1.

Zaman India
a. Panini
- Panini merupakan salah seorang pendeta India yang mengkaji bahasa
Sanskrit. Beliau menulis buku tatabahasa Sanskrit bertajuk Astadhyayi
(Delapan Kuliah). Karya beliau mendapat pengiktirafan sarjana
linguistik moden kerana menghasilkan sebuah tatabahasa bahasa
Sanskrit yang mengandungi banyak unsur pemikiran yang hanya
dicetuskan oleh ahli linguistik moden di Eropah.
- Beliau dijangka hidup sekitar kurun ke-5 hingga ke-7 S.M. Walau
bagaimanapun, konsep linguistik yang diperkenalkan beliau masih
terdapat dalam abad yang ke-20.
- Dalam salah satu karya beliau menjelaskan 400 buah huraian yang
mencakupi tiga bidang linguistik iaitu bunyi, tatabahasa dan makna.
- Dalam deskripsi beliau juga memperkenalkan bunyi vokal yang
panjang dan pendek termasuk ke dalam golongan yang sama, dan
tidak dibezakan. Ini dilakukan sekadar membezakan kualiti bunyi vokal
tersebut, dan bukan bagi membezakannnya sebagai dua fonem yang
berasingan.
- Kebanyakan kajian beliau adalah berdasarkan pemerhatian.
Contohnya unsur jeda (+) dalam perkataan kris+na. Beliau mengatakan
semua + didapati wujud sebelum bunyi sengau. Ciri ini dijelaskan
dalam deskripsi itu.
- Kajian Panini terhadap bahasa Sanskrit juga mengenali unsur lain
seperti sandi, dan unsur morfem kosong. Akhir sekali, dapat juga dilihat
bahawa tatabahasa bahasa Sanskrit beliah adalah ringkas dan
konsisten.
2. Zaman Yunani
a. Plato
- Plato mendefinisikan ayat sebagai rentetan kata yang membentuk
pemikiran lengkap, iaitu logos. Logos terbahagi kepada dua iaitu
onoma (kata nama) dan rhema (kata kerja).
- Plato dalam dialognya CRYSTALUS mempersoalkan hubungan
lambang dengan acuannya, iaitu benda dengan nama benda, sama
ada bersifat tabii atau kesepakatan, walaupun Socrates pernah
mengatakan bahawa lambang perlu sesuai dengan acuannya.
- Plato juga mengarakan bahawa simbolik bunyi memang wujud.
Contohnya [ r ] menunjukkan gerak, manakala bunyi [ l ] menunjukkan
kehalusan dan kelancaran.

b. Aristotle
- Aristotle telah memisahkan kata kepada tiga jenis, iaitu onoma (kata
nama), rhema (kata kerja) dan Syndesmoi (kata hubung).
- Beliau juga mengakui wujudnya sistem kala, di samping
memperkenalkan konsep neutral, iaitu hubungan antara lambang
dengan acuan bersifat konvensional.

c. Dionysius Thrax
- Beliau menjalankan kajian berdasarkan kepada bahasa yang betul
seperti yang digunakan oleh pemuisi Homer dalam puisinya. Beliau
mengajar di Rhodes dan Rom. Sepanjang kerjayanya mengajar, beliau
menghasilkan buku tatabahasa Yunani iaitu Techne Grammatike. Buku
ini menjadi buku tatabahasa pegangan untuk bahasa Yunanui hingga
ke hari ini.
- Asas-asas tatabahasa inilah yang menjadi asas penulisan buku-buku
tatabahasa bahasa-bahasa Eropah pada hari ini. Dalam buku
tatabahasanya, beloau menggolongkan kata kepada lapan jenis iaitu
kata nama, ganti nama, kata kerja, kata adjektif, kata adverba, kata
sendi, kata partikel dan kata seru.
3. Zaman Rom (Romawi)
a. M. Terrentius Varro
- M. Terrentius Varro dianggap sebagai ahli tatabahasa Romawi paling
tulen dalam bahasa Latin.
- Melalui bukunya yang bertajuk De Lingua Latina, beliau telah
merumuskan :
a. Bahasa itu seragam secara semula jadi.
b. Bentuk fleksi dan terbitan mempengaruhi bunyi dan makna.
c. Penggunaan kategori morfologi, sintaksis dan etimologi.

