Professional Documents
Culture Documents
matematyka w przykładach - zadania z pełnymi rozwiązaniami - arkusze maturalne rozwiązane krok po kroku
książki
Matematyka
w liceum
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Nie przeglądaj strona po stronie !!!!!
Nie używaj rolki w myszce !!!!!
spis treści
Po tym ebooku należy poruszać się TYLKO klikając oznaczony na niebiesko tekst.
więcej w MatTV
symbole Jak chcesz się cofnąć, kliknij niebieską strzałkę.
dodaj do drukowania
Zacznij jeszcze raz. Kliknij tutaj
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? spis treści
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Spis treści:
20 luty 2007
pobierz nowszy za duża czcionka? jak ja to napisałem
· · · gra w „kropki” · · ·
książki
przeglądanie drukowanie MatTV
spis treści
Po tym ebooku należy poruszać się TYLKO klikając oznaczony na niebiesko tekst.
więcej w MatTV
symbole Jak chcesz się cofnąć, kliknij niebieską strzałkę.
dodaj do drukowania
Zacznij jeszcze raz. Kliknij tutaj
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? spis treści
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dla przedziałów A = (−3, 2i i B = (1, 4i wyznacz A ∪ B , A ∩ B , A \ B , B \ A, A0 ,
B0.
spis treści A B
więcej w MatTV -3 1 2 4
symbole
suma: A ∪ B = (−3, 4i
dodaj do drukowania
część wspólna: A ∩ B = (1, 2i
zgłoś błąd różnica: A \ B = (−3, 1i
szukasz i nie ma? różnica: B \ A = (2, 4i
dopełnienie: A0 = (−∞, −3i ∪ (2, ∞)
dopełnienie: B 0 = (−∞, 1i ∪ (4, ∞)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczyć sumę, iloczyn, różnicę, dopełnienie
przedziałów liczbowych oraz innych podzbiorów zbioru
liczb rzeczywistych
spis treści
. Dla przedziałów A = (−3, 2i i B = (1, 4i wyznacz A ∪ B , A ∩ B , A \ B , B \ A,
więcej w MatTV
A0 , B 0 .
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Przedziały liczbowe
Przykłady:
2 5
spis treści (2, 5) Przedział obustronnie otwarty, zawiera liczby od 2 do 5, bez 2 i 5.
więcej w MatTV
symbole 2 5
h2, 5) Przedział lewostronnie domknięty, zawiera liczby od 2 do 5,
dodaj do drukowania
bez 5.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 2 5
(2, 5i Przedział prawostronnie domknięty, zawiera liczby od 2 do 5,
bez 2.
20 luty 2007
pobierz nowszy
2 5
Nawiasy przy ∞ zawsze okrągłe
h2, ∞) Przedział lewostronnie domknięty, zawiera liczby większe
lub równe 2.
książki
2
(−∞, 5) Przedział prawostronnie otwarty, zawiera liczby mniejsze od 5.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Działania na przedziałach
suma: A ∪ B
Suma przedziałów A i B to przedział zawierający wszystkie liczby z przedziałów A i B .
przykład: B
A = (1, 3) B = (2, 4) A ∪ B = (1, 4) A
spis treści 1 2 3 4
więcej w MatTV
część wspólna (iloczyn): A ∩ B
symbole Część wspólna przedziałów A i B to przedział zawierający liczby wspólne dla przedziałów A
dodaj do drukowania i B.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
|x| = 3
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
|x + 1| = 2
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
|x − 3| = 0
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
|x + 4| = −5
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
p
(x + 5)2 = 4
√ p
Zgodnie ze wzorem x2 = |x| możemy napisać (x + 5)2 = |x + 5|.
spis treści
więcej w MatTV |x + 5| = 4
symbole
Wartość bezwzględna z −4 i 4 jest równa 4, a więc:
dodaj do drukowania
zgłoś błąd x + 5 = −4 lub x+5=4
x = −4 − 5 x= 4−5
szukasz i nie ma?
x = −9 x = −1
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wartość bezwzględna
| − 3| = 3 |5| = 5
książki
własności wartości bezwzględnej
√
|x| 0 | − x| = |x| x2 = |x|
|x| < 3
Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
spis treści względnej.
więcej w MatTV x < 3 i x > −3
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd -3 3
szukasz i nie ma? Rozwiązaniem jest część wspólna przedziałów:
x ∈ (−3, 3)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
|x − 4| < 2
Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
spis treści względnej.
więcej w MatTV x − 4 < 2 i x − 4 > −2
symbole x<2+4 x > −2 + 4
x<6 x>2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
2 6
Rozwiązaniem jest część wspólna przedziałów:
20 luty 2007
pobierz nowszy
x ∈ (2, 6)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
|8 − 2x| ¬ 4
Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
spis treści względnej.
więcej w MatTV 8 − 2x ¬ 4 i 8 − 2x −4
symbole −2x ¬ 4 − 8 −2x −4 − 8
−2x ¬ −4 / : (−2) −2x −12 / : (−2)
dodaj do drukowania
x2 x¬6
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
2 6
20 luty 2007
pobierz nowszy Rozwiązaniem jest część wspólna przedziałów:
x ∈ h2, 6i
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
|x| > 2
Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
spis treści względnej.
więcej w MatTV x > 2 lub x < −2
symbole
dodaj do drukowania
-2 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Rozwiązaniem jest suma przedziałów:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
|2x − 6| 4
Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
spis treści względnej.
więcej w MatTV 2x − 6 4 lub 2x − 6 ¬ −4
symbole 2x 4 + 6 2x ¬ −4 + 6
2x 10 / : 2 2x ¬ 2 / : 2
dodaj do drukowania
x5 x¬1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
1 5
20 luty 2007
pobierz nowszy Rozwiązaniem jest suma przedziałów:
x ∈ (−∞, 1i ∪ h5, ∞)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Definicja funkcji
Funkcja f : X → Y to przyporządkowanie, które każdemu elementowi zbioru X przypo-
rządkowuje dokładnie jeden element ze zbioru Y .
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dziedzina funkcji
Dziedzina funkcji to zbiór zawierający wszystkie liczby, które możemy podstawić do wzoru
funkcji. Możemy ją też odczytać z wykresu funkcji.
Oznaczenia: D Df X
spis treści
więcej w MatTV Przykłady:
symbole √
y= x D = h0, ∞), ponieważ nie można pierwiastkować liczb ujemnych.
1
dodaj do drukowania y= x D = R \ {0}, ponieważ nie można dzielić przez 0 ( x1 = 1 : x).
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? y
20 luty 2007
pobierz nowszy
D = h−2, 5)
-2 5x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Symbole matematyczne
x ∈ h0, ∞) x należy do przedziału h0, ∞)
R liczby rzeczywiste, czyli wszystkie jakie znasz
x ∈ R \ {0} x należy do liczb rzeczywistych oprócz 0.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbiór wartości (przeciwdziedzina)
Zbiór wartości to zbiór zawierający wszystkie liczby, które możemy otrzymać ze wzoru funkcji.
Możemy go też odczytać z wykresu funkcji.
Oznaczenia: D−1 Y Wf
spis treści
więcej w MatTV Przykłady:
symbole y = x2 D −1 = h0, ∞), ponieważ podnosząc do kwadratu
dodaj do drukowania otrzymujemy liczby nieujemne.
−1
zgłoś błąd y =x+1 D = R, ponieważ możemy otrzymać dowolną liczbę
wstawiając odpowiednią za x.
szukasz i nie ma?
y
4
20 luty 2007
pobierz nowszy
D −1 = h−2, 4)
x
-2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Miejsce zerowe
Miejsce zerowe to liczba, która podstawiona do wzoru funkcji daje wartość równą 0. Miejsce
zerowe możemy też odczytać z wykresu funkcji.
Przykłady:
spis treści y =x+2 x0 = −2, ponieważ podstawiając −2 za x otrzymujemy 0.
więcej w MatTV
y = 2x − 6 x0 = 3, ponieważ podstawiając 3 za x otrzymujemy 0.
symbole
dodaj do drukowania y
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x0 = 1
1 x
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Monotoniczność
Monotoniczność oznacza najczęściej, że funkcja jest rosnąca, malejąca lub stała.
Przykłady: y
f (x2 )
spis treści
Funkcja Definicja
więcej w MatTV
rosnąca: x1 x2 x Dla każdego x1 < x2 : f (x1 ) < f (x2 )
symbole
f (x1 )
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? y
f (x1 )
20 luty 2007
pobierz nowszy Funkcja Definicja
malejąca: x1 x2 x Dla każdego x1 < x2 : f (x1 ) > f (x2 )
f (x2 )
książki
y
c
Funkcja Definicja
stała: x Dla każdego x: f (x) = c
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Różnowartościowość
Funkcja jest różnowartościowa, jeżeli nie ma takich dwóch liczb, dla których wartość funkcji
wynosi tyle samo.
Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
y
dodaj do drukowania
zgłoś błąd funkcja różnowartościowa
x
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
y
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wzory, definicje, twierdzenia:
• Podstawy
• Funkcja kwadratowa
• Wielomiany
• Funkcje wymierne
spis treści • Funkcja wykładnicza
więcej w MatTV • Logarytmy
symbole • Ciągi i ich granice
• Granica i pochodna funkcji
dodaj do drukowania
• Trygonometria
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Jeżeli czcionka wydaje ci się zbyt duża, zmień rozmiar okna. Kliknij w prawym górnym rogu
i wskaźnikiem myszki przeciągnij prawy dolny róg. Wraz z rozmiarem okna zmienisz rozmiar
tekstu.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Parzystość i nieparzystość
Funkcja jest parzysta, jeżeli dla dowolnych liczb przeciwnych wartość funkcji wynosi tyle
samo. Lewa strona wykresu jest odbiciem prawej.
f (−x) = f (x)
spis treści y
więcej w MatTV
symbole 2
Funkcja parzysta, ponieważ dla liczb przeciwnych
dodaj do drukowania -3 3 x (np −3, 3) wartość wynosi tyle samo.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
Funkcja jest nieparzysta, jeżeli dla dowolnych liczb przeciwnych wartości funkcji są też prze-
ciwne. Lewa strona wykresu jest odwróconym odbiciem prawej.
książki
f (−x) = −f (x)
y
4
Funkcja nieparzysta, ponieważ dla liczb przeciwnych
-5 5 x (np −5, 5) wartości też są przeciwne.
-4
jakub@matematyka.pisz.pl
dalej
www.matematyka.pisz.pl
y
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Okresowość funkcji
Funkcja jest okresowa, jeżeli jej wykres da się podzielić na nieskończenie wiele identycznych
części.
spis treści y
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania x
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007 Okres funkcji - długość jednej części na jakie został podzielony wykres.
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać z wykresu funkcji: dziedzinę,
zbiór wartości, wartość mając dany argument, argument mając
daną wartość, miejsca zerowe, przedziały monotoniczności, zbiór
dla których wartości są dodatnie (ujemne), najmniejszą
spis treści i największą wartość funkcji
więcej w MatTV
symbole . y . y . y
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 1 x 1 x 1 x
20 luty 2007
pobierz nowszy
Dla powyższych funkcji określ dziedzinę, zbiór wartości, miejsca zerowe, monotoniczność,
różnowartościowość, parzystość, okresowość.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź dziedzinę funkcji. √
f (x) = 3x + 9
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę wiedząc, że liczb ujemnych nie możemy pierwiastkować.
spis treści 3x + 9 0
więcej w MatTV 3x −9 / : 3
symbole x −3
dodaj do drukowania
Odp. D = h−3, ∞)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź dziedzinę funkcji. √
f (x) = 4 − 2x
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę wiedząc, że liczb ujemnych nie możemy pierwiastkować.
spis treści 4 − 2x 0
więcej w MatTV −2x −4 / : (−2)
symbole x¬2
dodaj do drukowania
Odp. D = (−∞, 2i
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź dziedzinę funkcji.
5
f (x) =
2x + 6
Rozwiązanie:
dziedzina funkcji
spis treści Mianownik nie może być równy 0, ponieważ nie wolno dzielić przez 0.
więcej w MatTV
symbole 2x + 6 = 0
dodaj do drukowania 2x = −6 / : 2
x = −3
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Odp. D = R \ {−3}
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź dziedzinę funkcji.
4
f (x) =
x(x + 3)
Rozwiązanie:
dziedzina funkcji
spis treści
Mianownik nie może być równy 0, ponieważ nie wolno dzielić przez 0.
więcej w MatTV
symbole x(x + 3) = 0
x=0 lub x + 3 = 0
dodaj do drukowania
x = −3
zgłoś błąd Odp. D = R \ {0, −3}
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
1 x
spis treści
więcej w MatTV
symbole Rozwiązanie:
dziedzina D=R
dodaj do drukowania
zbiór wartości D −1 = (−∞, 3i
zgłoś błąd miejsce zerowe x0 ≈ −3 lub x0 ≈ 1, 5
szukasz i nie ma? monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
rosnąca w przedziale (−∞, −1)
malejąca w przedziale (−1, ∞)
20 luty 2007
pobierz nowszy różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
parzystość funkcja nie jest ani parzysta ani nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
1 x
spis treści
więcej w MatTV
symbole Rozwiązanie:
dziedzina D = h−3, 4)
dodaj do drukowania
zbiór wartości D −1 = h−4, 3i
zgłoś błąd miejsce zerowe x0 ≈ −2 lub x0 = 3
szukasz i nie ma? monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
malejąca w przedziale h−3, −1)
stała w przedziale (−1, 1)
20 luty 2007
pobierz nowszy rosnąca w przedziale (1, 4)
różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
parzystość funkcja nie jest ani parzysta ani nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
1 x
spis treści
więcej w MatTV
symbole Rozwiązanie:
dziedzina D = h−3, ∞)
dodaj do drukowania
zbiór wartości D −1 = h−4, ∞)
zgłoś błąd miejsce zerowe x0 ≈ −2, 1 lub x0 = 0 lub x0 ≈ 2, 1
szukasz i nie ma? monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
rosnąca w przedziale h−3, −1)
malejąca w przedziale (−1, 1)
20 luty 2007
pobierz nowszy rosnąca w przedziale (1, ∞)
różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
parzystość funkcja nie jest ani parzysta ani nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
funkcja liniowa
funkcja liniowa to funkcja dana wzorem
y = ax + b
1
pobierz nowszy
y=
1 x 1 x 1 x
a>0 a<0 a=0
książki
współczynnik kierunkowy:
a=2 a = − 13 a=0
monotoniczność:
rosnąca malejąca stała
1
spis treści Proste równoległe mają
więcej w MatTV x ten sam współczynnik kierunkowy.
−1 1
+2
symbole
2x
y=
−1
dodaj do drukowania
2x
zgłoś błąd
y=
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
y
y=
1
1 x−
−3
2
y= a1 · a2 = −1
−1 1 x
1
np. −2 · 2 = −1
−3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: podawać wzór funkcji liniowej o zadanych
własnościach
spis treści
. Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest równoległy do y = 2x+4 i przechodzi
przez punkt A(3, 7).
więcej w MatTV
symbole . Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest prostopadły do y = 3x−2 i przechodzi
przez punkt A(6, 3).
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dla funkcji
y = 3x − 2
narysuj wykres, podaj dziedzinę, zbiór wartości, miejsce zerowe, monotoniczność.
Rozwiązanie:
Dla wybranych dowolnie x np. −1,0,1 liczymy y :
spis treści
więcej w MatTV
x = −1 y = 3 · (−1) − 2 = −3 − 2 = −5
x = 0 y = 3 · 0 − 2 = −2 x −1 0 1
symbole y −5 −2 1
x=1 y =3·1−2=1
dodaj do drukowania y
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
1
-1 1 x
20 luty 2007
pobierz nowszy -2
-5
dziedzina D=R
książki zbiór wartości D−1 = R
Miejsce zerowe liczymy wstawiając 0 za y .
0 = 3x − 2
−3x = −2/ : (−3)
2
x0 =
3
jakub@matematyka.pisz.pl monotoniczność funkcja jest rosnąca
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest równoległy do y = 2x + 4 i przechodzi
przez punkt A(3, 7).
Rozwiązanie:
y = ax + b
Musimy znaleźć a i b.
spis treści
a = 2, ponieważ szukana funkcja jest równoległa do y = 2x + 4.
więcej w MatTV
symbole y = 2x + b
dodaj do drukowania
Wstawiając do równania współrzędne A(3, 7) znajdujemy b.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 7=2·3+b
7−6=b
20 luty 2007 b=1
pobierz nowszy
Odp. y = 2x + 1
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest prostopadły do y = 3x − 2 i przechodzi
przez punkt A(6, 3).
Rozwiązanie:
y = ax + b
Musimy znaleźć a i b.
spis treści
Współczynnik kierunkowy a liczymy ze wzoru.
więcej w MatTV
symbole a1 · a2 = −1
dodaj do drukowania 3 · a = −1/ : 3
1
zgłoś błąd a=−
3
szukasz i nie ma?
y = − 13 x + b
20 luty 2007 Wstawiając do równania współrzędne punktu A(6, 3) znajdujemy b.
pobierz nowszy
1
3=− ·6+b
3
3 = −2 + b
książki 3+2=b
b=5
Odp. y = − 13 x + 5
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rysowanie wektorów
Wektor rysujemy w postaci strzałki.
w
~ = [a, b]
20 luty 2007
pobierz nowszy [3, 1] 3 w prawo 1 do góry
książki
[3, −2] 3 w prawo 2 do dołu
[0, 2] 2 do góry
jakub@matematyka.pisz.pl
[−3, 0] 3 w lewo
www.matematyka.pisz.pl
Przesuwanie wykresu funkcji
Wykres funkcji
f (x − a) + b
otrzymujemy przez narysowanie funkcji f (x) i przesunięciu jej o wektor [a, b].
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji:
y = (x − 2)2 + 1
Rozwiązanie:
Wykres y = (x − 2)2 + 1 otrzymujemy przez przesunięcie y = x2 o wektor [2, 1].
spis treści x -2 -1 0 1 2
więcej w MatTV y = x2 4 1 0 1 4
symbole
dodaj do drukowania
y
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji:
y = (x + 4)3
Rozwiązanie:
Wykres y = (x + 4)3 otrzymujemy przez przesunięcie y = x3 o wektor [−4, 0].
spis treści x -2 -1 0 1 2
więcej w MatTV y = x3 -8 -1 0 1 8
symbole
y
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji:
1
y= −2
x+1
Rozwiązanie:
1 1
Wykres y = x+1 −2 otrzymujemy przez przesunięcie y = x o wektor [−1, −2].
spis treści
więcej w MatTV x -2 -1 - 12 1
2 1 2
1
symbole y= x - 12 -1 -2 2 1 1
2
dodaj do drukowania
y
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji:
y = |x − 3| + 2
Rozwiązanie:
Wykres y = |x − 3| + 2 otrzymujemy przez przesunięcie y = |x| o wektor [3, 2].
spis treści x -2 -1 0 1 2
więcej w MatTV y = |x| 2 1 0 1 2
symbole
dodaj do drukowania
y
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Równanie kwadratowe
ax2 + bx + c = 0 a 6= 0
Najpierw liczymy ∆ (delta).
∆ = b2 − 4ac
spis treści
więcej w MatTV Pierwiastki równania kwadratowego liczymy w zależności od znaku delty.
symbole
√ √
−b − ∆ −b + ∆
dodaj do drukowania ∆>0 dwa pierwiastki x1 = x2 =
2a 2a
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? ∆=0 jeden pierwiastek −b
x1 =
2a
20 luty 2007
pobierz nowszy
∆<0 nie ma pierwiastków
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wzory skróconego mnożenia
Wzóry: Przykłady:
2 2 2
(a + b) = a + 2ab + b (x + 3)2 = x2 + 2 · x · 3 + 32 =
= x2 + 6x + 9
spis treści
więcej w MatTV
(a − b)2 = a2 − 2ab + b2 (3x − 4)2 = (3x)2 − 2 · 3x · 4 + 42 =
symbole
= 9x2 − 24x + 16
dodaj do drukowania
zgłoś błąd (a − b)(a + b) = a2 − b2 (3x − 2)(3x + 2)= (3x)2 − 22 = 9x2 − 4
szukasz i nie ma? x2 − 9= (x − 3)(x
√ + 3)√
x2 − 5= (x − 5)(x + 5)
20 luty 2007
pobierz nowszy (a + b)3 = a3 + 3a2 b + 3ab2 + b3 (x + 2)3 = x3 + 3 · x2 · 2 + 3 · x · 22 + 23 =
= x3 + 6x2 + 12x + 8
a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 ) x3 + 27= x3 + 33 =
= (x + 3)(x2 − 3x + 9)
√
a3 − b3 = (a − b)(a2 + ab + b2 ) x3 − 5= x3 − (√3 5)3 = √ √
jakub@matematyka.pisz.pl = (x − 5)(x2 + 3 5x + 3 25)
3
www.matematyka.pisz.pl
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania kwadratowe z jedną
niewiadomą
rozwiąż równania:
spis treści
. x2 − 4 = 0 . 2x2 − 16 = 0 . x2 + 9 = 0
więcej w MatTV
. x2 − 3x = 0 . −2x2 + 6x = 0
symbole
dodaj do drukowania rozwiąż równania:
. x2 − 4x − 5 = 0 . x2 + 6x + 9 = 0 . x2 + 2x + 5 = 0
zgłoś błąd
. −x2 + 3x + 4 = 0 . 2x2 + 3x − 1 = 0
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
x2 − 4 = 0
Rozwiązanie:
x2 − 4 = 0
x2 = 4
spis treści
więcej w MatTV x = 2 lub x = −2
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
2x2 − 16 = 0
Rozwiązanie:
2x2 − 16 = 0
2x2 = 16/ : 2
spis treści
więcej w MatTV
x2 = 8
√ √
symbole x = √8 lub x = −√8
dodaj do drukowania x= √ 4·2 x = − √4 · 2
x=2 2 x = −2 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
x2 + 9 = 0
Rozwiązanie:
x2 + 9 = 0
x2 = −9
spis treści
więcej w MatTV równanie nie ma rozwiązania
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
x2 − 3x = 0
Rozwiązanie:
x2 − 3x = 0
x(x − 3) = 0
spis treści
więcej w MatTV x=0 lub x−3 =0
x=3
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
−2x2 + 6x = 0
Rozwiązanie:
−2x2 + 6x = 0
x(−2x + 6) = 0
spis treści
więcej w MatTV x=0 lub −2x + 6 = 0
−2x = −6/ : (−2)
symbole
x=3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
x2 − 4x − 5 = 0
Rozwiązanie:
x2 −4x−5 = 0
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
x2 + 6x + 9 = 0
Rozwiązanie:
x2 + 6x + 9 = 0
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
x2 + 2x + 5 = 0
Rozwiązanie:
x2 + 2x + 5 = 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
−x2 + 3x + 4 = 0
Rozwiązanie:
−x2 + 3x + 4 = 0
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
2x2 + 3x − 1 = 0
Rozwiązanie:
2x2 + 3x−1 = 0
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Funkcja kwadratowa
wzory, twierdzenia, definicje
• Równanie kwadratowe
• Postać ogólna, kanoniczna, iloczynowa
• Wykres funkcji kwadratowej
spis treści • Nierówności kwadratowe
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
rozwiązane zadania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zbiory, wartość bezwzględna, indukcja
wzory, twierdzenia, definicje
• zbiory
• działania na zbiorach
• własności działań na zbiorach
spis treści • zbiory liczbowe
więcej w MatTV
• przedziały liczbowe
symbole • działania na przedziałach
dodaj do drukowania • zdanie w logice
zgłoś błąd • kwantyfikatory
• rachunek zdań
szukasz i nie ma?
• prawa logiczne
• wartość bezwzględna
20 luty 2007
pobierz nowszy • odległość liczb na osi liczbowej
• indukcja matematyczna
książki
rozwiązane zadania
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Postać ogólna, kanoniczna, iloczynowa
y = ax2 + bx + c y = 3x2 + 5x − 2
spis treści y = 4x2 + 6x
więcej w MatTV y = x2 + 5
symbole
dodaj do drukowania Postać kanoniczną otrzymujemy licząc najpierw deltę, a następnie p i q .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: przedstawiać funkcję kwadratową w różnych
postaciach: ogólnej, iloczynowej, kanonicznej
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprowadź do postaci kanonicznej:
y = x2 + 4x−3
Rozwiązanie:
liczymy deltę:
spis treści
a = 1 b = 4 c = −3
więcej w MatTV
symbole ∆ = 42 − 4 · 1 · (−3) = 16 + 12 = 28
dodaj do drukowania
Wykorzystujemy wzory na p i q .
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? −4 −28
p= = −2 q= = −7
2·1 4·1
20 luty 2007 Postać kanoniczna:
pobierz nowszy 2
y = x − (−2) + (−7)
y = (x + 2)2 − 7
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprowadź do postaci kanonicznej:
y = −2x2 + 8x
Rozwiązanie:
liczymy deltę:
spis treści
a = −2 b = 8 c = 0
więcej w MatTV
symbole ∆ = 82 − 4 · (−2) · 0 = 64 − 0 = 64
dodaj do drukowania Wykorzystujemy wzory na p i q .
zgłoś błąd
−8 −8 −64 −64
szukasz i nie ma? p= = =2 q= = =8
2 · (−2) −4 4 · (−2) −8
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprowadź do postaci kanonicznej:
y = 3(x − 1)(x + 4)
Rozwiązanie:
spis treści Najpierw sprowadzamy do postaci ogólnej:
więcej w MatTV
symbole 3(x − 1)(x + 4) = 3(x2 + 4x − x − 4) = 3(x2 + 3x − 4) = 3x2 + 9x−12
dodaj do drukowania
liczymy deltę:
zgłoś błąd a = 3 b = 9 c = −12
szukasz i nie ma?
∆ = 92 − 4 · 3 · (−12) = 81 + 144 = 225
20 luty 2007
pobierz nowszy Wykorzystujemy wzory na p i q .
−9 3 −225 −75 3
p= =− q= = = −18
2·3 2 4·3 4 4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprowadź do postaci iloczynowej:
y = x2 + 2x−8
Rozwiązanie:
liczymy deltę:
spis treści
a = 1 b = 2 c = −8
więcej w MatTV
symbole ∆ = 22 − 4 · 1 · (−8) = 4 + 32 = 36
√ √
dodaj do drukowania ∆ = 36 = 6
zgłoś błąd liczymy pierwiastki.
−2 − 6 −2 + 6
szukasz i nie ma? x1 = x2 =
2·1 2·1
20 luty 2007 −8 4
x1 = x2 =
pobierz nowszy 2 2
x1 = −4 x2 = 2
Postać iloczynowa:
książki
y = x − (−4) (x − 2)
y = (x + 4)(x − 2)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprowadź do postaci iloczynowej:
y = 3x2 − 6
Rozwiązanie:
Prościej jest nie liczyć z delty, tylko przekształcać:
dodaj do drukowania √ √
y = 3(x − 2)(x + 2)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprowadź do postaci iloczynowej:
y = 5x2 − 2x
Rozwiązanie:
Prościej jest nie liczyć z delty, tylko przekształcać:
spis treści 2
y = 5x x −
więcej w MatTV 5
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprowadź do postaci ogólnej:
y = 2(x + 3)2 − 4
Rozwiązanie:
Korzystamy ze wzoru (a + b)2 = a2 + 2ab + b2 :
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprowadź do postaci ogólnej:
y = 2(x − 3)(x + 4)
Rozwiązanie:
spis treści
2(x − 3)(x + 4) = 2(x2 + 4x − 3x − 12) = 2(x2 + x − 12) = 2x2 + 2x − 24
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania y = 2x2 + 2x − 24
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykres funkcji kwadratowej
Wykresem funkcji kwadratowej jest parabola.
Położenie wykresu względem osi x zależy od delty i a.
y = ax2 + bx + c
spis treści
więcej w MatTV
symbole a>0 a>0 a>0
∆<0 ∆=0 ∆>0
dodaj do drukowania
x x x
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007 x x x
pobierz nowszy
a<0 a<0 a<0
∆<0 ∆=0 ∆>0
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji kwadratowej i podaj jej własności:
y = x2 − 4x + 3
Rozwiązanie:
spis treści Sprowadzamy funkcję do postaci kanonicznej: y = (x − 2)2 −1
Rysujemy wykres y = x2 i przesuwamy go o wektor [2, −1].
więcej w MatTV
y
symbole
dodaj do drukowania
x -2 -1 0 1 2
zgłoś błąd y = x2 4 1 0 1 4
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
2 x
-1
dziedzina D=R
zbiór wartości D−1 = h−1, ∞)
miejsce zerowe x0 = 1 lub x0 = 3
książki
monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
malejąca w przedziale (−∞, 2)
rosnąca w przedziale (2, ∞)
wierzchołek W (2, −1)
najmniejsza wartość ymin = −1 dla x = 2
największa wartość nie istnieje
różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
jakub@matematyka.pisz.pl parzystość funkcja nie jest ani parzysta ani nieparzysta
www.matematyka.pisz.pl
y = x2 − 4x + 3
a = 1 b = −4 c = 3
∆ = (−4)2 − 4 · 1 · 3 = 16 − 12 = 4
spis treści −(−4) 4 −4 −4
p= = =2 q= = = −1
więcej w MatTV 2·1 2 4·1 4
symbole postać kanoniczna:
dodaj do drukowania
y = (x − 2)2 − 1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji kwadratowej i podaj jej własności:
y = −2x2 − 8x − 5
Rozwiązanie:
spis treści Sprowadzamy funkcję do postaci kanonicznej: y = −2(x + 2)2 + 3
Rysujemy wykres y = −2x2 i przesuwamy go o wektor [−2, 3].
więcej w MatTV y
symbole 3
dodaj do drukowania
x -2 -1 0 1 2
zgłoś błąd y = −2x2 -8 -2 0 -2 -8 -2 x
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
dziedzina D=R
zbiór wartości D−1 = (−∞, 3i
miejsce zerowe x0 ≈ −3, 2 lub x0 ≈ −0, 8
książki
monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
rosnąca w przedziale (−∞, −2)
malejąca w przedziale (−2, ∞)
wierzchołek W (−2, 3)
największa wartość ymax = 3 dla x = −2
najmniejsza wartość nie istnieje
różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
jakub@matematyka.pisz.pl parzystość funkcja nie jest ani parzysta ani nieparzysta
www.matematyka.pisz.pl
y = −2x2 − 8x − 5
a = −2 b = −8 c = −5
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji kwadratowej i podaj jej własności:
y = x2 − 6x + 10
Rozwiązanie:
spis treści Sprowadzamy funkcję do postaci kanonicznej: y = (x − 3)2 + 1
Rysujemy wykres y = x2 i przesuwamy go o wektor [3, 1]. y
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x -2 -1 0 1 2
zgłoś błąd y = x2 4 1 0 1 4
szukasz i nie ma?
1
20 luty 2007 3 x
pobierz nowszy
dziedzina D=R
zbiór wartości D−1 = h1, ∞)
miejsce zerowe nie istnieją
książki
monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
malejąca w przedziale (−∞, 3)
rosnąca w przedziale (3, ∞)
wierzchołek W (3, 1)
najmniejsza wartość ymin = 1 dla x = 3
największa wartość nie istnieje
różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
jakub@matematyka.pisz.pl parzystość funkcja nie jest ani parzysta ani nieparzysta
www.matematyka.pisz.pl
y = x2 − 6x + 10
a = 1 b = −6 c = 10
∆ = (−6)2 − 4 · 1 · 10 = 36 − 40 = −4
spis treści −(−6) 6 −(−4) 4
p= = =3 q= = =1
więcej w MatTV 2·1 2 4·1 4
symbole postać kanoniczna:
2
dodaj do drukowania y = x−3 +1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź najmniejszą i największą wartość funkcji
y = x2 − 4x + 5
na przedziale h1, 4i.
Rozwiązanie:
Znajdujemy wartości funkcji na krańcach przedziału:
spis treści x=1 y = 12 − 4 · 1 + 5 = 1 − 4 + 5 = 2 A(1, 2)
więcej w MatTV x=4 y = 42 − 4 · 4 + 5 = 16 − 16 + 5 = 5 B(4, 5)
symbole znajdujemy współrzędne wierzchołka: W (2, 1).
dodaj do drukowania Rysujemy przybliżony wykres funkcji na podstawie punktów A(1, 2) B(4, 5) W (2, 1).
zgłoś błąd
y
szukasz i nie ma?
5
B
20 luty 2007
pobierz nowszy
A
W
1
1 2 4 x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y = x2 − 4x + 5
a = 1 b = −4 c = 5
∆ = (−4)2 − 4 · 1 · 5 = 16 − 20 = −4
spis treści
współrzędne wierzchołka:
więcej w MatTV
symbole −(−4) 4 −(−4) 4
p= = =2 q= = =1
dodaj do drukowania 2·1 2 4·1 4
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź najmniejszą i największą wartość funkcji
y = −x2 + 2x + 2
na przedziale h−1, 4i.
Rozwiązanie:
Znajdujemy wartości funkcji na krańcach przedziału:
spis treści x = −1 y = −(−1)2 + 2 · (−1) + 2 = −1 − 2 + 2 = −1 A(−1, −1)
więcej w MatTV x=4 y = −42 + 2 · 4 + 2 = −16 + 8 + 2 = −6 B(4, −6)
symbole znajdujemy współrzędne wierzchołka: W (1, 3).
dodaj do drukowania Rysujemy przybliżony wykres funkcji na podstawie punktów A(−1, −1) B(4, −6) W (1, 3).
zgłoś błąd y
szukasz i nie ma? 3
W
20 luty 2007
pobierz nowszy
-1
-1
1 4 x
A
książki
-6
B
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y = −x2 + 2x + 2
a = −1 b = 2 c = 2
∆ = 22 − 4 · (−1) · 2 = 4 + 8 = 12
spis treści
współrzędne wierzchołka:
więcej w MatTV
symbole −2 −2 −12 −12
p= = =1 q= = =3
dodaj do drukowania 2 · (−1) −2 4 · (−1) −4
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź najmniejszą i największą wartość funkcji
y = x2 + 4x − 2
na przedziale h−1, 1i.
Rozwiązanie:
Znajdujemy wartości funkcji na krańcach przedziału:
spis treści x = −1 y = (−1)2 + 4 · (−1) − 2 = 1 − 4 − 2 = −5 A(−1, −5)
więcej w MatTV x=1 y = 12 + 4 · 1 − 2 = 1 + 4 − 2 = 3 B(1, 3)
symbole znajdujemy współrzędne wierzchołka: W (−2, −6).
dodaj do drukowania Rysujemy przybliżony wykres funkcji na podstawie punktów A(−1, −5) B(1, 3)
zgłoś błąd W (−2, −6).
szukasz i nie ma? y
3 B
20 luty 2007
pobierz nowszy
-1 1 x
książki
-5
W A
∆ = 42 − 4 · 1 · (−2) = 16 + 8 = 24
spis treści
współrzędne wierzchołka:
więcej w MatTV
symbole −4 −4 −24 −24
p= = = −2 q= = = −6
dodaj do drukowania 2·1 2 4·1 4
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Nierówności kwadratowe
Przykłady:
x2 + 3x − 5 > 0 − 2x2 + 4x + 2 ¬ 0 x2 − 5x 0 − 3x2 + 4x + 2 < 0
Nierówności kwadratowe rozwiązujemy najczęściej tak:
1. liczymy deltę
spis treści 2. znajdujemy miejsca zerowe, jeśli są
więcej w MatTV 3. rysujemy parabolę przechodzącą przez miejsca zerowe
symbole dla a > 0 ramiona w górę
dla a < 0 ramiona w dół
dodaj do drukowania
4. zaznaczamy na zielono dla znaków:
zgłoś błąd < ¬ część wykresu pod osią x
szukasz i nie ma? > część wykresu nad osią x
5. dla znaków
¬ zaznaczamy w miejscach zerowych
20 luty 2007
pobierz nowszy < > zaznaczamy w miejscach zerowych
6. rysujemy przedział odpowiadający zielonej części wykresu
7. zapisujemy rozwiązanie
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać nierówności kwadratowe z jedną
niewiadomą
rozwiąż nierówności:
spis treści
. x2 − 3x − 10 < 0 . x2 − 3x − 10 > 0 . x2 − 3x − 10 0
więcej w MatTV
. −x2 + 2x + 3 0 . −2x2 − x + 3 < 0
symbole
dodaj do drukowania rozwiąż nierówności:
. x2 − 3x 0 . −2x2 + 5x > 0 . x2 − 7 < 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? rozwiąż nierówności:
. 3x2 + 6x + 10 > 0 . −2x2 + 8x − 8 0 . x2 + 2x + 5 < 0
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
x2 − 3x − 10 < 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
a = 1 b = −3 c = −10
spis treści
więcej w MatTV ∆ = (−3)2 − 4 · 1 · (−10) = 9 + 40 = 49
√ √
symbole ∆ = 49 = 7
dodaj do drukowania
−(−3) − 7 3−7 −(−3) + 7 3+7
zgłoś błąd x1 = = = −2 x2 = = =5
2·1 2 2·1 2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
-2 5 x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
x2 − 3x − 10 > 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
a = 1 b = −3 c = −10
spis treści
więcej w MatTV ∆ = (−3)2 − 4 · 1 · (−10) = 9 + 40 = 49
√ √
symbole ∆ = 49 = 7
dodaj do drukowania
−(−3) − 7 3−7 −(−3) + 7 3+7
zgłoś błąd x1 = = = −2 x2 = = =5
2·1 2 2·1 2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
−2 5 x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
x2 − 3x − 10 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
a = 1 b = −3 c = −10
spis treści
więcej w MatTV ∆ = (−3)2 − 4 · 1 · (−10) = 9 + 40 = 49
√ √
symbole ∆ = 49 = 7
dodaj do drukowania
−(−3) − 7 3−7 −(−3) + 7 3+7
zgłoś błąd x1 = = = −2 x2 = = =5
2·1 2 2·1 2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
-2 5 x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
−x2 + 2x + 3 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
a = −1 b = 2 c = 3
spis treści
więcej w MatTV ∆ = (2)2 − 4 · (−1) · 3 = 4 + 12 = 16
√ √
symbole ∆ = 16 = 4
dodaj do drukowania
−2 − 4 −6 −2 + 4 2
zgłoś błąd x1 = = =3 x2 = = = −1
2 · (−1) −2 2 · (−1) −2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
-1 3 x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
−2x2 − x + 3 < 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
a = −2 b = −1 c = 3
spis treści
więcej w MatTV ∆ = (−1)2 − 4 · (−2) · 3 = 1 + 24 = 25
√ √
symbole ∆ = 25 = 5
dodaj do drukowania
−(−1) − 5 1−5 −4 −(−1) + 5 6 3 3
zgłoś błąd x1 = = = =1 x2 = = = =−
2 · (−2) −4 −4 2 · (−2) −4 −2 2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
− 32 1 x
książki
x ∈ −∞, − 32 ∪ (1, ∞)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
x2 − 3x 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
zamiast liczyć deltę prościej jest policzyć pierwiastki w ten sposób:
spis treści
więcej w MatTV x2 − 3x 0
symbole x(x − 3) 0
dodaj do drukowania
x1 = 0 lub x−3 =0
zgłoś błąd x2 = 3
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
0 3 x
książki
x ∈ (−∞, 0i ∪ h3, ∞)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
−2x2 + 5x > 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
zamiast liczyć deltę prościej jest policzyć pierwiastki w ten sposób:
spis treści
więcej w MatTV −2x2 + 5x > 0
symbole
5
−2 x2 − x > 0
dodaj do drukowania 2
5
zgłoś błąd −2x x − >0
2
szukasz i nie ma?
x1 = 0 lub x − 52 = 0
20 luty 2007 x2 = 52 = 2 12
pobierz nowszy
książki 0 2 12 x
20 luty 2007
pobierz nowszy
√ √
− 7 7 x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
3x2 + 6x + 10 > 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
a = 3 b = 6 c = 10
spis treści
więcej w MatTV ∆ = 62 − 4 · 3 · 10 = 36 − 120 = −84
symbole
∆ < 0, a więc nie ma miejsc zerowych.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki wszystkie liczby spełniają tą nierówność
x∈R
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
−2x2 + 8x − 8 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
a = −2 b = 8 c = −8
spis treści
więcej w MatTV ∆ = 82 − 4 · (−2) · (−8) = 64 − 64 = 0
symbole
−8 −8
dodaj do drukowania x1 = = =2
2 · (−2) −4
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
2
20 luty 2007 x
pobierz nowszy
książki
rozwiązanie:
x=2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
x2 + 2x + 5 < 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
a=1b=2c=5
spis treści ∆ = 22 − 4 · 1 · 5 = 4 − 20 = −16
więcej w MatTV
symbole
∆ < 0, a więc nie ma miejsc zerowych.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
nie ma liczb spełniających tą nierówność
książki
x∈∅
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wielomiany
Przykłady:
y = x5 − 2x3 + 5x + 4 wielomian stopnia 5
y = 2x3 + 4x2 − 2 wielomian stopnia 3
y = x2 − 3x + 5 wielomian stopnia 2
spis treści y = 5x − 2 wielomian stopnia 1
więcej w MatTV y =8 wielomian stopnia 0
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dzielenie wielomianów
Z dzieleniem wielomianów jest tak samo, jak z dzieleniem liczb:
6 : 3 = 2 ponieważ 2 · 3 = 6
(x3 − 8x2 + 15x − 8) : (x − 1) = x2 − 7x + 8 ponieważ
(x2 − 7x + 8)(x − 1) = x3 − x2 − 7x2 + 7x + 8x − 8 = x3 − 8x2 + 15x − 8
spis treści
więcej w MatTV Dzielenie krok po kroku:
symbole
dodaj do drukowania Krok I
3 2
zgłoś błąd (x −8x +15x−8) : (x − 1) zaczynamy
szukasz i nie ma?
dalej
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Krok II
spis treści
więcej w MatTV
symbole Krok III
dodaj do drukowania
zgłoś błąd (x3 −8x2 +15x−8): (x − 1) = x2 mnożymy x2 razy x − 1
szukasz i nie ma? −x3 + x2 wyniki zapisujemy z przeciwnymi
znakami
20 luty 2007
pobierz nowszy
Krok IV
książki
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 dodajemy i spisujemy 15x
−x3 + x2
= −7x2 +15x
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Krok V
Krok VII
książki
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 − 7x dodajemy i spisujemy −8
−x3 + x2
= −7x2 +15x
7x2 − 7x
= 8x−8
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Krok VIII
Krok X
książki
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 − 7x + 8 dodajemy
−x3 + x2 nie otrzymaliśmy reszty
= −7x2 +15x
7x2 − 7x
= 8x−8
−8x+8
= =
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wielomiany
wzory, twierdzenia, definicje
• wielomiany
• pierwiastek wielomianu
• dzielenie wielomianów
spis treści • rozkład wielomianu na czynniki
więcej w MatTV • twierdzenie Bézout
symbole • twierdzenie o pierwiastkach wymiernych
• krotność pierwiastka wielomianu
dodaj do drukowania • nierówność wielomianowa
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • •
Wykonaj dzielenie:
spis treści . (x3 + x2 − 22x − 40) : (x − 5) . (2x3 − 5x2 + 8x − 3) : (2x − 1)
więcej w MatTV
. (6x − 19x + 13x − 2) : (3x − 2) . (x4 − 5x3 + 10x2 − 15x + 9) : (x − 3)
3 2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykonaj dzielenie:
(x3 + x2 − 22x − 40) : (x − 5)
Rozwiązanie:
dzielenie wielomianów
spis treści
więcej w MatTV (x3 + x2 −22x−40) : (x − 5) = x2 + 6x + 8
symbole −x3 +5x2
= 6x2 −22x
dodaj do drukowania
−6x2 +30x
zgłoś błąd = 8x−40
szukasz i nie ma? −8x+40
= =
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykonaj dzielenie:
(2x3 − 5x2 + 8x − 3) : (2x − 1)
Rozwiązanie:
dzielenie wielomianów
spis treści
więcej w MatTV (2x3 −5x2 +8x−3) : (2x − 1) = x2 − 2x + 3
symbole −2x3 +x2
= −4x2 +8x
dodaj do drukowania
4x2 −2x
zgłoś błąd = 6x−3
szukasz i nie ma? −6x+3
= =
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykonaj dzielenie:
(6x3 − 19x2 + 13x − 2) : (3x − 2)
Rozwiązanie:
dzielenie wielomianów
spis treści
więcej w MatTV (6x3 −19x2 +13x−2) : (3x − 2) = 2x2 − 5x + 1
symbole −6x3 + 4x2
= −15x2 +13x
dodaj do drukowania
15x2 −10x
zgłoś błąd = 3x−2
szukasz i nie ma? −3x+2
= =
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykonaj dzielenie:
(x4 − 5x3 + 10x2 − 15x + 9) : (x − 3)
Rozwiązanie:
dzielenie wielomianów
spis treści
więcej w MatTV (x4 −5x3 +10x2 −15x+9) : (x − 3) = x3 − 2x2 + 4x − 3
symbole −x4 +3x3
= −2x3 +10x2
dodaj do drukowania
2x3 − 6x2
zgłoś błąd = 4x2 −15x
szukasz i nie ma? −4x2 +12x
= −3x+9
20 luty 2007 3x−9
pobierz nowszy = =
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozkład wielomianu na czynniki
Rozwiązując równanie wielomianowe lub nierówność wielomianową rozkładamy wielomian na
iloczyn czynników, do których zaliczamy:
• wyrażenia liniowe np. (x + 3), (x − 5), (2x − 1)
• wyrażenia kwadratowe z ∆ < 0 np. (x2 + 9), (x2 + 7), (x2 + 2x + 8)
spis treści • potęgi x np. x, x2 , x3
więcej w MatTV
Z wielomianu rozłożonego na czynniki łatwo jest odczytać pierwiastki.
symbole
Przykłady:
dodaj do drukowania x3 − x2 − 17x − 15 = (x − 5)(x + 3)(x + 1)
zgłoś błąd
pierwiastki: x1 = 5 x2 = −3 x3 = −1
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy x4 + 6x3 + 16x2 + 32x = x(x + 4)(x2 + 2x + 8)
książki
x5 − 4x4 + 9x3 − 36x2 = x2 (x2 + 9)(x − 4)
pierwiastki: x1 = 0 nie ma x2 = 4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Pierwiastek wielomianu
Pierwiastek wielomianu to miejsce zerowe wielomianu, czyli liczba dla której wartość wielo-
mianu jest równa zero.
Przykłady:
w(x) = x4 − x2 x0 = 1 ponieważ w(1) = 14 − 12 = 1 − 1 = 0
spis treści
w(x) = x3 − 8 x0 = 2 ponieważ w(2) = 23 − 8 = 8 − 8 = 0
więcej w MatTV w(x) = x5 − x4 + x2 + x x0 = 0 ponieważ w(0) = 05 − 04 + 02 + 0 = 0
symbole
Najłatwiej jest odczytać pierwiastki z wielomianu rozłożonego na czynniki.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Twierdzenie Bézout
Jeżeli x0 jest pierwiastkiem wielomianu w(x), to wielomian w(x) dzieli się przez x − x0 .
Jeżeli wielomian w(x) dzieli się przez x − x0 , to x0 jest pierwiastkiem wielomianu w(x).
Przykład:
w(x) = x3 + x2 − 2 w(1) = 13 + 12 − 2 = 1 + 1 − 2 = 0
spis treści
Liczba 1 jest pierwiastkiem wielomianu x3 + x2 − 2, a więc ten wielomian możemy podzielić
więcej w MatTV na x − 1 i nie otrzymamy reszty.
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Twierdzenie o pierwiastkach wymiernych
Jeżeli wielomian
w(x) = ax3 + bx2 + cx + d
ma współczynniki a, b, c, d całkowite, to jego pierwiastków całkowitych należy szukać po-
śród dzielników ostatniego współczynnika d. Twierdzenie to jest prawdziwe dla wielomianów
spis treści
dowolnego stopnia.
więcej w MatTV
symbole Przykład:
w(x) = x3 − 2x2 + 3x − 6
dodaj do drukowania
dzielniki −6 to: −1, 1, −2, 2, −3, 3, −6, 6
zgłoś błąd
Jeżeli wielomian w(x) ma pierwiastek całkowity, to jest nim jeden z tych dzielników.
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy Jeżeli wielomian
w(x) = ax3 + bx2 + cx + d
ma współczynniki a, b, c, d całkowite, to jego pierwiastków wymiernych należy szukać pośród
liczb postaci pq
książki
p – dzielnik ostatniego współczynnika d
q – dzielnik pierwszego współczynnika a
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż przekształcając równanie:
x3 − 5x2 = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki:
więcej w MatTV
x3 − 5x2 = 0
symbole
x2 (x − 5) = 0
dodaj do drukowania
pierwiastki: x1 = 0 x2 = 5
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż przekształcając równanie:
x3 − 9x = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki:
więcej w MatTV
x3 − 9x = 0
symbole
x(x2 − 9) = 0
dodaj do drukowania
x(x2 − 32 ) = 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Korzystamy z a2 − b2 = (a − b)(a + b).
20 luty 2007
x(x − 3)(x + 3) = 0
pobierz nowszy
pierwiastki: x1 = 0 x2 = 3 x3 = −3
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż przekształcając równanie:
x3 + 4x = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki:
więcej w MatTV
x3 + 4x = 0
symbole
x(x2 + 4) = 0
dodaj do drukowania
pierwiastki: x1 = 0 nie ma
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż przekształcając równanie:
x3 + 3x2 + 2x = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki:
więcej w MatTV
x3 + 3x2 + 2x = 0
symbole
x(x2 + 3x + 2) = 0
dodaj do drukowania
zgłoś błąd x2 + 3x + 2 = 0
∆=32 −√4 · 1 · 2 = 9 − 8 = 1
√
szukasz i nie ma?
∆= 1=1
−3−1 −4
20 luty 2007
x1 = 2·1 = 2 = −2
pobierz nowszy −3+1 −2
x2 = 2·1 = 2 = −1
postać iloczynowa: x − (−2) x − (−1) = (x + 2)(x + 1)
x(x + 2)(x + 1) = 0
książki
pierwiastki: x1 = 0 x2 = −2 x3 = −1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż przekształcając równanie:
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki:
więcej w MatTV
2x3 + 2x2 − 12x = 0
symbole
2(x3 + x2 − 6x) = 0
dodaj do drukowania
2x(x2 + x − 6) = 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x2 + x − 6 = 0
∆=12 −√4 · 1 · (−6) = 1 + 24 = 25
√
20 luty 2007
∆ = 25 = 5
pobierz nowszy −1−5 −6
x1 = 2·1 = 2 = −3
−1+5 4
x2 = 2·1 = 2 =2
postać iloczynowa: x − (−3) (x − 2) = (x + 3)(x − 2)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż przekształcając równanie:
x3 + 1 = 0
Rozwiązanie:
Rozkładamy wielomian na czynniki:
spis treści x3 + 1 = 0
więcej w MatTV x3 + 13 = 0
symbole
dodaj do drukowania Korzystamy z a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 )
(x + 1)(x2 − x + 1) = 0
pierwiastki: x1 = −1 nie ma
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż przekształcając równanie:
x3 − 8 = 0
Rozwiązanie:
Rozkładamy wielomian na czynniki:
spis treści x3 − 8 = 0
więcej w MatTV x3 − 23 = 0
symbole
dodaj do drukowania Korzystamy z a3 − b3 = (a − b)(a2 + ab + b2 )
(x − 2)(x2 + 2x + 4) = 0
pierwiastki: x1 = 2 nie ma
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż przekształcając równanie:
2x4 + 4x = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki:
więcej w MatTV
2x4 + 4x = 0
symbole
2(x4 + 2x) = 0
dodaj do drukowania
2x(x3 + 2) = 0
zgłoś błąd √
2x x3 + ( 2)3 = 0
3
Korzystamy z a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 )
20 luty 2007
pobierz nowszy √ √ √ 2
2x x + 2 x2 − 2x +
3 3 3
2 =0
√ √ √
2x x + 2 x2 − 2x + 4 = 0
3 3 3
√ √
książki x2 − 3
2x + 34=0
√ 2 √ √ √ √
∆= 3 2 − 4 · 1 · 3 4 = 3 4 − 4 3 4 = −3 3 4
∆ < 0, nie ma pierwiastków
√ √ √
2x x + 2 x2 − 2x + 4 = 0
3 3 3
√
pierwiastki: x1 = 0 x2 = − 3 2 nie ma
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż przekształcając równanie:
x3 + 2x2 + 3x + 6 = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki:
więcej w MatTV
x3 + 2x2 + 3x + 6 = 0
symbole
x2 (x + 2) + 3(x + 2) = 0
dodaj do drukowania
(x2 + 3)(x + 2) = 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? pierwiastki: nie ma x1 = −2
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż przekształcając równanie:
2x3 − 6x2 − 4x + 12 = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki:
więcej w MatTV
2x3 − 6x2 − 4x + 12 = 0
symbole
2x2 (x − 3) − 4(x − 3) = 0
dodaj do drukowania
(2x2 − 4)(x − 3) = 0
zgłoś błąd 2(x2 − 2)(x − 3) = 0
szukasz i nie ma? √
2 x2 − ( 2)2 (x − 3) = 0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż korzystając z dzielników:
x3 − 2x2 − 5x + 6 = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki, korzystając z twierdzenia o pierwiastkach wymiernych.
więcej w MatTV
x3 − 2x2 − 5x + 6 = 0
symbole
dodaj do drukowania Dzielniki 6 to: −1, 1, −2, 2, −3, 3, −6, 6
w(−1) = (−1)3 − 2(−1)2 − 5(−1) + 6 = −1 − 2 + 5 + 6 = 8
zgłoś błąd w(1) = 13 − 2 · 12 − 5 · 1 + 6 = 1 − 2 − 5 + 6 = 0
szukasz i nie ma?
Liczba 1 jest pierwiastkiem wielomianu, a więc zgodnie z twierdzeniem Bézout wielomian
x3 − 2x2 − 5x + 6 dzieli się na x − 1 bez reszty.
20 luty 2007
pobierz nowszy (x3 − 2x2 − 5x + 6) : (x − 1) = x2 − x − 6
x3 − 2x2 − 5x + 6 = (x − 1)(x2 − x − 6)
(x − 1)(x2 − x − 6) = 0
książki x2 − x − 6 = (x + 2)(x − 3)
(x − 1)(x + 2)(x − 3) = 0
pierwiastki: x1 = 1 x2 = −2 x3 = 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
(x3 −2x2 −5x+6) : (x − 1) = x2 − x − 6
−x3 +x2
= −x2 −5x
x2 −x
= −6x+6
spis treści 6x−6
więcej w MatTV
= =
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x2 − x − 6 = 0
∆ = (−1)2 − 4 · 1 · (−6) = 1 + 24 = 25
√ √
∆ = 25 = 5
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż korzystając z dzielników:
x3 − 4x2 − 3x + 18 = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki, korzystając z twierdzenia o pierwiastkach wymiernych.
więcej w MatTV
x3 − 4x2 − 3x + 18 = 0
symbole
dodaj do drukowania Dzielniki 18 to: −1, 1, −2, 2, −3, 3, −6, 6, −9, 9, −18, 18
w(−1) = (−1)3 − 4(−1)2 − 3(−1) + 18 = −1 − 4 + 3 + 18 = 16
zgłoś błąd w(1) = 13 − 4 · 12 − 3 · 1 + 18 = 1 − 4 − 3 + 18 = 12
szukasz i nie ma? w(−2) = (−2)3 − 4(−2)2 − 3(−2) + 18 = −8 − 16 + 6 + 18 = 0
Liczba −2 jest pierwiastkiem wielomianu, a więc zgodnie z twierdzeniem Bézout wielomian
20 luty 2007 x3 − 4x2 − 3x + 18 dzieli się na x − (−2) = x + 2 bez reszty.
pobierz nowszy
(x3 − 4x2 − 3x + 18) : (x + 2) = x2 − 6x + 9
x3 − 4x2 − 3x + 18 = (x + 2)(x2 − 6x + 9)
(x + 2)(x2 − 6x + 9) = 0
książki
x2 − 6x + 9 = (x − 3)2
(x + 2)(x − 3)2 = 0
pierwiastki: x1 = −2 x2 = 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
(x3 −4x2 − 3x+18) : (x + 2) = x2 − 6x + 9
−x3 −2x2
= −6x2 − 3x
6x2 +12x
= 9x+18
spis treści −9x−18
więcej w MatTV
= =
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x2 − 6x + 9 = 0
∆ = (−6)2 − 4 · 1 · 9 = 36 − 36 = 0
−(−6) 6
x1 = = =3
spis treści 2·1 2
więcej w MatTV
postać iloczynowa: (x − 3)2
symbole
dodaj do drukowania x2 − 6x + 9 = (x − 3)2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż korzystając z dzielników:
x3 − x2 − 3x − 9 = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki, korzystając z twierdzenia o pierwiastkach wymiernych.
więcej w MatTV
x3 − x2 − 3x−9 = 0
symbole
dodaj do drukowania Dzielniki -9 to: −1, 1, −3, 3, −9, 9
w(−1) = (−1)3 − (−1)2 − 3(−1) − 9 = −1 − 1 + 3 − 9 = −8
zgłoś błąd w(1) = 13 − 12 − 3 · 1 − 9 = 1 − 1 − 3 − 9 = −12
szukasz i nie ma? w(−3) = (−3)3 − (−3)2 − 3(−3) − 9 = −27 − 9 + 9 − 9 = −35
w(3) = 33 − 32 − 3 · 3 − 9 = 27 − 9 − 9 − 9 = 0
20 luty 2007
pobierz nowszy
Liczba 3 jest pierwiastkiem wielomianu, a więc zgodnie z twierdzeniem Bézout wielomian
x3 − x2 − 3x − 9 dzieli się na x − 3 bez reszty.
(x3 − x2 − 3x − 9) : (x − 3) = x2 + 2x + 3
x3 − x2 − 3x − 9 = (x − 3)(x2 + 2x + 3)
książki
(x − 3)(x2 + 2x + 3) = 0
x2 + 2x + 3 = 0
∆= 22 − 4 · 1 · 3 = 4 − 12 = −8 < 0, nie ma pierwiastków
(x − 3)(x2 + 2x + 3) = 0
jakub@matematyka.pisz.pl pierwiastki: x1 = 3 nie ma
www.matematyka.pisz.pl
(x3 − x2 −3x−9) : (x − 3) = x2 + 2x + 3
−x3 +3x2
= 2x2 −3x
−2x2 +6x
= 3x−9
spis treści −3x+9
więcej w MatTV
= =
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zbiory liczbowe
liczby naturalne: N
0,1,2,3,4,. . .
liczby całkowite: C
0,-1,1,-2,2,-3,3,. . .
spis treści
więcej w MatTV liczby wymierne: W
p
symbole liczby, które możemy przedstawić w postaci q, gdzie p i q są liczbami całkowitymi.
1 2 1
przykłady: 0, 5, −4, 2, −3, 45
dodaj do drukowania
zgłoś błąd √ √ R\W √
liczby niewymierne:
przykłady: 2, 5, π, 1 − 7
szukasz i nie ma?
liczby rzeczywiste: R
20 luty 2007 wszystkie liczby jakimi się posługujemy w szkole średniej.
pobierz nowszy
liczby pierwsze to liczby naturalne większe od 1, które dzielą się tylko przez 1 i samą siebie:
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59, . . .
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Nierówność wielomianowa
Przykłady:
x4 − 2x3 + 5x > 0 −2x3 + 3x2 − 4 ¬ 0 x(x − 3)2 (x + 4)3 > 0
Nierówności wielomianowe rozwiązujemy najczęściej tak:
1. rozkładamy wielomian na czynniki
spis treści 2. odczytujemy pierwiastki
więcej w MatTV 3. odczytujemy krotność pierwiastków
symbole 4. zaznaczymy pierwiastki na osi liczbowej
5. rysujemy przybliżony wykres wielomianu zaczynając zawsze od prawej
dodaj do drukowania
strony
zgłoś błąd od góry, jeżeli wielomian zaczyna się od liczby dodatniej
szukasz i nie ma? od dołu, jeżeli wielomian zaczyna się od liczby ujemnej
6. rysowany wykres
„przecina” oś dla pierwiastków o krotności nieparzystej
20 luty 2007
pobierz nowszy „odbija” się od osi dla pierwiastków o krotności parzystej
7. zaznaczamy na zielono dla znaków:
< ¬ część wykresu pod osią x
> część wykresu nad osią x
8. dla znaków
książki ¬ zaznaczamy w miejscach zerowych
< > zaznaczamy w miejscach zerowych
9. rysujemy przedział odpowiadający zielonej części wykresu
10. zapisujemy rozwiązanie
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Krotność pierwiastka wielomianu
Krotność pierwiastka to wartość potęgi przy x lub nawiasie, jeżeli wielomian jest rozłożony
na czynniki.
Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV x2 (x + 1)3 (x − 2)4
symbole
pierwiastki: x1 = 0 x2 = −1 x3 = 2
dodaj do drukowania krotność: 2 3 4
zgłoś błąd
x(x − 2)5 (x + 3)
szukasz i nie ma?
pierwiastki: x1 = 0 x2 = 2 x3 = −3
20 luty 2007 krotność: 1 5 1
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • •
Rozwiąż nierówności:
spis treści . x(x − 3)(x + 2) > 0 . x(x + 1)2 (x − 2)3 0
więcej w MatTV
. −x2 (x − 1) < 0 . −2x(x + 1)(x + 5)4 (x − 3) ¬ 0
symbole Rozwiąż nierówności:
dodaj do drukowania . x3 + 2x2 − 3x > 0 . x3 + 3x2 + 3x + 9 ¬ 0
. −2x3 + 18x2 − 48x + 32 > 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
x(x − 3)(x + 2) > 0
Rozwiązanie:
Nierówności wielomianowe
x(x − 3)(x + 2) > 0
spis treści
więcej w MatTV pierwiastki: x1 = 0 x2 = 3 x3 = −2
symbole krotność: 1 1 1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
-2 0 3
20 luty 2007
pobierz nowszy
x ∈ (−2, 0) ∪ (3, ∞)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
x(x + 1)2 (x − 2)3 0
Rozwiązanie:
Nierówności wielomianowe
x(x + 1)2 (x − 2)3 0
spis treści
więcej w MatTV pierwiastki: x1 = 0 x2 = −1 x3 = 2
symbole krotność: 1 2 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
-1 0 2
20 luty 2007
pobierz nowszy
x ∈ (−∞, 0i ∪ h2, ∞)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
−x2 (x − 1) < 0
Rozwiązanie:
Nierówności wielomianowe
−x2 (x − 1) < 0
spis treści
więcej w MatTV pierwiastki: x1 = 0 x2 = 1
symbole krotność: 2 1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
0 1
20 luty 2007
pobierz nowszy
x ∈ (1, ∞)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
−2x(x + 1)(x + 5)4 (x − 3) ¬ 0
Rozwiązanie:
Nierówności wielomianowe
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
-5 -1 0 3
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
x3 + 2x2 − 3x > 0
Rozwiązanie:
Nierówności wielomianowe
x3 + 2x2 − 3x > 0
spis treści
x(x2 + 2x − 3) > 0
więcej w MatTV
symbole x2 + 2x − 3 = (x + 3)(x − 1)
20 luty 2007
pobierz nowszy
-3 0 1
książki
x ∈ (−3, 0) ∪ (1, ∞)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x2 + 2x − 3
∆ = 22 − 4 · 1 · (−3) = 4 + 12 = 16
√ √
∆ = 16 = 4
spis treści −2 − 4 −6
x1 = = = −3
więcej w MatTV 2·1 2
symbole −2 + 4 2
x2 = = =1
dodaj do drukowania 2·1 2
zgłoś błąd postać iloczynowa: x − (−3) (x − 1) = (x + 3)(x − 1)
szukasz i nie ma?
x2 + 2x − 3 = (x + 3)(x − 1)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
x3 + 3x2 + 3x + 9 ¬ 0
Rozwiązanie:
Nierówności wielomianowe
20 luty 2007
pobierz nowszy
-3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
−2x3 + 18x2 − 48x + 32 > 0
Rozwiązanie:
Nierówności wielomianowe
książki
1 4
x ∈ (−∞, 1)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozkładamy wielomian na czynniki, korzystając z twierdzenia o pierwiastkach wymiernych.
x3 − 9x2 + 24x−16
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x2 − 8x + 16
∆ = (−8)2 − 4 · 1 · 16 = 16 − 16 = 0
−(−8) 8
x1 = = =4
spis treści 2·1 2
więcej w MatTV postać iloczynowa: (x − 4)2
symbole
x2 − 8x + 16 = (x − 4)2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Funkcje wymierne
Funkcja wymierna to funkcja postaci:
w(x)
y=
p(x)
spis treści
więcej w MatTV
w(x), p(x) – wielomiany
symbole Przykłady:
dodaj do drukowania
x2 + 3 x+5 x3 + x2 − 1
zgłoś błąd
y= y= y=
x2 − 3x + 1 x−2 5x2 + 4
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dziedzina funkcji wymiernej
Dziedzinę funkcji wymiernej wyznaczamy znajdując pierwiastki mianownika.
Przykłady:
5
spis treści y= dla x = 2 mianownik jest równy 0
x−2
więcej w MatTV
D = R \ {2} ← wszystkie liczby rzeczywiste oprócz 2.
symbole
dodaj do drukowania 2x + 4
y= dla x = 3 lub x = −3 mianownik jest równy 0
x2 − 9
zgłoś błąd
D = R \ {−3, 3} ← wszystkie liczby rzeczywiste oprócz −3, 3.
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Hiperbola
Najprostsze funkcje wymierne.
Przykłady:
1 2 −2
y= y= y=
spis treści x x x
więcej w MatTV Wykres tych funkcji to hiperbola.
symbole y y y
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
x x x
20 luty 2007
pobierz nowszy
Asymptota to prosta do której wykres się zbliża, lecz jej nie dotyka.
Oś x to asymptota pozioma hiperboli.
książki Oś y to asymptota pionowa hiperboli.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania i nierówności związane
z funkcją homograficzną
Rozwiąż równania:
spis treści 6 4 6 x+2 2x−5 4
. x+1 =2 . x + x+1 =4 . x + x−4 = x2
więcej w MatTV
symbole Rozwiąż nierówności:
10 2x 3x+2
. x+3 2 . x+1 < x+4
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji i wypisz jej własności:
1
y=
x
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV x -2 -1 - 12 1
2 1 2
1
symbole y= x - 12 -1 -2 2 1 1
2
dodaj do drukowania
y
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
własności funkcji
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
spis treści
więcej w MatTV
symbole x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {0}
zbiór wartości D −1 = R \ {0}
miejsce zerowe nie ma
książki monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
malejąca w przedziałach (−∞, 0) i (0, ∞)
różnowartościowość funkcja jest różnowartościowa
parzystość funkcja jest nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji i wypisz jej własności:
−2
y=
x
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV x −2 −1 1 2
−2
symbole y= x 1 2 −2 −1
dodaj do drukowania
y
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
spis treści
więcej w MatTV
symbole x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {0}
zbiór wartości D −1 = R \ {0}
miejsce zerowe nie ma
książki monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
rosnąca w przedziałach (−∞, 0) i (0, ∞)
różnowartościowość funkcja jest różnowartościowa
parzystość funkcja jest nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji i wypisz jej własności:
1
y= +1
x
Rozwiązanie:
spis treści Wykres y = x1 + 1 otrzymujemy przez przesunięcie y = 1
x o wektor [0, 1].
więcej w MatTV
x −2 −1 − 21 1
2 1 2
symbole
1
y= x − 12 −1 −2 2 1 1
2
dodaj do drukowania
y
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
własności funkcji
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
spis treści 1
więcej w MatTV
-1 x
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {0}
zbiór wartości D −1 = R \ {1}
miejsce zerowe x0 = −1
książki monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
malejąca w przedziałach (−∞, 0) i (0, ∞)
różnowartościowość funkcja jest różnowartościowa
parzystość funkcja jest ani parzysta ani nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji i wypisz jej własności:
1
y=
x−2
Rozwiązanie:
spis treści 1
Wykres y = x−2 otrzymujemy przez przesunięcie y = 1
o wektor [2, 0].
x
więcej w MatTV
symbole x −2 −1 − 21 1
2 1 2
1
y= x − 12 −1 −2 2 1 1
2
dodaj do drukowania
y
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
własności funkcji
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
spis treści
więcej w MatTV
2 x
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {2}
zbiór wartości D −1 = R \ {0}
miejsce zerowe nie ma
książki monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
malejąca w przedziałach (−∞, 2) i (2, ∞)
różnowartościowość funkcja jest różnowartościowa
parzystość funkcja jest ani parzysta ani nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji i wypisz jej własności:
2
y= −1
x+3
Rozwiązanie:
spis treści 2
Wykres y = x+3 −1 otrzymujemy przez przesunięcie y = 2
o wektor [−3, −1].
x
więcej w MatTV
x −2 −1 1 2
symbole
2
y= x −1 −2 2 1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
y
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
własności funkcji
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
spis treści
więcej w MatTV
-3 x
symbole -1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {−3}
zbiór wartości D −1 = R \ {−1}
miejsce zerowe x0 = −1
książki monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
malejąca w przedziałach (−∞, −3) i (−3, ∞)
różnowartościowość funkcja jest różnowartościowa
parzystość funkcja jest ani parzysta ani nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji i wypisz jej własności:
x+3
y=
x+2
Rozwiązanie:
spis treści x+3 x+2+1 x+2 1 1 1
y= x+2 = x+2 = x+2 + x+2 =1+ x+2 = x+2 +1
więcej w MatTV
1 1
symbole Wykres y = x+2 + 1 otrzymujemy przez przesunięcie y = x o wektor [−2, 1].
dodaj do drukowania x −2 −1 − 21 1
1 2
2
zgłoś błąd y= 1
− 12 −1 −2 2 1 1
x 2
szukasz i nie ma?
y
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
x
własności funkcji
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
spis treści 1
więcej w MatTV
-3 -2 x
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {−2}
zbiór wartości D −1 = R \ {1}
miejsce zerowe x0 = −3
książki monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
malejąca w przedziałach (−∞, −2) i (−2, ∞)
różnowartościowość funkcja jest różnowartościowa
parzystość funkcja jest ani parzysta ani nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Narysuj wykres funkcji i wypisz jej własności:
2x − 3
y=
x−1
Rozwiązanie:
spis treści 2(x−1)+2−3
y= 2x−3
x−1 = x−1 = 2(x−1)−1
x−1 = 2(x−1) −1 −1
x−1 + x−1 = 2 + x−1 = x−1
−1
+2
więcej w MatTV
−1 −1
symbole Wykres y = x−1 + 2 otrzymujemy przez przesunięcie y = x o wektor [1, 2].
dodaj do drukowania x −2 −1 − 21 1
2 1 2
−1 1
zgłoś błąd y= x 2 1 2 −2 −1 − 12
szukasz i nie ma? y
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
x
własności funkcji
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
spis treści 2
więcej w MatTV
symbole
1 x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {1}
książki zbiór wartości D −1 = R \ {2}
miejsce zerowe x0 = 1 12
monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
rosnąca w przedziałach (−∞, 1) i (1, ∞)
różnowartościowość funkcja jest różnowartościowa
parzystość funkcja jest ani parzysta ani nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Funkcje wymierne
wzory, twierdzenia, definicje
• funkcje wymierne
• dziedzina funkcji wymiernej
• hiperbola
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania rozwiązane zadania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
6
=2
x+1
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę: D = R \ {−1}
spis treści Przenosimy wszystko na lewą stronę:
więcej w MatTV 6
symbole −2 =0
x+1
dodaj do drukowania
Sprowadzamy wszystkie ułamki do wspólnego mianownika:
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 6 2(x + 1)
− =0
x+1 x+1
20 luty 2007 6 − 2(x + 1)
=0
pobierz nowszy x+1
6 − 2(x + 1) = 0
książki 6 − 2x − 2 = 0
4 − 2x = 0
−2x = −4 / : (−2)
x=2
4(x + 1) + 6x − 4x(x + 1) = 0
książki
4x + 4 + 6x − 4x2 − 4x = 0
−4x2 + 6x + 4 = 0
1
x1 = 2 x2 = −
2
Liczby 2 i − 21 należą do dziedziny.
Odp. x1 = 2 x2 = − 12
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
−4x2 + 6x + 4 = 0
∆ = 62 − 4 · (−4) · 4 = 36 + 64 = 100
√ √
∆ = 100 = 10
−6 − 10 −16
spis treści x1 = = =2
2 · (−4) −8
więcej w MatTV
symbole −6 + 10 4 1
x2 = = =−
2 · (−4) −8 2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
x + 2 2x − 5 4
+ = 2
x x−4 x
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę: D = R \ {0, 4}
spis treści Przenosimy wszystko na lewą stronę:
więcej w MatTV x + 2 2x − 5 4
symbole + − 2 =0
x x−4 x
dodaj do drukowania
Sprowadzamy wszystkie ułamki do wspólnego mianownika:
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? (x + 2) · x(x − 4) (2x − 5) · x2 4 · (x − 4)
+ − 2 =0
x · x(x − 4) (x − 4) · x2 x · (x − 4)
20 luty 2007 (x + 2)x(x − 4) + (2x − 5)x2 − 4(x − 4)
pobierz nowszy =0
x2 (x − 4)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
(x + 2)x(x − 4) + (2x − 5)x2 − 4(x − 4) = 0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
(3x3 −7x2 −12x+16) : (x − 1) = 3x2 − 4x − 16
−3x3 +3x2
= −4x2 −12x
4x2 − 4x
= −16x+16
spis treści 16x−16
więcej w MatTV
= =
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
3x2 − 4x − 16 = 0
∆ = (−4)2 − 4 · 3 · (−16) = 16 + 192 = 208
√ √ √ √
∆ = 208 = 16 · 13 = 4 13
√ √ √ √
−(−4) − 4 13 4 − 4 13 2(2 − 2 13) 2 − 2 13
spis treści x1 = = = =
2·3 2·3 2·3 3
więcej w MatTV √ √ √ √
symbole −(−4) + 4 13 4 + 4 13 2(2 + 2 13) 2 + 2 13
x2 = = = =
2·3 2·3 2·3 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
10
2
x+3
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę: D = R \ {−3}
spis treści Przenosimy wszystko na lewą stronę:
więcej w MatTV
10 −2x + 4
symbole −20 po uproszczeniu: 0
x+3 x+3
dodaj do drukowania
Zamiast ułamka możemy napisać iloczyn. Otrzymujemy
zgłoś błąd nierówność wielomianową.
szukasz i nie ma? (−2x + 4)(x + 3) 0
−2(x − 2)(x + 3) 0
20 luty 2007
pobierz nowszy pierwiastki: x1 = 2 x2 = −3
krotność: 1 1
Liczba −3 nie należy do dziedziny co zaznaczamy
książki
-3 2 x
x ∈ (−3, 2i
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
10
−2 0
x+3
Sprowadzamy do wspólnego mianownika:
10 2(x + 3)
− 0
spis treści x+3 x+3
więcej w MatTV 10 − 2(x + 3)
symbole 0
x+3
dodaj do drukowania 10 − 2x − 6
0
zgłoś błąd x+3
szukasz i nie ma? −2x + 4
0
x+3
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
2x 3x + 2
<
x+1 x+4
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę: D = R \ {−1, −4}
spis treści Przenosimy wszystko na lewą stronę:
więcej w MatTV
2x 3x + 2 −x2 + 3x − 2
symbole − <0 po uproszczeniu: <0
x+1 x+4 (x + 1)(x + 4)
dodaj do drukowania
Zamiast ułamka możemy napisać iloczyn. Otrzymujemy
zgłoś błąd nierówność wielomianową.
szukasz i nie ma?
(−x2 + 3x − 2)(x + 1)(x + 4) < 0
20 luty 2007
pobierz nowszy −x2 + 3x − 2 = −(x − 1)(x − 2)
pierwiastki: x1 = 2 x2 = 1 x3 = −1 x4 = −4
książki krotność: 1 1 1 1
Liczby −1, −4 nie należą do dziedziny co zaznaczymy . Przy liczbach 1, −1 też jest ze
względu na znak <.
-4 -1 1 2
x ∈ (−∞, −4) ∪ (−1, 1) ∪ (2, ∞)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
2x 3x + 2
− <0
x+1 x+4
Sprowadzamy wszystkie ułamki do wspólnego mianownika:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
−x2 + 3x − 2
∆ = 32 − 4 · (−1) · (−2) = 9 − 8 = 1
√ √
∆= 1=1
−3 − 1 −4
x1 = = =2
spis treści 2 · (−1) −2
więcej w MatTV
−3 + 1 −2
symbole x2 = = =1
2 · (−1) −2
dodaj do drukowania
postać iloczynowa: −(x − 2)(x − 1)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? −x2 + 3x − 2 = −(x − 2)(x − 1)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Potęgowanie
Wzory: Przykłady:
0
a =1 20 = 1 50 = 1 (−3)0 = 1
a1 = a 21 = 2 51 = 5 (−3)1 = −3
spis treści a−x = 1
2−1 = 1
5−4 = 1
(−3)−8 = 1
ax 2 54 (−3)8
więcej w MatTV x
a −x b
symbole = ( 23 )−1 = 3
2 ( 12 )−3 = ( 12 )3 (− 10
7 )
−2 7 2
= (− 10 )
b a
dodaj do drukowania 1 √ 1 √
an = n a 92 = 9=3
zgłoś błąd 1 √3
szukasz i nie ma? 8 = 8=2
3
m √ m √ 3 √
a n = ( n a) = n am 9 2 = ( √9)3 = 3√3 = 27√
2
20 luty 2007 3
4 3 = ( 3 4)2 = 42 = 3 16
pobierz nowszy
ax · ay = ax+y 23 · 25 = 23+5 = 28
34 · 3−3 = 34+(−3) = 31 = 3
ax 25
= ax−y 23 = 25−3 = 22 = 4
książki ay 4
3
36 = 34−6 = 3−2 = 1
32 = 1
9
y = ax
spis treści
Dla a > 1 funkcja wykładnicza jest rosnąca:
więcej w MatTV
symbole
y
Przykłady:
dodaj do drukowania
y = 3x
1
zgłoś błąd y = 5x
szukasz i nie ma? x y = (2 12 )x
20 luty 2007
pobierz nowszy
Dla 0 < a < 1 funkcja wykładnicza jest malejąca:
y
Przykłady:
książki 1
y = ( 21 )x
y = ( 23 )x
x y = (0, 4)x
oblicz:
spis treści
1 2
więcej w MatTV . ( 13 )0 . (2 23 )−2 . 81 2 . 83
1 3
symbole 2−3 (1, 5)−3 (0, 04) 2 82
3
dodaj do drukowania ( 23 )−2 16 2 (0, 16)−1,5
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz: 0 −2
1 2
2−3
3 3
rozwiązanie:
spis treści
na podstawie wzorów:
więcej w MatTV 0
1
symbole =1
3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
na podstawie wzorów:
20 luty 2007 1 1
pobierz nowszy 2−3 = =
23 8
książki rozwiązanie:
na podstawie wzorów:
−2 2
2 3 9 1
= = =2
3 2 4 4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
2−3
Rozwiązanie:
Na podstawie wzorów:
spis treści
więcej w MatTV 1 1
2−3 = =
symbole 23 8
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz: −2
2
3
Rozwiązanie:
spis treści Na podstawie wzorów:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz: −2
2
2 1, 5−3
3
rozwiązanie:
spis treści
na podstawie wzorów:
więcej w MatTV
symbole
−2 −2 2
2 8 3 9
2 = = =
dodaj do drukowania 3 3 8 64
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
1, 5−3
Rozwiązanie:
Na podstawie wzorów:
spis treści
−3 −3 3
więcej w MatTV 1 3 2 8
1, 5−3 = 1 = = =
symbole 2 2 3 27
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz:
1 1 3
81 2 (0, 04) 2 16 2
rozwiązanie:
na podstawie wzorów: √
spis treści 1
81 2 = 81 = 9
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd rozwiązanie:
szukasz i nie ma? na podstawie wzorów:
21 r √
20 luty 2007
1 4 4 4 2
pobierz nowszy (0, 04) =
2 = =√ =
100 100 100 10
książki
rozwiązanie:
na podstawie wzorów:
3
√ 3
16 2 = 16 = 43 = 64
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
1
(0, 04) 2
Rozwiązanie:
Na podstawie wzorów:
spis treści
12 r √
więcej w MatTV 1 4 4 4 2
(0, 04) = 2 = =√ =
symbole 100 100 100 10
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
3
16 2
Rozwiązanie:
Na podstawie wzorów:
spis treści
3
√ 3
więcej w MatTV 16 2 = 16 = 43 = 64
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz:
2 3
83 82 (0, 16)−1,5
rozwiązanie:
na podstawie wzorów:
spis treści √ 2
2
8 = 22 = 4
3
więcej w MatTV 83 =
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd rozwiązanie:
szukasz i nie ma? na podstawie wzorów:
3
√ 3 √ 2 √ √ √ √ √ √ √
20 luty 2007 82 = 8 = 8 · 8 = 8 8 = 8 4 · 2 = 8 4 · 2 = 8 · 2 2 = 16 2
pobierz nowszy
rozwiązanie:
książki
na podstawie wzorów:
−1,5 1,5 1 12 23
−1,5 16 100 100 100
(0, 16) = = = = =
100 16 16 16
r !3 √ !3
3
100 100 10 1000 40 5
= = √ = = = 15 = 15
16 16 4 64 64 8
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
3
82
Rozwiązanie:
Na podstawie wzorów:
spis treści
3
√ 3 √ 2 √ √ √ √ √ √ √
więcej w MatTV 82 = 8 = 8 · 8 = 8 8 = 8 4 · 2 = 8 4 · 2 = 8 · 2 2 = 16 2
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
(0, 16)−1,5
Rozwiązanie:
Na podstawie wzorów:
spis treści
−1,5 1,5 1 12 32 r !3
więcej w MatTV
16
100
100
100 100
−1,5
symbole (0, 16) = = = = = =
100 16 16 16 16
dodaj do drukowania √ !3
3
100 10 1000 40 5
zgłoś błąd = √ = = = 15 = 15
16 4 64 64 8
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz:
1 1 1 2 1
23 · 2 2 · 2−2 2 3 · 43 · 2−4 43 · 83 ·
4
rozwiązanie:
spis treści na podstawie wzorów:
więcej w MatTV 1 1 1 1 1 √
symbole 23 · 2 2 · 2−2 = 23+ 2 −2 = 21 2 = 21+ 2 = 21 · 2 2 = 2 2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
20 luty 2007 na podstawie wzorów:
pobierz nowszy 3 √
1 1 1 1 1 1 1
2 3 ·43 ·2−4 = 2 3 · 22 ·2−4 = 2 3 ·26 ·2−4 = 2 3 +6−4 = 22 3 = 22+ 3 = 22 ·2 3 = 4 2
3
książki
rozwiązanie:
na podstawie wzorów:
1 2 1 1 2 2 6 −1 2
43 · 83 · = 22 3 · 23 3 · 4−1 = 2 3 · 2 3 · 22 = 2 3 · 22 · 2−2 =
4
2 2
√ 2 √ √
3
= 2 3 +2−2 = 2 3 =
3 3
jakub@matematyka.pisz.pl 2 = 22 = 4
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
1
2 3 · 43 · 2−4
Rozwiązanie:
Na podstawie wzorów:
spis treści
1 1 3 1 1 1 1 1 √
2 3 ·43 ·2−4 = 2 3 · 22 ·2−4 = 2 3 ·26 ·2−4 = 2 3 +6−4 = 22 3 = 22+ 3 = 22 ·2 3 = 4 2
3
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
1 2 1
43 · 83 ·
4
Rozwiązanie:
Na podstawie wzorów:
spis treści
więcej w MatTV 1 2 1 1 2 2 6 −1 2
43 · 83 · = 22 3 · 23 3 · 4−1 = 2 3 · 2 3 · 22 = 2 3 · 22 · 2−2 =
symbole 4
2 2 √ 2 √ 3
√
dodaj do drukowania = 2 3 +2−2 = 2 3 = 3 2 = 22 = 3 4
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz: 1 √ 1 1
8 2 · 32 9 3 · 27 2
√
41,5 3
rozwiązanie:
spis treści
na podstawie wzorów:
więcej w MatTV
1 √ 1 1 3 1 3 5 8
symbole 8 2 · 32 (23 ) 2 · 32 2 2 2 · (25 ) 2 22+2 22 24
1,5
= 2 1,5
= 3
= 3
= 3
= 3 = 24−3 = 21 = 2
dodaj do drukowania 4 (2 ) 2 2 2 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy na podstawie wzorów:
1 1 1 1 2 3 2 3 4 9 13
9 3 · 27 2 32 3 · 33 2 33 · 32 33+2 36+6 36 13 1
√ = = = = = 6 −2 =
1 1 1 1 1 = 3
3 32 32 32 32 32
książki 13 3 10 5 2 2
√ 2 √ √
= 3 6 − 6 = 3 6 = 3 3 = 31 3 = 31 · 3 3 = 3
3 3 3
3 = 3 32 = 3 9
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz: 1 1
9 3 · 27 2
√
3
Rozwiązanie:
Na podstawie wzorów:
spis treści
więcej w MatTV 1 1
1 1 2 3 2 3 4 9 13
symbole 9 3 · 27 2 32 3 · 33 2 33 · 32 33+2 36+6 36 13 1
√ = 1 = 1 = 1 = 1 = 1 = 3 6 −2 =
dodaj do drukowania 3 3 2 3 2 3 2 3 2 3 2
13 3 10 5 2 2 √ 2 √ √
= 3 6 − 6 = 3 6 = 3 3 = 31 3 = 31 · 3 3 = 3 3 3 = 3 32 = 3 3 9
3
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
4x+2 = 83x−1
Rozwiązanie:
Wykorzystując wzory, należy doprowadzić potęgi w równaniu do jednakowych podstaw:
2x + 4 = 9x − 3
20 luty 2007
pobierz nowszy 2x − 9x = −3 − 4
−7x = −7 / : (−7)
x=1
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie: √
(0, 25)2x−1 = ( 8)x+4
Rozwiązanie:
Wykorzystując wzory, należy doprowadzić potęgi w równaniu do jednakowych podstaw:
√
spis treści (0, 25)2x−1 = ( 8)x+4
więcej w MatTV 2x−1
25 1
symbole = (8 2 )x+4
100
dodaj do drukowania 2x−1
1 1
= (8 2 )x+4
zgłoś błąd 4
−1 2x−1 1
szukasz i nie ma? = (8 2 )x+4
4
1
4−1(2x−1) = 8 2 (x+4)
20 luty 2007 1
pobierz nowszy 4−2x+1 = 8 2 x+2
1
(22 )−2x+1 = (23 ) 2 x+2
1
22(−2x+1) = 23( 2 x+2)
3
książki 2−4x+2 = 2 2 x+6
3
−4x + 2 = x+6
2
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
3
−4x + 2 = x+6
2
3
−4x − x = 6 − 2
2
1
−4x − 1 x = 4
spis treści 2
więcej w MatTV 1 1
−5 x = 4 / : (−5 )
symbole 2 2
1
dodaj do drukowania x = 4 : (−5 )
2
zgłoś błąd
11
szukasz i nie ma? x=4: −
2
2
20 luty 2007 x=4· −
pobierz nowszy 11
8
x=−
11
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie: √
92x+3 = 3 27
Rozwiązanie:
Wykorzystując wzory, należy doprowadzić potęgi w równaniu do jednakowych podstaw:
√
spis treści 92x+3 = 3 27
więcej w MatTV 1
(32 )2x+3 = 3 · 27 2
symbole 1
32(2x+3) = 3 · (33 ) 2
dodaj do drukowania 3
34x+6 = 3 · 3 2
zgłoś błąd 1
34x+6 = 3 · 31 2
szukasz i nie ma?
