1.

Da li su država i društvo istovetni pojmovi:

Društvo se shvata šire od države, jer obuhvata i sferu ciljno racionalnog delovanja
pojedinaca na području privrede i prava (ugovornih odnosa).

2. Ljudsko društvo je zbir pojedinaca smatraju sociolozi:

Individualističkog pravca (nominalizam)

3. Pojedinac i društvo su međusobno povezani i uzajamno se proizvode smatraju

pristalice:

Dijalektičke orijentacije

4. Društvo preko raznovrsnih mehanizama socijalne kontrole i socijalizacije

oblikuje mišljenje, volju i ponašanje pojedinca smatraju pristalice:

Funkcionalizma

5. Šta je globalno ljudsko društvo prema užem i još uvek u Sociologiji

dominantnom shvatanju:

Globalno društvo se shvata kao istorijski konrektna, trajna i relativno

samodovoljna ljudska zajednica omeđena određenom užom teritorijom, u čijim
okvirima ljudi razvijaju sve neophodne društvene aktivnosti kojima se zadovoljavaju
temeljne potrebe svakog pojedinca i cele zajednice.

6. Koje je konkretne oblike imalo globalno ljudsko društvo tokom dosadašnje

istorije:

Srodnicke zajednice su:

1. Horda
2. Rod
3. Pleme
4. Narod
5. Savremena država nacije

7. Iz kojih je osnovnih elemenata sastavljena društvena struktura:

1. Društveno delovanje
2. Društveni odnosi
3. Društvene grupe
 4. Društvene institucije
5. Kulturne tvorevine materijalne i duhovne prirode

8. Da li je individualno delanje čoveka društveno delovanje:

Čovekovo delovanje, bilo individualno bilo zajedničko, kolektivno je društvenog

karaktrera.

9. Šta je osnova kolektivnog delovanja ljudi:

Funkcionalno povezano delovanje pojedinaca

10. Po čemu se, po Marksu, delovanje, odnosno rad čoveka fundamentalno

razlikuje od rada ''pčele'', odnosno ''pauka'':

Prema Marksu, svesnost i svrsishodnost ljudskog rada čini njegovu fundamentalnu

karakteristiku i razlikuje ga od životinje.

11. Da li se čovek rađa sa urođenim sposobnostima za obavljanje odgovarajućih

oblika delovanja i ponašanja u društvu:

Ne, sposobnost obavljanja određene delatnosti ili ponašanja u društvu stiče se

ucenjem, odn. u procesu socijalizacije ličnosti.

12. Koju fundamentalnu karakteristiku čoveka i njegovog delanja izražava izreka

da je je čovek ''homo faber'':

Čovek, za razliku od životinja, koristi oruđa koja predstavljaju dopunu njegove

prirodne moći – “homo faber” – biće koje pravi oruđe.

13. Čime se čovek, osim cilja (svrsishodnosti) još rukovodi u svom delovanju:

Pored oruđa, čovek koristi i duhovne instrumente – simbole, individualne i

kolentivne predstave, mere, jezik i slično.
 14. U kom obliku ljudskog delovanja je naglašenija uloga društvenih normi:

Političko delovanje, njime se usmerava, reguliše i održava zajednički društveni

život ljudi.

15. Po svom sadržaju ljudsko delanje se deli, odnosno klasifikuje na:

1. Reproduktivno delovanje – kojim se obezbeđuje reprodukcija ljudske

populacije
2. Privredno delovanje – kojim se proizvode i razmenjuju materijalna dobra i
usluge
neophodni za život ljudi
3. Političko delovanje - kojim se usmerava, reguliše i održava zajednički društveni
život ljudi
4. Kulturno duhovno delovanje - kojim se osmišljava ljudska egzistencija,
uspostavlja duhovna kontrola nad prirodom i stihijom društvenog života i
razvijaju čovekove individualne i generične sposobnosti

16. Šta je društveni odnos prema M Veberu:

Ponašanje većeg broja osoba koje je po svom smisaonom sadržaju uzajamno

podešeno i time orijentisano.

17. Osim psihološke interakcije pojedinaca, koju ističe M. Veber, društvene odnose
određuju još tri bitna elementa. Navedite koje:

Društvene odnose određuju društvene norme, društvene vrednosti i data situacija

(društvena struktura u kojoj se odnosi odvijaju).

18.Da li u društvene odnose ljudi stupaju:

?
 19. Koja su tri osnovna uzroka uspostavljanja veza među ljudima i sadržinskog
oblikovanja društvenih odnosa:

1. Obavljanje zajedničke delatnosti

2. Zajednički grupni život (ne ulaze samo sa ciljem da obavljaju neku zajedničku
delatnost već i zbog toga što su se rodili i žive u nekoj grupi sa kojom ih povezuju
zajedničke potrebe, interesi, shvatanja i norme ponašanja)
3. Slično ili zajedničko ponašanje u datoj situaciji, koje je izazvano težnjom da se
zadovolje određeni interesi i sklonosti. Ovi odnosi mogu biti sasvim privremeni i
manje više slučajni.

20. Prema sadržaju, odnosno uzroku uspostavljanja veza među ljudima, društveni
odnosi se mogu podeliti u sledeće vrste:

1. Takmičenje
2. Konflikt
3. Prilagođavanje
4. Asimilacija

21. Šta su konjuktivni društveni odnosi:

Konjuktivni društveni odnosi označavaju veze između pojedinaca i društvenih

grupa koje vode njihovom spajanju, odnosno stvaranju zajedništva i jedinstva.