b. Priscia
- Priscia melalui karyanya Institutiones Grammatikae telah
membahagikan kelas kata kepada lapan iaitu nomen, verbum,
particium, pronomen, adverbiu, praepositio, interjectio dan conjunctto.
- Buku tatabahasa Institutiones Grammatikae mempunyai 1000 halaman
dan mengandungi 18 jilid. Buku tatabahasa Latin itu lengkap
membincangkan pembentukan kata dan ayat. Daripada segi linguistik
moden, memang dapat dikatakan kaedah yang digunakannya tidak
konsisten kriteria formal atau bentuk kata dan kadang-kadang semantik
atau makna.
- Namun tatabahasa yang beliau hasilkan masih dijadikan asas
tatabahasa Latin hingga ke hari ini.
- Karyanya ini dianggap baku hiingga kini, dan dianggap sebagai kajian
tatabahasa Romawi yang representatif.
- Selain fonologi, aspek yang turut dikaji ialah morfologi dan sintaksis.
4. Zaman Arab
a. Al Khalil
- Al-Khalil merupakan seorang sarjana Arab yang terkemuka dalam ilmu
linguistik. Beliau adalah seorang ahli leksikografi yang menumpukan
tenaga dan pemikiran dalam mengkaji fonetik dan kata.
- Dalam pengajiannya, beliau mendeskripsi bunyi-bunyi bahasa Arab
dengan memilih bunyi-bunyi konsonan sahaja, dan bunyi-bunyi vokal
diberi fungsi yang memberi perbezaan-perbezaan terhadap konsonan
tersebut. Beliau memberi perhatian yang mendalam dan meluas
terhadap bunyi konsonan.
- Ada kelebihan dalam pengajian seperti itu kerana bunyi-bunyi
konsonan tersebut lebih konstan daripada bunyi-bunyi vokal. Bunyi-
bunyi vokal berubah-ubah dan mempunyai variasi dalam
pengucapannya, bergantung kepada bunyi konsonan yang berlaku
sebelum dan selepasnya.
5. Zaman Pertengahan
a. Golongan Medistae
- Golongan Medistae mengagungkan semantik. Mereka menganggap
kunci analisis bahasa ialah peralihan fikiran ke dalam bunyi melalui
kata dan ujaran.

b. Golongan Spekulatif
- Golongan Spekulatif menganggap bahawa kata tidak mewakili rujukan
secara langsung. Kata hanya mewakili benda dalam cara dan aksi.
Tatabahasa semua bahasa dianggap sama walaupun dapat berubah
secara kebetulan.

c. Pengaruh agama Kristian

- Kitab Injil diterjemahkan kepada beberapa buah bahasa tempatan.
Hasil ini adalah satu bahan bertulis yang diunakan untuk kajian
linguistik. Usaha ini juga menjadi bukti pengaruh agama Kristian
terhadap kaedah menganalisis bahasa-bahasa bagi memenuhi
keperluan mengembangkan agama Kristian.
- Ini dilakukan dengan menggunakan tatabahasa Latin susunan Priscian
sebagai acuan membina tatabahasa lain, seperti yang dilakukan ke
atas bahasa Eire, Wales dan Iceland.
- Kajian tatabahasa pada masa itu menggabungkan sintaksis dan logik.
Falsafah digunakan dalam mengkaji bahasa. Salah satu konsep
falsafah yang digunakan bagi menentukan ayat ialah dengan
membincangkan kesempurnaan sesuatu ayat yang dihasilkan.
- Oleh itu sesebuah ayat yang dihasilkan hendaklah terdiri daripada kata
nama dan kata kerja. Kata-kata daripada golongan yang berlainan
disatukan menjadi ayat. Ini lebih dikenali sebagai koligasi atau saling
berdampingan pada masa ini. Mereka berpendirian, sebarang
kesimpulan mengenai tatabahasa hendaklah berdasarkan logik, yakni
rumus tatabahasa mestilah logikal.
6. Zaman Perbandingan
a. Jacob Grimm, Hermann Grassman, Karl Verner
- Para sarjana ini menjalankan kajian terhadap bahasa dengan
menggunakan logik, dan tidaklah dengan membuat penyelidikan
terhadap bahasa itu sendiri. Segala-galanya diselesaikan dengan
membuat kesimpulan yang didasarkan kepada hujah-hujah logik.
- Apabila kuasa Eropah mula menjelajah kawasan baharu di luar
Eropah, ahli dakwah agama Kristian mula berusaha mengembangkan
agama Kristian ke wilayah-wilayah penjajahan mereka.
- Dari situ bermulanya kepentingan menterjemahkan kitab Injil ke dalam
bahasa-bahasa kawasan jajahan tersebut. Ini menyebabkan para
sarjana Eropah mengetahui bahasa-bahasa itu tidak tetap dan sentiasa
berkembang.
- Mereka membuat kajian perbandingan kata-kata dna melihat banyak
persamaan berntuk kata. Persamaan kata-kata itu dapat dikatakan
sama dengan bunyi yang terdapat dalam bahasa-bahasa Eropah.
Misalnya :

Bahasa ‘emak’ ‘dua’ ‘tiga’

Yunani meter duo tries
Latin mater duo tres
Rusia mater dva tri
Inggeris mother two three

- Sarjana-sarjana perbandingan bahasa mengkaji persamaan ini dan

membuat kesimpulan mengenai unsur-unsur yang sama dalam kata-
kata tersebut, iaitu daripada segi pergeseran bunyinya.
- Kesimpulan yang dilakukan oleh sarjana bahasa mengenai fenomena
bahasa melalui kajian terhadap ciri-ciri bahasa, maka bolehlah
dikatakan suatu aliran baharu mengenai kajian bahasa bermula.
- Daripada pengamatan tersebut, mereka dapat membuktikan bahawa
bahasa Sanskrit dan bahasa Eropah berasal daripada induk iaitu Indo-
Eropah.
7. Zaman Pembaharuan
a. Ferdinand de Saussure
- Beliau hiidup pada akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20. Beliau
membuat kajian linguistik perbandingan. Kemudian baharulah beliau
mendapat ilham baharu dan memulakan kajian linguistik deskriptif
struktur. Pengaruh beliau terlihat dalam dua hal.
- Pertama, tulisannya di antara 1878-1924 yang dikarang dalam bentuk
sebuah memoir, emmbicarakan darihal sistem vokal primitif dalam
bahasa proto Indo-Eropah.
- Beliau membezakan kajian llinguistik secara sinkronik dan dikronik.
Sinkronik bermaksud kajian mengenai sesuatu item dalam bahasa.
Manakala, dikronik ialah kajian mengenai sistem bahasa.
- Kedua, beliau menimbulkan perbezaan antara langue dan parole.
Istilah langue bererti bahasa manakala parole sama pengertiannya
dengan loghat.
- Parole terdiri daripada ciri-ciri bahasa yang sama terdapat dalam
pertuturan beberapa penutur loghat yang sama. Kita dapat melihat ciri-
ciri yang dikongsi bersama oleh penutur-penutur tersebut, di samping
ciri-ciri yang membezakan setiap penutur individu. Langue pula terdiri
daripada ciri-ciri parole yang umum dalam sekelompok parole daripada
bahasa yang sama.
- De Saussure juga mengatakan bahawa bahasa mempunyai bahan dan
bentuk. Bunyi-bunyi yang dituturkan itu adalah bahan bunyi, garis-garis
lakar dikatakan bahan grafik dan lain-lain bagi sesebuah bahasa.
Bantuk pula ialah pola-pola perhubungan yang abstrak ditentukan oleh
sesuatu bahasa itu ke atas bahannya. Apabila kita mengkaji fonetik
atau bunyi bahasa Melayu, kita mengkaji pola-pola pembentukan
perkataan daripada bahan bunyi ini, kita mengkaji bentuknya. Begitu
jugalah pola-pola ayat tatabahasa adalah bentuk-bentuk dalam
bahasa.