1
34x+6 = 31+1 2
1
20 luty 2007 34x+6 = 32 2
pobierz nowszy
Funkcja wykładnicza jest różnowartościowa, a więc możemy zapisać:
1
4x + 6 = 2
książki 2
1
4x = 2 − 6
2
1
4x = −3 / : 4
2
1
x = −3 : 4
2
7 1
x=− ·
jakub@matematyka.pisz.pl 2 4
www.matematyka.pisz.pl 7
x=−
Rozwiąż nierówność:
33x−1 < 32x+4
Rozwiązanie:
Podstawy potęg są jednakowe i większe od 1. Funkcja wykładnicza jest więc rosnąca, dlatego
nie odwracamy znaku nierówności.
spis treści
więcej w MatTV 3x − 1 < 2x + 4
symbole 3x − 2x < 4 + 1
dodaj do drukowania x<5
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
(0, 2)4x−1 < (0, 2)x+2
Rozwiązanie:
Podstawy potęg są jednakowe i mniejsze od 1. Funkcja wykładnicza jest więc malejąca,
dlatego odwracamy znak nierówności.
spis treści
więcej w MatTV 4x − 1 > x + 2
symbole 4x − x > 2 + 1
dodaj do drukowania 3x > 3 / : 3
x>1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
(0, 125)x 4x−3
Rozwiązanie:
Wykorzystując wzory, należy doprowadzić potęgi w nierówności do jednakowych podstaw:
x
spis treści 125
(22 )x−3
więcej w MatTV 1000
x
symbole 1
22(x−3)
dodaj do drukowania 8
(8−1 )x 22x−6
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 8−x 22x−6
(23 )−x 22x−6
20 luty 2007 2−3x 22x−6
pobierz nowszy
Podstawy potęg są jednakowe i większe od 1. Funkcja wykładnicza jest więc rosnąca, dlatego
nie odwracamy znaku nierówności.
książki −3x 2x − 6
−3x − 2x −6
−5x −6 / : (−5)
6
x¬
5
1
x¬1
5
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
4x−2 2x−3
2 9
>
3 4
Rozwiązanie:
Wykorzystując wzory, należy doprowadzić potęgi w nierówności do jednakowych podstaw:
spis treści
4x−2 2x−3
więcej w MatTV 2 9
>
symbole 3 4
4x−2 2 !2x−3
dodaj do drukowania 2 3
>
zgłoś błąd 3 2
szukasz i nie ma? 4x−2 2(2x−3)
2 3
>
3 2
20 luty 2007 4x−2 4x−6
pobierz nowszy 2 3
>
3 2
4x−2 −1 !4x−6
2 2
>
3 3
książki 4x−2 −1(4x−6)
2 2
>
3 3
4x−2 −4x+6
2 2
>
3 3
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
√ !1−x
√ 2 2
4( 8)x−3 ¬
16
Rozwiązanie:
Wykorzystując wzory, należy doprowadzić potęgi w nierówności do jednakowych podstaw:
spis treści
więcej w MatTV √ !1−x
√ 2 2
symbole 4( 8)x−3 ¬
16
dodaj do drukowania !1−x
1
1 2 · 22
zgłoś błąd 22 · (8 2 )x−3 ¬
szukasz i nie ma?
24
1
!1−x
1 21+ 2
20 luty 2007 22 · 8 2 (x−3) ¬
24
pobierz nowszy
1
!1−x
1 21 2
22 · (23 ) 2 (x−3) ¬
24
3 1
Podstawy potęg są jednakowe i większe od 1. Funkcja wykładnicza jest więc rosnąca, dlatego
nie odwracamy znaku nierówności.
2 + 32 x − 4 12 ¬ −2 12 (1 − x)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl dalej
3 1 1
2 + x − 4 ¬ −2 (1 − x)
2 2 2
1 3 1 1
2 − 4 + x ¬ −2 + 2 x
2 2 2 2
1 3 1 1
−2 + x ¬ −2 + 2 x
spis treści 2 2 2 2
więcej w MatTV 3 1 1 1
x − 2 x ¬ −2 + 2
symbole 2 2 2 2
3 5
dodaj do drukowania x− x¬0
2 2
zgłoś błąd 2
szukasz i nie ma?
− x¬0
2
−x ¬ 0 / : (−1)
20 luty 2007 x0
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Logarytmy
wzory, twierdzenia, definicje
• logarytm
• wykres funkcji logarytmicznej
• wzory
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania rozwiązane zadania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Logarytm
Przykłady:
log2 8 logarytm o podstawie 2 z 8
log4 16 logarytm o podstawie 4 z 16
log 1000 logarytm dziesiętny z 1000 (ma w podstawie 10)
spis treści
więcej w MatTV
logarytm o podstawie a z liczby b:
symbole
loga b
dodaj do drukowania
warunki dla podstawy a: a > 0 i a 6= 1
zgłoś błąd warunki dla liczby b: b>0
szukasz i nie ma?
Definicja logarytmu:
20 luty 2007
pobierz nowszy
loga b = x jeżeli ax = b
Przykłady:
log2 8 = 3 dlatego, że 23 = 8
log4 16 = 2 dlatego, że 42 = 16
książki log 1000 = 3 dlatego, że 103 = 1000
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wzory
Wzory: Przykłady:
1 1
loga b = log3 8 = log8 3
logb a
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykres funkcji logarytmicznej
20 luty 2007
pobierz nowszy Dla 0 < a < 1 funkcja logarytmiczna jest malejąca:
y
Przykłady:
y = log0,3 x
książki y = log 12 x
1 x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • •
wymagania maturalne zdający potrafi: posługiwać się własnościami
funkcji logarytmicznej
oblicz:
spis treści
. log3 9 . log3 31 . log2 0, 5 . log4 4
więcej w MatTV √
. log5√ 5 . log3 1 . log 100 . log 0, 1
symbole
. log 1000 . log5 0, 04
dodaj do drukowania
oblicz: √ √ √ √
zgłoś błąd 5 10 10
. log2 2 2 . log3 9 27 . log5 25 . log 1000
szukasz i nie ma?
oblicz:
. log4 8 . log25 5 . log√10 100 . log2√2 4
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log3 9
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
log3 9 = log3 32 = 2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
1
log3
3
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
1
więcej w MatTV log3 = log3 3−1 = −1
3
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log2 0, 5
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści 1
więcej w MatTV log2 0, 5 = log2 = log2 2−1 = −1
2
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log4 4
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
log4 4 = log4 41 = 1
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz: √
log5 5
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści √ 1 1
więcej w MatTV log5 5 = log5 5 2 =
2
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log3 1
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
log3 1 = log3 30 = 0
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log 100
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
log 100 = log 102 = 2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log 0, 1
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści 1
więcej w MatTV log 0, 1 = log = log 10−1 = −1
10
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz: √
log 1000
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści √ 1 1 3 3
więcej w MatTV log 1000 = log 1000 2 = log(103 ) 2 = log 10 2 =
2
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log5 0, 04
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści 4 1
więcej w MatTV log5 0, 04 = log5 = log5 = log5 25−1 = log5 (52 )−1 = log5 5−2 = −2
100 25
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz: √
log2 2 2
Rozwiązanie:
Wykorzystujemy loga (x · y) = loga x + loga y , a następnie za pomocą wzorów, doprowa-
dzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
więcej w MatTV √ √ 1 1 1
log2 2 2 = log2 2 + log2 2 = 1 + log2 2 2 = 1 + = 1
symbole 2 2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz: √
log3 9 27
Rozwiązanie:
Wykorzystujemy loga (x · y) = loga x + loga y , a następnie za pomocą wzorów, doprowa-
dzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
więcej w MatTV √ √ 1 1
log3 9 27 = log3 9 + log3 27 = log3 32 + log3 27 2 = 2 + log3 (33 ) 2 =
symbole
3 3 1 1
= 2 + log3 3 2 = 2 + = 2 + 1 = 3
dodaj do drukowania 2 2 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz: √
5
log5
25
Rozwiązanie:
x
Wykorzystujemy loga = loga x − loga y , a następnie za pomocą wzorów, doprowadzamy
y
spis treści logarytm do postaci: loga ak = k
więcej w MatTV
symbole √
5 √ 1 1 1
log5 = log5 5 − log5 25 = log5 5 2 − log5 52 = − 2 = −1
dodaj do drukowania 25 2 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz: √
10 10
log
1000
Rozwiązanie:
x
Wykorzystujemy loga = loga x − loga y i loga (x · y) = loga x + loga y , a następnie
y
spis treści za pomocą wzorów, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
więcej w MatTV
symbole √
10 10 √ √
log = log 10 10 − log 1000 = log 10 + log 10 − log 103 =
dodaj do drukowania 1000
1 1 1 1
zgłoś błąd = 1 + log 10 2 − 3 = 1 + − 3 = 1 − 3 = −1
2 2 2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log4 8
Rozwiązanie:
logc b
Wykorzystujemy loga b = , a następnie za pomocą wzorów,
logc a
spis treści doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
więcej w MatTV
symbole log2 8 log2 23 3
log4 8 = = 2
=
dodaj do drukowania log2 4 log2 2 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log25 5
Rozwiązanie:
logc b
Wykorzystujemy loga b = , a następnie za pomocą wzorów,
logc a
spis treści doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
więcej w MatTV
symbole log5 5 1 1
log25 5 = = =
dodaj do drukowania
log5 25 log5 52 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log√10 100
Rozwiązanie:
logc b
Wykorzystujemy loga b = , a następnie za pomocą wzorów,
logc a
spis treści doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
więcej w MatTV
symbole log 100 log 102 2 1 2
log√10 100 = √ = 1 = 1 = 2 : =2· =4
dodaj do drukowania log 10 log 10 2 2
2 1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz:
log2√2 4
Rozwiązanie:
logc b
Wykorzystujemy loga b = loga (x · y) = loga x + loga y , a następnie za pomocą
logc a
spis treści wzorów, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
więcej w MatTV
symbole log2 4 log2 22 log2 22 2
log2√2 4 = √ = √ = 1 = 1 =
dodaj do drukowania log2 2 2 log2 2 + log2 2 log2 2 + log2 2 2 1+ 2
zgłoś błąd 1 3 2 4 1
=2:1 =2: =2· = =1
szukasz i nie ma? 2 2 3 3 3
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wzory, definicje, twierdzenia (Logarytmy)
• Logarytm
• Wzory
• Wykres funkcji logarytmicznej
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • •
Rozwiąż równanie:
spis treści . log2 x = 3 . log0,5 x = 4
więcej w MatTV Rozwiąż równanie:
symbole . 2 + log3 (2x + 1) = log3 (5x + 22) . log2 (x + 1) + log2 (x + 3) = 3
x−5
dodaj do drukowania . log5 (x − 1) − log5 (4x + 1) = log5 5
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
log2 x = 3
Rozwiązanie:
Korzystamy z definicji logarytmu:
spis treści log2 x = 3
więcej w MatTV x = 23
symbole x=8
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
log0,5 x = 4
Rozwiązanie:
Korzystamy z definicji logarytmu:
spis treści
więcej w MatTV log0,5 x = 4
symbole x = 0, 54
4
dodaj do drukowania 1
x=
zgłoś błąd 2
szukasz i nie ma? 1
x=
16
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
2 + log3 (2x + 1) = log3 (5x + 22)
Rozwiązanie:
Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
2x + 1 > 0 i 5x + 22 > 0
spis treści 2x > −1 / : 2 5x > −22 / : 5
więcej w MatTV x > − 12 x > − 22
5
symbole x > −4 25
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x
−4 25 − 12
20 luty 2007 D = (− 12 , ∞)
pobierz nowszy
2 + log3 (2x + 1) = log3 (5x + 22)
x=1
Rozwiązanie należy do dziedziny.
książki
Odp. x = 1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
2 + log3 (2x + 1) = log3 (5x + 22)
Korzystamy z loga ak = k
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
log2 (x + 1) + log2 (x + 3) = 3
Rozwiązanie:
Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
x+1 >0 i x+3 >0
spis treści x > −1 x > −3
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania x
-3 -1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
D = (−1, ∞)
Odp. x = 1
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
log2 (x + 1) + log2 (x + 3) = 3
Korzystamy z loga (x · y) = loga x + loga y :
log2 (x + 1)(x + 3) = 3
spis treści
Korzystamy z definicji logarytmu:
więcej w MatTV
symbole (x + 1)(x + 3) = 23
dodaj do drukowania
(x + 1)(x + 3) = 8
zgłoś błąd 2
x + 3x + x + 3 = 8
szukasz i nie ma?
2
x + 3x + x + 3 − 8 = 0
20 luty 2007 x2 + 4x − 5 = 0
pobierz nowszy
∆ = 42 − 4 · 1 · (−5) = 16 + 20 = 36
√ √
∆ = 36 = 6
−4 − 6 −10
x1 = = = −5
książki 2·1 2
−4 + 6 2
x2 = = =1
2·1 2
x1 = −5 x2 = 1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż równanie:
x−5
log5 (x − 1) − log5 (4x + 1) = log5
5
Rozwiązanie:
spis treści Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
więcej w MatTV x−1 >0 x−5
i 4x + 1 > 0 i 5 >0 /·5
symbole x>1 4x > −1 / : 4 x−5 >0
dodaj do drukowania
x > − 14 x>5
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
− 14 1 5 x
20 luty 2007
pobierz nowszy
D = (5, ∞)
x−5
log5 (x − 1) − log5 (4x + 1) = log5
5
książki x1 = 0 x2 = 6
Tylko x2 = 6 należy do dziedziny.
Odp. x = 6
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x−5
log5 (x − 1) − log5 (4x + 1) = log5
5
x−5
log5 (x − 1) = log5 + log5 (4x + 1)
5
Korzystamy z loga (x · y) = loga x + loga y :
spis treści
więcej w MatTV x−5
log5 (x − 1) = log5 · (4x + 1)
symbole 5
dodaj do drukowania Funkcja logarytmiczna jest różnowartościowa, więc możemy opuścić logarytmy:
x1 = 0 x2 = 6
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • •
Rozwiąż nierówności:
spis treści . log3 (x − 3) > 2 . log0,5 (3x − 2) −1
więcej w MatTV
. log3 (2x − 7) ¬ 2 − log3 (8 − x) . log 13 (4x + 1) > −2 − log 13 (2x − 3)
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
log3 (x − 3) > 2
Rozwiązanie:
Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
x
3 12
książki
Rozwiązanie to część wspólna:
x ∈ (12, ∞)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
log3 (x − 3) > 2
Korzystamy z loga ak = k
log3 (x − 3) > log3 32
Podstawy logarytmów są jednakowe i większe od 1. Funkcja logarytmiczna jest więc rosnąca,
spis treści dlatego nie odwracamy znaku nierówności.
więcej w MatTV
symbole x − 3 > 32
dodaj do drukowania
x−3>9
x>9+3
zgłoś błąd
x > 12
szukasz i nie ma?
x ∈ (12, ∞)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
log0,5 (3x − 2) −1
Rozwiązanie:
Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
książki
2 x
3 1 13
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
log0,5 (3x − 2) −1
Korzystamy z loga ak = k
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
log3 (2x − 7) ¬ 2 − log3 (8 − x)
Rozwiązanie:
Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny.
D = 3 21 , 8
spis treści
więcej w MatTV
symbole log3 (2x − 7) ¬ 2 − log3 (8 − x)
x ∈ (−∞, 5i ∪ 6 12 , ∞
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Zaznaczamy na jednym rysunku dziedzinę i rozwiązanie nierówności:
szukasz i nie ma?
20 luty 2007 x
pobierz nowszy 3 12 5 6 12 8
Rozwiązanie to część wspólna:
1 1
x ∈ 3 ,5 ∪ 6 ,8
książki 2 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
log3 (2x − 7) ¬ 2 − log3 (8 − x)
Wyznaczamy dziedzinę. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
20 luty 2007 D = 3 21 , 8
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
log3 (2x − 7) ¬ 2 − log3 (8 − x)
log3 (2x − 7) + log3 (8 − x) ¬ 2
Korzystamy z loga (x · y) = loga x + loga y :
x ∈ (−∞, 5i ∪ 6 12 , ∞
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
−2x2 + 23x − 65 ¬ 0
Rozwiązujemy nierówność kwadratową:
20 luty 2007
pobierz nowszy
5 6 12 x
książki
1
x ∈ (−∞, 5i ∪ 6 , ∞
2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiąż nierówność:
log 31 (4x + 1) > −2 − log 13 (2x − 3)
Rozwiązanie:
Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny.
D= 1 12 , ∞
spis treści
więcej w MatTV
symbole log 13 (4x + 1) ¬ −2 − log 13 (2x − 3)
dodaj do drukowania x ∈ − 34 , 2
20 luty 2007 x
− 34 1 12 2
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
log 13 (4x + 1) > −2 − log 13 (2x − 3)
Wyznaczamy dziedzinę. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
4x + 1 > 0 i 2x − 3 > 0
spis treści 4x > −1 / : 4 2x > 3 / : 2
więcej w MatTV x > − 14 x > 32
symbole x > 1 12
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x
− 14 1 12
20 luty 2007
pobierz nowszy
D = 1 21 , ∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
log 13 (4x + 1) > −2 − log 13 (2x − 3)
log 13 (4x + 1) + log 13 (2x − 3) > −2
x ∈ − 34 , 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
8x2 − 10x − 12 < 0
Rozwiązujemy nierówność kwadratową:
20 luty 2007
pobierz nowszy
− 34 2 x
książki
3
x∈ − ,2
4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wzory, definicje, twierdzenia (Ciągi i ich granice)
• Monotoniczność ciągu
• Ciąg arytmetyczny
• Ciąg geometryczny
• Kapitalizacja odsetek
spis treści • Nieskończony ciąg geometryczny
więcej w MatTV • Proste granice
symbole • Odgadywanie prostych granic
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Monotoniczność ciągu
Definicja ciągu rosnącego
Dla każdego n naturalnego: an+1 − an > 0
Przykłady:
3, 6, 9, 12,. . . an = 3n
spis treści 1, 4, 9, 16,. . . an = n2
więcej w MatTV 1, 3, 5, 7,. . . an = 2n − 1
symbole
dodaj do drukowania
Definicja ciągu malejącego
zgłoś błąd Dla każdego n naturalnego: an+1 − an < 0
szukasz i nie ma? Przykłady:
−3, −6, −9, −12, . . . an = −3n
20 luty 2007 −1, −4, −9, −16, . . . an = −n2
pobierz nowszy −1, −3, −5, −7, . . . an = −2n + 1
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Ciąg arytmetyczny
a1 – pierwszy wyraz ciągu
r – różnica ciągu arytmetycznego
Definicja:
Kolejny wyraz ciągu arytmetycznego powstaje przez dodanie do poprzedniego różnicy r.
spis treści
więcej w MatTV an+1 = an + r
symbole
Przykłady:
dodaj do drukowania
a1 = 2 r=3 2, 5, 8, 11, 14, 17, . . .
zgłoś błąd a1 = −4 r=2 −4, −2, 0, 2, 4, 6, . . .
szukasz i nie ma? a1 = 5 r = −4 5, 1, −3, −7, −11, −15, . . .
n–ty wyraz ciągu arytmetycznego
20 luty 2007
pobierz nowszy an = a1 + (n − 1)r
książki a1 + an
Sn = ·n
2
an−1 + an+1
an =
2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Ciągi i ich granice
wzory, twierdzenia, definicje
• monotoniczność ciągu
• ciąg arytmetyczny
• ciąg geometryczny
spis treści • kapitalizacja odsetek
więcej w MatTV • nieskończony ciąg geometryczny
symbole • proste granice ciągu
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? rozwiązane zadania
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dla poniższych ciągów arytmetycznych podaj pierwszy wyraz a1 i różnicę r . Oblicz wartość
a30 i a40 .
2, 5, 8, 11, 14, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 2
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a2 = a1 + r
5=2+r
dodaj do drukowania
5−2=r
zgłoś błąd
r=3
szukasz i nie ma?
Korzystamy z an = a1 + (n − 1)r
20 luty 2007 a30 = 2 + (30 − 1) · 3 = 2 + 29 · 3 = 89
pobierz nowszy a40 = 2 + (40 − 1) · 3 = 2 + 39 · 3 = 119
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dla poniższych ciągów arytmetycznych podaj pierwszy wyraz a1 i różnicę r . Oblicz wartość
a30 i a40 .
10, 7, 4, 1, −2, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 10
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a2 = a1 + r
7 = 10 + r
dodaj do drukowania
7 − 10 = r
zgłoś błąd
r = −3
szukasz i nie ma?
Korzystamy z an = a1 + (n − 1)r
20 luty 2007 a30 = 10 + (30 − 1) · (−3) = 10 + 29 · (−3) = 10 − 87 = −77
pobierz nowszy a40 = 10 + (40 − 1) · (−3) = 10 + 39 · (−3) = 10 − 117 = −107
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dla poniższych ciągów arytmetycznych oblicz sumę pierwszych dwudziestu wyrazów.
3, 5, 7, 9, 11, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 + an
więcej w MatTV Korzystamy z Sn = ·n
2
symbole a1 + a20
S20 = · 20
2
dodaj do drukowania a1 = 3
zgłoś błąd a20 liczymy korzystając z an = a1 + (n − 1)r .
Najpierw trzeba jednak policzyć r.
szukasz i nie ma?
a2 = a1 + r
20 luty 2007
pobierz nowszy 5=3+r
5−3 =r
r=2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dla poniższych ciągów arytmetycznych oblicz sumę pierwszych dwudziestu wyrazów.
−4, −1, 2, 5, 8, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 + an
więcej w MatTV Korzystamy z Sn = ·n
2
symbole a1 + a20
S20 = · 20
2
dodaj do drukowania a1 = −4
zgłoś błąd a20 liczymy korzystając z an = a1 + (n − 1)r .
Najpierw trzeba jednak policzyć r.
szukasz i nie ma?
a2 = a1 + r
20 luty 2007
pobierz nowszy −1 = −4 + r
−1 + 4 = r
r=3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbadaj, czy ciąg jest arytmetyczny.
an = 3n + 2
Rozwiązanie:
spis treści
Korzystamy z definicji
więcej w MatTV an+1 = an + r
symbole
r = an+1 − an
dodaj do drukowania
Ciąg jest ciągiem arytmetycznym, jeżeli an+1 − an jest stałe (niezależne od n).
zgłoś błąd
an = 3n + 2
szukasz i nie ma?
an+1 = 3(n + 1) + 2 = 3n + 3 + 2 = 3n + 5
20 luty 2007 an+1 − an = 3n + 5 − (3n + 2) = 3n + 5 − 3n − 2 = 5 − 2 = 3
pobierz nowszy
Odp. Ciąg an = 3n + 2 jest arytmetyczny.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbadaj, czy ciąg jest arytmetyczny.
a n = n2
Rozwiązanie:
Korzystamy z definicji
spis treści an+1 = an + r
więcej w MatTV r = an+1 − an
symbole
Ciąg jest ciągiem arytmetycznym, jeżeli an+1 − an jest stałe (niezależne od n).
dodaj do drukowania
a n = n2
zgłoś błąd
an+1 = (n + 1)2 = n2 + 2n + 1 .
szukasz i nie ma?
an+1 − an = n2 + 2n + 1 − n2 = 2n + 1 (zależne od n)
20 luty 2007 Odp. Ciąg an = n2 nie jest arytmetyczny.
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbadaj monotoniczność ciągu arytmetycznego.
an = 5n − 2
Rozwiązanie:
spis treści
Korzystamy z definicji
więcej w MatTV
symbole an = 5n − 2
dodaj do drukowania an+1 = 5(n + 1) − 2 = 5n + 5 − 2 = 5n + 3
zgłoś błąd an+1 − an = 5n + 3 − (5n − 2) = 5n + 3 − 5n + 2 = 3 + 2 = 5 > 0
szukasz i nie ma?
Odp. Ciąg an = 5n − 2 jest rosnący.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbadaj monotoniczność ciągu arytmetycznego.
an = 3 − 2n
Rozwiązanie:
spis treści
Korzystamy z definicji
więcej w MatTV
symbole an = 3 − 2n
dodaj do drukowania an+1 = 3 − 2(n + 1) = 3 − 2n − 2 = 1 − 2n
zgłoś błąd an+1 − an = 1 − 2n − (3 − 2n) = 1 − 2n − 3 + 2n = 1 − 3 = −2 < 0
szukasz i nie ma?
Odp. Ciąg an = 3 − 2n jest malejący.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz ciąg arytmetyczny mając dane.
a2 = 5 a3 = 7
Rozwiązanie:
spis treści
Wyznaczyć ciąg arytmetyczny oznacza, że należy podać jego pierwszy wyraz a1 i różnicę r .
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a3 = a2 + r
dodaj do drukowania 7=5+r
zgłoś błąd 7−5=r
szukasz i nie ma? r=2
a2 = a1 + r
20 luty 2007
pobierz nowszy
5 = a1 + 2
5 − 2 = a1
a1 = 3
Odp. a1 = 3 r = 2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz ciąg arytmetyczny mając dane.
a5 = 18 a6 = 21
Rozwiązanie:
spis treści
Wyznaczyć ciąg arytmetyczny oznacza, że należy podać jego pierwszy wyraz a1 i różnicę r .
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a6 = a5 + r
dodaj do drukowania 21 = 18 + r
zgłoś błąd 21 − 18 = r
szukasz i nie ma? r=3
a1 policzymy z an = a1 + (n − 1)r
20 luty 2007
pobierz nowszy a5 = a1 + (5 − 1)r
18 = a1 + 4 · 3
18 = a1 + 12
18 − 12 = a1
książki
a1 = 6
Odp. a1 = 6 r = 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz ciąg arytmetyczny mając dane.
a5 = 12 a8 = 18
Rozwiązanie:
Wyznaczyć ciąg arytmetyczny oznacza, że należy podać jego pierwszy wyraz a1 i różnicę r .
spis treści
więcej w MatTV (
a5 = 12
symbole
a8 = 18
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Korzystamy z an = a1 + (n − 1)r
( (
szukasz i nie ma? a5 = 12 a1 = 12 − 4r
a8 = 18 3r = 18 − 12 / : 3
20 luty 2007 ( (
pobierz nowszy a1 + (5 − 1)r = 12 a1 = 12 − 4 · 2
a1 + (8 − 1)r = 18 r=2
( (
a1 + 4r = 12 a1 = 4
książki a1 + 7r = 18 r=2
(
a1 = 12 − 4r
12 − 4r + 7r = 18
Odp. a1 = 4 r = 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz ciąg arytmetyczny mając dane.
a11 = 30 a15 = 42
Rozwiązanie:
Wyznaczyć ciąg arytmetyczny oznacza, że należy podać jego pierwszy wyraz a1 i różnicę r .
spis treści
więcej w MatTV (
a11 = 30
symbole
a15 = 42
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Korzystamy z an = a1 + (n − 1)r
( (
szukasz i nie ma? a11 = 30 a1 = 30 − 10r
a15 = 42 4r = 42 − 30 / : 4
20 luty 2007 ( (
pobierz nowszy a1 + (11 − 1)r = 30 a1 = 30 − 10 · 3
a1 + (15 − 1)r = 42 r=3
( (
a1 + 10r = 30 a1 = 0
książki a1 + 14r = 42 r=3
(
a1 = 30 − 10r
30 − 10r + 14r = 42
Odp. a1 = 0 r = 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Ciąg geometryczny
a1 – pierwszy wyraz ciągu
q – iloraz ciągu geometrycznego
Definicja:
Kolejny wyraz ciągu geometrycznego powstaje po pomnożeniu poprzedniego wyrazu przez
spis treści iloraz q .
więcej w MatTV an+1 = an · q
symbole
Przykłady:
dodaj do drukowania a1 =3 q =2 3, 6, 12, 24, 48, . . .
a1 = −2 q = −4 −2, 8, −32, 128, −512, . . .
zgłoś błąd
a1 =9 q = 13 9, 3, 1, 31 , 19 , . . .
szukasz i nie ma? a1 =2 q =1 2, 2, 2, 2, 2, . . .
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dla poniższego ciągu geometrycznego podaj pierwszy wyraz a1 i iloraz q .
Oblicz wartość a9 i a12 .
3, 6, 12, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 3
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a2 = a1 · q
6=3·q /:3
dodaj do drukowania
q=2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Korzystamy z an = a1 · q n−1
a9 = 3 · 29−1 = 3 · 28 = 3 · 256 = 768
20 luty 2007 a12 = 3 · 212−1 = 3 · 211 = 3 · 2048 = 6144
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dla poniższego ciągu geometrycznego podaj pierwszy wyraz a1 i iloraz q .
Oblicz wartość a9 i a12 .
8, 4, 2, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 8
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a2 = a1 · q
4=8·q /:8
dodaj do drukowania
4 1
zgłoś błąd q= =
8 2
szukasz i nie ma?
Korzystamy z an = a1 · q n−1
1 9−1
8
= 8 · 12 = 8 · 2561 8 1
20 luty 2007 a9 = 8 · 2 = 256 = 32
pobierz nowszy 1 12−1
11
= 8 · 12 1 8 1
a12 = 8 · 2 = 8 · 2048 = 2048 = 256
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dla poniższego ciągu geometrycznego oblicz sumę pierwszych dziesięciu wyrazów.
2, 6, 18, . . .
Rozwiązanie:
1 − qn
spis treści Korzystamy z Sn = a1 ·
1−q
więcej w MatTV a1 = 2
symbole Korzystamy z definicji
dodaj do drukowania a2 = a1 · q
zgłoś błąd 6=2·q /:2
szukasz i nie ma? q=3
1 − 310 1 − 59049 −59048
20 luty 2007 S10 = 2 · =2· =2· = 59048
pobierz nowszy 1−3 −2 −2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dla poniższego ciągu geometrycznego oblicz sumę pierwszych dziesięciu wyrazów.
16, 8, 4, . . .
Rozwiązanie:
1 − qn
spis treści Korzystamy z Sn = a1 ·
1−q
więcej w MatTV a1 = 16
symbole Korzystamy z definicji
dodaj do drukowania a2 = a1 · q
zgłoś błąd 8 = 16 · q / : 16
szukasz i nie ma? 8 1
q= =
16 2
20 luty 2007 10
1 − 12 1 − 2110
pobierz nowszy 1 1 1
S10 = 16 · = 16 · = 16 · 1 − : = 16 · 1 − ·2 =
1 − 12 1
2
210 2 1024
1024 1 1023 32 · 1023 1023 31
= 32 · − = 32 · = = = 31
1024 1024 1024 1024 32 32
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbadaj, czy ciąg jest geometryczny.
an = 3n
Korzystamy z definicji
an+1 = an · q / : an
spis treści an+1
q=
więcej w MatTV an
symbole an+1
Ciąg jest ciągiem geometrycznym, jeżeli an jest stałe (niezależne od n)
n
dodaj do drukowania an = 3
an+1 = 3n+1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? an+1 3n+1 3n · 3
= n = n =3
an 3 3
20 luty 2007 Odp. Ciąg an = 3n jest geometryczny.
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbadaj, czy ciąg jest geometryczny.
an = 2n
Korzystamy z definicji
an+1 = an · q / : an
spis treści an+1
q=
więcej w MatTV an
symbole an+1
Ciąg jest ciągiem geometrycznym, jeżeli an jest stałe (niezależne od n)
dodaj do drukowania an = 2n
an+1 = 2(n + 1)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
an+1 2(n + 1) n+1 n 1 1
= = = + = 1 + (zależne od n)
an 2n n n n n
20 luty 2007 Odp. Ciąg an = 2n nie jest geometryczny.
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz ciąg geometryczny mając dane.
a2 = 10 a3 = 20
Rozwiązanie:
spis treści
Wyznaczyć ciąg geometryczny oznacza, że należy podać jego pierwszy wyraz a1 i iloraz q .
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a3 = a2 · q
dodaj do drukowania 20 = 10 · q / : 10
zgłoś błąd q=2
szukasz i nie ma? a2 = a1 · q
10 = a1 · 2 / : 2
20 luty 2007
pobierz nowszy
a1 = 5
Odp. a1 = 5 q = 2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz ciąg geometryczny mając dane.
a4 = 16 a5 = 2
Rozwiązanie:
spis treści
Wyznaczyć ciąg geometryczny oznacza, że należy podać jego pierwszy wyraz a1 i iloraz q .
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a5 = a4 · q
dodaj do drukowania 2 = 16 · q / : 16
zgłoś błąd
2 1
q= =
16 8
szukasz i nie ma?
a1 policzymy z an = a1 · q n−1
20 luty 2007 4−1
pobierz nowszy 1
a4 = a1 ·
8
3
1
16 = a1 ·
8
książki 1
16 = a1 · / · 512
512
a1 = 8192
1
Odp. a1 = 8192 q = 8
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz ciąg geometryczny mając dane.
a3 = 9 a5 = 81
Rozwiązanie: (
spis treści
a3 = 9
więcej w MatTV a5 = 81
symbole Korzystamy z an = a1 · q n−1
dodaj do drukowania
a1 · q 3−1 = 9
(
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? a1 · q 5−1 = 81
a1 · q 2 = 9 / : q 2
(
20 luty 2007
a1 · q 4 = 81
pobierz nowszy 9
a1 = q 2
9 · q 4 = 81 .
książki q2
9
a1 =
q2
9 · q 2 = 81 / : 9
9
a1 =
q2
q2 = 9
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl dalej
Równanie q 2 = 9 ma dwa rozwiązania q = −3 lub q = 3.
a1 = 9 a1 = 9
q2 lub q2
q = −3 q=3
a1 = 9 a = 9
spis treści 1
(−3)2 32
więcej w MatTV
q=3
( q = −3
symbole (
a1 = 1 a1 = 1
dodaj do drukowania
q = −3 q=3
zgłoś błąd
Odp. Rozwiązaniem są dwa ciągi geometryczne:
szukasz i nie ma?
a1 = 1, q = −3 lub a1 = 1, q = 3.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz ciąg geometryczny mając dane.
a4 = 1 a7 = 8
Rozwiązanie: (
spis treści
a4 = 1
więcej w MatTV a7 = 8
symbole Korzystamy z an = a1 · q n−1
dodaj do drukowania
a1 · q 4−1 = 1
(
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? a1 · q 7−1 = 8
a1 · q 3 = 1 / : q 3
(
20 luty 2007
a1 · q 6 = 8
pobierz nowszy 1
a1 = q 3
1 · q6 = 8 .
książki q3
1
a1 =
q3
3
q =8
a1 = 1 = 1
23 8
q=2
jakub@matematyka.pisz.pl
Odp. Rozwiązaniem jest ciąg geometryczny: a1 = 18 , q = 2
www.matematyka.pisz.pl
Kapitalizacja odsetek
Przykład:
Na koncie jest 200 zł. Co roku bank dopisuje 5%.
czas konto odsetki
początek 200
spis treści po roku 210 10
więcej w MatTV po 2 latach 220,5 10,5
symbole po 3 latach 231,53 11,03
po 4 latach 243,11 11,58
dodaj do drukowania
. . .
zgłoś błąd . . .
szukasz i nie ma? . . .
Jak widać odstetki dopisywane co roku przez bank, zwiekszają się. Nazywamy to kapitalizacją
20 luty 2007 odsetek.
pobierz nowszy Do policzenia, ile będziemy mieć na koncie np. po 20 latach, możemy wykorzystać wzór:
K = K0 · (1 + p)n
K0 – kapitał początkowy
książki
p – procent dopisywany
n – ile razy dopisano odsetki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować procent składany w zadaniach
również dotyczących oprocentowania lokat i kredytów
spis treści
. Wpłacasz 6000 zł na konto oprocentowane na 5% w skali roku. Ile będzie
pieniędzy na koncie po 7 latach, jeżeli odsetki dopisywane są raz w roku?
więcej w MatTV
symbole . Wpłacasz 8000 zł na konto oprocentowane na 4% w skali roku. Ile będzie
pieniędzy na koncie po 5 latach, jeżeli odsetki dopisywane są co pół roku?
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Wpłacasz 4000 zł na konto oprocentowane na 8% w skali roku. Ile będzie
pieniędzy na koncie po 9 latach, jeżeli odsetki dopisywane są co kwartał?
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wpłacasz 6000 zł na konto oprocentowane na 5% w skali roku. Ile będzie pieniędzy na koncie
po 7 latach, jeżeli odsetki dopisywane są raz w roku?
Rozwiązanie:
Korzystamy z K = K0 · (1 + p)n
spis treści K0 = 6000
więcej w MatTV 5
p = 5% = 100 = 0, 05
symbole n =7
K = 6000 · (1 + 0, 05)7 = 6000 · (1, 05)7 ≈ 6000 · 1, 4071 = 8442, 6
dodaj do drukowania
Odp. Po 7 latach na koncie będzie 8442,6 zł.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wpłacasz 8000 zł na konto oprocentowane na 4% w skali roku. Ile będzie pieniędzy na koncie
po 5 latach, jeżeli odsetki dopisywane są co pół roku?
Rozwiązanie:
Korzystamy z K = K0 · (1 + p)n
spis treści
K0 = 8000
więcej w MatTV
symbole Odsetki są dopisywane co pół roku czyli 2 razy w roku. 4% w skali roku oznacza, że co pół
roku dopisywane jest tylko 4% : 2 = 2%.
dodaj do drukowania 2
p = 2% = 100 = 0, 02
zgłoś błąd Odsetki są dopisywane 2 razy w roku, więc w ciągu 5 lat będą dopisywane 2 · 5 = 10 razy.
szukasz i nie ma? n = 10
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wpłacasz 4000 zł na konto oprocentowane na 8% w skali roku. Ile będzie pieniędzy na koncie
po 9 latach, jeżeli odsetki dopisywane są co kwartał?
Rozwiązanie:
Korzystamy z K = K0 · (1 + p)n
spis treści K0 = 4000
więcej w MatTV
Odsetki są dopisywane co kwartał (trzy miesiące) czyli 4 razy w roku. 8% w skali roku
symbole oznacza, że co kwartał dopisywane jest tylko 8% : 4 = 2%.
2
dodaj do drukowania p = 2% = 100 = 0, 02
zgłoś błąd Odsetki są dopisywane 4 razy w roku, więc w ciągu 9 lat będą dopisywane 4 · 9 = 36 razy.
n = 36
szukasz i nie ma?
K = 4000 · (1 + 0, 02)36 = 4000 · (1, 02)36 ≈ 4000 · 2, 0399 = 8159, 6
20 luty 2007
pobierz nowszy Odp. Po 9 latach na koncie będzie 8159,6 zł.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Nieskończony ciąg geometryczny
Suma nieskończonego ciągu geometrycznego
a1
S=
1−q
spis treści Wzór jest prawdziwy, jeżeli −1 < q < 1.
więcej w MatTV
symbole Przykłady:
1 1 1 1 1
dodaj do drukowania 1+ + + +··· a1 = 1 q= S= 1− 12
=2
2 4 8 2
zgłoś błąd 1 1 1 1 1 1 1
3
szukasz i nie ma? + + + + ··· a1 = q= S= 2
1− 13
= 4
2 6 18 54 2 3
1 1 1 8
20 luty 2007 8 − 4 + 2 − 1 + − + ··· a1 = 8 q=− S= 1−(− 12 )
= 5 13
2 4 2
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz sumę nieskończonego ciągu geometrycznego
5
15 + 5 + + ···
3
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 15
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a2 = a1 · q
dodaj do drukowania 5 = 15 · q / : 15
5
zgłoś błąd q=
15
szukasz i nie ma? 1
q=
3
20 luty 2007 1
pobierz nowszy q= 3 spełnia nierówności: −1 < q < 1.
a1
Korzystamy z S =
1−q
15 2 3 45 1
S= = 15 : = 15 · = = 22
książki 1 − 13 3 2 2 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz sumę nieskończonego ciągu geometrycznego
4 8
2+ + + ···
5 25
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 2
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a2 = a1 · q
dodaj do drukowania 4
=2·q /:2
5
zgłoś błąd 4
q= :2
szukasz i nie ma? 5
4 1 4 2
q= · = =
20 luty 2007 5 2 10 5
pobierz nowszy 2
q= 5 spełnia nierówności: −1 < q < 1.
a1
Korzystamy z S =
1−q
książki 2 3 5 10 1
S= 2 =2: =2· = =3
1− 5
5 3 3 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zamień ułamek okresowy dziesiętny na ułamek zwykły
0, (3)
Rozwiązanie:
spis treści
0, (3) = 0, 3333 . . .
więcej w MatTV
symbole
= 0, 3 + 0, 03 + 0, 003 + 0, 0003 + · · ·
3 3 3 3
dodaj do drukowania = + + + + ···
10 100 1000 10000
zgłoś błąd Otrzymaliśmy nieskończony ciąg geometryczny
szukasz i nie ma?
3
a1 =
20 luty 2007 10
pobierz nowszy 3 1 3 1
· = dlatego q =
10 10 100 10
a1
Korzystamy z S =
1−q
książki 3
3 9 3 10 3 1
10
S= 1 = : = · = =
1− 10
10 10 10 9 9 3
Odp. 0,(3)= 13
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zamień ułamek okresowy dziesiętny na ułamek zwykły
2, (7)
Rozwiązanie:
spis treści
2, (7) = 2, 7777 . . .
więcej w MatTV
symbole
= 2 + 0, 7 + 0, 07 + 0, 007 + 0, 0007 + · · ·
7 7 7 7
dodaj do drukowania =2+ + + + + ···
|10 100 1000 {z 10000 }
zgłoś błąd nieskończony ciąg geometryczny
szukasz i nie ma?
7
a1 =
20 luty 2007 10
pobierz nowszy 7 1 7 1
· = dlatego q =
10 10 100 10
a1
Korzystamy z S =
1−q
książki 7
7 9 7 10 7
10
S= 1 = : = · =
1− 10
10 10 10 9 9
7 7
2, (7) = 2 + =2
9 9
Odp. 2, (7) = 2 79
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zamień ułamek okresowy dziesiętny na ułamek zwykły
0, (12)
Rozwiązanie:
spis treści
0, (12) = 0, 121212 . . .
więcej w MatTV
symbole
= 0, 12 + 0, 0012 + 0, 000012 + · · ·
12 12 12
dodaj do drukowania = + + + ···
100 10000 1000000
zgłoś błąd Otrzymaliśmy nieskończony ciąg geometryczny
szukasz i nie ma?
12
a1 =
20 luty 2007 100
pobierz nowszy 12 1 12 1
· = dlatego q =
100 100 10000 100
a1
Korzystamy z S =
1−q
książki 12
12 99 12 100 12
100
S= 1 = : = · =
1− 100
100 100 100 99 99
Odp. 0,(12)= 12
99
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zamień ułamek okresowy dziesiętny na ułamek zwykły
0, 2(5)
Rozwiązanie:
spis treści
0, 2(5) = 0, 25555 . . .
więcej w MatTV
symbole
= 0, 2 + 0, 05 + 0, 005 + 0, 0005 + 0, 00005 + · · ·
2 5 5 5 5
dodaj do drukowania = + + + + + ···
10 |100 1000 10000 {z 100000 }
zgłoś błąd nieskończony ciąg geometryczny
szukasz i nie ma?
5
a1 =
20 luty 2007 100
pobierz nowszy 5 1 5 1
· = dlatego q =
100 10 1000 10
a1
Korzystamy z S =
1−q
książki 5
5 9 5 10 5 1
100
S= 1 = : = · = =
1− 10
100 10 100 9 90 18
2 1 36 10 46 23
0, 2(5) = + = + = =
10 18 180 180 180 90
23
Odp. 0,2(5)= 90
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Proste granice
Przykłady granic, których wynik jest oczywisty.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Odgadywanie prostych granic
ciąg granica
lim n = ∞ 1, 2, 3, 4, 5, 6, . . . ∞
n→∞
spis treści lim (−n) = −∞ −1, −2, −3, −4, −5, −6, . . . −∞
n→∞
więcej w MatTV
symbole 1 1 1 1 1 1 1
lim =0 , , , , , ,... 0
n→∞ n 1 2 3 4 5 6
dodaj do drukowania
lim 2n = ∞ 2, 4, 8, 16, 32, 64, . . . ∞
zgłoś błąd n→∞
n
szukasz i nie ma? 1 1 1 1 1 1 1
lim =0 , , , , , ,... 0
n→∞ 2 2 4 8 16 32 64
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować twierdzenia o granicy sumy, różnicy,
iloczynu i ilorazu ciągów zbieżnych do obliczania granic ciągów
Oblicz granice:
spis treści 2 4 3
więcej w MatTV . lim . lim . lim
n→∞ n+4 n→∞ 6 − 2n n→∞ n2 + 5n
symbole
Oblicz granice:
dodaj do drukowania 5n2 + 3n − 2 4n + 2 n5 − 2n3 + 5
. lim . lim . lim
n→∞ 2n2 + 5 2
n→∞ 7n − 2n + 4 n→∞ n3 − n + 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Oblicz granice:
2n + 4n 8n − 5 4n+1 + 5 · 3n
. lim . lim . lim
n→∞ 5n + 3n n→∞ 2n + 6n n→∞ 8 · 4n−1 − 7
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
2
lim
n→∞ n+4
Rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
4
lim
n→∞ 6 − 2n
Rozwiązanie:
zgłoś błąd
1 4 4
szukasz i nie ma? = lim · 6 =0· =0
n→∞ n
n −2 −2
20 luty 2007 0 0
pobierz nowszy Korzystamy z prostych granic.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
3
lim
n→∞ n2 + 5n
Rozwiązanie:
zgłoś błąd
1 3 3
szukasz i nie ma? = lim · 5 =0· =0
n→∞ n2 1 + n
1
20 luty 2007 0 0
pobierz nowszy Korzystamy z prostych granic.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
5n2 + 3n − 2
lim
n→∞ 2n2 + 5
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
4n + 2
lim
n→∞ 7n2 − 2n + 4
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
n5 − 2n3 + 5
lim
n→∞ n3 − n + 2
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
2n + 4 n
lim
n→∞ 5n + 3n
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
8n − 5
lim
n→∞ 2n + 6n
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
4n+1 + 5 · 3n
lim
n→∞ 8 · 4n−1 − 7
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Upraszczanie
Przykłady:
5x 3x2
=5 =3
x x2
spis treści
6x5 . 6x2 · x3 4x7 . 4x · x6
więcej w MatTV = = 6x3 = = 4x6
x2 x2 x x
symbole
dodaj do drukowania x3 . x3 1 3x2 . 3x2 3
= = 2 = 2 4 = 4
zgłoś błąd x5 x3 · x2 x x6 x ·x x
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Upraszczanie
Przykłady:
5n 3n2
=5 =3
n n2
spis treści
6n5 . 6n2 · n3 4n7 . 4n · n6
więcej w MatTV = = 6n3 = = 4n6
n2 n2 n n
symbole
dodaj do drukowania n3 . n3 1 3n2 . 3n2 3
= = 2 = 2 4 = 4
zgłoś błąd n5 n3 · n2 n n6 n ·n n
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Proste granice przy x → +∞
Przykłady granic, których wynik jest oczywisty.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Odgadywanie prostych granic przy x → +∞
x 1 2 3 4 → +∞
lim 2x = +∞
x→+∞ 2x 2 4 6 8 → +∞
spis treści
więcej w MatTV
symbole x 1 2 3 4 → +∞
lim (−2x) = −∞
dodaj do drukowania x→+∞ −2x −2 −4 −6 −8 → −∞
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
1 x 1 2 3 4 → +∞
lim =0 1 1 1 1 1
x→+∞ 2x → 0
20 luty 2007 2x 2 4 6 8
pobierz nowszy
x 1 2 3 4 → +∞
5
lim − 2 =0
x→+∞ x − x52 − 51 − 54 − 59 5
− 16 → 0
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Proste granice przy x → −∞
Przykłady granic, których wynik jest oczywisty.
nieparzyste
z }| {
lim x = −∞ dla x3 , x5 , 2x7 , . . . też −∞
x→−∞
spis treści
parzyste
więcej w MatTV z }| {
symbole lim x2 = +∞ dla x4 , x6 , 3x8 , . . . też +∞
x→−∞
dodaj do drukowania 1 1 1 2 3
lim =0 dla − 2
, 3,− 4, 5,... też 0
zgłoś błąd x→−∞ x x x x x
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Odgadywanie prostych granic przy x → −∞
x −1 −2 −3 −4 → −∞
lim x3 = −∞ 3
x→−∞ x −1 −8 −27 −64 → −∞
spis treści
więcej w MatTV
symbole x −1 −2 −3 −4 → −∞
lim x2 = +∞
dodaj do drukowania
x→−∞ x2 1 4 9 16 → +∞
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x −1 −2 −3 −4 → −∞
1
lim =0 1
x→−∞ x
x − 11 − 12 − 13 − 14 → 0
20 luty 2007
pobierz nowszy
1 x −1 −2 −3 −4 → −∞
lim =0
x→−∞ x2 1 1 1 1 1
→ 0
x2 1 4 9 16
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• •
Oblicz granice:
. lim (x2 − 5x + 2) . lim (−2x3 + x2 − 4)
x→+∞ x→+∞
p p
spis treści . lim 2x3 − 3x . lim −3x2 5x2 + 7
x→+∞ x→+∞
więcej w MatTV
symbole Oblicz granice:
dodaj do drukowania 2x3 − 4x + 5 x5 − 2x3 + 3x
. lim . lim
x→+∞ 7x3 − 8x + 4 x→+∞ x2 − 1
zgłoś błąd
x3 − 8x2 −3x5 + 2x3 − 1
szukasz i nie ma? . lim . lim
x→+∞ 2x4 − 3x + 2 x→+∞ 5x + 7
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
lim (x2 − 5x + 2)
x→+∞
Rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
Korzystamy z prostych granic przy x → +∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
lim (−2x3 + x2 − 4)
x→+∞
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice: p
lim 2x3 − 3x
x→+∞
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice: p
lim −3x2 5x2 + 7
x→+∞
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
2x3 − 4x + 5
lim
x→+∞ 7x3 − 8x + 4
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole 0 0
3 2x3 4x 5
dodaj do drukowania 2x3 − 4x + 5 x x3 − x3 + x3 . 2− 4
+ 5
2
x2 x3
lim = lim 7x3
= lim 8 4 =
zgłoś błąd x→+∞ 7x3 − 8x + 4 x→+∞ x3 − 8x 4
+ x3 x→+∞ 7− + 7
x3 x3 x2 x3
szukasz i nie ma?
0 0
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
x5 − 2x2 + 3x
lim
x→+∞ x2 − 1
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole 5 2 x5 x5
− 2x2
+ 3x
x − 2x + 3x x5 x5 x5
dodaj do drukowania lim = lim x2
x2 − 1 1
x→+∞ x→+∞ x2 x2 − x2
zgłoś błąd
0 0
szukasz i nie ma? +∞
. 1 − x23 + 3
x4 1
= lim x3 · = +∞ · = +∞
20 luty 2007 x→+∞ 1 − x12 1
pobierz nowszy
0
Korzystamy z prostych granic przy x → +∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
x3 − 8x2
lim
x→+∞ 2x4 − 3x + 2
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole 3 2 x3 x3
− 8x2
x − 8x x3 x3
dodaj do drukowania lim = lim 2x4
=
x→+∞ 2x4 − 3x + 2 x→+∞ x4 x4 − 3x
x4 + 2
x4
zgłoś błąd
0 0
szukasz i nie ma?
. 1 1 − x8 1
= lim · =0· =0
20 luty 2007 x→+∞ x 2 − 33 + 2 2
x x4
pobierz nowszy
0 0
Korzystamy z prostych granic przy x → +∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
−3x5 + 2x3 − 1
lim
x→+∞ 5x + 7
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole x5 −3x5
− 2x3 1
x5 − x5
5 3
−3x + 2x − 1 x5
dodaj do drukowania lim = lim 5x 7
=
x→+∞ 5x + 7 x→+∞ x x + x
zgłoś błąd
0 0
szukasz i nie ma? +∞
. −3 − x22 − x15 −3
= lim x4 · = +∞ · = −∞
20 luty 2007 x→+∞ 5 + x7 5
pobierz nowszy
0
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
lim (x3 − 2x + 4)
x→−∞
Rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
Korzystamy z prostych granic przy x → −∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
lim (x4 − 2x2 + 5x)
x→−∞
Rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
Korzystamy z prostych granic przy x → −∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
lim (−3x + 5)
x→−∞
Rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
Korzystamy z prostych granic przy x → −∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
lim (−5x2 − 3x + 1)
x→−∞
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice: p
lim 6x2 − 3x + 1
x→−∞
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice: p
lim x x4 − 2x3
x→−∞
Rozwiązanie:
20 luty 2007 −∞ +∞ 0
pobierz nowszy
Korzystamy z prostych granic przy x → −∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
2x2 − 3x + 1
lim
x→−∞ 4x2 − 5
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole 2 x2 2x2
− 3x
+ 1
2x − 3x + 1 x2 x2 x2
dodaj do drukowania lim = lim 4x2
4x2 − 5 5
x→−∞ x→−∞ x2 x2 − x2
zgłoś błąd
0 0
szukasz i nie ma?
. 2 − x3 + x12 2 1
= lim = =
20 luty 2007 x→−∞ 4 − x52 4 2
pobierz nowszy
0
Korzystamy z prostych granic przy x → −∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
x4 + 2x3 + 3x
lim
x→−∞ x3 − 5x
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole 4 3 x4 x4
− 2x3
+ 3x
x + 2x + 3x x4 x4 x4
dodaj do drukowania lim = lim x3
x3 − 5x 5x
x→−∞ x→−∞ x3 x3 − x3
zgłoś błąd
−∞ 0 0
szukasz i nie ma?
. 1 − x2 + x33 1
= lim x · = −∞ · = −∞
20 luty 2007 x→−∞ 1 − x52 1
pobierz nowszy
0
Korzystamy z prostych granic przy x → −∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
−3x2 + 1
lim
x→−∞ x5 − 2x3 + x2
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole 2 x2 −3x2
+ 1
−3x + 1 x2 x2
dodaj do drukowania lim = lim x5 2x3 x2
x5 − 2x3 + x2 x→−∞ x5
x→−∞
x5 − x5 + x5
zgłoś błąd
0 0
szukasz i nie ma?
. 1 −3 + x12 −3
= lim · =0· =0
20 luty 2007 x→−∞ x3 1 − 22 + 13 1
x x
pobierz nowszy
0 0
Korzystamy z prostych granic przy x → −∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
−5x5 + 3x
lim
x→−∞ x2 − 2
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole 5 x5 −5x5
+ 3x
−5x + 3x x5 x5
dodaj do drukowania lim = lim x2
x2 − 2 2
x→−∞ x→−∞ x2 −
x2 x2
zgłoś błąd
0
szukasz i nie ma? −∞
. −5 + x34 −5
= lim x3 · = −∞ · = +∞
20 luty 2007 x→−∞ 1 − x22 1
pobierz nowszy
0
Korzystamy z prostych granic przy x → −∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
granica w punkcie i pochodna funkcji
wzory, twierdzenia, definicje
• wyrażenia nieoznaczone
• granica właściwa funkcji w punkcie
• definicja pochodnej funkcji
spis treści • proste pochodne
więcej w MatTV • działania na pochodnych
symbole • styczna do krzywej
• badanie monotoniczności za pomocą pochodnej
dodaj do drukowania
• ekstrema
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wzory, definicje, twierdzenia (Granica i pochodna funkcji)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• •
Oblicz granice:
. lim (x3 − 2x + 4) . lim (x4 − 2x2 + 5x)
x→−∞ x→−∞
−5x2 − 3x + 1
spis treści . lim (−3x + 5) . lim
x→−∞ x→−∞
więcej w MatTV p p
. lim 6x2 − 3x + 1 . lim x x4 − 2x3
symbole x→−∞ x→−∞
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyrażenia nieoznaczone
Przy liczeniu granicy funkcji możemy otrzymać wyrażenie nieoznaczone:
0 ∞
0·∞ ∞−∞ −∞+∞
0 ∞
spis treści Należy wtedy zacząć liczyć od początku, przekształcając funkcję w inny sposób.
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
Oblicz granice:
spis treści . lim x2 . lim (x3 − 4x + 1)
x→5 x→2
więcej w MatTV
symbole Oblicz granice:
dodaj do drukowania x2 − 1 x+2
. lim . lim
x→1 x − 1 x→−2 x2 − 4
zgłoś błąd
x3 − 8 x2 − 4x + 3
szukasz i nie ma? . lim . lim
x→2 x − 2 x→3 x−3
x2 − 4x + 4 4
x −1
20 luty 2007 . lim 2 . lim
pobierz nowszy x→2 x − x − 2 x→1 x − 1
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
lim x2
x→5
Rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
lim (x3 − 4x + 1)
x→2
Rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
x2 − 1
lim
x→1 x − 1
Rozwiązanie:
0
Jeżeli za x podstawimy 1 to otrzymamy wyrażenie nieoznaczone 0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x2 − 1 . (x − 1)(x + 1)
lim = lim = lim (x + 1) = 1 + 1 = 2
x→1 x − 1 x→1 x−1 x→1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
x+2
lim
x→−2 x2 − 4
Rozwiązanie:
0
Jeżeli za x podstawimy -2 to otrzymamy wyrażenie nieoznaczone 0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x+2 . x+2 1 1 1
lim = lim = lim = =−
x→−2 x2 − 4 x→−2 (x − 2)(x + 2) x→−2 x − 2 −2 − 2 4
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
x3 − 8
lim
x→2 x − 2
Rozwiązanie:
0
Jeżeli za x podstawimy 2 to otrzymamy wyrażenie nieoznaczone 0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x3 − 8 . (x − 2)(x2 + 2x + 4)
lim = lim =
x→2 x − 2 x→2 x−2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd = lim (x2 + 2x + 4) = 22 + 2 · 2 + 4 = 4 + 4 + 4 = 12
x→2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
x2 − 4x + 3
lim
x→3 x−3
Rozwiązanie:
0
Jeżeli za x podstawimy 3 to otrzymamy wyrażenie nieoznaczone 0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x2 − 4x + 3
dodaj do drukowania ∆= (−4)2 − 4 · 1 · 3 = 16 − 12 = 4
√ √
zgłoś błąd ∆= 4=2
szukasz i nie ma? −(−4) − 2 4−2 2
x1 = = = =1
2·1 2 2
20 luty 2007
pobierz nowszy −(−4) + 2 4+2 6
x2 = = = =3
2·1 2 2
postać iloczynowa: (x − 1)(x − 3)
książki x2 − 4x + 3 (x − 1)(x − 3)
lim = lim = lim (x − 1) = 3 − 1 = 2
x→3 x−3 x→3 x−3 x→3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
x2 − 4x + 4
lim
x→2 x2 − x − 2
Rozwiązanie:
0
Jeżeli za x podstawimy 2 to otrzymamy wyrażenie nieoznaczone 0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x2 − 4x + 4 = (x − 2)2
dodaj do drukowania x2 − x − 2 = (x + 1)(x − 2)
zgłoś błąd
x2 − 4x + 4 (x − 2)2 x−2 2−2 0
szukasz i nie ma? lim = lim = lim = = =0
x→2 x2 − x − 2 x→2 (x + 1)(x − 2) x→2 x + 1 2+1 3
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x2 − 4x + 4
∆= (−4)2 − 4 · 1 · 4 = 16 − 16 = 0
−(−4) 4
x1 = = =2
2·1 2
spis treści
więcej w MatTV postać iloczynowa: (x − 2)2
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x2 − x − 2
∆= (−1)2 − 4 · 1 · (−2) = 1 + 8 = 9
√ √
∆= 9=3
−(−1) − 3 1−3 −2
x1 = = = = −1
spis treści 2·1 2 2
więcej w MatTV −(−1) + 3 1+3 4
symbole
x2 = = = =2
2·1 2 2
dodaj do drukowania postać iloczynowa: x − (−1) (x − 2) = (x + 1)(x − 2)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz granice:
x4 − 1
lim
x→1 x − 1
Rozwiązanie:
0
Jeżeli za x podstawimy 1 to otrzymamy wyrażenie nieoznaczone 0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x4 − 1 (x2 )2 − 1 . (x2 − 1)(x2 + 1)
lim = lim = lim =
x→1 x − 1 x→1 x−1 x→1 x−1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . (x − 1)(x + 1)(x2 + 1)
= lim = lim (x + 1)(x2 + 1) =
szukasz i nie ma? x→1 x−1 x→1
= (1 + 1)(12 + 1) = 2 · 2 = 4
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Definicja pochodnej funkcji
Jeżeli istnieje skończona granica
f (x0 + h) − f (x0 )
f 0 (x0 ) = lim
h→0 h
spis treści
to nazwywamy ją pochodną funkcji w punkcje x0 .
więcej w MatTV
symbole Określenie, funkcja jest różniczkowalna w punkcie x0 , oznacza, że funkcja ma pochodną w
punkcie x0 .
dodaj do drukowania
wyjaśnienie definicji
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
f (x0 + h)
f(x0 + h)
20 luty 2007
pobierz nowszy f (x0 +h)−f (x0 )
α α
. tg α = h
f(x0 ) f(x0 )
h h
α α
x0 x0 + h x0 x0 + h
książki
f (x0 ) f 0 (x0 ) = tg α
α
x0 co z tego wynika?
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać pochodną funkcji w punkcie
na podstawie definicji
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Proste pochodne
Wzory: Przykłady:
(c)0 = 0 (2)0 = 0
(100)0 = 0
spis treści
więcej w MatTV (ax)0 = a (x)0 = 1
symbole (3x)0 = 3
dodaj do drukowania
(xn )0 = nxn−1 (x3 )0 = 3x2
zgłoś błąd (x5 )0 = 5x4
szukasz i nie ma? a 0 a 1 0
= − x12
=− x
x x2
20 luty 2007 3 0
= − x32
pobierz nowszy x
√ 0 1
x = √
2 x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Działania na pochodnych
Wzory: Przykłady:
.
(f + g)0 = f 0 + g 0 (x2 + x3 )0 = (x2 )0 + (x3 )0 = 2x + 3x2
spis treści .
(f − g)0 = f 0 − g 0 (x4 − x)0 = (x4 )0 − (x)0 = 4x3 − 1
więcej w MatTV
symbole
(c · f )0 = c · f 0 (5x3 )0 = 5 · (x3 )0 = 5 · 3x2 = 15x2
dodaj do drukowania √ √ √
(f · g)0 = f 0 g + f g 0 (x2 x)0 = (x2 )0 x + x2 ( x)0 =
zgłoś błąd
. √ 1
szukasz i nie ma? = 2x x + x2 · √ =
2 x
√ x2
20 luty 2007 = 2x x + √
pobierz nowszy 2 x
0 0 √ √
f 0 g − f g0 x2 (x2 )0 x − x2 ( x)0
f
= √ = √ 2 =
g g2 x ( x)
√ 2 1
książki . 2x x − x 2√x
= =
x
√ 1
x(2 x − x 2√ x
) √ x
= =2 x− √
x 2 x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Korzystając z definicji, oblicz pochodną funkcji f w punkcie x0
f (x) = 4x x0 = 3
Rozwiązanie:
spis treści Definicja pochodnej
więcej w MatTV f (3) = 4 · 3 = 12
symbole f (3 + h) = 4 · (3 + h) = 12 + 4h
dodaj do drukowania
. f (3 + h) − f (3) 12 + 4h − 12 4h .
f 0 (3) = lim = lim = lim = 4
zgłoś błąd h→0 h h→0 h h→0 h
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Korzystając z definicji, oblicz pochodną funkcji f w punkcie x0
f (x) = 3x2 + 4 x0 = 5
Rozwiązanie:
spis treści Definicja pochodnej
więcej w MatTV f (5) = 3 · 52 + 4 = 3 · 25 + 4 = 79
symbole .
f (5 + h) = 3 · (5 + h)2 + 4 = 3(25 + 10h + h2 ) + 4 =
dodaj do drukowania
= 75 + 30h + 3h2 + 4 = 79 + 30h + 3h2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? . f (5 + h) − f (5) 79 + 30h + 3h2 − 79 h(30 + 3h)
f 0 (5) = lim = lim = lim =
h→0 h h→0 h h→0 h
20 luty 2007 .
pobierz nowszy = lim (30 + 3h) = 30 + 3 · 0 = 30
h→0
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Korzystając z definicji, oblicz pochodną funkcji f w punkcie x0
3
f (x) = x0 = 4
x+2
Rozwiązanie:
spis treści
Definicja pochodnej
więcej w MatTV
3 3 1
symbole f (4) = 4+2 = 6 = 2
3 3
dodaj do drukowania f (4 + h) = 4+h+2 = 6+h
zgłoś błąd
3 1 6 6+h
szukasz i nie ma? . f (4 + h) − f (4) 6+h− 2 2(6+h) − 2(6+h)
0
f (4) = lim = lim = lim =
h→0 h h→0 h h→0 h
20 luty 2007 6−6−h 1 −h 1 −1
pobierz nowszy = lim · = lim · = lim =
h→0 2(6 + h) h h→0 2(6 + h) h h→0 2(6 + h)
. −1 1
= =−
2(6 + 0) 12
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Korzystając z definicji, oblicz pochodną funkcji f w punkcie x0
√
f (x) = x x0 = 1
Rozwiązanie:
spis treści Definicja pochodnej
√
więcej w MatTV f (1) = 1=1
symbole √
f (1 + h) = 1 + h
dodaj do drukowania
zgłoś błąd √
0 . f (1 + h) − f (1) 1+h−1
szukasz i nie ma? f (1) = lim = lim =
h→0 h h→0 h
√ √ √
( 1 + h − 1)( 1 + h + 1) . ( 1 + h)2 − 12
20 luty 2007 = lim √ = lim √ =
pobierz nowszy h→0 h( 1 + h + 1) h→0 h( 1 + h + 1)
1+h−1 h 1
= lim √ = lim √ = lim √ =
h→0 h( 1 + h + 1) h→0 h( 1 + h + 1) h→0 1+h+1
. 1 1
książki = √ =
1+0+1 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
f (x) = 5x
Rozwiązanie:
.
spis treści f 0 (x) = (5x)0 = 5
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
f (x) = x4
Rozwiązanie:
.
spis treści f 0 (x) = (x4 )0 = 4x3
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
f (x) = 3x7
Rozwiązanie:
.
spis treści f 0 (x) = (3x7 )0 = 3(x7 )0 = 3 · 7x6 = 21x6
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
f (x) = 5x − 3
Rozwiązanie:
.
spis treści f 0 (x) = (5x − 3)0 = (5x)0 − (3)0 = 5 − 0 = 5
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
f (x) = x5 + x2 + 4
Rozwiązanie:
spis treści . .
więcej w MatTV
f 0 (x) = (x5 + x2 + 4)0 = (x5 )0 + (x2 )0 + (4)0 = 5x4 + 2x + 0 = 5x4 + 2x
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
f (x) = 6x4 − 3x2 + 5x
Rozwiązanie:
spis treści .
więcej w MatTV f 0 (x) = (6x4 − 3x2 + 5x)0 = (6x4 )0 − (3x2 )0 + (5x)0 =
. .
symbole = 6(x4 )0 − 3(x2 )0 + 5(x)0 = 6 · 4x3 − 3 · 2x + 5 · 1 = 24x3 − 6x + 5
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji √
f (x) = 3 x
Rozwiązanie:
√ . √ . 1 3
spis treści f (x)0 = (3 x)0 = 3( x)0 = 3 · √ = √
2 x 2 x
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji √
3
f (x) = x2
Rozwiązanie:
√ . 1
0 2 0 . 2 2 2 1
f (x)0 = ( x2 )0 = (x2 ) 3 = x 3 = x 3 −1 = x− 3 =
3
spis treści
3 3
więcej w MatTV
symbole . 2 1 2 1 2
= · 1 = · √ = √
3 x3 3 3x 33x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
2
f (x) =
x3
Rozwiązanie:
spis treści
0 0
więcej w MatTV 2 1 . . −6
f 0 (x) = =2 = 2(x−3 )0 = 2 · (−3)x−3−1 = −6x−4 = 4
symbole x3 x3 x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
4 √
f (x) = + x
x
Rozwiązanie:
0 0
spis treści 4 √ √
. 4 . 4 1
f 0 (x) = + x = + ( x)0 = − 2 + √
więcej w MatTV x x x 2 x
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
x
f (x) =
x+3
Rozwiązanie:
0
. (x)0 (x + 3) − x(x + 3)0
spis treści 0 x
f (x) = = =
więcej w MatTV x+3 (x + 3)2
symbole
. 1 · (x + 3) − x · 1 . x + 3 − x 3
dodaj do drukowania = 2
= 2 = 2
(x + 3) x + 6x + 9 x + 6x + 9
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
3x + 4
f (x) =
2x − 1
Rozwiązanie:
spis treści
0
. (3x + 4)0 (2x − 1) − (3x + 4)(2x − 1)0
więcej w MatTV 0 3x + 4
f (x) = = =
symbole 2x − 1 (2x − 1)2
dodaj do drukowania
. 3 · (2x − 1) − (3x + 4) · 2 . 6x − 3 − 6x − 8 −11
= = = 2
zgłoś błąd (2x − 1)2 4x2 − 4x + 1 4x − 4x + 1
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pochodną funkcji
x2 − 2x
f (x) =
x3
Rozwiązanie:
spis treści 0
x2 − 2x . (x2 − 2x)0 x3 − (x2 − 2x)(x3 )0
0
więcej w MatTV f (x) = = =
x3 (x3 )2
symbole
. (2x − 2) · x3 − (x2 − 2x) · 3x2
dodaj do drukowania =
(x3 )2
zgłoś błąd
. 2x4 − 2x3 − 3x4 + 6x3 −x4 + 4x3
szukasz i nie ma? = =
x6 x6
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: korzystać z geometrycznej interpretacji pochodnej
funkcji w punkcie (np. wyznaczać równanie stycznej do wykresu
funkcji w danym punkcie)
spis treści
. Znajdź równanie stycznej do wykresu funkcji f (x) = x3 w punkcie o
więcej w MatTV
współrzędnej x0 = 2.
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Styczna do krzywej
P = (x0 , f (x0 )) y
20 luty 2007
pobierz nowszy
Równanie stycznej
y − f (x0 ) = f 0 (x0 )(x − x0 )
książki przykład
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź równanie stycznej do wykresu funkcji f (x) = x3 w punkcie o współrzędnej x0 = 2.
Rozwiązanie:
y − f (x0 ) = f 0 (x0 )(x − x0 )
x0 = 2
spis treści f (2) = 23 = 8
.
więcej w MatTV f 0 (x) = (x3 )0 = 3x2
0 2
symbole f (2) = 3 · 2 = 12
y − 8 = 12(x − 2)
dodaj do drukowania
y − 8 = 12x − 24
zgłoś błąd
y = 12x − 24 + 8
szukasz i nie ma?
y = 12x − 16
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Badanie monotoniczności funkcji za pomocą pochodnej
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbadaj monotoniczność funkcji
f (x) = x3 + 6x
Rozwiązanie:
f (x) = x3 + 6x
.
spis treści f 0 (x) = (x3 + 6x)0 = 3x2 + 6 = 3(x2 + 2) > 0 dla wszystkich x ∈ R
więcej w MatTV
symbole f 0 (x) > 0 dla x ∈ R co oznacza, że funkcja jest rosnąca.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbadaj monotoniczność funkcji
f (x) = −2x5 − x3
Rozwiązanie:
spis treści f (x) = −2x5 − x3
więcej w MatTV . 3 3
f 0 (x) = (−2x5 − x3 )0 = −10x4 − 3x2 = −10(x4 + x2 ) = −10x2 (x2 + )
symbole 10 10
x2 0
dodaj do drukowania 3
zgłoś błąd dla wszystkich x ∈ R 3 więc − 10x2 (x2 + )¬0
2
x + 10
>0
szukasz i nie ma? 10
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbadaj monotoniczność funkcji
f (x) = x3 − 12x
Rozwiązanie:
f (x) = x3 − 12x
. .
spis treści f 0 (x) = (x3 − 12x)0 = 3x2 − 12 = 3(x2 − 4) = 3(x − 2)(x + 2)
więcej w MatTV
symbole f 0 (x) = 3(x − 2)(x + 2)
dodaj do drukowania
x1 = 2 x2 = −2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
wykresem pochodnej jest parabola
20 luty 2007
pobierz nowszy
-2 2 x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zbadaj monotoniczność funkcji
Rozwiązanie:
spis treści f (x) = −2x3 − 3x2 + 12x + 5
więcej w MatTV .
f 0 (x) = (−2x3 − 3x2 + 12x + 5)0 = −6x2 − 6x + 12 = −6(x2 + x − 2)
symbole
dodaj do drukowania x2 + x − 2 = (x + 2)(x − 1)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? f 0 (x) = −6(x + 2)(x − 1)
x1 = −2 x2 = 1
20 luty 2007
pobierz nowszy wykresem pochodnej jest parabola
książki
-2 1 x
spis treści −1 − 3 −4
x1 = = = −2
więcej w MatTV 2·1 2
symbole −1 + 3 2
x2 = = =1
dodaj do drukowania 2·1 2
zgłoś błąd postać iloczynowa: x − (−2) (x − 1) = (x + 2)(x − 1)
szukasz i nie ma?
x2 + x − 2 = (x + 2)(x − 1)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Ekstrema
Ekstremum funkcji to lokalne minimum lub maksimum.
y
maks.
spis treści
więcej w MatTV x1 x2 x
symbole min.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Ekstrema funkcji wyznaczamy rozwiązując równanie
szukasz i nie ma?
f 0 (x) = 0
20 luty 2007
pobierz nowszy a następnie badając znak pochodnej wokół rozwiązań.
Maksimum Minimum
x x1 x x2
książki 0 0
f (x) + 0 − f (x) − 0 +
f (x) maks. f (x) min.
ma
ma
nie
nie
lej
lej
roś
roś
e
e
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz ekstremum funkcji
f (x) = x3 + 6x2 + 9x − 3
Rozwiązanie:
spis treści Wartość pochodnej w ekstremum jest równa 0.
więcej w MatTV
symbole f 0 (x) = 0
dodaj do drukowania .
f 0 (x) = (x3 + 6x2 + 9x − 3)0 = 3x2 + 12x + 9
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 3x2 + 12x + 9 = 0
3x2 + 12x + 9 = 3(x + 1)(x + 3)
20 luty 2007
pobierz nowszy
3(x + 1)(x + 3) = 0
x1 = −1 x2 = −3
książki
wykres pochodnej i tabela
Maksimum: f (−3) = −3
Minimum: f (−1) = −7
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
3x2 + 12x + 9 = 3(x2 + 4x + 3)
∆ = 42 − 4 · 1 · 3 = 16 − 12 = 4
√ √
∆= 4=2
spis treści −4 − 2 −6
więcej w MatTV
x1 = = = −3
2·1 2
symbole −4 + 2 −2
x2 = = = −1
dodaj do drukowania 2·1 2
zgłoś błąd postać iloczynowa: x − (−3) x − (−1) = (x + 3)(x + 1)
szukasz i nie ma?
3x2 + 12x + 9 = 3(x + 3)(x + 1)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
f 0 (x) = 3(x + 1)(x + 3)
+ +
spis treści -3 -1 x
−
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x (−∞, −3) −3 (−3, −1) −1 (−1, ∞)
zgłoś błąd
f 0 (x) +. 0 −. 0 +.
szukasz i nie ma?
f (x) % maks. & min. %
20 luty 2007
pobierz nowszy f (x) = x3 + 6x2 + 9x − 3
Maksimum: f (−3) = (−3)3 + 6(−3)2 + 9(−3) − 3 = −27 + 54 − 27 − 3 = −3
Minimum: f (−1) = (−1)3 + 6(−1)2 + 9(−1) − 3 = −1 + 6 − 9 − 3 = −7
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz ekstremum funkcji
Rozwiązanie:
spis treści Wartość pochodnej w ekstremum jest równa 0.
więcej w MatTV
symbole f 0 (x) = 0
dodaj do drukowania .
f 0 (x) = (−2x3 − 3x2 + 12x − 18)0 = −6x2 − 6x + 12
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? −6x2 − 6x + 12 = 0
−6x2 − 6x + 12 = −6(x − 1)(x + 2)
20 luty 2007
pobierz nowszy
−6(x − 1)(x + 2) = 0
x1 = 1 x2 = −2
książki
wykres pochodnej i tabela
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
−6x2 − 6x + 12 = −6(x2 + x − 2)
∆ = 12 − 4 · 1 · (−2) = 1 + 8 = 9
√ √
∆= 9=3
spis treści −1 − 3 −4
więcej w MatTV
x1 = = = −2
2·1 2
symbole −1 + 3 2
x2 = = =1
dodaj do drukowania 2·1 2
zgłoś błąd postać iloczynowa: x − (−2) (x − 1) = (x + 2)(x − 1)
szukasz i nie ma?
−6x2 − 6x + 12 = −6(x + 2)(x − 1)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
f 0 (x) = −6(x − 1)(x + 2)
+
-2 1 x
spis treści − −
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x (−∞, −2) −2 (−2, 1) 1 (1, ∞)
zgłoś błąd
f 0 (x) −. 0 +. 0 −.
szukasz i nie ma?
f (x) & min. % maks. &
20 luty 2007
pobierz nowszy f (x) = −2x3 − 3x2 + 12x − 18
Minimum: f (−2) = −2(−2)3 − 3(−2)2 + 12(−2) − 18 =
= 16 − 12 − 24 − 18 = −38
książki Maksimum: f (1) = −2 · 13 − 3 · 12 + 12 · 1 − 18 = −2 − 3 + 12 − 18 = −11
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż za pomocą wyznaczników
(
5x − 4y = 8
4x + 2y = 22
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Funkcje trygonometryczne w trójkącie prostokątnym
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wartości funkcji trygonometrycznych 0◦ , 30◦ , 45◦ , 60◦ , 90◦ .
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Miara kąta na podstawie wartości funkcji trygonometrycznych
Przykład
Dla jakiego kąta α sin α = 0, 32 ?
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać zadania geometryczne
z wykorzystaniem funkcji trygonometrycznych kąta ostrego
w trójkącie prostokątnym
spis treści . . .
więcej w MatTV β
symbole 45◦
4
a β
c
dodaj do drukowania c 4
8
zgłoś błąd 60◦ 30◦ α
szukasz i nie ma? b b a
β =? β =? α =?
20 luty 2007 a =? b =? a =?
pobierz nowszy
b =? c =? c =?
. W prostokącie przekątna o długości 4 cm tworzy z krótszym bokiem kąt 70◦ . Oblicz
pole prostokąta.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Trygonometria
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
β
β =? 4
a =? a
b =?
60◦
b
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole suma kątów w trójkącie wynosi 180◦ .
dodaj do drukowania
90◦ + 60◦ + β = 180◦
zgłoś błąd β = 180◦ − 150◦
szukasz i nie ma? β = 30◦
20 luty 2007 a b
pobierz nowszy . sin 60◦ = . cos 60◦ =
4 4
√
3 a . 1 b .
. = ·4 . = ·4
2 4 2 4
√
książki 4 3 1
=a ·4 = b
2 2
√
a=2 3 b=2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
β
β =? c
8
b =?
