I.

Auxin
1.Khái niệm:
“Auxin” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp – auxein nghĩa là tăng trưởng.
Thông thường, các hợp chất được gọi là auxin nếu chúng có khả năng kích thích các tế
bào thực vật phát triển, mặt khác, bản chất của chúng tương đồng với axít indoleacetic
IAA

2. Cấu tạo của axin

Có 3 dạng auxin chính:
- Auxin a:
C18 H32 O5
- Auxin b:
C18 H30 O4
- Heteroauxin:
C10 H9 O2N (IAA – axit indol acetic)

A):Auxin a
B):Auxin b
C):Heteroauxin(IAA)
2. Auxin trong cây
Auxin là phytohormon được phát hiện đầu tiên trong cây vào năm 1934
Bản chất là axit β-indol acetic
Cơ quan tổng hợp chủ yếu là chồi ngọn, ngoài ra còn được tổng hợp ở các cơ quan non
đang sinh trưởng lá non, quả non, phôi hạt…
Sự vận chuyển trong cây theo hướng gốc
Trong cây tồn tại ở dạng liên kết 95% và tự do 5% có hoạt tính
Cơ quan tổng hợp Auxin
trong cây
2. Vai trò sinh lý của auxin

Kích thích mạnh mẽ lên sự dãn của tế bào làm cho tế bào phình to theo chiều ngang
Điều chỉnh tính hướng của cây: hướng quang, hướng địa….
Điều chỉnh hiện tượng ưu thế ngọn
Điều chỉnh sự hình thành rễ
Điều chỉnh sự hình thành, sinh trưởng của quả và tạo quả không hạt
Điều chỉnh sự rụng lá, rụng hoa quả
Điều chỉnh sự chín của quả
Điều chỉnh ưu thế ngọn
3. Cơ chế tác dụng của auxin

Kích thích sự dãn của tế bào

Auxin có tác dụng phân hủy các cầu nối ngang làm cho tế bào tăng trưởng kích thước
theo chiều ngang, enzym phân hủy các cầu nối ngang đó là pectinase hoạt động trong
điều kiện pH thấp 4-5, auxin hoạt hóa bơm proton H+ trong nguyên sinh chất vào thành
tế bào kích thích cho enzym pectinase hoạt động
Tăng thể tích và sinh khối tế bào
Hoạt hóa bơm proton H+
II. Gibberellin
1.Giới thiệu về Gibberellin
Được phát hiện vào năm 1955-1956 khi nghiên cứu bệnh lúa von
Có nhiều loại gibberellin khác nhau được ký hiệu từ GA1, GA2…. GA100
Công thức cấu tạo
2. Gibberellin trong cây

Cơ quan tổng hợp chủ yếu ở lá non một số cơ quan sinh trưởng như phôi hạt đang nảy
mầm, quả non, rễ non.
Gibberellin được vận chuyển trong cây theo hệ thống mạch dẫn, có thể tồn tại ở trạng thái
tự do hoặc liên kết với các hợp chất khác
Quá trình tổng hợp GA trong cây
3. Vai trò sinh lý của gibberellin

Kích thích mạnh mẽ sự sinh trưởng về chiều cao của thân, chiều dài của cành, rễ, sự kéo
dài lóng của các cây họ hòa thảo
Kích thích sự nảy mầm của hạt, củ phá bỏ trạng thái ngủ nghỉ của cây
Kích thích sự ra hoa của cây, có tác dụng phân hóa giới tính đực
Kích thích trong việc hình thành quả và tạo quả không hạt
Kích thích kéo dài chiều cao thân
Kích thích sự tạo quả
Kích thích ra hoa đực
Tham gia vào thành phần của hormon ra hoa là GA và antesin
3. Cơ chế tác động gibberellin
Hoạt hóa gen: kích thích sự nảy mầm của hạt, trong phôi hạt GA được tổng hợp hoạt hóa
sự tổng hợp nên các enzyme thủy phân α- amylase, thủy phân tinh bột thành đường cung
cấp cho quá trình hô hấp nảy mầm của hạt
Hoạt hóa bơm proton: tác động sinh trưởng giảm của tế bào theo chiều dọc của
gibberellin cũng được giải thích theo cơ chế hoạt hóa bơm proton giống như auxin

Tác dụng hoạt hóa gen của GA

Kích thích sự nảy mầm của hạt
III. Cytokinin
1.Giới thiệu chung
Thời gian phát hiện vào năm 1963
Được phát hiện trong quá trình nuôi cấy mô tế bào thực vật
Cơ quan tổng hợp cytokinin là hệ thống rễ
Trong cây cytokinin được vận chuyển theo hướng ngọn

Công thức cấu tạo

Cytokinin được tổng hợp từ rễ
2. Vai trò sinh lý của cytokinin

Hoạt hóa sự phân chia tế bào do kích thích sự tổng hợp nucleic acid, protein
Có tác dụng trong việc hình thành chồi, điều chỉnh hiện tượng ưu thế ngọn
Là hormon hóa trẻ, kéo dài tuổi thọ của cây do ức chế quá trình phân hủy protein, nucleic
acid, chlorophyll
Cytokinin có vai trò trong việc phân hóa giới tính cái
Kích thích sự nảy mầm của hạt, củ
Kích thích hình thành chồi
trong nuôi cấy mô thực vật
3. Cơ chế tác động của cytokinin

Hoạt hóa sự phân chia tế bào: khi thiếu cytokinin thì tế bào không phân chia mặc dù
mRNA vẫn được hình thành bởi vì cytokinin tác động vào giai đoạn sau của quá trình
phiên mã
Có tác động đến quá trình tổng hợp protein
Cytokinin có tác dụng ngăn cản sự phân hủy của protein, axit nucleic, diệp lục nên kìm
hãm sự hóa già
Tác động của cytokinin ở giai đoạn dịch mã
Ứng dụng các chất kích thích sinh sinh trưởng trong sản xuất
Nguyên tắc sử dụng các chất điều hòa sinh trưởng
Nguyên tắc nồng độ: hiệu quả điều hòa sinh trưởng lên cây trồng phụ thuộc vào nồng độ
sử dụng. Nồng độ thấp gây hiệu quả kích thích, nồng độ cao gây hiệu quả ức chế, nồng
độ quá cao gây chết
Nguyên tắc không thay thế: các chất điều hòa sinh trưởng chỉ có tác dụng hoạt hóa quá
trình trao đổi chất mà không có tác dụng dinh dưỡng do đó chúng ta vẫn phải bổ sung các
chất dinh dưỡng
Nguyên tắc đối kháng sinh lý: hiểu biết được nguyên tắc này ta có thể xử lý hormon
ngoại sinh cho cây đạt được hiệu quả
Nguyên tắc chọn lọc

2. Một số ứng dụng của các chất kích thích sinh trưởng trong sản xuất

2.1. Kích thích sự sinh trưởng nhanh, tăng chiều cao cây, tăng sinh khối và tăng năng suất
cây trồng bao gồm các nhóm chất kích thích auxin, gibberellin
2.2. Kích thích sự ra rễ bất định của cành giâm, cành chiết trong nhân giống vô tính cây
trồng. Người ta thường sử dụng auxin ởcác nồng độ khác nhau tùy thuộc vào việc giâm
hay chiết và loại cây trồng
2.3. Điều chỉnh sự ngủ nghỉ của hạt, củ. Để phá ngủ nghỉ cho hạt người ta thường xử lý
hạt bằng GA
2.4. Điều chỉnh sự ra hoa, phân hóa giới tính: để kích thích sự ra hoa sớm hoăc muộn và
tỷ lệ hoa đực cái khác nhau người ta sử dụng gibberellin và cytokinin. GA có tác dụng
phân hóa giới tính đực, cytokinin phân hóa giới tính cái. Người ta đã áp dụng trên cây họ
bầu bí cho tỷ lệ quả cao.
2.5. Điều chỉnh sự chín của quả để kéo dài thời gian chín của quả người ta sử dụng auxin.
Người ta đã sử dụng 2,4D 2 – 10ppm hoặc α-NAA để phun cho quả trên cây hoặc sau khi
thu hoạch. Ví dụ trong trường hợp quất chín sớm người ta xử lý auxin làm cho quất chín
chậm lại đúng vào dịp Tết
2.6. Điều chỉnh sự rụng: người ta dùng auxin phum cho cây để ức chế sự hình thành tầng
rời ngăn cản sự rụng của hoa, quả
Ví dụ: Người ta đã sử dụng α-NAA,2,4D cho quả xanh của táo, lê, cam, chanh….
2.7. Điều chỉnh sự phát sinh hình thái trong nuôi cấy mô tế bào. Trong giai đoạn đầu của
quá trình nuôi cấy mô để tăng hệ số nhân giống tỷ lệ cytokinin cao hơn so với auxin, ở
giai đoạn sau tỷ lệ auxin cao hơn so với cytokinin
GA kéo dài lóng
của họ hòa thảo
GA làm tăng độ trỗ thoát
trong sản xuất hạt lai
Đối chứng không phun GA
Xử lý GA
Vai trò kích thích sinh trưởng
của GA
GA3 làm tăng sinh khối rau một cách mạnh mẽ
Auxin ức chế quả chín chậm có ý nghĩa trong
bảo quản nông sản
Auxin giảm sự rụng hoa quả
trong sản xuất
Tác động của auxin đối với việc
hình thành quả
Auxin kích thích ra rễ trong nhấn giống vô tính
Vai trò của các chất kích thích sinh trưởng trong nuôi cấy mô
Tỷ lệ Auxin/ Cytokinin khác nhau
dẫn đến sự phát sinh rễ hoăc chồi là khác nhau
Quy trình nuôi cấy mô
Thực trạng sử dụng các chất kích thích sinh trưởng ở Việt Nam
Các chất kích thích sinh trưởng thực vật được sử dụng rộng rãi trong sản xuất nông
nghiệp để tăng năng suất.
Tuy nhiên do chạy theo lợi nhuận mà dẫn đến tình trạng lạm dụng quá mức các chất kích
thích sinh trưởng gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.
Tình trạng sử dụng thuốc nhập lậu từ Trung Quốc và thuốc không rõ nguồn gốc ,không
nằm trong danh mục cho phép của bộ y tế còn phổ biến.
Không sử dụng theo đúng hướng dẫn và theo khuyến cáo.

Các cơ quan có chức năng đã vào cuộc để kiểm tra mức độ an toàn thực phẩm ở các nơi
sản xuất rau.
Cũng như tiến hành điều tra về dư lượng thuốc kích thích trên các nông sản .
Một số hình ảnh về thực trạng sử dụng các chất kích thích sinh trưởng
Hướng giải quyết
Chúng ta đang phát triển các vùng trồng rau sạch, an tòan.
Kiểm soát chặt chẽ các nguồn thuốc trên thị trường.Giảm tối đa việc sử dụng các thuốc
không rõ nguồn gốc.
Hướng dẫn cho nông dân phương pháp sử dụng hiệu quả nhất và an tòan nhất.
Tăng cường kiểm tra giám sát việc sử dụng các thuốc không rõ nguồn gốc và có biện
pháp xử lý thích đáng.
Rau sạch ở xã Tân Phú Trung, Củ Chi được trồng, chăm sóc
đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng (www.sggp.org.vn/xahoi/2008/1/141981/)
Kết luận
Các chất kích thích sinh trưởng có hiệu quả rất rõ rệt đối với quá trình sinh trưởng và
phát triển của cây trồng
Việc sử dụng các chất kích thích trên có nhiều ý nghĩa trong sản xuất nông nghiệp, mặc
dù vậy cũng không nên lạm dụng quá mức.
Tuy nhiên tác dụng của chúng vẫn chưa được hiểu rõ hết cần có các hướng nghiên cứu
mới về tác dụng của các chất kích thích sinh trưởng này.
Tài liệu tham khảo
Giáo trình sinh lý thực vật – GS.TS Hoàng Minh Tấn, GS.TS. Nguyễn Quang Thạch,
PGS.TS Vũ Quang Sáng –NXBNN 2006
Giáo trình sinh lý thực vật ứng dụng – PGS.TS Vũ Quang Sáng, TS. Nguyễn Thị Kim
Thanh, Nguyễn Thị Nhẫn, Mai Thị Tân
http://vietbao.vn/Khoa-hoc/
4. www.the-scientist.com
5. http://dantri.com.vn/suckhoe/Hoat-chat-trong-thuoc-kich-thich-tang-truong-o-muc-
cho-phep/2008/3/225141.vip