Professional Documents
Culture Documents
Bu gün birçok marka insanların zihninde kalite ve güveni ifade eder. Öyle ki
Coca Cola, Marlbora gibi markaların değeri belki de şirketlerin üretim tesislerinin fiziki
değerlerinden fazladır.1
Ülkemizde ilk defa 1871 yılında Alamet-i Farika Nizamnamesi ile düzenlenen
marka mevzuatı, 1965 tarihli 551 sayılı Markalar kanunu ile devam etmiş ve bununda
yerine 27.06.1995 tarih ve 22326 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak, 556 sayılı
Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlüğe girmiştir.2
Bu gün marka tescil işlemleri 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname, 4128 sayılı Kanun ve Yönetmeliklere göre Türk Patent
Enstitüsü tarafından yapılmaktadır.
556 sayılı KHK’de marka; “Bir işletme mal veya hizmetlerini bir başka
işletmenin mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil,
özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi
çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen baskı yoluyla
yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir” şeklinde tanımlanmaktadır.
1
Sorularla Türk Markalar Hukuku, İTO, İst. 1996, s.9
2
Patent, Marka ve Diğer Sınai Mülkiyet Haklarının Korunması ile İlgili Hukuki ve İdari Altyapı
Gerekleri, SPB, Ocak 1998, s.29
1
Kısaca marka; Üretici ya da satıcı firmaların, pazara sundukları malların
kimliğini belirleyen ve mallarını rakip mallardan ayırt edilmesini sağlayan bir isim,
simge, şekil ya da bunların çeşitli birleşimleridir.3
a) Ortak Marka: Üretim veya hizmet işletmelerinden oluşan, bir grubun mal
veya hizmetlerinin diğer hizmetlerinin mal veya hizmetlerinden ayırmaya yarayan
işaretlerdir.
Bunlar yanında marka kavramının daha iyi anlaşılabilmesi için şu şekilde bir
ayrım yapılabilir.5
3
T.ARPACI, D.Y. AYHAMN, E.BÖĞE, T.TUNCER, M.M. ÜNER, Pazarlama, Gazi Yayınları, Ankara
1992, s.87
4
BOZER, Prof. Dr. Ali, Ticaret Hukuku Bilgisi, Ankara 1981, s.86
5
2
I. Biçime Göre
a. Kelime Markaları: Philips, Gervars, BP, IBM vb gibi
b. Tasarım Markaları: Adidas’ın yoncasında olduğu gibi grafik olarak temsil
edilen kelime markalarıdır.
c. Üç Boyutlu Markalar: Mercedes’in yıldızı gibi.
d. Biçim Markaları: Coca Cola şişesinin şekli gibi.
3
1.4.1. Eski Mısır ve Mezopotamya’da
Eski Mısır’da kral mezarlarından çıkarılan, M.Ö. 3200 yıllarına ait pişirilmiş
çamur topraktan yapılmış gereçlerin üzerinde bulunan markalar, bu ürünlerin üretim
kaynağını belirlemekteydi. Amaç, kusurlu ürünleri üretip pazarlayanları tespit edip
cezalandırmaktı. Bu durumda, o zamanlarda, ticaret alanına dahil hizmetlerin çoğunluğu
köleler eliyle yapılmakta olduğundan, sonuçta cezalandırılan sahibi çalıştırılan değil de
çoğunlukla talihsiz kölelerden biri olmaktaydı. Yine M.Ö. 3000 yıllarında,
Mezopotamya’da, Sümer kentlerini de, ürünlerin imal edeni ile satımını yapanlarını
gösteren, silindir şeklinde bir tür marka fonksiyonu ifade eden, mühürler
kullanılmaktaydı.6
Eski Yunan’da Girit Knosos’ta, M.Ö. 3500 yıllarına kadar uzanan tersine
biçimlendirilmiş taştan yapılmış mühür şeklinde markalar bulunmuştur. Bu mühür
markalar, çömlekten yapılan eşyaya uygulanmaktaydı.
Yine Eski Yunan’da, aynı şekilde Korint kendi yakınlarında, M.Ö. 2000
yıllarında yapılmış yapımcının markasını taşıyan markaların uygulandığı ev gereçleri
toprak altından çıkarılmıştır.7
Ancak, Roma uygarlığı, M.Ö. 500 ve M.S. 500 arası döneminde günlük hayatın
her safhasında ve her alanında markaları bolca kullanan bir ekonominin varlığını
gösteren belgeleri bize ulaştırmıştır. Latin literatüründe, peynir, şarap, lamba, ilaç ve
cam kaplara uygulanan markalardan çokça söz edilmektedir. Çoğunluğu çömlekten
yapılmış, ev gereçlerinde ve sair emtiada uygulanmış 6000 farklı türde marka tespit
olunmuştur. Bu markalar genelde, resim, hayvan, arı, arslan ve kalp şekillerinde
oluşturulmuş bulunmaktaydı. Bu markalar günümüz markalarına şaşılacak derecede
benzemekteydi.
6
W.R. Comish, Intellectual Property, Third edition, s:3, 1996,
7
Frank H. Foster-Robert L. Shook, Patents Copyrigiths and Trademarks, s.19, 1993, Printerd in the
United States
4
Örneğin, gaz lambalarının yapımcısı, Markus Rutilus Lupus, ürünlerinde ticaret
markası olarak, kurt başı dizaynını uygulamakta ve kullanmaktaydı. Yapımcı Markus
Rutilus Lupus’un soyadı olan “Lupus” Latin dilinde kurt anlamına gelmekteydi.
İngiltere de, markalarla ilgili en eski yasal düzenleme, II. Henry zamanında
1266’da, çıkarılan bir kanundur. Bu kanun hükümlerine göre her fırıncının ürettiği
ekmeklerin üzerlerinde bir markasının bulundurulması zorunluydu. 1373’de çıkarılan
bir kararname, Londra’da faaliyet gösteren şişe yapımcılarına ürettikleri şişe ürünleri
üzerine ferdi markaların uygulama zorunluluğunu getirmişti.
İngiltere’de görülen en eski tarihli marka davasında (1452), bir sanatkarın dul
eşine bıçakçı olan kocasının sağlığında, sahip olduğu markayı kullanmasına izin
verilmişti. 1619’da görülen en eski markaya tecavüz davasının konusu, bir
8
Ayşe Nur Berzek, Prof. Dr., Ticaret Hukukunun Genel İlkeleri 2. Baskı, S. 109, 1996
5
konfeksiyoncunun markasının, bir diğer konfeksiyoncu, tarafından üretilen kalitesiz
ürünlerde kullanılması uyuşmazlığı oluşturmuştur. Ancak 19. asırda marka hakkı diğer
haklar gibi, devir temlik olunabilecek ve korunabilecek bir mülkiyet tür ve hak olarak
kabul edilmiştir.9
1.4.5. Amerika’da
9
Frank H. Foster-Robert L. Shook, Patents Copy rigihts and trade marks, printerd in the United States,
s.23, 1993
10
Foster-Shook, a.g.e, s.22
6
Bu ülkede, 1970’de çıkarılan ilk Federal kanun hükümleri dahilinde tescil
olunan marka sayısı sadece 121 iken, bu rakam 1970 yılında 23.447 olmuş ve 1989 yılı
sonunda 1.560.000’e ulaşmıştır. Böylece ticaret markası , Amerikan toplumunda,
modern ticaretin (üretim ve alım satımın) vazgeçilmez esaslı bir unsuru haline gelmiştir.
11
Cornish, a.g.e s.523
7
1.4.7. Ülkemizde Gelişimi
1857 tarihli kanun ülkemizde, 551 sayılı markalar kanunun kabulü tarihine kadar
yürürlükte kalan, Alamet Farika Nizamnamesi’ne kaynak teşkil etmiştir. 1965 yılında
kabul edilen 551 sayılı markalar kanunu da 24.06.1995 tarihli ve 556 sayılı markaların
korunması hakkında kanun hükmünde kararname ile, 51, 52 ve 53. maddeleri dışında
yürürlükten kaldırılmıştır.
8
2. MARKA İLE İLGİLİ MEVZUAT
- T.C. sınırları içinde ikametgahı olan veya sınai ya da ticari faaliyette bulunan gerçek
veya tüzel kişiler,
- T.C. uyruğundaki kişilere kanunen veya fiilen marka korunması tanınmış yabancı
devletlerin gerçek ve tüzel kişileri (karşılıklık ilkesi)
Marka tescilleri sırasında en önemli konu, markanın seçimi ile marka tescilinin
kapsayacağı malların ya da hizmetlerin saptanmasıdır. Markanın başkalarınca tescil
ettirilmiş ya da kullanılan markalardan ayrıt edilebilecek şekilde farklı olması
gerekmektedir.12
Marka tescil başvurusu öncesinde, tescili istenen ibarelerin, başkası adına tescilli
olup olmadığının araştırılması Enformasyon ve Dökümantasyon Dairesi
Başkanlığı’ndan ücret karşılığında ve sadece ticari markalar için istenebilir.
12
DERİCİOĞLU, M. Kaan, a.g.e, s.9
9
Başvuru dilekçesine eklenecek belgeler şunlardır;
1. Tescili istenen markanın yayma ve çoğaltılmaya elverişli en az 5x5 cm, en fazla 8x8
cm ebadında 20 adet örneği
7. Başvuru ortak ya da garanti markası için yapılmışsa noter tasdikli teknik yönetmelik
8. Rüçhan hakkı talep edilmişse, buna ait belgelerle ilk başvurunun yapıldığı ülkenin
yetkili makamından alınacak rüçhan hakkı belgesi ve bu belgenin başvuruya ait
bilgilerin kısmının Türkçe tercümesi,
10. Marka tescil harcı ve marka tescil belgesi düzenleme ve sicil kayıt ücreti ödendi
belgesi aslı,
11. Yabancı ülkede tescil edilmiş markaya dayanılarak yapılan başvurular için ticaretle,
imalatla veya hizmetle uğraştığına dair belge yerine tescili yapan ülke tarafından
verilmiş bulunan tasdikli marka tescil belgesi sureti ile bu belgenin Türkçe
tercümesi,
12. Hizmet markasının tescili için yapılacak başvurularda, eğer hizmet markası daha
önce fiilen kullanılmış ise ilk kullanım tarihini gösterir belgeler ve kanıtlar13
13
Sorularla Türk Markalar Hukuku, İTO, 1996 s.14-15
10
Enstitüye yapılan marka başvuruları yaklaşık iki ay kadar süren bir ön
incelemeden sonra, uygun olanlar marka bülteninde yayınlanarak, üç ay süreyle üçüncü
kişilerin itirazlarına açık tutulmaktadır. Markanın tescil edilip edilmeyeceğine itiraz
süresi dolduktan sonra karar verilmektedir.14
Türkiye’de yapılan bir marka tescili, yalnız Türkiye sınırları içinde koruma
sağlar. Markanın diğer ülkelerde de korunması için o ülkelerde de tescil ettirilmesi
gerekir. Örneklerine günümüzde de sıkça rastlamak mümkündür. Bu nedenle de
markaların korumaya ihtiyacı vardır.
Birinci bölümde marka ile ilgili genel bilgiler vermiş, marka çeşitleri, marka
tescilini kimlerin yaptırabildiği, markanın hangi işaretleri içeremeyeceği, başvurunun
nasıl yapılması gerektiği konularına değinmiştik. Bu bölümde ise markanın korunması,
hükümsüzlüğü, tecavüz durumları vb konulara değinmeye çalışacağız.
2.3.1. Yenileme
Markanın koruma süresi 10 yıldır. Marka hakkının devamı için marka gerekli
koşullar yerine getirilerek ve süresi içerisinde yeniletilmelidir. Koruma süresinin
bitiminden itibaren 6 aylık süre içerisinde yenilenmeyen markalar hükümsüz sayılır.
Yenileme için gerekli olan yenileme harç ve ücretin ödenmesi, koruma süresinin sona
erdiği ayın son gününden önceki 6 ay içinde gerçekleştirilir. Bu süre içinde yenileme
başvurusunun yapılamaması durumunda yenileme istemi, ek bir ücretin ödenmesi
koşuluyla koruma süresinin sona erdiği ayın son gününden itibaren 6 aylık süre uzatımı
içinde yapılabilir.
14
DERİCİOĞLU, a.g.e, s. 9-10
11
2.3.2. Adres Değişikliği
2.3.5. Birleşme
2.3.6. Lisans
Lisans, inhisarı lisans veya inhisarı olmayan yani tekeli olmayan şeklinde
verilebilir. Sözleşmede belirtilmemişse inhisari değildir.
12
Tekeli lisans sözkonusu olduğu zaman, lisans veren başkasına lisans veremez ve
hakkını açıkça saklı tutmadıkça kendisi de markayı kullanamaz. Yine sicile
kaydedilmeyen lisans, iyi niyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez.
2.3.7. Teminat
2.3.8. Rehin
Tescilli bir marka işletmeden bağımsız olarak rehnedilebilir. Rehin edilen marka
üzerinden yenileme ve adres değişikliği hariç, rehin alanın onayı olmadan herhangi bir
değişiklik yapılamaz.
13
2.4.2. Himayesi
Ayrıca aynı emtia için aynı markayı daha önceden kullanıp piyasa tanıttığını ileri
süren kimsenin, tescilli marka sahibine karşı iddia ve ispat hakkı da MK. Md.2 ile
korunuyordu.16
Yapılan son düzenleme ile yani 556 sayılı KHK ile bu karmaşık durumdan
kurtulunmuş, markaların tescili zorunlu hale getirilmiş, böylece de bu KHK ile markalar
koruma altına alınmıştır.
15
Patent, Marka ve diğer Sınai Mülk Hak. Kor. Ocak 1998, s.41
1
16
14
Marka sicili alenidir. Talep eden herkese yönetmelikte öngörülen ücreti ödediği
takdirde tescil edilen markalarla ilgili sicil örneği verilir.
Yenileme talebinin yapılması koruma süresinin sona erdiği ayın son gününden
önceki 6 ay içinde gerçekleştirilir. Bu süre kaçırıldığı takdirde ek bir ücretin ödenmesi
koşuluyla koruma süresinin sona erdiği ayın son gününden itibaren 6 ay içerisinde de
yenileme yapılabilir.17
Yenileme süresi mevcut tescilin sona erdiği gün başlar. Yenileme sicile kayıt
edilir ve yayınlanır. Yenileme için yeni marka tescili yapılıyor gibi yeniden dilekçe vb
evrakların talep edilmesi ve eski marka Tescil Belgesi yerine yeni numaralı bir belgenin
verilmesi de bir problem olarak ortaya çıkmaktadır.
Pek çok ülkede yeniden belge verilmesi söz konusu değildir. Eski marka tescil
belgesinin üzerine, sadece markanın yenilendiği kayıt edilmektedir.18
Ancak olumlu bir gelişmede gözden kaçmamaktadır. 551 sayılı MK’da yenileme
işlemleriyle ilgili süreleri marka sahipleri izlemekte ve Bakanlıkça yenileme süresinin
bitimi hatırlatılmazken,19 556 Sayılı MK, hakkında KHK ile bu KHK’nnı 41 nci
maddesi uyarınca Enstitü süresinin dolmakta olduğunu sürenin bitiminden önce ve
yönetmelikte öngörülen süre içinde, marka hakkı sahibine haber vermektedir.
17
İTUO, STMH, s.20
18
Patent, Marka ve Diğer Sınai Mülk Hak. Kor. S.45
19
Paten, Marka ve Diğer Sınai Mülk Hak. Kor. S.46
15
2.5. Marka Hakkının Sona Ermesi
Bunlardan başka marka hakkı, üçüncü bir kişinin marka üzerinde hak iddiası
varsa, onun izni olmadıkça, marka hakkından vazgeçilmez.
20
556 Sayılı KHK, Md. 46
16
3. MARKALARIN KORUMASI HAKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAME
17
gerçek veya tüzel kişilerce veya Paris Sözleşmesi yahut Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş
Anlaşması hükümleri dahilinde başvuru hakkına sahip kişilerce elde edilir.
Madde 5 – Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün
mal veya hizmetlerinden ayrıt etmeyi sağlaması koşuluyla, iki adları dahil, özellikle
sözcükler, şekiller, harfler, sayılar malların biçimi veya ambalajlarının gibi çizimle
görüntülenebilen veya benzeri biçimde ifade dilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve
çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir.
Not: Bu fıkraya “sayılar” ibaresinden sonra gelmek üzere “malların biçimi veya
ambalajlarının” ibaresi 7.11.1995 R.G. tarihli 4128 sayılı Kanun ile eklenmiştir.
Marka, mal veya ambalajı ile birlikte tescil ettirilebilir. Bu durumda mal veya
ambalajın tescili marka sahibine mal veya ambalaj için inhisari bir hak sağlamaz.
18
a) 5 nci madde kapsamına girmeyen işaretler.
b) Aynı veya aynı türdeki mal veya hizmetle ilgili olarak tescil edilmiş veya
daha önce tescil için başvurusu yapılmış bir marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek
kadar aynı olan markalar.
Not: Bu bendin 7.11.1995 R.G. tarihli 4128 sayılı Kanun ile değiştirilen şeklidir.
c) Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak
belirtilen veya malların üretildiği, hizmetlerin yapıldığı zamanı gösteren veya malların
ve hizmetlerin diğer karakteristik özelliklerini belirtilen işaret ve adlandırmaları
münhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar.
Not: Bu bende “çeşit” ibaresinden sonra gelmek üzere “vasıf” ibaresi 7.11.1995
R.G. tarihli 4128 sayılı Kanun ile eklenmiştir.
d) Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan veya belirli bir meslek, sanat
veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaret ve adları münhasıran
veya esas unsur olarak içeren markalar,
e) Malın özgün doğal yapısından ortaya çıkan şeklini veya bir teknik sonucu
elde etmek için zorunlu olan, kendine malın şeklini veya mala asli değerini veren şekli
içeren işaretler,
f) Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi kaynağı gibi
konularda halkı yanıltacak markalar,
19
ı) Sahibi tarafından izin verilmeyen Paris Sözleşmesinin 1nci mükerrer 6 ncı
maddesine göre tanımlanmış markalar,
Bir marka tescil tarihinden önce kullanılmış ve tescile konu mallar veya
hizmetlerle ilgili olarak bir kullanım sonucu ayırt edici bir nitelik kazanmış ise (b), (c),
(d) bentlerine göre tescil reddedilemez.
Not: Ek hüküm 7.11.1995 R.G. tarihli 4128 sayılı Kanun ile eklenmiştir.
Madde 8 – Tescil edilmiş veya tescil için başvuru yapılmış bir markanın sahibi
tarafından itiraz yapılması durumunda, aşağıdaki hallerde marka tescil edilemez;
a) Tescil için başvurusu yapılan marka, tescil edilmiş veya tescil için daha önce
başvurusu yapılmış bir marka ile aynı ise ve aynı mal veya hizmetleri kapsıyorsa,
b) Tescil için başvurusu yapılan marka, tescil edilmiş veya tescil için daha önce
başvurusu yapılmış bir marka ile aynı veya benzer ise ve tescil edilmiş veya tescil için
başvurusu yapılmış bir markanın kapsadığı mal veya hizmetlerle aynı veya benzer ise,
tescil edilmiş veya tescil için başvurusu yapılmış markanın halk tarafından karıştırılma
ihtimali varsa ve bu karıştırılma ihtimali tescil edilmiş veya tescil için başvurusu
yapılmış bir marka ile ilişkili olduğu ihtimalini de kapsıyorsa.
Marka sahibinin ticari vekili veya temsilcisi tarafından markanın kendi adına
tescili için, marka sahibinin izni olmadan ve geçerli bir gerekçe gösterilmeden yapılan
başvuru, marka sahibinin itirazı üzerine red edilir.
Tescilsiz bir markanın veya ticaret sırasında kullanılan bir başka işaretin
sahibinin itiraz etmesi üzerine, tescili istenilen marka, aşağıdaki hallerde tescil edilmez.
20
a) Markanın tescili için yapılan başvuru tarihinden önce veya markanın tescili
için yapılan başvuruda belirtilen rüçhan tarihinden önce bu işaret için hak elde edilmiş
ise,
b) Belirtilen işaret, sahibine daha sonraki bir markanın kullanımını yasaklama
hakkını veriyorsa.
Marka, tescil edilmiş veya tescil için başvurusu daha önce yapılmış bir markanın
aynı veya benzeri olmakla birlikte, farklı mallar veya hizmetlerde kullanılabilir. Ancak,
tescil edilmiş veya tescil için başvurusu yapılmış markanın, toplumda ulaştığı
tanınmışlık düzeyi nedeniyle haksız bir yararın sağlanabileceği, markanın itibarına zarar
verebileceği veya tescil için başvurusu yapılmış markanın ayrıt edici karakterini
zedeleyici sonuçlar doğurabileceği durumda, tescil edilmiş veya tescil için başvurusu
daha önce yapılmış bir marka sahibinin itirazı üzerine, farklı mal veya hizmetlerde
kullanılacak olsa bile, sonraki markanın tescil başvurusu red edilir.
Tescil için başvurusu yapılmış markanın, başkasına ait kişi ismi, fotoğrafı, telif
hakkı veya herhangi bir sınai mülkiyet hakkını kapsaması halinde, hak sahibinin itirazı
üzerine tescil başvurusu reddedilir.
Ortak ve garanti markalarının sona ermesinden itibaren üç yıl içinde ortak marka
veya garanti markası ile aynı veya benzeri olan marka tescil başvurusu itiraz üzerine
reddedilir.
21
a) Markanın tescil kapsamına giren aynı mal veya hizmetlerle ilgili olarak,
tescilli marka ile aynı olan herhangi bir işaretin kullanılması,
b) Tescilli bir marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal
veya hizmetlerin aynı veya benzeri mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk
üzerinde, işaret ile tescilli marka arasında bağlantı olduğu ihtimali de dahil, karıştırılma
ihtimali olan herhangi bir işaretin kullanılması,
c) Tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsamına giren
mal veya hizmetlerle benzer olmayan mal veya hizmetlerde kullanılması halinde, tescili
istenen işaretin kullanılmasıyla tescilli markanın itibarından dolayı haksız avantaj elde
edecek veya tescilli markanın ayırt edici karakterine zarar verecek nitelikteki herhangi
bir işaretin kullanılması.
Not: Bu bende “veya ihracı” ibaresi 7.11.1995 R.G. tarihli 4128 sayılı Kanun ile
eklenmiştir.
Markanın sağladığı haklar, üçüncü kişilere karşı marka tescilinin yayın tarihi
itibariyle hüküm ifade eder. Markanın tescili için yapılacak başvurunun
yayınlanmasından sonra doğabilecek durumlarla ilgili olarak tazminat talebi yapılabilir.
22
Ancak başvurunun yayını ile doğan haklar, tescilin yayınıyla birlikte tescilli markadan
doğan hakların kapsamı içinde değerlendirilir. Mahkeme, öne sürülen iddiaların
geçerliliğine ilişkin olarak tescilin yayınlanmasından önce karar veremez.
Madde 11 - Marka sahibinin ticari vekili veya temsilcisi adına, marka sahibinin
izni alınmadan marka tescili yapılması halinde; marka sahibi kullanım için yetki
vermemiş ise ve ticari vekil veya temsilcinin haklı bir gerekçesi yoksa, marka sahibinin
markasının kullanılmasına itiraz etmek hakkı vardır.
23
Madde 14 – Markanın, tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde, haklı bir neden
olmadan kullanılmaması veya bu kullanıma beş yıllık bir süre için kesintisiz ara
verilmesi halinde, marka iptal edilir.
Madde 15 – Tescilli bir marka, başkasına devir edilebilir, miras yolu ile intikal
edebilir, kullanma hakkı lisans konusu olabilir, rehin edilebilir. Rehin hakkı bakımından
Medeni Kanunun rehin hakkına ilişkin hükümler uygulanır.
Madde 16 – Marka, tescil edildiği mal veya hizmetlerin tüm veya bir kısmı için
devir edilebilir.
İkinci fıkra hükmü hariç olmak üzere, bir markanın devri, mahkeme kararının
sonucu olan devir hariç, yazılı olarak yapılır ve devir sözleşmesi taraflarca imzalanır.
Aksine sözleşmeler hükümsüzdür.
24
Markanın devri, mal veya hizmetlerin coğrafi kaynağı, kalitesi veya markanın
kendisi ile ilgili olarak halkı yanılgıya düşürebilecek nitelikte ise, yeni marka sahibi
halkı yanılgıya düşürmeyecek şekilde mal veya hizmetlerde marka tescilinin sınırlı bir
hale getirilmesini kabul etmediği takdirde, devir şilemi Enstitü tarafından yapılmaz.
Tescilli bir markanın devri sırasında aynı markanın veya ayırt edilemeyecek
derecede benzerinin, aynı veya halkı yanılgıya düşürecek derecede benzer mallar ve
hizmetler için başka marka tescillerinin bulunması halinde, bu markaların da
devredilmesi şarttır.
Madde 17 – Marka sahibinin izni olmadan onun ticari vekili veya temsilcisinin
haklı bir gerekçesi yoksa, marka sahibinin söz konusu tescilin kendi lehine
devredilmesini isteme yetkisi vardır.
Madde 20 – Tescilli bir markanın kullanım hakkı, tescil edildiği mal veya
hizmetlerin bir kısmı veya tamamı için lisans sözleşmesine konu olabilir.
25
Madde 21 – Lisans, inhisari lisans veya inhisari olmayan lisans şeklinde
verilebilir.
İnhisari lisans söz konusu olduğu zaman, lisans veren başkasına lisans veremez
ve hakkını açıkça saklı tutmadıkça, kendisi de markayı kullanamaz.
Aksi sözleşmede kararlaştırmamışsa, inhisari lisansa sahip olan kişi, üçüncü bir
kişi tarafından marka sahibinin markadan doğan haklarına, tecavüz edilmesi
durumunda, marka sahibinin bu Kanun Hükmünde Kararname uyarınca açabileceği
davaları, kendi adına açabilir. İnhisari olmayan lisans sahiplerinin, dava açma hakları
yoktur.
Altıncı fıkra hükümlerine göre, markaya tecavüz dolayısıyla dava açma hakkı
olmayan bir lisans alan, noter vasıtasıyla yapacağı bir bildirimle, gereken davayı
açmasını marka sahibinden isteyebilir. Marka sahibinin, bu talebi kabul etmemesi veya
bildirimin alındığı tarihten itibaren üç ay içinde, gerekli davanın açılmaması halinde,
lisans alan yaptığı bildirimi de ekleyerek, kendi adına dava açabilir. Lisans alan, ciddi
bir zarar tehlikesi karşısında ve söz konusu sürenin geçmesinden önce, ihtiyati tedbire
karar verilmesini mahkemeden talep edebilir. Lisans alan, dava açtığını marka sahibine
bildirir.
26
Marka sahibi, talimatlarıyla uygunluk içinde, lisans alan tarafından üretilen
malın veya sunulan hizmetlerin kalitesini garanti edecek önlemleri alır.
Sözleşme şartlarının lisans alan tarafından ihlali halinde, tescilli bir markadan
doğan haklar, lisans alana karşı, dava yoluyla ileri sürülebilir.
Lisans sicile kayıt edilmediği sürece, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı ileri
sürülemez.
3.2. Başvuru
Madde 23 – Bir markanın tescil edilmesi için, aşağıda belirtilen unsurlar ile
başvuruda bulunmak şarttır;
27
e) Sınıf veya sınıfların ücretinin ödendiğini gösterir belge aslı,
Bir marka başvurusunun geçerliliği için, başvuru ücretinin başvuru ile birlikte
ödenmesi şarttır.
Bir marka başvurusu ile birlikte veya daha sonra Enstitüye verilecek her türlü
belge, bu Kanun Hükmünde Kararnameye ilişkin yönetmelikte öngörülen hususları
kapsar.
28
Birinci fıkrada belirtilen süre içinde, rüçhan hakkına dayanılarak başvuru
yapıldığı takdirde, rüçhan hakkının doğduğu tarihten itibaren üçüncü kişiler tarafından
yapılacak rüçhan hakkına konu olan tescil başvurusunun mal veya hizmetler itibariyle
kapsamındaki başvurular ve bunlar adına yapılacak marka tescilleri hüküm ifade etmez.
Paris Sözleşmesi’ne taraf bir ülke uyruğu olan gerçek veya tüzel kişi, Paris
Sözleşmesi’ne taraf olmayan bir ülkede marka tescili için geçerli bir başvuru yapmışsa,
bu madde hükmüne göre, sözkonusu başvurunun rüçhan hakkından yararlanır.
Yabancı ülkelerde teşhir edilen mallar veya hizmetler için, serginin açıldığı
ülkenin yetkili mercileri tarafından düzenlenen ve üçüncü fıkrada yazılı hususları içeren
bir belgenin verilmesi şarttır.
29
Başvurusu yapılmış ve tescil edilmiş bir markanın kullanılacağı malların
Türkiye’de açılan sergilerde teşhir edilmesine ve sergi bittikten sonra ülkesine geri
gönderilmesine engel olunmaz.
Bir sergide teşhir edilmiş, tescil başvurusu bulunan veya tescilli bir markanın
kullanılacağı mallar veya hizmetler ile ilgili olarak birden çok başvuru yapılmışsa, bu
durumda bu malları veya hizmetleri ilk sergileyen kişi, aynı zamanda sergilenmesi
halinde ise ilk başvuruda bulunan kişi, rüçhan hakkından yararlanır.
Sergi teşhir hakkına dayalı olarak alınmış bir rüçhan, 25 inci maddeye göre
verilen rüçhan süresini uzatmaz.
30
Madde 30 – Bir başvuruda, 23 üncü maddede yer alan şartların yerine
getirilmediği tespit edilirse, Enstitü söz konusu eksikliklerin yönetmelikte öngörülen
süre içinde giderilmesini başvuru sahibine bildirir.
Madde 33 – Başvuru şartları eksiksiz bir şekilde yerine getirilmiş ve 29, 30, 31
ve 31 nci madde hükümlerine göre reddedilmemiş bir marka tescil başvurusu ilgili
bültende yayınlanır.
31
Başvurunun birinci fıkrada belirtilen madde hükümlerine göre reddedilmesine,
başvuru yayınlandıktan sonra karar verilirse, başvurunun reddedildiğine ilişkin karar
ayrıca yayınlanır.
8 inci maddenin son fıkrası çerçevesinde yapılacak itiraz, ancak itiraz eden
kişinin markasını bu süre içerisinde kullanmaması halinde reddedilir.
32
Enstitü, yapılan itirazı geçerli bulmazsa reddeder. İtiraz, başvuruda kullanılacağı
belirtilen mallar veya hizmetlerden bir kısmıyla ilgili olarak geçerli bulunursa, bu
mallar veya hizmetlere ilişkin olarak kabul edilir.
3.3.5. Tescil
33
Sicil kaydı yapılan marka ile ilgili bilgiler yönetmelikte şekil ve şartları
belirtildiği biçimde ve ikinci fıkrada yer alan unsurları da kapsamak üzere yayınlanır.
Madde 41 – Koruma süresi sona eren marka, sahibinin veya onun yetkili kıldı
vekilin talebi ve yönetmelikte öngörülen yenilme ücretinin ödenmesi koşuluyla
yenilenir.
Yenileme süresi mevcut tescilin sona erdiği gün başlar. Yenime sicili kayıt edilir
ve yayınlanır.
34
3.5. Markanın Hükümsüzlüğü ve Marka Hakkının Sona Ermesi
a) 7 nci maddede sayılan haller (Ancak, 7 nci maddenin (I) bendinde belirtilen
tanınmış markalarla ilgili davanın tescil tarihiden itibaren 5 yıl içerisinde açılması
gerekir. Markanın tescilinde kötü niyet varsa iptal davası süreye bağlı değildir.
c) 14 üncü maddeye aykırılık (Ancak, 5 yılın dolması ile davanın açıldığı tarih
arasında ciddi biçimde kullanma hükümsüzlük nedeni sayılmaz. Dava açılacağı
düşünülerek kullanma gerçekleşmiş ise, mahkeme davanın açılmasından önceki üç ay
içerisinde gerçekleşen kullanmayı dikkate almaz.)
e) Hak sahibi veya yetkili kıldığı kişi tarafından kullanım sonucunda tescil
edildiği mal ve hizmetlerin niteliği, kalitesi, üretim yeri ve coğrafi kaynağı konusunda
halkta yanlış anlama ihtimali var ise,
35
Hükümsüzlük nedenleri, markanın tescil edildiği bir kısım mal veya hizmete
ilişkin bulunuyorsa, yalnız o mal veya hizmet ile ilgili olarak kısmi hükümsüzlüğe karar
verilir.
Bir marka tescil tarihinden önce kullanılmış ve tescile konu mallar veya
hizmetlerle ilgili olarak bu kullanım sonucu ayrıtedici bir nitelik kazanmış ise 7 inci
maddenin (b), (c), (d) bentelrine göre tescili hükümsüz sayılamaz.
Not: Bu fıkra 7.11.1995 R.G. tarihli 4128 sayılı Kanun ile eklenmiştir.
36
3.5.2. Marka Hakkının Sona Ermesi
Marka hakkının sona ermesi, sona erme sebebinin gerçekleşmiş olduğu andan
itibaren hüküm ifade eder. Marka hakkının sona ermesi, ilgili bültende yayınlanır.
37
Madde 49 – İtiraz, kararın bildiriminden sonraki iki ay içerisinde yazılı olarak
Enstitüye yapılır. İtirazın değerlendirilmesi için, itiraz ücretinin itiraz sırasında
ödenmesi gerekir. Kararın bildiriminden sonraki iki ay içinde, itiraz konusunun
gerçekleri yazılı olarak verilir. Bu süre içinde gerçeklerin verilmemesi halinde itiraz
yapılmamış sayılır.
Enstitünün ilgili dairesi yapılan itirazı kabul etmezse, itirazı herhangi bir
yorumda bulunmaksızın, Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kuruluna gönderilir.
38
Garanti markasının marka sahibinin veya marka sahibine iktisaden bağlı olan bir
işletmenin mal veya hizmetlerinden kullanılması yasaktır.
Ortak marka gruptaki işletmelerin mal veya hizmetlerini diğer işletmelerin mal
veya hizmetlerinden ayırt etmeye yarar.
Madde 56 - Bir garanti markasının veya ortak markanın tescili için başvuru ile
birlikte markanın kullanılma usul ve şeklini gösterir bir teknik yönetmeliğin verilmesi
zorunludur.
Madde 58 – Marka sahibi, garanti markasının veya ortak markanın belirli bir
sürede teknik yönetmeliğe aykırı olarak kullanılmasına göz yumar ve taraflardan birinin
39
başvurusu üzerine mahkemece tanınacak süre içinde, söz konusu aykırı kullanım
düzeltilmediği takdirde, marka, tanınan süre sonunda mahkeme tarafından iptal edilir.
Madde 60 – Garanti markasının veya ortak markanın devri veya bir ortak
markada lisans verilmesi, Marka Siciline kayıt halinde geçerlidir.
e) (a) ila (c) bendlerinde yazılı fiillere iştirak veya yardım veya bunları teşvik
etmek veya hangi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak,
Not: Bu madde 7.11.1995 R.G. tarihli 4128 sayılı Kanun ile eklenmiştir.
40
Madde 61/a – a) Marka hakkı sahibi olarak belirtilmesi gereken kimlik
bildirimini gerçeğe aykırı olarak yapanlar, marka koruması olan bir eşya veya ambalajı
üzerine konulmuş, marka koruması olduğunu belirten işareti yetkisi olmadan
kaldıranlar, kendisini haksız olarak marka başvurusu veya marka hakkı sahibi olarak
gösterenler hakkında, bir yıldan iki yıla kadar hapis cezasına ve üçyüz milyon liradan
altıyüz milyon liraya kadar para cezasına,
c) 61 inci maddede yazılı fiillerden birini işleyenler hakkında, iki yıldan dört yıla
kadar hapis cezasına ve altıyüz milyon liradan bir milyar liraya kadar para cezasına,
ayrıca işyerlerinin bir yıldan az olmamak üzere kapatılmasına ve aynı süre ticaretten
men edilmelerine hükmolunur.
41
maddede hükümlerinin uygulanmasında 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü
Kanununun 344 üncü maddesinin birinci fıkrasının 8 numaralı ben uygulanmaz. Marka
korumasından doğan hakları tecavüze uğrayanlardan başka, 61 inci maddede sayılanlar
dışında kalan suçlarda Enstitü; marka hakkı sahibi olarak belirtilmesi gereken kimlik
bildiriminin gerçeğe aykırı olarak yapılması ile korunan bir marka hakkının sahibi
olmadığı veya koruma süresi bittiği veya herhangi bir sebeple marka hakkının
hükümsüzlüğü veya marka korunmasından doğan hakkının sona ermesi durumlarında;
kendisini veya başkasının imal ettiği veya satışa çıkardığı eşyaya veya ambalajlarına
veya ticari evrakına veya ilanlarına, hukuken korunan bir marka hakkı ile ilgili olduğu
kanısını uyandıracak şekilde, işaretler koyma veya bu amaçla yazılı ve görsel basındaki
ilan ve reklamlarda bu tarzda yazı, işaret veya ifadelerin kullanılması durumlarında
5590 ve 507 sayılı kanunlara tabi kuruluşlar ve Tüketici dernekleri de şikayet hakkına
sahiptir. Şikayetin fiil ve failden haberdar olma tarihinden itibaren iki yıl içinde
yapılması gerekir. Bu kapsamdaki suçlarla ilgili şikayetler acele işlerden sayılır. Bu
Kanun hükümlerine göre marka hakkı başvurusu veya marka korumasından doğan
haklara tecavüz dolayısıyla üretilmesi cezayı gerektiren eşya ile bu eşyaları üretmeye
yarayan araç, gereç, cihaz, makine gibi vasıtaların zaptedilmesi veya el koyulması veya
yok edilmesinde Türk Ceza Kanununun 36 ncı maddesi hükmü ile Ceza Muhakemeleri
Usulü Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
Not: Bu madde 7.11.1995 R.G. tarihli 4128 sayılı Kanun ile değiştirilen şeklidir.
42
d) (c) bendi uyarınca el konulan ürünler üzerinde kendisine mülkiyet hakkının
tanınması, (Bu durumda söz konusu ürünlerin değeri, tazminat miktarından düşülür. Bu
değer, kabul edilen tazminatı aştığı zaman, marka sahibinin fazlayı karşı tarafa ödemesi
gerekir)
Not: Bu madde 7.11.1995 R.G. tarihli 4128 sayılı Kanun ile değiştirilen şeklidir.
Üçüncü kişiler tarafından marka başvurusu veya marka sahibi aleyhine açılacak
davalarda yetkili mahkeme, davalının ikametgahının bulunduğu yerdeki mahkemedir.
Marka başvurusu veya marka sahibinin Türkiye’de ikamet etmemesi halinde, ikinci
fıkra hükmü uygulanır.
Birden fazla mahkemenin yetkili olduğu durumda, yetkili mahkeme ilk davanın
açıldığı mahkemedir.
43
Madde 64 – Marka sahibinin izni olmaksızın, marka taklit edilerek üretilen
ürünü üreten, satan, dağıtan veya başka bir şekilde ticaret alınana çıkaran veya bu
amaçlar için ithal eden veya ticari amaçla elde bulunduran kişi, hukuka aykırılığı
gidermek ve sebep olduğu zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
Taklit markayı herhangi bir şekilde kullanmakta olan kişi, marka sahibinin
markanın varlığından ve tecavüzden kendisini haberdar etmesi ve tecavüzü
durdurmasını talep etmesi halinde veya kullanmanın kusurlu bir davranış teşkil etmesi
halinde, sebep olduğu zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
Madde 66 – Marka sahibinin uğradığı zarar, sadece fiili kaybın değerini değil,
ayrıca marka hakkına tecavüz dolayısıyla yoksun kalınan kazancı da kapsar.
Yoksun kalınan kazanç, zarar gören marka sahibinin seçimine bağlı olarak,
aşağıdaki değerlendirme usullerinden birine göre hesap edilir:
c) Marka hakkına tecavüz edenin, markayı bir lisans anlaşması ile hukuka uygun
şekilde kullanmış olması halinde ödemesi gereken lisans bedeline göre.
44
Madde 67 – Marka üzerinde tasarruf yetkisi olan kişi, yoksun kalınan kazancın
hesaplanmasında, 66 ncı maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) veya (c) bendlerinde
belirtilen değerlendirme usullerinden birini seçmişse; mahkeme, ürünün satışında
markanın ekonomik bakımdan önemli bir katkısının bulunduğu kanaatına vardığı
takdirde, kazancın hesaplanmasında makul bir yapın daha eklenmesine karar verir.
Madde 68 – Marka hakkına tecavüz eden tarafından markanın kötü veya uygun
olmayan bir şekilde kullanılması sonucunda, markanın itibarı zarara uğrarsa, marka
sahibi, bu nedenle, ayrıca tazminat isteyebilir.
45
(Karş: İsv. Mar. K. M.58/III)
Madde 72 – Dava sonucunda haklı çıkan taraf, haklı bir sebebin veya
menfaatinin bulunması halinde, masrafları karşı tarafa ait olmak üzere kesinleşmiş
kararın günlük gazete veya benzeri vasıtalarla tamamen veya özet olarak ilan edilmesini
talep etmek hakkına sahiptir.
İlanın şekli ve kapsamı kararda tespit edilir. İlan hakkı, kararın kesinleşmesinden
sonra üç ay içinde talep edilmezse düşer.
Birinci fıkra uyarınca, marka hakkına tecavüz dolayısıyla dava açma hakkı
olmayan bir lisans alan, noter vasıtasıyla yapacağı bir bildirimle, gereken davayı
açmasını marka sahibinden isteyebilir.
Lisans alan, ciddi bir karar tehlikesi karşısında ve söz konusu sürenin
geçmesinden önce, ihtiyati tedbire karar verilmesini mahkemeden talep edebilir.
Üçüncü fıkra uyarınca dava açan lisans alanın, dava açtığını marka sahibine
bildirmesi gerekir.
46
Madde 74 – Menfaati olan herkes, marka sahibine karşı dava açarak, fiillerinin
marka hakkına tecavüz teşkil etmediğine karar verilmesini talep edebilir.
Birinci fıkrada belirtilen dava, marka hakkına tecavüzden dolayı kendisine karşı
dava açılmış bir kişi tarafından açılamaz.
Dava, marka üzerinde hak sahibi bulunan ve Marka Siciline kayıt edilmiş olan,
bütün hak sahiplerine tebliğ edilir.
Madde 75 – Marka hakkına tecavüzü ileri sürmeye yetkili olan kişi, bu haklara
tecavüz sayılabilecek olayların tespitini mahkemeden isteyebilir.
47
çalışmalar yapıldığını ispat etmek şartıyla, davanın etkinliğini temin etmek üzere,
ihtiyati tedbire karar verilmesini talep edebilir.
İhtiyadi tedbir talebi, dava açılmadan önce ve dava ile birlikte veya daha sonra
yapılabilir. İhtiyati tedbir talebi, davadan ayrı olarak incelenir.
b) Marka hakkına tecavüz edilerek üretilen veya ithal edilen şeylere Türkiye
sınırları içinde veya gümrük ve serbest liman veya bölge gibi olanlar dahil, bulundukları
her yerde el konulması ve bunların saklanması
48
3.9. İşlem Yetkisi Olan Kişiler ve Marka Vekilleri
Madde 80 – Aşağıda belirtilen kişiler marka konuları ile ilgili olarak Enstitü
nezdinde işlem yapabilir:
a) Gerçek veya tüzel kişiler. Tüzel kişiler, yetkili organları tarafından tayin
edilen kişi veya kişilerce temin edilir.
b) Marka vekilleri.
İkametgahı yurt dışında bulunan kişiler ancak marka vekilleri vasıtasıyla temsil
edilir.
Marka vekili tayin edilmesi halinde, tüm işlemler marka vekili vasıtasıyla
yapılır. Marka vekiline yapılan tebligat asile yapılmış sayılır.
Bir markanın tescil edilmesi ile ilgili işlemler için ödenmesi gereken ücretin, bu
Kanun Hükmünde Kararnamede belirtilen süreler içinde ödenmemesi halinde, marka
başvurusu geri çekilmiş kabul edilir.
49
3.11. Son Hükümler
Not: Bu madde 7.11.1995 R.G. tarihli 4128 sayılı Kanun ile değiştirilen şeklidir.
Enstitü, on iki aylık süre dolduktan sonra, hizmet markası sahiplerinin taleplerini
ilk kullanım tarihlerini de dikkate alarak değerlendirir.
50
Madde 83 – Bu Kanun Hükmünde Kararname yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
51