30◦
c =? b
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole suma kątów w trójkącie wynosi 180◦ .
dodaj do drukowania
90◦ + 30◦ + β = 180◦
zgłoś błąd β = 180◦ − 120◦
szukasz i nie ma? β = 60◦
20 luty 2007 8 8
pobierz nowszy . sin 30◦ = . tg 30◦ =
c b
√
1 8 3 8
. = . =
2 c 3 b
mnożymy na krzyż mnożymy na krzyż
książki √ √
c = 16 3b = 24 / : 3
√ √
24 3 24 3
b= √ ·√ =
3 3 3
√
b= 8 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
45◦
α =? c
4
a =?
c =? α
a
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole suma kątów w trójkącie wynosi 180◦ .
dodaj do drukowania
90◦ + 45◦ + α = 180◦
zgłoś błąd α = 180◦ − 135◦
szukasz i nie ma? α = 45◦
20 luty 2007 Trójkąt ma dwa kąty po 45◦ , a więc jest to trójkąt równoramienny a = 4.
pobierz nowszy
4
. cos 45◦ =
c
√
2 4
. =
książki 2 c
mnożymy na krzyż
√ √
2c = 8 / : 2
√ √
8 2 8 2
c= √ ·√ =
2 2 2
√
jakub@matematyka.pisz.pl c=4 2
www.matematyka.pisz.pl
. W prostokącie przekątna o długości 4 cm tworzy z krótszym bokiem kąt 70◦ . Oblicz
pole prostokąta.
Rozwiązanie:
70◦
4
spis treści b
więcej w MatTV
a
symbole
dodaj do drukowania
a b
zgłoś błąd . sin 70◦ = . cos 70◦ =
4 4
szukasz i nie ma?
a . b .
. 0, 94 = ·4 . 0, 34 = ·4
4 4
20 luty 2007
pobierz nowszy 0, 94 · 4 = a 0, 34 · 4 = b
a = 3, 76 b = 1, 36
P = a · b = 3, 76 · 1, 36 ≈ 5, 11 cm2
książki Odp. Pole prostokąta wynosi 5,11 cm2 .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wartości funkcji trygonometrycznych dowolnego kąta
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Kij o długości 1,5 m wbity w ziemię rzuca cień na 4 m. Oblicz pod jakim kątem padają
promienie słoneczne.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 1,5 m
α
symbole
4m
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
1, 5
. tg α =
20 luty 2007 4
pobierz nowszy tg α ≈ 0, 375
Na kalkulatorze można policzyć:
α ≈ 20, 6◦
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Miara łukowa kąta
Miarą łukową kąta nazywamy stosunek długości łuku, opartego na tym kącie, do promienia
okręgu. Miarę łukową kąta podajemy w radianach.
spis treści
więcej w MatTV l l
α α=
symbole r r
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Warto zapamiętać:
π
360◦ = 2π 180◦ = π 90◦ =
2
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
α
α
α>0 α<0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Trygonometria
wzory, twierdzenia, definicje
• funkcje trygonometryczne w trójkącie prostokątnym
• wartości funkcji trygonometrycznych 0◦ , 30◦ , 45◦ , 60◦ , 90◦
• miara kąta na podstawie wartości funkcji trygonometrycznej
spis treści • miara łukowa kąta
więcej w MatTV • definicja funkcji trygonometrycznej dowolnego kąta
symbole • wzory redukcyjne
• wartość funkcji trygonometrycznej dowolnego kąta
dodaj do drukowania • wykres funkcji trygonometrycznej: y = sin x y = cos x y = tg x y = ctg x
zgłoś błąd • znaki funkcji trygonometrycznych w poszczególnych ćwiartkach
• tożsamości trygonometryczne
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
rozwiązane zadania
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zamień 30◦ na miarę łukową.
Rozwiązanie:
Układamy proporcję:
α − 30◦
spis treści 2π − 360◦
więcej w MatTV α 30◦ .
= · 2π
symbole 2π 360◦
dodaj do drukowania
1
α= · 2π
12
zgłoś błąd π
szukasz i nie ma? α=
6
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zamień 135◦ na miarę łukową.
Rozwiązanie:
Układamy proporcję:
α − 135◦
spis treści 2π − 360◦
więcej w MatTV α 135◦ .
= · 2π
symbole 2π 360◦
dodaj do drukowania
3
α = · 2π
8
zgłoś błąd
3π
szukasz i nie ma? α=
4
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zamień 210◦ na miarę łukową.
Rozwiązanie:
Układamy proporcję:
α − 210◦
spis treści 2π − 360◦
więcej w MatTV α 210◦ .
= · 2π
symbole 2π 360◦
dodaj do drukowania
7
α= · 2π
12
zgłoś błąd
7π
szukasz i nie ma? α=
6
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
π
Zamień 3 na miarę stopniową.
Rozwiązanie:
Wiedząc, że π = 180◦ :
π 180◦
spis treści = = 60◦
3 3
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
5π
Zamień 6 na miarę stopniową.
Rozwiązanie:
Wiedząc, że π = 180◦ :
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zamień 1 34 π na miarę stopniową.
Rozwiązanie:
Wiedząc, że π = 180◦ :
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Definicja funkcji trygonometrycznej dowolonego kąta
y P
spis treści
r
więcej w MatTV y
α
symbole
x x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
y x
. sin α = cos α =
r r
20 luty 2007
pobierz nowszy y x
tg α = ctg α =
x y
p
r = x2 + y 2
książki
Taka definicja umożliwia obliczanie funkcji trygonometrycznych dla kątów większych od 90◦ ,
częgo nie da się z tego.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować definicje funkcji trygonometrycznych
dowolnego kąta oraz zmiennej rzeczywistej
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź wartości podstawowych funkcji trygonometrycznych kąta, którego pierwsze ramię
zawiera oś 0X, a drugie przechodzi przez punkt P = (2, 3).
Rozwiązanie:
y
3 P = (2, 3)
spis treści
więcej w MatTV
α
symbole
2 x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
Korzystamy z definicji funkcji trygonometrycznych.
20 luty 2007
pobierz nowszy x=2 y=3
p √ √
r= 22 + 32 = 4+9= 13
√ √
książki 3 3 13 3 13
sin α = √ = √ · √ =
13 13 13 13
√ √
2 2 13 2 13
cos α = √ = √ · √ =
13 13 13 13
3
tg α = = 1, 5
2
jakub@matematyka.pisz.pl 2
ctg α =
www.matematyka.pisz.pl 3
Znajdź wartości podstawowych funkcji trygonometrycznych kąta, którego pierwsze ramię
zawiera oś 0X, a drugie przechodzi przez punkt P = (−2, −1).
Rozwiązanie:
y
spis treści
więcej w MatTV
-2 α
symbole
x
dodaj do drukowania -1
P =(−2,−1)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
Korzystamy z definicji funkcji trygonometrycznych.
20 luty 2007
pobierz nowszy x = −2 y = −1
p √ √
r= (−2)2 + (−1)2 = 4+1= 5
√ √
książki −1 −1 5 − 5
sin α = √ = √ · √ =
5 5 5 5
√ √
−2 −2 5 −2 5
cos α = √ = √ · √ =
5 5 5 5
−1 1
tg α = =
−2 2
jakub@matematyka.pisz.pl −2
www.matematyka.pisz.pl ctg α = =2
−1
α 0◦ 30◦ 45◦ 60◦ 90◦ 120◦ 135◦ 150◦
√ √ √ √
1 2 3 3 2 1
sin α 0 2 2 2 1 2 2 2
√ √ √ √
3 2 1
cos α 1 2 2 2 0 − 12 − 22 − 23
√
3
√ √ √
spis treści tg α 0 3 1 3 − − 3 −1 − 33
więcej w MatTV √ √
3
√
3
√
ctg α − 3 1 3 0 − 3 −1 − 3
symbole
dodaj do drukowania
α 180◦ 210◦ 225◦ 240◦ 270◦ 300◦ 315◦ 330◦ 360◦
zgłoś błąd √ √ √ √
sin α 0 − 12 − 2
2
− 2
3
−1 − 2
3
− 2
2
− 12 0
szukasz i nie ma? √ √ √ √
cos α −1 − 23 − 22 − 12 0 1
2 2
2
2
3
1
20 luty 2007 √
3
√ √ √
pobierz nowszy tg α 0 3 1 3 − − 3 −1 − 33 0
√ √
3
√
3
√
ctg α − 3 1 3 0 − 3 −1 − 3 −
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź, korzystając z definicji, wartości podstawowych funkcji trygonometrycznych kąta
135◦ .
Rozwiązanie:
Wybieramy punkt P = (−1, 1) na drugim ramieniu kąta.
spis treści y
P
więcej w MatTV 1
symbole
135◦
45◦
dodaj do drukowania
-1 x
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
książki √ √
◦ 1 1 2 2 1
sin 135 = √ = √ · √ = tg 135◦ = = −1
2 2 2 2 −1
√ √
◦ −1 −1 2 2 −1
cos 135 = √ = √ · √ = − ctg 135◦ = = −1
2 2 2 2 1
książki √ √
◦ −1 −1 2 2 −1
sin 225 = √ = √ · √ = − tg 225◦ = =1
2 2 2 2 −1
√ √
◦ −1 −1 2 2 −1
cos 225 = √ = √ · √ = − ctg 225◦ = =1
2 2 2 2 −1
P
r
y 2
y
120◦ 60◦
60◦
spis treści
x 1
więcej w MatTV
symbole
Odcinki x, y , r tworzą trójkąt, który jest połową trójkąta równobocznego. Niech P będzie
dodaj do drukowania
odległe o 2 od początku układu współrzędnych r = 2. Patrząc na trójkąt równoboczny
zgłoś błąd widzimy, że x = −1. Z twierdzenia Pitagorasa liczymy y .
szukasz i nie ma?
y 2 + 12 = 22
20 luty 2007 y2 + 1 = 4
pobierz nowszy
y2 = 3
√
y= 3
√
x = −1 y= 3 r=2
książki
Korzystamy z definicji funkcji trygonometrycznych.
√
◦ 3 1
sin 120 = cos 120◦ = −
2 2
√ √ √
3 √ −1 1 3 3
tg 120◦ = =− 3 ctg 120 = ◦
√ =− √ · √ =−
−1 3 3 3 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl Wyniki możemy sprawdzić w tabeli.
Znajdź, korzystając z definicji, wartości podstawowych funkcji trygonometrycznych kąta 330◦
330◦ x x
30◦ 30◦
spis treści y 1
r 2
więcej w MatTV
P
symbole
dodaj do drukowania Odcinki x, y , r tworzą trójkąt, który jest połową trójkąta równobocznego. Niech P będzie
zgłoś błąd odległe o 2 od początku układu współrzędnych r = 2. Patrząc na trójkąt równoboczny
widzimy, że y = −1. Z twierdzenia Pitagorasa liczymy x.
szukasz i nie ma?
x2 + 12 = 22
20 luty 2007
pobierz nowszy x2 + 1 = 4
x2 = 3
√
x= 3
√
książki x= 3 y = −1 r=2
Korzystamy z definicji funkcji trygonometrycznych.
√
◦ 1 ◦ 3
sin 330 = − cos 330 =
2 2
√ √ √
◦ −1 1 3 3 ◦ 3 √
tg 330 = √ = − √ · √ = − ctg 330 = =− 3
3 3 3 3 −1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl Wyniki możemy sprawdzić w tabeli.
y = sin x
y
1
spis treści
więcej w MatTV x
−2π −π π 2π
symbole
−1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
dziedzina D=R
zbiór wartości D −1 = h−1, 1i
20 luty 2007
pobierz nowszy miejsce zerowe x0 = kπ k ∈ C
monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
rosnąca w przedziałach − π2 + 2kπ, π
2 + 2kπ k ∈ C
π 3π
malejąca w przedziałach 2 + 2kπ, 2 + 2kπ k ∈ C
książki różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
parzystość funkcja nieparzysta
okresowość funkcja jest okresowa. Okres podstawowy T = 2π .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y = cos x
y
1
spis treści
więcej w MatTV −π π x
−2π 2π
symbole
−1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
dziedzina D=R
zbiór wartości D −1 = h−1, 1i
20 luty 2007
pobierz nowszy miejsce zerowe x0 = π2 + kπ k ∈ C
monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
malejąca w przedziałach (2kπ, π + 2kπ) k∈C
rosnąca w przedziałach (π + 2kπ, 2π + 2kπ) k ∈ C
książki różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
parzystość funkcja parzysta
okresowość funkcja jest okresowa. Okres podstawowy T = 2π .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y = tg x
spis treści
więcej w MatTV
symbole
1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd −π π 2π x
szukasz i nie ma? −1
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki dziedzina D = R \ { π2 + kπ : k ∈ C}
zbiór wartości D −1 = R
miejsce zerowe x0 = kπ k ∈ C
monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
rosnąca w przedziałach − π2 + kπ, π
2 + kπ k∈C
różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
parzystość funkcja nieparzysta
okresowość funkcja jest okresowa. Okres podstawowy T = π .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y = ctg x
spis treści
więcej w MatTV
symbole
1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd −2π −π π 2π x
szukasz i nie ma? −1
20 luty 2007
pobierz nowszy
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Minimalny zestaw wzorów redukcyjnych
Nie wszystkie wzory są potrzebne, aby rozwiązać każde zadanie. Poniższe wzory wystarczą
do znalezienia funkcji trygonometrycznej każdego kąta. Tylko te wzory będę wykorzystywał
w zadaniach.
spis treści
więcej w MatTV
sin(k · 360◦ + α) = sin α tg(k · 180◦ + α) = tg α
symbole
cos(k · 360◦ + α) = cos α ctg(k · 180◦ + α) = ctg α
dodaj do drukowania k - dowolna liczba całkowita
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? sin(−α) = − sin α tg(−α) = − tg α
cos(−α) = cos α ctg(−α) = − ctg α
20 luty 2007
pobierz nowszy
sin(180◦ − α) = sin α sin(180◦ + α) = − sin α
cos(180◦ − α) = − cos α cos(180◦ + α) = − cos α
tg(180◦ − α) = − tg α tg(180◦ + α) = tg α
ctg(180◦ − α) = − ctg α ctg(180◦ + α) = ctg α
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych sin 120◦ .
Rozwiązanie:
√
. . 3
sin 120 = sin(180 − 60 ) = sin 60◦ =
◦ ◦ ◦
2
spis treści
więcej w MatTV Wynik możemy sprawdzić w tabeli.
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych cos(−135◦ ).
Rozwiązanie:
√
◦. ◦ ◦ ◦ . ◦ . 2
cos(−135 ) = cos 135 = cos(180 − 45 ) = − cos 45 = −
2
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych tg 180◦ .
Rozwiązanie:
. .
tg 180◦ = tg(180◦ + 0◦ ) = tg 0◦ = 0
spis treści
więcej w MatTV Wynik możemy sprawdzić w tabeli.
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych ctg(−240◦ ).
Rozwiązanie:
√
◦. ◦ ◦ ◦ . ◦ . 3
ctg(−240 ) = − ctg 240 = − ctg(180 + 60 ) = − ctg 60 = −
3
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych tg 270◦ .
Rozwiązanie:
. .
tg 270◦ = tg(180◦ + 90◦ ) = tg 90◦ = −
spis treści
więcej w MatTV Nie ma rozwiązania.
Wynik możemy sprawdzić w tabeli.
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych ctg(−300◦ ).
Rozwiązanie:
. .
ctg(−300◦ ) = − ctg 300◦ = − ctg(180◦ + 120◦ ) = − ctg 120◦ =
√
◦ ◦ ◦ ◦ =. 3
spis treści = − ctg(180 − 60 ) = −(− ctg 60 ) = ctg 60
3
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych cos 315◦ .
Rozwiązanie:
.
cos 315◦ = cos(180◦ + 135◦ ) = − cos 135◦ = − cos(180◦ − 45◦ ) =
√
◦ =. .
◦ = 2
spis treści = −(− cos 45 ) cos 45
2
więcej w MatTV
symbole
Wynik możemy sprawdzić w tabeli.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych sin(−360◦ ).
Rozwiązanie:
. . .
sin(−360◦ ) = − sin 360◦ = − sin(360◦ + 0◦ ) = − sin 0◦ = 0
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych ctg 420◦ .
Rozwiązanie:
√
. . 3
ctg 420 = ctg(2 · 180 + 60 ) = ctg 60◦ =
◦ ◦ ◦
3
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych tg(−840◦ ).
Rozwiązanie:
. .
tg(−840◦ ) = − tg 840◦ = − tg(4·180◦ +120◦ ) = − tg 120◦ = − tg(180◦ −60◦ ) =
spis treści . √
= −(− tg 60◦ ) = tg 60◦ = 3
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych sin 1380◦ .
Rozwiązanie:
.
sin 1380◦ = sin(3 · 360◦ + 300◦ ) = sin 300◦ = sin(180◦ + 120◦ ) =
√
. ◦ ◦ ◦ . ◦ . 3
spis treści = − sin 120 = − sin(180 − 60 ) = − sin 60 = −
2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych cos(−1485◦ ).
Rozwiązanie:
√
. . . 2
◦
cos(−1485 ) = cos 1485◦ = cos(4 · 360◦ + 45◦ ) = cos 45◦ =
2
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych sin π3 .
Rozwiązanie:
Wiedząc, że π = 180◦ :
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
3π
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych cos 4 .
Rozwiązanie:
Wiedząc, że π = 180◦ :
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych tg − 2π
3 .
Rozwiązanie:
Wiedząc, że π = 180◦ :
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych ctg(−2π).
Rozwiązanie:
Wiedząc, że π = 180◦ :
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych
Rozwiązanie:
spis treści √
więcej w MatTV ◦ ◦ ◦ . .
◦ = 2
cos 135 = cos(180 − 45 ) = − cos 45 −
symbole 2 √
◦ ◦ ◦ =. ◦ ◦ ◦ = . ◦ =. 3
dodaj do drukowania tg 330 = tg(180 + 150 ) tg 150 = tg(180 − 30 ) − tg 30 −
3
zgłoś błąd ◦ ◦ ◦ =. ◦ =.
ctg 225 = ctg(180 + 45 ) ctg 45 1
szukasz i nie ma? √
. . . 3
sin 840◦ = sin(2 · 360◦ + 120◦ ) = sin 120◦ = sin(180◦ − 60◦ ) = sin 60◦ =
2
20 luty 2007
pobierz nowszy √ √ √ √ √ √
−3 2−2 3
cos 135◦ + tg 330◦ − 22 − 3
3
−362 − 2 3
6
= √ = √ = √6 =
ctg 225◦ sin 840◦ 1 · 23 3 3
2 2
√ √ √ √ √ √ √ √
książki −3 2 − 2 3 3 −3 2 − 2 3 2 −6 2 − 4 3 3
= : = · √ = √ ·√ =
6 2 6 3 6 3 3
√ √ √
−6 6 − 12 6(− 6 − 2) − 6−2
= = =
18 6·3 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych
5π 4π 1
sin tg + cos 2 π
4 3 2
Rozwiązanie:
spis treści
Wiedząc, że π = 180◦ :
więcej w MatTV ◦
symbole sin 5π
4 = sin
5·180
4 = sin 225◦
√
◦ . ◦ ◦◦ . 2
dodaj do drukowania sin 225 = sin(180 + 45 ) = − sin 45 = −
2
zgłoś błąd
4·180◦
szukasz i nie ma? tg 4π
3 = tg = tg 240◦
3
. . √
tg 240◦ = tg(180◦ + 60◦ ) = tg 60◦ = 3
20 luty 2007
pobierz nowszy cos 2 12 π = cos(2 12 · 180◦ ) = cos( 52 · 180◦ ) = cos 450◦
. .
cos 450◦ = cos(360◦ + 90◦ ) = cos 90◦ = 0
√ √ √
książki sin 5π
4 tg
4π
3 + cos 2 12 π = − 2
2
· 3+0=− 2
6
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Tożsamości trygonometryczne
sin2 α + cos2 α = 1
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znaki funkcji trygonometrycznych w poszczególnych ćwiartkach
ćwiartka I II III IV
π π 3 3
spis treści α∈ 0, 2 2,π π, 2π 2 π, 2π
więcej w MatTV
sin α + + − −
symbole
cos α + − − +
dodaj do drukowania
tg α + − + −
zgłoś błąd
ctg α + − + −
szukasz i nie ma?
II I
x
III IV
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować związki między funkcjami
trygonometrycznymi tego samego kąta do dowodzenia tożsamości
trygonometrycznych:
spis treści
sin2 α + cos2 α = 1 tg α = sin α
cos α tg α · ctg α = 1
więcej w MatTV
Oblicz wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta α, jeżeli:
symbole √
1 π 2 3
. sin α = 3 gdy 2 < α < π . cos α = − 2 gdy π < α < 2π
dodaj do drukowania √ 3 1
. tg α = − 5 gdy 2π < α < 2π . ctg α = 2 gdy 0 < α < 2π
zgłoś błąd
Wykaż tożsamość:
szukasz i nie ma?
. (ctg2 α + 1) sin2 α = 1 . (sin α + cos α)2 + (sin α − cos α)2 = 2
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta α, jeżeli:
1 π
sin α = 3 gdy 2 <α<π
Rozwiązanie:
√
spis treści 2 2
cos α = −
więcej w MatTV 3
symbole
sin α
. tg α =
dodaj do drukowania cos α
1
√ √ √
1
zgłoś błąd tg α = 3√
= 3 : −232 = 1
3
3
· − 2√ 1
= − 2√ 1
= − 2√ · √2 =− 4
2
−232 2 2 2 2
szukasz i nie ma?
. tg α · ctg α = 1
20 luty 2007 √ . √
pobierz nowszy − 42 · ctg α = 1 : − 42
√ √ √ √
ctg α = 1 : − 42 = 1 · − √42 = − √42 = − √42 · √2
2
= − 4 2 2 = −2 2
książki √ √ √
Odp. cos α = − 2 3 2 , tg = − 2
4 , ctg = −2 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. sin2 α + cos2 α = 1
2
1
+ cos2 α = 1
3
1
+ cos2 α = 1
spis treści 9
1
więcej w MatTV cos2 α = 1 −
9
symbole 8
cos2 α =
dodaj do drukowania 9
q q
zgłoś błąd cos α = − 89 lub cos α = 8
9
szukasz i nie ma?
π π
2 < α < π czyli α ∈ 2,π co oznacza, że cos α < 0
20 luty 2007 q √ √ √
pobierz nowszy cos α = − 89 = − 38 = − 34·2 = − 2 3 2
√
2 2
cos α = −
3
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta α, jeżeli:
√
2 3
cos α = − 2 gdy π < α < 2π
Rozwiązanie:
√
spis treści 2
sin α = −
więcej w MatTV 2
symbole
sin α
dodaj do drukowania
. tg α =
cos α
√
2
zgłoś błąd −
tg α = √2
=1
− 22
szukasz i nie ma?
. tg α · ctg α = 1
20 luty 2007
pobierz nowszy 1 · ctg α = 1
ctg α = 1
√
2
książki Odp. sin α = − 2 , tg α = 1, ctg α = 1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. sin2 α + cos2 α = 1
√ !2
2 − 2
sin α + =1
2
2
sin2 α + =1
spis treści 4
więcej w MatTV 1
sin2 α + = 1
symbole 2
1
dodaj do drukowania sin2 α = 1 −
2
zgłoś błąd 1
sin2 α =
szukasz i nie ma? 2
q q
sin α = − 12 lub sin α = 1
2
20 luty 2007
pobierz nowszy
π < α < 32 π czyli α ∈ π, 32 π co oznacza, że sin α < 0
q √ √
sin α = − 12 = − √12 = − √12 · √22 = − 22
√
książki 2
sin α = −
2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta α, jeżeli:
√ 3
tg α = − 5 gdy 2π < α < 2π
Rozwiązanie: √
tg α = − 5
sin α √
spis treści . = − 5 · cos α
więcej w MatTV cos α √
symbole sin α = − 5 cos α
√ √ √
30 6 5
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. sin α = − 6 , cos α = 6 , ctg α = − 5
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta α, jeżeli:
1
ctg α = 2 gdy 0 < α < 2π
Rozwiązanie:
ctg α = 2
cos α
spis treści . = 2 · sin α
sin α
więcej w MatTV
cos α = 2 sin α
symbole
. sin2 α + cos2 α = 1
dodaj do drukowania
sin2 α + (2 sin α)2 = 1
zgłoś błąd
sin2 α + 4 sin2 α = 1
szukasz i nie ma?
5 sin2 α = 1 / : 5
q q
20 luty 2007 sin α = − 15 lub sin α = 15
pobierz nowszy
0 < α < 12 π czyli α ∈ 0, 12 π co oznacza, że sin α > 0
q √ √
sin α = 15 = √15 = √15 · √55 = 55
√ √
książki 5 2 5
cos α = 2 sin α = 2 · 5 = 5
. tg α · ctg α = 1
tg α · 2 = 1/ : 2
1
tg α = 2
√ √
5 2 5 1
Odp. sin α = 5 , cos α = 5 , tg α = 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykaż tożsamość:
(ctg2 α + 1) sin2 α = 1
Rozwiązanie:
Zazwyczaj tożsamości udowadniamy wychodząc od strony bardziej „skomplikowanej” i przez
kolejne przekształcenia dochodząc do strony „prostszej”.
spis treści
więcej w MatTV
cos2 α
2 . .
symbole
2
L = (ctg α + 1) sin α = + 1 sin2 α = cos2 α + sin2 α = 1
sin2 α
dodaj do drukowania
L=P
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykaż tożsamość:
(sin α + cos α)2 + (sin α − cos α)2 = 2
Rozwiązanie:
Zazwyczaj tożsamości udowadniamy wychodząc od strony bardziej „skomplikowanej” i przez
kolejne przekształcenia dochodząc do strony „prostszej”.
spis treści
więcej w MatTV
L = (sin α + cos α)2 + (sin α − cos α)2 =
symbole .
= sin2 α + 2 sin α cos α + cos2 α + sin2 α − 2 sin α cos α + cos2 α =
dodaj do drukowania = sin2 α + cos2 α + sin2 α + cos2 α =
.
zgłoś błąd = 1+1=2
szukasz i nie ma?
L=P
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
geometria na płaszczyźnie
wzory, twierdzenia, definicje
• okrąg i koło: kąt środkowy i wpisany, okrąg opisany lub wpisany w trójkąt lub czworokąt, wzajemne położenie
prostej i okręgu lub dwóch okręgów, pole koła, odcinka lub wycinka, długość okręgu lub łuku
spis treści
• trójkąt: wysokość, środkowa, symetralna, dwusieczna trójkąta, trójkąt równoramienny, równoboczny lub prosto-
kątny, obwód i pole, przystawanie i podobieństwo trójkątów, okrąg opisany lub wpisany w trójkąt
więcej w MatTV
symbole • twierdzenie Pitagorasa
• twierdzenie cosinusów
dodaj do drukowania • twierdzenie sinusów
zgłoś błąd • kwadrat • równoległobok • trapez
szukasz i nie ma? • prostokąt • romb • deltoid
• czworokąt wpisany w okrąg
• czworokąt opisany na okręgu
20 luty 2007
pobierz nowszy • wielokąty: wypukłe, wklęsłe, foremne: trójkąt równoboczny, kwadrat, pięciokąt foremny, sześciokąt foremny
• obwód wielokąta
• przystawanie wielokątów
• podobieństwo wielokątów
książki • twierdzenie Talesa
• rysowanie wektorów
• przekształcenia izometryczne: symetria osiowa i środkowa, oś i środek symetrii figury, przesunięcie (trans-
lacja) o wektor, obrót
• jednokładność
rozwiązane zadania
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Okrąg i koło
A A
spis treści
więcej w MatTV
symbole okrąg o środku A koło o środku A
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Kąty w okręgu
spis treści A B
A B A B
więcej w MatTV F F
symbole
dodaj do drukowania
kąt środkowy oparty kąt wpisany oparty kąt środkowy oparty
zgłoś błąd na łuku AFB na łuku AFB na łuku AKB
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
Kąt środkowy ma wierzchołek w środku okręgu.
Kąt wpisany ma wierzchołek na okręgu.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Twierdzenie o kątach wpisanych
spis treści
więcej w MatTV
α
symbole α α α
α
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Twierdzenie o kącie wpisanym i środkowym
Kąt środkowy jest dwa razy większy od kąta wpisanego opartego na tym samym łuku co kąt
środkowy.
Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV
symbole α
240◦
dodaj do drukowania 30◦
◦
2α 60
zgłoś błąd 120◦
20 luty 2007
pobierz nowszy
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wzajemne położenie prostej i okręgu
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Dwie styczne do okręgu
A
B
spis treści
więcej w MatTV
O
symbole
dodaj do drukowania C
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
Odcinki AB i AC są równe
|AB| = |AC|
Półprosta AO jest dwusieczną kąta CAB .
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Czytasz zadanie i nic. Zero. Pustka w głowie. Nie wiesz jak je ugryźć. Możesz wtedy sięgnąć
do mojego ebook’a. A jeżeli to jest w szkole? Komputer daleko. Wtedy możesz sięgnąć do
tych tablic.
spis treści
więcej w MatTV ? Przejrzysty układ.
symbole ? Kolorowe wykresy i rysunki.
dodaj do drukowania ? Bez nadmiaru materiału, tylko to co potrzebujesz.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Spis treści
1. Podstawowe symbole i oznaczenia 29. Funkcja potęgowa
2. Alfabet grecki 30. Funkcja wykładnicza
3. Liczby arabskie i rzymskie 31. Funkcja logarytmiczna
4. Podwielokrotności i wielokrotności miar 32. Funkcje trygonometryczne
5. Liczby 33. Funkcje cyklometryczne (kołowe)
6. Logika matematyczna 34. Podstawowe pojęcia geometrii
spis treści 7. Zbiory 35. Współrzędne punktu, odległość. Wektor
8. Działania na liczbach i wyrażeniach 36. Prosta
więcej w MatTV
9. Funkcja i jej własności 37. Półprosta, odcinek
symbole 10. Granica funkcji 38. Łamana
11. Pochodna funkcji 39. Płaszczyzna
dodaj do drukowania 12. Ekstremum funkcji 40. Prosta płaszczyzna
13. Styczna i asymptota wykresu funkcji 41. Kąt
zgłoś błąd 14. Punkt przegięcia wykresu funkcji 42. Okrąg, koło
15. Przebieg zmienności funkcji 43. Elipsa, hiperbola, parabola
szukasz i nie ma?
16. Przekształcenie wykresu funkcji 44. Wielokąt
17. Całka nieoznaczona 45. Trójkąt
20 luty 2007 18. Całka oznaczona 46. Czworokąt
19. Ciągi 47. Przekształcenia geometryczne płaszczyzny
pobierz nowszy
20. Równanie i nierówności z jedną niewiadomą 48. Wielościan
21. Funkcja liniowa 49. Bryły obrotowe
22. Funkcja kwadratowa 50. Kombinatoryka
23. Wielomiany 51. Doświadczenie losowe
24. Równania drugiego stopnia z dwiema niewiadomymi 52. Zdarzenia losowe
25. Układy równań z dwiema niewiadomymi 53. Prawdopodobieństwo
książki 26. Układ dwóch równań drugiego stopnia z dwiema niewiadomymi 54. Zmienna losowa
27. Nierówności drugiego stopnia z dwiema niewiadomymi 55. Statystyka
28. Funkcja wymierna
Tabele
– Zamiana stopni na radiany i odwrotnie
– Wartości sinusów i cosinusów
– Wartości tangensów i cotangensów
– Kwadraty, pierwiastki liczb
jakub@matematyka.pisz.pl – Kwadraty, sześciany i pierwiastki liczb
– Jednostki długości, powierzchni, objętości, masy i czasu
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż za pomocą wyznaczników
(
1
2x + 14 y = 2
2x + y = 8
1
2 1
Wy = 2 = ·8−2·2 =4−4= 0
2 8 2
książki
odp. na podstawie wzorów układ równań jest nieoznaczony, czyli ma nieskończenie wiele
rozwiązań
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wzory, twierdzenia, definicje
1logika
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać dziedzinę i zbiór wartości funkcji
homograficznej, szkicować jej wykres, wyznaczać miejce zerowe
i przedziały monotoniczności
spis treści
Narysuj wykres funkcji i wypisz jej własności:
więcej w MatTV 1 −2 1
.y= x .y= x .y= x + 1
symbole 1 2 x+3
.y= x−2 .y= x+3 −1 .y= x+2
dodaj do drukowania 2x−3
.y= x−1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wzajemne położenie dwóch okręgów
r1
r2 B okręgi wzajemnie zewnętrzne |AB| > r1 + r2
A
spis treści
więcej w MatTV
symbole
r1
dodaj do drukowania r2 B okręgi styczne zewnętrznie |AB| = r1 + r2
A
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007 r1
r2 B okręgi przecinające się |r1 − r2 | < |AB| < r1 + r2
pobierz nowszy A
książki A r1
okręgi styczne wewnętrznie |AB| = |r1 − r2 |
Br2
spis treści
więcej w MatTV
α r α r
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd α α
l= · 2πr P = · πr2
szukasz i nie ma? 360◦ 360◦
długość łuku pole wycinka
20 luty 2007
pobierz nowszy π ≈ 3, 14
książki
α r
odcinek koła
pole odcinka koła = pole wycinka koła − pole trójkąta .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
matematyczny blog >>>>>>>>>
Ale się dzisiaj nie miło zaskoczyłem. Od pewnego
czasu układam materiał w tym ebook’u według
wymagań maturalnych. W zasadzie wszystko co napisałem
pokrywa się z nimi. No ale trafił się temat, który opra-
spis treści cowałem, a go w wymaganiach nie ma. Mam na myśli
granice funkcji w ±∞. No i co teraz zrobić. Wyrzucić?
więcej w MatTV
Szkoda, troche pracy w niego włożyłem. Zostawić? No to
symbole
będę wprowadzał ludzi w błąd. Będą się uczyć więcej niż po-
dodaj do drukowania trzeba, a to jak wiadomo jest przyczyną wielu groźnych cho-
rób ;-). W dodatku z tego ebook’a korzystają też studenci.
zgłoś błąd
Im się to już zdecydowanie przyda. Ostatecznie zdecydowa-
szukasz i nie ma? łem się ten materiał umieścić w nowym rozdziale i opatrzyć
ostrzeżeniem. Swoją drogą ciekawy jestem do ilu nauczycieli
20 luty 2007 dotarło, że ten temat już nie obowiązuje na nowej maturze.
pobierz nowszy Na starej obowiązywał, stąd moja pomyłka.
;-)
jakub@matematyka.pisz.pl
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Długość okręgu i pole koła
spis treści
r A r
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd l = 2πr P = πr 2
szukasz i nie ma?
π ≈ 3, 14
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: posługiwać się własnościami: symetralnej odcinka
dwusiecznej kąta, środkowych boków trójkąta, kątów środkowych
i wpisanych w koło
dodaj do drukowania
α β α
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 60◦ 70◦
β
20 luty 2007
pobierz nowszy
. .
α
książki
70◦ 110◦
β
α
β
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź miary kątów α i β .
α β
spis treści
więcej w MatTV 60◦
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Kąty wpisane α i β oparte są na tym samym łuku, dlatego są równe.
szukasz i nie ma?
α=β
20 luty 2007
pobierz nowszy Kąt wpisany α jest oparty na tym samym łuku co kąt środkowy 60◦ , dlatego jest dwa razy
mniejszy.
60◦
α= = 30◦
2
książki Odp. α = 30◦ , β = 30◦ .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Znajdź miary kątów α i β .
α
O
70◦
spis treści
β
więcej w MatTV A B
symbole
dodaj do drukowania Kąt wpisany α jest oparty na tym samym łuku co kąt środkowy 70◦ , dlatego jest dwa razy
zgłoś błąd mniejszy.
70◦
szukasz i nie ma? α= = 35◦
2
Trójkąt AOB jest równoramienny (|OA| = |OB|, bo to są promienie okręgu). W trójkącie
20 luty 2007
pobierz nowszy równoramiennym kąty przy podstawie są równe.
70◦
β β
książki
Suma kątów w trójkącie jest równa 180◦ .
β + β + 70◦ = 180◦
2β = 180◦ − 70◦
β = 55◦
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
C
O
70◦
70◦
β
α α α
spis treści A B
więcej w MatTV
symbole
Trójkąt AOB jest równoramienny (|OA| = |OB|, bo to są promienie okręgu). W trójkącie
dodaj do drukowania równoramiennym kąty przy podstawie są równe.
zgłoś błąd
α + α + 70◦ = 180◦
szukasz i nie ma?
2α = 180◦ − 70◦
20 luty 2007 α = 55◦
pobierz nowszy
Trójkąt ABC jest oparty na średnicy AC dlatego kąt ABC = 90◦ .
α+β = 90◦
55◦ + β = 90◦
książki
β = 90◦ − 55◦
β = 35◦
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
α
110◦
spis treści β
więcej w MatTV
symbole Kąt wpisany α jest oparty na tym samym łuku co kąt środkowy 110◦ , dlatego jest dwa razy
mniejszy.
dodaj do drukowania 110◦
α= = 55◦
zgłoś błąd 2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007 α
pobierz nowszy
250◦
250◦ + 110◦ = 360◦
β
książki
Kąt wpisany β jest oparty na tym samym łuku co kąt środkowy 250◦ , dlatego jest dwa razy
mniejszy.
250◦
β= = 125◦
2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Twierdzenie Pitagorasa
c
spis treści b
a2 + b2 = c2
więcej w MatTV a
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Przykłady:
20 luty 2007
pobierz nowszy 5 c=?
3 4
a=? 6
książki
a2 + 32 = 52 62 + 42 = c2
a2 = 25
√ −9 c2 = 36
√ + 16√ √
a = 16 = 4 c = 52 = 4 · 13 = 2 13
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać własności podstawowych figur płaskich
(odcinek, półprosta, prosta, kąt, wielokąt, okrąg, koło)
i posługiwać się nimi
spis treści
. Przez punkt A poprowadzono styczną do okręgu o promieniu 3cm. Odległość punktu A
więcej w MatTV
od środka okręgu wynosi 5cm. Znajdź odległość punktu A od punktu styczności.
symbole
. Okrąg o promieniu 4 cm jest styczny zewnętrznie do okręgu o promieniu 2 cm. Poprowa-
dodaj do drukowania
dzono prostą styczną do tych okręgów. Oblicz odległości między punktami styczności.
zgłoś błąd
. W okręgu poprowadzono cięciwę o długości 6 cm odległą o 3 cm od środka okręgu. Oblicz
szukasz i nie ma?
długość łuków okręgu, na które dzieli ten okrąg cięciwa.
20 luty 2007 . W kole o promieniu 4 cm poprowadzono cięciwę o długości 4 cm. Oblicz pole powstałego
pobierz nowszy odcinka koła.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Przez punkt A poprowadzono styczną do okręgu o promieniu 3 cm. Odległość punktu A od
środka okręgu wynosi 5cm. Znajdź odległość punktu A od punktu styczności.
Rozwiązanie:
a
spis treści 3
więcej w MatTV
A
5
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa:
20 luty 2007 a2 + 32 = 52
pobierz nowszy
a2 = 25 − 9
a2 = 16
√
a = 16 = 4
książki
Odp. Punkt A odległy jest od punktu styczności o 4 cm.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować cechy podobieństwa trójkątów
do rozwiązywania problemów teoretycznych lub praktycznych
spis treści
. W słoneczny dzień chłopiec o wzroście 1, 6 m rzuca cień o długości 2 m. Oblicz wysokość
drzewa, które rzuca cień o długości 12 m.
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Okrąg o promieniu 4 cm jest styczny zewnętrznie do okręgu o promieniu 2 cm. Poprowadzono
prostą styczną do tych okręgów. Oblicz odległości między punktami styczności.
Rozwiązanie:
Kąty między promieniami okręgu a prostą styczną mają po 90◦ .
spis treści D
C
więcej w MatTV
4
symbole 2
A 4 2 B
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Czworokąt ABCD narysujemy odwrócony, aby łatwiej zobaczyć rozwiązanie.
20 luty 2007 A
4
pobierz nowszy 2 2 B
4 a
2 2 AB = 6
D a C
Z twierdzenia Pitagorasa:
książki
a2 + 22 = 62
a2 = 36 − 4
a2 = 32
√ √ √
a = 32 = 16 · 2 = 4 2
√
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. Odległość między punktami styczności wynosi 4 2 cm.
www.matematyka.pisz.pl
W okręgu poprowadzono cięciwę o długości 6 cm odległą o 3 cm od środka okręgu. Oblicz
długość łuków okręgu, na które dzieli ten okrąg cięciwa.
Rozwiązanie:
spis treści O
więcej w MatTV 3
3 3
symbole A D B
dodaj do drukowania Cięciwa AB o długości 6 cm jest podzielona przez punkt D na dwie równe części o długości
3 cm. Zatem trójkąty ADO i BDO są trójkątami równoramiennymi z następującymi kątami.
zgłoś błąd
O
szukasz i nie ma?
45◦ 45◦
Kąty przy podstawie trójkąta
r r
równoramiennego są równe.
20 luty 2007 45◦ 45◦
pobierz nowszy A D B
√
Z twierdzenia Pitagorasa r = 3 2
Kąt między promieniami r okręgu wynosi zatem 45◦ + 45◦ = 90◦ .
Korzystając ze wzoru liczymy długość łuku.
książki
90◦ √ 1 √ 1√
l1 = ◦
· 2 · π · 3 2 = · 6 2π = 1 2π cm
360 4 2
Długość drugiego łuku otrzymamy odejmująć l1 od długości okręgu.
√ 1√ √ 1√ 1
l2 = 2π · 3 2 − 1 2π = 6 2π − 1 2π = 4 π cm
2 2 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl Odp. Okrąg został podzielony na łuki o długościach 1 21 π cm i 4 12 π cm.
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać prawdopodobieństwo warunkowe
i całkowite w skończonym zbiorze zdarzeń elementarnych
spis treści
. A i B są zdarzeniami losowymi i P (B) > 0. Wykaż, że
więcej w MatTV 1 − P (A0 )
symbole P (A/B) ¬
P (B)
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Uczniowie dojeżdżający do szkoły zaobserwowali, że spóźnienie autobusu zależy od tego,
szukasz i nie ma? który z trzech kierowców prowadzi autobus. Przeprowadzili badania statystyczne i obliczyli, że
w przypadku, gdy autobus prowadzi kierowca A, spóźnienie zdarza się w 5% jego kursów, gdy
20 luty 2007 prowadzi kierowca B w 20% jego kursów, a gdy prowadzi kierowca C w 50% jego kursów. W
pobierz nowszy ciągu 5-dniowego tygodnia nauki dwa razy prowadzi autobus kierowca A, dwa razy kierowca
B i jeden raz kierowca C. Oblicz prawdopodobieństwo spóźnienia się szkolnego autobusu w
losowo wybrany dzień nauki.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
W kole o promieniu 4 cm poprowadzono cięciwę o długości 4 cm. Oblicz pole powstałego
odcinka koła.
4 60◦ 4
spis treści 4
więcej w MatTV
symbole
Pole odcinka koła jest równe polu wycinka koła zmniejszonego o pole trójkąta równobocznego.
dodaj do drukowania
Pole trójkąta równobocznego:
zgłoś błąd z tw. Pitagorasa Pole trójkąta
szukasz i nie ma? 2
2 +h = 2
4 2
Pt = 12 · a · h
√
4 h 4 h2 = 16 − 4 Pt = 12 · 4 · 2 3
20 luty 2007 √ √ √
pobierz nowszy
2 2
h= √12 = 4 · 3 Pt = 4 3 cm2
4 h= 2 3 cm
Pole wycinka koła:
α
Pw = πr2
360◦
książki
60◦
Pw = π42
360◦
1 16 2
Pw = π16 = π = 2 π cm2
6 6 3
Pole odcinka koła
2 √ 8
P = Pw − Pt = 2 π − 4 3 ≈ · 3, 14 − 4 · 1, 73 = 8, 4 − 6, 9 = 1, 5 cm2
jakub@matematyka.pisz.pl 3 3
www.matematyka.pisz.pl
Odp. Pole odcinka koła wynosi 1, 5 cm2 .
Kąty w trójkącie
γ
Suma wszystkich kątów w trójkącie
spis treści wynosi 180◦
więcej w MatTV α β α + β + γ = 180◦
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Trójkąt
• kąty w trójkącie
• nierówność trójkąta
• wysokość
• środkowa
spis treści
• symetralna
więcej w MatTV • dwusieczna
symbole
• trójkąt równoramienny
dodaj do drukowania • trójkąt równoboczny
• trójkąt prostokątny
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? • obwód trójkąta
• pole trójkąta
20 luty 2007 • cechy przystawania trójkątów
pobierz nowszy • cechy podobieństwa trójkątów
• okrąg opisany na trójkącie
• okrąg wpisany w trójkąt
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Nierówność trójkąta
spis treści
więcej w MatTV 6 5
3 2 3
2
symbole
4 5 4
dodaj do drukowania
zgłoś błąd 3 < 4+2 6 < 2+5 5 < 3+4
szukasz i nie ma? 4 < 3+2 5 < 2+6 4 < 3+5
2 < 3+4 2 < 6+5 3 < 5+4
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wysokość trójkąta
Wysokość to odcinek łączący wierzchołek trójkąta z podstawą lub jej przedłużeniem pod
kątem prostym. Każdy trójkąt ma trzy wyskokości.
Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Wysokości lub ich przedłużenia przecinają się w jednym punkcie.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Środkowa trójkąta
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
Środkowe przecinają się w jednym punkcie.
szukasz i nie ma?
Nazywamy go środkiem ciężkości trójkąta.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
p x
b
x 2 a 2 q 2
= = =
a
y q y 1 b 1 p 1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
symetralna
Symetralna boku trójkąta to prosta prostopadła do boku i przechodząca przez jego środek.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Symetralne boków trójkąta przecinają się w jednym punkcie, który jest środkiem okręgu
opisanego na tym trójkącie.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
dwusieczna
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Dwusieczne kątów trójkąta przecinają się w jednym punkcie, który jest środkiem okręgu
wpisanego w ten trójkąt.
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
Twierdzenie o dwusiecznej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Twierdzenie o dwusiecznej
a b
spis treści
więcej w MatTV c d
symbole
dodaj do drukowania Dwusieczna dzieli bok trójkąta na odcinki c i d o długościach spełniających równanie:
zgłoś błąd
c d
szukasz i nie ma? =
a b
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać obwody i pola podstawowych figur
płaskich, między innymi z zastosowaniem funkcji
trygonometrycznych
spis treści
. Kąt przy wierzchołku trójkąta równoramiennego ma 100◦ . Oblicz pozostałe kąty.
więcej w MatTV
symbole . Oblicz wysokość trójkąta równoramiennego o podstawie 6 cm i ramieniu 4 cm.
dodaj do drukowania . Oblicz pole trójkąta równoramiennego o kącie przy wierzchołku 120◦ i ramieniu 6 cm.
zgłoś błąd . Oblicz kąty trójkąta prostokątnego, który jest jednocześnie trójkątem równoramiennym.
szukasz i nie ma?
. W trójkącie prostokątnym jedna z przyprostokątnych ma długość 4 cm, a kąt przy niej 30◦ .
Oblicz pole i obwód tego trójkąta.
20 luty 2007
pobierz nowszy
. Oblicz wszystkie wysokości w trójkącie prostokątnym o przyprostokątnych 3 cm i 4 cm.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Trójkąt równoramienny
b b
b b b b
spis treści a a a
więcej w MatTV
symbole a – podstawa
b – ramiona
dodaj do drukowania
W trójkącie równoramiennym kąty przy podstawie są równe.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007 α α
pobierz nowszy
Wysokość dzieli podstawę i kąt przy wierzchołku trójkąta równoramiennego na dwie równe
części.
książki
β β
| {z }| {z }
odcinki o równej długości
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Kąt przy wierzchołku trójkąta równoramiennego ma 100◦ . Oblicz pozostałe kąty.
Rozwiązanie:
100◦
spis treści
α α
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Kąty w trójkącie
zgłoś błąd
α + α + 100◦ = 180◦
szukasz i nie ma?
2α = 180◦ − 100◦
2α = 80◦ / : 2
20 luty 2007
pobierz nowszy α = 40◦
Odp. Kąty w trójkącie mają miarę 40◦ , 40◦ , 100◦ .
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz wysokość trójkąta równoramiennego o podstawie 6 cm i ramieniu 4 cm.
4 h
4
3 3
spis treści
6
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa:
zgłoś błąd
h2 + 32 = 42
szukasz i nie ma?
h2 + 9 = 16
20 luty 2007 h2 = 16 − 9
pobierz nowszy
h2 = 7
√
h = 7 cm
√
Odp. Wysokość trójkąta równoramiennego wynosi 7 cm.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Pole trójkąta
h
h h a h
spis treści a a a
więcej w MatTV
symbole a – podstawa
h – wysokość
dodaj do drukowania
1
zgłoś błąd P = ah
2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
p
c wzór Herona: P = p(p − a)(p − b)(p − c)
b
p = 12 (a + b + c) – połowa obwodu
a
książki
b 1
P = ab sin α
α 2
a
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz pole trójkąta równoramiennego o kącie przy wierzchołku 120◦ i ramieniu 6 cm.
60◦ 60◦
6
h
d
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole
d h
. sin 60◦ = . cos 60◦ =
dodaj do drukowania 6 6
√
zgłoś błąd 3 d 1 h
. = . =
szukasz i nie ma? 2 6 2 6
√ . .
2d = 6 3 :2 2h = 6 :2
20 luty 2007
pobierz nowszy
√
d = 3 3 cm h = 3 cm
√ √
Podstawa: a = 2 · d = 2 · 3 3 = 6 3 cm
√ √ √
Pole: P = 12 ah = 1
2 · 6 3 · 3 = 3 3 · 3 = 9 3 cm2
książki
√
Odp. Pole trójkąta wynosi 9 3 cm2 .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Trójkąt prostokątny
c a, b – przyprostokątne
b
spis treści c – przeciwprostokątna
więcej w MatTV a
symbole
dodaj do drukowania
twierdzenie Pitagorasa
zgłoś błąd funkcje trygonometryczne
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: badać niezależność zdarzeń w skończonym zbiorze
zdarzeń elementarnych
spis treści
. Niech Ω będzie zbiorem wszystkich zdarzeń elementarnych i A ⊂ Ω, B ⊂ Ω. Oblicz
P (A ∩ B) wiedząc, że P (A ∪ B) = 58 , P (A) = 12 , P (B 0 ) = 34 . Sprawdź, czy zdarzenia
więcej w MatTV
A i B są zdarzeniami niezależnymi?
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz kąty trójkąta prostokątnego, który jest jednocześnie trójkątem równoramiennym.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
α α
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Kąty w trójkącie
szukasz i nie ma?
α + α + 90◦ = 180◦
20 luty 2007 2α = 180◦ − 90◦
pobierz nowszy
α = 90◦ / : 2
α = 45◦
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
W trójkącie prostokątnym jedna z przyprostokątnych ma długość 4 cm, a kąt przy niej 30◦ .
Oblicz pole i obwód tego trójkąta.
c
b
spis treści
30◦
więcej w MatTV 4
symbole
dodaj do drukowania
b 4
zgłoś błąd . tg 30◦ = . cos 30◦ =
4 c
szukasz i nie ma? √ √
3 b 3 4
. = . =
20 luty 2007 3 4 2 c
pobierz nowszy mnożymy na krzyż mnożymy na krzyż
√ √ √
3b = 4 3 / : 3 3c = 8 / : 3
√ √
4√ 8 3 8 3
b= 3cm c= √ ·√ = cm
książki 3 3 3 3
√ √ √ √
Pole: P = 12 ah = 1
· 4 · 43 3 = 2 · 34 3 = 83 3 = 2 23 3 cm2
2
√ √ √ √
Obwód: Obw = 4 + 34 3 + 8 3 3 = 4 + 123 3 = 4 + 4 3 cm
√ √
Odp. Pole trójkąta wynosi 2 23 3 cm2 , a obwód 4 + 4 3 cm.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Obwód wielokąta
Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV 3 2
symbole Obw = 4 + 2 + 3 = 9
4
dodaj do drukowania
zgłoś błąd 3
szukasz i nie ma?
3 3
Obw = 4 · 3 = 12
20 luty 2007
pobierz nowszy 3
3 3
książki Obw = 2 · 5 + 2 · 3 = 10 + 6 = 16
5
1 5
3
4 Obw = 4 + 5 + 1 + 3 + 2 = 27
jakub@matematyka.pisz.pl 2
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz wszystkie wysokości w trójkącie prostokątnym o przyprostokątnych 3 cm i 4 cm.
Rozwiązanie:
Przyprostokątne w trójkącie prostokątnym są jednocześnie wysokościami. Pozostaje do zna-
lezienia trzecia wysokość.
spis treści
więcej w MatTV c
symbole 3
h
dodaj do drukowania 4
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Obliczamy długość przeciwprostokątnej
c = 5 cm
20 luty 2007
pobierz nowszy Obliczamy pole trójkąta na dwa sposoby
z przyprostokątnych z przeciwprostokątnej
1 1
P = ·4·3
2 P = 2 ·c·h
1
P =2·3=6 P = 2 · 5 · h = 52 h
książki
5
6= h
2
5 . 5
h=6 :
2 2
5 2 12 2
h=6: =6· = = 2 cm
2 5 5 5
jakub@matematyka.pisz.pl
Odp. Wysokości w trójkącie mają długość 3 cm, 4 cm, i 2 25 cm.
www.matematyka.pisz.pl
c
3
4
spis treści
więcej w MatTV Twierdzenie Pitagorasa
symbole
42 + 32 = c2
dodaj do drukowania
c2 = 16 + 9
zgłoś błąd
c2 = 25
szukasz i nie ma? √
c2 = 25 = 5 cm
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Przystawanie wielokątów
Dwie figury nazywamy przystającymi, gdy można je nałożyć na siebie tak, aby dokładnie się
pokryły.
spis treści
więcej w MatTV
przystające
symbole trójkąty:
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
książki
przystające
pięciokąty:
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Cechy przystawania trójkątów
Przystawanie wielokątów
c b
b
(bbb) bok – bok – bok c
spis treści odpowiednie boki trójkątów są równe a a
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
b
(bkb) bok – kąt – bok b α
zgłoś błąd odpowiednie dwa boki trójkątów są równe α
a a
szukasz i nie ma? i kąt między nimi.
20 luty 2007
pobierz nowszy
(kbk) kąt – bok – kąt β α
odpowiednie dwa kąty trójkątów są równe α β
a a
i bok do nich przyległy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Podobieństwo wielkokątów
Wielkokąty są podobne, jeżeli ich kąty są odpowiednio równe, a boki proporcjonalne w skali
równej k.
d0 ω c0
spis treści d ω c
więcej w MatTV γ γ
symbole e 0
α b e
β
α b0
dodaj do drukowania a β
a0
zgłoś błąd
a0 b0 c0 d0 e0
szukasz i nie ma? = = = = =k
a b c d e
Przykład:
20 luty 2007
pobierz nowszy 24
100◦
8 60◦
100◦ 15
60◦ 4
5 100◦
60◦
książki 18 2.5
6 3
80◦ 80◦ 80◦
120◦ 120◦ 120◦
4 2
12
12 18 24 15 2 3 4 2, 5 1
= = = =3 = = = =
4 6 8 5 12 18 24 15 6
1
jakub@matematyka.pisz.pl k=3 k=
6
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozpoznawać trójkąty podobne na podstawie cech
podobieństwa trójkątów
książki 6 10
3 30◦
4 30◦
60◦ 60◦ 2 6
5 10
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
(bbb) bok – bok – bok
c0 b0
spis treści c b
więcej w MatTV a a0
symbole
dodaj do drukowania
a0 b0 c0
zgłoś błąd = = =k
a b c
szukasz i nie ma?
k – skala podobieństwa
20 luty 2007
pobierz nowszy
Twierdzenie odwrotne też jest prawdziwe:
Jeżeli trójkąty są podobne, to boki trójkątów są proporcjonalne.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
(bkb) bok – kąt – bok
Jeżeli trójkąty mają jeden kąt równy, a ramiona tego kąta są proporcjonalne, to trójkąty są
podobne.
spis treści b0
więcej w MatTV b
α α
symbole a a0
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
a0 b0
szukasz i nie ma? = =k
a b
k – skala podobieństwa
20 luty 2007
pobierz nowszy
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
(kkk) kąt – kąt – kąt
γ
γ
spis treści
α β α β
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania W praktyce, jeżeli trójkąty mają dwa kąty równe, to trzeci też musi być równy.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007 α β α β
pobierz nowszy
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprawdź, czy trójkąty są podobne.
6 12
4 8
spis treści
6 9
więcej w MatTV
symbole Cecha podobieństwa bok – bok – bok
dodaj do drukowania Przyrównujemy odpowiednie boki do siebie:
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? – najdłuższe
12 3
=
8 2
20 luty 2007
pobierz nowszy
– najkrótsze
6 3
=
4 2
książki
– pozostałe
9 3
=
6 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprawdź, czy trójkąty są podobne.
4 10
3 9
spis treści
6 8
więcej w MatTV
symbole Cecha podobieństwa bok – bok – bok
dodaj do drukowania Przyrównujemy odpowiednie boki do siebie:
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? – najdłuższe
10
9
20 luty 2007
pobierz nowszy
– najkrótsze
4
3
książki
– pozostałe
8 4
=
6 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Trójkąt o bokach 2, 5, 6 jest podobny do trójkąta, którego najkrótszy bok wynosi 8. Oblicz
pozostałe boki tego trójkąta.
Rozwiązanie:
spis treści 8 b
więcej w MatTV 2 6
symbole
5 a
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? cecha bok – bok – bok
Przyrównujemy najkrótsze boki do siebie i obliczamy skalę podobieństwa.
20 luty 2007
pobierz nowszy 8
k= =4
2
a b
= 4 = 4
książki 5 6
a = 4·5 b = 4·6
a = 20 b = 24
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprawdź, czy trójkąty są podobne
6
3
60◦ 60◦
spis treści
5 10
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Rozwiązanie:
zgłoś błąd cecha podobieństwa bok – kąt – bok
szukasz i nie ma?
Trójkąty mają kąt o tej samej mierze. Przyrównujemy do siebie ramiona tych kątów.
– najdłuższe
20 luty 2007 10
pobierz nowszy =2
5
– najkrótsze
6
książki =2
3
Odp. Trójkąty mają jeden równy kąt, a jego ramiona są proporcjonalne, zatem trójkąty są
podobne.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Sprawdź, czy trójkąty są podobne
10
30◦
4 30◦
2 6
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Rozwiązanie:
zgłoś błąd cecha podobieństwa bok – kąt – bok
szukasz i nie ma?
Trójkąty mają kąt o tej samej mierze. Przyrównujemy do siebie ramiona tych kątów.
– najdłuższe
20 luty 2007 10 5
pobierz nowszy =
4 2
– najkrótsze
6
książki =3
2
Odp. Trójkąty mają jeden równy kąt, ale jego ramiona nie są proporcjonalne, zatem trójkąty
nie są podobne.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
W słoneczny dzień chłopiec o wzroście 1, 6 m rzuca cień o długości 2 m. Oblicz wysokość
drzewa, które rzuca cień o długości 12 m.
spis treści h
1, 6 m
więcej w MatTV
α α
symbole
12 m 2m
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Trójkąty mają te same kąty, ponieważ:
– są to trójkąty prostokątne
szukasz i nie ma?
– kąt padania α promieni słonecznych jest taki sam dla drzewa jak i dla chłopca.
Trójkąty o tych samych kątach na podstawie cechy kąt – kąt – kąt są podobne, a więc ich
20 luty 2007
pobierz nowszy odpowiednie boki są proporcjonalne.
1, 6 2
=
h 12 .
h · 2 = 1, 6 · 12 :2
książki
h = 9, 6
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
funkcja i jej własności
wzory, twierdzenia, definicje
• definicja funkcji
Pojęcia opisujące funkcję:
• dziedzina • różnowartościowość
spis treści • zbiór wartości (przeciwdziedzina) • parzystość i nieparzystość
więcej w MatTV • miejsce zerowe • okresowość
symbole • monotoniczność
dodaj do drukowania • przesuwanie wykresu funkcji
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
rozwiązane zadania
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Funkcja wykładnicza
wzory, twierdzenia, definicje
• funkcja wykładnicza
• potęgowanie
spis treści
więcej w MatTV
symbole rozwiązane zadania
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • •
Rozwiąż równania: √ √
spis treści . 4x+2 = 83x−1 . (0, 25)2x−1 = ( 8)x+4 . 92x+3 = 3 27
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • •
Rozwiąż nierówności:
spis treści . 33x−1 < 32x+4 . (0, 2)4x−1 < (0, 2)x+2 . (0, 125)x 4x−3
4x−2 2x−3 √ √ 1−x
więcej w MatTV . 23 > 94 . 4( 8)x−3 ¬ 2162
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
granica właściwa funkcji w punkcie
przykłady
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Cechy podobieństwa trójkątów
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Ten ebook jest z 20 lutego 2007r.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Twierdzenie Talesa
spis treści
więcej w MatTV c0
symbole b0 a0 b0 c0
0 = =
dodaj do drukowania a a b c
zgłoś błąd a b c
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy Przykład:
książki
2 1 3 2
3 = =
2 6 4
1
2 6 4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz długości odcinków x, y .
Rozwiązanie:
spis treści 6
więcej w MatTV 4
symbole
2 x y
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Na podstawie twierdzenia Talesa przyrównujemy do siebie odpowiednie odcinki.
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy 4 6 4 3
= =
2 x 2 y
mnożymy na krzyż
4x = 2 · 6 4y = 2 · 3
książki 6 3
x= 3 y= =
4 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wyznacz długości odcinków x, y .
Rozwiązanie:
spis treści 2
y
więcej w MatTV 5
symbole
x 3 6
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Na podstawie twierdzenia Talesa przyrównujemy do siebie odpowiednie odcinki.
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy 5 2 y 2
= =
x 6 3 6
mnożymy na krzyż
2x = 5 · 6 / : 2 6y = 6 / : 6
książki x = 15 y=1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować twierdzenie Talesa do rozwiązywania
problemów teoretycznych lub praktycznych
20 luty 2007
pobierz nowszy . Podziel konstrukcyjnie odcinek na trzy równe części.
. Podziel konstrukcyjnie odcinek w stosunku 2:3.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Podziel konstrukcyjnie odcinek na trzy równe części.
Rozwiązanie:
Konstrukcje w geometrii wykonujemy wykorzystując tylko cyrkiel i linijkę.
Rysujemy odcinek.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania A B
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
Rysujemy półprostą.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
A B
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zaznaczamy cyrklem na półprostej trzy równe odcinki o dowolnej długości.
E
D
spis treści C
więcej w MatTV
symbole
A B
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Przez punkty E i B prowadzimy prostą.
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
E
D
C
książki
A B
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Przez punkty C i D prowadzimy proste równoległe do pierwszej.
E
D
spis treści C
więcej w MatTV
symbole
A B
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Odcinek AB został podzielony na trzy części. To że są równe wynika z twierdzenia Talesa.
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Podziel konstrukcyjnie odcinek w stosunku 2:3.
Rozwiązanie:
Dzielimy odcinek na 5 części podobnie jak tutaj.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
A C B
20 luty 2007
pobierz nowszy
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
okrąg opisany na trójkącie
a
spis treści R
α
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
a a – dowolny bok
zgłoś błąd promień: R =
2 sin α α – kąt naprzeciw tego boku
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
okrąg wpisany w trójkąt
promień okręgu:
c b
spis treści 2P
r= P - pole trójkąta
więcej w MatTV r a+b+c
symbole a
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Środek okręgu wpisanego w trójkąt znajdujemy rysując dwusieczne kątów trójkąta.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
twierdzenie cosinusów
Jeżeli mamy długość dwóch boków trójkąta i kąt jaki tworzą, to możemy wyznaczyć długość
trzeciego.
spis treści
więcej w MatTV b c
symbole
γ
dodaj do drukowania a
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
c2 = a2 + b2 − 2ab cos γ
20 luty 2007
pobierz nowszy
przykłady
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować:twierdzenie cosinusów,
twierdzenie sinusów, związki miarowe w trójkącie oraz funkcje
trygonometryczne do rozwiązywania zadań matematycznych
b =? c =? a =? b =?
√
. W trójkącie dwa boki mają długość 6 cm i 3 6 cm. Naprzeciw boku o długości 6 cm jest
jakub@matematyka.pisz.pl kąt o mierze 45◦ . Oblicz pozostałe kąty trójkąta.
www.matematyka.pisz.pl
4
c=?
◦
30
5
spis treści
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole twierdzenie cosinusów
dodaj do drukowania
c2 = 52 + 42 − 2 · 5 · 4 · cos 30◦
zgłoś błąd √
3
szukasz i nie ma? c2 = 25 + 16 − 40 · .
√ 2
c2 = 41 − 20 3
20 luty 2007
√
q
pobierz nowszy
c = 41 − 20 3
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
3 120◦ 4
c=?
spis treści
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole twierdzenie cosinusów
dodaj do drukowania
c2 = 32 + 42 − 2 · 3 · 4 · cos 120◦
zgłoś błąd
c2 = 9 + 16 − 24 cos 120◦
szukasz i nie ma?
cos(180◦ − α) = − cos α
20 luty 2007 . 1
pobierz nowszy cos 120◦ = cos(180◦ − 60◦ ) = − cos 60◦ = −
2
1
c2 = 25 − 24 · −
2
książki c2 = 25 + 12
c2 = 37
√
c = 37
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
c=?
5
150◦
3
spis treści
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole twierdzenie cosinusów
dodaj do drukowania
c2 = 32 + 52 − 2 · 3 · 5 · cos 150◦
zgłoś błąd
c2 = 9 + 25 − 30 cos 150◦
szukasz i nie ma?
cos(180◦ − α) = − cos α
√
20 luty 2007 . 3
pobierz nowszy cos 150◦ = cos(180◦ − 30◦ ) = − cos 30◦ = −
2
√ !
2 3
c = 34 − 30 · −
2
książki 2
√
c = 25 + 15 3
√
q
c = 25 + 15 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
4 c
30◦
3
spis treści
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole twierdzenie cosinusów
dodaj do drukowania
c2 = 32 + 42 − 2 · 3 · 4 · cos 60◦
zgłoś błąd 1
szukasz i nie ma? c2 = 9 + 16 − 24 · .
2
c2 = 25 − 12
20 luty 2007 √
pobierz nowszy c = 13
√
Odp. Trzeci bok ma długość 13 cm.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
twierdzenie sinusów
Dzieląc długość dowolnego boku trójkąta przez sinus kąta naprzeciwko otrzymujemy ten sam
wynik.
α
spis treści b c
więcej w MatTV
γ β
symbole
a
dodaj do drukowania
zgłoś błąd a b c
= =
szukasz i nie ma? sin α sin β sin γ
20 luty 2007
pobierz nowszy przykłady
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
matematyczny blog >>>>>>>>>
Postanowiłem ściśle się trzymać wymagań maturalnych.
Dla większości nauczycieli matematyki to pewnie też jest
Biblia 2. Teraz więc wszystkie „rozwiązane zadania” są
pogrupowane według wymagań. Przykład. Grupując zada-
spis treści nia pojawił się zaraz problem. Jeżeli każde naciśniecie tej
strzałki
więcej w MatTV
symbole • •
dodaj do drukowania zmienia wymaganie maturalne, to co będzie, gdy na stronie
zgłoś błąd będzie za dużo zadań. Mogłem się zdecydować, że kliknię-
cie powyższej strzałki, będzie prowadziło na stronę z na-
szukasz i nie ma?
stępną porcją zadań z tego wymagania maturalnego. Łatwo
się jednak domyślić, co będzie jak tych zadań będzie dużo.
20 luty 2007 Dajmy na to, że interesuje cię ostanie wymaganie. Zanim się
pobierz nowszy
do niego doklikasz, obejrzysz mnóstwo niechcianych stron.
Zdecydowałem więc, że jak liczba zadań będzie za duża na
stronę to będę u dołu strony dawał taką strzałkę.
książki
Będzie ona prowadziła do następnej strony z zadaniami. Jeśli
kogoś zainteresuje kliknie. Jak nie to kliknie do następnego
wymagania maturalnego. Przykład takiego o czym się tak
rozpisałem jest tutaj.
jakub@matematyka.pisz.pl
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
45◦
b c
75◦ 60◦
4
spis treści
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole twierdzenie sinusów
dodaj do drukowania
4 b 4 c
= =
zgłoś błąd sin 45◦ sin 60◦ sin 45◦ sin 75◦
szukasz i nie ma? 4 b 4 c
√ = √ . = .
2 3 0, 71 0, 97
2 2
20 luty 2007
pobierz nowszy √ √
2 3
b=4 0, 71c = 4 · 0, 97 : 0, 71
2 2
√ √
2 √ 2
b=2 3 : c = 5, 46
książki 2 2
√ 2
b = 2 3· √
2
√ √ √ √
4 3 4 3 2 4 6
b= √ = √ ·√ =
2 2 2 2
√
b=2 6
jakub@matematyka.pisz.pl √
Odp. Pozostałe boki trójkąta mają długość 2 6 cm i 5, 46 cm.
www.matematyka.pisz.pl
b 120◦ 3
45◦ 15◦
a
Rozwiązanie:
spis treści twierdzenie sinusów
więcej w MatTV
symbole 3 a 3 b
◦
= =
dodaj do drukowania sin 45 sin 120◦ sin 45◦ sin 15◦
α √
6 3 6
spis treści
γ 45◦
więcej w MatTV
symbole √
3
dodaj do drukowania sin γ =
2
zgłoś błąd ponieważ sin(180◦ − γ) = sin γ
szukasz i nie ma? √ √
3 3
sin γ = sin(180◦ − γ) =
2 2
20 luty 2007 γ = 60◦ 180◦ − γ = 60◦
pobierz nowszy
−γ = 60◦ − 180◦
γ = 120◦
√
3
Istnieją dwa kąty γ dla których sin γ = 2 .
książki
. α + 60◦ + 45◦ = 180◦ . α + 120◦ + 45◦ = 180◦
α = 180◦ − 60◦ − 45◦ α = 180◦ − 120◦ − 45◦
α = 75◦ α = 15◦
Odp. Otrzymaliśmy dwa trójkąty spełniające warunki zadania. Jeden ma kąty 75◦ , 60◦ , 45◦ ,
a drugi 15◦ , 120◦ , 45◦ .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
α √
6 3 6
γ 45◦
więcej w MatTV √
6 3 6
symbole =
sin 45◦ sin γ
dodaj do drukowania √
6 3 6
√ =
zgłoś błąd 2 sin γ
2
szukasz i nie ma?
√
2 √
6 sin γ = ·3 6
20 luty 2007 2
pobierz nowszy √ √ √
3 12 3 4·3 3·2 3
6 sin γ = = =
2 2 2
√
6 sin γ =3 3 :6
książki √
3 3
sin γ =
6
√
3
sin γ =
2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Na razie nie ma tego materiału. Planuję go jednak napisać. Ten ebook pochodzi z 20 lutego
, może w aktualnej wersji już jest.
spis treści
Najnowsza wersja: www.matematyka.pisz.pl
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2005
• • • •
. Zadanie 1 (3 pkt)
W pudełku są trzy kule białe i pięć kul czarnych. Do pudełka można albo dołożyć jedną kulę
spis treści białą albo usunąć z niego jedną kulę czarną, a następnie wylosować z tego pudełka jedną
więcej w MatTV kulę. W którym z tych przypadków wylosowanie kuli białej jest bardziej prawdopodobne?
Wykonaj odpowiednie obliczenia.
symbole
dodaj do drukowania . Zadanie 2 (4 pkt)
n+2
zgłoś błąd Dany jest ciąg (an ), gdzie an = 3n+1 dla n = 1, 2, 3 . . . Wyznacz wszystkie wyrazy tego
1
szukasz i nie ma? ciągu większe od 2
. Zadanie 3 (4 pkt)
20 luty 2007
pobierz nowszy Dany jest wielomian W (x) = x3 + kx2 − 4
a) Wyznacz współczynnik k tego wielomianu wiedząc, że wielomian ten jest podzielny
przez dwumian x + 2.
b) Dla wyznaczonej wartości k rozłóż wielomian na czynniki i podaj wszystkie jego
pierwiastki.
książki
. Zadanie 4 (5 pkt)
Na trzech półkach ustawiono 76 płyt kompaktowych. Okazało się, że liczby płyt na półkach
górnej, środkowej i dolnej tworzą rosnący ciąg geometryczny. Na środkowej półce stoją 24
płyty. Oblicz, ile płyt stoi na półce górnej, a ile płyt stoi na półce dolnej.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2005
• • • •
. Zadanie 5 (4 pkt)
Sklep sprowadza z hurtowni kurtki płacąc po 100 zł za sztukę i sprzedaje średnio 40 sztuk
spis treści miesięcznie po 160 zł. Zaobserwowano, że każda kolejna obniżka ceny sprzedaży kurtki o 1 zł
więcej w MatTV zwiększa sprzedaż miesięczną o 1 sztukę. Jaką cenę kurtki powinien ustalić sprzedawca, aby
symbole jego miesięczny zysk był największy?
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2005
• • • •
. Zadanie 7 (5 pkt)
W poniższej tabeli przedstawiono wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie uczniów, do-
spis treści tyczącego czasu przeznaczonego dziennie na przygotowywanie zadań domowych.
więcej w MatTV
symbole Czas
1 2 3 4
dodaj do drukowania (w godzinach)
20 luty 2007
pobierz nowszy
a) Naszkicuj diagram słupkowy ilustrujący
wyniki tego sondażu
• • • •
. Zadanie 8 (6 pkt) C
Z kawałka materiału o kształcie i wymiarach czworo-
kąta ABCD (patrz na rysunek obok) wycięto okrągłą D
spis treści
więcej w MatTV serwetkę o promieniu 3 dm. Oblicz, ile procent całego
10 dm
materiału stanowi jego niewykorzystana część. Wynik 6, 3 dm O
symbole
podaj z dokładnością 0, 01 procenta.
3 dm
dodaj do drukowania
zgłoś błąd B
szukasz i nie ma? A
. Zadanie 9 (6 pkt)
20 luty 2007 Rodzeństwo w wieku 8 i 10 lat otrzymało razem w spadku 84100 zł. Kwotę tę złożono w
pobierz nowszy
banku, który stosuje kapitalizację roczną przy rocznej stopie procentowej 5%. Każde z dzieci
otrzyma swoją część spadku z chwilą osiągnięcia 21 lat. Życzeniem spadkodawcy było takie
podzielenie kwoty spadku, aby w przyszłości obie wypłacone części spadku zaokrąglone do
1 zł były równe. Jak należy podzielić kwotę 84100 zł między rodzeństwo? Zapisz wszystkie
książki wykonane obliczenia.
. Zadanie 10 (7 pkt)
W ostrosłupie czworokątnym prawidłowym wysokości przeciwległych ścian bocznych popro-
wadzone z wierzchołka ostrosłupa mają długości h i tworzą kąt o mierze 2α. Oblicz objętość
tego ostrosłupa.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki
wymagania maturalne
matura maj 2006 podstawowa rozszerzona
spis treści matura próbna grudzień 2005 podstawowa rozszerzona
więcej w MatTV matura maj 2005 podstawowa rozszerzona
symbole
matura maj 2003 podstawowa rozszerzona
dodaj do drukowania matura styczeń 2003 podstawowa rozszerzona
zgłoś błąd matura maj 2002 podstawowa rozszerzona
szukasz i nie ma? matura próbna wrzesień 2001 podstawowa
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2005
• • • •
. Zadanie 11 (3 pkt)
Wyznacz dziedzinę funkcji f (x) = logx2 −3 (x3 + 4x2 − x − 4) i zapisz ją w postaci sumy
spis treści przedziałów liczbowych.
więcej w MatTV
symbole . Zadanie 12 (4 pkt)
√
Dana jest funkcja: f (x) = cos x − 3 sin x, x ∈ R.
dodaj do drukowania
a) Naszkicuj wykres funkcji f .
zgłoś błąd b) Rozwiąż równanie: f (x) = 1.
szukasz i nie ma? y
20 luty 2007 2
pobierz nowszy
1
x
książki −2π − 3π
2
−π − π2 π
2
π 3π
2
2π
−1
−2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2005
• • • •
. Zadanie 13 (4 pkt)
Rzucamy n razy dwiema symetrycznymi sześciennymi kostkami do gry. Oblicz, dla jakich n
spis treści prawdopodobieństwo otrzymania co najmniej raz tej samej liczby oczek na obu kostkach jest
671
więcej w MatTV mniejsze od 1296 .
symbole
. Zadanie 14 (5 pkt)
dodaj do drukowania
1 + 4 + 7 + . . . + (3n − 2)
Oblicz: lim
zgłoś błąd n→∞ 5 + 7 + 9 + . . . + (2n + 3)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2005
• • • •
. Zadanie 15 (4 pkt)
W dowolnym trójkącie ABC punkty M i N są odpowiednio środkami boków AC i BC
C
spis treści Rys. 1
więcej w MatTV
M N
symbole
dodaj do drukowania
A B
Zapoznaj się uważnie z następującym rozumowaniem:
zgłoś błąd
Korzystając z własności wektorów i działań na wektorach, zapisujemy równości:
szukasz i nie ma?
−−−→ −−→ −−→ −−→
(1) M N = M A + AB + BN
20 luty 2007 oraz
−−−→ −−→ −−→
pobierz nowszy (2) M N = M C + CN
jakub@matematyka.pisz.pl odcinek łączący środki dwóch boków dowolnego trójkąta jest równo-
legły do trzeciego boku tego trójkąta, zaś jego długość jest równa
www.matematyka.pisz.pl połowie długości tego boku.
Matura z matematyki – maj 2005
• • • •
. Zadanie 16 (5 pkt)
Sześcian o krawędzi długości a przecięto płaszczyzną przechodzącą przez przekątną podstawy
spis treści i nachyloną do płaszczyzny podstawy pod kątem π3 .Sporządź odpowiedni rysunek. Oblicz pole
więcej w MatTV otrzymanego przekroju.
symbole
. Zadanie 17 (7 pkt)
dodaj do drukowania
p
3
√ p
3
√
Wykaż, bez użycia kalkulatora i tablic, że 5 2 + 7 − 5 2 − 7 jest liczbą całkowitą.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? . Zadanie 18 (8 pkt)
Pary liczb (x, y) spełniające układ równań:
20 luty 2007 (
pobierz nowszy −4x2 + y 2 + 2y + 1 = 0
−x2 + y + 4 = 0
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura próbna z matematyki – grudzień 2005
• • • • •
. Zadanie 1 (4 pkt)
Wielomian P (x) = x3 − 21x + 20 rozłóż na czynniki liniowe, to znaczy zapisz go w postaci
spis treści iloczynu trzech wielomianów stopnia pierwszego.
więcej w MatTV
symbole . Zadanie 2 (4 pkt)
W roku 2005 na uroczystości urodzin zapytano jubilata, ile ma lat. Jubilat odpowiedział:
dodaj do drukowania
„Jeśli swój wiek sprzed 10 lat pomnożę przez swój wiek za 11 lat, to otrzymam rok mojego
zgłoś błąd urodzenia”. Ułóż odpowiednie równanie, rozwiąż je i zapisz, w którym roku urodził się ten
szukasz i nie ma? jubilat.
. Zadanie 3 (5 pkt)
20 luty 2007
pobierz nowszy x+2 dla x h−1, 1)
Funkcja f (x) jest określona wzorem: f (x) =
−(x − 1)2 dla x ∈ h1, 3i
a) Sprawdź, czy liczba a = (0, 25)−0,5 należy do dziedziny funkcji f (x).
b) Oblicz f (2) oraz f (3).
c) Sporządź wykres funkcji f (x).
książki
d) Podaj rozwiązanie równania f (x) = 0.
e) Zapisz zbiór wartości funkcji f (x).
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura próbna z matematyki – grudzień 2005
• • • • •
. Zadanie 4 (6 pkt)
W układzie współrzędnych są dane dwa punkty: A = (−2, 2) i B = (4, 4).
spis treści a) Wyznacz równanie prostej AB .
więcej w MatTV b) Prosta AB oraz prosta o rówaniu 9x − 6y − 26 = 0 przecinają się w punkcie C .
symbole Oblicz współrzędne punktu C .
c) Wyznacz równanie symetralnej odcinka AB .
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Zadanie 5 (5 pkt)
szukasz i nie ma? Nieskończony ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem an = 4n − 31, n = 1, 2, 3, . . .
Wyrazy ak , ak+1 , ak+2 danego ciągu (an ), wzięte w takim porządku, powiększono: wyraz
ak o 1, wyraz ak+1 o 3 oraz wyraz ak+2 o 23. W ten sposób otrzymano trzy pierwsze wyrazy
20 luty 2007
pobierz nowszy pewnego ciągu geometrycznego. Wyznacz k oraz czwarty wyraz tego ciągu geometrycznego.
. Zadanie 6 (4 pkt)
Do szkolnych zawodów szachowych zgłosiło się 16 uczniów, wśród których było dwóch fa-
worytów. Organizatorzy zawodów zamierzają losowo podzielić szachistów na dwie jednakowo
książki liczne grupy eliminacyjne, Niebieską i Żółtą. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia polega-
jącego na tym, że faworyci tych zawodów nie znajdą się w tej samej grupie eliminacyjnej.
Końcowy wynik obliczeń zapisz w postaci ułamka nieskracalnego.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura próbna z matematyki – grudzień 2005
• • • • •
. Zadanie 7 (3 pkt)
c−3
Aby wyznaczyć wszystkie liczby całkowite c, dla których liczba postaci jest także
spis treści c−5
liczbą całkowitą można postąpić w następujący sposób:
więcej w MatTV
symbole a) Wyrażenie w liczniku ułamka zapisujemy w postaci sumy, której jednym ze składników
jest wyrażenie z mianownika:
dodaj do drukowania
c−3 (c − 5) + 2
zgłoś błąd =
c−5 c−5
szukasz i nie ma?
b) Zapisujemy powyższy ułamek w postaci sumy liczby 1 oraz pewnego ułamka:
• • • • •
. Zadanie 8 (5 pkt)
W kwadrat ABCD wpisano kwadrat EF GH , jak pokazano na poniższym rysunku. Wie-
spis treści dząc, że |AB| = 1 oraz tangens kąta AEH równa się 52 , oblicz pole kwadratu EF GH .
więcej w MatTV
symbole D G C
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
F
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
H
A E B
książki
. Zadanie 9 (7 pkt)
Liczbę naturalną tn nazywamy n-tą liczbą trójkątną, jeżeli jest ona sumą n kolejnych, po-
czątkowych liczb naturalnych. Liczbami trójkątnymi są zatem: t1 = 1, t2 = 1 + 2 = 3,
t3 = 1 + 2 + 3 = 6, t4 = 1 + 2 + 3 + 4 = 10, t5 = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15. Stosując
tę definicję:
a) wyznacz liczbę t17 .
jakub@matematyka.pisz.pl b) ułóż odpowiednie równanie i zbadaj, czy liczba 7626 jest liczbą trójkątną.
www.matematyka.pisz.pl c) wyznacz największą czterocyfrową liczbę trójkątną.
Matura próbna z matematyki – grudzień 2005
• • • • •
. Zadanie 10 (7 pkt)
√
prawidłowego ostrosłupa trójkątnego równą się 144 3, a pole
Pole powierzchni całkowitej √
spis treści jego powierzchni bocznej 96 3. Oblicz objętość tego ostrosłupa.
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura próbna z matematyki – grudzień 2005
• • •
. Zadanie 11 (6 pkt)
5
Wyznacz wszystkie liczby całkowite k , dla których funkcja f (x) = x2 − 2k · x + 2k + 4
spis treści przyjmuje wartości dodatnie dla każdego x ∈R.
więcej w MatTV
symbole . Zadanie 12 (5 pkt)
y
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
−2 1 x
książki
Powyższy rysunek przedstawia fragment wykresu pewnej funkcji wielomianowej W (x) stop-
nia trzeciego. Jedynymi miejscami zerowymi tego wielomianu są liczby (−2) oraz 1, a po-
chodna W 0 (−2) = 18.
a) Wyznacz wzór wielomianu W (x).
b) Wyznacz równanie prostej stycznej do wykresu tego wielomianu w punkcie
jakub@matematyka.pisz.pl o odciętej x = 3.
www.matematyka.pisz.pl
Matura próbna z matematyki – grudzień 2005
• • •
. Zadanie 13 (5 pkt)
Sporządź wykres funkcji f (x) = x−4
x−2 , a następnie korzystając z tego wykresu, wyznacz
spis treści
wszystkie wartości parametru k , dla których równanie x−4
x−2 = k , ma dwa rozwiązania,
więcej w MatTV
symbole których iloczyn jest liczbą ujemną.