22. Šta su disjuktivni društveni odnosi:

Disjuktivni društveni odnosi označavaju one oblike veza među pojedincima i

grupama koji za posledicu imaju njihovo udaljavanje i suprotstavljanje.

23. Koja tri oblika društvenih odnosa spadaju u disjuktivne društvene odnose:

1. takmičenje,
2. sukob i
3. borba

24. Šta su slobodni društveni odnosi:

 Slobodni odnosi predstavljaju takve oblike povezivanja ljudi u koje oni stupaju
spontano i koji im ostavljaju slobodu delovanja – omogućavaju inidividualno
stvaralaštvo.

25. Šta su prinudni društveni odnosi:

Prinudni odnosi su veze u koje pojedinci i grupe ulaze nezavisno od svoje volje
pod odgovarajućom prinudom, koja može biti fizička prisila, društvena prinuda i
duhovna privola ili manipulacija – manje su spontani od slobodnih odnosa.

26. Prinuda kao element društvenih odnosa može biti:

Fizička prisila, društvena prinuda i duhovna privola ili manipulacija.

27. Koji oblici društvenih odnosa najviše utiču na tvorenje i održavanje

društvenog sistema?

Konjuktivni i prinudni odnosi.

28. Prema osnovu formiranja, odnosno uzroku nastajanja društvene grupe se dele
na:

Uzroci koji dovode do formiranja grupe:

1. Potreba za vlastitom samoreprodukcijom - Bračne i porodične zajednice
2. Življenje na užem geografskom području - Seoske i gradske zajednice
3. Potreba za obavljanjem zajedničkih delatnosti - Ekonomske, političke i kulturne grupe
4. Sličan društveni položaj pojedinca - »vertikalne grupe« klase, kaste, staleži, slojevi,
elite
5. Zajedničko poreklo - rodovi, plemena i tzv. etničke zajednice narodi i nacije
6. Zadovoljavanje zajedničkih sklonosti i interesovanja

29. Prema stepenu formalizacije unutar grupnih odnosa grupe se dele na:

Formalne grupe – imaju stalnu organizaciju, propisan sistem zajedničkog delovanja i

odlučivanja, ali i sistem sankcionisanja
Neformalne grupe – često postoje unutar formalnih grupa i u njih pojedinci ulaze radi
zadovoljavanja određenih sklonosti, potreba težnje i slično; nemaj stalnu organizaciju ili
uopšte nisu organizovane.

30. Prema stepenu i kvalitetu povezanosti članova grupe se dele na:

Zajednice – njih karakteriše trajnost, neposrednost, prisnost među članovima, naglašena

solidarnost, svest o pripadnosti zajednici i zajednički kulturni obrazac.
Skupove – to su manje trajnije skupine, ali i kada su trajne, veze među njima su
spoljašnje, posredne, a pojedinci ih ne moraju biti svesni

31. Navedite najmanje tri bitne karakteristike ''zajednice'':

Trajnost, neposrednost, prisnost među članovima, naglašena solidarnost, svest o

pripadnosti zajednici i zajednički kulturni obrazac.

32. Prema stepenu i intenzitetu interpersonalnih odnosa grupe se dele na:

Primarne grupe – postoje intenzivni interpersonalni odnosi među članovima, jaka

emocionalna vezanost za grupu i kontakt “licem u lice”
Sekundarne grupe – to su velike, makro grupe koje nastaju na osnovu zajedničkih
interesa; kontakti nisu česti, niti neposredni (klase, nacije, političke partije i druge makro
grupe)

33. Na osnovu raspodele društvene moći i načina rukovođenja grupe se dele na:

Autoritativne grupe – imaju strogu hijerarhijsku organizaciju sa izrazitom nejednakošću

vodećih i ostalih članova grupe; moć se obezbeđuje na osnovu hijerarhije uloga i
položaja ili tradicije
Demokratske grupe – to su one u kojima postoji relativno srazmerno raspodeljena moć
između pripadnika i grupe; u njima se naglašavaju načela jednakosti i solidarnosti

34. Koja su obeležja karakteristična za primarne društvene grupe:

Primarne društvene grupe karakteriše postojanje intenzivnih interpersonalnih

odnosa među članovima, jaka emocionalna vezanost, jako osećanje vezanosti za grupu i
kontakti “licem u lice”.
 35. Da li skup može da preraste u zajednicu:

Skup može prerasti u zajednicu, ako se skup ustali a odnosi prodube usled
obavljanja neke zajednicke delatnosti ili zajednickog zivota u istim okolnostima.

36. Da li zajednica može da preraste u skup:

Zajednica može prerasti u skup, ukoliko se zajednica urusi.

37. Šta su društvene ustanove, odnosno institucije. Navedite jednu od tri

ponuđena određenja u udžbeniku koje je po Vašem mišljenju najprihvatljivije:

Društvene ustanove (institucije) su pored društvenih grupa osnovne jedinice društvenog

sistema. U institucijama se društveno delovanje ustanovljava kao trajan i standardizovan
proces kojim se zadovoljavaju odgovarajuće društvene potrebe.
Što se određenja tiče, Mihailo Popović društvene ustanove definiše slično Bristetu ali sa
funkcionalističkim “prizvukom”. Definiše ih kao ustaljen oblik ili način obavaljanja
neke društvene delatnosti koji ima određeni značaj za održavanje i funkcionisanje
društvenog sistema ili nekog njegovog dela. Ustanove su, po njemu, tesno povezane sa
grupama I organizacijama čiji članovi obavljaju ustanovljenu delatnost.

