17 26 - 17 è Hñ™w

1388 vH__Èf 37 ÍvHÂa Hädc ÏHiVÁi IdVúk

@
ÏV__Èa ã<„¢l L;hVj K Πζj ‰Nl
(LIS) D__ÁÎlc èHu±xh ÏHi L_éöÎsch ÍnH™éshHf
V__Èa D__ÁÎÂo-ËH___È™wh Ïnv<l I¶gH¢l
3
ÏNÂñl n<Âñl Vé;n & v,¨n Hqv n<Âñl Vé;n & @@DÂdV; ###hNsh õNÁÈl
2 1

#ËhVdh &ËhVÈj &ËhVÈj ÍHæúkhn &DÁt ÏHi ÍN¥úkhn SdnV` ÏVé;n Ï<íúkhn , ËHÈ™wh ÍHæúkhn DsNÁÈl ÍN¥úkhn DfVl
1

#ËhVdh &ËhVÈj &ËhVÈj ÍHæúkhn &DÁt ÏHi ÍN¥úkhn SdnV` &ÏvhnVf IúÆk DsNÁÈl Í,V= vHdnHésh
2

#ËhVdh &ËHÈ™wh &ËHÈ™wh VÁi ÍHæúkhn &ÏcHsVÈa Í,V= vHdnHésh

3

(87/10/7 ^DdHÈk ùVdB` OdvHj &87/4/31 ^IgHÆl JtHdvn OdvHj)

^ÍNÎ¥]

Vædn ÏHi DkHlHöfHk ch ÏvHÎöf ÇúÁl Nkh<j Dl , Jsh c,Vlh ÏHiVÈa DsHsh è±¥úl , 豆¶l ch D¥d ã<„¢lHk ÏVÈa L;hVj

Hi J΄fHr ch ÍnH™ésh Hf I; Jsh DgNl Imhvh IgHÆl Kdh ´Ni #NaHf ÍVÎy , ´hVah &NdNa :ÎthVj &ÏVÈa èHlNo ‰nH¶élHk Udc<j VΧk

, DsNÁi nN¶él èHkH¥lh ch ÏVÎ= ÍVÈf , L;hVj D„wh VwHÁu DdHsHÁa ËH¥lh °Vt Hf , DÁÎlc èHu±xh ÏHi LéöÎs èHkH¥lh ,

KÎg<áöl , ËhvH;vNkh Jsn IÂi ÏhVf Jrn If , JuVöf hv HÈk> VÎeÇj &ÏVÈa L;hVj Glh<u ÏcHs ´H™a vn v<fCl ÏHi LéöÎs D™Îw<j

ÏHi LéöÎs XÎñl vn Ë> Hf Cäs ÏH†t , :ÎthVj I¢fhv , L;hVj IÁÎlc vn D„är ÏHi Ai,|` vn NÁ]Vi #ncHs hNd<i , vH¥a> Ix<fVl

v<x If ÏVÈa L;hVj Hf I¢fhv vn Ø<t ÏHi LéöÎs ÏcHögNl Hf £Häjvh vn Dg, IétV= vhVr DsvVf nv<l ÏnN¶él nvh<l DÁÎlc èHu±xh

, ÏnHûérh &ÏNägH; D„wh Glh<u KéoHs DÂ;˜ Hf D„΄ñj ù,v If Na IÎÈj I; DgNl #Jsh ÍNlHÎk GÂu If VÎæÂú] DlhNrh üHo

vHéoHs ,n IödHÆl ch I; Djv<w If nhn Imhvh L;hVj ‰Nl GÎ¥új vn hv ÏNΙl {dHék HÈk> Ën<Âk ÍCÎgHlVk , ÏVÈa L;hVj vn VeÑl DuHÂé[h

ÏVÈa vn v<fCl ‰Nl Kdh Vf Í,±u #Nsv Dl V§k If vH¥a> Ë> ÏHdhCl (ÏnHÈÁúÎ` ‰Nl , n<[<l Jζq, vn) ‰Nl Kdh vn ÏVÈa L;hVj

#JtV= vhVr AdHlc> nv<l CÎl> JÎÆt<l èv<w If (VÈa DÁÎÂo) ËHÈ™wh ËHésh ch

^ÏN΄; ÏHi Í\h,

#ÏcHögNl &VéshnH; &DÁÎlc èHu±xh ÏHi LéöÎs &ÏVÈa L;hVj

ÏHi LéöÎs XÎñl vn ÏVÈa ã<„¢l L;hVj ÏcHs ‰Nl“ Ëh<Áu Hf DÂdV; IghNsh ÏVé;n IlHk ËHdH` RÎÆñj ch ÍnH™ésh Hf IgHÆl Kdh @
#Jsh ÍNa IÎÈj ”ÏN¶f Is DÁÎlc èHu±xh
.E-mail: Karimiasd@yahoo.com & 0311-7932675 ^VfHÂk & 09131256169 ^K™„j @@