. Zadanie 15 (5 pkt)
20 luty 2007 2
pobierz nowszy Dany jest nieskończony ciąg geometryczny postaci: 2, , 2 , 2 ,... Wyznacz
p−1 (p−1)2 (p−1)3
wszystkie wartości p, dla których granicą ciągu jest liczba:
a) 0.
b) 2.
książki
. Zadanie 16 (7 pkt)
Dane jest równanie postaci (cos x − 1)· (cos x + p+ 1) = 0, gdzie p ∈ R jest parametrem.
a) Dla p = −1 wypisz wszystkie rozwiązania tego równania należące do przedziału h0; 5i.
b) Wyznacz wszystkie wartości parametru p, dla których dane równanie
ma w przedziale h−π; πi trzy różne rozwiązania.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura próbna z matematyki – grudzień 2005
• • •
. Zadanie 17 (4 pkt)
W trójkącie prostokątnym ABC (6 BCA = 90◦ ) dane są długości przyprostokątnych:
spis treści |BC| = a i |CA| = b. Dwusieczna kąta prostego tego trójkąta przecina przeciwprosto-
√
a·b
więcej w MatTV kątną AB w punkcie D. Wykaż, że długość odcinka CD jest równa a+b · 2. Sporządź
symbole pomocniczy rysunek uwzględniając podane oznaczenia.
20 luty 2007
pobierz nowszy . Zadanie 19 (6 pkt)
Korzystając z zasady indukcji matematycznej, udowodnij, że każda liczba naturalna n 5
spełnia nierówność 2n > n2 + n − 1.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 1 (4 pkt)
Wielomian P (x) = x3 − 21x + 20 rozłóż na czynniki liniowe, to znaczy zapisz go w postaci
iloczynu trzech wielomianów stopnia pierwszego.
Rozwiązanie:
rozkład wielomianu na czynniki
spis treści
więcej w MatTV P (x) = x3 − 21x + 20
symbole = x3 − x − 20x + 20
dodaj do drukowania = x(x2 − 1) − 20(x − 1)
.
zgłoś błąd = x(x − 1)(x + 1) − 20(x − 1)
szukasz i nie ma? = (x − 1)(x(x + 1) − 20)
= (x − 1)(x2 + x − 20)
20 luty 2007
pobierz nowszy Obliczamy pierwiastki wyrażenia x2 + x − 20.
∆ = 12 − 4 · 1 · (−20) = 1 + 80 = 81
√ √
∆ = 81 = 9
−1 − 9 −10
książki x1 = = = −5
2·1 2
−1 + 9 8
x2 = = =4
2·1 2
postać iloczynowa: (x − (−5)) (x − 4) = (x + 5)(x − 4).
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 5 (5 pkt)
Nieskończony ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem an = 4n − 31, n = 1, 2, 3, . . .
Wyrazy ak , ak+1 , ak+2 danego ciągu (an ), wzięte w takim porządku, powiększono: wyraz
ak o 1, wyraz ak+1 o 3 oraz wyraz ak+2 o 23. W ten sposób otrzymano trzy pierwsze wyrazy
pewnego ciągu geometrycznego. Wyznacz k oraz czwarty wyraz tego ciągu geometrycznego.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole
an = 4n − 31
dodaj do drukowania
ak = 4k − 31
zgłoś błąd ak+1 = 4(k + 1) − 31 = 4k + 4 − 31 = 4k − 27
szukasz i nie ma? ak+2 = 4(k + 2) − 31 = 4k + 8 − 31 = 4k − 23
trzy pierwsze wyrazy ciągu geometrycznego:
20 luty 2007 ak + 1 = 4k − 31 + 1 = 4k − 30
pobierz nowszy ak+1 + 3 = 4k − 27 + 3 = 4k − 24
ak+2 + 23 = 4k − 23 + 23 = 4k
korzystamy z własności ciągu geometrycznego:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 6 (4 pkt)
Do szkolnych zawodów szachowych zgłosiło się 16 uczniów, wśród których było dwóch fa-
worytów. Organizatorzy zawodów zamierzają losowo podzielić szachistów na dwie jednakowo
liczne grupy eliminacyjne, Niebieską i Żółtą. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia polega-
jącego na tym, że faworyci tych zawodów nie znajdą się w tej samej grupie eliminacyjnej.
spis treści Końcowy wynik obliczeń zapisz w postaci ułamka nieskracalnego.
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole 16 uczniów dzielimy na dwie grupy wybierając 8 uczniów do grupy Niebieskiej. Ci co zostaną
będą w grupie Żółtej. 8 osób z 16 można wybrać na tyle sposobów:
dodaj do drukowania
. 8 16 16!
zgłoś błąd |Ω| = C16 = = =
8 (16 − 8)! · 8!
szukasz i nie ma?
. 8! · 9 · 10 · 11 · 12 · 13 · 14 · 15 · 16
= = 12870
20 luty 2007
8! · 1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 · 7 · 8
pobierz nowszy Dwóch faworytów możemy przydzielić do grupy Niebieskiej i Żółtej na 2 sposoby. Pierwszy
do Niebieskiej drugi do Żółtej lub odwrotnie. Pozostałych 14 uczniów dzielimy na dwie grupy
wybierając 7 uczniów do grupy Niebieskiej. Ci co zostaną będą w grupie Żółtej. W ten sposób
możemy wybrać grupy na tyle sposobów:
książki . 7 14 . 14!
|A| = 2 · C14 =2· = 2· =
7 (14 − 7)! · 7!
7! · 8 · 9 · 10 · 11 · 12 · 13 · 14
=2· = 6864
7! · 1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 · 7
|A| 6864 8
. P (A) = = =
|Ω| 12870 15
jakub@matematyka.pisz.pl
8
www.matematyka.pisz.pl Odp.Prawdopodobieństwo, że faworyci zostaną rozdzieleni wynosi P (A) = 15 .
x
x−3
Rozwiązanie:
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 8 (5 pkt)
W kwadrat ABCD wpisano kwadrat EF GH , jak pokazano na poniższym rysunku. Wie-
dząc, że |AB| = 1 oraz tangens kąta AEH równa się 52 , oblicz pole kwadratu EF GH .
Rozwiązanie:
2 2 5 2
= c2
7 + 7
4 25
49 + 49 = c2
2 29
c = 49
29
Odp. Pole kwadratu EF GH wynosi P = 49 .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 9 (7 pkt)
Liczbę naturalną tn nazywamy n-tą liczbą trójkątną, jeżeli jest ona sumą n kolejnych, po-
czątkowych liczb naturalnych. Liczbami trójkątnymi są zatem: t1 = 1, t2 = 1 + 2 = 3,
t3 = 1 + 2 + 3 = 6, t4 = 1 + 2 + 3 + 4 = 10, t5 = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15. Stosując
tę definicję:
spis treści a) wyznacz liczbę t17 .
b) ułóż odpowiednie równanie i zbadaj, czy liczba 7626 jest liczbą trójkątną.
więcej w MatTV
c) wyznacz największą czterocyfrową liczbę trójkątną.
symbole
Rozwiązanie:
dodaj do drukowania
a) wyznacz liczbę t17 .
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? t1 = 1
t2 = 1 + 2 = 3
t3 = 1 + 2 + 3 = 6
20 luty 2007
pobierz nowszy t4 = 1 + 2 + 3 + 4 = 10
t5 = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15
tn = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + . . . + n
Ciąg 1, 2, 3, 4, 5, . . . , n jest to ciąg arytmetyczny, którego suma wynosi:
książki 1+n
tn = ·n n ∈ N+
2
Zatem
1 + 17
t17 = · 17 = 9 · 17 = 153
2
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) ułóż odpowiednie równanie i zbadaj, czy liczba 7626 jest liczbą trójkątną.
1+n
tn = ·n
2
1+n
spis treści · n = 7626
2
więcej w MatTV n + n2
= 7626 / · 2
symbole 2
dodaj do drukowania n + n2 = 15252
n2 + n − 15252 = 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Rozwiązujemy równanie kwadratowe.
∆ = 12 − 4 · 1 · (−15252) = 1 + 61008 = 61009
√ √
20 luty 2007 ∆ = 61009 = 247
pobierz nowszy
−1 − 247 −248
n1 = = = −124
2·1 2
−1 + 247 246
n2 = = = 123
książki 2·1 2
n ∈ N+ dlatego tylko 123 jest poprawnym rozwiązaniem.
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
c) wyznacz największą czterocyfrową liczbę trójkątną.
tn ¬ 9999
1+n
· n ¬ 9999 / · 2
2
spis treści n + n2 ¬ 19998
więcej w MatTV n2 + n − 19998 ¬ 0
symbole
Rozwiązujemy nierówność kwadratową.
dodaj do drukowania
∆ = 12 − 4 · 1 · (−19998) = 1 + 79992 = 79993
zgłoś błąd √ √
∆ = 79993 ≈ 282, 8
szukasz i nie ma?
−1 − 282, 8 −283, 8
n1 = = = −141, 9
20 luty 2007 2·1 2
pobierz nowszy −1 + 282, 8 281, 8
n2 = = = 140, 9
2·1 2
n ∈ N+ , dlatego największą liczbą naturalną spełnającą tę nierówność jest 140.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 10 (7 pkt)
√
prawidłowego ostrosłupa trójkątnego równą się 144 3, a pole
Pole powierzchni całkowitej √
jego powierzchni bocznej 96 3. Oblicz objętość tego ostrosłupa.
Rozwiązanie:
√
spis treści Pc = 144
pole całkowite: √ 3
więcej w MatTV pole boczne: Pb = 96 3 √ √
symbole pole podstawy: Pp = Pc − Pb = 144 3 = 48 3
dodaj do drukowania
H
zgłoś błąd h
szukasz i nie ma?
x
20 luty 2007 √ a
pobierz nowszy krawędź podstawy: a=8 3
wyskokość ściany bocznej: h=8
odcinek w podstawie: x=4√
wysokość ostrosłupa: H =4 3
książki objętość ostrosłupa:
1
V = · Pp · H
3
1 √ √ 1
V = · 48 3 · 4 3 = · 192 · 3 = 192
3 3
Odp. Objętość ostrosłupa wynosi V = 192.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Podstawą w ostrosłupie
√ trójkątnym prawidłowym jest trójkąt równoboczny, który ma pole
równe Pp = 48 3.
h
. sin 60◦ =
√ a
spis treści
3 h
więcej w MatTV . =
a a 2 a√
symbole h 2h = a 3 / : 2
dodaj do drukowania
√
60◦ a 3
h=
zgłoś błąd a 2
szukasz i nie ma? 1
. Pp = ·a·h
2 √
20 luty 2007 √ 1 a 3
pobierz nowszy 48 3 = · a ·
2 √ 2
√ a2 3
48 3 = /·4
√ 4
√ √
192 3 = a2 3 / : 3
książki √ √
a = 192 = 64 · 3
√
a=8 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
W ostrosłupie są trzy ściany o jednakowych polach, zatem pole jednej ściany:
√ √
Ps = Pb : 3 = 96 3 : 3 = 32 3
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x
√ . tg 30◦ = √
√ 4 3 4 3
8 3
√
spis treści 3 x
x . = √
więcej w MatTV √ 3 4 3
◦
4 3 √ √ .
symbole 30
3x = 3 · 4 3 :3
dodaj do drukowania √
8 3 x=4
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
twierdzenie Pitagorasa
spis treści
x2 + H 2 = h2
więcej w MatTV 42 + H 2 = 8 2
symbole H h H 2 = 64 − 16
dodaj do drukowania H 2 = 48
√ √
zgłoś błąd H = 48 = 16 · 3
√
szukasz i nie ma? x H =4 3
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 3 (5 pkt)
x+2 dla x ∈ h−1, 1)
Funkcja f (x) jest określona wzorem: f (x) =
−(x − 1)2 dla x ∈ h1, 3i
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
www.matematyka.pisz.pl
c) Sporządź wykres funkcji f (x).
x+2 dla x ∈ h−1, 1)
f (x) =
−(x − 1)2 dla x ∈ h1, 3i
książki
−1 3 x
−4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl dalej
d) Podaj rozwiązanie równania f (x) = 0.
Z wykresu możemy odczytać, że f (1) = 0.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 4 (6 pkt)
W układzie współrzędnych są dane dwa punkty: A = (−2, 2) i B = (4, 4).
a) Wyznacz równanie prostej AB .
b) Prosta AB oraz prosta o rówaniu 9x − 6y − 26 = 0 przecinają się w punkcie C .
Oblicz współrzędne punktu C .
spis treści c) Wyznacz równanie symetralnej odcinka AB .
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole
a) Wyznacz równanie prostej AB .
dodaj do drukowania
Rówananie prostej przechodzącej przez punkty A = (xA , yA ), B = (xB , yB ):
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? (y − yA )(xB − xA ) − (yB − yA )(x − xA ) = 0
3 3
spis treści
9x − 6y − 26 = 0
więcej w MatTV
1 8
symbole y = 3x + 3
dodaj do drukowania 1 8
9x − 6 x+ − 26 = 0
3 3
zgłoś błąd
y = 1x + 8
szukasz i nie ma?
3 3
9x − 2x − 16 − 26 = 0
20 luty 2007
y = 1x + 8
pobierz nowszy
3 3
7x = 42 :7
y = 1 · 6 + 8
książki 3 3
x=6
y = 2 + 22
3
x=6
y = 42
3
jakub@matematyka.pisz.pl
x=6
www.matematyka.pisz.pl Odp. Punkt C ma współrzędne: C = (6, 4 23 ) dalej
c) Wyznacz równanie symetralnej odcinka AB .
Równanie prostej AB : y = 13 x + 83 .
Szukane równanie: y = ax + b.
spis treści współczynniki kierunkowe prostych prostopadłych:
więcej w MatTV
1
symbole · a = −1
3
dodaj do drukowania a = −3
zgłoś błąd y = −3x + b
szukasz i nie ma? Szukamy współrzędnych środka odcinka AB na podstawie wzoru:
20 luty 2007 xA + xB y A + y B
pobierz nowszy S= ,
2 2
A = (−2, 2) i B = (4, 4)
−2 + 4 2 + 4
S= ,
książki 2 2
S = (1, 3)
Podstawiając współrzędne środka odcinka AB do rówanania y = −3x + b znajdujemy b.
3 = −3 · 1 + b
3 = −3 + b
b=6
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl Odp. Równanie symetralnej odcinka AB : y = −3x + 6.
Zadanie 1 (3 pkt)
W pudełku są trzy kule białe i pięć kul czarnych. Do pudełka można albo dołożyć jedną kulę
białą albo usunąć z niego jedną kulę czarną, a następnie wylosować z tego pudełka jedną
kulę. W którym z tych przypadków wylosowanie kuli białej jest bardziej prawdopodobne?
Wykonaj odpowiednie obliczenia.
spis treści Rozwiązanie:
więcej w MatTV
W pierwszym wypadku w pudelku znajdą się 4 kule białe i 5 czarnych. Prawdopodobieństwo
symbole
wylosowania kuli białej:
dodaj do drukowania 4
p1 =
9
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? W drugim wypadku w pudelku znajdą się 3 kule białe i 4 czarnych. Prawdopodobieństwo
wylosowania kuli białej:
20 luty 2007 3
pobierz nowszy
p2 =
7
Porównujemy oba prawdopodobieństwa, sprowadzając do jednakowego mianownika:
4 4·7 28 3 3·9 27
p1 = = = p2 = = =
książki 9 9·7 63 7 7·9 63
p1 > p2
Odp. Prawdopodobieństwo w pierwszym wypadku jest większe.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 2 (4 pkt)
n+2
Dany jest ciąg (an ), gdzie an = 3n+1 dla n = 1, 2, 3 . . . Wyznacz wszystkie wyrazy tego
1
ciągu większe od 2
Rozwiązanie:
spis treści
n+2 1 .
więcej w MatTV > · 3n + 1
3n + 1 2
symbole
3n + 1 > 0 dla n = 1, 2, 3 . . . dlatego nie odwracamy znaku nierówności
dodaj do drukowania 1 .
n + 2 > (3n + 1) ·2
zgłoś błąd 2
szukasz i nie ma?
2(n + 2) > 3n + 1
2n + 4 > 3n + 1
20 luty 2007 2n − 3n > 1 − 4
pobierz nowszy .
−n > −3 : (−1)
n<3
Rozwiązanie nierówności dla n = 1, 2, 3 . . . to n = 1 lub n = 2
książki
1 1+2 3 2+2 4
Wyrazy większe od : a1 = = a2 = =
2 3·1+1 4 3·2+1 7
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 3 (4 pkt)
Dany jest wielomian W (x) = x3 + kx2 − 4
a) Wyznacz współczynnik k tego wielomianu wiedząc, że wielomian ten jest podzielny
przez dwumian x + 2.
b) Dla wyznaczonej wartości k rozłóż wielomian na czynniki i podaj wszystkie jego
spis treści pierwiastki.
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole
a) Wyznacz współczynnik k tego wielomianu wiedząc, że wielomian ten jest podzielny
dodaj do drukowania przez dwumian x + 2.
zgłoś błąd Zgodnie z twierdzeniem Bézout jeżeli wielomian W (x) jest podzielny przez x + 2 to −2
jest pierwiastkiem tego wielomianu, czyli:
szukasz i nie ma?
W (−2) = 0
20 luty 2007
pobierz nowszy (−2) + k(−2)2 − 4 = 0
3
−8 + 4k − 4 = 0
.
4k = 12 :4
książki k=3
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Dla wyznaczonej wartości k rozłóż wielomian na czynniki i podaj wszystkie jego
pierwiastki.
dzielimy wielomian:
Rozwiązanie:
spis treści
x — liczba płyt ustawionych na górnej półce
więcej w MatTV
24 — liczba płyt ustawionych na środkowej półce
symbole
q= 24
x - iloraz ciągu geometrycznego
dodaj do drukowania
24
24 · x — liczba płyt ustawionych na dolnej półce
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 24
x + 24 + 24 · = 76
x
576 .
20 luty 2007 x + 24 + = 76 · x·
pobierz nowszy x
2
x + 24x + 576 = 76x
x2 + 24x − 76x + 576 = 0
x2 − 52x + 576 = 0
książki
Znajdujemy pierwiastki wielomianu: x2 − 52x + 576
∆ = (−52)2 − 4 · 1 · 576 = 2704 − 2304 = 400
√ √
∆ = 400 = 20
52 − 20 32 52 + 20 72
x1 = = = 16 x2 = = = 36
2·1 2 2·1 2
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. Jeżeli liczby płyt mają tworzyć rosnący ciąg geometryczny możliwe jest tylko jedno
www.matematyka.pisz.pl rozwiązanie: górna – 16, środkowa – 24, dolna – 24 · 24
16 = 36.
Zadanie 5 (4 pkt)
Sklep sprowadza z hurtowni kurtki płacąc po 100 zł za sztukę i sprzedaje średnio 40 sztuk
miesięcznie po 160 zł. Zaobserwowano, że każda kolejna obniżka ceny sprzedaży kurtki o 1 zł
zwiększa sprzedaż miesięczną o 1 sztukę. Jaką cenę kurtki powinien ustalić sprzedawca, aby
jego miesięczny zysk był największy?
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
160 − 100 = 60 – zysk na jednej kurtce
symbole
x – o tyle złoty obniżono cenę kurtki
dodaj do drukowania 60 − x – cena kurtki po obniżce
40 + x – tyle kurtek sprzedaje sklep po obniżce o x zł
zgłoś błąd
(40 + x)(60 − x) – tyle miesięcznie zarabia sklep po zmianie ceny
szukasz i nie ma?
Przychód sklepu opisuje funkcja:
20 luty 2007
pobierz nowszy f (x) = (40 + x)(60 − x)
f (x) = 2400 − 40x + 60x − x2
f (x) = −x2 + 20x + 2400
książki Wykres tej funkcji to parabola z ramionami skierowanymi w dół. Największą wartość osiąga
−b
w wierzchołku dla xw = .
2a
−20
xw = = 10
2 · (−1)
Odp O 10 zł należy obniżyć cenę kurtki, a więc jej cena wyniesie 150 zł.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 6 (6 pkt)
Dane są zbiory liczb rzeczywistych:
A = {x : |x + 2| < 3}
B = x : (2x − 1)3 ¬ 8x3 − 13x2 + 6x + 3
Zapisz w postaci przedziałów liczbowych zbiory A, B , A ∩ B , oraz B − A.
spis treści
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole A = {x : |x + 2| < 3}
dodaj do drukowania
zgłoś błąd |x + 2| < 3
szukasz i nie ma?
Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
20 luty 2007 względnej.
pobierz nowszy x + 2 < 3 i x + 2 > −3
x<3−2 x > −3 − 2
x<1 x > −5
książki
-5 1
Rozwiązaniem jest część wspólna przedziałów:
A = (−5, 1)
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
www.matematyka.pisz.pl
B = x : (2x − 1)3 ¬ 8x3 − 13x2 + 6x + 3
A B
20 luty 2007
pobierz nowszy
-5 -2 1 2
B = h−2, 2i
książki
część wspólna: A ∩ B = h−2, 1)
różnica: B − A = h1, 2i
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 7 (5 pkt)
W poniższej tabeli przedstawiono wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie uczniów, do-
tyczącego czasu przeznaczonego dziennie na przygotowywanie zadań domowych.
Czas
spis treści 1 2 3 4
(w godzinach)
więcej w MatTV
symbole Liczba
5 10 15 10
uczniów
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? a) Naszkicuj diagram słupkowy ilustrujący wyniki tego sondażu.
20 luty 2007
pobierz nowszy
15
liczba uczniów
książki 10
1 2 3 4
jakub@matematyka.pisz.pl czas w godzinach
www.matematyka.pisz.pl dalej
b) Oblicz średnią liczbę godzin, jaką uczniowie przeznaczają dziennie na przygotowanie zadań
domowych.
spis treści Łączna liczba godzin przeznaczonych na naukę przez wszystkich uczniów:
więcej w MatTV
5 · 1 + 10 · 2 + 15 · 3 + 10 · 4 = 110
symbole
dodaj do drukowania 110
Średnia liczba godzin: ā = = 2, 75
40
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
c) Oblicz wariancję i odchylenie standardowe czasu przeznaczonego dziennie na przygotowanie
zadań domowych. Wynik podaj z dokładnością do 0, 01.
20 luty 2007
pobierz nowszy
Wariancja:
Odchylenie standardowe:
jakub@matematyka.pisz.pl p
www.matematyka.pisz.pl σ= 0, 9375 ≈ 0, 97
C
Zadanie 8 (6 pkt)
Z kawałka materiału o kształcie i wymiarach czworo- d
D
kąta ABCD (patrz na rysunek obok) wycięto okrągłą
b = 10
serwetkę o promieniu 3 dm. Oblicz, ile procent całego r
r
a = 6, 3 dm
materiału stanowi jego niewykorzystana część. Wynik
r
dm
podaj z dokładnością 0, 01 procenta.
spis treści
m
r=3d
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole 1. Liczymy pole czworokąta: B
c
dodaj do drukowania Oznaczamy długości boków literami a, b, c, d. A
Dzielimy czworokąt na cztery trójkąty, w których wysokości to promienie okręgu. Pole czwo-
zgłoś błąd rokąta jest równe sumie pól trójkątów:
szukasz i nie ma?
1 1 1 1 1
SABCD = ar + br + cr + dr = r(a + b + c + d)
20 luty 2007 2 2 2 2 2
pobierz nowszy
Czworokąt jest opisany na opisany na okręgu, jeżeli suma jego przeciwległych boków jest
równa. Czyli c + d = a + b = 6, 3 + 10 = 16, 3 dm.
1 1
SABCD = r(a + b + a + b) = · 3 · (16, 3 + 16, 3) = 48, 9 dm2
książki 2 2
2. Liczymy pole koła:
Sk = π · 32 = 3, 14 · 9 = 28, 26 dm2
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 9 (6 pkt)
Rodzeństwo w wieku 8 i 10 lat otrzymało razem w spadku 84100 zł. Kwotę tę złożono w
banku, który stosuje kapitalizację roczną przy rocznej stopie procentowej 5%. Każde z dzieci
otrzyma swoją część spadku z chwilą osiągnięcia 21 lat. Życzeniem spadkodawcy było takie
podzielenie kwoty spadku, aby w przyszłości obie wypłacone części spadku zaokrąglone do
spis treści 1 zł były równe. Jak należy podzielić kwotę 84100 zł między rodzeństwo? Zapisz wszystkie
wykonane obliczenia.
więcej w MatTV
symbole Rozwiązanie:
Korzystamy ze wzoru na kapitalizację odsetek.
dodaj do drukowania
5
p = 5% = 100 = 0, 05 — procent dopisywany co rok
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x — kwota wpłacona dla ośmioletniego dziecka
21 − 8 = 13 — tyle lat zostało ośmiolatkowi do 21
x · (1 + 0, 05)13 — tyle otrzyma w wieku 21 lat
20 luty 2007
pobierz nowszy 84100 − x — kwota wpłacona dla dziesięcioletniego dziecka
21 − 10 = 11 — tyle lat zostało dziesięciolatkowi do 21
(84100 − x) · (1 + 0, 05)11 — tyle otrzyma w wieku 21 lat
W wieku 21 lat dzieci mają dostać tyle samo:
książki
x · (1 + 0, 05)13 = (84100 − x) · (1 + 0, 05)11
x · 1, 0513 = (84100 − x) · 1, 0511 : 1, 0511
x · 1, 052 = 84100 − x
x · 1, 1025 + x = 84100
2, 1025x = 84100 : 2, 1025
jakub@matematyka.pisz.pl x = 40000 84100 − 40000 = 44100
www.matematyka.pisz.pl Odp. Dla ośmiolatka należy wpłacić 40000 zł, a dla dziesiąciolatka 44100 zł.
Zadanie 10 (7 pkt)
W ostrosłupie czworokątnym prawidłowym wysokości przeciwległych ścian bocznych popro-
wadzone z wierzchołka ostrosłupa mają długości h i tworzą kąt o mierze 2α. Oblicz objętość
tego ostrosłupa.
W W
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
α α
symbole
h h
dodaj do drukowania H
zgłoś błąd
D C
szukasz i nie ma? K
L K L
1 1
A B 2a 2a
20 luty 2007 a
pobierz nowszy
wysokości ścian bocznych: |KW | = |LW | = h
1
2a H
. .
. sin α = ·h . cos α = ·h
h h
książki 1
a = h sin α ·2 H = h cos α
2
a = 2h sin α
Ostrosłup prawidłowy czworokątny ma w podstawie kwadrat, którego długość boku policzy-
liśmy: a = 2h sin α. Pole podstawy: Pp = a2 = (2h sin α)2 = 4h2 sin2 α
Objętość ostrosłupa:
jakub@matematyka.pisz.pl 1 1 4
V = · Pp · H = · 4h2 sin2 α · h cos α = h3 sin2 α · cos α
www.matematyka.pisz.pl 3 3 3
Matura poprawkowa z matematyki – styczeń 2006
• • • • •
. Zadanie 1 (3 pkt)
√ 1 3
√
3 3−4 9
spis treści Dane są liczby: a= √ i b = 27 · −5
1+2 3 3
więcej w MatTV √
a) Przedstaw liczbę a w postaci x + y 3, gdzie x i y są liczbami wymiernymi.
symbole
b) Zapisz liczbę b w postaci potęgi liczby 3 o wykładniku ułamkowym.
dodaj do drukowania c) Suma liczb a i b stanowi 80% pewnej liczby c. Wyznacz liczbę c.
zgłoś błąd
. Zadanie 2 (3 pkt)
szukasz i nie ma?
Po Wiadomościach z kraju i ze świata telewizja TVG ma nadać pięć reklam: trzy reklamy
różnych proszków do prania oraz dwie reklamy różnych past do zębów. Kolejność nadawania
20 luty 2007 reklam jest ustalona losowo. Oblicz prawdopodobieństwo, że dwie reklamy produktów tego
pobierz nowszy samego rodzaju nie będą nadane bezpośrednio jedna po drugiej. Wynik podaj w postaci
nieskracalnego ułamka zwykłego.
. Zadanie 3 (3 pkt)
książki Dana jest funkcja f : R → R określona wzorem f (x) = ax + 4.
a) Wyznacz wartość a, dla której miejscem zerowym funkcji f jest liczba −1.
b) Wyznacz wartość a, dla której prosta będąca wykresem funkcji f jest nachylona do
osi OX pod kątem 60◦ .
c) Wyznacz wartość a, dla której równanie ax + 4 = 2a + 4 ma nieskończenie wiele
rozwiązań.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura poprawkowa z matematyki – styczeń 2006
• • • • •
. Zadanie 4 (4 pkt)
W pewnej firmie pracownicy zostali zaszeregowani do trzech grup uposażeń. Liczbę pracow-
spis treści ników i płace (w euro) w poszczególnych grupach przedstawia diagram słupkowy:
więcej w MatTV
symbole 14
13
12
Liczba pracowników
dodaj do drukowania 11
10
9
zgłoś błąd 8
szukasz i nie ma? 7
6
5
4
20 luty 2007 3
2
pobierz nowszy 1
400 480 540
Płaca miesięczna [w euro]
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura poprawkowa z matematyki – styczeń 2006
• • • • •
. Zadanie 5 (3 pkt)
Zauważ, że:
spis treści 12 = 1
więcej w MatTV
22 = 1 + 2 + 1
symbole
32 = 1 + 2 + 3 + 2 + 1
dodaj do drukowania
42 = 1 + 2 + 3 + 4 + 3 + 2 + 1
zgłoś błąd Stosując wzór na sumę kolejnych wyrazów ciągu arytmetycznego uzasadnij, że:
szukasz i nie ma?
n2 = 1 + 2 + 3 + . . . + (n − 1) + n + (n − 1) + . . . + 3 + 2 + 1
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura poprawkowa z matematyki – styczeń 2006
• • • • •
. Zadanie 6 (6 pkt)
Na rysunku przedstawiony jest wykres funkcji kwadratowej f . Na podstawie wykresu
spis treści
więcej w MatTV y
symbole 5
4
dodaj do drukowania
3
zgłoś błąd
2
szukasz i nie ma?
1
20 luty 2007 −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 x
pobierz nowszy −1
−2
−3
−4
książki −5
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura poprawkowa z matematyki – styczeń 2006
• • • • •
. Zadanie 7 (6 pkt)
5 − 3n
Dany jest ciąg (an ) o wyrazie ogólnym an = n = 1, 2, 3, . . .
spis treści 7
więcej w MatTV a) Sprawdź na podstawie definicji, czy ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycznym.
symbole b) Oblicz, dla jakiej wartości x liczby a4 , x2 + 2, a11 są kolejnymi wyrazami tego
samego ciągu geometrycznego.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Zadanie 8 (6 pkt)
szukasz i nie ma? Wysokość walca jest o 6 większa od średnicy jego podstawy, a pole jego powierzchni całko-
witej jest równe 378π . Oblicz objętość walca.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 1 (3 pkt)
√ 1 3
√
3 3−4 9
Dane są liczby: a= √ i b = 27 ·
1+2 3 3−5
√
a) Przedstaw liczbę a w postaci x + y 3, gdzie x i y są liczbami wymiernymi.
b) Zapisz liczbę b w postaci potęgi liczby 3 o wykładniku ułamkowym.
spis treści
c) Suma liczb a i b stanowi 80% pewnej liczby c. Wyznacz liczbę c.
więcej w MatTV
symbole Rozwiązanie:
√
dodaj do drukowania a) Przedstaw liczbę a w postaci x + y 3, gdzie x i y są liczbami wymiernymi.
zgłoś błąd √ √ √ √ √
3 3−4 3 3 − 4 1 − 2 3 . (3 3 − 4)(1 − 2 3)
szukasz i nie ma? a= √ = √ · √ = √ =
1+2 3 1+2 3 1−2 3 1 − (2 3)2
√ √ √ √
20 luty 2007 3 3−6·3−4+8 3 −22 + 11 3 −22 11 3 √
pobierz nowszy = = = + =2− 3
1−4·3 −11 −11 −11
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
c) Suma liczb a i b stanowi 80% pewnej liczby c. Wyznacz liczbę c.
√ 1 √ √
a+b=2− 3 + 32 = 2 − 3+ 3=2
80% z c = 2
80
spis treści ·c=2
100
więcej w MatTV 8 . 8
symbole ·c=2 :
10 10
dodaj do drukowania
10
c=2·
8
zgłoś błąd 20
c=
szukasz i nie ma? 8
c = 2, 5
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 2 (3 pkt)
Po Wiadomościach z kraju i ze świata telewizja TVG ma nadać pięć reklam: trzy reklamy
różnych proszków do prania oraz dwie reklamy różnych past do zębów. Kolejność nadawania
reklam jest ustalona losowo. Oblicz prawdopodobieństwo, że dwie reklamy produktów tego
samego rodzaju nie będą nadane bezpośrednio jedna po drugiej. Wynik podaj w postaci
spis treści nieskracalnego ułamka zwykłego.
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole
Na tyle sposobów można nadać pięć reklam w dowolnej kolejności:
dodaj do drukowania
Ω = 5! = 1 · 2 · 3 · 4 · 5 = 120
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
Warunki zadania będą spełnione tylko wtedy, jeżeli reklamy będą nadawane w następującej
kolejności:
20 luty 2007
pobierz nowszy proszek – pasta – proszek – pasta – proszek
W powyższym zestawie reklamy proszków można ustawić na 3! sposobów, a reklamy pasty
na 2! sposobów. Zatem cały ciąg pięciu reklam można wyemitować na tyle sposobów:
książki A = 3! · 2! = 6 · 2 = 12
12 1
P (A) = =
120 10
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 3 (3 pkt)
Dana jest funkcja f : R → R określona wzorem f (x) = ax + 4.
a) Wyznacz wartość a, dla której miejscem zerowym funkcji f jest liczba −1.
b) Wyznacz wartość a, dla której prosta będąca wykresem funkcji f jest nachylona do
osi OX pod kątem 60◦ .
spis treści c) Wyznacz wartość a, dla której równanie ax + 4 = 2a + 4 ma nieskończenie wiele
więcej w MatTV rozwiązań.
symbole
Rozwiązanie:
dodaj do drukowania a) Wyznacz wartość a, dla której miejscem zerowym funkcji f jest liczba −1.
zgłoś błąd
0 = a · (−1) + 4
szukasz i nie ma?
0 = −a + 4
20 luty 2007 a=4
pobierz nowszy
b) Wyznacz wartość a, dla której prosta będąca wykresem funkcji f jest nachylona do
osi OX pod kątem 60◦ .
Współczynnik kierunkowy a funkcji liniowej y = ax + b jest równy tg α, gdzie α jest kątem
książki pod jakim wykres funkcji liniowej jest nachylony do osi OX .
. √
a = tg 60◦ = 3
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
c) Wyznacz wartość a, dla której równanie ax + 4 = 2a + 4 ma nieskończenie wiele
rozwiązań.
ax + 4 = 2a + 4
ax − 2a = 4 − 4
a(x − 2) = 0
spis treści
Dla a = 0 nie ma znaczenia co wstawimy za x, bo iloczyn i tak będzie równy zero. Zatem
więcej w MatTV dla a = 0 równanie ma nieskończeni wiele rozwiązań.
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 4 (4 pkt)
W pewnej firmie pracownicy zostali zaszeregowani do trzech grup uposażeń. Liczbę pracow-
ników i płace (w euro) w poszczególnych grupach przedstawia diagram słupkowy:
14
13
12
Liczba pracowników
spis treści 11
10
więcej w MatTV 9
symbole 8
7
6
dodaj do drukowania 5
4
3
zgłoś błąd 2
szukasz i nie ma? 1
400 480 540
Płaca miesięczna [w euro]
20 luty 2007
pobierz nowszy a) Wyznacz średnią płacę miesięczną w tej firmie.
b) Oblicz wariancję i odchylenie standardowe miesięcznej płacy w tej firmie. Odchylenie
standardowe podaj z dokładnością do 0,1.
Rozwiązanie:
książki
a) Wyznacz średnią płacę miesięczną w tej firmie.
Liczba wszystkich pracowników
12 + 6 + 2 = 20
Suma wszystkich wypłat (ilość pieniędzy, które idą na wypłaty):
Wariancja:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 5 (3 pkt)
Zauważ, że:
12 = 1
22 = 1 + 2 + 1
spis treści 32 = 1 + 2 + 3 + 2 + 1
więcej w MatTV 42 = 1 + 2 + 3 + 4 + 3 + 2 + 1
symbole Stosując wzór na sumę kolejnych wyrazów ciągu arytmetycznego uzasadnij, że:
dodaj do drukowania
n2 = 1 + 2 + 3 + . . . + (n − 1) + n + (n − 1) + . . . + 3 + 2 + 1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Rozwiązanie:
Zauważmy, że: 1 + 2 + 3 + . . . + (n − 1) = (n − 1) + . . . + 3 + 2 + 1, czyli prawą stronę
20 luty 2007 równania (P ), możemy zapisać krócej:
pobierz nowszy
P = 2 · (1 + 2 + 3 + . . . + (n − 1)) + n
W nawiasie jest ciąg arytmetyczny o n − 1 wyrazach, którego sumę możemy policzyć:
1 + (n − 1)
książki P =2· · (n − 1) + n
2
n · (n − 1)
P =2· +n
2
2(n2 − n) 2n
P = +
2 2
2n2 − 2n + 2n 2n2
P = = = n2
2 2
jakub@matematyka.pisz.pl
Czyli prawa strona równania równa się lewej.
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 6 (6 pkt)
Na rysunku przedstawiony jest wykres funkcji kwadratowej f . Na podstawie wykresu
a) zapisz w postaci sumy przedziałów liczbowych zbiór rozwiązań nierówności f (x) ¬ 3
y
spis treści 5
więcej w MatTV 4
y=3
symbole 3
2
dodaj do drukowania
1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 x
−1
−2
20 luty 2007
pobierz nowszy −3
−4
−5
książki
Rozwiązaniem są x odpowiadające punktom poniżej prostej y = 3 czyli
x ∈ (−∞, 0i ∪ h2, ∞)
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) określ i zapisz największą i najmniejszą wartość funkcji f w przedziale h0, 3i
y
5
4
spis treści 3
więcej w MatTV 2
symbole 1
dodaj do drukowania −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 x
−1
zgłoś błąd
−2
szukasz i nie ma?
−3
−4
20 luty 2007
pobierz nowszy −5
książki
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
c) zapisz wzór funkcji f w postaci iloczynowej.
y
5
4
3
spis treści 2
więcej w MatTV 1
symbole −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 x
−1
dodaj do drukowania −2
zgłoś błąd −3
szukasz i nie ma? −4
−5
20 luty 2007
pobierz nowszy
miejsca zerowe funkcji to: x1 = −1 x2 = 3
postać iloczynowa:
4 = a(1 + 1)(1 − 3)
4 = a · 2 · (−2) : (−4)
a = −1
jakub@matematyka.pisz.pl
Odp. Postać iloczynowa funkcji: y = −(x + 1)(x − 3)
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 7 (6 pkt)
5 − 3n
Dany jest ciąg (an ) o wyrazie ogólnym an = n = 1, 2, 3, . . .
7
a) Sprawdź na podstawie definicji, czy ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycznym.
b) Oblicz, dla jakiej wartości x liczby a4 , x2 + 2, a11 są kolejnymi wyrazami tego
spis treści samego ciągu geometrycznego.
książki
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Oblicz, dla jakiej wartości x liczby a4 , x2 + 2, a11 są kolejnymi wyrazami tego
samego ciągu geometrycznego.
5 − 3n
an =
7
spis treści 5−3·4 5 − 12 5 − 3 · 11 5 − 33
więcej w MatTV a4 = = = −1 a11 = = = −4
7 7 7 7
symbole
Korzystamy z własności ciągu geometrycznego.
dodaj do drukowania
(x2 + 2)2 = a4 · a11
zgłoś błąd
(x2 + 2)2 = −1 · (−4)
szukasz i nie ma?
(x2 + 2)2 = 4
20 luty 2007 (x2 + 2)2 = 4
pobierz nowszy
x2 + 2 = 2 lub x2 + 2 = −2
x2 = 0 x2 = −4
x= 0 nie ma rozwiązania
książki
Odp. Dla x = 0 liczby a4 , x2 + 2, a11 tworzą ciąg geometryczny.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 8 (6 pkt)
Wysokość walca jest o 6 większa od średnicy jego podstawy, a pole jego powierzchni całko-
witej jest równe 378π . Oblicz objętość walca.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
H
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
r
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy 2r – średnica podstawy
H = 2r + 6 – wysokość jest o 6 większa od średnicy podstawy
Pc = 2πr2 + 2πrH – pole powierzchni całkowitej
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
r2 + 2r − 63 = 0
Obliczamy pierwiastki:
√ √
∆ = 22 − 4 · 1 · (−63) = 4 + 252 = 256 ∆= 256 = 16
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 9 (8 pkt)
3
Dane są zbiory liczb rzeczywistych: A = x : ¬ 1 i B = {x : |x + 1| < 3}.
x
a) Zaznacz te zbiory na osi liczbowej
b) Przedstaw zbiory A ∪ B i A\B w postaci sumy przedziałów liczbowych.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole a) Zaznacz te zbiory na osi liczbowej
3
dodaj do drukowania A= x: ¬1
x
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 3
¬1
x
20 luty 2007 3
−1¬0
pobierz nowszy x
3 x
− ¬0
x x
3−x
książki ¬0 dziedzina: x 6= 0
x
zamiast ułamka możemy napisać iloczyn.
(3 − x)x ¬ 0 dla x 6= 0
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rozwiązujemy nierówność kwadratową.
(3 − x)x ¬ 0 dla x 6= 0
x1 = 3 x2 = 0
spis treści
więcej w MatTV
symbole 0 3 x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd rozwiązaniem jest suma dwóch przedziałów: A = (−∞, 0) ∪ h3, ∞)
szukasz i nie ma?
B = {x : |x + 1| < 3}
20 luty 2007 |x + 1| < 3
pobierz nowszy
Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
względnej.
x + 1 < 3 i x + 1 > −3
książki x<3−1 x > −3 − 1
x<2 x > −4
-4 2
Rozwiązaniem jest część wspólna przedziałów:
jakub@matematyka.pisz.pl B = (−4, 2)
www.matematyka.pisz.pl dalej
A = (−∞, 0) ∪ h3, ∞) B = (−4, 2)
A B A
spis treści −4 0 2 3
więcej w MatTV
symbole b) Przedstaw zbiory A ∪ B i A\B w postaci sumy przedziałów liczbowych.
dodaj do drukowania
Z rysunku odczytujemy rozwiązanie:
zgłoś błąd suma: A ∪ B = (−∞, 2) ∪ h3, ∞)
szukasz i nie ma? różnica: A\B = (−∞, −4i ∪ h3, ∞)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 10 (8 pkt)
W trapezie opisanym na okręgu kąty przy dłuższej podstawie mają miary 60◦ i 30◦ , a długość
wysokości tego trapezu jest równa 6. Sporządź odpowiedni rysunek i oznacz jego elementy.
Oblicz pole trapezu oraz długość jego podstaw.
b
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV c d
(a + b)h 6 6
symbole Pole trapezu: P =
2
dodaj do drukowania 60◦ 30◦
x y
zgłoś błąd | {z }
szukasz i nie ma? a
Czworokąt jest opisany na opisany na okręgu, jeżeli suma jego przeciwległych boków jest
20 luty 2007 równa. Czyli a + b = c + d.
pobierz nowszy
6 6
. sin 60◦ = . sin 30◦ =
c d
√
3 6 . 1 6 .
. = ·c . = ·d
książki 2 c 2 d
√ . √3
3 1 . 1
·c = 6 : ·d = 6 :
2 2 2 2
2 2
c = 6· √ d = 6·
3 √ √ 1
12 12 3 12 3 √
c= √ = √ ·√ = =4 3 d = 12
3 3 3 3
jakub@matematyka.pisz.pl √
www.matematyka.pisz.pl
a + b = c + d = 4 3 + 12 dalej
Pole trapezu:
√
(a + b)h (4 3 + 12) · 6 √ √
P = = = (4 3 + 12) · 3 = 12 3 + 36
2 2
b
spis treści
c d
więcej w MatTV 6 6
symbole
60◦ b 30◦
dodaj do drukowania
x y
zgłoś błąd | {z }
a
szukasz i nie ma? 6 6
. tg 60◦ = . tg 30◦ =
x y
20 luty 2007 √
pobierz nowszy
√ 6 . 3 6 .
. 3= ·x . = ·y
x 3 y
√ . √3
√ . √ 3
3·x = 6 : 3 y=6 :
3 3
książki 6 3
x= √ y = 6· √
3 √ √ 3√ √
6 6 3 6 3 18 3 18 3
x= √ =√ ·√ = y= √ =√ =
3 3 3 3 3 3 3
√ √
x= 2 3 y=6 3
a =x+b+y
√ √
jakub@matematyka.pisz.pl a−b =2 3+6 3
www.matematyka.pisz.pl √ √
a−b =8 3 a + b = 4 3 + 12 dalej
( √
a−b=8 3
√
a + b = 4 3 + 12
( √
a =8 3+b
√ √
8 3 + b + b = 4 3 + 12
spis treści √
a=8 3+b
więcej w MatTV
√ √ .
symbole 2b = 4 3 + 12 − 8 3 :2
√
dodaj do drukowania
(
a =8 3+b
√
zgłoś błąd b =6−2 3
szukasz i nie ma? ( √ √
a =8 3+6−2 3
√
20 luty 2007 b =6−2 3
pobierz nowszy ( √
a=6+6 3
√
b =6−2 3
√ √ √
książki Odp. Pole trapezu wynosi 12 3 + 36, a jego podstawy 6 + 6 3, 6 − 2 3.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura poprawkowa z matematyki – styczeń 2006
• • •
. Zadanie 11 (6 pkt)
Wyznacz dziedzinę i naszkicuj wykres funkcji f danej wzorem f (m) = x1 · x2 , gdzie x1 , x2
spis treści są różnymi pierwiastkami równania (m + 2)x2 − (m + 2)2 x + 3m + 2 = 0, w którym
więcej w MatTV m ∈ R \ {−2}.
symbole
. Zadanie 12 (4 pkt)
dodaj do drukowania
Rozwiąż układ równań (
zgłoś błąd |x| − y = 1
szukasz i nie ma? x2 + (y + 1)2 = 8
20 luty 2007
pobierz nowszy
. Zadanie 13 (5 pkt)
Wyznacz dziedzinę funkcji f (x) = logx (4x − 12 · 2x + 32)
. Zadanie 14 (4 pkt)
Dany jest ciąg trójkątów równobocznych takich, że bok następnego trókąta jest wysokością
książki poprzedniego. Oblicz sumę pól wszystkich tak utworzonych trójkątów, przyjmując, że bok
pierwszego trójkąta ma długość a (a > 0).
. Zadanie 15 (4 pkt)
Rozwiąż równanie:
1 π
+ ctg x + cos +x = 0
sin x 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura poprawkowa z matematyki – styczeń 2006
• • •
. Zadanie 16 (4 pkt)
Para (Ω, P ) jest przestrzenią probabilistyczną, a A ⊂ Ω i B ⊂ Ω są zdarzeniami niezależ-
spis treści nymi. Wykaż, że jeżeli P (A ∪ B) = 1, to jedno z tych zdarzeń jest zdarzeniem pewnym tj.
więcej w MatTV P (A) = 1 lub P (B) = 1.
symbole
. Zadanie 17 (5 pkt)
dodaj do drukowania
Rysunek przedstawia wykres pochodnej funcji f .
zgłoś błąd y
szukasz i nie ma? 5
4
3
20 luty 2007
pobierz nowszy 2
1
−5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 x
−1
książki −2
−3
−4
−5
• • •
. Zadanie 18 (8 pkt)
Punkty A = (7, 8) i B = (−1, 2) są wierzchołkami trójkąta ABC , w którym
spis treści |6 BCA| = 90◦ .
więcej w MatTV a) Wyznacz współrzędne wierzchołka C , wiedząc, że leży on na osi OX .
symbole b) Napisz równanie obrazu okręgu opisanego na trójkącie ABC w jednokładności o środku
w punkcie P = (1, 0) i skali k = −2.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Zadanie 19 (6 pkt)
szukasz i nie ma? Dany jest ostrosłup prawidłowy trójkątny, w którym długość krawędzi podstawy jest równa a.
Kąt między krawędzią boczną i krawędzią podstawy ma miarę 45◦ . Ostrosłup przecięto płasz-
czyzną przechodzącą przez krawędź podstawy i środek przeciwległej jej krawędzi bocznej.
20 luty 2007
pobierz nowszy Sporządź rysunek ostrosłupa i zaznacz otrzymany przekrój. Oblicz pole tego przekroju.
. Zadanie 20 (4 pkt)
Ciąg (an ) określony jest rekurencyjnie w następujący sposób:
książki
a1 = 2
an
an+1 = dla dowolnego n 1
an + 1
Wykaż, korzystając z zasady indukcji matematycznej, że ciąg (an ) można określić za pomocą
2
wzoru ogólnego an = , gdzie n 1.
2n − 1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 11 (6 pkt)
Wyznacz dziedzinę i naszkicuj wykres funkcji f danej wzorem f (m) = x1 · x2 , gdzie x1 , x2
są różnymi pierwiastkami równania (m + 2)x2 − (m + 2)2 x + 3m + 2 = 0, w którym
m ∈ R \ {−2}.
-6 2 0
3m + 2 3(m + 2) − 4 3(m + 2) 4 −4
f (m) = = = − = +3
m+2 m+2 m+2 m+2 m+2
spis treści
więcej w MatTV −4 −4
Wykres f (x) = + 3 otrzymujemy przez przesunięcie y = o wektor [−2, 3].
symbole m+2 m
dodaj do drukowania x −4 −1 1 4
−4
zgłoś błąd y= x 1 4 −4 −1
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
y
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl dalej
Po uwzględnieniu dziedziny m ∈ (−∞, −6) ∪ (−2, 0) ∪ (0, ∞) wykres funkcji
3m + 2
f (m) =
m+2
20 luty 2007
pobierz nowszy
−6 −2 x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 12 (4 pkt)
Rozwiąż układ równań (
|x| − y = 1
x2 + (y + 1)2 = 8
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
dla x 0
(
x−y = 1
x2 + (y + 1)2 = 8
(
spis treści x=1+y
więcej w MatTV (1 + y)2 + (y + 1)2 = 8
symbole (
x=1+y
dodaj do drukowania
2(y + 1)2 = 8
:2
zgłoś błąd (
szukasz i nie ma? x=1+y
(y + 1)2 = 4
20 luty 2007
pobierz nowszy ( (
x=1+y x=1+y
y+1=2 y + 1 = −2
( (
x=1+1=2 x = 1 + (−3) = −2
książki y=1 y = −3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
dla x < 0
(
−x−y = 1 · (−1)
x2 + (y + 1)2 = 8
(
x + y = −1
spis treści
więcej w MatTV x2 + (y + 1)2 = 8
symbole (
x = −1 − y
dodaj do drukowania
(−1 − y)2 + (y + 1)2 = 8
zgłoś błąd (
x = −1 − y
szukasz i nie ma?
(−(y + 1))2 + (y + 1)2 = 8
20 luty 2007 (
x=1+y
pobierz nowszy
2(y + 1)2 = 8
:2
(
x=1+y
książki (y + 1)2 = 4
( (
x = −1 − y x = −1 − y
y+1=2 y + 1 = −2
( (
x = −1 − 1 = −2 x = −1 − (−3) = 2
y = −3 y = −3
jakub@matematyka.pisz.pl
Jeżeli x < 0 to zostaje tylko pierwsze rozwiązanie: x = −2 y=1
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 13 (5 pkt)
Wyznacz dziedzinę funkcji f (x) = logx (4x − 12 · 2x + 32)
Rozwiązanie:
Korzystamy z definicji logarytmu:
spis treści
x>0 x 6= 1 4x − 12 · 2x + 32 > 0
więcej w MatTV
x ∈ (−∞, 2) ∪ (3, ∞)
symbole
dodaj do drukowania
Po uwzględnieniu wszystkich trzech warunków mamy dziedzinę f (x)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x ∈ (0, 1) ∪ (1, 2) ∪ (3, ∞)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. 4x − 12 · 2x + 32 > 0
22x − 12 · 2x + 32 > 0
(2x )2 − 12 · 2x + 32 > 0
dodaj do drukowania
Rozwiązujemy nierówność kwadratową:
zgłoś błąd
∆ = (−12)2 − 4 · 1 · (32) = 144 + 128 = 16
szukasz i nie ma? √ √
∆ = 16 = 4
20 luty 2007 −(−12) − 4 8 −(−12) + 4 16
pobierz nowszy t1 = = =4 t2 = = =8
2·1 2 2·1 2
4 8 t
książki
t< 4 t> 8
2x < 4 2x > 8
2x < 22 2x > 23
x< 2 x> 3
jakub@matematyka.pisz.pl x ∈ (−∞, 2) ∪ (3, ∞)
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 14 (4 pkt)
Dany jest ciąg trójkątów równobocznych takich, że bok następnego trókąta jest wysokością
poprzedniego. Oblicz sumę pól wszystkich tak utworzonych trójkątów, przyjmując, że bok
pierwszego trójkąta ma długość a (a > 0).
Rozwiązanie:
spis treści √
3
więcej w MatTV Wzór na wysokość trójkąta równobocznego: h=a 2
symbole
bok pierwszego trójkąta a1 = a
dodaj do drukowania √ √
3 3
wysokość pierwszego trójkąta h1 = a1 · 2 =a 2
zgłoś błąd √
1
pole pierwszego trójkąta P1 = 2 · a1 · h1 = a2 43
szukasz i nie ma?
√
3
20 luty 2007 bok drugiego trójkąta a2 = h1 = a 2
√ √ √
pobierz nowszy wysokość drugiego trójkąta h2 = a2 · 3
=a 3
· 3
= a 34
2 2 2
√ √
1
pole drugiego trójkąta P2 = 2 · a2 · h2 = 12 ·a 2
3
· a 43 = a2 4
3
· 3
4
Widzimy,
√ że długość boku drugiego trójkąta powstaje przez pomnożenia boku pierwszego
książki przez 23 zatem długości boków kolejnych trójkątów równobocznych tworzą nieskończony
√
3
ciąg geometryczny o ilorazie q = 2 .
Widzimy, że pole drugiego trójkąta powstaje przez pomnożenia pola pierwszego przez 34
zatem pola kolejnych trójkątów równobocznych tworzą nieskończony ciąg geometryczny o
ilorazie q = 34 .
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
www.matematyka.pisz.pl
Suma pól trójkątów:
P = P1 + P2 + P3 + ... =
√ √ √
3 3 3 3 3 2
a2 + a2 + a2
= 4 4 · 4 4 · 4 + ... =
√
3 2
a2 43 1 3
spis treści = + + + ... =
4 4
więcej w MatTV
symbole w nawiasie mamy sumę nieskończonego ciągu geometrycznego
dodaj do drukowania √ √ √
1
= a2 4
3
· 3 = a2 4
3
· 4 = a2 3
zgłoś błąd 1− 4
szukasz i nie ma?
√
Odp. Suma pól trójkątów wynosi P = a2 3.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa:
2
1
a + h2 = a2
2
1 2
a + h2 = a2
spis treści 4
więcej w MatTV 1
a h2 = a2 − a2
symbole h 4
3
dodaj do drukowania h2 = a2
4
r
1 1 3 2
2a 2a
zgłoś błąd
h= a
szukasz i nie ma? 4
√
3
h=a
20 luty 2007 2
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 15 (4 pkt)
Rozwiąż równanie:
1 π
+ ctg x + cos +x = 0
sin x 2
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole 1 π
+ ctg x + cos +x = 0
dodaj do drukowania sin x 2
π . .
zgłoś błąd cos +x = cos (90◦ + x) = − sin x
szukasz i nie ma? 2
1
+ ctg x − sin x = 0
20 luty 2007 sin x
pobierz nowszy 1 cos x sin2 x
. + − =0
sin x sin x sin x
1 − cos x − sin2 x
=0
sin x
książki dziedzina: sin 6= 0 jeżeli x 6= kπ dla k ∈ C co widać na wykresie y = sin x
1 − cos x − sin2 x = 0
. 1 − cos x − (1 − cos2 x) = 0
cos x + cos2 x = 0
cos x · (cos x + 1) = 0
jakub@matematyka.pisz.pl
dalej
www.matematyka.pisz.pl
cos x · (cos x + 1) = 0 dla x 6= kπ
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 16 (4 pkt)
Para (Ω, P ) jest przestrzenią probabilistyczną, a A ⊂ Ω i B ⊂ Ω są zdarzeniami niezależ-
nymi. Wykaż, że jeżeli P (A ∪ B) = 1, to jedno z tych zdarzeń jest zdarzeniem pewnym tj.
P (A) = 1 lub P (B) = 1.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (A ∩ B)
dodaj do drukowania
zgłoś błąd zdarzenia są niezależne, gdy P (A ∩ B) = P (A) · P (B)
szukasz i nie ma?
1 = P (A) + P (B) − P (A) · P (B)
20 luty 2007
pobierz nowszy
0 = P (A) − 1 + P (B) (1 − P (A))
0 = (P (A) − 1) · (1 − P (B))
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 17 (5 pkt)
Rysunek przedstawia wykres pochodnej funcji f .
y
5
4
a) Podaj maksymalne przedziały, w których 3
funkcja f jest malejąca. 2
spis treści 1
więcej w MatTV b) Wyznacz wartość x, dla której funkcja f
−5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5x
osiąga maksimum lokalne. Odpowiedź uzasadnij. −1
symbole −2
dodaj do drukowania c) Wiedząc, że punkt A = (1, 2) należy do wykresu −3
funkcji f , napisz równanie stycznej −4
zgłoś błąd −5
do krzywej f w punkcie A.
szukasz i nie ma?
Rozwiązanie:
20 luty 2007 a) Podaj maksymalne przedziały, w których funkcja f jest malejąca.
pobierz nowszy
Pochodna f 0 (x) < 0 dla x ∈ (−∞, −4i ∪ h0, 4i co oznacza, że w tych przedziałach
funkcja f jest malejąca.
b) Wyznacz wartość x, dla której funkcja f osiąga maksimum lokalne. Odpowiedź uzasadnij.
książki
Funkcja osiąga maksimum lokalne (ekstremum) dla x = 0 ponieważ:
f 0 (0) = 0
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
www.matematyka.pisz.pl
c) Wiedząc, że punkt A = (1, 2) należy do wykresu funkcji f , napisz równanie stycznej do
krzywej f w punkcie A.
Równanie stycznej
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 18 (8 pkt)
Punkty A = (7, 8) i B = (−1, 2) są wierzchołkami trójkąta ABC , w którym
|6 BCA| = 90◦ .
a) Wyznacz współrzędne wierzchołka C , wiedząc, że leży on na osi OX .
b) Napisz równanie obrazu okręgu opisanego na trójkącie ABC w jednokładności o środku
spis treści w punkcie P = (1, 0) i skali k = −2. y A = (7, 8)
8−0 8
Współczynnik kierunkowy prostej CA: a1 = =
xC − 7 xC − 7
2−0 2
jakub@matematyka.pisz.pl Współczynnik kierunkowy prostej CB: a2 = =
www.matematyka.pisz.pl
xC − (−1) xC + 1
dalej
Proste prostopadłe mają współczynniki kierunkowe spełniające równanie:
a1 · a2 = −1
8 2
· = −1
xC − 7 xC + 1
spis treści
16 .
= −1 · (xC − 7)(xC + 1)
więcej w MatTV
(xC − 7)(xC + 1)
symbole −(xC − 7)(xC + 1) = 16 · (−1)
x2C + xC − 7xC − 7 = −16
dodaj do drukowania
x2C − 6xC − 7 = −16
zgłoś błąd
x2C − 6xC + 9 = 0
szukasz i nie ma?
(xC − 3)2 = 0
20 luty 2007 xC = 3
pobierz nowszy
Odp. Szukanym punktem jest C = (3, 0).
dalej
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Napisz równanie obrazu okręgu opisanego na trójkącie ABC w jednokładności o środku
w punkcie P = (1, 0) i skali k = −2.
dalej
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 12 (4 pkt)
√
Dana jest funkcja: f (x) = cos x − 3 sin x, x ∈ R.
a) Naszkicuj wykres funkcji f .
b) Rozwiąż równanie: f (x) = 1.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV a) Naszkicuj wykres funkcji f .
symbole √
f (x) = cos x − 3 sin x
dodaj do drukowania √
f (x) = 2 12 cos x − 23 sin x
zgłoś błąd
. f (x) = 2 cos π3 cos x − sin π3 sin x
szukasz i nie ma?
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
2 y = 2 cos x
1 y = cos x
spis treści x
więcej w MatTV
−2π − 3π
2
−π − π2 π
2
π 3π
2
2π
symbole
−1
dodaj do drukowania
−2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
π
2 y = 2 cos x + 3
książki
1
x
−2π − 3π
2
−π − π2 π
2
π 3π
2
2π
−1
−2
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
www.matematyka.pisz.pl
Równanie okręgu opisanego na trójkącie ABC
(x − 3)2 + (y − 5)2 = 25
Okrąg ten przekształcamy przez jednokładność o środku P = (1, 0) i skali k = −2. Otrzy-
spis treści many okrąg będzie miał dwa razy większy promień r 0 = 10. Obrazem środka S = (3, 5)
przekształconego przez jednokładność będzie punkt S 0 = (−3, −10).
więcej w MatTV
symbole y
S
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? P x
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki S0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 19 (6 pkt)
Dany jest ostrosłup prawidłowy trójkątny, w którym długość krawędzi podstawy jest równa a.
Kąt między krawędzią boczną i krawędzią podstawy ma miarę 45◦ . Ostrosłup przecięto płasz-
czyzną przechodzącą przez krawędź podstawy i środek przeciwległej jej krawędzi bocznej.
Sporządź rysunek ostrosłupa i zaznacz otrzymany przekrój. Oblicz pole tego przekroju.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV W
symbole √
a 2
dodaj do drukowania |BS| =
4
zgłoś błąd √
a 10
szukasz i nie ma? |CS| = S
4
√ C
20 luty 2007 a 6
|KS| = a
pobierz nowszy 4 K
45◦
A a B
książki
Pole trójkąta ASC
√ √
1 1 a 6 a2 6
P = · |AC| · |KS| = · a · =
2 2 4 8
√
a2 6
Odp. Pole przekroju wynosi .
8
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
W ostrosłupie prawidłowym ściany boczne są trójkątami równoramiennymi
S
spis treści
więcej w MatTV 45◦
symbole C 1 1 B
2a 2a
dodaj do drukowania
1
2a
zgłoś błąd . cos 45◦ =
|BW |
szukasz i nie ma?
√ 1
2 a .
. = 2 · |BW |
20 luty 2007 2 |BW |
pobierz nowszy √
2 a . √2
· |BW | = :
2 2 2
√
a 2 a a 2
|BW | = ·√ =√ =
książki 2 2 2 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
W
S √
x a 2
4
spis treści
45◦
więcej w MatTV
C a B
symbole
dodaj do drukowania
Korzystamy z twierdzenia cosinusów
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? √ !2 √ ! √
a 2 a 2 2
x2 = a 2 + −2 ·
4 4 2
20 luty 2007
pobierz nowszy a2 4a2
x2 = a 2 + −
8 8
5a2
x2 =
r8 r √
książki 5a2 10a2 a 10
x= = =
8 16 4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
S
√
a 10
4
h
spis treści
więcej w MatTV
symbole C 1 1 A
2a K 2a
dodaj do drukowania
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 2 √ !2
1 a 10
h2 + a =
2 4
20 luty 2007
pobierz nowszy a2 10a2
h2 + =
4 16
2
10a a2
h2 = −
16 4
książki 2 6a2
h =
16
r √
6a2 a 6
h= =
16 4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 20 (4 pkt)
Ciąg (an ) określony jest rekurencyjnie w następujący sposób:
a1 = 2
an
an+1 = dla dowolnego n 1
spis treści an + 1
więcej w MatTV
Wykaż, korzystając z zasady indukcji matematycznej, że ciąg (an ) można określić za pomocą
symbole 2
wzoru ogólnego an = , gdzie n 1.
dodaj do drukowania 2n − 1
zgłoś błąd Rozwiązanie:
szukasz i nie ma?
1. Dla n = 1
2
a1 = =2
20 luty 2007 2·1−1
pobierz nowszy
2
wzór an = jest prawdziwy.
2n − 1
2
2. Załóżmy, że wzór an = jest prawdziwy dla liczby k .
2n − 1
książki
2
ak =
2k − 1
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
2 2 2
ak 2k−1 2k−1 2k−1
ak+1 = = 2 = 2 2k−1
= 2k+1
=
ak + 1 2k−1 + 1 2k−1 + 2k−1 2k−1
2 2k−1 2 2
= 2k−1 · 2k+1 = 2k+1 = 2(k+1)−1
spis treści
2
więcej w MatTV ak+1 =
2(k + 1) − 1
symbole
dodaj do drukowania 1
Udowodniliśmy, że jeżeli wzór an = jest prawdziwy dla liczby k , to jest on prawdziwy
zgłoś błąd 2n − 1
dla liczby k+1, co oznacza, że jeżeli jest prawdziwy dla 1, to jest on prawdziwy dla wszystkich
szukasz i nie ma? liczb naturalnych.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 11 (6 pkt)
5
Wyznacz wszystkie liczby całkowite k , dla których funkcja f (x) = x2 − 2k · x + 2k + 4
przyjmuje wartości dodatnie dla każdego x ∈R.
Rozwiązanie:
spis treści 5
więcej w MatTV
f (x) = x2 − 2k · x + 2k +
4
symbole Wprowadźmy zmienną pomocniczą t = 2k t > 0.
5
dodaj do drukowania f (x) = x2 − tx + t +
4
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Funkcja kwadratowa przyjmuje wartości dodatnie dla każdego x ∈R, gdy jej wykres leży
całkowicie nad osią OX , co się dzieje, gdy nie ma pierwiastków, czyli ∆ < 0.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 12 (5 pkt)
Powyższy rysunek przedstawia fragment wykresu pewnej funkcji wielomianowej W (x) stop-
nia trzeciego. Jedynymi miejscami zerowymi tego wielomianu są liczby (−2) oraz 1, a po-
chodna W 0 (−2) = 18. y
a) Wyznacz wzór wielomianu W (x).
spis treści
b) Wyznacz równanie prostej stycznej do wykresu
więcej w MatTV tego wielomianu w punkcie o odciętej x = 3.
symbole
dodaj do drukowania
−2 1 x
zgłoś błąd Rozwiązanie:
szukasz i nie ma? Wielomian ma dla x = −2 pierwiastek o krotności 1, a dla x = 1 pierwiastek o krotności 2.
Wielomian ma więc postać
20 luty 2007
pobierz nowszy W (x) = a (x − (−2)) (x − 1)2 a 6= 0
2
W (x) = a(x + 2)(x − 1)
W (x) = a(x + 2)(x2 − 2x + 1) .
3 2 2
W (x) = a(x − 2x + x + 2x − 4x + 2)
książki
W (x) = a(x3 − 3x + 2)
Obliczamy pochodną wielomianu
W (x) = a(3x2 − 3)
Jeżeli W 0 (−2) = 18 to
W 0 (−2) = a 3(−2)2 − 3
.
jakub@matematyka.pisz.pl 18 = a · 9 :9
www.matematyka.pisz.pl a=2 dalej
W (x) = 2(x + 2)(x − 1)2 W 0 (x) = 2(3x2 − 3) = 6x2 − 6
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 13 (5 pkt)
Sporządź wykres funkcji f (x) = x−4
x−2 , a następnie korzystając z tego wykresu, wyznacz
wszystkie wartości parametru k , dla których równanie x−4
x−2 = k , ma dwa rozwiązania,
których iloczyn jest liczbą ujemną.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
x−4
symbole Na początku narysujemy wykres funkcji y = x−2 .
20 luty 2007
pobierz nowszy y
x −2 −1 1 2
−2
y= x 1 2 −2 −1
książki
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x − 4
f (x) =
x − 2
Wartość bezwzględna zmienia wykres funkcji przenosząc na górę dolną część wykresu syme-
trycznie do osi OX .
spis treści
więcej w MatTV y
symbole
dodaj do drukowania f (x)
zgłoś błąd
2 y=k
szukasz i nie ma?
1
20 luty 2007 x1 x2 x
pobierz nowszy
Równanie x−4
x−2 = k ma dwa rozwiązania x1 , x2 różnych znaków jeżeli k ∈ (1, 2).
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 14 (4 pkt)
5 7
Niech A, B ⊂ Ω będą zdarzeniami losowymi, takimi że P (A) = 12 oraz P (B) = 11 .
Zbadaj, czy zdarzenia A i B są rozłączne.
Rozwiązanie:
spis treści Gdyby zdarzenia A i B były rozłączne (A ∩ B = ∅) to P (A ∩ B) = 0 co oznacza, że wzór
więcej w MatTV
symbole P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (A ∩ B) .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 15 (5 pkt)
2
Dany jest nieskończony ciąg geometryczny postaci: 2, , 2 , 2 ,... Wyznacz
p−1 (p−1)2 (p−1)3
wszystkie wartości p, dla których granicą ciągu jest liczba:
a) 0.
b) 2.
spis treści
więcej w MatTV Rozwiązanie
symbole a)
20 luty 2007
2 3
1 1 1
pobierz nowszy 2, 2 , 2 , 2 , ...
p−1 p−1 p−1
1 1
p−1 < 1 i p−1 > −1
1 1
p−1 −1< 0 p−1 +1 > 0
1 p−1 1 p−1
p−1 − p−1 < 0 p−1 + p−1 > 0
1−p+1 1+p−1
jakub@matematyka.pisz.pl p−1 < 0 p−1 > 0
www.matematyka.pisz.pl dalej
2−p p
p−1 < 0 p−1 > 0
(2 − p)(p − 1) < 0 p(p − 1) > 0
rozwiązujemy nierówności kwadratowe
spis treści
więcej w MatTV
symbole
1 2 x 0 1 x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
p ∈ (−∞, 1) ∪ (2, ∞) p ∈ (−∞, 0) ∪ (1, ∞)
20 luty 2007
pobierz nowszy
0 1 2
część wspólna
książki p ∈ (−∞, 0) ∪ (2, ∞)
b)
Ciąg
2 3
1 1 1
2, 2 , 2 , 2 , ...
p−1 p−1 p−1
jest zbieżny do 2 jeżeli
jakub@matematyka.pisz.pl 1
=1 dalej
www.matematyka.pisz.pl p−1
1
=1 dziedzina p 6= 1
p−1
1
−1=0
p−1
1 p−1
− =0
spis treści p−1 p−1
więcej w MatTV 1−p+1
=0
symbole p−1
2−p
dodaj do drukowania =0
p−1
zgłoś błąd 2−p=0
szukasz i nie ma?
p=2
20 luty 2007
pobierz nowszy Odp. Dla p ∈ (−∞, 0) ∪ (2, ∞) ciąg ma granicę równą 0, a dla p = 2 ma granicę
równą 1.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 16 (7 pkt)
Dane jest równanie postaci (cos x − 1)· (cos x + p+ 1) = 0, gdzie p ∈ R jest parametrem.
a) Dla p = −1 wypisz wszystkie rozwiązania tego równania należące do przedziału h0; 5i.
b) Wyznacz wszystkie wartości parametru p, dla których dane równanie
ma w przedziale h−π; πi trzy różne rozwiązania.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole a) Dla p = −1 wypisz wszystkie rozwiązania tego równania należące do przedziału h0; 5i.
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Wyznacz wszystkie wartości parametru p, dla których dane równanie
ma w przedziale h−π; πi trzy różne rozwiązania.
(cos x − 1) · (cos x + p + 1) = 0
−1 ¬ −p − 1 i −p − 1 < 1
20 luty 2007
pobierz nowszy p ¬ −1 + 1 i −p < 2
p¬ 0 i p > −2
p ∈ (−2, 0i
Pierwszy nawias daje jedno rozwiązanie niezależnie od p, dlatego drugi nawias musi dawać
dwa rozwiązania, co się dzieje gdy p ∈ (−2, 0i.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 17 (4 pkt)
W trójkącie prostokątnym ABC (6 BCA = 90◦ ) dane są długości przyprostokątnych:
|BC| = a i |CA| = b. Dwusieczna kąta prostego tego trójkąta przecina przeciwprosto-
√
a·b
kątną AB w punkcie D. Wykaż, że długość odcinka CD jest równa a+b · 2. Sporządź
pomocniczy rysunek uwzględniając podane oznaczenia.
spis treści
Rozwiązanie: B
więcej w MatTV
symbole D
b
dodaj do drukowania x
45◦
zgłoś błąd 45◦
szukasz i nie ma? C a A
20 luty 2007 Dwusieczna dzieli kąt 90◦ na dwa kąty po 45◦ . Liczymy pola trójkątów CAD i CDB .
pobierz nowszy 1 1
. P4CAD = 2 · a · x · sin 45◦ . P4CDB = 2 · b · x · sin 45◦
√ √
1 2 1 2
. P4CAD = 2a · x 2 . P4CDB = 2 ·b· x· 2
√ √
2 2
P4CAD = 4 ax P4CDB = 4 bx
książki
1
P4ABC = ab
2
1
P4CAD + P4CDB = ab
2
√ √
2 2 1 .
ax + bx = ab ·4
4 4 2
jakub@matematyka.pisz.pl
dalej
www.matematyka.pisz.pl
√ √
2 2 1 .
ax + bx = ab ·4
4 4 2
√
x · 2(b + a) = 2ab
2ab
x= √
spis treści 2(a + b)
więcej w MatTV
ab √
symbole x= 2
a+b
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 18 (8 pkt)
√
Oblicz miary kątów dowolnego czworokąta wpisanego w okrąg o promieniu R = 5 2,
wiedząc ponadto, że jedna z przekątnych tego czworokąta ma długość 10, zaś iloczyn sinusów
wszystkich jego kątów wewnętrznych jest równy 83 .
Rozwiązanie:
spis treści
Na podstawie twierdzenia o kącie środkowym
więcej w MatTV
D i wpisanym 6 AOC = 2θ
symbole
√ O
dodaj do drukowania θ 5 2 θ θ
zgłoś błąd
A 5 5 C
szukasz i nie ma? O √
√ 5 2 5
5 2 . sin θ = √
20 luty 2007 α γ C
5 2
√
pobierz nowszy A 10 1 2
sin θ = √ =
β 2 2
B . θ = 45◦
. α = 60◦
20 luty 2007
pobierz nowszy γ = 180◦ − α
γ = 180◦ − 60◦
γ = 120◦
książki
Odp. Kąty czworokąta to 45◦ , 135◦ , 60◦ , 120◦ .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 19 (6 pkt)
Korzystając z zasady indukcji matematycznej, udowodnij, że każda liczba naturalna n 5
spełnia nierówność 2n > n2 + n − 1.
Rozwiązanie:
Udowodniliśmy, że jeżeli nierówność 2n > n2 +n−1 jest prawdziwy dla liczby k , to jest ona
jakub@matematyka.pisz.pl prawdziwa dla liczby k + 1, co oznacza, że jeżeli jest prawdziwa dla 5, to jest on prawdziwa
www.matematyka.pisz.pl dla wszystkich liczb naturalnych.
2k + 2 < k 2 + k − 1
0 < k2 − k − 3
rozwiązujemy nierówność kwadratową
20 luty 2007
pobierz nowszy
−1, 3 2, 8 x
książki
√ ! √ !
1− 13 1+ 13
k∈ −∞, ∪ ,∞
2 2
Z rozwiązania wynika, że dla każdego k 5 nierówność 2k+2 < k 2 +k−1 jest prawdziwa.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 11 (3 pkt)
Wyznacz dziedzinę funkcji f (x) = logx2 −3 (x3 + 4x2 − x − 4) i zapisz ją w postaci sumy
przedziałów liczbowych.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
f (x) = logx2 −3 (x3 + 4x2 − x − 4)
symbole Korzystamy z definicji logarytmu:
dodaj do drukowania x2 − 3 > 0 x2 − 3 6= 1 x3 + 4x2 − x − 4 > 0
√ √
zgłoś błąd (x − 3)(x + 3) > 0 x2 =
6 4 x2 (x + 4) − (x + 4) > 0
√ √
szukasz i nie ma? x1 = 3 x2 = − 3 x 6= 2 i x 6= 2 (x + 4)(x2 − 1) > 0
(x + 4)(x − 1)(x + 1) > 0
20 luty 2007 x1 = −4 x2 = 1 x3 = −1
pobierz nowszy
√ √
− 3 3 x
-4 -1 1
√ √
x ∈ −∞, − 3 ∪ 3, ∞
książki
x ∈ (−4, −1) ∪ (1, ∞)
√ √
−4 −2 − 3 −1 1 3 2
√ √
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. x ∈ (−4, −2) ∪ (−2, − 3 ) ∪ ( 3, 2) ∪ (2, ∞)
www.matematyka.pisz.pl
b) Rozwiąż równanie: f (x) = 1.
√
cos x − 3 sin x = 1
.
2 cos x + π3 = 1
:2
cos x + π3 = 12
spis treści
więcej w MatTV
symbole Na wykresie y = cos x widzimy, że takie równanie ma dwa rozwiązania
dodaj do drukowania π
x+ 3 = − π3 + 2kπ lub . x+ π
3 = π
3 + 2kπ k∈C
zgłoś błąd x= − π3 − π3 + 2kπ x = 2kπ
szukasz i nie ma?
x= − 23 π + 2kπ
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 13 (4 pkt)
Rzucamy n razy dwiema symetrycznymi sześciennymi kostkami do gry. Oblicz, dla jakich n
prawdopodobieństwo otrzymania co najmniej raz tej samej liczby oczek na obu kostkach jest
671
mniejsze od 1296 .
Rozwiązanie:
spis treści
Liczymy prawdopodobieństwo wyrzucenia tej samej liczby oczek na obu kostkach przy jed-
więcej w MatTV
norazowym rzucie.
symbole
liczba wszystkich możliwych wyników: . |Ω| = 6 · 6 = 36
dodaj do drukowania na obu kostkach jest ta sama liczba oczek: A = {(1, 1), (2, 2), . . . , (6, 6)} |A| = 6
zgłoś błąd
6 1
szukasz i nie ma? p= =
36 6
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
n k n−k
. Pn (k) = p q
k
n – liczba wszystkich rzutów
k=0 – liczba rzutów w których wypadła ta sama liczba oczek
p = 16 – prawdopodobieństwo wyniku z tą samą liczbą oczek na obu kostkach
spis treści q =1−p= 5
– prawdopodobieństwo wyniku z różną liczbą oczek na obu kostkach
6
więcej w MatTV
0 n−0
symbole n 1 5
Pn (0) =
0 6 6
dodaj do drukowania n
n! 5
zgłoś błąd Pn (0) = ·
(n − 0)!0! 6
szukasz i nie ma? n
5
Pn (0) = 1 ·
6
20 luty 2007 n
pobierz nowszy 5
Pn (0) =
6
Prawdopodobieństwo otrzymania co najmniej raz tej samej liczby oczek na obu kostkach w
n rzutach jest zatem równe:
książki n
5
1 − Pn (0) = 1 −
6
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
n
5 671
1− <
6 1296
n
671 5
1− <
1296 6
n
625 5
spis treści <
1296 6
więcej w MatTV 4 n
symbole 5 5
<
6 6
dodaj do drukowania
4>n
zgłoś błąd
n<4
szukasz i nie ma?
n ∈ {1, 2, 3}
20 luty 2007
pobierz nowszy Odp. Prawdopodobieństwo otrzymania co najmniej raz tej samej liczby oczek na obu kost-
671
kach jest mniejsze od 1296 dla n ∈ {1, 2, 3}.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 14 (5 pkt)
1 + 4 + 7 + . . . + (3n − 2)
Oblicz: lim
n→∞ 5 + 7 + 9 + . . . + (2n + 3)
Rozwiązanie:
5 + (2n + 3) 2n + 8
Sn = ·n= · n = n2 + 4n
2 2
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
www.matematyka.pisz.pl
3 2
1 + 4 + 7 + . . . + (3n − 2) n − 12 n
lim = lim 2 2 =
n→∞ 5 + 7 + 9 + . . . + (2n + 3) n→∞ n + 4n
0
n2 32 − 12 nn2 3
−11
3
spis treści = lim 4n
= lim 2 24n =
n→∞ n 2 1 + n2 n→∞ 1 + 2
więcej w MatTV n
symbole 0
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 15 (4 pkt) −−−→
Przeprowadzając anologiczne rozumowanie, ustal związek między wektorem M N oraz wek-
−−→ −−→
torami AB i DC , wiedząc, że czworokąt ABCD jest dowolnym trapezem, zaś punkty M
i N są odpowiednio środkami ramion AD i BC tego trapezu (Rys. 2).
D C
Rys. 2
spis treści
M N
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania A B
Podaj interpretację otrzymanego wyniku.
zgłoś błąd Rozwiązanie:
szukasz i nie ma? Korzystając z własności wektorów i działań na wektorach, zapisujemy równości:
Rozwiązanie: D
spis treści P
π 180◦ ◦ N
więcej w MatTV miara łukowa: 3 = 3 = 60 C
symbole
przekrojem jest trapez
a
dodaj do drukowania √
podstawa trapezu: |AB| = a 2
zgłoś błąd √
wysokość trapezu: |KN | = 2 3 A
szukasz i nie ma? 3 a T
60◦
√ √
2 3 K a
podstawa trapezu: |CD| = a 2− 3
20 luty 2007 a B
pobierz nowszy
Pole trapezu ABCD :
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
a
. sin 60◦ = N P
h
√
3 a .
. = ·h h
2 h a
√ . √
spis treści 3h = 2a : 3
60◦
więcej w MatTV √
2a 3 K T
symbole h= √ ·√
3 3
dodaj do drukowania
√
zgłoś błąd 2 3
h= a
szukasz i nie ma? 3
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Na początek obliczymy długość odcinka KS
x N P
. ctg 60◦ =
a
√
3 x .
spis treści . = ·a a
3 a
więcej w MatTV √
a 3 60◦
symbole x=
3 K x S T
dodaj do drukowania √
a 2
Odcinek KT jest połową przekątnej kwadratu zatem ma długość |KT | = 2 . Odcinek
zgłoś błąd N P ma zatem długość
szukasz i nie ma? √ √
a 2 a 3
|N P | = |ST | = |KT | − x = −
20 luty 2007 2 3
pobierz nowszy
książki D
|CD| = |CN | + |N D| = 2|N P |
√ √ !
a 2 a 3 N
|CD| = 2 −
2 3
√ !
√ 2 3
|CD| = a 2− C P
jakub@matematyka.pisz.pl
3
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 17 (7 pkt)
p
3
√ p
3
√
Wykaż, bez użycia kalkulatora i tablic, że 5 2 + 7 − 5 2 − 7 jest liczbą całkowitą.