38. Koje osnovne funkcionalne podsisteme sadrži svako globalno društvo,

odnosno globalni društveni sistem:

U svakom globalnom društvu postoje četiri podsistema:

1. Reproduktivni podsistem
2. Ekonomski podsistem
3. Politički podsistem
4. Kulturni podsistem

39. Koji podsistem služi savladavanju stihije društvenog života, zaštiti i razvoju
čoveka i osmišljavanju njegove egzistencije:

Kulturni podsistem, kulturno duhovno delovanje - kojim se osmišljava ljudska

egzistencija, uspostavlja duhovna kontrola nad prirodom i stihijom društvenog života i
razvijaju čovekove individualne i generične sposobnosti.

40. Koji podsistem ima primat u društvu, odnosno određuje sadržaj i karakter
 ostalih podsistema:

1. Ekonomski
2. Kulturni
3. Politički
4. Reproduktivni
5. Nijedan, navedite zašto: jer su u podsistemi i njihovi činioci međusobno
tako povezani da jedan drugog prožimaju i uslovljavaju. U svakom od njih
su utkani uticaji i delovanje svih.

41. U srodničke zajednice se ubrajaju:

Horda, rod i pleme

42. Koje zajednice spadaju u globalne srodničke zajednice:

Narod predstavlja globalnu društvenu zajednicu koja se javlja u robovlasništvu, u doba

prerastanja krvno-srodničkih zajednica u više oblike udruživanja koji za svoju osnovu
imaju prevashodno teritorijalnu povezanost svojih članova. Narod nastaje kao viši oblik
plemenskog ujedinjenja.
Društvena svest o zajedničkom poreklu etničkih grupa
Ekonomska osnova – autarhična naturalna privreda
Postojanje staleža, zatim klasa
Narod je organizovan i kao klasna politička zajednica – štiti interese prvenstveno jedne
klase
Država značajan kohezioni faktor

43. Šta je narod – koja su njegova osnovna obeležja:

Narod predstavlja globalnu društvenu zajednicu koja se javlja u robovlasništvu , u doba

prerastanja krvno-srodničkih zajednica u više oblike udruživanja koji za svoju osnovu
imaju prevashodno teritorijalnu povezanost svojih članova. Narod nastaje kao viši oblik
plemenskog ujedinjenja.
Društvena svest o zajedničkom poreklu etničkih grupa
Ekonomska osnova – autarhična naturalna privreda
Postojanje staleža, zatim klasa
Narod je organizovan i kao klasna politička zajednica – štiti interese prvenstveno jedne
klase
Država značajan kohezioni faktor
 Narod predstavlja globalnu drustvenu zajednicu koja se javlja u robovlasnistvu, u
doba prerastanja krvno-srodnickih zajednica u vise oblike udruzivanja koji za svoju
osnovu imaju prevashodno teritorijalnu pvezanost svojih clanova. Tacnije, on nastaje
kao visi oblik plemenskog ujedinjenja, u kome plemena gube svoju samostalnost I
postaju delovi jedne vise celine koja ima I svoja obelezja, razlicita od obelezja
pojedinih plemena: razvijena drustvena svest o zajednickom poreklu etnickih grupa
(zajednicki jezik, verovanja, kultura I sl.), solidarnost izrazena kroz zajednicko
ratovanje, formiranje zajednicke drzave I borba za njeno ocuvanje.
Narod je velika grupa ljudi koja nastanjuje jednu zemlju ili oblast. Posedovanje
odredjenih sprecificnih osobina i postignut stepen zajednickog jzika sa odeljenim
narecjima koja su nastala iz korena prelemskih jezika, uz zajednicku teritorijum
predstavljaju glavne elemente koji oznacavaju narod kao jedinstvenu celinu.

44. Prema etničkom istočnom modelu glavna obeležja nacije su:

1. Naglašavanje zajednice rođenja i rodne kulture – nacionalna
pripadnost se stiče rađanjem
2. Mogućnost narodne mobilizacije
3. Specifični kulturni sadržaji, sa izraženim jezičko-etničkim elementima

45. Prema zapadnom, građanskom modelu glavna obeležja nacije su:

1. Posedovanje kompaktne, utvrđene teritorije

2. “ideja partije” – vlada jedinstvena politička volja, obezbeđena jednakost
njenih pripadnika
3. Zajednička kultura i ideologija

46. U kom modelu nacije pojedinac može da bira svoju nacionalnu pripadnost:

Zapadnom, građanskom

47. Šta je nacionalizam:

Nacionalizam je pojavni oblik nacionalne svesti kojom se izražava pripadnost

određenoj naciji, ljubav i privrženost prema njoj, a u određenim situacijama isticanje
nacionalnih ciljeva i spremnosti da se za njih bori.

48. Osnovne sociološke karakteristike ruralnih, odnosno seoskih zajednica su:

Relativna izolovanost i veća zavisnost od prirodne sredine,
Mali broj pripadnika,
Intimni i lični društveni odnosi i jako neformalna društvena prinuda (socijalna kontrola),
Nizak stepen podele rada i relativna homogenost,
Veći značaj rodbinskih veza i porodice,
Velika uloga tradicije, naročito običaja i
Ograničena društvena mobilnost
Nizak stepen društvene podele rada
Velika patrijarhalna porodica

49. Osnovne sociološke karakteristike urbanih, odnosno gradskih zajednica su:

1. Veliki broj ljudi živi zbijeno na malom prostoru

2. Velika heterogenost stanovništva
3. Visok stepen društvene podele rada i društvene diferencijacije uopšte
Razmrvljenost društvenog života pojedinca
Prolazni, bezlični i formalizovani odnosi
Atmosfera anonimnosti i
Institucionalizovana socijalna kontrola

50. Ljudska reprodukcija je:

Ljudska reprodukcija, kao jedinstveni proces rađanja i odgajanja dece, obuhvata tri
međusobno povezane dimenzije: biološku, psihološku i društvenu.

51. U kom obliku grupnog braka braća i sestre jednog roda održavaju polne
odnose s braćom i sestrama drugog roda:

Braku punalua

52. Savremena bračna zajednica u kojoj partneri žive zajedno iako nisu zakonski
venčani je:

Kohabitacija ili alternativni brakovi

53. Šta je takozvana ''konfluentna ljubav'':

"Konfluentna ljubav" usmerena je ka traganju za potpunom vezom među partnerima
nezavisno od njihovog pola i vodi samoostvarenju i samorealizaciji čoveka.

54. Koja su univerzalna obeležja porodice, odnosno veze na kojima ona počiva,
nezavisno od njenih istorijskih oblika:

1. Biološki karakter porodice (seksualni odnosi i bioloska reprodukcija

ljudi)
2. Porodica je biosocijalna zajednica (krvno srodstvo, tazbinsko, kumstvo)
3. Porodica je psihosocijalna zajednica (formiranje i stabilizacija ličnosti)
4. Porodica je društveno-ekonomska zajednica (obavlja ekonomske
funkcije)

55. Koji su osnovni istorijski oblici porodice:

1. Totemski klan
2. Velika ili zdruzena porodica
3. Patrijarhalna porodica
4. savremena bračna zajednica (nuklearna porodica)

56. Koji se oblik porodice zasniva na poligamnom, grupnom braku:

Totemski klan – najstariji oblik porodice, postojao u arhaičnim društvima; temelji se na

različitim oblicima poligamskog braka; svi članovi klana nose zajedničko ime.

57. Šta je poliandrija:

Poliandrija je oblik poligamije gde jedna žena ima više muškaraca koji je dele i
pokoravaju joj se(na Tibetu).

58. Koja su četiri glavna procesa najviše doprinela transformaciji paterhijalne

poredice u savremenu, odnosno nuklearnu porodicu:
1) gradjanska revolucija
2) industrijalizacija i urbanizacija, koje su zenu sve vise izvlacile iz kuce i
uvlacile u rad izvan nje, u privredne i javne sluzbe
3) proces sekularizacije-smanjenje uloge crkve i religije u zivotu ljudi
4) donosenje Gradjanskog prava, koje je braku dalo karakter slobodnog ugovora
izmedju dve strane, koje slobodno raspolazu svojom voljom i svojim izborom, pa stoga
imaju pravo da ga raskinu
59. Šta je glavni izvor, odnosno osnov društvene stratifikacije prema shvatanju:
 1. Marksista: Sociolozi marksističke orijentacije osnovu stratifikacije vide
u različitom svojinskom statusu, tj odnosu prema sredstvima za
proizvodnju
2. Elitista: Zagovornici elitističkog pristupa – osnova društvene
stratifikacije je društvena moć
3. Funkcionalista: Funkcionalistički orijentisani sociolozi osnovu
stratifikacije vide u ugledu, tj različitom vrednovanju društvenih
funkcija (uloga)

60. Koja su tri glavna izvora, odnosno osnova društvene stratifikacije prema M.
Veberu:
Maks Veber – miri tri teorije – teorija o trodimenzionalnom grupisanju ljudi i
trodimenzionalnoj stratifikaciji:

Prvi oblik – KLASE (nastaju u ekonomskoj sferi)

Drugi oblik – STATUSNE GRUPE – STALEŽI – osnov raslojavanja je prestiž (ugled)
Treći oblik – POLITIČKE ELITE – osnov nastajanja je sticanje političke društvene
moći

61. Koji su osnovni oblici socijalne stratifikacije prema:

1. Marksistima: društvene klase
2. Funkcionalistima: statusne grupe - staleži
3. Elitistima:

62. Koja su tri osnovna oblika društvene stratifikacije prema M. Veberu:

63.Koje tri strateške elite, prema Rajt Milsu, čine elitu moći, odnosno elitu vlasti:

Elitu moći čine pripadnici triju elita:

1. Privredne
2. Političke i
3. Vojne
64. U istorijskom razvoju društva izdvajaju se tri tzv. velike društvene podele rada.
Izdvajanje zanatstva od poljoprivrede je:

Tri oblika podele rada:

Opšta podela rada – podela rada na velike društvene oblasti proizvodnje
Posebna podela rada – podela širih privrednih oblasti na uže grane
Pojedinačna podela rada (tehnološka podela rada) – podela rada na radne operacije
Izdvajanje zanatstva od poljoprivrede spada u posebnu podelu rada.

65. Podela procesa rada na radne operacije, odnosno uloge naziva se:

Pojedinačna podela rada, odnosno tehnološka podela rada.

Tehnička podela rada označava podelu rada u okviru jedne radne grupe gde se radna
aktivnost ljudi organizovano odvija, tako što svako od njih ima određene radne funkcije.

66. Koja tri osnovna činioca karakterišu svojinu kao društveni odnos:

U strukturi svojinskih odnosa, postoje:

- Subjekt svojine (nosilac, titular)
- Objekat svojine (predmet posedovanja)
- Uređen način raspolaganja (društveno organizovanje svojine).

67. Razlika između lične i privatne svojine sastoji se u:

Lična služi za zadovoljenje sopstvenih potreba a privatna služi za stvranje profita.

68. Koje se osnovne tehnološke revolucije izdvajaju u istoriji ljudskog društva. Navedite
ih po istorijskom redosledu:

U istoriji ljudskog društva postoji nekoliko tehnoloških revolucija:

1. Paleolitska – kada su ljudi počeli da prave prva oruđa od kamena
2. Neolitska – obrada zemlje, izrada oruđa od metala, pronalazak točka
3. Industrijska
4. Naučno-tehnološka

69. Koje su suštinske karakteristike neolitske revolucije:

Neolitska – obrada zemlje, izrada oruđa od metala, pronalazak točka.

70. Koje su suštinske karakteristike industrijske revolucije:

 Industrijska revolucija:
- Preobražaj sredstava za rad koji je zanatstvo odvojio od prirodnih materijala
- Masovno upošljavanje radne snage
- Mašina odvaja proizvođača od sredstava rada
- Uvođenje tekuće trake.

71. Koje osnovne dimenzije ima organizacija rada:

Organizacija ima dve strane:

1. Tehnološku koja se vrši prema podeli poslova, oruđima, predmetima i veštinama i
2. Onu koja je izvedena iz procesa upravljanja, najčešće svojine.

Obe strane su u uzajamnom uslovljavanju i čine od organizacije značajnu društvenu

ustanovu.

72. Koji bitni činioci određuju organizaciju rada:

73. Koje su osnovne karakteristike korporacije kao savremenog oblika organizacije

rada:

1. Nastaje na razvijenoj i mešovitoj svojini akcionarskog ulaganja

2. Moderna tehnologija - koju oličavaju nauka i umne mašine - računari i automatizacija
3. Upravljanje se pretvara iz društvene prinude u društvenu privolu, odnosno stimulaciju
i ubeđivanje
4. Visoka tehnologija potiskuje nekvalifikovani rad
5. Hijerarhija se ne ukida već se znatno menja. Upravljanje postaje rukovođenje.

74. Politika u širem smislu reči znači:

Politika u širem smislu – označava usmeravanje ljudske delatnosti u ravcu ostvarivanja

određenih ciljeva u raznim sferama društvenog života – ekonomiji, obrazovanju,
zdravstvu, kulturi itd.
75. Politika u užem smislu reči znači:

Politika u užem smislu – označava usmeravanje društvenih odnosa i upravljanje

državnim poslovima prvenstveno pomoću državne vlasti. Time je organizacija i
delovanje državne vlasti, kao i borba za uticaj na nju, shvaćena kao suština politike i
osnovni sadržaj političkog života u društvu.

76. Šta je bila suština, odnosno cilj politike u antičkom svetu:

Suština politike u antičkom svetu predstavlja ostvarenje određenih ideja u zajednici. To

su, pre svega, ideje najvišeg dobra, pravde i opšte koristi.

77. Koja su teorijska shvatanja politike dominantna tokom XX veka:

Postoje 4 osnovna shvatanja politike:

 totalitarno

 etatističko

 pluralističko i

 republikansko.

78. Šta je društvena moć:

Moć je sposobnost ostvarivanja izvesnih promena u društvu. Moć, prema Veberu,

predstavlja izglede da se u okviru jednog društvenog odnosa sprovede sopstvena volja
uprkos otporu bez obzira na to na čemu se zasnivaju ti izgledi. U suštini ovog određenja
moći je nametanje volje, nezavisno od toga da li će se ona realizovati prihvatanjem bez
otpora ili slamanjem otpora.

79. Koji su osnovni izvori društvene moći:

Osnovni izvori moći su:

1. materijalno bogatstvo i svojina
2. status (mesto koje zauzima pojedinac ili grupa u društvu. Ona se nasleđuje –
plemstvo, ili stiče u toku života političke elite, sveštenstvo) i
3. znanje – u novije vreme postaje značajan izvor moći onih koji ga poseduju, naročito
znanje koje omogućuje da se ostvari velika ekonomska dobit.

80. Koji su osnovni činioci strukture društvene moći:

Strukturu moći čine:

1. NOSIOCI MOĆI (pojedinci i grupe)

2. UBEĐIVANJE (način nametanja svojih stavova drugima kako bi se izbegla upotreba
fizicke sile u realizaciji moci)
3. MATERIJALNO BOGATSTVO (samo po sebi stvara osecaj sigurnosti i moci)
4. STATUSNI SIMBOLI (odlikovanja, titule, publicitet i razne vrste nagradjivanja
znatno doprinose odrzanju i realizaciji moci)
5. KONTROLA DRUŠTVENIH NORMI (pravnih, moralnih, religijskih, običajnih)
6. SILA (kao najdrastičnije sredstvo prinude u realizaciji moci, pri cemu bi trebalo imati
u vidu legitimnu primenu sile-drzava i neligitimnu-nasilje)
7. DOMINACIJA I HIJERARHIJA ( tamo gde se realizuje moc, tamo je i dominacija, a
hijerarhija povezuje vertikalnu strukturu moci).

81. Šta je politička vlast:

Politička vlast je osnovni oblik i osnov vlasti u društvu. Ona omogućava pojedinačnoj ili
grupnoj volji da se sa pozicija moći, na određenoj teritoriji ili organizaciji, nametne i
utiče na delanje i ponašanje svih drugih zapovedanjem ili naredbom, nezavisno od
njihovog pristanka, uz mogućnost upotrebe različitih sredstava.

