισοζύγιο διατηρεί σταθερά την ανοδική του τάση εδώ και ένα
εξάμηνο (+12 μονάδες από +7). Οι προσδοκίες για την απασχόληση διορθώνουν
την κατακόρυφη πτώση του Ιουλίου και επανέρχονται σε θετικά επίπεδα (+4
μονάδες από -25 το σχετικό ισοζύγιο), ενώ ως προς τις τιμές, οι
αποπληθωριστικές προσδοκίες εντείνονται, με το 1/3 των επιχειρήσεων να
προβλέπει μείωσή τους (από 28%). Τέλος, το ποσοστό των επιχειρήσεων που
δηλώνει ότι δεν αντιμετωπίζει εμπόδια στη λειτουργία του αυξάνεται ελαφρά στο
31%, με τις μισές επιχειρήσεις να κρίνουν ως βασικότερο εμπόδιο την ανεπάρκεια
ζήτησης.

19
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

Ελαφρά μείωση καταγράφεται στις επιχειρηματικές προσδοκίες στα Τουριστικά

Πρακτορεία, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις 52,9 μονάδες (από
55,3), επίδοση κατά δέκα σχεδόν μονάδες χαμηλότερη σε σχέση με την
αντίστοιχη περσινή. Ενώ οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των
επιχειρήσεων βελτιώνονται αισθητά τον Σεπτέμβριο, οι εκτιμήσεις για τη ζήτηση
του τελευταίου τριμήνου επιδεινώνονται, με το 54% των επιχειρήσεων να
αναφέρει πτώση της (από 38%). Το στοιχείο όμως που συμβάλλει περισσότερο στη
μείωση του δείκτη είναι η κατακρήμνιση των προβλέψεων για την εξέλιξη της
ζήτησης το επόμενο διάστημα, όπου το συντριπτικό 85% (από 63%) αναμένει
επιδείνωση και καμία επιχείρηση δεν προβλέπει άνοδο. Αρνητικά ως εκ τούτου
επηρεάζονται και οι προβλέψεις για την απασχόληση του κλάδου, με το σχετικό
ισοζύγιο να λαμβάνει την εξαιρετικά χαμηλή τιμή των -69 μονάδων (από -44). Σε
σχέση με τις τιμές, καμία επιχείρηση δεν αναμένει άνοδο (από 13%), με το 38%
(από 31%) να προβλέπει πτώση. Το 23% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι δεν
αντιμετωπίζει προσκόμματα στην επιχειρηματική του λειτουργία, ενώ πάνω από
τις μισές επιχειρήσεις (53%) δηλώνουν την ανεπαρκή ζήτηση ως το βασικότερο
πρόσκομμα και ένα 18% την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης.

Οι επιχειρηματικές προσδοκίες στους Ενδιάμεσους Χρηματοπιστωτικούς

Οργανισμούς (δεν περιλαμβάνονται οι Τράπεζες) αλλάζουν και πάλι τάση, με το
σχετικό δείκτη να κινείται ανοδικά, στις 71,1 μονάδες (από 64,2 μονάδες),
επίδοση που προσεγγίζει την αντίστοιχη περσινή (73,2 μονάδες). Η κατακόρυφη
πτώση του Ιουλίου στις εκτιμήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των
επιχειρήσεων (-30 μονάδες) διορθώνεται τον Σεπτέμβριο, με το σχετικό ισοζύγιο
να εμφανίζεται ισοσκελισμένο, ενώ ελαφρώς ανοδικά κινείται και ο δείκτης των
προβλέψεων για τη ζήτηση του κλάδου (στις +3 μονάδες από 0). Παρά το θετικό
ισοζύγιο των προβλέψεων για τη ζήτηση, οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα πορεία
της βαίνουν δυσμενέστερες του Ιουλίου, με το 44% των επιχειρήσεων (από 36%)
να καταγράφει τη δυσαρέσκειά του και το 23% (από 20%) να δηλώνει
ικανοποιημένο. Οι προβλέψεις της απασχόλησης στον κλάδο βελτιώνονται ήπια,
όμως κυριαρχούν σταθερά οι απαισιόδοξες προοπτικές. Σε σχέση με τις τιμές, η
συντριπτική πλειονότητα (86% από 68%) αναμένει σταθεροποίησή τους το
επόμενο διάστημα, ενώ τέλος, το 36% των επιχειρήσεων δηλώνει απρόσκοπτη
λειτουργία, με το 38% να αναφέρει τη χαμηλή ζήτηση ως σημαντικότερο εμπόδιο,
το 8% την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης και το 16% τα ευρύτερα αίτια που
συνδέονται με την τρέχουσα συγκυρία.