Rozwiązanie:
√ √
q q
spis treści 3 3
5 2+7− 5 2−7
więcej w MatTV
symbole Trzeba było wpaść na to, że wyrażenia pod pierwiastkiem można zwinąć ze
dodaj do drukowania wzorów skróconego mnożenia
√ √ √ √ √ √
zgłoś błąd 5 2 + 7 = ( 2 + 1)3 ponieważ ( 2 + 1)3 = 2 2 + 6 + 3 2 + 1 = 5 2 + 7
√ √ √ √ √ √
szukasz i nie ma? 5 2 − 7 = ( 2 − 1)3 ponieważ ( 2 − 1)3 = 2 2 − 6 + 3 2 − 1 = 5 2 − 7
20 luty 2007
pobierz nowszy q
3 √
q
3 √ q√ q√ √ √
3 3
5 2 + 7− 5 2 − 7 = ( 2 + 1)3 − ( 2 − 1)3 = 2+ 1 − 2−1 =2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 18 (8 pkt)
Pary liczb (x, y) spełniające układ równań:
(
−4x2 + y 2 + 2y + 1 = 0
−x2 + y + 4 = 0
spis treści
więcej w MatTV są współrzędnymi wierzchołków czworokąta wypukłego ABCD.
symbole a) Wyznacz współrzędne punktów: A, B , C , D.
b) Wykaż, że czworokąt ABCD jest trapezem równoramiennym.
dodaj do drukowania c) Wyznacz równanie okręgu opisanego na czworokącie ABCD .
zgłoś błąd Rozwiązanie:
szukasz i nie ma? a) Wyznacz współrzędne punktów: A, B , C , D.
−4x2 + y 2 + 2y + 1 = 0
(
20 luty 2007
pobierz nowszy
−x2 + y + 4 = 0
−4x2 + (y + 1)2 = 0
(
.
książki −x2 + y + 4 = 0
(y + 1)2 = 4x2
(
−x2 + y + 4 = 0
( (
y + 1 = 2x y + 1 = −2x
2
lub
jakub@matematyka.pisz.pl y =x −4 y = x2 − 4
www.matematyka.pisz.pl dalej
( (
y = 2x − 1 y = −2x − 1
2
y =x −4 y = x2 − 4
( ( ( (
x = −1 x=3 x = −3 x=1
y = −3 y=5 y=5 y = −3
spis treści
więcej w MatTV D y C
symbole
dodaj do drukowania A = (−1, −3)
2x − 1 = x2 − 4
0 = x2 − 4 − 2x + 1
spis treści
0 = x2 − 2x − 3
więcej w MatTV
symbole x2 − 2x − 3 = 0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
(
y = −2x − 1
y = x2 − 4
−2x − 1 = x2 − 4
0 = x2 − 4 + 2x + 1
spis treści
0 = x2 + 2x − 3
więcej w MatTV
symbole x2 + 2x − 3 = 0
20 luty 2007 −2 − 4 −6 −2 + 4 2
pobierz nowszy x1 = = = −3 x2 = = =1
2·1 2 2·1 2
( (
x1 = −3 x2 = 1
y1 = −2 · (−3) − 1 y2 = −2 · 1 − 1
książki
( (
x1 = −3 x2 = 1
y1 = 5 y2 = −3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Środek okręgu opisanego na tym trapezie leży na osi
y . Środek okręgu leży również na symetralnej dowol- y
nego boku np. BC . Zatem punkt przęcięcia syme- D C
O
spis treści równanie prostej przechodzącej przez punkty B i C :
więcej w MatTV y = 4x − 7 x
symbole
dodaj do drukowania symetralna boku BC : A B
zgłoś błąd y= − 14 x + 1 12
szukasz i nie ma?
2 √ !2
2 3 85
(x − 0) + y − =
2 2
2
3 85
x2 + y − =
jakub@matematyka.pisz.pl 2 4
www.matematyka.pisz.pl
prosta przechodząca przez punkty B = (1, −3) i C = (3, 5)
(y − (−3)) (3 − 1) − (5 − (−3)) (x − 1) = 0
(y + 3) · 2 − 8(x − 1) = 0
2y + 6 − 8x + 8 = 0
spis treści
2y = 8x − 14 :2
więcej w MatTV
y = 4x − 7
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Szukamy równania y = ax + b symetralnej odcinka BC . Wiemy, że jest ona prostopadła
do prostej y = 4x − 7 zawierającej bok BC więc:
a · 4 = −1
a = − 14
spis treści
Symetralna boku BC przechodzi przez jego środek:
więcej w MatTV
B = (1, −3) C = (3, 5)
symbole
1 + 3 −3 + 5
S= ,
dodaj do drukowania 2 2
zgłoś błąd S = (2, 1)
szukasz i nie ma?
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 19 (10 pkt)
Dane jest równanie: x2 + (m − 5)x + m2 + m + 41 = 0.
Zbadaj, dla jakich wartości parametru m stosunek sumy pierwiastków rzeczywistych równania
do ich iloczynu przyjmuje wartość najmniejszą. Wyznacz tę wartość.
Rozwiązanie:
spis treści 1
x2 + (m − 5)x + m2 + m + =0
więcej w MatTV 4
symbole Równanie ma pierwiastki rzeczywiste, gdy ∆ 0, czyli dla m ∈ −6,
4
3
dodaj do drukowania Korzystając ze wzorów Viéte’a:
zgłoś błąd
1
szukasz i nie ma? x1 + x2 = −m + 5 x1 · x2 = m2 + m +
2
−m + 5
f (m) = 2 .
książki m + 12
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
−m + 5
f (m) = 2
m + 12
W celu
wyznaczenia najmniejszej wartości tej funkcji obliczymy wartości na krańcach dzie-
dziny −6, − 21 ∪ − 12 , 43 , a następnie badamy jej monotoniczność za pomocą pochodnej.
spis treści
−(−6) + 5 11 4
więcej w MatTV f (−6) = = =
1 2 11 2 11
−6 + 2 −2
symbole
dodaj do drukowania − 43 + 5 11
11 36 12
f ( 43 ) = =
3
= · =
4 1 2 11 2 3 121 11
zgłoś błąd 3 + 2 6
szukasz i nie ma?
Badając monotoniczność funkcji w dziedzinie dochodzimy do wniosku, że najmniejsza wartość
funkcji znajduje się na krańcach dziedziny.
20 luty 2007
pobierz nowszy 4
Funkcja f (m) osiąga najmniejszą wartość dla m = −6 i wynosi ona 11 .
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
1
x2 + (m − 5)x + m2 + m + =0
4
książki
−6 4
3
x
4
m∈ −6,
3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
−m + 5
f (m) = 2
m + 12
Pochodna tej funkcji:
1
−m2 − m − − (−2m2 − m + 10m + 5)
książki = 4
4 =
m + 12
1
−m2 − m − 4 + 2m2 + m − 10m − 5
= 4 =
m + 12
m2 − 10m − 5 14
= 4
jakub@matematyka.pisz.pl m + 12
www.matematyka.pisz.pl
1
m2 − 10m − 5 =0
4
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2003
• • • •
. Zadanie 1 (4 pkt)
Lewa strona równania 1 + x2 + x4 + x6 + . . . + x2n + . . . = 3 jest sumą nieskończonego
spis treści ciągu geometrycznego o ilorazie x2 . Z warunku zbieżności mamy x2 < 1. Zatem dziedziną
więcej w MatTV równania jest przedział (−1, 1).
symbole Równanie można zapisać w postaci 1 + x2 (1 + x2 + x4 + . . .) = 3. Stąd 1 + 3x2 = 3.
√ √
6 6
dodaj do drukowania Pierwiastkami ostatniego równania są liczby: x1 = − 3 , x2 = 3 należące do dziedziny.
√ √
zgłoś błąd Odpowiedź: Rozwiązaniami równania są liczby x1 = − 36 , x2 = 36 .
szukasz i nie ma? 2 3 n
Postępując w analogiczny sposób rozwiąż równanie: 1 + x + x + x + . . . + x + . . . = 2.
−6 −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 6 x
−1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2003
• • • •
. Zadanie 3 (4 pkt)
Dane dotyczące wzrostu chłopców z klasy II B przedstawione są na diagramie.
spis treści
5
więcej w MatTV
liczba chłopców
a) Oblicz średni wzrost chłopców z klasy II B
4
symbole (podaj wynik dokładny)
3
dodaj do drukowania 2
b) Ilu chłopców z klasy II B ma wzrost
zgłoś błąd wyższy od średniego? 1
szukasz i nie ma? 0
164
165
166
167
168
169
170
171
172
20 luty 2007 wzrost w cm
pobierz nowszy
. Zadanie 4 (3 pkt)
Liczby 102, 105, 108, 111, . . . , są kolejnymi, początkowymi wyrazami pewnego ciągu
arytmetycznego (an ). Zapisz wzór ogólny na n-ty wyraz tego ciągu. Oblicz wyraz a81 .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2003
• • • •
. Zadanie 6 (3 pkt)
Ciąg (an ) określony jest wzorem
spis treści
więcej w MatTV a1 = 1
a2 = 2
symbole
an+2 = 2n−1 + an + an+1 dla n ∈ N \ {0}
dodaj do drukowania
Wyznacz czwarty wyraz tego ciągu.
zgłoś błąd
y
szukasz i nie ma? . Zadanie 7 (5 pkt) 3
Rysunek przedstawia fragment wykresu
2
20 luty 2007 funkcji liniowej f . Wykres funkcji g jest
pobierz nowszy 1
obrazem wykresu funkcji f otrzyma-
nym za pomocą przesunięcia o wek- −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 x
tor ~
u = [2, 1]. Wyznacz miejsce zerowe −1
funkcji g .
książki
. Zadanie 8 (3 pkt)
Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest równa 7,5% podstawy wymiaru składek na ubez-
pieczenie społeczne. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest równa 60%
przeciętnego wynagrodzenia. Oblicz wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne przyjmu-
jąc, że przeciętne wynagrodzenie jest równe 1869,76 zł. Wynik podaj w zaokrągleniu do 1
grosza.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2003
• • • •
D
. Zadanie 9 (3 pkt)
Oblicz pole działki rekreacyjnej, której plan przedsta- 4m
E
spis treści wiony jest na rysunku. Zakładamy, że kąty ABC i 10m
C
ECD są kątami prostymi.
więcej w MatTV 8m
symbole
dodaj do drukowania A 16m B
zgłoś błąd
. Zadanie 10 (2 pkt)
szukasz i nie ma?
Kupując los loterii można wygrać nagrodę główną, którą jest zestaw płyt kompaktowych lub
jedną z 10 nagród książkowych. Przy zakupie jednego losu prawdopodobieństwo wygrania
20 luty 2007 nagrody książkowej jest równe 17 . Oblicz, ile losów jest pustych.
pobierz nowszy
. Zadanie 11 (4 pkt) D1 C1
Podstawą prostopadłościanu ABCDA1 B1 C1 D1
jest prostokąt o bokach długości: |AD| = 3 i A1
książki |AB| = 6. Wysokość prostopadłościanu ma dłu- B1
gość równą 6. Uzasadnij, za pomocą rachunków, że
trójkąt BAD1 jest prostokątny.
D C
A B
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 1 (4 pkt)
Lewa strona równania 1 + x2 + x4 + x6 + . . . + x2n + . . . = 3 jest sumą nieskończonego
ciągu geometrycznego o ilorazie x2 . Z warunku zbieżności mamy x2 < 1. Zatem dziedziną
równania jest przedział (−1, 1).
Równanie można zapisać w postaci 1 + x2 (1 + x2 + x4 + . . .) = 3. Stąd 1 + 3x2 = 3.
spis treści √ √
6 6
Pierwiastkami ostatniego równania są liczby: x1 = − 3 , x 2 = 3 należące do dziedziny.
więcej w MatTV √ √
symbole Odpowiedź: Rozwiązaniami równania są liczby x1 = − 36 , x2 = 36 .
2 3 n
dodaj do drukowania Postępując w analogiczny sposób rozwiąż równanie: 1 + x + x + x + . . . + x + . . . = 2.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 2 (4 pkt)
Rysunek przedstawia fragment wykresu funkcji kwadratowej f .
y
a) Podaj miejsce zerowe f .
6
b) Podaj rozwiązanie nierówności 5
spis treści
f (x) ¬ 0. 4
więcej w MatTV
3
symbole c) Podaj rozwiązanie równania
f (x) = 3 2
dodaj do drukowania 1
zgłoś błąd
−6 −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 6 x
szukasz i nie ma? −1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 3 (4 pkt)
Dane dotyczące wzrostu chłopców z klasy II B przedstawione są na diagramie.
5
liczba chłopców
a) Oblicz średni wzrost chłopców z klasy II B 4
(podaj wynik dokładny) 3
spis treści
2
więcej w MatTV b) Ilu chłopców z klasy II B ma wzrost
1
symbole wyższy od średniego?
0
dodaj do drukowania
164
165
166
167
168
169
170
171
172
Rozwiązanie:
zgłoś błąd wzrost w cm
szukasz i nie ma? a) Oblicz średni wzrost chłopców z klasy II B (podaj wynik dokładny)
Liczba wszystkich chłopców:
20 luty 2007
pobierz nowszy 2 + 4 + 2 + 3 + 1 + 2 + 1 = 15
3+1+2+1=7
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl Odp. Siedmiu chłopców ma wzrost większy od średniego.
. Zadanie 4 (3 pkt)
Liczby 102, 105, 108, 111, . . . , są kolejnymi, początkowymi wyrazami pewnego ciągu
arytmetycznego (an ). Zapisz wzór ogólny na n-ty wyraz tego ciągu. Oblicz wyraz a81 .
Rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 5 (5 pkt)
Przed wejściem do przychodni lekarskiej znajdują się schody mające 8 stopni po 15 cm
wysokości każdy. Postanowiono zbudować podjazd dla niepełnosprawnych o nachyleniu 7◦ .
Oblicz długość podjazdu. Wynik podaj w zaokrągleniu do 10 cm.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole d
dodaj do drukowania h
zgłoś błąd
15 cm
d = 984, 413
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 6 (3 pkt)
Ciąg (an ) określony jest wzorem
a1 = 1
a2 = 2
an+2 = 2n−1 + an + an+1 dla n ∈ N \ {0}
spis treści
więcej w MatTV Wyznacz czwarty wyraz tego ciągu.
symbole
Rozwiązanie:
dodaj do drukowania
a3 = a1+2 = 21−1 + a1 + a1+1 = 20 + a1 + a2 = 1 + 1 + 2 = 4
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? a4 = a2+2 = 22−1 + a2 + a2+1 = 21 + a2 + a3 = 2 + 2 + 4 = 8
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 7 (5 pkt)
Rysunek przedstawia fragment wykresu funkcji liniowej f . Wykres funkcji g jest obrazem
wykresu funkcji f otrzymanym za pomocą przesunięcia o wektor ~
u = [2, 1]. Wyznacz miejsce
zerowe funkcji g .
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV y
B0
symbole 3 g
2 f
dodaj do drukowania B
A0 1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? −6 −5 −4 −3 A −1 1 2 3 4 5 6 x
−1
20 luty 2007
pobierz nowszy
u = [2, 1] otrzymujemy A0 = (0, 1)
Przesuwając A = (−2, 0) o wektor ~
Przesuwając B = (3, 2) u = [2, 1] otrzymujemy B 0 = (5, 3)
o wektor ~
Odp. x0 = −2 12
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 8 (3 pkt)
Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest równa 7,5% podstawy wymiaru składek na ubez-
pieczenie społeczne. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest równa 60%
przeciętnego wynagrodzenia. Oblicz wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne przyjmu-
jąc, że przeciętne wynagrodzenie jest równe 1869,76 zł. Wynik podaj w zaokrągleniu do 1
spis treści grosza.
więcej w MatTV
Rozwiązanie:
symbole
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne:
dodaj do drukowania
zgłoś błąd 60
60% · 1869, 76 = · 1869, 76 = 1121, 856 ≈ 1121, 86
szukasz i nie ma? 100
Składka na ubezpieczenie zdrowotne:
20 luty 2007
pobierz nowszy 7, 5
7, 5% · 1121, 86 = · 1121, 86 = 84, 1394 ≈ 84, 14
100
Odp. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 84zł 14gr.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 9 (3 pkt) D
Oblicz pole działki rekreacyjnej, której plan przedsta-
wiony jest na rysunku. Zakładamy, że kąty ABC i 4m
E
ECD są kątami prostymi. C
10m
8m
spis treści
więcej w MatTV 16m
A B
Rozwiązanie:
symbole
1
dodaj do drukowania Pole trójkąta ECD: P = · 10 · 4 = 20 m2
2
zgłoś błąd
(16 + 10) · 8
szukasz i nie ma? Pole trapezu ABCE : P = = 104 m2
2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 10 (2 pkt)
Kupując los loterii można wygrać nagrodę główną, którą jest zestaw płyt kompaktowych lub
jedną z 10 nagród książkowych. Przy zakupie jednego losu prawdopodobieństwo wygrania
nagrody książkowej jest równe 17 . Oblicz, ile losów jest pustych.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 11 (4 pkt)
Podstawą prostopadłościanu ABCDA1 B1 C1 D1 D1 C1
jest prostokąt o bokach długości: |AD| = 3 i
|AB| = 6. Wysokość prostopadłościanu ma dłu- A1
gość równą 6. Uzasadnij, za pomocą rachunków, że B1
trójkąt BAD1 jest prostokątny. 6
spis treści
więcej w MatTV
symbole D C
dodaj do drukowania 3
zgłoś błąd Rozwiązanie: A 6 B
Odp. Boki trójkąta ABD1 spełniają twierdzenie Pitagorasa, zatem jest to trójkąt prosto-
kątny.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
D C 62 + 32 = |BD|2
36 + 9 = |BD|2
3 |BD|2 = 45
spis treści √ √
więcej w MatTV |BD| = 45 = 9 · 5
A 6 B √
symbole |BD| = 3 5
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
√
D1 (3 5)2 + 62 = |BD1 |2
45 + 36 = |BD1 |2
6 |BD1 |2 = 81
spis treści √
więcej w MatTV D √ B
|BD1 | = 81
3 5
symbole |BD1 | = 9
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
D1 32 + 62 = |AD1 |2
9 + 36 = |AD1 |2
6 |AD1 |2 = 45
spis treści √ √
więcej w MatTV |AD1 | = 45 = 9 · 5
D 3 A √
symbole |AD1 | = 3 5
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – styczeń 2003
• • • •
. Zadanie 1 (3 pkt)
Powierzchnia prostokątnej działki budowlanej równa się 1540 m2 . Oblicz wymiary tej działki
spis treści wiedząc, że różnią się one o 9 m.
więcej w MatTV
symbole . Zadanie 2 (4 pkt)
Na wspólne konto państwa Kowalskich wpływają pieniądze z ich dwóch pensji miesięcznych,
dodaj do drukowania razem jest to kwota 3200 złotych. Na początku każdego miesiąca małżonkowie dzielą całość
zgłoś błąd tej kwoty. Na diagramie kołowym pokazano strukturę planowanych, przez państwa Kowal-
skich, miesięcznych wydatków.
szukasz i nie ma?
inne
(5%) Korzystając z tych danych:
20 luty 2007 ubrania
pobierz nowszy (12%) a) Oblicz, ile procent danej kwoty stanowią
miesięczne wydatki państwa Kowalskich
na wyżywienie.
gaz i energia
(14%) b) Oblicz, ile pieniędzy wydają państwo
książki Kowalscy w ciągu miesiąca łącznie, na
gaz i energię oraz czynsz.
czynsz
wyżywienie
(400 zł)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – styczeń 2003
• • • •
. Zadanie 3 (3 pkt)
√
Upraszczając pierwiastek kwadratowy z liczby 27 + 10 2, zapiszemy ją w postaci kwadratu
spis treści sumy dwóch liczb. Postępujemy następująco:
więcej w MatTV
√ √
q q
symbole 27 + 10 2 = 25 + 10 2 + 2 =
r √ 2 r
dodaj do drukowania √ √ 2 √
= 52 + 2 · 5 · 2 + 2 = 5+ 2 =5+ 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
Przeanalizuj ten przykład, a następnie, stosując analogiczne postępowanie,
p √
uprość 11 + 6 2.
20 luty 2007
pobierz nowszy
. Zadanie 4 (4 pkt)
5 160
Równanie prostej C = ·F − , ustala zależność między temperaturą wyrażoną w
9 9
stopniach Celsjusza (C) oraz Fahrenheita (F ).
książki a) Oblicz, ile stopni w skali Fahrenheita (F ), ma wrząca w temperaturze 100◦ woda.
b) Wyznacz taką temperaturę, przy której liczba stopni w skali Celsjusza jest równa
liczbie stopni w skali Fahrenheita.
. Zadanie 5 (4 pkt)
Dany jest trójkąt, którego dwa boki mają długości 8 cm i 12 cm, kąt zawarty między tymi
bokami ma miarę 120◦ . Oblicz długość promienia okręgu opisanego na tym trójkącie.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – styczeń 2003
• • • •
. Zadanie 6 (5 pkt)
Do pewnego przepisu z książki kucharskiej należy przygotować 0, 25 litra płynu. Mamy do
spis treści wyboru trzy szklanki w kształcie walca o wewnętrznych wymiarach: pierwsza o średnicy –
więcej w MatTV 6 cm i wysokości 10 cm, druga – o średnicy 5, 8 cm i wysokości 9, 5 cm oraz trzecia – o
średnicy 6 cm i wysokości 9 cm.
symbole
Której szklanki objętość jest najbliższa 0, 25 litra? Odpowiedź uzasadnij.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Zadanie 7 (6 pkt)
Funkcja f : R → R jest określona wzorem: f (x) = x2 − 6x + 12.
szukasz i nie ma?
a) Rozwiąż nierówność f (x) − 19 > 0.
b) Uzasadnij, że obrazem wykresu funkcji f , w symetrii względem prostej o równaniu
20 luty 2007 x = 6, nie jest parabola, określona równaniem y = (x − 9)2 + 6
pobierz nowszy
. Zadanie 8 (3 pkt)
Spośród wszystkich wierzchołków sześcianu wybieramy jednocześnie trzy wierzchołki. Ob-
licz prawdopodobieństwo zdarzenia polegającego na tym, że otrzymamy wierzchołki trójkąta
książki równobocznego.
. Zadanie 9 (3 pkt)
Wykaż, że w trójkącie prostokątnym suma kwadratów sinusów miar wszystkich jego kątów
wewnętrznych równa się 2.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – styczeń 2003
• • • •
. Zadanie 10 (5 pkt)
Wszystkie liczby naturalne dwucyfrowe, podzielne przez 6 są wyrazmi pewnego ciągu rosną-
spis treści cego.
więcej w MatTV a) Zapisz wzór ogólny na n - ty wyraz tego ciągu arytmetycznego.
b) Oblicz, ile wyrazów ma ten ciąg.
symbole
c) Oblicz sumę piętnastu początkowych kolejnych wyrazów tego ciągu
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 1 (3 pkt)
Powierzchnia prostokątnej działki budowlanej równa się 1540 m2 . Oblicz wymiary tej działki
wiedząc, że różnią się one o 9 m.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd x+9
szukasz i nie ma?
x(x + 9) = 1540
20 luty 2007 2
pobierz nowszy x + 9x − 1540 = 0
x = 35 x + 9 = 44
Rozwiązanie:
14
14% z 3200 = · 3200 = 448
100
Razem z czynszem 448 + 400 = 848 zł.
spis treści
Odp. Kowalscy wydają na czynsz, gaz i energię łącznie 848 zł.
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 3 (3 pkt)
√
Upraszczając pierwiastek kwadratowy z liczby 27 + 10 2, zapiszemy ją w postaci kwadratu
sumy dwóch liczb. Postępujemy następująco:
√ √
q q
27 + 10 2 = 25 + 10 2 + 2 =
spis treści r √ 2 r
√ √ 2 √
więcej w MatTV 2
= 5 +2·5· 2+ 2 = 5+ 2 =5+ 2
symbole
dodaj do drukowania Przeanalizuj ten przykład, a następnie, stosując analogiczne postępowanie,
p √
uprość 11 + 6 2.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Rozwiązanie:
20 luty 2007 √ √
q q
pobierz nowszy 11 + 6 2 = 9 + 6 2 + 2 =
r √ 2 r
√ √ 2 √
2
= 3 +2·3· 2+ 2 = 3+ 2 =3+ 2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 4 (4 pkt)
5 160
Równanie prostej C = ·F − , ustala zależność między temperaturą wyrażoną w
9 9
stopniach Celsjusza (C) oraz Fahrenheita (F ).
a) Oblicz, ile stopni w skali Fahrenheita (F ), ma wrząca w temperaturze 100◦ woda.
b) Wyznacz taką temperaturę, przy której liczba stopni w skali Celsjusza jest równa
spis treści liczbie stopni w skali Fahrenheita.
więcej w MatTV
symbole Rozwiązanie:
dodaj do drukowania a) Oblicz, ile stopni w skali Fahrenheita (F ), ma wrząca w temperaturze 100◦ woda.
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Wyznacz taką temperaturę, przy której liczba stopni w skali Celsjusza jest równa
liczbie stopni w skali Fahrenheita.
C=F
5 160 .
spis treści C= ·C− ·9
9 9
więcej w MatTV
symbole 9C = 5C − 160
4C = −160 :4
dodaj do drukowania
C = −40
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Odp. Temperatura −40 stopni Celsjusza jest równa liczbie stopni w skali Fahrenheita.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 5 (4 pkt)
Dany jest trójkąt, którego dwa boki mają długości 8 cm i 12 cm, kąt zawarty między tymi
bokami ma miarę 120◦ . Oblicz długość promienia okręgu opisanego na tym trójkącie.
Rozwiązanie:
c
spis treści
więcej w MatTV W celu obliczenia c korzystamy z twierdzenia cosinusów
symbole
c2 = 82 + 122 − 2 · 8 · 12 · cos 120◦
dodaj do drukowania
c2 = 64 + 144 − 192 · cos 120◦
zgłoś błąd
. 1
szukasz i nie ma? cos 120◦ = cos(180◦ − 60◦ ) = − cos 60◦ = −
2
2 1
20 luty 2007 c = 208 − 192 · −
pobierz nowszy 2
c2 = 208 + 96
c2 = 304
√ √
c = 304 = 16 · 19
książki √
c = 4 19
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 6 (5 pkt)
Do pewnego przepisu z książki kucharskiej należy przygotować 0, 25 litra płynu. Mamy do
wyboru trzy szklanki w kształcie walca o wewnętrznych wymiarach: pierwsza o średnicy –
6 cm i wysokości 10 cm, druga – o średnicy 5, 8 cm i wysokości 9, 5 cm oraz trzecia – o
średnicy 6 cm i wysokości 9 cm.
spis treści Której szklanki objętość jest najbliższa 0, 25 litra? Odpowiedź uzasadnij.
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole
1litr = 1000cm3
dodaj do drukowania 0, 25l = 0, 25 · 1000cm3 = 250 cm3
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? objętość walca: V = πr 2 · h
r1 = 21 · 6 = 3 cm r2 = 12 · 5.8 = 2.9 cm r3 = 12 · 6 = 3 cm
20 luty 2007
pobierz nowszy h1 = 10 cm h2 = 9.5 cm h3 = 9 cm
V1 = π · 32 · 10 V2 = π · 2.92 · 9, 5 V3 = π · 32 · 9
V1 ≈ 3, 14 · 90 V2 ≈ 3, 14 · 9 ≈ 79, 895 V3 ≈ 3, 14 · 81
V1 ≈ 282, 6 cm3 V2 ≈ 250, 9 cm3 V3 ≈ 254, 3 cm3
książki
Odp. Szklanka o średnicy 5, 8 cm i wysokości 9, 5 cm ma objętość V ≈ 250, 9 cm3 , która
jest najbliższa 0, 25 litra.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 7 (6 pkt)
Funkcja f : R → R jest określona wzorem: f (x) = x2 − 6x + 12.
a) Rozwiąż nierówność f (x) − 19 > 0.
b) Uzasadnij, że obrazem wykresu funkcji f , w symetrii względem prostej o równaniu
x = 6, nie jest parabola, określona równaniem y = (x − 9)2 + 6
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
a) Rozwiąż nierówność f (x) − 19 > 0.
symbole
nierówności kwadratowe
dodaj do drukowania
zgłoś błąd f (x) − 19 > 0
szukasz i nie ma? 2
x − 6x + 12 − 19 > 0
x2 − 6x − 7 > 0
20 luty 2007
pobierz nowszy znajdujemy pierwiastki
√ √
∆ = (−6)2 − 4 · 1 · (−7) = 36 + 28 = 64 ∆ = 64 = 8
−1 7 x
−(−6)
p= =3
spis treści 2·1
więcej w MatTV ∆ = (−6)2 − 4 · 1 · 12 = 36 − 48 = −12
symbole
−(−12)
q= =3
dodaj do drukowania 4·1
zgłoś błąd W1 (3, 3)
szukasz i nie ma?
W1
książki x
x=6
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV Sześcian ma 8 wierzchołków, z których 3 różne wierzchołki możemy wybrać na tyle sposobów:
symbole
8 8! . 5! · 6 · 7 · 8 6·7·8 336
dodaj do drukowania . |Ω| = = = = = = 56
3 (8 − 3)! · 3! 5! · 3! 1·2·3 6
zgłoś błąd
W ten sposób możemy otrzymać maksymalnie 8 trójkątów równobocznych:
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
|A| 8 1
. P (A) = = =
jakub@matematyka.pisz.pl |Ω| 56 7
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 9 (3 pkt)
Wykaż, że w trójkącie prostokątnym suma kwadratów sinusów miar wszystkich jego kątów
wewnętrznych równa się 2.
Rozwiązanie:
spis treści β
Mamy wykazać:
więcej w MatTV sin2 90◦ + sin2 α + sin2 β = 2
symbole
dodaj do drukowania kąty w trójkącie
α
zgłoś błąd ◦
90 + α + β = 180 ◦
an = 12 + (n − 1) · 6
an = 12 + 6n − 6
książki
an = 6n + 6
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Oblicz, ile wyrazów ma ten ciąg.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2002
• • •
. Zadanie 1 (3 pkt)
3 √
Dana jest prosta l o równaniu y = x − 2 oraz punkt A = (−3, −2). Wykres funkcji
spis treści 2
liniowej f jest prostopadły do prostej l, punkt A należy do wykresu funkcji f .
więcej w MatTV
Wyznacz
symbole
a) wzór funkcji f ,
dodaj do drukowania b) miejsce zerowe funkcji f .
zgłoś błąd
. Zadanie 2 (3 pkt)
szukasz i nie ma? −−→
Dany jest wektor AB = [−3, 4] oraz punkt A = (1, −2). Oblicz:
a) współrzędne punktu B ,
20 luty 2007 −−→
pobierz nowszy v = −2 · AB .
b) współrzędne i długość wektora ~
. Zadanie 3 (3 pkt)
W klasie liczącej 30 uczniów, dzięwięciu obejrzało film pt. „Nasz XXI wiek”. Wychowawca
klasy otrzymał 4 bilety i zamierza wylosować uczniów, których zaprosi na projekcję tego filmu.
książki Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia, że wśród czterech wylosowanych z tej klasy uczniów
nie ma ucznia, który już ten film oglądał.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2002
• • •
. Zadanie 4 (5 pkt)
W pewnej szkole średniej po pierwszym półroczu przeprowadzono test z matematyki.
spis treści Tabelka przedstawia wyniki testu:
więcej w MatTV
Ocena 1 2 3 4 5 6
symbole Liczba uczniów 10 30 80 30 25 5
dodaj do drukowania
a) Sporządź diagram słupkowy przedstawiający zestawieni wyników testów.
zgłoś błąd b) Oblicz średnią arytmetyczną uzyskanych ocen.
szukasz i nie ma? c) Oblicz, ilu uczniów uzyskało ocenę wyższą od średniej arytmetycznej ocen.
. Zadanie 5 (4 pkt)
20 luty 2007
pobierz nowszy Ania przeczytała książkę sience-fiction w ciągu 13 dni, przy czym każdego dnia czytała o taką
samą liczbę stron więcej, niż w dniu poprzednim. Ile stron miała ta książka, jeżeli wiadomo,
że w trzecim dniu Ania przeczytała 28 stron a w ostatnim 68?
. Zadanie 6 (3 pkt)
książki
Jeżeli x1 = 2 , x2 = 3 i x3 = −1 są miejscami
zerowymi wielomianu W (x) = ax3 + bx2 + cx + d, gdzie a 6= 0 oraz W (4) = 2, to
współczynnik a można wyznaczyć postępując w następujący sposób:
Wielomian W zapisujemy w postaci iloczynowej: W (x) = a(x − 2)(x − 3)(x + 1) i
wykorzystując warunek W (4) = 2 otrzymujemy równanie: 2 = a(4 − 2)(4 − 3)(4 + 1),
stąd a = 51 .
Postępując analogicznie, wyznacz współczynnik a wielomianu W (x) = ax3 +bx2 +cx+d,
jakub@matematyka.pisz.pl wiedząc, że jego miejsca zerowe to x1 = −2, x2 = 1, x3 = 2 oraz W (−1) = 3.
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2002
• • •
. Zadanie 7 (4 pkt)
Planując czterotygodniowe wakacje, rodzina Kowalskich przeznaczyła pewną kwotę na wy-
spis treści żywienie. W pierwszym tygodniu wydano 30% zaplanowanej kwoty, w drugim tygodniu o 60
więcej w MatTV złoty mniej niż w pierwszym, w trzecim połowę reszty pieniędzy. Na czwarty tydzień zostało
270 złoty. Oblicz kwotę, którą rodzina Kowalskich przeznaczyła na wyżywienie.
symbole
dodaj do drukowania . Zadanie 8 (5 pkt)
zgłoś błąd Funkcja kwadratowa f (x) = ax2 + bx − 3, gdzie b > 0 posiada dwa różne miejsca zerowe,
których iloczyn jest równy (−3). Wiedząc, że funkcja ta przyjmuje najmniejszą wartość równą
szukasz i nie ma?
(−4), wyznacz:
a) współczynnik a i b,
20 luty 2007
pobierz nowszy b) miejsca zerowe funkcji f .
. Zadanie 9 (5 pkt)
Zaplanowano zalesić ugór w kształcie trójkąta równoramiennego, którego długość najdłuż-
szego boku, na planie w skali 1:1500, jest równy 12 cm i jeden z kątów ma miarę 120◦ . W
książki szkółce leśnej zamówiono sadzonki, w ilości pozwalającej obsadzić obszar wielkości 40 arów.
Oblicz, czy zamówiono ilość sadzonek jest wystarczająca do zalesienia ugoru.
. Zadanie 10 (5 pkt)
Dane są dwie bryły: stożek, w którym długość promienia podstawy jest równa 4 dm i wysokość
ma długość 18 dm oraz ostrosłup prawidłowy czworokątny, w którym krawędź podstawy ma
√π
długość 4 3 dm. Wiedząc, że objętości tych brył są równe, wyznacz kąt nachylenia ściany
jakub@matematyka.pisz.pl bocznej ostrosłupa do podstawy.
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 1 (3 pkt)
3 √
Dana jest prosta l o równaniu y = x − 2 oraz punkt A = (−3, −2). Wykres funkcji
2
liniowej f jest prostopadły do prostej l, punkt A należy do wykresu funkcji f .
Wyznacz
a) wzór funkcji f ,
spis treści
b) miejsce zerowe funkcji f .
więcej w MatTV
Rozwiązanie:
symbole
a) wyznacz wzór funkcji f
dodaj do drukowania y = ax + b
zgłoś błąd
proste prostopadłe
szukasz i nie ma? 3
a· 2 = −1
.
3 3
a· 2 = −1 : 2
20 luty 2007
pobierz nowszy a = −1 · 2
3
a = − 23
y = − 23 x + b
książki Podstawiamy współrzędne punktu A = (−3, −2) do wzoru funkcji.
−2 = − 23 · (−3) + b
−2 = 2 + b
−2 − 2 = b
b = −4
jakub@matematyka.pisz.pl
Odp. y = − 32 x − 4 dalej
www.matematyka.pisz.pl
b) miejsce zerowe funkcji f miejsce zerowe
0 = − 23 x − 4
2
2
3 x = −4 :3
3
spis treści x = −4 · 2
więcej w MatTV x0 = −6
symbole Odp. Miejsce zerowe x0 = −6.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 2 (3 pkt)
−−→
Dany jest wektor AB = [−3, 4] oraz punkt A = (1, −2). Oblicz:
a) współrzędne punktu B ,
−−→
v = −2 · AB .
b) współrzędne i długość wektora ~
p √ √
|~v | = 62 + (−8)2 = 36 + 64 = 100 = 10
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 3 (3 pkt)
W klasie liczącej 30 uczniów, dzięwięciu obejrzało film pt. „Nasz XXI wiek”. Wychowawca
klasy otrzymał 4 bilety i zamierza wylosować uczniów, których zaprosi na projekcję tego filmu.
Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia, że wśród czterech wylosowanych z tej klasy uczniów
nie ma ucznia, który już ten film oglądał.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
Na tyle sposobów można wylosować 4 uczniów z 30:
symbole
dodaj do drukowania 30 30! 26! · 27 · 28 · 29 · 30
Ω= = = = 27405
4 (30 − 4)! · 4! 26! · 24
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
Film obejrzało 9 uczniów, czyli 30 − 9 = 21 uczniów filmu nie obejrzało.
Na tyle sposobów można wybrać 4 z 21 uczniów:
20 luty 2007
pobierz nowszy
21 21! 17! · 18 · 19 · 20 · 21
A= = = = 5985
4 (21 − 4)! · 4! 17! · 24
A 5985 19
P (A) = = =
Ω 27405 87
19
Odp. Prawdopodobieństwo wynosi P (A) = 87 .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 4 (5 pkt)
W pewnej szkole średniej po pierwszym półroczu przeprowadzono test z matematyki.
Tabelka przedstawia wyniki testu:
Ocena 1 2 3 4 5 6
Liczba uczniów 10 30 80 30 25 5
spis treści
więcej w MatTV a) Sporządź diagram słupkowy przedstawiający zestawienia wyników testów.
symbole b) Oblicz średnią arytmetyczną uzyskanych ocen.
c) Oblicz, ilu uczniów uzyskało ocenę wyższą od średniej arytmetycznej ocen.
dodaj do drukowania
Rozwiązanie:
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? a) Sporządź diagram słupkowy przedstawiający zestawienia wyników testów.
80
20 luty 2007 70
liczba uczniów
pobierz nowszy 60
50
40
30
20
książki 10
0
1 2 3 4 5 6
ocena
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Oblicz średnią arytmetyczną uzyskanych ocen.
Ocena 1 2 3 4 5 6
Liczba uczniów 10 30 80 30 25 5
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 5 (4 pkt)
Ania przeczytała książkę sience-fiction w ciągu 13 dni, przy czym każdego dnia czytała o taką
samą liczbę stron więcej, niż w dniu poprzednim. Ile stron miała ta książka, jeżeli wiadomo,
że w trzecim dniu Ania przeczytała 28 stron a w ostatnim 68?
Rozwiązanie:
spis treści
Liczby stron przeczytanych przez Anię każdego dnia, tworzą ciąg arytmetyczny.
więcej w MatTV
W trzecim dniu Ania przeczytała 28 stron: a3 = 28
symbole
W trzynastym dniu Ania przeczytała 68 stron: a13 = 68
dodaj do drukowania Korzystamy z an = a1 + (n − 1)r
zgłoś błąd ( (
a3 = 28 a1 = 28 − 2r
szukasz i nie ma?
a13 = 68 10r = 68 − 28 / : 10
( (
20 luty 2007 a1 + (3 − 1)r = 28 a1 = 28 − 2 · 4
pobierz nowszy
a1 + (13 − 1)r = 68 r=4
( (
a1 + 2r = 28 a1 = 20
a1 + 12r = 68 r=4
książki (
a1 = 28 − 2r
28 − 2r + 12r = 68
a1 = 20, czyli w pierwszym dniu Ania przeczytała 20 stron. Liczba stron w książce to
suma ciągu arytmetycznego.
20 + 68
S= · 13 = 44 · 13 = 572
jakub@matematyka.pisz.pl 2
www.matematyka.pisz.pl Odp. Książka ma 572 strony.
. Zadanie 6 (3 pkt)
Jeżeli x1 = 2 , x2 = 3 i x3 = −1 są miejscami
zerowymi wielomianu W (x) = ax3 + bx2 + cx + d, gdzie a 6= 0 oraz W (4) = 2, to
współczynnik a można wyznaczyć postępując w następujący sposób:
Wielomian W zapisujemy w postaci iloczynowej: W (x) = a(x − 2)(x − 3)(x + 1) i
spis treści wykorzystując warunek W (4) = 2 otrzymujemy równanie: 2 = a(4 − 2)(4 − 3)(4 + 1),
więcej w MatTV stąd a = 51 .
symbole Postępując analogicznie, wyznacz współczynnik a wielomianu W (x) = ax3 +bx2 +cx+d,
wiedząc, że jego miejsca zerowe to x1 = −2, x2 = 1, x3 = 2 oraz W (−1) = 3.
dodaj do drukowania
Rozwiązanie:
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Wielomian W (x) = ax3 + bx2 + cx + d zapisujemy w postaci iloczynowej, wiedząc, że
jego miejsca zerowe to x1 = −2, x2 = 1, x3 = 2 oraz W (−1) = 3.
20 luty 2007
pobierz nowszy W (x) = a (x − (−2)) (x − 1)(x − 2)
W (x) = a(x + 2)(x − 1)(x − 2)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 7 (4 pkt)
Planując czterotygodniowe wakacje, rodzina Kowalskich przeznaczyła pewną kwotę na wy-
żywienie. W pierwszym tygodniu wydano 30% zaplanowanej kwoty, w drugim tygodniu o 60
złoty mniej niż w pierwszym, w trzecim połowę reszty pieniędzy. Na czwarty tydzień zostało
270 złoty. Oblicz kwotę, którą rodzina Kowalskich przeznaczyła na wyżywienie.
spis treści Rozwiązanie:
więcej w MatTV x – kwota przeznaczona na wyżywienie
symbole 30
30% z x = 100 x = 0, 3x – kwota wydana w pierwszym tygodniu
dodaj do drukowania
0, 3x − 60 – kwota wydana w drugim tygodniu
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x − (0, 3x + (0, 3x − 60)) – kwota która została Kowalskim po trzecim tygodniu
∆
q=−
4a
b2 − 4ac
−4 = − · (−4)
4·1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl 16 = b2 − 4 · 1 · (−3) dalej
16 = b2 − 4 · 1 · (−3)
16 = b2 + 12
b2 = 4
Przy założeniu b > 0 mamy rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV b=2
symbole
f (x) = x2 + 2x − 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd b) miejsca zerowe funkcji f .
szukasz i nie ma? równanie kwadratowe
√ √
∆ = 22 − 4 · 1 · (−3) = 4 + 12 = 16 ∆= 16 = 4
20 luty 2007
pobierz nowszy
−2 − 4 −6 −2 + 4 2
x1 = = = −3 x2 = = =1
2 2 2 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 9 (5 pkt)
Zaplanowano zalesić ugór w kształcie trójkąta równoramiennego, którego długość najdłuż-
szego boku, na planie w skali 1:1500, jest równy 12 cm i jeden z kątów ma miarę 120◦ . W
szkółce leśnej zamówiono sadzonki, w ilości pozwalającej obsadzić obszar wielkości 40 arów.
Oblicz, czy zamówiono ilość sadzonek jest wystarczająca do zalesienia ugoru.
spis treści Rozwiązanie:
więcej w MatTV
6
symbole . tg 60◦ =
h 60◦ 60◦
dodaj do drukowania √ 6 . h
. 3= ·h 6
zgłoś błąd h 12
√ √
szukasz i nie ma? h 3=6 : 3
√ √
6 6 3 6 3
20 luty 2007 h= √ = √ ·√ =
pobierz nowszy 3 3 3 3
√
h = 2 3 ≈ 3, 46
Skala 1:1500 oznacza, że 1 cm na planie to 1500 cm=15 m w rzeczywistości
książki 12 · 15 m = 180 m
3, 46 · 15 m = 51, 9 m
Ugór ma rzeczywistości wymiary 180 m na 51,9 m. Obliczmy jego pole:
1
P = · 180 · 51, 9 = 4671 m2
2
96 = 16H
książki H=6
H
. tg α = √
2 3
6 3 √
tg α = √ = √ = 3
2 3 3
. α = 60◦
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl Odp. Ostrosłup jest nachylony do ściany bocznej pod kątem 60◦ .
Matura próbna z matematyki – wrzesień 2001
• • • •
. Zadanie 1 (3 pkt)
a) Rozwiąż nierówność x2 < 4x.
spis treści b) Ze zbioru rozwiązań tej nierówności wybierz i wypisz wszystkie liczby naturalne.
więcej w MatTV
. Zadanie 2 (5 pkt) oceny negatywne
symbole
Obok na wykresie, pokazano wyniki egzaminu oceny pozytywne
120
dodaj do drukowania maturalnego z matematyki w pewnej szkole, w 110 109
102 106
ciągu ostatnich 4 lat. 100
zgłoś błąd
liczba maturzystów
szukasz i nie ma? Korzystając z tych danych:
80
a) odczytaj i zapisz, w którym roku maturę
z matematyki zdawało najwięcej uczniów. 60
20 luty 2007
pobierz nowszy Ile ich było?
b) oblicz, ile procent uczniów zdało maturę 40
z matematyki w 2000 roku,
20
c) oblicz, ile procent uczniów nie zdało matury 5 7 8 6
z matematyki w ciągu całego omawianego 0
książki okresu 4 lat. 1997 1998 1999 2000
lata
. Zadanie 3 (3 pkt)
Cena pewnego towaru wraz z 7% stawką podatku VAT była równa 64, 20 złotych. Oblicz
cenę tego towaru, gdyby stawka podatku VAT była równa 22% zamiast 7%.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura próbna z matematyki – wrzesień 2001
• • • •
. Zadanie 4 (3 pkt)
Aby obliczyć odsetki od kapitału bankowcy stosuję następujący wzór:
spis treści
kapitał · oprocentowanie
więcej w MatTV odsetki = liczba dni lokaty ·
liczba dni w roku
symbole
UWAGA: W zależności od banku przyjmuje się, że liczba dni w roku równa się 360 albo 365.
dodaj do drukowania
Notuję się wówczas odsetki360 albo odsetki365 .
zgłoś błąd
Dysponujesz kapitałem 10 000 złotych, które chciałbyś ulokować na 60 dni. W dwóch bankach
szukasz i nie ma? oprocentowanie jest takie samo i równa się 15%, zaś liczbę dni w roku jeden bank przyjmuje
jako 360, drugi jako 365.
20 luty 2007 Stosując powyższy wzór oblicz odsetki od podanego kapitału w każdym z tych banków. Która
pobierz nowszy lokata jest korzystniejsza i o ile złotych?
. Zadanie 5 (3 pkt)
W pewnym barze jeden pączek kosztuje p złotych, zaś jeden napój n złotych. Za 4 pączki i
książki 5 napojów zapłacimy w tym barze 11,55 złotych.
a) Zapisz za pomocą równania koszt 4 pączów i 5 napojów w tym barze.
b) Oblicz, ile zapłacimy w tym barze za 1 napój, jeśli jeden pączek kosztuje 1,20 złotych.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura próbna z matematyki – wrzesień 2001
• • • •
. Zadanie 6 (3 pkt)
W poniższej tabelce pokazano kurs sprzedaży marki niemieckiej w dniu 30.01.2001 r. w
spis treści wybranych 50 kantorach w naszym kraju.
więcej w MatTV
symbole Kurs sprzedaży (w złotych) 1,99 2,01 2,02 2,05
Liczba kantorów 30 15 3 2
dodaj do drukowania
a) Uwzględniając podane liczby kantorów, oblicz średni kurs sprzedaży marki niemieckiej
zgłoś błąd
w tym dniu.
szukasz i nie ma?
b) Podaj liczbę kantorów, w których tego dnia kurs sprzedaży marki niemieckiej był niższy
od obliczonego średniego kursu sprzedaży.
20 luty 2007
pobierz nowszy
. Zadanie 7 (3 pkt)
Pewna firma specjalizująca się w kopaniu studni, oferuje klientom następujący sposób obli-
czenia kosztu robót ziemnych:
wykopanie pierwszego metra głębokości studni kosztuje 300 złotych, zaś wykopanie każdego
książki następnego metra głębokości kosztuje o 30 złotych więcej niż poprzedniego metra. Sprawdź,
czy 7500 złotych wystarczy, aby zapłacić tej firmie za wydrążenie studni o głębokości 15
metrów.
. Zadanie 8 (4 pkt)
Ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem an = n + n2 . Wykaż, że jest to ciąg rosnący.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura próbna z matematyki – wrzesień 2001
• • • •
. Zadanie 9 (3 pkt)
Wierzchołkami trójkąta ABC są punkty A(−3, −4), B(−2, 1), C(3, 0).
spis treści a) Sprawdź, że |AB| = |BC|.
więcej w MatTV b) Uzasadnij, że kąt ABC jest kątem prostym.
symbole
. Zadanie 10 (3 pkt)
dodaj do drukowania
Na okręgu dany jest zbiór 5 różnych punktów. Ile jest różnych wielokątów, których wierz-
zgłoś błąd chołki należą do danego zbioru? (Wielokąty są różne, jeżeli różnią się przynajmniej jednym
szukasz i nie ma? wierzchołkiem.)
książki
O x
A(12, −3)
Na rysunku powyżej, prosta k przechodzi przez punkt A(12, −3). Wiedząc, że stosunek pól
obu zakreskowanych trójkątów jest równy 4:
jakub@matematyka.pisz.pl a) oblicz sumę pól tych trójkątów,
www.matematyka.pisz.pl b) wyznacz równanie prostej k .
. Zadanie 1 (3 pkt)
a) Rozwiąż nierówność x2 < 4x.
b) Ze zbioru rozwiązań tej nierówności wybierz i wypisz wszystkie liczby naturalne.
Rozwiązanie
a) Rozwiąż nierówność x2 < 4x.
spis treści
więcej w MatTV
x2 < 4x
symbole
x2 − 4x < 0
dodaj do drukowania
x(x − 4) < 0
zgłoś błąd
x= 0 lub x − 4= 0
szukasz i nie ma? x= 4
20 luty 2007
pobierz nowszy
0 4 x
książki
Odp. x ∈ (0, 4)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 2 (5 pkt) oceny negatywne
Obok na wykresie, pokazano wyniki egzaminu
oceny pozytywne
maturalnego z matematyki w pewnej szkole, w 120 110 109
ciągu ostatnich 4 lat. 102 106
100
liczba maturzystów
Korzystając z tych danych:
spis treści a) odczytaj i zapisz, w którym roku maturę 80
więcej w MatTV z matematyki zdawało najwięcej uczniów.
Ile ich było? 60
symbole
b) oblicz, ile procent uczniów zdało maturę
40
dodaj do drukowania z matematyki w 2000 roku,
c) oblicz, ile procent uczniów nie zdało matury 20
zgłoś błąd 8
z matematyki w ciągu całego omawianego 5 7 6
szukasz i nie ma? 0
okresu 4 lat.
1997 1998 1999 2000
20 luty 2007 Rozwiązanie: lata
pobierz nowszy
a) odczytaj i zapisz, w którym roku maturę z matematyki zdawało najwięcej uczniów. Ile ich
było?
w 1997 r. 5+110=115
książki w 1998 r. 7+109=116
w 1999 r. 8+102=110
w 2000 r. 6+106=112
Odp. Najwięcej osób zdawało maturę w 1998 roku i było ich wtedy 116.
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) oblicz, ile procent uczniów zdało maturę z matematyki w 2000 roku.
6 osób nie zdało matury w 2000 r.
106 osób zdało
procent osób jakie zdało maturę:
26 26
· 100% = · 100% = 0, 0574 = 5, 74%
26 + 427 453
książki
Odp. W ciągu cały 4 lat 5,74% osób nie zdało matury.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 3 (3 pkt)
Cena pewnego towaru wraz z 7% stawką podatku VAT była równa 64, 20 złotych. Oblicz
cenę tego towaru, gdyby stawka podatku VAT była równa 22% zamiast 7%.
Rozwiązanie:
spis treści Na początku obliczymy ile wynosi cena tego towaru bez VAT’u.
więcej w MatTV x – cena bez VAT’u
symbole x + 7% · x – cena z VAT’em
dodaj do drukowania x + 7% · x = 64, 20
zgłoś błąd x + 0, 07 · x = 64, 20
szukasz i nie ma? 1, 07 · x = 64, 20 / : 1, 07
x = 60
20 luty 2007
pobierz nowszy 22% VAT’u wynosi:
22% · 60 = 1, 22 · 60 = 13, 2
60 + 13, 2 = 73, 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 4 (3 pkt)
Aby obliczyć odsetki od kapitału bankowcy stosuję następujący wzór:
kapitał · oprocentowanie
odsetki = liczba dni lokaty ·
liczba dni w roku
spis treści UWAGA: W zależności od banku przyjmuje się, że liczba dni w roku równa się 360 albo 365.
więcej w MatTV Notuję się wówczas odsetki360 albo odsetki365 .
symbole Dysponujesz kapitałem 10 000 złotych, które chciałbyś ulokować na 60 dni. W dwóch bankach
dodaj do drukowania oprocentowanie jest takie samo i równa się 15%, zaś liczbę dni w roku jeden bank przyjmuje
jako 360, drugi jako 365.
zgłoś błąd Stosując powyższy wzór oblicz odsetki od podanego kapitału w każdym z tych banków. Która
szukasz i nie ma? lokata jest korzystniejsza i o ile złotych?
Rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
10000 · 15% 10000 · 0, 15
odsetki360 = 60 · = 60 · = 250
360 360
10000 · 15% 10000 · 0, 15
odsetki365 = 60 · = 60 · = 246, 58
książki 360 365
Odp. Korzystniejsza jest lokata w banku, który przyjmuje, że liczba dni w roku równa się
360. Zyskujemy wtedy 3,42 zł.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 5 (3 pkt)
W pewnym barze jeden pączek kosztuje p złotych, zaś jeden napój n złotych. Za 4 pączki i
5 napojów zapłacimy w tym barze 11,55 złotych.
a) Zapisz za pomocą równania koszt 4 pączów i 5 napojów w tym barze.
b) Oblicz, ile zapłacimy w tym barze za 1 napój, jeśli jeden pączek kosztuje 1,20 złotych.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole a) Zapisz za pomocą równania koszt 4 pączów i 5 napojów w tym barze.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 6 (3 pkt)
W poniższej tabelce pokazano kurs sprzedaży marki niemieckiej w dniu 30.01.2001 r. w
wybranych 50 kantorach w naszym kraju.
b) Podaj liczbę kantorów, w których tego dnia kurs sprzedaży marki niemieckiej był niższy
od obliczonego średniego kursu sprzedaży.
a1 + a15
S15 = · 15
2
a15 = 300 + (15 − 1) · 30 = 300 + 420 = 720
300 + 720
S15 = · 15 = 510 · 15 = 7650
2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl Odp. Kwota 7500 zł nie wystarczy na wydrążenie studni.
. Zadanie 8 (4 pkt)
Ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem an = n + n2 . Wykaż, że jest to ciąg rosnący.
Rozwiązanie:
Odp. Wykazaliśmy, że an+1 − an > 0 dla każdego n naturalnego, zatem ciąg jest rosnący.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 9 (3 pkt)
Wierzchołkami trójkąta ABC są punkty A(−3, −4), B(−2, 1), C(3, 0).
a) Sprawdź, że |AB| = |BC|.
b) Uzasadnij, że kąt ABC jest kątem prostym.
|AB| = |BC|
książki
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Uzasadnij, że kąt ABC jest kątem prostym.
Trójkąt ABC jest prostokąty, jeżeli boki spełniają twierdzenie Pitagorasa:
spis treści
więcej w MatTV Obliczamy odległości między punktami A = (−3, −4) i C = (3, 0)
symbole p √ √ √
|AC| = (3 − (−3))2 + (0 − (−4))2 = 62 + 42 = 36 + 16 = 52
dodaj do drukowania
zgłoś błąd √ 2 √ 2 √ 2
szukasz i nie ma? 26 + 26 = 52
26 + 26 = 52
20 luty 2007 52 = 52
pobierz nowszy
Odp. Boki trójkąta spełniają twierdzenie Pitagorasa, zatem kąt ABC jest kątem prostym.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 10 (3 pkt)
Na okręgu dany jest zbiór 5 różnych punktów. Ile jest różnych wielokątów, których wierz-
chołki należą do danego zbioru? (Wielokąty są różne, jeżeli różnią się przynajmniej jednym
wierzchołkiem.)
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV tyle trójkątów możemy wybrać z 5 punktów:
symbole
5 5! 3! · 4 · 5 20
dodaj do drukowania N1 = = = = = 10
3 (5 − 3)! · 3! 2! · 3! 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? tyle czworokątów możemy wybrać z 5 punktów:
5 5! 4! · 5 5
20 luty 2007 N2 = = = = =5
pobierz nowszy 4 (5 − 4)! · 4! 1! · 4! 1
10 + 5 + 1 = 16
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 11 (3 pkt)
Na rysunku powyżej, prosta k przechodzi przez punkt A(12, −3). Wiedząc, że stosunek pól
obu zakreskowanych trójkątów jest równy 4: y
a) oblicz sumę pól tych trójkątów,
k
b) wyznacz równanie prostej k .
spis treści
Rozwiązanie: h0
więcej w MatTV
a
symbole a) oblicz sumę pól tych trójkątów
O 0 h x
a
dodaj do drukowania A(12, −3)
zgłoś błąd
Trójkąty są podobne, ponieważ mają takie same kąty. Stosunek pól trójkątów podobnych jest
szukasz i nie ma? równy kwadratowi skali podobieństwa.
20 luty 2007 p2 = 4
pobierz nowszy
p=2
h= 3 h0 = 2 · h a0 = 2 · a a + a0 = 12
h0 = 6 a + 2a = 12
książki 3a = 12 / : 3
a0 = 2 · 4 = 8 a = 4
pola trójkątów: P1 = 1
2 ·a·h P2 = 1
2 · a0 · h0
1 1
P1 = 2 ·4·3 = 6 P2 = 2 · 8 · 6 = 24
y = ax + b
a0 = 8 zatem funkcja ma miejsce zerowe x0 = 8.
spis treści
0=a·8+b
więcej w MatTV
symbole Prosta zawiera punkt A = (12, −3)
dodaj do drukowania
−3 = a · 12 + b
zgłoś błąd
(
szukasz i nie ma? 0= a·8+b
− 3 = a · 12 + b
20 luty 2007
pobierz nowszy
(
b = −8a
− 3 = 12a − 8a
(
b = −8a
książki 4a = −3 / : 4
b = −8 · − 34 = 6
(
a = − 34
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2003
• • • •
. Zadanie 12 (5 pkt)
Sprawdź, czy funkcja f określona wzorem
spis treści
więcej w MatTV x(x−1)(x−2)
2 dla x 6= 1 i x 6= 2
symbole x −3x+2
f (x) =
1 dla x=1
dodaj do drukowania 3 dla x=2
zgłoś błąd
jest ciągła w punktach x = 1 i x = 2. Sformułuj odpowiedź.
szukasz i nie ma?
. Zadanie 13 (3 pkt)
20 luty 2007 Niech Ω będzie zbiorem wszystkich zdarzeń elementarnych i A ⊂ Ω, B ⊂ Ω. Oblicz
pobierz nowszy P (A ∩ B) wiedząc, że P (A ∪ B) = 58 , P (A) = 12 , P (B 0 ) = 34 . Sprawdź, czy zdarzenia
A i B są zdarzeniami niezależnymi?
. Zadanie 14 (4 pkt)
książki Odcinek CD jest obrazem odcinka AB w jednokładności o skali k < 0. Wiedząc, że
A(−2, 0), B(0, −2), C(3, 4), D(7, 0) wyznacz:
a) równanie prostej przechodzącej przez punkt A i jego obraz w tej jednokładności,
b) równanie prostej przechodzącej przez punkt B i jego obraz w tej jednokładności,
c) współrzędne środka tej jednokładności.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2003
• • • •
. Zadanie 15 (5 pkt)
Dane są funkcje f , g i h określone wzorami: f (x) = 2x , g(x) = −x, h(x) = x − 2,
spis treści x ∈ R.
więcej w MatTV a) Naszkicuj wykres funkcji f .
b) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji f ◦ g .
symbole
c) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji h ◦ f ◦ g .
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Zadanie 16 (5 pkt)
Zawierając w kolekturze Toto-Lotka jeden zakład w grze „Expres-Lotek” zakreślamy 5 spo-
szukasz i nie ma?
śród 42 liczb. Oblicz prawdopodobieństwo trafienia co najmniej 4 spośród 5 wylosowanych
liczb. Wynik podaj w zaokrągleniu do 0,00001.
20 luty 2007
pobierz nowszy
. Zadanie 17 (5 pkt)
Rozwiąż równanie 2 cos2 x + 5 sin x − 4 = 0.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2003
• • • •
. Zadanie 18 (5 pkt)
W tabeli podane są wartości funkcji f : (−3, 4) → R dla trzech argumentów.
spis treści
więcej w MatTV x −2 0 3
symbole f (x) 3 58 5
8 −1
dodaj do drukowania
Rysunek przedstawia wykres pochodnej funkcji f . y
zgłoś błąd 5
a) Wyznacz równanie stycznej do wykresu 4
szukasz i nie ma? funkcji f w punkcie o odciętej x = 0. 3
b) Wyznacz ekstremum funkcji f . Podaj 2
1
20 luty 2007 argument, dla którego funkcja f osiąga
pobierz nowszy ekstremum. −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5x
−1
c) Podaj najmniejszą wartość funkcji f . −2
−3
−4
−5
książki −6
−7
−8
−9
−10
−11
−12
−13
−14
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2003
• • • •
. Zadanie 19 (4 pkt)
Funkcja f jest funkcją wykładniczą. Określ liczbę rozwiązań rówania f (x − 1) = m w
spis treści zależności od wartości parametru m. Odpowiedź uzasadnij.
więcej w MatTV
symbole
. Zadanie 20 (6 pkt)
Udowodnij stosując zasadę indukcji matematycznej, że dla każdego całkowitego, dodatniego
dodaj do drukowania n zachodzi równość:
zgłoś błąd
3 2 1
szukasz i nie ma? 2 + 5 + 8 + . . . + (3n − 1) = n + n
2 2
20 luty 2007
pobierz nowszy . Zadanie 21 (8 pkt)
W trójkącie ABC dane są: |AC| = 8, |BC| = 3, |6 ACB| = 60◦ . Oblicz objętość i pole
powierzchni całkowitej bryły powstałej po obrocie trójkąta ABC dookoła boku BC .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 12 (5 pkt)
Sprawdź, czy funkcja f określona wzorem
x(x−1)(x−2)
2 dla x 6= 1 i x 6= 2
x −3x+2
f (x) =
spis treści
1 dla x=1
3 dla x=2
więcej w MatTV
symbole jest ciągła w punktach x = 1 i x = 2. Sformułuj odpowiedź.
dodaj do drukowania Rozwiązanie:
zgłoś błąd
Funkcja jest ciągła w x0 jeżeli ma skończoną granicę w x0 oraz
szukasz i nie ma?
lim f (x) = f (x0 )
x→x0
20 luty 2007
pobierz nowszy
x2 − 3x + 2 = (x − 1)(x − 2)
Dla x 6= 1 i x 6= 2:
x(x−1)(x−2) x(x−1)(x−2)
książki = (x−1)(x−2) =x
x2 −3x+2
postać ilocznowa
√ √
∆ = (−3)2 − 4 · 1 · 2 = 9 − 8 = 1 ∆= 1=1
spis treści
więcej w MatTV −(−3) − 1 3−1 −(−3) + 1 3+1
x1 = = =1 x2 = = =2
symbole 2·1 2 2·1 2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd x2 − 3x + 2 = (x − 1)(x − 2)
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 13 (3 pkt)
Niech Ω będzie zbiorem wszystkich zdarzeń elementarnych i A ⊂ Ω, B ⊂ Ω. Oblicz
P (A ∩ B) wiedząc, że P (A ∪ B) = 58 , P (A) = 12 , P (B 0 ) = 34 . Sprawdź, czy zdarzenia
A i B są zdarzeniami niezależnymi?
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV Korzystamy z następujących własności prawdopodobieństwa:
symbole
P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (A ∩ B) P (B 0 ) = 1 − P (B)
dodaj do drukowania
zgłoś błąd P (B 0 ) = 1 − P (B)
3
szukasz i nie ma? 4 = 1 − P (B)
P (B) = 1 − 34
20 luty 2007 P (B) = 14
pobierz nowszy
P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (A ∩ B)
5 1 1
8 = 2 + 4 − P (A ∩ B)
książki P (A ∩ B) = 8 + 28 − 58
4
P (A ∩ B) = 18
P (A ∩ B) = P (A) · P (B)
1 1 1
P (A) · P (B) = 2 · 4 = 8 = P (A ∩ B)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl Odp. Zdarzenia A i B są niezależne.
Zadanie 14 (4 pkt)
Odcinek CD jest obrazem odcinka AB w jednokładności o skali k < 0. Wiedząc, że
A(−2, 0), B(0, −2), C(3, 4), D(7, 0) wyznacz:
a) równanie prostej przechodzącej przez punkt A i jego obraz w tej jednokładności,
b) równanie prostej przechodzącej przez punkt B i jego obraz w tej jednokładności,
spis treści c) współrzędne środka tej jednokładności.
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole y
a) równanie prostej przechodzącej
dodaj do drukowania C
przez punkt A i jego obraz
zgłoś błąd w tej jednokładności czyli
szukasz i nie ma? punkt D A D
y=0 S x
B
20 luty 2007
b) równanie prostej przechodzącej
pobierz nowszy
przez punkt B i jego obraz
w tej jednokładności czyli
punkt C
y = 2x − 2
książki
c) współrzędne środka tej jednokładności.
Środek jednokładności S to punkt przecięcia się prostych y = 0 i y = 2x − 2.
(
y=0
y = 2x − 2
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
www.matematyka.pisz.pl
0 = 2x − 2
−2x = −2 : (−2)
x=1
Odp. Środek jednokładności S ma współrzędne (1, 0).
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
równanie prostej przechodzącej przez punkty (x1 , y1 ) i (x2 , y2 )
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 15 (5 pkt)
Dane są funkcje f , g i h określone wzorami: f (x) = 2x , g(x) = −x, h(x) = x − 2,
x ∈ R.
a) Naszkicuj wykres funkcji f .
b) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji f ◦ g .
spis treści c) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji h ◦ f ◦ g .
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole
a) Naszkicuj wykres funkcji f .
dodaj do drukowania f (x) = 2x
zgłoś błąd wykres
szukasz i nie ma?
wykres
książki
c) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji h ◦ f ◦ g .
wykres
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x −2 −1 0 1 2
x 1 1
y=2 4 2 1 2 4
spis treści
y
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
x
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykres y = 2−x powstaje przez odbicie y = 2x względem osi OY .
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykres y = 2−x − 2 powstaje przez przesunięcie y = 2−x o 2 w dół.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 16 (5 pkt)
Zawierając w kolekturze Toto-Lotka jeden zakład w grze „Expres-Lotek” zakreślamy 5 spo-
śród 42 liczb. Oblicz prawdopodobieństwo trafienia co najmniej 4 spośród 5 wylosowanych
liczb. Wynik podaj w zaokrągleniu do 0,00001.
Rozwiązanie:
spis treści
na tyle sposobów możemy wylosować 5 liczb z 42:
więcej w MatTV
symbole 42 42! 37! · 38 · 39 · 40 · 41 · 42 102080160
Ω= = = = = 850668
dodaj do drukowania
5 (42 − 5)! · 5! 37! · 1 · 2 · 3 · 4 · 5 120
zgłoś błąd na tyle sposobów możemy wybrać 5 liczb, tak aby 4 pochodziły z 5 wygrywających liczb, a
szukasz i nie ma? jedna pochodziła z tych 42-5=37 liczb, które nie trafiły do zestawy 5 liczb wygrywających:
5 37 5! 37! 4! · 5 36! · 37
20 luty 2007 A= = · = · = 5 · 37 = 185
pobierz nowszy 4 1 (5 − 4)! · 4! (37 − 1)! · 1! 1 · 4! 36! · 1
szukane prawdopodobieństwo:
A+B 185 + 1
P (A) = = ≈ 0, 00022
Ω 850668
jakub@matematyka.pisz.pl
Odp. Prawdopodobieństwo trafienia 4 liczb w grze „Expres-Lotek” wynosi P (A) ≈ 0, 00022
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 17 (5 pkt)
Rozwiąż równanie 2 cos2 x + 5 sin x − 4 = 0.
Rozwiązanie:
spis treści
2 cos2 x + 5 sin x − 4 = 0
więcej w MatTV
2(1 − sin2 x) + 5 sin x − 4 = 0 .
symbole
2 − 2 sin2 x + 5 sin x − 4 = 0
dodaj do drukowania −2 sin2 x + 5 sin x − 2 = 0
zgłoś błąd niech t = sin x
szukasz i nie ma? −2t2 + 5t − 2 = 0
równanie kwadratowe
20 luty 2007
pobierz nowszy
∆ = 52 − 4 · (−2) · (−2) = 25 − 16 = 9
√ √
∆= 9=3
−5 − 3 −8 −5 + 3 −2 1
t1 = = =2 t1 = = =
2 · (−2) −4 2 · (−2) −4 2
książki
1
sin x = 2 sin x =
2
π
nie ma rozwiązania x1 = 6 + 2kπ x2 = π − π6 + 2kπ . . .
x2 = 56 π + 2kπ
π π
Odp. x1 = 6 + 2kπ x2 = 6 + 2kπ dla k ∈ C
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 18 (5 pkt)
W tabeli podane są wartości funkcji f : (−3, 4) → R dla trzech argumentów.
x −2 0 3
f (x) 3 58 5
8 −1
spis treści
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole Rysunek przedstawia wykres pochodnej funkcji f . y
dodaj do drukowania a) Wyznacz równanie stycznej do wykresu 5
funkcji f w punkcie o odciętej x = 0. 4
zgłoś błąd 3
5 2
szukasz i nie ma? y= 1
8
−5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5x
−1
20 luty 2007 b) Wyznacz ekstremum funkcji f . Podaj
−2
pobierz nowszy argument, dla którego funkcja f osiąga −3
ekstremum. −4
−5
Funkcja dla x = 3 ma minimum f (3) = −1 −6
−7
książki c) Podaj najmniejszą wartość funkcji f . −8
−9
Najmniejsza wartość funkcji ymin = −1 −10
−11
−12
−13
−14
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
a) Wyznacz równanie stycznej do wykresu funkcji f w punkcie o odciętej x = 0.
x −2 0 3
f (x) 3 58 5
8 −1
spis treści
styczna do wykresu y
więcej w MatTV 5
4
symbole y − f (x0 ) = f 0 (x0 )(x − x0 ) 3
dodaj do drukowania 2
Z wykresu pochodnej odczytujemy, że 1
zgłoś błąd dla x0 = 0 pochodna f 0 (0) = 0, a z −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5x
szukasz i nie ma? tabelki f (0) = 58 . −1
−2
−3
5
20 luty 2007 y− = 0 · (x − 0) −4
pobierz nowszy 8 −5
5 −6
y= −7
8
−8
−9
−10
książki −11
−12
−13
−14
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Wyznacz ekstremum funkcji f . Podaj argument, dla którego funkcja f osiąga ekstremum.
y
5
x −2 0 3 4
f (x) 3 58 5
8 −1 3
2
spis treści 1
więcej w MatTV −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5x
−1
symbole −2
−3
dodaj do drukowania
−4
zgłoś błąd −5
−6
szukasz i nie ma? −7
−8
−9
20 luty 2007
−10
pobierz nowszy
−11
−12
−13
−14
książki
x (−3, 0) 0 (0, 3) 3 (3, 4)
0
f (x) −. 0 −. 0 +.
5
f (x) & 8 & −1 %
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 19 (4 pkt)
Funkcja f jest funkcją wykładniczą. Określ liczbę rozwiązań rówania f (x − 1) = m w
zależności od wartości parametru m. Odpowiedź uzasadnij.
Rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 20 (6 pkt)
Udowodnij stosując zasadę indukcji matematycznej, że dla każdego całkowitego, dodatniego
n zachodzi równość:
2 + 5 + 8 + . . . + (3n − 1) = 32 n2 + 12 n
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
1. Dla n = 1
symbole 2 + 5 + 8 + . . . + (3 · 1 − 1) = 32 · 12 + 1
2 ·1
dodaj do drukowania 2 = 32 + 12
zgłoś błąd 2=2
szukasz i nie ma? równanie jest prawdziwe.
2. Załóżmy, że równanie jest prawdziwe dla liczby k
20 luty 2007
pobierz nowszy 2 + 5 + 8 + . . . + (3k − 1) = 23 k 2 + 12 k
2 + 5 + 8 + . . . + (3k − 1) + (3(k + 1) − 1) =
korzystamy z założenia
3 2
= 2k + 12 k + (3(k + 1) − 1) =
3 2
= 2k + 12 k + 3k + 2 =
3 2
= 2k + 3k + 32 + 12 k + 12 =
jakub@matematyka.pisz.pl
dalej
www.matematyka.pisz.pl
= 32 k 2 + 3k + 23 + 12 k + 12 =
= 32 (k 2 + 2k + 1) + 12 (k + 1) = .
= 32 (k + 1)2 + 12 (k + 1)
Ostatecznie otrzymujemy:
spis treści
więcej w MatTV
2 + 5 + 8 + . . . + (3k − 1) + (3(k + 1) − 1) = 32 (k + 1)2 + 12 (k + 1)
symbole
Udowodniliśmy, że jeżeli równanie
dodaj do drukowania
2 + 5 + 8 + . . . + (3n − 1) = 32 n2 + 12 n
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? jest prawdziwe dla liczby k , to jest ono prawdziwe dla k + 1. Oznacza to, że jeżeli jest
prawdziwe dla 1, to jest ono prawdziwe dla wszystkich liczb naturalnych.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 21 (8 pkt)
W trójkącie ABC dane są: |AC| = 8, |BC| = 3, |6 ACB| = 60◦ . Oblicz objętość i pole
powierzchni całkowitej bryły powstałej po obrocie trójkąta ABC dookoła boku BC .
Rozwiązanie:
C po obrocie
spis treści
60◦ 60◦
więcej w MatTV 8 3 l1 = 8 h2 = 3
symbole l2
B
h1
dodaj do drukowania A l2 r
zgłoś błąd
Po obrocie trójkąta powstał duży stożek (promień – r , wysokość – h1 + h2 ), z którego
szukasz i nie ma? wycięto mniejszy stożek (promień – r , wysokość – h1 ).
książki V = V1 − V2
V = 13 · πr 2 · (h1 + h2 ) − 13 · πr2 · h1
V = 13 · πr 2 · (h1 + h2 − h1 )
V = 13 · πr 2 · h2
√
V = 13 · π(4 3)2 · 3
V = π · 16 · 3 = 48π
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
www.matematyka.pisz.pl
Pole całej bryły to suma pól bocznych dwóch stożków
Pb = Pb1 + Pb2
Pb = πrl1 + πrl2
√ √
Pb = π · 4 3 · 8 + π · 4 3 · 7
spis treści √ √
Pb = 32 3π + 28 3π
więcej w MatTV √
symbole Pb = 60 3π
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
60◦
l1 = 8 3
l2
h1
r
spis treści
więcej w MatTV
r h1 + 3
symbole . sin 60◦ = . cos 60◦ =
8 8
dodaj do drukowania √
3 r . 1 h1 + 3 .
zgłoś błąd . = ·8 . = ·8
2 8 2 8
szukasz i nie ma? √
8 3
=r 4 = h1 + 3
2
20 luty 2007 √
pobierz nowszy r=4 3 h1 = 1
twierdzenie Pitagorasa
r2 + h21 = l22
książki √ 2
(4 3) + 12 = l22
48 + 1 = l22
√
l2 = 49 = 7
l2 = 7
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 22 (10 pkt)
Rozwiąż równanie log3 (log9 x) = log9 (log3 x).
Rozwiązanie:
logarytm
logarytmować możemy tylko liczby dodatnie
spis treści
więcej w MatTV x>0 log9 x > 0 log3 x > 0
symbole
D = (1, ∞)
dodaj do drukowania
zgłoś błąd sprowadzamy logarytmy do jednakowej podsawy, a następnie korzystając z
różnowartościowości funkcji logarytmicznej, opuszczamy je.
szukasz i nie ma?
log29 x = log3 x
2
log3 x
= log3 x .
log3 9
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl dalej
2
log3 x
= log3 x
log3 9
2
log3 x
= log3 x .
2
spis treści
więcej w MatTV log23 x
= log3 x ·4
symbole 4
dodaj do drukowania
log23 x = 4 log3 x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
x> 0 log9 x > 0 log3 x > 0
log9 x > log9 1 log3 x > log3 1 .
x> 1 x> 1
Dziedziną równania jest część wspólna rozwiązań nierówności
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – styczeń 2003
• •
. Zadanie 11 (4 pkt)
Wyznacz najmniejszą i największą wartość funkcji f : R → R, określonej wzorem
spis treści f (x) = (x − 1) · (5 − x), w przedziale h0, 7i.
więcej w MatTV
symbole . Zadanie 12 (4 pkt)
Dane jest równanie postaci a2 · x − 1 = x + a, w którym niewiadomą jest x. Zbadaj liczbę
dodaj do drukowania
rozwiązań tego równania, w zależności od parametru a.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? . Zadanie 13 (4 pkt)
Wyznacz te wartości parametru a oraz b, przy których funkcja g : R → R, określona
wzorem
20 luty 2007 2
pobierz nowszy x +a
dla x 6= 2
g(x) = x−2
b x=2
dla
jest ciągła w punkcie x = 2.
książki
. Zadanie 14 (5 pkt)
Suma n początkowych, kolejnych wyrazów ciągu (an ), jest obliczana według wzoru
Sn = n2 + 3n, (n ∈ N + ). Wyznacz an . Wykaż, że ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycz-
nym.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – styczeń 2003
• •
. Zadanie 15 (5 pkt)
Dziesiąty wyraz pewnego ciągu geometrycznego równa się 10. Oblicz iloczyn dziewiętnastu
spis treści początkowych, kolejnych wyrazów tego ciągu.
więcej w MatTV
. Zadanie 16 (4 pkt)
symbole
Rzucamy pięć razy symetryczną kostką sześcienną. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia,
dodaj do drukowania polegającego na tym, że „ jedynka” wypadnie co najmniej cztery razy.
. Zadanie 19 (5 pkt)
książki Trapez równoramienny, o obwodzie
√ równym 20 cm, jest opisany na okręgu. Wiedząc, że
przekątna trapezu ma długość 41 cm, oblicz pole tego trapezu.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
f (x) = −x2 + 6x − 5
∆ = 62 − 4 · (−1) · (−5) = 36 − 20 = 16
współrzędne wierzchołka:
spis treści
więcej w MatTV −6 −6 −16 −16
p= = =3 q= = =4
symbole 2 · (−1) −2 4 · (−1) −4
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 12 (4 pkt)
Dane jest równanie postaci a2 · x − 1 = x + a, w którym niewiadomą jest x. Zbadaj liczbę
rozwiązań tego równania, w zależności od parametru a.
Rozwiązanie:
spis treści a2 · x − 1 = x + a
więcej w MatTV a2 · x − x = a + 1
symbole
x · (a2 − 1) = a + 1
dodaj do drukowania x · (a − 1) · (a + 1) = a + 1 .
zgłoś błąd 1. dla a = 1
szukasz i nie ma? x · (1 − 1) · (1 + 1) = 1 + 1
x·0=2
20 luty 2007
nie ma rozwiązania.
pobierz nowszy
2. dla a = −1
x · (−1 − 1) · (−1 + 1) = −1 + 1
x · (−2) · 0 = 0
książki
x może być dowolną liczbą, czyli równanie ma nieskończenie wiele rozwiązań.
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
3. dla a 6= −1 i a 6= 1
x · (a − 1) · (a + 1) = a + 1 : (a − 1)(a + 1)
a+1
x=
(a − 1)(a + 1)
spis treści
więcej w MatTV 1
x=
symbole (a + 1)
dodaj do drukowania
równanie ma jedno rozwiązanie.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Odp. Dla a = 1 równanie nie ma rozwiązania, dla a = −1 równanie ma nieskończenie wiele
rozwiązań, dla pozostałych a równanie ma jedno rozwiązanie.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 13 (4 pkt)
Wyznacz te wartości parametru a oraz b, przy których funkcja g : R → R, określona
wzorem 2
x +a
dla x 6= 2
g(x) = x−2
spis treści
b dla x=2
więcej w MatTV
jest ciągła w punkcie x = 2.
symbole
Rozwiązanie:
dodaj do drukowania
Funkcja jest ciągła w punkcie x = 2, jeżeli istnieje skończona granica w tym punkcie
zgłoś błąd
22 + a = 4 + a
szukasz i nie ma? 2
x +a
lim
x→2 x−2
20 luty 2007 0
pobierz nowszy
Dla a 6= −4 powyższa granica jest równa ±∞, a więc funkcja nie może być ciągła w x = 2.
Dla a = −4 mamy
x2 − 4 (x − 2)(x + 2) .
książki lim = lim = lim (x + 2) = 2 + 2 = 4
x→2 x − 2 x→2 x−2 x→2
Funkcja jest ciągła w x = 2, jeżeli istnieje skończona granica w tym punkcie (a istnieje dla
a = −4) i granica ta jest równa wartości w tym punkcie. Z tego powodu b = 4.
Odp. Funkcja g jest ciągła w x = 2, jeżeli a = −4 i b = 4.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 14 (5 pkt)
Suma n początkowych, kolejnych wyrazów ciągu (an ), jest obliczana według wzoru
Sn = n2 + 3n, (n ∈ N + ). Wyznacz an . Wykaż, że ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycz-
nym.
Rozwiązanie:
spis treści
Suma n początkowych, kolejnych wyrazów ciągu (an )
więcej w MatTV
symbole Sn = a1 + a2 + . . . + an−1 + an = n2 + 3n
dodaj do drukowania
Suma n − 1 początkowych, kolejnych wyrazów ciągu (an )
zgłoś błąd
Sn−1 = a1 + a2 + . . . + an−1 = (n − 1)2 + 3(n − 1)
szukasz i nie ma?
Wyznaczamy an
20 luty 2007
pobierz nowszy an = Sn − Sn−1
an = n2 + 3n − (n − 1)2 + 3(n − 1)
an = n2 + 3n − (n2 − 2n + 1 + 3n − 3) .
an = n2 + 3n − n2 + 2n − 1 − 3n + 3
książki
an = 2n + 2
Ciąg jest ciągiem arytmetycznym, jeżeli an+1 − an jest stałe (niezależne od n).
an+1 = 2(n + 1) + 2 = 2n + 2 + 2 = 2n + 4
an+1 − an = 2n + 4 − (2n + 2) = 2n + 4 − 2n − 2 = 2
jakub@matematyka.pisz.pl
Odp. Szukanym ciągiem jest an = 2n + 2, który jest ciągiem arytmetycznym.
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 15 (5 pkt)
Dziesiąty wyraz pewnego ciągu geometrycznego równa się 10. Oblicz iloczyn dziewiętnastu
początkowych, kolejnych wyrazów tego ciągu.
Rozwiązanie:
Dziesiąty wyraz ciągu geometrycznego:
spis treści
więcej w MatTV a10 = a1 · q 10−1
symbole a10 = a1 · q 9
dodaj do drukowania 10 = a1 · q 9
zgłoś błąd
iloczyn dziewiętnastu początkowych, kolejnych wyrazów tego ciągu
szukasz i nie ma?
a1 · a1 q · a1 q 2 · q1 q 3 · . . . · a1 q 18 = a19
1 ·q
1+2+3+...+18
20 luty 2007
pobierz nowszy 1 + 2 + 3 + . . . + 18 jest to suma ciągu arytmetycznego
1 + 18
S= · 18 = 19 · 9
2
książki
a19
1 ·q
1+2+3+...+18
= a19
1 ·q
19·9
= (a1 · q 9 )19 = 1019
Odp. Iloczyn dziewiętnastu początkowych, kolejnych wyrazów tego ciągu jest równy 1019 .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 16 (4 pkt)
Rzucamy pięć razy symetryczną kostką sześcienną. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia,
polegającego na tym, że „ jedynka” wypadnie co najmniej cztery razy.