IlNÆl
ÍHæk vHéa<k Kdh Hlh 3(1382 &ÏCdCu) Jsh ÍNdnV=VúéÁlCÎk
DÂ;˜ ‰Nl :d Imhvh Hf I; Jök> ´Ni &nvhn ß<q<l If ÏVædn
Ï<ñk If ncHs VjvH¥a> , Vj õ<„l hv L;hVj 豆¶l , °vh<u
, JÎÂih , Nd> LihVt L;hVj 豆¶l JoHÁa ËH¥lh Déphv If I;
°vh<u KéoHs ÏnNu Hf I; JsH[ KÎÂi CÎk Eñf èv,Vq
I„áöl Ën<Âk Ka,v , ÏcHs ´H™a If Vj UdVs I] Vi L;hVj
L;hVj °vh<u If Ï<ñÁf D„är vHe> ch :d Vi vn IkV= , nchnVåf
vn Jsh DÈdNf #Jsh ÍNa DsvVf Ë> è±¥úl , ÍNa IéohnV`
èHu±xh ÏHi LéöÎs VΧk c,v Ë<Át , Ï\<g<Á¥j ch NdHf Íhv Kdh
2001, 9 ) n<Âk ÍnH™ésh Ë> VdH§k , ÏN¶f Is VéshnH; &DkH¥l
Hf ÍNkvHæk V§k If JÈ[ KÎÂi If .(Zlatanova,2000,173 ; Laurini,
Is VéshnH; , (LIS) DÁÎlc èHu±xh ÏHi LéöÎs ch ÍnH™ésh
Hík> Hj , NkHsHÁa Désvn If hv L;hVj °vh<u IÂi Ëh<j Dl ÏN¶f
KétV= ÍNdnHk ÏhVf ÏCdV= Íhv I; JohnV` ÏcHs ´H™a If
#NaHäk è±¥úl
FsHÁlHk ÏHi L;hVj AiH; RdVx ch L;hVj vn ‰nH¶j , L§k nHídh -
vn) ÏVÈa ËHphVx , ËhCdv IlHkVf Ëh<j , JuVs AdhCth -
(DphVx , ÏCdv IlHkVf
ËHsHÁavH; , ËhVdNl &KÎg<áöl ÏVÎ= LÎÂûj JuVs , Jrn -
ÏVÈa èHu<q<l , GmHöl Vædn Ë<îÂi LÎkhn Dl ^èHÎqVt
Kdh °Vt Hlh Nkvhn JgHon ÏnN¶él VwHÁu , Glh<u CÎk L;hVj vn
ch ÏVj LÈl AÆk I; hv VwHÁu ch ÏnhN¶j Ëh<j Dl I; Jök> IgHÆl
I„áöl Gp If Hj NkHíÁ= hv HÈk> ‰Nl :d vn , hCíl Nkvhn IÎÆf
^nhn vhVr V§kNl hv Vdc èHu<q<l NdHf KdhVfHÁf Na :dnCk
DuVt Glh<u ch HÈk> CdHÂj , L;hVj D„wh VwHÁu KÎζj ËH¥lh -
Vj JÎÂih L; ,
If , ã<„¢l <ñÁf Ø<t Glh<u , VwHÁu KÎf £Häjvh nHídh ËH¥lh -
DÂ;˜ èv<w
ß<Áj n<[, Hf v<fCl Glh<u G΄ñj , IdCíj , ùchnV` ËH¥lh -
HÈkh Ën<Âk ÍCÎgHlVk , LΧÁj RdVx ch Hi Ínhn nHdc
‰Nl ÏVÎ= IíÎék vn Êc¨ Jrn , JuVs KÎlHj Ëh<j -
vn L;hVj Ë<îÂi Du<q<l Jsh DÈdNf ^Hi Jdn,Nñl
, nvhn Dj,H™él ÏHi D=|d, Ë<=Hk<= ÏHiv<ú; , T„éòl RxHÁl
KÎÂi If JödVæk ÏVÈa £HÆk IÂi If Nph, ùVæk :d Hf Ëh<jDÂk
18
1388 vH___Èf 37 ÍvHÂa Hädc ÏHiVÁi IdVúk
VdnHÆl Hd JζÂ[ DÈfHÁél nhN¶j n<[, Ê<È™l If ÏVÈa L;hVj
èv<w vn HiVÈa ch DxHÆk vn DkHÂéoHs ÏHi Ín<j ch DÂ;hVél
è±¥úl , 豆¶l GlHu &T„éòl RxHÁl vn Ëch<j , ‰nH¶j ÊNu
hv DthC= IÁdCi , ,VÎk &ËHlc HÈk> Gp I; n<f Nih<o Ïh ÍNdNu
AdhCth Fd<ûj ÊHæÁi If ÏVÈa JdVdNl IkH™sÇél Dg, Nä„xDl
Dép Hd nvhn I[<j Ë> ÏHiNlHÎ` , Frh<u JÎg<áöl If VéÂ;&L;hVj
Nin Dl ËHúk hv n<o N¶f Hi ‰Hs Frh<u Ik<æÁdh hVdc Jsh ÍH=>
#Jsh IéaB= ,h Dd<æòsH` ËHlc , ÍnV; VÎήj ÏVÈa JdVdNl I;
&HÈÎg<sv ìHp)ËhVdNl , KÎg<áöl èhvHÈzh If I[<j Vædn ´Vx ch
Kdh 1HiVÈa {Á` ÍnHl Ë<ÎöÎÂ; èHf<ûl , èhV;hBl , (1385
Kdh ch Hi ÏvhnVÈa Nl>vn ÍNÂu Aòf I; NÁ; Dl Ka,v hv Ié¥k
NÁaHf Dl L;hVj ù,Vt ch VdC=Hk Hi ÏvhnVÈa hVÚiHz , Jsh Id,hc
&D]HÁp) nvhn ‰Häkn If hv I„áöl NdNúj ß<q<l KÎÂi ,
#2(1386
DjH™ÎgÇj , ÍNa óV¢l ÏnHdc EpHäl L;hVj Hf £Häjvh vn
I„áöl óVx -1
L;hVj è±¥úl ËHÎf , Ka,v , Hd<= DÂ;˜ ‰Nl :d ËhNÆt J„u If
VÎeHj Ëh<j DÂk ‰<¶l v<x If &:dv<áj , D„u HtÚVw Djv<w If
P¢s vn Id,v Df ÏHi L;hVj AdhCth ch ÏVÎ=<„[ vn ÏVeÑl , Jäêl
ËHÁîÂi Vlh Kdh ch DaHk nN¶él è±¥úl c,Vf , Jahn HiVÈa
^Vdc nvh<l vn I„Â[ ch ›Jsh nHdnch If,v
IíÎék I; DxHäjvh ÏHi I¥äa FjhVl I„ö„s , L§k vn DkHlHöfHk -
#Jsh ÏVÈa RxHÁl vn NdNa , ù<ú®l :ÎthVj Ë>
, cH= &ØVf &ã>) DjHöÎsHj I¥äa ã<„¢l Udc<j Ënv<o Li If -
(ÍVÎy
ÏVÈa èHlNo FsHÁl Udc<j vn ‰nH¶j ÊNu -
HiVÈa T„éòl £HÆk vn ÏVÈa ÏHÂÎs vn nH†j , DækH=,n -
HÈk> Ë<lhVÎ` If Jäök Vj U™jVl ÏHi ËHÂéoHs ´hVah nHídh -
Hf I; n<Âk nHídh DgNl Ëh<j Dl Hd> ^JöÁdh ‰h<s Vædn ËHÎf If
IÎpHk -IÆ¢Ál Vi L;hVj - L;hVj KÎζj vn nN¶él Glh<u n<[,
ch ‰,Nu ËH¥lh I; Djv<w If NdHÂk Wòúl hv ÏVÈa µ<„f Hd
D„Îgn Ë,Nf Nkh<ék ÏVÈa JdVdNl , nnV= G¥úl vHÎöf Ë>
KdhVfHÁf #ncv, èvnHäl D„ñl Vi vn L;hVj AdhCth If I[<l
AiH; vn Nkh<éf I; Jsh DgNl nHídh Ai,|` Kdh ´Ni
^NÁ; FÎƶj hv Vdc nvh<l , NdHÂk H™dh VeÑl DúÆk Ø<t °vh<u
(DÂ;˜ èv<w If) ÏVÈa Id,VÎf ÏHi L;hVj Frh<u ÏcHs ´H™a -
19
ÏVÈa ã<„¢l L;hVj KÎζj ‰Nl
(LIS) DÁÎlc èHu±xh ÏHÈÂéöÎs ch ÍnH™ésh Hf
Vædn ÏHiv<ú; Ë<îÂi CÎk ËhVdh vn ÏVÈa L;hVj nv<l vn
vn I; hv DjHÆÎÆñj Ëh<éf NdHa , IétV= èv<w Vj L; MhCíl èH¶gH¢l
ÏcHs VÈa ÍN¥úkhn vn L;hVj KÎζj ÏHivHζl , ‰<wh Hf I¢fhv
&ÏCdCu) nVf ÊHk HÈk> KdVj WoHa Ëh<Áu If ÍNa ÊHíkh ËhVÈj ÍHæúkhn
ù,Vt Hf I¢fhv vn I; Jsh Dj¨HÆl IwVu Kdh vHe> Vædn ch #(1382
Jsh ÍNa Ë> G„u , ËhVdh vn Ë> ËNa ãHf Dæk<æ] , L;hVj
#(1385 &V™kHdvh , ÍnhcHqv ›1380 &D¶Îtv › 1381 &DiHúkHÈ[)
èHu±xh ÏHi LéöÎs ch ÍnH™ésh Hf n<a Dl ù±j IgHÆl Kdh vn
DkH¥l èHu±xh ÏHi LéöÎs ch DÂéöÎs Vdc I; (LIS)4 DÁÎlc
õHÎÆl Hf) RxHÁl , ÏVÈa Dph<k vn Ë> nVfvH; , Jsh (GIS)5
Hf FsHÁél I; nnV= LihVt DgNl NaHf Dl (1/5000 Hj 1/500
I΄; ch ÍnH™ésh Hf ù±j Kdh vn #n<a IÎÈj ËhVdh ÏHi D=|d, , XdhVa
Glh<u Jsh ÍNl> JsNf ËhVdh vn ÏVÈa L;hVj nv<l vn I; DfvHíj
vn Sås , nnV= Dl ãHòékh , G΄ñj &<íéö[ L;hVj D„wh VwHÁu ,
#nVÎ= Dl ÊHíkh HÈk> ÏcHs ‰Nl , ÍNa DiNkHlcHs ‰Nl :d FgHr
^n<a Dl FÎƶj &Eñf nv<l ‰Nl vn üHo IíÎék ,n HéÚdHÈk
, ã<„¢lHk , Ë,c<lHk ÏHi L;hVj AdhCth Frh<u ËNa Ka,v #1
ã<„¢l , ‰nH¶él L;hVj ãHòékh HärH¶él
I¶gH¢l nv<l ÏHi µ<„f , Dph<k ÏhVf üHo ÏHi L;hVj ãHòékh #2
D„ñl XdhVa If I[<j Hf
Ai,|` ù,v-3
Da,v n<a Dl ‰Häkn IgHÆl Kdh vn RÎÆñj ÊHíkh ÏhVf I; Da,v
I¶gH¢l , DsvVf ch S` I; èv<w KdNf #Jsh D„΄ñj &ÏnHÁsh
ch Vædn XäjVl èHu<q<l , ÏcHögNl &L;hVj Hf XäjVl BoHl , UfHÁl
&DÁÎlc èHu±xh ÏHi LéöÎs , VéshnH; ÏHi D=|d, , LÎiH™l I„Â[
& nnV= Dl G΄ñj , ÏNÁf IÆäx &<íéö[ L;hVj VwHÁu , Glh<u
(1 Vd<ûj) èvH]<„t õHsh Vf , ãHòékh D„wh VwHÁu Sås
Jζq, If I[<j Hf ÍHæk> #n<a Dl ÍnHl> L;hVj ÏHi WoHa SdVjHl
#nnV= Dl DtV¶l ã<„¢l L;hVj ‰Nl v<;Bl SdVjHl , L;hVj n<[<l
hv ÏVÈa µ<„f Vi vn L;hVj WÎòúj ÏhVf Êc¨ èHu±xh ‰Nl Kdh
Nih<o KÎζj µ<„f Vi ã<„¢l L;hVj Ë> õHshVf , Jahn Nih<o
IÆ¢Ál :d vn Nin Dl ËHúk èvH]<„t I; v<¢kHÂi Ë> ‰Häkn If #Na
IdH` Vf , nnV= Dl G΄ñj , ùchnV` &IÎÈj V§k nv<l ÏHi Ínhn Ik<Âk
ÊHíkh ã<„¢l , n<[<l ‰Nl ,n IödHÆl IétV= ÊHíkh ÏHi G΄ñj
JsNf Êc¨ IíÎék JahNk n<[, D„¥úl I; Djv<w vn , nVÎ=Dl
L;hVj" , "IödHÆl" Aòf KÎf nv<ocHf Hf èv<w Kdh VÎy vn Nd> Dl
Ëh<éf V§k nv<l IíÎék If Hj NfHd Dl Ilhnh v<fCl NÁdhVt "n<[<l
V;b Hlh n<a Dl nHÈÁúÎ` ã<„¢l L;hVj KÎζj ‰Nl HédHÈk #JtHd Jsn
^Jsh Êc¨ ÍvHf Kdh vn Ié¥k NÁ]
, ´Vx :d ch LIS , VéshnH; LÎiH™l , ‰<wh ß<Âíl If I[<j Hf #1
Vdc óVúf GlHu Ik Vædn ´Vx ch D„ñl èHΆéÆl , XdhVa
S` I; J™= NdHf Ë> Vf Í,±u #JtV= vhVr DsvVf nv<l , ãHòékh
XdhVa vn L;hVj D„wh Glh<u If IgHÆl Kdh vn ÍNa D¶s •Hñg
&n<a I[<j ËhVdh ÏNägH; , DuHÂé[h &ÏnHûérh &D¢Îñl T„éòl
Jsh VdB` ´H¢¶kh ÏvHéoHs Ïhvhn ÍNa DtV¶l ‰Nl NÁ]Vi
hv VwHÁu ch D†¶f Hd :d Ëh<j Dl Ë> VwHÁu KÎζj vn I; Djv<wIf
nv<l vn #n<Âk KdCædH[ hv VwHÁu ch Vædn DoVf HÈk> ÏH[ If , ´Bp
#Na Nih<o Ínhn ÏVéúÎf PÎq<j ÊvHÈ] Aòf vn Ié¥k Kdh
ÏV§k ã<]vH]-2
ÏHi ÏCdv IlHkVf vn DsHsh GmHöl KÎg,h ch D¥d ÏVÈa L;hVj
ÏH[ If IwVu Kdh vn I; ÏVeh Vi vn I; Djv<w If &Jsh ÏVÈa
Hlh #(1377 &v<ú; èvhc,) Jsh ÍNa L;hVj If CÎk Ïh ÍvHah ÍNkHl
L;hVj nv<l vn üHo v<x If Ë> vn I; JtHd Ëh<j Dl hv Ïnv<l VéÂ;
Ëh<Áu If #NaHf ÍNa Eñf (Ë> vn VeÑl Glh<u I΄;, L;hVj Hd) ÏVÈa
ÏVÈa :ÎthVj vn Ë> VÎeHj , L;hVj Hf I¢fhv vn ÏnN¶él èH¶gH¢l Ik<Âk
I¢fhv KÎÁîÂi .(LU and Huapu, 2006 ) Jsh ÍNa V™s ÏHqHÆj ,
DsvVf nv<l èH¶gH¢l ch Vædn DoVf vn L;hVj Hf ÏVÈa ÏHi D=n<g>
&ÏH†t ch ÍnH™ésh ËhCÎl Í<ñk .(Matejicek et al, 2006) IétV= vhVr
Dl èhV; If I; Jsh Ïnvh<l Vædn ch ÏVÈa L;hVj Hf Ë> I¢fhv , Cäs
èH¶gH¢l FgHy .(Kyoshik et al, 2007 ) n<Âk ÍNiHúl hv HÈk> vHe> Ëh<j
ÏHi LéöÎs ch ÍnH™ésh I; IétV= ÊHíkh VÎoh ÏHi ‰Hs vn Ø<t
KÎÁîÂi #Jsh Ín<f HÈk> IÂi µVéúl I[, (GIS) DdHÎthV®[ èHu±xh
£HÆk vn n<[<l L;hVj ËhCÎl WÎòúj vn GIS& , v,n ch AíÁs ch
Langford,et al,) n<a Dl , ÍNa ÍnH™ésh Hiv<ú; DoVf ÏVÈa
, ÏVÈa JζÂ[ Udc<j ÏhVf CÎk DdHi ‰Nl .( 2008; Kumar, 2008
&D¥aCåkhNkn &IkHo,vhn VΧk ÏVÈa èHlNo If DsVésn ËhCÎl
He,et al,. 2008 ;) Jsh ÍNa Imhvh GIS :Â; If ### , Jö` Ívhnh
.( Langford, et al, 2008
If ÏVÈa ÏCdv IlHkVf vn Ë> ch ÍnH™ésh , VéshnH; Hf £Häjvh vn
IétV= èv<w DjHlhNrh Hiv<ú; ch D†¶f vn Ïnv<l v<x
If VéshnH; I; ß<q<l Kdh V;b Hf &(Williamson, 2001 ; Stoter,2004)
If ^IétV= vhVr ÍnH™ésh nv<l ÏVÈa ÏCdv IlHkVf vn èv<w ,n
Dég,n , Dw<ûo &Dl<Âu ÏHi JÎ¥gHl I; "D¥„l" üHo èv<w
If , .(Saadi, 2002 ;Stub Kjaer et al 2005) JsHÈk> D„wh v<ñl
&DuHÂé[h èHu±xh I΄; DÁ¶d Jsh UlH[ VéshnH; ËHÂi I; ÊHu èv<w
NaHf Dl ÏVÈa ÏCdv IlHkVf cHÎk nv<l I; ÏNägH; , ÏnHûérh &DæÁiVt
.(Stub Kjaer, 2006; dale p. and Mc Laughlin ,1998,35)
nHÁsh Jäe ËHlcHs Ë,vn vn Dj±Î¥új VÎoh ÏHi ‰Hs vn ËhVdh vn
nv<l èHu±xh IÎÈj ´Ni Hf , VéshnH; ËHlcHs ÊHk Hf v<ú; µ±lh ,
, DthV=<`<j ÏHi IúÆk ch Luh) Vædn Ë<Át , Ê<„u , ÏcHs VÈa cHÎk
Jtv Dl vH§ékh I; ËHÁîk> IkH™sHél Dg, Nl> n<[, If (Du<q<l
, Fé; ÏnhN¶j Ë> ‰<ûñl XÆt , Núk GwHp DÈ[<j GfHr JtVúÎ`
Vædn , ÏcHs VÈa vn Ë> ch ÍnH™ésh , VéshnH; Hf I¢fhv vn è¨HÆl
#(89 &1377 &‰HÂ; v<`) Jsh Ín<f D„u ÏHi IÁÎlc
 20
1388 vH___Èf 37 ÍvHÂa Hädc ÏHiVÁi IdVúk

Ïnv<l Ik<Âk-4
DfVy ‰HÂa vn ÏVÈa Na ãHòékh ‰Nl AdHlc> ÏhVf I; D„ñl
Ïhvhn VÈa Kdh #( 2 Vd<ûj ) Jsh VÈa DÁÎÂo ÊHk If ËHÈ™wh
LÎöÆj IÆ¢Ál vHÈ] If , NaHf Dl JζÂ[ V™k vhCi Ín , Jöd,n
vn ‰Nl AdHlc> ÏhVf ÏVéöf Ëh<Áu If Ë> vHÈ] IÆ¢Ál I; ÍNdnV=
Ë> I[<j GfHr Ié¥k #NdnV= Ïv,> UÂ[ Ë> èHu±xh , Na IétV= V§k
ÊHíkh VÈa Kdh èH¶¢r , Hi µ<„f ÏvhB= N; & µ±lh ÏCÎÂl ÏhVf I;
IÎÈj Vlh KÎÂi , n<f ÍnHl> Ë> èHu±xh ch ÏvHÎöf , n<f ÍNa
#n<Âk GÎÈöj vHÎöf hv Hi Ínhn
#I¶gH¢l nv<l IÆ¢Ál IúÆk -2 Vd<ûj
IkH= Ik ÏHi WoHa Qd<¶j , VÎήj &‰Nl {dHék ËNÎsv IíÎék If ch
DÁdCædH[ Hd AdhCth ÏhVf hv Êc¨ ´H¢¶kh ‰Nl , JöÎk Ïvh<an vH;
Hf L;hVj Ën<f ã<„¢l I; Ï<ñk If Jahn Nih<o ÏVædn nvh<l
‰nH¶él Udc<j , VÈa ÏHÂÎs VΧk V§k nv<l VwHÁu If JdHÁu
#NaHf KÎlÇj GfHr CÎk D„ñl ËH=NkVÎ= LÎÂûj ÏhVf ÏVÈa èHlNo
Vi ch ÍNa D¶s vHûéoh •Hñ„f CÎk ÍNa V;b GlHu Ik Hf £Häjvh vn #2
Aòf vn ‰Hêl Ëh<Áu If nVÎ= vhVr V§kNl WoHa Is Hd ,n GlHu
ùcvh , vh<kHo Nl> vn ÏHi WoHa &ÏnHûérh DuHÂé[h GmHöl
nhN¶j AdhCth ËH¥lh CÎk HíÁdh vn Dg, Nkh ÍNa IétV= V§k vn Dqhvh
‰Nl ´H¢¶kh èvNr ‰Hp Vi vn , nvhn n<[, Aòf Vi vn Hi WoHa
ch Vædn ÏnhN¶j Ëh<j Dl Ê,CghNÁu , Jsh Ín<f V§kNl Ívh<Âi
#n<Âk ItHqh hv ÍVÎy , vh<kHo N¶f VΧk DuHÂé[h Glh<u
ÍNdn èvH]<„t vn IîkHÁ] , Jsh ‰Nl nv<o cHf ËH¥lh Vædn Ié¥k #3
èv<w vn Ëh<j Dl ‰Nl IíÎék AdHÂk ch S` &(1 Vd<ûj) n<a Dl
Hf , Jú=Vf n<[<l Uq, If hnÚNíl ÍNa Imhvh Jζq, ÍNiHúl
Vædn vHf hv {dHék HÈk> FmhVq AiH; , AdhCth Hd , Hi WoHa VÎήj
^nVdB` èv<w nN¶él èH¶tn vn Nkh<j Dl Nk,v Kdh #n<Âk ÍNiHúl
V;b Ëh<j Dl hv ÏVÈa ÏHiH†t vn ËvHÆj , ‰nH¶j ‰Hêl Ëh<Áu If
ËhvH¶l ch ÏvHÎöf Ir±u nv<l ÏVÈa ÏHdhVl , VzHÁl vn I; n<Âk
FjhVl If Dkc, ʱuh ËH¥lh ‰Nl Kdh vn , Jsh ËhV§k FpHw ,
hv V§k nv<l IíÎék Ëh<j Dl , nvhn n<[, GlHu Kdh If IÎÆf ch Vj¨Hf
Ïv,>nHd HäÚjVl ‰Nl Kdh vn I; Jök> LÈl K¥Îg Ndn LéöÎs vn
IúÎÂi , Nk<úk ù<lhVt Hi WoHa , Glh<u VdHs I; n<a Dl
#n<Âk I[<j CÎk Glh<u VdHs If DéödHf