82. Šta se podrazumeva po pojmom legitima vlast:

Osnovni cilj vlasti, za one koji vladaju, je pribavljanje legitimiteta. To znači da bude
priznata kao ispravna, pravična i da se zasniva na dobrim argumentima. Pribavljanje
legitimiteta počiva na različitim vrednostima i principima (religioznim, običajnim,
moralnim, pravnim i političkim).

83. Na kojim vrednostima i principima se obezbeđuje legitimna vlast:

Pribavljanje legitimiteta počiva na različitim vrednostima i principima (religioznim,

običajnim, moralnim, pravnim i političkim).

84. Koji su osnovni oblici autokratske vladavine:

Autokratija je tip neograničene i apsolutističke vladavine koji označava vladavinu

pojedinaca ili male grupe ljudi samovoljom nad celim društvom.
Oblici autokratije:
- despotija – apsolutna samovolja vladara
- tiranija – nasilnično i svirepo vladanje
- diktatura – jedna ličnost ili manja grupa ljudi uzurpira vlast i održava ograničenja i
kontrolu

85. Koja su tri osnovna oblika diktature:

Tipovi diktature:
1. Obična diktatura – monopolisanje ključnih poluga državnog aparata
2. Cezaristička diktatura – vladanje uz pomoć izmanipulisanih masa
3. Totalitarna diktatura - apsolutna uzurpacija vladavine i
4. Manipulativna diktatura – objedinjuje sve prethodne.

86. Vladavina uz pomoć izmanipulisane narodne mase je:

Cezaristička diktatura

87. Šta je suština neposredne demokratije:

Neposredno donošenje odluka od strane građana. Neposredna demokratija može

postojati bilo u obliku narodne inicijative (peticije) ili u obliku donošenja odluke u užem
smislu (referendum), kao i neposrednom donošenju odluka na skupštinama punopravnih
građana.

88. Šta je suština predstavničke demokratije:

Predstavnička demokratija postoji kada o državnim poslovima odlučuje skupština koju

narod bira. Ovaj oblik se još zove posredna demokratija jer narod vrši vlast preko
posrednika tj narod bira organe državne vlasti koji treba da ostvaruju njegovu volju.

89. Šta obuhvata država u užem, a šta u širem smislu reči:

a) u užem smislu država obuhvata: U užem smislu, država se označava kao državni
aparat – hijerarhijska organizacija sastavljena od nosilaca državne vlasti i činovnika koji
ulaze u sastav njenih različitih organa

b) u širem smislu država obuhvata: U širem smislu, država predstavlja celokupno

društvo obuhvaćeno jednom državnom organizacijom – ovo shvatanje preovlađuje u
sociologiji.
90. Prema obliku vladavine države se dele na:

Monarhije i republike.

91. Prema obliku državnog uređenja države se dele na:

Proste (unitarne) i složene (federacije, konfederacije).

92. Koja su četiri konstitutivna elementa političke stranke:

Konstitutivni elementi političkih stranaka:

1. Članstvo
2. Rukovodstvo
3. Organizacija i
4. Ideologija.

93. Šta je kultura u širem smislu reči i šta je čini:

Klutura je sve ono što ljudi stvaraju kao posebna bića. Klutura jednog društva obuhvata
nematerijalne aspekte i materijalne aspekte društva.
Kultura u širem smislu je celokupno stvaralaštvo čoveka u određenom društvu, a čine je
materijalna i duhovna dostignića.

94. Šta je kultura u užem smislu reči i šta je čini:

Kultura u užem smislu predstavlja duhovno stvaralaštvo, dok se materijalna dostignuća

smatraju civilizacijom. Duhovno stvaralaštvo čine verovanja, ideje i vrednosti.

95. O odnosu kulture i civilizacije u Sociologiji postoje tri stanovišta. Navedite koja su
to:

1. Prema prvom stanovištu pojam kulture I civilizacije su sinonimi – iste pojave.

Prisutno je u antropologiji (E. Tejlor) i psihologiji (S. Frojd).
2. Po drugom stanovištu civilizacija je samo krajnje izgrađen stepen kulture. Po
Morganu postoje 3 etape razvoja kulture: divljaštvo, varvarstvo i civilizacija.
3. Prema trećem stanovištu koje je razvijeno u filozofiji i sociologiji, kultura je
duhovnog sadržaja, a civilizacija materijalnog sadržaja.
96. Koje su osnovne društvene funkcije kulture:

Osnovne funkcije kulture su:

1. Proces identiteta
2. Proces socijalizacije
3. Proces institucionalizacije

97. Šta je personalni identitet:

Lični identitet označava jedistvo ličnosti jedne osobe i njenu neistovetnost sa bilo kojim
drugim pojedincem. Ostvaruje se u procesu samorazvitka individue, gde se formuliše
jedinstveno osećanje ličnosti i njen odnos prema svetu koji je okružuje.

98. Šta je društveni identitet:

Društveni identitet se zasniva na svesti o saznanju nekih zajedničkih karakteristika

pripadnika jedne grupe (jezik, rasa, religija, klasa, nacija, teritorija itd).
Formira se i ispoljava u procesima kulturnog razvoja i obuhvata celovite sisteme
kulturnih vrednosti.

99. Šta je socijalizacija:

Socijalizacija je najznačajniji kanal za prenos kulture kroz vreme i generacije.

Predstavlja učenje i prilagođavanje kulturi u kojoj čovek živi.
Odvija se u dve faze:

 Primarna socijalizacija – period najintenzivnijeg učenja kulture; glavnu ulogu ima

porodica
 Sekundarna socijalizacija – od vremena sazrevanja do kraja života; utiču ostale
društvene grupe.

100. Šta je institucionalizacija društva:

Institucionalizacija društva je proces uspostavljanja i funkcionisanja društvenih

institucija kao ustaljeni sistem delovanja.
Funkcije društvenih institucija su:
 Regulisanje svakodnevnog života ljudi i opredeljivanje društvenih ciljeva
 Povezivanje i organizacija aktivnosti ljudi kako bi živeli u harmoniji jedni sa
drugima
 Prenošenje prihvatljivog ponašanja budućim generacijama
101. Koja su tri osnovna tipa kulture:

Tri osnovna tipa kulture su:

1. Tradicionalna kultura
2. Elitna kultura i
3. Masovna kultura

102. Koje su osnovne karakteristike masovne kulture:

Osnovne karakteristike masovne kulture su:

1. Težnja ka smanjenu socijalnih i kulturnih razlika između pojedinih društvenih
grupa i pojedinaca
2. Traženje i privlačenje sve većeg broja ljudi – masovne publike (koncerti,
spektakli, razne priredbe)
3. Neprestano povećanje stepena internacionalizacije i kosmopolitskog karaktera
kulturnih vrednosti
4. Pojačana komercijalizacija kulturnih vrednosti i tvorevina
5. Sve izrazitiji reproduktivni karakter i sve manji produktivni karakter kulture
masovnog društva

103. Šta je subkultura:

Subkulture su činioci svakog tipa kulture, koje se razlikuju po svojim kulturnim

obrascima od kulture preostalog dela društva. Javlja se u dva osnovna oblika:
1. potkultura - ne dovodi u pitanje osnovne vrednosti dominantnog
tipa kulture i
2. kontrakultura - u suprotnosti sa vrednostima dominantne kulture

104. Šta je kontrakultura:

Kontrakultura je tip kulture koja je u suprotnosti sa vrednostima dominantne kulture. To

odstupanje moze ici do svojevrsne patologije izražene u različitim oblicima, kao sto su
alkoholizam, narkomanija, prostitucija, kriminal itd.

105. Na čemu se temelji ljudska komunikacija:

Ljudska komunikacija se temelji na jeziku i simboličkoj komunikaciji.

106. Iz kojih se osnovnih elemenata sastoji ljudska komunikacija:

1. pošiljalac
2. primalac
3. način ili sredstvo preko kojeg se prenosi
4. poruka
5. efekat poruke na onog koji je prima

107. Iz koja se dva osnovna činioca sastoji simbol:

1. Znaka (simbola u užem smislu)

2. Značenja simbola

108. Šta je magija:

Magija označava veštinu potčinjavanja svojoj volji tajanstvenih sila prirode, duhova i
demona. Magija je iracionalni oblik ljudske prakse.

109. Magija se prema tipu magijske tehnike deli na:

Dva tipa magijske tehnike su:

1. imitativna magija
2. magija putem zaraze

110. Koja su tri najvažnija magijska sredstva:

Specifična sredstva magije su:

1. tabu
2. totem
3. fetiš

111. Koje su osnovne faze u razvoju religije:

Faze u razvoju religije su:

1. animizam – verovanje da u svetu postoje duhovi i da oni upravljaju pojedinim
stvarima i događajima
2. toteizam – verovanje da u nekim predmetima, biljkama ili životinjama boravi duh
umrlih predaka
3. teizam – verovanje u božanstvo: politeizam (verovanje u više bogova) i
monoteizam (verovanje u jednog boga)
112. Koji elementi čine strukturu religije kao društvene pojave:

Elementi strukture religije su:

1. učenje o bogu
2. religijska osećanja
3. rituali
4. simboli i
5. religijska organizacija

113. Koje su osnovne funkcije religije:

Funkcije religije su:

 definisanje “osobenog pogleda na svet”
 psihološko-emocionalna (kompenzaciona) funkcija
 etička
 društveno-integrativna funkcija

114. Šta su sekte i koja su njihova glavna obeležja:

Sekta predstavlja grupu sledbenika nekog verskog učenja koja se odvojila od crkve, i
koju je crkva odbacila i osudila.
To su manje i neformalnije grupe vernika, ali ukoliko dugo opstanu mogu da se
institucionalizuju i izvrše denominaciju.

115. Šta je sekularizacija i u čemu se ispoljava njena sadržina:

Sekularizacija predstavlja slabljenje uloge religioznih verovanja, oslobođenje društvenih

ustanova i individualnog ponašanja od religioznog uticaja.
Sastoji se iz preovladavanja shvatanja i tumačenja sveta samim svetom, preovladavanje
“ovostranih” duhovnih vrednosti uz potiskivanje religioznih vrednosti, zasnivanje
morala na ljudskim moćima i potrebama, kao i povlačenje religije u crkve.

116. Koje su osnovne funkcije umetnosti:

Funkcije umetnosti su:

 estetska – kojom se utiče na oblikovanje ukusa ljudi
 saznajna – kojom se obogaćuje znanje, iako to nije primarna funkcija umetnosti
 društveno-preobražajna – mogućnost da se podstakne socijalna akcija jer
umetničko stvaralaštvo izražava stvarnost pojava kroz emocionalnost
117. Koja je suštinska razlika između nauke i umetnosti:

Nauka predstavlja sistem racionalnog saznanja o pojavama i procesima u objektivnoj

stvarnosti, i naučna saznanja su istinita i dokaziva, dok je umetnost poseban oblik
ljudskog stvaralaštva koji je zasnovan na subjektivnom estetskom doživljaju i životnom
iskustvu stvaraoca.

118. Šta su društvene vrednosti:

Društvene vrednosti predstavljaju ciljeve koje treba ostvariti i njih ljudi nastoje da
realizuju u svim oblastima svesne delatnosti. Duboko su ukorenjene u svakodnevni život
ljudi. To su, na primer, hrabrost, rodoljublje, čast, moć, snaga, dobrota, poštenje i slično.

119. Šta su društvene norme:

Društvene norme predstavljaju pravila ponašanja, delovanja i mišljenja kojima se

konkretizuju društvene vrednosti.

120. Koja su dva osnovna dela (elementa) društvenih normi, odnosno propisa:

Dva elementa društvenih normi su:

1. tehnička pravila
2. društveni propisi – njima se vrši opšte uređenje društvenog ponašanja;
sastoje se iz dva dela:
- dispozicije – pravila ponašanja i
- sankcije

121. Šta je sankcija za prekršaj moralne norme:

Sankcija za prekršaj moralne norme je griža savesti na individualnom nivou, dok na

društvenom nivou to može biti podsmeh, prezir, pa sve do smrtne kazne.

122. U Sociologiji se razlikuju dve osnovne vrste sistemskih promena – promene unutar
sistema i promene sistema.
1. Promene unutar sistema su:
promene koje ne menjaju temelje vladajućeg poretka i oni u
suštini ostaju isti. Ove promene su uglavnom evolutivne i
adaptacione.

2. Promene sistema su: revolucionarne promene sistema kao celine.

123. Na kojih pet društveno-ekonomskih formacija se, prema marksistima, deli ljudska
istorija:

Marksistička tipologizacija istorijskih tipova društva:

1. prvobitna ljudska zajednica,
2. robovlasničko društvo,
3. feudalno društvo,
4. kapitalističko društvo i
5. komunističko društvo.

124. Navedite koja društva Entoni Gidens ubraja u predmoderna društva:

Gidensova tipologizacija društva:

1. lovačka i sakupljačka
2. poljoprivredna društva
3. stočarska društva i
4. neindustrijske civilizacije.

125. Navedite koja društva Gidens ubraja u industrijska društva:

To su:
1. društva Prvog sveta
2. društva Drugog sveta
3. društva u razvoju ili „društva Trećeg sveta“
4. novoindustrijalizovane zemlje.

126. Kada prema Gidensu nastaju društva drugog reda i koje su njihove osnovne
karakteristike:

Društva Drugog sveta nastaju početkom XX veka i traju do devedesetih godina XX

veka. Slična su društvima Prvog sveta osim što je u njima ekonomski sistem planska
privreda i veće je prisustvo klasnih nejednakosti. Njima su upravljale komunističke
vlade. Kasnije, drštvene i političke promene su ih transformisale u ekonomske sisteme
slobodnog preduzetništva.
 127. Kada pojedinac ili grupa menja svoju društvenu ulogu ne menjajući pritom
socijalni status o kojoj vrsti socijalne pokretljivosti se radi:

Horizontalna pokretljivost

128. Koja su tri osnovna kanala, odnosno mehanizma socijalne pokretljivosti u

savremenom društvu:

Kanali društvene pokretljivosti su:

 obrazovanje
 bavljenje politikom i
 sklapanje braka.

129. Koje je promene izazvala treća naučnotehnološka revolucija u sadržaju i strukturi

rada:

1. Promene u sadržaju rada:

2. Promene u strukturi rada:

130. Koje je promene izazvala treća naučnotehnološka revolucija u svojinskim

odnosima i socijalnoj strukturi društva:

1. Promene u svojinskim odnosima: Sve izraženiji akcionarski oblik vlasništva

2. Promene u socijalnoj strukturi: Preoblikovanje tradicionalnih klasa i
slojeva u smeru stvaranja mnoštva različitih socijalih slojeva i grupa

131. Koje su negativne posledice treće naučnotehnološke revolucije:

Negativne posledice treće naučno-tehnološke revolucije:

- zagađenje životne sredine,
- prekomerno zagrevanje planete i probijanje ozonskog omotača što prouzrokuje
klimatske promene,
- nuklearno naoružanje,
- nuklearne havarije,
- genetske promene u organizmima i
- kloniranje živih bića i slično.
132. Šta predstavlja sadržaj procesa globalizacije na:
1. Ekonomskom planu:
2. Političkom planu:
3. Kulturnom planu:

133. Šta predstavlja sadržaj procesa tranzicije na:

1. Ekonomskom planu:
2. Političkom planu:
3. Ideološkom planu:

134. Akulturacija je kulturni proces:

To je kulturni kontakt (dodir) različitih kulturnih grupa koje utiču jedna na drugu.

135. Multikulturalizam je društveno-kulturni proces:

Koji izrasta iz uvažavanja i poštovanja prava kulturnih, etničkih i rasnih manjinskih

grupa.

136. Šta je osnovno geslo, poruka postmodernizma kao savremenog duhovnog kulturnog
pokreta:

“Sve prolazi, sve je dopušteno”

137. Koje se tri pojave u savremenoj kulturi označavaju zbirnim imenom ''biznis u
kulturi'':

Pojave koje se u savremenoj kulturi označavaju zbirnim imenom “biznis u kulturi” su:
1. marketing
2. sponzorstvo i
3. menadžment.