Rozwiązanie:
Tyle otrzymamy wyników rzucając 5 razy symetryczną kostką o 6 ściankach:
spis treści
więcej w MatTV . |Ω| = 65
symbole
Jeżeli „ jedynka” ma wypaść cztery razy, to przy pięciu rzutach musi wypaść jeszcze jedna inna
dodaj do drukowania
niż „ jedynka” liczba. Może ona paść na 5 sposobów (2,3,4,5,6) i znaleźć się na 5 sposobów
zgłoś błąd w wyniku (na pierwszym miejscu, na drugim,. . . ). Tyle otrzymamy wyników zawierających
szukasz i nie ma? cztery „ jedynki”:
. |A| = 5 · 5 = 25
20 luty 2007
pobierz nowszy Jeżeli liczymy prawdopodobieństwo polegające na tym, że „ jedynka” wypadnie co najmniej
cztery razy, to musimy wziąść pod uwagę zdarzenie wylosowania „ jedynki” we wszystkich
pięciu rzutach, a takie zdarzenie może zajść tylko na 1 sposób:
książki |B| = 1
szukane prawdopodobieństwo:
|A| + |B| 25 + 1 26
. P (A) = = 5
= ≈ 0, 00334
|Ω| 6 7776
spis treści
więcej w MatTV B = (4, 2)
symbole x
dodaj do drukowania A
=
(−
9, −
zgłoś błąd 2)
C2 = (0, yC )
szukasz i nie ma?
Jak widać na rysunku istnieją dwa punkty C1 i C2 , dla których kąt ACB jest prosty.
20 luty 2007 Równanie prostej przechodzącej przez punkty (x1 , y1 ) i (x2 , y2 )
pobierz nowszy
(y − y1 )(x2 − x1 ) − (y2 − y1 )(x − x1 ) = 0
−2 − yC −2 − yC
Współczynnik kierunkowy prostej CA: a1 = =
−9 − 0 −9
2 − yC 2 − yC
jakub@matematyka.pisz.pl Współczynnik kierunkowy prostej CB: a2 = = dalej
4−0 4
www.matematyka.pisz.pl
Proste prostopadłe mają współczynniki kierunkowe spełniające równanie:
a1 · a2 = −1
−2 − yC 2 − yC
· = −1
−9 4
spis treści −(2 + yC ) · (2 − yC )
= −1
więcej w MatTV −36
2
4 − yC
symbole . = −1 · 36
36
dodaj do drukowania 4 − yC 2
= −36
zgłoś błąd 2
−yC = −36 − 4
szukasz i nie ma? 2
yC = 40
√ √ √ √
20 luty 2007 y1 = √40 = 4 · 10 y1 = − √40 = − 4 · 10
pobierz nowszy y1 = 2 10 y1 = −2 10
√ √
Odp. Szukane punkty C są dwa: C1 = (0, 2 10) i C2 = (0, −2 10).
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 18 (4 pkt)
Wybierz dwie dowolne przekątne sześcianu i oblicz cosinus kąta między nimi. Sporządź od-
powiedni rysunek i zaznacz na nim kąt, którego cosinus obliczasz.
Rozwiązanie:
spis treści e e
więcej w MatTV
symbole
a a
α
dodaj do drukowania e e
α
zgłoś błąd a
d d
szukasz i nie ma?
przekrój sześcianu
a
20 luty 2007 √
pobierz nowszy przekątna podstawy: d = a 2
połowa przekątnej √
przekroju sześcianu: e = 12 a 3
d2 = e2 + e2 − 2 · e · e · cos α
2a2 = 2 · 14 a2 · 3 − 2 · 14 a2 · 3 cos α
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl 2a2 = 32 a2 − 32 a2 cos α dalej
2a2 = 32 a2 − 23 a2 cos α
3 2
2a cos α = 32 a2 − 2a2
3 2 1 2
3 2
2 a cos α = − 2 a : 2a
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
d
a
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
dodaj do drukowania
zgłoś błąd d2 = a2 + a2
szukasz i nie ma? d2 = 2a2
√
d = 2a2
20 luty 2007 √
pobierz nowszy
d=a 2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
e e
a
α
e e
spis treści
√
więcej w MatTV d=a 2
symbole
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
dodaj do drukowania
zgłoś błąd (2e)2 = a2 + d2
√
szukasz i nie ma? 4e2 = a2 + (a 2)2
4e2 = a2 + 2a2
20 luty 2007 :4
pobierz nowszy
e2 = 43 a2
q
e = 34 a2
√
książki e = 12 a 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 19 (5 pkt)
Trapez równoramienny, o obwodzie
√ równym 20 cm, jest opisany na okręgu. Wiedząc, że
przekątna trapezu ma długość 41 cm, oblicz pole tego trapezu.
Rozwiązanie: b
spis treści √
c 41 c
więcej w MatTV h
symbole
b
dodaj do drukowania x x
| {z }
zgłoś błąd a
szukasz i nie ma?
a + b = 10 b+x =5
20 luty 2007
z twierdzenia Pitagorasa √
pobierz nowszy
h2 + (b + x)2 = ( 41)2
h2 + 52 = 41
h2 = 41 − 25
√
książki h = 16 = 4
Pole trapezu
(a + b)
P = ·h
2
10
P = · 4 = 5 · 4 = 20 cm2
2
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. Trapez ma pole 20 cm2 .
www.matematyka.pisz.pl
b
√
c 41 c
h
b
spis treści x x
| {z }
więcej w MatTV a
symbole w czworokącie opisanym na okręgu suma boków przeciwległych jest równa
dodaj do drukowania
a + b = 2c
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
obwód trapezu
a + b + 2c = 20
20 luty 2007
pobierz nowszy 2c + 2c = 20
4c = 20 :4
c=5
a + b = 2c
książki
a + b = 10
a = 10 − b
b + 2x = a
b + 2x = 10 − b
2b + 2x = 10 :2
jakub@matematyka.pisz.pl b+x=5
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 20 (10 pkt)
Funkcja h jest określona wzorem h(x) = log2 (x2 − 4) − log2 (x − 5). Wyznacz wszystkie
wartości parametru k , dla których równanie h(x) − log2 k = 0 ma dwa różne pierwiastki.
Rozwiązanie:
h(x) − log2 k = 0
spis treści log2 (x2 − 4) − log2 (x − 5) − log2 k = 0
więcej w MatTV
symbole Wyznaczamy dziedzinę: x > 5 i k > 0
dodaj do drukowania
log2 (x2 − 4) = log2 (x − 5) + log2 k
zgłoś błąd log2 (x2 − 4) = log2 (x − 5) · k .
szukasz i nie ma?
x2 − 4 = (x − 5) · k
20 luty 2007
x2 − 4 = kx − 5k
pobierz nowszy x2 − kx + 5k − 4 = 0
Szukamy k > 0, dla którego funkcja f (x) = x2 −kx+5k −4 będzie miała dwa pierwiastki
większe od 5 (ponieważ x > 5).
książki wykres f (x) powinien wykres będzie to tego podobny
być podobny do tego: jeżeli będą spełnione
y następujące warunki:
∆>0
xw
x xw > 5
5
f (5) > 0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl dalej
f (x) = x2 − kx + 5k − 4
√ √
∆ > 0 dla k ∈ (−∞, 10 − 2 21) ∪ (10 + 2 21, ∞)
xw > 5 dla k > 10
spis treści f (5) > 0 dla k∈R
więcej w MatTV √
symbole Część wspólna tych warunków to k ∈ (10 + 2 21, ∞). Liczby z tego przedziały spełniają
ograniczenie dla k > 0, które wyszło nam przy liczeniu dziedziny.
dodaj do drukowania
√
zgłoś błąd Odp. Równanie h(x) − log2 k = 0 ma dwa różne pierwiastki dla k ∈ (10 + 2 21, ∞).
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
log2 (x2 − 4) − log2 (x − 5) − log2 k = 0
Wyznaczamy dziedzinę. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
x2 − 4 > 0
spis treści x2 > 4
więcej w MatTV x ∈ (−∞, −2) ∪ (2, ∞)
symbole
dodaj do drukowania x−5>0
zgłoś błąd x>5
szukasz i nie ma?
k>0
20 luty 2007
pobierz nowszy
Dziedziną jest część wspólna otrzymanych wyników:
x>5 k>0
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
f (x) = x2 − kx + 5k − 4
√ √
20 luty 2007 20 − 4 21 √ 20 + 4 21 √
pobierz nowszy k1 = = 10 − 2 21 k2 = = 10 + 2 21
2 2
książki
k1 k2 x
√ √
∆ > 0 dla k ∈ (−∞, 10 − 2 21) ∪ (10 + 2 21, ∞)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
f (x) = x2 − kx + 5k − 4
wierzchołek paraboli
xw > 5
spis treści
−(−k)
więcej w MatTV >5 ·2
2·1
symbole
k > 10
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
f (x) = x2 − kx + 5k − 4
f (5) > 0
2
5 − k · 5 + 5k − 4 > 0
spis treści 25 − 5k + 5k − 4 > 0
więcej w MatTV
21 > 0
symbole
dodaj do drukowania Otrzymaliśmy nierówność prawdziwą niezależnie od k , zatem f (5) > 0 dla każdego k ∈ R.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 21 (10 pkt)
Na kuli o promieniu R = 4 cm opisujemy stożki o promieniu r i wysokości H . Spośród
wszystkich takich stożków wyznacz ten, który ma najmniejszą objętość. Oblicz tę objętość.
Oblicz promień i wysokość znalezionego stożka.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV H
symbole
dodaj do drukowania
4 4
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 8r2
wysokość trójkąta: H= dla r > 4 r r
r 2 − 16
20 luty 2007
pobierz nowszy
1 2 1 8r 2 8π r4
objętość stożka: V (r) = πr H = πr 2 2 =
3 3 r − 16 3 r 2 − 16
√
objętość przyjmuje największą wartość dla r = 4 2 i H = 16.
książki
Objętość stożka
1 2 1 √ 1 512 2
V = πr H = π · (4 2)2 · 16 = π · 32 · 16 = π = 170 π
3 3 3 2 3
√
Odp. Objętość stożka wynosi 170 32 π cm2 , promień r = 4 2 cm, a wysokość H = 16 cm.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
promień okręgu wpisanego w trójkąt
2P
r=
a+b+c
2 · 21 · 2r · H
spis treści 4= H
2r + b + b b b
więcej w MatTV 2rH
symbole 4=
2r + 2b
rH 4 4
dodaj do drukowania
4= · (r + b)
r+b
zgłoś błąd
4r + 4b = rH r r
szukasz i nie ma?
4b = rH − 4r
20 luty 2007 z twierdzenia Pitagorasa: b2 = H 2 + r 2
pobierz nowszy
(4b)2 = (rH − 4r)2
16b2 = r2 H 2 − 8r 2 H + 16r 2 .
16(H 2 + r2 ) = r2 H 2 − 8r 2 H + 16r 2
książki 16H 2 + 16r 2 = r2 H 2 − 8r 2 H + 16r 2
16H 2 = r2 H 2 − 8r 2 H
:H
16H = r2 H − 8r 2
8r 2 = r2 H − 16H
8r 2 = (r 2 − 16)H : (r2 − 16)
jakub@matematyka.pisz.pl 8r 2
H= H > 0 dla r > 4
www.matematyka.pisz.pl r2 − 16
szukamy ekstremum funkcji
8π r 4
V (r) = dla r > 4
3 r2 − 16
8π 2r 5 − 64r3
spis treści w tym celu najpierw liczymy pochodną, która wynosi V 0 (r) = ·
3 (r 2 − 16)2
więcej w MatTV
szukamy dla jakiego r pochodna jest równa 0
symbole
dodaj do drukowania 8π 2r5 − 64r 3 8π 2r 3 (r2 − 32)
V 0 (r) = · 2 = · =
3 (r − 16)2 3 (r 2 − 16)2
zgłoś błąd
√ √
szukasz i nie ma? 8π 2r3 (r − 32)(r + 32)
= · .
3 (r 2 − 16)2
20 luty 2007 √ √
pobierz nowszy dla r = 0, r = 32 i r = −32 pochodna jest równa zero, ale tylko r = 32 może być
promieniem okręgu wpisanego.
√
Sprawdzamy jaki znak ma pochodna V 0 (x) wokół r = 32
√ √
książki V 0 (x) < 0 dla r < 32 czyli funkcja jest malejąca dla r ∈ 4, 32
√ √
V 0 (x) > 0 dla r > 32 czyli funkcja jest rosnąca dla r ∈
32, ∞
√
Funkcja V (x) dla r = 32 ma minimum i jest to jednocześnie
√ minimalna wartość funkcji
dla r > 4, ze względu na monotoniczność funkcji wokół 32.
spis treści
8π (r 4 )0 · (r2 − 16) − r 4 · (r 2 − 16)0
= · =
3 (r 2 − 16)2
więcej w MatTV
symbole 8π 4r 3 · (r 2 − 16) − r 4 · 2r
= · =
dodaj do drukowania 3 (r2 − 16)2
zgłoś błąd 8π 4r 5 − 64r 3 − 2r 5 8π 2r 5 − 64r3
szukasz i nie ma? = · = ·
3 (r 2 − 16)2 3 (r2 − 16)2
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2002
• •
. Zadanie 11 (4 pkt)
Wyznacz wszystkie wartości parametru m, dla których równanie
spis treści
więcej w MatTV mx2 − 3(m + 1)x + m = 0
symbole
nie ma rozwiązania w zbiorze liczb rzeczywistych.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Zadanie 12 (4 pkt)
szukasz i nie ma? A i B są zdarzeniami losowymi i P (B) > 0. Wykaż, że
1 − P (A0 )
20 luty 2007 P (A/B) ¬
pobierz nowszy P (B)
. Zadanie 13 (4 pkt)
Sprawdź, że przekształcenie P płaszczyzny dane wzorem P ((x, y)) = (x + 1, −y) jest
książki izometrią. Wyznacz równanie obrazu okręgu o równaniu x2 +y 2 −2x = 0 w przekształceniu
P.
. Zadanie 14 (4 pkt)
Zaznacz na płaszczyźnie zbiór
n o
F = (x, y) : x ∈ R ∧ y ∈ R ∧ log 12 (|x| − 1) −2 ∧ |y| > 0
jakub@matematyka.pisz.pl
Napisz równanie osi symetrii figury F .
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2002
• •
. Zadanie 15 (6 pkt)
Objętość walca jest równa 250π cm3 . Przedstaw pole powierzchni całkowitej tego walca jako
spis treści funkcję długości promienia jego podstawy i określ dziedzinę tej funkcji. Wyznacz długość
więcej w MatTV promienia takiego walca, którego pole powierzchni całkowitej jest najmniejsze.
symbole
. Zadanie 16 (7 pkt)
dodaj do drukowania
Naszkicuj w jednym układzie współrzędnych wykresy funkcji f (x) = 2x+1 oraz
zgłoś błąd g(x) = x+1
x . Na podstawie wykonanego rysunku określ liczbę ujemnych rozwiązań rów-
szukasz i nie ma? nania f (x) = g(x).
. Zadanie 17 (8 pkt)
20 luty 2007
pobierz nowszy Rozwiąż równanie 2 sin 2x + ctg x = 4 cos x dla x ∈ h0, 2πi. Ze zbioru rozwiązań tego
losujemy bez zwracania dwie liczby. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia, że co najmniej
jedno z wylosowanych rozwiązań jest wielkrotnością liczby π2 .
dodaj do drukowania Dla m = 0 równanie nie jest kwadratowe i ma jedno rozwiązanie. Dlatego m 6= 0, a wtedy
równanie kwadratowe nie ma rozwiązania, jeżeli
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? ∆<0
2
−3(m + 1) − 4 · m · m < 0
20 luty 2007
pobierz nowszy 9(m2 + 2m + 1) − 4m2 < 0 .
9m2 + 18m + 9 − 4m2 < 0
5m2 + 18m + 9 < 0
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
5m2 + 18m + 9 < 0
m1 = −3 m2 = − 35
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd −3 − 35 x
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy rozwiązanie
m ∈ −3, − 35
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 12 (4 pkt)
A i B są zdarzeniami losowymi i P (B) > 0. Wykaż, że
1 − P (A0 )
P (A/B) ¬
P (B)
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 1 − P (A0 )
P (A/B) ¬
symbole P (B)
dodaj do drukowania P (A∩B)
korzystamy ze wzoru na prawdopodobieństwo warunkowe P (A/B) = P (B)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? P (A ∩ B) 1 − P (A0 ) .
¬ · P (B) dla P (B) > 0
P (B) P (B)
20 luty 2007
pobierz nowszy korzystamy ze wzoru P (A0 ) = 1 − P (A) .
P (A ∩ B) ¬ P (A) .
1 − P (A0 )
P (A/B) ¬
P (B)
jest prawdziwa
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 13 (4 pkt)
Sprawdź, że przekształcenie P płaszczyzny dane wzorem P ((x, y)) = (x + 1, −y) jest
izometrią. Wyznacz równanie obrazu okręgu o równaniu x2 +y 2 −2x = 0 w przekształceniu
P.
Rozwiązanie:
spis treści P ((x, y)) = (x + 1, −y)
więcej w MatTV
Przekształcenie P płaszczyzny jest izometrią, jeżeli odległość dowolnych dwóch punktów nie
symbole ulega zmianie po przekształceniu.
dodaj do drukowania dowolne dwa punkty
zgłoś błąd A = (x1 , y1 ) B = (x2 , y2 )
szukasz i nie ma?
odległość punktów A i B :
p
20 luty 2007 |AB| = (x2 − x1 )2 + (y2 − y1 )2
pobierz nowszy
punkty A i B po przekształceniu P
A0 = (x1 + 1, −y1 ) B 0 = (x2 + 1, −y2 )
Jak widać odległość punktów nie zmieniła się (|AB| = |A0 B 0 |), zatem przekształcenie P
jakub@matematyka.pisz.pl jest izometrią.
www.matematyka.pisz.pl dalej
Równanie okręgu przekształcamy do postaci, z której można odczytać współrzędne środka
x2 + y 2 − 2x = 0
x2 − 2x + y 2 = 0
x2 − 2x + 1 − 1 + y 2 = 0
spis treści
(x − 1)2 − 1 + y 2 = 0 .
więcej w MatTV
(x − 1)2 + y 2 = 1
symbole
dodaj do drukowania Współrzędne środka okręgu to S = (1, 0), a długość promienia r = 1.
zgłoś błąd Po przekształceniu P ((x, y)) = (x + 1, −y) środek okręgu będzie miał współrzędne
szukasz i nie ma?
S 0 = (1 + 1, −0)
20 luty 2007 S 0 = (2, 0)
pobierz nowszy
Przekształcenie P jest izometrią, dlatego promień okręgu nie zmieni długości. Równanie
okręgu będzie miało zatem następującą postać
(x − 2)2 + y 2 = 1
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 14 (4 pkt)
Zaznacz na płaszczyźnie zbiór
n o
F = (x, y) : x ∈ R ∧ y ∈ R ∧ log 12 (|x| − 1) −2 ∧ |y| > 0
−5 −1 1 5 x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl x ∈ h−5, −1) ∪ (1, 5i dalej
log 12 (|x| − 1) −2
Korzystamy z loga ak = k
−2
1
spis treści log 12 (|x| − 1) log 12
2
więcej w MatTV
log 12 (|x| − 1) log 12 22
symbole
log 12 (|x| − 1) log 12 4
dodaj do drukowania
Podstawy logarytmów są jednakowe i mniejsze od 1. Funkcja logarytmiczna jest
zgłoś błąd
więc malejąca, dlatego odwracamy znak nierówności.
szukasz i nie ma?
|x| − 1 ¬ 4
20 luty 2007 |x| ¬ 5
pobierz nowszy
x −5 i x ¬ 5
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Rysujemy na płaszczyźnie zbiór
n o
F = (x, y) : x ∈ h−5, −1) ∪ (1, 5i ∧ y ∈ R \ {0}
y
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd −5 −1 1 5 x
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 15 (6 pkt)
Objętość walca jest równa 250π cm3 . Przedstaw pole powierzchni całkowitej tego walca jako
funkcję długości promienia jego podstawy i określ dziedzinę tej funkcji. Wyznacz długość
promienia takiego walca, którego pole powierzchni całkowitej jest najmniejsze.
Rozwiązanie:
spis treści
objętość walca V = πr 2 H = 250π
więcej w MatTV
πr2 H = 250π
symbole :π
2
: r2
dodaj do drukowania r H = 250
zgłoś błąd 250
H=
szukasz i nie ma? r2
pole całkowite walca
20 luty 2007
pobierz nowszy 250 500π
Pc = 2πr2 + 2πrH = 2πr2 + 2πr = 2πr 2 + =
r2 r
2πr3 500π 2πr3 + 500π
= + =
r r r
książki
dziedziną funkcji
2πr3 + 500π
P (r) =
r
są r ∈ (0, ∞), ponieważ r oznacza długość promienia podstawy walca
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
szukamy ekstremum funkcji
2πr3 + 500π
P (r) = dla r > 0
r
w tym celu najpierw liczymy pochodną, korzystając ze wzorów
spis treści
0
2πr3 + 500π (2πr3 + 500π)0 r − (2πr3 + 500π)r 0
więcej w MatTV 0
P (r) = = =
symbole r r2
dodaj do drukowania
6πr 2 · r − 2πr 3 − 500π 4πr 3 − 500π
= = =
zgłoś błąd r2 r2
szukasz i nie ma?
4π(r3 − 125) . 4π(r − 5)(r2 + 5r + 25)
= =
r2 r2
20 luty 2007
pobierz nowszy
Dla wszystkich r > 0 wyrażenie r 2 + 5r + 25 > 0. Pochodna jest więc równa zero tylko
dla r = 5
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 16 (7 pkt)
Naszkicuj w jednym układzie współrzędnych wykresy funkcji f (x) = 2x+1 oraz
g(x) = x+1
x . Na podstawie wykonanego rysunku określ liczbę ujemnych rozwiązań rów-
nania f (x) = g(x).
Rozwiązanie:
spis treści
Wykres f (x) = 2x+1 otrzymujemy przez przesunięcie f (x) = 2x o wektor [−1, 0]
więcej w MatTV
symbole
x −2 −1 0 1 2
dodaj do drukowania 2x 1 1
1 2 4
4 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
y
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki x
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
www.matematyka.pisz.pl
x + 1
g(x) =
x
x+1
Na początek narysujemy wykres y=
x
spis treści
więcej w MatTV x+1 x 1 1 1
y= = + =1+ = +1
symbole x x x x x
dodaj do drukowania 1 1
Wykres y = + 1 otrzymujemy przez przesunięcie y = o wektor [0, 1]
zgłoś błąd
x x
szukasz i nie ma? x −2 −1 − 12 1
1 2
2
1
x − 12 −1 −2 2 1 1
2
20 luty 2007
pobierz nowszy
y y
1 1
y = +1 y = + 1
x x
książki
x x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl dalej
Rysujemy na jednym wykresie f (x) = 2x+1 i g(x) = x+1 x
i na podstawie rysunku
określamy liczbę ujemnych rozwiązań równania f (x) = g(x).
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
Wykresy przecinają się w trzech punktach, ale tylko dwa punkty przecięcia są dla x < 0.
książki
Odp. Równanie f (x) = g(x) ma dwa ujemne rozwiązania.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
kwadrat
a
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole przekątna kwadratu
dodaj do drukowania √
a d d=a 2 .
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? a
20 luty 2007
pobierz nowszy
obwód kwadratu a
a a Obw = 4a .
książki a
pole kwadratu
a P = a2
a
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie wzoru na przekątną kwadratu
a d
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
dodaj do drukowania
a2 + a2 = d2
zgłoś błąd 2a2 = d2
szukasz i nie ma?
d2 = 2a2
√
20 luty 2007 d = 2a2
√
pobierz nowszy d=a 2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Trójkąt równoboczny
a a
spis treści
więcej w MatTV
a
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd wysokość i pole kąty w trójkącie .
√
szukasz i nie ma? a 3
h= . 60◦
2
20 luty 2007 h √
pobierz nowszy a2 3
P = . 60◦ 60◦
4
a
książki
wysokości w trójkącie równobocznym przecinają się w jednym punkcie
punkt przecięcia dzieli wysokość na
odcinki w stosunku 2 : 1
x
2 1 x 2
y x= h y= h = .
3 3 y 1
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie wzoru na wysokość trójkąta rówobocznego
a
spis treści h
więcej w MatTV
symbole
1 1
2a 2a
dodaj do drukowania
zgłoś błąd korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
szukasz i nie ma?
2
1
2a + h2 = a2
20 luty 2007 1 2
+ h2 = a2
pobierz nowszy 4a
h2 = a2 − 41 a2
h2 = 34 a2
r
3 2
książki h= a
4
√
3
h= a
2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie miar kątów w trójkącie równobocznym
60◦
spis treści
60◦ 60◦
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania W każdym trójkącie suma wszystkich kątów wynosi 180◦ . W trójkącie równobocznym kąty
zgłoś błąd są równe, zatem każdy musi mieć 60◦ .
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie wzoru na odcinki na jakie jest podzielona wysokość
spis treści x
więcej w MatTV
x
symbole y
30◦
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
y
szukasz i nie ma? sin 30◦ = .
x
20 luty 2007 1 y
pobierz nowszy
. = ·x
2 x
1
x=y ·2
2
książki x = 2y
x+y = h x+y = h
2y + y = h x + 13 h = h
3y = h x = h − 13 h
1 2
y= 3h x= 3h
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie wzoru na pole trójkąta równobocznego
spis treści h
więcej w MatTV
symbole a
dodaj do drukowania pole trójkąta
1
zgłoś błąd P = ·a·h .
2
szukasz i nie ma? √
1 a 3
P = ·a·
20 luty 2007 2 2
pobierz nowszy √
a2 3
P =
4
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
mx2 − 3(m + 1)x + m = 0
dla m = 0
0 · x2 − 3(0 + 1)x + 0 = 0
−3x = 0
spis treści x=0
więcej w MatTV równanie ma jedno rozwiązanie.
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
prostokąt
b b
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole pole prostokąta
dodaj do drukowania
zgłoś błąd b P = ab
szukasz i nie ma?
a
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
równoległobok
Równoległobok to czworokąt, którego przeciwległe boki są równoległe.
a
b b
spis treści
więcej w MatTV a
pole równoległoboku
symbole
dodaj do drukowania a b
h h
zgłoś błąd α
a a
szukasz i nie ma?
P = ah P = ah P = ab sin α .
20 luty 2007
pobierz nowszy
kąty w równoległoboku
β α
α + β = 180◦ .
α β
książki
przekątne w równoległoboku
y x
x y
O
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl punkt przecięcia przekątnych O dzieli przekątne na równe części
wyprowadzenie wzoru na pole równoległoboku
b h
α
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole pole równoległoboku P = ah
dodaj do drukowania h .
. sin α = ·b
zgłoś błąd b
szukasz i nie ma? h = b sin α
20 luty 2007
pobierz nowszy P = ah
P = ab sin α
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie
spis treści
α β α
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
Przeciwległe boki równoległoboku są równoległe, dlatego kąt przyległy do β to α. Widać
zgłoś błąd teraz, że
szukasz i nie ma?
α + β = 180◦
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
romb
Romb to równoległobok, którego wszystkie boki są równe.
a a
spis treści
więcej w MatTV a
symbole
pole rombu
q
dodaj do drukowania
q p
zgłoś błąd a a p
h h
szukasz i nie ma? α
a a
pq
20 luty 2007 P = ah P = a2 sin α . P = .
pobierz nowszy 2
kąty w rombie
β α
książki α β α + β = 180◦ .
przekątne w rombie
y x
x
y
jakub@matematyka.pisz.pl Przekątne w rombie przecinają się pod kątem prostym. Punkt przecięcia przekątnych dzieli
www.matematyka.pisz.pl przekątne na równe części.
wyprowadzenie
1
2q
spis treści
p
więcej w MatTV 1
2q
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Pole rombu to suma pól dwóch trójkątów.
szukasz i nie ma?
1
P = 2 · p · 12 q + 1
2 · p · 12 q
20 luty 2007
pobierz nowszy P = 14 pq + 41 pq
P = 12 pq
pq
P =
2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
trapez
α α
spis treści
prostokątny równoramienny
więcej w MatTV
symbole
pole trapezu
dodaj do drukowania
b b
zgłoś błąd h h a, b – podstawy
szukasz i nie ma? h – wysokość
a a
20 luty 2007 a+b
pobierz nowszy P = ·h
2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie
α δ
spis treści
α
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Podstawy trapezu są równoległe, dlatego kąt przyległy do δ jest równy α. Widać teraz, że
szukasz i nie ma?
α + δ = 180◦
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
deltoid
q p, q – przekątne
spis treści p
więcej w MatTV
symbole
Pole deltoidu
dodaj do drukowania
pq
zgłoś błąd P = .
2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie
1
2q
spis treści 1 p
2q
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Pole deltoidu to suma pól dwóch trójkątów.
szukasz i nie ma?
1
P = 2 · p · 12 q + 1
2 · p · 12 q
20 luty 2007
pobierz nowszy P = 14 pq + 41 pq
P = 12 pq
pq
P =
2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
czworokąt wpisany w okrąg
δ
γ α + γ = 180◦ .
spis treści
α β + δ = 180◦
więcej w MatTV
symbole β
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? Czworokąt możemy wpisać w okrąg, jeżeli suma jego przeciwległych kątów jest równa 180◦ .
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
przykłady
100◦ 120◦
110◦
80◦ + 100◦ = 180◦ 65◦ 60◦ + 120◦ = 180◦
spis treści 70◦ + 110◦ = 180◦ 115◦ 115◦ + 65◦ = 180◦
80◦ 70◦
więcej w MatTV 60 ◦
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
wyprowadzenie
szukasz i nie ma?
γ
20 luty 2007
pobierz nowszy 2α
δ 2γ
β
α
książki
Kąty środkowe są równe 2γ i 2α na podstawie twierdzenia o kącie środkowym i wpisanym.
2α + 2γ = 360◦ 360◦
:2 α+β+γ+δ =
α + γ = 180◦ α+γ+β+δ = 360◦
180◦ + β + δ = 360◦
β+δ = 360◦ − 180◦
jakub@matematyka.pisz.pl α + γ = 180◦ β + δ = 180◦
www.matematyka.pisz.pl
czworokąt opisany na okręgu
d a+c= b+d .
spis treści b
więcej w MatTV
symbole
a
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Czworokąt możemy opisać na okręgu, jeżeli suma jego przeciwległych boków jest równa.
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
promień okręgu wpisanego w czworokąt
c
książki 2P
r b r= .
a+b+c+d
d
P – pole czworokąta
a
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
przykłady
2 1
5+2=3+4 5+1=4+2
4 2 4
spis treści 3
więcej w MatTV
symbole
5 5
dodaj do drukowania
zgłoś błąd wyprowadzenie
szukasz i nie ma? c
y
z y
20 luty 2007 b
pobierz nowszy
z
d x
w
w x
książki
a
c
r r
b
r
spis treści d
r
więcej w MatTV
symbole a
dodaj do drukowania Czworokąt opisany na okręgu możemy podzielić na cztery trójkąty. Promienie okręgu popro-
zgłoś błąd wadzone do punktów styczności to wysokości tych trójkątów. Pole czworokąta to suma pól
tych trójkątów.
szukasz i nie ma?
P = 12 ar + 12 br + 12 cr + 21 dr
·2
20 luty 2007
pobierz nowszy 2P = ar + br + cr + dr
2P = r(a + b + c + d) : (a + b + c + d)
2P
r=
a+b+c+d
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wielokąty
spis treści
więcej w MatTV
symbole wielokąt wielokąt
wypukły wklęsły
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? suma miar kątów wewnętrznych wielokąta wypukłego, który ma n wierzchołków, jest
równa (n − 2) · 180◦ .
20 luty 2007
pobierz nowszy
wielokąty foremne
książki
czworokąt γ
β
δ α α + β + γ + δ = (4 − 2) · 180◦ = 2 · 180◦ = 360◦
spis treści
więcej w MatTV
symbole δ
pięciokąt ω γ
dodaj do drukowania
β α+β +γ +δ+ω = (5−2)·180◦ = 3·180◦ = 540◦
zgłoś błąd α
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy wyprowadzenie
książki
O
Kąty trójkątów wokół punktu O dają w sumie 360◦ . Pozostałe kąty n trójkątów składają się
na kąty wielokąta, które dają w sumie:
jakub@matematyka.pisz.pl
n · 180◦ − 360◦ = (n − 2) · 180◦
www.matematyka.pisz.pl
pięciokąt foremny
w pięciokącie foremnym wszystkie boki mają taką samą długość, a kąty są równe
a a
pole:
P = 52 a2 ctg 36◦ .
spis treści
a a
więcej w MatTV
symbole a
dodaj do drukowania pięciokąt foremny wpisany w okrąg
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
72
108 ◦
◦
72 ◦
108
◦
72 ◦
72
◦
72◦ 72◦
10 ◦
◦ 8◦ 8
54 54◦ 10
rysujemy okrąg
spis treści O
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? rysujemy średnice
O
20 luty 2007
pobierz nowszy
A
rysujemy promień OA
książki prostopadły do średnicy O
znajdujemy środek
promienia (punkt B ) B O
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl dalej
A
wbijamy cyrkiel
w punkt B i rysujemy
łuk przechodzący przez B O C
punkt A
spis treści
więcej w MatTV
symbole A
dodaj do drukowania
zgłoś błąd odcinek BC ma długość
B O C
boku pięciokąta foremnego
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
rysujemy pięciokąt
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
sześciokąt foremny
w sześciokącie foremnym wszystkie boki mają taką samą długość, a kąty są równe
a
a a pole: √
3a2 3
spis treści P = .
a a 2
więcej w MatTV
a
symbole
dodaj do drukowania sześciokąt foremny wpisany w okrąg
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
◦
60
120◦
120◦
60 ◦
60
◦
60◦ 60◦
12 ◦
0
0◦ 12
60◦ 60◦
rysujemy okrąg
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd promień okręgu ma
szukasz i nie ma? długość boku sześciokąta
20 luty 2007
pobierz nowszy
rysujemy sześciokąt
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
przekształcenia izometryczne
Przekształcenie nazywamy izometrycznym, jeżeli nie zmienia odległości między punktami
figury, czyli nie zmienia kształtu i rozmiaru figury.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
symetria osiowa
Figura i jej obraz w symetrii osiowej względem prostej k .
C
A B
A
B O
spis treści
k A
więcej w MatTV
k A0 k
symbole k
A0 O0
A0 B0
dodaj do drukowania B0 C0
y A0 B0 y
książki A 00 A
C0
x C C 00 x
0
A
A B B 00 A00
punkt: A = (3, 2)
jakub@matematyka.pisz.pl względem osi x: A0 = (3, −2)
www.matematyka.pisz.pl względem osi y : A00 = (−3, 2)
konstrukcja obrazu w symetrii osiowej
(cyrkiel + linijka)
A
spis treści
k
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
A
szukasz i nie ma?
rysujemy prostą prostopadłą do prostej
k
k i przechodzącą przez punkt A
20 luty 2007
pobierz nowszy konstrukcja prostej prostopadłej
książki A
0
za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A
k
w takiej samej odległości od prostej k co
punkt A A0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
konstrukcja obrazu w symetrii osiowej
(cyrkiel + linijka)
B
A
spis treści
k
więcej w MatTV
symbole
B
dodaj do drukowania A
B
A
www.matematyka.pisz.pl B0
konstrukcja obrazu w symetrii osiowej
(cyrkiel + linijka)
B
spis treści
A
więcej w MatTV
symbole k
C
dodaj do drukowania
B
zgłoś błąd rysujemy proste prostopadłe do prostej A
szukasz i nie ma? k i przechodzące przez punkty A, B , C
k
konstrukcja prostej prostopadłej
20 luty 2007
pobierz nowszy
C
B
za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A0 A
w takiej samej odległości od prostej k co
A0
książki punkt A, tak samo wyznaczamy punkt k
B0 i C0 B0
C0
B
łączymy punkty A0 , B 0 i C 0 i otrzymu- A
jemy obraz trójkąta ABC w symetrii A0
jakub@matematyka.pisz.pl k
osiowej względem prostej k B0
www.matematyka.pisz.pl C0
konstrukcja obrazu w symetrii osiowej
(cyrkiel + linijka)
spis treści
k
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Zaznaczymy na okręgu dowolny punkt O
zgłoś błąd A. Rysujemy proste prostopadłe do pro- A
spis treści
O
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd A
szukasz i nie ma?
O
rysujemy prostą przechodzącą przez
20 luty 2007 punkt A i O
pobierz nowszy
A
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
konstrukcja obrazu w symetrii środkowej
(cyrkiel + linijka)
B
A
spis treści O
więcej w MatTV
symbole
B
dodaj do drukowania A
20 luty 2007
pobierz nowszy
B
A
za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt
A0 w takiej samej odległości od O jak O
B
A
C
B
A
spis treści O
więcej w MatTV
symbole
C
B
dodaj do drukowania
A
zgłoś błąd rysujemy proste przechodzące przez
O
szukasz i nie ma? punkt O i przez punkty A, B , C
20 luty 2007
pobierz nowszy C
B
C
B
A
łączymy punkty A0 , B 0 i C 0 i otrzymu- O
jemy obraz trójkąta ABC w symetrii
A0
jakub@matematyka.pisz.pl środkowej względem punktu O
www.matematyka.pisz.pl B0
C0
konstrukcja obrazu w symetrii środkowej
(cyrkiel + linijka)
S
spis treści O
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania S
A
zgłoś błąd Zaznaczymy na okręgu dowolny punkt O
szukasz i nie ma? A. Rysujemy proste przechodzące przez
punkt O i przez punkty A i S .
20 luty 2007
pobierz nowszy
S
Za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A
O
książki A0 w takiej samej odległości od O jak
A0
punkt A, tak samo wyznaczamy punkt
S0. S0
S
0 A
Rysujemy okrąg o środku S przecho- O
dzący przez punkt A0 W ten sposób
A0
jakub@matematyka.pisz.pl otrzymujemy obraz okręgu w symetrii
www.matematyka.pisz.pl środkowej względem punktu O . S0
przesunięcie (translacja) o wektor
v = [a, b] daje punkt A0 o współrzędnych
Punkt A = (x, y) przesunięty o wektor ~
A0 = [x + a, y + b]
x
C
książki
C0
D0 D
B C B
spis treści 0
B A A C0
A0 A0 S
więcej w MatTV
A0 B0 S0
symbole A
O O O O
dodaj do drukowania
zgłoś błąd obrót o 40◦ obrót o 50◦ obrót o −60◦ obrót o −110◦
szukasz i nie ma?
książki α A (
x x0 = x cos α − y sin α
y 0 = x sin α + y cos α
przykłady .
wyprowadzenie .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
przykłady
y A = (3, 2) α = 80◦
(
A0 x0 = 3 cos 80◦ − 2 sin 80◦
80◦ A y 0 = 3 sin 80◦ + 2 cos 80◦
spis treści
x (
więcej w MatTV x0 = 3 · 0, 17 − 2 · 0, 98
symbole y 0 = 3 · 0, 98 + 2 · 0, 17
dodaj do drukowania (
x0 = −1, 45
zgłoś błąd
y 0 = 3, 78
szukasz i nie ma?
A0 = (−1, 45; 3, 78)
20 luty 2007
pobierz nowszy
y A = (3, 2) α = −140◦
(
x0 = 3 cos(−140◦ ) − 2 sin(−140◦ )
książki A y 0 = 3 sin(−140◦ ) + 2 cos(−140◦ )
−140◦ x (
x0 = 3 · (−0, 77) − 2 · (−0, 64)
A0
y 0 = 3 · (−0, 64) + 2 · (−0, 77)
(
x0 = −1, 03
y 0 = −3, 46
jakub@matematyka.pisz.pl
A0 = (−1, 03; −3, 46)
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie
Punkt A = (x, y) obrócony o kąt α wokół początku układu współrzędnych daje A0 = (x, y)
y
A0
spis treści (
więcej w MatTV y0 x = r cos β
A .
symbole α y y = r sin β
β
dodaj do drukowania x0 x x
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
(
x0 = r cos(α + β)
.
20 luty 2007 y 0 = r sin(α + β)
pobierz nowszy
Korzystamy z
sin(α + β) = sin α cos β + sin β cos α
cos(α + β) = cos α cos β − sin α sin β
książki
(
x0 = r cos α cos β − r sin α sin β
y 0 = r sin α cos β + r sin β cos α
(
x0 = x cos α − y sin α
y 0 = x sin α + y cos α
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oś symetrii figury
Oś symetrii figury jest prostą, względem której ta figura jest do siebie osiowo symetryczna.
Oś symetrii dzieli figurę na dwie przystające części.
20 luty 2007
pobierz nowszy
przykłady figur z dwiema osiami symetrii:
książki
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
przykład figury z trzema osiami symetrii: przykłady figury z czterema osiami symetrii:
trójkąt kwadrat
spis treści równoboczny
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
środek symetrii figury
Środek symetrii figury jest punktem, względem którego ta figura jest do siebie
środkowo symetryczna. Figura obrócona o 180◦ wokół swojego środka symetrii nałoży się na
siebie.
przykłady figur ze środkiem symetrii:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd prostokąt odcinek okrąg, sześciokąt
szukasz i nie ma? koło foremny
20 luty 2007
pobierz nowszy
kwadrat
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
jednokładność
Figura i jej obraz w jednokładności o środku O i skali k .
k
Oznaczenie takiej jednokładności: JO
przykłady: S0
D C
B0 C
spis treści B O
A D0 C0
0
więcej w MatTV A B
O
A A0
symbole O S
A0 B0
O B0 C 0
dodaj do drukowania A B
1
zgłoś błąd k=2. k = −2 . k= 2 . k = − 13 .
szukasz i nie ma? Po przekształceniu jednokładnością o skali k :
– obwód figury zmienia się |k| razy: Obw2 = |k| · Obw1 .
20 luty 2007 – pole figury zmienia się k 2 razy: P2 = k 2 · P1 .
pobierz nowszy
jednokładność w układzie współrzędnych
Obrazem punktu A = (x, y) w jednokładności o środku O w początku układu współrzęd-
nych i skali k jest A0 = (kx, ky).
książki y B y
A0
A
A
x x
A0
k=3 k = − 12 B0
A = (2, 1) A = (−6, 2)
A0 = (3 · 2, 3 · 1) = (6, 2) A0 = − 12 · (−6), − 12 · 2 = (3, −1)
jakub@matematyka.pisz.pl B = (−2, 4)
B 0 = − 12 · (−2), − 12 · 4 = (1, −2)
www.matematyka.pisz.pl
konstrukcja obrazu w jednokładności
(cyrkiel + linijka)
B
Znajdujemy obraz odcinka AB w jed- A
20 luty 2007
pobierz nowszy
B0
A0
Za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A
B
B0
Łączymy punkty A0 i B 0 i otrzymujemy A0
B
obraz odcinka AB w jednokładności o A
C B
A
Znajdujemy obraz trójkąta ABC w jed- O
spis treści nokładności o środku O i skali k = −2
więcej w MatTV
symbole
C B
dodaj do drukowania
A
rysujemy proste przechodzące przez O
zgłoś błąd
punkt O i przez punkty A, B , C .
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
C B
0 0 0 A
Łączymy punkty A , B , C i otrzymu- O
jemy obraz trójkąta ABC w jednokład- A0
jakub@matematyka.pisz.pl
ności o skali k = −2 względem punktu B0 C0
www.matematyka.pisz.pl O.
konstrukcja obrazu w jednokładności
(cyrkiel + linijka)
D C
A B
20 luty 2007
pobierz nowszy
D C
0
Za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A D 0
C 0
D C
Łączymy punkty A0 , B 0 , C 0 , D0 i otrzy-
D0 C0
mujemy obraz kwadratu ABCD w jed-
nokładności o skali k = 12 względem O
jakub@matematyka.pisz.pl punktu O. A0 B0
A B
www.matematyka.pisz.pl
konstrukcja obrazu w jednokładności
(cyrkiel + linijka)
O
Znajdujemy obraz okręgu w jednokładno-
ści o środku O i skali k = − 31 . S
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Na okręgu zaznaczamy dowolny punkt O
A. Rysujemy proste przechodzące przez A
zgłoś błąd punkt O i przez punkt S i A.
S
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
S0
Za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt S 0
A0
tak, aby odcinek OS 0 był trzy razy krót- O
A
szy niż OS i leżał po drugiej stronie
książki punktu O ze względu na ujemną skalę. S
Tak samo wyznaczamy punkt A0 .
S0
Rysujemy okrąg o środku S 0 i przecho-
A0
dzący przez punkt A0 i otrzymujemy O
A
obraz okręgu w jednokładności o skali
jakub@matematyka.pisz.pl k = − 31 względem punktu O . S
www.matematyka.pisz.pl
jednokładność o skali k = 3
obwód:
Obw1 = 4 cm
Obw2 = |3| · 4 cm = 12 cm
1cm
O
spis treści pole: 1cm
P1 = 1 cm2
więcej w MatTV
P2 = |3|2 · 1 cm2 = 9 cm2
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy jednokładność o skali k = − 12
obwód:
Obw1 = 3 + 4 + 5 = 12 cm
Obw2 = |− 12 | · 12 cm = 6 cm
O
książki pole:
1 2
P1 = · 4 · 3 = 6 cm
2
5c
m
3 cm
P2 = |− 12 |2 · 6 cm2 = 6
4 cm2 = 1 12 cm2
4 cm
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2006
• • • • •
. Zadanie 1 (3 pkt)
Dane są zbiory: A = {x ∈ R : |x − 4| 7}, B = {x ∈ R : x2 > 0}. Zaznacz na osi
spis treści liczbowej:
więcej w MatTV a) zbiór A,
symbole b) zbiór B ,
c) zbiór C = B \ A
dodaj do drukowania
. Zadanie 2 (3 pkt)
zgłoś błąd
W wycieczce szkolnej bierze udział 16 uczniów, wśród których tylko czworo zna okolicę.
szukasz i nie ma? Wychowawca chce wybrać w sposób losowy 3 osoby, które mają pójść do sklepu. Oblicz
prawdopodobieństwo tego, że wśród wybranych trzech osób będą dokładnie dwie znające
20 luty 2007 okolicę.
pobierz nowszy
. Zadanie 3 (5 pkt)
Kostka masła produkowanego przez pewien zakład mleczarski ma nominalną masę 20 dag.
W czasie kontroli zakładu zważono 150 losowo wybranych kostek masła. Wyniki badań
przedstawiono w tabeli.
książki
Masa kostki masła (w dag) 16 18 19 20 21 22
Liczba kostek masła 1 15 24 68 26 16
• • • • •
. Zadanie 4 (4 pkt)
Dany jest rosnący ciąg geometryczny, w którym a1 = 12, a3 = 27.
spis treści a) Wyznacz iloraz tego ciągu.
więcej w MatTV b) Zapisz wzór, na podstawie którego można obliczyć wyraz an , dla każdej liczby
symbole naturalnej n 1.
c) Oblicz wyraz a6 .
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Zadanie 5 (3 pkt)
szukasz i nie ma? Wiedząc, że 0◦ ¬ α ¬ 360◦ , sin α < 0 oraz 4 tg α = 3 sin2 α + 3 cos2 α
a) oblicz tg α,
b) zaznacz w układzie współrzędnych kąt α i podaj współrzędne dowolnego punktu, różnego
20 luty 2007
pobierz nowszy od początku układu współrzędnych, który leży na końcowym ramieniu tego kąta.
. Zadanie 6 (7 pkt)
Państwo Nowakowie przeznaczyli 26000 zł na zakup działki. Do jednej z ofert dołączono
rysunek dwóch przylegających do siebie działek w skali 1 : 1000. Jeden metr kwadratowy
książki gruntu w tej ofercie kosztuje 35 zł. Oblicz, czy przeznaczona przez państwa Nowaków kwota
wystarczy na zakup działki P2 .
E
|AE|= 5 cm
D |EC|= 13 cm
P1
P2 |BC|= 6, 5 cm
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl A B C
Matura z matematyki – maj 2006
• • • • •
. Zadanie 7 (5 pkt)
Szkic przedstawia kanał ciepłowniczy, którego przekrój poprzeczny jest prostokątem. We-
spis treści wnątrz kanału znajduje się rurociąg składający się z trzech rur, kążda o średnicy zewnętrznej
więcej w MatTV 1 m. Oblicz wysokość i szerokość kanału ciepłowniczego. Wysokość zaokrąglij do 0, 01 m.
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
. Zadanie 8 (5 pkt)
Dana jest funkcja f (x) = −x2 + 6x − 5.
a) Naszkicuj wykres funkcji f i podaj jej zbiór wartości.
b) Podaj rozwiązanie nierówności f (x) 0.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2006
• • • • •
. Zadanie 9 (6 pkt)
Dach wieży ma kształt powierzchni bocznej ostrosłupa prawidłowego czworokątnego, któ-
spis treści rego krawędź podstawy ma długość 4 m. Ściana boczna tego ostrosłupa jest nachylona do
więcej w MatTV płaszczyzny podstawy pod kątem 60◦ .
symbole a) Sporządź pomocniczy rysunek i zaznacz na nim podane w zadaniu wielkości.
b) Oblicz, ile sztuk dachówek należy kupić, aby pokryć ten dach, wiedząc, że do pokrycia
dodaj do drukowania 1 m2 potrzebne są 24 dachówki. Przy zakupie należy doliczyć 8% dachówek na zapas.
zgłoś błąd
. Zadanie 10 (6 pkt)
szukasz i nie ma?
Liczby 3 i −1 są pierwiastkami wielomianu W (x) = 2x3 + ax2 + bx + 30.
a) Wyznacz wartości współczynników a i b.
20 luty 2007 b) Oblicz trzeci pierwiastek tego wielomianu.
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2006
• • • • •
. Zadanie 11 (3 pkt)
3 3 3 3 3
Sumę S = 1·4 + 4·7 + 7·10 + ··· + 301·304 + 304·307 można obliczyć w
spis treści
następujący sposób:
więcej w MatTV
symbole a) sumę S zapisujemy w postaci
1 1 1 1 1 1 1 1 1
stąd S = 1 − 4 + 4 − 7 + 7 − 10 + ··· + 301 − 304 + 304 − 307
1 1 1 1 1 1 1 1 1
więc S = 1 − 4 + 4 − 7 + 7 − 10 + ··· + 301 − 304 + 304 − 307
książki
c) obliczamy sumę redukując parami wyrazy sąsiednie, poza pierwszym i ostatnim
1 306
S =1− 307 = 307
4 4 4 4
S1 = 1·5 + 5·9 + 9·13 +... + 281·285
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2006
• • • •
. Zadanie 12 (5 pkt)
Korzystając z zasady indukcji matematycznej wykaż, że dla każdej liczby naturalnej n 1
spis treści prawdziwy jest wzór:
więcej w MatTV
symbole 1 · 3 · (1!)2 + 2 · 4 · (2!)2 + · · · + n(n + 2)(n!)2 = [(n + 1)!]2 − 1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Zadanie 13 (5 pkt)
5n+6
szukasz i nie ma? Dany jest ciąg (an ), gdzie an = 10(n+1) dla każdej liczby naturalnej n 1.
a) Zbadaj monotoniczność ciągu (an ).
20 luty 2007 b) Oblicz lim an .
n→∞
pobierz nowszy c) Podaj największą liczbę a i najmniejszą liczbę b takie, że dla każdego n spełniony
jest warunek a ¬ an ¬ b.
. Zadanie 14 (4 pkt)
książki a) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi.
| sin 2x|
b) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi
| sin 2x|
i zapisz, dla których liczb z tego przedziału spełniona jest nierówność sin 2x <0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2006
• • • •
. Zadanie 15 (4 pkt)
Uczniowie dojeżdżający do szkoły zaobserwowali, że spóźnienie autobusu zależy od tego,
spis treści który z trzech kierowców prowadzi autobus. Przeprowadzili badania statystyczne i obliczyli,
więcej w MatTV że w przypadku, gdy autobus prowadzi kierowca A, spóźnienie zdarza się w 5% jego kursów,
symbole gdy prowadzi kierowca B w 20% jego kursów, a gdy prowadzi kierowca C w 50% jego
kursów. W ciągu 5-dniowego tygodnia nauki dwa razy prowadzi autobus kierowca A, dwa
dodaj do drukowania razy kierowca B i jeden raz kierowca C. Oblicz prawdopodobieństwo spóźnienia się szkolnego
zgłoś błąd autobusu w losowo wybrany dzień nauki.
szukasz i nie ma?
. Zadanie 16 (3 pkt)
Obiekty A i B leżą po dwóch stronach jeziora. W terenie dokonano pomiarów odpowiednich
20 luty 2007
pobierz nowszy kątów i ich wyniki przedstawiono na rysunku. Odległość między obiektami B i C jest równa
400 m. Oblicz odległość w linii prostej między obiektami A i B i podaj wynik, zaokrąglając
go do jednego metra.
A
książki
13
0◦ 30◦
B C
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2006
• • • •
. Zadanie 17 (6 pkt)
Na okręgu o promieniu r opisano trapez równoramienny ABCD o dłuższej podstawie AB
|CS|
spis treści i krótszej CD . Punkt styczności S dzieli ramię BC tak, że |SB| = 25 .
więcej w MatTV a) Wyznacz długość ramienia tego trapezu.
symbole b) Oblicz cosinus |6 CBD|.
20 luty 2007
pobierz nowszy . Zadanie 19 (7 pkt)
Nieskończony ciąg geometryczny (an ) jest zdefiniowany wzorem rekurencyjnym: a1 = 2,
an+1 = an · log2 (k − 2), dla każdej liczby naturalnej n 1. Wszystkie wyrazy tego
ciągu są różne od zera. Wyznacz wszystkie wartości parametru k , dla których istnieje suma
wszystkich wyrazów nieskończonego ciągu (an ).
książki
. Zadanie 20 (4 pkt)
2 −2x2 −3x+2
Dane są funkcje f (x) = 3x −5x i g(x) = 19 . Oblicz, dla których argumentów
x wartości funkcji f są większe od wartości funkcji g .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Matura z matematyki – maj 2006
• • • •
. Zadanie 21 (5 pkt)
W trakcie badania przebiegu zmienności funkcji ustalono, że funkcja f ma następujące wła-
spis treści sności:
więcej w MatTV – jej dziedziną jest zbiór wszystkich liczb rzeczywistych,
symbole – f jest funkcją nieparzystą,
– f jest funkcją ciągłą
dodaj do drukowania oraz
zgłoś błąd f 0 (x) < 0 dla x ∈ (−8, −3),
szukasz i nie ma? f 0 (x) > 0 dla x ∈ (−3, −1),
f 0 (x) < 0 dla x ∈ (−1, 0),
20 luty 2007
pobierz nowszy f 0 (−3) = f 0 (−1) = 0,
f (−8) = 0,
f (−3) = −2,
f (−2) = 0,
książki
f (−1) = 1
W prostokątnym układzie współrzędnych na płaszczyźnie naszkicuj wykres funkcji f w prze-
dziale h−8, 8i, wykorzystując podane powyżej informacje o jej własnościach.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 1 (3 pkt)
Dane są zbiory: A = {x ∈ R : |x − 4| 7}, B = {x ∈ R : x2 > 0}. Zaznacz na osi
liczbowej:
a) zbiór A,
b) zbiór B ,
spis treści c) zbiór C = B \ A
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole
a) A = (−∞, −3i ∪ h11, ∞)
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
-3 11 x
szukasz i nie ma?
książki
0 x
c) C = B \ A .
-3 0 11 x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
A = {x ∈ R : |x − 4| 7}
Rozwiązujemy nierówność:
|x − 4| 7
spis treści Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
więcej w MatTV względnej.
x − 4 7 lub x − 4 ¬ −7
symbole
x7+4 x ¬ −7 + 4
dodaj do drukowania x 11 x ¬ −3
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
-3 11 x
20 luty 2007
pobierz nowszy
Rozwiązaniem jest suma przedziałów:
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 2 (3 pkt)
W wycieczce szkolnej bierze udział 16 uczniów, wśród których tylko czworo zna okolicę.
Wychowawca chce wybrać w sposób losowy 3 osoby, które mają pójść do sklepu. Oblicz
prawdopodobieństwo tego, że wśród wybranych trzech osób będą dokładnie dwie znające
okolicę.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
16
symbole . |Ω| = – tyle 3 osobowych grup można utworzyć z 16 osób
3
dodaj do drukowania
4
. – na tyle sposobów można wybrać 2 osoby z 4, które znają okolicę
zgłoś błąd 2
szukasz i nie ma? 12 – tyle osób nie zna okolicy
4
20 luty 2007 . |A| = · 12 – tyle 4 osobowych grup, w których 2 osoby znają okolice, a 1 nie
2
pobierz nowszy zna, można utworzyć
4 4!
(4−2)!·2! · 12
1·2·3·4
|A| 2 · 12 . 2·2 · 12 72 9
. P (A) = = = = = =
książki |Ω| 16
3
16!
(16−3)!·3!
13!·14·15·16
13!·1·2·3
560 70
9
Odp. Prawdopodobieństwo spełniania wymagań nauczyciela wynosi 70 .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 3 (5 pkt)
Kostka masła produkowanego przez pewien zakład mleczarski ma nominalną masę 20 dag.
W czasie kontroli zakładu zważono 150 losowo wybranych kostek masła. Wyniki badań
przedstawiono w tabeli.
b) Średnia arytmetyczna jest równa masie nominalnej, ale odchylenie standardowe prze-
książki
kracza 1 dag, dlatego kontrola zakładu nie wypadła pozytywnie.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Masa kostki masła (w dag) 16 18 19 20 21 22
Liczba kostek masła 1 15 24 68 26 16
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 4 (4 pkt)
Dany jest rosnący ciąg geometryczny, w którym a1 = 12, a3 = 27.
a) Wyznacz iloraz tego ciągu.
b) Zapisz wzór, na podstawie którego można obliczyć wyraz an , dla każdej liczby
naturalnej n 1.
spis treści c) Oblicz wyraz a6 .
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole a) Wyznacz iloraz tego ciągu.
dodaj do drukowania a1 = 3
Korzystamy ze wzory na n-ty wyraz ciągu geometrycznego
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? a3 = a1 · q 2
27 = 12 · q 2 / : 12
20 luty 2007
27 9
pobierz nowszy q2 = =
12 4
3 3
q=− q=
2 2
książki
W treści zadania ciąg geometryczny jest rosnący, dlatego prawidłowe rozwiazane jest jedno:
3
q=
2
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Zapisz wzór, na podstawie którego można obliczyć wyraz an , dla każdej liczby
naturalnej n 1
Korzystamy ze wzoru na n-ty wyraz ciągu geometrycznego:
an = a1 · q n−1
spis treści n−1
3
więcej w MatTV an = 12 ·
2
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
c) Oblicz wyraz a6
szukasz i nie ma?
6−1 5
3 3 243 243 1
20 luty 2007 a6 = 12 · = 12 · = 12 · =3· = 91
2 2 32 8 8
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 5 (3 pkt)
Wiedząc, że 0◦ ¬ α ¬ 360◦ , sin α < 0 oraz 4 tg α = 3 sin2 α + 3 cos2 α
a) oblicz tg α,
b) zaznacz w układzie współrzędnych kąt α i podaj współrzędne dowolnego punktu, różnego
od początku układu współrzędnych, który leży na końcowym ramieniu tego kąta.
spis treści Rozwiązanie:
więcej w MatTV a) oblicz tg α
symbole
dodaj do drukowania 4 tg α = 3 sin2 α + 3 cos2 α
Szukany punkt ma współrzędne P = (−4, −3). Obie współrzędne punktu P muszą być
ujemne, tak aby leżał on w III ćwiartce układu współrzędnych.
jakub@matematyka.pisz.pl
dalej
www.matematyka.pisz.pl
P = (−4, −3)
spis treści
α
więcej w MatTV x
symbole
dodaj do drukowania
P
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 6 (7 pkt)
Państwo Nowakowie przeznaczyli 26000 zł na zakup działki. Do jednej z ofert dołączono
rysunek dwóch przylegających do siebie działek w skali 1 : 1000. Jeden metr kwadratowy
gruntu w tej ofercie kosztuje 35 zł. Oblicz, czy przeznaczona przez państwa Nowaków kwota
wystarczy na zakup działki P2 .
spis treści E
więcej w MatTV
|AE|= 5 cm
symbole
D |EC|= 13 cm
dodaj do drukowania P1
|BC|= 6, 5 cm
zgłoś błąd P2
szukasz i nie ma? A B C
Rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy Obliczamy długości przyprostokątnych trójkąta BCD na planie działki:
|BD| = 2, 5 cm |CD| = 6 cm
1
P2 = · 60 m · 25 m = 750 m2
2
jakub@matematyka.pisz.pl
dalej
www.matematyka.pisz.pl
Jeden metr kwadratowy gruntu kosztuje 35 zł, dlatego koszt całej działki wynosi:
750 · 35 zł = 26250 zł
Odp. Nowakowie mają tylko 26000 zł, zatem nie wystarczy im na zakup tej działki.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Trójkąt ACE jest podobny do trójkąta BCD, dlatego odpowiednie boki są proporcjonalne:
E
|AE|= 5 cm
|EC|= 13 cm
D
spis treści P1 |BC|= 6, 5 cm
więcej w MatTV P2
symbole
A B C
dodaj do drukowania
|AE| |EC|
zgłoś błąd |BD| = |BC|
szukasz i nie ma? 5
= 13
|BD| 6,5
mnożymy na krzyż
20 luty 2007
pobierz nowszy |BD| · 13 = 5 · 6, 5 / : 13
|BD| = 2, 5 cm
Z twierdzenia Pitagorasa:
książki
|BD|2 + |CD|2 = |BC|2
2, 52 + |CD|2 = 6, 52
|CD|2 = 42, 25 − 6, 25
|CD|2 = 36
√
|CD| = 36 = 6 cm
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 7 (5 pkt)
Szkic przedstawia kanał ciepłowniczy, którego przekrój poprzeczny jest prostokątem. We-
wnątrz kanału znajduje się rurociąg składający się z trzech rur, kążda o średnicy zewnętrznej
1 m. Oblicz wysokość i szerokość kanału ciepłowniczego. Wysokość zaokrąglij do 0, 01 m.
D
spis treści
0, 5
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd 0, 5 0, 5 0, 5 0, 5
A B
szukasz i nie ma?
0, 5
C
20 luty 2007
Rozwiązanie:
pobierz nowszy
Szerokość kanału ciepłowniczego:
|AB| = 0, 5 + 0, 5 + 0, 5 + 0, 5 = 2 m
książki
Wysokość trójkąta:
h ≈ 0, 87 m
Wysokość kanału ciepłowniczego:
|CD| = 0, 5 + 0, 87 + 0, 5 = 1, 87 m
h2 + 0, 52 = 12
h2 = 1 − 0, 25
1
h
spis treści h2 = 0, 75
p
więcej w MatTV h = 0, 75 ≈ 0, 87
0, 5
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 8 (5 pkt)
Dana jest funkcja f (x) = −x2 + 6x − 5.
a) Naszkicuj wykres funkcji f i podaj jej zbiór wartości.
b) Podaj rozwiązanie nierówności f (x) 0.
Rozwiązanie:
spis treści
a) Naszkicuj wykres funkcji f i podaj jej zbiór wartości.
więcej w MatTV
symbole
f (x) = −x2 + 6x − 5
dodaj do drukowania
Liczymy współrzędne wierzchołka paraboli:
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? −b −6
p= = =3 y
2a 2 · (−1)
5
20 luty 2007 ∆ = 62 − 4 · (−1) · (−5) = 36 − 20 = 16
pobierz nowszy 4
−∆ −16 3
q= = =4
4a 4 · (−1) 2
1
Wierzchołek: W = (3, 4)
książki
−2 −1 1 2 3 4 5 6 x
Liczymy miejsca zerowe funkcji kwadratowej:
x1 = 5 x2 = 1
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 9 (6 pkt)
Dach wieży ma kształt powierzchni bocznej ostrosłupa prawidłowego czworokątnego, któ-
rego krawędź podstawy ma długość 4 m. Ściana boczna tego ostrosłupa jest nachylona do
płaszczyzny podstawy pod kątem 60◦ .
a) Sporządź pomocniczy rysunek i zaznacz na nim podane w zadaniu wielkości.
spis treści b) Oblicz, ile sztuk dachówek należy kupić, aby pokryć ten dach, wiedząc, że do pokrycia
więcej w MatTV
1 m2 potrzebne są 24 dachówki. Przy zakupie należy doliczyć 8% dachówek na zapas.
symbole Rozwiązanie:
Dachówki kładziemy na powierzchnię boczną ostrosłupa prawidłowego czworokątnego.
dodaj do drukowania
Składa się ona z czterech przystających trójkątów. Do policzenia pól tych trójkątów po-
zgłoś błąd trzebna jest nam wysokość h.
szukasz i nie ma? 2
. cos 60◦ =
h
20 luty 2007
pobierz nowszy 1 2
. = h
2 h
60◦
mnożymy na krzyż 2m 4m
h = 4m 4m
książki
1
Pole trójkąta: P = 2 · 4 · h = 2h = 2 · 4 = 8 m2
Pole powierzchni bocznej ostrosłupa: Pb = 4 · P = 4 · 8 m2 = 32 m2
Na 1 m2 potrzebujemy 24 dachówki, a na cały dach: 32 · 24 = 768
Na zapas kupujemy 8% dachówek:
8 6144
8% z 768 to 100 · 768 = 100 = 61, 44 czyli 62 dachówki kupimy.
jakub@matematyka.pisz.pl
Odp. Wszystkich dachówek kupimy 768 + 62 = 830.
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 10 (6 pkt)
Liczby 3 i −1 są pierwiastkami wielomianu W (x) = 2x3 + ax2 + bx + 30.
a) Wyznacz wartości współczynników a i b.
b) Oblicz trzeci pierwiastek tego wielomianu.
Rozwiązanie:
spis treści
a) Wyznacz wartości współczynników a i b.
więcej w MatTV
Liczby 3 i −1 są pierwiastkami wielomianu, dlatego:
symbole
(
dodaj do drukowania W (3) = 0
zgłoś błąd W (−1) = 0
szukasz i nie ma? (
a = −14
b = 14
20 luty 2007
pobierz nowszy
W (x) = 2x3 − 14x2 + 14x + 30
Wielomian W (x) ma pierwiastki 3 i −1. Zatem na podstawie twierdzenia Bézout wiemy, że
wielomian dzieli się na (x − 3) i (x + 1). Co oznacza, że możemy go podzielić na
książki (x − 3)(x + 1) = x2 + x − 3x − 3 = x2 − 2x − 3
(2x3 − 14x2 + 14x + 30) : (x2 − 2x − 3) = (2x − 10)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
W (x) = 2x3 + ax2 + bx + 30
( (
W (3) = 0 9(−28 + b) + 3b = −84
W (−1) = 0 a = −28 + b
( (
spis treści 2 · 33 + a · 32 + b · 3 + 30 = 0 − 252 + 11b = −84
więcej w MatTV 3 2
2 · (−1) + a · (−1) + b · (−1) + 30 = 0 a = −28 + b
symbole ( (
54 + 9a + 3b + 30 = 0 12b = −84 + 252 / : 12
dodaj do drukowania
− 2 + a − b + 30 = 0 a = −28 + b
zgłoś błąd ( (
9a + 3b = −84 b = 14
szukasz i nie ma?
a − b = −28 a = −28 + 14
( (
20 luty 2007 9a + 3b = −84 b = 14
pobierz nowszy
a = −28 + b a = −14
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
dzielenie wielomianów
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wykonaj dzielenie:
(2x3 − 14x2 + 14x + 30) : (x2 − 2x − 3)
Rozwiązanie:
dzielenie wielomianów
spis treści
więcej w MatTV (2x3 −14x2 +14x+30) : (x2 − 2x − 3) = 2x − 10
−2x3 + 4x2 + 6x
symbole
= −10x2 +20x+30
dodaj do drukowania 10x2 −20x−30
zgłoś błąd = = =
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 11 (3 pkt)
4 4 4 4
Sumę S1 = 1·5 + 5·9 + 9·13 + ... + 281·285 można obliczyć w
następujący sposób:
1 284
S =1− 285 = 285
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 12 (5 pkt)
Korzystając z zasady indukcji matematycznej wykaż, że dla każdej liczby naturalnej n 1
prawdziwy jest wzór:
= [(k + 1)!]2 [1 + k 2 + 3k + k + 3] − 1 =
= [(k + 1)!]2 [k 2 + 4k + 4] − 1 = .
spis treści
2 2
więcej w MatTV
= [(k + 1)!] (k + 2) − 1 =
symbole = [(k + 1)!(k + 2)]2 − 1 = .
dodaj do drukowania = [(k + 2)!]2 − 1
zgłoś błąd
= [(k + 1 + 1)!]2 − 1
szukasz i nie ma?
Ostatecznie otrzymujemy:
20 luty 2007
pobierz nowszy
1 · 3 · (1!)2 + 2 · 4 · (2!)2 + · · · + k(k + 2)(k!)2 + (k + 1)(k + 3)[(k + 1)!]2 =
= [(k + 1 + 1)!]2 − 1
Udowodniliśmy, że jeżeli wzór jest prawdziwy dla liczby k , to jest ona prawdziwa dla liczby
książki k + 1, co oznacza, że jeżeli jest prawdziwy dla 1, to jest on prawdziwa dla wszystkich liczb
naturalnych.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 13 (5 pkt)
5n+6
Dany jest ciąg (an ), gdzie an = 10(n+1) dla każdej liczby naturalnej n 1.
a) Zbadaj monotoniczność ciągu (an ).
b) Oblicz lim an .
n→∞
c) Podaj największą liczbę a i najmniejszą liczbę b takie, że dla każdego n spełniony
spis treści
jest warunek a ¬ an ¬ b.
więcej w MatTV
Rozwiązanie:
symbole
a) Zbadaj monotoniczność ciągu (an )
dodaj do drukowania
5n + 6
zgłoś błąd an =
10(n + 1)
szukasz i nie ma?
5(n + 1) + 6 5n + 11
an+1 = =
20 luty 2007 10(n + 1 + 1) 10(n + 2)
pobierz nowszy
−1
Dla każdego n naturalnego < 0, dlatego ciąg jest malejący.
10(n + 1)(n + 2)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl dalej
b) Oblicz lim an
n→∞ 0
5n + 6 n · (5 + n6 ) (5 + n6 ) 5 1
lim an = lim = lim 1 = lim 1 = =
n→∞ n→∞ 10(n + 1) n→∞ n · 10(1 + ) n→∞ 10(1 + ) 10 2
n n
spis treści 0
więcej w MatTV
symbole c) Podaj największą liczbę a i najmniejszą liczbę b takie, że dla każdego n spełniony
jest warunek a ¬ an ¬ b.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd 5n + 6
an =
szukasz i nie ma? 10(n + 1)
5·1+6 11
a1 = =
20 luty 2007 10(1 + 1) 20
pobierz nowszy
11
Ciąg jest malejący, dlatego jego pierwszy wyraz a1 = 20 jest największy ze wszystkich.
11
an ¬
20
książki
1 1
Ciąg jest malejący i ma granicę w 2, dlatego wszystkie są większe od 2
1
¬ an
2
Ostatecznie:
1 11
jakub@matematyka.pisz.pl ¬ an ¬
2 20
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 14 (4 pkt)
a) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi.
| sin 2x|
b) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi
| sin 2x|
i zapisz, dla których liczb z tego przedziału spełniona jest nierówność sin 2x <0
spis treści Rozwiązanie:
więcej w MatTV a) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi.
symbole y = sin x
y
dodaj do drukowania y = sin 2x
1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? −2π −π π 2π x
−1
20 luty 2007
pobierz nowszy
dalej
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
y
1
−2π −π π 2π x
−1
spis treści
więcej w MatTV
| sin 2x|
symbole b) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi
| sin 2x|
i zapisz, dla których liczb z tego przedziału spełniona jest nierówność sin 2x <0
dodaj do drukowania
zgłoś błąd | sin 2x| sin 2x
dla sin 2x > 0 mamy | sin 2x| = sin 2x, więc y = sin 2x = sin 2x =1
szukasz i nie ma?
| sin 2x| − sin 2x
dla sin 2x < 0 mamy | sin 2x| = − sin 2x, więc y = sin 2x = sin 2x = −1
20 luty 2007
pobierz nowszy dla sin 2x = 0 funkcja nie ma wartości
y
1
książki
−2π −π π 2π x
−1
| sin 2x|
< 0 są x ∈ −1 12 π, −π ∪ − 12 π, 0 ∪ 1
∪ 1 12 π, 2π
Rozwiązaniem sin 2x 2 π, π
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 15 (4 pkt)
Uczniowie dojeżdżający do szkoły zaobserwowali, że spóźnienie autobusu zależy od tego,
który z trzech kierowców prowadzi autobus. Przeprowadzili badania statystyczne i obliczyli,
że w przypadku, gdy autobus prowadzi kierowca A, spóźnienie zdarza się w 5% jego kursów,
gdy prowadzi kierowca B w 20% jego kursów, a gdy prowadzi kierowca C w 50% jego
spis treści kursów. W ciągu 5-dniowego tygodnia nauki dwa razy prowadzi autobus kierowca A, dwa
razy kierowca B i jeden raz kierowca C. Oblicz prawdopodobieństwo spóźnienia się szkolnego
więcej w MatTV
autobusu w losowo wybrany dzień nauki.
symbole
Rozwiązanie:
dodaj do drukowania
Wprowadzamy następujące oznaczenia zdarzeń: 2 2 1
5 5 5
zgłoś błąd A – autobus prowadzi kierowca A,
szukasz i nie ma? B – autobus prowadzi kierowca B ,
C – autobus prowadzi kierowca C , A B C
20 luty 2007 S – autobus spóźnia się, 5% 95% 20% 80% 50% 50%
pobierz nowszy M – autobus przyjeżdża punktualnie.
Zdarzenia A, B , C spełniają założenia twierdzenia S M S M S M
o prawdopodobieństwie całkowitym, więc:
książki 400 · 0, 5
c=
0, 342
c ≈ 584, 8 m
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 17 (6 pkt)
Na okręgu o promieniu r opisano trapez równoramienny ABCD o dłuższej podstawie AB
|CS|
i krótszej CD . Punkt styczności S dzieli ramię BC tak, że |SB| = 25 .
a) Wyznacz długość ramienia tego trapezu.
b) Oblicz cosinus |6 CBD|.
spis treści Rozwiązanie:
więcej w MatTV a) Wyznacz długość ramienia tego trapezu.
symbole |CS| 2
D 2x E 2x C Wiedząc, że |SB| = 5 wprowadźmy oznaczania
dodaj do drukowania 2x
S |CS| = 2x |SB| = 5x
zgłoś błąd r
szukasz i nie ma? O 5x Obliczamy długość odcinka AB :
|AB| = 10x
20 luty 2007 A B
pobierz nowszy Trapez jest równoramienny, dlatego jego podstawa
jest podzielona na odcinki o długości 3x, 4x, 3x.
Z twierdzenia Pitagorasa:
D 4x C
(2r)2 + (3x)2 = (7x)2
książki S
4r 2 + 9x2 = 49x2
7x
2r
O 4r 2 = 49x2 − 9x2
4r 2 = 40x2 : 4
A 3x 4x 3x B
r 2 = 10x2
√
r = 10x
√ √
7 10 r 10
jakub@matematyka.pisz.pl Długość ramienia |BC| = 7x = r x= √ = r
www.matematyka.pisz.pl 10 10 10
dalej
D 2x E 2x C Trójkąt OSC jest przystający do OCE ,
2x dlatego |CS| = |CE| = 2x.
S
7x r Trapez jest równoramienny, więc punkt styczności E
O 5x dzieli odcinek CD na dwia równe części,
spis treści dlatego |ED| = 2x
więcej w MatTV A B
symbole
dodaj do drukowania Na podstawie własności czworokątów opisanych na okręgu:
zgłoś błąd
|AB| + |CD| = |BC| + |DA|
szukasz i nie ma?
|AB| + 4x = 7x + 7x
|AB| = 10x
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
b) Oblicz cosinus |6 CBD|.
√
|KD| = 2r = 2 10x
D 4x C Z twierdzenia Pitagorasa:
spis treści S |BK|2 + |KD|2 = |BD|2
7x √
więcej w MatTV 2r √ (7x)2 + (2 10x)2 = |BD|2
89x α
symbole
49x2 + 40x2 = |BD|2
dodaj do drukowania A 3x K 7x B 89x2 = |BD|2
√
zgłoś błąd |BD| = 89x
szukasz i nie ma?
Z twierdzenia cosinusów:
√ √
20 luty 2007 (4x)2 = ( 89x)2 + (7x)2 − 2 · 89x · 7x · cos α
pobierz nowszy √
16x2 = 89x2 + 49x2 − 14 89x2 cos α
√
14 89x2 cos α = 89x2 + 49x2 − 16x2
√
14 89x2 cos α = 122x2
książki
122 64
cos α = √ = √
14 89 7 89
√ √
64 89 61 89
cos α = =
7 · 89 623
√
61 89
Odp. Cosinus |6 CBD| wynosi
jakub@matematyka.pisz.pl 623
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 18 (7 pkt)
Wśród wszystkich graniastosłupów prawidłowych trójkątnych o objętości równej 2 m3 istnieje
taki, którego pole powierzchni całkowitej jest najmniejsze. Wyznacz długości krawędzi tego
graniastosłupa.
Rozwiązanie:
spis treści
Graniastosłup prawidłowy w podstawie
więcej w MatTV √
a2 3
symbole ma trójkąt równoboczny o polu: Pp =
4 h
dodaj do drukowania Pole całkowite to suma pól dwóch podstaw
i trzech ścian bocznych (prostokątów): a a
zgłoś błąd
√ a
szukasz i nie ma? a2 3
Pc = 2Pp + 3Ps = 2 · + 3 · ah
4
20 luty 2007
pobierz nowszy Objętość graniostosłupa wynosi: V =2
Pp · h = 2
√
a2 3
·h=2 ·4
4
książki √ √
a2 3 · h = 8 : a2 3
8
h= √
a2 3
Pole całkowite możemy teraz uzależnić tylko od a:
√ √ √ √
a2 3 a2 3 8 a2 3 8 3
Pc = 2 · + 3 · ah = 2 · + 3 · a · 2√ = +
jakub@matematyka.pisz.pl 4 4 a 3 2 a
www.matematyka.pisz.pl dalej
√ √
a2 3 8 3
Liczymy pochodną funkcji: f (a) =+
2 a
√ √ !0 √ !0 √ !0 √
0 a2 3 8 3 a2 3 8 3 √ 8 3
f (a) = + = + =a 3− 2 =
2 a 2 a a
spis treści
√ √ √ √ √ 3
więcej w MatTV a3 3 8 3 a3 3 − 8 3 3(a − 8) .
= − 2 = = =
symbole a 2 a a 2 a2
dodaj do drukowania √
3(a − 2)(a2 + 2a + 4)
=
zgłoś błąd a2
szukasz i nie ma?
Zmienna a oznacza długość krawędzi, dlatego a > 0. Dla takich a mamy a2 + 2a + 4 > 0
20 luty 2007 a 2 > 0.
pobierz nowszy
a (0, 2) 2 (2, ∞)
0
f (a) −. 0 +.
f (a) & f (2) %
książki
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Zadanie 19 (7 pkt)
Nieskończony ciąg geometryczny (an ) jest zdefiniowany wzorem rekurencyjnym: a1 = 2,
an+1 = an · log2 (k − 2), dla każdej liczby naturalnej n 1. Wszystkie wyrazy tego
ciągu są różne od zera. Wyznacz wszystkie wartości parametru k , dla których istnieje suma
wszystkich wyrazów nieskończonego ciągu (an ).
spis treści Rozwiązanie:
więcej w MatTV a1 = 2 an+1 = an · log2 (k − 2)
symbole
Ciąg określony w ten sposób jest ciągiem geometrycznym o ilorazie q = log2 (k − 2).
dodaj do drukowania
Zgodnie z definicją logarytmu, logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? k−2>0
k>2
20 luty 2007
pobierz nowszy Jeżeli wyrazy tego ciągu mają być różne od zera, to:
q 6= 0
log2 (k − 2) 6= 0
książki log2 (k − 2) 6= log2 1
k − 2 6= 1
k 6= 3
|q| < 1
jakub@matematyka.pisz.pl
dalej
www.matematyka.pisz.pl
|q| < 1
| log2 (k − 2)| < 1
20 luty 2007 Odp. Suma wszystkich wyrazów danego ciągu o wszystkich wyrazach różnych od zera istnieje
pobierz nowszy
dla k ∈ 2 12 , 3 ∪ (3, 4).
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 20 (4 pkt)
2 −2x2 −3x+2
Dane są funkcje f (x) = 3x −5x i g(x) = 19 . Oblicz, dla których argumentów
x wartości funkcji f są większe od wartości funkcji g .
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
f (x) > g(x)
symbole −2x2 −3x+2
2 1
dodaj do drukowania 3x −5x >
9
zgłoś błąd korzystamy ze wzorów
szukasz i nie ma? 2
−5x
−2x2 −3x+2
3x > 9−1
2 2
−5x
20 luty 2007 3x > 92x +3x−2
2
−5x
2
2 2x +3x−2
pobierz nowszy 3x > 3
2 2
−5x
3x > 34x +6x−4
po obu stronach nierówności mamy funkcję wykładniczą rosnącą o tej samej podstawie
książki x2 − 5x > 4x2 + 6x − 4
x2 − 5x − 4x2 − 6x + 4 > 0
−3x2 − 11x + 4 > 0
1
x ∈ −4,
3
1
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. Rozwiązaniem nierówności jest przedział: −4, 3
www.matematyka.pisz.pl
−3x2 − 11x + 4 > 0
nierówności kwadratowe
książki
−4 1
3
x
1
x∈ −4,
3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. Zadanie 21 (5 pkt)
Rozwiązanie:
f (−8) = 0 funkcja f jest nieparzysta, więc f (8) = 0
f (−3) = −2 f (3) = −(−2) = 2
spis treści f (−2) = 0 f (2) = 0
więcej w MatTV f (−1) = 1 f (1) = −1
symbole
dodaj do drukowania x (−8, −3) −3 (−3, −1) −1 (−1, 0)
zgłoś błąd 0
f (x) −. 0 +. 0 −.
szukasz i nie ma?
f (x) & −2 % 1 &
20 luty 2007 Z tabelki wynika, że funkcja ma dla x = −3 minimum, a dla x = −1 maksimum.
pobierz nowszy
y
książki 2
−9 −8 −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 x
−1
−2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Geometria w przestrzeni
wzory, twierdzenia, definicje
graniastosłupy:
• prostopadłościan • sześcian
• graniastosłup trójkątny
spis treści • graniastosłup czworokątny
więcej w MatTV • graniastosłup pięciokątny
symbole • graniastosłup sześciokątny
dodaj do drukowania ostrosłupy:
zgłoś błąd • ostrosłup trójkątny
• ostrosłup czworokątny
szukasz i nie ma?