Στις Διάφορες Επιχειρηματικές Δραστηριότητες, ο δείκτης επιχειρηματικών

προσδοκιών βελτιώνεται τον Σεπτέμβριο κατά 9 μονάδες, φθάνοντας στις 63. Από
τα επιμέρους στοιχεία δραστηριότητας, οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα
κατάσταση των επιχειρήσεων παραμένουν στα ίδια, αρνητικά επίπεδα, με δύο στις
πέντε επιχειρήσεις να εκφράζουν δυσαρέσκεια. Από την άλλη πλευρά, ανοδικά
κινούνται οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα ζήτηση, αλλά πολύ περισσότερο οι
προβλέψεις για τη βραχυχρόνια πορεία της, με τα σχετικά ισοζύγια να κερδίζουν
8 και 28 μονάδες αντίστοιχα και να διαμορφώνονται στις -19 και -5 μονάδες,

20
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

βελτίωση η οποία ωστόσο δεν καταφέρνει να επηρεάσει θετικά τις προβλέψεις για
την απασχόληση του κλάδου. Στις προβλέψεις των τιμών, εντείνονται οι
αποπληθωριστικές προσδοκίες από το 32% των επιχειρήσεων (από 23%), με το
ποσοστό εκείνων που αναμένουν άνοδο να παραμένει μόλις στο 1-3% το τελευταίο
πεντάμηνο. Τέλος, το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνει απρόσκοπτη
λειτουργία παραμένει στα επίπεδα του τελευταίου τριμήνου (21-22%), με το 37%
να δηλώνει την ανεπάρκεια ζήτησης ως κύριο εμπόδιο στην ομαλή λειτουργία
του, το 24% την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης και το 16% παράγοντες που
συνδέονται με την ευρύτερη οικονομική κατάσταση.

Άνοδος σημειώνεται τον Σεπτέμβριο και στις Υπηρεσίες Πληροφορικής και

Ανάπτυξης Λογισμικού, με το σχετικό δείκτη να κινείται στις 58,1 μονάδες
(από 45,4 μονάδες), σε επίδοση όμως κατώτερη της αντίστοιχης περσινής (64,3
μονάδες). Από τα επιμέρους στοιχεία δραστηριότητας, οι δυσμενείς εκτιμήσεις
των επιχειρήσεων για την τρέχουσα δραστηριότητά τους, παραμένουν στα ίδια
επίπεδα, με το σχετικό ισοζύγιο να κινείται στις -26 μονάδες και μόλις μία στις
δέκα επιχειρήσεις να δηλώνει ικανοποίηση. Η ανάκαμψη του δείκτη εκπορεύεται
από την αισθητή άνοδο (κατά 34 και 19 μονάδες αντίστοιχα) στους δείκτες για
τις προβλέψεις της ζήτησης του κλάδου το επόμενο διάστημα και τις εκτιμήσεις
για την τρέχουσα εξέλιξή της, αν και οι σχετικοί δείκτες παραμένουν αρνητικοί
και στις δύο περιπτώσεις. Ως προς την απασχόληση, και εδώ οι προσδοκίες
βελτιώνονται, συνεχίζουν όμως να κυριαρχούν οι απαισιόδοξες προβλέψεις. Ως
προς τις τιμές, η μεγάλη πλειονότητα (77%) προσδοκά σταθερότητα, ενώ το
ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνει απρόσκοπτη λειτουργία αυξάνεται στο
23% (από 15%), με το 37% να κρίνει την ανεπάρκεια ζήτησης ως σημαντικότερο
εμπόδιο, το 23% την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης και το 13% λόγους που
εκπορεύονται από τη διαμορφωμένη κοινωνικο-οικονομική κατάσταση.

21
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ: Σεπτέμβριος 2010

Σταθερά σε χαμηλά επίπεδα η καταναλωτική εμπιστοσύνη

Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης εξακολουθεί να κινείται τον

Σεπτέμβριο στα επίπεδα που έχει διαμορφωθεί το τελευταίο πεντάμηνο, δηλαδή
στην ιστορικά χαμηλή επίδοση των -67 μονάδων. Η έντονη απαισιοδοξία και οι
φόβοι των Ελλήνων καταναλωτών για επιδείνωση της οικονομικής τους
θέσης και εξασθένηση της αγοραστικής τους δύναμης δεν έχουν
αμβλυνθεί. Ταυτόχρονα, τα μέτρα λιτότητας και η περιρρέουσα
ατμόσφαιρα οδηγούν σε πιο συντηρητική καταναλωτική συμπεριφορά
και προσπάθεια για ενίσχυση της αποταμίευσης, αποτέλεσμα που οδηγεί
άλλωστε και σε υποχώρηση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Έτσι οι Έλληνες
καταναλωτές, παραμένουν οι πλέον απαισιόδοξοι ευρωπαίοι πολίτες για έβδομο
μήνα, ενώ ακολουθούν οι Ρουμάνοι (στις -58 μονάδες ο σχετικός δείκτης) και οι
Βούλγαροι (-40 μονάδες). Αντίθετα, οι μέσοι ευρωπαϊκοί όροι βελτιώνονται κατά
2 και 3 μονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και Ευρωζώνη και διαμορφώνονται στις -12 και
-11 μονάδες. Οι σχετικοί δείκτες είναι θετικοί, υπερτερούν δηλαδή οι αισιόδοξοι
πολίτες, σε επτά χώρες: στην Δανία, την Γερμανία, την Αυστρία, το
Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, την Φινλανδία και την Σουηδία. Στην Ελλάδα, στα
επιμέρους στοιχεία που συνδιαμορφώνουν το συνολικό δείκτη, καταγράφονται σε
όλα νέα ιστορικά χαμηλά, με μόνη εξαίρεση την πρόθεση για αποταμίευση τους
επόμενους 12 μήνες, η οποία ενισχύεται. Έτσι, τόσο οι προβλέψεις για την
οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών, όσο και οι αντίστοιχες για την
οικονομική κατάσταση της χώρας και την εξέλιξη της ανεργίας το επόμενο
12μηνο, επιδεινώνονται. Αναλυτικότερα:

• Σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα οι προβλέψεις της οικονομικής

κατάστασης των νοικοκυριών
Οι προβλέψεις των Ελλήνων καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του
νοικοκυριού τους προσεχείς 12 μήνες καταγράφουν πτώση 5 μονάδων τον
Σεπτέμβριο σε σχέση με τον Ιούλιο, με το σχετικό ισοζύγιο να διαμορφώνεται στις
-57 μονάδες, σε ιστορικά χαμηλό ρεκόρ. Το ποσοστό όσων θεωρούν ότι το
επόμενο διάστημα τα οικονομικά τους θα παρουσιάσουν αισθητή επιδείνωση
διευρύνεται στο 49% (από 45%), ενώ μόνο 5-6% αναμένει ελαφρά ή αισθητή
βελτίωση. Οι αντίστοιχοι δείκτες της ΕΕ και της Ευρωζώνης διαμορφώνονται
στις -4 και -5 μονάδες αντίστοιχα.

• Νέο χαμηλό ρεκόρ και για τις προβλέψεις της οικονομικής κατάστασης
της χώρας
Οι προβλέψεις των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας τους
το προσεχές 12-μηνο επιδεινώνονται κατά δύο μονάδες, με το σχετικό δείκτη να
διαμορφώνεται στις -65 μονάδες, σε νέα ιστορικά χαμηλή τιμή. Το ποσοστό των
καταναλωτών που προβλέπουν αισθητή επιδείνωση αγγίζει το 65%, ενώ οι

22
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

σχετικοί δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη βελτιώνονται ελαφρά στις -11 μονάδες και
στις δύο ζώνες.

• Ενίσχυση της πρόθεσης για αποταμίευση

Η πρόθεση για αποταμίευση τους προσεχείς 12 μήνες είναι το μόνο στοιχείο του
δείκτη που βελτιώνεται τον Σεπτέμβριο, μετά από την πρόσκαιρη πτώση του τον
Ιούλιο, φθάνοντας τις -57 μονάδες (από -65). Τα ελληνικά νοικοκυριά, σε
ποσοστό 21% (από 18%) κρίνουν ως πιθανή ή πολύ πιθανή την αποταμίευση το
επόμενο 12μηνο, ενώ ένα 63% (από 65%) δεν τη θεωρεί καθόλου πιθανή. Στην ΕΕ
και την Ευρωζώνη, οι αντίστοιχοι δείκτες διαμορφώνονται και πάλι στις -6 και -8
μονάδες αντίστοιχα.

• Δυσμενέστατες οι προβλέψεις των καταναλωτών για την ανεργία

Οι προβλέψεις των καταναλωτών για την εξέλιξη της ανεργίας τους προσεχείς 12
μήνες, διαμορφώνονται σε νέο ιστορικά υψηλό τον Σεπτέμβριο, με το σχετικό
δείκτη να φθάνει στις +89 μονάδες (από +86), αντανακλώντας το φόβο και την
ανασφάλεια των νοικοκυριών ως προς τις εξελίξεις στην ελληνική αγορά
εργασίας Το συντριπτικό 94% (από 92%) των νοικοκυριών κρίνει ότι η ανεργία
στη χώρα το επόμενο 12μηνο θα αυξηθεί, ενώ στην ΕΕ και την Ευρωζώνη
καταγράφεται αποκλιμάκωση στις +25 και +20 μονάδες αντίστοιχα.

• Σε ιστορικά χαμηλά και η πρόθεση για μείζονες αγορές

Η πρόθεση των καταναλωτών για σημαντικές αγορές τους προσεχείς 12 μήνες
(επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών, κ.λπ.) σημειώνει πτώση κατά 3 μονάδες και
διαμορφώνεται στις -73 μονάδες, σημειώνοντας νέο χαμηλό ρεκόρ. Το ποσοστό
των νοικοκυριών που δηλώνει ότι δεν θα μεταβάλλει τις δαπάνες του
περιορίζεται στο 13% (από 16%), ενώ όσοι δηλώνουν ότι θα τις μειώσουν λίγο ή
πολύ αυξάνονται στο 79% (από 75%). Σε ΕΕ και Ευρωζώνη, οι σχετικοί δείκτες
διευρύνονται οριακά στις -25 και -26 μονάδες αντίστοιχα.

• Εκτίναξη των πληθωριστικών προσδοκιών των νοικοκυριών

Οι προσδοκίες ανόδου του επιπέδου των τιμών διευρύνονται σημαντικά τον
Σεπτέμβριο, στο πλαίσιο περισσότερο της ευρύτερης ανασφάλειας που συνδέεται
με την εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών της χώρας το επόμενο
διάστημα, με το σχετικό δείκτη προσδοκιών των τιμών τους προσεχείς 12 μήνες
να εκτινάσσεται στις +41 μονάδες (από +26). Μόλις το 4% (από 7%) αναμένει
μείωση τιμών, ενώ το 62% προβλέπει άνοδο με τον ίδιο ή ταχύτερο ρυθμό. Σε ΕΕ
και Ευρωζώνη, οι αντίστοιχοι δείκτες διαμορφώνονται στις +14 και +10 μονάδες
αντίστοιχα.

• Αυξάνεται το ποσοστό των νοικοκυριών που αποταμιεύουν και

εκείνων που μόλις τα βγάζουν πέρα

23
Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

Σε σχέση με την τρέχουσα οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους,

αυξάνεται στο 27% (από 24%) το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνει ότι
έχει αυξήσει λίγο ή πολύ την αποταμίευσή του, ενώ ενισχύεται στο 59% (από
53%) το ποσοστό εκείνων που αναφέρουν ότι «μόλις τα βγάζουν πέρα». Το
ποσοστό όσων δηλώνουν ότι έχουν χρεωθεί περιορίζεται στο 8% (από 14%), ενώ
το 6% (από 8%) αντλεί από τις αποταμιεύσεις του.

