GT Mstatc 2003

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NOÂNG LAÂM TPHCM
KHOA NOÂNG HOÏC

BOÄ MOÂN THUÛY NOÂNG
¯
HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG PHAÀN MEÀM MSTATC
TRONG PHÖÔNG PHAÙP THÍ NGHIEÄM NOÂNG NGHIEÄP

PHAÀN CÔ BAÛN
(Taøi lieäu daønh cho sinh vieân ngaønh NOÂNG HOÏC )
(Aán baûn laàn 4 coù boå sung)
_2003_
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NOÂNG LAÂM TPHCM
KHOA NOÂNG HOÏC

BOÄ MOÂN THUÛY NOÂNG
¯
HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG PHAÀN MEÀM MSTATC

TRONG PHÖÔNG PHAÙP THÍ NGHIEÄM NOÂNG NGHIEÄP
PHAÀN CÔ BAÛN
(Taøi lieäu daønh cho sinh vieân ngaønh NOÂNG HOÏC )

(Aán baûn laàn 4 coù boå sung)
Bieân soaïn :
-Ngoâ Ñaèng Phong
-Huyønh thò Thuøy Trang
-Nguyeãn Duy Naêng
_2003_
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
Ñeå giuùp cho sinh vieân ngaønh Noâng hoïc, Tröôøng ñaïi hoïc Noâng Laâm TPHCM
tieáp caän vaø laøm quen vôùi vieäc söû duïng maùy tính nhö moät coâng cuï trong xöû lyù
thoáng keâ, Boä moân Thuûy Noâng bieân soaïn baøi giaûng “ Höôùng daãn söû duïng phaàn
meàm MSTATC trong phöông phaùp thí nghieäm Noâng nghieäp - Phaàn cô baûn ".
Taøi lieäu bao goàm nhöõng höôùng daãn ñeå laøm vieäc vôùi MSTATC, caùc thí
nghieäm ñôn yeáu toá vaø hai yeáu toá, moät soá traéc nghieäm khaùc nhö Ttest, Chisquare test,
töông quan,... Hy voïng ñaây laø taøi lieäu höõu ích giuùp cho sinh vieân trong quaù trình hoïc
taäp cuõng nhö laøm vieäc sau naøy.
Nhoùm Bieân soaïn xin thaønh thaät bieát ôn quyù thaày coâ ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän
lôïi vaø ñôõ ñaàu cho nhoùm trong vieäc bieân soaïn taøi lieäu naøy. Raát mong caùc thaày coâ
vaø caùc baïn sinh vieân ñoùng goùp theâm yù kieán ñeå boå sung cho caùc phieân baûn sau
naøy.
Moïi yù kieán ñoùng goùp, xin lieân heä vôùi giaùo vieân Ngoâ Ñaèng Phong -Nhoùm
Bieân soaïn taøi lieäu MSTATC - Boä moân Thuûy Noâng - Khoa Noâng hoïc - Tröôøng Ñaïi
hoïc Noâng Laâm TPHCM.
TP Hoà Chí Minh, ngaøy 14 thaùng 2 naêm 2003
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO CHÍNH

1. Nguyeãn vaên Taøi - Baøi giaûng moân phöông phaùp thí nghieäm cho sinh vieân
Khoa Noâng Hoïc - Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm.
2. Kwanchai A. Gomez, Artoro A. Gomez -1983. Statistical procedures for agricultural
research.
3. B.A. Dospekhov, 1984. Field Experiment
4. Sanley H. Stern- 1984. Statistics simplified and self taught
MUÏC LUÏC
Höôùng daãn ñoïc taøi lieäu 1
Phaàn I_ GIÔÙI THIEÄU & HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG MSTATC 2

I. Vaøi neùt veà phaàn meàm MSTATC 2
II. Sô ñoà höôùng daãn söû duïng MSTATC: Sô ñoà 1 3
III. Moät soá khaùi nieäm trong MSTATC 4
III.1 Moät soá khaùi nieäm vaø thuaät ngöõ chính 4
III.2 Maõ hoùa soá lieäu nhaäp 5
III.3 Khai baùo bieán 5
IV. Caùc chöùc naêng veà taäp tin cuûa MSTATC qua menu file 6
IV.1 Khôûi ñoäng menu FILES 6
IV.2 Khai baùo ñöôøng daãn & khai baùo taäp tin 7
V. Toå chöùc, khai baùo & söûa chöõa soá lieäu baèng menu SEDIT 10
V.1 Khôûi ñoäng menu SEDIT 10
V.2 Caùc menu con cuûa menu SEDIT 10
Phaàn II_ ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ CUÛA CAÙC BOÁ TRÍ THÍ
NGHIEÄM 14
I. Ñaùnh giaù keát quaû thí nghieäm treân baûng keát quaû ANOVA 14
II. Baûng keát quaû traéc nghieäm phaân haïng LSD hoaëc DUNCAN 15
Phaàn III_ PHAÂNTÍCH THOÁNG KEÂ KEÁT QUAÛ THÍ NGHIEÄM THEO CAÙC
KIEÅU BOÁ TRÍ THÍ NGHIEÄM 16
CHÖÔNG I: THÍ NGHIEÄM ÑÔN YEÁU TOÁ 16
Baøi 1: Kieåu hoaøn toaøn ngaãu nhieân 16

B1.I Sô ñoà boá trí thí nghieäm & tröôøng hôïp aùp duïng 16
B1.II Caùc böôùc tieán haønh 17
B1.III Keát quaû xöû lyù MSTATC 21
B1.IV Ñaùnh giaù keát quaû thí nghieäm baøi taäp 1 22
Baøi 2: Kieåu khoái ñaày ñuû hoaøn toaøn ngaãu nhieân 23

Baøi 3: Kieåu bình phöông Latin 29

CHÖÔNG II: THÍ NGHIEÄM HAI YEÁU TOÁ 34
Baøi 4: Kieåu hoaøn toaøn ngaãu nhieân 34

Baøi 5: Kieåu khoái ñaày ñuû hoaøn toaøn ngaãu nhieân 42

Baøi 6: Kieåu thí nghieäm coù loâ phuï 50

Baøi 7: Kieåu thí nghieäm loâ soïc 61

B7.I Giôùi thieäu vaø thí duï minh hoïa 61
B7.III Keát quaû xöû lyù cuûa MSTATC 66
B7.IV Ñaùnh giaù keát quaû xöû lyù 69
PHAÀN IV_ XÖÛ LYÙ VAØ ÑAÙNH GIAÙ SOÁ LIEÄU BAÈNG MSTATC 70
Baøi 8: Phaân tích töông quan tuyeán tính ñôn 70

B8.I Giôùi thieäu vaø thí duï minh hoïa 70
Baøi 9: Phaân tích thoáng keâ T- test 77

B9.I Giôùi thieäu vaø thí duï tính toaùn 77
Baøi 10: Traéc nghieäm CHISQUARE 81
B10.I Giôùi thieäu vaø thí duï aùp duïng 81
Baøi 11: Saép xeáp soá lieäu trong MSTATC baèng chöùc naêng SORT 86
B11.I Giôùi thieäu 86
PHAÀN PHUÏ LUÏC:

Phuï luïc 1: Baûng tra heä soá töông quan tuyeán tính r ôû möùc yù nghóa 5% va 1%
Phuï luïc 2: Baûng tra giaù trò F ôû möùc yù nghóa 5%
Trang 1
HÖÔÙNG DAÃN ÑOÏC TAØI LIEÄU

Ñeå deã daøng trong vieäc theo doõi thöïc hieän taøi lieäu, moät soá ñònh daïng chöõ
trong aán baûn caàn löu yù nhö sau:
Doøng Giaûi thích chính: Chöõ bình thöôøng , VNI-Times, ñoä lôùn 12
(Doøng Giaûi thích thuaät ngöõ tieáng Anh ):Chöõ nghieâng, VNI-Times, ñoä lôùn 10,naèm
giöõa hai daáu ( )
Caùc doøng chöõ giaûi thích cuûa MSTATC, teân bieán, teân menu hieän ra treân
maøn hình : Daïng chöõ bình thöôøng, VNI-Times, ñoä lôùn 12, in ñaäm.
Caùc soá lieäu caàn nhaäp vaøo MSTATC: Daïng chöõõ nghieâng, VNI-Times, ñoä
lôùn 12, in ñaäm.
Caùc doøng ghi chuù: Daïng chöõ VNI-Park, côõ 14.
Keát quaû in ra trong MSTATC : Chöõ bình thöôøng, VNI-Times, ñoä lôùn 10.
Qui öôùc veà caùc phím treân baøn phím maùy tính:
- Phím <ESC>: laø phím thoaùt - Taát caû caùc leänh thoaùt ra ñeàu duøng <ESC>.
Ví duï töø Menu hieän thôøi muoán thoaùt ra Menu tröôùc noù moät caáp thì baám
<ESC> moät laàn, neáu trôû ra 2 caáp thì baám <ESC> hai laàn...
- Duøng caùc phím muõi teân ( ,¯,®,¬ ) di chuyeån ñeå choïn löïa caùc option trong
menu leänh.
- Duøng phím <Spacebar >ñeå ñaùnh daáu choïn löïa nhöõng bieán caàn ñöa vaøo ñeå
phaân tích.
- Phím <Enter> ( ¿ ) : Khi muoán thi haønh leänh thoâng qua vieäc choïn löïa caùc
menu.
Qui öôùc veà caùch thöïc hieän leänh:

Thí duï khi thaáy ghi : 15, ¿ : nghóa laø goõ soá 15 , sau ñoù baám ¿
Qui öôùc veà caùch choïn menu trong MSTATC:

\ : Menu chính khi khôûi ñoäng MSTATC
\Files\Make: Choïn Files trong Menu chính, choïn Make trong menu Files
File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

Trang 2
PHAÀN I: GIÔÙI THIEÄU & HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG

MSTATC
I. VAØI NEÙT VEÀ PHAÀN MEÀM MSTATC :

MSTATC laø moät phaàn meàm vi tính thoáng keâ chuyeân duøng trong thí nghieäm
noâng nghieäp giuùp cho vieäc xöû lyù soá lieäu vaø tính toaùn thoáng keâ moät caùch nhanh
choùng vaø chính xaùc.
MSTATC aán baûn 1.2, do Boä Moân Khoa Hoïc Ñaát vaø Caây troàng, Ñaïi hoïc
Michigan, Myõ vieát naêm 1989. Phaàn meàm bao goàm 3 taäp tin chính laø:
MSTATC.EXE coù ñoä lôùn 1.473.248 bytes, laø taäp tin thi haønh chính.
MSTAT.BAT coù ñoä lôùn 9 bytes, laø taäp tin khôûi ñoäng MSTATC
MSTAT.CON coù ñoä lôùn 2282 bytes, laø taäp tin ñònh caáu hình maùy tính, maùy in,
ñöôøng daãn,...
Ngoaøi ra MSTATC coøn bao goàm theâm caùc chöông trình con khaùc ñeå tính toaùn
caùc xöû lyù thoáng keâ chuyeân duøng ñaëc bieät nhö ECON.EXE ñeå tính toaùn kinh teá,...
MSTATC chöùa khoaûng gaàn 50 menu con (option) coù nhöõng chöùc naêng khaùc
nhau ñöôïc lieät keâ trong menu chính , trong soá ñoù coù nhöõng option thöôøng ñöôïc söû
duïng thöôøng xuyeân . Nhöõng phaàn sau ñaây seõ trình baøy caùch söû duïng vaø xöû lyù cô
baûn nhaát cuûa MSTATC duøng trong phöông phaùp thí nghieäm Noâng Nghieäp.
TAÄP TIN NHAÄP LIEÄU CUÛA MSTATC:

Taäp tin soá lieäu cuûa MSTATC bao goàm hai taäp tin cuøng teân nhöng khaùc nhau
phaàn môû roäng. Teân do ngöôøi söû duïng ñaët tuøy yù, coøn phaàn môû roäng laø .TXT
vaø .DAT .
Thí duï : STAT1.TXT vaø STAT1.DAT.
Noäi dung taäp tin coù phaàn môû roäng laø TXT chuû yeáu chöùa caùc thoâng tin khai
baùo veà caáu truùc vaø ñònh daïng cuûa soá lieäu cuûa taäp tin coù phaàn môû roäng laø DAT.
Trong khi ñoù taäp tin coù phaàn môû roäng laø DAT chuû yeáu chöùa soá lieäu theo ñònh
daïng ñaõ khai baùo ôû taäp tin TXT. Do ñaëc ñieåm nhö theá, taäp tin TXT thöôøng coù
kích thöôùc nhoû hôn raát nhieàu so vôùi taäp tin DAT.
Moät ñaëc ñieåm khaùc laø caû hai taäp tin ñeàu do MSTATC taïo ra theo ñònh daïng
cuûa taäp tin coù caáu truùc, do ñoù khi muoán chuyeån ñoåi qua laïi vôùi caùc daïng soá lieäu
khaùc beân ngoaøi, phaûi thoâng qua muïc 6.ASCII chuyeån ñoåi töø daïng MSTATC sang
caùc daïng vaên baûn (text) vaø ngöôïc laïi.
Ngoaøi ra, cuõng caàn löu yù khi chuyeån ñoåi moät taäp tin soá lieäu daïng ASCII ( hay vaên
baûn) sang daïng cuûa MSTATC, phaàn môû roäng cuûa teân taäp tin ASCII traùnh ñaët laø
.TXT hay .DAT. Neáu khoâng MSTATC seõ baùo loãi.

Trang 3
II. SÔ ÑOÀ HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG MSTATC : SÔ ÑOÀ I

Thoâng thöôøng khi söû duïng MSTATC, phaûi thoâng qua moät soá böôùc theå hieän trong sô ñoà
Böôùc 1 LAÄP TAÄP TIN SOÁ LIEÄU NHAÄP CHO MSTATC
Böôùc 2 Saép xeáp vaø maõ hoùa soá lieäu thí nghieäm
theo caùch xöû lyù cuûa MSTATC
Böôùc 3 trôû ñi Thöïc hieän trong MSTATC

¯
Bao goàm caùc menu con:

FILES
- Make: Taïo taäp tin môùi - ñaët teân cho taäp tin
- Open: Môû moät taäp tin ñaõ coù saün
- Path: Chæ ñöôøng daãn cho taäp tin
- Taïo caáu truùc taäp tin

SEDIT - Khai bieán
- Nhaäp lieäu cho taäp tin döõ lieäu
- Söûa chöõa taäp tin döõ lieäu
- ....
Sau khi nhaäp lieäu xong tuøy theo kieåu thí nghieäm maø ta
choïn moät trong nhöõng phaàn xöû lyù soá lieäu sau.
ANOVA1 ANOVA2 LATINSQ FACTOR RANGE REGR ASCII ...

- ........
Sau khi soá lieäu ñöôïc xöû lyù xong keát quaû seõ ñöôïc xuaát ra
döôùi caùc daïng trong menu con cuûa menu PRINT:
- View: Keát quaû hieän leân maøn hình ñeå xem.

PRINT - Edit: Keát quaû hieän leân maøn hình vaø söûa chöõa ñöôïc.
- Save to disk: Löu keát quaû vaøo dóa.
- Print output: In keát quaû ra giaáy.
- ....
STOP

Trang 4
III. MOÄÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM TRONG MSTATC

III.1. Moät soá khaùi nieäm vaø thuaät ngöõ chính:
* Plot : OÂ thí nghieäm.
* Treatment: Nghieäm thöùc thí nghieäm.
* Experimental unit: Ñôn vò thí nghieäm, laø moät oâ trong khu thí nghieäm.
* Replication : Laàn laëp laïi cuûa caùc nghieäm thöùc thí nghieäm.
* Block : Moät khoái thí nghieäm bao goàm nhieàu oâ thí nghieäm.
* Experimental Material (Vaät lieäu thí nghieäm): Laø caùc yeáu toá neàn cho vieäc boá trí
thí nghieäm aûnh höôûng ñeán caùc loâ ñôn vò thí nghieäm (khoâng phaûi laø yeáu toá quan
traéc trong thí nghieäm).
* Sample : Maãu thu thaäp caàn xöû lyù thoáng keâ.
* Variable (Bieán): Laø moät coät trong taäp tin soá lieäu nhaäp. Bieán coù theå ñaët teân
tuøy yù sao cho deã nhôù vaø phuø hôïp vôùi keát quaû caàn xöû lyù . Thí duï bieán coù theå
laø Nghieäm thöùc, Laàn laëp laïi, Naêng suaát...
* Group Variable (Bieán Nhoùm): Cuõng laø moät coät trong taäp tin soá lieäu nhaäp.
Bieán nhoùm duøng ñeå xaùc ñònh caùc case soá lieäu coù cuøng ñaëc tính gioáng nhau vaø
phaân bieät vôùi nhöõng case khaùc.
Thí duï : Bieán nhoùm mang teân Loaïi Gioáng cho 2 giaù trò 1 hoaëc 2 trong moãi case
giuùp ta bieát moät soá case soá lieäu thuoäc gioáng soá 1, soá coøn laïi thuoäc gioáng soá 2.
* Group variable number (Soá thöù töï cuûa bieán nhoùm): Laø soá thöù töï cuûa coät chöùa
bieán nhoùm.
* Variable Number for mean: Soá thöù töï cuûa bieán chæ giaù trò trung bình
* Case (Tröôøng hôïp): Laø moät haøng cuûa taäp tin soá lieäu nhaäp, soá lieäu trong moät
case seõ laø moät tröôøng hôïp cuï theå cuûa caùc bieán toå hôïp laïi .
Thí duï : Neáu taäp tin soá lieäu nhaäp bao goàm 3 bieán laø Nghieäm thöùc, Laàn laëp
laïi, Naêng suaát. Giaû söû moät haøng soá lieäu thöù 9 cuûa taäp tin soá lieäu nhaäp coù giaù
trò nhö sau:
(Nghieäm thöùc Laàn laëp laïi Naêng suaát)
1 3 10
Ñieàu naøy coù nghóa laø case thöù 9 chöùa giaù trò bieán Naêng suaát = 10 cuûa
Laàn laäp laïi thöù 3 cuûa Nghieäm thöùc 1.
* Active: Hoaït ñoäng. Tröôøng hôïp duøng cho taäp tin, nghóa laø chæ taäp tin ñang
hoaït ñoäng.
* Source of variation: Nguoàn bieán thieân
* Degree of Freedom (DF): Ñoä töï do cuûa daõy soá lieäu
* Sum of Squares (SS): Toång bình phöông
* Mean Squares (MS) : Trung bình bình phöông
* Error (E): Sai soá
* Mean (X) : giaù trò trung bình maãu
* Variance (S2): Phöông sai
* Standard deviation (S): Ñoä leäch tieâu chuaån
* Covariance: Hieäp phöông sai
* Coefficient of Variation (Cv) : Ñoä leäch tieâu chuaån töông ñoái
* Probability ( Prob) : Giaù trò xaùc suaát

Trang 5
* F value: giaù trò tính cuûa haøm phaân boá xaùc suaát F öùng vôùi moät möùc yù
nghóa naøo ñoù (F tính)
* Factor : Yeáu toá thí nghieäm
* Main plot factor: Yeáu toá treân loâ chính.
* Sub plot factor: Yeáu toá aûnh höôûng treân loâ phuï.
* Vertical factor: Yeáu toá ñöôïc xeùt trong caùc loâ boá trí theo phöông doïc.
* Horizontal factor: Yeáu toá ñöôïc xeùt trong caùc loâ boá trí theo phöông ngang.
* Interaction: Taùc duïng töông hoã.
* Vertical strip plot: Loâ soïc ñöùng
* Horizontal strip plot: Loâ soïc ngang
III.2 Maõ hoùa soá lieäu nhaäp:

MSTATC chæ hieåu ñöôïc kyù töï soá , khoâng hieåu ñöôïc kyù töï chöõ vì vaäy ta
phaûi maõ hoùa teân cuûa caùc nghieäm thöùc baèng nhöõng soá nguyeân lieân tieáp nhau.
Ví duï: Thí nghieäm coù 4 nghieäm thöùc A, B, C, D khi laøm taäp tin soá lieäu nhaäp
phaûi maõ hoaù chuùng thaønh caùc soá 1, 2, 3, 4 töông öùng.
III.3 Khai baùo bieán :

Khi khai baùo moät bieán caàn bieát caùc thoâng tin sau:
- Title (Teân bieán): Nhaäp teân maø ta ñaët cho bieán ví duï nhö NT(nghieäm
thöùc) LLL(laàn laëp laïi), NS(naêng suaát)....
- Type (Kieåu bieán) : Duøng <Spacebar> choïn kieåu NUMERIC (soá) hoaëc
TEXT ( kieåu chöõ hay kyù töï) . Thoâng thöôøng neân choïn soá lieäu daïng Numeric ñeå
thuaän tieän cho tính toaùn vaø xöû lyù soá lieäu.
- Size (Kích thöôùc bieán): Laø ñoä daøi cuûa soá lôùn nhaát trong daõy soá lieäu
nhaäp cuûa moät bieán. Kiùch thöôùc bieán goàm phaàn: tröôùc + sau daáu chaám thaäp phaân
vaø caû daáu chaám thaäp phaân. Thí duï1: Bieán coù chöùa soá lôùn nhaát laø 45.9978 thì
khai baùo soá nhö sau :
+ Size: 7
(Kích thöôùc bieán)
+ Display format Left : 2
(Tröôùc daáu chaám thaäp phaân )
+ Display format Right : 4
( Sau daáu chaám thaäp phaân )
Thí duï 2: Bieán NT chæ chöùa nhöõng soá nhö 1, 2, 3, 4 thì ta choïn Size laø 1, Left
laø 1, Right laø 0.

Trang 6
IV. CAÙC CHÖÙC NAÊNG VEÀ TAÄP TIN CUÛA MSTATC QUA MENU FILES:
Khi khôûi ñoäng MSTATC, vieäc ñaàu tieân laø phaûi khai baùo moät teân taäp tin soá
lieäu cuûa MSTATC, khai baùo ñöôøng daãn ñeå chuaån bò cho vieäc tính toaùn thoáng keâ.
Ñeå thöïc hieän ñieàu naøy, ta choïn trong menu chính cuûa MSTATC muïc 20.FILES.
IV.1 Khôûi ñoäng menu FILES:
Khôûi ñoäng MSTAT:

Taïi daáu chaám nhaéc cuûa DOS ñaùnh :
MSTAT¿
Menu chính cuûa MSTATC hieän ra vaø bao goàm caùc thaønh phaàn nhö sau:
MSTAT-C  (Teân menu chính)
FILES - Performs file’s utility functions for MSTAT data files.  (Giaûi thích chöùc naêng cuûa menu
taïi vò trí con troû hieän haønh)
Selection: OFF  (Thoâng baùo vieäc choïn löïa caùc menu tính toaùn)
Data file: C:\USERS\TDS  (Thoâng baùo teân taäp tin MSTATC ñang môû)
Def. Path: C:\USERS\  (Thoâng baùo teân ñöôøng daãn ñang choïn)
1. ACSERIES 11. CONFIG 21. FREQ 31. NEIGHBOR 41. SEDIT (Caùc m
enu
2. ADDON 12. CONTRAST 22. GROUPIT 32. NONORTHO 42. SELECT chính cuûa
3. ANOVA-1 13. CORR 23. HIERARCH 33. NONPARAM 43. SORT MSTATC
4. ANOVA-2 14. CROSSTAB 24. HOTELLIN 34. PLOT 44. STABIL ñaùnh soá töø
5. ANOVALAT 15. CURVES 25. LATINSQ 35. PRINCOMP 45. STAT 1 -50 )
6. ASCII 16. DIALLEL 26. LP 36. PRLIST 46. TABLES
7. ASEDIT 17. ECON 27. MEAN 37. PROBABIL 47. TABTRANS
8. BRSERIES 18. EXPSERIES 28. MISVALEST 38. PROBIT 48. TRANSPOS
9. CALC 19. FACTOR 29. MULTIDIS 39. RANGE 49. T-TEST
10. CHISQR 20. FILES 30. MULTIREG 40. REGR 50. VARSERIES
 ( Vò trí con troû hieän haønh)
Treân menu chính , duøng á,â,à,ß ñeå di chuyeån troû ñeán choïn muïc 20. FILES sau
ñoù baám ¿ , luùc naøy treân maøn hình xuaát hieän menu cuûa FILES:

Trang 7
FILES
Activate an existing data file ® (Giaûi thích chöùc naêng menu Open taïi vò trí con troû hieän haønh)
Open Close Make Path List Erase Name Backup Restore Quit
É FILES: Current Status

Current Data file : TDS
Current Default Path: C:\USERS\
Caáu truùc cuûa menu FILES:

FILES
OPEN CLOSE MAKE PATH LIST ERASE NAME BACKUP RESTORE QUIT
IV.2. Khai baùo ñöôøng daãn vaø khai baùo taäp tin:
Trong menu 20.FILES coù nhieàu menu con, tuy vaäy ñeå laøm vieäc ñöôïc vôùi
MSTATC ta caàn khai baùo theo tuaàn töï caùc böôùc nhö sau:
Böôùc 1. Choïn menu con : Path
Böôùc 2. Choïn menu con : Open hay Make
Sau ñoù <ESC> ñeå trôû ra menu chính.
Böôùc 1. Ñònh ñöôøng daãn cuûa thö muïc treân ñóa chöùa soá lieäu maø ta muoán laøm
vieäc .
Duøng caùc phím di chuyeån tôùi muïc Path (ôû vò trí thöù 4 treân menu FILES,
baám ¿ ñeå choïn, luùc naøy treân maøn hình xuaát hieän doøng thoâng baùo sau vaø chôø ta
nhaäp teân ñöôøng daãn vaøo.
CHANGE PATH <Press F1 for help - ESC to quit>
Enter new Default Path : --  (Vò trí nhaäp teân ñöôøng
daãn)
Sau khi nhaäp teân ñöôøng daãn xong, baám ¿. Luùc naøy maøn hình seõ thoâng baùo ñöôøng
daãn môùi:
(Press RETURN or ESC)
New default path is C:\USERS\
Baám ¿ hoaëc <ESC> ñeå trôû veà menu FILES

Trang 8
Böôùc 2: Khai baùo taäp tin soá lieäu cuûa MSTATC.

Trong menu 20.FILES choïn moät trong hai menu con Open hay Make tuøy theo ta
muoán môû moät taäp tin döõ lieäu ñaõ coù hay muoán taïo môùi moät taäp döõ lieäu.
B2.1. Choïn menu con Open :
Duøng ñeå môû moät taäp tin soá lieäu MSTATC ñaõ coù treân dóa.
Choïn muïc Open treân menu FILES, baám ¿ . Treân maøn hình seõ xuaát hieän:
FILES: Activate file

Enter the name of the data file to activate (F1 for list): -
( Vaøo teân taäp tin soá lieäu caàn tính toaùn ( baám F1 ñeå lieät keââ danh saùch))
Sau khi khai baùo teân taäp tin soá lieäu xong, maøn hình trôû veà menu FILES.
Baám <ESC> ñeå thoaùt trôû ra menu chính
Ghi chuù: Tuøy theo muïc ñích tính toaùn (ANOVA, T test, Regression,...) maø caùch saép
xeáp trong moãi taäp tin soá lieäu khaùc nhau. Do ñoù khi ñaõ xaùc ñònh muïc ñích tính toaùn,
thì vieäc choïn hay taïo taäp tin soá lieäu phaûi coù noäi dung vaø hình thöùc töông öùng.
B2.2. Choïn menu con Make :

Duøng ñeå taïo ra 1 taäp tin döõ lieäu môùi.
Choïn muïc Make naèm ôû vò trí thöù 3 trong menu FILES, baám ¿ . Luùc naøy maøn
hình xuaát hieän:
<Enter MSTAT file name (Press F1 for help - ESC to quit)>
Default path: C:\USERS\
Enter file Name: -  (vaøo teân taäp tin ôû ñaây)
Title : -  (vaøo tieâu ñeà cho taäp tin, baám ¿ ñeå thoaùt khoûi menu)
Size: - Status on Exit of Subprogram: ACTIVE
(Chieàu roäng toái ña cuûa caùc bieán&Traïng thaùi khi thoaùt khoûi khai baùo naøy
laø môû taäp tin)
Sau khai baùo naøy maøn hình trôû veà menu 20.FILES
Baám <ESC> ñeå thoaùt trôû ra menu chính.
Ñeán ñaây ta ñaõ hoaøn taát phaàn khai baùo taäp tin.
Ñoái vôùi taäp tin cuõ thì neáu coù söûa chöõa soá lieäu trong ñoù thì ta choïn muïc 41.
SEDIT trong menu chính. Neáu khoâng thì chæ caàn choïn caùc menu tính toaùn khaùc trong
menu chính.
Ñoái vôùi taäp tin môùi taïo thì phaûi choïn theâm muïc 41. SEDIT trong menu chính
ñeå khai baùo tieáp caùc bieán vaø nhaäp soá lieäu cho tính toaùn. Sau ñoù môùi qua böôùc
choïn caùc menu tính toaùn khaùc trong menu chính.
Ghi chuù:
Khi duøng chöùc Make ñeå taïo 1 taäp tin môùi, neáu teân taäp tin môùi truøng vôùi
teân taäp tin ñaõ coù ñaõ coù thì thoâng baùo sau seõ hieän ra:
An MSTAT data file by that name already EXISTS:

(Moät taäp tin soá lieäu coù teân ñoù ñaõ coù)

Trang 9
1. Open file for input or Append (Môû taäp tin ñoù ñeå nhaäp lieäu)
2. Append to existing file (Noái tieáp vaøo taäp tin ñaõ coù)
3. Write over existing file ( Môû taäp tin môùi vaø xoùa taäp tin cuû)
4. Return to select another file ( Choïn löïa taäp tin khaùc)
Tuøy theo tình huoáng, di chuyeån con troû vaø baám <Enter> ñeå coù choïn löïa thích hôïp
theo menu treân.

Trang 10
V. TOÅ CHÖÙC, KHAI BAÙO & SÖÛA CHÖÕA SOÁ LIEÄU BAÈNG MENU SEDIT:
Phaàn naøy chuû yeáu giôùi thieäu menu 41. SEDIT trong menu chính. Chöùc naêng
chính cuûa noù laø theå hieän leân maøn hình caùc soá lieäu cuûa taäp tin soá lieäu ñang môû
cuûa MSTATC, cho pheùp thöïc hieän vieäc söûa chöõa, ñònh nghóa bieán môùi, theâm bôùt
caùc soá lieäu trong taäp tin.
V.1. Khôûi ñoäng menu SEDIT:
Treân menu chính, duøng ¬ , ® ñeå di chuyeån choïn muïc 41. SEDIT , baám ¿ . Luùc
naøy maøn hình xuaát hieän menu SEDIT nhö sau:
SEDIT
Sedit file Command Menu ¬ (doøng giaûi thích cuûa menu con File cuûa menu SEDIT)
File Options Edit Quit
V.2. Caùc menu con cuûa menu SEDIT:
Duøng ¬ , ® ñeå di chuyeån vaø choïn löïa caùc menu con cuûa menu SEDIT :
V.2.1. Menu con File:
Duøng ñeå môû taäp tin, khai baùo ñöôøng daãn.
Treân menu chính, choïn muïc \ Sedit\ File baám ¿ , maøn hình xuaát hieän:
MSTAT-C SEDIT (C) 1986 Michigan State University
Open a (new or old) MSTAT data File ¬ (doøng giaûi thích menu con for Writing )
For Writing Path Quit (Môû 1 taäp tin döõ lieäu môùi
hoaëc cuõ)
Trong ñoù:
For writing: Môû hoaëc taïo môùi moät taäp tin dö õlieäu MSTAT
Path: Thay ñoåi ñöôøng daãn maëc nhieân daãn ñeán thö muïc chöùa taäp tin döõ lieäu
Quit: Thoaùt ra menu File
V.2.2 Menu con Option :

Duøng ñeå khai baùo caùc bieán môùi cho taäp tin döõ lieäu cuûa MSTATC.
Treân menu chính, choïn muïc \ Sedit \ Option vaø baám ¿ , maøn hình xuaát hieän:
SEDIT
Insert or Append Cases to the Current MSTAT Data File ( Doøng giaûi thích menu con Insert Cases)
Insert Cases Remove Cases Define Newtxt Variables Goto Quit
 (Vò trí con troû hieän haønh).
V.2.2.1. Menu Insert cases :

Cheøn hoaëc theâm caùc doøng soá lieäu vaøo taäp tin soá lieäu cuûa MSTATC.

Trang 11
Thí duï :Muoán cheøn vaøo taäp tin C:\USERS\THIDU1 9 doøng soá lieäu baét ñaàu
töø doøng soá 2, ta laøm nhö sau:
Treân menu \Sedit\Option choïn muïc Insert Cases vaø baám ¿ , maøn hình xuaát
hieän:
INSERT CASES (Press ESC to quit)
Number of first case to insert: 2 ¿
(Vaøo doøng baét ñaàu ñeå cheøn )
Number of last case to insert: 10 ¿
(Vaøo doøng cuoái cuøng ñeå cheøn)
Sau khi baám ¿ , MSTATC seõ cheøn caùc doøng ñaõ choïn vaø cho hieän ra menu sau:
INSERT CASES
9 cases (2-10) inserted in C:\USERS\THIDU1
(9 cases ñöôïc cheøn vaøo)
V.2.2.2. Menu Remove cases:

Duøng ñeå xoùa moät soá doøng trong taäp tin soá lieäu cuûa MSTATC.
Söû duïng thí duï treân, giaû söû ta muoán xoùa doøng soá lieäu töø 2 -> 9 thì thöïc
hieän nhö sau:
Treân menu \Sedit\Option choïn muïc Remove cases vaø baám ¿, maøn hình xuaát
hieän
REMOVE CASES (Press ESC to quit)

Number of first case to remove: 2 ¿
( Vaøo doøng baét ñaàu ñeå xoùa)
Number of last case to remove: 10 ¿
( Vaøo doøng cuoái cuøng ñeå xoùa)
Sau khi baám ¿ , MSTATC seõ xoùa caùc doøng ñaõ choïn vaø cho hieän ra menu sau:
REMOVE CASES
9 cases (2-10) removed from C:\USERS\THIDU1
(9 cases ñaõ bò xoùa)
V.2. 2. 3. Menu con Define :

Duøng ñeå khai baùo theâm bieán môùi cho taäp tin döõ lieäu.
Treân menu \Sedit\Option choïn muïc Define ôû vò trí thöù 3 cuûa menu, baám ¿ .
Maøn hình seõ xuaát hieän nhö thí duï sau:
Trong thí duï naøy, taäp tin soá lieäu ñaõ khai baùo 6 bieán. Khi choïn menu Define,
bieán 7 laø bieán môùi, do MSTATC töï ñoäng gaùn.
DEFINE variable 7 [76 bytes free] (Press ESC to Abort)
Title :  ( Nhaäp teân bieán)
Type: NUMERIC  ( Loaïi soá lieäu cuûa bieán: soá (Numeric), chöû
Size: - Display Format (Left) - (Right) - (Text)
 (Ñònh daïng soá lieäu: soá coät beân traùi vaø
phaûi daáu
chaám thaäp phaân)

Trang 12
Sau khi nhaäp xong baám ¿ ñeå coù theâm bieán môùi , hoaëc <ESC> ñeå neáu khoâng
muoán nhaäp bieán môùi.
V.2. 2. 4. Menu con Newtxt :

Duøng ñeå söûa chöõa thoâng tin lieân quan ñeán bieán : tieâu ñeà, côõ soá,..

Trang 13
Treân menu \Sedit\Option choïn muïc Newtxt ôû vò trí thöù 4 vaø baám ¿ , maøn
hình xuaát hieän
danh saùch caùc bieán cho pheùp löïa choïn ñeå söûa chöõa nhö thí duï sau:
NEWTXT : Select a variable to modify (press ESC to quit)
001 (NUMERIC) ngay
002 (NUMERIC) teta
003 (NUMERIC) h1
004 (NUMERIC) h2
005 (NUMERIC) h3
006 (NUMERIC) h4
Muoán söûa bieán naøo duøng , ¯ di chuyeån ñeán bieán ñoù vaø baám ¿
Thí duï : choïn bieán soá 1 vaø baám ¿, maøn hình cho thaáy:
Enter NEWTXT for variable 1 < Press ESC to Abort >
File Title : - ( Nhaäp teân taäp tin MSTATC)
Var. Title: - ( Nhaäp teân bieán )
Display Format (left) - (right) - ( Khai baùo ñònh daïng cuûa soá lieäu :soá coät
beân traùi vaø phaûi daáu chaám thaäp phaân)
V.2. 2. 5. Menu con Variables :

Duøng ñeå choïn caùc bieán muoán söûa chöõa soá lieäu.
Treân menu \Sedit\Option choïn muïc Variables ôû vò trí thöù 5 treân menu vaø baám
¿ , maøn hình seõ xuaát hieän danh saùch bieán nhö thí duï sau:
Choose variables to edit (Press ESC to quit)
001 (NUMERIC) ngay
 002 (NUMERIC) teta
003 (NUMERIC) h1
004 (NUMERIC) h2
005 (NUMERIC) h3
006 (NUMERIC) h4
Duøng , ¯ , Spacebar choïn 1 hay nhieàu bieán caàn söûa chöõa (toâ maøu xanh laø choïn /
maøu ñen laø khoâng choïn)
V. 2. 2. 6. Menu con Goto:

Di chuyeån ñeán coät (Variable :bieán ) vaø doøng (case) ñöôïc chæ ñònh trong taäp tin
soá lieäu ñang môû.
Trong menu \Sedit\Option choïn muïc Goto ôû vò trí thöù 6 treân menu vaø baám ¿ ,
maøn hình xuaát hieän:
GOTO <case, variable>
Case: - Variable: -
Nhaäp vaøo soá thöù töï doøng (case) vaø soá thöù töï coät (variable) ta muoán di
chuyeån con troû tôùi ñoù. Baám ¿ ñeå thöïc hieän leänh vaø sau ñoù trôû veà menu SEDIT.
V.2. 2. 7. Menu con Quit:
Thoaùt khoûi menu Option cuûa menu SEDIT
V.2. 3. Menu con EDIT :

Trang 14
Hieän ra maøn hình chöùa soá lieäu cuûa taäp tin MSTATC ñang môû vaø cho pheùp
söûa chöõa trong MSTATC.
Choïn menu \Sedit\Edit vaø baám ¿ , treân maøn hình xuaát hieän taäp tin soá lieäu
nhö ví duï sau:
C:\USERS\THIDU1
35 cases 6 variables selected Press ESC to end EDIT, F1 for Help
Case 1 ngay 2 teta 3 h1 4 h2 5 h3 6 h4
1 0.000000 0.515255 -38.5 -34.5 -31.5 -29.5
2 0.013889 0.513282 -45.5 -41.5 -39.5 -39.5
3 0.027083 0.511440 -53.5 -48.5 -45.5 -45.5
4 0.039583 0.509730 -64.5 -57.5 -53.5 -53.5
5 0.052778 0.508152 -77.5 -69.5 -65.5 -64.5
6 0.064583 0.506508 -92.5 -82.5 -77.5 -75.5
7 0.078472 0.504863 -107. -93.5 -86.5 -82.5
8 0.092361 0.503154 -125. -105. -94.5 -88.5
9 0.106250 0.501641 -143. -118. -103. -95.5
10 0.120139 0.500194 -163. -132. -111. -100.
11 0.134722 0.498616 -183. -145. -118. -106.
12 0.150000 0.496971 -205. -158. -122. -108.
13 0.166667 0.495393 -228. -174. -133. -117.
14 0.182639 0.493683 -253. -189. -145. -125.
15 0.200000 0.493223 -277. -205. -153. -131.
16 0.226028 0.486975 -293. -227. -183. -164.
17 0.245472 0.485594 -314. -245. -195. -172.
18 0.264917 0.484081 -334. -261. -205. -179.
19 0.283667 0.482503 -353. -277. -217. -187.
20 0.307278 0.480530 -383. -298. -236. -197.
Treân maøn hình naøy , duøng , ¯, ¬, ® vaø Tab ñeå di chuyeån con troû maøn hình vaø söûa
chöõa hay vaøo soá lieäu.
Baám <ESC> ñeå keát thuùc nhaäp lieäu.

Trang 15
PHAÀN II:
ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ CUÛA CAÙC BOÁ TRÍ THÍ
NGHIEÄM
I. ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ THÍ NGHIEÄM TREÂN BAÛNG KEÁT QUAÛ
ANOVA:
Giaû thieát thoáng keâ aùp duïng trong caùc boá trí thí nghieäm:
Giaû thieát ban ñaàu Ho: T1 = T2 ( Null Hypothesis)
Khoâng coù söï khaùc bieät giöõa caùc nghieäm thöùc cuûa thí nghieäm.
Giaû thieát ñoái khaùng Ha: T1  T2 (Alternative Hypothesis)
Coù söï khaùc bieät giöõa caùc nghieäm thöùc cuûa thí nghieäm.
Sau khi xöû lyù baèng MSTATC, baûng keát quaû phaân tích bieán löôïng ANOVA cho
pheùp ñaùnh giaù giöõa caùc nghieäm thöùc cuûa thí nghieäm sai bieät coù yù nghóa hay
khoâng, döïa vaøo coät giaù trò Prob(F) tính, cuï theå nhö sau:
* Neáu heä soá Prob(F)tính  0.05: Chaáp nhaän giaû thieát Ho; hay noùi caùch khaùc,
söï sai bieät giöõa caùc caùc nghieäm thöùc cuûa thí nghieäm khoâng coù yù nghóa (kyù hieäu
Fns)
* Neáu 0.01  Prob(F)tính < 0.05: Baùc boû giaû thieát Ho ôû möùc yù nghóa 0.05; hay
noùi caùch khaùc, söï sai bieät giöõa caùc caùc nghieäm thöùc cuûa thí nghieäm coù yù nghóa
ôû möùc ñoä 0.05 ( F* ).
* Neáu Prob(F)tính < 0.01: Baùc boû giaû thieát Ho ôû möùc yù nghóa 0.01; hay noùi
caùch khaùc, söï sai bieät giöõa caùc nghieäm thöùc cuûa thí nghieäm raát coù yù nghóa (F
** ).
Giaù trò Prob(F)tính chæ cho bieát söï sai bieät giöõa caùc nghieäm thöùc cuûa thí
nghieäm coù yù nghóa hay khoâng maø thoâi. Neáu muoán bieát chi tieát söï khaùc bieät giöõa
caùc nghieäm thöùc (neáu coù) thì chuùng ta phaûi duøng traéc nghieäm LSD hoaëc Duncan ñeå
phaân haïng chuùng, töø ñoù ñaùnh giaù keát quaû thí nghieäm chi tieát hôn.
File G-TP.97S-12/7/2021 Ñaùnh giaù keát quaû xöû lyù

Trang 16
II. BAÛNG KEÁT QUAÛ TRAÉC NGHIEÄM PHAÂN HAÏNG LSD HOAËC DUNCAN:
* Söû duïng traéc nghieäm Duncan (Duncan’s Multiple Range Test):
- Khi so saùnh giöõa caùc caëp nghieäm thöùc laãn nhau.
* Söû duïng traéc nghieäm LSD (Least Significant Difference Test) :
- Khi so saùnh 1 nghieäm thöùc ñoái chöùng vôùi töøng nghieäm thöùc khaùc
(duøng cho thí nghieäm coùñoái chöùng).
- Ñoái vôùi thí nghieäm khoâng coù ñoái chöùng neáu soá nghieäm thöùc khoâng
quaù 5 thì coù theå duøng kieåu traéc nghieäm LSD hoaëc Duncan.
Treân baûng keát quaû traéc nghieäm phaân haïng, giaù trò trung bình cuûa caùc nghieäm thöùc
ñöôïc xeáp haïng theo thöù töï kyù töï (A, B,..), nhöõng giaù trò trung bình naøo coù ít nhaát
moät kyù töï gioáng nhau thì söï khaùc bieät giöõa chuùng khoâng coù yù nghóa (ôû möùc yù
nghóa töông öùng).
Ví duï traéc nghieäm phaân haïng ôû möùc yù nghóa 0.05 giöõa 4 nghieäm thöùc cuûa
thí nghieäm ñöôïc ñaùnh daáu xeáp haïng nhö sau:
Mean 1 = 245 A
Mean 4 =235 AB
Mean 2 = 215 B
Mean 3 = 198 C
Ñaùnh giaù : Traéc nghieäm phaân haïng ôû möùc yù nghóa 0.05 cho keát quaû 3 nhoùm
nghieäm thöùc khaùc nhau coù yù nghóa (nhoùm A, B, C), trong ñoù:
- Nhoùm A coù giaù trò cao nhaát goàm mean 1 vaø mean 4. Giöõa 2 mean naøy
söï khaùc bieät khoâng coù yù nghóa.
- Mean 4 khaùc bieätkhoâng coù yù nghóa so vôùi Mean 1 vaø Mean 2 vì Mean
4 vöøa thuoäc nhoùm A vöøa thuoäc nhoùm B.
- Tuøy theo ñaëc ñieåm moãi thí nghieäm taïi thôøi ñieåm khaûo saùt (kieåu boá
trí, yeáu toá thí nghieäm, nghieäm thöùc thí nghieäm, hieäu quaû kinh teá, lôïi ích khaùc,..) maø
choïn ra moät hoaëc 2 nghieäm thöùc toát nhaát sau khi phaân haïng.
File G-TP.97S-12/7/2021 Ñaùnh giaù keát quaû xöû lyù

Trang 17
PHAÀN III
PHAÂN TÍCH THOÁNG KEÂ KEÁT QUAÛ THÍ NGHIEÄM
THEO CAÙC KIEÅU BOÁ TRÍ THÍ NGHIEÄM.
CHÖÔNG I. THÍ NGHIEÄM ÑÔN YEÁU TOÁ

( Single-Factor Experiments)
BAØI 1: KIEÅU HOAØN TOAØN NGAÃU NHIEÂN
( Completely Randomized Design - C.R.D )
B1.I. SÔ ÑOÀ BOÁ TRÍ THÍ NGHIEÄM VAØ TRÖÔØNG HÔÏP AÙP DUÏNG:
B1.I.1. Tröôøng hôïp aùp duïng:
Kieåu thí nghieäm hoaøn toaøn ngaãu nhieân chæ ñöôïc aùp duïng khi caùc vaät lieäu
treân ñôn vò thí nghieäm hoaøn toaøn ñoàng nhaát (thí duï nhö thí nghieäm trong phoøng thí
nghieäm trong ñieàu kieän caùc yeáu toá moâi tröôøng coù theå ñöôïc deã daøng kieåm soaùt).
Ñoái vôùi thí nghieäm ñoàng ruoäng thöôøng thöôøng coù söï khaùc bieät lôùn giöõa caùc loâ
thí nghieäm ( nhö ñieàu kieän ñaát ñai, nöôùc...) kieåu thí nghieäm CRD ít khi ñöôïc söû duïng.
B1.I.2. Thí duï minh hoïa:
Phaân tích bieán naêng xuaát treân thí nghieäm sau coù 6 coâng thöùc söû duïng thuoác
vaø moät coâng thöùc ñoái chöùng vôùi 4 laàn laëp laïi, thí nghieäm ñöôïc boá trí theo kieåu
hoaøn toaøn ngaãu nhieân.
B1.I.3. Sô ñoà boá trí thí nghieäm vaø ñaëc ñieåm:
* Sô ñoà: xem laïi lyù thuyeát PPTN [1]
Trong thí duï treân giaû söû 7 coâng thöùc thuoác treân mang caùc kyù hieäu töông öùng
: A, B, C, D, E, F, G
Caùc laàn laäp laïi mang kyù hieäu töø 1 ñeán 4. Thí nghieäm ñöôïc boá trí ngaãu nhieân
trong caùc loâ nhö sau:
A1 F1 D3 C4
B1 D2 E3 B3
G4 G2 A2 F3
E1 E2 C3 G1
D4 C1 B2 A4
A3 F2 F4 D1
B4 G3 C2 E4
* Ñaëc ñieåm: Coù theå boá trí caùc loâ theo khoái hình chöõ nhaät hoaëc theo daõy
daøi, caùc coâng thöùc ñöôïc boá trí ngaãu nhieân treân toaøn khu thí nghieäm.
B1.II. CAÙC BÖÔÙC TIEÁN HAØNH:

B1.II.1. Böôùc 1: Maõ hoùa & Baûng saép xeáp soá lieäu
File GT-MSTATC –2002.DOC - 12/7/2021 Phaân tích thoáng keâ theo caùc kieåu boá trí TN
Chöông 1 : Thí nghieäm ñôn yeáu toá
Baøi 1: Kieåu hoaøn toaøn ngaãu nhieân
Trang 18
Maõ hoaù teân 7 nghieäm thöùc (NT) töông öùng vôùi 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 (xem baûng döôùi)
Phaân nhoùm caùc soá lieäu vaø saép xeáp theo nghieäm thöùc vaø laäp baûng saép xeáp soá
lieäu nhö sau:
Nghieäm thöùc Maõ hoùa NT Naêng Suaát (Kg/ha)
Dol-mix (1kg) 1 2537 2069 2104 1797
Dol-mix (2kg) 2 3366 2591 2211 2544
DDT+BHC 3 2536 2459 2827 2385
Azodrin 4 2387 2453 1556 2116
Dimecron-Boom 5 1997 1679 1649 1859
Dimecron-Knap 6 1796 1704 1904 1320
Control 7 1401 1516 1270 1077
B1.II.2. Böôùc 2: Laäp baûng soá lieäu nhaäp
NT NS
1 2537
1 2069
1 2104
1 1797
2 3366
2 2591
2 2211
2 2544
3 2536
3 2459
3 2827
3 2385
4 2387
4 2453
4 1556
4 2116
5 1997
5 1679
5 1649
5 1859
6 1796
6 1704
6 1904
6 1320
7 1401
7 1516
7 1270
7 1077
Trang 19
B1.II. 3. Böôùc 3: Xöû lyù treân MSTATC
CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN THAO TAÙC CUÏ THEÅ

Böôùc 3.1. Khôûi ñoäng MSTATC Vaøo thö muïc MSTATC
Goõ MSTATC ¿
Böôùc 3.2.Taïo,nhaäp taäp tin Input Trong menu chính:
a. Taïo taäp tin MSTATC * Choïn \Files\Path: chæ ñöôøng daãn cho taäp tin
muoán taïo (neáu löu trong dóa A thì goõ A:\ ¿)
* Choïn \Files\Make: Ñaët teân Taäp tin
b. Taïo caáu truùc taäp tin: *Trôû veà menu chính (baèng phím <ESC> )
* Khai bieán (variable) * Choïn \Sedit\Option\Define
- Bieán 1: NT(nghieäm thöùc(NT), # Bieán 1:
kyù hieäu t) -Title : goõ NT ¿
-Type: <Spacebar> ñeå choïn kieåu NUMERIC
- Size : 1 ¿
+ Display format Left: 1 ¿
+ Display format Right: 0 ¿
- Bieán 2: NS (Naêng suaát ôû # Bieán 2:
caùc Laàn Laäp Laïi (LLL, kyù hieäu r) - Title: Goõ NS ¿
- Size : 4 ¿
+ Display format Right: 0¿
Khai laàn löôït cho caùc bieán trong taäp tin soá
lieäu nhaäp.
* Khai soá löôïng nhaäp (Case) * Trôû ra menu Option ¿

Soá case seõ baèng soá LLL X soá NT Choïn Insert Case
Soá case n = r X t = 4 x 7 = 28 First case: 1 ¿
Last case: 28 ¿ (toång soá case tính töø soá 1)
* Nhaäp soá lieäu theo saép xeáp ôû * Baám <ESC> ñeán khi naøo trôû ra menu Sedit
böôùc 2 (B1.II.2) * Choïn Edit
Duøng caùc phím soá vaø phím áâàß ñeå
nhaäp soá lieäu thaønh 2 coät nhö baûng 1 (trang
tröôùc.)
Böôùc 3.3 Xöû lyù thoáng keâ: *Trôû ra menu chính
* Choïn \ANOVA1
* Khai bieán nhoùm:
- Enter the group variable Number (1-2):1 ¿
(bieán NT)
- Lowest (möùc thaáp nhaát): 1 ¿
- Highest (möùc cao nhaát): 7 ¿
Trang 20
* Khai soá case seõ söû duïng (28)

Get Case Range
The data file contains (28) cases. Do you wish to use all case? (Y/N)
(Taäp tin soá lieäu chöùa 28 haøng soá lieäu, baïn coù muoán duøng heát khoâng?
(Choïn Y/N) )
Case Range 1-28

First selected case : 1 ¿ (Nhaäp haøng soá lieäu ñaàu tieân:1)
Last selected case : 28 ¿ (Nhaäp haøng soá lieäu sau cuøng:28)
* MSTATC seõ hieän ra danh saùch caùc bieán

caàn choïn ñeå phaân tích thoáng keâ, duøng phím
á,â di chuyeån ñeán bieán muoán tính thoáng keâ
(bieán NS) , aán <Spacebar> ñeå choïn vaø baám
phím ¿ ñeå baét ñaàu tính toaùn.
ANOVA1
Do you want to store your means at the end of your data file ?(Y/N):
(Baïn coù muoán giöõ caùc giaù trò trung bình tính toaùn vaøo cuoái taäp tin soá lieäu khoâng?)
Choïn löïa:
Y ¿: Löu tröõ caùc giaù trò trung bình cuûa bieán choïn löïa treân (NS)
N ¿: Khoâng löu tröõ caùc giaù trò trung bình cuûa bieán choïn löïa treân (NS)
Variable 2 (NS)
Do you want to perform single DF orthogonal comparisions (constrasts)?(Y/N): N ¿
(Baïn coù muoán thöïc hieän caùc so saùnh DF ñôn tröïc giao khoâng?)
Böôùc 3.4. In keát quaû xöû lyù:
Maùy tính baét ñaàu tính toaùn vaø hieän menu:
Output options
View out put on screen (Xem keát quaû leân maøn hình )
Edit output (Xem vaø söûa keát quaû leân maøn hình)
Print output
( In keát quaû ra giaáy)
Save output to disk
Quit out put options ( Löu keát quaû vaøo dóa)
( Thoaùt ra khoûi menu options )
Duøng ,  vaø  ñeå choïn caùch theå hieän keát quaû tính toaùn.
Choïn View out put on screen ñeå xem keát quaû tính toaùn leân maøn hình.
Keát quaû xöû lyù thoáng keâ seõ ñöôïc ghi trong baûng 1R (ANOVA) trong phaàn keát
quaû xöû lyù MSTATC.
Neáu keát quaû baûng ANOVA cho thaáy Ftính coù yù nghóa ôû möùc ñoä naøo thì ta
laøm moät böôùc tieáp theo laø traéc nghieäm phaân haïng caùc nghieâm thöùc ôû möùc yù
nghóa töông öùng.
B1.II.4. Böôùc 4: traéc nghieäm pHAÂN HAÏNG
- Trôû ra menu chính choïn muïc RANGE
Trang 21
- Trong menu RANGE choïn muïc Parameter : nhaäp caùc tham soá vaøo theo trình
töï nhö sau:
+ Mean Separation test: LSD hoaëc Duncan ¿
(duøng <Space bar> ñeå choïn kieåu traéc nghieäm )
+Source of Means (duøng <Space bar> choïn): Keyboard
(choïn kieåu nhaäp caùc giaù trò trung bình töø baøn phím) .
+ First case (if disk) :Boû qua muïc naøy vì ñaõ choïn nhaäp töø baøn phím
+ Variable No for Means (Nhaäp soá thöù töï cuûa coät bieán cho giaù trò trung bình ) : 2 ¿
+ Observations per Mean (Nhaäp soá laàn quan traéc cho moät giaù trò trung bình) : 4 ¿
+ Number of Means (Nhaäp soá löôïng giaù trò trung bình) : 7 ¿ (= soá nghieäm thöùc)
+ Alpha level to use(Duøng <Space bar> choïn möùc yù nghóa cuûa thí nghieäm: 0.05 hoaëc
0.01):0.01 ¿
+ Error Mean square (Nhaäp bình phöông cuûa sai bieät giaù trò trung bình laáy töø baûng keát
quaû ANOVA vaøo) : 94773.214 ¿
+ Degrees of Freedom: (Nhaäp ñoä töï do töø baûng ANOVA) :21 ¿
Sau khi nhaäp xong muïc cuoái cuøng, MSTATC töï ñoäng choïn muïc Range keá beân
muïc Parameter cuûa menu RANGE . Baám ¿ ñeå nhaäp caùc giaù trò trung bình cuûa caùc
nghieäm thöùc (laáy töø coät AVERAGE (giaù trò trung bình) trong baûng keát quaû ANOVA
ôû treân).
Keyboard Input of Means (Nhaäp caùc giaù trò trung bình töø baøn
phím)
Mean 1: _ (Nhaäp giaù trò trung bình thöù 1: )
Keát quaû traéc nghieäm phaân haïng caùc nghieäm thöùc ñöôïc ghi trong baûng 1L0.01 trong
phaàn keát quaû xöû lyù MSTATC.
B1.III KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ MSTATC:

Baûng 1R: Keát quaû xöû lyù thoáng keâ
Data file: CRD (Teân taäp tin xöû lyù)
Title:
Function: ANOVA-1
Data case no. 1 to 28
One way ANOVA grouped over variable 1 (NT)
with values from 1 to 7.
Variable 2 (NS)
ANALYSIS OF VARIANCE TABLE
Degrees of Sum of Mean
Freedom Squares Square F-value Prob.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Trang 22
Between 6 5587174.929 931195.821 9.826** 0.0000

Within 21 1990237.500 94773.214
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Total 27 7577412.429
Coefficient of Variation = 15.09% (heä soá CV)
Var. V A R I A B L E No. 3
(giaù trò trung bình cuûa nghieäm thöùc)
1 Number Sum Average SD SE
--------------------------------------------------------------------------------------
1 4.00 8507.000 2126.750 305.99 153.93
2 4.00 10712.000 2678.000 488.86 153.93
3 4.00 10207.000 2551.750 193.58 153.93
4 4.00 8512.000 2128.000 408.26 153.93
5 4.00 7184.000 1796.000 162.96 153.93
6 4.00 6724.000 1681.000 254.17 153.93
7 4.00 5264.000 1316.000 188.38 153.93
--------------------------------------------------------------------------------------
Total 28.00 57110.000 2039.643 529.76 100.12
Within 307.85
Bartlett's test Ghi chuù:
------------- (Coät Average laø giaù trò trung bình cuûa 7
Chi-square = 5.559 nghieäm thöùc duøng ñeå nhaäp khi tính traéc nghieäm)
Number of Degrees of Freedom = 6
Approximate significance = 0.474
Ví duï treân cho thaáy thí nghieäm treân coù yù nghóa ôû möùc ñoä 0.01 (**) thì ta tieáp
tuïc laøm traéc nghieäm LSD ôû möùc 0.01 :
Keát quaû traéc nghieäm phaân haïng seõ ñöôïc in ra nhö sau:
Baûng 1L0.01: Keát quaû traéc nghieäm ôû möùc ñoä 0.01

Data File : Keyboard (Giaù trò trung bình nhaäp töø baøn phím)
Function : RANGE (Traéc nghieäm LSD)
Error Mean Square = 94770.
Error Degrees of Freedom = 21
No. of observations to calculate a mean = 4
Least Significant Difference Test
LSD value = 616.3 at alpha = 0.010
Original Order Ranked Order (Thöù töï ñaõ saép xeáp)

Mean 1 = 2127. AB Mean 2 = 2678. A
Mean 2 = 2678. A Mean 3 = 2552. A
Mean 3 = 2552. A Mean 4 = 2128. AB
Mean 4 = 2128. AB Mean 1 = 2127. AB
Mean 5 = 1796. BC Mean 5 = 1796. BC
Mean 6 = 1681. BC Mean 6 = 1681. BC
Mean 7 = 1316. C Mean 7 = 1316. C
Trang 23
B1.IV. ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ THÍ NGHIEÄM BAØI 1:

- Döïa vaøo keát quaû baûng ANOVA (baûng 1A) cho thaáy söï khaùc bieät giöõa caùc
nghieäm thöùc raát coù yù nghóa (F tính **).
- Baûng 1L0.01 traéc nghieäm phaân haïng caùc nghieäm thöùc cuûa thí nghieäm ôû
möùc 0.01 cho thaáy:
* Coù 3 nhoùm NT khaùc bieät raát coù yù nghóa ñöôïc saép töø theo naêng suaát töø
cao ñeán thaáp A, B vaø C, trong ñoù:
Nhoùm A: Giöõa caùc NT 1, 2, 3, 4 khoâng coù söï khaùc bieät vaø ñeàu khaùc bieät so
vôùi NT 7 (NT ñoái chöùng) (C)
Nhoùm B: Giöõa caùc NT 1, 4, 5 vaø 6 khoâng coù söï khaùc bieät
Nhoùm C: Caùc nghieäm thöùc 5, 6 khoâng khaùc bieät so vôùi NT 7 (NT ñoái chöùng)
Caùc NT 1, 4, 5, 6 laø nhöõng NT trung gian vì chuùng thuoäc caû 3 nhoùm A, B vaø C
Ñaùnh giaù keát quaû thí nghieäm:
Nghieäm thöùc 2 (NT phun Dol-Mix 2Kg) vaø 3 (DDT+BHC) cuûa thí nghieäm cho
naêng suaát cao nhaát.
Nhöng söï khaùc bieät veà naêng suaát giöõa NT1 (NT phun Dol-Mix 1Kg) vaø NT2
khoâng coù yù nghóa ôû möùc 0.01 neân coù theå khuyeán caùo aùp duïng NT 1, 2, 3 tuøy theo
tình hình thöïc teá vaø hieäu quaû kinh teá.
Trang 24
BAØI 2: KIEÅU KHOÁI ÑAÀY ÑUÛ NGAÃU NHIEÂN

( Randomized Complete Block Design - RCBD )
Thí nghieäm khoái ñaày ñuû ngaãu nhieân aùp duïng khi khu ñaát thí nghieäm chòu aûnh
höôûng cuûa nhöõng vaät lieäu thí nghieäm khoâng ñoàng nhaát vaø coù chieàu bieán ñoäng
theo höôùng xaùc ñònh ñöôïc. Thí duï nhöõng yeáu toá bieán ñoäng aûnh höôûng ñeán caùc thí
nghieäm nhö:
- Tính khoâng ñoàng nhaát cuûa ñaát (khi söû duïng phaân boùn hay gioáng) aûnh
höôûng ñeán nhöõng thí nghieäm maø soá lieäu naêng suaát laø yeáu toá khaûo saùt chính.
- Ñoä doác hay theá ñaát cuûa khu ruoäng, trong nhöõng nghieân cöùu veà aûnh höôûng
cuûa nöôùc leân caây troàng.
- Höôùng di chuyeån cuûa coân truøng, khi söû duïng thuoác tröø saâu, aûnh höôûng
ñeán soá lieäu khaûo saùt chính laø maät ñoä coân truøng.

Phaân tích naêng suaát cuûa thí nghieäm gioáng luùa IR8 vôùi 6 maät ñoä gioáng khaùc
nhau laø 25, 50, 75, 100, 125, 150kg haït gioáng/ha vôùi 4 laàn laëp laïi. Thí nghieäm ñöôïc boá
trí theo kieåu khoái ñaày ñuû ngaãu nhieân.

* Sô ñoà: Xem laïi phaàn lyù thuyeát PPTN [1].
Trong thí duï treân, giaû söû 6 löôïng gioáng 25, 50, 75, 100, 125, 150 kg/ha ñöôïc maõ
hoùa töông öùng vôùi caùc kyù töï laø A, B, C, D, E, F vaø 4 laàn laäp laïi ñöôïc mang kyù soá
töø 1 ñeán 4 (töông öùng vôùi khoái 1 - 4 )
B A F E
E E D C
C F C D
F C A A
A D B F
D B E B
Khoái 1 Khoái 2 Khoái 3 Khoái 4
-------------------->
Chieàu bieán thieân
* Ñaëc ñieåm: Thí nghieäm khoái ñaày ñuû ngaãu nhieân döïa treân söï hieän dieän cuûa
nhöõng khoái coù kích thöôùc baèng nhau. Moãi khoái laø moät laàn laëp laïi vaø chöùa taát caû
caùc nghieäm thöùc. Caùc khoái ñöôïc boá trí theo höôùng thaúng goùc vôùi höôùng bieán
thieân do söï khaùc bieät cuûa vaät lieäu thí nghieäm gaây ra.(xem hình treân)
File G-TP.97S - 12/7/2021 Chöông I : Thí nghieäm ñôn yeáu toá

Baøi 2: Kieåu khoái ñaày ñuû hoaøn toaøn ngaãu nhieân
Trang 25
Muïc ñích cuûa vieäc chia khoái boá trí theo höôùng thaúng goùc vôùi chieàu bieán
ñoäng (do tính khoâng ñoàng nhaát cuûa caùc vaät lieäu thí nghieäm gaây ra) laø nhaèm giaûm
ñeán toái thieåu sai soá thí nghieäm do aûnh höôûng naøy, giöõa caùc loâ ñôn vò trong töøng
khoái vaø taêng sai soá thí nghieäm giöõa caùc khoái laø toái ña. Lyù do laø vì chæ coù söï
khaùc bieät trong caùc loâ ñôn vò cuûa töøng khoái seõ trôû thaønh moät phaàn cuûa sai soá thí
nghieäm. Vì vaäy khi bieát ñöôïc chieàu vaø ñoä doác cuûa bieán ñoäng do tính khoâng ñoàng
nhaát cuûa caùc vaät lieäu thí nghieäm, hình daïng vaø kích thöôùc cuûa caùc loâ vaø höôùng
cuûa caùc khoái seõ ñöôïc xaùc ñònh sao cho caøng giöõ ñöôïc tính ñoàng nhaát giöõa caùc loâ
trong moãi khoái caøng toát.
- Khi nguoàn bieán thieân theo moät höôùng, choïn nhöõng khoái daøi vaø heïp thaúng
goùc vôùi höôùng bieán thieân.
- Khi nguoàn bieán thieân theo hai höôùng vôùi moät höôùng bieán thieân maïnh hôn
höôùng kia, ta boû qua höôùng bieán thieân yeáu vaø chæ xeùt theo höôùng bieán thieân maïnh
vaø boá trí nhö tröôøng hôïp treân.
- Khi nguoàn bieán thieân theo hai höôùng ñeàu bieán thieân maïnh baèng nhau vaø
thaúng goùc nhau, choïn moät trong nhöõng caùch sau:
* Boá trí khoái thí nghieäm caøng vuoâng caøng toát.
* Neáu baét buoäc boá trí khoái thí nghieäm daøi heïp thaúng goùc vôùi moät
chieàu bieán thieân vaø duøng kyõ thuaät hieäp phöông sai (COVARIANCE) ñeå tính ñeán aûnh
höôûng cuûa chieàu bieán thieân coøn laïi.
* Boá trí theo kieåu Latin vôùi vieäc chia khoái hai chieàu, töông öùng vôùi 2
chieàu bieán thieân.
- Khi khoâng xaùc ñònh ñöôïc roõ höôùng bieán thieân, neân boá trí khoái vuoâng neáu
coù theå ñöôïc .

Thu thaäp, maõ hoùa caùc soá lieäu vaø saép xeáp theo nghieäm thöùc theo baûng:
Nghieäm thöùc (NT) Maõ hoùa Naêng suaát (kg/ha) vôùi LLL thöù
Kg haït gioáng/ha nghieäm thöùc 1 2 3 4
25 1 5113 5398 5307 4678
50 2 5346 5952 4719 4264
75 3 5272 5713 5483 4749
100 4 5164 4831 4986 4410
125 5 4804 4848 4432 4748
150 6 5254 4542 4919 4098
Trong ñoù : LLL : laàn laäp laïi

Laäp baûng soá lieäu nhaäp (input) cho MSTATC töø baûng treân.
NT LLL Naêng suaát

1 1 5113
1 2 5398

Trang 26
1 3 5307
1 4 4678
2 1 5346
2 2 5952
2 3 4719
2 4 4264
3 1 5272
3 2 5713
3 3 5483
3 4 4749
4 1 5164
4 2 4831
4 3 4986
4 4 4410
5 1 4804
5 2 4848
5 3 4432
5 4 4748
6 1 5254
6 2 4542
6 3 4919
6 4 4098
B2.II.3. Böôùc 3: Xöû lyù treân MSTATC
3.1. Khôûi ñoäng MSTATC *Vaøo thö muïc MSTATC (CD MSTATC)
Goõ MSTATC <Enter>
3.2. Taïo & nhaäp taäp tin Input
a. Taïo taäp tin MSTATC * Choïn \Files\Path: chæ ñöôøng daãn cho
taäp tin muoán taïo (neáu khoâng caàn ñoåi
ñöôøng
daãn thì boû qua muïc naøy)
* Choïn \Files\Make: Ñaët teân cho Taäp tin môùi
b. Taïo caáu truùc taäp tin: Trôû veà menu chính (baèng phím <ESC>)
* Khai bieán (variable) * Choïn \Sedit\Option\Define(ñeå khai baùo bieán)
Bieán 1: NT(nghieäm thöùc t) # Bieán 1: laø bieán NT

- Title: Goõ NT ¿
- Size : 1 + Display format Left: 1 ¿
Bieán 2: LLL (laàn laëp laïi r) # Bieán 2: laø bieán LLL

- Title: Goõ LLL ¿
- Size : 1 ¿

Trang 27
Bieán 3: NS (Naêng suaát) # Bieán 3: laø bieán NS

- Title: Goõ NS ¿
- Size : 4 ¿
* Khai soá löôïng nhaäp (Case) * Trôû ra menu Option ( nhaán ESC 1 laàn)
Soá case = soá LLL x soá NT * Choïn Insert Case hoaëc choïn töø menu chính
(\Sedit\Option\InsertCase)
Soá case = r x t = 4 x 6 = 24 First case: 1 ¿ (Soá thöù töï cuûa haøng ñaàu
tieân)
Last case: 24 ¿ (Soá thöù töï cuûa haøng cuoái
cuøng)
* Nhaäp soá lieäu theo saép xeáp ôû Trôû ra menu Sedit (nhaán ESC 1 laàn)
böôùc 2 (B2.II.2) * Choïn Edit (trong menu Sedit)
hoaëc choïn töø menu chính(\Sedit\Option\Edit)
Duøng caùc phím soá vaø phím muõi teân áâàß ñeå
di chuyeån & nhaäp soá lieäu vaøo thaønh 2 coät
nhö baûng 1.
3.3. Xöû lyù thoáng keâ: Trôû ra menu chính (<ESC> 2 laàn)
* Choïn muïc 4. ANOVA-2
* Khai bieán nhoùm:
- First group variable number: 1 ¿
(Khai bieán cuûa nghieäm thöùc - bieán thöù 1)
Lowest level : 1 ¿(Möùc thaáp nhaát cuûa NT)
Highest level: 6 ¿(Möùc cao nhaát cuûa NT)
- Second group variable number: 2 ¿
(Khai bieán cuûa laàn laëp laïi - bieán thöù 2)
Lowest level : 1 ¿(Möùc thaáp nhaát cuûa LLL)
Highest level: 4 ¿(Möùc cao nhaát cuûa LLL)
- Sau khi khai xong seõ xuaát hieän menu:
Choose up to 1 variable
* Duøng phím áâ di chuyeån ñeán
bieán muoán tính thoáng keâ, aán
<Spacebar> ñeå choïn bieán muoán tính
leân vaø baám <Enter> .
MSTATC seõ hieän ra maøn hình sau:
Output Options

Trang 28
Do you want to see means over the first group variable ?(Y/N):
(Baïn coù muoán thaáy caùc giaù trò trung bình tính toaùn cho caùc möùc cuûa bieán nhoùm thöù 1
khoâng?)
Do you want to see means over the second group variable ?(Y/N):
(Baïn coù muoán thaáy caùc giaù trò trung bình tính toaùn cho caùc möùc cuûa bieán nhoùm thöù 2
khoâng?)
Do you want to save the means over the second group variable at the end of your data
file ?(Y/N):
(Baïn coù muoán giöõ caùc giaù trò trung bình tính toaùn theo bieán nhoùm 2 vaøo cuoái taäp tin soá
lieäu khoâng?)
Choïn löïa:
Y ¿: Xem/ Löu tröõ caùc giaù trò trung bình cuûa bieán nhoùm choïn löïa treân
N ¿: Xem/ Khoâng löu tröõ caùc giaù trò trung bình cuûa bieán nhoùm choïn
löïa treân
Variable 3 (Grain)
Do you want to perform single DF orthogonal comparisions (constrasts)?(Y/N): N ¿
(Baïn coù muoán thöïc hieän caùc so saùnh DF ñôn tröïc giao khoâng?)
3.4. In keát quaû xöû lyù:
Maùy tính sau khi tính toaùn seõ hieän ra menu:
Output options
Print output ( In keát quaû ra giaáy)
Save output to disk
( Löu keát quaû vaøo dóa)
Quit out put options

Trang 29

Baûng 2R: Keát quaû xöû lyù thoáng keâ ví duï 2
Data file: RCBD (Teân taäp tin xöû lyù)
Title:
Function: ANOVA-2
Data case 1 to 24
Two-way Analysis of Variance over
Variable 1 (NT) with values from 1 to 6 and over
Vvariable 2 (LLL) with values from 1 to 4.
Variable 3: NS
Degrees of Sum of
Source Freedom Squares Mean Square F-value Prob
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
NT 5 1198330.83 239666.167 2.17 ns 0.1128
LLL 3 1944360.83 648120.278 5.86 0.0074
Error 15 1658376.17 110558.411
Non-additivity 1 132308.40 132308.401 1.21
Residual 14 1526067.77 109004.840
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Total 23 4801067.83
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Grand Mean= 4959.583 Grand Sum=119030.000 Total Count= 24
Coefficient of Variation= 6.70%
Means for variable 3 (Grain)
for each level of variable 1 (treatment):
Var1 Value Var 3Mean
------------- ------------- Ghi chuù:
1 5124.000 (Coät Var 3 Mean laø giaù trò trung bình
2 5070.250 cuûa 6 nghieäm thöùc duøng ñeå traéc nghieäm
3 5304.250 phaân haïng)
4 4847.750
5 4708.000
6 4703.250
Means for variable 3 (Grain)
for each level of variable 2 (replications):
Var2 Value Var 3 Mean
----- --------------------
1 5158.833
2 5214.000
3 4974.333
4 4491.167
B2.IV. ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ THÍ NGHIEÄM BAØI TAÄP 2:

Baûng 2R cho thaáy Prob=0.1128 > 0.01 vaø 0.05 vaäy söï sai bieät giöõa caùc nghieäm
thöùc cuûa thí nghieäm khoâng coù yù nghóa. Do ñoù khoâng caàn thieát phaûi laøm traéc
nghieäm phaân haïng.

Trang 30
BAØI 3: KIEÅU BÌNH PHÖÔNG LATIN

( Latin Square Design )
AÙp duïng boá trí kieåu bình phöông latin trong tröôøng hôïp khu thí nghieäm coù söï
khaùc bieät giöõa caùc loâ ñôn vò thí nghieäm theo hai höôùng bieát tröôùc. Thí duï nhö:
- Thí nghieäm ñoàng ruoäng maø treân dieän tích thí nghieäm coù söï bieán thieân theo
hai chieàu thaúng goùc nhau cuûa phaân boùn. Hoaëc thí nghieäm coù söï bieán thieân löôïng
phaân boùn theo moät chieàu vaø moät chieàu khaùc bò aûnh höôûng cuûa dö löôïng phaân
boùn trong laàn thí nghieäm tröôùc ñoù.
- Thöû nghieäm thuoác dieät coân truøng maø ôû ñoù ngöôøi ta döï ñoaùn coân truøng
seõ di chuyeån theo höôùng thaúng goùc vôùi chieàu thay ñoåi cuûa phaân boùn trong thí
nghieäm ñoàng ruoäng.
- Nhöõng thí nghieäm trong phoøng vôùi laàn laäp laïi theo thôøi gian, nhö vaäy coù söï
khaùc bieät giöõa nhöõng loâ (ñôn vò thí nghieäm) ñöôïc thöïc hieän ôû cuøng thôøi ñieåm vaø
söï khaùc bieät giöõa nhöõng loâ ñôn vò thí nghieäm theo thôøi gian ôû caùc laàn laäp. Chuùng
caáu thaønh hai nguoàn gaây ra söï khaùc bieät giöõa caùc loâ (ñôn vò thí nghieäm).

Phaân tích naêng suaát cuûa thí nghieäm cuûa 4 gioáng luùa A, B, C, D vôùi 4 laàn laëp
laïi vaø boá trí theo kieåu Bình phöông Latin.
* Sô ñoà: Xem laïi phaàn lyù thuyeát PPTN [ 1 ] .

Trong thí duï treân coù 4 gioáng luùa mang kyù hieäu A, B, C, D vôùi 4 laàn laäp laïi
mang kyù soá töø 1 ñeán 4.
Soá thöù töï Soá thöù töï coät

haøng 1 2 3 4
1 B D C A
2 C A D B
3 A C B D
4 D B A C
* Ñaëc ñieåm:
- Soá laàn laëp laïi phaûi baèng soá nghieäm thöùc.

Baøi 3: Kieåu Bình phöông Latin
Trang 31
Ñaây cuõng laø haïn cheá chính cuûa boá trí naøy. Khi soá nghieäm thöùc quaù lôùn
khoâng theå aùp duïng caùch boá trí naøy vì noù ñoøi hoûi soá laàn laäp laïi quaù lôùn. Vì vaäy
trong thöïc tieãn, thieát keá naøy chæ aùp duïng toát khi soá nghieäm thöùc naèm trong khoaûng
töø 4-8.
- Moãi haøng hay moãi coät cuûa sô ñoà boá trí thí nghieäm phaûi coù ñaày ñuû caùc
nghieäm thöùc; trong moät haøng (hay moät coät) cuûa sô ñoà, moät nghieäm thöùc chæ xuaát
hieän ngaãu nhieân ñöôïc moät laàn.

B3.II.1. Böôùc 1: Baûng maõ hoùa & saép xeáp soá lieäu
Thu thaäp, maõ hoùa vaø saép xeáp caùc soá lieäu theo haøng, coät, nghieäm thöùc vaø
laäp baûng maõ hoùa vaø saép xeáp soá lieäu nhö sau:
Haøng Coät 1 Coät 2 Coät 3 Coät 4
1 1.640 (B) 1.210 (D) 1.425 (C) 1.345 (A)
2 1.475(C) 1.185(A) 1.400(D) 1.290(B)
3 1.670(A) 0.710(C) 1.665(B) 1.180(D)
4 1.565(D) 1.290(B) 1.655(A) 0.660(C)
B3.II. 2. Böôùc 2: Baûng soá lieäu nhaäp
Laäp baûng soá lieäu nhaäp (input) cho MSTATC töø baûng treân.
Haøng Coät Nghieäm thöùc Naêng suaát
1 1 2 1.640
1 2 4 1.210
1 3 3 1.425
1 4 1 1.345
2 1 3 1.475
2 2 1 1.185
2 3 4 1.400
2 4 2 1.290
3 1 1 1.670
3 2 3 0.710
3 3 2 1.665
3 4 4 1.180
4 1 4 1.565
4 2 2 1.290
4 3 1 1.655
4 4 3 0.660

Trang 32
B3.II. 3. Böôùc 3: Xöû lyù treân MSTATC

( Tham khaûo chi tieát ôû phaàn B1.II.3 baøi 1)
Caùc böôùc thöïc hieän Thao taùc cuï theå

3.1. Khôûi ñoäng MSTATC ( xem baøi thöïc taäp 1)
3.2. Taïo vaø nhaäp taäp tin Input
taäp tin muoán taïo
b. Taïo caáu truùc taäp tin: Trôû veà menu chính baèng <ESC>
* Khai baùo bieán * Choïn \Sedit\Option\Define
- Bieán 1: Row(haøng) # Bieán 1: laø bieán R
- Bieán 2: Column (coät) # Bieán 2: laø bieán C
- Bieán 3:NT (Nghieäm thöùc) (t) # Bieán 3: laø bieán T
- Bieán 4:NS (Naêng suaát) (Y) # Bieán 4: laø bieán Y
( Caùch khai baùo cho moät bieán xem ôû baøi taäp 1)
* Khai soá löôïng nhaäp (Case) Trôû ra menu Option
Soá case =soá LLL * soá NT * Choïn Insert Case
n = r x t = 4 x 4 = 16 First case: 1 ¿
Last case: 16 ¿
* Nhaäp soá lieäu theo saép xeáp ôû Trôû ra menu \SEDIT

böôùc 2 (B3.II.2) * Choïn Edit
Duøng caùc phím soá vaø phím áâàß ñeå
nhaäp soá lieäu thanh 2 coät nhö baûng 1.
3.3. Xöû lyù thoáng keâ:
Trôû ra menu chính, choïn muïc 25.LATINSQ
- Khai baùo bieán :
Enter DEPENDENT (Yield) variable number (1-4): 4¿
(Khai soá thöï töï cuûa bieán naêng suaát )
Enter the variable numbers for the following (1 - 4)
Row: 1 ¿ Column: 2 ¿ Treatment: 3 ¿
(soá thöù töï bieán haøng) (soá thöù töï bieán coät) (soá thöù töï bieán nghieäm thöùc)
Sau khi khai baùo bieán xong, MSTATC seõ thoâng baùo:
The number of treatments has been set to 4 because of the size of your file : ¿
(Soá NT laø 4 do tính toaùn töø soá haøng soá lieäâu khai baùo laø 16)
Enter the number of first case (1-2): 1 ¿
(Nhaäp haøng baét ñaàu cuûa soá lieäu)
3.4 In Keát quaû xöû lyù:
Output options

Trang 33
Save output to disk

Baûng 3R : Keát quaû thí nghieäm baøi taäp 3
Data file : LATIN (teân taäp tin)
Title :
Function : LATINSQ
Variable 4 : Grain yield
LATIN SQUARE ANALYSIS OF VARIANCE

-----------------------------------------------------------------------------
-----Treatment------ --------Row--------- -------Column-------
Mean Total Mean Total Mean Total
1.464 5.85 1.405 5.62 1.588 6.35
1.471 5.88 1.337 5.35 1.099 4.39
1.067 4.27 1.306 5.22 1.536 6.14
1.339 5.36 1.293 5.17 1.119 4.47
Grand Total = 21.36 Grand Mean = 1.335
Coefficient of variation = 11.01%
Sx = 0.073 Sd = 0.104

Degrees of Sum of Mean F
Source Freedom Squares Square Value Prob
----------------------------------------------------------------------------------------------
Rows 3 0.03 0.010 0.47 0.717
Columns 3 0.83 0.276 12.77 0.005
Treatments 3 0.43 0.142 6.59* 0.025
Error 6 0.13 0.022
------------------------------------------------------------------------------------------------
Total 15 1.41
Döïa theo baûng 3R söï sai bieät giöõa caùc nghieäm thöùc coù yù nghóa, tieáp tuïc traéc
nghieäm phaân haïng , ta ñöôïc keát quaû nhö baûng sau:
Baûng 3L0.05 :
Data File : Keyboard (giaù trò trung bình cuûa nghieäm thöùc nhaäp töø baøn
phím)
Function : RANGE
Error Mean Square = 0.02200

Trang 34

Duncan’s Multiple Range test
Original Order Ranked Order
Mean 1 = 1.460 A Mean 2 = 1.470 A
Mean 2 = 1.470 A Mean 1 = 1.460 A
Mean 3 = 1.070 B Mean 4 = 1.340 A
Mean 4 = 1.340 A Mean 3 = 1.070 B
B3.IV. ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ THÍ NGHIEÄM BAØI TAÄP 3:

Sinh vieân döïa theo caùch ñaùnh giaù baøi taäp 1 töï ñaùnh giaù keát quaû baøi taäp
naøy

Trang 35
CHÖÔNG II : THÍ NGHIEÄM HAI YEÁU TOÁ

( Two Factor Experiments)
Caùc sinh vaät roõ raøng chòu aûnh höôûng ñoàng thôøi cuûa nhieàu yeáu toá trong
suoát thôøi gian sinh tröôûng. Vaø töøng yeáu toá rieâng leû coù theå thay ñoåi theo caùc möùc
ñoä cuûa caùc yeáu toá khaùc, neân nhöõng thí nghieäm ñôn yeáu toá thöôøng bò chæ trích do
nhöõng haïn cheá cuûa chuùng. Thaät ra, keát quaû cuûa thí nghieäm ñôn yeáu toá chæ ñuùng
ôû moät möùc ñoä naøo ñoù töông öùng cuûa caùc yeáu toá khaùc.
Vì vaäy, khi coù söï thay ñoåi cuûa yeáu toá ñang khaûo saùt do aûnh höôûng cuûa caùc
yeáu toá khaùc ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau, traùnh duøng caùc thí nghieäm ñôn yeáu toá vaø
thay vaøo ñoù laø vieäc söû duïng boá trí thí nghieäm ña yeáu toá ñeå coù theå xem xeùt ñoàng
thôøi aûnh höôûng cuûa 2 hay nhieàu yeáu toá.
AÛnh höôûng cuûa caùc yeáu toá ñoàng thôøi leân moät yeáu toá khaûo saùt ôû caùc
möùc ñoä khaùc nhau ñöôïc goïi laø töông taùc giöõa caùc yeáu toá (interaction between
factors) . Kyù hieäu A x B chæ töông taùc giöõa hai yeáu toá A vaø B trong thí nghieäm.
Töông taùc giöõa 2 yeáu toá chæ coù theå ño ñöôïc neáu 2 yeáu toá naøy ñöôïc khaûo
saùt ñoàng thôøi trong thí nghieäm.( Thí duï nhö caùc thí nghieäm ña yeáu toá).
Khi söï töông taùc khoâng xaûy ra, keát quaû töø nhöõng thí nghieäm ñôn yeáu toá
rieâng leû laø töông ñöông vôùi keát quaû thí nghieäm ña yeáu toá.
Khi söï töông taùc hieän dieän, keát quaû töø thí nghieäm ñôn yeáu toá chæ coù theå söû
duïng ñeå ñaùnh giaù ôû moät möùc ñoä naøo cuûa caùc yeáu toá khaùc trong thí nghieäm vaø
khoâng theå toång quaùt hoùa keát quaû cho taát caû caùc möùc ñoä khaùc.
BAØI 4: KIEÅU HOAØN TOAØN NGAÃU NHIEÂN
( Two Factor Completely Randomized Design )
Thí nghieäm kieåu hoaøn toaøn ngaãu nhieân 2 yeáu toá cuõng ñöôïc boá trí gioáng nhö
ôû thí nghieäm 1 yeáu toá. Tham khaûo phaàn B2.I.1 baøi 2, taøi lieäu naøy.

Thí nghieäm aûnh höôûng cuûa maät ñoä caáy vaø giaù theå leân söï sinh tröôûng
phaùt trieån cuûa caây chuoái giaø cui nuoâi caáy moâ. Thí nghieäm ñöôïc boá trí theo kieåu
hoaøn toaøn ngaãu nhieân 2 yeáu toá & 3 laàn laëp laïi
- Yeáu toá A laø maät ñoä caáy, coù 2 möùc ñoä: 4 caây/bình vaø 10 caây/bình
- Yeáu toá B laø loaïi giaù theå, coù 3 loaïi giaù theå : Agar(A), Vermiculte (V),
Maït döøa(D)
Sau 28 ngaøy nuoâi caáy, söï gia taêng troïng löôïng khoâ cuûa caùc nghieäm thöùc
ñöôïc thu thaäp ôû baûng sau. Döïa treân keát quaû taêng tröôûng, phaân tích thoáng keâ söï
khaùc bieät giöõa caùc nghieäm thöùc.
File G-TP.97S - 12/7/2021 Chöông II : Thí nghieäm hai yeáu toá

Trang 36
* Sô ñoà: xem laïi lyù thuyeát PPTN [1]

Thí duï sô ñoà boá trí kieåu hoaøn toaøn ngaãu nhieân cuûa thí nghieäm 2 yeáu toá: 2
maät ñoä caáy x 3 giaù theå vôùi 3 laàn laëp laïi.
D10 A10 V10 D10 A10 V4
A4 V4 D4 V10 D4 A4
D4 V10 A4 V4 D10 A10
* Ñaëc ñieåm: Caùc coâng thöùc toå hôïp theo hai yeáu toá vaø boá trí hoaøn toaøn
ngaãu nhieân 3 laàn laëp laïi trong caùc loâ thí nghieäm.

Thu thaäp, phaân nhoùm, maõ hoùa vaø saép xeáp caùc soá lieäu theo laàn laäp laïi
(LLL), maät ñoä (yeáu toá A), giaù theå (yeáu toá B) vaø laäp baûng saép xeáp soá lieäu nhö
sau:
Maõ hoùa: Factor A: Maät ñoä caáy : 4 caây /chaäu laø 1, 10 caây/ chaäu laø 2
FactorB: Giaù theå: A(Agar) laø 1, V(Vermiculte) laø 2, D(Maït döøa) laø
3
Baûng keát quaû troïng löôïng khoâ trung bình(mg/caây) cuûa caùc nghieäm thöùc:
Maät ñoä caáy (A)

Giaù 4 caây/ chaäu (1)
theå (B)
A (1) 502.40 515.15 500.60
V (2) 606.85 586.10 605.35
D (3) 574.20 635.70 588.45
10 caây/chaäu (2)
A (1) 388.90 312.45 336.35
V (2) 285.25 294.00 320.10
D (3) 446.45 453.20 477.70

Trang 37
LLL A B TL
1 1 1 502.40
2 1 1 515.15
3 1 1 500.60
1 1 2 606.85
2 1 2 586.10
3 1 2 605.35
1 1 3 574.20
2 1 3 635.70
3 1 3 588.45
1 2 1 388.90
2 2 1 312.45
3 2 1 336.35
1 2 2 285.25
2 2 2 294.00
3 2 2 320.00
1 2 3 446.45
2 2 3 453.20
3 2 3 477.70
Böôùc 3: Xöû lyù treân MSTATC
3.1. Khôûi ñoäng MSTATC Vaøo thö muïc MSTATC
Goõ MSTATC 
3.2.Taïo,nhaäp taäp tin Input Trong menu chính:
a. Taïo taäp tin MSTATC * Choïn \Files\Path: chæ ñöôøng daãn cho taäp tin
muoán taïo (neáu löu trong dóa A thì goõ A:\ )
b. Taïo caáu truùc taäp tin: *Trôû veà menu chính (baèng phím <ESC> )
- Bieán 1: LLL(laàn laëp laïi) # Bieán 1:
-Title : goõ LLL 
-Type: Goõ <Spacebar> ñeå choïn kieåu NUMERIC
- Size : 1 ¿
+ Display format Left: 1 
+ Display format Right: 0 
- Bieán 2: A (yeáu toá A:maät ñoä) # Bieán 2:

- Title: Goõ A 
- Size : 1 ¿
Trang 38

- Bieán 3: B (yeáu toá B:giaù theå) # Bieán 3:
- Title: Goõ B 
- Size : 1 ¿
- Bieán 4: TL (troïng löôïng) # Bieán 4:
- Title: Goõ TL 
- Size : 6 ¿
* Khai soá doøng nhaäp lieäu (Case) * Trôû ra menu Option
Soá case n = LLL x A x B Choïn Insert Case
= 3 x 2 x 3= 18 First case: 1 
Last case: 18  (toång soá case tính töø soá 1)
* Nhaäp soá lieäu theo baûng saép xeáp * Trôû ra menu Sedit
ôû böôùc 2 * Choïn Edit
Duøng caùc phím soá vaø phím  ñeå
nhaäp soá lieäu nhö baûng soá lieäu ôû böôùc 2
3.3. Xöû lyù thoáng keâ: Trôû ra menu chính, choïn menu 19.FACTOR
Maùy seõ hoûi: Would you like to do covariance analysis? Y/N : N 
(Baïn coù muoán tính hieäp phöông sai khoâng?)
Vaøo FACTOR:Design menu
menu
Choïn muïc: 1. CRD 2 Factor (a)
Vaøo FACTOR: ANOVA Table for this
menu model
Maùy tính seõ hieän ra moät baûng lieät keâ caùc coâng thöùc tính cho chuùng ta kieåm
tra laïi; neáu ñuùng ta choïn Y, neáu sai choïn N ñeå choïn laïi kieåu thí nghieäm.
Khi choïn Y , maøn hình seõ hieän menu:
FACTOR: First Variable (Replication) (Bieán ñaàu tieân phaûi laø bieán laàn laäp laïi lll)
Enter the desired Variable Number: 1 (Nhaäp soá thöù töï coät cuûa bieán lll)
Enter the lowest level for this Variable: 1  (Nhaäp möùc thaáp nhaát cuûa bieán lll)
Enter the highest level for this Variable : 3  (Nhaäp möùc cao nhaát cuaû bieán lll)
Sau khi khai baùo xong bieán thöù nhaát maøn hình seõ hieän menu:

Trang 39
FACTOR: Second Variable (Factor A) (Bieán thöù hai laø bieán cuûa yeáu toá A : Maät ñoä caáy
Enter the desired Variable Number: 2 (Nhaäp soá thöù töï coät cuûa bieán A )
Enter the lowest level for this Variable: 1 (Nhaäp möùc thaáp nhaát cuûa bieán A)
Enter the highest level for this Variable : 2 (Nhaäp möùc cao nhaát cuaû bieán A )
Sau khi khai baùo xong bieán thöù hai, maøn hình seõ hieän menu:
FACTOR: Third Variable (FactorB) (Bieán thöù ba laø bieán cuaû yeáu toá B: Giaù theå)
Enter the desired Variable Number: 3 (Nhaäp soá thöù töï cuûa bieán B)
Enter the lowest level for this Variable: 1 (Nhaäp möùc thaáp nhaát cuûa bieán B)
Enter the highest level for this Variable : 3 (Nhaäp möùc cao nhaát cuaû bieán B )
(Neáu chuùng ta khai sai vôùi vôùi caùc noäi dung trong taäp tin nhaäp thì maùy seõ baùo loãi
vaø keâu tít tít, luùc ñoù ta kieåm tra vaø khai laïi cho ñuùng)
Sau khi khai baùo xong 3 bieán, maøn hình seõ lieät keâ laïi nhöõng thoâng soá ñaõ
ñöôïc khai baùo ñeå kieåm tra laïi. Neáu sai choïn N ñeå khai laïi, neáu ñuùng choïn Y seõ hieän
leân menu:
Get case Range
The Data file contains 18 cases. (Taäp tin soá lieäu ñang coù 18 haøng)
Do you wish to use all cases? (Y/N)
(Baïn coù muoán duøng heát caû khoâng? Y/N)
Toång soá case trong tröôøng hôïp naøy laø 18 ,
Choïn Y: neáu taäp tin soá lieäu chöùa ñuùng 18 case , ngöôïc laïi
Choïn N: vaø nhaäp laïi soá case cho ñuùng theo First case vaø Last case.
Sau ñoù choïn bieán soá lieäu caàn xöû lyù:
Choose up to 1 variable (Press ESC to quit)
 01 (NUMERIC) LLL
02 (NUMERIC) A (Maät ñoä caáy)
03 (NUMERIC) B (Giaù theå)
04 (NUMERIC) TL (Troïng löôïng khoâ)
Duøng , di chuyeån daáu  ñeán bieán soá 04 vaø goõ <Space bar> choïn bieán
tính toaùn laø TL, sau ñoù baám .
Luùc naøy treân maøn hình seõ hieän ra:
Do you want all means stored at the end of your file? Y/N
(Baïn coù muoán chöùa laïi caùc giaù trò trung bình ôû cuoái file?)
Choïn Y hoaëc N vaø <Enter>, MSTATC seõ tính vaø hieän ra menu:
Output options
Save output to disk

Trang 40
B4.III. KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ MSTATC:

Baûng 4R: Keát quaû thoáng keâ thí nghieäm baøi taäp 4A
Data file: CRD2
Title:
Function: FACTOR
Experiment Model Number 1:
Two Factor Completely Randomized Design
Data case no. 1 to 18.
Factorial ANOVA for the factors:
Replication (Var 1: r) with values from 1 to 3
Factor A (Var 2: a) with values from 1 to 2
Factor B (Var 3: b) with values from 1 to 3
Variable 4: tl
Grand Mean = 468.289 Grand Sum = 8429.200 Total Count = 18
T A B L E O F M E A N S
1 2 3 4 Total
-------------------------------------------------------
* 1 * 568.311 5114.800
* 2 * 368.267 3314.400
-------------------------------------------------------
* * 1 425.975 2555.850
* * 2 449.608 2697.650
* * 3 529.283 3175.700
-------------------------------------------------------
* 1 1 506.050 1518.150
* 1 2 599.433 1798.300
* 1 3 599.450 1798.350
* 2 1 345.900 1037.700
* 2 2 299.783 899.350
* 2 3 459.117 1377.350
-------------------------------------------------------
A N A L Y S I S O F V A R I A N C E T A B L E
K Degrees of Sum of Mean F

Value Source Freedom Squares Square Value Prob
2 Factor A 1 180079.995 180079.995 321.6300** 0.0000

4 Factor B 2 35158.512 17579.256 31.3971** 0.0000
6 AB 2 22617.367 11308.683 20.2044** 0.0001
-7 Error 12 6723.579 559.960
----------------------------------------------------------------------------
Total 17 244579.454
-----------------------------------------------------------------------------
Coefficient of Variation: 5.05%

Trang 41
sy for means group 2: 7.8902 Number of Observations: 9

Baûng 4R cho thaáy söï khaùc bieät giöõa caùc nghieäm thöùc cuûa yeáu toá A, B raát
coù yù nghóa, vaø töông taùc AB raát coù yù nghóa. Tuy nhieân yeáu toá A chæ coù 2 möùc
ñoä neân khoâng caàn traéc nghieäm phaân haïng. Tieáp tuïc traéc nghieäm phaân haïng yeáu
toá B & töông taùc AB ñöôïc keát quaû nhö sau:
Baûng 4L0.01A: Keát quaû traéc nghieäm phaân haïng giöõa caùc NT cuûa yeáu toá B
Data File : CRD2 (teân taäp tin töï ñaët)
Title :
Case Range : 24 - 26
Variable 4 : tl
Function : RANGE
Least Significant Difference Test
Mean 1 = 426.0 B Mean 3 = 529.3 A
Mean 2 = 449.6 B Mean 2 = 449.6 B
Mean 3 = 529.3 A Mean 1 = 426.0 B

Trang 42
Baûng 4L0.01AB: Keát quaû traéc nghieäm phaân haïng giöõa caùc NT cuûa yeáu toá AB
Data File : CRD2
Title :
Case Range : 29 - 34
Variable 4 : tl
Function : RANGE
Duncan's Multiple Range Test
LSD value = 59.03
s_ = 13.67 at alpha = 0.010
x
Mean 1= 506.1 B Mean 3= 599.5 A

Mean 2= 599.4 A Mean 2= 599.4 A
Mean 3= 599.5 A Mean 1= 506.1 B
Mean 4= 345.9 C Mean 6= 459.1 B
Mean 5= 299.8 C Mean 4= 345.9 C
Mean 6= 459.1 B Mean 5= 299.8 C

Theo caùch ñaùnh giaù thí nghieäm cuûa baøi 1, sinh vieân töï ñaùnh giaù keát quaû thí
nghieäm cuûa baøi 4.
BAØI 5: KIEÅU KHOÁI ÑAÀY ÑUÛ NGAÃU NHIEÂN

(Randomized Comlete Block Design)

Trang 43
Thí nghieäm kieåu khoái ñaày ñuû ngaãu nhieân 2 yeáu toá cuõng boá trí gioáng nhö ôû
thí nghieäm moät yeáu toá . Tham khaûo phaàn B2.I.1, baøi 2, taøi lieäu naøy.
B5.I.2. Thí duï minh hoaï:

Phaân tích naêng suaát thu ñöôïc töø thí nghieäm cuûa 3 gioáng luùa khaùc nhau (kyù
hieäu V1, V2 vaø V3) vaø 5ø möùc ñoä boùn phaân ñaïm khaùc nhau (N0, N1, N2, N3, N4)
vôùi 4 laàn laëp laïi (Rep. I, Rep. II, Rep. III, Rep. IV) boá trí theo kieåu thí nghieäm khoái
ñaày ñuû ngaãu nhieân.

* Sô ñoà boá trí : Xem laïi phaàn lyù thuyeát PPTN [1].
Thí duï sô ñoà boá trí kieåu khoái ñaày ñuû cho thí nghieäm 2 yeáu toá : 3 gioáng x 5
möùc ñoä ñaïm vôùi 4 laàn laäp laïi, moãi laàn laäp laïi xem nhö moät khoái .
Vôùi :
N0 : 0 kg ñaïm /ha (khoâng boùn), N1: 30 kg ñaïm/ha, N2: 60 kg ñaïm/ha
N3 : 90 kg ñaïm /ha , N4: 150 kg ñaïm/ha
Laàn laäp Khoái
V3N2 V2N1 V1N4 V1N1 V2N3
Rep. I V3N0 V1N3 V3N4 V1N2 V3N3

Rep. II V1N3 V3N2 V1N2 V1N4 V2N4

Rep. III V2N2 V1N2 V1N3 V2N4 V3N4

Rep. IV V1N3 V3N1 V1N4 V1N1 V2N3
* Ñaëc ñieåm:
- Thí nghieäm coù bao nhieâu laàn laëp laïi thì seõ coù baáy nhieâu khoái.
- Trong moät khoái coù ñaày ñuû caùc coâng thöùc toå hôïp theo hai yeáu toá
vaø boá trí hoaøn toaøn ngaãu nhieân trong caùc loâ ñôn vò cuûa khoái.
Ñaëc ñieåm choïn löïa höôùng boá trí vaø hình daïng khoái coù theå tham khaûo theâm
phaàn B2.I.3, baøi 2 cuûa taøi lieäu naøy.

Trang 44

Thu thaäp, phaân nhoùm, saép xeáp caùc soá lieäu Naêng suaát (Grainyield) theo laàn
laäp laïi (Replication) , gioáng (Varieties) , ñaïm (Nitrogen) vaø laäp baûng keát quaû nhö sau:
Maõ hoùa:
Factor A: Gioáng
+ 3 gioáng V1,V2 vaø V3 thaønh 1,2 vaø 3.
Factor B: Ñaïm
+ 5 möùc ñoä ñaïm N0, N1, N2, N3 vaø N4 thaønh 1, 2, 3, 4 vaø 5
Nitrogen Level Grain Yield (t/ha)

(kg/ha) Rep. I Rep. II Rep. III Rep. IV
V1 (1)
N0 (1) 3.852 2.606 3.144 2.894
N1 (2) 4.788 4.936 4.562 4.608
N2 (3) 4.576 4.454 4.884 3.924
N3 (4) 6.034 5.276 5.906 5.652
N4 (5) 5.874 5.916 5.984 5.518
V2 (2)
N0 (1) 2.846 3.794 4.108 3.444
N1 (2) 4.956 5.128 4.150 4.990
N2 (3) 5.928 5.698 5.810 4.308
N3 (4) 5.664 5.362 6.458 5.474
N4 (5) 5.458 5.546 5.786 5.932
V3 (3)
N0 (1) 4.192 3.754 3.738 3.428
N1 (2) 5.250 4.582 4.896 4.286
N2 (3) 5.822 4.848 5.678 4.932
N3 (4) 5.888 5.524 6.042 4.756
N4 (5) 5.864 6.264 6.056 5.362

Laäp baûng soá lieäu nhaäp (taäp tin input) cuûa MSTATC döïa theo baûng keát quaû
treân.
Factor A Factor B Grain yield

Rep. (gioáng) (ñaïm) (NS)
1 1 1 3.852
2 1 1 2.606
3 1 1 3.144
4 1 1 2.894
1 1 2 4.788
2 1 2 4.936
3 1 2 4.562
4 1 2 4.608
1 1 3 4.576
2 1 3 4.454

Trang 45
3 1 3 4.884
4 1 3 3.924
1 1 4 6.034
2 1 4 5.276
3 1 4 5.906
4 1 4 5.652
1 1 5 5.874
2 1 5 5.916
3 1 5 5.984
4 1 5 5.518
1 2 1 2.846
2 2 1 3.794
3 2 1 4.108
4 2 1 3.444
1 2 2 4.956
2 2 2 5.128
3 2 2 4.150
4 2 2 4.990
1 2 3 5.928
2 2 3 5.698
3 2 3 5.810
4 2 3 4.308
1 2 4 5.664
2 2 4 5.362
3 2 4 6.458
4 2 4 5.474
1 2 5 5.458
2 2 5 5.546
3 2 5 5.786
4 2 5 5.932
1 3 1 4.192
2 3 1 3.754
3 3 1 3.738
4 3 1 3.428
1 3 2 5.250
2 3 2 4.582
3 3 2 4.896
4 3 2 4.286
1 3 3 5.822
2 3 3 4.848
3 3 3 5.678
4 3 3 4.932
1 3 4 5.888
2 3 4 5.524
3 3 4 6.042
4 3 4 4.756
1 3 5 5.864
2 3 5 6.264
3 3 5 6.056
4 3 5 5.362

Trang 46

-Bieán 1: Rep (r: laàn laëp laïi) # Bieán 1: laø bieán Replication
-Bieán 2:FactorA(A: gioáng) # Bieán 2: laø bieán FactorA
-Bieán 3:FactorB (B: ñaïm) # Bieán 3: laø bieán FactorB
-Bieán 4:Grain Yield(Naêng suaát) # Bieán 4: laø bieán GrainYield
* Khai soá löôïng nhaäp (Case)
Soá case = soá Rep. x soá möùc ñoä cuûa FactorA x soá möùc ñoä factorB
Soá case n= r x tA x tB = 4 x 3 x 5 = 60
Trôû ra menu Option choïn Insert cases
First case: 1 ¿
Last case: 60 ¿

Trang 47
* Nhaäp soá lieäu theo Trôû ra menu Sedit, choïn Edit

saép xeáp ôû böôùc 2 Duøng caùc phím soá vaø phím áâàß ñeå nhaäp soá
lieäu thaønh 4 coät nhö baûng 1.
menu
Choïn muïc: 8. RCBD 2 Factor (a)
Vaøo FACTOR: ANOVA Table for this model
menu
FACTOR: First Variable (Replication) (Bieán ñaàu tieân phaûi laø bieán laàn
laäp laïi Rep.)
Enter the desired Variable Number: 1  (Nhaäp soá thöù töï coät cuûa bieán Rep.)
Enter the lowest level for this Variable: 1  (Nhaäp möùc thaáp nhaát cuûa bieán Rep.)
Enter the highest level for this Variable : 4  (Nhaäp möùc cao nhaát cuaû bieán Rep.)
FACTOR: Second Variable (Factor A) (Bieán thöù hai laø bieán cuûa yeáu toá
chính: Gioáng)
Enter the desired Variable Number: 2 (Nhaäp soá thöù töï coät cuûa bieán Factor
A)
Enter the lowest level for this Variable: 1 (Nhaäp möùc thaáp nhaát cuûa bieán Factor
A)
Enter the highest level for this Variable : 3 (Nhaäp möùc cao nhaát cuaû bieán Factor
A)
FACTOR: Third Variable (FactorB) (Bieán thöù ba laø bieán cuaû yeáu toá
phuï: Ñaïm)
Enter the desired Variable Number: 3 (Nhaäp soá thöù töï cuûa bieán
FactorB)
Enter the lowest level for this Variable: 1 (Nhaäp möùc thaáp nhaát cuûa bieán
FactorB)
Enter the highest level for this Variable : 5 (Nhaäp möùc cao nhaát cuaû bieán
FactorB)
(neáu chuùng ta khai sai vôùi vôùi caùc noäi dung trong taäp tin nhaäp thì maùy seõ baùo loãi
vaø keâu tít tít, luùc ñoù ta kieåm tra vaø khai laïi cho ñuùng)
leân menu:
Get case Range

Trang 48
(Baïn coù muoán duøng heát caùc haøng khoâng? Y/N)
Choïn N vaø nhaäp laïi soá case cho ñuùng theo First case vaø Last case.
Sau khi nhaäp xong, MSTATC seõ hieän menu cho ta choïn bieán soá lieäu caàn xöû
lyù:
Ö 01 (NUMERIC) Replications
02 (NUMERIC) FactorA ( Varieties)
03 (NUMERIC) FactorB (Nitrogens)
04 (NUMERIC) Grain yield
Duøng phím muõi teân di chuyeån daáu Ö ñeán bieán soá 04 vaø <Space bar> choïn
bieán, sau ñoù <Enter>.
(Baïn coù muoán giöõ laïi giaù trò trung bình ôû cuoái file khoâng? Y/N)
Choïn Y hoaëc N vaø <Enter>, MSTATC seõ tính toaùn vaø hieän ra menu:
Output options
View out put on screen (Xem keát quaû leân maøn hình)
Print output (In keát quaû ra giaáy)
Save output to disk ( Löu keát quaû vaøo dóa)
Quit out put options ( Thoaùt ra khoûi menu options )
Duøng ¯, vaø ¿ ñeå choïn caùch theå hieän keát quaû tính toaùn.
Choïn View out put on screen theå hieän keát quaû tính toaùn leân maøn hình.

Baûng 5R: Keát quaû thoáng keâ thí nghieäm baøi taäp 5
Data file: CBD2 (teân taäp tin töï ñaët)
Title:
Function: FACTOR
Two Factor Randomized Complete Block Design
Replication (Var 1: Replications) with values from 1 to 4
Factor A (Var 2: Varieties) with values from 1 to 3
Factor B (Var 3: Nitrogen) with values from 1 to 5
Variable 4: Grain Yield
TABLE OF MEANS
1 2 3 4 Total
-------------------------------------------------------
1 * * 5.133 76.992

Trang 49
2 * * 4.913 73.688
3 * * 5.147 77.202
4 * * 4.634 69.508
-------------------------------------------------------
* 1 * 4.769 95.388
* 2 * 5.042 100.840
* 3 * 5.058 101.162
-------------------------------------------------------
* * 1 3.483 41.800
* * 2 4.761 57.132
* * 3 5.072 60.862
* * 4 5.670 68.036
* * 5 5.797 69.560
-------------------------------------------------------
* 1 1 3.124 12.496
* 1 2 4.723 18.894
* 1 3 4.460 17.838
* 1 4 5.717 22.868
* 1 5 5.823 23.292
* 2 1 3.548 14.192
* 2 2 4.806 19.224
* 2 3 5.436 21.744
* 2 4 5.740 22.958
* 2 5 5.681 22.722
* 3 1 3.778 15.112
* 3 2 4.753 19.014
* 3 3 5.320 21.280
* 3 4 5.553 22.210
* 3 5 5.887 23.546
-------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Replication 3 2.600 0.867 5.7294 ** 0.0022
2 Factor A 2 1.053 0.526 3.4801 * 0.0400
4 Factor B 4 41.235 10.309 68.153 ** 0.0000
6 AB 8 2.291 0.286 1.8931 ns 0.0867
-7 Error 42 6.353 0.151
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Total 59 53.531
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Coefficient of Variation: 7.85% (heä soá CV)
Sy for means group 1: 0.1004 Number of Observations: 15
Baûng 5R cho thaáy söï khaùc bieät giöõa caùc nghieäm thöùc cuûa yeáu toá A coù yù
nghóa, yeáu toá B raát coù yù nghóa nhöng töông taùc AB khoâng coù yù nghóa. Tieáp tuïc
traéc nghieäm phaân haïng ñöôïc keát quaû nhö sau:
Baûng 5L0.05A: Keát quaû traéc nghieäm phaân haïng giöõa caùc NT cuûa yeáu toá A
Data File : Keyboard
Function : RANGE

Trang 50

Duncan’s Multiple Range Test
Mean 1 = 4.770 B Mean 3 = 5.060 A
Mean 2 = 5.040 A Mean 2 = 5.040 A
Mean 3 = 5.060 A Mean 1 = 4.770 B
Baûng 5L0.01B: Keát quaû traéc nghieäm phaân haïng giöõa caùc NT cuûa yeáu toá B
Data File :Keyboard
Function : RANGE

Trang 51

Mean 1 = 3.480 C Mean 5 = 5.800 A
Mean 2 = 4.760 B Mean 4 = 5.670 A
Mean 3 = 5.070 B Mean 3 = 5.070 B
Mean 4 = 5.670 A Mean 2 = 4.760 B
Mean 5 = 5.800 A Mean 1 = 3.480 C

Theo caùch ñaùnh giaù thí nghieäm cuûa baøi 1, sinh vieân töï ñaùnh giaù keát quaû thí
nghieäm cuûa baøi 5.

Trang 52
BAØI 6: KIEÅU THÍ NGHIEÄM COÙ LOÂ PHUÏ

(Split-plot Design )
Thí nghieäm kieåu coù loâ phuï aùp duïng cho thí nghieäm coù 2 yeáu toá , trong ñoù
choïn moät yeáu toá laøm yeáu toá chính (main-plot factor) yeáu toá coøn laïi laø yeáu toá phuï
(subplot factor).
Thí nghieäm naøy thích hôïp cho thí nghieäm coù nhieàu nghieäm thöùc hôn laø duøng
kieåu thí nghieäm khoái ñaày ñuû.
Trong thí nghieäm kieåu loâ phuï, yeáu toá chính ñöôïc gaùn cho loâ chính vaø ñöôïc
xem nhö moät khoái . Loâ chính ñöôïc chia thaønh nhieàu loâ phuï nhoû cho caùc nghieäm
thöùc, moãi nghieäm thöùc lieân quan ñeán moät möùc ñoä yeáu toá phuï neân goïi laø loâ phuï.
Khaùc vôùi boá trí khoái ñaày ñuû, trong thí nghieäm kieåu coù loâ phuï caùc kích
thöôùc loâ thí nghieäm vaø ñoä chính xaùc cuûa soá lieäu ño ñaïc caùc aûnh höôûng khoâng
gioáng nhau treân caû hai yeáu toá, do ñoù vieäc gaùn yeáu toá naøo chính hay phuï laø raát
quan troïng. Thí nghieäm kieåu coù loâ phuï seõ laøm roõ söï khaùc bieät giöõa caùc nghieäm
thöùc do aûnh höôûng cuûa yeáu toá phuï, vôùi söï ñoùng goùp aûnh höôûng yeáu toá chính.
Khi choïn löïa caàn löu yù nhöõng ñieåm sau:
1. Möùc ñoä chính xaùc ñoái vôùi yeáu toá muoán khaûo saùt:
Khi muoán naâng cao ñoä chính xaùc cuûa vieäc ño ñaïc möùc ñoä aûnh höôûng cuûa
yeáu toá B so vôùi yeáu toá A, ta gaùn yeáu toá B cho loâ phuï, yeáu toá A cho loâ chính.
Thí duï: Nhaø di truyeàn gioáng döï ñònh ñaùnh giaù 10 gioáng caây môùi vôùi 3 möùc
ñoä phaân boùn khaùc nhau trong thí nghieäm 2 yeáu toá 10 x 3. Anh ta quan taâm ñeán vieäc so
saùnh caùc gioáng vôùi nhau hôn laø phaân boùn, vì theá anh ta coù theå thieát keá yeáu toá
gioáng laø yeáu toá phuï vaø phaân boùn laø yeáu toá chính.
Maët khaùc nhaø noâng hoïc laïi quan taâm ñeán aûnh höôûng cuûa vieäc boùn phaân
hôn, do ñoù coù theå gaùn gioáng cho yeáu toá chính vaø phaân boùn cho loâ phuï.
2. Tieân ñoaùn caùc aûnh höôûng chính:
Neáu aûnh höôûng chính cuûa moät yeáu toá (gaùn laø yeáu toá B) tieân ñoaùn seõ raát
lôùn vaø deã nhaän ra hôn yeáu toá coøn laïi (yeáu toá A), gaùn yeáu toá B cho caùc loâ chính
vaø yeáu toá A cho caùc loâ phuï. Ñieàu naøy gia taêng cô hoäi tìm ra söï khaùc bieät giöõa
caùc möùc ñoä cuûa yeáu toá A laø yeáu toá coù aûnh höôûng nhoû hôn.
Thí duï: Trong moät thí nghieäm phaân boùn vaø gioáng, nhaø nghieân cöùu coù theå
gaùn yeáu toá gioáng cho loâ phuï vaø phaân boùn cho loâ chính khi anh ta döï ñoaùn aûnh
höôûng cuûa phaân boùn seõ maïnh hôn aûnh höôûng cuûa gioáng.
3. Thöïc tieãn quaûn lyù:
Trong thöïc tieãn, ñeå tieän cho vieäc quaûn lyù thí nghieäm, moät yeáu toá coù theå
gaùn cho nhöõng loâ lôùn.
Thí duï trong vieäc ñaùnh giaù vieäc quaûn lyù nöôùc vaø gioáng, caàn gaùn yeáu toá
quaûn lyù nöôùc cho loâ chính ñeå giaûm ñi vieäc xaây döïng caùc bôø giöõa caùc loâ quaù
nhieàu , do ñoù giaûm ñi vieäc maát nöôùc qua bôø vaø vieäc giöõ nöôùc ñöôïc thuaän tieän
hôn. Hoaëc trong thí nghieäm ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa nhieàu gioáng luùa vôùi nhöõng

Baøi 6: Kieåu thí nghieäm coù loâ phuï
Trang 53
möùc ñoä phaân boùn khaùc nhau, nhaø nghieân cöùu coù theå gaùn loâ chính cho yeáu toá
phaân boùn ñeå giaûm thieåu vieäc xaây döïng caùc bôø ngaên caùc loâ coù möùc phaân boùn
khaùc nhau.

Phaân tích naêng suaát luùa (Grain yield) thu ñöôïc töø thí nghieäm cuûa 4 gioáng luùa
khaùc nhau vaø 6 möùc ñoä phaân ñaïm khaùc nhau vôùi 3 laàn laëp laïi (Rep.) boá trí theo
kieåu thí nghieäm coù loâ phuï, trong ñoù ñaïm ñöôïc gaùn laø yeáu toá chính (Factor A) vaø
gioáng ñöôïc gaùn laø yeáu toá phuï (Factor B).

Kyù hieäu 6 möùc ñoä ñaïm laø No (0 kg/ha), N1 (60 kg/ha), N2 (90 kg/ha), N3 (120
kg/ha), N4 (150 kg/ha), N5 (180 kg/ha) 4 gioáng luùa V1 , V2 , V3 , V4 , 3 laàn laäp laïi Rep. I,
Rep. II, Rep. III.
* Ñaëc ñieåm:
- Gioáng nhö kieåu boá trí khoái ñaày ñuû ngaãu nhieân, moãi moät khoái chia thaønh
caùc loâ chính töông öùng vôùi soá möùc ñoä cuûa yeáu toá chính (No, N1, N2, N3, N4 , N5 )
vaø caùc nghieäm thöùc naøy ñöôïc boá trí hoaøn toaøn ngaãu nhieân treân khoái ñoù.
-Sau ñoù trong moät loâ chính ( öùng vôùi moät möùc ñoä cuûa yeáu toá chính) seõ
ñöôïc chia thaønh caùc loâ phuï töông öùng vôùi soá möùc ñoä cuûa yeáu toá phuï ï(V1 ,
V2 , V3 , V4 ) vaø caùc möùc ñoä naøy ñöôïc boá trí hoaøn toaøn ngaãu nhieân treân loâ
chính ñoù.
N4 N3 N1 N0 N5 N2 N1 N0 N5 N2 N4 N3 N0 N1 N4 N5 N3 N2
V2 V1 V1 V2 V4 V3 V1 V4 V3 V1 V1 V3 V4 V3 V3 V1 V2 V1
Rep. I Rep II Rep III

Trang 54

Thu thaäp, phaân nhoùm vaø saép xeáp caùc soá lieäu naêng suaát theo möùc ñoä ñaïm
(N), gioáng luùa (V), laàn laäp laïi (Rep) vaø laäp baûng keát quaû nhö sau:
Trong ñoù, maõ hoùa :
Yeáu toá Ñaïm : Factor A.
+ 6 möùc ñoä ñaïm (Nitrogen) N0, N1,N2, N3, N4, N5 thaønh 1, 2, 3, 4, 5, 6
Yeáu toá Gioáng: Factor B.
+ 4 loaïi gioáng (Varieties) V1,V2, V3, V4 thaønh 1, 2, 3, 4
Rep I Rep II Rep III

Gioáng (B) Ñaïm (A)
N0 (1) (0 kg N/ha)
V1 (1) 4430 4478 3850
V2 (2) 3944 5314 3660
V3 (3) 3464 2944 3142
V4 (4) 4126 4482 4836
N1 (2) (60 kg N/ha)
V1 (1) 5418 5166 6432
V2 (2) 6502 5858 5586
V3 (3) 4768 6004 5556
V4 (4) 5192 4604 4652
N2 (3) (90 kg N/ha)
V1 (1) 6076 6420 6704
V2 (2) 6008 6127 6642
V3 (3) 6244 5724 6014
V4 (4) 4546 5744 4146
N3 (4) (120 kg N/ha)
V1 (1) 6462 7056 6680
V2 (2) 7139 6982 6564
V3 (3) 5792 5880 6370
V4 (4) 2774 5036 3638
N4 (5) (150 kg N/ha)
V1 (1) 7290 7848 7552
V2 (2) 7682 6594 6576
V3 (3) 7080 6662 6320
V4 (4) 1414 1960 2766
N5 (6) (180 kg N/ha)
V1 (1) 8452 8832 8818
V2 (2) 6228 7387 6006
V3 (3) 5594 7122 5480
V4 (4) 2248 1380 2014

Laäp baûng soá lieäu nhaäp (taäp tin input) cuûa MSTATC döïa theo baûng keát quaû treân.
Rep. Factor A Factor B Grain yield (kg/ha)
1 1 1 4430
2 1 1 4478

Trang 55
3 1 1 3850
1 1 2 3944
2 1 2 5314
3 1 2 3660
1 1 3 3464
2 1 3 2944
3 1 3 3142
1 1 4 4126
2 1 4 4482
3 1 4 4836
1 2 1 5418
2 2 1 5166
3 2 1 6432
1 2 2 6502
2 2 2 5858
3 2 2 5586
1 2 3 4768
2 2 3 6004
3 2 3 5556
1 2 4 5192
2 2 4 4604
3 2 4 4652
1 3 1 6076
2 3 1 6420
3 3 1 6704
1 3 2 6008
2 3 2 6127
3 3 2 6642
1 3 3 6244
2 3 3 5724
3 3 3 6014
1 3 4 4546
2 3 4 5744
3 3 4 4146
1 4 1 6462
2 4 1 7056
3 4 1 6680
1 4 2 7139
2 4 2 6982
3 4 2 6564
1 4 3 5792
2 4 3 5880
3 4 3 6370
1 4 4 2774
2 4 4 5036
3 4 4 3638
1 5 1 7290
2 5 1 7848
3 5 1 7552
1 5 2 7682
2 5 2 6594
3 5 2 6576

Trang 56
1 5 3 7080
2 5 3 6662
3 5 3 6320
1 5 4 1414
2 5 4 1960
3 5 4 2766
1 6 1 8452
2 6 1 8832
3 6 1 8818
1 6 2 6228
2 6 2 7387
3 6 2 6006
1 6 3 5594
2 6 3 7122
3 6 3 5480
1 6 4 2248
2 6 4 1380
3 6 4 2014

* Choïn \Files\Make: Ñaët teân cho taäp tin môùi.
- Bieán 1: Rep(laàn laëp laïi: r) # Bieán 1: laø bieán Rep.
- Bieán 2: FactorA (yeáu toá ñaïm:A) # Bieán 2: laø bieán FactorA
- Bieán 3: FactorB (yeáu toá gioáng:B) # Bieán 3: laø bieán FactorB
- Bieán 4: Grain Yield (Naêng suaát) # Bieán 4: laø bieán Yield

Soá case = soá Rep x soá möùc ñoä cuûa Factor A x soá möùc ñoä cuûa factorB
n = r x tA x tB = 3 x 6 x 4 = 72
Trôû ra menu Option, choïn Insert cases
First case: 1 ¿
Last case: 72 ¿
* Nhaäp soá lieäu theo Trôû ra menu Sedit, choïn Edit
saép xeáp ôû böôùc 2û Duøng caùc phím soá vaø phím áâàß
(B5.II.2) ñeå nhaäp soá lieäu thaønh 4 coät nhö baûng 1.
Trang 57

menu
Choïn muïc: 9. RCBD 2 Factor (b)
menu

laäp laïi Rep.)
FACTOR: Second Variable (Factor A) (Bieán thöù hai laø bieán cuûa yeáu toá
chính: Ñaïm)
Enter the desired Variable Number: 2 (Nhaäp soá thöù töï coät cuûa bieán
Factor A)
Enter the lowest level for this Variable: 1 (Nhaäp möùc thaáp nhaát cuûa bieán
Factor A)
Enter the highest level for this Variable : 6 (Nhaäp möùc cao nhaát cuaû bieán Factor
A)
FACTOR: Third Variable (FactorB) (Bieán thöù ba laø bieán cuaû yeáu toá
phuï: Gioáng)
Enter the desired Variable Number: 3 (Nhaäp soá thöù töï cuûa bieán
FactorB)
Enter the lowest level for this Variable: 1 (Nhaäp möùc thaáp nhaát cuûa bieán
FactorB)
Enter the highest level for this Variable : 4 (Nhaäp möùc cao nhaát cuaû bieán
FactorB)
Neáu chuùng ta khai sai vôùi vôùi caùc noäi dung trong taäp tin nhaäp thì maùy seõ
baùo loãi vaø keâu tít tít, luùc ñoù ta kieåm tra vaø khai laïi cho ñuùng.
leân menu:
Get case Range

Trang 58
lyù:
Ö 01 (NUMERIC)Replications
02 (NUMERIC) Factor A (Nitrogens)
03 (NUMERIC) Factor B (Varietes )
04 (NUMERIC) Yield
Duøng phím muõi teân di chuyeån daáu Ö ñeán bieán 04 vaø <Space bar> choïn bieán
naøy, sau ñoù <Enter>.
Output options
Duøng ¯, vaø ¿ ñeå choïn treân menu caùch theå hieän keát quaû vaø tính toaùn.
Choïn View output on screen keát quaû tính toaùn hieän leân maøn hình .

Baûng 6R: Keát quaû thí nghieäm baøi taäp 6.
Data file: LOPHU (teân taäp tin töï ñaët)
Title:
Function: FACTOR
Randomized Complete Block Design for Factor A, with
Factor B a Split Plot on A

Factor A (Var 2: Nitrogen) with values from 1 to 6
Factor B (Var 3: Varietes) with values from 1 to 4
Variable 4: Grain -Yield

TABLE OF MEANS
1 2 3 4 Total
-------------------------------------------------------
1 * * 5369.708 128873.000

Trang 59
2 * * 5650.167 135604.000
3 * * 5416.833 130004.000
-------------------------------------------------------
* 1 * 4055.833 48670.000
* 2 * 5478.167 65738.000
* 3 * 5866.250 70395.000
* 4 * 5864.417 70373.000
* 5 * 5812.000 69744.000
* 6 * 5796.750 69561.000
-------------------------------------------------------
* * 1 6553.556 117964.000
* * 2 6155.500 110799.000
* * 3 5564.444 100160.000
* * 4 3642.111 65558.000
-------------------------------------------------------
* 1 1 4252.667 12758.000
* 1 2 4306.000 12918.000
* 1 3 3183.333 9550.000
* 1 4 4481.333 13444.000
* 2 1 5672.000 17016.000
* 2 2 5982.000 17946.000
* 2 3 5442.667 16328.000
* 2 4 4816.000 14448.000
* 3 1 6400.000 19200.000
* 3 2 6259.000 18777.000
* 3 3 5994.000 17982.000
* 3 4 4812.000 14436.000
* 4 1 6732.667 20198.000
* 4 2 6895.000 20685.000
* 4 3 6014.000 18042.000
* 4 4 3816.000 11448.000
* 5 1 7563.333 22690.000
* 5 2 6950.667 20852.000
* 5 3 6687.333 20062.000
* 5 4 2046.667 6140.000
* 6 1 8700.667 26102.000
* 6 2 6540.333 19621.000
* 6 3 6065.333 18196.000
* 6 4 1880.667 5642.000
-------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Replication 2 1082576.694 541288.347 3.8128 0.0588
2 Factor A 5 30429199.569 6085839.914 42.8677** 0.0000
-3 Error 10 1419678.806 141967.881
4 Factor B 3 89888101.153 29962700.384 85.7106** 0.0000
6 AB 15 69343486.931 4622899.129 13.2242** 0.0000
-7 Error 36 12584873.167 349579.810
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Total 71 204747916.319
------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Trang 60

Baûng 6R cho thaáy söï sai bieät giöõa caùc nghieäm thöùc cuûa yeáu toá A, yeáu toá B
vaø töông taùc AB ñeàu raát coù yù nghóa, tieáp tuïc traéc nghieäm phaân haïng ñöôïc keát
quaû nhö sau:
Data File : Keyboard ( giaù trò trung bình nhaäp töø baøn phím)
Function :RANGE
Error Mean Square = 1.420e+005
Duncans’ Multiple Range Test
Mean 1 = 4056. B Mean 3 = 5866. A
Mean 2 = 5478. A Mean 4 = 5864. A
Mean 3 = 5866. A Mean 5 = 5812. A
Mean 4 = 5864. A Mean 6 = 5796. A
Mean 5 = 5812. A Mean 2 = 5478. A
Mean 6 = 5796. A Mean 1 = 4056. B

Trang 61
Baûng 6L0.01B: Keát quaû traéc nghieäm phaân haïng giöõa caùc NT cuûa yeáu toá B
Data File : Keyboard ( giaù trò trung bình nhaäp töø baøn phím)
Function : RANGE
Mean 1 = 6553. A Mean 1 = 6553. A
Mean 2 = 6156. A Mean 2 = 6156. A
Mean 3 = 5564 B Mean 3 = 5564. B
Mean 4 = 3642 C Mean 4 = 3642. C

Trang 62
Baûng 6L0.01AB: Keát quaû traéc nghieäm phaân haïng giöõa caùc NT cuûa yeáu toá AB
Data File : Keyboard (giaù trò trung bình nhaäp töø baøn phím)
Function : RANGE
LSD value = 1313. at alpha = 0.010
Mean 1 = 4253. EFG Mean 21 = 8701. A
Mean 2 = 4306. EFG Mean 17 = 7563. AB
Mean 3 = 3183. GH Mean 18 = 6951. BC
Mean 4 = 4481. EFG Mean 14 = 6895. BC
Mean 5 = 5672. CDE Mean 13 = 6733. BC
Mean 6 = 5982. CD Mean 19 = 6687. BC
Mean 7 = 5442. CDE Mean 22 = 6540. BC
Mean 8 = 4816. DEF Mean 9 = 6400. BC
Mean 9 = 6400 BC Mean 10 = 6259. BCD
Mean 10 = 6259. BCD Mean 23 = 6065. BCD
Mean 11 = 5994. CD Mean 15 = 6014. CD
Mean 12 = 4812. FG Mean 11 = 5994. CD
Mean 13 = 6733. AB Mean 6 = 5982. CD
Mean 14 = 6895. BC Mean 5 = 5672. CDE
Mean 15 = 6014. BC Mean 7 = 5442. DEF
Mean 16 = 3816. FG Mean 8 = 4816. DEF
Mean 17 = 7563. A Mean 12 = 4812. DEF
Mean 18 = 6951. BC Mean 4 = 4481. EFG
Mean 19 = 6687. BCD Mean 2 = 4306. EFG
Mean 20 = 2047. H Mean 1 = 4253. EFG
Mean 21 = 8701. A Mean 16 = 3816. FG
Mean 22 = 6540. BC Mean 3 = 3183. GH
Mean 23 = 6065. BCD Mean 20 = 2047 H
Mean 24 = 1881. H Mean 24 = 1881. H

Theo caùch ñaùnh giaù neâu ôû baøi 1 treân sinh vieân töï ñaùnh giaù keát quaû thí nghieäm
baøi 6

Trang 63
BAØI 7: KIEÅU THÍ NGHIEÄM LOÂ SOÏC

(Strip-plot Design )
- Thí nghieäm loâ soïc aùp duïng cho thí nghieäm 2 yeáu toá, aùp duïng cho nhöõng thí
nghieäm muoán ñaùnh giaù chính xaùc hôn aûnh höôûng töông hoã giöõa hai yeáu toá hôn laø
vieäc khaûo saùt aûnh höôûng cuûa töøng yeáu toá. Ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän qua vieäc söû
duïng 3 loaïi loâ sau:
1. Loâ soïc ñöùng daønh cho yeáu toá ñaàu - yeáu toá theo phöông ñöùng goïi taét laø
yeáu toá doïc (vertical factor)
2. Loâ soïc ngang daønh cho yeáu toá thöù hai - yeáu toá theo phöông ngang goïi taét
laø yeáu toá ngang (horizontal factor)
3. Loâ giao tieáp giöõa loâ ñöùng vaø loâ ngang , ñaïi dieän cho taùc duïng töông hoã
giöõa hai yeáu toá ñoù.
Loâ ñöùng vaø loâ ngang luoân luoân theo höôùng thaúng goùc nhau vaø ñöôïc xem nhö
laø khoâng coù söï aûnh höôûng giöõa hai loaïi loâ naøy, gioáng nhö tröôøng hôïp loâ chính /
phuï ôû thieát keá loâ phuï. Loâ giao tieáp vì vaäy laø loâ nhoû nhaát. Vaø vì vaäy ñoä chính
xaùc khi xeùt aûnh höôûng töông hoã seõ gia taêng trong thieát keá loâ soïc.
Phaân tích naêng suaát thu ñöôïc töø thí nghieäm cuûa 6 gioáng luùa vaø 3ø möùc ñoä
boùn phaân ñaïm khaùc nhau vôùi 3 laàn laëp laïi (Rep. ) boá trí theo kieåu thí nghieäm loâ
soïc, trong ñoù choïn gioáng (varieties) laø yeáu toá ngang A (Horizontal FactorA) vaø ñaïm
(Nitrogen) laø yeáu toá ñöùng B (Vertical factor B).
- Maõ hoaù : 6 gioáng luùa ( V1 , V2 , V3 , V4 , V5 , V6 ) ñöôïc choïn laø yeáu toá ngang daønh
cho caùc loâ naèm ngang. Kyù hieäu Horizontal FactorA (Gioáng)
- 3 möùc ñoä ñaïm (N1 , N2 , N3 ) ñöôïc choïn laø yeáu toá doïc daønh cho caùc loâ thaúng
ñöùng. Kyù hieäu Vertical FactorB (Ñaïm ), vôùi N1 (khoâng boùn), N2 ( 90 kg/ha), N3 (150
kg/ha).
- 3 laàn laäp laïi (Rep.I , Rep.II, Rep.III) gaùn cho 3 khoái treân khu thí nghieäm, kyù hieäu
Rep.
N1 N3 N2 N3 N2 N1 N3 N1 N2
V6 V4 V5
V5 V2 V2
V3 V6 V3
V2 V3 V4
V4 V1 V6
V1 V5 V1
* Ñaëc ñieåm:

Baøi 7: Kieåu thí nghieäm coù loâ soïc
Trang 64
- Trong 1 khoái, moät yeáu toá ñöôïc chia theo coät ñöùng (yeáu toá doïc ), choïn yeáu
toá coøn laïi theo haøng ngang (yeáu toá ngang ) vaø ñöôïc choïn ngaãu nhieân.

Thu thaäp, phaân nhoùm vaø saép xeáp naêng suaát luùa (Grain yield) theo laàn laäp laïi
(R), gioáng (V) vaø möùc ñoä ñaïm (N) nhö baûng keát quaû nhö sau:
Maõ hoùa :
+ Gioáng (Yeáu toá ngang A) (Horizontal Factor A): 6 gioáng V1,V2, V3, V4, V5 vaø
V6 thaønh 1,2,3,4,5 vaø 6.
+ Ñaïm (Yeáu toá doïc B) (Vertical Factor B): 3 möùc ñoä N1,N2 vaø N3 thaønh
1,2 vaø 3
Nghieäm Rep. I Rep. II Rep. III

thöùc AxB
Yeáu toá doïc B Yeáu toá ngang A
(Ñaïm) ( Gioáng)
IR8 (V1) (1)
NT1 N1 (1) 2373 3958 4384
NT2 N2 (2) 4076 6431 4889
NT3 N3 (3) 7254 6808 8582
IR127 (V2) (2)
NT4 N1 (1) 4007 5795 5001
NT5 N2 (2) 5630 7334 7177
NT6 N3 (3) 7053 8284 6297
IR305-4-12 (V3) (3)
NT7 N1 (1) 2620 4508 5621
NT8 N2 (2) 4676 6672 7019
NT9 N3 (3) 7666 7328 8611
IR400-2-5 (V4) (4)
NT10 N1 (1) 2726 5630 3821
NT11 N2 (2) 4838 7007 4821
NT12 N3 (3) 6881 7735 6667
IR665-58(V5) (5)
NT13 N1 (1) 4447 3276 4582
NT14 N2 (2) 5549 5340 6011
NT15 N3 (3) 6880 5080 6076
Peta (V6) (6)
NT16 N1 (1) 2572 3724 3326
NT17 N2 (2) 3896 2822 4425
NT18 N3 (3) 1556 2706 3214

Laäp baûng soá lieäu nhaäp (taäp tin input) cuûa MSTATC döïa theo baûng keát quaû
treân.

Trang 65
Rep. Gioáng Ñaïm Grain yield (naêng

(V) (N) suaát)
(NS)
1 1 1 2373
2 1 1 3958
3 1 1 4384
1 1 2 4076
2 1 2 6431
3 1 2 4889
1 1 3 7254
2 1 3 6808
3 1 3 8582
1 2 1 4007
2 2 1 5795
3 2 1 5001
1 2 2 5630
2 2 2 7334
3 2 2 7177
1 2 3 7053
2 2 3 8284
3 2 3 6297
1 3 1 2620
2 3 1 4508
3 3 1 5621
1 3 2 4676
2 3 2 6672
3 3 2 7019
1 3 3 7666
2 3 3 7328
3 3 3 8611
1 4 1 2726
2 4 1 5630
3 4 1 3821
1 4 2 4838
2 4 2 7007
3 4 2 4816
1 4 3 6881
2 4 3 7735
3 4 3 6667
1 5 1 4447
2 5 1 3276
3 5 1 4582
1 5 2 5549
2 5 2 5340
3 5 2 6011
1 5 3 6880
2 5 3 5080
3 5 3 6076
1 6 1 2572
2 6 1 3724
3 6 1 3326
1 6 2 3896

Trang 66
2 6 2 2822
3 6 2 4425
1 6 3 1556
2 6 3 2706
3 6 3 3214

* Choïn \Files\Make: Ñaët teân cho taäp tin môùi.
- Bieán 1: Rep(laàn laëp laïi:r) # Bieán 1: laø bieán Rep.
- Bieán 2: FactorA (yeáu toá Gioáng:A) # Bieán 2: laø bieán Horizontal FactorA
- Bieán 3: FactorB (yeáu toá Ñaïm:B) # Bieán 3: laø bieán Vertical FactorB
- Bieán 4: Grain Yield (Naêng suaát) # Bieán 4: laø bieán Grain-Yield
Soá case baèng soá Rep x soá möùc ñoä cuûa FactorA x soá möùc ñoä cuûa
factorB
n = r x tA x tB = 3 x 6 x 3 = 54
Trôû ra menu Option, choïn Insert cases
First case: 1 ¿
Last case: 54 ¿
* Nhaäp soá lieäu theo Trôû ra menu \Sedit, choïn Edit
saép xeáp ôû böôùc 2û Duøng caùc phím soá vaø phím áâàß ñeå nhaäp soá
(B7.II.2) lieäu thaønh 4 coät nhö baûng 1.
menu
Choïn muïc: 31. RCBD 2 Factor Strip Plots
menu

Trang 67
laäp laïi Rep.)
FACTOR: Second Variable (Horizontal FactorA) (Bieán thöù hai laø bieán cuûa yeáu toá
ngang: Gioáng)
Enter the desired Variable Number: 2  (Nhaäp soá thöù töï coät cuûa bieán
ngangFactor A)
Enter the lowest level for this Variable: 1  (Nhaäp möùc thaáp nhaát cuûa bieán ngang
Factor A)
Enter the highest level for this Variable : 6  (Nhaäp möùc cao nhaát cuaû bieán ngang
Factor A)
FACTOR: Third Variable (Vertical FactorB) (Bieán thöù ba laø bieán cuaû yeáu toá doïc: Ñaïm)
Enter the desired Variable Number: 3 (Nhaäp soá thöù töï cuûa bieán doïc
FactorB)
Enter the lowest level for this Variable: 1 (Nhaäp möùc thaáp nhaát cuûa bieán doïc
FactorB)
Enter the highest level for this Variable : 3 (Nhaäp möùc cao nhaát cuaû bieán doïc
FactorB)
Neáu chuùng ta khai sai vôùi vôùi caùc noäi dung trong taäp tin nhaäp thì maùy seõ baùo
loãi vaø keâu tít tít, luùc ñoù ta kieåm tra vaø khai laïi cho ñuùng.
leân menu:
Get case Range
lyù:

Ö 01 (NUMERIC) Replications
02 (NUMERIC) Nitrogen
03 (NUMERIC) Varietes
04 (NUMERIC) Grain yield
Duøng  di chuyeån daáu Ö ñeán bieán 04, <Space bar> choïn bieán naøy, <Enter>.

Trang 68
Output options
Duøng ¯, vaø ¿ ñeå choïn caùch theå hieän keát quaû tính toaùn.
Choïn View out put on screen theå hieän keát quaû tính toaùn leân maøn hình.

Baûng 7R: Keát quaû thí nghieäm baøi taäp 7
Data file:LOSOC
Title:
Function: FACTOR
Two Factor Randomized Complete Block Design using Strip Plots
Horizontal Factor A (Var 2: Varietes) with values from 1 to 6
Vertical Factor B (Var 3: Nitrogen) with values from 1 to 3
Variable 4: Grain-Yield
TABLE OF MEANS
1 2 3 4 Total
-------------------------------------------------------
1 * * 4705.556 84700.000
2 * * 5579.889 100438.000
3 * * 5584.389 100519.000
-------------------------------------------------------
* 1 * 5417.222 48755.000
* 2 * 6286.444 56578.000
* 3 * 6080.111 54721.000
* 4 * 5569.000 50121.000
* 5 * 5249.000 47241.000
* 6 * 3137.889 28241.000
-------------------------------------------------------
* * 1 4020.611 72371.000
* * 2 5478.222 98608.000
* * 3 6371.000 114678.000
-------------------------------------------------------
* 1 1 3571.667 10715.000
* 1 2 5132.000 15396.000
* 1 3 7548.000 22644.000
* 2 1 4934.333 14803.000
* 2 2 6713.667 20141.000
* 2 3 7211.333 21634.000

Trang 69
* 3 1 4249.667 12749.000
* 3 2 6122.333 18367.000
* 3 3 7868.333 23605.000
* 4 1 4059.000 12177.000
* 4 2 5553.667 16661.000
* 4 3 7094.333 21283.000
* 5 1 4101.667 12305.000
* 5 2 5633.333 16900.000
* 5 3 6012.000 18036.000
* 6 1 3207.333 9622.000
* 6 2 3714.333 11143.000
* 6 3 2492.000 7476.000
-------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Replication 2 9220962.333 4610481.167 3.0896 0.0902
2 Horizontal Factor A 5 57100201.278 11420040.256 7.6528** 0.0034
-3 Error (a) 10 14922619.222 1492261.922
4 Vertical Factor B 2 50676061.444 25338030.722 34.069** 0.0031
-5 Error (b) 4 2974907.889 743726.972
6 AB 10 23877979.444 2387797.944 5.8006** 0.0004
-7 Error (c) 20 8232917.222 411645.861
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Total 53 167005648.833
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Baûng 7R cho thaáy söï khaùc bieät giöõa caùc nghieäm thöùc cuûa yeáu toá A, yeáu toá
B vaø töông taùc AB ñeàu raát coù yù nghóa, tieáp tuïc thöïc hieän traéc nghieäm phaân
haïng, ta ñöôïc keát quaû nhö sau:
Function : RANGE
Mean 1 = 5417. A Mean 2 = 6286. A
Mean 2 = 6286. A Mean 3 = 6080. A
Mean 3 = 6080. A Mean 4 = 5569. A
Mean 4 = 5569. A Mean 1 = 5417. A
Mean 5 = 5249. A Mean 5 = 5249. A
Mean 6 = 3138. B Mean 6 = 3138. B

Trang 70
Baûng 7L0.01B : Keát quaû traéc nghieäm phaân haïng giöõa caùc NT cuûa yeáu toá B
Function : RANGE
Mean 1 = 4021. B Mean 3 = 6371. A
Mean 2 = 5478. A Mean 2 = 5478. A
Mean 3 = 6371. A Mean 1 = 4021. B
Baûng 7L0.01AB : Keát quaû traéc nghieäm phaân haïng giöõa caùc NT cuûa söï töông taùc
giöõa 2 yeáu toá A vaø yeáu toá B
Function : RANGE
LSD value = 1491.
Sx = 370.4 at alpha = 0.010
Mean 1 = 3572. GHI Mean 9 = 7868. A
Mean 2 = 5132. DEFG Mean 3 = 7548. AB
Mean 3 = 7548. AB Mean 6 = 7211. ABC
Mean 4 = 4934. EFG Mean 12 = 7084. ABC
Mean 5 = 6714. ABCD Mean 5 = 6714. ABCD
Mean 6 = 7211. ABC Mean 8 = 6122. BCDE
Mean 7 = 4250. FGH Mean 15 = 6012. BCDE
Mean 8 = 6122. BCDE Mean 14 = 5633. CDEF
Mean 9 = 7868. A Mean 11 = 5554. CDEF
Mean 10 = 4059. FGHI Mean 2 = 5132. DEFG
Mean 11 = 5554. CDEF Mean 4 = 4934. EFG
Mean 12 = 7084. ABC Mean 7 = 4250. FGH
Mean 13 = 4102. FGHI Mean 13 = 4102. FGHI
Mean 14 = 5633. CDEF Mean 10 = 4059. FGHI
Mean 15 = 6012. BCDE Mean 17 = 3714. GHI
Mean 16 = 3207. HI Mean 1 = 3572. GHI
Mean 17 = 3714. GHI Mean 16 = 3207. HI
Mean 18 = 2492. I Mean 18 = 2492. I
B7.IV. ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ:

Sinh vieân döïa vaøo keát quaû baøi 1 ñeå töï ñaùnh giaù keát quaû xöû lyù baøi
7.

Trang 71
PHAÀN IV
XÖÛ LYÙ VAØ ÑAÙNH GIAÙ SOÁ LIEÄU BAÈNG MSTATC
BAØI 8: PHAÂN TÍCH TÖÔNG QUAN TUYEÁN TÍNH ÑÔN
(Simple linear regression)
B8. I. GIÔÙI THIEÄU & THÍ DUÏ MINH HOÏA:
B8. I. 1 Giôùi thieäu:
Phaân tích töông quan bieåu thò söï aûnh höôûng cuûa moät yeáu toá (goïi laøbieán ñoäc
laäp) leân bieán khaùc ( goïi laø bieán phuï thuoäc). Ñoái vôùi vieäc tính töông quan naøy, ñieàu
quan troïng laø phaân bieät roõ raøng giöõa bieán phuï thuoäc vaø bieán ñoäc laäp. Thí duï : thí
nghieäm veà aûnh höôûng cuûa ñaïm leân naêng suaát luùa , caùc möùc ñoä ñaïm laø bieán ñoäc
laäp, coøn naêng suaát laø bieán phuï thuoäc. Moâí lieân heä giöõa hai yeáu toá ñöôïc goïi laø
tuyeán tính neáu nhö moái lieân heä giöõa chuùng (bieán phuï thuoäc Y vaø bieán ñoäc laäp X )
ñöôïc bieåu dieãn qua phöông trình:
Y= a+bX
Trong ñoù : a laø tung ñoä (intercept) (khi X = 0) treân truïc Y vaø b laø heä soá goùc
(Slope) cuûa ñöôøng thaúng.
Trong thoáng keâ noâng nghieäp, phaân tích töông quan tuyeán tính ñôn ñöôïc duøng ñeå
ñaùnh giaù möùc ñoä töông quan tuyeán tính ñôn r (trò tuyeät ñoái cuûa r töø 0 ñeán 1) giöõa
hai bieán khaûo saùt vaø tính caùc heä soá a, b cuûa phöông trình töông quan Y= a +bX. Khi r
coù yù nghóa vaø caøng cao (0.7-1.0) thì giöõa 2 bieán X vaø Y coù möùc ñoä töông quan
caøng chaëc, khi r nhoû hoaëc khoâng coù yù nghóa thì töông quan caøng keùm hoaëc khoâng
coù töông quan (r <0.5). Khi r > 0, Y vaø X coù töông quan thuaän (X taêng thì Y taêng), khi r
< 0, Y va X coù töông quan nghòch (X taêng thì Y giaûm).
Cho caùc soá lieäu (X, Y) coù theå ñöôïc chia theo caùc nhoùm khaùc nhau, muïc REGR
trong traéc nghieäm töông quan tuyeán tính cuûa caùc nhoùm vaø toaøn boä soá lieäu, sau ñoù
traéc nghieäm söï khaùc bieät giöõa caùc heä soá töông quan töông öùng cuûa caùc nhoùm.
REGR söû duïng phöông phaùp bình phöông toái thieåu ñeå phaân tích töông quan.
Giaû söû ta coù moät chuoåi soá lieäu ño ñaïc (xi, yi). Giaû söû y coù töông quan vôùi x
theo phöông trình sau: y = a + bx (1)
a , b laø hai haèng soá cuûa ñöôøng thaúng töông quan tính theo coâng thöùc:
å ( xi -x)(yi -y)
b = --------------------------
2
å (xi - x)
a=y-bx
Heä soá töông quan töông quan tuyeán tính:

Ñaët
2 2
Sx = å (xi - x)
File G-TP.97S - 12/7/2021 Xöû lyù & ñaùnh giaù soá lieäu
Baøiø 8 :Phaân tích töông quan tuyeán tính ñôn
Trang 72
2 2
Sy = å (yi - y)
Sxy = å (xi - x)(yi - y)
Sxy
2 2
r = -------------- = b V Sx / Sy
2 2
V Sy Sx
B8. I. 2 Thí duï minh hoïa:
Xeùt söï töông quan giöõa caùc soá lieäu cuûa naêng suaát haït (grain yield) vaø soá
nhaùnh (tiller) töông öùng cuûa 2 gioáng luùa Milfor 6(2) vaø Taichung Native 1 nhö sau:
Milfor 6(2) Taichung Native 1

STT Naêng suaát Soá nhaùnh Naêng suaát Soá nhaùnh
(kg/ha) (No/m2) (kg/ha) (No/m2)
1 4862 160 5380 293
2 5244 175 5510 325
3 5128 192 6000 332
4 5052 195 5840 342
5 5298 238 6416 342
6 5410 240 6666 378
7 5234 252 7016 380
8 5608 282 6994 410
B8. II. CAÙC BÖÔÙC TIEÁN HAØNH:

B8. II. 1 Laäp baûng soá lieäu nhaäp cho MSTATC:
Taäp tin soá lieäu nhaäp ñöôïc laäp nhö sau:
Nhoùm Naêng Soá

suaát nhaùnh
1 4862 160
1 5244 175
1 5128 192
1 5052 195
1 5298 238
1 5410 240
1 5234 252
1 5608 282
2 5380 293
2 5510 325
2 6000 332
2 5840 342
2 6416 342
Trang 73
2 6666 378
2 7016 380
2 6994 410
B8. II. 2 Xöû lyù treân MSTATC:

* Khai baùo bieán vaø nhaäp soá lieäu gioáng nhö baøi 1, phaàn B1.II.3.
* Nhaäp lieäu theo baûng treân.
* Phaân tích thoáng keâ:
Choïn muïc 40. REGR ôû menu chính vaø baám ¿ , MSTATC seõ xuaát hieän maøn
hình giôùi thieäu :
REGR
Written in BASIC by Dr. Oivind Nissen, Agricultural University of Norway

C version and Panel version written by Brian K. Kittleson,
MSTAT Programmer, Michigan State University
Purpose:
Compute regressions for one pair of variables(X,Y) within and between
groups of data and test for the difference between the regression
coefficients.
Press <ENTER> to continue
Your data file must be sorted on the GROUP variables.

You may do this using the SORT program of MSTAT.
If your data is not sorted you may exit now by pressing <ESC>.
If you don't press <ESC> the program will continue.
If you wish to continue with the program press <ENTER>.
Yeâu caàu: Taäp tin soá lieäu phaûi ñöôïc saép theo bieán nhoùm, coù theå duøng chöùc naêng
SORT cuûa MSTATC ñeå saép xeáp tröôùc khi tính töông quan.
Baám ¿ cho ñeán khi MSTATC hieän ra maøn hình yeâu caàu nhaäp bieán cho X vaø Y
nhö sau :
Press <F1> for a list of variables ¬ (Baám F1 ñeå lieät keâ danh xaùch bieán)
Enter the variable numbers for X and Y (1 - 3) ¬ (Ñöa vaøo soá thöù töï cho bieán X vaø
X:3 Y: 2 Y (1 - 3))
Keá ñeán laø phaàn khai baùo bieán nhoùm:
REGR
Enter the number of GROUP variables you will use (1 - 3) : 1
(Nhaäp soá löôïng bieán nhoùm)
Trang 74
Press <F1> for a list of variables

Enter the variable number (1 - 3) for GROUP number ( 1) : 1
(Nhaäp soá thöù töï bieán cho nhoùm (1))
Trong cöûa soå treân, tuøy theo soá löôïng bieán nhoùm maø ta phaûi khai baùo soá thöù
töï bieán laøm nhoùm töông öùng .
Sau ñoù laø phaàn khai baùo soá soá lieäu trong taäp tin muoán tham gia tính töông
quan:
Get Case Range ¬ (Choïn khoaûng soá lieäu tính toaùn)

The data file contains 35 cases. ¬ ( File döõ lieäu coù 35 cases )
¬ (Coù muoán söû duïng taát caû cases naøy khoâng ? )
Choïn Y, neáu muoán thöïc hieän heát 35 cases.

Choïn N , MSTATC seõ yeâu caàu nhaäp case ñaàu vaø case cuoái cuûa daõy soá lieäu
caàn tính töông quan.
Trong thí duï naøy , ta chæ tính 16 case soá lieäu ñaàu tieân trong taäp tin soá lieäu. Do
ñoù choïn N vaø  , MSTATC seõ xuaát hieän maøn hình sau ñeå nhaäp case ñaàu vaø case
cuoái cuûa daõy soá lieäu muoán tính toaùn:
Case Range 1 - 35
First selected case: 1 
Last selected case : 16 
Neáu thieáu soá lieäu, maùy seõ thoâng baùo loãi : ERROR : Missing values in data case ....
Tuy nhieân maùy vaãn tieáp tuïc ñoïc qua case soá lieäu khaùc vaø baét ñaàu thöïc hieän tính
toaùn.
Sau khi tính toaùn xong, chöông trình cho ra maøn hình keát quaû sau :
Output options
View output on screen ¬ ( Xuaát keát quaû ra maøn hình)
Edit output ¬ ( Söûa laïi keát quaû )
Print output ¬ ( In keát quaû ra maùy in)
Save output to disk ¬ (- Löu keát quaû vaøo ñóa)
Quit output options ¬ ( Thoaùt khoûi choïn löïa naøy)
Choïn View output on screen ñeå xem keát quaû treân maøn hình.
B8. III. KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ CUÛA MSTATC:
Baûng 8: Keát quaû tính töông quan ñôn
Data file : REGRE

Title : TÖÔNG QUAN TUYEÁN TÍNH ÑÔN
Trang 75
Function : REGR
REGRESSION
X-variable 3 Tiller
Y-variable 2 Grain yield
Group variables 1
Baûng B8.a
From To DF X-BAR Y-BAR VAR.x VAR.y COVAR r a b
---------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------
1 8 6 216.75 5229.20 1791.64 51090.00 8161.57 0.853 4242.13 4.56
9 16 6 350.25 6227.75 1372.79 410291.93 21979.21 0.926 620.01 16.01
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Total 14 283.50 5728.63 6229.33 481045.72 49603.40 0.906 3471.15 7.96
Within Gr 13 1582.21 230690.96 15 070.39 0.789 9.52
Between Gr 0 71289.00 3986012.25 533065.50 1.000 7.48
Baûng B8.b
From To DF s.b t P%
---------------------------------------------------------------
1 8 6 1.138 4.00 0.007
9 16 6 2.663 6.01 0.001
---------------------------------------------------------------
Total 14 0.993 8.02 0.000
Within Gr 13 2.058 4.63 0.000
Between Gr 0 0.000 0.00
Baûng B8.C
TEST FOR DIFFERENCES BETWEEN LEVEL REGRESSIONS
A N A L Y S I S O F V A R I A N C E T A B L E
Degrees of Sum of Mean F

Source Freedom Squares Square Value Prob
--------------------------------------------------------------------
Differences 2 784792.611 392396.306 9.30 0.004
Differences in level 1 70837.918 70837.918 0.75
Error 13 1220063.044 93851.003
Differences in angle 1 713954.693 713954.693 16.93 0.001
Error 12 506108.351 42175.696
--------------------------------------------------------------------
B8. IV ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ:
Keát quaû tính toaùn trong baûng 8, bao goàm caùc baûng B8.a, B8.b, B8.c
Baûng B8. a cho keát quaû tính toaùn cuûa heä soá töông quan r, a vaø b trong phöông
trình Y= a+bX cuûa töøng nhoùm soá lieäu ( töø 1-8, 9-16, toång coäng (total)).
Trang 76
So saùnh rtính vôùi rbaûng ôû ñoä töï do dF xem coù yù nghóa ôû möùc 5% hay 1% (Tra
rbaûng ôû phuï luïc 1 trang 89).
Neáu rtính > rbaûng 0.01 thì r** ( töông quan giöõa Y vaø X raát coù yù nghóa)
Neáu rbaûng 0.01 > = rtính > rbaûng 0.05 thì r* ( töông quan giöõa Y vaø X coù yù nghóa)
Neáu rtính < = rbaûng 0.05 thì khoâng coù töông quan giöõa Y vaø X.
Khi r coù yù nghóa vaø r trong khoaûng [0.7-1.0]: giöõa Y vaø X coù töông quan tuyeán
tính chaëc.
Khi r coù yù nghóa vaø r trong khoaûng [0-0.5]: giöõa Y vaø X coù töông quan tuyeán
tính keùm.
Khi r khoâng coù yù nghóa: Giöõa Y vaø X khoâng coù töông quan tuyeán tính.
Trong baûng B8.b tính giaù trò t vaø xaùc suaát töông öùng P(t) % ñeå traéc nghieäm
möùc ñoä coù yù nghóa ( 0) cuûa caùc heä soá goùc b. Giaû thieát traéc nghieäm laø Ho : b =
0 (b khoâng khaùc bieät so vôùi giaù trò 0 )
Khi P % < 1% thì b raát coù yù nghóa ( b  0 ôû möùc yù nghóa 0.01).
Khi 5% > P %  1% thì b coù yù nghóa (b  0 ôû möùc yù nghóa 0.05).
Khi P %  5 % thì b khoâng coù yù nghóa ( b = 0 )
Khi r coù yù nghóa, r >0.7 vaø b  0, phöông trình töông quan giöõa Y vaø X coù theå
aùp duïng ñöôïc. Khi b = 0, phöông trình töông quan khoâng aùp duïng ñöôïc.
Trong baûng B8.c tính caùc giaù trò F vaø xaùc suaát töông öùng Prob ñeå traéc
nghieäm söï ñoàng nhaát giöõa caùc phöông trình töông quan cuûa caùc nhoùm soá lieäu vôùi
nhau ( trong thí duï naøy soá nhoùm laø 2, haøng differences).
Keát quaû cho thaáy giaû thieát ñoàng nhaát cuûa caùc phöông trình töông quan ( Ho: r1
=r2=... vaø b1= b2 =.. ) bò töø choái khi Prob tính < 0.01. Hay töông quan tuyeán tính cuûa caùc
nhoùm khaùc bieät nhau raát coù yù nghóa.
Tröôøng hôïp 0.05 > Probtính  0.01, phöông trình töông quan tuyeán tính cuûa caùc
nhoùm khaùc bieät nhau coù yù nghóa.
Tröôøng hôïp Probtính  0.05, phöông trình töông quan tuyeán tính cuûa caùc nhoùm
khoâng khaùc bieät nhau vaø coù theå choïn löïa ra 1 trong soá caùc phöông trình töông quan
ñoù ñeå ñaïi dieän cho caùc nhoùm.
ÔÛ thí duï treân dF = 6 , tra baûng phuï luïc 1 cho ta rbaûng 0.05 = 0.707, rbaûng 0.01 = 0.834
dF = 14 , tra baûng phuï luïc 1 cho ta r baûng 0.05 = 0.497, rbaûng 0.01 = 0.623.
Nhö vaäy baûng B8.a cho ta:
Nhoùm 1 (n=1 -> 8) r tính = 0.853 > rbaûng 0.01 = 0.834. Suy ra töông quan giöõa Y vaø X
cuûa nhoùm 1 raát coù yù nghóa.
Nhoùm 2 (n=9 -> 16) r tính = 0.926 > rbaûng 0.01 = 0.834. Suy ra töông quan giöõa Y vaø X
cuûa nhoùm 2 raát coù yù nghóa.
Toång coäng (n=1 -> 16) r tính = 0.906 > rbaûng 0.01 = 0.623. Suy ra töông quan giöõa Y
vaø X cuûa chung caùc nhoùm raát coù yù nghóa.
Nhoùm 1, 2 , vaø tính chung cho taát caû soá lieäu cuûa hai nhoùm thì Y vaø X coù
möùc ñoä töông quan chaëc.
Trang 77
Baûng B8.b trong thí duï naøy, caùc P% ñeàu < 1% do ñoù caùc heä soá goùc ñeàu raát
coù yù nghóa. Do caû 2 nhoùm vaù tính chung cho taát caû soá lieäu thì Y vaø X ñeàu coù töông
quan neân caû 3 phöông trình töông quan ñeàu coù theå aùp duïng ñöôïc:
Nhoùm 1: Y = 4242.13 + 4.56 X , r =0.853**
Nhoùm 2: Y = 620.01 + 16.01 X , r =0.926 **
Chung:Y = 3471.15 + 7.96 X , r =0.906 **
Baûng B8.c trong thí duï naøy, Probtính < 0.01 do ñoù giaû thieát naøy bò töø choái,
nghóa laø möùc ñoä töông quan hoaëc caùc giaù trò heä soá goùc bi cuûa caùc nhoùm laø khaùc
nhau coù yù nghóa. Do ñoù moãi nhoùm aùp duïng moät phöông trình töông quan rieâng.
Trang 78
BAØI 9: PHAÂN TÍCH THOÁNG KEÂ T-TEST
B9. I. GIÔÙI THIEÄU VAØ THÍ DUÏ TÍNH TOAÙN:

B9. I. 1. Giôùi thieäu:
Trong öùng duïng thöïc tieãn, T test thöôøng duøng ñeå so saùnh giaù trò trung bình töø
caùc soá lieäu cuûa 2 bieán soá vaø tìm söï khaùc bieät coù yù nghóa hay khoâng giöõa caùc
giaù trò trung bình. Hai chuoãi soá naøy coù theå hoaøn toaøn ñoäc laäp nhau hoaëc lieân quan
nhau theo töøng caëp ï
Vôùi 2 chuoãi soá lieäu, chöông trình naøy tröôùc heát seõ thöïc hieän moät F test ñeå
khaûo saùt variance cuûa 2 bieán coù baèng nhau hay khoâng. Caên cöù treân keát quaû cuûa F
test, caùc thuû tuïc tính toaùn thích hôïp cuûa T test seõ ñöôïc thöïc hieän ñeå so saùnh giaù trò
trung bình cuûa 2 bieán soá coù baèng nhau khoâng. Sau ñoù MSTATC cuõng tính khoaûng tin
caäy cuûa soá lieäu maø giaù trò trung bình seõ rôi vaøo .
B9. I. 2 Thí duï tính toaùn:
Cho hai bieán nhö sau:

Bieán 1: Gioáng 1: 1.08 , 1.10, 1.12, 1.17, 1.12, 1.20
Bieán 2: Gioáng 2: 1.04, 1.10, 1.14, 1.18, 1.20, 1.22, 1.26, 1.26
Maãu 1 Maãu 2
Teân bieán 1: Gioáng 1 Teân bieán 2 : Gioáng 2
Soá case : 1 -6 ( n1 = 6) Case : 1-8 ( n2=8)
Trung bình (mean X1) : 1.132 Trung bình (mean X2 ) : 1.175
2 2
Variance (s1 ): 0.002 Variance (s2 ) : 0.006
Ñoä leäch tieâu chuaån: 0.045 Ñoä leäch tieâu chuaån: 0.078
( Standard deviation s1) (Standard deviation s2)
B9. II CAÙC BÖÔÙC TIEÁN HAØNH MSTATC:
B9.II.1 CHUAÅN BÒ BAÛNG SOÁ LIEÄU NHAÄP:
Soá lieäu ñöôïc saép treân hai coät töông öùng vôùi 2 bieán caàn thöïc hieän T test. Soá
soá lieäu cuûa hai daõy soá lieäu naøy coù theå khaùc nhau nhö sau (ôû thí duï naøy bieán 1 n
=6, bieán 2 n =8):
Baøiø 9 :Phaân tích thoáng keâ T test
Trang 79
Giong 1 Giong 2
1.08 1.04
1.10 1.10
1.12 1.14
1.17 1.18
1.12 1.20
1.20 1.22
1.26
1.26
B9. II. 2 XÖÛ LYÙ TREÂN MSTATC:

* Khai baùo coät (2 coät) vaø haøng (8 haøng) gioáng nhö baøi 1, phaàn B1.II.3
* Nhaäp lieäu theo baûng soá lieäu treân.
Choïn muïc 49.T-TEST ôû menu chính, MSTATC seõ xuaát hieän maøn hình giôùi
thieäu TTEST vaø sau ñoù laø cöûa soå nhaäp lieäu sau:
T-TEST: Sample information

SAMPLE 1:
What is the variable number? 1,
(Nhaäp soá thöù töï bieán muoán tính)
What is the first case number? 1,
(Nhaäp doøng ñaàu cuûa soá lieäu)
What is the last case number? 6,
(Nhaäp doøng cuoái cuûa soá lieäu)
SAMPLE 2:
What is the variable number? 2,
(Nhaäp soá thöù töï bieán muoán tính)
What is the first case number? 1,
(Nhaäp doøng ñaàu cuûa soá lieäu)
What is the last case number? 8,
(Nhaäp doøng cuoái cuûa soá lieäu)
T-TEST: Significance Level

Press the space bar to select an alpha value: 0.05
Baám <Spacebar> ñeå choïn giaù trò möùc yù nghóa : 0.01; 0.05; 0.1. Sau ñoù ¿ . Cuoái cuøng
chöông trình cho ra maøn hình keát quaû:
Trang 80
Output options
View output on screen ¬ ( Xuaát keát quaû ra maøn hình)
Edit output ¬ ( Söûa laïi keát quaû )
Print output ¬ ( In keát quaû ra maùy in)
Save output to disk ¬ (- Löu keát quaû vaøo ñóa)
Quit output options ¬ ( Thoaùt khoûi choïn löïa naøy)
Choïn View output on screen ñeå xem keát quaû treân maøn hình.
B9. III. KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ CUÛA MSTAT:

Baûng 9: Keát quaû xöû lyù T test
Data file: TTEST
Title: TRAC NGHIEM T
Function: T-TEST
SAMPLE ONE: SAMPLE TWO:
---------- ----------
Variable 1 : giong1 Variable 2 : giong2
Cases 1 through 6 Cases 1 through 8
Mean: 1.132 Mean: 1.175
Variance: 0.002 Variance: 0.006
Standard Deviation: 0.045 Standard Deviation: 0.078
Baûng B9. a
F-TEST FOR THE HYPOTHESIS "VARIANCE 1 = VARIANCE 2"
---------------------------------------------------
F Value: 2.9894
Numerator degrees of freedom: 7
Denominator degrees of freedom: 5
Probability: 0.2461
Result: Non-Significant F - Accept the Hypothesis
Baûng B9. b
T-TEST FOR THE HYPOTHESIS "MEAN 1 = MEAN 2"
-------------------------------------------
Pooled s squared: 0.0044
Variance of the difference between the means: 0.0013
Standard Deviation of the difference: 0.0356
t Value: -1.2156
Degrees of freedom: 12
Probability of t: 0.2475
Result: Non-Significant t - Accept the Hypothesis
Confidence limits for the difference of the means (for alpha=0.05):

0.043 plus or minus 0.078 (-0.034 through 0.121)
Trang 81
B9. IV. ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ:

Baûng B9.a: Traéc nghieäm cho giaû thieát “Variance 1 = Variance 2 ”
Caùc tröôøng hôïp saûy ra:

So saùnh Probability (F) vôùi möùc yù nghóa alpha (0.01 hoaëc 0,05) vaø keát luaän
Neáu Probability(F) < 0.01:

Khaùc nhau raát coù yù nghóa, töø choâí giaû thieát “variance cuûa hai maãu
baèng nhau”
Neáu 0.05 > Probability(F)  0.01:

Khaùc nhau coù yù nghóa, töø choâí giaû thieát “variance cuûa hai maãu baèng
nhau”
Neáu Probability(F)  0.05:

Variance cuûa 2 maãu khoâng khaùc nhau. Chaáp nhaän giaû thieát “variance
cuûa hai maãu baèng nhau” .
Trong thí duï naøy baûng B9.a cho ta Prob = 0.2461 > 0.05 chaáp nhaän giaû thieát
Variance cuûa hai maãu baèng nhau”
Baûng B9.b: Traéc nghieäm cho giaû thieát “mean 1 = mean 2 ”
So saùnh Probability (t) vaø alpha (0.05, 0.01, 0.1):
Neáu Probability (t) < 0.01 :

Khaùc nhau raát coù yù nghóa, töø choâí giaû thieát “giaù trò trung bình cuûa hai maãu
baèng nhau”
Neáu 0.05 > Probability (t)  0.01 :

Khaùc nhau coù yù nghóa, töø choâí giaû thieát “giaù trò trung bình cuûa hai maãu
baèng nhau”
Neáu Probability (t)  0.05:

Giaù trò trung bình cuûa 2 maãu khoâng khaùc nhau. Chaáp nhaän giaû thieát “giaù trò
trung bình cuûa hai maãu baèng nhau”.
Baûng B9.b cho keát quaû Prob(t) = 0.2475 > alpha= 0.05
Chaáp nhaän giaû thieát “giaù trò trung bình cuûa hai maãu baèng nhau” .
Trang 82
BAØI 10: TRAÉC NGHIEÄM CHISQUARE
B10. I. GIÔÙI THIEÄU VAØ THÍ DUÏ AÙP DUÏNG:
B10. I. 1 Giôùi thieäu:
Trong MSTATC, Chi square thöôøng duøng cho ñaùnh giaù söï ñoäc laäp cuûa caùc
yeáu toá khaûo saùt. Trong tröôøng hôïp naøy ngöôøi ta thöôøng saép xeáp soá lieäu thaønh
baûng (Haøng x Coät), trong ñoù caùc haøng, coät ñaïi dieän cho yeáu toá caàn khaûo saùt .
B10. I. 2. Thí duï aùp duïng :
Ngöôøi ta muoán khaûo saùt caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc chaáp nhaän troàng
moät gioáng luùa môùi, trong ñoù coù moät yeáu toá laø caùc möùc ñoä sôû höõu ruoäng khaùc
nhau cuûa noâng daân taïi ñieåm khaûo saùt. Baøi toaùn ñaët ra laø xeùt xem vieäc chaáp nhaän
moät gioáng luùa môùi coù bò aûnh höôûng bôûi tình traïng sôû höõu ruoäng khaùc nhau cuûa
noâng daân nhö : noâng daân laø chuû ruoäng cuûa mình, noâng daân thueâ ruoäng laøm chia
saûn phaåm vaø noâng daân laøm ruoäng möôùn vôùi giaù coá ñònh .
Ta duøng moät bieán haøng vôùi 3 möùc ñoä (töông öùng vôùi caùc möùc ñoä sôû höõu
ñaát cuûa noâng daân) vaø bieán coät vôùi 2 möùc ñoä ( Chaáp nhaän vaø khoâng chaáp nhaän
gioáng môùi) ñeå tham chieáu ñeán hai yeáu toá nhö sau :
Soá Noâng daân

Loaïi Noâng daân Coù chaáp Khoâng chaáp
nhaän gioáng nhaän gioáng
môùi môùi
Chuû ruoäng 102 26
Thueâ ruoäng laøm chia saûn 42 10
phaåm
Möôùn ruoäng vôùi giaù coá 4 3
ñònh
B10. II. 1. Laäp baûng soá lieäu nhaäp:
Baûng soá lieäu 3 haøng x 2 coät trong thí duï treân ñöôïc laäp thaønh moät baûng soá
lieäu nhaäp cho MSTATC chæ coù moät coät duy nhaát trong ñoù soá lieäu laàn löôït ñöôïc
saép töø treân xuoáng theo thöù töï (haøng, coät) , nghóa laø khi saép caùc soá lieäu trong caùc
coät cuûa 1 haøng xong, thì sang haøng beân caïnh. Keát quaû saép xeáp ñöôïc lieät keâ trong
baûng sau:
Baøiø 10 :Traéc nghieäm Chi square
Trang 83
Soá noâng daân ñieàu

tra
102
26
42
10
4
3
B10.II. 2 Xöû lyù treân MSTATC:

* Khai baùo bieán coät (1) vaø haøng (6 haøng): caùch thöùc gioáng nhö baøi 1, phaàn B1.II.3.
* Nhaäp lieäu.
Choïn muïc 10. CHISQR trong menu chính, MSTATC seõ hieän ra maøn hình giôùi
thieäu Chisquare vaø sau ñoù seõ hieän ra menu sau ñaây :
CHISQR
Enter input parameters ( Nhaäp caùc thoâng soá tính Chisquare)
Parameters Chisqr Quit
Böôùc 1: Choïn thoâng soá cho Chisquare test
Choïn muïc Parameters ñeå ñöa vaøo caùc thoâng soá caàn thieát:
INPUT (Press F1 for help, F10 when done, ESC to abort)
File to compute Chi-Square Analysis on: ( Teân taäp tin muoán tính ChiSquare)
C:\USERS\CHISQR
Source of Means: Keyboard/Disk Number of Rows: 3

(Nôi laáy soá lieäu:ñóa hay nhaäp töø baøn phím) (Soá doøng treân baûng tính
Chisquare)
First Case (if disk): 1 Number of Columns: 2
(Doøng ñaàu treân taäp tin) (Soá coät treân baûng tính
Chisquare)
Variable No for Values: 1
(Thöù töï bieán caàn tính Chi square treân taäp tin )
Rows of Table to use: *
(Soá haøng treân baûng ñöa vaøo tính Chi square. Daáu * laø choïn heát caùc haøng)
Cols of Table to use: *
(Soá coät treân baûng ñöa vaøo tính Chi square. Daáu * laø choïn heát caùc coät)
Böôùc 2: Thöïc hieän Chisquare test:
Trang 84
Sau khi ñöa vaøo caùc thoâng soá, choïn muïc Chisqr ñeå tính vaø cuoái cuøng ta ñöôïc
maøn hình keát quaû
Output options
View output on screen ¬ ( Xuaát keát quaû ra maøn
Edit output hình)
Print output ¬ ( Söûa laïi keát quaû )
Save output to disk ¬ ( In keát quaû ra maùy in)
Quit output options ¬ ( Löu keát quaû vaøo ñóa)
¬ ( Thoaùt khoûi choïn löïa
naøy)
Choïn View output onscreen ñeå xem keát quaû treân maøn hình.
Trang 85
B10. III. KEÁT QUAÛ XÖÛ LYÙ CUÛA MSTATC:
Data file : B:\CHISQ.OUT

Title : EXAMPLE
Function : CHI-SQUARE
Starting at Data case no. 1
(1 , 1) Observation: 102
Expected Contribution to
(Row,Col) Value Chi-square
(1 , 1) 101.30 0.00
(1 , 2) 26.70 0.02
Chi-square for rows: 0.0228744
(2 , 1) 41.16 0.02
(2 , 2) 10.84 0.07
(3 , 1) 5.54 0.43
(3 , 2) 1.46 1.62
Chi-square for columns:

Column 1 0.4502548
Column 2 1.7086591
2
Total Chi-square = 2.158914  ( c tính)
Degrees of Freedom = 2
2
Probability = 0.3398000  (Prob(c ) tính)
Trang 86
B10. IV. ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ:

Giaû thieát ñoäc laäp Ho trong ví duï naøy:
“ Coù söï ñoäc laäp giöõa caùc noâng daân coù sôû höõu ruoäng khaùc nhau vôùi vieäc
chaáp nhaän aùp duïng gioáng luùa môùi”
2
So saùnh giaù trò xaùc suaát tính toaùn Prob (c ) vôùi giaù trò xaùc suaát 0.05 hay 0.01
ñeå ñaùnh giaù keát quaû.
Chaáp nhaän giaû thieát ñoäc laäp Ho neáu :

2
Giaù trò Prob(c ) > 0.05
Coù söï ñoäc laäp giöõa caùc yeáu toá khaûo saùt.
Töø choái giaû thieát ñoäc laäp Ho (coù söï lieân heä) neáu:
2
Giaù trò hay Prob(c ) < 0.05: Coù lieân heä giöõa caùc yeáu toá khaûo saùt coù yù
nghóa (möùc yù nghóa 5%).
2
Giaù trò Prob(c ) < 0.01: Coù lieân heä giöõa caùc yeáu toá raát coù yù nghóa (möùc yù
nghóa 1%).
2
Trong thí duï treân, vì Prob(c ) =0.3398 > 0.05, laøchaáp nhaän giaû thieát ñoäc laäp
giöõa vieäc chaáp nhaän gioáng luùa môùi vaø caùc noâng daân coù möùc ñoä sôû höõu ruoäng
khaùc nhau . Hay noùi caùch khaùc, vieäc chaáp nhaän gioáng luùa môùi naøy khoâng bò taùc
ñoäng bôûi caùc noâng daân coù caùc möùc ñoä thaønh phaàn sôû höõu ruoäng khaùc nhau
cuûa noâng daân.
Trang 87
BAØI 11 : SAÉP XEÁP SOÁ LIEÄU TRONG MSTATC
B11. I. GIÔÙI THIEÄU:

Saép xeáp soá lieäu daïng soá hay kyù töï cuûa moät bieán soá lieäu theo thöù töï taêng
hoaëc giaûm döïa treân nhieàu khoùa saép xeáp.

Choïn muïc 43. SORT ôû menu chính, baám ¿ , MSTATC seõ xuaát hieän maøn hình
giôùi thieäu veà SORT.
Sau ñoù baám ¿ ñeå hieän ra menu cuûa SORT:
SORT
Enter the name of the sorted output file
Input file Output file Cases Variables Key Sort Quit
Input Summary
File to sort (input): (Taäp tin caàn saép xeáp)
.................................................................
Sorted file (output): ................. on exit (Teân taäp tin keát quaû cuûa SORT)
.................................................................
Case range to sort: ...... - ...... ( Khoaûng soá lieäu caàn saép xeáp (doøng))
Variables to transfer: ......-............ (Soá thöù töï caùc bieán caàn chuyeån qua taäp tin keát
quaû)
Keys to sort on (1 = highest priority): (Caùc khoùa ñeå saép xeáp (bieán) , soá 1 = thöù töï öu
tieân nhaát)
1. 7. 13.
2. 8. 14.
3. 9. 15.
4. 10. 16.
5. 11. 17.
6. 12. 18.
File G-TP.97S - 12/7/2021 Xöû lyù & Ñaùnh giaù soá lieäu
Baøi 11: Saép xeáp soá lieäu baèng chöùc naêng SORT
Trang 88
Böôùc 1: Choïn teân taäp tin caàn Sort
MSTAT-C Menu Manager : Michigan State University

Open an existing MSTAT data file
for Reading Path Quit
Choïn muïc for Reading ñeå ñöa vaøo teân taäp tin caàn Sort
OPEN (Press F1 for help -- ESC to quit)

Default path C:\USERS\
Enter File Name:
C:\USERS\TDSORT
Böôùc 2: Choïn taäp tin keát quaû
MSTAT-C Menu Manager : Michigan State University

Open a (new or old) MSTAT data file
for Writing Path Quit
Choïn muïc for Writing
Enter MSTAT file name (Press F1 for help - ESC to quit)
Default path C:\USERS\

Enter File Name: (cho teân taäp tin keát quaû)
Title
Size 100 Status on Exit of Subprogram INACTIVE
Böôùc 3: Choïn muïc Cases ñeå ñöa vaøo soá cases caàn sort
Get Case Range

The data file contains 35 cases.
Do you wish to use all cases? (Y/N): Y, 
Choïn Y ñeå choïn heát 35 cases hoaëc N ñeå ñöa soá cases caàn sort (ví duï sort töø case 1
ñeán case 20 thì ñöa soá case ñaàu vaø soá case cuoái vaøo nhö trong muïc REG ñaõ höôùng
daãn)
Böôùc 4 : Choïn muïc Variables ñeå choïn bieán Sort
Choose up to 6 variables (Press ESC to quit)

01 (NUMERIC) ngay
Trang 89
02 (NUMERIC) teta
03 (NUMERIC) h1
04 (NUMERIC) h2
05 (NUMERIC) h3
06 (NUMERIC) h4
Muoán choïn bieán naøo, ta di chuyeån con troû ñeán bieán ñoù vaø nhaám Spacebar ñeå ñaùnh
daáu, sau khi choïn xong nhaán Enter ñeå choïn bieán Sort
Böôùc 5: Choïn muïc Key ñeå saép xeáp theo khoùa ñöôïc choïn
KEYS (Press <F10> when finished)

Keys to sort on (1 = highest priority):
Key Var Dir Key Var Dir Key Var Dir
1. 2 + 7. + 13. +
2. + 8. + 14. +
3. + 9. + 15. +
4. + 10. + 16. +
5. + 11. + 17. +
6. + 12. + 18. +
Trang 90
Keát quaû cuoái cuøng cuûa caùc choïn löïa ñöôïc lieät keâ trong baûng sau :
Input Summary
File to sort (input):
C:\USERS\TDSORT
Sorted file (output): INACTIVE on exit
C:\USERS\KQSORT
Case range to sort: 1 - 35
Variables to transfer: 1 - 6
Keys to sort on (1 = highest priority):
1. 2 + 7. 13.
2. 8. 14.
3. 9. 15.
4 10. 16.
5. 11. 17.
6. 12. 18.
Böôùc 6: Tieán haønh saép xeáp
Sau khi choïn xong choïn muïc SORT ñeå tieán haønh Sort vaø cuoái cuøng thoùat ra
menu chính môû taäp tin keát quaû ñeå xem.
Trang 91
PHUÏ LUÏC 1: HEÄ SOÁ TÖÔNG QUAN TUYEÁN TÍNH R ÔÛ MÖÙC YÙ NGHÓA
5% VAØ 1%
df 5% 1% df 5% 1%
1 0.997 1.000 26 0.374 0.478
2 0.950 0.990 27 0.367 0.470
3 0.878 0.959 28 0.361 0.463
4 0.811 0.917 29 0.355 0.456
5 0.754 0.874 30 0.349 0.449
6 0.707 0.834 32 0.339 0.437
7 0.666 0.798 34 0.329 0.424
8 0.632 0.765 36 0.321 0.413
9 0.602 0.735 38 0.312 0.403
10 0.576 0.708 40 0.304 0.393
11 0.553 0.684 45 0.288 0.372
12 0.532 0.661 50 0.273 0.354
13 0.514 0.641 55 0.262 0.340
14 0.497 0.623 60 0.250 0.325
15 0.482 0.606 70 0.232 0.302
16 0.468 0.590 80 0.217 0.283
17 0.456 0.575 90 0.205 0.267
18 0.444 0.561 100 0.195 0.254
19 0.433 0.549 125 0.174 0.228
20 0.423 0.537 150 0.159 0.208
21 0.413 0.526 175 0.148 0.194
22 0.404 0.515 200 0.138 0.181
23 0.396 0.505 300 0.113 0.148
24 0.388 0.496 400 0.098 0.128
25 0.381 0.487 500 0.088 0.115
File G-TP.97S - 12/7/2021 Phaàn phuï luïc

Trang 93
PHUÏ LUÏC 2: BAÛNG TRA F ÔÛ MÖÙC YÙ NGHÓA 5%

f2/f1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 14 16 20 24 30 40 50 75 100 200 500
1 161 199 216 225 230 234 237 239 241 242 243 244 245 246 248 249 250 251 252 253 253 254 254
2 18.51 19.0 19.16 19.25 19.30 19.33 19.35 19.37 19.38 19.4 19.4 19.41 19.42 19.43 19.45 19.45 19.46 19.47 19.48 19.48 19.49 19.49 19.49
3 10.1 9.6 9.3 9.1 9.0 8.9 8.9 8.8 8.8 8.8 8.8 8.7 8.7 8.7 8.7 8.6 8.6 8.6 8.6 8.6 8.6 8.5 8.5
4 7.71 6.94 6.59 6.39 6.26 6.16 6.09 6.04 6.00 5.96 5.94 5.91 5.87 5.84 5.80 5.77 5.75 5.72 5.70 5.68 5.66 5.65 5.64
5 6.61 5.79 5.41 5.19 5.05 4.95 4.88 4.82 4.77 4.74 4.70 4.68 4.64 4.60 4.56 4.53 4.50 4.46 4.44 4.42 4.41 4.39 4.37
6 5.99 5.14 4.76 4.53 4.39 4.28 4.21 4.15 4.10 4.06 4.03 4.00 3.96 3.92 3.87 3.84 3.81 3.77 3.75 3.73 3.71 3.69 3.68
7 5.59 4.74 4.35 4.12 3.97 3.87 3.79 3.73 3.68 3.64 3.60 3.57 3.53 3.49 3.44 3.41 3.38 3.34 3.32 3.29 3.27 3.25 3.24
8 5.32 4.46 4.07 3.84 3.69 3.58 3.50 3.44 3.39 3.35 3.31 3.28 3.24 3.20 3.15 3.12 3.08 3.04 3.02 2.99 2.97 2.95 2.94
9 5.12 4.26 3.86 3.63 3.48 3.37 3.29 3.23 3.18 3.14 3.10 3.07 3.03 2.99 2.94 2.90 2.86 2.83 2.80 2.77 2.76 2.73 2.72
10 4.96 4.10 3.71 3.48 3.33 3.22 3.14 3.07 3.02 2.98 2.94 2.91 2.86 2.83 2.77 2.74 2.70 2.66 2.64 2.60 2.59 2.56 2.55
11 4.84 3.98 3.59 3.36 3.20 3.09 3.01 2.95 2.90 2.85 2.82 2.79 2.74 2.70 2.65 2.61 2.57 2.53 2.51 2.47 2.46 2.43 2.42
12 4.75 3.89 3.49 3.26 3.11 3.00 2.91 2.85 2.80 2.75 2.72 2.69 2.64 2.60 2.54 2.51 2.47 2.43 2.40 2.37 2.35 2.32 2.31
13 4.67 3.81 3.41 3.18 3.03 2.92 2.83 2.77 2.71 2.67 2.63 2.60 2.55 2.51 2.46 2.42 2.38 2.34 2.31 2.28 2.26 2.23 2.22
14 4.60 3.74 3.34 3.11 2.96 2.85 2.76 2.70 2.65 2.60 2.57 2.53 2.48 2.44 2.39 2.35 2.31 2.27 2.24 2.21 2.19 2.16 2.14
15 4.54 3.68 3.29 3.06 2.90 2.79 2.71 2.64 2.59 2.54 2.51 2.48 2.42 2.38 2.33 2.29 2.25 2.20 2.18 2.14 2.12 2.10 2.08
16 4.49 3.63 3.24 3.01 2.85 2.74 2.66 2.59 2.54 2.49 2.46 2.42 2.37 2.33 2.28 2.24 2.19 2.15 2.12 2.09 2.07 2.04 2.02
17 4.45 3.59 3.20 2.96 2.81 2.70 2.61 2.55 2.49 2.45 2.41 2.38 2.33 2.29 2.23 2.19 2.15 2.10 2.08 2.04 2.02 1.99 1.97
18 4.41 3.55 3.16 2.93 2.77 2.66 2.58 2.51 2.46 2.41 2.37 2.34 2.29 2.25 2.19 2.15 2.11 2.06 2.04 2.00 1.98 1.95 1.93
19 4.38 3.52 3.13 2.90 2.74 2.63 2.54 2.48 2.42 2.38 2.34 2.31 2.26 2.21 2.16 2.11 2.07 2.03 2.00 1.96 1.94 1.91 1.89
20 4.35 3.49 3.10 2.87 2.71 2.60 2.51 2.45 2.39 2.35 2.31 2.28 2.22 2.18 2.12 2.08 2.04 1.99 1.97 1.93 1.91 1.88 1.86
21 4.32 3.47 3.07 2.84 2.68 2.57 2.49 2.42 2.37 2.32 2.28 2.25 2.20 2.16 2.10 2.05 2.01 1.96 1.94 1.90 1.88 1.84 1.83
22 4.30 3.44 3.05 2.82 2.66 2.55 2.46 2.40 2.34 2.30 2.26 2.23 2.17 2.13 2.07 2.03 1.98 1.94 1.91 1.87 1.85 1.82 1.80
23 4.28 3.42 3.03 2.80 2.64 2.53 2.44 2.37 2.32 2.27 2.24 2.20 2.15 2.11 2.05 2.01 1.96 1.91 1.88 1.84 1.82 1.79 1.77
24 4.26 3.40 3.01 2.78 2.62 2.51 2.42 2.36 2.30 2.25 2.22 2.18 2.13 2.09 2.03 1.98 1.94 1.89 1.86 1.82 1.80 1.77 1.75
25 4.24 3.39 2.99 2.76 2.60 2.49 2.40 2.34 2.28 2.24 2.20 2.16 2.11 2.07 2.01 1.96 1.92 1.87 1.84 1.80 1.78 1.75 1.73
26 4.23 3.37 2.98 2.74 2.59 2.47 2.39 2.32 2.27 2.22 2.18 2.15 2.09 2.05 1.99 1.95 1.90 1.85 1.82 1.78 1.76 1.73 1.71
27 4.21 3.35 2.96 2.73 2.57 2.46 2.37 2.31 2.25 2.20 2.17 2.13 2.08 2.04 1.97 1.93 1.88 1.84 1.81 1.76 1.74 1.71 1.69
28 4.20 3.34 2.95 2.71 2.56 2.45 2.36 2.29 2.24 2.19 2.15 2.12 2.06 2.02 1.96 1.91 1.87 1.82 1.79 1.75 1.73 1.69 1.67
29 4.18 3.33 2.93 2.70 2.55 2.43 2.35 2.28 2.22 2.18 2.14 2.10 2.05 2.01 1.94 1.90 1.85 1.81 1.77 1.73 1.71 1.67 1.65
30 4.17 3.32 2.92 2.69 2.53 2.42 2.33 2.27 2.21 2.16 2.13 2.09 2.04 1.99 1.93 1.89 1.84 1.79 1.76 1.72 1.70 1.66 1.64
32 4.15 3.29 2.90 2.67 2.51 2.40 2.31 2.24 2.19 2.14 2.10 2.07 2.01 1.97 1.91 1.86 1.82 1.77 1.74 1.69 1.67 1.63 1.61
34 4.13 3.28 2.88 2.65 2.49 2.38 2.29 2.23 2.17 2.12 2.08 2.05 1.99 1.95 1.89 1.84 1.80 1.75 1.71 1.67 1.65 1.61 1.59
36 4.11 3.26 2.87 2.63 2.48 2.36 2.28 2.21 2.15 2.11 2.07 2.03 1.98 1.93 1.87 1.82 1.78 1.73 1.69 1.65 1.62 1.59 1.56
38 4.10 3.24 2.85 2.62 2.46 2.35 2.26 2.19 2.14 2.09 2.05 2.02 1.96 1.92 1.85 1.81 1.76 1.71 1.68 1.63 1.61 1.57 1.54
40 4.08 3.23 2.84 2.61 2.45 2.34 2.25 2.18 2.12 2.08 2.04 2.00 1.95 1.90 1.84 1.79 1.74 1.69 1.66 1.61 1.59 1.55 1.53
42 4.07 3.22 2.83 2.59 2.44 2.32 2.24 2.17 2.11 2.06 2.03 1.99 1.94 1.89 1.83 1.78 1.73 1.68 1.65 1.60 1.57 1.53 1.51
f2/f1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 14 16 20 24 30 40 50 75 100 200 500
44 4.06 3.21 2.82 2.58 2.43 2.31 2.23 2.16 2.10 2.05 2.01 1.98 1.92 1.88 1.81 1.77 1.72 1.67 1.63 1.59 1.56 1.52 1.49
File G-TP.97S - 12/7/2021 Phaàn phuï

luïc
Trang 94
46 4.05 3.20 2.81 2.57 2.42 2.30 2.22 2.15 2.09 2.04 2.00 1.97 1.91 1.87 1.80 1.76 1.71 1.65 1.62 1.57 1.55 1.51 1.48
48 4.04 3.19 2.80 2.57 2.41 2.29 2.21 2.14 2.08 2.03 1.99 1.96 1.90 1.86 1.79 1.75 1.70 1.64 1.61 1.56 1.54 1.49 1.47
50 4.03 3.18 2.79 2.56 2.40 2.29 2.20 2.13 2.07 2.03 1.99 1.95 1.89 1.85 1.78 1.74 1.69 1.63 1.60 1.55 1.52 1.48 1.46
55 4.02 3.16 2.77 2.54 2.38 2.27 2.18 2.11 2.06 2.01 1.97 1.93 1.88 1.83 1.76 1.72 1.67 1.61 1.58 1.53 1.50 1.46 1.43
60 4.00 3.15 2.76 2.53 2.37 2.25 2.17 2.10 2.04 1.99 1.95 1.92 1.86 1.82 1.75 1.70 1.65 1.59 1.56 1.51 1.48 1.44 1.41
65 3.99 3.14 2.75 2.51 2.36 2.24 2.15 2.08 2.03 1.98 1.94 1.90 1.85 1.80 1.73 1.69 1.63 1.58 1.54 1.49 1.46 1.42 1.39
70 3.98 3.13 2.74 2.50 2.35 2.23 2.14 2.07 2.02 1.97 1.93 1.89 1.84 1.79 1.72 1.67 1.62 1.57 1.53 1.48 1.45 1.40 1.37
80 3.96 3.11 2.72 2.49 2.33 2.21 2.13 2.06 2.00 1.95 1.91 1.88 1.82 1.77 1.70 1.65 1.60 1.54 1.51 1.45 1.43 1.38 1.35
100 3.94 3.09 2.70 2.46 2.31 2.19 2.10 2.03 1.97 1.93 1.89 1.85 1.79 1.75 1.68 1.63 1.57 1.52 1.48 1.42 1.39 1.34 1.31
125 3.92 3.07 2.68 2.44 2.29 2.17 2.08 2.01 1.96 1.91 1.87 1.83 1.77 1.73 1.66 1.60 1.55 1.49 1.45 1.40 1.36 1.31 1.27
150 3.90 3.06 2.66 2.43 2.27 2.16 2.07 2.00 1.94 1.89 1.85 1.82 1.76 1.71 1.64 1.59 1.54 1.48 1.44 1.38 1.34 1.29 1.25
200 3.89 3.04 2.65 2.42 2.26 2.14 2.06 1.98 1.93 1.88 1.84 1.80 1.74 1.69 1.62 1.57 1.52 1.46 1.41 1.35 1.32 1.26 1.22
400 3.86 3.02 2.63 2.39 2.24 2.12 2.03 1.96 1.90 1.85 1.81 1.78 1.72 1.67 1.60 1.54 1.49 1.42 1.38 1.32 1.28 1.22 1.17
1000 3.85 3.00 2.61 2.38 2.22 2.11 2.02 1.95 1.89 1.84 1.80 1.76 1.70 1.65 1.58 1.53 1.47 1.41 1.36 1.30 1.26 1.19 1.13
PHUÏ LUÏC 3: BAÛNG TRA F ÔÛ MÖÙC YÙ NGHÓA 1%

f2/f1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 14 16 20 24 30 40 50 75 100 200 500
1 4052 4999 5404 5624 5764 5859 5928 5981 6022 6056 6083 6107 6143 6170 6209 6234 6260 6286 6302 6324 6334 6350 6360
2 98.50 99.00 99.16 99.25 99.30 99.33 99.36 99.38 99.39 99.40 99.41 99.42 99.43 99.44 99.45 99.46 99.47 99.48 99.48 99.48 99.49 99.49 99.50
3 34.12 30.82 29.46 28.71 28.24 27.91 27.67 27.49 27.34 27.23 27.13 27.05 26.92 26.83 26.69 26.60 26.50 26.41 26.35 26.28 26.24 26.18 26.15
4 21.20 18.00 16.69 15.98 15.52 15.21 14.98 14.80 14.66 14.55 14.45 14.37 14.25 14.15 14.02 13.93 13.84 13.75 13.69 13.61 13.58 13.52 13.49
5 16.26 13.27 12.06 11.39 10.97 10.67 10.46 10.29 10.16 10.05 9.96 9.89 9.77 9.68 9.55 9.47 9.38 9.29 9.24 9.17 9.13 9.08 9.04
6 13.75 10.92 9.78 9.15 8.75 8.47 8.26 8.10 7.98 7.87 7.79 7.72 7.60 7.52 7.40 7.31 7.23 7.14 7.09 7.02 6.99 6.93 6.90
7 12.25 9.55 8.45 7.85 7.46 7.19 6.99 6.84 6.72 6.62 6.54 6.47 6.36 6.28 6.16 6.07 5.99 5.91 5.86 5.79 5.75 5.70 5.67
8 11.26 8.65 7.59 7.01 6.63 6.37 6.18 6.03 5.91 5.81 5.73 5.67 5.56 5.48 5.36 5.28 5.20 5.12 5.07 5.00 4.96 4.91 4.88
9 10.56 8.02 6.99 6.42 6.06 5.80 5.61 5.47 5.35 5.26 5.18 5.11 5.01 4.92 4.81 4.73 4.65 4.57 4.52 4.45 4.41 4.36 4.33
10 10.04 7.56 6.55 5.99 5.64 5.39 5.20 5.06 4.94 4.85 4.77 4.71 4.60 4.52 4.41 4.33 4.25 4.17 4.12 4.05 4.01 3.96 3.93
11 9.65 7.21 6.22 5.67 5.32 5.07 4.89 4.74 4.63 4.54 4.46 4.40 4.29 4.21 4.10 4.02 3.94 3.86 3.81 3.74 3.71 3.66 3.62
12 9.33 6.93 5.95 5.41 5.06 4.82 4.64 4.50 4.39 4.30 4.22 4.16 4.05 3.97 3.86 3.78 3.70 3.62 3.57 3.50 3.47 3.41 3.38
13 9.07 6.70 5.74 5.21 4.86 4.62 4.44 4.30 4.19 4.10 4.02 3.96 3.86 3.78 3.66 3.59 3.51 3.43 3.38 3.31 3.27 3.22 3.19
14 8.86 6.51 5.56 5.04 4.69 4.46 4.28 4.14 4.03 3.94 3.86 3.80 3.70 3.62 3.51 3.43 3.35 3.27 3.22 3.15 3.11 3.06 3.03
15 8.68 6.36 5.42 4.89 4.56 4.32 4.14 4.00 3.89 3.80 3.73 3.67 3.56 3.49 3.37 3.29 3.21 3.13 3.08 3.01 2.98 2.92 2.89
16 8.53 6.23 5.29 4.77 4.44 4.20 4.03 3.89 3.78 3.69 3.62 3.55 3.45 3.37 3.26 3.18 3.10 3.02 2.97 2.90 2.86 2.81 2.78
17 8.40 6.11 5.19 4.67 4.34 4.10 3.93 3.79 3.68 3.59 3.52 3.46 3.35 3.27 3.16 3.08 3.00 2.92 2.87 2.80 2.76 2.71 2.68
18 8.29 6.01 5.09 4.58 4.25 4.01 3.84 3.71 3.60 3.51 3.43 3.37 3.27 3.19 3.08 3.00 2.92 2.84 2.78 2.71 2.68 2.62 2.59
19 8.18 5.93 5.01 4.50 4.17 3.94 3.77 3.63 3.52 3.43 3.36 3.30 3.19 3.12 3.00 2.92 2.84 2.76 2.71 2.64 2.60 2.55 2.51
20 8.10 5.85 4.94 4.43 4.10 3.87 3.70 3.56 3.46 3.37 3.29 3.23 3.13 3.05 2.94 2.86 2.78 2.69 2.64 2.57 2.54 2.48 2.44

luïc
Trang 95
21 8.02 5.78 4.87 4.37 4.04 3.81 3.64 3.51 3.40 3.31 3.24 3.17 3.07 2.99 2.88 2.80 2.72 2.64 2.58 2.51 2.48 2.42 2.38
22 7.95 5.72 4.82 4.31 3.99 3.76 3.59 3.45 3.35 3.26 3.18 3.12 3.02 2.94 2.83 2.75 2.67 2.58 2.53 2.46 2.42 2.36 2.33
23 7.88 5.66 4.76 4.26 3.94 3.71 3.54 3.41 3.30 3.21 3.14 3.07 2.97 2.89 2.78 2.70 2.62 2.54 2.48 2.41 2.37 2.32 2.28
24 7.82 5.61 4.72 4.22 3.90 3.67 3.50 3.36 3.26 3.17 3.09 3.03 2.93 2.85 2.74 2.66 2.58 2.49 2.44 2.37 2.33 2.27 2.24
25 7.77 5.57 4.68 4.18 3.85 3.63 3.46 3.32 3.22 3.13 3.06 2.99 2.89 2.81 2.70 2.62 2.54 2.45 2.40 2.33 2.29 2.23 2.19
26 7.72 5.53 4.64 4.14 3.82 3.59 3.42 3.29 3.18 3.09 3.02 2.96 2.86 2.78 2.66 2.58 2.50 2.42 2.36 2.29 2.25 2.19 2.16
27 7.68 5.49 4.60 4.11 3.78 3.56 3.39 3.26 3.15 3.06 2.99 2.93 2.82 2.75 2.63 2.55 2.47 2.38 2.33 2.26 2.22 2.16 2.12
28 7.64 5.45 4.57 4.07 3.75 3.53 3.36 3.23 3.12 3.03 2.96 2.90 2.79 2.72 2.60 2.52 2.44 2.35 2.30 2.23 2.19 2.13 2.09
29 7.60 5.42 4.54 4.04 3.73 3.50 3.33 3.20 3.09 3.00 2.93 2.87 2.77 2.69 2.57 2.49 2.41 2.33 2.27 2.20 2.16 2.10 2.06
30 7.56 5.39 4.51 4.02 3.70 3.47 3.30 3.17 3.07 2.98 2.91 2.84 2.74 2.66 2.55 2.47 2.39 2.30 2.25 2.17 2.13 2.07 2.03
32 7.50 5.34 4.46 3.97 3.65 3.43 3.26 3.13 3.02 2.93 2.86 2.80 2.70 2.62 2.50 2.42 2.34 2.25 2.20 2.12 2.08 2.02 1.98
34 7.44 5.29 4.42 3.93 3.61 3.39 3.22 3.09 2.98 2.89 2.82 2.76 2.66 2.58 2.46 2.38 2.30 2.21 2.16 2.08 2.04 1.98 1.94
36 7.40 5.25 4.38 3.89 3.57 3.35 3.18 3.05 2.95 2.86 2.79 2.72 2.62 2.54 2.43 2.35 2.26 2.18 2.12 2.04 2.00 1.94 1.90
38 7.35 5.21 4.34 3.86 3.54 3.32 3.15 3.02 2.92 2.83 2.75 2.69 2.59 2.51 2.40 2.32 2.23 2.14 2.09 2.01 1.97 1.90 1.86
40 7.31 5.18 4.31 3.83 3.51 3.29 3.12 2.99 2.89 2.80 2.73 2.66 2.56 2.48 2.37 2.29 2.20 2.11 2.06 1.98 1.94 1.87 1.83
42 7.28 5.15 4.29 3.80 3.49 3.27 3.10 2.97 2.86 2.78 2.70 2.64 2.54 2.46 2.34 2.26 2.18 2.09 2.03 1.95 1.91 1.85 1.80
44 7.25 5.12 4.26 3.78 3.47 3.24 3.08 2.95 2.84 2.75 2.68 2.62 2.52 2.44 2.32 2.24 2.15 2.07 2.01 1.93 1.89 1.82 1.78
46 7.22 5.10 4.24 3.76 3.44 3.22 3.06 2.93 2.82 2.73 2.66 2.60 2.50 2.42 2.30 2.22 2.13 2.04 1.99 1.91 1.86 1.80 1.76
48 7.19 5.08 4.22 3.74 3.43 3.20 3.04 2.91 2.80 2.71 2.64 2.58 2.48 2.40 2.28 2.20 2.12 2.02 1.97 1.89 1.84 1.78 1.73
50 7.17 5.06 4.20 3.72 3.41 3.19 3.02 2.89 2.78 2.70 2.63 2.56 2.46 2.38 2.27 2.18 2.10 2.01 1.95 1.87 1.82 1.76 1.71
55 7.12 5.01 4.16 3.68 3.37 3.15 2.98 2.85 2.75 2.66 2.59 2.53 2.42 2.34 2.23 2.15 2.06 1.97 1.91 1.83 1.78 1.71 1.67
60 7.08 4.98 4.13 3.65 3.34 3.12 2.95 2.82 2.72 2.63 2.56 2.50 2.39 2.31 2.20 2.12 2.03 1.94 1.88 1.79 1.75 1.68 1.63
65 7.04 4.95 4.10 3.62 3.31 3.09 2.93 2.80 2.69 2.61 2.53 2.47 2.37 2.29 2.17 2.09 2.00 1.91 1.85 1.77 1.72 1.65 1.60
70 7.01 4.92 4.07 3.60 3.29 3.07 2.91 2.78 2.67 2.59 2.51 2.45 2.35 2.27 2.15 2.07 1.98 1.89 1.83 1.74 1.70 1.62 1.57
80 6.96 4.88 4.04 3.56 3.26 3.04 2.87 2.74 2.64 2.55 2.48 2.42 2.31 2.23 2.12 2.03 1.94 1.85 1.79 1.70 1.65 1.58 1.53
100 6.90 4.82 3.98 3.51 3.21 2.99 2.82 2.69 2.59 2.50 2.43 2.37 2.27 2.19 2.07 1.98 1.89 1.80 1.74 1.65 1.60 1.52 1.47
125 6.84 4.78 3.94 3.47 3.17 2.95 2.79 2.66 2.55 2.47 2.39 2.33 2.23 2.15 2.03 1.94 1.85 1.76 1.69 1.60 1.55 1.47 1.41
150 6.81 4.75 3.91 3.45 3.14 2.92 2.76 2.63 2.53 2.44 2.37 2.31 2.20 2.12 2.00 1.92 1.83 1.73 1.66 1.57 1.52 1.43 1.38
200 6.76 4.71 3.88 3.41 3.11 2.89 2.73 2.60 2.50 2.41 2.34 2.27 2.17 2.09 1.97 1.89 1.79 1.69 1.63 1.53 1.48 1.39 1.33
400 6.70 4.66 3.83 3.37 3.06 2.85 2.68 2.56 2.45 2.37 2.29 2.23 2.13 2.05 1.92 1.84 1.75 1.64 1.58 1.48 1.42 1.32 1.25
1000 6.66 4.63 3.80 3.34 3.04 2.82 2.66 2.53 2.43 2.34 2.27 2.20 2.10 2.02 1.90 1.81 1.72 1.61 1.54 1.44 1.38 1.28 1.19

luïc

GT Mstatc 2003

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

GT Mstatc 2003

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NOÂNG LAÂM TPHCM

KHOA NOÂNG HOÏC

HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG PHAÀN MEÀM MSTATC

TRONG PHÖÔNG PHAÙP THÍ NGHIEÄM NOÂNG NGHIEÄP

KHOA NOÂNG HOÏC

HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG PHAÀN MEÀM MSTATC

(Taøi lieäu daønh cho sinh vieân ngaønh NOÂNG HOÏC )

TP Hoà Chí Minh, ngaøy 14 thaùng 2 naêm 2003

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO CHÍNH

Höôùng daãn ñoïc taøi lieäu 1

Phaàn I_ GIÔÙI THIEÄU & HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG MSTATC 2

Baøi 1: Kieåu hoaøn toaøn ngaãu nhieân 16

Baøi 2: Kieåu khoái ñaày ñuû hoaøn toaøn ngaãu nhieân 23

Baøi 3: Kieåu bình phöông Latin 29

CHÖÔNG II: THÍ NGHIEÄM HAI YEÁU TOÁ 34

Baøi 4: Kieåu hoaøn toaøn ngaãu nhieân 34

Baøi 5: Kieåu khoái ñaày ñuû hoaøn toaøn ngaãu nhieân 42

Baøi 6: Kieåu thí nghieäm coù loâ phuï 50

Baøi 7: Kieåu thí nghieäm loâ soïc 61

Baøi 8: Phaân tích töông quan tuyeán tính ñôn 70

Baøi 9: Phaân tích thoáng keâ T- test 77

PHAÀN PHUÏ LUÏC:

HÖÔÙNG DAÃN ÑOÏC TAØI LIEÄU

Qui öôùc veà caùch thöïc hieän leänh:

Qui öôùc veà caùch choïn menu trong MSTATC:

File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

PHAÀN I: GIÔÙI THIEÄU & HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG

I. VAØI NEÙT VEÀ PHAÀN MEÀM MSTATC :

TAÄP TIN NHAÄP LIEÄU CUÛA MSTATC:

File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

II. SÔ ÑOÀ HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG MSTATC : SÔ ÑOÀ I

Böôùc 1 LAÄP TAÄP TIN SOÁ LIEÄU NHAÄP CHO MSTATC

Böôùc 3 trôû ñi Thöïc hieän trong MSTATC

Bao goàm caùc menu con:

- Taïo caáu truùc taäp tin

ANOVA1 ANOVA2 LATINSQ FACTOR RANGE REGR ASCII ...

- View: Keát quaû hieän leân maøn hình ñeå xem.

File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

III. MOÄÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM TRONG MSTATC

File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

III.2 Maõ hoùa soá lieäu nhaäp:

III.3 Khai baùo bieán :

File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

IV.1 Khôûi ñoäng menu FILES:

Khôûi ñoäng MSTAT:

MSTAT-C  (Teân menu chính)

File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

É FILES: Current Status

Caáu truùc cuûa menu FILES:

File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

Böôùc 2: Khai baùo taäp tin soá lieäu cuûa MSTATC.

FILES: Activate file

B2.2. Choïn menu con Make :

An MSTAT data file by that name already EXISTS:

File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

V.1. Khôûi ñoäng menu SEDIT:

V.2. Caùc menu con cuûa menu SEDIT:

V.2.2 Menu con Option :

V.2.2.1. Menu Insert cases :

File 41655652.doc Giôùi thieäu veà MSTATC

V.2.2.2. Menu Remove cases:

REMOVE CASES (Press ESC to quit)