• ostrosłup pięciokątny
• ostrosłup sześciokątny
20 luty 2007
pobierz nowszy wielościany
twierdzenie Eulera
bryły obrotowe:
• walec • stożek • kula
książki
rozwiązane zadania
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wielościany
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania wierzchołki 8 4 5 10
zgłoś błąd krawędzie 12 6 9 15
ściany 6 4 6 7
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
Wielościan to część przestrzeni ograniczonej wielokątami.
twierdzenie Eulera
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Twierdzenie Eulera
w−k+s= 2
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
wierzchołki 8 4 5 10
krawędzie 12 6 9 15
20 luty 2007
pobierz nowszy ściany 6 4 6 7
8 − 12 + 6 = 2 5−9+6=2
4−6+4=2 10 − 15 + 7 = 2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
prostopadłościan
a, b – krawędzie podstawy
H H – wysokość
spis treści
b ma 6 ścian, 12 krawędzi, 8 wierzchołków
więcej w MatTV
a
symbole
dodaj do drukowania
prostopadłościan to graniastosłup, którego wszystkie ściany są prostokątami
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? kąty w prostopadłościanie
20 luty 2007
pobierz nowszy objętość:
V =a·b·H .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
kąty w prostopadłościanie
kąt nachylenia przekątnej prostopadłościanu do podstawy
spis treści
więcej w MatTV
symbole kąt między przekątną ściany bocznej a przekątną podstawy
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy kąt między przekątnymi sąsiednich ścian bocznych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie wzoru na objętość i pole całkowite prostopadłościanu
H
spis treści
więcej w MatTV b
a
symbole
dodaj do drukowania wzór na objętość graniastosłupa:
zgłoś błąd V = Pp · H
szukasz i nie ma? dla prostopadłościanu pole podstawy (prostokąta) wynosi
20 luty 2007 Pp = a · b
pobierz nowszy
dlatego wzór na objętość prostopadłościanu to
V =a·b·H
książki
pole całkowite prostopadłościanu to suma pól wszystkich ścian (prostokątów), dlatego
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
sześcian
a a – krawędź sześcianu
20 luty 2007
pobierz nowszy objętość:
V = a3 .
pole całkowite:
książki
Pc = 6a2 .
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
kąty w sześcianie
kąt nachylenia przekątnej sześcianu do podstawy
spis treści
więcej w MatTV
symbole kąt między przekątną ściany bocznej a przekątną podstawy
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy kąt między przekątnymi sąsiednich ścian bocznych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie wzoru na objętość i pole całkowite sześcianu
a
spis treści
więcej w MatTV a
symbole a
20 luty 2007 Pp = a2
pobierz nowszy
dlatego wzór na objętość sześcianu to
V = a2 · a
książki V = a3
pole całkowite sześcianu to suma pól wszystkich sześciu ścian (kwadratów), dlatego
Pc = 6a2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
graniastosłup trójkątny
H
spis treści c b
więcej w MatTV a
symbole
a, b, c – długości krawędzi podstawy
dodaj do drukowania H – wysokość
zgłoś błąd graniastosłup trójkątny ma 5 ścian, 9 krawędzi, 6 wierzchołków
szukasz i nie ma?
kąty w graniastosłupie trójkątnym
20 luty 2007
pobierz nowszy
objętość i pole całkowite liczymy tak samo jak dla wszystkich graniastosłupów:
V = Pp · H Pc = 2Pp + Pb
H – wysokość
jakub@matematyka.pisz.pl Pp – pole podstawy (trójkąta)
www.matematyka.pisz.pl Pb – pole powierzchni bocznej (suma pól prostokątów)
kąty w graniastosłupie trójkątnym
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd kąt między przekątną ściany bocznej a wysokością podstawy
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
monotoniczność i pochodna funkcji na przykładzie
spis treści
więcej w MatTV
symbole
α α
−2 −1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . tg α = f 0 (−2) = 4 . tg α = f 0 (−1) = 2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki . tg α = f 0 (0) = 0
α α
1 2
jakub@matematyka.pisz.pl
. tg α = f 0 (1) = −2 . tg α = f 0 (2) = −4
www.matematyka.pisz.pl
graniastosłup czworokątny
H
spis treści d c
więcej w MatTV b
a
symbole
a, b, c, d – długości krawędzi podstawy
dodaj do drukowania H – wysokość
zgłoś błąd graniastosłup czworokątny ma 6 ścian, 12 krawędzi, 8 wierzchołków
szukasz i nie ma?
kąty w graniastosłupie czworokątnym
20 luty 2007
pobierz nowszy
H
graniastosłup prawidłowy czworokątny ma
a a
w podstawie kwadrat
a
a
książki
objętość i pole całkowite liczymy tak samo jak dla wszystkich graniastosłupów:
V = Pp · H Pc = 2Pp + Pb
H – wysokość
jakub@matematyka.pisz.pl Pp – pole podstawy (czworokąta)
www.matematyka.pisz.pl Pb – pole powierzchni bocznej (suma pól prostokątów)
kąty w graniastosłupie czworokątnym
kąt nachylenia przekątnej graniastosłupa czworokątnego do podstawy
spis treści
więcej w MatTV
symbole kąt między przekątną ściany bocznej a przekątną podstawy
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy kąt między przekątnymi sąsiednich ścian bocznych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
graniastosłup pięciokątny
H d c
spis treści e
więcej w MatTV a b
symbole
a, b, c, d, e – długości krawędzi podstawy
dodaj do drukowania H – wysokość
zgłoś błąd graniastosłup pięciokątny ma 7 ścian, 15 krawędzi, 10 wierzchołków
szukasz i nie ma?
kąty w graniastosłupie pięciokątnym
20 luty 2007
pobierz nowszy
objętość i pole całkowite liczymy tak samo jak dla wszystkich graniastosłupów:
V = Pp · H Pc = 2Pp + Pb
H – wysokość
jakub@matematyka.pisz.pl Pp – pole podstawy (pięciokąta)
www.matematyka.pisz.pl Pb – pole powierzchni bocznej (suma pól prostokątów)
kąty w graniastosłupie pięciokątnym
kąt nachylenia przekątnej graniastosłupa pięciokątnego do podstawy
spis treści
więcej w MatTV
symbole kąt między przekątną ściany bocznej a przekątną podstawy
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy kąt między przekątnymi sąsiednich ścian bocznych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
podręczniki
Matematyka: dla nauczycieli · · egzamin na studia · gimnazjum · liceum/technikum ·
egzamin gimnazjalny
materiały dodatkowe · matura · nauka liczenia · pomoce szkolne · repetytoria · szkoła podstawowa · szkoła wyższa
spis treści · tablice · testy · zasadnicza zawodowa ·
więcej w MatTV Język polski: dla nauczycieli · dyktanda · egzamin gimnazjalny · egzamin na studia · epoki literackie · gimnazjum
symbole · liceum/technikum · matura · nauka czytania · nauka pisania · opracowania/Ściągi · ortografia · pisanie prac ·
pomoce szkolne · repetytoria · szkoła podstawowa · szkoła wyższa · testy · zasadnicza zawodowa ·
dodaj do drukowania
Biologia: dla nauczycieli · egzamin gimnazjalny · egzamin na studia · gimnazjum · liceum/technikum ·
zgłoś błąd materiały dodatkowe · matura · pomoce szkolne · repetytoria · szkoła wyższa · tablice · testy ·
szukasz i nie ma?
Chemia: egzamin na studia · gimnazjum · liceum/technikum · matura · pomoce szkolne · repetytoria ·
szkoła podstawowa · szkoła wyższa · tablice · testy · zasadnicza zawodowa ·
20 luty 2007
pobierz nowszy Ekonomia: dla nauczycieli · egzamin na studia · liceum/technikum · repetytoria · szkoła wyższa ·
zasadnicza zawodowa ·
Fizyka: doświadczenia · egzamin na studia · gimnazjum · liceum/technikum · materiały dodatkowe · matura ·
pomoce szkolne · repetytoria · szkoła wyższa · tablice · testy · zasadnicza zawodowa ·
książki Geografia: atlasy · gimnazjum · liceum/technikum · materiały dodatkowe · matura · pomoce szkolne · repetytoria
· szkoła podstawowa · szkoła wyższa · tablice · testy · zasadnicza zawodowa ·
Historia: atlasy ·
dla nauczycieli · egzamin na studia · gimnazjum · historia ciekawiej · liceum/technikum ·
materiały dodatkowe · matura · pomoce szkolne · repetytoria · szkoła podstawowa · szkoła wyższa · tablice · testy
· zasadnicza zawodowa ·
Informatyka: dla nauczycieli · gimnazjum · liceum/technikum · materiały dodatkowe · matura · pomoce szkolne
· szkoła podstawowa · szkoła wyższa · testy ·
jakub@matematyka.pisz.pl Informatory: egzamin gimnazjalny · inne · matura · o gimnazjach · o liceach/technikach · o studiach ·
www.matematyka.pisz.pl szkoły artystyczne ·
• • • • • • •
języki obce
Angielski: dla dzieci · gimnazjum · idiomy · kursy · liceum/technikum · literatura · materiały dodatkowe ·
matura · repetytoria · rozmówki · samouczki · słowniki · szkoła podstawowa · szkoła wyższa · testy · w zawodzie
spis treści · wzory listów · zasadnicza zawodowa · arabski podręczniki · rozmówki · słowniki ·
więcej w MatTV
Niemiecki: · dla nauczycieli · gimnazjum · idiomy · kursy · liceum/technikum · literatura ·
dla dzieci
symbole materiały dodatkowe · matura · repetytoria · rozmówki · samouczki · słowniki · szkoła podstawowa · szkoła wyższa
dodaj do drukowania · testy · wzory listów · zasadnicza zawodowa ·
zgłoś błąd
Francuski: dla dzieci · gimnazjum · idiomy · kursy · liceum/technikum · materiały dodatkowe · matura ·
repetytoria · rozmówki · samouczki · słowniki · szkoła podstawowa · szkoła wyższa · testy · wzory listów ·
szukasz i nie ma?
Hiszpański dla dzieci · idiomy · literatura · materiały dodatkowe · podręczniki · repetytoria · rozmówki ·
samouczki · słowniki · testy · wzory listów · indonezyjski rozmówki · słowniki ·
20 luty 2007
pobierz nowszy Rosyjski: gimnazjum · idiomy · kursy · liceum/technikum · literatura · materiały dodatkowe · matura · repetytoria
· rozmówki · samouczki · słowniki · szkoła podstawowa · szkoła wyższa · testy · zasadnicza zawodowa ·
Chiński: podręczniki · Albański: podręczniki · Chorwacki: podręczniki · rozmówki · słowniki ·
Czeski: rozmówki · słowniki · Duński: podręczniki · rozmówki · słowniki · Egipski: podręczniki ·
książki
Fiński: słowniki · Grecki: materiały dodatkowe · matura · podręczniki · rozmówki · słowniki ·
Hebrajski: podręczniki · rozmówki · słowniki · Hindi: podręczniki · Islandzki: rozmówki ·
Japoński: podręczniki · rozmówki · słowniki · Litewski: repetytoria · rozmówki · słowniki ·
Łaciński: materiały dodatkowe · matura · podręczniki · repetytoria · słowniki · Mandżurski: podręczniki ·
Marokański: słowniki · Mongolski: rozmówki · Niderlandzki: podręczniki · rozmówki · słowniki ·
Norweski: podręczniki · rozmówki · słowniki · Portugalski: podręczniki · rozmówki · słowniki ·
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
Włoski: dla dzieci · idiomy · literatura · materiały dodatkowe · podręczniki · repetytoria · rozmówki · słowniki
· testy · wzory listów ·
Szwedzki: podręczniki · rozmówki · słowniki · Turecki: rozmówki · słowniki ·
spis treści
Rumuński: podręczniki · rozmówki · Serbski: podręczniki · rozmówki · Słowacki: testy ·
więcej w MatTV
symbole
Ukraiński: rozmówki · słowniki · Węgierski: podręczniki · rozmówki ·
zgłoś błąd
Bazy danych: access · lotus notes · mssQl · mysQl · oracle · postgresQl · tworzenie baz ·
szukasz i nie ma? Bezpieczeństwo: cracking · firewalls · haking · kryptografia · ochrona · spam · wirusy ·
Czasopisma: aurox · c/c++/Visual c++ · corel · debian · fedora · flash · haking · internet · jaVa · kryptografia
20 luty 2007 · mandrake · openoffice · photoshop · php · python · red hat · sieci neuronowe · slackware · suse · tworzenie baz
pobierz nowszy · tworzenie gier · Xml ·
Grafika/dtp: 3d studio · animacja · cad · corel · director · dreamweaver · dtp · fireworks · flash · freehand ·
gimp · illustrator · lightwave 3d · paint shop pro · photoshop · premiere · prepress ·
Internet/sieci: apache · cisco · dns · internet · komunikatory · płatności elektroniczne · poczta e-mail · protokoły
książki · przeglądarki www · samba · sendmail · serwery · sieci · sieci neuronowe · teleinformatyka ·
Multimedia: dźwięk cyfrowy · nagrywanie cd/dVd · obraz cyfrowy · skanowanie · podstawy egzaminy · gry ·
mathcad · matlab · obsługa pc ·
Programowanie: algorytmy · asembler · asp · awk · ca-Visual · c/c++/Visual c++ · com+ · css · cVs ·
delphi · directX · html · jaVa · javascript · java servlet · kompresja · kylix · mikrokontrolery · .net · opengl ·
pascal · perl · php · pozostałe · python · soap · sQl · tcl/tk · turbo pascal · tworzenie gier · Uml · Visual basic
· wap · www · Xml ·
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
Systemy: aurox · caldera · debian · dos · fedora · linux · mac os · mandrake · novell · red hat · sap r/3 · suse
· Unix · windows 2000 · windows 95/98 · windows me · windows nt · windows Xp ·
w biurze: acrobat · excel · exchange · office 2000 · office 2003 · office 97 · office Xp · openoffice · powerpoint
spis treści · project · staroffice · statistica · Visio · Voip · word · works ·
więcej w MatTV
Sprzęt
symbole
literatura popularno – naukowa
dodaj do drukowania
Filozofia: dla studentów · dzieła filozoficzne · epistemologia · estetyka · etyka · filozofia człowieka · filozofia języka
zgłoś błąd · filozofia kultury · · filozofia nauki · filozofia polityczna · filozofia prawa · filozofia przyrody ·
filozofia logiki
szukasz i nie ma? filozofia religii · · filozofia wschodu · filozofia współczesna · hermeneutyka · historia filozofii ·
filozofia społeczna
historiozofia · metafizyka · myśliciele ·
20 luty 2007 Historyczne: antyk · archeologia · bitwy historyczne · ciekawostki i obyczaje · heraldyka · historiografia · holocaust
pobierz nowszy · · ii rzeczpospolita · ii wojna światowa · i wojna światowa · miasta polski · militaria · mitologia
iii rzeczpospolita
· · postacie historyczne · prl · Średniowiecze · terroryzm · wiek XiX · wiek XV · wiek XVi ·
państwa i narody
wiek XVii · wiek XViii · wiek XV-XiX · wiek XX-XXi ·
Biznes: ekonomia · finanse · firma · giełda · handel · inwestycje · księgowość · logistyka · marketing i reklama
książki · negocjacje · polityka · public relations · rynek pracy · sukces · szkolenia · transport · zarządzanie ·
Encyklopedie: dla dzieci i młodzieży · polska · powszechne ·
Ezoteryka: anioły · astrologia · czakry · egzorcyzmy · eksterioryzacja · energia · feng shui · hipnoza · horoskopy
· huna · i cing · kamienie · karma · magia · metoda silvy · numerologia · piramidy · podświadomość · radiestezja
· reinkarnacja · runy · senniki · spirytyzm · tai chi · tarot · Ufo · wróżenie · zjawiska paranormalne ·
Językoznawstwo: dla studentów · historia języka · lingwistyka kognitywna · poradniki · przekład · semantyka ·
współczesna polszczyzna ·
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl Kalendarze: biurkowe · kieszonkowe · książkowe · notesy · Ścienne ·
• • • • • • •
Psychologia: agresja i przemoc · asertywność · depresja · dla studentów · grafologia · historia psychologii ·
inteligencja · komunikacja międzyludzka · lęk · nałogi · nerwica · nlp · prace psychologiczne · psychiatria ·
psychologia społeczna · psychoterapia · sen · stres · wizualizacja · zrozumieć siebie ·
spis treści Kulinaria: dania dietetyczne · dania mięsne · dania świąteczne · dania z drobiu · dania z grilla · dania z grzybów ·
więcej w MatTV dania z makaronu · dania z mikrofali · dania z owoców · dania z patelni i z woka · dania z warzyw · dania z wołowiny
symbole · dania z ziemniaków · dla jaroszy · kuchnie świata · napoje · na słodko · owoce morza · przekąski · przetwory ·
przyprawy · przy stole · różne potrawy · sałatki · sery · sosy · zupy ·
dodaj do drukowania
Medycyna: alergologia · anestezjologia · chemia i biochemia · chirurgia · choroby wewnętrzne · choroby zakaźne
zgłoś błąd · dermatologia · diabetologia · dla lekarzy · dla studentów · endokrynologia · farmakologia · gastrologia · genetyka
szukasz i nie ma? · ginekologia · hematologia · immunologia · kardiologia · lekarz rodzinny · medycyna ratunkowa · neurologia
· okulistyka · onkologia · ortopedia · pediatria · pielęgniarstwo · pneumonologia · radiologia · rehabilitacja ·
stomatologia · Urologia · weterynaria ·
20 luty 2007
pobierz nowszy Naukowe: antropologia · astronomia · biografie uczonych · czas · człowiek · ewolucja · fizyka i chemia
· fizyka kwantowa · genetyka · kulturoznawstwo · matematyka i logika · narkotyki · nauki przyrodnicze ·
naukoznawstwo · nowe technologie · odkrycia/wynalazki · socjologia · tajemnice ·
Pedagogika: dla logopedów · dla nauczycieli · dla przedszkoli · dla studentów · dla terapeutów ·
książki historia pedagogiki · o dzieciach · pedagogika specjalna · prace pedagogiczne · zabawy wychowawcze ·
Prawo: dla prawników · dla studentów · nieruchomości · prawo administracyjne · prawo autorskie · prawo cywilne ·
prawo europejskie · prawo finansowe · prawo gospodarcze · prawo karne · prawo międzynarodowe · prawo państwowe
· prawo pracy · prawo procesowe · prawo rodzinne · prawo rzymskie · prawo telekomunikacyjne ·
Religioznawstwo: · cuda · dla dzieci · historia kościoła · jan paweł ii · kazania · komunia święta
benedykt XVi
· ludzie kościoła · modlitewniki ·
· nabożeństwa · pisma święte · pomoce religijne · poradniki ·
msza święta
przewodniki · psalmy · religie świata · sakramenty · Święci · teologia ·
jakub@matematyka.pisz.pl Literaturoznawstwo: badania literackie · bibliotekoznawstwo · dzieje literatury · historia książki · rynek książki
www.matematyka.pisz.pl · sylwetki pisarzy ·
• • • • • • •
zgłoś błąd
Zdrowie: aids · alergie · · aromaterapia · ból · choroby wewnętrzne · choroby zakaźne ·
anoreksja/bulimia
ciało człowieka · ciąża · cukrzyca ·
· homeopatia · joga · kręgosłup · masaż · medycyna alternatywna
Ćwiczenia
szukasz i nie ma?
· medytacja · menopauza · muzykoterapia · oczyszczanie organizmu · odżywianie · osteoporoza · pierwsza pomoc
· poradniki zdrowia · problemy z pamięcią · rak · reiki · reumatyzm · serce i krążenie · stawy · Udar ·
20 luty 2007 Układ oddechowy · Uroda · Vilcacora · witaminy · wzrok · zioła ·
pobierz nowszy
Beletrystyka:
Fantastyka Fantasy Horror Humor: anegdoty · dowcipy · parodie · rysunki satyryczne ·
Kryminał
książki Literatura faktu: biografie/wspomnienia · eseje/felietony · media/dziennikarstwo · reportaże · wywiady ·
Opowiadania Powieść Powieść historyczna Romanse Sensacja Thriller
Dla dzieci: edukacja · literatura · zabawa · Dla młodzieży Komiksy: komiks polski · manga ·
Lektury: opracowania/Ściągi · Klasyka obca Klasyka polska Poezja
Książki audio
jakub@matematyka.pisz.pl Dziecięce Historia i fakty Klasyka Młodzieżowe Anglojęzyczne · Porady Religijne
www.matematyka.pisz.pl Słuchowiska
graniastosłup sześciokątny
H e d c
spis treści f
więcej w MatTV a b
symbole
a, b, c, d, e, f – długości krawędzi podstawy
dodaj do drukowania H – wysokość
zgłoś błąd graniastosłup sześciokątny ma 8 ścian, 18 krawędzi, 12 wierzchołków
szukasz i nie ma?
kąty w graniastosłupie sześciokątnym
20 luty 2007
pobierz nowszy
H
graniastosłup prawidłowy sześciokątny ma
w podstawie sześciokąt foremny a a a
a a a
książki
objętość i pole całkowite liczymy tak samo jak dla wszystkich graniastosłupów:
V = Pp · H Pc = 2Pp + Pb
H – wysokość
jakub@matematyka.pisz.pl Pp – pole podstawy (sześciokąta)
www.matematyka.pisz.pl Pb – pole powierzchni bocznej (suma pól prostokątów)
kąty w graniastosłupie sześciokątnym
kąt nachylenia przekątnej graniastosłupa sześciokątnego do podstawy
spis treści
więcej w MatTV
symbole kąt między przekątną ściany bocznej a przekątną podstawy
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy kąt między przekątnymi sąsiednich ścian bocznych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
pole pięciokąta foremnego
pięciokąt foremny możemy podzielić na pięć przystających trójkątów równoramiennych
a a h .
. ctg 36◦ = 1 · 21 a
spis treści ◦
72
72 ◦ h 36◦ 2a
72 ◦
72
1 1
◦
symbole a 72◦ a 2a 2a
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
pole sześciokąta foremnego
sześciokąt foremny możemy podzielić na pięć przystających trójkątów równobocznych
a
a a pole trójkąta:
60◦ √
a2 3
60 ◦
spis treści
◦
60
a a P = .
4
60 ◦
więcej w MatTV
60
◦
60◦
symbole a a a
dodaj do drukowania a
√ √
zgłoś błąd a2 3 3a2 3
pole sześciokąta foremnego: P = 6 · =
szukasz i nie ma? 4 2
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
graniastosłupy proste
H H
H
spis treści
więcej w MatTV
symbole Graniastosłup prosty to rodzaj wielościanu. Podstawy graniastosłupa prostego to dwa przy-
stające i równoległe wielokąty. Ściany graniastosłupa prostego to prostokąty prostopadłe do
dodaj do drukowania
podstaw. Graniastosłup nazywamy prawidłowym, jeżeli podstawą jest wielokąt foremny.
zgłoś błąd
objętość: pole całkowite:
szukasz i nie ma?
V = Pp · H Pc = 2Pp + Pb
20 luty 2007
pobierz nowszy Pp – pole podstawy Pb – pole powierzchni bocznej
H – wysokość (suma pól wszystkich ścian bocznych)
graniastosłupy pochyłe
książki
H H
H
jakub@matematyka.pisz.pl
V = Pp · H Pc = 2Pp + Pb
www.matematyka.pisz.pl
Szukasz i nie ma? Napisz mi jakiego materiału szukałeś i go w tym ebook’u nie znalazłeś.
Dzięki.
spis treści
więcej w MatTV www.matematyka.pisz.pl/szukalem-i-nie-ma.html
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
programy jakie użyłem do napisania tego ebook’a
TEX – system do składu tekstu, szczególnie dobrze wychodzi składanie tekstów mate-
matycznych. Sposób jego używania jest podobny do pisania strony internetowej w
html. Otwierasz plik w dowolnym edytorze tekstowym (ja w emacsie) i wypisujesz
polecenia, które ci formatują tekst lub wzory. Przykładowo do wyświetlenia:
spis treści
f (x0 + h) − f (x0 )
więcej w MatTV f 0 (x0 ) = lim
h→0 h
symbole
trzeba wpisać: $$ f’(x 0) = \lim {h\to 0}{f(x 0+h)-f(x 0) \over h}$$
dodaj do drukowania Więcej na www.gust.org.pl i na http://pl.wikipedia.org/wiki/TeX
zgłoś błąd emacs – znakomity edytor, choć wiele osób przy pierwszym kontakcie z nim się znie-
szukasz i nie ma? chęca. Jego główną zaletą jest to, że każdy może do niego napisać rozszerzenie.
Oznacza to, że jeżeli marzy ci się jakaś specjalna funkcja w edytorze, to pewnie
20 luty 2007 ktoś miał ten problem przed tobą, już go rozwiązał i zamieścił to w internecie.
pobierz nowszy Więcej na http://pl.wikipedia.org/wiki/Emacs
linux – System operacyjny lepszy niż windows. Jest on darmowy, bardzo stabilny, wolny
od wirusów, bezpieczny, szybki. Głowną zaletą linuxa jest możliwość dostoso-
wania go do twoich wymagań. Nic cię w linuxie nie ogranicza, tylko twoja
książki wyobraźnia. Masz do dyspozycji tysiące darmowych programów. Wszystkim,
którzy chcieliby go poznać, polecam na początek bardzo przyjazną dystrybu-
cję linuxa Ubuntu www.ubuntu.pl. Ja używam debiana dystrybucji większej ale
trudniejszej w konfiguracji.
Przy pisaniu ebook’a używałem także: Xpdf, metapost, pdftk, perl, fluxbox, Adobe Reader
Cechą wszystkich powyższych programów jest to, że ludzie napisali je nie dla zysku. Chcieli
mieć narzędzia, które robią dokładnie to, co wymyślili. Programy te zostały umieszczone w
jakub@matematyka.pisz.pl internecie, aby każdy mógł za darmo skorzystać z efektu ich pracy. Ten ebook by nie powstał,
www.matematyka.pisz.pl gdyby nie twórcy powyższych programów.
ostrosłup trójkątny
H
c b
spis treści a
więcej w MatTV a, b, c – długości krawędzi podstawy
symbole H – wysokość
ostrosłup trójkątny ma 4 ściany, 6 krawędzi, 4 wierzchołki
dodaj do drukowania
kąty w ostrosłupie trójkątnym
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
√
a a a
Pc = a2 3 .
20 luty 2007 √
pobierz nowszy a a a a a3 2
V = .
a a 12
ostrosłup prawidłowy trójkątny ma w podsta- czworościan foremny ma cztery ściany,
wie trójkąt równoboczny, a wysokość pada na które są trójkątami równobocznymi
książki jego środek, jego ściany boczne to trzy przy-
stające trójkąty równoramienne
objętość i pole całkowite liczymy tak samo jak dla wszystkich ostrosłupów:
1
V = Pp · H Pc = Pp + Pb
3
H – wysokość Pp – pole podstawy (trójkąta)
jakub@matematyka.pisz.pl
Pb – pole powierzchni bocznej (suma pól trójkątów)
www.matematyka.pisz.pl
kąty w ostrosłupie trójkątnym
kąt między krawędzią ściany bocznej a podstawą
spis treści
więcej w MatTV
symbole
kąt nachylenia ściany bocznej do podstawy
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
kąt między krawędzią ściany bocznej a krawędzią podstawy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie wzoru na pole całkowite czworościanu
a a a
spis treści a a
więcej w MatTV a
symbole
√
dodaj do drukowania a2 3
pole trójkąta równobocznego: P = .
4
zgłoś błąd
czworościan składa się z czterech przystających trójkątów równobocznych, dlatego jego pole
szukasz i nie ma?
całkowite wynosi: √
a2 3 √
20 luty 2007 Pc = 4 · = a2 3
pobierz nowszy 4
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenia wzoru na objętość czworościanu
a a a
H
spis treści a a
więcej w MatTV a
symbole √
6
dodaj do drukowania wysokość czworościanu: H = a
3
zgłoś błąd objętość
szukasz i nie ma?
1
V = Pp · H .
3
20 luty 2007 √ √
pobierz nowszy 1 a2 3 6
V = · · a
3 4 3
√ √ √
a3 18 a3 9 · 2 3a2 2
V = = =
36 36 36
książki √
a3 2
V=
12
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
podstawa czworościanu (trójkąt równoboczny)
a a a a a
H
spis treści a a x
x
więcej w MatTV a a
symbole
√ √
dodaj do drukowania . 2 . 2 a 3 a 3
x = h = · =
3 3 2 3
zgłoś błąd
wysokość czworościanu
szukasz i nie ma? x2 + H 2 = a2 .
H 2 = a2 − x2
20 luty 2007 √ 2
pobierz nowszy H 2 = a2 − a 3 3
a2 ·3
H 2 = a2 − 9
2a2
H2 = 3
książki q √
2 2 √2 a
H= 3a = 3
√ √ √
H= √2 a · √3 6
3 3
= 3 a
√
6
H= a
3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
ostrosłupy
H
H
spis treści H
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Ostrosłup to rodzaj wielościanu. Podstawą ostrosłupa jest dowolny wielokąt, a ściany boczne
są trójkątami. Ostrosłup nazywamy prawidłowym, jeżeli podstawą jest wielokąt foremny.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
objętość: pole całkowite:
20 luty 2007 1
pobierz nowszy V = Pp · H Pc = Pp + Pb
3
Pp – pole podstawy Pb – pole powierzchni bocznej
H – wysokość (suma pól wszystkich ścian bocznych)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
ostrosłup czworokątny
H
d c
spis treści a b
więcej w MatTV a, b, c, d – długości krawędzi podstawy
symbole H – wysokość
dodaj do drukowania ostrosłup czworokątny ma 5 ścian, 8 krawędzi, 5 wierzchołków
20 luty 2007
pobierz nowszy ostrosłup prawidłowy czworokątny ma w pod-
stawie kwadrat, a wysokość pada na jego śro-
H
dek, jego ściany boczne to cztery przystające
a a
trójkąty równoramienne
a
a
książki
objętość i pole całkowite liczymy tak samo jak dla wszystkich ostrosłupów:
1
V = Pp · H Pc = Pp + Pb
3
H – wysokość
Pp – pole podstawy (trójkąta)
jakub@matematyka.pisz.pl
Pb – pole powierzchni bocznej (suma pól trójkątów)
www.matematyka.pisz.pl
kąty w ostrosłupie czworokątnym
kąt między krawędzią ściany bocznej a podstawą
spis treści
więcej w MatTV
symbole
kąt nachylenia ściany bocznej do podstawy
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
kąty między naprzeciwległymi krawędziami ścian bocznych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
ostrosłup pięciokątny
H
d c
e
spis treści a b
więcej w MatTV a, b, c, d, e – długości krawędzi podstawy
symbole H – wysokość
dodaj do drukowania ostrosłup pięciokątny ma 6 ścian, 10 krawędzi, 6 wierzchołków
20 luty 2007
pobierz nowszy ostrosłup prawidłowy pięciokątny ma w podsta-
wie pięciokąt foremny, a wysokość pada na jego
H
środek, jego ściany boczne to pięć przystających
a a trójkątów równoramiennych
a a
a
książki
objętość i pole całkowite liczymy tak samo jak dla wszystkich ostrosłupów:
1
V = Pp · H Pc = Pp + Pb
3
H – wysokość
Pp – pole podstawy (trójkąta)
jakub@matematyka.pisz.pl
Pb – pole powierzchni bocznej (suma pól trójkątów)
www.matematyka.pisz.pl
kąty w ostrosłupie pięciokątnym
kąt między krawędzią ściany bocznej a podstawą
spis treści
więcej w MatTV
symbole
kąt nachylenia ściany bocznej do podstawy
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
kąt między sąsiednimi krawędziami ścian bocznych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
ostrosłup sześciokątny
H
e d c
f
spis treści a b
więcej w MatTV a, b, c, d, e, f – długości krawędzi podstawy
symbole H – wysokość
dodaj do drukowania ostrosłup sześciokątny ma 7 ścian, 12 krawędzi, 7 wierzchołków
20 luty 2007
H ostrosłup prawidłowy sześciokątny ma w podsta-
pobierz nowszy
wie sześciokąt foremny, a wysokość pada na jego
a a a środek, jego ściany boczne to sześć przystających
a a trójkątów równoramiennych
a
książki
objętość i pole całkowite liczymy tak samo jak dla wszystkich ostrosłupów:
1
V = Pp · H Pc = Pp + Pb
3
H – wysokość
Pp – pole podstawy (trójkąta)
jakub@matematyka.pisz.pl
Pb – pole powierzchni bocznej (suma pól trójkątów)
www.matematyka.pisz.pl
kąty w ostrosłupie sześciokątnym
kąt między krawędzią ściany bocznej a podstawą
spis treści
więcej w MatTV
symbole
kąt nachylenia ściany bocznej do podstawy
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
kąt między sąsiednimi krawędziami ścian bocznych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
walec
H
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
walec
k
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
objętość walca: V = πr 2 H
szukasz i nie ma? H
r
20 luty 2007
pobierz nowszy
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
stożek
k
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania √
γ l – tworząca stożka l= H 2 + r2 .
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? H l γ – kąt rozwarcia stożka
1 2
objętość stożka: V = 3 πr H
r
20 luty 2007
pobierz nowszy
α l
powierzchnie boczna stożka po rozłożeniu l
książki to wycinek koła
r
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie wzoru na pole powierzchni bocznej stożka
r·360◦
α= l
pole wycinka koła
książki α
Pb = · πl2 .
360◦
r·360◦
Pb = l
· πl2
360◦
r
Pb = πl2
l
jakub@matematyka.pisz.pl Pb = πrl
www.matematyka.pisz.pl
kula
k
objętość kuli:
książki 4 3
V = πR
3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować i przekształcać wzory związane
z polem powierzchni i objętością graniastosłupów, wyznaczać pola
powierzchni i objętości graniastosłupów z zastosowaniem
trygonometrii
spis treści
D1 C1
więcej w MatTV . Podstawą prostopadłościanu ABCDA1 B1 C1 D1
symbole jest prostokąt o bokach długości: |AD| = 3 i |AB| = 6.
Wysokość prostopadłościanu ma długość równą 6. Uza- A1
dodaj do drukowania B1
sadnij, za pomocą rachunków, że trójkąt BAD1 jest pro-
zgłoś błąd stokątny.
szukasz i nie ma?
D C
20 luty 2007
pobierz nowszy
A B
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować i przekształcać wzory związane
z polem powierzchni i objętością ostrosłupów, wyznaczać pola
powierzchni i objętości ostrosłupów z zastosowaniem
trygonometrii
spis treści
więcej w MatTV √
. Pole powierzchni całkowitej prawidłowego
√ ostrosłupa trójkątnego równą się 144 3, a
symbole
pole jego powierzchni bocznej 96 3. Oblicz objętość tego ostrosłupa.
dodaj do drukowania
. Dach wieży ma kształt powierzchni bocznej ostrosłupa prawidłowego czworokątnego,
zgłoś błąd
którego krawędź podstawy ma długość 4 m. Ściana boczna tego ostrosłupa jest nachylona
szukasz i nie ma? do płaszczyzny podstawy pod kątem 60◦ .
a) Sporządź pomocniczy rysunek i zaznacz na nim podane w zadaniu wielkości.
20 luty 2007 b) Oblicz, ile sztuk dachówek należy kupić, aby pokryć ten dach, wiedząc, że do pokrycia
pobierz nowszy 1 m2 potrzebne są 24 dachówki. Przy zakupie należy doliczyć 8% dachówek na zapas.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać własności brył obrotowych (kuli, walca,
stożka), stosować i przekształcać wzory związane z polem
powierzchni i objętości brył obrotowych, wyznaczać pola
powierzchni i objętości brył obrotowych z zastosowaniem
spis treści
trygonometrii
więcej w MatTV
symbole . Do pewnego przepisu z książki kucharskiej należy przygotować 0, 25 litra płynu. Mamy
dodaj do drukowania do wyboru trzy szklanki w kształcie walca o wewnętrznych wymiarach: pierwsza o średnicy
– 6 cm i wysokości 10 cm, druga – o średnicy 5, 8 cm i wysokości 9, 5 cm oraz trzecia – o
zgłoś błąd średnicy 6 cm i wysokości 9 cm.
szukasz i nie ma? Której szklanki objętość jest najbliższa 0, 25 litra? Odpowiedź uzasadnij.
20 luty 2007 . Dane są dwie bryły: stożek, w którym długość promienia podstawy jest równa 4 dm
pobierz nowszy i wysokość ma długość 18π dm oraz ostrosłup prawidłowy czworokątny, w którym krawędź
√
podstawy ma długość 4 3 dm. Wiedząc, że objętości tych brył są równe, wyznacz kąt
nachylenia ściany bocznej ostrosłupa do podstawy.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
kombinatoryka i prawdopodobieństwo
jakub@matematyka.pisz.pl
rozwiązane zadania
www.matematyka.pisz.pl
n! czyli n silnia
0! = 1
n – liczba naturalna
spis treści n! = 1 · 2 · 3 · . . . · n dla n 1
więcej w MatTV
symbole
przykłady:
dodaj do drukowania 0! = 1
zgłoś błąd 1! = 1
szukasz i nie ma? 2! = 1 · 2 = 2
3! = 1 · 2 · 3 = 6
20 luty 2007 4! = 1 · 2 · 3 · 4 = 24
pobierz nowszy
5! = 1 · 2 · 3 · 4 · 5 = 120
6! = 1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 = 720
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
permutacje
permutacją zbioru n-elementowego nazywamy każdy n-wyrazowy ciąg utworzony ze wszyst-
kich elementów danego zbioru
liczbę permutacji obliczamy ze wzoru
spis treści Pn = n! .
więcej w MatTV
symbole przykłady:
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wariacje bez powtórzeń
k -wyrazową wariacją bez powtórzeń ze zbioru n-elementowego nazywamy każdy k -wyrazowy
ciąg o wyrazach różnych należących do n-elementowego zbioru
liczbę wariacji bez powtórzeń obliczamy ze wzoru
spis treści n!
Vnk = .
więcej w MatTV (n − k)!
symbole
przykłady:
dodaj do drukowania 3! 1·2·3
2-wyrazowe wariacje ab ba ca V32 = (3−2)! = 1! =6
zgłoś błąd bez powtórzeń ze zbioru ac bc cb
szukasz i nie ma? 3-elementowego: a, b, c
20 luty 2007
4! 1·2·3·4
pobierz nowszy 3-wyrazowe wariacje abc bac cab dab V43 = (4−3)! = 1! = 24
bez powtórzeń ze zbioru abd bad cad dac
4-elementowego: a, b, c, d acb bca cba dba
acd bcd cbd dbc
książki adb bda cda dca
adc bdc cdb dcb
4! 1·2·3·4
2-wyrazowe wariacje ab ba ca da V42 = (4−2)! = 2! = 12
bez powtórzeń ze zbioru ac bc cb db
4-elementowego: a, b, c, d ad bd cd dc
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wariacje z powtórzeniami
k -wyrazową wariacją z powtórzeniami ze zbioru n-elementowego nazywamy każdy
k -wyrazowy ciąg o wyrazach należących do n-elementowego zbioru. Wyrazy mogą się po-
wtarzać.
liczbę wariacji z powtórzeniami obliczamy ze wzoru
spis treści
więcej w MatTV Wnk = nk
symbole
przykłady:
dodaj do drukowania
3-wyrazowe wariacje aaa baa W23 = 23 = 8
zgłoś błąd z powtórzeniami ze zbioru aab bab
szukasz i nie ma? 2-elementowego: a, b aba bba
abb bbb
20 luty 2007
pobierz nowszy
2-wyrazowe wariacje aa ba ca W32 = 32 = 9
z powtórzeniami ze zbioru ab bb cb
3-elementowego: a, b, c ac bc cc
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
n
k czyli n nad k czyli symbol Newtona
n n!
=
k k! · (n − k)!
20 luty 2007
7· 6 82 · 6 93 · 16 05
pobierz nowszy 10 10! . 6! · 7 · 8 · 9 · 10
= = = = 210
4 4! · (10 − 4)! 4! · 6! 1· 6 21 · 6 31 · 6 41
5 5! 5! .
książki = = = 1
5 5! · (5 − 5)! 5! · 0!
4 4! 4! .
= = = 1
0 0! · (4 − 0)! 1 · 4!
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
kombinacje
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
reguła mnożenia
Podzielmy daną czynność na dwa etapy. Jeżeli pierwszy etap można wykonać na n sposobów,
drugi etap można wykonać na k sposobów, to całą czynność można wykonać na n · k
sposobów.
przykład:
spis treści
więcej w MatTV ile można ułożyć liczb dwucyfrowych?
1 etap: wybranie pierwszej cyfry można wykonać na 9 sposobów (bez zera)
symbole
2 etap: wybranie drugiej cyfry można wykonać na 10 sposobów
dodaj do drukowania
wszystkich liczb dwucyfrowych jest
zgłoś błąd 9 · 10 = 90
szukasz i nie ma?
20 luty 2007 Podzielmy daną czynność na trzy etapy. Jeżeli pierwszy etap można wykonać na n sposobów,
pobierz nowszy drugi etap można wykonać na k sposobów, a trzeci na p sposobów, to całą czynność można
wykonać na n · k · p sposobów.
podobnie jest gdy daną czynność można wykonać w czterech, pięciu etapach.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
doświadczenie losowe, zdarzenia elementarne, zdarzenie losowe
doświadczenie losowe – w praktyce każda czynność, która może zakończyć się kilkoma nie-
przewidywalnymi wynikami np. rzut kostką do gry
zdarzenie elementarne – wynik doświadczenia losowego np. wyrzucenie na kostce
spis treści zdarzenie losowe – dowolny podzbiór wszystkich zdarzeń elementarnych np. wyrzucenie pa-
rzystej liczby oczek A = { }
więcej w MatTV
symbole zdarzenie elementarne sprzyjające zdarzeniu losowemu – zdarzenie elementarne, które spełnia
warunki zdarzenia losowego np. wyrzucenie , jeżeli zdarzenie losowe A to wyrzucenie
dodaj do drukowania parzystej liczby oczek
zgłoś błąd Ω – zbiór wszystkich zdarzeń elementarnych np. Ω = { }
szukasz i nie ma? 0
A – zdarzenie losowe przeciwne do zdarzenia losowego A np. jeżeli A to wyrzucenie parzystej
liczby oczek, to A0 = { }
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
aksjomatyczna definicja prawdopodobieństwa i jego własności
Ω – zbiór wszystkich zdarzeń elementarnych
Prawdopodobieństwem nazywamy funkcję, która każdemu zdarzeniu A ⊂ Ω przyporządko-
wuje liczbę P (A) tak, aby spełnione były warunki:
• P (A) 0
spis treści
• P (Ω) = 1
więcej w MatTV • jeśli A ∩ B = ∅, to P (A ∪ B) = P (A) + P (B)
symbole
dodaj do drukowania własności prawdopodobieństwa
jeśli P jest prawdopodobieństwem określonym na podzbiorach Ω, to dla dowolnych zdarzeń
zgłoś błąd
A, B ⊂ Ω prawdziwe są związki:
szukasz i nie ma?
• P (∅) = 0
• P (A) ¬ 1
20 luty 2007 • jeśli A ⊂ B , to P (A) ¬ P (B)
pobierz nowszy • jeśli A i A0 są zdarzeniami przeciwnymi, to P (A0 ) = 1 − P (A)
• P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (A ∩ B)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
klasyczna definicja prawdopodobieństwa
Ω={ }
|Ω| = 6
książki
A={ }
|A| = 3
|A| 3 1
P (A) = = =
|Ω| 6 2
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
prawdopodobieństwo warunkowe
prawdopodobieństwo warunkowe zdarzenia A pod warunkiem, że zaszło zdarzenie B liczymy
ze wzoru:
P (A ∩ B)
P (A|B) =
P (B)
spis treści jeżeli P (B) > 0, A, B ⊂ Ω .
więcej w MatTV
symbole Prawdopodobieństwo P (A|B) jest zazwyczaj różne od prawdopodobieństwa P (A), gdyż
informacja, że zaszło zdarzenie B ma wpływ na ocenę prawdopodobieństwa P (A).
dodaj do drukowania
przykład:
zgłoś błąd
Zamykamy oczy i rzucamy kostką do gry Jakie jest prawdopodobieństwo, że wypadła
szukasz i nie ma?
parzysta liczba oczek?
3 1
20 luty 2007
P (A) = = .
6 2
pobierz nowszy
jakie jest prawdopodobieństwo, że wypadła parzysta liczba oczek (zdarzenie A) pod warun-
kiem, gdy wiemy (ktoś nam powiedział), że liczba oczek jest mniejsza od 6 (zdarzenie B)?
Ω={ } |Ω| = 6
książki A={ }
|B| 5
B={ } |B| = 5 . P (B) = |Ω| = 6
|A∩B| 2
. A∩B = { } |A ∩ B| = 2 P (A ∩ B) = |Ω| = 6
2
P (A ∩ B) 6 2
jakub@matematyka.pisz.pl P (A|B) = = 5 =
P (B) 6
5
www.matematyka.pisz.pl
niezależność zdarzeń
P (A ∩ B) = P (A) · P (B) .
spis treści Niezależność zdarzeń A i B oznacza np. że prawdopodobieństwo zdarzenia A nie zmienia
więcej w MatTV się, nawet wtedy gdy wiemy, że zaszło zdarzenie B .
symbole
przykład:
dodaj do drukowania
Ω={ } |Ω| = 6
zgłoś błąd
A={ } – wyrzucenie parzystej liczby oczek |A| = 3
szukasz i nie ma? |A| 3 1
P (A) = |Ω| = 6 = 2 .
20 luty 2007 B={ } – wyrzucenie liczby oczek mniejszej od 5 |B| = 4
pobierz nowszy
|B| 4 2
P (B) = |Ω| = 6 = 3
1 2 1
P (A) · P (B) = 2 · 3 = 3
P (A ∩ B) = P (A) · P (B)
Zdarzenie A jest niezależne od zdarzenia B . Oznacza to np. że gdy po rzucie kostką z za-
mkniętymi oczami, ktoś nam mówi, że liczba oczek jest mniejsza od 5, to prawdopodobień-
jakub@matematyka.pisz.pl
stwo, że wypadła parzysta liczba oczek nie zmienia się, dalej wynosi 12 . P (A|B) = P (A) .
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie wzoru na niezależność zdarzeń
. P (A|B) = P (A)
spis treści
więcej w MatTV P (A ∩ B)
= P (A)
symbole P (B)
dodaj do drukowania P (A ∩ B) = P (A) · P (B)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
prawdopodobieństwo całkowite
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyprowadzenie wzoru na prawdopodobieństwo całkowite
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
schemat Bernoulliego
Próbą Bernoulliego nazywamy doświadczenie, w którym otrzymujemy jeden z dwóch możli-
wych wyników. Jeden z tych wyników nazywamy sukcesem, a drugi porażką. Jeżeli prawdo-
podobieństwo sukcesu wynosi p, to prawdopodobieństwo porażki q = 1 − p.
spis treści Schematem Bernoulliego nazywamy ciąg niezależnych powtórzeń prób Bernoulliego.
więcej w MatTV W schemacie Bernoulliego uzyskanie dokładnie k sukcesów w n próbach można obliczyć ze
symbole wzoru
n
dodaj do drukowania Pn (k) = · pk · q n−k
k
zgłoś błąd
przykład:
szukasz i nie ma?
Rzucamy kostką do gry trzy razy. Jakie jest prawdobodobieństwo, że wypadnie do-
kładnie dwa razy?
20 luty 2007
pobierz nowszy n=3 – liczba rzutów
k=2 – liczba sukcesów (wypadniecie )
p = 16 – prawdopodobieństwo sukcesu (wypadniecie )
1 5
q =1− 6 = 6 – prawdopodobieństwo porażki (nie wypadło )
książki 2 3−2
3 1 5
P3 (2) = · · =
2 6 6
3! 1 5
. = · · =
(3 − 2)! · 2! 36 6
6 1 5 15
. = · · =
1 · 2 36 36 432
jakub@matematyka.pisz.pl 15
Prawdopodobieństwo, że w trzech rzutach wypadnie dokładnie dwa razy, wynosi 432 .
www.matematyka.pisz.pl
średnia arytmetyczna, średnia ważona
a1 + a2 + . . . + an
a=
n
spis treści
więcej w MatTV przykład:
symbole średnia arytmetyczna ocen 2, 5, 4, 1, 2, 3 wynosi
dodaj do drukowania
2+5+4+1+2+3 17
zgłoś błąd a= = ≈ 2, 8
6 6
szukasz i nie ma?
w1 a1 + w2 a2 + . . . + wn an
a=
w1 + w2 + . . . + wn
książki przykład:
oceny: sprawdziany 2, 5; kartkówki 4, 1, 2; zadanie domowe 3
sprawdziany mają wagę 3, kartkówki wagę 2, zadania domowe 1
średnia ważona ocen wynosi
3·2+3·5+2·4+2·1+2·2+1·3 38
a= = ≈ 2, 5
3+3+2+2+2+1 15
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
mediana
medianą uporządkowanego rosnąco ciągu n danych liczbowych a1 ¬ a2 ¬ a3 ¬ . . . ¬ an
jest:
– dla n nieparzystego: środkowy wyraz ciągu
– dla n parzystego: średnia arytmetyczna środkowych wyrazów ciągu
spis treści
więcej w MatTV przykład I: przykład II:
oceny: 3, 5, 6, 1, 2, 4, 5 5, 1, 3, 4, 5, 2
symbole
uporządkowane: 1, 2, 3, 4, 5, 5, 6 1, 2, 3, 4, 5, 5
dodaj do drukowania
3+4 7
mediana: 4 2 = 2 = 3, 5
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy dlaczego mediana na ogół lepiej opisuje dane niż średnia arytmetyczna?
przykład:
zarobki w pewnej firmie: szef 12000 zł, sekretarka szefa 9000 zł, pracownicy 700 zł, 700
zł, 1000 zł, 1100 zł, 1200 zł
mediana: 1100 zł
jak widać mediana (1100 zł) lepiej niż średnia arytmetyczna (3671 zł) oddaje, jak się w tej
firmie zarabia
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wariancja i odchylenie standardowe
Wariancją n danych liczbowych a1 , a2 , . . . , an średniej arytmetycznej a jest liczba
1223333445 a=3 σ ≈ 1, 1
Większa wartość odchylenia standardowego oznacza, że rozkład liczb jest bardziej równo-
mierny, więcej jest skrajnych wyników np.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl 1112334555 a=3 σ ≈ 1, 6
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać prawdopdobieństwa zdarzeń losowych
na podstawie własności prawdopodobieństwa
5 7
spis treści
. Niech A, B ⊂ Ω będą zdarzeniami losowymi, takimi że P (A) = 12 oraz P (B) = 11 .
Zbadaj, czy zdarzenia A i B są rozłączne.
więcej w MatTV
symbole . Niech Ω będzie zbiorem wszystkich zdarzeń elementarnych i A ⊂ Ω, B ⊂ Ω. Oblicz
dodaj do drukowania P (A ∩ B) wiedząc, że P (A ∪ B) = 58 , P (A) = 12 , P (B 0 ) = 34 . Sprawdź, czy zdarzenia
A i B są zdarzeniami niezależnymi?
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: prawdopodobieństwa zdarzeć losowych
na podstawie definicji klasycznej lub za pomocą drzewa
spis treści
. W pudełku są trzy kule białe i pięć kul czarnych. Do pudełka można albo dołożyć jedną kulę
białą albo usunąć z niego jedną kulę czarną, a następnie wylosować z tego pudełka jedną
więcej w MatTV
kulę. W którym z tych przypadków wylosowanie kuli białej jest bardziej prawdopodobne?
symbole Wykonaj odpowiednie obliczenia.
dodaj do drukowania
. Kupując los loterii można wygrać nagrodę główną, którą jest zestaw płyt kompaktowych
zgłoś błąd lub jedną z 10 nagród książkowych. Przy zakupie jednego losu prawdopodobieństwo wygrania
szukasz i nie ma? nagrody książkowej jest równe 17 . Oblicz, ile losów jest pustych.
. W wycieczce szkolnej bierze udział 16 uczniów, wśród których tylko czworo zna okolicę.
20 luty 2007 Wychowawca chce wybrać w sposób losowy 3 osoby, które mają pójść do sklepu. Oblicz
pobierz nowszy
prawdopodobieństwo tego, że wśród wybranych trzech osób będą dokładnie dwie znające
okolicę.
. Do szkolnych zawodów szachowych zgłosiło się 16 uczniów, wśród których było dwóch fa-
worytów. Organizatorzy zawodów zamierzają losowo podzielić szachistów na dwie jednakowo
książki
liczne grupy eliminacyjne, Niebieską i Żółtą. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia polega-
jącego na tym, że faworyci tych zawodów nie znajdą się w tej samej grupie eliminacyjnej.
Końcowy wynik obliczeń zapisz w postaci ułamka nieskracalnego.
spis treści
. Rzucamy n razy dwiema symetrycznymi sześciennymi kostkami do gry. Oblicz, dla jakich
n prawdopodobieństwo otrzymania co najmniej raz tej samej liczby oczek na obu kostkach
więcej w MatTV 671
jest mniejsze od 1296 .
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: odczytywać dane z tabel, diagramów i wykresów,
przedstawiać dane empirycznie w postaci tabel, diagramów
i wykresów przeprowadzać analizę ilościową przedstawianych
danych, obliczać średnią arytmetyczną, średnią ważoną, medianę
spis treści wariancję i odchylenie standardowe danej próby
więcej w MatTV
symbole . Dane dotyczące wzrostu chłopców z klasy II B przedstawione są na diagramie.
dodaj do drukowania
a) Oblicz średni wzrost chłopców z klasy II B 5
liczba chłopców
zgłoś błąd (podaj wynik dokładny) 4
szukasz i nie ma?
3
b) Ilu chłopców z klasy II B ma wzrost
2
20 luty 2007 wyższy od średniego?
pobierz nowszy 1
0
164
165
166
167
168
169
170
171
172
wzrost w cm
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. W pewnej szkole średniej po pierwszym półroczu przeprowadzono test z matematyki.
Tabelka przedstawia wyniki testu:
Ocena 1 2 3 4 5 6
Liczba uczniów 10 30 80 30 25 5
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? oceny negatywne
. Obok na wykresie, pokazano wyniki
oceny pozytywne
egzaminu maturalnego z matematyki w pewnej 120
20 luty 2007 szkole, w ciągu ostatnich 4 lat. 110 109
pobierz nowszy 102 106
100
Korzystając z tych danych:
liczba maturzystów
a) odczytaj i zapisz, w którym roku maturę 80
z matematyki zdawało najwięcej uczniów.
Ile ich było? 60
książki b) oblicz, ile procent uczniów zdało maturę
40
z matematyki w 2000 roku,
c) oblicz, ile procent uczniów nie zdało matury 20
z matematyki w ciągu całego omawianego 7 8
5 6
okresu 4 lat. 0
1997 1998 1999 2000
lata
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. W poniższej tabelce pokazano kurs sprzedaży marki niemieckiej w dniu 30.01.2001 r. w
wybranych 50 kantorach w naszym kraju.
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
. Kostka masła produkowanego przez pewien zakład mleczarski ma nominalną masę 20
dag. W czasie kontroli zakładu zważono 150 losowo wybranych kostek masła. Wyniki badań
20 luty 2007 przedstawiono w tabeli.
pobierz nowszy
Masa kostki masła (w dag) 16 18 19 20 21 22
Liczba kostek masła 1 15 24 68 26 16
książki a) Na podstawie danych przedstawionych w tabeli oblicz średnią arytmetyczną oraz odchylenie
standardowe masy kostki masła.
b) Kontrola wypada pozytywnie, jeśli średnia masa kostki masła jest równa masie nominalnej
i odchylenie standardowe nie przekracza 1 dag. Czy kontrola zakładu wypadła pozytywnie?
Odpowiedź uzasadnij.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. W poniższej tabeli przedstawiono wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie uczniów,
dotyczącego czasu przeznaczonego dziennie na przygotowywanie zadań domowych.
Czas
1 2 3 4
(w godzinach)
spis treści
więcej w MatTV Liczba
5 10 15 10
uczniów
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? a) Naszkicuj diagram słupkowy ilustrujący
wyniki tego sondażu
20 luty 2007
pobierz nowszy b) Oblicz średnią liczbę godzin, jaką
uczniowie przeznaczają dziennie na
przygotowanie zadań domowych.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
klikając niebieską strzałkę cofasz się
nie przeglądaj tego ebook’a strona po stronie, nie używaj rolki w myszce, po tym
ebook należy poruszać się TYLKO klikając wszystko co niebieskie
spis treści
więcej w MatTV
kliknij trójkąt, tam jest rozwiązanie
symbole
. x2 − 3x = 0
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? kliknij
1
P = ah .
20 luty 2007 2
pobierz nowszy
kliknij
książki .
(x + 3)2 = x2 + 6x + 9
∆ = 32 − 4 · 2 · 1 = 9 − 8 = 1
kliknij
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
MatTV
spis treści
więcej w MatTV Ta zielona strzałka oznacza, że jest komentarz wideo do zadania. Kliknij
„więcej w MatTV”. Uruchomisz przeglądarkę internetową, która wczyta
symbole
stronę, gdzie wysłuchasz i obejrzysz mój komentarz do zadania.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Drukowanie
spis treści
To co teraz oglądasz ciężko wydrukować, ze względu na kolorowe tło
więcej w MatTV i menu. Przeglądając ebook dodawaj strony do wydrukowania klikając
symbole tutaj.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd Uruchomi się przeglądarka internetowa, która wczyta stronę www, gdzie
szukasz i nie ma? zostanie zapisane jaką stronę dodałeś z ebooka. Następnie wróć do czy-
tania i dodawaj następne strony do wydrukowania. Gdy już skończysz,
będziesz mógł na stronie www utworzyć z dodanych stron plik pdf. Nie
20 luty 2007
będzie on zawierał tła i menu i będziesz mógł go wydrukować.
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
poziom podstawowy na czarno poziom rozszerzony na zielono
zdający zna: zdający potrafi:
spis treści Trójman kwadratowy i jego pier- a) wyznaczać miejsca zerowe funkcji kwadratowej
wiastki. Wykres funkcji kwadrato- b) przedstawiać funkcję kwadratową w różnych
więcej w MatTV wej. postaciach: ogólnej, iloczynowej, kanonicznej
symbole c) sporządzać wykres funkcji kwadratowych
d) odczytywać własności funkcji kwadratowej
dodaj do drukowania z jej wykresu
e) określać przedziały monotoniczności funkcji
zgłoś błąd kwadratowej
szukasz i nie ma? f) wyznaczać największą i najmniejszą wartość
funkcji kwadratowej w przedziale
g) wykorzystywać własności funkcji kwadratowej
20 luty 2007 i jej wykresu do rozwiązywania zadań
pobierz nowszy optymalizacyjnych
Rozwiązywanie zadań prowadzą- a) rozwiązywać równania i nierówności kwadratowe
cych do rówań i nierówności stop- z jedną niewiadomą
nia drugiego b) graficznie rozwiązywać równania i nierówności
kwadratowe z jedną niewiadomą
c) rozwiązywać zadania tekstowe prowadzące
książki do równań i nierówności kwadratowych
z jedną niewiadomą
c) stosować wzory Viete’a
e) rozwiązywać równania, nierówności i układy
równań stopnia drugiego z wartością
bezwzględną lub z parametrem
f) rozwiązywać algebraicznie i graficznie układy
równań z dwiema niewiadomymi, z których
przynajmniej jedno jest stopnia drugiego
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
poziom podstawowy na czarno poziom rozszerzony na zielono
zdający zna: zdający potrafi:
spis treści Wielomiany. Działania na wielo- a) rozpoznawać wielomian jednej zmiennej i określać
mianach. jego stopień
więcej w MatTV b) wykonywać działania (dodawanie, odejmowanie,
symbole mnożenie) na wielomianach jednej zmiennej
c) rozpoznawać wielomiany równe
dodaj do drukowania Dzielenie wielomianów z resztą. a) wykonywać dzielenie wielomianu przez wielomian
zgłoś błąd Twierdzenie Bézouta. Zastosowa- b) sprawdzać, czy liczba jest pierwiastkiem
nie do znajdowania pierwiastków wielomianu
szukasz i nie ma? wielomianów metodą rozkładania c) rozkładać wielomiany na czynniki między innymi
z wykorzystaniem twierdzenia Bézouta oraz
na czynniki. twierdzenia o wymiernych pierwiastkach
20 luty 2007 wielomianu o współczynnikach całkowitych
pobierz nowszy d) rozwiązywać równania wielomianowe
e) określać krotność pierwiastka wielomianu
f) rozwiązywać równania, nierówności
wielomianowe z wartością bezwzględną lub
z parametrem
Działania na wyrażeniach wymier- a) określać dziedzinę wyrażenia wymiernego
książki nych. Funkcja homograficzna. b) wykonywać działania na wyrażeniach wymiernych
c) określać dziedzinę i zbiór wartości funkcji
homograficznej
d) szkicować wykresy funkcji homograficznych
e) wyznaczać miejsce zerowe funkcji homograficznej
f) wyznaczać przedziały monotoniczności funkcji
homograficznej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
poziom podstawowy na czarno poziom rozszerzony na zielono
zdający zna: zdający potrafi:
spis treści Rozwiązywanie równań i nierówno- rozwiązywać równania i nierówności związane z funk-
ści z funkcją homograficzną. cją homograficzną
więcej w MatTV a) wyznaczać dziedzinę funkcji wymiernej
Definicja funkcji wymiernej. Roz-
symbole b) rozwiązywać równania i nierówności
wiązywanie równań i nierówności wymierne
dodaj do drukowania wymiernych. c) rozwiązywać równania, nierówności oraz
układy równań i nierówności wymiernych
zgłoś błąd z wartością bezwzględną lub z parametrem
szukasz i nie ma? a) obliczać współczynniki rozwinięcia dwumianu
Dwumian Newtona Newtona
b) korzystać z dwumianu Newtona
20 luty 2007 w rozwiązywaniu zadań
pobierz nowszy Funkcje trygonometryczne
Funkcje trygonometryczne kąta a) obliczać wartości funkcji trygonometrycznych kąta
ostrego w trójkącie prostokątnym. ostrego oraz wyznaczać miarę kąta, gdy dana
jest wartość funkcji trygonometrycznej tego kąta
b) rozwiązywać zadania geometryczne z
książki wykorzystywaniem funkcji trygonometrycznych
kąta ostrego w trójkącie prostokątnym
Miara łukowa kąta. Definicja funk- a) stosować miarę łukową i stopniową kąta
cji trygonometrycznych dowolnego b) stosować definicje funkcji trygonometrycznych
kąta dowolnego kąta oraz zmiennej rzeczywistej
Wykresy funkcji trygonometrycz- szkicować wyresy funkcji trygnometrycznych i na
nych. podstawie wykresu określać ich własności
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
poziom podstawowy na czarno poziom rozszerzony na zielono
zdający zna: zdający potrafi:
spis treści Najprostsze tożsamości trygono- a) stosować związki między funkcjami
metryczne. trygonometrycznymi tego samego kąta do
więcej w MatTV dowodzenia tożsamości trygonometrycznych:
symbole sin2 α + cos2 α = 1, tg α = cossin α
α,
tg α · ctg α = 1
dodaj do drukowania b) stosować wzory na funkcje trygonometryczne
sumy i różnicy kątów, wzory na sumy
zgłoś błąd i różnice funkcji trygonometrycznych, wzory
na funkcje trygonometryczne wielokrotności
szukasz i nie ma? kąta
Wzory redukcyjne stosować wzory redukcyjne do przekształcania wyra-
20 luty 2007 żeń trygonometrycznych
pobierz nowszy Proste równania trygonometryczne rozwiązywać równania trygonometryczne (również z
wykorzystaniem wzorów wymienionych w poprzed-
nich punktach
Ciągi liczbowe
książki Definicja i przykłady ciągów licz- a) określać ciąg wzorem ogólnym
bowych. b) wyznaczać wyrazy ciągu określonego wzorem
ogólnym
c) sporządzać wykres danego ciągu
d) podawać własności ciągu na podstawie jego
wykresu
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
poziom podstawowy na czarno poziom rozszerzony na zielono
zdający zna: zdający potrafi:
spis treści Ciąg arytmetyczny i geometryczny. a) badać czy ciąg jest arytmetyczny (geometryczny)
Wzór na n-ty wyraz. Wzór na b) wyznaczać ciąg arytmetyczny (geometryczny)
więcej w MatTV sumę n początkowych wyrazów na podstawie wskazanych danych
symbole c) obliczać sumę na n kolejnych wyrazów ciągu
arytmetycznego (geometrycznego)
dodaj do drukowania d) stosować własności ciągu arytmetycznego
(geometrycznego) w zadaniach (także
zgłoś błąd tekstowych)
szukasz i nie ma? Procent składany. Oprocentowanie stosować procent składany w zadaniach również do-
lokat i kredytów. tyczących oprocentowania lokat i kredytów
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zbiory
20 luty 2007
pobierz nowszy
zbiór możemy określić na dwa sposoby:
1. wymieniając wszystkie jego elementy np.
A = {1, 5, 8}, B = {c, d, k}, C = {siostra, brat, ciotka}
książki 2. podając, własności jakie mają spełniać wszystkie elementy tego zbioru i tylko one np.
A = {x ∈ R : x < 2} – zbiór liczb rzeczywistych mniejszych od 2
B = {x ∈ C : x2 = 4} – zbiór liczb całkowitych, których kwadrat jest równy 4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
działania na zbiorach
suma: A ∪ B
Suma zbiorów A i B to zbiór zawierający wszystkie elementy ze zbiorów A i B .
przykład:
A = {1, 3} B = {3, 5} A ∪ B = {1, 3, 5}
spis treści
więcej w MatTV
część wspólna (iloczyn): A ∩ B
symbole Część wspólna zbiorów A i B to zbiór zawierający elementy wspólne dla zbiorów A i B .
dodaj do drukowania przykład:
zgłoś błąd A = {1, 3} B = {3, 5} A ∩ B = {3}
szukasz i nie ma?
różnica : A \ B
Różnica zbiorów A i B to zbiór zawierający liczby należące do zbioru A, ale nie należące do
20 luty 2007
pobierz nowszy zbioru B .
przykład:
A = {1, 3, 8} B = {3, 5} A \ B = {1, 8}
książki dopełnienie: A0
Dopełnienie zbioru A do zbioru X to zbiór zawierająca elementy ze zbioru X nie należące
do zbioru A.
przykład:
X = {1, 4, 6, 7} A = {1, 7} A0 = {4, 6}
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
własności działań na zbiorach
przemienność dodawania i mnożenia zbiorów
spis treści
więcej w MatTV łączność dodawania i mnożenia zbiorów
symbole
(A ∪ B) ∪ C = A ∪ (B ∪ C) (A ∩ B) ∩ C = A ∩ (B ∩ C)
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? rozdzielność dodawania zbiorów względem mnożenia
20 luty 2007 A ∪ (B ∩ C) = (A ∪ B) ∩ (A ∪ C)
pobierz nowszy
książki A ∩ (B ∪ C) = (A ∩ B) ∪ (A ∩ C)
prawa De Morgana
(A ∪ B)0 = A0 ∩ B 0 (A ∩ B)0 = A0 ∪ B 0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
wyznacz A ∪ B , A ∩ B , A \ B , B \ A, jeśli
spis treści . A = {2, 8, 4, 5} B = {4, 1, 3, 8}
więcej w MatTV . A = {5, 6, 2} B = {3, 4}
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wypisz elementy zbioru A = {1, 2, 3, . . . , 12}
rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wypisz elementy zbioru B = {x ∈ N : x < 5}
rozwiązanie:
B = {x ∈ N : x < 5}
B – zbiór liczb naturalnych mniejszych od 5
spis treści
więcej w MatTV B = {0, 1, 2, 3, 4}
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyznacz A ∪ B , A ∩ B , A \ B , B \ A, jeśli
A = {2, 8, 4, 5} B = {4, 1, 3, 8}
rozwiązanie:
spis treści
suma: A ∪ B = {2, 8, 4, 5, 1, 3}
więcej w MatTV
symbole część wspólna: A ∩ B = {8, 4}
dodaj do drukowania różnica: A \ B = {2, 5}
zgłoś błąd różnica: B \ A = {1, 3}
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyznacz A ∪ B , A ∩ B , A \ B , B \ A, jeśli
A = {5, 6, 2} B = {3, 4}
rozwiązanie:
spis treści
suma: A ∪ B = {5, 6, 2, 3, 4}
więcej w MatTV
symbole część wspólna: A∩B =∅
dodaj do drukowania różnica: A \ B = {5, 6, 2}
zgłoś błąd różnica: B \ A = {3, 4}
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyznacz dopełnienie zbioru A do zbioru liczb naturalnych
A = {3, 4, 5}
rozwiązanie:
spis treści
dopełnienie zbioru A do zbioru liczb naturalnych
więcej w MatTV
symbole A0 = {0, 1, 2, 6, 7, 8, 9, . . .}
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zdanie w logice
Zdaniem w logice nazywamy każde zdanie oznajmujące, o którym można jednoznacznie po-
wiedzieć, że jest prawdziwe alblo fałszywe. Zdanie prawdziwe ma wartość logiczną 1, a zdanie
fałszywe 0. Zdania w logice oznaczamy małymi literami: p, q , r ,. . .
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
kwantyfikatory
^
– czytamy: „ dla każdego x należącego do X ”
x∈X
_
spis treści – czytamy: „ istnieje x należące do X ”
więcej w MatTV x∈X
symbole
dodaj do drukowania przykłady:
^
zgłoś błąd x2 0 – dla każdego x należącego do zbioru liczb rzeczywistych, x2
szukasz i nie ma? x∈R jest większe lub równe 0
^
20 luty 2007
−2x ∈ C – dla każdego x należącego do zbioru liczb naturalnych, −2x
pobierz nowszy x∈N należy do zbioru liczb całkowitych
_
x+3=5 – istnieje x należący do zbioru liczb rzeczywistych taki, że
x∈R x+3=5
_
książki 2x − 1 < 10 – istnieje x należący do zbioru liczb całkowitych taki, że
x∈C 2x − 1 < 10
^ _
x+y = 5 – dla każdej liczby rzeczywistej x istnieje liczba rzeczywista y
x∈R y∈R taka, że x + y = 5
_ ^
xn 0 – istnieje liczba naturalna n taka, że dla każdej liczby rzeczywi-
n∈N x∈R stej x xn 0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rachunek zdań
wyznacz A ∪ B ∪ C i A ∩ B ∩ C , jeśli
spis treści . A = {1, 3, 5, 7, 8} B = {5, 8, 9, 4, 1} C = {2, 1, 8, 4, 3}
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyznacz A ∪ B ∪ C i A ∩ B ∩ C , jeśli
A = {1, 3, 5, 7, 8} B = {5, 8, 9, 4, 1} C = {2, 1, 8, 4, 3}
rozwiązanie:
korzystamy z łączności dodawania zbiorów:
spis treści
więcej w MatTV A ∪ B ∪ C = (A ∪ B) ∪ C = {1, 3, 5, 7, 8, 9, 4} ∪ {2, 1, 8, 4, 3} = {1, 3, 5, 7, 8, 9, 4, 2}
symbole
dodaj do drukowania korzystamy z łączności mnożenia zbiorów:
zgłoś błąd
A ∩ B ∩ C = (A ∩ B) ∩ C = {1, 5, 8} ∩ {2, 1, 8, 4, 3} = {1, 8}
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować język matematyki w zapisie
rozwiązań zadań
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zapisz za pomocą symboli matematycznych
dla każdego x rzeczywistego, jego kwadrat jest większy lub równy 0
rozwiązanie: ^
x2 0
x∈R
spis treści
więcej w MatTV
dla każdego n naturalnego (−1)n równa się 1 lub −1
symbole
rozwiązanie:
dodaj do drukowania ^
(−1)n = 1 ∨ (−1)n = −1 .
zgłoś błąd n∈N
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zapisz za pomocą symboli matematycznych
zbiór liczb naturalnych mniejszych od 5
rozwiązanie:
{n ∈ N : n < 5}
spis treści
więcej w MatTV zbiór liczb naturalnych parzystych
symbole
rozwiązanie:
dodaj do drukowania {n ∈ N : n = 2k ∧ k ∈ N}
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
zbiór liczb naturalnych nieparzystych
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować alternatywę, koniunkcję, implikację
równoważność zdań oraz zaprzeczenie zdania
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oceń wartość logiczną zdania
2<5∧4<5
rozwiązanie:
2 < 5 – prawda 4 < 5 – prawda
na podstawie tabeli koniunkcji
spis treści
więcej w MatTV
2<5∧4<5=1∧1=1
symbole
dodaj do drukowania Odp. zdanie 2 < 5 ∧ 4 < 5 jest prawdziwe
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? oceń wartość logiczną zdania
3 < −5 ∧ 8 ¬ 10
20 luty 2007 rozwiązanie:
pobierz nowszy
3 < −5 – fałsz 8 ¬ 10 – prawda
na podstawie tabeli koniunkcji
3 < −5 ∧ 8 ¬ 10 = 0 ∧ 1 = 0
książki
Odp. zdanie 3 < −5 ∧ 8 ¬ 10 jest fałszywe
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oceń wartość logiczną zdania
2>0∨3=5
rozwiązanie:
2 > 0 – prawda 3 = 5 – fałsz
na podstawie tabeli alternatywy
spis treści
więcej w MatTV
(2 > 0 ∨ 3 = 5) = 1 ∨ 0 = 1
symbole
dodaj do drukowania Odp. zdanie 2 > 0 ∨ 3 = 5 jest prawdziwe
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? oceń wartość logiczną zdania
0 ¬ −1 ∨ 8 > 10
20 luty 2007 rozwiązanie:
pobierz nowszy
0 ¬ −1 – fałsz 8 > 10 – fałsz
na podstawie tabeli alternatywy
0 ¬ −1 ∨ 8 > 10 = 0 ∨ 0 = 0
książki
Odp. zdanie 0 ¬ −1 ∨ 8 > 10 jest fałszywe
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oceń wartość logiczną zdania
2<5⇒2<8
rozwiązanie:
2 < 5 – prawda 2 < 8 – prawda
na podstawie tabeli implikacji
spis treści
więcej w MatTV
(2 < 5 ⇒ 2 < 8) = (1 ⇒ 1) = 1
symbole
dodaj do drukowania Odp. zdanie 2 < 5 ⇒ 2 < 8 jest prawdziwe
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? oceń wartość logiczną zdania
82 = 16 ⇒ 82 = 15
20 luty 2007 rozwiązanie:
pobierz nowszy
82 = 16 – fałsz 82 = 15 – fałsz
na podstawie tabeli implikacji
(82 = 16 ⇒ 82 = 15) = (0 ⇒ 0) = 1
książki
Odp. zdanie 82 = 16 ⇒ 82 = 15 jest prawdziwe
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oceń wartość logiczną zdania
3∈N⇔3∈C
rozwiązanie:
. 3 ∈ N – prawda 3 ∈ C – prawda
na podstawie tabeli równoważności
spis treści
więcej w MatTV
(3 ∈ N ⇔ 3 ∈ C) = (1 ⇔ 1) = 1
symbole
dodaj do drukowania Odp. zdanie 3 ∈ N ⇔ 3 ∈ C jest prawdziwe
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? oceń wartość logiczną zdania
5 < 10 ⇔ 8 : 3 = 5
20 luty 2007 rozwiązanie:
pobierz nowszy
5 < 10 – prawda 8 : 3 = 5 – fałsz
na podstawie tabeli równoważności
(5 < 10 ⇔ 8 : 3 = 5) = (1 ⇔ 0) = 0
książki
Odp. zdanie 5 < 10 ⇔ 8 : 3 = 5 jest fałszywe
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zapisz zaprzeczenie zdania
5<3
rozwiązanie:
∼ (5 < 3) = 5 3
spis treści
więcej w MatTV zapisz zaprzeczenie zdania
symbole 32
dodaj do drukowania rozwiązanie:
zgłoś błąd ∼ (3 2) = 3 < 2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zapisz zaprzeczenie zdania
3 < 2 ∧ 52 = 10
rozwiązanie:
korzystamy z pierwszego prawa De Morgana
spis treści
∼ (3 < 2 ∧ 52 = 10) =
więcej w MatTV
symbole ∼ (3 < 2) ∨ ∼ (52 = 10) =
dodaj do drukowania 3 2 ∨ 52 6= 10
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? zapisz zaprzeczenie zdania
2 = 3 ∨ −3 > 5
20 luty 2007
pobierz nowszy rozwiązanie:
korzystamy z drugiego prawa De Morgana
∼ (2 = 3 ∨ −3 > 5) =
książki ∼ (2 = 3) ∧ ∼ (−3 > 5) =
2 6= 3 ∧ −3 ¬ 5
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
matematyczny blog
Mam problem z zadaniami, które mają krótkie rozwiązania.
Jako przykład zobacz jakie są rozwiązania do przykładów
tutaj. To są proste przykłady jak liczyć logarytmy. Każde
rozwiązanie zajmuje jedną stronę, lecz powierzchnia strony
spis treści jest zajęta jedynie w niewielkiej części. Może być do dener-
wujące. Aby zobaczyć następny przykład trzeba się cofnąć i
więcej w MatTV
klinąć trójkąt tego przykładu. Od pewnego czasu więc, gru-
symbole
puję krótsze rozwiązania w pary. Zobacz tutaj. Ma to taką
dodaj do drukowania zaletę, że czytasz jedno rozwiązanie, następnie drugie i mo-
żesz je porównać. Dzięki temu łatwiej zrozumiesz metodę
zgłoś błąd
rozwiązywania. Pozostała kwestia jak rozdzielić rozwiąza-
szukasz i nie ma? nia tak, aby się nie zlewały. Dałem więc między rozwiązania
linie. Przykład zobacz tutaj. to rozwiązanie ma też tą zaletę,
20 luty 2007 że filmiki w MatTV będą dłuższe
pobierz nowszy
jakub@matematyka.pisz.pl
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: zapisywać za pomocą przedziałów zbiory
opisane nierównościami
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zapisz i zaznacz na osi liczbowej za pomocą przedziału lub sumy przedziałów
A = {x ∈ R : x > 5}
rozwiązanie:
spis treści A = (5, ∞)
więcej w MatTV 5
symbole
dodaj do drukowania B = {x ∈ R : x ¬ −3}
zgłoś błąd rozwiązanie:
szukasz i nie ma? B = (−∞, −3i
−3
20 luty 2007
pobierz nowszy
C = {x ∈ R : x < 4 ∧ x −3}
rozwiązanie:
C = h−3, 4)
książki −3 4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zapisz i zaznacz na osi liczbowej za pomocą przedziału lub sumy przedziałów
D = {x ∈ R : x ¬ −2 ∨ x > 1}
rozwiązanie:
spis treści D = (−∞, −2i ∪ (1, ∞)
-2 1 x
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania E = x ∈ R : x2 < 4
książki F = {x ∈ R : |x| 5}
rozwiązanie:
|x| 5
x 5 lub x ¬ −5
F = (−∞, −5i ∪ h5, ∞)
-5 5 x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz wartość bezwzględną
rozwiązanie:
spis treści korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
więcej w MatTV
|5| = 5 | − 31| = 31 |0| = 0
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz wartość bezwzględną √
|2 − 3|
rozwiązanie:
√ √ √
2− 3= 4− 3>0
korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
spis treści
więcej w MatTV √ √
|2 − 3| = 2 − 3
symbole
dodaj do drukowania
√
zgłoś błąd |3 2 − 5|
szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
√ √ √ √ √
3 2 − 5 = 9 · 2 − 25 = 18 − 25 < 0
20 luty 2007
pobierz nowszy korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
√ √ √ √
|3 2 − 5| = −(3 2 − 5) = −3 2 + 5 = 5 − 3 2
książki √ √
|2 3 − 3 2|
rozwiązanie:
√ √ √ √ √ √
2 3 − 3 2 = 4 · 3 − 9 · 2 = 12 − 18 < 0
korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
√ √ √ √ √ √ √ √
|2 3 − 3 2| = −(2 3 − 3 2) = −2 3 + 3 2 = 3 2 − 2 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz wartość bezwzględną
|π − 3, 14|
rozwiązanie:
dokładniejsze przybliżenie: π ≈ 3, 14159 dlatego π − 3, 14 > 0
korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
spis treści
więcej w MatTV
|π − 3, 14| = π − 3, 14
symbole
dodaj do drukowania
√
zgłoś błąd |3 − 2 5|
szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
√ √ √ √ √
3 − 2 5 = 9 − 4 · 5 = 9 − 25 < 0
20 luty 2007
pobierz nowszy korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
√ √ √ √
|3 − 2 5| = −(3 − 2 5) = −3 + 2 5 = 2 5 − 3
książki √
|− 2 − 5|
rozwiązanie:
√
− 2−5 <0
korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
√ √ √
|− 2 − 5| = −(− 2 − 5) = 2 + 5
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
odległość liczb na osi liczbowej
|b − a|
spis treści
a b
więcej w MatTV
symbole przykład:
2
dodaj do drukowania
3 5
zgłoś błąd
|5 − 3| = |2| = 2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
|x| = 3
rozwiązanie:
spis treści odległość liczb na osi liczbowej
więcej w MatTV
symbole |x| = 3
dodaj do drukowania |x − 0| = 3
zgłoś błąd
szukamy liczb odległych o 3 od liczby 0
szukasz i nie ma?