b. F.Boas
 Perkembangan linguistik di Amerika Syarikat dipengaruhi oleh kajian
yang dijalankan pada zaman yang lebih awal.
- Dalam buku F.Boas yang bertajuk Handbook of the American
Languages (1971) yang memberikan kaedah-kaedah secara sistematis
bagaimana mendeskripsi bahasa.
- Beliau menerangkan yang bahasa-bahasa sebenarnya berbeza-beza
dan tidak serupa. Oleh itu deskripsi yang berlainan hendaklah
dilakukan dan tidak semata-mata menggunakan sistem tatabahasa
bahasa Eropah sebagai kerangka untuk semua.

c. E.Sapir
- Sapir mendapat pengetahuan asas dalam bidang Fonologi di Jerman
tetapi dipengaruhi oleh F.Boas. Beliau turut mengkaji bahasa-bahasa
orang asli Amerika. Beliau menulis bukunya yang pertama Language
(1881).
- Buku ini mementingkan pendekatan kajian dari segi antropologi dan
melihat bahasa dan fungsinya daripada segi sesuatu masyarakat yang
menggunakannya.

d. L. Bloomfield
- Bloomfield ialah sarjana yang bertanggungjawab mengangkat linguistik
menjadi suatu bidang kajian yang tersendiri. Bloomfield
memperlihatkan dengan jelas konsep sains dalam kajiannya, iaitu
suatu kenyataan yang menunjukkan bahawa semua bahan kajian
hendaklah dapat diperhatikan dan dapat dianalisis dan ditentukan
secara empiris.
- L. Bloomfield (1887-1949) mendominasi dunia linguistik melalui
karyanya. Pada tahun 1914, Bloomfield menulis buku An Introduction
to Linguistic Science. Artikelnya juga banyak diterbitkan dalam jurnal
Language yang didirikan oleh Linguistic Society of America tahun 1924.
Pada tahun 1933, sarjana ini menerbitkankan buku Language yang
mengungkapkan pandangan behaviorismenya tentang fakta bahasa,
yakni stimulus-response atau rangsangan-tanggapan.
e. S. Harris
- S.Harris mengikut langkah Bloomfield melanjutkan usaha bagi
menjalankan kajian linguiatik struktural. Usaha inilah yang dipaparkan
oleh Harris dalam bukunya Structural Linguistics (1951).
- Beliau memberi tekanan kepada langkah-langkah yang dijalankan bagi
mewujudkan suatu kaedah mengkaji tatabahasa secara saintifik.

f. J.R. Firth
- Firth mengutarakan konsep dan pendekatannya sendiri dalam
mengkaji bahasa. Beliau menumpukan perhatian terhadap dua
perkara, iaitu Analisis Prosodi dalam mengkaji tatabahasa dan juga
keperihalan keadaan dalam mengkaji makna.
- Walau bagaimanapun, teorinya hanya dijalankan secara meluas dalam
bidang fonologi dan kurang dalam bidang lain. Firth percaya yang
teorinya dapat digunakan pada semua peringkat analisis linguistik.

g. Noam Chomsky
- Tatabahasa transformasi diperkenalkan oleh Chomsky pada tahun
1957 dalam bukunya bertajuk Syntactic Structures. Dalam tatabahasa
transformasi ini kita perlu memahami beberapa konsep am. Kita perlu
menerima apa yang dimaksudkan dengan ayat yang gramatis dan
yang tidak gramatis dalam bahasa kita menurut ukuran seorang
penutur bahasa ibunda.
- Ini kerana, bahasa diertikan sebagai mengandungi ayat-ayat yang
diterbitkan. Pada hakikatnya ayat dapat dipanjangkan seberapa yang
mungkin. Ayat-ayat ini dibentuk daripada unsur-unsur yang terhad
bilangannya. Berkaitan dengan ini kita menganggap bahawa ada
beberapa proses operasi delam membentuk ayat-ayat tersebut dengan
menggunakan rumus-rumus tertentu.
Sejarah perkembangan ilmu linguistik terbahagi kepada tiga peringkat iaitu peringkat
awal, peringkat perkembangan dan peringkat pemodenan. Pada peringkat awal
melibatkan lima zaman iaitu zaman india, zaman yunani, zaman romawi, zaman
pertengahan dan zaman pembaharuan. Pada peringkat perkembangan pula
melibatkan abad ke-18, abad ke-19 dan tahun 80-an. Manakala, pada peringkat
pemodenan melibatkan sarjana linguistik yang ternama seperti Ferdinand De
Saussure, L.Bloomfield, Kenneth L.Pike, Noam Chomsky dan Charles Fillmore.

Zaman India
Piagam acoka dianggap dokumen bertulis yang tertua. Pembelajaran bahasa
digunakan untuk tujuan ritual. Bahasa Sanskrit digunakan untuk mengucapkan doa
dalam buku Veda,. Salah sebuah kitab Veda yang terkenal ialah Rigveda. Abjad
Brahmin telah digunakan sejak abad ke-5 S.M. Abjad ini terdiri daripada 46 huruf
dan diolah dalam rumus bahasa yang dinamakan Sanskrit melalui openyerapan
tatacara empiris.

Zaman Yunani
Ahli falsafah Yunani mula meneliti bahasa sejak 500 S.M. Bahasa merupakan
sesuatu yang melambangkan tamadun tinggi dan dapat menerangkan kejadian alam
berasaskan kajian etimologi. Bahasa dianggap suci dan wujud semula jadi. Ini telah
menimbulkan persoalan :

- Mengapa bahasa manusia tidak sama?

- Bagaimana wujudnya bahasa?
- Bagaimanakah hubungan antara kata dengan benda / perkara yang
dilambangkan?
- Mengapakah sesuatu itu dinamakan itu dan dinamakan ini?

Golongan analogis dan naturalis yang disebut Phusei mengatakan bahawa bahasa
berada di luar pengaruh manusia, iaitu ciptaan Tuhan, bersifat semula jadi, regular
dan logik. Golongan anomalis atau konvensenis yang disebut Thesei pula
mengatakan bahawa bahasa bukan natural, wujud secara konvensyen, tidak
seragam dengan pelbagai kelainan.
 Puak Stoik kemudiannya beranggapan bahawa bahasa mencerminkan benda
yang sesuai dengan kudratnya. Mereka membahagikan kata kepada empat, iaitu
nomen (kata nama), verbum (kata kerja), syndesmoi (kata hubung), dan arthron
(kata sandang).

Semua kajian berasaskan teks kuno. Antaranya ialah syair suci Hemeros
yang berjudul Iliad dan Odyssey. Syair ini menjadi buku pegangan orang Yunani
Kuno.

Zaman Rom (Romawi)

Wujud tatabahasa yang agak lengkap oleh cendekiawan Romawi.
Tatabahasa ini merupakan pengubahsuaian daripada karya Yunani. Tatabahasa
Latin telah dicipta mengikut model Yunani. Ini bermakna, pengkodifikasian
pemikiran, motif dan konsep tatabahasa Yunani telah dilakukan. Pengaruh bahasa
Yunani telah dibawa oleh Crates dari Mallos, yang kemudiannya diperkembang oleh
ahli tatabahasa Romawi yang terkenal seperti Applonius Discollus, M. Terrentius
Varro, Priscia dan Donatus

Pada zaman Romawi, kelas kata telah ditambah daripada lapan menjadi
sembilan, iaitu tambahan numerilia (kata bilangan).

Kebudayaan Hellenisme yang berasaskan ajaran Stoik juga berkembang.

Kumpulan Stoik membedakan tiga aspek primer bahasa, iaitu :
- Senainon : tanda dan simbol
- Semainomenon atau lekton : makna
- Pragma atau tungchanon : hal luaran, situasi

Zaman Pertengahan
 Tujuan bahasa zaman ini adalah untuk mengenal pasti penyesuaian antara
peristiwa bahasa dengan teori bahasa. Ciri utama zaman ini ialah sistem pendidikan
Latin. Bahasa Latin menjadi syarat unutk menjadi cendekia kerana bahasa itu
dianggap sebagai bahasa gereja, bahasa diplomasi dan bahasa ilmu.

Petanda zaman ini ialah sekolastik, iaitu cara mempelajari ilmu yang
diperoleh di biara, diskusi orang alim dan golongan aristokrat. Wakru pagi
pengajaran, waktu petang perdebatan. Diskusi bahasa pada zaman ini dipelopori
oleg golongan Mediatae dan golongan Spekulatif.

Zaman Pembaharuan
Zaman kewujudan semula usaha untuk mempelajari bahasa Yunani dan
Romawi untuk maksud memanifestasikan kesenian, falsafah dan kesusasteraan.
Cendikiawan zaman ini mengagungkan humanisme. Bahasa dan budaya klasik
dipelajari unutk maksud pedagogi dan kajian ilmiah.

Dua perkara penting pada zaman ini ialah :

- Penguasaan tiga bahasa iaitu Yunani, Latin dan Ibrani.
- Perbandingan bahasa itu dengan bahasa manca Eropah.

Penyurihan kekeluargaan bahasa mula mendapat tempat. Hasilnya dikatakan

bahawa terdapat sebelas bahasa induk di Eropah. Empat yang terbesar ialah
Yunani, Jerman, Romawi dan Slavia. Laporan tentang bahasa Asia telah
dikertengahkan oleh penyebar agama Kristian. Antara bahasa yang memainkan
peranan penting ialah bahasa Jepun, bahasa Cina, bahasa India dan bahasa di
Nusantara.

Zaman abad 20
 Pada abad 20 penelitian bahasa tidak ditujukan kepada bahasa Eropah
sahaja, tetapi juga kepada bahasa yang ada di dunia seperti di Amerika (bahasa-
bahasa Indian), Afrika (bahasa-bahasa Afrika) dan Asia (bahasa-bahasa Papua dan
bahasa banyak negara di Asia). Antara ciri-cirinya ialah :

1. Penelitian meluas ke bahasa-bahasa di Amerika, Afrika, dan Asia.

2. Pendekatan dalam meneliti bersifat strukturalistis, pada akhir abad 20
penelitian yang bersifat fungsionalis juga cukup menonjol.
3. Tatabahasa merupakan bahagian ilmu dengan pembidangan yang
semakin rumit. Secara garis besar dapat dibedakan atas
mikrolinguistik, makro linguistik, dan sejarah linguistik.
4. Penelitian teoretis sangat berkembang.
5. Otonomi ilmiah makin menonjol, tetapi penelitian antara disiplin juga
berkembang.
6. Prinsip dalam meneliti adalah deskripsi dan sinkronis.

Kaum Junggramatiker merekonstruksi bahasa-bahasa proto di Eropah

mempengaruhi pemikiran para ahli linguistik abad 20, antara lain Ferdinand de
Saussure. Sarjana ini buka sahaja dikenali sebagai bapa linguistik modern, tetapi
juga merupakan seorang tokoh gerakan strukturalisme. Dalam strukturalisme,
bahasa dianggap sebagai sistem yang berkaitan (system of relation).

Gerakan strukturalisme dari Eropah ini berpengaruh sehigga ke benua

Amerika. Kajian bahasa di Amerika pada abad 19 dipengaruhi oleh hasil kerja
sarjana Eropah dengan nama deskriptivisme. Para ahli linguistik Amerika
mempelajari bahasa-bahasa suku Indian secara deskriptif dengan cara menguraikan
struktur bahasa. Orang Amerika banyak yang menaruh perhatian pada masalah
bahasa.