#ã<„¢l L;hVj ‰Nl èvH]<„t -1 Vd<ûj

(VÈa DÁÎÂo ÏvhnVÈa ) ^BoHl

£<fVl ÏHi Ínhn JaB= Iîk> If I[<j Hf ^cHÎk nv<l ÏHi Ínhn
, Ix<fVl ÏHi ËHlcHs &ÏvhnVÈa If I¶[hVl Hf IkH= Ik VwHÁu If
Hi Ínhn Kdh #Na nvh, LéöÎs If , Ïv,>nV= DkhNÎl ÏHi JahnVf
óVa If I; NkNdnV= LΧÁj , DiNkHlHs ÏVûÁu Is Iésn Is vn
I ; N Á éöi Ï Vû Á u I s ‰ , h I é s n# n < a D l I éoh n V` :d V i
_ Hi ÏVfvH; GlHa , NÁin Dl ËHúk hv IÆ¢Ál n<[<l Jζq,
#NÁaHf Dl n<[<l L;hVj , :ÎthVj Líp
ÏVfvH; vHÈ] GlHa Hi Ínhn ch Aòf Kdh ^Hi ÏVfvH; IkhVs
HiÏVfvH; Kdh NÁéahn ‰Nl vn ÏVj LÈl AÆk I; n<f Dl<Âu , D„wh
, +ÁÎ;vH` , Cäs ÏH†t &Dacv, &Dac<l> ^ch Nkn<f èvHäu
IkhVs &DkhNÎl JahnVf , D„Ά™j óVx :Â; If HÈk> IÎÈj ÏhVf
Vi If R„¶él KÎækHÎl IkhVs HéÚdHÈk , IäsHñl ÏVfvH; Vi n<[<l
ch µ<„f Vi ÏNÁl ÍVÈf ËhCÎl JÆÎÆp vn Nl> Jsn If µ<„f
vn I; #n<a Dl Ínhn ËHúk IúÆk Kdh vn LÈl , D„wh ÏHiÏVfvH;
n n V = D l W ò ú l ÍNa ÏNÁf I[vn èv<w If IúÆk ÏHÂÁihv
(ÍNkvHæk BoHl)
21
ÏVÈa ã<„¢l L;hVj KÎζj ‰Nl
(LIS) DÁÎlc èHu±xh ÏHÈÂéöÎs ch ÍnH™ésh Hf

n<Èúl ó<q<f I] V=h I; NkVÎ= Dl vhVr ÏVwHÁu Ê,n Iésn vn
, NÁaHf Dl L;hVj vn VeÑl ÏHi WoHa KdVj LÈl ch K¥Îg NÁéöÎk
#Nd> GÂu If Êc¨ ÊhNrh HÈk> ÏHi Ínhn Ïv,> UÂ[ ÏhVf Jsh Êc¨
WÎûòj vn DdHÁf Vdc ÏHi GÎökHé` VûÁu Is Kdh J™= Ëh<jDl
èHöÎsHj- ÏVÈa JtHf" ch NÁjvHäu , NÁin Dl ËHúk hv L;hVj
#"DuHÂé[h ÏnHûérh GdHöl- ÏVÈa
L§Ál JtHf If cHÎk Vj¨Hf ÏHi L;hVj WÎûòj ÏhVf ^ÏVÈa JtHf
, L§k ËhCÎl Ën<Âk v<§Ál JÈ[ Jsh Ïv,Vq Vj LíöÁl , Vj
HÂÚÎÆéöl DkhNÎl JahnVf Hi µ<„f Ë<lhVÎ` DxHäjvh I¥äa ÊHíökh
ch ÏVÎ= ÍVÈf , Hi I¥äa IúÆk ch ÍnH™ésh Hf K¥Îg n<f nHÁésh GfHr
:Â; Hf) Nl> JsNf Vj D„u , Vj UdVs CÎk Vήél Kdh &D`,Vék> Ufh<j
#(6 Vd<ûj -Ë> VzHÁél Vd<ûj , IúÆk
ã> n<[<l ÏHi I¥äa &èHöÎsHj ch v<§Ál ^n<[<l èHöÎsHj
( ËNa ÍCÎgHlVk ) Lúa Aòf vn ÏNÁf I[vn Í < ñ k # ( 3 V d < û j )
#n<a Dl Ínhn PÎq<j
&I¶gH¢l nv<l IÆ¢Ál I¥äa :ÎthVj Líp IäsHñl ÏhVf ^:ÎthVj
Vi :ÎthVj ËhCÎl VÈa DÁÎÂo ÏvhnVÈa :ÎthVj Nph, :Â; If
vn Ë> VÎeHj ËhCÎl nhNuh Kdh If I[<j Hf Sås , Nl> JsNf ËHfHÎo
IúÆk vn Hi ÏVfvH; IkhVs NÁkHÂi , NdnV= IäsHñl µ<„f Vi
#(4 Vd<ûj)Na S¥¶Ál Ix<fVl
, DkHÂéoHs L;hVj ß<k ,n Vi nv<l Kdh vn ^n<[<l L;hVj
JsNf Hf hBg Nkn<f õVésn GfHr I¶gH¢l nv<l IÆ¢Ál vn DéζÂ[
vn Ë> KÎækHÎl :d Vi If £<fVl nhNuh Ën<Âk ÍCÎgHlVk , Ënv,>
#(5Vd<ûj) NdnV= v<§Ál LéöÎs
#Hi ÏVfvH; IkhVs -3Vd<ûj

ch ÍNa IÎÈj ÏHi IúÆk ch ÍnH™ésh Hf hBg NaHf Dl K™„j , cH= ØVf
JsNf KÎækHÎl ch µ<„f Vi ÏNÁl ÍVÈf ËhCÎl , Ix<fVl ÏHiËHlcHs
#(7Vd<ûj) NdnV= ÍnHl> CÎk Hi Ínhn Kdh &v<fCl ÏHi I¥äa ch ÍNl>
ÏnHûérh GmHöl VÎeHj •Hñg If ^DuHÂé[h ÏnHûérh èHu±xh
Vi n<f Ïv,Vq CÎk Hi Ínhn ch ß<k Kdh Ën<Âk v<§Ál &L;hVj vn DuHÂé[h
DuHÂé[h ÏnHûérh èHu±xh ch VeHél Du<k If CÎk Hi WoHa IÎÆf NÁ]
vh<kHo N¶f vh<kHo Nl> vn If £<fVl ÏHi Ínhn Ïv,> UÂ[ Hf hBg #NÁéöi
IäsHñl , èHu±xh ß<k Kdh ch Ïh Ik<Âk Ëh<Áu If &Dqhvh ùcvh ,
#(8Vd<ûj) NdnV= IäsHñl Ø<t WoHa &HÈk> ÍNa ÍCÎgHlVk KÎækHÎl
(ÍNkvHæk BoHl)

#ÏVÈa JtHf #6Vd<ûj n<[<l L;hVj -4Vd<ûj

(ÍNkvHæk BoHl) (ÍNkvHæk BoHl)

n<[<l èHöÎsHj #7Vd<ûj #:ÎthVj -5Vd<ûj

(ÍNkvHæk BoHl) (ÍNkvHæk BoHl)


#ËvHÆj, L§k -10Vd<ûj
(ÍNkvHæk BoHl)
#HinvhNkHésh -11Vd<ûj
(ÍNkvHæk BoHl)
#I¶s<j ÏHi JsHÎs -12Vd<ûj
(ÍNkvHæk BoHl)
&LéöÎs vn Eñf nv<l ÏHi Ínhn n,v, ch S` ^Hi Ínhn ùchnV`
Hf èHu±xh IÂi Aòf Kdh ch I„pVl KÎg,h vn Na cHy> HÈk> ùchnV`
I; NdnV= ùchnV` , nvh, LéöÎs vn ËHö¥d èv<w If , Ï,Höl Ëc,
Iîk> If I[<j Hf N¶f I„pVl vn Dg, Na Hf Dl 13 Vd<ûj Ë> IíÎék
FdhVq Hf V§k nv<l ÏHi WoHa ch :d Vi Ëc, NdnV= ÍvHah ±äÚr
ÏHi IúÆk nVÎ= vhVr G΄ñj , IdCíj nv<l {dHék Hj NdnV= nvh, è,H™él
,n Kdh IödHÆl ch #Nin Dl ËHúk hv HÈk> ch Ik<Âk ,n 15 , 14 ÍvHÂa
ch :d Vi Ëc, VÎeHj I; JshNÎ` DÁa,v If 13 ÍvHÂa IúÆk Hf IúÆk
, NaHf Iéahn {dHék IqVu vn hv è,H™él DúÆk Nkh<j Dl Hi WoHa
Qd<¶j , VÎήj vn hv DÁÎlc èHu±xh LéöÎs J΄fHr &Vlh KÎÂi
IdCíj , ùchnV` &HÈk> DiNkHlHs , LΧÁj &:d Vi Ëc, VÎήj &HiÍnhn
èv<w If) ÏVä[ T„éòl Ufh<j I„Îs<f èHu±xh UdVs G΄ñj ,
#Nin Dl ËHúk (vV¥l
22
1388 vH___Èf 37 ÍvHÂa Hädc ÏHiVÁi IdVúk
#DuHÂé[h ÏnHûérh èHu±xh #8Vd<ûj
(ÍNkvHæk BoHl)
AÁÎf ß<k , èhV¥™j &Hi ÍNdh I; NÁéöi ÏVwHÁu Vo> VûÁu Is
ch NÁjvHäu , NÁdHÂk Dl Löíj IÆ¢Ál ÏhVf hv ËHphVx , ËhCdv IlHkVf
#"I¶s<j ÏHi JsHÎs , HinvhNkHésh &ËvHÆj , L§k"
DÆth V§k ch hv L§k ËhCÎl I; ÏVÈa JtHf Vf Í,±u ^ËvHÆj , L§k
, L§k ËhCÎl Nin Dl ËHúk ‰Nl Kdh vn n<[<l DxHäjvh ÏHi I¥äa vn
Nkh<j Dl &ÏnHÈÁúÎ` JgHp vn ÏN¶f Is ËvHÆj , DdH†t DæÁiHÂi
IÎÈj Hf •Hñg KÎÂi If NaHf V§k nv<l D„wh ÏHi WoHa ch D¥d
, T„éòl ÏHi IÁdC= , Na IÎÈj 3DMAX XÎñl vn I; Ïh IlHkVf
n<Âk DphVx Ë> I„Îs, If Ëh<j Dl hv ËvHÆj , L§k ch Du<Áél
WoHa Kdh #(ÍVÎy , Ïh IÆ¢Ál &D;<„f Hd ### &Da<= vHÈ] &DuH¶a)
nv<l ÏHi JgHp ch :d Vi ãHòékh Hf I; NdnV= v<§Ál SdVjHl vn CÎk
•<™ñl ‰Nl vn CÎk LÈl WoHa Kdh LÈs LéöÎs If HÈk> n,v, , V§k
´±éoh 10 Vd<ûj vn I; Jsh V;b GfHr #(9 , 10 Vd,Hûj) NaHf
# Jsh IétHd õH¥¶kh ÏnHÈÁúÎ` vhNÆl Hf n<[<l L;hVj
HiIkhVs &ÏVÈa ÏHi nvhNkHésh KdVj D„wh ch D¥d ^HinvhNkHésh
v<x If HinvhNkHésh ãHòékh vn Ve<l Glh<u I; PÎq<j Kdh Hf NÁéöi
KÎÂi If #NkVÎ= vhVr V§kNl DéödHf üHo v<x If Hi IkhVs , ÊHu
nv<l IÆ¢Ál ÏnHÈÁúÎ` ÏHi IkhVs nvh<l Kdh Ën<Âk •Hñg Hf JÈ[
NÎ;Hj #Na nvh, v<fCl SdVjHl vn HÈk> KÎækHÎl , Nl> JsNf V§k
hv ÏVædn ÏHinvhNkHésh Hi IkhVs ÏH[ If Ëh<j Dl I; n<a Dl
#(11Vd<ûj) n<Âk KdCædH[
DwHo èhV§k KÎg<áöl , ËhVdNl ¨<¶l ^I¶s<j ÏHi JsHÎs
D†¶f vn (ÍVÎy , ÏVÈa èHlNo Hd) JζÂ[ Udc<j Í<ñk Hf £Häjvh vn
Ëh<j Dl DjhV§k KÎÁ] n<[, èv<w vn I; Nkvhn ÏVÈa RxHÁl ch
vn hv HÈk> VÎeHj , n<Âk LéöÎs nvh, ÏnNu IúÆk :d G¥a If hv HÈk>
#(12Vd<ûj) nhn ËHúk ‰Nl
#ËvHÆj , L§k Ik<Âk ,n -9Vd<ûj
(ÍNkvHæk BoHl)
23
ÏVÈa ã<„¢l L;hVj KÎζj ‰Nl
(LIS) DÁÎlc èHu±xh ÏHÈÂéöÎs ch ÍnH™ésh Hf

ÏHÂÎs VΧk Ë<=Hk<= èHÈ[ ch I; nchnVåf Hi L;hVj DæÁiHÂi , LΧÁj If #(VfhVf ÏHÈûoHa) ã<„¢l L;hVj -13Vd<ûj
Ï<æòsH` ÍVÎy , :ÎthVj vn L§k &ÏVÈa èHlNo vn ‰nH¶j &ÏVÈa
n<a Dl nHÈÁúÎ` DgNl õHsh Kdh Vf #NaHf ËhNk,VÈa , ËHûûòél
, +ÁiHÂiHk ÏHi L;hVj vH†l ch , Iéahn hv Ø<t ÏHdhCl ËH¥l¨h Dép I;
‰Nl D„; vHéoHs :d ÍvHÂa Vd<ûj I; v<¢kHÂi #NaHf v,n If Ë,c<lHk
L;hVj If £<fVl ÏHi Ínhn Ïv,> UÂ[ ch S` &Nin Dl ËHúk hv ÏnHÈÁúÎ`
n<a Dl ÍnHl> L;hVj ÏHi WoHa SdVjHl &V§k nv<l IÆ¢Ál vn n<[<l
,n Kdh Kéahn vHÎéoh vn Hf Sås nvhn 3*3 Idhv> :d Ë> Idhvn Vi I;
‰Nl vn KdhVfHÁf Nd> Dl JsNf ã<„¢l L;hVj SdVjHl &Hi Ínhn Iu<Âíl
&n<[<l L;hVj SdVjHl" ^Nkvhn DsHsh AÆk SdVjHl Is Eñf nv<l
#"ã<„¢l L;hVj SdVjHl , L;hVj ÏHi WoHa SdVjHl (ÍNkvHæk BoHl)

ch :d Vi AÆk èv,Vq , JÎÂih •Hñg If ^IkH= Is ÏHi SdVjHl #(VfhVf ,n w WoHa) HinvhNkHésh -14Vd<ûj
v<x If HÈk> ch ÏVéúÎf èHÎmC[ &ÏnHÈÁúÎ` ‰Nl vn Ø<t SdVjHl Is
#n<a Dl Imhvh hCíl
"Ïh IúÆk SdVjHl" SdVjHl Kdh ch v<§Ál ^n<[<l L;hVj SdVjHl
If #Nin Dl ËHúk ÏVÈa IÆ¢Ál Vi vn hv n<[<l L;hVj Jζq, I; Jsh
Kdh vn µ<„f Vi vn n<[<l Jζq, DkHÂéoHs èHÆäx nhN¶j Vædn ËHÎf
#(16 Vd<ûj) n<a Dl Ínhn ËHúk "IúÆk SdVjHl"

#n<[<l L;hVj IúÆk -16Vd<ûj

(ÍNkvHæk BoHl)
#(VfhVf vHÈ] a WoHa) I¶s<j ÏHi JsHÎs -15Vd<ûj

(VÈa DÁÎÂo ÏvhnVÈa ) ^BoHl (ÍNkvHæk BoHl)