20 luty 2007 3 3
pobierz nowszy −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
szukane liczby to −3 i 3
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
|x − 3| = 2
rozwiązanie:
spis treści odległość liczb na osi liczbowej
więcej w MatTV
symbole |x − 3| = 2
dodaj do drukowania
szukamy liczb odległych o 2 od liczby 3
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
2 2
20 luty 2007 −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
pobierz nowszy
szukane liczby to 1 i 5
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
|x + 1| = 3
rozwiązanie:
spis treści odległość liczb na osi liczbowej
więcej w MatTV
symbole |x + 1| = 3
20 luty 2007 3 3
pobierz nowszy −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
szukane liczby to −4 i 2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
|x| < 2
rozwiązanie:
spis treści odległość liczb na osi liczbowej
więcej w MatTV
symbole |x| < 2
20 luty 2007
pobierz nowszy −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
|x − 2| ¬ 3
rozwiązanie:
spis treści odległość liczb na osi liczbowej
więcej w MatTV
symbole |x − 2| ¬ 3
dodaj do drukowania
szukamy liczb, których odległość od 2 jest mniejsza lub równa 3
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
20 luty 2007
pobierz nowszy
szukane liczby x należą do przedziału h−1, 5i
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
|x + 3| < 1
rozwiązanie:
spis treści odległość liczb na osi liczbowej
więcej w MatTV
symbole |x + 3| < 1
|x − (−3)| < 1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd szukamy liczb, których odległość od −3 jest mniejsza niż 1
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
|x| > 1
rozwiązanie:
spis treści odległość liczb na osi liczbowej
więcej w MatTV
symbole |x| > 1
20 luty 2007
pobierz nowszy −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
|x − 1| > 2
rozwiązanie:
spis treści odległość liczb na osi liczbowej
więcej w MatTV
symbole |x − 1| > 2
dodaj do drukowania
szukamy liczb, których odległość od 1 jest większa niż 2
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
20 luty 2007
pobierz nowszy
szukane liczby x należą do sumy przedziałów (−∞, −1i ∪ h3, ∞)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
|x + 2| 3
rozwiązanie:
spis treści odległość liczb na osi liczbowej
więcej w MatTV
symbole |x + 2| 3
|x − (−2)| 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd szukamy liczb, których odległość od −2 jest większa lub równa niż 3
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania, nierówności i układy
równań liniowych z wartością bezwzględną
rozwiąż równanie
spis treści
. ||x + 2| − 3| = 1 . |x − 3| + x = 7
więcej w MatTV
symbole rozwiąż nierówność
dodaj do drukowania . ||x − 3| − 5| 2 . 2x + |x + 3| < 6
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
matematyczny blog >>>>>>>>>
W każdym dziale jest link rozwiązane zadania. Kiedyś ten
link nazywał się przykłady. Zmieniłem nazwę, gdy dosze-
dłem do wniosku, że ludzie mogą nie klikać trójkątów, pod
którymi kryją się rozwiązania. Teraz, ten link nazywa się
spis treści rozwiązane zadania. Wiadomo więc, że gdzieś te rozwią-
zania muszą być. Zatem więcej osób klika te trójkąty . .
więcej w MatTV
Ale nie o tym miało być. Zadania są pogrupowane we-
symbole
dług wymagań maturalnych. Jest punkt, który wymagają
dodaj do drukowania na maturze obok link do wymagań. Dotychczas prowa-
dził on do spisu wszystkich wymagań. Zmieniam to jed-
zgłoś błąd
nak. Jest wymaganie, jest link do miejsca gdzie ono leży.
szukasz i nie ma? Przykład. Bierze się to z tego, że działy na jakie są po-
dzielone wymagania maturalne, są zbyt ogólne. Przykła-
20 luty 2007 dowo dział: „Wielomiany i funkcje wymierne” zawiera w so-
pobierz nowszy bie funkcję liniową, trójmian kwadratowy, wielomiany i funk-
cję wymierną. No i w jaki sposób biedny pierwszoklasi-
sta ma znaleźć co będą od niego wymagali na maturze
np. z funkcji liniowej. Nie wie przecież, że jest ona szcze-
gólnym przypadkiem wielomianu. Wielomiany są na ogół
książki
w drugiej klasie. Dlatego działy w spisie treści będą bar-
dziej szczegółowe i nie będą się litera w literę pokrywały
ze spisem wymagań maturalnych. W konsekwencji w roz-
wiązanych zadaniach link „wymagania maturalne” będzie
prowadził do konkretnego miejsca, gdzie dane wymaganie
jest.
jakub@matematyka.pisz.pl
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
||x + 2| − 3| = 1
rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
|x − 3| + 2x = 12
rozwiązanie:
na podstawie definicji wartości bezwzględnej
spis treści
dla x − 3 0 dla x − 3 < 0
więcej w MatTV x3 x<3
symbole
|x − 3| = x − 3 |x − 3| = −(x − 3) = −x + 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd x − 3 + 2x = 12 −x + 3 + 2x = 12
szukasz i nie ma? 3x = 15 / : 3 x=9
x=5
20 luty 2007
pobierz nowszy to równanie rozwiązujemy dla x 3, to równanie rozwiązujemy dla x < 3,
a 5 spełnia ten warunek a 9 nie spełnia tego warunku
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż nierówność
||x − 3| − 5| 2
rozwiązanie:
Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
spis treści względnej.
więcej w MatTV |x − 3| − 5 2 lub |x − 3| − 5¬ −2
symbole
|x − 3| 7 |x − 3|¬ 3
dodaj do drukowania
x−3 7 lub x − 3 ¬ −7 x−3 ¬3 i x − 3 −3
zgłoś błąd
x 10 x ¬ −4 x¬6 x0
szukasz i nie ma?
x ∈ (−∞, −4i ∪ h10, ∞) x ∈ h0, 6i
20 luty 2007
pobierz nowszy odp. rozwiązaniem są liczby należące do sumy przedziałów (−∞, −4i ∪ h0, 6i ∪ h10, ∞)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż nierówność
2x + |x + 3| < 6
rozwiązanie:
na podstawie definicji wartości bezwzględnej
spis treści dla x + 3 0 dla x + 3 < 0
więcej w MatTV x −3 x < −3
symbole
|x + 3| = x + 3 |x + 3| = −(x + 3) = −x − 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd 2x + x + 3 < 6 2x − x − 3 < 6
szukasz i nie ma? 3x < 3 / : 3 x<9
x<1
20 luty 2007 to równanie rozwiązujemy dla x < −3,
pobierz nowszy to równanie rozwiązujemy dla x −3, co ogranicza rozwiązanie do x ∈ (−∞, −3)
co ogranicza rozwiązanie do x ∈ h−3, 1)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż układ równań (
|x + y| = 3
x − y = −1
rozwiązanie: (
|x + y| = 3
spis treści x − y = −1
więcej w MatTV (
|x + y| = 3
symbole
− y = −1 − x / · (−1)
dodaj do drukowania (
|x + y| = 3
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? y =1+x
(
|x + 1 + x| = 3
20 luty 2007
pobierz nowszy y =1+x
|2x + 1| = 3
wartość bezwzględna z −3 i 3 jest równa 3, a więc:
książki 2x + 1 = 3 lub 2x + 1 = −3
2x = 2 / : 2 2x = −4 / : 2
x=1 x = −2
( (
x=1 x = −2
y =1+1 y = 1 + (−2)
( (
x=1 x = −2
jakub@matematyka.pisz.pl y=2 y = −1
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż układ równań (
|x| − y = 4
x + 2y = 7
rozwiązanie:
na podstawie definicji wartości bezwzględnej
spis treści
dla x 0 dla x<0
więcej w MatTV
|x| = x |x| = −x
symbole ( (
x−y =4 −x−y =4
dodaj do drukowania
x + 2y = 7 x + 2y = 7
zgłoś błąd ( (
szukasz i nie ma? x−y =4 −x−y =4
x = 7 − 2y x = 7 − 2y
20 luty 2007
( (
7 − 2y − y = 4 − (7 − 2y) − y = 4
pobierz nowszy
x = 7 − 2y x = 7 − 2y
( (
− 3y = −3 : (−3) y = 11
x = 7 − 2y x = 7 − 2y
książki ( (
y=1 y = 11
x=5 x = −15
ten układ równań rozwiązujemy dla x 0, ten układ równań rozwiązujemy dla x < 0,
a x = 1 spełnia ten warunek a x = −11 spełnia ten warunek
( (
x=5 x = −15
odp.
jakub@matematyka.pisz.pl y=1 y = 11
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować definicje wartości bezwzględnej
liczby rzeczywistej i jej własności (np.: | − x| = |x|, |x| 0,
|xy| = |x| · |y|) w rozwiązywaniu zadań
spis treści
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
więcej w MatTV p
symbole
. | − x − 3| = 4 . |2x − 8| = −6 . (x − 3)2 = 1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
| − x − 3| = 2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV | − x − 3| = 2
symbole | − (x + 3)| = 2
dodaj do drukowania
korzystamy z własności wartości bezwzględnej: | − x| = |x|
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
|x + 3| = 2
|x − (−3)| = 2
20 luty 2007
pobierz nowszy
odległość liczb na osi liczbowej
szukamy liczb odległych o 2 od liczby −3
książki 2 2
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
|2x − 8| = −6
rozwiązanie:
spis treści wartość bezwzględna jest nieujemna |x| 0, dlatego to równanie nie ma rozwiązania
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej
p
(x − 3)2 = 1
rozwiązanie:
spis treści p
więcej w MatTV (x − 3)2 = 1
symbole √
korzystamy z własności wartości bezwzględnej: x2 = |x|
dodaj do drukowania
zgłoś błąd |x − 3| = 1
szukasz i nie ma?
odległość liczb na osi liczbowej
20 luty 2007
pobierz nowszy szukamy liczb odległych o 1 od liczby 3
1 1
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
książki
odp. szukane liczby to 1 i 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
indukcja matematyczna
dowód indukcyjny twierdzenia (wzoru) przeprowadza się w trzech krokach
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować zasadę indukcji matematycznej
w dowodzeniu twierdzeń
spis treści
. Korzystając z zasady indukcji matematycznej wykaż, że dla każdej liczby naturalnej n 1
prawdziwy jest wzór:
więcej w MatTV
symbole 1 · 3 · (1!)2 + 2 · 4 · (2!)2 + · · · + n(n + 2)(n!)2 = [(n + 1)!]2 − 1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Korzystając z zasady indukcji matematycznej, udowodnij, że każda liczba naturalna n 5
szukasz i nie ma? spełnia nierówność 2n > n2 + n − 1.
20 luty 2007 . Udowodnij stosując zasadę indukcji matematycznej, że dla każdego całkowitego, dodat-
pobierz nowszy niego n zachodzi równość:
2 + 5 + 8 + . . . + (3n − 1) = 32 n2 + 12 n
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
matematyczny blog >>>>>>>>>
Zmieniłem kolor tła tego ebook’a. Jest teraz taki, jaki jest
teraz :-). Jak to nazwać beżowo-mleczno-szary. Nie wiem.
Nie znam się na kolorach. Poprzedni był dla mnie zbyt
żółty. Próbowałem, aby był bardziej matowy, ale wychodziło
spis treści wciąż cholerne słoneczko. Teraz jest bardziej śnieżnie. A co?
Mamy w końcu zimę. Jak nie za oknem to przynajmniej na
więcej w MatTV
ekranie. Aktualny kolor mi się bardziej podoba. Dziś. Pewnie
symbole
za parę tygodni przejdzie mi i znowu będzie mi przeszkadzał.
dodaj do drukowania Niby pierdoła, ale ważna. Kolorystyka to pierwsze wrażenie.
Jeżeli jest pozytywne, to zachęca do przeglądania i szukania
zgłoś błąd
dalej. A naklikać się trochę trzeba, aby coś znaleźć. Taka to
szukasz i nie ma? już jest formuła tego ebooka. Nie ma jednej długiej strony,
na której wszystko jest. Zamiast to mnóstwo krótkich stron,
20 luty 2007 do których trzeba się doklikać. Zaletą jest to, że nadmiar
pobierz nowszy materiału nie przytłacza. W tradycyjnych książkach często
po twierdzeniu, które może nie rozumiesz, jesteś od razu
raczony jego dowodem. U mnie zamiast tego są przykłady.
A jak chcesz dowodu ;-), to klikasz magiczny trójkącik . i
masz.
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Gra w kropki to podstawowa broń ucznia, często używana na nudnych lekcjach :-) Możesz
wyćwiczyć swoje umiejętności grając na komputerze. Grę napisali moi koledzy.
strona gry
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
Zasady gry:
książki Stawasz kropkę. Następnie kropkę stawia twój przeciwnik. Później ty itd. Próbujesz okrążyć
kropki przeciwnika. Jak ci się uda to zamykasz kropkę. Przykładowo na rysunku kropka
zielona została zamknięta przez cztery czerwone. Wygrywa ten kto zamknął więcej kropek.
Zresztą sciągnij program i sam spróbuj jak to wygląda w praktyce.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
liczby i wyrażenia algebraiczne
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
oblicz
2
spis treści 2 14 : 1 12 + 16
. 3 2
więcej w MatTV
5 + 5 : 0, 3
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz 2
2 14 : 1 12 + 61
3 2
5 + 5 : 0, 3
rozwiązanie:
spis treści
6 93 6 21
2
2 2 1 3 2
2 14 : 1 12 + 16 9
: 32 + 61 · + + 16
więcej w MatTV 4 6 42 6 31 6 2
3 2 = 3 = = =
symbole 5 + 5 : 0, 3 5 + 25 : 10
3 3
5 + 2
6 51 · 6102
6
3 4
5 + 3
dodaj do drukowania 9 1 27 2 29
4 + 6 12 + 12 12 29 29 26 91 16 55 5 1
zgłoś błąd = 3 4 = 9 20 = 29 = : = · = =1
5 + 3 15 + 15 15
12 15 16 24 26 91 4 4
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający zna: zbiór liczb rzeczywistych i jego podzbiory:
liczby naturalne (liczby pierwsze), liczby całkowite, wymierne
i niewymierne.
spis treści
. z podanych liczb wypisz liczby naturalne, pierwsze, całkowite, wymierne, niewymierne,
więcej w MatTV
rzeczywiste
symbole
1 √ 2 √ 12 √ √3
√4
dodaj do drukowania −3, 5, , − 2, π, 1 , 1000, 10, 3.12, − , 13, 9, 1, 0, 8, 5
2 3 3
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
. z podanych liczb wypisz liczby naturalne, pierwsze, całkowite, wymierne, niewymierne,
rzeczywiste
1 √ 2 √ 12 √ √3
√4
−3, 5, , − 2, π, 1 , 1000, 10, 3.12, − , 13, 9, 1, 0, 8, 5
2 3 3
spis treści rozwiązania:
więcej w MatTV 12 √ √
3
symbole − = −4 9=3 8=2
3
dodaj do drukowania
√ √
3
zgłoś błąd liczby naturalne: 5, 1000, 13, 9, 1, 0, 8
szukasz i nie ma? √ √
3
liczby pierwsze: 5, 13, 9, 8
20 luty 2007 12 √ √3
pobierz nowszy liczby całkowite: −3, 5, 1000, − , 13, 9, 1, 0, 8
3
1 12 √ √3
liczby wymierne: −3, 5, , π, 1000, − , 13, 9, 1, 0, 8
2 3
książki √ √ √
4
liczby niewymierne: − 2, π, 10, 3.12, 5
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
która z podanych dwóch liczb jest większa?
14 15 123 123
√ √
234 234 345 344 3 2 2 3
rozwiązanie:
14 15
234 < 234
spis treści
mianowniki ułamków są równe, ale licznik drugiego ułamka jest większy
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania rozwiązanie:
123 123
zgłoś błąd 345 < 344
szukasz i nie ma? liczniki ułamków są równe, ale mianownik drugiego ułamka jest mniejszy
20 luty 2007
pobierz nowszy
rozwiązanie:
√ √ √ √ √ √
3 2 = 32 · 2 = 18 2 3 = 22 · 3 = 12
√ √
książki 3 2>2 3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: przedstawiać liczby wymierne w różnych
postaciach (ułamek zwykły, ułamek dziesiętny)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zamień na ułamek zwykły
5, 12
rozwiązanie:
spis treści 12 3
5, 12 = 5 =5
więcej w MatTV 100 25
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zamień na ułamek zwykły
3, (6)
rozwiązanie:
3, (6) = 3, 6666 . . .
spis treści x = 3, 6666 . . . / · 10
więcej w MatTV
10x = 36, 666 . . .
symbole
10x = 36, 666 . . .
dodaj do drukowania x = 3, 6666 . . .
zgłoś błąd − 9x = 33
szukasz i nie ma?
9x = 33 / : 9
33
20 luty 2007 x= 9
pobierz nowszy
x = 3 69 = 3 23
odp. 3, (6) = 3 32
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zamień na ułamek zwykły
5, (24)
rozwiązanie:
5, (24) = 5, 242424 . . .
spis treści x = 5, 242424 . . . / · 100
więcej w MatTV
100x = 524, 2424 . . .
symbole
100x = 524, 2424 . . .
dodaj do drukowania x = 5, 2424 . . .
zgłoś błąd − 99x = 519
szukasz i nie ma?
99x = 519 / : 99
519
20 luty 2007 x= 99
pobierz nowszy
x = 4 24 8
99 = 3 33
8
odp. 5, (24) = 3 33
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zamień na ułamek zwykły
3, 7(8)
rozwiązanie:
3, 7(8) = 3, 78888 . . .
spis treści x = 3, 78888 . . . / · 10
więcej w MatTV
10x = 37, 8888 . . . / · 10
symbole
100x = 378, 8888 . . .
dodaj do drukowania
100x = 378, 8888 . . .
zgłoś błąd 10x = 37, 8888 . . .
szukasz i nie ma? − 90x = 341
x = 3 71 71
90 = 3 90
71
odp. 3, 7(8) = 3 90
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
usuń niewymierność z mianownika
√ √
3 2 2 3+1
√ √ √
6 5 7 4 3
spis treści
rozwiązanie: √ √
więcej w MatTV 3 3 6 3 6
symbole √ =√ ·√ =
6 6 6 6
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
rozwiązanie: √ √ √ √ √
2 2 7 14 14
20 luty 2007 √ = √ ·√ = =
5 7 5 7 7 5 · 7 35
pobierz nowszy
rozwiązanie:
książki
√ √ √ √ √ √
2 3+1 2 3+1 3 (2 3 + 1) · 3 6+ 3
√ = √ ·√ = =
4 3 4 3 3 4·3 12
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
usuń niewymierność z mianownika
√ √ √
8 3 4 3+ 5
√ √ √ √
2+ 5 2−3 5+ 3
książki
korzystamy z (a − b)(a + b) = a2 − b2
√ √ √ √ √ √ √ √
4 3+ 5 4 3+ 5 5− 3 4 15 − 12 + 5 − 15
√ √ = √ √ ·√ √ = √ √ =
5+ 3 5+ 3 5− 3 ( 5)2 − ( 3)2
√ √
3 15 − 7 3 15 − 7
jakub@matematyka.pisz.pl = =
5−3 2
www.matematyka.pisz.pl
usuń niewymierność z mianownika
√
3
3 4 2
√
3
√
3
√
3
√
2−1 5+2 4+ 32
korzystamy z a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 )
√ √ √ √ √ √ √ √ √ √
3
2 3
2 ( 3 4)2 − 3 4 3 2 + ( 3 2)2 3
2( 3 16 − 3 8 + 3 4)
√
3
√ =√ √ · √ √ √ √ = √ √ =
4+ 32 3
4 + 3 2 ( 3 4)2 − 3 4 3 2 + ( 3 2)2 ( 3 4)3 + ( 3 2)3
√3
√ √ √ √
32 − 2 3 2 + 3 8 234−232+2
jakub@matematyka.pisz.pl = =
4+2 6
www.matematyka.pisz.pl
funkcja liniowa
wzory, twierdzenia, definicje
• funkcja liniowa
• proste równoległe i prostopadłe
• równanie oznaczone, sprzeczne, nieoznaczone
spis treści • układ równań oznaczony, sprzeczny, nieoznaczony
więcej w MatTV • rozwiązywanie układu równań za pomocą wyznaczników
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd rozwiązane zadania
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
. Dla funkcji
spis treści
y = 3x − 2
więcej w MatTV
symbole narysuj wykres, podaj dziedzinę, zbiór wartości, miejsce zerowe, monotoniczność.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać najmniejszą i największą wartość
funkcji kwadratowej w przedziale
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozkładać wielomian na czynniki między innymi
z wykorzystaniem twierdzenia Bézouta oraz twierdzenia
o wymiernych pierwiastkach wielomianu o współczynnikach
całkowitych
spis treści
więcej w MatTV
Rozwiąż korzystając z dzielników:
symbole . x3 − 2x2 − 5x + 6 = 0 . x3 − 4x2 − 3x + 18 = 0
dodaj do drukowania . x3 − x2 − 3x − 9 = 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać ciąg arytmetyczny na podstawie
wskazanych danych
Dla poniższych ciągów arytmetycznych podaj pierwszy wyraz a1 i różnicę r . Oblicz wartość
spis treści
a30 i a40 .
więcej w MatTV
. 2, 5, 8, 11, 14, . . . . 10, 7, 4, 1, −2, . . .
symbole
Wyznacz ciąg arytmetyczny mając dane.
dodaj do drukowania
. a2 = 5 a3 = 7 . a5 = 18 a6 = 21
zgłoś błąd
Wyznacz ciąg arytmetyczny mając dane.
szukasz i nie ma?
. a5 = 12 a8 = 18 . a11 = 30 a15 = 42
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać sumę n kolejnych wyrazów
ciągu arytmetycznego
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować własności ciągu arytmetycznego
w zadaniach (także tekstowych)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać ciąg geometryczny na podstawie
wskazanych danych
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać sumę n kolejnych wyrazów
ciągu geometrycznego
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
granica funkcji w nieskończoności
wzory, twierdzenia, definicje
• wyrażenia nieoznaczone
• granica funkcji w +∞
• granica funkcji w −∞
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania rozwiązane zadania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
Tego tematu nie ma w programie liceum. Można sprawdzić to w informatorze maturalnym
dostępnym na stronach stronach cke. Zamieściłem go, bo często jest przerabiany w liceach
20 luty 2007 jako dodatkowy.
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać pochodne wielomianów
i funkcji wymiernych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać wartości funkcji trygonometrycznych
kąta ostrego oraz wyznaczać miarę kąta, gdy dana jest wartość
funkcji trygonometrycznej tego kąta
spis treści
. Kij o długości 1,5 m wbity w ziemię rzuca cień na 4 m. Oblicz pod jakim kątem
więcej w MatTV
padają promienie słoneczne.
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować wzory redukcyjne do przekształcania
wyrażeń trygonometrycznych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać własności graniastosłupów (prostych,
prawidłowych), badać wzajemne położenie prostych i płaszczyzn
w przestrzeni, stosować pojęcia: kąta dwuściennego, kąta między
prostą i płaszczyzną w rozwiązywaniu zadań
spis treści
więcej w MatTV
. Sześcian o krawędzi długości a przecięto płaszczyzną przechodzącą przez przekątną pod-
symbole stawy i nachyloną do płaszczyzny podstawy pod kątem π3 .Sporządź odpowiedni rysunek.
dodaj do drukowania Oblicz pole otrzymanego przekroju.
zgłoś błąd . Wybierz dwie dowolne przekątne sześcianu i oblicz cosinus kąta między nimi. Sporządź
szukasz i nie ma? odpowiedni rysunek i zaznacz na nim kąt, którego cosinus obliczasz.
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać własności ostrosłupów, badać wzajemne
położenie prostych i płaszczyzn w przestrzeni, stosować pojęcia:
kąta dwuściennego, kąta między prostą i płaszczyzną
w rozwiązywaniu zadań
spis treści
więcej w MatTV
. Oblicz długość wysokości ostrosłupa prawidłowego czworokątnego , którego wszystkie
symbole krawędzie mają jednakową długość, równą 4 cm.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować pochodną do rozwiązywania
zadań optymalizacyjnych
spis treści
. Objętość walca jest równa 250π cm3 . Przedstaw pole powierzchni całkowitej tego walca
jako funkcję długości promienia jego podstawy i określ dziedzinę tej funkcji. Wyznacz długość
więcej w MatTV
promienia takiego walca, którego pole powierzchni całkowitej jest najmniejsze.
symbole
dodaj do drukowania . Na kuli o promieniu R = 4 cm opisujemy stożki o promieniu r i wysokości H . Spośród
wszystkich takich stożków wyznacz ten, który ma najmniejszą objętość. Oblicz tę objętość.
zgłoś błąd Oblicz promień i wysokość znalezionego stożka.
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oblicz długość wysokości ostrosłupa prawidłowego czworokątnego , którego wszystkie kra-
wędzie mają jednakową długość, równą 4 cm.
rozwiązanie:
ostrosłup prawidłowy czworokątny ma w podstawie kwadrat, a wysokość pada na punkt
spis treści przecięcia się przekątnych
więcej w MatTV
symbole √
przekątna kwadratu o boku 4 cm ma długość 4 2 . 4
dodaj do drukowania 4 H 4
4
zgłoś błąd 4
szukasz i nie ma? √
4 √ 2 2
2 2 4
20 luty 2007 4
pobierz nowszy
√
Wysokość H , połowa przekątnej 2 2 i krawędź boczna ostrosłupa 4 tworzą trójkąt prosto-
kąny. Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa:
√
książki H 2 + (2 2)2 = 42
H 2 + 8 = 16
H 2 = 16 − 8
H2 = 8
√ √ √
H = 8= 4·2=2 2
jakub@matematyka.pisz.pl √
Odp. Wysokość ostrosłupa wynosi 2 2 cm
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania i nierówności liniowe
z jedną niewiadomą
rozwiąż równania
spis treści
więcej w MatTV . x − 2(x + 5) = −3(4 + x) + 8 . (x + 2)2 = 2x + (x − 3)2
x
symbole . 2 − 3(x − 2) = −5x + 16 . (x − 2)(x + 2) = (x − 1)2
x+1 x
dodaj do drukowania . 3 − 2(x − 1) = 2 −x . 2(x − 4)(x + 5) = x(2x − 10) − 16
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
x − 2(x + 5) = −3(4 + x) + 8
rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
x
− 3(x − 2) = −5x + 16
2
rozwiązanie:
spis treści x .
− 3(x − 2) = −5x + 16 ·2
więcej w MatTV 2
symbole x − 6(x − 2) = −10x + 32
x − 6x + 12 = −10x + 32
dodaj do drukowania
−5x + 12 = −10x + 32
zgłoś błąd
−5x + 10x = 32 − 12
szukasz i nie ma?
5x = 20 :5
20 luty 2007 x=4
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
x+1 x
− 2(x − 1) = − x
3 2
rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
(x + 2)2 = 2x + (x − 3)2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (x + 2)2 = 2x + (x − 3)2
symbole
wzory skróconego mnożenia
dodaj do drukowania
x2 + 4x + 4 = 2x + x2 − 6x + 9
zgłoś błąd x2 + 4x − 2x − x2 + 6x = 9 − 4
szukasz i nie ma? 8x = 5
:8
5
20 luty 2007 x=
pobierz nowszy 8
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
(x − 2)(x + 2) = (x − 1)2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (x − 2)(x + 2) = (x − 1)2
symbole
wzory skróconego mnożenia
dodaj do drukowania
x2 − 4 = x2 − 2x + 1
zgłoś błąd x2 − x2 + 2x = 1 + 4
szukasz i nie ma? 2x = 5
:2
20 luty 2007 5 1
x= =2
pobierz nowszy 2 2
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
2(x − 4)(x + 5) = x(2x − 10) − 14
rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
2(x − 3) − (4 − 3x) > 3x − 4
rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
x + 1 1 − 4x
+ ¬ 4 − 2x
5 3
rozwiązanie:
spis treści x + 1 1 − 4x .
więcej w MatTV + ¬ 4 − 2x · 15
5 3
symbole
15(x + 1) 15(1 − 4x)
dodaj do drukowania
+ ¬ 15(4 − 2x)
5 3
zgłoś błąd 3(x + 1) + 5(1 − 4x) ¬ 60 − 30x
szukasz i nie ma?
3x + 3 + 5 − 20x ¬ 60 − 30x
20 luty 2007 −17x + 8 ¬ 60 − 30x
pobierz nowszy
−17x + 30x ¬ 60 − 8
13x ¬ 52 : 13
książki x¬4
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
(x − 1)2 − 2x 1 − (2 − x)(2 + x)
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (x − 1)2 − 2x 1 − (2 − x)(2 + x)
symbole
wzory skróconego mnożenia
dodaj do drukowania
x2 − 2x + 1 − 2x 1 − (4 − x2 )
zgłoś błąd x2 − 4x + 1 1 − 4 + x2
szukasz i nie ma? x2 − 4x − x2 1 − 4 − 1
−4x −4 : (−4)
20 luty 2007
pobierz nowszy x¬1
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż równanie
2(x − 4)2 x 2 1
+ < (3 + x)(x + 5) − 2
3 2 3 6
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 2(x − 4)2 x 2 1 .
symbole + < (3 + x)(x + 5) − 2 ·6
3 2 3 6
dodaj do drukowania 12(x − 4)2 6x 12 13
+ < (3 + x)(x + 5) − 6 ·
zgłoś błąd 3 2 3 6
szukasz i nie ma?
4(x − 4)2 + 3x < 4(3x + 15 + x2 + 5x) − 13
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać liczbę rozwiązań równania z jedną
niewiadomą
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
podaj liczbę rozwiązań równania
2(3x − 2) − 5 = 7 − 2x
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 2(3x − 2) − 5 = 7 − 2x
symbole 6x − 4 − 5 = 7 − 2x
dodaj do drukowania 6x − 9 = 7 − 2x
zgłoś błąd 6x + 2x = 7 + 9
szukasz i nie ma? 8x = 16 :8
x=2
20 luty 2007
pobierz nowszy
odp. otrzymaliśmy jedno rozwiązanie (równanie oznaczone)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
podaj liczbę rozwiązań równania
5x − 3 = 2(x + 4) + 3x
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 5x − 3 = 2(x + 4) + 3x
symbole 5x − 3 = 2x + 8 + 3x
dodaj do drukowania 5x − 3 = 5x + 8
zgłoś błąd 5x − 5x = 8 + 3
szukasz i nie ma? 0 = 11
20 luty 2007 odp. otrzymaliśmy równość fałszywą, czyli równanie nie ma rozwiązania (równanie sprzeczne)
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
podaj liczbę rozwiązań równania
(x − 2)2 = (x − 1)(x + 1) − 4x
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole (x − 2)2 = (x − 1)(x + 1) − 4x
dodaj do drukowania wzory skróconego mnożenia
zgłoś błąd
x2 − 4x + 4 = x2 − 1 − 4x
szukasz i nie ma?
x2 − 4x − x2 + 4x = −1 − 4
20 luty 2007 0 = −5
pobierz nowszy
odp. otrzymaliśmy równość fałszywą, czyli równanie nie ma rozwiązania (równanie sprzeczne)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
podaj liczbę rozwiązań równania
8 − (2x − 4) = −2(x − 1) + 10
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 8 − (2x − 4) = −2(x − 1) + 10
symbole 8 − 2x + 4 = −2x + 2 + 10
dodaj do drukowania 12 − 2x = −2x + 12
zgłoś błąd −2x + 2x = 12 − 12
szukasz i nie ma? 0=0
20 luty 2007 odp. otrzymaliśmy równość prawdziwą, czyli równanie ma nieskończoną liczbę rozwiązań
pobierz nowszy (równanie nieoznaczone)
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
podaj liczbę rozwiązań równania
3x − 2 2
− 2x = − − x
3 3
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
podaj liczbę rozwiązań równania
(x + 3)2 − (x − 3)(x + 3) = 5
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole (x + 3)2 − (x − 3)(x + 3) = 5
dodaj do drukowania wzory skróconego mnożenia
zgłoś błąd
x2 + 6x + 9 − (x2 − 9) = 5
szukasz i nie ma?
x2 + 6x + 9 − x2 + 9 = 5
6x + 18 = 5
20 luty 2007
pobierz nowszy 6x = 5 − 18
6x = −13
13 1
x=− = −2
6 6
książki
odp. otrzymaliśmy jedno rozwiązanie (równanie oznaczone)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
równanie oznaczone, sprzeczne, nieoznaczone
20 luty 2007
pobierz nowszy
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać zadania tekstowe prowadzące
do równań z jedną niewiadomą
spis treści
. Tomek i Ania są rodzeństwem. Tomek jest o 2 lata starszy od siostry. Za 5 lat będą mieli
razem 40. Ile lat mają teraz?
więcej w MatTV
symbole . Maciek kupił o 20 więcej płyt DVD niż CD. Czysta płyta CD kosztuje 80 gr
a DVD 1, 20 zł. Za wszystko zapłacił 44 zł. Ile płyt każdego rodzaju kupił Maciek?
dodaj do drukowania
zgłoś błąd . Cyfra dziesiątek pewnej liczby dwucyfrowej jest dwa razy większa od cyfry jedności. Po
przestawieniu miejscami cyfry dziesiątek z cyfrą jedności otrzymamy liczbę o 18 mniejszą od
szukasz i nie ma?
początkowej. Znajdź liczbę początkową.
20 luty 2007 . Cena pewnego towaru wraz z 7% stawką podatku VAT była równa 64, 20 złotych. Oblicz
pobierz nowszy cenę tego towaru, gdyby stawka podatku VAT była równa 22% zamiast 7%.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
matematyczny blog >>>>>>>>>
Zmieniłem skrypt pobierania ebook’a ze
strony www.matematyka.pisz.pl. Dotychczas skrypt wysy-
łał ebook’a w formacje pdf. W dodatku był tak napisany,
ze należało kliknąć przycisk „Zapisz”. Jak to sie zrobiło to
spis treści można było zapisac ebook na pulpicie i z niego uruchomić.
Gorzej było jak ktos wybrał otwórz, bo wtedy przeglądarka
więcej w MatTV
sciągała, sciągała, sciągała a jak sciagneła to informowała o
symbole
błedzie. No to gościu wkurzony jeszcze raz klika sciąganie i
dodaj do drukowania znowu to samo. Rekordzisci próbowali tak po kilka razy. W
zasadzie mój bład powinnienem to wcześniej naprawić. No i
zgłoś błąd
naprawiłem, są świeta więcej czasu wolnego i któregoś wie-
szukasz i nie ma? czora zainteresowałem się tym. Taraz jest zrobiony tak, że
wysyła plik pdf spakowany zip’em. Działają obydwie opcje
20 luty 2007 „Zapisz” i „Otwórz”. Jak sie wybierze otwórz to po ścią-
pobierz nowszy gnięciu otworzy sie nowy folder z juz rozpakowanym pdf’em.
Teraz wystarczy na niego kliknąć i otwiera sie Acrobat Re-
ader w nowym oknie. No własnie w nowym oknie. Gdym dał
na stronie link bezpośredni do pdf, to by sie Acrobat Re-
ader uruchomił w przeglądarce. W efekcie wszystko by było
książki
mniejsze i gorzej wygladało. No i pózniej jak to zapisać.
Wiekszosc osób nie wie. A tak z folderu spokojnie przecią-
gnie plik na pulpit. I jescze jedna wazna korzysc zipowania.
Z pliku o wielkości ponad 6MB zjechałem do wielkosci ciut
poniżej 2MB. Ma to znaczenie szczególnie dla osób z wol-
niejszymi łaczami.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
matematyczny blog >>>>>>>>>
Ja mam neostrade 128, ale teraz jadę na prędkości mo-
demowej, bo znowu przed koncem miesiąca przekroczyłem
magiczny limit 7GB. W ramach testu ściąganie 2MB trwało
około 10 minut. Wolę nie myśleć, co by było gdybym musiał
spis treści ściągać poprzednie 6MB. Nawiasem mówiąc przysyłają mi
rachunek za neostradę 128, a w rzeczywistości mam 256.
więcej w MatTV
Albo ja nie wiem o jakimś bonusie, którym zostałem obda-
symbole
rowany, albo w tepsie mają taki bajzel. No ale nie mam nic
dodaj do drukowania przeciwko. :-)
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Tomek i Ania są rodzeństwem. Tomek jest o 2 lata starszy od siostry. Za 5 lat będą mieli
razem 40. Ile lat mają teraz?
rozwiązanie:
x – wiek Ani
x+2 – wiek Tomka
spis treści
x+5 – wiek Ani za 5 lat
więcej w MatTV x+2+5 – wiek Tomka za 5 lat
symbole
dodaj do drukowania (x + 5) + (x + 2 + 5) = 40
zgłoś błąd x + 5 + x + 7 = 40
szukasz i nie ma? 2x + 12 = 40
2x = 40 − 12
20 luty 2007 2x = 28
:2
pobierz nowszy
x = 14
14 – wiek Ani
14 + 2 = 16 – wiek Tomka
książki
odp. Ania teraz ma 14 lat a Tomek 16 lat.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Maciek kupił o 20 więcej płyt DVD niż CD. Czysta płyta CD kosztuje 80 gr a DVD 1, 20 zł.
Za wszystko zapłacił 44 zł. Ile płyt każdego rodzaju kupił Maciek?
rozwiązanie:
80 gr = 0, 80 zł
spis treści x – liczba kupionych płyt CD
więcej w MatTV 0, 8x – tyle zapłacił za płyty CD Maciek
symbole
x + 20 – liczba kupionych płyt DVD
1, 2(x + 20) – tyle zapłacił za płyty DVD Maciek
dodaj do drukowania
zgłoś błąd 0, 8x + 1, 2(x + 20) = 44
szukasz i nie ma? 0, 8x + 1, 2x + 24 = 44
2x + 24 = 44
20 luty 2007 2x = 44 − 24
pobierz nowszy
2x = 20 :2
x = 10
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Cyfra dziesiątek pewnej liczby dwucyfrowej jest dwa razy większa od cyfry jedności. Po
przestawieniu miejscami cyfry dziesiątek z cyfrą jedności otrzymamy liczbę o 18 mniejszą od
początkowej. Znajdź liczbę początkową.
rozwiązanie:
x – cyfra jedności
spis treści
2x – cyfra dziesiątek
więcej w MatTV 10(2x) + x – szukana liczba dwucyfrowa
symbole 10x + 2x – liczba dwucyfrowa po przestawieniu cyfr
dodaj do drukowania
zgłoś błąd 10(2x) + x = 10x + 2x + 18
szukasz i nie ma? 20x + x = 12x + 18
21x = 12x + 18
20 luty 2007 21x − 12x = 18
pobierz nowszy
9x = 18 :9
x=2
2 – cyfra jedności
książki 2·2=4 – cyfra dziesiątek
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać zadania tekstowe prowadzące
do nierówności z jedną niewiadomą
spis treści
. Ania z doświadczenia wie, że na każde dwa zapisane zeszyty zużywa jeden długopis.
Zeszyt kosztuje 1, 5 zł a długopis 2 zł. Ania chce, aby długopisy wystarczyły jej do zapisania
więcej w MatTV
kupionych zeszytów. Ile Ania może kupić zeszytów i długopisów, jeżeli ma do wydania 32 zł?
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Ania z doświadczenia wie, że na każde dwa zapisane zeszyty zużywa jeden długopis. Zeszyt
kosztuje 1, 5 zł a długopis 2 zł. Ania chce, aby długopisy wystarczyły jej do zapisania ku-
pionych zeszytów. Ile najwięcej Ania może kupić zeszytów i potrzebnych do ich zapisania
długopisów, jeżeli ma do wydania 32 zł?
rozwiązanie:
spis treści
x – tyle Ania kupi długopisów
więcej w MatTV x·2 – tyle Ania wyda na długopisy
symbole 2x – tyle Ania kupi zeszytów (dwa razy więcej niż długopisów)
dodaj do drukowania 2x · 1, 5 – tyle Ania wyda na zeszyty
zgłoś błąd
x · 2 + 2x · 1, 5 ¬ 32
szukasz i nie ma?
2x + 3x ¬ 32
20 luty 2007 5x ¬ 32 :5
pobierz nowszy x ¬ 6, 4
6 – tyle Ania kupi długopisów
2 · 6 = 12 – tyle Ania kupi zeszytów
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać algebraicznie i graficznie
układy równań liniowych z dwiema niewiadomymi
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż metodą podstawiania
(
3x − 2y = 4
x + 5y = 7
zgłoś błąd
x − 2 + 2y = x + y
.
szukasz i nie ma? ·6
3 2
2(x − y) = 5 − 3(x − 2)
20 luty 2007
pobierz nowszy
6(x − 2) + 12y = 6(x + y)
3 2
2(x − y) = 5 − 3(x − 2)
książki (
2(x − 2) + 12y = 3(x + y)
2(x − y) = 5 − 3(x − 2)
(
2x − 4 + 12y = 3x + 3y
2x − 2y = 5 − 3x + 6
dalej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
(
2x + 12y − 3x − 3y = 4
2x − 2y + 3x = 11
(
− x + 9y = 4
5x − 2y = 11
spis treści (
więcej w MatTV − x = 4 − 9y : (−1)
symbole 5x − 2y = 11
(
dodaj do drukowania
x = −4 + 9y : (−1)
zgłoś błąd 5x − 2y = 11
szukasz i nie ma? (
x = −4 + 9y
20 luty 2007 5(−4 + 9y) − 2y = 11
pobierz nowszy
5(−4 + 9y) − 2y = 11
−20 + 45y − 2y = 11
43y = 11 + 20
książki 43y = 33
: 43
33
y=
43
x = −4 + 9y
y = 33
43
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl dalej
33
x = −4 + 9 ·
43
y =
33
43
297 39 39
spis treści x = −4 +
= −4 + 6 =2
43 43 43
więcej w MatTV y =
33
symbole 43
dodaj do drukowania 39
x = 2 43
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? y = 33
43
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż metodą przeciwnych współczynników
(
2x − 3y = −7
x + 5y = 3
2x − 3 · 1 = −7
książki
2x − 3 = −7
2x = −7 + 3
2x = −4 :2
x = −2
(
x = −2
jakub@matematyka.pisz.pl y=1
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż metodą przeciwnych współczynników
(
3x + 5y = −2
2x − 4y = 6
6x − 12 · (−1) = 18
książki
6x + 12 = 18
6x = 18 − 12
6x = 6
x=1
(
x=1
jakub@matematyka.pisz.pl y = −1
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż metodą przeciwnych współczynników
2 2 2 2
(x + 2) + y = (y + 3) + x
1 1
x − 3y = (x + y)
4 2
spis treści
więcej w MatTV rozwiązanie:
2 2 2 2
(x + 2) + y = (y + 3) + x
symbole
1 1
dodaj do drukowania x − 3y = (x + y)
4 2
zgłoś błąd wzory skróconego mnożenia
szukasz i nie ma?
2 2 2 2
x + 4x + 4 + y = y + 6y + 9 + x
20 luty 2007 1 1
x − 3y = (x + y)
·4
pobierz nowszy 4 2
( 2
x + 4x + y 2 − y 2 − 6y − x2 = 9 − 4
x − 12y = 2(x + y)
książki (
4x − 6y = 5
x − 12y = 2x + 2y
(
4x − 6y = 5
x − 12y − 2x − 2y = 0
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
www.matematyka.pisz.pl
(
4x − 6y = 5
− x − 14y = 0 ·4
(
4x − 6y = 5
+ −4x − 56y = 0
spis treści
więcej w MatTV
−62y = 5 : (−62)
symbole
5
dodaj do drukowania y=−
62
zgłoś błąd
5
szukasz i nie ma? 4x − 6 · − =5
62
20 luty 2007 30
4x + =5
pobierz nowszy 62
15
4x + =5
31
15
książki 4x = 5 −
31
16
4x = 4 :4
31
140 1 35 4
x= · = =1
4
31 4 31 31
x = 1 31
y = − 5
jakub@matematyka.pisz.pl
62
www.matematyka.pisz.pl
rozwiązywanie układu równań za pomocą wyznaczników
(
a1 x + b1 y = c1
a2 x + b2 y = c2
Wx
x = W
książki
y = Wy
W
jakub@matematyka.pisz.pl dla W = 0 i jeżeli Wx 6= 0 lub Wy 6= 0 uład równań jest sprzeczny, czyli nie ma rozwiązań
www.matematyka.pisz.pl
układ równań oznaczony, sprzeczny, nieoznaczony
20 luty 2007 ( ( (
pobierz nowszy x+y =1 2x + y = 3 x=x
x+y =1 2x + y = 3 y=y
książki
układ równań sprzeczny nie ma rozwiązania
przykłady:
( ( (
x+y =1 2x + y = 3 x+1=x
x+y =2 2x + y = 5 x+y =3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
rozwiąż za pomocą wyznaczników
(
x−y = 2
3x − 3y = 1
odp. na podstawie wzorów układ równań jest sprzeczny, czyli nie ma rozwiązań
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
podaj liczbę rozwiązań układu równań i jego interpretację graficzną
(
x − y = −1
x+y =3
rozwiązanie:
spis treści (
więcej w MatTV x − y = −1 interpretacja graficzna:
symbole x+y = 3 x − y = −1 x+y =3
y = −x + 3
dodaj do drukowania −y = −x − 1 : (−1)
(
x = −1 + y
zgłoś błąd −1+y+y =3 y =x+1
szukasz i nie ma?
−1 + y + y = 3 x −2 0 2 x −2 0 2
20 luty 2007 −1 + 2y = 3 y −1 1 3 y 5 3 1
pobierz nowszy 2y = 3 + 1
1
2y = 4 :2
+
y
x
y=2
=
y
(
książki x = −1 + y
y
y=2
=
−
x
x
(
+
x = −1 + 2
3
y=2
(
x=1
jakub@matematyka.pisz.pl y=2
www.matematyka.pisz.pl odp. układ równań ma jedno rozwiązanie
podaj liczbę rozwiązań układu równań i jego interpretację graficzną
(
−2x + y = 1
x − 12 y = 2
rozwiązanie:
spis treści (
więcej w MatTV −2x + y = 1 interpretacja graficzna:
symbole x − 12 y = 2 x − 12 y = 2
−2x + y = 1 ·2
dodaj do drukowania y = 2x + 1 2x − y = 4
(
y = 1 + 2x
zgłoś błąd x − 12 (1 + 2x) = 3 −y = −2x + 4 : (−1)
szukasz i nie ma? y = 2x − 4
x − 12 (1 + 2x) = 3
·2
20 luty 2007 2x − (1 + 2x) = 6 x −2 0 2 x −1 0 3
pobierz nowszy 2x − 1 − 2x = 6 y −3 1 5 y −6 −4 2
−1 = 6
y
układ równań jest sprzeczny
+1
książki
2x
y=
−4
x
2x
y=
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl odp. układ równań jest sprzeczny, czyli nie ma rozwiązań
podaj liczbę rozwiązań układu równań i jego interpretację graficzną
(
2x − 2y = 2
3x − 3y = 3
rozwiązanie:
spis treści (
więcej w MatTV 2x − 2y = 2 interpretacja graficzna:
symbole 3x − 3y = 3 2x − 2y = 2 3x − 3y = 3
dodaj do drukowania
(
−2y = −2x + 2 : (−2)
2x = 2 + 2y :2 −3y = −3x + 3 : (−3)
zgłoś błąd 3x − 3y = 3 y =x−1 y =x−1
szukasz i nie ma? (
x=1+y x −2 0 2
20 luty 2007 3(1 + y) − 3y = 3 y −3 −1 1
pobierz nowszy
3(1 + y) − 3y = 3
y
3 + 3y − 3y = 3
1
−
3=3
x
=
książki
y
układ równań jest nieoznaczony
x
jakub@matematyka.pisz.pl
odp. układ równań jest nieoznaczony, czyli ma nieskończenie wiele rozwiązań
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wykonywać działania na potęgach o wykładnikach
całkowitych i wymiernych
oblicz:
spis treści 1 2
więcej w MatTV
. ( 13 )0 . (2 23 )−2 . 81 2 . 83
1 3
symbole 2−3 (1, 5)−3 (0, 04) 2 82
3
( 23 )−2 16 2 (0, 16)−1,5
dodaj do drukowania
zgłoś błąd oblicz:
1 √
szukasz i nie ma? 3 1
−2 8 2 · 32
. 2 ·2 ·2 2 .
1
41,5
20 luty 2007 2 3 · 43 · 2−4 1 1
9 3 · 27 2
pobierz nowszy 1 2 1 √
4 ·8 ·
3 3
4 3
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać przybliżenia dziesiętne danej liczby
rzeczywistej z zadaną dokładnością (również z użyciem
kalkulatora)
spis treści
. podaj przybliżenie liczby do drugiego miejsca po przecinku
więcej w MatTV
2 √
symbole 3, 528 3, 523 3, 525 12, 7898 4, 29999 3 π
7
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
podaj przybliżenie liczby do drugiego miejsca po przecinku
2 √
3, 528 3, 523 3, 525 12, 7898 4, 29999 3 π
7
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV cyfrę stojącą na drugim miejscu po przecinku zaokrąglamy o 1 w górę, jeżeli trzecia cyfra po
przecinku jest większa lub równa 5
symbole
dodaj do drukowania 3,528 ≈ 3, 53 ponieważ 8 5
zgłoś błąd
3,523 ≈ 3, 52 ponieważ 3 < 5
szukasz i nie ma?
3,525 ≈ 3, 53 ponieważ trzecia cyfra jest równa 5
20 luty 2007
pobierz nowszy
12,7898 ≈ 12, 79 ponieważ 9 5
4,29999 ≈ 4, 30 ponieważ 9 5
2
7 ≈ 0,2857 ≈ 0, 29 ponieważ trzecia cyfra jest równa 5
√
książki 3 ≈ 1,73205 ≈ 1, 73 ponieważ 2 < 5
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wykonywać działania na wyrażeniach
algebraicznych (w tym stosować wzory skróconego mnożenia,
również na sześcian sumy i różnicy oraz sumę i różnicę sześcianów)
spis treści
uprość:
więcej w MatTV
symbole
. x − 2y(3x + 5) − 4xy . 2x(3x + 5)(4y − 6) − 2(x + 3y)
dodaj do drukowania
(3x − 2)(4x + 5) + 2x(x + 3y) −3(5 − 3a) − (4b − 2c) + 14 (a − c)
x − 2y 3x + y
zgłoś błąd 3a − (2a − 1)(4b − 3) + 5 + − 5(x − 2y)
3 2
szukasz i nie ma?
uprość:
20 luty 2007 . (x + 4)2 . (x − 3)2 . (x − 2)(x + 2)
pobierz nowszy 2 2
(2x + 5) (3x − 4) (5x + 7)(5x − 7)
2 2
(3x + 2y) (2y − 5x) (x − 3y)(x + 3y)
. (x + 5)3 . (x − 2)3
książki
(2x + 1)3 (3x − 4)3
(x + 3y)3 (2x − y)3
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
uprość:
rozwiązanie:
x − 2y(3x + 5) − 4xy = x − 6yx − 10y − 4xy = x − 10y − 10xy
spis treści
więcej w MatTV
symbole rozwiązanie:
dodaj do drukowania (3x − 2)(4x + 5) + 2x(x + 3y) = 12x2 + 15x − 8x − 10 + 2x2 + 6xy =
= 14x2 + 7x + 6xy − 10
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
uprość:
rozwiązanie:
2x(3x + 5)(4y − 6) − 2(x + 3y) = 2x(12xy − 18x + 20y − 30) − 2x − 6y =
= 24x2 y − 18x2 + 40xy − 60x − 2x − 6y =
spis treści = 24x2 y − 18x2 + 40xy − 62x − 6y
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
rozwiązanie:
zgłoś błąd −3(5 − 3a) − (4b − 2c) + 41 (a − c) = −15 + 9a − 4b + 2c + 41 a − 14 c =
szukasz i nie ma? = 9 14 a − 4b + 1 34 c − 15
20 luty 2007
pobierz nowszy
rozwiązanie:
x − 2y 3x + y 2(x − 2y) 3(3x + y) 30(x − 2y)
+ − 5(x − 2y) = + − =
3 2 6 6 6
książki
2x − 4y + 9x + 3y − 30x + 60y
= =
6
−19x + 59y
=
6
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
uprość:
(x + 4)2 (2x + 5)2 (3x + 2y)2
rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
uprość:
(x − 3)2 (3x − 4)2 (2y − 5x)2
rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
uprość:
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV korzystam z (a − b)(a + b) = a2 − b2
symbole
(x − 2)(x + 2) = x2 − 22 = x2 − 4
dodaj do drukowania
zgłoś błąd (5x + 7)(5x − 7) = (5x)2 − 72 = 25x2 − 49
szukasz i nie ma?
(x − 3y)(x + 3y) = x2 − (3y)2 = x2 − 9y 2
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
uprość:
(x + 5)3 (2x + 1)3 (x + 3y)3
rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
uprość:
(x − 2)3 (3x − 4)3 (2x − y)3
rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
geometria analityczna
wzory, twierdzenia, definicje
• równanie kierunkowe prostej
• kąt nachylenia prostej do osi Ox
rozwiązane zadania
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
konstrukcja prostej prostopadłej do prostej k przechodzącej przez punkt A
k
spis treści
więcej w MatTV
symbole A
dodaj do drukowania k
wbijamy nóżkę cyrkla w punkt A i rysujemy D
zgłoś błąd na prostej k dwa łuki, które przecinają prostą C
szukasz i nie ma? k w punktach C i D.
20 luty 2007
pobierz nowszy A
D k
nie zmieniając rozstawu nóżek cyrkla, z punktu
D kreślimy po drugiej stronie niż punkt A łuk C
książki
A
nie zmieniając rozstawu nóżek cyrkla, z punktu
D k
C kreślimy po drugiej stronie niż punkt A łuk
przez przecięcie łuków i punkt A rysujemy pro- C
stą
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
równanie kierunkowe prostej
prosta w postaci kierunkowej jest wykresem funkcji liniowej:
y = ax + b
1
pobierz nowszy
y=
1 x 1 x 1 x
a>0 a<0 a=0
książki
współczynnik kierunkowy:
a=2 a = − 13 a=0
monotoniczność:
rosnąca malejąca stała
b
+
ax
y = ax + b
y=
spis treści
więcej w MatTV α jest równy tangensowi nachylenia
symbole
1 x
prostej do osi Ox
dodaj do drukowania a = tg α
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
przykłady:
y y y
−1
y
=
y=3
2x
−
3
x
książki
y=
+
2
135◦
63◦
1 x 1 x 1 x
Ax + By + C = 0
współczynniki A i B nie mogą być jednocześnie równe 0
spis treści
więcej w MatTV
przykłady równań:
symbole
dodaj do drukowania 3x + y − 1 = 0 − x + 2y = 0 4x − y + 3 = 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
przykłady wykresów:
20 luty 2007
=0
pobierz nowszy
y−y
−1 y y
x=1 y=2
2
2x
książki 1 x 1 x 1 x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wektor prostopadły do prostej w postaci ogólnej
~u = [−3, 1]
+y
~u = [2, 1] ~u = [−3, 1]
+1
x−1=0
=0
książki 1 x 1 x 1 x
0
2=
y−
+
−3x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozpoznawać równanie prostej w postaci ogólnej
i kierunkowej
spis treści
. zapisz równanie prostej w postaci ogólnej
więcej w MatTV
y = 2x + 5 y = 12 x − 4 3y − 5x = 8
symbole
dodaj do drukowania . zapisz równanie prostej w postaci kierunkowej
zgłoś błąd
8x − 2y + 4 = 0 2x + 13 y − 1 = 0 3x − 5y = 0
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zapisz równanie prostej w postaci ogólnej
y = 2x + 5 y = 12 x − 4 3y − 5x = 8
rozwiązanie:
spis treści
równanie prostej w postaci ogólnej
więcej w MatTV
symbole y = 2x + 5
dodaj do drukowania −2x + y − 5 = 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
20 luty 2007 y = 21 x − 4
pobierz nowszy
− 12 x +y+4=0
książki rozwiązanie:
3y − 5x = 8
−5x + 3y − 8 = 0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zapisz równanie prostej w postaci kierunkowej
8x − 2y + 4 = 0 2x + 13 y − 1 = 0 3x − 5y = 0
rozwiązanie:
spis treści
równanie prostej w postaci kierunkowej
więcej w MatTV
symbole 8x − 2y + 4 = 0
dodaj do drukowania −2y = −8x − 4 : (−2)
zgłoś błąd y = 4x + 2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy rozwiązanie:
2x + 13 y − 1 = 0
1
3y = −2x + 1 ·3
y = −6x + 2
książki
rozwiązanie:
3x − 5y = 0
−5y = −3x : (−5)
3
y= 5x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: interpretować współczynniki w równaniu
kierunkowym prostej
spis treści
. jaka jest monotoniczność funkcji określonej równaniem kierunkowym
więcej w MatTV
y = 2x − 2 y = − 13 x + 5 y=9
symbole
dodaj do drukowania
. napisz współrzędne punktu przecięcia prostej z osią Oy
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? y = −4x + 5 y = −x − 3 y=7
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
jaka jest monotoniczność funkcji określonej równaniem kierunkowym
y = 2x − 2 y = − 13 x + 5 y=9
rozwiązanie:
spis treści y = 2x − 2
więcej w MatTV
O monototoniczności w równaniu kierunkowym decyduje współczynnik kierunkowy a. Dla
symbole
tego równania a = 2, a więc a > 0, co oznacza, że funkcja jest rosnąca.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
rozwiązanie:
szukasz i nie ma? y = − 13 x + 5
20 luty 2007 dla tego równania a = − 13 , a więc a < 0, co oznacza, że funkcja jest malejąca
pobierz nowszy
rozwiązanie:
y=9
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
napisz współrzędne punktu przecięcia prostej z osią Oy
y = −4x + 5 y = −x − 3 y=7
rozwiązanie:
spis treści y = −4x + 5
więcej w MatTV
Współrzędne przecięcia z osią Oy zależą od współczynnika b w równaniu kierunkowym. Dla
symbole
tego równania b = 5, co oznacza, że prosta przecina oś Oy w punkcie (0, 5).
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? rozwiązanie:
y = −x − 3
20 luty 2007 dla tego równania b = −3, co oznacza, że prosta przecina oś Oy w punkcie (0, −3)
pobierz nowszy
rozwiązanie:
książki y=7
dla tego równania b = 7, co oznacza, że prosta przecina oś Oy w punkcie (0, 7)
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
które z podanych par prostych są równoległe
y = 3x − 2 i y = −2x + 5 y = 2x − 1 i y = 2x + 8
rozwiązanie:
y = 3x − 2 i y = −2x + 5
spis treści
więcej w MatTV Proste są równoległe, jeżeli mają ten sam współczynnik kierunkowy a. W tych równaniach
symbole współczynniki kierunkowe a1 = 3 i a2 = −2 są różne, więc proste nie są równoległe.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
rozwiązanie:
szukasz i nie ma? y = 2x − 1 i y = 2x + 8
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
które z podanych par prostych są prostopadłe
y = 2x + 3 i y = − 21 x + 4 y = 3x + 2 i y = −2x + 3
rozwiązanie:
y = 2x + 3 i y = − 12 x + 4
spis treści
więcej w MatTV
Proste są prostopadłe, jeżeli iloczyn ich współczynników kierunkowych jest równy −1
symbole
(a1 · a2 = −1). W tych równaniach a1 = 2, a2 = − 12
dodaj do drukowania
a1 · a2 = 2 · (− 12 ) = −1
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? więc proste są prostopadłe.
20 luty 2007
pobierz nowszy
rozwiązanie:
y = 3x + 2 i y = −2x + 3
a1 · a2 = 3 · (−2) = −6
iloczyn współczynników kierunkowych nie jest równy −1, więc proste nie są prostopadłe.
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
równanie prostej przechodzącej przez dwa punkty
y
równanie prostej przechodzącje przez dwa
B = (x2 , y2 ) punkty A = (x1 , y1 ) i B = (x2 , y2 )
spis treści
więcej w MatTV A = (x1 , y1 )
symbole x
(x2 − x1 )(y − y1 ) = (y2 − y1 )(x − x1 )
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
przykład:
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać równanie prostej określonej przez dwa
punkty o danych współrzędnych
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
wyznacz równanie prostej przechodzącej przez punkty o współrzędnych
E = (2, 3) F = (−4, 3)
rozwiązanie:
równanie prostej przechodzącej przez dwa punkty
spis treści
więcej w MatTV (−4 − 2)(y − 3) = (3 − 3)(x − 2)
symbole −6(y − 3) = 0(x − 2)
dodaj do drukowania −6y + 18 = 0
−6y = −18 : (−6)
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? y=3
odp. y = 3
20 luty 2007
pobierz nowszy
G = (−5, 3) H = (−5, 0)
rozwiązanie:
spis treści
. Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest równoległy do y = 2x+4 i przechodzi
przez punkt A(3, 7).
więcej w MatTV
symbole . Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest prostopadły do y = 3x−2 i przechodzi
przez punkt A(6, 3).
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
kąt między prostymi
jeżeli proste
y
y = a 1 x + b1 y = a2 x + b2
spis treści ϕ
więcej w MatTV nie są prostopadłe, to kąt ϕ między prostymi możemy
symbole x wyznaczyć ze wzoru
dodaj do drukowania a1 − a2
tg ϕ =
zgłoś błąd 1 + a1 · a2
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zbadaj wzajemne położenie prostych
y = 2x + 3 i y = −5x + 1
rozwiązanie:
proste nie są prostopadłe, ponieważ iloczyn ich współczynników kierunkowych nie jest
20 luty 2007
równy −1
pobierz nowszy
y = −x + 2 i y = 2x + 3
rozwiązanie:
proste nie są prostopadłe, ponieważ iloczyn ich współczynników kierunkowych nie jest
20 luty 2007
równy −1
pobierz nowszy
y = 13 x + 2 i y = −3x + 3
rozwiązanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zbadaj wzajemne położenie prostych
2y + 4 = 6x i −3x + y = 5
rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: graficznie przedstawiać równania i nierówności
liniowe z dwiema niewiadomymi
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają warunek
y = 2x + 1
rozwiązanie:
spis treści równanie y = 2x + 1 jest to równanie kierunkowe prostej
więcej w MatTV
symbole x −2 0 2
dodaj do drukowania y −3 1 5
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
y
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają warunek
y=3
rozwiązanie:
spis treści równanie y = 3 jest to równanie kierunkowe prostej
więcej w MatTV
symbole y
dodaj do drukowania 3
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają warunek
x=2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
y
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
x
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają nierówność
y > 3x − 2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV x −1 0 2
symbole y −5 −2 4
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
y
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają nierówność
y ¬ −2x + 1
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV x −1 0 2
symbole y 3 1 −3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
y
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają nierówność
y1
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV y
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają nierówność
y < −3
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV y
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają nierówność
x < −2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV y
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają nierówność
x3
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV y
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? x
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: zaznaczać w układzie współrzędnych zbiór
punktów określony przez układ nierówności liniowych
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają układ nierówności
(
y x+1
y > −2x − 3
20 luty 2007
y
pobierz nowszy
x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają układ nierówności
(
y>1
y ¬ 2x + 3
20 luty 2007 y
pobierz nowszy
książki x
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają układ nierówności
(
x<1
y −2
20 luty 2007
pobierz nowszy
x
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
odległość dwóch punktów od siebie
y
B = (x2 , y2 ) odległość punktów A = (x1 , y1 ) i B = (x2 , y2 ) od
spis treści d siebie liczymy ze wzoru
więcej w MatTV A = (x1 , y1 )
symbole x p
d= (x2 − x1 )2 + (y2 − y1 )2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
przykład:
książki
p
d= (5 − 2)2 + (9 − 5)2
p
d = 32 + 42
√
d = 9 + 16
√
d = 25 = 5
przykład:
20 luty 2007
pobierz nowszy odległość punktu A=(5, 2) od prostej o równaniu 3x + 4y + 5 = 0 wynosi
3·5+4·2+5
d= √
32 + 42
książki 15 + 8 + 5
d= √
9 + 16
28 28
d= √ =
25 5
d = 5, 6
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać odległość dwóch punktów, punktu
od prostej, dwóch prostych równoległych
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz odległość punktów A i B od siebie
rozwiązywanie:
spis treści odległość dwóch punktów od siebie
więcej w MatTV p
d= (−3 − 2)2 + (5 − (−4))2
symbole p
d= (−5)2 + 92
dodaj do drukowania √
d= 25 + 81
zgłoś błąd √
szukasz i nie ma?
d = 106
√
odp. odległość punktów A i B od siebie wynosi 106
20 luty 2007
pobierz nowszy
A = (2, 3) l : −3x + 2y − 1 = 0
rozwiązanie:
spis treści odległość punktu od prostej
więcej w MatTV
−3 · 2 + 2 · 3 − 1
symbole d= p
(−3)2 + 22
dodaj do drukowania
−6 + 6 − 1
zgłoś błąd d= √
9+4
szukasz i nie ma? √ √
−1 13 13
d= √ ·√ =−
20 luty 2007 13 13 13
pobierz nowszy
√
13
odp. odległość punkt A od prostej l wynosi d = − 13
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz odległość punktu A od prostej l
A = (0, 3) l : y = 2x − 1
rozwiązanie:
spis treści odległość punktu od prostej
więcej w MatTV przekształcamy z równania kierunkowego do równania ogólnego
symbole
y = 2x − 1
dodaj do drukowania
−2x + y + 1 = 0
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? liczymy odległość punktu A od prostej
−2 · 0 + 3 + 1
20 luty 2007 d= p
pobierz nowszy (−2)2 + 12
0+3+1
d= √
4+1
√ √
książki 4 5 4 5
d= √ ·√ =
5 5 5
√
4 5
odp. odległość punkt A od prostej l wynosi d = 5
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
sprawdź czy proste l i k są równoległe, a następnie oblicz ich odległość od siebie
l : y = 2x − 3 k : y = 2x + 4
rozwiązanie:
spis treści proste są równoległe, ponieważ mają ten sam współczynnik kierunkowy
więcej w MatTV znajdujemy dowolny punkt A należący do prostej l : y = 2x − 3 np.
symbole dla x = 1
dodaj do drukowania y = 2 · 1 − 3 = −1
20 luty 2007 y = 2x + 4
pobierz nowszy
−2x + y − 4 = 0
−2 · 1−1 − 4
d= p
(−2)2 + 12
√ √
−2 − 1 − 4 7 5 7 5
d= √ = −√ · √ = −
4+1 5 5 5
jakub@matematyka.pisz.pl √
odp. proste l i k są równoległe i są w odległości − 7 5 5 od siebie
www.matematyka.pisz.pl
sprawdź czy proste l i k są równoległe, a następnie oblicz ich odległość od siebie
l : 3x − 2y + 5 = 0 k : −6x + 4y + 1 = 0
rozwiązanie:
spis treści przekształcamy z równania kierunkowego do równania ogólnego
więcej w MatTV 3x − 2y + 5 = 0 −6x + 4y + 1 = 0
symbole −2y = −3x − 5 : (−2) 4y = 6x − 1 :4
dodaj do drukowania y = 32 x + 5
2 y= 6
4x −1
3
zgłoś błąd y= 2x −1
szukasz i nie ma? proste są równoległe, ponieważ mają ten sam współczynnik kierunkowy
3 5
znajdujemy dowolny punkt A należący do prostej l : y = 2x + 2 np.
20 luty 2007 dla x = 1
pobierz nowszy 3 5 8
y= 2 ·1+ 2 = 2 =4
współrzędne punktu A = (1, 4)
odległość prostej l od prostej k to odległość punktu A od prostej k
książki
A = (1, −1) k : −6x + 4y + 1 = 0
−6 · 1 + 4 · (−1) + 1
d= p
(−6)2 + 42
√ √ √ √ √
6−4+1 3 52 3 52 3 4 · 13 6 13 3 13
d= √ =√ ·√ = = = =
36 + 16 52 52 52 52 52 26
jakub@matematyka.pisz.pl √
3 13
odp. proste l i k są równoległe i są w odległości 26 od siebie
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
następujące liczby zaokrąglij do drugiego miejsca po przecinku
cyfry stojącej na drugim miejscu po przecinku nie zwiększamy, ponieważ cyfra stojąca na
spis treści trzecim miejscu 4 jest mniejsza od 5
więcej w MatTV
symbole 0, 214 ≈ 0, 21
dodaj do drukowania
zgłoś błąd cyfrę stojącą na drugim miejscu po przecinku zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca na
szukasz i nie ma? trzecim miejscu 6 jest większa od 5
0, 20714 ≈ 0, 21
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
następujące liczby zaokrąglij do pierwszego miejsca po przecinku
cyfry stojącej na pierwszym miejscu po przecinku nie zwiększamy, ponieważ cyfra stojąca na
spis treści drugim miejscu 4 jest mniejsza od 5
więcej w MatTV
symbole 0, 34 ≈ 0, 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd cyfrę stojącą na pierwszym miejscu po przecinku zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca na
szukasz i nie ma? drugim miejscu 7 jest większa od 5
2, 968 ≈ 3, 0
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
następujące liczby zaokrąglij do całości
cyfry stojącej na pierwszym miejscu przed przecinkiem nie zwiększamy, ponieważ cyfra stojąca
spis treści na pierwszym miejscu po przecinku 3 jest mniejsza od 5
więcej w MatTV
symbole 2, 34 ≈ 2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd cyfrę stojącą na pierwszym miejscu przed przecinkiem zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca
szukasz i nie ma? na pierwszym miejscu po przecinku 7 jest większa od 5
20 luty 2007 4, 72 ≈ 5
pobierz nowszy
cyfrę stojącą na pierwszym miejscu przed przecinkiem zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca
na pierwszym miejscu po przecinku jest równa 5
książki
10, 5512 ≈ 11
liczbę stojącą przed przecinkiem zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca na pierwszym miej-
scu po przecinku 7 jest większa od 5
29, 768 ≈ 30
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
następujące liczby zaokrąglij do tysięcy
3178 4720 35510, 4 39500
rozwiązanie:
cyfrę tysięcy 3 nie zwiększamy, ponieważ liczba stojąca po niej 178 jest mniejsza od 500
spis treści
więcej w MatTV 3178 ≈ 3000
symbole
dodaj do drukowania
cyfrę tysięcy 4 zwiększamy o 1, ponieważ liczba stojąca po niej 720 jest większa od 500
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 4720 ≈ 5000
20 luty 2007
pobierz nowszy cyfrę tysięcy 5 zwiększamy o 1, ponieważ liczba stojąca po niej 510, 4 jest większa od 500
35510, 4 ≈ 36000
książki
cyfrę tysięcy 5 zwiększamy o 1, ponieważ liczba stojąca po niej jest równa 500
39500 ≈ 40000
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
następujące liczby zaokrąglij do dziesiątek
349 574, 3 2345 899, 7
rozwiązanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy cyfrę dziesiątek 4 zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca po niej jest równa 5
2345 ≈ 2350
książki
cyfrę dziesiątek 9 zwiększamy o 1, ponieważ liczba stojąca po niej 9, 7 jest większa od 5
899, 7 ≈ 900
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
błąd względny i bezwzględny pomiaru
przykład:
książki
Stół ma szerokość 150 cm. Gdy została zmierzony linijką szkolną wyszło 150, 2 cm. Oblicz
błąd bezwzględny i względny tego pomiaru:
wartość rzeczywista: x = 150 cm
wartość zmierzona: xz = 150, 2 cm
błąd bezwzględny: ∆x = |150 − 150, 2| = | − 0, 2| = 0, 2 cm
0,2
jakub@matematyka.pisz.pl
błąd względny: δ= 150 · 100% ≈ 0, 1%
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Działka budowlana na mapach geodezyjnych ma długość 22 m. Robotnik, chcąc oszacować
długość działki, zmierzył ją za pomocą kroków i wyszło mu 20 m. Oblicz błąd bezwzględny
i względny tak przeprowadzonego pomiaru.
rozwiązanie:
błąd bezwzględny i względny
spis treści
więcej w MatTV długość rzeczywista: x = 22 m
symbole długość zmierzona: xz = 20 m
dodaj do drukowania błąd bezwzględny: ∆d = |22 − 20| = |2| = 2 m
2
zgłoś błąd błąd względny: δ= 22 · 100% ≈ 9, 1%
szukasz i nie ma?
odp. błąd bezwzględny wynosi 2 m, a względny 9, 1%
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Chłopiec przeszedł 11, 2 m w 5, 6 s. Oblicz z jaką prędkością się poruszał. Zaokrąglij wartość
drogi i czasu do całości i policz z tych wartości prędkość. Podaj błąd bezwzględny i względny
tak policzonej prędkości.
rozwiązanie:
błąd bezwzględny i względny
spis treści
11,2
więcej w MatTV prędkość chłopca: v= 5,6 = 2m
s
symbole
zaokrąglona do całości droga: s = 11 m
dodaj do drukowania
zaokrąglony do całości czas: t = 6s
zgłoś błąd przybliżona prędkość chłopca: v= 11
≈ 1, 8 m
6 s
szukasz i nie ma?
błąd bezwzględny: ∆d = |2 − 1, 8| = |0, 2| = 0, 2 m
20 luty 2007 0,2
błąd względny: δ= 2 · 100% = 10%
pobierz nowszy
odp. dokładna wartość prędkości chłopca to 2 m m
s , a przybliżona to 1, 8 s , błąd bezwzględny
m
wartości przybliżonej wynosi 0, 2 s , a błąd względny 10%
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • • • • • • • • • •
oblicz
spis treści . 20% z liczby 80 15% z liczby 400 7% z liczby 9
więcej w MatTV . 5, 3% z liczby 12 120% z liczby 80, 5 0, 3% z liczby 1, 5
symbole . W klasie na 25 osób jest 12 dziewczyn. Jaki procent stanowią dziewczyny a jaki chłopcy?
dodaj do drukowania
. Właściciel warzywniaka kupuje jabłka po 1 zł za kilogram, a sprzedaje po 2, 5 zł. Ile wynosi
zgłoś błąd jego marża?
szukasz i nie ma?
. zwiększ liczbę 50 o 10%
. Książka kosztuje 40 zł. Jej cenę podniesiono o 20%. Z nową ceną nie sprzedawała się,
książki więc obniżono ją o 20%. Ile książka kosztuje teraz?
. Oprocentowanie lokaty bankowej w skali roku wynosi 2%. Wpłacasz na tą lokatę 5000 zł
Jaką sumę pieniędzy będziesz miał na tej lokacie po roku?
zgłoś błąd . Cena brutto drukarki (z podatkiem VAT 22%) wynosi 610 zł. Oblicz jej cenę netto.
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz
20% z liczby 80 15% z liczby 400 7% z liczby 9
rozwiązywanie:
spis treści 20 1 80
20% z 80 = · 80 = · 80 = = 16
więcej w MatTV 100 5 5
symbole
dodaj do drukowania 15 15 · 400
15% z 400 = · 400 = = 15 · 4 = 60
zgłoś błąd 100 100
szukasz i nie ma?
7 63
20 luty 2007 7% z 9 = ·9= = 0, 63
pobierz nowszy
100 100
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz
5, 3% z liczby 12 120% z liczby 80, 5 0, 3% z liczby 1, 5
rozwiązywanie:
0, 3 0, 45
20 luty 2007 0, 3% z 1, 5 = · 1, 5 = = 0, 0045
pobierz nowszy
100 100
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
W klasie na 25 osób jest 12 dziewczyn. Jaki procent stanowią dziewczyny a jaki chłopcy?
rozwiązywanie:
dziewczyny:
12 12 · 100 12 · 4
· 100% = %= % = 48%
spis treści 25 25 1
więcej w MatTV
chłopcy:
symbole 100% − 48% = 52%
dodaj do drukowania
zgłoś błąd odp. dziewczyny stanowią 48%, a chłopcy 52%
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Właściciel warzywniaka kupuje jabłka po 1 zł za kilogram, a sprzedaje po 2, 5 zł. Ile wynosi
jego marża?
rozwiązywanie:
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zwiększ liczbę 50 o 10%
rozwiązywanie:
10 500
10% z 50 = · 50 = = 10
spis treści 100 50
więcej w MatTV
symbole 50 + 10 = 60
dodaj do drukowania
odp. liczba 50 zwiększona o 10% jest równa 60
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
zmniejsz liczbę 30 o 20%
rozwiązywanie:
20 600
20% z 30 = · 30 = =6
spis treści 100 100
więcej w MatTV
symbole 30 − 6 = 24
dodaj do drukowania
odp. liczba 30 zmniejszona o 20% jest równa 24
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Komputer kosztuje 1200 zł netto. Ile będzie wynosiła jego cena brutto po doliczeniu 22%
podatku VAT?
rozwiązywanie:
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Książka kosztuje 40 zł. Jej cenę podniesiono o 20%. Z nową ceną nie sprzedawała się, więc
obniżono ją o 20%. Ile książka kosztuje teraz?
rozwiązywanie:
spis treści
20 800
20% z 40 = · 40 = = 8 zł
100 100
więcej w MatTV
cena po podwyżce
symbole
40 + 8 = 48 zł
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 20 960
20% z 48 = · 48 = = 9, 6 zł
100 100
20 luty 2007 cena po obniżce
pobierz nowszy 48 − 9, 6 = 37, 4 zł
jak widać początkowa podwyżka o 20%, a następnie obniżka o 20% nie spowodowała po-
wrotu do ceny początkowej, tylko do niższej
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Oprocentowanie lokaty bankowej w skali roku wynosi 2%. Wpłacasz na tą lokatę 5000 zł
Jaką sumę pieniędzy będziesz miał na tej lokacie po roku?
rozwiązywanie:
spis treści
2 2 · 5000
2% z 5000 = · 5000 = = 2 · 50 = 100 zł
100 100
więcej w MatTV
symbole
pieniądze na lokacie po dopisaniu odsetek
dodaj do drukowania
zgłoś błąd
5000 + 100 = 5100 zł
szukasz i nie ma?
odp. po roku na lokacie będzie 5100 zł
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wpłacasz 3000 zł na półroczną lokatę o stałym oprocentowaniu równym 5% w skali roku.
Jaką sumę pieniędzy będziesz miał na tej lokacie po pół roku?
rozwiązywanie:
dodaj do drukowania
pieniądze na lokacie po dopisaniu odsetek
zgłoś błąd
szukasz i nie ma? 3000 + 75 = 3075
20 luty 2007
pobierz nowszy odp. po pół roku na lokacie będzie 3075 zł
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Wpłacasz 6000 zł na trzymiesięczną lokatę o stałym oprocentowaniu równym 4% w skali
roku. Jaką sumę pieniędzy będziesz miał na tej lokacie po trzech miesiącach?
rozwiązywanie:
spis treści 4% w skali roku oznacza, że po trzech miesiącach dopiszą tylko 4% : 4 = 1% odsetek
więcej w MatTV
1 6000
symbole 1% z 6000 = · 6000 = = 60
100 100
dodaj do drukowania
pieniądze na lokacie po dopisaniu odsetek
zgłoś błąd
szukasz i nie ma?
6000 + 60 = 6060
20 luty 2007
pobierz nowszy
odp. po pół roku na lokacie będzie 6060 zł
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
oblicz, z jakiej liczby 15% wynosi 60
rozwiązanie:
x – szukana liczba
spis treści
15% z x = 60
więcej w MatTV
15 15
symbole 100 · x = 60 : 100
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
znajdź liczbę, która zwiększona o 20% daje 36
rozwiązanie:
x – szukana liczba
x + 20% z x – szukana liczba zwiększona o 20%
spis treści
więcej w MatTV
x + 20% z x = 36
symbole
20
dodaj do drukowania x+ 100 x = 36
zgłoś błąd x + 15 x = 36
szukasz i nie ma?
1 15 x = 36
6 6
20 luty 2007
5x = 36 : 5
pobierz nowszy
6 5
x = 36 : 5 = 36 · 6
x = 30
książki
odp. szukaną liczbą jest 30
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
znajdź liczbę, która zmniejszona o 40% daje 120
rozwiązanie:
x – szukana liczba
x − 40% z x – szukana liczba zmniejszona o 40%
spis treści
więcej w MatTV
x − 40% z x = 120
symbole
40
dodaj do drukowania x− 100 x = 120
x = 200
książki
odp. szukaną liczbą jest 200
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Po sezonie cenę butów obniżono o 30% i kosztują teraz 84 zł. Ile kosztowały przed sezonem?
rozwiązanie:
x = 120
książki
odp. przed sezonem buty kosztowały 120 zł
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Cena brutto drukarki (z podatkiem VAT 22%) wynosi 610 zł. Oblicz jej cenę netto.
rozwiązanie:
x = 500
książki
odp. cena netto drukarki wynosi 500 zł
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
• • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: a) podawać przykłady funkcji
b) określać funkcję wzorem, tabelką, wykresem, grafem,
opisem słownym
c) wyznaczać wartość funkcji dla danego argumentu
spis treści
więcej w MatTV . czy następujące przyporządkowania są funkcjami?
symbole • każdemu uczniowi przyporządkowano numer w dzienniku
• każdemu człowiekowi przyporządkowano rok urodzenia
dodaj do drukowania
• każdej liczbie przyporządkowano liczbę jej dzielników
zgłoś błąd • każdej liczbie przyporządkowano jej dzielniki
szukasz i nie ma? • każdej osobie przyporządkowano rodzeństwo, które posiada
• każdemu człowiekowi przyporządkowano jego matkę
• każdemu dniu w miesiącu przyporządkowano osoby, które w tym czasie obchodzą urodziny
20 luty 2007
pobierz nowszy
. czy następujące określone grafem przyporządkowania są funkcjami?
1 5 1 5
6 8
książki 2 3 4
7
9
4 6 3 2
4 2
2 3 9 5
4 7
7 3
9 2
0 0
5
jakub@matematyka.pisz.pl 1 8 1
www.matematyka.pisz.pl
czy następujące przyporządkowania są funkcjami?
rozwiązania:
każdemu uczniowi przyporządkowano numer w dzienniku
TAK, jest to funkcja, ponieważ każdemu uczniowi został przyporządkowany dokładnie jeden
numer
spis treści
więcej w MatTV każdemu człowiekowi przyporządkowano rok urodzenia
symbole TAK, jest to funkcja, ponieważ każdemu człowiekowi został przyporządkowany dokładnie
dodaj do drukowania jeden rok urodzenia
zgłoś błąd
każdej liczbie przyporządkowano liczbę jej dzielników
szukasz i nie ma?
TAK, jest to funkcja, ponieważ każdej liczbie została przyporządkowana dokładnie jedna
liczba jej dzielników
20 luty 2007
pobierz nowszy
każdej liczbie przyporządkowano jej dzielniki
NIE, nie jest to funkcja, ponieważ każdej liczbie został przyporządkowany więcej niż jeden
dzielnik
każdemu dniu w miesiącu przyporządkowano osoby, które w tym czasie obchodzą urodziny
jakub@matematyka.pisz.pl NIE, nie jest to funkcja, ponieważ w każdym dniu więcej niż jedna osoba obchodzi urodziny
www.matematyka.pisz.pl
czy następujące określone grafem przyporządkowania są funkcjami?
X Y
1 5 To przyporządkownie jest funkcją, ponieważ każ-
dej liczbie ze zbioru X jest przyporządkowana do-
2 3
kładnie jedna liczba ze zbioru Y .
spis treści 4 6
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania X Y
1 5 To przyporządkownie nie jest funkcją, ponieważ
zgłoś błąd 6 8 liczbie 4 zostały przyporządkowane dwie liczby 6
4
7
szukasz i nie ma? 9 i 7.
3 2
20 luty 2007
pobierz nowszy
X Y
2 To przyporządkownie jest funkcją, ponieważ każ-
3
4 dej liczbie ze zbioru X jest przyporządkowana do-
7
9 kładnie jedna liczba ze zbioru Y . Nie szkodzi, że
książki 5
0
w zbiorze Y są „wolne” liczby.
1
X Y
4 2
9 5 To przyporządkownie nie jest funkcją, ponieważ
7
nie każdej liczbie ze zbioru X przyporządkowano
3
2
0 jakąś liczbę ze zbioru Y .
jakub@matematyka.pisz.pl 8 1
www.matematyka.pisz.pl
• • • •
spis treści
x 1 3 7 2 8 x 2 3 5 8 9
więcej w MatTV
y 4 8 9 0 1 y 1 4 1 1 10
symbole
dodaj do drukowania
x 4 5 4 7 8 x 1 1 1 3 2
zgłoś błąd
y 2 3 5 0 1 y 0 2 8 9 12
szukasz i nie ma?
20 luty 2007
pobierz nowszy
książki
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
czy następujące określone tabelką przyporządkowania są funkcjami?
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
matematyczny blog >>>>>>>>>
W poprzednim wpisie wspomniałem, że na stronie
www.matematyka.pisz.pl zmodyfikowałem skrypt pobiera-
nia ebooka. Ebook był spakowany zip’em i skrypt wysyłał
go w takiej formie do przeglądarki. Korzyść była oczywista
spis treści z rozmiaru 6.8 MB zjechałem do 2 MB. Tak więc czekaliści
trzykrotnie krócej na ściągnięcie ebooka. Nie przewidziałem
więcej w MatTV
tylko jednej rzeczy. Googlebot, czyli program za pomocą go-
symbole
ogle indeksuje strony, widać nie rozpakowuje zipów. W efek-
dodaj do drukowania cie na mojej stronie liczba tekstu spadła radykalnie. Konse-
kwencją było to, że przez większość stycznia i lutego nie
zgłoś błąd
było mnie widać w wynikach wyszukiwania. A jak byłem, to
szukasz i nie ma? na np. 7 podstronie. Kto tak daleko zagląda? Liczba wizyt
spadła i poziom humoru też mi spadł. No bo po co ja pi-
20 luty 2007 szę tego ebooka. Przecież nie dla siebie. Tylko aby był wam
pobierz nowszy przydatny. Tylko że wy go nie znajdziecie, jeżeli nie będzie
pojawiał w wynikach w miarę wysoko. Nie pakuję już ebo-
oka zip’em i wróciłem na dawne pozycje w google, ale cała
ta historia natchnęła mnie do tego apelu. Jeżeli posiadasz
stronę, bloga lub udzielasz się na jakimś forum zamieść link
książki
do mojej strony
www.matematyka.pisz.pl
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl