Μηχανισμοί άμυνας του

ανθρώπινου οργανισμού
Ειδική άμυνα
Βασικές αρχές ανοσίας

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
 Demosthenes
Karyophyllis
Μηχανισµοί ειδικής www.ibrain.gr

άµυνας
Αντιγόνο Ανοσία

Κάθε τι ξένο, π.χ. Αναγνώριση των

Μικροοργανισµός αντιγόνων και
Τµήµα του αντιµετώπισή τους.
Τοξίνες
Τροφές
Φάρµακα
Ανοσοβιολογική
κ.λ.π.
απόκριση
 Μικροοργανισμοί'

Φάρμακα'
Τμήματα μικροοργανισμών'

Γύρη' Τοξίνες'

Αντιγόνα'
Κύτταρα και ιστοί του ίδιου του οργανισμού'

Ορός άλλων οργανισμών'

Συστατικά τροφών'
Κύτταρα άλλων οργανισμών'

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
 Μηχανισμοί ειδικής άμυνας
(Ανοσοβιολογικό σύστημα)
  Χαρακτηριστικά:
  Εξειδίκευση: τα προϊόντα μιας αντίδρασης
δρουν μόνο εναντίον ενός αντιγόνου.
  Μνήμη: η ικανότητα του οργανισμού να
«θυμάται» και σε δεύτερη επαφή να δρα πιο
γρήγορα.
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Ανοσοβιολογικό σύστημα
  Πρωτογενή λεμφικά όργανα
  Μυελός των οστών
  Θύμος αδένας
  Δευτερογενή λεμφικά όργανα
  Λεμφαδένες
  Σπλήνας
  Αμυγδαλές
  Λεμφικός ιστός  (στο γαστρεντερικό σωλήνα)
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
 Τ Λεμφοκύτταρα
(διαφοροποιούνται και ωριμάζουν στο
θύμο αδένα) διακρίνονται σε:
  Βοηθητικά-Τ: (ενεργοποιούν άλλα
κύτταρα)
  Κυτταροτοξικά-Τ: (καταστρέφουν
καρκινικά ή κύτταρα μολυσμένα από
ιό)
  Κατασταλτικά-Τ: (διακόπτουν τη
δράση του ανοσοβιολογικού
συστήματος)
  Τ μνήμης (μελλοντική χρήση) Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Β Λεμφοκύτταρα
(διαφοροποιούνται και ωριμάζουν στο
μυελό των οστών
 Συνθέτουν και παρουσιάζουν στην
επιφάνειά τους ειδικές πρωτεΐνες
τα αντισώματα
 Διακρίνονται σε:
  Πλασματοκύτταρα (παράγουν και
εκκρίνουν αντισώματα)
  Μνήμης (μελλοντική χρήση) Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
 Αίµα

Πλάσµα Κύτταρα

Ερυθρά Λευκά Αιµοπετάλια

Φαγοκύτταρα

Ουδετερόφιλα

Μονοκύτταρα

Μακροφάγα

Λεµφοκύτταρα

Πλασματοκύτταρα

Μνήμης

Τ βοηθητικά

Τ κυττταροτοξικά

Τκατασταλτικά

Τ μνήμης
Αντισώματα (δομή)
  Κύριο «ειδικό» παράγωγο του
ανοσοβιολογικού συστήματος
  Πρωτεϊνικά μόρια
  Δομή:
  4 πολυπεπτιδικές αλυσίδες
  2 μεγάλες (βαριές)
  2 μικρές (ελαφριές)
  Οι 4 αλυσίδες συνδέονται με ομοιοπολικούς δεσμούς
  Κάθε αλυσίδα έχει μια σταθερή και μια μεταβλητή
περιοχή
  Η μεταβλητή περιοχή είναι η περιοχή σύνδεσης με το
αντιγόνο Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Δράση αντισωμάτων
  Με τη σύνδεση αντιγόνου αντισώματος
επιτυγχάνεται:
  Εξουδετέρωση του μικροοργανισμού.
  Αδρανοποίηση τοξινών.
  Αναγνώριση μικροοργανισμού από τα
μακροφάγα.

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Σύνδεση αντιγόνου αντισώματος

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
 Μικροοργανισμοί Εξωτερικό περιβάλλον

Δέρμα 1η γραμμή μη ειδικής άμυνας Βλεννογόνοι

Κεράτινη στοιβάδα Βλέννα
Ιδρώτας (γαλακτικό οξύ, λυσοζύμη) Σάλιο (λυσοζύμη)
Σμήγμα (λιπαρά οξέα) Δάκρυα (λυσοζύμη)
Υδροχλωρικό οξύ

Εσωτερικό περιβάλλον
2η γραμμή μη ειδικής άμυνας
Φαγοκυττάρωση
Πυρετός
Φλεγμονή
Αντιμικροβιακές ουσίες
συμπλήρωμα
ιντερφερόνες 3η γραμμή ειδικής άμυνας
προπερδίνη Ανοσοβιολογικό σύστημα
Τ-λεμφοκύτταρα
Β-λεμφοκύτταρα Demosthenes
Karyophyllis
Αντισώματα www.ibrain.gr
 Ανοσοβιολογική απόκριση
  Πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση
  1η επαφή με ένα αντιγόνο.

  Δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση

  Κάθε επόμενη (2η κ.λ.π.) επαφή με το ίδιο
αντιγόνο.

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
 Πρωτογενής ανοσοβιολογική
απόκριση
  Στάδιο 1ο: Ενεργοποίηση των Τ-
βοηθητικών λεμφοκυττάρων
  (Είσοδος μικροοργανισμού)
  Ενεργοποίηση των μακροφάγων
  Φαγοκυττάρωση του μικροοργανισμού (από τα
μακροφάγα)
  Έκθεση τμημάτων του μικροοργανισμού στην
επιφάνεια του μακροφάγου
(αντιγονοπαρουσιαστικό κύτταρο)
  Η έκθεση γίνεται με τη βοήθεια των αντιγόνων
ιστοσυμβατότητας
Demosthenes
  Ενεργοποίηση των Τ-βοηθητικών Karyophyllis
www.ibrain.gr
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
 Πρωτογενής ανοσοβιολογική
απόκριση
  Στάδιο 2οΑ: ενεργοποίηση των Β-
λεμφοκυττάρων (χυμική ανοσία)
  Τα ενεργοποιημένα Τ-βοηθητικά ενεργοποιούν με τη
σειρά τους τα Β λεμφοκύτταρα.
  Τα Β πολ/ζονται και διαφοροποιούνται σε:
  Πλασματοκύτταρα (που παράγουν και εκκρίνουν
αντισώματα στο αίμα και στη λέμφο)
  Β-μνήμης (για μελλοντική χρήση)
Τα αντισώματα αντιδρούν και εξουδετερώνουν το
αντιγόνο.
  Η διαδικασία ονομάζεται «χυμική ανοσία».

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
 Πρωτογενής ανοσοβιολογική
απόκριση
  Στάδιο 2οΒ: Ενεργοποίηση των Τ-
κυτταροτοξικών (κυτταρική ανοσία)
  (αν το αντιγόνο είναι κύτταρο από μεταμοσχευμένο
ιστό ή καρκινικό ή μολυσμένο από ιό)
  Τα ενεργοποιημένα Τ-βοηθητικά ενεργοποιούν τα
Τ-κυτταροτοξικά λεμφοκύτταρα.
  Τα Τ-κυτταροτοξικά καταστρέφουν τα κύτταρα
στόχους.
  Η διαδικασία ονομάζεται «κυτταρική ανοσία».

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Πρωτογενής ανοσοβιολογική
απόκριση
  Στάδιο 3ο: Τερματισμός της
ανοσοβιολογικής απόκρισης
  Τα Τ-κατασταλτικά και τα προϊόντα της ίδιας της
ανοσοβιολογικής απόκρισης διακόπτουν τη
δράση του ανοσοβιολογικού

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Δευτερογενής ανοσοβιολογική
απόκριση
  2η (ή κάθε επόμενη επαφή) με το ίδιο
αντιγόνο
  Ενεργοποίηση των κυττάρων μνήμης (Β και
Τ)
  Παραγωγή αντισωμάτων σε μεγάλες
ποσότητες και σε μικρό χρονικό διάστημα
  Αντιμετώπιση του αντιγόνου
  Το άτομο συνήθως δεν αντιλαμβάνεται τη
μόλυνση

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Τύποι ανοσίας
  Ανοσία = παραγωγή κυττάρων και κυτταρικών
προϊόντων (π.χ. αντισωμάτων) για την
εξουδετέρωση αντιγόνων
  Ενεργητική: τα δημιουργεί ο ίδιος ο οργανισμός,
μετά από επαφή με ένα αντιγόνο
  Μόλυνση (φυσικός τρόπος)
  Εμβολιασμός (τεχνητός τρόπος)
  Εμβόλιο:
μικρή ποσότητα νεκρών ή εξασθενημένων
μικροοργανισμών ή τμημάτων τους.
  Παθητική: λήψη έτοιμων αντισωμάτων
  Από τη μητέρα στο έμβρυο, μέσω του πλακούντα
  Από τη μητέρα στο μωρό, κατά το θηλασμό
  Με τη λήψη ορού αντισωμάτων (τεχνητή) Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
 Δράση εμβολίου
  Είσοδος αντιγόνου (εμβολίου)
  Ενεργοποίηση του ανοσοβιολογικού
συστήματος
  Δημιουργία κυττάρων μνήμης
  Ενεργοποίηση αυτών των κυττάρων σε
περίπτωση επαφής με το μικροοργανισμό
  Κατά τον εμβολιασμό, συνήθως, δεν
εμφανίζονται τα συμπτώματα της ασθένειας
Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Δράση ορού
  Λήψη έτοιμων αντισωμάτων
  Καταπολέμηση του αντιγόνου
  Αποικοδόμηση (καταστροφή) των
αντισωμάτων μετά από ένα χρονικό
διάστημα

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr
Παραγωγή αντισωμάτων Λήψη αντισωμάτων

Προϋποθέτει την επαφή με το αντιγόνο

Φυσικός τρόπος Φυσικός τρόπος

(μόλυνση) α. από τη μητέρα στο έμβρυο
β. κατά το θηλασμό

Τεχνητός τρόπος
(εμβόλιο Τεχνητός τρόπος
εξασθενημένοι μικροοργανισμοί (χορήγηση ορού αντισωμάτων)
ή τμήματά τους)

1γενής ανοσοβιολογική απόκριση Δεν δημιουργείται μνήμη

Άμεση προστασία
Demosthenes
Δημιουργία μνήμης Karyophyllis
Προστασία στο μέλλον www.ibrain.gr
Σύγκριση
παθητικής ενεργητικής ανοσίας
  Ενεργητική (εμβόλιο):
  Δεν καταπολεμείται άμεσα ο
μικροοργανισμός
  Δημιουργία μνήμης
  Για να μην αρρωστήσω στο μέλλον
  Παθητική (ορός):
  Άμεση καταπολέμηση του μικροοργανισμού
  Δεν δημιουργείται μνήμη

Demosthenes
Karyophyllis
www.ibrain.gr