µ<„f Vi vn V;Bgh Ø<t L;hVj KÎækHÎl I„pVl Kdh vn I; Jsh V;b GfHr
èH¶¢r Ëh<j Dl µ<„f ÏH[ If ÏN¶f GphVl vn Dg, nnV= Dl Wòúl
Ïnvh<l vn I; nvhn n<[, Ë> ËH¥lh Dép n<Âk Wòúl hv (Hi GsvH`)
&èv,Vq nv<l vn #(Hi Gö¥Î`) n<a ÍnH™ésh ÏVjCdv èHÂÎöÆj ch
Ínhn PÎq<j (IgHÆl ËHdH`) ÏN¶f èHÆÎÆñj vn ÊhN; Vi FdH¶l , HdhCl
#Na Nih<o
vHÎöf VwHÁu L;hVj ÏHi WoHa KÎζj ÏhVf ^L;hVj Glh<u SdVjHl
If , T„éòl UfHÁl ch RÎÆñj , <íéö[ Hf Hlh nVÎ= vhVr V§kNl NdHf ÏnHdc
Iw±o v<é;Ht Ik vn VwHÁu Kdh &Glh<u ËnV; n,Nñl èv,Vq •Hñg
nhn AdhCth hv VwHÁu nhN¶j Ëh<j Dl ÏN¶f ÏHivH; vn Jsh DÈdNf NkNa
KdVj LÈl Ëh<Á¶f VûÁu Ik Kdh Ai,|` Kdh vn &Ø<t Fg H¢l If I[<j Hf Dg,
#(17Vd<ûj) Nkh ÍNa KÎζj Glh<u KdVj Ïv,Vq ,
^ch NÁjvHäu I; Nkh ÍNa LΧÁj , LÎöÆj Iésn Is vn Ø<t VûÁu Ik
ã<„¢l L;hVj KÎζj ‰Nl -5
ch ÏVÎ= ÍVÈf , KÎúÎ` ÏHi Aòf vn v<;Bl ãvHíj ch ÍnH™ésh Hf
, (Stub Kjaer, 2006) VéshnH; DÁt , D„u ÏHi nv,Hésn , LÎiH™l
KÎÁîÂi , 6Hiv<ú; VdHs vn DkH¥l èHu±xh ÏHi LéöÎs
›35 &1377 &‰HÂ;v<` ) ËHlv<ú; ÏHi D=|d, , XdhVa &èHÎw<ûo
Ë> I„Îs, If Ëh<éf I; n<a Dl nHÈÁúÎ` DgNl &(119 &1376 &Ksv¨
If RdVx Kdh ch , IäsHñl hv ÏVÈa IÆ¢Ál Vi vn ã<„¢l L;hVj ËhCÎl
ã<„¢l L;hVj ‰Nl ch v<§Ál #n<Âk :Â; ÏVÈa DmH†t DæÁiHÂi , L§k
vn n<[<l ÏHi Dæé™a> , Hi DkHlHöfHk I; Jsh DgNl IgHÆl Kdh vn
Ï<ñÁf Jsh K¥Âl I; Hík> Hj , NaHf IéahNk hv ÏVÈa D„¶t ÏHi L;hVj

Ëh<j Dl Na V;b ÊvHÈ] Aòf vn I; v<¢kHÂi ^DíÁs ËH¥lh
VeÑl ÏVÈa ÏHi L;hVj ËNl> n<[, If vn hv ÏvHÂa Df Glh<u
Glh<u AÁdC= Hf K¥Îg ›(1370&RÎt<j ›1379 &LdHÈÁ`,h)Jökhn
Is ÏVÈa ÏHi JdVdNl ãvHíj , UfHÁl DsvVf RdVx ch D„wh
#Nkh ÍNdnV= ãHòékh Vdc £,Va If I[<j Hf v<fCl Glh<u ch Iésn
#NÁaHf Iéahn ÏVÈa ÏHi L;hVj vn Glh<u VdHs ch ÏVjnHdc VÎeÇj -1
ùchnV` , (LIS Kd<k ÏHi ù,v Hf Hd , NÁaHf ÏVÎ= ÍchNkh GfHr -2
#NÁdHÂk hNÎ` ÏvhB= ÍchNkh J΄fHr (Vd<ûj
#NaHf LihVt Ix<fVl ÏHi Ínhn Ïv,> UÂ[ , Boh UdVs ËH¥lh -3
KdNf CÎk ÏN¶f Is VéshnH; ch ÍnH™ésh Vf Ai,|` Kdh NÎ;Çj
I] , Du<q<l I] Hi Ínhn Kdh ch ÏvHÎöf ¨,Úh I; Jsh VxHo
Is Du<q<l L;hVj I„áöl HÎÚkHe &Nkvhn ÏN¶f Is DéÎiHl DsNÁi
Is AdHÂk Hf ‰Nl ch GwHp {dHék I¥k> IÂi ch Vj LÈl , Jsh ÏN¶f
°V¶l vn Vj ÍnHs , Vj UdVs vHÎöf V§k nv<l LÎiH™l ÏN¶f
ÏcHs IÎäa Hf Vædn ËHÎf If ›JtV= Nih<o vhVr ËHûûòél è,H†r
UdVs Ï<ñk If ÏVÈa ÏHi µ<„f , RxHÁl vn L;hVj Jζq,
ch ÍnH™ésh Hf CÎk ß<q<l Kdh , Na Nih<o Ka,v ß<q<l
ËHdH` vn , Jsh ÊHíkh GfHr ÏN¶f Is DÁÎlc èHu±xh ÏHiLéöÎs
Ø<t GmHöl vHÁ; vn #n<Âk Idhvh ‰Nl ch ÏN¶f Is ÏVd<ûj Ëh<j Dl
I[<j Hf V;Bgh Ø<t Glh<u , VwHÁu ËNa ÍCÎgHlVk n<Âk ÍvHah NdHf
D™„éòl ÏHi ù,v HÈk> ch ÊhN; Vi èHÎw<ûo , Hi D=|d, è,H™j If
If I[<j Hf DjHÎp ÏHiIkhVs nv<l vn Ik<Âk Ëh<Áu If I; Nä„x Dl hv
ÏV™k vhCi Ín , Jöd,n ÏVÈa I; RÎÆñj nv<l VÈa ÏNÁf I[vn
°Vt JöÎf nNu v<fCl ÏHi IkhVs KÎækHÎl (Xs<él VÈa) Jsh
IétV= V§k vn :d ‰nH¶l ËNa ÍCÎgHlVk ÏhVf nNu Kdh &Jsh ÍNa
vn Hd Jsh ÍNdnV= v<§Ál V™w Ë> ch VéÂ; , ,n Ë> ch Vj¨Hf , ÍNa
Nwvn 180 L;hVj ÏhVf :d ‰nH¶j nNu I; DkHÂéoHs L;hVj nv<l
ch Vj KÎmH` , V™w VéúÎf IÆäx Is ÏhVf , ÍNa ãHòékh (IÆäx Is)
GfHr IÆäx Is ÏHÁäl CÎk HíÁdh vn &Jsh ÍNa °Vt ,n nNu &IÆäx Is
"F„¢l" IlHkVf ch HjÚNÂu ËNa ÍCÎgHlVk ÏhVf HÁÚÂq &NaHf Dl VÎήj
Ik &Ë> ÏhVf I; hv Ik<Âk µ<„f :d 18 Vd<ûj #Jsh ÍNa ÍnH™ésh
G¥a ch I; v<¢kHÂi #Nin Dl ËHúk &ÍNa ÍCÎgHlVk V§k nv<l GlHu
vn Dg, Jsh è,H™él vHÎöf IkH= Ik ÊHrvh ch :d Vi IÁlhn JshNÎ`
#Nkh ÍNa n,Nñl ,n Hj V™w KÎf ÊHrvh IÂi ÍNa ÍCÎgHlVk SdVjHl
G΄ñj , Eñf -6
, DÁt &D„u GtHñl vn HivHéa<k , èhV;hBl &Hi Eñf Iu<Âíl
Ïv,Vq ÏVlh HiVÈa vn L;hVj I„áöl Gp I; Nin Dl ËHúk Ïvhnh
Hi ÍHæúkhn vn ÏV§k ÏHi nv,> Jsn , EpHäl IÂi If I[<j Hf #Jsh
&Hi ÏvhnVÈa vn ÏvH[ v<lh , ãvHíj , DtVx ch D„u C;hVl ,
DÁt ÏHi IéÎÂ; , {Á` ÍnHl ÏHi Ë<ÎöÎÂ; &HiVÈa Dl±sh ÏHi hv<a
G¥úl Kdh Nkh<éf I; D„p Íhv If DfHÎésn èv,Vq Vædn ´Vx ch Ë>
#nnV= Dl õHöph èNa If NÁ; Gp hv
24
1388 vH___Èf 37 ÍvHÂa Hädc ÏHiVÁi IdVúk
vn , Nin Dl ËHúk hv IÆ¢Ál n<[<l Jζq, I; ‰,h V¢s VwHÁu -1
^DjHÎp ÏVfvH; vHÈ]) D„wh ÏHi IkhVs KÎækHÎl ch HíÁdh
L;hVj , :ÎthVj Líp &(+ÁÎ=vH` , Cäs ÏH†t &Dacv, &Dac<l>
#Jsh ÍNa ÍnH™ésh DkHÂéoHs
hv IÆ¢Ál DdHÁfVdc , ÏNägH; ÏHi GÎökHé` I; Ê,n V¢s Glh<u -2
ÏVÈa èHöÎsÇj &JtHf ß<k Glh<u Iésn Kdh ch #NÁÁ; Dl Wòúl
ãHòékh ÏnHûérh DuHÂé[h Jζq, , (ØVf - cH= - ã>)
#NkhÍNdnV=
‰nH¶j VΧk NkVÎ= DlVfvn hv Hi JsHÎs , Hi ‰> ÍNdh I; Ïnvh<l -3
ÏHiJsHÎs , (ã<„¢l ÏHi IkhVs) HinvhNkHésh &Dph<k DdH†t
ÍnH™ésh nv<l Glh<u Kdh Ê<s V¢s vn I; ÏVÈa RxHÁl Nav
#Nkh IétV= vhVr
#L;hVj Glh<u SdVjHl -17Vd<ûj
(ÍNkvHæk BoHl)
ÍnHl> ÏhVf IÁÎlc D„är SdVjHl ,n ch S` ^ã<„¢l L;hVj SdVjHl
ch I; èv<w KdNf Nd> Dl n<[, If ã<„¢l L;hVj SdVjHl ÏcHs
& L;hVj ÏHi WoHa , n<[<l L;hVj SdVjHl ,n ãVq RdVx
èHÆäx nhN¶j µ<„f Vi vn I; nnV= Dl IÎÈj Ïh IúÆk SdVjHl
SdVjHl ËHÂi JÆÎÆp vn Kdh , NdHÂk Dl Wòúl hv DkHÂéoHs
#Jsh ã<„¢l L;hVj
cHÎk Ø<t è,H™él ÏHi Ínhn ßh<kh ^èHu±xh ËnV; ÍCÎgHlVk , LΧÁj
Vi Hf XäjVl ÊHrvh , nhNuh ß<Áj hVdc Nkvhn LΧÁj , ÏNÁf Is±; If
DsvVf ËH¥lh V§k ch Li , LéöÎs If n,v, EÎp ch Li &Glh<u ch :d
JdHÁu Hf JÈ[ KÎÂi If Nk<a Dl Fäs hv Dj±¥úl &RÎrn , UdVs
vn V§k nv<l ÏHivHζl , Xfh<q , ÊhN; Vi ÏHi D=|d, If
DÁ¶d n,Nñl , Wòúl IÁlhn :d vn ÊHrvh , nhNuh I΄; &ÏcHsVÈa
nvh<l I; cHÎk èv<w vn Jsh DÈdNf NkNdnV= ÍCÎgHlVk ,n Hj V™w
ùVéö= èv,Vq Np Hj hv v<fCl IÁlhn Ëh<j Dl Na Nih<o V;b Ë>
Li , NaHf Iéahn n<[, UdVs ÏVÎ= IíÎék ËH¥lh Li I; Ï<ñk If nhn
hv (Dk<¥ölVÎy) Dl<Âu ÏHi ÏVfvH; Jζr<l VΧk Ïnv<l GmHöl
#(18Vd<ûj) NdHÂk Gp
#Ik<Âk µ<„f :d 3*3 SdVjHl -18Vd<ûj
(ÍNkvHæk BoHl)
25
ÏVÈa ã<„¢l L;hVj KÎζj ‰Nl
(LIS) DÁÎlc èHu±xh ÏHÈÂéöÎs ch ÍnH™ésh Hf
I; ÏVwHÁu , DdHÁf Vdc Glh<u &n<[<l Jζq, EÎp ch ^Jsh
, Ín<f ËHphVx , ËhCdv IlHkVf ÏHi ËHlv> , Hi ‰> ÍNdh vn Ívh<Âi
ÍNa Urh, V§k Nl Iés<Î` ‰Nl vn DíÁs ËH¥lh KÎÁîÂi #NaHf Dl
ùchnV` , ÍVÎob &HÈk> LΧÁj &Hi Ínhn IÎÈj I; Ï<ñk If #Jsh
vn L;hVj KÎζj I; Ié¥k Kdh Iéägh #NaHf VdB` ËH¥lh èHu±xh
&D;<„f) õHÎÆl EÎp ch {Á` ÍnHl ÏHi Ë<ÎöÎÂ; , Hi ÏvhnVÈa
Vj D„Âu , Vj DdhV[h &Vj ÍnHs èv<w ÊhN; If (Dg<„s , D„svH`
I; Jsh ÏVædn Eñf n<o nhn Nih<o ÏVj UdVs ãh<[ n<a KÎζj
#NdHÂk ‰Häkn hv Ë> ÏN¶f èHÆÎÆñj vn Jsh LÂûl ÍNkvHæk
IíÎék
‰Hp Vi If #Nin Dl Ë> ËhVä[ JÈ[ LéöÎs ch ÍNÁÁ; ÍnH™ésh
Ën<Âk •Hñg Hf nnV= Dl Wòúl Vd,Hûj Kdh IödHÆl ch I; v<¢kHÂi
ÏHi L;hVj vn ‰nH¶j , L§k &L;hVj vn V§k nv<l ÏHi WoHa
KÂq n<a Dl vH¥a> DÁa,v If I¶gH¢l nv<l IÆ¢Ál ÏnHÈÁúÎ`
vn VeÑl D„wh ÏHi WoHa IÂi ã<„¢l L;hVj nHídh ÏhVf I¥Ádh
Hi Ínhn ch DwHo ß<k If n,Nñl L;hVj ãHòékh , ÍNa v<§Ál L;hVj
, JuVs #Jsh ÍNdnVæk NaHf Dl ‰<¶l Ë<Á;h Li I; Djv<w If
‰Nl I; n<f ´hNih Vædn ch CÎk {dHék Imhvh , Hi IÁdC= VÎήj vn Jrn
Hi ÏVÎ= LÎÂûj ÏhVf CÎk ß<q<l Kdh , Nl> Vf Ë> ÍNÈu ch Eñf nv<l
#Jsh vHÎöf JÎÂih CmHp
RÎÆñj vn ‰Nl ã<„¢l {dHék n<[, Hf ^Dj> èHlhNrh , èhnHÈÁúÎ`
, Hi ÏCdv IlHkVf Í|d, If nvh<l ch ÏvHÎöf vn Ë> Ën<f DdhV[h , Ø<t
Hf £Häjvh vn D„ÎÂ¥j èHlhNrh I; Jök> Vf ù±j &ÏVÈa ÏHi DphVx
øvCf ÏHi õHÎÆl nv<l vn RÎÆñj I„Â[ ch &NfHd vhVÂésh v<fCl ‰Nl
èv<w If I; ÏvhCth ÊVk Ïh Iéöf IÎÈj , ÍnH™ésh nv<l Vj :]<; , Vj
Hj nhn ÊHíkh Ë> I„Îs, If Ëh<éf hv cHÎk nv<l èHlhNrh IÂi D„lH¶j
#NfHd MHÆjvh Li cHf v<lh ÊHíkh Jrn, JuVs
(ÍNkvHæk BoHl)
, Glh<u KétV= V§k vn Hf , Ø<t EpHäl ch ÍnH™ésh Hf I; DgNl
NaHf DlH= Nkh<j Dl Na Imhvh ÏVÈa ÏHi L;hVj vn VeÑl VwHÁu
Frh<u I§p±l Ë,Nf , +kvn±f I; Ïh Ik<= If &L;hVj I„áöl Gp ÏhVf
v<§Ál DkHÂéoHs Vi ÏhVf DÂ;hVj Vi &ã<„¢lHk L;hVj ÏHiNlHÎ` ,
VÎeHj I; nVÎ= vhVr V§kNl Ïnvh<l n<f Êc¨ ‰Nl Kdh vn #nnVæk
Ié™=Hk NÁ] Vi NÁaHf Iéahn L;hVj vn Glh<u IÎÆf If Jäök ÏVjnHdc
ÏVÈa IÆ¢Ál Vi , VÈa Vi vn GlHu Vi Ëc, , ß<k &nhN¶j I; JshNÎ`
ÏvNr Hf Dg, NaHf è,H™él vHÎöf VzHÁél £HÆk Vædn Hf Jsh K¥Âl
#n<Âk ÍnHÎ` V§k nv<l IÆ¢Ál , VÈa vn hv Ë> Ëh<j Dl ‰Nl vn èhVÎήj
IétV= vhVr V§kNl Glh<u ß<Áj I; Jsh V;b ËHdHa Ié¥k Kdh ‰Hp Kdh Hf
Ëh<éf Ë> I„Îs, If I; n<f DgNl nHídh Ai,|` Kdh vn D„wh ´Ni
If , ãHòékh hv HÈk> KdVj D„wh &Hi Ínhn ß<Áj , D=nVéö= n<[, Hf
´H™a If Vj UdVs , Vj ÍnHs I] Vi HéÚdHÈk Hj JohnV` HÈk> DiNkHlHs
vn ‰nH¶j , L§k nHídh Ë> Vf Í,±u #JtHd Jsn L;hVj Frh<u ÏcHs
Kdh If JaB= IîkHÁ] #n<f Ai,|` ´hNih I„Â[ ch ÏVÈa ÏHi L;hVj
, KÎζj L;hVj vn VeÑl D„wh VwHÁu I; Ï<ñk If LdNÎsv ´hNih
ãHòékh , T„éòl ÏHi JgHp vn HÈk> ùchnV` Hf , NdnV= LéöÎs nvh,
ch I; Ïv<x If #Na Ínhn Imhvh £<fVl {dHék &è,H™él Dkc, ÏHi IÁdC=
If Hi WoHa ch :d Vi VÎeHj JshNÎ` 15 , 14 ÍvHÂa Vd,Hûj
Vήél If I; Djv<wvn Ik<Âk Ëh<Áu If Jsh vH¥a> ‰Nl vn ÏhIk<=
vn Ë> Veh I„wHt±f n<a Ínhn ÏVéúÎf Ëc, "I¶s<j ÏHi JsHÎs"
V§k nv<l ÏVj¨Hf L;hVj HÈk> vn I; DdHi µ<„f ±êl) V§knv<l IÆ¢Ál
nv<l vn v<¢ÁÎÂi , nnV= Dl Wòúl (Jsh Ín<f ÏVÈa JdVdNl
Nih<o ËHúk ‰Nl vn hv Êc¨ VÎeHj HÈk> Ëc, VÎήj I; Vædn ÏHi Vήél
n<Èúl IúÎÂi ‰Nl vn Ëch<j , DæÁiHÂi &L§k èv<w Vi vn Dg, nhn
ch D¥d I; Djv<w vn I; nvhn hv cHÎélh Kdh ‰Nl Kdh Vf Í,±u #Jsh
Li If hv ‰Nl ËvHÆj , L§k I; NaHf Iéahn DkHûÆk Hd n<äÂ; Hi Vήél
If ÏvhNúi , Wòúl Ë> D™Ál VÎeHj (ÏVÈa èHöÎsHj ±êl) NkCf
#IÆ¢Ál ÏN¶f Is ‰Nl -19 Vd<ûj
 26
1388 vH__Èf 37 ÍvHÂa Hädc ÏHiVÁi IdVúk

^Hi Ja<k D`

ËH=NÁdHÂk , & L;hVj , Hi ÏVfvH; VÎήj ^ Jsh D„wh Aòf ,n GlHa Êh Ín<f Ë> NiHa Hi ‰Hs n<o I; {Á` ÍnHl ÏHi Ë<ÎöÂ; vn D`HÎ` , vV¥l ÏHi ‰N[ , Eñf 1
#NÁÁ; Dl Dkc IkH] ,n Vi èhvVÆl , Xfh<q ch ‰,Nu Vs Vf ¨<Ú¶l Hi Ïvhn VÈa
#n<a Dl ÍNdn NdhV[ vn HäÚjVl èhvHÈzh ß<k Kdh ch 2
Ëh<j Dl Ik<Âk Ë h<Áu If Dg, &Jsh ÍNa I¶[hVl D„ohn UfHÁl If HjNÂu L;hVj Hf XäjVl VwHÁu ãHòékh ÏhVf Jsh ËhVdh XdhVa Hf ØHä¢kh IgHÆl ´Ni Ë<] Iéägh 3
, D¢Îñl GdHöl &JÎ¥gHl &DthV=,vNÎi &(n<[<l L;hVj) ßH™jvh &GÆk, GÂp ^Jsh Ínhn ÊHíkh Ik<æÁdh hv VwHÁu Ï NÁf LÎöÆj I; nVf ÊHk VdHí; ãHésh ch
DdhV[h
.Land Information System 4
.Geo Information System 5
#Na V;b ÏV§k ã<]vH] Aòf vn Ë> UfHÁl ch ÏnhN¶j Ik<Âk Ëh<Áu If 6

^UfHÁl JsVÈt

#ËhVÈj &(GIS) C;Vl ËhVÈj ÏvhnVÈa èhvHúékh &Ë> ÏHinVfvH; , VéshnH; JoHÁa &(1377) NÂñl &‰HÂ;v<`
#17-15 Ww &22 ÍvHÂa &VÈa I„íl &Na ãHf v<¢] DtHqh L;hVj ù,Vt , JζÂ[ L;hVj &(1381 ) D„u &DiHúkHÈ[
#29W &17 ÍvHÂa Ê,n ‰Hs &c,Vlh Nk,VÈa &K¥öl DkhV= Iúdv L;hVj ù,Vt &(1386) c,VÎ` &D]HÁp
#19-14Ww & 51 ÍvHÂa LíÁ` ‰Hs &HÈdvhnVÈa &ÏVÈa L;hVj ‰VéÁ; ÏHÈa,v ßh<kh DtV¶l &(1382) HqV΄u &V™kHdv> , IÁÎlhv &ÍnhcHqv
#58-54Ww &18 ÍvHÂa &VÈa I„íl &Hi VÈa vn L;hVj &(1380) <ÁÎl &D¶Îtv
#ËhVÈj &ËhVÈj ÍHæúkhn &(HivHζl , ‰<wh ) ÏcHsVÈa vn L;hVj &(1382) ÏNÈlNÂñl &ÏCdCu
#ËhVÈj &(GIS ) C;Vl ËhVÈj ÏvhnVÈa èhvHúékh &‰HÂ;v<` hVéÎl IÂ[Vj &KÎlc Jäe , VéshnH; ÏHÈÂéöÎs &(1376) nvHiV= &Ksv¨
#ËhVÈj &ËhVdh ÏvH¶l , ÏcHsVÈa èH¶gH¢l C;Vl &ÏcHsVÈa EpHäl Iu<Âíl &(1379) c,VÎt &RÎt<j
#29-6Ww &133-134 ÍvHÂa &ËHÈ™wh ËHésh ËHÂéoHs DsNÁÈl ÊH§k ËHlcHs &HÂk I„íl & (1385) õHäu &HÈÎg<sv ìHp
#ËhVÈj &ËhVÈj ÍHæúkhn èhvHúékh ËHÎäÎäx VÈ]<Ál Vé;n IÂ[Vj &ÏVÈa GdHöl G΄ñj vn ÏnV fvH; ÏHi ‰Nl &(1379) èVfv<k &LdHÈÁ`h
#ËhVÈj &ÏVÈa I¶s<j ÏHÈpVx RÆñj ÏHi Í<Îa &(1377) v<ú; èvhc,
Dale P. F., McLaughlin (1998), Land Information Management, Oxford University, New York.
He, C., Okada, N., Zhang, q., Shi, P., Li, J. (2008), Modeling Dynamic Urban Expansion Processes Incorporating a
Potential Model with Cellular Automata, Landscape and Urban Planning. Vol.86,pp 79-91.
Hu p. ,Lu H. (2007), Study on the Impacts of Urban Density on the Travel Demand Using GIS Spatial Analysis,
Transportation Systems Engineering and Information Technology, vol. 7,pp90-95.
Kumar M.P.K. and Khare D.(2008), Monitoring and Modeling of Urban Sprawl Using Remote Sensing and GIS
Techniques, Applied Earth Observation and Geoinformation, vol.10, pp 26-43
kyushik Oh and Seunghyun j. (2007), Assessing the Spatial Distribution of Urban Parks Using GIS, Landscape and
Urban Planning ,vol.82,pp25-32
Laurini,R. (2001), Information Systems for Urban Planners, New York.
Langford, M., Higgs, g., Radcliffe, j., White, s. (2008), Urban Population Models and Service Accessibility Estimation.
Computers, Environments and Urban Systems, Vol.32, pp 66-80.
Matejicek (2006), A GIS-Base Approach To spatio Temporal Analysis of Environmental Pollution Urban Areas, case
study Parague, environment extended by LIDAR data, Ecological Modelling, vol. 199, issue 3, pp 261-277.
Saade ,Y.(2002), The Real state Management In Lebanon and the Influence of Urban Planning and Cadastre on the
Valuation ,FIG International Congress, USA.
Stoter Janfine Esther ( 2004), 3D cadastre ,Delft university Netherlands.
Stubkjaer, Erik and Vibeke Andersson (2005),A MSc study progeramme:An analytical approach to Cadastral
Development. Presentation, COST 7th Workshop Programme and 8 th MC meeting,June 9.-11.2005 in
Thessaloniki, Greece.
Stubkjaer, Erik (2006), Modeling Real Estate Business for Governance and Learning Fig Workshop Budapest, Hung.
Williamson, I., Ting, L.(2001), Land Administration and Cadastral Trends -A Framework for Re-Engineering.
Computers, Environments and Urban Systems, vol25,pp 335-366.
Zlatanova, Siyka (2000), 3D GIS for Urban Development, PhD Thesis, Austria.