Πίνακας 6: Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών (εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία)

2001-
Μ.Ο έτους
2009
Min Max Μ.Ο 2005 2006 2007 2008 2009
-31,9 0,8 -11,5 -10,7 -7,5 -4 -17 -23
ΕΕ-27
Μαρ-09 Ιαν-01
-34,2 1,0 -13,1 -13,8 -9,0 -4,9 -18,1 -24,7
Ευρωζώνη
Μαρ-09 Ιαν-01
-67,0 -16,9 -34,0 -33,8 -33,3 -28,5 -46,0 -45,7
Ελλάδα
Μάι-10 Απρ-04
2009
Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ
ΕΕ-27 -31 -32 -32 -28 -26 -23 -21 -20 -17 -15 -15 -14
Ευρωζώνη -31 -33 -34 -31 -28 -25 -23 -22 -19 -18 -17 -16
Ελλάδα -48 -56 -56 -51 -50 -45 -49 -45 -39 -27 -38 -44
2010
Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ
ΕΕ-27 -13 -14 -14 -12 -15 -15 -14 -11 -12
Ευρωζώνη -16 -17 -17 -15 -18 -17 -14 -11 -11
Ελλάδα -47 -51 -58 -61 -67 -67 -67 -61 -67
Σημείωση: ο Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών υπολογίζεται με βάση τις προβλέψεις τους για
τη γενικότερη οικονομική κατάσταση της χώρας, την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους,
την πρόθεση αποταμίευσης και την πρόβλεψη για την ανεργία. Οι προβλέψεις κινούνται στο
διάστημα +100 (όλοι προβλέπουν αύξηση) έως –100 (όλοι προβλέπουν μείωση) και εμφανίζονται ως
διαφορές των θετικών-αρνητικών απαντήσεων. Αρνητική διαφορά σημαίνει ότι το ποσοστό αυτών
που προβλέπουν μείωση του συγκεκριμένου μεγέθους είναι υψηλότερο του ποσοστού εκείνων που
προσδοκούν αύξηση και αντίστροφα.
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, DG Ecfin

Διάγραμμα 6: Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών (εποχικά εξομαλυμένα

στοιχεία)

24
 Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

10

-10

-20

-30

-40

-50

-60

-70

-80
2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010
E.E Ελλάδα Μέσος Ό ρος Ελλάδας (2001-2009)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, DG Ecfin

Διάγραμμα 7: Βασικοί Δείκτες έρευνας καταναλωτών

ΠΡΟΒΛΈΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΈΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΊΑΣ ΤΟ ΕΠΌΜΕΝΟ
ΠΡΌΘΕΣΗ ΑΠΟΤΑΜΊΕΥΣΗΣ ΤΟ ΕΠΌΜΕΝΟ 12ΜΗΝΟ
12ΜΗΝΟ
αισθητή
ελαφρά
πολύ πιθανή μείωση
αμετάβλητη μείωση
4% 0%
δεν γνωρίζω 3% 1%
δεν γνωρίζω
αρκετά
2% ελαφρά 2%
πιθανή
αύξηση
16% 9%

καθόλου
όχι πιθανή
πιθανή
15%
63% αισθητή
αύξηση
85%

25
 Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)
Σεπτέμβριος 2010

ΠΡΟΒΛΈΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΈΛΙΞΗ ΤΩΝ ΤΙΜΏΝ ΤΟ ΕΠΌΜΕΝΟ

12ΜΗΝΟ
ΠΡΌΘΕΣΗ ΓΙΑ ΜΕΊΖΟΝΕΣ ΑΓΟΡΈΣ ΤΟ ΕΠΌΜΕΝΟ 12ΜΗΝΟ

πολύ
δεν γνωρίζω περισσότερες
12% 2%
δεν γνωρίζω λίγο
μείωση
αύξηση με 2% περισσότερες
4%
ταχύτερο 4%
σχεδόν ρυθμό σχεδόν
αμετάβλητες 38% αμετάβλητες
15% 13%
αύξηση με λίγο λιγότερες
βραδύτερο 14%
πολύ λιγότερες
ρυθμό αύξηση με
65%
7% τον ίδιο
ρυθμό
24%

Πηγή: ΙΟΒΕ

26